Main Page

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="mk">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikibooks</sitename>
    <dbname>mkwikibooks</dbname>
    <base>https://mk.wikibooks.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.44.0-wmf.8</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиум</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Специјална</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Разговор</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Корисник</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Разговор со корисник</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikibooks</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Разговор за Wikibooks</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Податотека</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Разговор за податотека</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедијаВики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Разговор за МедијаВики</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Предлошка</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Разговор за предлошка</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Помош</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Разговор за помош</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категорија</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Разговор за категорија</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модул</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Разговор за модул</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Main Page</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1</id>
    <redirect title="Главна страница" />
    <revision>
      <id>8673</id>
      <parentid>8671</parentid>
      <timestamp>2012-09-17T10:14:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jafeluv</username>
        <id>761</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/60.53.200.155|60.53.200.155]] ([[User talk:60.53.200.155|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:80.56.207.86|80.56.207.86]]</comment>
      <origin>8673</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="78b4r8dgrf8qjlm71q8eysvrp2spmyf" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Главна страница]]</text>
      <sha1>78b4r8dgrf8qjlm71q8eysvrp2spmyf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МедијаВики:Monobook.js</title>
    <ns>8</ns>
    <id>5</id>
    <revision>
      <id>8638</id>
      <parentid>4396</parentid>
      <timestamp>2012-08-16T11:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ruslik0</username>
        <id>980</id>
      </contributor>
      <comment>rm old stuff</comment>
      <origin>8638</origin>
      <model>javascript</model>
      <format>text/javascript</format>
      <text bytes="2360" sha1="ris7spsivnfzuzku8r76u9bn7wde86i" xml:space="preserve">/* add menu for selecting subsets of secial characters */
/***** must match MediaWiki:Edittools *****/

function addCharSubsetMenu() {
  var specialchars = document.getElementById('specialchars');

  if (specialchars) {
    var menu = &quot;&lt;select id=\&quot;charsetBox\&quot; style=\&quot;display:inline\&quot; onkeyup=\&quot;chooseCharSubset(selectedIndex)\&quot; onChange=\&quot;chooseCharSubset(selectedIndex)\&quot;&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Вики&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Латински/Романски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Грчки&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Кирилица&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Каталонски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Хрватски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Чешки/Словачки&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Есперанто&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Естонски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Француски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Германски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Хиероглифи&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Унгарски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Исландски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Ирски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Италијански&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Летонски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Литвански&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Малтешки&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Староанглиски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Полски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Португалски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Романски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Скандинавски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Шпански&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Турски&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Јидиш&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;IPA&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;option&gt;Математика&lt;/option&gt;&quot;;
    menu += &quot;&lt;/select&gt;&quot;;
    specialchars.innerHTML = menu + specialchars.innerHTML;

    /* default subset - try to use a cookie some day */
    chooseCharSubset(0);
  }
}

/* select subsection of special characters */
function chooseCharSubset(s) {
  var l = document.getElementById('specialchars').getElementsByTagName('p');
  for (var i = 0; i &lt; l.length ; i++) {
    l[i].style.display = i == s ? 'inline' : 'none';
    l[i].style.visibility = i == s ? 'visible' : 'hidden';
  }
}

jQuery(document).ready(addCharSubsetMenu);</text>
      <sha1>ris7spsivnfzuzku8r76u9bn7wde86i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Почетна страница</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1370</id>
    <revision>
      <id>5540</id>
      <parentid>4314</parentid>
      <timestamp>2006-06-27T09:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.160.62.56</ip>
      </contributor>
      <origin>5540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2186" sha1="kgtkanxv2fqebydqr6fcqxmpxsw25u3" xml:space="preserve">{| width=&quot;100%&quot;
|-
| width=&quot;60%&quot; style=&quot;vertical-align:top&quot; |
&lt;div style=&quot;margin: 0; margin-right:10px; border: 0px solid #dfdfdf; padding: 0 1em 1em 1em; background-color:#FFFFFF; align:right;&quot;&gt;

&lt;div style=&quot;background-color:#B5A642;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #E0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Вовед}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;background-color:#B5A642;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #E0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Библиотека}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

| style=&quot;vertical-align:top&quot; |
&lt;div style=&quot;background-color:#CD7F32;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #F0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:4ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Развој}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;background-color:#CD7F32;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #F0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Информации}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

|}

&lt;div style=&quot;background-color:#CD7F32;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #F0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
&lt;/div&gt;

{{Сестрински проекти}}

[[bg:]]
[[ca:]]
[[de:]]
[[dk:]]
[[en:]]
[[eo:]]
[[es:]]
[[fa:]]
[[fr:]]
[[he:]]
[[hu:]]
[[hr:]]
[[id:]]
[[it:]]
[[ja:]]
[[ko:]]
[[la:]]
[[nl:]]
[[no:]]
[[pl:]]
[[pt:]]
[[ro:]]
[[ru:]]
[[sq:]]
[[sk:]]
[[sr:]]
[[fi:]]
[[sv:]]
[[th:]]
[[zh:]]</text>
      <sha1>kgtkanxv2fqebydqr6fcqxmpxsw25u3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>За словенските јазици</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1371</id>
    <revision>
      <id>3335</id>
      <timestamp>2005-08-24T16:26:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VKokielov</username>
        <id>6</id>
      </contributor>
      <origin>3335</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76" sha1="5l65ww45pf9dqpwzpqiixxqct1ef4gu" xml:space="preserve">[[Основи на бугарскиот литературен јазик]]</text>
      <sha1>5l65ww45pf9dqpwzpqiixxqct1ef4gu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Основи на бугарскиот литературен јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1372</id>
    <revision>
      <id>10505</id>
      <parentid>7927</parentid>
      <timestamp>2016-05-08T17:29:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vmenkov</username>
        <id>1750</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Cпоредбена фонетика */</comment>
      <origin>10505</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13016" sha1="s6mikksfyrnqt62a49kzfp8dvygec39" xml:space="preserve">==Мотивација и цел==

Оваа книга постои за да и само за да го направи полесно разбирањето на бугарскиот литературен јазик за Македонците. Истовремено се пишува и паралелен водич за македонскиот литературен јазик за Бугарите.  Македонија можеби навистина е помала од Бугарија, и се плаши од неа; но секое движење мора да почне некаде, а Бугарите и Македонците се, барем во погледот на јазикот, блиски еден до друг.  Нека овој водич биде за нив нов почеток.  

А секако запомнете дека книгата нема уста.

==Метод==
Бугарската литература е вo изобилие на интернетот. Затоа книгава доаѓа во вистинско време. Читањето е првиот чекор до владеење на јазикот.  

На крајот на некои од лекциите ќе се наоѓа блок вежби.

==Бугарска азбука==

Бугарската азбука е многу слична на руската, и се разликува од македонската. Уникатни нејзини букви се:

- '''й''' - ј, но, види подолу&lt;br&gt;
- '''щ''' - шт&lt;br&gt;
- '''ъ''' - полуглас.  За да го кажете, изговорете ги зборовите со самогласно ''р'', како што се &quot;српски&quot;, &quot;брзо&quot;, и тн.  Гласот се слуша меѓу ''р''от и предната согласка.  Понекогаш сепак (во одредени позиции) полугласник се обележува со ''a'' или ''я''.&lt;br&gt;
- '''ю''', '''я''' - таканаречени &quot;јотовани&quot; самогласки.   Јотованата самогласка ја читаме како '''ју''' односно '''ја''' кога стојат на почетокот на збор или следат после самогласка. Кога пак следуват по согласка, мораме да ги читаме како '''а''', '''у''', но со омекнување на предната согласка (види долу).  Во бугарскиот никогаш не ќе видиме ''йу'' или ''йа'', туку ''ю'' односно ''я''.  За ''я'' мораме да речеме дека буквава може да го обележува и гласот ''ъ'', исто како ''а''. &lt;br&gt;
- '''ь''' - оваа буква се одвојува, затоа што никогаш не стои сама, без ''o'' (таа е позајмица од руски, иако во рускиот во таков облик не се користи).  Комбинацијата &quot;ьо&quot; се чита како ''o'' со омекнување на предната согласка. Не може никогаш да стои после самогласка или на почетокот на зборот.&lt;br&gt;

Македонските букви што ги нема во бугарскиот се:&lt;br&gt;
- '''љ''' - ''љу'', ''ља'' се пишуваат ''лю'', ''ля''; другите варијанти ги нема.&lt;br&gt;
- '''њ''' - ''ню'', ''ня'' за ''њу'', ''ња''&lt;br&gt;
- '''ќ''', '''ѓ''' - нема, но ги има на нив кореспондентните звуци ''щ'' и ''жд'', кои скоро ексклузивно се користат на нивно место.&lt;br&gt;
- '''џ''' - се бележи со две букви ''дж'' (''джоб'')&lt;br&gt;

==Изговор на бугарскиот јазик==

Литературниот бугарски јазик не познава редукција. Тоа значи дека секој глас звучи готово чисто, така како што се пишува на хартија. (Тоа за жал, не важи за сите оние кои го говорат јазикот, особено подалеку на исток; литературниот јазик и неговото строго почитување на чистота на говорот е еден од придонесите на македонските дијалекти во бугарскиот јазик.)

Долу ги набројуваме најважните црти на бугарската фонетика.

===Акцент===
Бугарскиот акцент мора да биде проучуван од секој што го учи јазикот, затоа што тој е слободен и може да стои на секој слог во зборот. Во бугарскиот, за разлика од српскохрватскиот и слично на македонскиот, акцентот е силен, а не тонален, т.е. нема варијација во интонацијата кога се говори.

===Асимилација===
Асимилацијата е важна особина на бугарскиот јазик. Повеќето зборови во бугарскиот се изговараат исто како ним сличните зборови во македонскиот; но тие зборови се пишуваат со бугарски правопис во историската форма. Тоа ќе значи дека немите согласници во бугарскиот можат да се пишуваат со звучна буква. Ова треба да го запомните кога го читате бугарскиот текст.

===Меки согласки===
Повеќе бугарски согласки имат меки варијанти. Меките согласки се изговараат со удел на горниот дел на устата (palate), па најблискиот изговор, кој во тој предел на устата ги дава меките варијанти, е согласката, а потоа &quot;ј&quot;.  Така &quot;място&quot; ќе гласи &quot;мјасто&quot; (превод: место), а &quot;люлея&quot; - &quot;љулеја&quot;.  Освен ''л'', ''н'', ''к'', ''г'', ''х'', и споменатото ''м'', во бугарскиот можат да бидат меки уште: ''б'' (''бях'' - се изговара ''бјах'', превод: бев), ''в'' (''вярвам'' - ''вјарвам'', верувам), д (''дядо'' - ''дјадо'', дедо), з (''мразя'' - ''мразја'', мразам ), п (''хапя'' - ''хапја'' ), р (''рядък'' - ''рјад'к'', редок), с (''сянка'' - ''сјанка'', сенка), т (''тя'' - ''тја'', таа), ц (''цял'' - ''цјал'', цел).  ''Щях'', разговорно &quot;сакав&quot;, се чита &quot;штјах&quot; со меко ''т''.  За ''ж'' и ''ш'' ќе забележиме дека тие се помеки одошто во македонскиот, па ''ж'' во ''живот'' звучи како француското ''j'' во ''Jaques''.

===Вежба 1===
Изговорете дел од оваа бугарска песна од поетот Христо Ботев. Потоа препишите ја на македонскиот правопис (сочувувајќи го јазикот).

'''МОЯТА МОЛИТВА'''

О, мой бо&amp;#768;же, пра&amp;#768;вий боже!&lt;br&gt;
Не ти&amp;#768;, що&amp;#768; си в небеса&amp;#768;та,&lt;br&gt;
а ти, що си в мене, боже -&lt;br&gt;
мен в сърце&amp;#768;то и в душа&amp;#768;та...&lt;br&gt;

Не ти, кому&amp;#768;то* се кла&amp;#768;нят&lt;br&gt;
калу&amp;#768;гери и по&amp;#768;пове&lt;br&gt;
и кому&amp;#768;то све&amp;#768;щи* па&amp;#768;лят&lt;br&gt;
правосла&amp;#768;вните ско&amp;#768;тове;&lt;br&gt;

'''комуто''' - кому што&lt;br&gt;
'''свещи''' - свеќи&lt;br&gt;

не ти, ко&amp;#768;йто си напра&amp;#768;вил*&lt;br&gt;
от&amp;#768; кал мъ&amp;#768;жът и жена&amp;#768;та,&lt;br&gt;
а чове&amp;#768;кът си оста&amp;#768;вил&lt;br&gt;
роб да бъ&amp;#768;де на земя&amp;#768;та;&lt;br&gt;

'''ко&amp;#768;йто''' - којшто

не ти, който си пома&amp;#768;зал*&lt;br&gt;
царе&amp;#768;, па&amp;#768;пи, патриа&amp;#768;рси,&lt;br&gt;
а в нево&amp;#768;ля си заря&amp;#768;зал*&lt;br&gt;
мо&amp;#768;йте бра&amp;#768;тя сирома&amp;#768;си;&lt;br&gt;

'''пома&amp;#768;зал''' - &lt;br&gt;
'''зарязал''' - овде &quot;злонамерно игнорирал&quot;

не ти, който учиш ро&amp;#768;бът&lt;br&gt;
да търпи&amp;#768;* и да се мо&amp;#768;ли&lt;br&gt;
и хра&amp;#768;ниш го дор* до гро&amp;#768;бът&lt;br&gt;
са&amp;#768;мо със* наде&amp;#768;жди го&amp;#768;ли;&lt;br&gt;

'''дор''', поетично от '''дори''' - дури
'''със''' - со

не ти, боже на лъжци&amp;#768;те*,&lt;br&gt;
на безче&amp;#768;стните* тира&amp;#768;ни,&lt;br&gt;
не ти, и&amp;#768;дол на глупци&amp;#768;те,&lt;br&gt;
на чове&amp;#768;шките душма&amp;#768;ни!&lt;br&gt;

'''лъжците''', от лъжец, онај што лаже

А ти, бо&amp;#768;же, на ра&amp;#768;зумът,&lt;br&gt;
защи&amp;#768;тниче на ро&amp;#768;бите,&lt;br&gt;
''на кого&amp;#768;то щат празну&amp;#768;ват&lt;br&gt;
де&amp;#768;нят''* ско&amp;#768;ро народи&amp;#768;те!&lt;br&gt;

'''на когото щат празнуват денят''' - чиј ден ќе празнуваат - конструкција со стариот инфинитив

[[Основи на бугарскиот литературен јазик, вежба 1, одговор|Одговор]]

==Cпоредбена фонетика==

Во овој дел ќе ви ги претставиме основите на фонетските паралели меѓу двата јазици, бугарскиот и македонскиот. Иако ги има многу, тие лесно се учат.

===щ и жд===
На македонските ''ќ'' и ''ѓ'' им одговарат бугарските ''щ'' и ''жд'',&lt;br&gt;
'''между&amp;#768;''' - меѓу&lt;br&gt;
'''свещ''' - свеќа&lt;br&gt;
'''нощ''' - ноќ&lt;br&gt;
освен во прилогот (позајмен од македонскиот), каде македонското ќ се зачувува и претвора во к:&lt;br&gt;
'''ми&amp;#768;слейки''' - мислејќи&lt;br&gt;
на макдонски е акцент'''

===ъ===
Бугарскиот полугласник има два соодветни гласови во македонскиот, во врска со потеклото на гласот.  Бројни зборови, во кои го имало стариот носовен самогласник, се изговарат во бугарскиот со ''ъ'' а во македонскиот со ''а'':&lt;br&gt;
'''път''' - пат&lt;br&gt;
'''ръка&amp;#768;''' - рака&lt;br&gt;
'''зъб''' - заб&lt;br&gt;

Но, во други зборови, во кои полугласот го има уште со општословенските времиња, на ''ъ'' одговара ''о'', како во рускиот:&lt;br&gt;
'''доста&amp;#768;тъчно''' - доволно&lt;br&gt;
'''сълза&amp;#768;''' - солза&lt;br&gt;
'''слъ&amp;#768;нце''' - сонце&lt;br&gt;
Забележете дека старото самогласно ''л'' често стои во бугарскиот збор додека во македонскиот збор не се пишува, ниту пак се изговара.  Бугарскиот литературен јазик бара полн изговор на ова ''л''. Исто, не е лесно да се разместат ''л'' и ''ъ'' во бугарскиот збор, зашто дури при промената на зборови тие можат да си го сменат местата).

Некои македонски зборови со самогласно ''р'' (главно оние со српско потекло) во бугарски се пишуваат со полугласник:&lt;br&gt;
'''съ&amp;#768;рбин''' - Србин&lt;br&gt;
'''гръ&amp;#768;цко''' - грчко&lt;br&gt;
(Нивното разметување пак е тешко).

===х===
Старото словенско х се слуша во многу зборови во македонските кореспонденти на кои одамна го нема.  Најчесто, на местото од овој глас во македонскиот стои „в„ или пак воопшто го нема.</text>
      <sha1>s6mikksfyrnqt62a49kzfp8dvygec39</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Основи на бугарскиот литературен јазик, вежба 1, одговор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1373</id>
    <revision>
      <id>3337</id>
      <timestamp>2005-08-24T16:28:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VKokielov</username>
        <id>6</id>
      </contributor>
      <origin>3337</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1659" sha1="akbpm35lrw0nbvpkv4z3v3fkubx63mj" xml:space="preserve">'''МОЈАТА МОЛИТВА'''

О, мој боже, правиј боже!&lt;br&gt;
Не ти, што си в небесата,&lt;br&gt;
а ти, што си в мене, боже -&lt;br&gt;
мен в срцето и в душата...&lt;br&gt;

Не ти, комуто се клањат&lt;br&gt;
калугери и попове&lt;br&gt;
и комуто свешти паљат&lt;br&gt;
православните скотове;&lt;br&gt;

не ти, којто си направил&lt;br&gt;
от кал м'ж'т и жената,&lt;br&gt;
а човек'т си оставил&lt;br&gt;
роб да б'де на земјата;&lt;br&gt;

не ти, којто си помазал*&lt;br&gt;
царе, папи, патриарси,&lt;br&gt;
а в невоља си зарјазал&lt;br&gt;
мојте братја сиромаси;&lt;br&gt;

не ти, којто учиш роб'т&lt;br&gt;
да трпи* и да се моли&lt;br&gt;
и храниш го дор до гроб'т&lt;br&gt;
само с'с надежди голи;&lt;br&gt;

не ти, боже на л'жците,&lt;br&gt;
на бесчесните тирани,&lt;br&gt;
не ти, идол на глупците,&lt;br&gt;
на човешките душмани!&lt;br&gt;

А ти, боже, на разум'т,&lt;br&gt;
заштитниче на робите,&lt;br&gt;
на когото штат празнуват&lt;br&gt;
дењ'т* скоро народите!&lt;br&gt;

* Македонското &quot;о&quot; во членот се претварува во бугарскиот полуглас, иако се пише со а или јотовано а.

Ако не можете да се вратите иначе, натиснете [[Основи на бугарскиот литературен јазик|Враќање]]</text>
      <sha1>akbpm35lrw0nbvpkv4z3v3fkubx63mj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Формални јазици и автомати</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1396</id>
    <redirect title="JFLAP" />
    <revision>
      <id>8275</id>
      <parentid>3395</parentid>
      <timestamp>2011-03-06T16:28:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ruslik0</username>
        <id>980</id>
      </contributor>
      <comment>a fix</comment>
      <origin>8275</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" sha1="6c099ko1lqf9x8jn9b1604z0rt42cmw" xml:space="preserve">#redirect [[JFLAP]]</text>
      <sha1>6c099ko1lqf9x8jn9b1604z0rt42cmw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JFLAP</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1397</id>
    <revision>
      <id>7653</id>
      <parentid>7652</parentid>
      <timestamp>2009-02-18T20:41:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>75.100.89.225</ip>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредување 7652 од ([[Special:Contributions/89.205.23.239|89.205.23.239]] | [[Разговор со корисник:89.205.23.239|Разговор]]) Possible spam link</comment>
      <origin>7653</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9296" sha1="pwuntmeiwtf5e9ty2ywliwg3emc92w2" xml:space="preserve">'''JFLAP''', [[програма]] (графичка алатка) за тестирање на задачи и проблеми од теоријата на [[формални јазици и автомати]].

== Вовед ==

JFLAP е графичка програма (visual framework), која е креирана за решавање на проблеми со [[конечни автомати]]. Тука спаѓаат [[Тјурингова машина|Тјуринговите машини]], конечните (детерминистички и недетерминистички) автомати, pushdown автоматите, регуларните јазици и граматики. Програмот освен што може да се користи за тестирање (внесување на одредена машина и преку одредени примери тестирање на нејзината работа), може да се користи и при извршување на некои специфични проблеми како што се:
* детминизрање на НКА
* минимизирање на ДКА
* претварање на ДКА во регуларен израз, граматика
* претварање на регуларен израз во КА
* претварање на ПДА во граматика
* претварање на граматика во ПДА
* и други проблеми
Програмата е многу лесна за користење и може да биде од голема помош при решавањето на проблеми од ваков тип. Не е единствена ваква програма, но се издвојува со модуларност и целосност, а моментално е најпознтата во самата област.
Програмата е бесплатана (кодот не е отворен) и може да се превземе од интернет страната на креаторите.

== Инсталација и покренување ==

Инсталацијата е наједноставниот дел. Програмата е креирана во [[Јава програмски јазик|Јава]], така што за нејзино покренување треба на некоја од јава-подржаните платформи да има веќе инсталирано јава [[виртуелна машина]] (Java Runtime Envivorment). Подетално за JRE-то може да се видат надворешните линкови. Се дистрибуира како извршива Jar датотека. Доколку на системот е извршено поврзување на Jar екстензијата со виртуелната машина тогаш програмат се покренува со двоен клик. Во спротивен случај од командна линија во директориумот каде се наожа Jar датотеката се извршува командата:
java -jar JFLAP.jar
Треба да се внимава доколку се превзема последната верзија од JFLAP, да се има и некоја од последните верзии на Јава (моментално JRE 1.5).

== Користење ==

=== Основен екран ===
[[Слика:jflap_basic.png|мини|десно|Основен екран]]
По стартувањето на програмот се појавува основната конфигурација на програмот. Освен едноставното мени со прилично очекувани опции, почетниот прозорец содржи листа од копчиња. Со избирање на некое од нив се отвара соодветниот едитор. Во менито постојат стандарди опции како што се: помош (составена од кратко упатсво), зачувување и отварање на веќе зачувани програми, излез и слично.

=== Едитори ===
[[Слика:jflap_editor.png|мини|десно|Изглед на едиторот]]
Со кликање на некое од копчињата од листата на основниот екран се вклучува соодветниот едитор. Првите четири едитори (ТМ, КА, ПДА и ТМ со повеќе ленти) се многу слични. Тие се состојат од четри основни копчиња. Нивната функција по редослед е следната:
# Копче за својства – во овој мод кога во едиторот се внесени одредени состојби со десен клик се дава можност за избор на некој опции како што се: почетна состојба, крајни состојби и слично
# Копче за внесување состојби – во овој мод со кликање било каде во областа за едитрање се внесува состојба
# Копче за транзиции – во овој мод се врши поврзувањето на состојбите со помош на стрелки (ребра). Ова е воедно и најпроблематичниот и најважниот мод за работа. Се разликува во зависност од едиторот. Се користи на тој начин што доколку треба да се поврзат две состојби се клика на првата, се држи копчето од глушецот и се отпушта на втората. За креирање на премин во иста состојба само се клика на состојбата. По извршување на оваа акција се појавува одредено поле или полиња во кој се опишува преминот. Доколку се работи со КА се појавува само едно поле во кое се внесува аргументот на функцијата на премин. При користње на ТМ или ПДА се појавуваат три полиња. Нивната улога лесно се воочува (нормално различна е во зависност од контекстот – дали се користи ТМ или ПДА). Единствениот проблем при внесувањето на вредности во овии полиња е што кога се користи глушецот доааѓа до потешкотии кога стрелките кои ги креираме се под некаков агол. Во тој случај најдобро е да се кориси тастатурата, односно копчето Tab со кое се преминува од едно во друго поле.
# Копче за бришење – во овој мод се бришат состојби или премини со кликање над нив
Последните три едитори (граматики, L-системи и регуларни изрази) се различни од претходните, а и меѓу себе. Нивното користење се сведува на внесување на правила, аксиоми и регуларни изрази.
Во најголемиот број на едитори (односно таму каде што има логика), во менито постои подмени Input. Тука се внесуваат конкретни тест примери со кои се тестираат машините (или граматиката). Исто така постои и подемни Convert во кој се надени можности за конвертирање во зависност од контекстот (пример граматика во ПДА).

== Забелешка ==

Овaa прогрма нема опција за внесување и проверка на нормални алгоритми. Начинот на кој тие би се проверувале со помош на компјутер е толку едноставен и може да се реши со неколку линии програмски код.

== Кратенки ==

* КА – конечен автомат
* ДКА – детерминистички конечен автомат
* НКА – недетерминистички конечен автомат
* ПДА – push-down автомат
* ТМ – Тјурингова машина

== Надворешни линкови ==

* [http://www.jflap.org/ Официјална страна на програмот]
* [http://java.sun.com/j2se/1.5.0/jre/install.html Инсталирање на јава виртуелна машина]</text>
      <sha1>pwuntmeiwtf5e9ty2ywliwg3emc92w2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Jflap basic.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1398</id>
    <revision>
      <id>3397</id>
      <timestamp>2005-09-13T22:21:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sikavica~mkwikibooks</username>
        <id>8</id>
      </contributor>
      <origin>3397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Jflap editor.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1399</id>
    <revision>
      <id>3399</id>
      <timestamp>2005-09-13T22:32:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sikavica~mkwikibooks</username>
        <id>8</id>
      </contributor>
      <origin>3399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Community Portal</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1445</id>
    <redirect title="Викикниги:Портал на заедницата" />
    <revision>
      <id>8356</id>
      <parentid>8274</parentid>
      <timestamp>2011-08-18T21:05:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>タチコマ robot</username>
        <id>121</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: Исправка на двојни пренасочувања → [[Викикниги:Портал на заедницата]]</comment>
      <origin>8356</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" sha1="4ov1lrhf4d2gos0vr36dcz7yi3fefcw" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Викикниги:Портал на заедницата]]</text>
      <sha1>4ov1lrhf4d2gos0vr36dcz7yi3fefcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МедијаВики:Edittools</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1462</id>
    <revision>
      <id>10936</id>
      <parentid>9169</parentid>
      <timestamp>2021-02-12T12:58:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>2595</id>
      </contributor>
      <comment>obs tag</comment>
      <origin>10936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12196" sha1="72nt7bwnm52duqffolzj12944gif85s" xml:space="preserve">
&lt;div class=&quot;messagebox cleanup metadata plainlinks&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''Ве замолуваме користете исклучиво македонско кирилично писмо. Во спротивно голема e веројатноста текстот или статијата да биде отстранета!'''&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;== Наводи ==&amp;#10;&amp;#123;{наводи}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;·&amp;nbsp; &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;== Надворешни врски ==&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;
&lt;div id=&quot;editpage-specialchars&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;margin-top:3px;border-width:1px;border-style:solid;border-color:#aaaaaa;padding:2px;&quot;&gt;
Внеси:
&lt;charinsert&gt;È è Ѝ ѝ&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;(букви со надреден знак)&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&lt;charinsert&gt;—&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;(црта/тире)&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&lt;charinsert&gt;-&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;(цртичка)&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&lt;charinsert&gt;‘&lt;/charinsert&gt;&lt;small&gt;&amp;nbsp;(апостроф)&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&lt;charinsert&gt;„+“&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;(наводници)&lt;/small&gt;
----
&lt;small&gt;Специјални знаци:&lt;/small&gt;
&lt;charinsert&gt;® © ™ @ € £ ¥  § ~ | ° • → ¡ ¿ ± † ½ ¼ ¾ × ¹ ² ³ + − “ ’ ” »+« μ τ&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;

&lt;div id=&quot;specialchars&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;margin-top:1px; border-width:1px; border-style:solid; border-color:#aaaaaa; border-left-width:0; border-right-width:0; padding:2px;&quot;&gt;

&lt;p id=&quot;Вики&quot; class=&quot;specialbasic&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt;[+] [[+]] [[|+]] {{+}} &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;--~~~~&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;[[Категорија:+]]&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;/br&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{наводи}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;DEFAULTSORT:&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[+]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&amp;nbsp;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;gallery&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/gallery&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;small&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/small&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;pre&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/pre&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;sup&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/sup&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;includeonly&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;МФА|&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Дропка||&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Катпов&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;&lt;!--+--&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/div&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;code&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/code&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;tt&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;s&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/s&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;{{Сзр}}&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;[[en:+]]&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;{{mk}}&lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt;{{en}}&lt;/charinsert&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Грчки&quot; class=&quot;speciallang&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;&lt;tt&gt;
&lt;charinsert&gt;Α Ά Β Γ Δ Ε Έ Ζ Η Ή Θ Ι Ί Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Ό Π Ρ Σ Τ Υ Ύ Φ Χ Ψ Ω Ώ &lt;/charinsert&gt;&lt;/tt&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Кирилица&quot; class=&quot;speciallang&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;&lt;br&gt;
&lt;tt&gt;&lt;charinsert&gt;А Б В Г Ґ Ѓ Д Ђ Е Ё Ѐ Є Ж З Ѕ И Ѝ Й І Ї Ј К Л Љ М Н Њ О Ô П Р С Т Ћ Ќ У Ў Ф Х Ц Ч Џ Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я 
&lt;/charinsert&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br&gt; 
&lt;tt&gt;&lt;charinsert&gt;а б в г ґ ѓ д ђ е є è ё ж з ѕ и ѝ й і ї ј к л љ м н њ о ô п р с т ћ ќ у ў ф х ц ч џ ш щ ъ ы ь э ю я &lt;/charinsert&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Латиница&quot; class=&quot;specialbasic&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt;Š š Ǵ ǵ Ž ž Č č Ḱ ḱ&lt;/charinsert&gt;
&lt;charinsert&gt;Æ æ  À à Á á Â â Ã ã Ä ä Ā ā Ă ă Å å  Ą ą Ǣ ǣ Ǽ ǽ &lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt; Ḃ ḃ ß ß  &lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;  Ç ç Č č Ć ć Ĉ ĉ Ċ ċ&lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt; Ð ð Dž dž Đ đ Ď ď Ḋ ḋ &lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt; È è É é Ê ê Ë ë Ē ē Ĕ ĕ € Ę ę Ė ė Ə ə  &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; ₣ Ḟ ḟ  &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ĝ ĝ Ġ ġ Ģ ģ Ğ ğ G‘ g‘&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;Ĥ ĥ Ħ ħ &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ſ Ì ì Í í Î î Ï ï  Ī ī Ĭ ĭ Į į İ ı &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;Ĵ ĵ &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ķ ķ &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ľ ľ Ĺ ĺ Ļ ļ Łł&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ṁ ṁ  &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ñ ñ Ň ň Ņ ņ Ń ń &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ò ò Ó ó Ô ô Õ õ Ö ö Ō ō Ŏ ŏ Œ œ Ő ő Ǫ ǫ Ø ø O‘ o‘&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ṗ ṗ  &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ř ř Ŕ ŕ Ŗ ŗ &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Š š Ŝ ŝ Ṡ ṡ Śś Ş ş &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ť ť Ṫ ṫ Ţ ţ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;   Ù ù Ú ú Û û Ü ü Ū ū Ŭ ŭ Ů ů Ű ű Ų ų &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ý ý Ÿ ÿ Ȳ ȳ Y̆ y̆  Ŷ ŷ &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt; Ż ż Ž ž  Ź ź &lt;/charinsert&gt;·
&lt;charinsert&gt; Þ þ Ƿ ƿ Ȝ ȝ  ₰&lt;/charinsert&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Старословенски&quot; class=&quot;speciallang&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;&lt;br&gt;
&lt;tt&gt;
&lt;charinsert&gt;Є є І і Ї ї&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѹ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѹ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѡ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѣ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѣ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;Ю ю IA ia&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѻ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѻ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѧ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѫ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѫ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѭ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѯ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѯ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѱ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѱ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѳ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѳ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѵ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѵ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѷ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѷ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѥ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѥ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;Ћ ћ&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ѿ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ѿ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|Ҁ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Уникод|ҁ}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; 
&lt;/tt&gt;&lt;br&gt; 
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Хебрејски&quot; class=&quot;speciallang&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt;א אַ אָ ב בֿ ג ד ה ו וּ װ ױ ז ח ט י יִ ײ ײַ כ כּ ך ל מ ם נ ן ס ע פּ פֿ ף צ ץ ק ר ש שׂ ת תּ ׳ ״&lt;/charinsert&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Хиероглифи&quot; class=&quot;speciallang&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt;3 ỉ y ˁ w b p f m n r h ḥ ḫ ẖ s ś š ḳ k g t ṯ d ḏ &lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;hiero&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/hiero&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;МФА&quot; class=&quot;specialbasic&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;МФА|&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt; ɨ ʉ ɯ ɪ ʏ ʊ ø ɘ ɵ ɤ ə ɚ ɛ œ ɜ ɝ ɞ ʌ ɔ æ ɐ ɶ ɑ ɒ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ɓ ɗ ʈ ɖ ɟ ʄ ɡ ɠ ɢ ʛ ʔ ʡ ɱ ɳ ɲ ŋ ɴ ɸ β θ ð ʃ ʒ ɕ ʑ ʂ ʐ ç ʝ ɣ χ ʁ ħ ʕ ɦ ʜ ʢ ɧ ʙ ʀ ɾ ɽ ɬ ɮ ɭ ʎ ʟ ʋ ɹ ɻ ɰ ʍ ɥ ɺ ɫ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ʼ ʰ ʷ ʲ ˠ ˁ ⁿ ˡ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ˈ ˌ ː ˑ ˥ ˦ ˧ ˨ ˩&lt;/charinsert&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;p id=&quot;Математика&quot; class=&quot;specialbasic&quot; style=&quot;display: none; visibility: hidden;&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt;≠ ≤ ≥ &lt; &gt; ≡ ≈ ≅ ∝    − × ÷ ± ⊥ ⊕ ⊗ ∗ … ¼ ½ ¾ ⅓ ⅔ ⅕ ⅖ ⅗ ⅘ ⅙ ⅚ ⅛ ⅜ ⅝ ⅞ ¹ ² ³ °   ∂ ∫ ∑ ∞ ∏ √ ∇   ← → ↔ ⇐ ⇒ ⇔   ⌈ ⌉ ⌊ ⌋ 〈 〉   ¬ ∧ ∨ ∃ ∀   ∈ ∉ ∋ ∅ ⊆ ⊇ ⊃ ⊂ ⊄ ∪ ∩ ℵ&lt;/charinsert&gt;&lt;br&gt;

Основни: &lt;charinsert&gt;^{+} &lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt; _{+} &lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt; \sqrt[+]{} &lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt; \frac{+}{} &lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt; \int_{+}^{} &lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt; \lim_{+\rightarrow} &lt;/charinsert&gt; · &lt;charinsert&gt; \sum_{+=}^{} &lt;/charinsert&gt;&lt;br&gt;

Стандардни функции: &lt;charinsert&gt;\sin{+} \cos{+} \tan{+} &lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;\cot{+} \sec{+} \csc{+} &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;\exp{+} \ln{+} \log{+} &lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;\sinh{+} \cosh{+} \tanh{+} \coth{+} &lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;\arcsin{+} \arccos{+} \arctan{+} &lt;/charinsert&gt;&lt;br&gt;

Дијакритики: &lt;charinsert&gt;\acute{+} \breve{+} \check{+} \grave{+} \tilde{+}&lt;/charinsert&gt;&lt;br&gt;
&lt;/p&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:1em&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;'''Откако ќе кликнете на копчето „Зачувај“, промените ќе се прикажат веднаш.'''&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:100%&quot;&gt;
* За тестирање, Ве молиме користете го '''[[Викикниги:Песок|песокот]]'''.
----
&lt;div style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;'''Имајте во предвид:'''&lt;/div&gt;
* Најголемиот дел од текстовите и сликите кои можат да се најдат на веб-страници на интернет се заштитени со [[:w:mk:Википедија:Авторски права|авторски права]] (и на нивното дно може да се најде знакот '''©'''). Ова значи дека '''не можете''' да ги употребите во Википедија без јасно истакната [[:w:mk:Википедија:Дозволи за објавување|дозвола]] од нивниот автор.  
* Без дозвола смеат да се копираат само материјали кои се во [[:w:mk:јавен домен|јавниот домен]] — Ова подразбира дека '''не се дозволени'''  поголемиот дел од веб-страниците и сликите на интернет.
* Видете ги нашите [[:w:mk:Википедија:Принципи и напатствија|начела и напатствија]] за повеќе информации околу уредувањето.&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>72nt7bwnm52duqffolzj12944gif85s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јазици</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1480</id>
    <revision>
      <id>4276</id>
      <parentid>3890</parentid>
      <timestamp>2006-04-16T04:05:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4276</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="280" sha1="4b7fulyoltfuknip770hgvc6rhckseb" xml:space="preserve">*[[За словенските јазици]]

*[[Латински јазик]] ---- ''Курс по латински јазик (на македонски)''
(За дела на латински јазик кликнете [[Дела на латински јазик|тука]].)</text>
      <sha1>4b7fulyoltfuknip770hgvc6rhckseb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1481</id>
    <revision>
      <id>8359</id>
      <parentid>3852</parentid>
      <timestamp>2011-08-19T17:29:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>/* За книгата */</comment>
      <origin>8359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9508" sha1="ho3fmsk67yyhizuagqfd1v75omw4lop" xml:space="preserve">[[Image:Ancient Rome - Central Area.jpg|thumb|right|250px|Централното градско подрачје на стариот град Рим]]
[[Image:Cezar.jpg|thumb|right|250px|Биста на Јулиј Цезар]]
Ова е '''основен курс по латински јазик''' со детална граматика базиран на Латинската граматика во јавните училишта на Кенеди формулиран да ве воведе во [[w:Класични јазици|класичните јазици]]. Основно познавање на [[w:граматика|граматичката терминологија]] би било корисно, но не е нужно. Основни дефиниции на термините се објаснети во Лекција 1 и 2, а подоцна и разработени по потреба.

==Забелешки==

За граматичките принципи и значењето на граматичките терминологии во македонскиот јазик, видете: [[w:Граматика на македонскиот јазик|граматика на македонскиот јазик]].

Причитајте го Воведот внимателно бидејќи таму се објаснува коцептот на '''основа''' на зборот. &lt;B&gt;Секогаш деклинирајте ги именките користејќи ја основата на зборот како што стои во генитив ---- формата на зборот во генитив, минус наставката (за генитив). &lt;/B&gt; Глаголите, како и во многу други јазици, се коњугираат на база на основата во инфинитив (сегашно време, актив).

== Латинска граматика и вежби ==

'''Вовед во потеклото и структурата на латинскиот јазик''':
#[[Латински-Лекција 1|Граматички вовед во латинскиот јазик]] ''Потеклото и структурата на латинскиот јазик'' 
#[[Латински-Лекција 2|Основна граматика]] ''Граматички вовед.''
'''Глава прва: Именки и основни реченици'''
#[[Латински-Лекција 3|Падеж: Номинатив]] ''Составете основни латински реченици.''
#[[Латински-Лекција 4|Падеж: Акузатив]] '' Научете да составувате реченици со преодни глаголи.'' 
#[[Латински-Лекција 5|Падежи: Генитив и датив]] '' Покажете ги индиректините и генитивните реченици.''
#[[Латински-Лекција 6|Падеж: Аблатив]] '' Покажете го составот со аблатив.''
#[[Латински-Лекција 7|Заменки]] ''Краток преглед на заменките''
#[[Латински-Глава 1-Стихови|Стихови]]
'''Глава втора: Несвршено време'''
#[[Латински-Лекција 8|Составување на исказни реченици во сегашно свршено време, актив]]  
#[[Латински-Лекција 9|Неправилни глаголи и преглед]] ''Преглед на сите пет деклинации и коњугација на глаголи во исказни реченици во сегашно несвршено време, актив.''
#[[Латински-Лекција 10|Вежба за преведување]] ''Преведете пасус.''
#[[Латински-Лекција 11|Прилози и предлози]]  
#[[Латински-Лекција 12|Составување на исказни реченици во несвршено и идно време]] 
#[[Латински-Глава 2-Стихови|Стихови]]
'''Глава трета: Глаголи во свршени исказни реченици'''
#[[Латински-Лекција 13|Исказни реченици во сегашно свршено време]] ''Употребата и составувањето на исказни реченици во сегашно време.''
#[[Латински-Лекција 14|Исказни реченици во идно и минато свршено време]] 
#[[Латински-Глава 3-Стихови|Стихови]]
'''Глава четврта: Погодбен начин'''
#[[Латински-Лекција 15|Погодбен начин]] ''Погодбен наспроти исказен начин, коњугирајте во погодбено сегашно време.''
#[[Латински-Лекција 16|Погодбено несвршено]] '' Коњугација и употреба на несвршениот погодбен начин.''
#[[Латински-Лекција 17|Погодбени свршени]] ''Свршените наставки за погодбениот начин.''
#[[Латински-Лекција 18|Преглед]] ''Преглед на сите пет деклинации и кожугацијата на погодбени активни глаголи.''
#[[Латински-Лекција 19|Идиоми]] ''Преглед на идиомските фрази во латинскиот јазик.''
#[[Латински-Лекција 20|Преведување]] ''Преведете пасус од латинската Библија.'' 
#[[Латински-Глава 4-Стихови|Стихови]]
'''Глава петта: Глаголски видови'''
#[[Латински-Лекција 21|Активни наспроти пасивни глаголи]] 
#[[Латински-Лекција 22|Исказни пасивни глаголи]] '' Сегашен, несвршен и иден пасив.''
#[[Латински-Лекција 23|Исказни свршени глаголи]] ''Користете свршено време со пасив.'' 
#[[Латински-Лекција 24|Погодбени свршени глаголи]] ''Коњугирајте го сегашниот и несвршениот погодбен начин.''
#[[Латински-Лекција 25|Погодбени свршени пасивни глаголи]] ''Свршени помошни глаголи за погодбениот пасив.''
#[[Латински-Глава 5-Стихови|Стихови]]
'''Глава шеста: Глаголски именки'''
#[[Латински-Лекција 26|Начелни делови]] ''Начелни делови на глаголите и глаголска коњугација.''
#[[Латински-Лекција 27|Герунд и глаголски придавки]] ''Последната лекција за глаголи.'' 
#[[Латински-Лекција 28|Преглед]] ''Преглед на сите пет именски и придавни деклинации.''
#[[Латински-Лекција 29|Преглед]] ''Преглед на сите научени глаголски кожугации и научени форми.''
#[[Латински-Лекција 30|Преведување]] ''Преведете пасус од Катул.''
#[[Латински-Лекција 31|Вежби]] ''Преглед на погодбени форми.'' 
#[[Латински-Лекција 32|Вежби]] ''Преглед на пасивни форми.'' 
#[[Латински-Лекција 33|Преведување]] ''Преведете пасус од Цезар.''
#[[Латински-Лекција 34|Преглед]] '' Идеи и алатки за помнење за шаблоните на јазикот при коњугација и деклинација.''
#[[Латински-Глава 6-Стихови|Стихови]]

== Прилози ==
:[[Преглед на глаголи]]
:[[Латинска морфологија|Морфологија на латинскиот јазик]]
:[[Латинска граматика|Граматички дефиниции]]  
:[[Латински речник|Латински речник]]
:[[Латински-Прилог 1|Латински девизи и фрази]] ''кои се користат денес''
:[[Латински-Прилог 2|Латински кратенки]] ''кои се коритат денес''
:[[Дела на латински јазик]]  
:[[Римска историја|Римска историја]]
:[[Римска култура|Римска култура]]
:[[Говорен латински|Говорен латински]]

:Напредно: [[Стилски изразни средства во латинската проза и поезија]]

== За книгата == 

Оставајте ги вашите идеи за понатамошни глави во страната за [[Разговор:Латински јазик|разговор]].


[[Категорија:Латински јазик]]

[[de:Latein]]
[[fr:Méthode latine]]
[[it:Corso di latino]]
[[nl:Latijn]]
[[pl:Łacina]]
[[fi:Latinan kieli]]
[[sv:Lär dig latin]]</text>
      <sha1>ho3fmsk67yyhizuagqfd1v75omw4lop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1482</id>
    <revision>
      <id>10619</id>
      <parentid>9589</parentid>
      <timestamp>2017-11-27T18:36:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Federico Leva (BEIC)</username>
        <id>2261</id>
      </contributor>
      <comment>/* Што е латински? */ +img</comment>
      <origin>10619</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13554" sha1="1g3pvm3w5tklmdpn8jwnjsd4ch71x3v" xml:space="preserve">{{Латински}}

=Што е латински?=
&lt;small&gt;
''Делови од овој вовед се преземени од [[Wikipedia:en:Latin|The Latin Language]] на главната страна на англиската Википедија.''
&lt;/small&gt;
[[File:Formulario di epistole, 1490, occhietto.png|thumb|1490]]

Латинскиот јазик прбовитно се зборувал во регионот на градот [[Wikipedia:mk:Рим|Рим]] наречен [[Wikipedia:mk:Латинум|Латинум]]. Подоцна добил на важност кога станал официјален јазик на [[Wikipedia:mk:Римска империја|Римската империја]]. 

Сите [[Wikipedia:mk:Романски јазици|Романски јазици]] водат потекло од латинскиот јазик, а многу зборови во [[Англиски јазик|англискиот јазик]] како и други јазици во светот (вклучувајќи го и македонскиот) користат зборови од латински корен. Освен тоа, латинскиот бил ''[[Wiktionary:mk:лингва франка|лингва франка]]'', академскиот јазик за научни и политички рабори повеќе од илјада години, со тоа што подоцна бил заменет со [[Француски јазик|францускиот јазик]] во доцниот 18-ти век, а потоа со англиски во доцниот 19-ти век. Латинскиот и денес е официјален јазик на [[Wikipedia:mk:Римокатоличка црква|Римокатоличката црква]], и како таков е официјалниот национален јазик на [[Wikipedia:mk:Ватикан|Ватикан]]. 

Романските јазици не потекнуваат од [[mk:Класичен латински|класичниот латински јазик]], јазикот кој го зборувале [[Wikipedia:mk:Цезар|Цезар]] и [[Wikipedia:mk:Цицерон|Цицерон]], туку од [[mk:Вулгарен латински|вулгарниот латински јазик]], јазикот кој го зборувал обичниот народ, или ''vulgus''-от на Рим. Класичниот и  вулгарниот латински (Романски) се разликуваат (на пример) во тоа што во вулгарниот латински самогласките се нагласувале, додека во класичниот латински се издолжувале. [[Италијански јазик|Италијанскиот]] и [[mk:Сардо логудорезе|Сардо логудорезе]] јазикот се одликуваат со карактеристично издолжување на [[Wikipedia:mk:согласка|согласките]] и [[Wikipedia:mk:Говорно нагласување|нагласокот]], во [[Шпански јазик|шпанскиот]] само карактеристичен нагласок, додека во францускиот дури ни нагласокот не е повеќе карактеристичен. 

Романскиот (вилгарниот латински) и класичниот се разликуваат еден од друг и по тоа што современите романски јазици, со исклучок на [[Романски јазик|романски]] (Романија и сл.), ги имаат изгубено падежните наставки во најголемиот број случаи (со исклучок на некои [[Wikipedia:mk:заменка|заменки]]). Романскиот сеуште има неколку [[mk:Листа на падежи|падежи]] (иако некои од нив како [[Wikipedia:mk:Аблатив|аблатив]] попвеќе не се присутни).

=Вовед во латинскиот јазик=

== Прости и сложени зборови ==

Во латинскиот јазик зборовите можат да бидат:
* ''' сложени ''' (зборови кои се сочинети од повеќе од еден дел, на пример, [[mk:Корен (лингвистика)|корен]] во комбинација со [[mk:префикс|префикс]]) или 
* ''' прости ''' (зборови сочинети само од еден дел).

==Делови на зборот==

Сите зборови имаат '''основа''' и '''корен.''' 

&lt;B&gt;Коренот&lt;/B&gt;

Коренот е примитивен дел од зборот и еден ист корен може да се најде и во други зборови со слично значење. Коренот исто така му го дава основното значење на зборот. На пример коренот на зборот ''agito'' (возам, терам) е ''agita'', чиј корен е ''ag'', кој може да се најде во други зборови со слично значење: ''ago'' - возам, ''agmen'' - тоа што се вози, итн.

&lt;B&gt;Основата&lt;/B&gt;

Основа е делот од зборот без наставка (суфикс) кој ја одредува функцијата на зборот во реченицата. На пример, Dominus значи господар (лорд). Кога римјанинот сакал да зборува со некој лорд, тј му се обраќал со ,,Domine&quot; (лорду). Во овој случај ,,Домин&quot; е основа, а ,,us&quot; и ,,e&quot; се наставки. Ако ја додадеме наставката на основата, ние го ''менуваме'' зборот. За нешто повеќе на таа тема видете го [[#Преглед|прегледот]].

&lt;B&gt;Примитиви&lt;/B&gt;

Примитивите се јавуваат кога коренот и основата се едно исто. На пример, зборот ag-ere (делува) има основа ag и корен ag и така овој збор е примитивен збор.


&lt;B&gt;Изворени зборови&lt;/B&gt;

Изворните зборови се јавуваат кога основата е различна од коренот. На пример, коренот ,,flamm&quot; на зборот ,,flamma&quot; има корен ,,flag&quot;.

&lt;B&gt;Наставки&lt;/B&gt;

Основата на зборот користи наставка за да сочини еден збор (најголемиот дел од основите и корените неможат да се употребуваат без наставки). Ова се вика менување на зборот. Разните наставки, суфикси, и нивниот превод ќе следи во подоцнежните лекции.

=Видови зборови=

==Именки==

Именка (латински: ''nomen'') е ,,нешто согледано или смислено од страна на нашиот ум&quot;.

Постојат три вида на именки: именки, придавки и заменки. Кај именките, наставките може да се менуваат во форма на деклинации и три '''случаја''': [[број]] (еднина и множина, зависно од наставката), '''род''' (машки, женски и среден, кои во случај на именките скоро никогаш не се менуваат, а кај придавките и заменките истите се добиваат од наставките) и '''падеж''' (зависен од наставката). Придавките и заменките, кога атрибуираат некоја именка мораат да се усогласат во сите три случаја.

1. &lt;B&gt;Именки&lt;/B&gt; (''nomen substantivum'') е израз за нешто што се согледува или замислува: ''psittacus'' - папагалот, ''nix'' - снегот, ''virtus'' - доблест.

2. &lt;B&gt;Заменки&lt;/B&gt; (''pronomen'') се зборови кои се користат наместо именки или придавки.

==Глаголи==

Глаголите (''verbum'') се зборови кои го изразуваат прирокот, и кажуваат нешто за подметот, со тоа што чинат реченица. На пр. ''ago'' - правам, ''dixit'' - тој рече, ''venis'' - дојди. Глаголите имаат '''коњугации''', т.е. променливи наставки. Глагол кој го менуваме, всушност го коњугираме. Глаголите се '''менуват во пет нешта''': '''глаголски вид''' (актив, пасив), '''глаголски начин''' (исказен, наредбен), '''време''', '''број''' (еднина, множина) и '''лице''' (1-во, 2-ро, 3-то).

Глаголот има два дела:

1. &lt;B&gt;Финитив&lt;/B&gt; (''verbum finitum'') каде лицето е подмет, e.g. јас трчам, ти трчаш, тој трча, автомобилот вози, компјутерот е вклучен.

2. &lt;B&gt;Инфинитив&lt;/B&gt; (''verbum infinitum'') каде не постои лице-подмет, на пр. трча, вози, врти, има влечено итн. Глаголските придавки исто така потпаѓаат во оваа категорија (шетаниот човек).

==Модификатори==

1. &lt;B&gt;Придавки&lt;/B&gt; (''nomen adiectivum'') квалитативно го опишуваат она што се гледа или замислува.

==Други==

Честиците се зборови кои не се менуваат и играат улога да додадат значење во реченицата.

1. &lt;B&gt;Предлози&lt;/B&gt; (''praepositiones'') се зборови кои и помагаат на една именка да го дефинира своето место во однос на некоја друга именка.

2. &lt;B&gt;Сврзници&lt;/B&gt; (''coniunctiones'') се зборови кои поврзуваат зборови и реченици. (Како на пр. и, нити, но, итн. 

3. &lt;B&gt;Извици&lt;/B&gt; (''interiectiones'') се зборови кои се употребуваат за изразување на некое чувство или за привлекување на внимание.

''О'' (Ох!)  ''Ecce'' (Пази!)  ''Eheu'' (Леле!)
==Членови==
Во латинскиот јазик '''НЕ ПОСТОЈАТ членови''' (зборови како македонските наставки ,,-от&quot;, ,,-ов&quot;, ,,-ва&quot;, ,,-на&quot;).

=Преглед=

&lt;table BORDER&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD COLSPAN=&quot;2&quot;&gt;&lt;center&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Видови на зборови'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;'''Променливи'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Непроменливи'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Именки:'' нешта кои се воочени или замислени&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;''Прилози:'' ги опишуваат придавките, глаголите и другите прилози&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Придавки:'' квалитативно опишуваат некакво својство или состојба на она што се гледа или замислува&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;''Предлози:'' и помагаат на именката да го дефинира своето место во однос на друга именка&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Заменки:'' зборови кои се употребуваат наместо именки или придавки&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;''Сврзници:'' Поврзуваат зборови и реченици&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Глаголи:'' го означуваат почетокот на една независна [[wikipedia:реченица|реченица]]. Глаголот во латински се менува како би го знаеле предметот (,,јас учам&quot;) и неговото време (на кое општо или конкретно време се однесува на него). Променливоста на глаголот се вика '''коњугација'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;''Извици:'' Збор за изразув. на чувство или обрн.  внимание&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;

=Вежби=

1. Дефинирајте ,,основа&quot;.&lt;br&gt;
2. Дефинирајте ,,корен&quot;.&lt;br&gt;
3. Дефинирајте ,,променливост&quot;.&lt;br&gt;
4. Дефинирајте ,,наставки&quot;.&lt;br&gt;
5. Именувајте ги видовите на зборови.&lt;br&gt;
6. Во која област од Италија првобитно се зборрувал латинскиот јазик?
----
[[Латински јазик|^ Латински јазик ^]] | [[Латински-Лекција 2|Лекција 2 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>1g3pvm3w5tklmdpn8jwnjsd4ch71x3v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Латински</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1483</id>
    <revision>
      <id>3767</id>
      <timestamp>2006-02-25T05:25:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.180.83.6</ip>
      </contributor>
      <origin>3767</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1618" sha1="kroxg9pofxsk22dnhuqo6o2fs2hj67n" xml:space="preserve">''' [[Латински јазик]] ''' | Лекции: [[Латински-Лекција 1|1]] | [[Латински-Лекција 2|2]] | [[Латински-Лекција 3|3]] | [[Латински-Лекција 4|4]] | [[Латински-Лекција 5|5]] | [[Латински-Лекција 6|6]] | [[Латински-Лекција 7|7]] | [[Латински-Лекција 8|8]] | [[Латински-Лекција 9|9]] | [[Латински-Лекција 10|10]] | [[Латински-Лекција 11|11]] | [[Латински-Лекција 12|12]] | [[Латински-Лекција 13|13]] | [[Латински-Лекција 14|14]] | [[Латински-Лекција15|15]] | [[Латински-Лекција 16|16]] | [[Латински-Лекција 17|17]] | [[Латински-Лекција 18|18]] | [[Латински-Лекција 19|19]] | [[Латински-Лекција 20|20]] | [[Латински-Лекција 21|21]] | [[Латински-Лекција 22|22]] | [[Латински-Лекција 23|23]] | [[Латински-Лекција 24|24]] | [[Латински-Лекција 25|25]] | [[Латински-Лекција 26|26]] | [[Латински-Лекција 27|27]] | [[Латински-Лекција 28|28]] | [[Латински-Лекција 29|29]] | [[Латински-Лекција 30|30]] | [[Латински-Лекција 31|31]] | [[Латински-Лекција 32|32]] | [[Латински-Лекција 33|33]] | [[Латински-Лекција 34|34]] | [[Латински-Лекција 35|35]] | [[Латински-Лекција 36|36]]</text>
      <sha1>kroxg9pofxsk22dnhuqo6o2fs2hj67n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1484</id>
    <revision>
      <id>3831</id>
      <parentid>3788</parentid>
      <timestamp>2006-02-26T04:57:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.180.83.6</ip>
      </contributor>
      <origin>3831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18974" sha1="a66ilc3ekcmsbs1jyzupq71cujfcxea" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 1|&lt;&lt; Лекција 1]] | [[Латински-Лекција 3|Лекција 3 &gt;&gt;]]
----
==Изговор==

Латинскиот изговор доживеал неколку промени низ времето, а постојат и некои разлики помеѓу класичен латински, кој се зборувал во Римската република и Римската империја и средновековен или црковен латински, кој се зборувал во средниот век и во Католичката Црква. Во овој текст се изучува класичниот начин на изговор.


'''Дифтонзи во латинскиот јазик''':

*,,'''ae'''&quot;     (ае) 
*,,'''au'''&quot;     (ау)
*,,'''oe'''&quot;     (ое)
*,,'''eu'''&quot;     (еу)
*,,'''ou'''&quot;     (оу)
*,,'''ui'''&quot;     (уи)

*буквата ,,'''c'''&quot; секогаш се изговара како македонското ,,'''к'''&quot;.
*буквата ,,'''g'''&quot; секогаш се изговара како македонското ,,'''г'''&quot;.
*буквата ,,'''v'''&quot; може да биде согласка (,,'''в'''&quot;) или самогласка (,,'''у'''&quot;). 
*буквата ,,'''i'''&quot; може да биде согласка (,,'''ј'''&quot;) и самогласка (,,'''и'''&quot;).

Буквите ,,'''j'''&quot;, ,,'''k'''&quot;, ,,'''u'''&quot;, ,,'''w'''&quot;, ,,'''z'''&quot; и ,,'''y'''&quot; не постоеле во латинскиот јазик, но понекогаш се користеле за пишување на зборови од грчко или друго странско потекло.

== Граматика - Дел први: Именки и нивната улога во речениците ==
[[w:Именка|Именките]] во латинскиот јазик се [[w:Променливи јазици|променливи]], што значи дека наставките ([[w:суфикс|суфиксите]]) се додаваат на крајот од [[w:основа|основата]]. Овие наставки означуваат:

# Број (дали именката е во еднина или множина)
# [[w:Деклинација|Падеж]] на именката (улогата на именката во реченицата)
# [[w:Граматички род|Род]] (родот на зборот - машки, женски или среден)

[[w:Придавка|Придавките]] мораат да одговараат на родот, бројот и падежот на именката која ја модифицираат (била таа именка или заменка). ''Овој принцип важи и во македонскиот јазик, со тоа што таму нема падежи''. На пример, ако придавката опишува маса, која е женски род, таа придавка мора да има женска наставка за да соодветствува по род. (Треба да се спомне дека не сите зборови кои логично звучат женски во македонски би биле женски и во латински). Истовремено, придавката мора да соодветствува со падежот и бројот на именката која ја модифицираат. Така, доколку именката е во номинатив, еднина, женски род, тогаш и придавката која ја опишува мора да биде во номинатив, еднина, женски род. Доколку именката е во акузатив, множина, машки род, тогаш и придавката мора да биде во акузатив, множина, машки род.

===Падеж (casus)===

Падежите (casus) ја одредуваат улогата на именката во реченицата во однос на глаголите во таа реченица. Во случаи на односи во кои именката не е способна така да се изрази се користат предлози заедно со соодветен падеж (видете во воведот).

Во латинскиот постојат '''6 падежи''': '''номинатив''', '''вокатив''', '''акузатив''', '''генитив''', '''датив''' и '''аблатив'''. Вокативот (Лекција 3) може да се смета за минијатурен падеж, но обично не е прифатен како падеж воопшто . Како најосновни, номинатив и акузатив ќе ги разгледаме први. Освен тоа, некои именки стојат во падеж ,,локатив&quot;, со значење ,,кај&quot; или ,,во&quot;.

&lt;CENTER&gt;&lt;table border=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot;&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;td colspan=&quot;4&quot;&gt;
&lt;CENTER&gt;&lt;B&gt;&lt;i&gt;Употреба на падежите&lt;/i&gt;&lt;/B&gt;&lt;br/&gt;(сите потцртани зборови се во падежот објаснет во првата колона)&lt;/CENTER&gt;
&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;th&gt;ПАДЕЖ&lt;/th&gt;
&lt;th&gt;Одговара на прашањето&lt;/th&gt;
&lt;th bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;Пример (Латински)&lt;/th&gt;
&lt;th bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;Пример (Македонски)&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;TD&gt;НОМИНАТИВ&lt;/TD&gt;
&lt;TD&gt;Кој или што?&lt;/TD&gt;
&lt;TD bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;U&gt;Quis&lt;/U&gt; dedit? &lt;U&gt;Vir.&lt;/U&gt;&lt;/TD&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;U&gt;Кој&lt;/U&gt; даде? &lt;U&gt; (Еден) човек.&lt;/U&gt;&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;TD&gt;ВОКАТИВ&lt;/TD&gt;
&lt;TD&gt;Повикување или обраќање некому&lt;/TD&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;O, &lt;u&gt;Phoebe&lt;/u&gt;!&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;О, &lt;u&gt;Фоебе!&lt;/u&gt;&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;TD&gt;АКУЗАТИВ&lt;/TD&gt;
&lt;TD&gt;Кого или што?&lt;/TD&gt;
&lt;TD bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;U&gt;Quem&lt;/U&gt; video? &lt;U&gt;Puerum&lt;/U&gt;.&lt;/TD&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;U&gt;Кого&lt;/U&gt; гледам? &lt;U&gt;(Едно) момче&lt;/U&gt;.&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;TD&gt;ГЕНИТИВ&lt;/TD&gt;
&lt;TD&gt;Чиј или од кого?&lt;/TD&gt;
&lt;TD bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;U&gt;Cuius&lt;/U&gt; donum? &lt;U&gt;Viri&lt;/U&gt;.&lt;/TD&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;U&gt;Чиј&lt;/U&gt; подарок? &lt;U&gt;На (еден) човек&lt;/U&gt;.&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;TD&gt;ДАТИВ&lt;/TD&gt;
&lt;TD&gt;Кому, за кого или што&lt;/TD&gt;
&lt;TD bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;U&gt;Cui&lt;/U&gt; dedit? &lt;U&gt;Viro&lt;/U&gt;.&lt;/TD&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;U&gt;Кому&lt;/U&gt; даден? &lt;U&gt;На (еден) човек&lt;/U&gt;.&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;
&lt;TD&gt;АБЛАТИВ&lt;/TD&gt;
&lt;TD&gt;Од, во, (зависи од предлогот) кој или што&lt;/TD&gt;
&lt;TD bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;U&gt;A quo&lt;/U&gt; datum? &lt;U&gt;a viro&lt;/U&gt;.&lt;/TD&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;U&gt;Од кого&lt;/U&gt; даден? &lt;U&gt;Од (еден) човек&lt;/U&gt;.&lt;/td&gt;
&lt;/TR&gt;

&lt;/table&gt;&lt;/CENTER&gt;

===Род (genera)===

'''Сите именки''' спаѓаат во некој род. Во ова се вбројуваат и мртви предмети. Постојат '''три рода''': '''машки''', '''женски''' или '''среден'''. 

На пример, homo, ,,човек,&quot; е машки род. Maritus, ,,сопруг,&quot; исто така е машки род. Puella, ,,девојка,&quot; е женски род. Mater, ,,мајка&quot;, е женски род. Дури и мтрвите предмети имаат родови, заклучно со сите месечини, ѕвезди, дрвја, алати итн. Која именка спаѓа во кој род обично се учи напамет, но постои и некоја логика.

ПОстојат некои правила з аодредување на родот на именки на мртви предмети. Деклинацијата е добар показател за родот, особено кај именки од 1-ва и 2-ра деклинација. Именките од 1-вата деклинација (именки со наставка -a) обично се женски род, а именките од 1-рата деклинација (именки со наставка -us) обично се машки или среден род. Постојат неколку исклучоци и тиа мораат да бидат научени напамет. Именките од 3-тата деклинација можат да бидат машки, женски или среден род. Именките од 4-тата деклинација се обично машки и понекогаш среден род, додека именките од 5-тата деклинација се обично женски род.

Придавките од 1-ва и 2-ра деклинација си ги разменуваат наставките во зависност од родот на именката која ја опишуваат (видете погоре: Согласување на родот на именките со придавките). Ако придавката опишува именка од женски род, истата мора да користи наставки од 1-ва деклинација; ако придавката опишува именка од машки род, тогаш се користат наставки од машки род од 2-ра деклинација; ако придавката опишува именка од среден род, истата мора да користи наставки од среден род од 2-ра деклинација.

Придавките од 3-тата деклинација ги употребуваат истите наставки за машките и женските именки. Кај именките од среден род пак, постои малку поразлична група на наставки.

===Деклинација===

'''Сите именки''' спаѓаат во некоја од 5-те деклинации. Секоја деклинација има утврдени наставки за назначување на падежот и бројот. Обично родот се гледа од наставката, но постојат многу исклучоци. Така, родот мора да се научи напамет кај секоја поединечна именка. 

При разледувањето на табелава, би можеле да изведете заклучок дека наставките за број, падеж и род првобитно биле исти за секоја именка. Меѓутоа како што јазикот се развивал, именките со заедничка основа обликувале свои деклинации и гласовите се промениле исто така (овојк процес е континуиран и трае и до денес).

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;6&quot;&gt;&lt;B&gt;Таблица на деклинации за именки&lt;/B&gt;&lt;br/&gt;Секоја именка во оваа табела е модел-именка. Секоја именка од даден род користи наставки од таа деклинација.  Некои деклинации можат да користат варијанти на наставки за разни родови. Родовите дадени тука за секоја деклинација се само водич, и секогаш постојат исклучоци.  &lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Деклинација:&lt;br/&gt;Род:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;1-ва&lt;br/&gt;Женски&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;2-ра&lt;br/&gt;Машки/Среден&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;3-та&lt;br/&gt;Маш. и Жен./Сред.&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;4-та&lt;br/&gt;Машки/Среден&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;5-та Женски&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;6&quot;&gt;&lt;B&gt;Сите се во еднина. (Оваа таблица служи само да ве запознае со постоењето на разните деклинации и не треба да се запамтува. Затоа прикажување на множината би било излишно).&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;НОМИНАТИВ&lt;br/&gt;Подмет&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puella&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servus/bellum&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rex/mare&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;gradus/cornu&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;res&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;ВОКАТИВ&lt;br/&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;o puella!&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;o serve!/o bellum!&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;o rex!/o mare!&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;o gradus!/o cornu!&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;o res!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;АКУЗАТИВ&lt;br/&gt;Прирок&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puellam&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servum/bellum&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regem/mare&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;gradum/cornu&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rem&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;ГЕНИТИВ&lt;br/&gt;Присвоен&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puellae&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servi/belli&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regis/maris&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;gradus/cornus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rei&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;ДАТИВ&lt;br/&gt;Индиректен прирок&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puellae&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servo/bello&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regi/mari&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;gradui/cornui&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rei&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;АБЛАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puella&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servo/bello&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rege/mari&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;gradu/cornu&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;re&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Белешки:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Овие именки се именки со ''',,a&quot;-основа''' бидеќи нивната основа завршува со буквата ,,a&quot;. Овие именки еволуирале во ,,a&quot;-именките кај современите романски јазици.&lt;P&gt;&lt;I&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Овие именки се именки со ''',,o&quot;-основа''' бидејќи нивната основа завршува со буквата ,,о&quot;. Овие еволуирале во машките ,,o&quot;-именки кај современите романски јазици. &lt;P&gt;&lt;I&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Најголемиот дел од овие именки се именки со консонантна (согласна) основа. Неколку од нив се со  ''',,i&quot;-основа'''.&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Овие именки се именки со ''',,u&quot;-основа'''.&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Овие именки се именки со ''',,e&quot;-основа'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

За придавките исто така се деклинираат, но само во две деклинации: придавки 1-ва/2-ра деклинација и придавки од 3-та деклинација. 

Придавките од 1-ва/2-ра деклинација користат наставки од 1-ва деклинација од таблицата кога опишуваат именки од женски род. Истите користат наставки од машки род, 2-ра деклинација од таблицатакога опишуваат именки од машки род. Наставки од среден род, 2-ра деклинација од таблицата се користат пак, кога опишуваат именки од среден род.

Придавките од 3-тата деклинација се однесуваат како именки со ,,i&quot;-основа доколку не се посебно назначени. Наставките од машки и женски род (кои се исти) се користат за опишување на именки од машки и жњнски род, додека за именки од среден род се користат наставки од среден род.
Заменките не се деклинираат, бидејќи се неправилни и едноставно мораат да се научат на памет.

== Преглед  ==

* Деклинации се користат за категоризација на именките во групи. Постојат вкупно 5 деклинации.
* Секоја деклинација има утврдени наставки кои се додаваат на именките од соодветната деклинација.
* Наставките укажуваат на падежот и бројот кога се додадени на основата на именката.
* Именките ги користат само наставките соодветни на нивната деклинација .
* Секоја именка има предодреден род кој речиси никогаш не се менува и стои засебно од наставката.
* Придавките можат да бидат или во 1-ва/2-ра деклинација или во 3-та деклинација.
*Придавките го користат родот на именките кои ги модифицираат.

&lt;I&gt;&lt;B&gt;Значи:&lt;/B&gt;&lt;/I&gt;

* Придавка од 1-ва/2-ра деклинација косристи наставки од 1-ва деклинација кога опишува именка од женски род; наставка од машки род во 2-ра деклинација за именка од машки род и и наставка од среден род, 2-ра деклинација за именки од среден род.
* Придавка од 3-та деклинација ги користи истите наставки за именки од машки и женски род и други наставки за именки од среден род. 

Пред да прејдете на Лекција 3, изработете ги вежбиве за да можете да го применувата ова знаење во латинскиот јазик.

== Вежби ==

#Кои се трите рода?
#Дали родовите за секоја именка се логични?
#Што е број (еднина/множина)?
#Што е падеж?
#Што е деклинација?
#Опишете го односот помеѓу придавките и именките кои ги опишуваат.
#Како се ускладуваат придавките од 1-ва/2-ра деклинација со родот на именките кои ги модифицираат; како се ускладуваат именките од 3-та деклинација по род со именките кои ги модифицираат?
#Колку деклинации постојат?
#Кој род се најголемиот број на именки од 1-ва деклинација?
#Кои родови се најголемиот број на именки од 2-ра деклинација?
#На што укажуваат наставките на основите?
#Резимирајте ја странава.

----
[[Латински јазик|^ Латински ^]] | [[Латински-Лекција 1|&lt;&lt; Лекција 1]] | Лекција 2 | [[Латински-Лекција 3|Лекција 3 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>a66ilc3ekcmsbs1jyzupq71cujfcxea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 3</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1485</id>
    <revision>
      <id>7217</id>
      <parentid>3828</parentid>
      <timestamp>2007-10-21T19:08:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.148.199</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Пример 3 */</comment>
      <origin>7217</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12603" sha1="swraslslyh549nwn706cfthkljjvmhm" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 2|&lt;&lt; Лекција 2]] | [[Латински-Лекција 4|Лекција 4 &gt;&gt;]]
----

== Белешки за вокабуларот ==

Номинативниот падеж е падежот на подметот во реченицата. 

Белешка: Кај еден збор номинативната еднина не се изведува од генитивната форма на зборот како кај другите падежи, туку (особено во случајот на именки од 3-та деклинација) се зналително различни по форма.

Во оваа глава ќе се користат следниве поими:

м. = машки род  ж. = женски род  с. = среден род

*Именките од 1-ва и 2-ра деклинација се дадени во номинатив. Благовремено ќе биде додадена и генитивната еднина. Иако не е апсолутно неопходно, би требало да стекнете навика да деклинирате именки на база на генитивната сонова. &lt;B&gt;Во оваа глава тоа не се третира.&lt;/B&gt;
*Именките од 3-та, 4-та и 5-та деклинација се дадени во номинативна и генитивна еднина.
*Придавките од 1-ва/2-ра деклинација се дадени со наставките за машки, женски и среден род.
*Придавките од 3-та деклинација се дадени во номинативна и генитивна еднина.

== Граматика - Дел први: Преглед на падежот Номинатив ==

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;th colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;b&gt;Вокабулар за лекцијава&lt;/b&gt;&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;font face=&quot;Arial&quot; size=&quot;4&quot;&gt;Латински&lt;/font&gt;&lt;/th&gt;
  &lt;th bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;font face=&quot;Arial&quot; size=&quot;4&quot;&gt;Македонски&lt;/font&gt;&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''magn-us -a -um'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''голем -а -о'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''bon-us -a -um'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''доб-ар -ра -ро'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''mal-us -a -um'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''лош -а -о'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''puell-a''' ж.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''девојка'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''puer''' м.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''момче'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''domin-a''' ж.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''господар'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''domin-us''' м.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''господарка'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''lud-us''' м.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''училиште'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''triclini-um''' с.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''трпезарија'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;B&gt;esse&lt;/B&gt;&lt;BR&gt;(ego) sum&lt;BR&gt;(tu) es&lt;BR&gt;[lud-us] est&lt;BR&gt;(nos) sumus&lt;BR&gt;(vos) estis&lt;BR&gt;[lud-ī] sunt&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;B&gt;да се биде&lt;/B&gt;&lt;BR&gt;јас сум&lt;BR&gt;ти си&lt;BR&gt;[училиштето] is*&lt;BR&gt;ние сме&lt;BR&gt;вие сте&lt;BR&gt;[училиштата] се&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''non'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;Прилог кој стои пред глаголот и значи ,,не&quot; и со тоа го негира зборот.&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;'''Запомнете''': некои именки од 2-ра деклинација ја губат наставката ,,-us&quot; во номинатив - момче е ,,puer&quot;, а не &quot;&lt;strike&gt;puer-us&lt;/strike&gt;&quot;.&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

== Граматика: ставање на номинативот во множина ==

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;th&gt;Број&lt;/th&gt;
&lt;th&gt;1-ва деклинација Жен.&lt;/th&gt;
&lt;th&gt;2-ра деклинација Маш.&lt;/th&gt;
&lt;th&gt;2-ра деклинација Сред.&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;Еднина&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;puell-a&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;lud-us&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;triclini-um&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;Множина&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;puell-ae&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;lud-i&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;triclini-a&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

За ставање на правилни именки во множина, заменете ја наставката за еднина со наставката за множина. Сите придавки кои ја опишуваат именката мораат да бидат исто така во множ
ина -- придавките мораат да се сложуваат со именките по падеж, број и род.

Глаголот мора да се сложува по број со неговиот подмет.

===Примери===

&lt;table border=&quot;0&quot; width=&quot;100%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; width=&quot;80%&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;'''Латински'''&lt;/td&gt;&lt;td&gt;'''Македонски'''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;puell-a est bon-a&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Девојката е добра.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;''За множина:''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;puell-ae sunt bon-ae&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Девојките се добри.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

&lt;/td&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; width=&quot;80%&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;'''Латински'''&lt;/td&gt;&lt;td&gt;'''Македонски'''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;poet-a est bon-us&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Поетот е добар.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;''За множина:''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;poet-ae sunt bon-i&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Поетите се добри.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; width=&quot;80%&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;'''Латински'''&lt;/td&gt;&lt;td&gt;'''Македонски'''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;triclini-um est magn-um&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Трпезаријата е голема.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;''За множина:''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;triclini-a sunt magn-a&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Трпезариите се големи.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

&lt;/td&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; width=&quot;80%&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;'''Латински'''&lt;/td&gt;&lt;td&gt;'''Македонски'''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;sum magn-us&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Јас сум голем.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;''За множина:''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;sumus magn-i&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Ние сме големи.&lt;/td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/table&gt;

&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; width=&quot;80%&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;'''Латински'''&lt;/td&gt;&lt;td&gt;'''Македонски'''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;es bon-us&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Ти си добар.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;''За множина:''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;estis bon-i&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Вие сте добри.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
&lt;/td&gt;&lt;td width=&quot;50%&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

==Други примери==

===Пример 1===

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th  bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;Латински&lt;/th&gt;&lt;th  bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;Македонски&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''triclini-um est magn-um'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''Трпезаријата е голема.'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

:Белешки: За да означиме дека трпезаријата е таа што е голема, на зборот му додаваме номинативна наставка од среден род, еднина (-um) на magn-us, за да се сложи по род (triclini-um е среден род и бара  наставка од среден род), падеж (triclini-um е во номинатив и бара номинативна наставка) и број (triclini-um е во еднина и бара наставка во еднина). Правилната наставка за magnus во овој случај е -um.

::Затоа, &lt;strike&gt;'''triclinium est magnus'''&lt;/strike&gt;, е '''грешка''' бидејќи magnus не се сложува со triclinium и вака би збуниле некој римјанин. Тој би ве разбрал: ,,Трпезаријата е голем човек.&quot;

===Пример 2===

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th  bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;Латински&lt;/th&gt;&lt;th  bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;Македонски&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''puell-a est magn-a'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''Девојката е голема.'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

:Белешки: За да означиме дека девојката е таа што е голема, на зборот му додаваме номинативна наставка од женски род, еднина (-а) на magn-us, за да се сложи по род (puell-a е женски род и бара наставка од женски род), падеж (puell-a е во номинатив и бара номинативна наставка) и број (puell-a е во еднина и бара наставка во еднина). Правилната наставка за magnus во овој случај е -а.

===Пример 3===

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th  bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;Латински&lt;/th&gt;&lt;th  bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;Македонски&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''lud-us est magn-us'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''Училиштето е големо.'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

:Белешки: За да означиме дека училиштето е тоа што е големо, на зборот му додаваме номинативна наставка од машки род, еднина (-us) на magn-us, за да се сложи по род (lud-us е машки род и бара наставка од машки род род), падеж (lud-us е во номинатив и бара номинативна наставка) и број (lud-us е во еднина и бара наставка во еднина). Правилната наставка за magnus во овој случај е -us.

===Пример 4===

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;Латински&lt;/th&gt;&lt;th bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;Македонски&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''ludi sunt magni'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''Училиштата се големи.'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

:Белешки: За да означиме дека училиштата е тие што се големи, на зборот му додаваме номинативна наставка од машки род, множина (-i) на magn-us, за да се сложи по род (lud-us е машки род и бара наставка од машки род род), падеж (lud-us е во номинатив и бара номинативна наставка) и број (lud-us е во &lt;U&gt;множина&lt;U&gt; и бара наставка во множина). Правилната наставка за magnus во овој случај е -i.


== Вежба 1 ==

&lt;B&gt;Преведете на македонски:&lt;/B&gt;
 
# vos estis boni
# sum qui sum (qui = кој)
# es puell-a.
# lud-us est magn-us.
# sumus bon-i

&lt;B&gt;Преведете на македонски:&lt;/B&gt;

# sum bon-us
# es bon-us
# est bon-us
# sumus bon-i
# estis bon-i
# sunt bon-i
# puell-a est in hort-o (in horto = во градината)
# sum in hort-o
# es in hort-o
# sunt in hort-o
# Fabi-us est bon-us (Fabius е лично име)
# Juli-a est puell-a.
# Flavi-a est domin-a.
# Fabi-us est domin-us
# Flavi-a non est domin-a mal-a.
# non sum bon-us.
# non sumus bon-i.

----
[[Латински јазик|^ Латински ^]] | [[Латински-Лекција 2|&lt;&lt; Лекција 2]] | [[Латински-Лекција 4|Лекција 4 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>swraslslyh549nwn706cfthkljjvmhm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 4</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1513</id>
    <revision>
      <id>8167</id>
      <parentid>3838</parentid>
      <timestamp>2010-08-14T14:46:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вежба 4: Пронајдете ги номинативот и акузативот */</comment>
      <origin>8167</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11991" sha1="nqh4xeutjui9cgjqh7u1cm4d2wvgert" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 3|&lt;&lt; Лекција 3]] | [[Латински-Лекција 5|Лекција 5 &gt;&gt;]]
----

== Таблици за деклинација на именки ==

&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot;&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;3&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''1-ва&lt;sup&gt;&lt;/sup&gt; деклинација'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td rowspan=&quot;1&quot;/&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;номинатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;акузатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-am'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-as'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;


&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot;&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;9&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''2-ра&lt;sup&gt;&lt;/sup&gt; деклинација'''&lt;/td&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td rowspan=&quot;2&quot;/&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''Машки'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''Машки'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''Машки'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''Среден'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;номинатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-us'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;ager&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;agr'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-a'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;акузатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-os'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-os'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;agr'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;agr'''-os'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-a'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;9&quot;&gt;&lt;I&gt;Нота Бене: Зборот puer ги користи истите наставки како и сите именки од 2ра деклинација, машки род, освен што ја испушта наставката -us во номинатив. Ager, именка од 2-ра деклинација што значи ,,поле&quot; нема наставка во номинатив како puer и го испушта ,,e&quot;-то во сите падежи освен номинатив (видете во таблицата)&lt;/I&gt;&lt;P&gt;''''''Запомнете ја проширенава таблица.''''''&lt;/P&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/table&gt;


== Вежба 2 ==

Ставете ги во акузативна еднина:

# lud-us
# magn-us
# triclini-um
# bell-um
# puell-a
# serv-us
# ager

Ставете ги во акузативна множина:

# lud-us
# magn-us
# triclini-um
# bell-um
# puell-a
# serv-us
# ager

Ставете ги во номинативна еднина:

# bon-i
# bell-a
# triclini-a
# puell-am
# agr-os
# serv-os
# puell-ae

== Граматика: Акузатив ==

Како што видовме во предходната лекција, глаголот ,,esse&quot; (да се биде) обично е во номинатив, бидејќи зборот по него е комплиментарен. Најголемиот број на другите глаголи се во акузатив. 

Во една реченица, акузативот одговара на прашањето ,,што&quot; (директен предмет).

&lt;b&gt;На пример:&lt;/b&gt;
Девојката ја продаде кутијата.

Што продаде девојката? Кутијата. Тука, '''кутијата'''е директен предмет, и кога ќе ја преведме на латински:

Puella vendet cistam.

Cistam, тука е во акузатив, бидејќи е директен предмет.

Кога придавката опишува именка истата е во акузатив и мора да се сложи по број, падежи род со неа.

== Примери за придавки - сложување со номинатив и акузатив ==

Кратенки: НОМ = номинатив, АКУ = акузатив, Ед. = еднина, Мн. = множина, м. = машки род, ж. = женски род

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;th width=150&gt;Латински&lt;/th&gt;&lt;th width=150&gt;Македонски&lt;/th&gt;&lt;th width=100&gt;Преглед&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-us lud-us&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Доброто училиште&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Ед. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-um lud-um&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Доброто училиште&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Ед. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-i lud-i&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите училишта&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Мн. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-os lud-os&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите училишта&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Мн. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-us puer&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Доброто момче&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Ед. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-i puer-i&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите момчиња&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Мн. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-os puer-os&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите момчиња&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Мн. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-um puer-um&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Доброто момче&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Ед. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-a puell-a&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрата девојка&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Ед. ж.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-am puell-am&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрата девојка&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Ед. ж.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-ae puell-ae&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите девојки&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Мн. ж.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-as puell-as&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите девојки&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Мн. ж.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-us poet-a&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добриот поет&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Ед. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-i poet-ae&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите поети&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (НОМ Мн. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-os poet-as&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добрите поети&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Мн. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;bon-um poet-am&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Добриот поет&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; (АКУ Ед. м.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/TABLE&gt;

== Вежба 3 ==

Утврдете дали придавката се сложува со именката во сите три категории: падеж, род и број.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;th&gt;Прашања:&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Дали се сложува?&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1. magn-us agr-os&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Точно/Грешно&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2. magn-a puella&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Точно/Грешно&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3. poet-a bon-us&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Точно/Грешно&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;4. magn-um serv-um&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Точно/Грешно&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;5. poet-ae magn-ae&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Точно/Грешно&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;6. bell-a magn-a&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Точно/Грешно&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

==Граматика: Употреба на акузативот==

&lt;table align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot; width=&quot;85%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;th colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;b&gt;Вокабулар за лекцијава&lt;/b&gt;&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;font face=&quot;Arial&quot; size=&quot;4&quot;&gt;Латински&lt;/font&gt;&lt;/th&gt;
  &lt;th bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;font face=&quot;Arial&quot; size=&quot;4&quot;&gt;Македонски&lt;/font&gt;&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''puell-a''' ж.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''девојка'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''puer''' м.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''момче'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''bell-um''' с. (2-ра&lt;/sup&gt; декл.)&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''војна'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''ad''' с.&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''кон'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''culin-um''' ж. (2-ра&lt;/sup&gt; декл.)&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''кујна'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;'''libr-um''' ж. (2-ра&lt;/sup&gt; декл.)&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;'''книга'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;(puer) '''ama-t'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;(the boy) '''љуби'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;(puer) '''curri-t'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;(the boy) '''трча'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;(puer) '''porta-t'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;(the boy) '''носи'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;(puer) '''specta-t'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;(the boy) '''гледа'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;(puer) '''dat'''&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;(the boy) '''дава'''&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFFF&quot;&gt;&lt;B&gt;fuisse&lt;/B&gt;&lt;BR&gt;fui&lt;BR&gt;fuisti&lt;BR&gt;(puer) fuit&lt;BR&gt;fuimus&lt;BR&gt;fuistis&lt;BR&gt;fuerunt&lt;/td&gt;
&lt;td align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&lt;B&gt;да се има бидувано&lt;/B&gt;&lt;BR&gt;Јас бев&lt;BR&gt;ти беше&lt;BR&gt;(момчето) беше&lt;BR&gt;ние бевме&lt;BR&gt;вие бевте&lt;BR&gt;тие беа&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td colspan=&quot;2&quot;&gt;Нота Бене: ,,fuisse&quot; и сите негови форми (минато време од ,,esse&quot;), се однесуваат исто како да се во сегашно време.&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;


Новопредставените глаголи, ama-t, curri-t, и porta-t се во акузатив бидејќи се ,,предмет&quot;. Кога користите речник секој глагол стои во акузатив, а не во номинатив, доколку не е нагласено поинаку.

==Граматичко објаснение со помош на македонски реченици==

&lt;TABLE cellpadding=2 border=1&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;'''Граматичко објаснение 1'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Македонски:''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Момчето&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;гледа&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;телевизија.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Објаснение:''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;НОМИНАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ГЛАГОЛ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;АКУЗАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

&lt;TABLE cellpadding=2 border=1&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;'''Граматичко објаснение 2'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Македонски:''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Девојката&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;готви&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ручек.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Објаснение:''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;НОМИНАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ГЛАГОЛ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;АКУЗАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

&lt;TABLE cellpadding=2 border=1&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;5&quot;&gt;'''Граматичко објаснение 3'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Македонски:''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој што&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;бега,&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;заслужува&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;гилотина.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;''Објаснение:''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;НОМИНАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ГЛАГОЛ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ГЛАГОЛ&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;АКУЗАТИВ&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

=== Вежба 4: Пронајдете ги номинативот и акузативот ===

Најдете ги номинативот и акузативот (ако ги има) во секоја реченица.

# Момчето е добро.
# Девојката готви ручек.
# Момчето ја дава книгата.
# Детето игра спорт.
# Кого го засега.
# Кон кујната трчам.
# Јас ја јадам пицата.

Во следниве реченици, најдете ги акузативот и номинативот. Потоа преведете.

# puer est bonus.
# puella puerum amat.
# puer librum dat.
# filius virum spectat.
# ad culinam currit.

----
[[Латински јазик|^ Латински ^]] | [[Латински-Лекција 3|&lt;&lt; Лекција 3]] | [[Латински-Лекција 5|Лекција 5 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>nqh4xeutjui9cgjqh7u1cm4d2wvgert</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1514</id>
    <revision>
      <id>3843</id>
      <parentid>3842</parentid>
      <timestamp>2006-02-28T11:32:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.180.83.6</ip>
      </contributor>
      <origin>3843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8430" sha1="1ikjybbmhayjg517bbr7imto2iezk3m" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 4|&lt;&lt; Лекција 4]] | [[Латински-Лекција 6|Лекција 6 &gt;&gt;]]
----
==Таблици на именки==
&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot;&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;3&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''1-ва'''&lt;/sup&gt; '''деклинација'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td rowspan=&quot;1&quot;/&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;номинатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;генитив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-arum'''&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;акузатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-am'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-as'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;датив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-is'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot;&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;7&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''2-ра'''&lt;/sup&gt; '''declension'''&lt;/td&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td rowspan=&quot;2&quot;/&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''-us'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''-um (среден род)'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''-r'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;номинатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-us'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-i'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;генитив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-orum'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-orum'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-orum'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;акузатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-os'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-os'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
  
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;датив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-is'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-is'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-is'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

==Падеж: Генитив ==

Падежот генитив е описен падеж и ги опишува следниве особини на опишаната именка:&lt;br&gt;

• Сопственост, на пр. Маркусовиот пес (Canis Marci) &lt;br&gt;
• Потекло, на пр. Маркус од Рим (Marcus Romae)&lt;br&gt;
• Однос, на пр. Работа на убавина (Res pulchrae)&lt;br&gt;
• Квантитет, Литар вода &lt;br&gt;
• Квалитет e.g. Ден на гнев (Dies irae)

== Примери на латински ==

&lt;TABLE border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
   &lt;TR style=&quot;font-weight:bold;&quot;&gt;
      &lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;Латински&lt;/TD&gt;
      &lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;Македонски&lt;/TD&gt;
   &lt;/TR&gt;
   &lt;TR style=&quot;background:#ccc;&quot;&gt;
      &lt;td&gt;canis&lt;/TD&gt;&lt;td&gt;pueri mali&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;est&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;bonus&lt;/TD&gt;
      &lt;TD&gt;Песот&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;на лошото момче&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;е&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;добар&lt;/TD&gt;
   &lt;/TR&gt;
   &lt;TR style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
      &lt;td&gt;номинативна именка&lt;/td&gt;&lt;td&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;глагол&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ниминативна придавка&lt;/TD&gt;
      &lt;TD&gt;номинативна именка&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;глагол&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;номинативна придавка&lt;/TD&gt;
   &lt;/TR&gt;
&lt;/table&gt;


&lt;TABLE border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
   &lt;TR style=&quot;font-weight:bold;&quot;&gt;
      &lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;Латински&lt;/TD&gt;&lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;Македонски&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
   &lt;TR style=&quot;background:#ccc;&quot;&gt;
      &lt;td&gt;canis&lt;/TD&gt;&lt;td&gt;puerorum malorum&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;est&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;bonus&lt;/TD&gt;
      &lt;TD&gt;Песот&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;на лошите момчиња&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;е&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;добар&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
   &lt;TR style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
      &lt;td&gt;номинативна именка&lt;/TD&gt;&lt;td&gt;генитив (множина)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;глагол&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;номинативна придавка&lt;/TD&gt;
      &lt;TD&gt;номинативна именка&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;глагол&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;номинативна придавка&lt;/TD&gt;
   &lt;/TR&gt;
&lt;/table&gt;

== Вежба 6 ==

Покажете го генитивот:

# Флавиевиот пес е добар.
# Ахилова петица.
# Mater Flaviae est domina.

Придавките кои опишуваат генитивна именка мораат да имаат генитивни наставки соодветни по број и род.

==Падеж: Датив ==

Падежот датив, исто така познат како падеж на индиректниот предмет назначува:&lt;br&gt;

• За кого или за тоа, на пр. Го направив автомобилов &lt;B&gt;за него&lt;/b&gt; &lt;br&gt;
• На кого или на него, на пр. Му го дадов автомобилот &lt;B&gt;нему&lt;/B&gt;&lt;br&gt;
• Чиј (Присвоен датив)&lt;br&gt;
• Предикативен датив (во подоцнежните лекции).&lt;br&gt;

== Пример 1 ==

Приказ: датив во употреба

&lt;TABLE border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
   &lt;TR style=&quot;background:#ccc;&quot;&gt;
   &lt;TD&gt;Тој&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ја направи&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;масата&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;за&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;неговиот пријател&lt;/TD&gt;
   &lt;/TR&gt;
   &lt;TR style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
         &lt;TD&gt;номинативна именка&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;глагол&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;дативен предлог&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;dative&lt;/TD&gt;
   &lt;/TR&gt;
&lt;/table&gt;
,,тој&quot; е во номинатив, 
ја ,,направи&quot; е глагол, 
,,масата&quot; е акузатив, 
,,за&quot; е предлогот кој укажува на датив^, 
,,неговиот пријател&quot; е датив.

^ За може да се употреби и во други конструкции. За да утврдите дали се работи за датив, анализирајте го значењето на реченицата (видете Пример 3). Искуството ќе ви помогне брзо да го воочите падежот на именката во реченицата без многу напор.

== Вежба 8: Преведете на македонски ==

# Cenam donat amicis.
# Haec dies anni est calor.

== Римски цифри ==

Римјаните не ги користеле индо-арапските цифри кои ние ги користиме денес. Тие користеле посебен нумерички систем. Но и денес ние го користиме овој систем.

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
!Римска цифра
!Латински имиња на цифрите
!Македонски
!Индо-арапски цифри
!Шпански
!Француски
!Италијански
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|I
|unus -a -um
|еден
|1
|uno
|un
|uno
|-
|II
|duo -ae
|два
|2
|dos
|deux
|due
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|III
|tres, tria
|три
|3
|tres
|trois
|trei
|-
|IV
|quattor
|четири
|4
|cuatro
|quatre
|quattro
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|V
|quinque
|пет
|5
|cinco
|cinq
|cinque
|-
|VI
|sex
|шест
|6
|seis
|six
|sei
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|VII
|septem
|седум
|7
|siete
|sept
|siete
|-
|VIII
|octo
|осум
|8
|ocho
|huit
|octo
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|IX
|novem
|девет
|9
|nueve
|neuf
|nove
|-
|X
|decem
|десет
|10
|diez
|dix
|dieci
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|XV
|quindecim
|петнаесет
|15
|quince
|quinze
|quindici
|-
|XX
|viginti
|дваесет
|20
|veinte
|vingt
|venti
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|XXV
|viginti quinque
|дваесет и пет
|25
|veinticinco
|vingt-cinq
|venticinque
|-
|L
|quinquaginta
|педесет
|50
|cincuenta
|cinquante
|cinquanta
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|C
|centum
|сто
|100
|cien
|cent
|cento
|-
|D
|quingenti, -ae, -a
|петсто
|500
|quinientos
|cinq-cents
|cinquecento
|-style=&quot;background:#ccc;&quot;
|M
|mille
|илјада
|1000
|mil
|mille
|mille
|}</text>
      <sha1>1ikjybbmhayjg517bbr7imto2iezk3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 6</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1515</id>
    <revision>
      <id>3849</id>
      <parentid>3848</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T05:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11034" sha1="t4ecoeqcn4wi3ruqiuvypapu2zfoxpb" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 5|&lt;&lt; Лекција 5]] | [[Латински-Лекција 7|Лекција 7 &gt;&gt;]]
----

&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot;&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;3&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''1-ва'''&lt;/sup&gt; '''деклинација'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td rowspan=&quot;1&quot;/&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;номинатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;акузатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-am'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-as'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;генитив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-arum'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;датив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-ae'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-is'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;аблатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-&amp;#257;'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puell'''-is'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;1&quot;&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td colspan=&quot;7&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''2-ра'''&lt;/sup&gt; '''деклинација'''&lt;/td&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td rowspan=&quot;2&quot;/&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''-us'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''-um (среден род)'''&lt;/td&gt;
      &lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;header&quot;&gt;'''-r'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''ЕДНИНА''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;''МНОЖИНА''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;номинатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-us'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-i'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;акузатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-os'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-a'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-um'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-os'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;генитив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-orum'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-orum'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-i'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-orum'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;датив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-is'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-is'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-is'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
   &lt;tr&gt;
      &lt;td&gt;аблатив&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;serv'''-is'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;bell'''-is'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-o'''&lt;/td&gt;
      &lt;td&gt;puer'''-is'''&lt;/td&gt;
   &lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;


----
==Падеж: Аблатив ==

Употреби на аблативот:

1.  Инструментален аблатив: за причинител; орудие; сторител; цена; предмет

2.  Локативен аблатив: за (во кој) поглед; разлика; начин; услов; особина; време (кога); место (каде); од кого.

3.  Обичен аблатив: за од каде; одделување; потекло; нешто што се споредува.

За разните употреби на аблативот ќе зборуваме благовремено. За преглед на сите форми на аблативот консултирајте го Прилогот.

== Граматика - дел петти: Моќта на аблативот ==

Аблативот генерално служи за временско и/или просторно лоцирање (т.е. кога и каде). Исто така служи за да укаже на начинот на стингување некаде, апстракто или конкретно.


Вежба:

Како би ја превеле реченицата: Јас ја обликувам сликата по пат на ткаење.

Помош: Не би можеле--и не би требало-- да користите генитив. Падежот за кој што зборуваме сега би требало да се искористи &lt;U&gt;насамо&lt;/U&gt; за оваа цел.

Јас ја имам мојата мудрост (''sapientiam'') по пат на мојот учител.


== &lt;B&gt;Пример--за разнообразност&lt;/B&gt; ==

Јас ќе пристигнам на петтиот час.

,,на петтиот час&quot; укажува временска локација. ,,Петтиот час&quot; не прпаѓа тука. МОжете да кажете ,,Јас ќе пристигнам&quot; како посебна реченица. Аблативот ни укажува на тоа дека концептот  на кој аблативот се однесува (петтиот час) е вон, и различен од (акузативниот) директен предмет или (номинативниот) подмет.

== &lt;B&gt;Пример 2&lt;/B&gt; ==

Јас сум дома.

,,Дома&quot; ја објаснува позицијата на ,,јас&quot; и затоа е во аблатив.

Латинскиот има свој начин на работење со предлози зависно од именките и нивниот падеж во реченицата, вклучувајќи го многуобразното ,,in&quot;, кое може да значи многу разни нешта во зависност од падежот на предметот.

Еве неколку предлози кои стојат во аблатив:

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Латински&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Македонски&lt;/B&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;in*&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;во, на&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;ab&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;од&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

* Кога ,,in&quot; и предходи на аблативна именка значи ,,во&quot; или ,,на&quot;, додека кога и предходи на акузативна именка значи ,,внатре, во&quot;. 

== &lt;B&gt;Пример 3&lt;/B&gt; ==

&lt;I&gt;Servus est ad agris&lt;/I&gt;
Сулгата е крај полињата.

Забелешка: Ager мора да има аблативна наставка за да соодветствува со предлогот што му предходи, кој и да е. (Ager и campus денес се преведуваат како ,,поле&quot;. Agris е аблативна множина.)


== Граматика - дел шести: именки од 3-та, 4-та и 5-та деклинација ==

Именките од овие делкинации се потешки за манипулација бидејќи имаат номинативна и акузативна множина истовремено, како и дативна и аблативна множина истовремено. За разликување на падежите, морате да користите едноставен клуч: контекст. Тој ќе ви го покаже нивногто значење.

=== 3-та деклинација машки или женски род (секој збор има предодреден род): regis ===

Именки од 3-тата деклинација (како именката од 2-ра деклинација ,,ager&quot;) имаат две основи: основа во номинатив и вокатив еднна и основа за сите други падежи. Двете основи мораат да се запамтат за секоја именка. Женските и машките форми се исти.

&lt;TABLE align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot;&gt;
&lt;TR&gt;&lt;th&gt;3-та деклинација&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Еднина&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Множина&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rex&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-es&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-em&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-es&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-is&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-um&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;dative&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-i&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-e&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reg-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/TABLE&gt;

=== 3-та деклинација среден род: mare ===

&lt;TABLE align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot;&gt;
&lt;TR&gt;&lt;th&gt;3-та деклинација, среден род&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Еднина&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Множина&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;I&gt;номинатив*&lt;/I&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mare&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-ia&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mare&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-ia&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-is&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-ium&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-i&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-i&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mar-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/TABLE&gt;

=== 4-та деклинација машки/женски род (секој збор има предодреден род): gradus ===

&lt;TABLE align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot;&gt;
&lt;TR&gt;&lt;th&gt;&lt;B&gt;4-та деклинација&lt;/B&gt;&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Еднина&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Множина&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-us&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-us&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-um&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-us&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-us&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-uum&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-ui&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-u&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;grad-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/TABLE&gt;

=== 4-та деклинација среден род: cornu ===

&lt;TABLE align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot;&gt;
&lt;TR&gt;&lt;th&gt;4-та деклинација, среден род&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Еднина&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Множина&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-u&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-a&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;вокатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-u&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-u&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-a&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-us&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-uum&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-ui&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-u&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;corn-ibus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/TABLE&gt;

=== 5-та деклинација машки/женски род (секој збор има предодреден род): res ===

&lt;TABLE align=&quot;center&quot; border=&quot;1&quot;&gt;
&lt;TR&gt;&lt;th&gt;5-та деклинација Женски/Машки род&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Еднина&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Множина&lt;/th&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-es&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-es&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;вокатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-es&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-em&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-es&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-ei&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-erum&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-ei&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-ebus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-e&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;r-ebus&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;/TABLE&gt;

== Вежби ==

=== Вежба 1 ===

Преведете го следново:

&lt;B&gt;Вокабулар&lt;/B&gt;:

ambulo, одам;
vocat, (номинатив) вика;
delecto, сакам;
occidere, убива;
mortuit, (номинатив) умре.

Hodie, ad casam mei amici ambulo. Meus amicus ipse 'Marcus' vocat. Delecto occidere eum. Ita, mortuit.

=== Вежба 2 ===

Преведете го следново:

&lt;B&gt;Вокабулар&lt;/B&gt;:

Habeo, имам.

Eheu! Mus! Mus! Ediens meum panem! Nunc nihil habeo. O miserum me!</text>
      <sha1>t4ecoeqcn4wi3ruqiuvypapu2zfoxpb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дела на латински јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1516</id>
    <revision>
      <id>3886</id>
      <parentid>3858</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T06:31:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="671" sha1="0z9hr4aof29n9wo4ddje0ep0brxuc0z" xml:space="preserve">==Римски автори (по азбучен ред)==

*[[Октавијан Август]]
*[[Теренциј Варо]]
*[[Вергилиј]]
*[[Витрувиј]]
*[[Јувенал]]
*[[Јулиј Цезар]]
*[[Лукан]]
*[[Лукрециј Кар]]
*[[Квинцилијан]]
*[[Тит Ливиј]]
*[[Марцијал]]
*[[Овидиј]]
*[[Петрониј]]
*[[Плиниј Помладиот]]
*[[Плиниј Постариот]]
*[[Салуст]]
*[[Сенека Постариот]]
*[[Сенека Помладиот]]
*[[Такит]]
*[[Хорациј]]
*[[Цицерон]]

==Извор==
*[http://www.thelatinlibrary.com/ ''The Latin Library'']</text>
      <sha1>0z9hr4aof29n9wo4ddje0ep0brxuc0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Октавијан Август</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1517</id>
    <revision>
      <id>3861</id>
      <parentid>3860</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T05:49:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3861</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" sha1="lbup6ogpd1hq6cs2jorh4dlkejsopyt" xml:space="preserve">==Дела==

*[[RES GESTAE DIVI AVGVSTI]]</text>
      <sha1>lbup6ogpd1hq6cs2jorh4dlkejsopyt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Теренциј Варо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1518</id>
    <revision>
      <id>3862</id>
      <timestamp>2006-03-02T05:50:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" sha1="mv7kzl8y6v55q53wr234rqfanmksf29" xml:space="preserve">==Дела==

*[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA]]
*[[DE LINGUA LATINA]]</text>
      <sha1>mv7kzl8y6v55q53wr234rqfanmksf29</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вергилиј</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1519</id>
    <revision>
      <id>3863</id>
      <timestamp>2006-03-02T05:51:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" sha1="123itrqr414496isgmsd3dgaezosjpl" xml:space="preserve">==Дела==

*[[AENEID]]
*[[ECLOGUES]]
*[[GEORGICON]]</text>
      <sha1>123itrqr414496isgmsd3dgaezosjpl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јулиј Цезар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1522</id>
    <revision>
      <id>3867</id>
      <parentid>3866</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T05:55:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="162" sha1="hc8a50tu1dhc4c3uomb88z8ks59runk" xml:space="preserve">==Дела==

*[[COMMENTARIORUM LIBRI VII DE BELLO GALLICO CUM A. HIRTI SUPPLEMENTO]]
*[[COMMENTARIORUM LIBRI III DE BELLO CIVILI]]
*[[LIBRI INCERTORUM AUCTORUM]]</text>
      <sha1>hc8a50tu1dhc4c3uomb88z8ks59runk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лукрециј Кар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1523</id>
    <revision>
      <id>3868</id>
      <timestamp>2006-03-02T05:59:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="bdv2al296vpgkfne9re8rmyfx6htxj8" xml:space="preserve">==Дела==

*[[DE RERVM NATVRA LIBRI SEX]]</text>
      <sha1>bdv2al296vpgkfne9re8rmyfx6htxj8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Квинцилијан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1524</id>
    <revision>
      <id>3869</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:01:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="m98g0u0bq3aht8sqtmzvx5y9q20i55d" xml:space="preserve">==Дела==
*[[INSTITUTIONES]]
*[[DECLAMATIONES MINORES]]</text>
      <sha1>m98g0u0bq3aht8sqtmzvx5y9q20i55d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тит Ливиј</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1525</id>
    <revision>
      <id>3870</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:02:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="a0yiyg7zxwc3bcarq58le52nvbzh3r2" xml:space="preserve">==Дела==
*[[AB VRBE CONDITA LIBRI]]</text>
      <sha1>a0yiyg7zxwc3bcarq58le52nvbzh3r2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Овидиј</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1527</id>
    <revision>
      <id>3888</id>
      <parentid>3872</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T06:40:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="152" sha1="ha87318m2kamdye9psvpv73wblcuxb2" xml:space="preserve">==Дела==
*[[METAMORPHOSES]]
*[[AMORES]]
*[[HEROIDES]] 
*[[ARS AMATORIA]]
*[[TRISTIA]] 
*[[EX PONTO]] 
*[[FASTI]]
*[[Remedia Amoris]]      
*[[Ibis]]</text>
      <sha1>ha87318m2kamdye9psvpv73wblcuxb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Петрониј</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1528</id>
    <revision>
      <id>3873</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:05:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50" sha1="0luf0u88aeb28xq2qyro5ys9lzez08g" xml:space="preserve">==Дела==
*[[SATIRICON LIBER]]  
*[[FRAGMENTA]]</text>
      <sha1>0luf0u88aeb28xq2qyro5ys9lzez08g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Плиниј Помладиот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1529</id>
    <revision>
      <id>3889</id>
      <parentid>3875</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T06:41:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" sha1="5ttmu3o6kvblcxstezdep4pcpzerdnq" xml:space="preserve">==Дела==
*[[EPISTULARUM LIBRI DECEM]]
*[[Панегирики]]</text>
      <sha1>5ttmu3o6kvblcxstezdep4pcpzerdnq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Плиниј Постариот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1530</id>
    <revision>
      <id>3876</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:07:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" sha1="7z3x4mxkq551jzzu9q3je88g05q192e" xml:space="preserve">==Дела==
*[[NATURALIS HISTORIA]]</text>
      <sha1>7z3x4mxkq551jzzu9q3je88g05q192e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Салуст</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1531</id>
    <revision>
      <id>3877</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="297" sha1="3wgaog4h6sgqbxi834498od1rkvdx2x" xml:space="preserve">==Дела==
*[[Bellum Catilinae]]     
*[[Bellum Iugurthinum]] 
*[[Oratio Lepidi]]  
*[[Oratio Philippi]]  
*[[Oratio Cottae]]  
*[[Epistula Pompei]]  
*[[Oratio Macri]]  
*[[Epistula Mithridatis]]  
*[[Invectiva in Ciceronem]]      
*[[Epistola ad Caesarem I]]      
*[[Epistola ad Caesarem II]]</text>
      <sha1>3wgaog4h6sgqbxi834498od1rkvdx2x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сенека Постариот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1532</id>
    <revision>
      <id>3879</id>
      <parentid>3878</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T06:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62" sha1="ro5j1qkobpak619p1fa4blsz7ryv84g" xml:space="preserve">==Дела==
*[[CONTROVERSIAE]]
*[[SUASORIAE]] 
*[[FRAGMENTA]]</text>
      <sha1>ro5j1qkobpak619p1fa4blsz7ryv84g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сенека Помладиот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1533</id>
    <revision>
      <id>3881</id>
      <parentid>3880</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T06:17:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="538" sha1="qcjggp8xkn7hciozmhra4ai22pb5j8k" xml:space="preserve">==Дела==
*[[EPISTULAE MORALES AD LUCILIUM]] 
*[[QUAESTIONES NATURALES]] 
*[[de Consolatione]] 
*[[ad Polybium]]  
*[[de Consolatione]] 
*[[ad Marciam]]  
*[[de Consolatione]] 
*[[ad Helviam]]  
*[[de Providentia]]  
*[[De Constantia]]  
*[[de Otio]]  
*[[de Brevitate Vitae]]  
*[[de Tranquillitate Animi]]  
*[[de Vita Beata]]  
*[[de Ira]]  
*[[de Clementia]]  
*[[Apocolocyntosis]]  
*[[Medea]] 
*[[Phaedra]]    
*[[Hercules (Oetaeus)]]    
*[[Agamemnon]]    
*[[Oedipus]]    
*[[Thyestes]]    
*[[Octavia]]
*[[Поговорки]]</text>
      <sha1>qcjggp8xkn7hciozmhra4ai22pb5j8k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Такит</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1534</id>
    <revision>
      <id>3883</id>
      <parentid>3882</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T06:19:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106" sha1="p0fq6hfcy09f102e1y1jzi4v2ixhgv0" xml:space="preserve">==Дела==
*[[ANNALES]]
*[[HISTORIAE]]
*[[Agricola ]] 
*[[Dialogus]] 
*[[de Oratoribus]]  
*[[Germania]]</text>
      <sha1>p0fq6hfcy09f102e1y1jzi4v2ixhgv0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хорациј</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1535</id>
    <revision>
      <id>3884</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:20:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="109" sha1="cnaevfrenakyzzx1os663qpz5nt3u5a" xml:space="preserve">==Дела==
*[[SERMONES]]
*[[CARMINA]] 
*[[EPISTULAE]]
*[[Ars Poetica]] 
*[[Carmen Saeculare]]  
*[[Epodes]]</text>
      <sha1>cnaevfrenakyzzx1os663qpz5nt3u5a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цицерон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1536</id>
    <revision>
      <id>3885</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:30:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1301" sha1="d1od1kdt9ae58e8n3gaf4i9xn4xsakd" xml:space="preserve">==Дела==

===ORATORIA===
*[[Pro Quinctio]] 
*[[Pro Roscio Amerino]] 
*[[Pro Roscio Comodeo]] 
*[[de Lege Agraria Contra Rullum]] 
*[[In Verrem]] 
*[[de Imperio Cn. Pompei]] 
*[[Pro Caecina]] 
*[[Pro Cluentio]] 
*[[Pro Rabirio Perduellionis Reo]] 
*[[In Catilinam I-IV]] 
*[[Pro Murena]] 
*[[Pro Sulla]] 
*[[Pro Flacco]] 
*[[Pro Archia]] 
*[[Post Reditum in Senatu]] 
*[[Post Reditum in Quirites]] 
*[[de Domo Sua]] 
*[[de Haruspicum Responsis]] 
*[[Pro Cn. Plancio]] 
*[[Pro Sestio]] 
*[[In Vatinium]] 
*[[Pro Caelio]] 
*[[de Provinciis Consularibus]] 
*[[Pro Balbo]] 
*[[Pro Milone]] 
*[[In Pisonem]] 
*[[Pro Scauro]] 
*[[Pro Fonteio]] 
*[[Pro Rabirio Postumo]] 
*[[Pro Marcello]] 
*[[Pro Ligario]] 
*[[Pro Deiotaro]] 
*[[Филипики]]

===PHILOSOPHIA===
*[[de Inventione]] 
*[[de Optimo Genere Oratorum]] 
*[[Topica]] 
*[[de Oratore]] 
*[[de Fato]] 
*[[Paradoxa Stoicorum]] 
*[[De Partitione Oratoria]] 
*[[Brutus]] 
*[[Orator]] 
*[[De Re Publica]]  
*[[de Consulatu Suo]] 
*[[de Legibus]] 
*[[de Finibus]] 
*[[Tusculanae Disputationes]] 
*[[de Natura Deorum]] 
*[[Academica]] 
*[[Cato Maior de Senectute]] 
*[[Laelius de Amicitia]] 
*[[de Divinatione]] 
*[[de Officiis]] 
*[[Commentariolum Petitionis]] 

===EPISTULAE===
*[[ad Atticum]] 
*[[ad Familiares]] 
*[[ad Quintum]] 
*[[ad Brutum]]</text>
      <sha1>d1od1kdt9ae58e8n3gaf4i9xn4xsakd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лукан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1537</id>
    <revision>
      <id>3887</id>
      <timestamp>2006-03-02T06:32:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="6dlygpw99pb4mlbchrb1i47z2p5hbg0" xml:space="preserve">==Дела==
*[[DE BELLO CIVILI SIVE PHARSALIA]]</text>
      <sha1>6dlygpw99pb4mlbchrb1i47z2p5hbg0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1541</id>
    <revision>
      <id>3897</id>
      <parentid>3896</parentid>
      <timestamp>2006-03-02T07:13:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="pkq7fpqlamq7eta81dhlbmw050ak8k3" xml:space="preserve">==Содржина:==

#[[Liber I]]  
#[[Liber II]]  
#[[Liber III]]</text>
      <sha1>pkq7fpqlamq7eta81dhlbmw050ak8k3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Liber I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1542</id>
    <revision>
      <id>3898</id>
      <timestamp>2006-03-02T07:15:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95072" sha1="q3ijo11z2k27p3wfrcg1tjbyjmvy7zg" xml:space="preserve">[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA|&lt;&lt; Насловна]] 

----

Otium si essem consecutus, Fundania, commodius tibi haec scriberem, quae nunc, ut potero, exponam cogitans esse properandum, quod, ut dicitur, si est homo bulla, eo magis senex. Annus enim octogesimus admonet me ut sarcinas conligam, antequam proficiscar e vita. Quare, quoniam emisti fundum, quem bene colendo fructuosum cum facere velis, meque ut id mihi habeam curare roges, experiar; et non solum, ut ipse quoad vivam, quid fieri oporteat ut te moneam, sed etiam post mortem. Neque patiar Sibyllam non solum cecinisse quae, dum viveret, prodessent hominibus, sed etiam quae cum perisset ipsa, et id etiam ignotissimis quoque hominibus; ad cuius libros tot annis post publice solemus redire, cum desideramus, quid faciendum sit nobis ex aliquo portento: me, ne dum vivo quidem, necessariis meis quod prosit facere. Quocirca scribam tibi tres libros indices, ad quos revertare, siqua in re quaeres, quem ad modum quidque te in colendo oporteat facere. Et quoniam, ut aiunt, dei facientes adiuvant, prius invocabo eos, nec, ut Homerus et Ennius, Musas, sed duodecim deos Consentis; neque tamen eos urbanos, quorum imagines ad forum auratae stant, sex mares et feminae totidem, sed illos XII deos, qui maxime agricolarum duces sunt. Primum, qui omnis fructos agri culturae caelo et terra continent, Iovem et Tellurem: itaque, quod ii parentes, magni dicuntur, Iuppiter pater appellatur, Tellus terra mater. Secundo Solem et Lunam, quorum tempora observantur, cum quaedam seruntur et conduntur. Tertio Cererem et Liberum, quod horum fructus maxime necessari ad victum: ab his enim cibus et potio venit e fundo. Quarto Robigum ac Floram, quibus propitiis neque robigo frumenta atque arbores corrumpit, neque non tempestive florent. Itaque publice Robigo feriae Robigalia, Florae ludi Floralia instituti. Item adveneror Minervam et Venerem, quarum unius procuratio oliveti, alterius hortorum; quo nomine rustica Vinalia instituta. Nec non etiam precor Lympham ac Bonum Eventum, quoniam sine aqua omnis arida ac misera agri cultura, sine successu ac bono eventu frustratio est, non cultura. Iis igitur deis ad venerationem advocatis ego referam sermones eos quos de agri cultura habuimus nuper, ex quibus quid te facere oporteat animadvertere poteris. in quis quae non inerunt et quaeres, indicabo a quibus scriptoribus repetas et Graecis et nostris. 

Qui Graece scripserunt dispersim alius de alia re, sunt plus quinquaginta. Hi sunt, quos tu habere in consilio poteris, cum quid consulere voles, Hieron Siculus et Attalus Philometor: de philosophis Democritus physicus, Xenophon Socraticus, Aristoteles et Theophrastus peripatetici, Archytas Pythagoreus: item Amphilochus Atheniensis, Anaxipolis Thasius, Apollodorus Lemnius, Aristophanes Mallotes, Antigonus Cymaeus, Agathocles Chius, Apollonius Pergamenus, Aristandros Atheniensis, Bacchius Milesius, Bion Soleus, Chaeresteus et Chaereas Athenienses, Diodorus Prieneus, Dion Colophonius, Diophanes Nicaeensis, Epigenes Rhodios, Euagon Thasius, Euphronii duo, unus Atheniensis, alter Amphipolites, Hegesias Maronites, Menandri duo, unus Prieneus, alter Heracleotes, Nicesius Maronites, Pythion Rhodius. De reliquis, quorum quae fuerit patria non accepi, sunt Androtion, Aeschrion, Aristomenes, Athenagoras, Crates, Dadis, Dionysios, Euphiton, Euphorion, Eubulus, Lysimachus, Mnaseas, Menestratus, Plentiphanes, Persis, Theophilus. Hi quos dixi omnes soluta oratione scripserunt; easdem res etiam quidam versibus, ut Hesiodus Ascraeus, Menecrates Ephesius. Hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit, poenica lingua qui res dispersas comprendit libris XXIIX, quos Cassius Dionysius Uticensis vertit libris XX ac Graeca lingua Sextilio praetori misit: in quae volumina de Graecis libris eorum quos dixi adiecit non pauca et de Magonis dempsit instar librorum VIII. Hosce ipsos utiliter ad VI libros redegit Diophanes in Bithynia et misit Deiotaro regi. Quo brevius de ea re conor tribus libris exponere, uno de agri cultura, altero de re pecuaria, tertio de villaticis pastionibus, hoc libro circumcisis rebus, quae non arbitror pertinere ad agri culturam. Itaque prius ostendam, quae secerni oporteat ab ea, tum de his rebus dicam sequens naturales divisiones. Ea erunt ex radicibus trinis, et quae ipse in meis fundis colendo animadverti, et quae legi, et quae a peritis audii. 


II.
Sementivis feriis in aedem Telluris veneram rogatus ab aeditumo, ut dicere didicimus a patribus nostris, ut corrigimur a recentibus urbanis, ab aedituo. Offendi ibi C. Fundanium, socerum meum, et C. Agrium equitem R. Socraticum et P. Agrasium publicanum spectantes in pariete pictam Italiam. Quid vos hic? inquam, num feriae sementivae otiosos huc adduxerunt, ut patres et avos solebant nostros? Nos vero, inquit Agrius, ut arbitror, eadem causa quae te, rogatio aeditumi. Itaque si ita est, ut annuis, morere oportet nobiscum, dum ille revertatur. Nam accersitus ab aedile, cuius procuratio huius templi est, nondum rediit et nos uti expectaremus se reliquit qui rogaret. Voltis igitur interea vetus proverbium, quod est 'Romanus sedendo vincit', usurpemus, dum ille venit? 

Sane, inquit Agrius, et simul cogitans portam itineri dici longissimam esse ad subsellia sequentibus nobis procedit. 

Cum consedissemus, Agrasius, Vos, qui multas perambulastis terras, ecquam cultiorem Italia vidistis? inquit. Ego vero, Agrius, nullam arbitror esse quae tam tota sit culta. Primum cum orbis terrae divisus sit in duas partes ab Eratosthene maxume secundum naturam, ad meridiem versus et ad septemtriones, et sine dubio quoniam salubrior pars septemtrionalis est quam meridiana, et quae salubriora illa fructuosiora, dicendum utique Italiam magis etiam fuisse opportunam ad colendum quam Asiam, primum quod est in Europa, secundo quod haec temperatior pars quam interior. Nam intus paene sempiternae hiemes, neque mirum, quod sunt regiones inter circulum septemtrionalem et inter cardinem caeli, ubi sol etiam sex mensibus continuis non videtur. Itaque in oceano in ea parte ne navigari quidem posse dicunt propter mare congelatum. Fundanius, Em ubi tu quicquam nasci putes posse aut coli natum. Verum enim est illud Pacuvi, sol si perpetuo sit aut nox, flammeo vapore aut frigore terrae fructos omnis interire. Ego hic, ubi nox et dies modice redit et abit, tamen aestivo die, si non diffinderem meo insiticio somno meridie, vivere non possum. Illic in semenstri die aut nocte quem ad modum quicquam seri aut alescere aut meti possit? Contra quid in Italia utensile non modo non nascitur, sed etiam non egregium fit? Quod far conferam Campano? Quod triticum Apulo? Quod vinum Falerno? Quod oleum Venafro? Non arboribus consita Italia, ut tota pomarium videatur? An Phrygia magis vitibus cooperta, quam Homerus appellat ampeloessan, quam haec? Aut tritico Argos, quod idem poeta polupuron? In qua terra iugerum unum denos et quinos denos culleos fert vini, quot quaedam in Italia regiones? An non M. Cato scribit in libro Originum sic: 'ager Gallicus Romanus vocatur, qui viritim cis Ariminum datus est ultra agrum Picentium. In eo agro aliquotfariam in singula iugera dena cullea vini fiunt'? Nonne item in agro Faventino, a quo ibi trecenariae appellantur vites, quod iugerum trecenas amphoras reddat? Simul aspicit me, Certe, inquit, Libo Marcius, praefectus fabrum tuos, in fundo suo Faventiae hanc multitudinem dicebat suas reddere vites. Duo in primis spectasse videntur Italici homines colendo, possentne fructus pro impensa ac labore redire et utrum saluber locus esset an non. Quorum si alterutrum decolat et nihilo minus quis vult colere, mente est captus adque adgnatos et gentiles est deducendus. Nemo enim sanus debet velle impensam ac sumptum facere in cultura, si videt non posse refici, nec si potest reficere fructus, si videt eos fore ut pestilentia dispereant. Sed, opinor, qui haec commodius ostendere possint adsunt. Nam C. Licinium Stolonem et Cn. Tremelium Scrofam video venire: unum, cuius maiores de modo agri legem tulerunt (nam Stolonis illa lex, quae vetat plus D iugera habere civem R.), et qui propter diligentiam culturae Stolonum confirmavit cognomen, quod nullus in eius fundo reperiri poterat stolo, quod effodiebat circum arbores e radicibus quae nascerentur e solo, quos stolones appellabant. Eiusdem gentis C. Licinius, tr. pl. cum esset, post reges exactos annis CCCLXV primus populum ad leges accipiendas in septem iugera forensia e comitio eduxit. Alterum collegam tuum, viginti virum qui fuit ad agros dividendos Campanos, video huc venire, Cn. Tremelium Scrofam, virum omnibus virtutibus politum, qui de agri cultura Romanus peritissimus existimatur. An non iure? inquam. Fundi enim eius propter culturam iucundiore spectaculo sunt multis, quam regie polita aedificia aliorum, cum huius spectatum veniant villas, non, ut apud Lucullum, ut videant pinacothecas, sed oporothecas. Huiusce, inquam, pomarii summa sacra via, ubi poma veneunt contra aurum, imago. 

Illi interea ad nos, et Stolo, Num cena comessa, inquit, venimus? Nam non L. videmus Fundilium, qui nos advocavit. Bono animo este, inquit Agrius. Nam non modo ovom illut sublatum est, quod ludis circensibus novissimi curriculi finem facit quadrigis, sed ne illud quidem ovom vidimus, quod in cenali pompa solet esse primum. Itaque dum id nobiscum una videatis ac venit aeditumus, docete nos, agri cultura quam summam habeat, utilitatemne an voluptatem an utrumque. Ad te enim rudem esse agri culturae nunc, olim ad Stolonem fuisse dicunt. Scrofa, Prius, inquit, discernendum, utrum quae serantur in agro, ea sola sint in cultura, an etiam quae inducantur in rura, ut oves et armenta. Video enim, qui de agri cultura scripserunt et Poenice et Graece et Latine, latius vagatos, quam oportuerit. Ego vero, inquit Stolo, eos non in omni re imitandos arbitror et eo melius fecisse quosdam, qui minore pomerio finierunt exclusis partibus quae non pertinent ad hanc rem. Quare tota pastio, quae coniungitur a plerisque cum agri cultura, magis ad pastorem quam ad agricolam pertinere videtur. Quocirca principes qui utrique rei praeponuntur vocabulis quoque sunt diversi, quod unus vocatur vilicus, alter magister pecoris. Vilicus agri colendi causa constitutus atque appellatus a villa, quod ab eo in eam convehuntur fructus et evehuntur, cum veneunt. A quo rustici etiam nunc quoque viam veham appellant propter vecturas et vellam, non villam, quo vehunt et unde vehunt. Item dicuntur qui vecturis vivunt velaturam facere. Certe, inquit Fundanius, aliut pastio et aliut agri cultura, sed adfinis et ut dextra tibia alia quam sinistra, ita ut tamen sit quodam modo coniuncta, quod est altera eiusdem carminis modorum incentiva, altera succentiva. Et quidem licet adicias, inquam, pastorum vitam esse incentivam, agricolarum succentivam auctore doctissimo homine Dicaearcho, qui Graeciae vita qualis fuerit ab initio nobis ita ostendit, ut superioribus temporibus fuisse doceat, cum homines pastoriciam vitam agerent neque scirent etiam arare terram aut serere arbores aut putare; ab iis inferiore gradu aetatis susceptam agri culturam. Quocirca ea succinit pastorali, quod est inferior, ut tibia sinistra a dextrae foraminibus. Agrius, Tu, inquit, tibicen non solum adimis domino pecus, sed etiam servis peculium, quibus domini dant ut pascant, atque etiam leges colonicas tollis, in quibus scribimus, colonus in agro surculario ne capra natum pascat: quas etiam astrologia in caelum recepit, non longe ab tauro. Cui Fundanius, Vide, inquit, ne, Agri, istuc sit ab hoc, cum in legibus etiam scribatur 'pecus quoddam'. Quaedam enim pecudes culturae sunt inimicae ac veneno, ut istae, quas dixisti, caprae. Eae enim omnia novella sata carpendo corrumpunt, non minimum vites atque oleas. Itaque propterea institutum diversa de causa ut ex caprino genere ad alii dei aram hostia adduceretur, ad alii non sacrificaretur, cum ab eodem odio alter videre nollet, alter etiam videre pereuntem vellet. Sic factum ut Libero patri, repertori vitis, hirci immolarentur, proinde ut capite darent poenas; contra ut Minervae caprini generis nihil immolarent propter oleam, quod eam quam laeserit fieri dicunt sterilem: eius enim salivam esse fructuis venenum: hoc nomine etiam Athenis in arcem non inigi, praeterquam semel ad necessarium sacrificium, ne arbor olea, quae primum dicitur ibi nata, a capra tangi possit. Nec ullae, inquam, pecudes agri culturae sunt propriae, nisi quae agrum opere, quo cultior sit, adiuvare, ut eae quae iunctae arare possunt. Agrasius, Si istuc ita est, inquit, quo modo pecus removeri potest ab agro, cum stercus, quod plurimum prodest, greges pecorum ministrent? Sic, inquit Agrius, venalium greges dicemus agri culturam esse, si propter istam rem habendum statuerimus. Sed error hinc, quod pecus in agro esse potest et fructus in eo agro ferre, quod non sequendum. Nam sic etiam res aliae diversae ab agro erunt adsumendae, ut si habet plures in fundo textores atque institutos histonas, sic alios artifices. 

Scrofa, Diiungamus igitur, inquit, pastionem a cultura, et siquis quid vult aliud. Anne ego, inquam, sequar Sasernarum patris et filii libros ac magis putem pertinere, figilinas quem ad modum exerceri oporteat, quam argentifodinas aut alia metalla, quae sine dubio in aliquo agro fiunt? Sed ut neque lapidicinae neque harenariae ad agri culturam pertinent, sic figilinae. Neque ideo non in quo agro idoneae possunt esse non exercendae, atque ex iis capiendi fructus: ut etiam, si ager secundum viam et opportunus viatoribus locus, aedificandae tabernae devorsoriae, quae tamen, quamvis sint fructuosae, nihilo magis sunt agri culturae partes. Non enim, siquid propter agrum aut etiam in agro profectus domino, agri culturae acceptum referre debet, sed id modo quod ex satione terra sit natum ad fruendum. Suscipit Stolo, Tu, inquit, invides tanto scriptori et obstrigillandi causa figlinas reprehendis, cum praeclara quaedam, ne laudes, praetermittas, quae ad agri culturam vehementer pertineant. Cum subrisisset Scrofa, quod non ignorabat libros et despiciebat, et Agrasius se scire modo putaret ac Stolonem rogasset ut diceret, coepit: Scribit cimices quem ad modum interfici oporteat his verbis: 'cucumerem anguinum condito in aquam eamque infundito quo voles, nulli accedent; vel fel bubulum cum aceto mixtum, unguito lectum'. Fundanius aspicit ad Scrofam, Et tamen verum dicit, inquit, hic, ut hoc scripserit in agri cultura. Ille, Tam hercle quam hoc, siquem glabrum facere velis, quod iubet ranam luridam coicere in aquam, usque qua ad tertiam partem decoxeris, eoque unguere corpus. Ego, Quod magis, inquam, pertineat ad Fundani valetudinem in eo libro, est satius dicas: nam huiusce pedes solent dolere, in fronte contrahere rugas. Dic sodes, inquit Fundanius: nam malo de meis pedibus audire, quam quem ad modum pedes betaceos seri oporteat. Stolo subridens, Dicam, inquit, eisdem quibus ille verbis scripsit (vel Tarquennam audivi, cum homini pedes dolere coepissent, qui tui meminisset, ei mederi posse): 'ego tui memini, medere meis pedibus, terra pestem teneto, salus hic maneto in meis pedibus'. Hoc ter noviens cantare iubet, terram tangere, despuere, ieiunum cantare. Multa, inquam, item alia miracula apud Sasernas invenies, quae omnia sunt diversa ab agri cultura et ideo repudianda. Quasi vero, inquit, non apud ceteros quoque scriptores talia reperiantur. An non in magni illius Catonis libro, qui de agri cultura est editus, scripta sunt permulta similia, ut haec, quem ad modum placentam facere oporteat, quo pacto libum, qua ratione pernas sallere? Illud non dicis, inquit Agrius, quod scribit, 'si velis in convivio multum bibere cenareque libenter, ante esse oportet brassicam crudam ex aceto aliqua folia quinque'. 


III.
Igitur, inquit Agrasius, quae diiungenda essent a cultura cuius modi sint, quoniam discretum, de iis rebus quae scientia sit in colendo nos docete, ars id an quid aliud, et a quibus carceribus decurrat ad metas. Stolo cum aspexisset Scrofam, Tu, inquit, et aetate et honore et scientia quod praestas, dicere debes. Ille non gravatus, Primum, inquit, non modo est ars, sed etiam necessaria ac magna; eaque est scientia, quae sint in quoque agro serenda ac facienda, quo terra maximos perpetuo reddat fructus. 


IV.
Eius principia sunt eadem, quae mundi esse Ennius scribit, aqua, terra, anima et sol. Haec enim cognoscenda, priusquam iacias semina, quod initium fructuum oritur. Hinc profecti agricolae ad duas metas dirigere debent, ad utilitatem et voluptatem. Utilitas quaerit fructum, voluptas delectationem: priores partes agit quod utile est, quam quod delectat. Nec non ea, quae faciunt cultura honestiorem agrum, pleraque non solum fructuosiorem eadem faciunt, ut cum in ordinem sunt consita arbusta atque oliveta, sed etiam vendibiliorem atque adiciunt ad fundi pretium. Nemo enim eadem utilitati non formosius quod est emere mavult pluris, quam si est fructuosus turpis. Utilissimus autem is ager qui salubrior est quam alii, quod ibi fructus certus; contra [quod] in pestilenti calamitas, quamvis in feraci agro, colonum ad fructus pervenire non patitur. Etenim ubi ratio cum orco habetur, ibi non modo fructus est incertus, sed etiam colentium vita. Quare ubi salubritas non est, cultura non aliud est atque alea domini vitae ac rei familiaris. Nec haec non deminuitur scientia. Ita enim salubritas, quae ducitur e caelo ac terra, non est in nostra potestate, sed in naturae, ut tamen multum sit in nobis, quo graviora quae sunt ea diligentia leviora facere possimus. Etenim si propter terram aut aquam odore, quem aliquo loco eructat, pestilentior est fundus, aut propter caeli regionem ager calidior sit, aut ventus non bonus flet, haec vitia emendari solent domini scientia ac sumptu, quod permagni interest, ube sint positae villae, quantae sint, quo spectent porticibus, ostiis ac fenestris. An non ille Hippocrates medicus in magna pestilentia non unum agrum, sed multa oppida scientia servavit? Sed quid ego illum voco ad testimonium? Non hic Varro noster, cum Corcyrae esset exercitus ac classis et omnes domus repletae essent aegrotis ac funeribus, immisso fenestris novis aquilone et obstructis pestilentibus ianuaque permutata ceteraque eius generis diligentia suos comites ac familiam incolumes reduxit? 


V.
Sed quoniam agri culturae quod esset initium et finis dixi, relinquitur quot partes ea disciplina habeat ut sit videndum. Equidem innumerabiles mihi videntur, inquit Agrius, cum lego libros Theophrasti complures, qui inscribuntur phuton istorias et alteri phutikon aition. Stolo, Isti, inquit, libri non tam idonei iis qui agrum colere volunt, quam qui scholas philosophorum; neque eo dico, quo non habeant et utilia et communia quaedam. Quapropter tu potius agri culturae partes nobis expone. Scrofa, Agri culturae, inquit, quattuor sunt partes summae: e quis prima cognitio fundi, solum partesque eius quales sint; secunda, quae in eo fundo opus sint ac debeant esse culturae causa; tertia, quae in eo praedio colendi causa sint facienda; quarta, quo quicque tempore in eo fundo fieri conveniat. De his quattuor generalibus partibus singulae minimum in binas dividuntur species, quod habet prima ea quae ad solum pertinent terrae et iterum quae ad villas et stabula. Secunda pars, quae moventur atque in fundo debent esse culturae causa, est item bipertita, de hominibus, per quos colendum, et de reliquo instrumento. Tertia pars quae de rebus dividitur, quae ad quamque rem sint praeparanda et ubi quaeque facienda. Quarta pars de temporibus, quae ad solis circumitum annuum sint referenda et quae ad lunae menstruum cursum. De primis quattuor partibus prius dicam, deinde subtilius de octo secundis. 


VI.
Igitur primum de solo fundi videndum haec quattuor, quae sit forma, quo in genere terrae, quantus, quam per se tutus. Formae cum duo genera sint, una quam natura dat, altera quam sationes imponunt, prior, quod alius ager bene natus, alius male, posterior, quod alius fundus bene consitus est, alius male, dicam prius de naturali. Igitur cum tria genera sint a specie simplicia agrorum, campestre, collinum, montanum, et ex iis tribus quartum, ut in eo fundo haec duo aut tria sint, ut multis locis licet videre, e quibus tribus fastigiis simplicibus sine dubio infimis alia cultura aptior quam summis, quod haec calidiora quam summa, sic collinis, quod ea tepidiora quam infima aut summa: haec apparent magis ita esse in latioribus regionibus, simplicia cum sunt. Itaque ubi lati campi, ibi magis aestus, et eo in Apulia loca calidiora ac graviora, et ubi montana, ut in Vesuvio, quod leviora et ideo salubriora: qui colunt deorsum, magis aestate laborant, qui susum, magis hieme. Verno tempore in campestribus maturius eadem illa seruntur quae in superioribus et celerius hic quam illic coguntur. Nec non susum quam deorsum tardius seruntur ac metuntur. Quaedam in montanis prolixiora nascuntur ac firmiora propter frigus, ut abietes ac sappini, hic, quod tepidiora, populi ac salices: susum fertiliora, ut arbutus ac quercus, deosum, ut nuces graecae ac mariscae fici. In collibus humilibus societas maior cum campestri fructu quam cum montano, in altis contra. Propter haec tria fastigia formae discrimina quaedam fiunt sationum, quod segetes meliores existimantur esse campestres, vineae collinae, silvae montanae. Plerumque hiberna iis esse meliora, qui colunt campestria, quod tunc prata ibi herbosa, putatio arborum tolerabilior: contra aestiva montanis locis commodiora, quod ibi tum et pabulum multum, quod in campis aret, ac cultura arborum aptior, quod tum hic frigidior aer. Campester locus is melior, qui totus aequabiliter in unam partem verget, quam is qui est ad libellam aequos, quod is, cum aquae non habet delapsum, fieri solet uliginosus: eo magis, siquis est inaequabilis, eo deterior, quod fit propter lacunas aquosus. Haec atque huiusce modi tria fastigia agri ad colendum disperiliter habent momentum. 


VII.
Stolo, Quod ad hanc formam naturalem pertinet, de eo non incommode Cato videtur dicere, cum scribit optimum agrum esse, qui sub radice montis situs sit et spectet ad meridianam caeli partem. Subicit Scrofa, De formae cultura hoc dico, quae specie fiant venustiora, sequi ut maiore quoque fructu sint, ut qui habent arbusta, si sata sunt in quincuncem, propter ordines atque intervalla modica. Itaque maiores nostri ex arvo aeque magno male consito et minus multum et minus bonum faciebant vinum et frumentum, quod quae suo quicque loco sunt posita, ea minus loci occupant, et minus officit aliud alii ab sole ac luna et vento. Hoc licet coniectura videre ex aliquot rebus, ut nuces integras quas uno modio comprendere possis, quod putamina suo loco quaeque habet natura composita, cum easdem, si fregeris, vix sesquimodio concipere possis. Praeterea quae arbores in ordinem satae sunt, eas aequabiliter ex omnibus partibus sol ac luna coquunt. Quo fit ut uvae et oleae plures nascantur et ut celerius coquantur. Quas res duas sequuntur altera illa duo, ut plus reddant musti et olei et preti pluris. 

Sequitur secundum illud, quali terra solum sit fundi, a qua parte vel maxime bonus aut non bonus appellatur. Refert enim, quae res in eo seri nascique et cuius modi possint: non enim eadem omnia in eodem agro recte possunt. Nam ut alius est ad vitem appositus, alius ad frumentum, sic de ceteris alius ad aliam rem. Itaque Cretae ad Cortyniam dicitur platanus esse, quae folia hieme non amittat, itemque in Cypro, ut Theophrastus ait, una, item Subari, qui nunc Thurii dicuntur, quercus simili esse natura, quae est in oppidi conspectu: item contra atque apud nos fieri ad Elephantinen, ut neque ficus neque vites amittant folia. Propter eandem causam multa sunt bifera, ut vitis apud mare Zmyrnae, malus in agro Consentino. Idem ostendit, quod in locis feris plura ferunt, in iis quae sunt culta meliora. Eadem de causa sunt quae non possunt vivere nisi in loco aquoso aut etiam aqua, et id discriminatim alia in lacubus, ut [h]arundines in Reatino, alia in fluminibus, ut in Epiro arbores alni, alia in mari, ut scribit Theophrastus palmas et squillas. In Gallia transalpina intus, ad Rhenum cum exercitum ducerem, aliquot regiones accessi, ubi nec vitis nec olea nec poma nascerentur, ubi agros stercorarent candida fossicia creta, ubi salem nec fossicium nec maritimum haberent, sed ex quibusdam lignis combustis carbonibus salsis pro eo uterentur. Stolo, Cato quidem, inquit, gradatim praeponens alium alio agrum meliorem dicit esse in novem discriminibus, quod sit primus ubi vineae possint esse bono vino et multo, secundus ubi hortus inriguus, tertius ubi salicta, quartus ubi oliveta, quintus ubi pratum, sextus ubi campus frumentarius, septimus ubi caedua silva, octavus ubi arbustum, nonus ubi glandaria silva. Scrofa, Scio, inquit, scribere illum; sed de hoc non consentiunt omnes, quod alii dant primatum bonis pratis, ut ego, a quoantiqui prata parata appellarunt. Caesar Vopiscus, aedilicius causam cum ageret apud censores, campos Roseae Italiae dixit esse sumen, in quo relicta pertica postridie non appareret propter herbam. 


VIII.
Contra vineam sunt qui putent sumptu fructum devorare. Refert, inquam, quod genus vineae sit, quod sunt multae species eius. Aliae enim humiles ac sine ridicis, ut in Hispania, aliae sublimes, quae appellantur iugatae, ut pleraeque in Italia. Cuius generis nomina duo, pedamenta et iuga. Quibus stat rectis vinea, dicuntur pedamenta; quae transversa iunguntur, iuga: ab eo quoque vineae iugatae. Iugorum genera fere quattuor, pertica, harundo, restes, vites: pertica, ut in Falerno, harundo, ut in Arpano, restes, ut in Brundisino, vites, ut in Mediolanensi. iugationis species duae, una derecta, ut in agro Canusino, altera conpluviata in longitudinem et latitudinem iugata, ut in Italia pleraeque. Haec ubi domo nascuntur, vinea non metuit sumptum; ubi multa e propinqua villa, non valde. Primum genus quod dixi maxime quaerit salicta, secundum harundineta, tertium iunceta aut eius generis rem aliquam, quartum arbusta, ubi traduces possint fieri vitium, ut Mediolanenses faciunt in arboribus, quas vocant opulos, Canusini in hardulatione in ficis. Pedamentum item fere quattuor generum: unum robustum, quod optimum solet afferri in vineam e querco ac iunipiro et vocatur ridica; alterum palus e pertica, meliore dura, quo diuturnior; quem cum infimum terra solvit, puter evertitur et fit solum summum: tertium, quod horum inopiae subsidio misit harundinetum. Inde enim aliquot colligatas libris demittunt in tubulos fictiles cum fundo pertuso, quas cuspides appellant, qua umor adventicius transire possit. Quartum est pedamentum nativum eius generis, ubi ex arboribus in arbores traductis vitibus vinea fit, quos traduces quidam rumpos appellant. Vineae altitudinis modus longitudo hominis, intervalla pedamentorum, qua boves iuncti arare possint. Ea minus sumptuosa vinea, quae sine iugo ministrat acratophoro vinum. Huius genera duo: unum, in quo terra cubilia praebet uvis, ut in Asia multis locis, quae saepe vulpibus et hominibus fit communis. Nec non si parit humus mures, minor fit vindemia, nisi totas vineas oppleris muscipulis, quod in insula Pandateria faciunt. Alterum genus vineti, ubi ea modo removetur a terra vitis, quae ostendit se adferre uvam. Sub eam, ubi nascitur uva, subiciuntur circiter bipedales e surculis furcillae, ne vindemia facta denique discat pendere in palma aut funiculo aut vinctu, quod antiqui vocabant cestum. Ibi dominus simul ac vidit occipitium vindemiatoris, furcillas reducit hibernatum in tecta, ut sine sumptu harum opera altero anno uti possit. Hac consuetudine in Italia utuntur Reatini. Haec ideo varietas maxime, quod terra cuius modi sit refert. Ubi enim natura umida, ibi altius vitis tollenda, quod in partu et alimonio vinum non ut in calice quaerit aquam, sed solem. Itaque ideo, ut arbitror, primum e vinea in arbores escendit vitis. 


IX.
Terra, inquam, cuius modi sit refert et ad quam rem bona aut non bona sit. Ea tribus modis dicitur, communi et proprio et mixto. Communi, ut cum dicimus orbem terrae et terram Italiam aut quam aliam. In ea enim et lapis et harena et cetera eius generis sunt in nominando comprensa. Altero modo dicitur terra proprio nomine, quae nullo alio vocabulo neque cognomine adiecto appellatur. Tertio modo dicitur terra, quae est mixta, in qua seri potest quid et nasci, ut argillosa aut lapidosa, sic aliae, cum in hac species non minus sint multae quam in illa communi propter admixtiones. In illa enim cum sint dissimili vi ac potestate partes permultae, in quis lapis, marmor, rudus, harena, sabulo, argilla, rubrica, pulvis, creta, cinis, carbunculus, id est quae sole perferve ita fit, ut radices satorum comburat, ab iis quae proprio nomine dicitur terra, cum est admixta ex iis generibus aliqua re, dicitur aut cretosa * * * sic ab aliis generum discriminibus mixta. Horum varietatis ita genera haec, ut praeterea subtiliora sint alia, minimum in singula facie terna, quod alia terra est valde lapidosa, alia mediocriter, alia prope pura. Sic de aliis generibus reliquis admixtae terrae tres gradus ascendunt eosdem. Praeterea hae ipsae ternae species ternas in se habent alias, quod partim sunt umidiores, partim aridiores, partim mediocres. Neque non haec discrimina pertinent ad fructus vehementer. Itaque periti in loco umidiore far adoreum potius serunt quam triticum, contra in aridiore hordeum potius quam far, in mediocri utrumque. Praeterea etiam discrimina omnium horum generum subtiliora alia, ut in sabulosa terra, quod ibi refert sabulo albus sit an rubicundus, quod subalbus ad serendos surculos alienus, contra rubicundior appositus. Sic magna tria discrimina terrae, quod refert utrum sit macra an pinguis an mediocris, quod ad culturam pinguis fecundior ad multa, macra contra. Itaque in tenui, ut in Pupinia, neque arbores prolixae neque vites feraces, neque stramenta videre crassa possis neque ficum mariscam et arbores plerasque ac prata retorrida muscosa. Contra in agro pingui, ut in Etruria, licet videre et segetes fructuosas ac restibilis et arbores prolixas et omnia sine musco. In mediocri autem terra, ut in Tiburti, quo propius accedit ut non sit macra, quam ut sit ieiuna, eo ad omnes res commodior, quam si inclinabit ad illud quod deterius. Stolo, Non male, inquit, quae sit idonea terra ad colendum aut non, Diophanes Bithynos scribit signa sumi posse aut ex ipsa aut quae nascuntur ex iis: ex ipsa, si sit terra alba, si nigra, si levis, quae cum fodiatur, facile frietur, natura quae non sit cineracia neve vehementer densa: ex iis autem quae enata sunt fera, si sunt prolixa atque quae ex iis nasci debent earum rerum feracia. Sed quod sequitur, tertium illut de modis dic. 


X.
Ille, Modos, quibus metirentur rura, alius alios constituit. Nam in Hispania ulteriore metiuntur iugis, in Campania versibus, apud nos in agro Romano ac Latino iugeris. Iugum vocant, quod iuncti boves uno die exarare possint. Versum dicunt centum pedes quoquo versum quadratum. Iugerum, quod quadratos duos actus habeat. Actus quadratus, qui et latus est pedes CXX et longus totidem: is modus acnua latine appellatur. Iugeri pars minima dicitur scripulum, id est decem pedes et longitudine et latitudine quadratum. Ab hoc principio mensores non numquam dicunt in subsicivum esse unciam agri aut sextantem, sic quid aliud, cum ad iugerum pervenerunt, quod habet iugerum scripula CCLXXXVIII, quantum as antiquos noster ante bellum punicum pendebat. Bina iugera quod a Romulo primum divisa dicebantur viritim, quae heredem sequerentur, heredium appellarunt. Haec postea centum centuria. Centuria est quadrata, in omnes quattuor partes ut habeat latera longa pedum **CD. Hae porro quattuor, centuriae coniunctae ut sint in utramque partem binae, appellantur in agris divisis viritim publice saltus. 


XI.
In modo fundi non animadverso lapsi multi, quod alii villam minus magnam fecerunt, quam modus postulavit, alii maiorem, cum utrumque sit contra rem familiarem ac fructum. Maiora enim tecta et aedificamus pluris et tuemur sumptu maiore. Minora cum sunt, quam postulat fundus, fructus solent disperire. Dubium enim non est quin cella vinaria maior sit facienda in eo agro, ubi vineta sint, ampliora ut horrea, si frumentarius ager est. Villa aedificanda potissimum ut intra saepta villae habeat aquam, si non, quam proxime: primum quae ibi sit nata, secundum quae influat perennis. Si omnino aqua non est viva, cisternae faciendae sub tectis et lacus sub dio, ex altero loco ut homines, ex altero ut pecus uti possit. 


XII.
Danda opera ut potissimum sub radicibus montis silvestris villam ponat, ubi pastiones sint laxae, item ut contra ventos, qui saluberrimi in agro flabunt. Quae posita est ad exortos aequinoctiales, aptissima, quod aestate habet umbram, hieme solem. Sin cogare secundum flumen aedificare, curandum ne adversum eam ponas; hieme enim fiet vehementer frigida et aestate non salubris. Advertendum etiam, siqua erunt loca palustria, et propter easdem causas, et quod crescunt animalia quaedam minuta, quae non possunt oculi consequi, et per aera intus in corpus per os ac nares perveniunt atque efficiunt difficilis morbos. Fundanius, Quid potero, inquit, facere, si istius modi mi fundus hereditati obvenerit, quo minus pestilentia noceat? Istuc vel ego possum respondere, inquit Agrius; vendas, quot assibus possis, aut si nequeas, relinquas. At Scrofa, Vitandum, inquit, ne in eas partes spectet villa, e quibus ventus gravior afflare soleat, neve in convalli cava et ut potius in sublimi loco aedifices, qui quod perflatur, siquid est quod adversarium inferatur, facilius discutitur. Praeterea quod a sole toto die inlustratur, salubrior est, quod et bestiolae, siquae prope nascuntur et inferuntur, aut efflantur aut aritudine cito pereunt. Nimbi repentini ac torrentes fluvii periculosi illis, qui in humilibus ac cavis locis aedificia habent, et repentinae praedonum manus quod improvisos facilius opprimere possunt, ab hac utraque re superiora loca tutiora. 


XIII.
In villa facienda stabula ita, ut bubilia sint ibi, hieme quae possint esse caldiora. Fructus, ut est vinum et oleum, loco plano in cellis, item vasa vinaria et olearia potius faciendum; aridus, ut est faba et faenum, in tabulatis. Familia ubi versetur providendum, si fessi opere aut frigore aut calore, ubi commodissime possint se quiete reciperare. Vilici proximum ianuam cellam esse oportet eumque scire, qui introeat aut exeat noctu quidve ferat, praesertim si ostiarius est nemo. In primis culina videnda ut sit admota, quod ibi hieme antelucanis temporibus aliquot res conficiuntur, cibus paratur ac capitur. Faciundum etiam plaustris ac cetero instrumento omni in cohorte ut satis magna sint tecta, quibus caelum pluvium inimicum. Haec enim si intra clausum in consaepto et sub dio, furem modo non metuunt, adversus tempestatem nocentem non resistunt. Cohortes in fundo magno duae aptiores: una ut interdius conpluvium habeat lacum, ubi aqua saliat, qui intra stylobatas, cum velit, sit semipiscina. Boves enim ex arvo aestate reducti hic bibunt, hic perfunduntur, nec minus e pabulo cum redierunt anseres, sues, porci. In cohorte exteriore lacum esse oportet, ubi maceretur lupinum, item alia quae demissa in aquam ad usum aptiora fiunt. Cohors exterior crebro operta stramentis ac palea occulcata pedibus pecudum fit ministra fundo, ex ea quod evehatur. Secundum villam duo habere oportet stercilina aut unum bifariam divisum. Alteram enim partem fieri oportet novam, alteram veterem tolli in agrum, quod enim quam recens quod confracuit melius. Nec non stercilinum melius illud, cuius latera et summum virgis ac fronde vindicatum a sole. Non enim sucum, quem quaerit terra, solem ante exugere oportet. Itaque periti, qui possunt, ut eo aqua influat eo nomine faciunt (sic enim maxime retinetur sucus) in eoque quidam sellas familiaricas ponunt. Aedificium facere oportet, sub quod tectum totam fundi subicere possis messem, quod vocant quidam nubilarium. Id secundum aream faciendum, ubi triturus sis frumentum, magnitudine pro modo fundi, ex una parti apertum, et id ab area, quo et in tritura proruere facile possis et, si nubilare coepit, inde ut rursus celeriter reicere. Fenestras habere oportet ex ea parti, unde commodissime perflari possit. Fundanius, Fructuosior, inquit, est certe fundus propter aedificia, si potius ad anticorum diligentiam quam ad horum luxuriam derigas aedificationem. Illi enim faciebant ad fructum rationem, hi faciunt ad libidines indomitas. Itaque illorum villae rusticae erant maioris preti quam urbanae, quae nunc sunt pleraque contra. Illic laudabatur villa, si habebat culinam rusticam bonam, praesepis laxas, cellam vinariam et oleariam ad modum agri aptam et pavimento proclivi in lacum, quod saepe, ubi conditum novum vinum, orcae in Hispania fervore musti ruptae neque non dolea in Italia. Item cetera ut essent in villa huiusce modi, quae cultura quaereret, providebant. Nunc contra villam urbanam quam maximam ac politissimam habeant dant operam ac cum Metelli ac Luculli villis pessimo publico aedificatis certant. Quo hi laborant ut spectent sua aestiva triclinaria ad frigus orientis, hiberna ad solem occidentem, potius quam, ut antiqui, in quam partem cella vinaria aut olearia fenestras haberet, cum fructus in ea vinarius quaerat ad dolia aera frigidiorem, item olearia calidiorem. Item videre oportet, si est collis, nisi quid impedit, ut ibi potissimum ponatur villa. 


XIV.
Nunc de saeptis, quae tutandi causa fundi aut partis fiant, dicam. Earum tutelarum genera IIII, unum naturale, alterum agreste, tertium militare, quartum fabrile. Horum unum quodque species habet plures. Primum naturale saepimentum, quod opseri solet virgultis aut spinis, quod habet radices ac vivit, praetereuntis lascivi non metuet facem ardentem. Secunda saeps est agrestis e ligno, sed non vivit: fit aut palis statutis crebris et virgultis implicatis aut latis perforatis et per ea foramina traiectis longuris fere binis aut ternis aut ex arboribus truncis demissis in terram deinceps constitutis. Tertium militare saepimentum est fossa et terreus agger. Sed fossa ita idonea, si omnem aquam, quae e caelo venit, recipere potest aut fastigium habet, ut exeat e fundo. Agger is bonus, qui intrinsecus iunctus fossa aut ita arduus, ut eum transcendere non sit facile. Hoc genus saepes fieri secundum vias publicas solent et secundum amnes. Ad viam Salariam in agro Crustumino videre licet locis aliquot coniunctos aggeres cum fossis, ne flumen agris noceat. Aggeres faciunt sine fossa: eos quidam vocant muros, ut in agro Retino. Quartum fabrile saepimentum est novissimum, maceria. Huius fere species quattuor, quod fiunt e lapide, ut in agro Tusculano, quod e lateribus coctilibus, ut in agro Gallico, quod e lateribus crudis, ut in agro Sabino, quod ex terra et lapillis compositis in formis, ut in Hispania et agro Tarentino. 


XV.
Praeterea sine saeptis fines praedi satione arborum tutiores fiunt, ne familiae rixent[ur] cum vicinis ac limites ex litibus iudicem quaerant. Serunt alii circum pinos, ut habet uxor in Sabinis, alii cupressos, ut ego habui in Vesuvio, alii ulmos, ut multi habent in Crustumino: ubi id pote, ut ibi, quod est campus, nulla potior serenda, quod maxime fructuosa, quod et sustinet saepe ac cogit aliquot corbulas uvarum et frondem iucundissimam ministrat ovibus ac bubus ac virgas praebet saepibus et foco ac furno. Scrofa, Igitur primum haec, quae dixi, quattuor videnda agricolae, de fundi forma, de terrae natura, de modo agri, de finibus tuendis. 


XVI.
Relinquitur altera pars, quae est extra fundum, cuius appendices et vehementer pertinent ad culturam propter adfinitatem. Eius species totidem: si vicina regio est infesta; si quo neque fructus nostros exportare expediat neque inde quae opus sunt adportare; tertium, si viae aut fluvii, qua portetur, aut non sunt aut idonei non sunt; quartum, siquid ita est in confinibus fundis, ut nostris agris prosit aut noceat. E quis quattuor quod est primum, refert infesta regio sit necne. Multos enim agros egregios colere non expedit propter latrocinia vicinorum, ut in Sardinia quosdam, qui sunt prope Oeliem, et in Hispania prope Lusitaniam. Quae vicinitatis invectos habent idoneos, quae ibi nascuntur ubi vendant, et illinc invectos opportunos quae in fundo opus sunt, propter ea fructuosa. Multi enim habent, in praediis quibus frumentum aut vinum aliudve quid desit, importandum; contra non pauci, quibus aliquid sit exportandum. Itaque sub urbe colere hortos late expedit, sic violaria ac rosaria, item multa quae urps recipit, cum eadem in longinquo praedio, ubi non sit quo deferri possit venale, non expediat colere. Item si ea oppida aut vici in vicinia aut etiam divitum copiosi agri ac villae, unde non care emere possis quae opus sunt in fundum, quibus quae supersint venire possint, ut quibusdam pedamenta aut perticae aut harundo, fructuosior fit fundus, quam si longe sint importanda, non numquam etiam, quam si colendo in tuo ea parare possis. Itaque in hoc genus coloni potius anniversarios habent vicinos, quibus imperent, medicos, fullones, fabros, quam in villa suos habeant, quorum non numquam unius artificis mors tollit fundi fructum. Quam partem lati fundi divites domesticae copiae mandare solent. Si enim a fundo longius absunt oppida aut vici, fabros parant, quos habeant in villa, sic ceteros necessarios artifices, ne de fundo familia ab opere discedat ac profestis diebus ambulet feriata potius, quam opere faciendo agrum fructuosiorem reddat. Itaque ideo Sasernae liber praecipit, nequis de fundo exeat praeter vilicum et promum et unum, quem vilicus legat; siquis contra exierit, ne impune abeat; si abierit, ut in vilicum animadvertatur. Quod potius ita praecipiendum fuit, nequis iniussu vilici exierit, neque vilicus iniussu domini longius, quam ut eodem die rediret, neque id crebrius, quam opus esset fundo. Eundem fundum fructuosiorem faciunt vecturae, si viae sunt, qua plaustra agi facile possint, aut flumina propinqua, qua navigari possit, quibus utrisque rebus evehi atque invehi ad multa praedia scimus. Refert etiam ad fundi fructus, quem ad modum vicinus in confinio consitum agrum habeat. Si enim ad limitem querquetum habet, non possis recte secundum eam silvam serere oleam, quod usque eo est contrarium natura, ut arbores non solum minus ferant, sed etiam fugiant, ut introrsum in fundum se reclinent, ut vitis adsita ad holus facere solet. Ut quercus, sic iugulandes magnae et crebrae finitimae fundi oram faciunt sterilem. 


XVII.
De fundi quattuor partibus, quae cum solo haerent, et alteris quattuor, quae extra fundum sunt et ad culturam pertinent, dixi. Nunc dicam, agri quibus rebus colantur. Quas res alii dividunt in duas partes, in homines et adminicula hominum, sine quibus rebus colere non possunt; alii in tres partes, instrumenti genus vocale et semivocale et mutum, vocale, in quo sunt servi, semivocale, in quo sunt boves, mutum, in quo sunt plaustra. Omnes agri coluntur hominibus servis aut liberis aut utrisque: liberis, aut cum ipsi colunt, ut plerique pauperculi cum sua progenie, aut mercennariis, cum conducticiis liberorum operis res maiores, ut vindemias ac faenisicia, administrant, iique quos obaerarios nostri vocitarunt et etiam nunc sunt in Asia atque Aegypto et in Illyrico complures. De quibus universis hoc dico, gravia loca utilius esse mercennariis colere quam servis, et in salubribus quoque locis opera rustica maiora, ut sunt in condendis fructibus vindemiae aut messis. De iis, cuius modi esse oporteat, Cassius scribit haec: operarios parandos esse, qui laborem ferre possint, ne minores annorum XXII et ad agri culturam dociles. Eam coniecturam fieri posse ex aliarum rerum imperatis, et in eo eorum e noviciis requisitione, ad priorem dominum quid factitarint. 

Mancipia esse oportere neque formidulosa neque animosa. Qui praesint esse oportere, qui litteris atque aliqua sint humanitate imbuti, frugi, aetate maiore quam operarios, quos dixi. Facilius enim iis quam qui minore natu sunt dicto audientes. Praeterea potissimum eos praeesse oportere, qui periti sint rerum rusticarum. Non solum enim debere imperare, sed etiam facere, ut facientem imitetur et ut animadvertat eum cum causa sibi praeesse, quod scientia praestet. Neque illis concedendum ita imperare, ut verberibus coerceant potius quam verbis, si modo idem efficere possis. Neque eiusdem nationis plures parandos esse: ex eo enim potissimum solere offensiones domesticas fieri. Praefectos alacriores faciendum praemiis dandaque opera ut habeant peculium et coniunctas conservas, e quibus habeant filios. Eo enim fiunt firmiores ac coniunctiores fundo. Itaque propter has cognationes Epiroticae familiae sunt inlustriores ac cariores. Inliciendam voluntatem praefectorum honore aliquo habendo, et de operariis qui praestabunt alios, communicandum quoque cum his, quae facienda sint opera, quod, ita cum fit, minus se putant despici atque aliquo numero haberi a domino. Studiosiores ad opus fieri liberalius tractando aut cibariis aut vestitu largiore aut remissione operis concessioneve, ut peculiare aliquid in fundo pascere liceat, huiusce modi rerum aliis, ut quibus quid gravius sit imperatum aut animadversum qui, consolando eorum restituat voluntatem ac benevolentiam in dominum. 


XVIII.
De familia Cato derigit ad duas metas, ad certum modum agri et genus sationis, scribens de olivetis et vineis ut duas formulas: unam, in qua praecipit, quo modo olivetum agri iugera CCXL instruere oporteat. Dicit enim in eo modo haec mancipia XIII habenda, vilicum, vilicam, operarios V, bubulcos III, asinarium I, subulcum I, opilionem I. Alteram formulam scribit de vinearum iugeribus C, ut dicat haberi oportere haec XV mancipia, vilicum, vilicam, operarios X, bubulcum, asinarium, subulcum. Saserna scribit satis esse ad iugera VIII hominem unum: ea debere eum confodere diebus XLV tametsi quaternis operis singula iugera possit; sed relinquere se operas XIII valetudini, tempestati, inertiae, indiligentiae. Horum neuter satis dilucide modulos reliquit nobis, quod Cato si voluit, debuit sic, ut pro portione ad maiorem fundum et minorem adderemus et demeremus. Praeterea extra familiam debuit dicere vilicum et vilicam. Neque enim, si minus CCXL iugera oliveti colas, non possis minus uno vilico habere, nec, si bis tanto ampliorem fundum aut eo plus colas, ideo duo vilici aut tres habendi. Fere operarii modo et bubulci pro portione addendi ad maioris modos fundorum, ii quoque, si similis est ager. Sin est ita dissimilis, ut arari non possit, quod sit confragosus atque arduis clivis, minus multi opus sunt boves et bubulci. Mitto illut, quod modum neque unum nec modicum proposuit CCXL iugerum (modicus enim centuria, et ea CC iugerum), e quo quom sexta pars sit ea XL, quae de CCXL demuntur, non video quem ad modum ex eius praecepto demam sextam partem et de XIII mancipiis, nihilo magis, si vilicum et vilicam removero, quem ad modum ex XI sextam partem demam. Quod autem ait in C iugeribus vinearum opus esse XV mancipia, siquis habebit centuriam, quae dimidium vineti, dimidium oliveti, sequetur ut duo vilicos et duas vilicas habeat, quod est deridiculum. Quare alia ratione modus mancipiorum generatim est animadvertendus et magis in hoc Saserna probandus, qui ait singula iugera quaternis operis uno operario ad conficiendum satis esse. Sed si hoc in Sasernae fundo in Gallia satis fuit, non continuo idem in agro Ligusco montano. Itaque de familiae magnitudine et reliquo instrumento commodissime scies quantam pares, si tria animadverteris diligenter: in vicinitate praedia cuius modi sint et quanta, et quot quaeque hominibus colantur, et quot additis operis aut demptis melius aut deterius habeas cultum. Bivium nobis enim ad culturam dedit natura, experientiam et imitationem. Antiquissimi agricolae temptando pleraque constituerunt, liberi eorum magnam partem imitando. Nos utrumque facere debemus, et imitari alios et aliter ut faciamus experientia temptare quaedam, sequentes non aleam, sed rationem aliquam: ut si altius repastinaverimus aut minus quam alii, quod momentum ea res habeat, ut fecerunt ii in sariendo iterum et tertio, et qui insitiones ficulnas ex verno tempore in aestivum contulerunt. 


XIX.
De reliqua parte instrumenti, quod semivocale appellavi, Saserna ad iugera CC arvi boum iuga duo satis esse scribit, Cato in olivetis CCXL iugeris boves trinos. Ita fit ut, si Saserna dicit verum, ad C iugera iugum opus sit, si Cato, ad octogena. Sed ego neutrum modum horum omnem ad agrum convenire puto et utrumque ad aliquem. Alia enim terra facilior aut difficilior est: aliam terram boves proscindere nisi magnis viribus non possunt et saepe fracta bura relinquunt vomerem in arvo. Quo sequendum nobis in singulis fundis, dum sumus novicii, triplici regula, superioris domini instituto et vicinorum et experientia quadam. Quod addit asinos qui stercus vectent tres, asinum molarium, in vinea iugerum C iugum boum, asinorum iugum, asinum molendarium: in hoc genere semivocalium adiciendum de pecore ea sola quae agri colendi causa erunt et quae solent esse peculiaria pauca habenda, quo facilius mancipia se tueri et assidua esse possint. In eo numero non modo qui prata habent, ut potius oves quam sues habeant curant, sed etiam qui non solum pratorum causa habent, propter stercus. De canibus vero utique, quod villa sine iis parum tuta. 


XX.
Igitur de omnibus quadripedibus prima est probatio, qui idonei sint boves, qui arandi causa emuntur. Quos rudis neque minoris trimos neque maioris quadrimos parandum: ut viribus magnis sint ac pares, ne in opere firmior inbecilliorem conficiat: amplis cornibus et nigris potius quam aliter ut sint, lata fronte, naribus simis, lato pectore, crassis coxendicibus. Hos veteranos ex campestribus locis non emendum in dura ac montana, nec non contra si incidit, ut sit vitandum. Novellos cum quis emerit iuvencos, si eorum colla in furcas destitutas incluserit ac dederit cibum, diebus paucis erunt mansueti et ad domandum proni. Tum ita subigendum, ut minutatim adsuefaciant et ut tironem cum veterano adiungant (imitando enim facilius domatur), et primum in aequo loco et sine aratro, tum eo levi, principio per harenam aut molliorem terram. Quos ad vecturas, item instituendum ut inania primum ducant plaustra et, si possis, per vicum aut oppidum: creber crepitus ac varietas rerum consuetudine celeberrima ad utilitatem adducit. Neque pertinaciter, quem feceris dextrum, in eo manendum, quod, si alternis fit sinister, fit laboranti in alterutra parte requies. Ubi terra levis, ut in Campania, ibi non bubus gravibus, sed vaccis aut asinis quod arant, eo facilius ad aratrum leve adduci possunt, ad molas et ad ea, siquae sunt, quae in fundo convehuntur. In qua re alii asellis, alii vaccis ac mulis utuntur, exinde ut pabuli facultas est; Nam facilius asellus quam vacca alitur, sed fructuosior haec. In eo agricolae hoc spectandum, quo fastigio sit fundus. In confragoso enim haec ac difficili valentiora parandum et potius ea quae per se fructum reddere possint, cum idem operis faciant. 


XXI.
Canes potius cum dignitate et acres paucos habendum quam multos, quos consuefacias potius noctu vigilare et interdiu clausos dormire. De indomitis quadripedibus ac pecore faciendum: si prata sunt in fundo neque pecus habet, danda opera ut pabulo vendito alienum pecus in suo fundo pascat ac stabulet. 


XXII.
De reliquo instrumento muto, in quo sunt corbulae, dolia, sic alia, haec praecipienda. Quae nasci in fundo ac fieri a domesticis poterunt, eorum nequid ematur, ut fere sunt quae ex viminibus et materia rustica fiunt, ut corbes, fiscinae, tribula, valli, rastelli; sic quae fiunt de cannabi, lino, iunco, palma, scirpo, ut funes, restes, tegetes. Quae e fundo sumi non poterunt, ea si empta erunt potius ad utilitatem quam ob speciem, sumptu fructum non extenuabunt; eo magis, si inde empta erunt potissimum, ubi ea et bona et proxime et vilissimo emi poterunt. Cuius instrumenti varia discrimina ac multitudo agri magnitudine finitur, quod plura opus sunt, si fines distant late. Itaque, Stolo inquit, proposita magnitudine fundi de eo genere Cato scribit, oliveti iugera CCXL qui coleret, eum instruere ita oportere, ut faceret vasa olearia iuga quinque, quae membratim enumerat, ut ex aere ahenea, urceos, nassiternam, item alia: sic e ligno et ferro, ut plostra maiora tria, aratra cum vomeribus sex, crates stercorarias quattuor, item alia; sic de ferramentis quae sint et qua opus multitudine, ut ferreas octo, sarcula totidem, dimidio minus palas, item alia. Item alteram formulam instrumenti fundi vinarii fecit, in qua scribit, si sit C iugerum, habere oportere vasa torcularia instructa trina, dolia cum operculis culleorum octingentorum, acinaria viginti, frumentaria viginti, item eius modi alia. Quae minus multa quidem alii, sed tantum numerum culleorum scripsisse puto, ne cogeretur quotannis vendere vinum. Vetera enim quam nova et eadem alio tempore quam alio pluris. Item sic de ferramentorum varietate scribit permulta, et genere et multitudine qua sint, ut falces, palas, rastros, sic alia, quorum non nulla genera species habent plures, ut falces. Nam dicuntur ab eodem scriptore vineaticae opus esse XL, sirpiculae V, silvaticae V, arborariae III, rustariae X. Hic haec. At Scrofa, Instrumentum et supellectilem rusticam omnem oportet habere scriptam in urbe et rure dominum, vilicum contra ea ruri omnia certo suo quoque loco ad villam esse posita; quae non possunt esse sub clavi, quam maxime facere ut sint in conspectu oportet, eo magis ea quae in rariore sunt usu, ut quibus in vindemia utuntur et corbulae, et sic alia. Quae enim res cotidie videntur, minus metuunt furem. 


XXIII.
Suscipit Agrasius, Et quoniam habemus illa duo prima ex divisione quadripertita, de fundo et de instrumento, quo coli solet, de tertia parte expecto. Scrofa, Quoniam fructum, inquit, arbitror esse fundi eum qui ex eo satus nascitur utilis ad aliquam rem, duo consideranda, quae et quo quidque loco maxime expediat serere. Alia enim loca adposita sunt ad faenum, alia ad frumentum, alia ad vinum, alia ad oleum, sic ad pabulum quae pertinent, in quo est ocinum, farrago, vicia, medica, cytiscum, lupinum. Neque in pingui terra omnia seruntur recte neque in macra nihil. Rectius enim in tenuiore terra ea quae non multo indigent suco, ut cytisum et legumina praeter cicer; hoc enim quoque legumen, ut cetera quae velluntur e terra, non subsecantur, quae, quod ita leguntur, legumina dicta. In pingui rectius quae cibi sunt maioris, ut holus, triticum, siligo, linum. Quaedam etiam serenda non tam propter praesentem fructum quam in annum prospicientem, quod ibi subsecta atque relicta terram faciunt meliorem. Itaque lupinum, cum minus siliculam cepit, et non numquam fabalia, si ad siliquas non ita pervenit, ut fabam legere expediat, si ager macrior est, pro stercore inarare solent. Nec minus ea discriminanda in conserendo quae sunt fructuosa, propter voluptatem, ut quae pomaria ac floralia appellantur, item illa quae ad hominum victum ac sensum delectationemque non pertinent neque ab agri utilitate sunt diiuncta. Idoneus locus eligendus, ubi facias salictum et harundinetum, sic alia quae umidum locum quaerunt, contra ubi segetes frumentarias, ubi fabam potissimum seras, item alia quae arida loca secuntur: sic ut umbrosis locis alia seras, ut corrudam, quod ita petit asparagus; aprica, ut ibi seras violam et hortos facias, quod ea sole nutricantur, sic alia. Et alio loco virgulta serenda, ut habeas vimina, unde viendo quid facias, ut sirpeas, vallus, crates; alio loco ut seras ac colas silvam caeduam, alio ubi aucupere, sic ubi cannabim, linum, iuncum, spartum, unde nectas bubus soleas, lineas, restis, funes. Quaedam loca eadem alia ad serendum idonea. Nam et in recentibus pomariis dissitis seminibus in ordinemque arbusculis positis primis annis, antequam radices longius procedere possint, alii conserunt hortos, alii quid aliud, neque cum convaluerunt arbores, idem faciunt, ne violent radices. 


XXIV.
Stolo, Quod ad haec pertinet, Cato non male, quod scribit de sationibus, ager crassus et laetus si sit sine arboribus, eum agrum frumentarium fieri oportere; idem ager si nebulosus sit, rapa, raphanos, milium, panicum; in agro crasso et calido oleam conditaneam, radium maiorem, Sallentinam, orcitem, poseam, Sergianam, Colminiam, albicerem, quam earum in iis locis optimam dicant esse, eam maxime serere. Agrum oliveto conserendo, nisi qui in ventum favonium spectet et soli ostentus sit, alium bonum nullum esse. Qui ager frigidior et macrior sit, ibi oleam licinianam seri oportere. Si in loco crasso aut calido posueris, hostum nequam fieri et ferendo arborem perire et muscum rubrum molestum esse. Hostum vocant quod ex uno facto olei reficitur. Factum dicunt quod uno tempore conficiunt, quem alii CLX aiunt esse modiorum, alii ita minus magnum, ut ad CXX descendat, exinde ut vasa olearia quot et quanta habeant, quibus conficiunt illut. Quod Cato ait circum fundum ulmos et populos, unde frons ovibus et bubus sit et materies, seri oportere (sed hoc neque in omnibus fundis opus est neque, in quibus est opus, propter frondem maxime), sine detrimento ponuntur a septemtrionali parte, quod non officiunt soli. 

Ille adicit ab eodem scriptore, si locus umectus sit, ibi cacumina populorum serenda et harundinetum. Id prius bipalio verti, ibi oculos harundinis pedes ternos alium ab alio seri, * * * aptam esse utrique eandem fere culturam. Salicem Graecam circum harundinetum seri oportere, uti sit qui vitis alligari possit. 


XXV.
Vinea quo in agro serenda sit, sic observandum. Qui locus optimus vino sit et ostentus soli, Aminneum minusculum et geminum eugeneum, helvium minusculum seri oportere. Qui locus crassior sit aut nebulosus, ibi Aminneum maius aut Murgentinum, Apicium, Lucanum seri. Ceteras vites, et de iis miscellas maxime, in omne genus agri convenire. 


XXVI.
In omni vinea diligenter observant ut ridica vitis ad septemtrionem versus tegatur; et si cupressos vivas, pro ridicis quas inserunt, alternos ordines inponunt neque eos crescere altius quam ridicas patiuntur, neque propter eos ut adserant vites, quod inter se haec inimica. 

Agrius Fundanio, Vereor, inquit, ne ante aeditumus veniat huc, quam hic ad quartum actum. Vindemiam enim expecto. Bono animo es, inquit Scrofa, ac fiscinas expedi et urnam. 


XXVII.
Et quoniam tempora duorum generum sunt, unum annale, quod sol circuitu suo finit, alterum menstruum, quod luna circumiens comprendit, prius dicam de sole. Eius cursus annalis primum fere circiter ternis mensibus ad fructus est divisus in IIII partis, et idem subtilius sesquimensibus in IIX, in IIII, quod dividitur in ver et aestatem et autumnum et hiemem. Vere sationes quae fiunt, terram rudem proscindere oportet, quae sunt ex ea enata, priusquam ex iis quid seminis cadat, ut sint exradicata; et simul glaebis ab sole percalefactis aptiores facere ad accipiendum imbrem et ad opus faciliores relaxatas; neque eam minus binis arandum, ter melius. Aestate fieri messes oportere, autumno siccis tempestatibus vindemias, ac silvas excoli commodissime tunc, praecidi arbores oportere secundum terram: radices autem primoribus imbribus ut effodiantur, nequid ex iis nasci possit. Hieme putari arbores dumtaxat his temporibus, cum gelu cortices ex imbribus careant et glacie. 


XXVIII.
Dies primus est veris in aquario, aestatis in tauro, autumni in leone, hiemis in scorpione. Cum unius cuiusque horum IIII signorum dies tertius et vicesimus IIII temporum sit primus et efficiat ut ver dies habeat XCI, aestas XCIV, autumnus XCI, hiems XXCIX, quae redacta ad dies civiles nostros, qui nunc sunt, primi verni temporis ex a. d. VII id. Febr., aestivi ex a. d. VII id. Mai., autumnalis ex a. d. III id. Sextil., hiberni ex a. d. IV id. Nov., suptilius descriptis temporibus observanda quaedam sunt, eaque in partes VIII dividuntur: primum a favonio ad aequinoctium vernum dies XLV, hinc ad vergiliarum exortum dies XLIV, ab hoc ad solstitium dies XLIIX, inde ad caniculae signum dies XXVII, dein ad aequinoctium autumnale dies LXVII, exin ad vergiliarum occasum dies XXXII, ab hoc ad brumam dies LVII, inde ad favonium dies XLV. 


XXIX.
Primo intervallo inter favonium et aequinoctium vernum haec fieri oportet. Seminaria omne genus ut serantur, putari arbusta, stercorari in pratis, circum vites ablacuari, radices quae in summa terra sunt praecidi, prata purgari, salicta seri, segetes sariri. Seges dicitur quod aratum satum est, arvum quod aratum necdum satum est, novalis, ubi satum fuit, antequam secunda aratione novatur rursus. Terram cum primum arant, proscindere appellant, cum iterum, offringere dicunt, quod prima aratione glaebae grandes solent excitari; cum iteratur, offringere vocant. Tertio cum arant iacto semine, boves lirare dicuntur, id est cum tabellis additis ad vomerem simul et satum frumentum operiunt in porcis et sulcant fossas, quo pluvia aqua delabatur. Non nulli postea, qui segetes non tam latas habent, ut in Apulia et id genus praediis, per sartores occare solent, siquae in porcis relictae grandiores sunt glaebae. Qua aratrum vomere lacunam striam fecit, sulcus vocatur. Quod est inter duos sulcos elata terra dicitur porca, quod ea seges frumentum porricit. Sic quoque exta deis cum dabant, porricere dicebant. 


XXX.
Secundo intervallo inter vernum aequinoctium et vergiliarum exortum haec fieri. Segetes runcari, id est herbam e segetibus expurgari, boves terram proscindere, salicem caedi, prata defendi. Quae superiore tempore fieri oportuerit et non sunt absoluta, antequam gemmas agant ac florescere incipiant, fieri, quod, si quae folia amittere solent ante frondere inceperunt, statim ad serendum idonea non sunt. Oleam seri interputarique oportet. 


XXXI.
Tertio intervallo inter vergiliarum exortum et solstitium haec fieri debent. Vineas novellas fodere aut arare et postea occare, id est comminuere, ne sit glaeba. Quod ita occidunt, occare dictum. Vites pampinari, sed a sciente (nam id quam putare maius), neque in arbusto, sed in vinea fieri. Pampinare est e sarmento coles qui nati sunt, de iis, qui plurimum valent, primum ac secundum, non numquam etiam tertium, relinquere, reliquos decerpere, ne relictis colibus sarmentum nequeat ministrare sucum. Ideo in vitiario primitus cum exit vitis, tota resicari solet, ut firmiore sarmento e terra exeat atque in pariendis colibus vires habeat maiores. Eiuncidum enim sarmentum propter infirmitatem sterile neque ex se potest eicere vitem, quam vocant minorem flagellum, maiorem et iam unde uvae nascuntur palmam. Prior littera una mutata declinata a venti flatu, similiter ac flabellum flagellum. Posterior, quod ea vitis immittitur ad uvas pariendas, dicta primo videtur a pariendo parilema: exin mutatis litteris, ut in multis, dici coepta palma. Ex altera parte parit capreolum. Is est coliculus viteus intortus, ut cincinnus. hi sunt enim vitis quibus teneat id quo serpit ad locum capiendum, a quo capiendo capreolus dictus. Omne pabulum, primum ocinum farraginem viciam, novissime faenum, secari. Ocinum dictum a graeco verbo, okeos quod valet cito, similiter quod ocimum in horto. Hoc amplius dictum ocinum, quod citat alvom bubus et ideo iis datur, ut purgentur. Id est ex fabali segete viride sectum, antequam genat siliquas. Farrago contra ex segete ubi sata admixta hordeum et vicia et legumina pabuli causa viride aut quod ferro caesa ferrago dicta, aut inde, quod primum in farracia segete seri coepta. Eo equi et iumenta cetera verno tempore purgantur ac saginantur. Vicia dicta a vinciendo, quod item capreolos habet, ut vitis, quibus, cum susum versus serpit, ad scapum lupini aliumve quem ut haereat, id solet vincire. Si prata inrigua habebis, simulac faenum sustuleris, inrigare. In poma, quae insita erunt, siccitatibus aquam addi cotidie vesperi. A quo, quod indigent potu, poma dicta esse possunt. 


XXXII.
Quarto intervallo inter solstitium et caniculam plerique messem faciunt, quod frumentum dicunt quindecim diebus esse in vaginis, quindecim florere, quindecim exarescere, cum sit maturum. Arationes absolvi, quae eo fructuosiores fiunt, quo caldiore terra aratur. Si proscideris, offringi oportet, id est iterare, ut frangantur glaebae; prima enim aratione grandes glaebae ex terra scinduntur. Serendum viciam, lentem, cicerculam, ervilam ceteraque, quae alii legumina, alii, ut Gallicani quidam, legarica appellant, utraque dicta a legendo, quod ea non secantur, sed vellendo leguntur. Vineas veteres iterum occare, novellas etiam tertio, si sunt etiam tum glaebae. 


XXXIII.
Quinto intervallo inter caniculam et aequinoctium autumnale oportet stramenta desecari et acervos constitui, arata offringi, frondem caedi, prata inrigua iterum secari. 


XXXIV.
Sexto intervallo ab aequinoctio autumnali incipere scribunt oportere serere usque ad diem nonagensimum unum. Post brumam, nisi quae necessaria causa coegerit, non serere, quod tantum intersit, ut ante brumam sata quae septimo die, post brumam sata quadragesimo die vix existant. Neque ante aequinoctium incipi oportere putant, quod, si minus idoneae tempestates sint consecutae, putescere semina soleant. Fabam optime seri in vergiliarum occasu: uvas autem legere et vindemiam facere inter aequinoctium autumnale et vergiliarum occasum; dein vites putare incipere et propagare et serere poma. Haec aliquot regionibus, ubi maturius frigora fiunt asperiora, melius verno tempore. 


XXXV.
Septimo intervallo inter vergiliarum occasum et brumam haec fieri oportere dicunt: Serere lilium et crocum. Quae iam egit radicem rosa, ea conciditur radicitus in virgulas palmares et obruitur, haec eadem postea transfertur facta viviradix. Violaria in fundo facere non est utile, ideo quod necesse est terra adruenda pulvinos fieri, quos inrigationes et pluviae tempestates abluunt et agrum faciunt macriorem. A favonio usque ad arcturi exortum recte serpillum e seminario transferri, quod dictum ab eo, quod serpit. Fossas novas fodere, veteres tergere, vineas arbustumque putare, dum in XV diebus ante et post brumam, ut pleraque, ne facias. Nec non tum aliquid recte seritur, ut ulmi. 


XXXVI.
Octavo intervallo inter brumam et favonium haec fieri oportet. De segetibus, siqua est aqua, deduci; sin siccitates sunt et terra teneritudinem habet, sarire. Vineas arbustaque putare. Cum in agris opus fieri non potest, quae sub tecto possunt tunc conficienda antelucano tempore hiberno. Quae dixi scripta et proposita habere in villa oportet, maxime ut vilicus norit. 


XXXVII.
Dies lunares quoque observandi, qui quodam modo bipertiti, quod a nova luna crescit ad plenam et inde rursus ad novam lunam decrescit, quaad veniat ad intermenstruum, quo die dicitur luna esse extrema et prima; a quo eum diem Athenis appellant enhn kai nean, triakada alii. Quaedam facienda in agris potius crescente luna quam senescente, quaedam contra quae metas, ut frumenta et caeduas silvas. Ego istaec, inquit Agrasius, non solum in ovibus tondendis, sed in meo capillo a patre acceptum servo, ni crescente luna tondens calvos fiam. Agrius, Quem ad modum, inquit, luna quadripertita? Et quid ea divisio ad agros pollet? Tremelius, Numquam rure audisti, inquit, octavo Ianam lunam et crescentem et contra senescentem, et quae crescente luna fieri oporteret, [et] tamen quaedam melius fieri post octavo Ianam lunam quam ante? Et siquae senescente fieri conveniret, melius, quanto minus haberet ignis id astrum? Dixi de quadripertita forma in cultura agri. 

Stolo, Est altera, inquit, temporum divisio coniuncta quodam modo cum sole et luna sexpertita, quod omnis fere fructus quinto denique gradu pervenit ad perfectum ac videt in villa dolium ac modium, unde sexto prodit ad usum. Primo praeparandum, secundo serendum, tertio nutricandum, quarto legendum, quinto condendum, sexto promendum. Ad alia in praeparando faciendi scrobes aut repastinandum aut sulcandum, ut si arbustum aut pomarium facere velis; ad alia arandum aut fodiendum, ut si segetes instituas; ad quaedam bipalio vertenda terra plus aut minus. Aliae enim radices angustius diffundunt, ut cupressi, aliae latius, ut platani, usque eo ut Theophrastus scribat Athenis in Lyceo, cum etiam nunc platanus novella esset, radices trium et triginta cubitorum egisse. Quaedam si bubus et aratro proscideris, et iterandum, antequam semen iacias. Item praeparatio siquae fit in pratis, id est ut defendantur a pastione, quod fere observant a piro florente; si inrigua sunt, ut tempestive inrigentur. 


XXXVIII.
Quae loca in agro stercoranda, videndum, et qui et quo genere potissimum facias: nam discrimina eius aliquot. Stercus optimum scribit esse Cassius volucrium praeter palustrium ac nantium. De hisce praestare columbinum, quod sit calidissimum ac fermentare possit terram. Id ut semen aspargi oportere in agro, non ut de pecore acervatim poni. Ego arbitror praestare ex aviariis turdorum ac merularum, quod non solum ad agrum utile, sed etiam ad cibum ita bubus ac subus, ut fiant pingues. Itaque qui aviaria conducunt, si cavet dominus stercus ut in fundo maneat, minoris conducunt, quam ii quibus id accedit. Cassius secundum columbinum scribit esse hominis, tertio caprinum et ovillum et asininum, minime bonum equinum, sed in segetes; in prata enim vel optimum, ut ceterarum veterinarum, quae hordeo pascuntur, quod multam facit herbam. Stercilinum secundum villam facere oportet, ut quam paucissimis operis egeratur. In eo, si in medio robusta aliqua materia sit depacta, negant serpentem nasci. 


XXXIX.
Sationis autem gradus, secundus, hanc habet curam: naturam ad quod tempus cuiusque seminis apta sit ad serendum. Nam refert in agro ad quam partem caeli quisque locus spectet, sic ad quod tempus quaeque res facillime crescat. Nonne videmus alia florere verno tempore, alia aestivo, neque eadem autumnali, quae hiberno? Itaque alia seruntur atque inseruntur et metuntur ante aut post quam alia; et cum pleraque vere quam autumno inserantur, circiter solstitium inseri ficos nec non brumalibus diebus cerasos. Quare cum semina sint fere quattuor generum, quae natura dedit, quae transferuntur e terra in terram viva radice, quae ex arboribus dempta demittuntur in humum, quae inseruntur ex arboribus in arbores, de singulis rebus videndum, quae quoque tempore locoque facias. 


XL.
Primum semen, quod est principium genendi, id duplex, unum quod latet nostrum sensum, alterum quod apertum. Latet, si sunt semina in aere, ut ait physicos Anaxagoras, et si aqua, quae influit in agrum, inferre solet, ut scribit Theophrastus. Illud quod apparet ad agricolas, id videndum diligenter. Quaedam enim ad genendum propensa usque adeo parva, ut sint obscura, ut cupressi. Non enim galbuli qui nascuntur, id est tamquam pilae parvae corticiae, id semen, sed in iis intus. Primigenia semina dedit natura, reliqua invenit experientia coloni. Prima quae sine colono, priusquam sata, nata; secunda quae ex iis collecta neque, priusquam sata, nata. Prima semina videre oportet ne vetustate sint exsucta aut ne sint admixta aut ne propter similitudinem sint adulterina. Semen vetus tantum valet in quibusdam rebus, ut naturam commutet. Nam ex semine brassicae vetere sato nasci aiunt rapa et contra ex raporum brassicam. Secunda semina videre oportet ne, unde tollas, nimium cito aut tarde tollas. Tempus enim idoneum, quod scribit Theophrastus, vere et autumno et caniculae exortu, neque omnibus locis ac generibus idem. In sicco et macro loco et argilloso vernum tempus idoneum, quo minus habet umoris: in terra bona ac pingui autumno, quod vere multus umor, quam sationem quidam metiuntur fere diebus XXX. Tertium genus seminis, quod ex arbore per surclos defertur in terram, si in humum demittitur, in quibusdam est videndum ut eo tempore sit deplantatum, quo oportet (id fit tum, antequam gemmare aut florere quid incipit); et quae de arbore transferas ut ea deplantes potius quam defringas, quod plantae solum stabilius, quo latius aut radices facilius mittit. Ea celeriter, antequam sucus exarescat, in terram demittunt. In oleagineis seminibus videndum ut sit de tenero ramo ex utraque parte aequabiliter praecisum, quas alii clavolas, alii taleas appellant ac faciunt circiter pedales. Quartum genus seminis, quod transit ex arbore in aliam, videndum qua ex arbore in quam transferatur et quo tempore et quem ad modum obligetur. Non enim pirum recipit quercus, neque enim si malus pirum. Hoc secuntur multi, qui haruspices audiunt multum, a quibus proditum, in singulis arboribus quot genera insita sint, uno ictu tot fulmina fieri illut quod fulmen concepit. Si in pirum silvaticam inserueris pirum quamvis bonam, non fore tam iucundam, quam si in eam quae silvestris non sit. In quamcumque arborem inseras, si eiusdem generis est, dumtaxat ut sit utraque malus, ita inserere oportet referentem ad fructum, meliore genere ut sit surculus, quam est quo veniat arbor. Est altera species ex arbore in arborem inserendi nuper animadversa in arboribus propinquis. Ex arbore, qua vult habere surculum, in eam quam inserere vult ramulum traducit et in eius ramo praeciso ac diffisso implicat, eum locum qui contingit, ex utraque parte quod intro est falce extenuatum, ita ut ex una parti quod caelum visurum est corticem cum cortice exaequatum habeat. Eius ramuli, quem inseret, cacumen ut derectum sit ad caelum curat. Postero anno, cum comprendit, unde propagatum est, ab altera arbore praecidit. 


XLI.
Quo tempore quaeque transferas, haec in primis videnda, quae prius verno tempore inserebantur, nunc etiam solstitiali, ut ficus, quod densa materia non est et ideo sequitur caldorem. A quo fit ut in locis frigidis ficeta fieri non possint. Aqua recenti insito inimica: tenellum enim cito facit putre. Itaque caniculae signo commodissime existimatur ea inseri. Quae autem natura minus sunt mollia, vas aliquod supra alligant, unde stillet lente aqua, ne prius exarescat surculus, quam colescat. Cuius surculi corticem integrum servandum et eum sic exacuendum, ut non denudes medullam. Ne extrinsecus imbres noceant aut nimius calor, argilla oblinendum ac libro obligandum. Itaque vitem triduo antequam inserant desecant, ut qui in ea nimius est umor defluat, antequam inseratur; aut in quam inserunt, in ea paulo infra, quam insitum est, incidunt, qua umor adventicius effluere possit. Contra in fico et malo punica, et siquae etiam horum natura aridiora, continuo. In aliis translationibus videndum ut quod transferat cacumen habeat gemmam, ut in ficis. 

De his primis quattuor generibus seminum quaedam quod tardiora, surculis potius utendum, ut in ficetis faciunt. Fici enim semen naturale intus in ea fico, quam edimus, quae sunt minuta grana; e quibus parvis quod enasci coliculi vix queunt -- omnia enim minuta et arida ad crescendum tarda, ea quae laxiora, et fecundiora, ut femina quam mas et pro portione in virgultis item; itaque ficus, malus punica et vitis propter femineam mollitiam ad crescendum prona, contra palma et cupressus et olea in crescendo tarda: in hoc enim umidiora quam aridiora -- quare ex terra potius in seminariis surculos de ficeto quam grana de fico expedit obruere, praeter si aliter nequeas, ut siquando quis trans mare semina mittere aut inde petere vult. Tum enim resticulam per ficos, quas edimus, maturas perserunt et eas, cum inaruerunt, complicant ac quo volunt mittunt, ubi obrutae in seminario pariant. Sic genera ficorum, Chiae ac Chalcidicae et Lydiae et Africanae, item cetera transmarina in Italiam perlata. Simili de causa, oleae semen cum sit nuculeus, quod ex eo tardius enascebatur colis quam ex aliis, ideo potius in seminariis taleas, quas dixi, serimus. 


XLII.
In primis observes ne in terram nimium aridam aut variam, sed temperatam, semen demittas. In iugerum unum, si est natura temperata terra, scribunt opus esse medicae sesquimodium. Id seritur ita, ut semen iaciatur, quem ad modum cum pabulum et frumentum seritur. 


XLIII.
Cytisum seritur in terra bene subacta tamquam semen brassicae. Inde differtur et in sesquipedem ponitur, aut etiam de cytiso duriore virgulae deplantantur, et ita pangitur in serendo. 


XLIV.
Seruntur fabae modii IIII in iugero, tritici V, hordei VI, farris X, sed non nullis locis paulo amplius aut minus. Si enim locus crassus, plus; si macer, minus. Quare observabis, quantum in ea regione consuetudo erit serendi, ut tantum facias, quod tantum valet regio ac genus terrae, ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo, ut in Etruria locis aliquot. In Italia in Subaritano dicunt etiam cum centesimo redire solitum, in Syria ad Gadara et in Africa ad Byzacium item ex modio nasci centum. Illut quoque multum interest, in rudi terra, an in ea seras, quae quotannis obsita sit, quae vocatur restibilis, an in vervacto quae interdum requierit. Cui Agrius, In Olynthia quotannis restibilia esse dicunt, sed ita ut tertio quoque anno uberiores ferant fructos. Licinius, Agrum alternis annis relinqui oportet paulo levioribus sationibus, id est quae minus sugunt terram. 

Dicetur, inquit Agrius, de tertio gradu, de nutricationibus atque alimoniis eorum. Ille, Quae nata sunt, inquit, in fundo alescunt, adulta concipiunt, praegnatia, cum sunt matura, pariunt poma aut spicam, sic alia.A quo profectum, redit semen. Itaque si florem acerbumve pirum aliudve quid decerpseris, in eodem loco eodem anno nihil renascitur, quod praegnationis idem bis habere non potest. Ut enim mulieres habent ad partum dies certos, sic arbores ac fruges. 


XLV.
Primum plerumque e terra exit hordeum diebus VII, nec multo post triticum; legumina fere quadriduo aut quinque diebus, praeterquam faba: ea enim serius aliquanto prodit. Item milium et sesima et cetera similiter aequis fere diebus, praeterquam siquid regio aut tempestas viti attulit, quo minus ita fiat. Quae in seminario nata, si loca erunt frigidiora, quae molli natura sunt, per brumalia tempora tegere oportet fronde aut stramentis. Si erunt imbres secuti, videndum necubi aqua consistat; venenum enim gelum radicibus tenellis. Sub terra et supra virgulta non eodem tempore aeque crescunt; nam radices autumno aut hieme magis sub terra quam supra alescunt, quod tectae terrae tepore propagantur, supra terram aere frigidiore coguntur. Itaque ita esse docent silvestria, ad quae sator non accessit. Nam prius radices, quam ex iis quod solet nasci, crescunt. Neque radices longius procedunt, nisi quo tepor venit solis. Duplex causa radicium, quod et materiem aliam quam aliam longius proicit natura, et quod alia terra alia facilius viam dat. 


XLVI.
Propter cuius modi res admiranda discrimina sunt naturae aliquot, ex quibusdam foliis propter eorum versuram, quod sit anni tempus, ut dici possit, ut olea et populus alba et salix. Horum enim folia cum converterunt se, solstitium dicitur fuisse. Nec minus admirandum quod fit in floribus, quos vocant heliotropia ab eo, quod ad solis ortum mane spectant et eius iter ita secuntur ad occasum, ut ad eum semper spectent. 


XLVII.
In seminario quae surculis consita et eorum molliora erunt natura cacumina, ut olea ac ficus, ea summa integenda binis tabellis dextra et sinistra deligatis herbaeque eligendae. Eae dum tenerae sunt, vellendae. Post enim aridae factae rixantur ac celerius rumpuntur, quam secuntur. Contra herba in pratis ad spem faenisiciae nata non modo non evellenda in nutricatu, sed etiam non calcanda. Quo et pecus ab prato ablegandum et omne iumentum, etiam hominem. Solum enim hominis exitium herbae et semitae fundamentum. 


XLVIII.
In segetibus autem frumentum quo culmus extulit, spicam. Ea quae mutilata non est, in hordeo et tritico, tria habet continentia, granum, glumam, aristam et etiam, primitus spica cum oritur, vaginam. Granum dictum quod est intimum soldum; gluma qui est folliculus eius; arista quae ut acus tenuis longa eminet e gluma, proinde ut grani apex sit gluma et arista. Arista et granum omnibus fere notum, gluma paucis. Itaque id apud Ennium solum scriptum scio esse in Euhemeri libris versis. Videtur vocabulum etymum habere a glubendo, quod eo folliculo deglubitur granum. Itaque eodem vocabulo appellant fici eius, quam edimus, folliculum. Arista dicta, quod arescit prima. Granum a gerendo; id enim ut gerat spica, seritur frumentum, non ut glumam aut aristam gerat, ut vitis seritur, non ut pampinum ferat, sed ut uvam. Spica autem, quam rustici, ut acceperunt antiquitus, vocant specam, a spe videtur nominata; eam enim quod sperant fore, serunt. Spica mutila dicitur, quae non habet aristam; ea enim quasi cornua sunt spicarum. Quae primitus cum oriuntur neque plane apparent, qua sub latent herba, ea vocatur vagina, ut in qua latet conditum gladium. Illut autem summa in spica iam matura, quod est minus quam granum, vocatur frit; quod in infima spica ad culmum stramenti summum item minus quam granum est, appellatur urru. 


XLIX.
Cum conticuisset nec interrogaretur, de nutricatu credens nihil desiderari, Dicam, inquit, de fructibus maturis capiendis. Primum de pratis summissis herba, cum crescere desiit et aestu arescit, subsecari falcibus debet et, quaad perarescat, furcillis versari; cum peraruit, de his manipulos fieri ac vehi ad villam; tum de pratis stipulam rastellis eradi atque addere faenisiciae cumulum. Quo facto sicilienda prata, id est falcibus consectanda quae faenisices praeterierunt ac quasi herba tuberosum reliquerunt campum. A qua sectione arbitror dictum sicilire pratum. 


L.
Messis proprio nomine dicitur in iis quae metimur, maxime in frumento, et ab eo esse vocabulo declinata. Frumenti tria genera sunt messionis, unum, ut in Umbria, ubi falce secundum terram succidunt stramentum et manipulum, ut quemque subsicuerunt, ponunt in terra. Ubi eos fecerunt multos, iterum eos percensent ac de singulis secant inter spicas et stramentum. Spicas coiciunt in corbem atque in aream mittunt, stramenta relincunt in segete, unde tollantur in acervum. Altero modo metunt, ut in Piceno, ubi ligneum habent incurvum bacillum, in quo sit extremo serrula ferrea. Haec cum comprendit fascem spicarum, desecat et stramenta stantia in segeti relinquit, ut postea subsecentur. Tertio modo metitur, ut sub urbe Roma et locis plerisque, ut stramentum medium subsicent, quod manu sinistra summum prendunt; a quo medio messem dictam puto. Infra manum stramentum cum terra haeret, postea subsecatur; contra quod cum spica stramentum haeret, corbibus in aream defertur. Ibi discedit in aperto loco palam: a quo potest nominata esse palea. Alii stramentum ab stando, ut st[r]amen, dictum putant; alii ab stratu, quod id substernatur pecori. Cum est matura seges, metendum, cum in ea [in] iugerum fere una opera propemodum in facili agro satis esse dicatur. Messas spicas corbibus in aream deferre debent. 


LI.
Aream esse oportet in agro sublimiori loco, quam perflare possit ventus; hanc esse modicam pro magnitudine segetis, potissimum rutundam et mediam paulo extumidam, ut, si pluerit, non consistat aqua et quam brevissimo itinere extra aream defluere possit; omne porro brevissimum in rutundo e medio ad extremum. Solida terra pavita, maxime si est argilla, ne, aestu peminosa si sit, in rimis eius grana oblitescant et recipiant aquam et ostia aperiant muribus ac formicis. Itaque amurca solent perfundere, ea enim herbarum et formicarum et talparum venenum. Quidam aream ut habeant soldam, muniunt lapide aut etiam faciunt pavimentum. Non nulli etiam tegunt areas, ut in Bagiennis, quod ibi saepe id temporis anni oriuntur nimbi. Ubi ea retecta et loca calda, prope aream faciundum umbracula, quo succedant homines in aestu tempore meridiano. 


LII.
Quae seges grandissima atque optima fuerit, seorsum in aream secerni oportet spicas, ut semen optimum habeat; e spicis in area excuti grana. Quod fit apud alios iumentis iunctis ac tribulo. Id fit e tabula lapidibus aut ferro asperata, quae cum imposito auriga aut pondere grandi trahitur iumentis iunctis, discutit e spica grana; aut ex axibus dentatis cum orbiculis, quod vocant plostellum poenicum; in eo quis sedeat atque agitet quae trahant iumenta, ut in Hispania citeriore et aliis locis faciunt. Apud alios exteritur grege iumentorum inacto et ibi agitato perticis, quod ungulis e spica exteruntur grana. Iis tritis oportet e terra subiectari vallis aut ventilabris, cum ventus spirat lenis. Ita fit ut quod levissimum est in eo atque appellatur acus ac palea evannatur foras extra aream ac frumentum, quod est ponderosum, purum veniat ad corbem. 


LIII.
Messi facta spicilegium venire oportet aut domi legere stipulam aut, si sunt spicae rarae et operae carae, compasci. Summa enim spectanda, ne in ea re sumptus fructum superet. 


LIV.
In vinetis uva cum erit matura, vindemiam ita fieri oportet, ut videas, a quo genere uvarum et a quo loco vineti incipias legere. Nam et praecox et miscella, quam vocant nigram, multo ante coquitur, quo prior legenda, et quae pars arbusti ac vineae magis aprica, prius debet descendere de vite. In vindemia diligentis uva non solum legitur sed etiam eligitur; legitur ad bibendum, eligitur ad edendum. Itaque lecta defertur in forum vinarium, unde in dolium inane veniat; electa in secretam corbulam, unde in ollulas addatur et in dolia plena vinaciorum contrudatur, alia quae in piscinam in amphoram picatam descendat, alia quae in aream in carnarium escendat. Quae calcatae uvae erunt, earum scopi cum folliculis subiciendi sub prelum, ut, siquid reliqui habeant musti, exprimatur in eundem lacum. Cum desiit sub prelo fluere, quidam circumcidunt extrema et rursus premunt et, rursus cum expressum, circumcisicium appellant ac seorsum quod expressum est servant, quod resipit ferrum. Expressi acinorum folliculi in dolia coiciuntur, eoque aqua additur; ea vocatur lora, quod lota acina, ac pro vino operariis datur hieme. 


LV.
De oliveto oleam, quam manu tangere possis e terra ac scalis, legere oportet potius quam quatere, quod ea quae vapulavit macescit nec dat tantum olei. Quae manu stricta, melior ea quae digitis nudis, quam illa quae cum digitabulis, durities enim eorum quod non solum stringit bacam, sed etiam ramos glubit ac relinquit ad gelicidium retectos. Quae manu tangi non poterunt, ita quati debent, ut harundine potius quam pertica feriantur; gravior enim plaga medicum quaerit. Qui quatiet, ne adversam caedat; saepe enim ita percussa olea secum defert de ramulo plantam, quo facto fructum amittunt posteri anni. Nec haec non minima causa, quod oliveta dicant alternis annis non ferre fructus aut non aeque magnos. Olea ut uva per idem bivium redit in villam, alia ad cibum, alia ut eliquescat ac non solum corpus intus unguat sed etiam extrinsecus. Itaque dominum et balneas et gymnasium sequitur. Haec, de qua fit oleum, congeri solet acervatim in dies singulos in tabulata, ut ibi mediocriter fracescat ac primus quisque acervos demittatur per serias ac vasa olearia ad trapetas, quae res molae oleariae ex duro et aspero lapide. Olea lecta si nimium diu fuit in acervis, caldore fracescit et oleum foetidum fit. Itaque si nequeas mature conficere, in acervis iactando ventilare oportet. Ex olea fructus duplex: oleum, quod omnibus notum, et amurca, cuius utilitatem quod ignorant plerique, licet videre e torculis oleariis fluere in agros ac non solum denigrare terram, sed multitudine facere sterilem; cum is umor modicus cum ad multas res tum ad agri culturam pertineat vehementer, quod circum arborum radices infundi solet, maxime ad oleam, et ubicumque in agro herba nocet. 


LVI.
Agrius, Iamdudum, inquit, in villa sedens expecto cum clavi te, Stolo, dum fructus in villam referas. Ille, Em quin adsum, venio, inquit, ad limen, fores aperi. Primum faenisiciae conduntur melius sub tecto quam in acervis, quod ita fit iucundius pabulum. Ex eo intellegitur, quod pecus utroque posito libentius est. 


LVII.
Triticum condi oportet in granaria sublimia, quae perflentur vento ab exortu ac septemtrionum regione, ad quae nulla aura umida ex propinquis locis adspiret. Parietes et solum opere tectorio marmorato loricandi; si minus, ex argilla mixta acere e frumento et amurca, quod murem et vermem non patitur esse et grana facit solidiora ac firmiora. Quidam ipsum triticum conspargunt, cum addant in circiter mille modium quadrantal amurcae. Item alius aliut adfriat aut aspargit, ut Chalcidicam aut Caricam cretam aut absenthium, item huius generis alia. Quidam granaria habent sub terris speluncas, quas vocant sirus, ut in Cappadocia ac Thracia; alii, ut in agro Carthaginiensi et Oscensi in Hispania citeriore, puteos. Horum solum paleis substernunt et curant ne umor aut aer tangere possit, nisi cum promitur ad usum; quo enim spiritus non pervenit, ibi non oritur curculio. Sic conditum triticum manet vel annos L, milium vero plus annos C. Supra terram granaria in agro quidam sublimia faciunt, ut in Hispania citeriore et in Apulia quidam, quae non solum a lateribus per fenestras, sed etiam subtus a solo ventus refrigerare possit. Faba et legumina in oleariis vasis oblita cinere perdiu incolumia servantur. 


LVIII.
Cato ait uvam Aminneam minusculam et maiorem et Apiciam in ollis commodissime condi; eadem in sapa et musto recte; quas suspendas opportunissimas esse duracinas et Aminneas. 


LIX.
De pomis conditiva, mala struthea, cotonea, Scantiana, Scaudiana, orbiculata et quae antea mustea vocabant, nunc melimela appellant, haec omnia in loco arido et frigido supra paleas posita servari recte putant. Et ideo oporothecas qui faciunt, ad aquilonem ut fenestras habeant atque ut eae perflentur curant, neque tamen sine foriculis, ne, cum umorem amiserint, pertinaci vento vieta fiant; ideoque in iis camaras marmorato et parietes pavimentaque faciunt, quo frigidius sit. In quo etiam quidam triclinium sternere solent cenandi causa. Etenim in quibus luxuria concesserit ut in pinacothece faciant, quod spectaculum datur ab arte, cur non quod natura datum utantur in venustate disposita pomorum? Praesertim cum id non sit faciendum, quod quidam fecerunt, ut Romae coempta poma rus intulerint in oporothecen instruendam convivi causa. In oporotheca mala manere putant satis commode alii in tabulis in opere marmorato, alii substrata palea vel etiam floccis; mala punica demissis suis surculis in dolio harenae, mala cotonea struthea in pensilibus iunctis; contra in sapa condita manere pira Aniciana sementiva; sorba quidam dissecta et in sole macerata, ut pira; et sorba per se, ubicumque sint posita in arido, facile durare: servare rapa consecta in sinape, nuces iugulandis in harena. Punica mala et in harena iam decerpta ac matura et etiam immatura, cum haereant in sua virga et demiseris in ollam sine fundo, eaque si coieceris in terram et obleris circum ramum, ne extrinsecus spiritus adflet, ea non modo integra eximi, sed etiam maiora, quam in arbore umquam pependerint. 


LX.
De olivitate oleas esui optime condi scribit Cato orcites et puseas vel virides in muria vel in lentisco contusas. Orcites nigras aridas, sale si sint confriatae dies quinque et tum sale excusso biduum si in sole positae fuerint, manere idoneas solere: easdem sine sale in defrutum condi recte. 


LXI.
Amurcam periti agricolae tam in doleis condunt quam oleum aut vinum. Eius conditio: cum expressa effluxit, quod statim de ea decoquuntur duae partes et refrigeratum conditur in vasa. Sunt item aliae conditiones, ut ea in qua adicitur mustum. 


LXII.
Quod nemo fructus condit, nisi ut promat, de eo quoque vel sexto gradu animadvertenda pauca. Promunt condita aut propterea quod sunt tuenda, aut quod utenda, aut quod vendunda. Ea quod dissimilia sunt inter se, aliut alio tempore tuendum et utendum. 


LXIII.
Tuendi causa promendum id frumentum, quod curculiones exesse incipiunt. Id enim cum promptum est, in sole ponere oportet aquae catinos, quod eo conveniunt, ut ipsi se necent, curculiones. Sub terra qui habent frumentum in iis quos vocant sirus, quod cum periculo introitur recenti apertione, ita ut quibusdam sit interclusa anima, aliquanto post promere, quam aperueris, oportet. Far, quod in spicis condideris per messem et ad usus cibatus expedire velis, promendum hieme, ut in pistrino pisetur ac torreatur. 


LXIV.
Amurca cum ex olea expressa, qui est umor aquatilis, ac retrimentum conditum in vas fictile. Id quidam sic solent tueri; diebus XV in eo quod est levissimum ac summum deflatum ut traiciant in alia vasa, et hoc isdem intervallis duodeciens sex mensibus proximis item faciant; cum id novissime, potissimum traiciant, cum senescit luna. Tum decocunt in ahenis leni igni, ad duas partes quaad redegerunt. Tum denique ad usum recte promitur. 


LXV.
Quod mustum conditur in dolium, ut habeamus vinum, non promendum dum fervet, neque etiam cum processit ita, ut sit vinum factum. Si vetus bibere velis, quod non fit, antequam accesserit annus; anniculum prodit. Si est vero ex eo genere uvae, quod mature coacescat, ante vindemiam consumi aut venire oportet. Genera sunt vini, in quo Falerna, quae quanto pluris annos condita habuerunt, tanto, cum prompta, sunt fructuosiora. 


LXVI.
Oleas albas quas condideris, novas si celeriter promas, propter amaritudinem respuit palatum; item nigras, nisi prius eas sale maceraris, ut libenter in os recipiantur. 


LXVII.
Nucem iuglandem et palmulam et ficum Sabinam quanto citius promas, iucundiore utare, quod vetustate ficus fit pallidior, palmula cariosior, nux aridior. 


LXVIII.
Pensilia, ut uvae, mala et sorba, ipsa ostendunt, quando ad usum oporteat promi, quod colore mutato et contractu acinorum, si non dempseris ad edendum, ad abiciendum descensurum se minitantur. Sorbum maturum mite conditum citius promi oportet; acerbum enim suspensum lentius est, quod prius domi maturitatem adsequi vult, quam nequit in arbore, quam mitescat. 


LXIX.
Messum far promendum hieme in pistrino ad torrendum, quod ad cibatum expeditum esse velis; quod ad sationem, tum promendum, cum segetes maturae sunt ad accipiendum. Item quae pertinent ad sationem, suo quoque tempore promenda. Quae vendenda, videndum quae quoque tempore oporteat promi; alia enim, quae manere non possunt, antequam se commutent, ut celeriter promas ac vendas; alia, quae servari possunt, ut tum vendas, cum caritas est. Saepe enim diutius servata non modo usuram adiciunt, sed etiam fructum duplicant, si tempore promas. 

Cum haec diceret, venit libertus aeditumi ad nos flens et rogat ut ignoscamus, quod simus retenti, et ut ei in funus postridie prodeamus. Omnes consurgimus ac simul exclamamus, 'Quid? in funus? quod funus? quid est factum?' Ille flens narrat ab nescio quo percussum cultello concidisse, quem qui esset animadvertere in turba non potuisse, sed tantum modo exaudisse vocem, perperam fecisse. Ipse cum patronum domum sustulisset et pueros dimisisset, ut medicum requirerent ac mature adducerent, quod potius illut administrasset, quam ad nos venisset, aecum esse sibi ignosci. Nec si eum servare non potuisset, quin non multo post animam efflaret, tamen putare se fecisse recte. Non moleste ferentes descendimus de aede et de casu humano magis querentes, quam admirantes id Romae factum, discedimus omnes.

----
[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA|&lt;&lt; Насловна]]</text>
      <sha1>q3ijo11z2k27p3wfrcg1tjbyjmvy7zg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Liber II</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1543</id>
    <revision>
      <id>3899</id>
      <timestamp>2006-03-02T07:18:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72286" sha1="gwq9yv8680z4r7rbqsdnd5l4ctynhlj" xml:space="preserve">[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA|&lt;&lt; Насловна]]
----

Viri magni nostri maiores non sine causa praeponebant rusticos Romanos urbanis. Ut ruri enim qui in villa vivunt ignaviores, quam qui in agro uersantur in aliquo opere faciendo, sic qui in oppido sederent, quam qui rura colerent, desidiosiores putabant. Itaque annum ita diviserunt, ut nonis modo diebus urbanas res usurparent, reliquis septem ut rura colerent. Quod dum servaverunt institutum, utrumque sunt consecuti, ut et cultura agros fecundissimos haberent et ipsi valetudine firmiores essent, ac ne Graecorum urbana desiderarent gymnasia. Quae nunc vix satis singula sunt, nec putant se habere villam, si non multis vocabulis retinniat Graecis, quom vocent particulatim loca, procoetona, palaestram, apodyterion, peristylon, ornithona, peripteron, oporothecen. Igitur quod nunc intra murum fere patres familiae correpserunt relictis falce et aratro et manus movere maluerunt in theatro ac circo, quam in segetibus ac vinetis, frumentum locamus qui nobis advehat, qui saturi fiamus ex Africa et Sardinia, et navibus vindemiam condimus ex insula Coa et Chia. 

Itaque in qua terra culturam agri docuerunt pastores progeniem suam, qui condiderunt urbem, ibi contra progenies eorum propter avaritiam contra leges ex segetibus fecit prata, ignorantes non idem esse agri culturam et pastionem. Alius enim opilio et arator, nec, si possunt in agro pasci armenta, armentarius non aliud ac bubulcus. Armentum enim id quod in agro natum non creat, sed tollit dentibus; contra bos domitus causa fit ut commodius nascatur frumentum in segete et pabulum in novali. Alia, inquam, ratio ac scientia coloni, alia pastoris: coloni ea quae agri cultura factum ut nascerentur e terra, contra pastoris ea quae nata e pecore. Quarum quoniam societas inter se magna, propterea quod pabulum in fundo compascere quam vendere plerumque magis expedit domino fundi et stercoratio ad fructus terrestres aptissima et maxume ad id pecus appositum, qui habet praedium, habere utramque debet disciplinam, et agri culturae et pecoris pascendi, et etiam villaticae pastionis. Ex ea enim quoque fructus tolli possunt non mediocres ex ornithonibus et leporariis et piscinis. E quis quoniam de agri cultura librum Fundaniae uxori propter eius fundum feci, tibi, Niger Turrani noster, qui vehementer delectaris pecore, propterea quod te empturientem in campos Macros ad mercatum adducunt crebro pedes, quo facilius sumptibus multa poscentibus ministres, quod eo facilius faciam, quod et ipse pecuarias habui grandes, in Apulia oviarias et in Reatino equarias, de re pecuaria breviter ac summatim percurram ex sermonibus nostris collatis cum iis qui pecuarias habuerunt in Epiro magnas, tum cum piratico bello inter Delum et Siciliam Graeciae classibus praeessem. Incipiam hinc *** 


I.
Cum Menates discessisset, Cossinius mihi, Nos te non dimittemus, inquit, antequam illa tria explicaris, quae coeperas nuper dicere, cum sumus interpellati. Quae tria? inquit Murrius, an ea quae mihi here dixisti de pastoricia re? Ista, inquit ille, quae coeperat hic disserere, quae esset origo, quae dignitas, quae ars *** Ego vero, inquam, dicam dumtaxat quod est historicon, de duabus rebus primis quae accepi, de origine et dignitate, de tertia parte, ubi est de arte, Scrofa suscipiet, ut semigraecis pastoribus dicam graece, hos per mou pollon ameinon. Nam is magister C. Lucili Hirri, generi tui, cuius nobiles pecuariae in Bruttiis habentur. Sed haec ita a nobis accipietis, inquit Scrofa, ut vos, qui estis Epirotici pecuariae athletae, remuneremini nos ac quae scitis proferatis in medium; nemo enim omnia potest scire. Cum accepissem condicionem et meae partes essent primae, non quo non ego pecuarias in Italia habeam, sed non omnes qui habent citharam sunt citharoedi: Igitur, inquam, et homines et pecudes cum semper fuisse sit necesse natura - sive enim aliquod fuit principium generandi animalium, ut putavit Thales Milesius et Zeno Citieus, sive contra principium horum exstitit nullum, ut credidit Pythagoras Samius et Aristoteles Stagerites - necesse est humanae vitae ab summa memoria gradatim descendisse ad hanc aetatem, ut scribit Dicaearchus, et summum gradum fuisse naturalem, cum viverent homines ex his rebus, quae inviolata ultro ferret terra, ex hac vita in secundam descendisse pastoriciam, e feris atque agrestibus ut arboribus ac virgultis decerpendo glandem, arbutum, mora, poma colligerent ad usum, sic ex animalibus cum propter eandem utilitatem, quae possent, silvestria deprenderent ac concluderent et mansuescerent. In quis primum non sine causa putant oves assumptas et propter utilitatem et propter placiditatem; maxime enim hae natura quietae et aptissimae ad vitam hominum. Ad cibum enim lacte et caseum adhibitum, ad corpus vestitum et pelles adtulerunt. Tertio denique gradu a vita pastorali ad agri culturam descenderunt, in qua ex duobus gradibus superioribus retinuerunt multa, et quo descenderant, ibi processerunt longe, dum ad nos perveniret. Etiam nunc in locis multis genere pecudum ferarum sunt aliquot, ab ovibus, ut in Phrygia, ubi greges videntur complures, in Samothrace caprarum, quas Latine rotas appellant. Sunt enim in Italia circum Fiscellum et Tetricam montes multae. De subus nemini ignotum, nisi qui apros non putat sues vocari. Boves perferi etiam nunc sunt multi in Dardania et Maedica et Thracia, asini feri in Phrygia et Lycaonia, equi feri in Hispania citeriore regionibus aliquot. 

Origo, quam dixi; dignitas, quam dicam. De antiquis illustrissimus quisque pastor erat, ut ostendit et Graeca et Latina lingua et veteres poetae, qui alios vocant polyarnas, alios polymelos, alios polybutas; qui ipsas pecudes propter caritatem aureas habuisse pelles tradiderunt, ut Argis, Atreus quam sibi Thyesten subduxe queritur; ut in Colchide ad Aeetam, ad cuius arietis pellem profecti regio genere dicuntur Argonautae; ut in Libya ad Hesperidas, unde aurea mala, id est secundum antiquam consuetudinem capras et oves, Hercules ex Africa in Graeciam exportavit. Ea enim a sua voce Graeci appellarunt mela. Nec multo secus nostri ab eadem voce, sed ab alia littera (vox earum non me, sed be sonare uidetur), oves belare vocem efferentes, e quo post balare dicunt extrita littera, ut in multis. Quod si apud antiquos non magnae dignitatis pecus esset, in caelo describendo astrologi non appellassent eorum vocabulis signa, quae non modo non dubitarunt ponere, sed etiam ab iis principibus duodecim signa multi numerant, ab ariete et tauro, cum ea praeponerent Apollini et Herculi. Ii enim dei ea secuntur, sed appellantur Gemini. Nec satis putarunt de duodecim signis sextam partem obtinere pecudum nomina, nisi adiecissent, ut quartam tenerent, capricornum. Praeterea a pecuariis addiderunt capram, haedos, canes. An non etiam item in mari terraque ab his regionibus notae, in mari, quod nominaverunt a capris Aegaeum pelagus, ad Syriam montem Taurum, in Sabinis Cantherium montem, Bosporum unum Thracium, alterum Cimmerium? Nonne in terris multa, ut oppidum in Graecia Hippion Argos? Denique non Italia a vitulis, ut scribit Piso? Romanorum vero populum a pastoribus esse ortum quis non dicit? Quis Faustulum nescit pastorem fuisse nutricium, qui Romulum et Remum educavit? Non ipsos quoque fuisse pastores obtinebit, quod Parilibus potissimum condidere urbem? Non idem, quod multa etiam nunc ex vetere instituto bubus et ovibus dicitur, et quod aes antiquissimum quod est flatum pecore est notatum, et quod, urbs cum condita est, tauro et vacca qua essent muri et portae definitum, et quod, populus Romanus cum lustratur suovitaurilibus, circumaguntur verres aries taurus, et quod nomina multa hebemus ab utroque pecore, a maiore et a minore - a minore Porcius, Ovinius, Caprilius; sic a maiore Equitius, Taurius, Asinius - et idem cognomina adsignificare quod dicuntur, ut Anni Caprae, Statili Tauri, Pomponi Vituli, sic a pecudibus alia multa? 

Relicum est de scientia pastorali, de qua est dicendum, quod Scrofa noster, cui haec aetas defert rerum rusticarum omnium palmam, quo melius potest, dicet. Cum convertissent in eum ora omnes, Scrofa, Igitur, inquit, est scientia pecoris parandi ac pascendi, ut fructus quam possint maximi capiantur ex eo, a quibus ipsa pecunia nominata est; nam omnis pecuniae pecus fundamentum. Ea partes habet novem, discretas ter ternas, ut sit una de minoribus pecudibus, cuius genera tria, oves capra sus, altera de pecore maiore, in quo sunt item ad tres species natura discreti, boves asini equi. Tertia pars est in pecuaria quae non parantur, ut ex iis capiatur fructus, sed propter eam aut ex ea sunt, muli canes pastores. Harum una quaeque in se generalis partis habet minimum novenas, quarum in pecore parando necessariae quattuor, alterae in pascendo totidem; praeterea communis una. Ita fiunt omnium partes minimum octoginta et una, et quidem necessariae nec parvae. Primum ut bonum pares pecus, unum scire oportet, qua aetate quamque pecudem parare habereque expediat. Itaque in bubulo pecore minoris emitur annicula et supra decem annorum, quod a bima aut trima fructum ferre incipit neque longius post decimum annum procedit. Nam prima aetas omnis pecoris et extrema sterilis. E quattuor primis altera pars est cognitio formae unius cuiusque pecudis, qualis sit. Magni enim interest, cuius modi quaeque sit ad fructum. Ita potius bovem emunt cornibus nigrantibus quam albis, capram amplam quam parvam, sues procero corpore, capitibus ut sint parvis. Tertia pars est, quo sit seminio quaerendum. Hoc nomine enim asini Arcadici in Graecia nobilitati, in Italia Reatini, usque eo ut mea memoria asinus venierit sestertiis milibus sexaginta et unae quadrigae Romae constiterint quadringentis milibus. Quarta pars est de iure in parando, quem ad modum quamque pecudem emi oporteat civili iure. Quod enim alterius fuit, id ut fiat meum, necesse est aliquid intercedere, neque in omnibus satis est stipulatio aut solutio nummorum ad mutationem domini. In emptione alias stipulandum sanum esse, alias e sano pecore, alias neutrum. 

Alterae partes quattuor sunt, cum iam emeris, observandae, de pastione, de fetura, de nutricatu, de sanitate. Pascendi primus locus qui est, eius ratio triplex, in qua regione quamque potissimum pascas et quando et qui, ut capras in montuosis potius locis fruticibus quam in herbidis campis, equas contra. Neque eadem loca aestiva et hiberna idonea omnibus ad pascendum. Itaque greges ovium longe abiguntur ex Apulia in Samnium aestiuatum atque ad publicanum profitentur, ne, si inscriptum pecus paverint, lege censoria committant. Muli e Rosea campestri aestate exiguntur in Burbures altos montes. Qui potissimum quaeque pecudum pascatur, habenda ratio, nec solum quod faeno fit satura equa aut bos, cum sues hoc vitent et quaerant glandem, sed quod hordeum et faba interdum sit quibusdam obiciendum et dandum bubus lupinum et lactariis medica et cytisum; praeterea quod ante admissuram diebus triginta arietibus ac tauris datur plus cibi, ut vires habeant, feminis bubus demitur, quod macescentes melius concipere dicuntur. Secunda pars est de fetura. Nunc appello feturam a conceptu ad partum; hi enim praegnationis primi et extremi fines. Quare primum videndum de admissione, quo quaeque tempore ut ineant facere oporteat. Nam ut suillo pecori a favonio ad aequinoctium vernum putant aptum, sic ovillo ab arcturi occasu usque ad aquilae occasum. Praeterea habenda ratio, quanto antequam incipiat admissura fieri mares a feminis secretos habeant, quod fere in omnibus binis mensibus ante faciunt et armentarii et opiliones. Altera pars est, in fetura quae sint observanda, quod alia alio tempore parere solet. Equa enim ventrem fert duodecim menses, vacca decem, ovis et capra quinos, sus quattuor. In fetura res incredibilis est in Hispania, sed est vera, quod in Lusitania ad oceanum in ea regione, ubi est oppidum Olisipo, monte Tagro quaedam e vento concipiunt certo tempore equae, ut his gallinae quoque solent, quarum ova hypenemia appellant. Sed ex his equis qui nati pulli, non plus triennium vivunt. Quae nata sunt matura et corda, ut pure et molliter stent videndum et ne obterantur. Dicuntur agni cordi, qui post tempus nascuntur ac remanserunt in volvis intimis *** vocant chorion, a quo cordi appellati. Tertia res est, in nutricatu quae observari oporteat, in quo quot diebus matris sugant mammam et id quo tempore et ubi; et si parum habet lactis mater, ut subiciat sub alterius mammam, qui appellantur subrumi, id est sub mamma. Antiquo enim vocabulo mamma rumis, ut opinor. Fere ad quattuor menses a mamma non diiunguntur agni, haedi tres, porci duo. E quis qui iam puri sunt ad sacrificium, ut immolentur, olim appellati sacres, quos appellat Plautus cum ait &quot;quanti sunt porci sacres?&quot; Sic boves altiles ad sacrificia publica saginati dicuntur opimi. Quarta pars est de sanitate, res multiplex ac necessaria, quod morbosum pecus est vitiosum, et quoniam non valet, saepe magna adficiuntur calamitate. Cuius scientiae genera duo, ut in homine, unum ad quae adhibendi medici, alterum quae ipse etiam pastor diligens mederi possit. Eius partes sunt tres. Nam animadvertendum, quae cuiusque morbi sit causa, quaeque signa earum causarum sint, et quae quemque morbum ratio curandi sequi debeat. Fere morborum causae erunt, quod laborant propter aestus aut propter frigora, nec non etiam propter nimium laborem aut contra nullam exercitationem, aut si, cum exercueris, statim sine intervallo cibum aut potionem dederis. Signa autem sunt, ut eorum qui e labore febrem habent adapertum os umido spiritu crebro et corpore calido. Curatio autem, cum hic est morbus, haec: perfunditur aqua et perunguitur oleo et vino tepefacto, et item cibo sustinetur, et inicitur aliquid, ne frigus laedat; sitienti aqua tepida datur. Si hoc genus rebus non proficitur, demittitur sanguis, maxime e capite. Item ad alios morbos aliae causae et alia signa, in omni pecore quae scripta habere oportet magistrum pecoris. 

Relinquitur nonum quod dixi, de numero, utriusque partis commune. Nam et qui parat pecus necesse est constituat numerum, quot greges et quantos sit pasturus, ne aut saltus desint aut supersint et ideo fructus dispereant. Praeterea scire oportet, in grege quot feminas habeat, quae parere possint, quot arietes, quot utriusque generis suboles, quot reiculae sint alienandae. In alimoniis, si sunt plures nati, uti quidam faciunt, sequendum ut quosdam subducas, quae res facere solet ut reliqui melius crescant. 

Vide, inquit Atticus, ne te fallat et novenae istae partes non exeant extra pecoris minoris ac maioris nomen. Quo pacto enim erunt in mulis et pastoribus novenae partes, ubi nec admissurae nec feturae observantur? In canibus enim video posse dici. Sed do etiam in hominibus posse novenarium retineri numerum, quod in hibernis habent in villis mulieres, quidam etiam in aestivis, et id pertinere putant, quo facilius ad greges pastores retineant, et puerperio familiam faciunt maiorem et rem pecuariam fructuosiorem. Sic, inquam, numerus non est ut sit ad amussim, ut non est, cum dicimus mille naves isse ad Troiam, centumirale esse iudicium Romae. Quare deme, si vis, duas res de mulis, admissuram et parturam. Vaccius, parturam? inquit, proinde ut non aliquotiens dicatur Romae peperisse mulam. Cui ego ut succinerem, subicio Magonem et Dionysium scribere, mula et equa cum conceperint, duodecimo mense parere. Quare non, si hic in Italia cum peperit mula sit portentum, adsentiri omnes terras. Neque enim hirundines et ciconiae, quae in Italia pariunt, in omnibus terris pariunt. Non scitis palmulas careotas Syrias parere in Iudaea, in Italia non posse? Sed Scrofa, Si exigere mavis sine mulorum fetura et nutricatu numerum octoginta et unum, est qui expleas duplicem istam lacunam, quod extraordinariae fructum species duae accedunt magnae, quarum una est tonsura, quod oves ac capras detondent aut uellunt; altera, quae latius patet, de lacte et caseo, quam scriptores Graeci separatim tyropoiian appellaverunt ac scripserunt de ea re permulta. 


II.
Sed quoniam nos nostrum pensum absolvimus ac limitata est pecuaria quaestio, nunc rursus vos reddite nobis, o Epirotae, de una quaque re, ut videamus, quid pastores a Pergamide Maledove potis sint. Atticus, qui tunc Titus Pomponius, nunc Quintus Caecilius cognomine eodem, Ego opinor, inquit, incipiam primus, quoniam in me videre coniecisse oculos, et dicam de primigenia pecuaria. E feris enim pecudibus primum dicis oves comprehensas ab hominibus ac mansuefactas. Has primum oportet bonas emere, quae ita ab aetate, si neque vetulae sunt neque merae agnae, quod alterae nondum, alterae iam non possunt dare fructum. Sed ea melior aetas, quam sequitur spes, quam ea quam mors. De forma ovem esse oportet corpore amplo, quae lana multa sit et molli, villis altis et densis toto corpore, maxime circum cervicem et collum, ventrem quoque ut habeat pilosum. Itaque quae id non habent, maiores nostri apicas appellabant ac reiciebant. Esse oportet cruribus humilibus; caudis observate ut sint in Italia prolixis, in Syria brevibus. In primis videndum ut boni seminis pecus habeas. Id fere ex duabus rebus potest animadverti, ex forma et progenie: ex forma, si arietes sint fronte lana vestiti bene, tortis cornibus pronis ad rostrum, ravis oculis, lana opertis auribus, ampli, pectore et scapulis et clunibus latis, cauda lata et longa. Animadvertendum quoque lingua ne nigra aut varia sit, quod fere qui eam habent nigros aut varios procreant agnos. Ex progenie autem animadvertitur, si agnos procreant formosos. In emptionibus iure utimur eo, quo lex praescripsit. In ea enim alii plura, alii pauciora excipiunt; quidam enim pretio facto in singulas oves, ut agni cordi duo pro una ove adnumerentur, et si quoi vetustate dentes absunt, item binae pro singulis ut procedant. De reliquo antiqua fere formula utuntur. Cum emptor dixit &quot;tanti sunt mi emptae?&quot; Et ille respondit &quot;sunt&quot; et expromisit nummos, emptor stipulatur prisca formula sic,&quot;illasce oves, qua de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est extra luscam surdam minam, id est ventre glabro, neque de pecore morboso esse habereque recte licere, haec sic recte fieri spondesne?&quot; Cum id factum est, tamen grex dominum non mutavit, nisi si est adnumeratum; nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare, si non tradet, quamvis non solverit nummos, ut ille emptorem simili iudicio, si non reddit pretium. 

De alteris quattuor rebus deinceps dicam, de pastione, fetura, nutricatu, sanitate. Primum providendum ut totum annum recte pascantur intus et foris; stabula idoneo loco ut sint, ne ventosa, quae spectent magis ad orientem quam ad meridianum tempus. Ubi stent, solum oportet esse eruderatum et proclivum, ut everri facile possit ac fieri purum. Non enim solum ea uligo lanam corrumpit ovium, sed etiam ungulas, ac scabras fieri cogit. Cum aliquot dies steterunt, subicere oportet virgulta alia, quo mollius requiescant purioresque sint; libentius enim ita pascuntur. Faciendum quoque saepta secreta ab aliis, quo incientes secludere possis, item quo corpore aegro. Haec magis ad villaticos greges animaduertenda. Contra illae in saltibus quae pascuntur et a tectis absunt longe, portant secum crates aut retia, quibus cohortes in solitudine faciant, ceteraque utensilia. Longe enim et late in diversis locis pasci solent, ut multa milia absint saepe hibernae pastiones ab aestivis. Ego vero scio, inquam; nam mihi greges in Apulia hibernabant, qui in Reatinis montibus aestivabant, cum inter haec bina loca, ut iugum continet sirpiculos, sic calles publicae distantes pastiones. Eaeque ibi, ubi pascuntur in eadem regione, tamen temporibus distinguntur, aestate quod cum prima luce exeunt pastum, propterea quod tunc herba roscida meridianam, quae est aridior, iucunditate praestat. Sole exorto potum propellunt, ut redintegrantes rursus ad pastum alacriores faciant. Circiter meridianos aestus, dum defervescant, sub umbriferas rupes et arbores patulas subigunt, quoad refrigeratur. Aere vespertino rursus pascunt ad solis occasum. Ita pascere pecus oportet, ut averso sole agat; caput enim maxime ovis molle est. Ab occasu parvo intervallo interposito ad bibendum appellunt et rursus pascunt, quoad contenebravit; iterum enim tum iucunditas in herba redintegrabit. Haec a uergiliarum exortu ad aequinoctium autumnale maxime observant. Quibus in locis messes sunt factae, inigere est utile duplici de causa: quod et caduca spica saturantur et obtritis stramentis et stercoratione faciunt in annum segetes meliores. Reliquae pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant, quod pruina iam exhalata propellunt in pabulum et pascunt diem totum ac meridiano tempore semel agere potum satis habent. 

Quod ad pastiones attinet, haec fere sunt; quod ad feturam, quae dicam. Arietes, quibus sis usurus ad feturam, bimestri tempore ante secernendum et largius pabulo explendum. Cum redierunt ad stabula e pastu, hordeum si est datum, firmiores fiunt ad laborem sustinendum. Tempus optimum ad admittendum ab arcturi occasu ad aquilae occasum, quod quae postea concipiuntur, fiunt vegrandes atque imbecillae. Ovis praegnas est diebus CL. Itaque fit partus exitu autumnali, cum aer est modice temperatus et primitus oritur herba imbribus primoribus evocata. Quam diu admissura fit, eadem aqua uti oportet, quod commutatio et lanam facit variam et corrumpit uterum. Cum omnes conceperunt, rursus arietes secernendi, iam factis praegnatibus quod sunt molesti, obsunt. Neque pati oportet minores quam bimas saliri, quod neque natum ex his idoneum est, neque non ipsae fiunt deteriores; et non meliores quam trimae admissae. Deterrent ab saliendo, et fiscellas e iunco aliave qua re quod alligant ad naturam; commodius servantur, si secretas pascunt. 

In nutricatu, cum parere coeperunt, inigunt in stabula, eaque habent ad eam rem seclusa, ibique nata recentia ad ignem prope ponunt, quoad convaluerunt. Biduum aut triduum retinent, dum adcognoscant matrem agni et pabulo se saturent. Deinde matres cum grege pastum prodeunt, retinent agnos, ad quos cum reductae ad vesperum, aluntur lacte et rursus discernuntur, ne noctu a matribus conculcentur. Hoc item faciunt mane, antequam matres in pabulum exeant, ut agni satulli fiant lacte. Circiter decem dies cum praeterierunt, palos offigunt et ad eos alligant libro aut qua alia re levi distantes, ne toto die cursantes inter se teneri delibent aliquid membrorum. Si ad matris mammam non accedet, admovere oportet et labra agni unguere buturo aut adipe suilla et olfacere labra lacte. Diebus post paucis obicere iis viciam molitam aut herbam teneram, antequam exeunt pastum et cum reverterunt. Et sic nutricantur, quoad facti sunt quadrimestres. Interea matres eorum iis temporibus non mulgent quidam; qui id melius, omnino perpetuo, quod et lanae plus ferunt et agnos plures. Cum depulsi sunt agni a matribus, diligentia adhibenda est, ne desiderio senescant. Itaque deliniendum in nutricatu pabuli bonitate et a frigore et aestu ne quid laboret curandum. Cum oblivione iam lactis non desiderat matrem, tum denique compellendum in gregem ovium. Castrare oportet agnum non minorem quinque mensum, neque antequam calores aut frigora se fregerunt. Quos arietes summittere volunt, potissimum eligunt ex matribus, quae geminos parere solent. Pleraque similiter faciendum in ovibus pellitis, quae propter lanae bonitatem, ut sunt Tarentinae et Atticae, pellibus integuntur, ne lana inquinetur, quo minus vel infici recte possit vel lavari ac putari. Harum praesepia ac stabula ut sint pura maiorem adhibent diligentiam, quam hirtis. Itaque faciunt lapide strata, urina necubi in stabulo consistat. His quaecumque lubenter vescuntur, ut folia ficulnea et palea, vinacea, furfures, obiciuntur modice, ne parum aut nimium saturentur. Utrumque enim ad corpus alendum inimicum, ut maxime amicum cytisum et medica. Nam et pingues facit facillime et genit lacte. 

De sanitate sunt multa; sed ea, ut dixi, in libro scripta magister pecoris habet, et quae opus ad medendum, portat secum. Relinquitur de numero, quem faciunt alii maiorem, alii minorem. Nulli enim huius moduli naturales. Illud fere omnes in Epiro facimus, ne minus habeamus in centena soves hirtas singulos homines, in pellitas binos. 


III.
Cui Cossinius, Quoniam satis balasti, inquit, o Faustule noster, accipe a me cum Homerico Melanthio cordo de capellis, et quem ad modum breviter oporteat dicere, disce. Qui caprinum gregem constituere vult, in eligendo animadvertat oportet primum aetatem, ut eam paret, quae iam ferre possit fructum, et de iis eam potius, quae diutius; novella enim quam vetus utilior. De forma uidendum ut sint firmae, magnae, corpus leve ut habeant, crebro pilo, nisi si glabrae sunt (duo enim genera earum); sub rostro duas ut mammulas pensiles habeant, quod eae fecundiores; ubere sint grandiore, ut et lac multum et pingue habeant pro portione. Hircus molliori et potissimum pilo albo ac cervice et collo brevi, gurgulione longiore. Melior fit grex, si non est ex collectis comparatus, sed ex consuetis una. De seminio dico eadem, quae Atticus in ovibus; hoc aliter, ovium semen tardius esse, quo eae sint placidiores; contra caprile mobilius esse, de quarum uelocitate in Originum libro Cato scribit haec: &quot;in Sauracti et Fiscello caprae ferae sunt, quae saliunt e saxo pedes plus sexagenos&quot;. Oves enim, quas pascimus, ortae sunt ab ovibus feris, sic quas alimus caprae a capris feris ortae, a quis propter Italiam Caprasia insula est nominata. De capris quod meliore semine eae quae bis pariant, ex his potissimum mares solent summitti ad admissuras. Quidam etiam dant operam ut ex insula Melia capras habeant, quod ibi maximi ac pulcherrimi existimantur fieri haedi. 

De emptione aliter dico atque fit, quod capras sanas sanus nemo promittit; numquam enim sine febri sunt. Itaque stipulantur paucis exceptis verbis, ac Manilius scriptum reliquit sic: &quot;illasce capras hodie recte esse et bibere posse habereque recte licere, haec spondesne?&quot; De quibus admirandum illud, quod etiam Archelaus scribit: non ut reliqua animalia naribus, sed auribus spiritum ducere solere pastores curiosiores aliquot dicunt. 

De alteris quattuor quod est de pastu, hoc dico: Stabulatur pecus melius, ad hibernos exortos si spectat, quod est alsiosum. Id, ut pleraque, lapide aut testa substerni oportet, caprile quo minus sit uliginosum ac lutulentum. Foris cum est pernoctandum, item in eandem partem caeli quae spectent saepta oportet substerni virgultis, ne oblinantur. Non multo aliter tuendum hoc pecus in pastu atque ovillum, tamen habent sua propria quaedam, quod potius silvestribus saltibus delectantur quam pratis; studiose enim de agrestibus fruticibus pascuntur atque in locis cultis virgulta carpunt. Itaque a carpendo caprae nominatae. Ab hoc in lege locationis fundi excipi solet, ne colonus capra natum in fundo pascat. Harum enim dentes inimici sationi, quas etiam astrologi ita receperunt in caelum, ut extra lembum duodecim signorum excluserint; sunt duo haedi at capra non longe a tauro. Quod ad feturam pertinet, desistente autumno exigunt a grege in campo hircos in caprilia, item ut in arietibus dictum. Quae concepit, post quartum mensem reddit tempore verno. In nutricatu haedi, trimestres cum sunt facti, tum submittitur et in grege incipiunt esse. Quid dicam de earum sanitate, quae numquam sunt sanae? Nisi tamen illud unum: quaedam scripta habere magistros pecoris, quibus remediis utantur ad morbos quosdam earum ac vulneratum corpus, quod usu venit iis saepe, quod inter se cornibus pugnant atque in spinosis locis pascuntur. Relinquitur de numero, qui in gregibus est minor caprino quam in ovillo, quod caprae lascivae et quae dispergant se; contra oves quae se congregent ac condensent in locum unum. Itaque in agro Gallico greges plures potius faciunt quam magnos, quod in magnis cito existat pestilentia, quae ad perniciem eum perducat. Satis magnum gregem putant esse circiter quinquagenas. Quibus adsentiri putant id quod usu venit Gaberio, equiti Romano. Is enim cum in suburbano mille iugerum haberet et a caprario quodam, qui adduxit capellas ad urbem decem, sibi in dies singulos denarios singulos dare audisset, coegit mille caprarum, sperans se capturum de praedio in dies singulos denarium mille. Tantum enim fefellit, ut brevi omnes amiserit morbo. Contra in Sallentinis et in Casinati ad centenas pascunt. De maribus et feminis idem fere discrimen, ut alii ad denas capras singulos parent hircos, ut ego; alii etiam ad quindecim, ut Menas; non nulli etiam, ut Murrius, ad viginti. 


IV.
Sed quis e portu potius Italico prodit ac de suillo pecore expedit? Tametsi Scrofam potissimum de ea re dicere oportere cognomen eius significat.Cui Tremelius, Ignorare, inquit, videre, cur appeller Scrofa. Itaque ut etiam hi propter te sciant, cognosce meam gentem suillum cognomen non habere, nec me esse ab Eumaeo ortum. Avus meus primum appellatus est Scrofa, qui quaestor cum esset Licinio Nervae praetori in Macedonia provincia relictus, qui praeesset exercitui, dum praetor rediret, hostes, arbitrati occasionem se habere victoriae, impressionem facere coeperunt in castra. Avos, cum cohortaretur milites ut caperent arma atque exirent contra, dixit celeriter se illos, ut scrofa porcos, disiecturum id quod fecit. Nam eo proelio hostes ita fudit ac fugavit, ut eo Nerva, praetor imperator sit appellatus, avus cognomen invenerit ut diceretur Scrofa. Itaque proavos ac superiores de Tremeliis nemo appellatus Scrofa, nec minus septimus sum deinceps praetorius in gente nostra. Nec tamen defugio quin dicam quae scio de suillo pecore. Agri enim culturae ab initio fui studiosus, nec de pecore suillo mihi et vobis, magnis pecuariis, ea res non est communis. Quis enim fundum colit nostrum, quin sues habeat, et qui non audierit patres nostros dicere ignavum et sumptuosum esse, qui succidiam in carnario suspenderit potius ab laniario quam e domestico fundo? 

Ergo qui suum gregem vult habere idoneum, eligere oportet primum bona aetate, secundo bona forma (ea est cum amplitudine membrorum, praeterquam pedibus capite), unicoloris potius quam varias. Cum haec eadem ut habeant verres videndum, tum utique sint cervicibus amplis. Boni seminis sues animadvertuntur a facie et progenie et regione caeli: a facie, si formosi sunt verris et scrofa; a progenie, si porcos multos pariunt; a regione, si potius ex his locis, ubi nascuntur amplae quam exiles, pararis. Emi solent sic: &quot;illasce sues sanas esse habereque recte licere noxisque praestari neque de pecore morboso esse spondesne?&quot; Quidam adiciunt perfunctas esse a febri et a foria. 

In pastu locus huic pecori aptus uliginosus, quod delectatur non solum aqua sed etiam luto. Itaque ob eam rem aiunt lupos, cum sint nancti sues, trahere usque ad aquam, quod dentes fervorem carnis ferre nequeant. Hoc pecus alitur maxime glande, deinde faba et hordeo et cetero frumento, quae res non modo pinguitudinem efficiunt, se etiam carnis iucundum saporem. Pastum exigunt aestate mane et, antequam aestus incipiat, subigunt in umbrosum locum, maxime ubi aqua sit; post meridiem rursus lenito fervore pascunt. Hiberno tempore non prius exigunt pastum, quam pruina evanuit ac colliquefacta est glacies. Ad feturam verres duobus mensibus ante secernendi. Optimum ad admissuram tempus a favonio ad aequinoctium vernum; ita enim contingit ut aestate pariat. Quattuor enim menses est praegnans et tunc parit, cum pabulo abundat terra. Neque minores admittendae quam anniculae; melius viginti menses exspectare, ut bimae pariant. Cum coeperunt, id facere dicuntur usque ad septimum annum recte. Admissuras cum faciunt, prodigunt in lutosos limites ac lustra, ut uolutentur in luto, quae enim illorum requies, ut lavatio hominis. Cum omnes conceperunt, rursus segregant verres. Verris octo mensum incipit salire, permanet ut id recte facere possit ad trimum, deinde it retro, quoad pervenit ad lanium. Hic enim conciliator suillae carnis datus populo. 

Sus graece dicitur hys, olim thys dictus ab illo verbo quod dicunt thyein, quod est immolare. Ab suillo enim pecore immolandi initium primum sumptum videtur, cuius vestigia, quod initiis Cereris porci immolantur, et quod initiis pacis, foedus cum feritur, porcus occiditur, et quod nuptiarum initio antiqui reges ac sublimes viri in Etruria in coniunctione nuptiali nova nupta et nouus maritus primum procum immolant. Prisci quoque Latini, etiam Graeci in Italia idem factitasse videntur. Nam et nostrae mulieres, maxime nutrices, naturam qua feminae sunt in virginibus appellant porcum, et Graecae choeron, significantes esse dignum insigne nuptiarum. Suillum pecus donatum ab natura dicunt ad epulandum; itaque iis animam datam esse proinde ac salem, quae servaret carnem. E quis succidias Galli optimas et maximas facere consuerunt. Optimarum signum, quod etiam nunc quotannis e Gallia adportantur Romam pernae Comacinae et Cavarae et petasiones. De magnitudine Gallicarum succidiarum Cato scribit his verbis: &quot;in Italia Insubres terna atque quaterna milia aulia succidia vere sus usque adeo pinguitudine crescere solet, ut se ipsa stans sustinere non possit neque progredi usquam. Itaque eas siquis quo traicere volt, in plaustrum imponit&quot;. In Hispania ulteriore in Lusitania sus cum esset occisus, Atilius Hispaniensis, minime mendax et multarum rerum peritus in doctrina, dicebat L. Volumnio senatori missam esse offulam cum duabus costis, quae penderet tres et viginti pondo, eiusque suis a cute ad os pedem et tres digitos fuisse. Cui ego, Non minus res admiranda cum mi esset dicta in Arcadia, scio me isse spectatum suem, quae prae pinguitudine carnis non modo surgere non posset, sed etiam ut in eius corpore sorex exesa carne nidum fecisset et peperisset mures. Hoc etiam in Venetia factum accepi. 

Sus ad feturam quae sit fecunda, animadvertunt fere ex primo partu, quod non multum in reliquis mutat. In nutricatu, quam porculationem appellant, binis mensibus porcos sinunt cum matribus; secundo, cum iam pasci possunt, secernunt. Porci, qui nati hieme, fiunt propter frigora et quod matres aspernantur propter exiguitatem lactis, quod dentibus sauciantur propterea mammae. Scrofa in sua quaeque hara suos alat oportet porcos, quod alienos non aspernatur et ideo, si conturbati sunt, in fetura fit deterior. Natura divisus earum annus bifariam, quod bis parit in anno: quaternis mensibus fert ventrem, binis nutricat. Haram facere oportet circiter trium pedum altam et latam amplius paulo, ea altitudine abs terra, ne, dum exilire velit praegnas, abortet. Altitudinis modus sit, ut subulcus facile circumspicere possit nequi porcellus a matre opprimatur, et ut facile purigare possit cubile. In haris ostium esse oportet et limen inferius altum palmipedale, ne porci, ex hara cum mater prodit, transilire possint. Quotienscumque haras subulcus purgat, totiens harenam inicere oportet, aut quid item quod exsugat umorem in singulas haras inicere debet; et cum peperit, largiore cibatu sustentare, quo facilius lac suppeditare possit. Quibus hordei circiter binas libras aqua madefactas dare solent, quod quidam duplicant, ut sit mane et vesperi, si alia quae obiciant non habuerint. Cum porci depulsi sunt a mamma, a quibusdam delici appellantur neque iam lactantes dicuntur, qui a partu decimo die habentur puri, et ab eo appellantur ab antiquis sacres, quod tum ad sacrificium idonei dicuntur primum. Itaque aput Plautum in Menaechmis, cum insanum quem putat, ut pietur, in oppido Epidamno interrogat &quot;quanti hic porci sunt sacres?&quot; Si fundus ministrat, dari solent vinacea ac scopi ex uvis. Amisso nomine lactantes dicuntur nefrendes ab eo, quod nondum fabam frendere possunt, id est frangere. Porcus Graecum est nomen antiquum, sed obscuratum, quod nunc eum uocant choeron. In eorum partu scrofae bis die ut bibant curant lactis causa. Parere dicunt oportere porcos, quot mammas habeat; si minus pariat, fructuariam idoneam non esse; si plures pariat, esse portentum. In quo illud antiquissimum fuisse scribitur, quod sus Aeneae Lavini triginta porcos peperit albos. Itaque quod portenderit factum, post tricesimum annum ut Lavinienses condiderint oppidum Albam. Huius suis ac porcorum etiam nunc vestigia apparent, quod et simulacra eorum ahenea etiam nunc in publico posita, et corpus matris ab sacerdotibus, quod in salsura fuerit, demonstratur. Nutricare octonos porcos parvulos primo possunt; incremento facto a peritis dimidia pars removeri solet, quod neque mater potest sufferre lac, neque congenerati alescendo roborari. A partu decem diebus proximis non producunt ex haris matrem, praeterquam potum. Praeteritis decem diebus sinunt exire pastum in propincum locum villae, ut crebro reditu lacte alere possint porcos. Cum creverunt, patiuntur sequi matrem pastum domique secernunt a matribus ac seorsum pascunt, ut desiderium ferre possint parentis nutricis, quod decem diebus assecuntur. Subulcus debet consuefacere, omnia ut faciant ad bucinam. Primo cum incluserunt, cum bucinatum est, aperiunt, ut exire possint in eum locum, ubi hordeum fusum in longitudine. Sic enim minus disperit, quam si in acervo positum, et plures facilius accedunt. Ideo ad bucinam convenire dicuntur, ut silvestri loco dispersi ne dispereant. Castrantur verres commodissime anniculi, utique ne minores quam semestres; quo facto nomen mutant atque e verribus dicuntur maiales. De sanitate suum unum modo exempli causa dicam: porcis lactentibus si scrofa lac non potest suppeditare, triticum frictum dari oportet (crudum enim solvit alvom) vel hordeum obici ex aqua, quoad fiant trimestres. De numero in centum sues decem verres satis esse putant; quidam etiam hinc demunt. Greges inaequabiles habent; sed ego modicum puto centenarium; aliquot maiores faciunt, ita ut ter quinquagenos habeant. Porcorum gregem alii duplicant, alii etiam maiorem faciunt. Minor grex quam maior minus sumptuosus, quod comites subulcus pauciores quaerit. Itaque gregis numerum pastor ab sua utilitate constituit, non ut quot verres habeat; id enim ab natura sumendum. 


V.
Haec hic. At Quintus Lucienus senator, homo quamvis humanus ac iocosus, introiens, familiaris omnium nostrum, Synepirotae, inquit, chairete; Scrofam enim et Varronem nostrum, poimena laon, mane salutavi. Cum alius eum salutasset, alius conviciatus esset, qui tam sero venisset ad constitutum, Videbo iam vos, inquit, balatrones, et hoc adferam meum corium et flagra. Tu vero, Murri, veni mi advocatus, dum asses solvo Laribus, si postea a me repetant, ut testimonium perhibere possis. Atticus Murrio, Narra isti, inquit, eadem, qui sermones sint habiti et quid reliqui sit, ut ad partes paratus veniat; nos interea secundum actum de maioribus adtexamus. In quo quidem, inquit Vaccius, meae partes, quoniam boves ibi. Quare dicam, de bubulo pecore quam acceperim scientiam, ut, siquis quid ignorat, discat; siquis scit, nuncubi labar observet. Vide quid agas, inquam, Vacci. Nam bos in pecuaria maxima debet esse auctoritate, praesertim in Italia, quae a bubus nomen habere sit existimata. Graecia enim antiqua, ut scribit Timaeus, tauros vocabat italos, a quorum multitudine et pulchritudine et fetu uitulorum Italiam dixerunt. Alii scripserunt, quod ex Sicilia Hercules persecutus sit eo nobilem taurum, qui diceretur italus. Hic socius hominum in rustico opere et Cereris minister, ab hoc antiqui manus ita abstineri voluerunt, ut capite sanxerint, siquis occidisset. Qua in re testis Attice, testis Peloponnesos. Nam ab hoc pecore Athenis Buzyges nobilitatus, Argis Bomagiros. Novi, inquit ille, maiestatem boum et ab his dici pleraque magna, ut busycon bupaeda bulimon boopin, uvam quoque bumammam. Praeterea scio hunc esse, in quem potissimum Iuppiter se convertit, cum exportavit per mare e Phoenice amans Europam; hunc esse, qui filios Neptuni a Menalippa servarit, ne in stabulo infantes grex boum obtereret; denique ex hoc putrefacto nasci dulcissimas apes, mellis matres, a quo eas Graeci bugenes appellant; et hunc Plautium locutum esse Latine quam Hirrium praetorem renuntiatum Romam in senatum scriptum habemus. Sed bono animo es, non minus satisfaciam tibi, quam qui Bugoniam scripsit. 

Primum in bubulo genere aetatis gradus dicuntur quattuor, prima vitulorum, secunda iuvencorum, tertia bovum novellorum, quarta vetulorum. Discernuntur in prima vitulus et vitula, in secunda iuvencus et iuvenca, in tertia et quarta taurus et vacca. Quae sterilis est vacca, taura appellata; quae praegnas, horda. Ab eo in fastis dies hordicidia nominatur, quod tum hordae boves immolantur. Qui gregem armentorum emere vult, observare debet primum, ut sint eae pecudes aetate potius ad fructus ferendos integrae quam iam expartae; ut sint bene compositae, ut integris membris, oblongae, amplae, nigrantibus cornibus, latis frontibus, oculis magnis et nigris, pilosis auribus, compressis malis subsimae, ne gibberae, spina leviter remissa, apertis naribus, labris subnigris, cervicibus crassis ac longis, a collo palea demissa, corpore bene costato, latis umeris, bonis clunibus, codam profusam usque ad calces ut habeant, inferiorem partem frequentibus pilis subcrispam, cruribus potius minoribus rectis, genibus eminulis distantibus inter se, pedibus non latis, neque ingredientibus qui displudantur, nec cuius ungulae divaricent, et cuius ungues sint leves et pares, corium tactu non asperum ac durum, colore potissimum nigro, deinde robeo, tertio helvo, quarto albo; mollissimus enim hic, ut durissimus primus. De mediis duobus prior quam posterior in eo prior, utrique plures quam nigri et albi. Neque non praeterea ut mares seminis boni sint, quorum et forma est spectanda, et qui ex his orti sunt respondent ad parentum speciem. Et praeterea quibus regionibus nati sint refert; boni enim generis in Italia plerique Gallici ad opus, contra nugatorii Ligusci. Transmarini Epirotici non solum meliores totius Graeciae, de etiam quam Italiae. Tametsi quidam de Italicis, quos propter amplitudinem praestare dicunt, victimas faciunt atque ad deorum servant supplicia, qui sine dubio ad res divinas propter dignitatem amplitudinis et coloris praeponendi. Quod eo magis fit, quod albi in Italia non tam frequentes quam in Thracia ad melana kolpon, ubi alio colore pauci. Eos cum emimus domitos, stipulamur sic: &quot;illosce boves sanos esse noxisque praestari&quot;; cum emimus indomitos, sic: &quot;illosce iuvencos sanos recte deque pecore sano esse noxisque praestari spondesne?&quot; Paulo verbosius haec, qui Manili actiones secuntur lanii, qui ad cultrum bovem emunt; qui ad altaria, hostiae sanitatem non solent stipulari. 

Pascuntur armenta commodissime in nemoribus, ubi virgulta et frons multa; hieme cum hibernant secundum mare, aestu abiguntur in montes frondosos. Propter feturam haec servare soleo. Ante admissuram mensem unum ne cibo et potione se impleant, quod existimantur facilius macrae concipere. Contra tauros duobus mensibus ante admissuram herba et palea ac faeno facio pleniores et a feminis secerno. Habeo tauros totidem, quot Atticus, ad matrices LXX duo, unum anniculum, alterum bimum. Haec secundum astri exortum facio, quod Graeci vocant lyran, fidem nostri. Tum denique tauros in gregem redigo. Mas an femina sit concepta, significat descensu taurus, cum init, quod, si mas est, in dexteriorem partem abit; si femina, in sinisteriorem. Cur hoc fiat, vos videritis, inquit mihi, qui Aristotelem legitis. Non minores oportet inire bimas, ut trimae pariant, eo melius, si quadrimae. Pleraeque pariunt in decem annos, quaedam etiam plures. Maxime idoneum tempus ad concipiendum a delphini exortu usque ad dies quadraginta aut paulo plus. Quae enim ita conceperunt, temperatissimo anni tempore pariunt; vaccae enim mensibus decem sunt praegnates. De quibus admirandum scriptum inveni, exemptis testiculis si statim admiseris taurum, concipere. Eas pasci oportet locis viridibus et aquosis. Cavere oportet ne aut angustius stent aut feriantur aut concurrant. Itaque quod eas aestate tabani concitare solent et bestiolae quaedam minutae sub cauda ali, ne concitentur, aliqui solent includere saeptis. Iis substerni oportet frondem aliudve quid in cubilia, quo mollius conquiescant. Aestate ad aquam appellendum bis, hieme semel. Cum parere coeperunt, secundum stabula pabulum servari oportet integrum, quod egredientes degustare possint; fastidiosae enim fiunt. Et providendum, quo recipiunt se, ne frigidus locus sit; algor enim eas et famis macescere cogit. In alimoniis armenticium pecus sic contuendum. Lactantes cum matribus ne cubent; obteruntur enim. Ad eas mane adigi oportet, et cum redierunt e pastu. Cum creverunt vituli, levandae matres pabulo viridi obiciendo in praesepiis. Item his, ut fere in omnibus stabulis, lapides substernendi aut quid item, ne ungulae putrescant. Ab aequinoctio autumnali una pascuntur cum matribus. Castrare non oportet ante bimatum, quod difficulter, si aliter feceris, se recipiunt; qui autem postea castrantur, duri et inutiles fiunt. Item ut in reliquis gregibus pecuariis dilectus quotannis habendus et reiculae reiciundae, quod locum occupant earum quae ferre possunt fructus. Siquae amisit vitulum, ei supponere oportet eos, quibus non satis praebent matres. Semestribus vitulis obiciunt furfures triticios et farinam hordeaceam et teneram herbam et ut bibant mane et vesperi curant. De sanitate sunt complura, quae exscripta de Magonis libris armentarium meum crebro ut aliquid legat curo. Numerus de tauris et vaccis sic habendus, ut in sexaginta unus sit anniculus, alter bimus. Quidam habent aut minorem aut maiorem numerum; nam apud Atticum duo tauri in septuaginta matribus sunt. Numerum gregum alius facit alium, quidam centenarium modicum putant esse, ut ego. Atticus centum viginti habet, ut Lucienus. 


VI.
Haec ille. At Murrius, qui, dum loquitur Vaccius, cum Lucieno redisset, Ego, inquit, de asinis potissimum dicam, quod sum Reatinus, ubi optimi et maximi fiunt, e quo seminio ego hic procreavi pullos et ipsis Arcadibus vendidi aliquotiens. Igitur asinorum gregem qui facere vult bonum, primum videndum ut mares feminasque bona aetate sumat, utrique ut quam diutissime fructum ferre possint; firmos, omnibus partibus honestos, corpore amplo, seminio bono, ex his locis, unde optumi exeunt, quod faciunt Peloponnesi cum potissimum eos ex Arcadia emant, in Italia ex agro Reatino. Non enim, si murenae optimae flutae sunt in Sicilia et helops ad Rhodon, continuo hi pisces in omni mari similes nascuntur. Horum genera duo: unum ferum, quos vocant onagros, ut in Phrygia et Lycaonia sunt greges multi; alterum mansuetum, ut sunt in Italia omnes. Ad seminationem onagrus idoneus, quod et e fero fit mansuetus facile et e mansueto ferus numquam. Quod similes parentum genuntur, eligendi et mas et femina cum dignitate ut sit. In mercando item ut ceterae pecudes emptionibus et traditionibus dominum mutant, et de sanitate ac noxa solet caveri. Commode pascuntur farre et furfuribus hordeaceis. Admittuntur ante solstitium, ut eodem tempore alterius anni pariant; duodecimo enim mense conceptum semen reddunt. Praegnates opere levant; venter enim labore nationem reddit deteriorem. Marem non deiungunt ab opere, quod remissione laboris fit deterior. In partu eadem fere observant, quae in equis. Secundum partum pullos anno non removent a matre. Proximo anno noctibus patiuntur esse cum his et leniter capistris aliave qua re habent vinctos. Tertio anno domare incipiunt ad eas res, ad quas quisque eos vult habere in usu. Relinquitur de numero, quorum greges non sane fiunt, nisi ex eis qui onera portant, ideo quod plerique diducuntur ad molas aut ad agri culturam, ubi quid vehendum est, aut etiam ad arandum, ubi levis est terra, ut in Campania. Greges fiunt fere mercatorum, ut eorum qui e Brundisino aut Apulia asellis dossuariis comportant ad mare oleum aut vinum itemque frumentum aut quid aliud. 


VII.
Lucienus: Ego quoque adveniens aperiam carceres, inquit, et equos emittere incipiam, nec solum mares, quos admissarios habeo, ut Atticus, singulos in feminas denas. E quis feminas Q. Modius Equiculus, vir fortissimus, etiam patre militari, iuxta ac mares habere solebat. Horum equorum et equarum greges qui habere voluerunt, ut habeant aliqui in Peloponneso et in Apulia, primum spectare oportet aetatem, quam praecipiunt sic. Videmus ne sint minores trimae, maiores decem annorum. Aetas cognoscitur et equorum et fere omnium qui ungulas indivisas habent et etiam cornutarum, quod equus triginta mensibus primum dentes medios dicitur amittere, duo superiores, totidem inferiores. Incipientes quartum agere annum itidem eiciunt et totidem eiciunt proxumos eorum quos amiserunt, et incipiunt nasci, quos vocant columellares. Quinto anno incipiente item eodem modo amittere binos, cum cavos habeat tum renascentes, ei sexto anno impleri, septumo omnes habere solet renatos et completos. Hoc maiores qui sunt, intellegi negant posse, praeterquam cum dentes sint facti brocchi et supercilia cana et sub ea lacunae, ex observatu dicunt eum equom habere annos sedecim. De forma esse oportet magnitudine modica, quod nec vastos nec minutos decet esse, equas clunibus ac ventribus latis. Equos, ad admissuram quos velis habere, legere oportet amplo corpore, formosos, nulla parte corporis inter se non congruenti. Qualis futurus sit equus, e pullo coniectari potest: si caput habet non magnum nec membris confusis si est, oculis nigris, naribus non angustis, auribus applicatis, iuba crebra, fusca, subcrispa subtenuibus saetis, inplicata in dexteriorem partem cervicis, pectus latum at plenum, umeris latis, ventre modico, lumbis deorsum versus pressis, scapulis latis, spina maxime duplici, si minus, non exstanti, coda ampla subcrispa, cruribus rectis aequalibus intro versus potius figuratis, genibus rutundis ne magnis, ungulis duris; toto corpore ut habeat venas, quae animadverti possint, quod qui huiusce modi sit, cum est aeger, ad medendum appositus. De stirpe magni interest qua sint, quod genera sunt multa. Itaque ab hoc nobiles a regionibus dicuntur, in Graecia Thessalici equi a Thessalia, in Italia ab Apulia Apuli, ab Rosea Roseani. Equi boni futuri signa, si cum gregalibus in pabulo contendit in currendo aliave qua re, quo potior sit; si, cum flumen travehundum est gregi, in primis progreditur ac non respectat alios. Emptio equina similis fere ac boum et asinorum, quod eisdem rebus in emptione dominum mutant, ut in Manili actionibus sunt perscripta. 

Equinum pecus pascendum in pratis potissimum herba, in stabulis ac praesepibus arido faeno; cum pepererunt, hordeo adiecto, bis die data aqua. Horum feturae initium admissionis facere oportet ab aequinoctio verno ad solstitium, ut partus idoneo tempore fiat; duodecimo enim mense die decimo aiunt nasci. Quae post tempus nascuntur, fere vitiosa atque inutilia existunt. Admittere oportet, cum tempus anni venerit, bis die, mane et vespere, per origam; sic appellatur qui admittit. Eo enim adiutante, equa alligata, celerius admittuntur, neque equi frustra cupiditate impulsi semen eiciunt. Quoad satis sit admitti, ipsae significant, quod se defendunt. Si fastidium saliendi est, scillae medium conterunt cum aqua ad mellis crassitudinem; tum ea re naturam equae, cum menses ferunt, tangunt; contra ab locis equae nares equi tangunt. Tametsi incredibile, quod usu venit, memoriae mandandum. Equus matrem salire cum adduci non posset, cum eum capite obvoluto auriga adduxisset et coegisset matrem inire, cum descendenti dempsisset ab oculis, ille impetum fecit in eum ac mordicus interfecit. Cum conceperunt equae, videndum ne aut laborent plusculum aut ne frigidis locis sint, quod algor maxime praegnatibus obest. Itaque in stabulis et umore prohibere oportet humum, clausa habere ostia ac fenestras, et inter singulas a praesepibus intericere longurios, qui eas discernant, ne inter se pugnare possint. Praegnatem neque implere cibo neque esurire oportet. Alternis qui admittant, diuturniores equas, meliores pullos fieri dicunt, itaque ut restibiles segetes esse exsuctiores, sic quotannis quae praegnantes fiant. 

In decem diebus secundum partum cum matribus in pabulum prodigendum, ne ungulas comburat stercus tenellas. Quinquemestribus pullis factis, cum 
redacti sunt in stabulum, obiciendum farinam hordeaceam molitam cum furfuribus, et siquid aliud terra natum libenter edent. Anniculis iam factis dandum hordeum et furfures, usque quoad erunt lactantes. Neque prius biennio confecto a lacte removendum; eosque, cum stent cum matribus, interdum tractandum, ne, cum sint diiuncti, exterreantur; eademque causa ibi frenos suspendendum, et eculi consuescant et videre eorum faciem et e motu audire crepitus. Cum iam ad manus accedere consuerint, interdum imponere iis puerum bis aut ter pronum in ventrem, postea iam sedentem. Haec facere, cum sit trimus; tum enim maxime crescere ac lacertosum fieri. Sunt qui dicant post annum et sex menses eculum domari posse, sed melius post trimum, a quo tempore farrago dari solet. Haec enim purgatio maxime necessaria equino pecori. Quod diebus decem facere oportet, nec pati alium ullum cibum gustare. Ab undecimo die usque ad quartum decimum dandum hordeum, cottidie adicientem minutatim; quod quarto die feceris, in eo decem diebus proximis manendum. Ab eo tempore mediocriter exercendum et, cum consudarit, perunguendum oleo. Si frigus erit, in equili faciendus ignis. 

Equi quod alii sunt ad rem militarem idonei, alii ad vecturam, alii ad admissuram, alii ad cursuram, non item sunt spectandi atque habendi. Itaque peritus belli alios eligit atque alit ac docet; aliter quadrigarius ac desultor; neque idem qui vectorios facere vult ad ephippium aut ad raedam, quod qui ad rem militarem, quod ut ibi ad castra habere volunt acres, sic contra in viis habere malunt placidos. Propter quod discrimen maxime institutum ut castrentur equi. Demptis enim testiculis fiunt quietiores, ideo quod semine carent. Ii cantherii appellati, ut in subus maiales, gallis gallinaceis capi. De medicina vel plurima sunt in equis et signa morborum et genera curationum, quae pastorem scripta habere oportet. Itaque ab hoc in Graecia potissimum medici pecorum hippiatroi appellati. 


VIII.
Cum haec loqueremur, venit a Menate libertus, qui dicat liba absoluta esse et rem divinam paratam; si vellent, venirent illuc et ipsi pro se sacrificarentur. Ego vero, inquam, vos ante ire non patiar, antequam mihi reddideritis tertium actum de mulis, de canibus, de pastoribus. Brevis oratio de istis, inquit Murrius. Nam muli et item hinni bigeneri atque insiticii, non suopte genere ab radicibus. Ex equa enim et asino fit mulus, contra ex equo et asina hinnus. Uterque eorum ad usum utilis, partu fructus neuter. Pullum asininum a partu recentem subiciunt equae, cuius lacte ampliore fiunt, quod id lacte quam asininum ad alimonia dicunt esse melius. Praeterea educant eum paleis, faeno, hordeo. Matri suppositiciae quoque inserviunt, quo equa ministerium lactis cibum pullo praebere possit. Hic ita eductus a trimo potest admitti; neque enim aspernatur propter consuetudinem equinam. Hunc minorem si admiseris, et ipse citius senescit, et quae ex eo concipiuntur fiunt deteriora. Qui non habent eum asinum, quem supposuerunt equae, et asinum admissarium habere volunt, de asinis quem amplissimum formosissimumque possunt eligunt, quique seminio natus sit bono, Arcadico, ut antiqui dicebant, ut nos experti sumus, Reatino, ubi tricenis ac quadragenis milibus admissarii aliquot venierunt. Quos emimus item ut equos stipulamurque in emendo ac facimus in accipiendo idem, quod dictum est in equis. Hos pascimus praecipue faeno atque hordeo, et id ante admissuram et largius facimus, ut cibo suffundamus vires ad feturam, eodem tempore quo equos adducentes, itemque ut ineat equas per origas curamus. Cum peperit equa mulum aut mulam, nutricantes educamus. Hi si in palustribus locis atque uliginosis nati, habent ungulas molles; idem si exacti sunt aestivo tempore in montes, quod fit in agro Reatino, durissimis ungulis fiunt. In grege mulorum parando spectanda aetas et forma, alterum, ut in vecturis sufferre labores possint; alterum, ut oculos aspectu delectare queant. Hisce enim binis coniunctis omnia vehicula in viis ducuntur. Haec me Reatino auctore probares, mihi inquit, nisi tu ipse domi equarum greges haberes ac mulorum greges vendidisses. Hinnus qui appellatur, est ex equo et asina, minor quam mulus corpore, plerumque rubicundior, auribus ut equinis, iubam et caudam habet similem asini. Item in ventre est, ut equus, menses duodecim. Hosce item ut eculos et educant et alunt et aetatem eorum ex dentibus cognoscunt. 


IX.
Relinquitur, inquit Atticus, de quadripedibus quod ad canes attinet, quod pertinet maxime ad nos, qui pecus pascimus lanare. Canes enim ita custos pecoris eius quod eo comite indiget ad se defendendum. In quo genere sunt maxime oves, deinde caprae. Has enim lupus captare solet, cui opponimus canes defensores. In suillo pecore tamen sunt quae se vindicent, verres, maiales, scrofae. Prope enim haec apris, qui in silvis saepe dentibus canes occiderunt. Quid dicam de pecore maiore? Cum sciam mulorum gregem, cum pasceretur et eo venisset lupus, ultro mulos circumfluxisse et ungulis caedendo eum occidisse, et tauros solere diversos adsistere clunibus continuatos et cornibus facile propulsare lupos. Quare de canibus quoniam genera duo, unum venaticum et pertinet ad feras bestias silvestres, alterum quod custodiae causa paratur et pertinet ad pastorem, dicam de eo ad formam artis expositam in novem partes. 

Primum aetate idonea parandi, quod catuli et vetuli neque sibi neque ovibus sunt praesidio et feris bestiis non numquam praedae. Facie debent esse formosi, magnitudine ampla, oculis nigrantibus aut ravis, naribus congruentibus, labris subnigris aut rubicundis neque resimis superioribus nec pendulis subtus, mento suppresso et ex eo enatis duobus dentibus dextra et sinistra paulo eminulis, superioribus directis potius quam brocchis, acutos quos habeant labro tectos, capitibus et auriculis magnis ac flaccis, crassis cervicibus ac collo, internodiis articulorum longis, cruribus rectis et potius varis quam vatiis, pedibus magnis et latis, qui ingredienti ei displodantur, digitis discretis, unguibus duris ac curvis, solo ne ut corneo ne nimium duro, sed ut fermentato ac molli; a feminibus summis corpore suppresso, spina neque eminula neque curva, cauda crassa; latrato gravi, hiatu magno, colore potissimum albo, quod in tenebris facilius agnoscuntur, specie leonina. Praeterea feminas volunt esse mammosas aequalibus papillis. Item videndum ut boni seminii sint; itaque et a regionibus appellantur Lacones, Epirotici, Sallentini. Videndum ne a venatoribus aut laniis canes emas; alteri quod ad pecus sequendum inertes, alteri, si viderint leporem aut cervum, quod eum potius quam oves sequentur. Quare a pastoribus empta melior, quae oves sequi consuevit, aut sine ulla consuetudine quae fuerit. Canis enim facilius quid adsuescit, eaque consuetudo firmior, quae fit ad pastores, quam quae ad pecudes. Publius Aufidius Pontianus Amiterninus cum greges ovium emisset in Umbria ultima, quibus gregibus sine pastoribus canes accessissent, pastores ut deducerent in Metapontinos saltus et Heracleae emporium, inde cum domum redissent qui ad locum deduxerant, e desiderio hominum diebus paucis postea canes sua sponte, cum dierum multorum via interesset, sibi ex agris cibaria praebuerunt atque in Umbriam ad pastores redierunt. Neque eorum quisquam fecerat, quod in agri cultura Saserna praecepit: qui vellet se a cane sectari, ut ranam obiciat coctam. Magni interest ex semine esse canes eodem, quod cognati maxime inter se sunt praesidio. Sequitur quartum de emptione: fit alterius, cum a priore domino secundo traditus est. De sanitate et noxa stipulationes fiunt eaedem, quae in pecore, nisi quod hic utiliter exceptum est: alii pretium faciunt in singula capita canum, alii ut catuli sequantur matrem, alii ut bini catuli unius canis numerum obtineant, ut solent bini agni ovis, plerique ut accedant canes, qui consuerunt esse una. 

Cibatus canis propior hominis quam ovis. Pascitur enim eduliis et ossibus, non herbis aut fronde. Diligenter ut habeat cibaria providendum. Fames enim hos ad quaerendum cibum ducet, si non praebebitur, et a pecore abducet; nisi si, ut quidam putant, etiam illuc pervenerint, proverbium ut tollant anticum vel etiam ut mython aperiant de Actaeone atque in dominum adferant dentes. Nec non ita panem hordeaceum dandum, ut non potius eum in lacte des intritum, quod eo consueti cibo uti a pecore non cito desciscunt. Morticinae ovis non patiuntur vesci carne, ne ducti sapore minus se abstineant. Dant etiam ius ex ossibus et ea ipsa ossa contusa. Dentes enim facit firmiores et os magis patulum, propterea quod vehementius diducuntur malae, acrioresque fiunt propter medullarum saporem. Cibum capere consuescunt interdiu, ubi pascuntur, vesperi, ubi stabulantur. Feturae principium admittendi faciunt veris principio; tum enim dicuntur catulire, id est ostendere velle se maritari. Quae tum admissae, pariunt circiter solstitium; praegnantes enim solent esse ternos menses. In fetura dandum potius hordeaceos quam triticeos panes; magis enim eo aluntur et lactis praebent maiorem facultatem. In nutricatu secundum partum, si plures sunt, statim eligere oportet quos habere velis, reliquos abicere. Quam paucissimos reliqueris, tam optimi in alendo fiunt propter copiam lactis. Substernitur eis acus aut quid item aliud, quod molliore cubili facilius educentur. Catuli diebus XX videre incipiunt. Duobus mensibus primis a partu non diiunguntur a matre, sed minutatim desuefiunt. Educunt eos plures in unum locum et inritant ad pugnandum, quo fiunt acriores, neque defatigari patiuntur, quo fiunt segniores. Consue quoque faciunt ut alligari possint primum levibus vinclis; quae si abrodere conantur, ne id consuescant facere, verberibus eos deterrere solent. Pluviis diebus cubilia substernenda fronde aut pabulo duabus de causis: ut ne oblinantur aut perfrigescant. Quidam eos castrant, quod eo minus putant relinquere gregem; quidam non faciunt, quod eos credunt minus acres fieri. Quidam nucibus Graecis in aqua tritis perungunt aures et inter digitos, quod muscae et ricini et pulices soleant, si hoc unguine non sis usus, ea exulcerare. Ne vulnerentur a bestiis, imponuntur his collaria, quae vocantur melium, id est cingulum circum collum ex corio firmo cum clavulis capitatis, quae intra capita insuitur pellis mollis, ne noceat collo duritia ferri; quod, si lupus aliusve quis his vulneratus est, reliquas quoque canes facit, quae id non habent, ut sint in tuto. Numerus canum pro pecoris multitudine solet parari; fere modicum esse putant, ut singuli sequantur singulos opiliones. De quo numero alius alium modum constituit, quod, si sunt regiones, ubi bestiae sint multae, debent esse plures, quod accidit his qui per calles silvestres longinquos solent comitari in aestiva et hiberna. Villatico vero gregi in fundum satis esse duo, et id marem et feminam. Ita enim sunt adsiduiores, quod cum altero item alter fit acrior, et si alteruter aeger est, ne sine cane grex sit. 


X.
Cum circumspiceret, nequid praeterisset, Hoc silentium, inquam, vocat alium ad partes. Relicum enim in hoc actu, quot et quod genus sint habendi pastores. Cossinius: Ad maiores pecudes aetate superiores, ad minores etiam pueros, utrosque horum firmiores qui in callibus versentur, quam eos qui in fundo cotidie ad villam redeant (itaque in saltibus licet videre iuventutem, et eam fere armatam, cum in fundis non modo pueri sed etiam puellae pascant). Qui pascunt, eos cogere oportet in pastione diem totum esse, pascere communiter, contra pernoctare ad suum quemque gregem, esse omnes sub uno magistro pecoris; eum esse maiorem natu potius quam alios et peritiorem quam reliquos, quod ei qui aetate et scientia praestat animo aequiore reliqui parent. Ita tamen oportet aetate praestare, ut ne propter senectutem minus sustinere possit labores. Neque enim senes neque pueri callium difficultatem ac montium arduitatem atque asperitatem facile ferunt, quod patiendum illis, qui greges secuntur, praesertim armenticios ac caprinos, quibus rupes ac silvae ad pabulandum cordi. Formae hominum legendae ut sint firmae ac veloces, mobiles, expeditis membris, qui non solum pecus sequi possint, sed etiam a bestiis ac praedonibus defendere, qui onera extollere in iumenta possint, qui excurrere, qui iaculari. Non omnis apta natio ad pecuariam, quod neque Bastulus neque Turdulus idonei, Galli appositissimi, maxime ad iumenta. In emptionibus dominum legitimum sex fere res perficiunt: si hereditatem iustam adiit; si, ut debuit, mancipio ab eo accepit, a quo iure civili potuit; aut si in iure cessit, qui potuit cedere, et id ubi oportuit; aut si usu cepit; aut si e praeda sub corona emit; tumve cum in bonis sectioneve cuius publice veniit. In horum emptione solet accedere peculium aut excipi et stipulatio intercedere, sanum esse, furtis noxisque solutum; aut, si mancipio non datur, dupla promitti, aut, si ita pacti, simpla. Cibus eorum debet esse interdius separatim unius cuiusque gregis, vespertinus in cena, qui sunt sub uno magistro, communis. Magistrum providere oportet ut omnia sequantur instrumenta, quae pecori et pastoribus opus sunt, maxime ad victum hominum et ad medicinam pecudum. Ad quam rem habent iumenta dossuaria domini, alii equas, alii pro iis quid aliud, quod onus dorso ferre possit. 

Quod ad feturam humanam pertinet pastorum, qui in fundo perpetuo manent, facile est, quod habent conservam in villa, nec hac venus pastoralis longius quid quaerit. Qui autem in saltibus et silvestribus locis pascunt et non villa, sed casis repentinis imbres vitant, iis mulieres adiungere, quae sequantur greges ac cibaria pastoribus expediant eosque assiduiores faciant, utile arbitrati multi. Sed eas mulieres esse oportet firmas, non turpes, quae in opere multis regionibus non cedunt viris, ut in Illyrico passim videre licet, quod vel pascere pecus vel ad focum afferre ligna ac cibum coquere vel ad casas instrumentum servare possunt. De nutricatu hoc dico, easdem fere et nutrices et matres. Simul aspicit ad me et, ut te audii dicere, inquit, cum in Liburniam venisses, te vidisse matres familias eorum afferre ligna et simul pueros, quos alerent, alias singulos, alias binos, quae ostenderunt fetas nostras, quae in conopiis iacent dies aliquot, esse eiuncidas ac contemnendas. Cui ego, Certe, inquam; nam in Illyrico hoc amplius, praegnatem saepe, cum venit pariendi tempus, non longe ab opere discedere ibique enixam puerum referre, quem non peperisse, sed invenisse putes; nec non etiam hoc, quas virgines ibi appellant, non numquam annorum viginti, quibus mos eorum non denegavit, ante nuptias ut succumberent quibus vellent et incomitatis ut vagari liceret et filios habere. Quae ad valitudinem pertinent hominum ac pecoris et sine medico curari possunt, magistrum scripta habere oportet. Is enim sine litteris idoneus non est, quod rationes dominicas pecuarias conficere nequiquam recte potest. De numero pastorum alii angustius, alii laxius constituere solent. Ego in octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas. Greges ovium si magni sunt, quos miliarios faciunt quidam, facilius de summa hominum detrahere possis, quam de minoribus, ut sunt et Attici et mei. Septingenarii enim mei; tu, opinor, octingenarios habuisti, nec tamen non, ut nos, arietum decumam partem. Ad equarum gregem quinquagenarium bini homines, utique uterque horum ut secum habeat equas domitas singulas in his regionibus, in quibus in stabula solent equas abigere, ut in Apulia et in Lucanis accidit saepe. 


XI.
Quoniam promissa absolvimus, inquit, eamus. Si quidem, inquam, adieceritis de extraordinario pecudum fructu, ut praedictum est, de lacte in eo et tonsura. Lacte est omnium rerum, quas cibi causa capimus, liquentium maxime alibile, et id ovillum, dein caprinum. Quod autem maxime perpurget, est equinum, tum asininum, dein bubulum, tum caprinum. Sed horum sunt discrimina quaedam et a pastionibus et a pecudum natura et a mulgendo: a pastionibus, quod ad alendum utile quod fit ab hordeo et stipula et omnino arido et firmo cibo pecude pasta; ad perpurgandum ab ea, quae a viridi pasta, eo magis, si fuerit ex herbis, quae ipsae sumptae perpurgare solent corpora nostra; a pecudum natura, quod lac melius est a valentibus et ab his quae nondum veteres sunt, quam si est contra. A mulgendo atque ortu optimum est id quod neque nimium longe abest a mulso neque a partu continuo est sumptum. Ex hoc lacte casei qui fiunt, maximi cibi sunt bubuli et qui difficillime transeant sumpti, secundo ovilli, minimi cibi et qui facillime deiciantur caprini. Et etiam est discrimen, utrum casei molles ac recentes sint, an aridi et veteres, cum molles sint magis alibiles, in corpore non resides, veteres et aridi contra. Caseum facere incipiunt a vergiliis vernis exortis ad aestivas vergilias. Mulgent vere ad caseum faciundum mane, aliis temporibus meridianis horis, tametsi propter loca et pabulum disparile non usque quaque idem fit. In lactis duos congios addunt coagulum magnitudine oleae, ut coeat, quod melius leporinum et haedinum quam agninum. Alii pro coagulo addunt de fici ramo lac et acetum, aspergunt item aliis aliquot rebus, quod Graeci appellant alii opon alii dakryon. Non negarim, inquam, ideo aput divae Ruminae sacellum a pastoribus satam ficum, ibi enim solent sacrificari lacte pro vino et lactentibus. Mamma enim rumis, ut ante dicebant; a rumi etiam nunc dicuntur subrumi agni, lactantes a lacte. Quin aspergi solent sales, melior fossilis quam marinus. 

De tonsura ovium primum animadverto, antequam incipiam facere, num scabiem aut ulcera habeant, ut, si opus est, ante curentur, quam tondeantur. Tonsurae tempus inter aequinoctium vernum et solstitium, cum sudare inceperunt oves, a quo sudore recens lana tonsa sucida appellata est. Tonsas recentes eodem die perungunt vino et oleo, non nemo admixta cera alba et adipe suilla; et si ea tecta solet esse, quam habuit pellem intectam, eam intrinsecus eadem re perinungunt et tegunt rursus. Siqua in tonsura plagam accepit, eum locum oblinunt pice liquida. Oves hirtas tondent circiter hordeaceam messem, in aliis locis ante faenisecia. Quidam has bis in anno tondent, ut in Hispania citeriore, ac semenstres faciunt tonsuras; duplicem impendunt operam, quod sic plus putant fieri lanae, quo nomine quidam bis secant prata. Diligentiores tegeticulis subiectis oves tondere solent, nequi flocci intereant. Dies ad eam rem sumuntur sereni, et iis id faciunt fere a quarta ad decimam; cum sole calidiore tonsa, ex sudore eius lana fit mollior et ponderosior et colore meliore. Quam demptam ac conglobatam alii vellera, alii vellimna appellant; ex quo vocabulo animadverti licet prius in lana vulsuram quam tonsuram inventam. Qui etiam nunc vellunt, ante triduo habent ieiunas, quod languidae minus aegre radices lanae retinent. 

Omnino tonsores in Italiam primum venisse ex Sicilia dicuntur p. R. c. a. CCCCLIII, ut scriptum in publico Ardeae in litteris exstat, eosque adduxisse Publium Titinium Menam. Olim tonsores non fuisse adsignificant antiquorum statuae, quod pleraeque habent capillum et barbam magnam. 

Suscipit Cossinius: Fructum ut ovis e lana ad vestimentum, sic capra e pilis ministrat ad usum nauticum et ad bellica tormenta et fabrilia vasa. Neque non quaedam nationes harum pellibus sunt vestitae, ut in Gaetulia et in Sardinia. Cuius usum aput anticos quoque Graecos fuisse apparet, quod in tragoediis senes ab hac pelle vocantur diphtheriae et in comoediis qui in rustico opere morantur, ut aput Caecilium in Hypobolimaeo habet adulescens, aput Terentium in Heautontimorumeno senex. Tondentur, quod magnis villis sunt, in magna parte Phrygiae; unde cilicia et cetera eius generis solent fieri. Sed quod primum ea tonsura in Cilicia sit instituta, nomen id Cilicas adiecisse dicunt. 

Illi hoc, neque ab hoc quod mutaret Cossinius. Et simul Vituli libertus in urbem ueniens ex hortis devertitur ad nos et, Ego ad te missus, inquit, ibam domum rogatum ne diem festum faceres breviorem et mature venires. Itaque discedimus ego et Scrofa in hortos ad Vitulum, Niger Turrani noster, illi partim domum, partim ad Menatem.

----
[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA|&lt;&lt; Насловна]]</text>
      <sha1>gwq9yv8680z4r7rbqsdnd5l4ctynhlj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Liber III</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1544</id>
    <revision>
      <id>3900</id>
      <timestamp>2006-03-02T07:20:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67518" sha1="hx3b45j2qi1b8v6zsov56uvnay1zgj0" xml:space="preserve">[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA|&lt;&lt; Насловна]]

----

I.
Cum duae vitae traditae sint hominum, rustica et urbana, quidni, Pinni, dubium non est quin hae non solum loco discretae sint, sed etiam tempore diversam originem habeant. Antiquior enim multo rustica, quod fuit tempus, cum rura colerent homines neque urbem haberent. Etenim vetustissimum oppidum cum sit traditum Graecum Boeotiae Thebae, quod rex Ogyges aedificarit, in agro Romano Roma, quam Romulus rex; nam in hoc nunc denique est ut dici possit, non cum Ennius scripsit: 

septingenti sunt paulo plus aut minus anni,
augusto augurio postquam inclita condita Roma est.
Thebae, quae ante cataclysmon Ogygi conditae dicuntur, eae tamen circiter duo milia annorum et centum sunt. Quod tempus si referas ad illud principium, quo agri coli sunt coepti atque in casis et tuguriis habitabant nec murus et porta quid esset sciebant, immani numero annorum urbanos agricolae praestant. Nec mirum, quod divina natura dedit agros, ars humana aedificavit urbe, cum artes omnes dicantur in Graecia intra mille annorum reperte, agri numquam non fuerint in terris qui coli possint. Neque solum antiquior cultura agri, sed etiam melior. Itaque non sine causa maiores nostri ex urbe in agros redigebant suos cives, quod et in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his allevabantur. Nec sine causa terram eandem appellabant matrem et Cererem, et qui eam colerent, piam et utilem agere vitam credebant atque eos solos reliquos esse ex stirpe Saturni regis. Cui consentaneum est, quod initia vocantur potissimum ea quae Cereri fiunt sacra. Nec minus oppidi quoque nomen Thebae indicat antiquiorem esse agrum, quod ab agri genere, non a conditore nomen ei est impositum. Nam lingua prisca et in Graecia Aeolis Boeoti sine afflatu vocant collis tebas, et in Sabinis, quo e Graecia venerunt Pelasgi, etiam nunc ita dicunt, cuius vestigium in agro Sabino via Salaria non longe a Reate miliarius clivus cum appellatur tebae. Agri culturam primo propter paupertatem maxime indiscretam habebant, quod a pastoribus qui erant orti in eodem agro et serebant et pascebant; quae postea creverunt peculia diviserunt, ac factum ut dicerentur alii agricolae, alii pastores. Quae ipsa pars duplex est, tametsi ab nullo satis discreta, quod altera est villatica pastio, altera agrestis. Haec nota et nobilis, quod et pecuaria appellatur, et multum homines locupletes ob eam rem aut conductos aut emptos habent saltus; altera villatica, quod humilis videtur, a quibusdam adiecta ad agri culturam, cum esset pastio, neque explicata tota separatim, quod sicam, ab ullo. Itaque cum putarem esse rerum rusticarum, quae constituta sunt fructus causa, tria genera, unum de agri cultura, alterum de re pecuaria, tertium de villaticis pastionibus, tres libros institui, e quis duo scripsi, primum ad Fundaniam uxorem de agri cultura, secundum de pecuaria ad Turranium Nigrum; qui reliquus est tertius de villaticis fructibus, in hoc ad te mitto, quod visus sum debere pro nostra vicinitate et amore scribere potissimum ad te. Cum enim villam haberes opere tectorio et intestino ac pavimentis nobilibus lithostrotis spectandam et parum putasses esse, ni tuis quoque litteris exornati parietes essent, ego quoque, quo ornatior ea esse posset fructu, quod facere possem, haec ad te misi, recordatus de ea re sermones, quos de villa perfecta habuissemus. De quibus exponendis initium capiam hinc. 

II.
Comitiis aediliciis cum sole caldo ego et Q. Axius senator tribulis suffragium tulissemus et candidato, cui studebamus, vellemus esse praesto, cum domum rediret, Axius mihi, Dum diribentur, inquit, suffragia, vis potius villae publicae utamur umbra, quam privati candidati tabella dimidiata aedificemus nobis? Opinor, inquam, non solum, quod dicitur, &quot;malum consilium consultori est pessimum&quot;, sed etiam bonum consilium, qui consulit et qui consulitur, bonum habendum. Itaque imus, venimus in villam. Ibi Appium Claudium augurem sedentem invenimus in subselliis, ut consuli, siquid usus poposcisset, esset praesto. Sedebat ad sinistram ei Cornelius Merula consulari familia ortus et Fircellius Pavo Reatinus, ad dextram Minucius Pica et M. Petronius Passer. Ad quem cum accessissemus, Axius Appio subridens, Recipis nos, inquit, in tuum ornithona, ubi sedes inter aves? Ille, Ego vero, inquit, te praesertim, quoius aues hospitales etiam nunc ructor, quas mihi apposuisti paucis ante diebus in Villa Reatina ad lacum Velini eunti de controversiis Interamnatium et Reatinorum. Sed non haec, inquit, villa, quam aedificarunt maiores nostri, frugalior ac melior est quam tua illa perpolita in Reatino? Nuncubi hic vides citrum aut aurum? Num minium aut armenium? Num quod emblema aut lithostrotum? Quae illic omnia contra. Et cum haec sit communis universi populi, illa solius tua; haec quo succedant e campo cives et reliqui homines, illa quo equae et asini; praeterea cum ad rem publicam administrandam haec sit utilis, ubi cohortes ad dilectum consuli adductae considant, ubi arma ostendant, ubi censores censu admittant populum. Tua scilicet, inquit Axius, haec in campo Martio extremo utilis et non deliciis sumptuosior quam omnes omnium universae Reatinae? Tua enim oblita tabulis pictis nec minus signis; at mea, vestigium ubi sit nullum Lysippi aut Antiphili, at crebra sartoris et pastoris. Et cum illa non sit sine fundo magno et eo polito cultura, tua ista neque agrum habeat ullum nec bovem nec equam. Denique quid tua habet simile villae illius, quam tuus avos ac proavos habebat? Nec enim, ut illa, faenisicia vidit arida in tabulato nec vindemiam in cella neque in granario messim. Nam quod extra urbem est aedificium, nihilo magis ideo est villa, quam eorum aedificia, qui habitant extra portam Flumentanam aut in Aemilianis. 

Appius subridens, Quoniam ego ignoro, inquit, quid sit villa, velim me doceas, ne labar imprudentia, quod volo emere a M. Seio in Ostiensi villam. Quod si ea aedificia villae non sunt, quae asinum tuum, quem mihi quadraginta milibus emptum ostendebas aput te, non habent, metuo ne pro villa emam in litore Seianas aedes. Quod aedificium hic me Lucius Merula impulit ut cuperem habere, cum diceret nullam se accepisse villam, qua magis delectatus esset, cum apud eum dies aliquot fuisset; nec tamen ibi se vidisse tabulam pictam neque signum aheneum aut marmoreum ullum, nihilo magis torcula vasa vindemiatoria aut serias olearias aut trapetas. Axius aspicit Merulam et, Quid igitur, inquit, est ista villa, si nec urbana habet ornamenta neque rustica membra? Quoi ille; Num minus villa tua erit ad angulum Velini, quam neque pictor neque tector vidit umquam, quam in Rosea quae est polita opere tectorio eleganter, quam dominus habes communem cum asino? Cum significasset nutu nihilo minus esse villam eam quae esset simplex rustica, quam eam quae esset utrumque, et ea et urbana, et rogasset, quid ex iis rebus colligeret, Quid? inquit, si propter pastiones tuus fundus in Rosea probandus sit, et quod ibi pascitur pecus ac stabulatur, recte villa appellatur, haec quoque simili de causa debet vocari villa, in qua propter pastiones fructus capiuntur magni. Quid enim refert, utrum propter oves, an propter aves fructus capias? Anne dulcior est fructus apud te ex bubulo pecore, unde apes nascuntur, quam ex apibus, quae ad villam Sei in alvariis opus faciunt? Et num pluris tu e villa illic natos verres lanio vendis, quam hinc apros macellario Seius? Qui minus ego, inquit Axius, istas habere possum in Reatina villa? Nisi si apud Seium Siculum fit mel, Corsicum in Reatino; et hic aprum glans cum pascit empticia, facit pinguem, illic gratuita exilem. Appius: Posse ad te fieri, inquit, Seianas pastiones non negauit Merula; ego non esse ipse vidi. Duo enim genera cum sint pastionum, unum agreste, in quo pecuariae sunt, alterum villaticum, in quo sunt gallinae ac columbae et apes et cetera, quae in villa solent pasci, de quibus et Poenus Mago et Cassius Dionysius et alii quaedam separatim ac dispersim in libris reliquerunt, quae Seius legisse videtur et ideo ex iis pastionibus ex una villa maioris fructus capere, quam alii faciunt ex toto fundo. Certe, inquit Merula; nam ibi vidi greges magnos anserum, gallinarum, columbarum, gruum, pavonum, nec non glirium, piscium, aprorum, ceterae venationis. Ex quibus rebus scriba librarius, libertus eius, qui apparuit Varroni et me absente patrono hospitio accipiebat, in annos singulos plus quinquagena milia e villa capere dicebat. Axio admiranti, Certe nosti, inquam, materterae meae fundum, in Sabinis qui est ad quartum vicesimum lapidem via Salaria a Roma. Quidni? inquit, ubi aestate diem meridie dividere soleam, cum eo Reate ex urbe aut, cum inde venio hieme, noctu ponere castra. Atque in hac villa qui est ornithon, ex eo uno quinque milia scio venisse turdorum denariis ternis, ut sexaginta milia ea pars reddiderit eo anno villae, bis tantum quam tuus fundus ducentum iugerum Reate reddit. Quid? sexaginta, inquit Axius, sexaginta, sexaginta? derides. Sexaginta, inquam. Sed ad hunc bolum ut pervenias, opus erit tibi aut epulum aut triumphus alicuius, ut tunc fuit Scipionis Metelli, aut collegiorum cenae, quae nunc innumerabiles excandefaciunt annonam macelli. Reliquis annis omnibus si non hanc expectabis summam, spero, non tibi decoquet ornithon; neque hoc accidit his moribus nisi raro ut decipiaris. Quotus quisque enim est annus, quo non videas epulum aut triumphum aut collegia non epulari? Sed propter luxuriam, inquit, quodam modo epulum cotidianum est intra ianuas Romae. Nonne item L. Abucius, homo, ut scitis, apprime doctus, cuius Luciliano charactere sunt libelli, dicebat in Albano fundum suum pastionibus semper vinci a villa? Agrum enim minus decem milia reddere, villam plus vicena. Idem secundum mare, quo loco vellet, si parasset villam, se supra centum milia e villa recepturum. Age, non M. Cato nuper, cum Luculli accepit tutelam, e piscinis eius quadraginta milibus sestertiis vendidit piscis? Axius, Merula mi, inquit, recipe me quaeso discipulum villaticae pastionis. Ille: Quin simul ac promiseris minerval, incipiam, inquit. Ego vero non recuso, vel hodie vel ex ista pastione crebro. Appius: Credo simul ac primum ex isto villatico pecore mortui erunt anseres aut pavones. Cui ille: Quid enim interest, utrum morticinas editis volucres an pisces, quos nisi mortuos estis numquam? Sed oro te, inquit, induce me in viam disciplinae villaticae pastionis ac vim formamque eius expone. 


III.
Merula non gravate, Primum, inquit, dominum scientem esse oportet earum rerum, quae in villa circumve eam ali ac pasci possint, ita ut domino sint fructui ac delectationi. Eius disciplinae genera sunt tria: ornithones, leporaria, piscinae. Nunc ornithonas dico omnium alitum, quae intra parietes villae solent pasci. Leporaria te accipere volo non ea quae tritavi nostri dicebant, ubi soli lepores sint, sed omnia saepta, afficta villae quae sunt et habent inclusa animalia, quae pascantur. Similiter piscinas dico eas, quae in aqua dulci aut salsa inclusos habent pisces ad villam. Harum rerum singula genera minimum in binas species dividi possunt: in prima parte ut sint quae terra modo sint contentae, ut sunt pavones turtures turdi; in altera specie sunt quae non sunt contentae terra solum, sed etiam aquam requirunt, ut sunt anseres querquedulae anates. Sic alterum genus illud venaticum duas habet diversas species, unam, in qua est aper caprea lepus; altera item extra villam quae sunt, ut apes cochleae glires. Tertii generis aquatilis item species duae, partim quod habent pisces in aqua dulci, partim quod in marina. De his sex partibus ad ista tria genera item tria genera artificum paranda, aucupes venatores piscatores, aut ab iis emenda quae tuorum servorum diligentia tuearis in fetura ad partus et nata nutricere saginesque, in macellum ut perveniant. Neque non etiam quaedam adsumenda in villam sine retibus aucupis venatoris piscatoris, ut glires cochleas gallinas. Earum rerum cultura instituta prima ea quae in villa habetur; non enim solum augures Romani ad auspicia primum pararunt pullos, sed etiam patres familiae rure. Secunda, quae macerie ad villam venationis causa cluduntur et propter alvaria; apes enim subter subgrundas ad initio villatico usae tecto. Tertiae piscinae dulces fieri coeptae et e fluminibus captos recepere ad se pisces. Omnibus tribus his generibus sunt bini gradus; superiores, quos frugalitas antique, inferiores, quos luxuria posterior adiecit. Primus enim ille gradus anticus maiorum nostrum erat, in quo essent aviaria duo dumtaxat: in plano cohors, in qua pascebantur gallinae, et earum fructus erat ova et pulli; alter sublimis, in quo erant columbae in turribus aut summa villa. Contra nunc aviaria sunt nomine mutato, quod vocantur ornithones, quae palatum suave domini paravit, ut tecta maiora habeant, quam tum habebant totas villas, in quibus stabulentur turdi ac pavones. Sic in secunda parti ac leporario pater tuus, Axi, praeterquam lepusculum e venatione vidit numquam. Neque enim erat magnum id saeptum, quod nunc, ut habeant multos apros ac capreas, complura iugera maceriis concludunt. Non tu, inquit mihi, cum emisti fundum Tusculanum a M. Pisone, in leporario apri fuerunt multi? In tertia parti quis habebat piscinam nisi dulcem et in ea dumtaxat squalos ac mugiles pisces? Quis contra nunc minthon non dicit sua nihil interesse, utrum iis piscibus stagnum habeat plenum an ranis? Non Philippus, cum ad Ummidium hospitem Casini devertisset et ei e tuo flumine lupum piscem formosum apposuisset atque ille gustasset et exspuisset, dixit, &quot;Peream, ni piscem putavi esse&quot;? Sic nostra aetas in quam luxuriam propagavit leporaria, hac piscinas protulit ad mare et in eas pelagios greges piscium revocavit. Non propter has appellati Sergius Orata et Licinius Murena? Quis enim propter nobilitates ignorat piscinas Philippi, Hortensi, Lucullorum? Quare unde velis me incipere, Axi, dic. 


IV.
Ille, Ego vero, inquit, ut aiunt post principia in castris, id est ab his temporibus quam superioribus, quod ex pavonibus fructus capiuntur maiores quam e gallinis. Atque adeo non dissimulabo, quod volo de ornithone primum, quod lucri fecerunt hoc nomen turdi. Sexaginta enim milia Fircellina excande me fecerunt cupiditate. 

Merula, Duo genera sunt, inquit, ornithonis: unum delectationis causa, ut Varro hic fecit noster sub Casino, quod amatores invenit multos; alterum fructus causa, quo genere macellarii et in urbe quidam habent loca clausa et rure, maxime conducta in Sabinis, quod ibi propter agri naturam frequentes apparent turdi. Ex iis tertii generis voluit esse Lucullus coniunctum aviarium, quod fecit in Tusculano, ut in eodem tecto ornithonis inclusum triclinium haberet, ubi delicate cenitaret et alios videret in mazonomo positos coctos, alios volitare circum fenestras captos. Quod inutile invenerunt. Nam non tantum in eo oculos delectant intra fenestras aves volitantes, quantum offendit quod alienus odor opplet nares. 


V.
Sed quod te malle arbitror, Axi, dicam de hoc quod fructus causa faciunt, unde, non ubi, sumuntur pingues turdi. Igitur testudo, aut peristylum tectum tegulis aut rete, fit magna, in qua milia aliquot turdorum ac merularum includere possint, quidam cum eo adiciant praeterea aves alias quoque, quae pingues veneunt care, ut miliariae ac coturnices. In hoc tectum aquam venire oportet per fistulam et eam potius per canales angustas serpere, quae facile extergeri possint (si enim late ibi diffusa aqua, et inquinatur facilius et bibitur inutilius), et ex eis caduca quae abundat per fistulam exire, ne luto aves laborent. Ostium habere humile et angustum et potissimum eius generis, quod cocliam appellant, ut solet esse in cavea, in qua tauri pugnare solent; fenestras raras, per quas non videantur extrinsecus arbores aut aves, quod earum aspectus ac desiderium marcescere facit volucres inclusas. Tantum locum luminis habere oportet, ut aves videre possint, ubi assidant, ubi cibus, ubi aqua sit. Tectorio tacta esse levi circum ostia ac fenestras, nequa intrare mus aliave quae bestia possit. Circum huius aedifici parietes intrinsecus multos esse palos, ubi aves assidere possint, praeterea perticis inclinatis ex humo ad parietem et in eis transversis gradatim modicis intervallis perticis adnexis ad speciem cancellorum scaenicorum ac theatri. Deorsum in terram esse aquam, quam bibere possint, cibatui offas positas. Eae maxime glomerantur ex ficis et farre mixto. Diebus viginti antequam tollere vult turdos, largius dat cibum, quod plus ponit et farre subtiliore incipit alere. In hoc tecto caveas, quae caveae tabulata habeant aliquot ad perticarum supplementum. Contra hic aviarius, quae mortuae ibi sunt aves, ut domino numerum reddat, solet ibidem servare. Cum opus sunt, ex hoc auiario ut sumantur idoneae, excludantur in minusculum aviarium, quod est coniunctum cum maiore ostio, lumine illustriore, quod seclusorium appellant. Ibi cum eum numerum habet exclusum, quem sumere vult, omnes occidit. Hoc ideo in secluso clam, ne reliqui, si videant, despondeant animum atque alieno tempore venditoris moriantur. Non ut advenae volucres pullos faciunt, in agro ciconiae, in tecto hirundines, sic aut hic aut illic turdi, qui cum sint nomine mares, re vera feminae quoque sunt. Neque id non secutum ut esset in merulis, quae nomine feminino mares quoque sunt. Praeterea volucres cum partim advenae sint, ut hirundines et grues, partim vernaculae, ut gallinae ac columbae, de illo genere sunt turdi adventicio ac quotannis in Italiam trans mare advolant circiter aequinoctium autumnale et eodem revolant ad aequinoctium vernum, et alio tempore, turtures ac coturnices immani numero. Hoc ita fieri apparet in insulis propinquis Pontiis, Palmariae, Pandateriae. Ibi enim in prima volatura cum veniunt, morantur dies paucos requiescendi causa itemque faciunt, cum ex Italia trans mare remeant. 

Appius Axio, Si quinque milia hoc coieceris, inquit, et erit epulum ac triumphus, sexaginta milia quae vis statim in fenus des licebit multum. Tum mihi, tu dic illud alterum genus ornithonis, qui animi causa constitutus a te sub Casino fertur, in quo diceris longe vicisse non modo archetypon inventoris nostri ornithotrophion M. Laenii Strabonis, qui Brundisii hospes noster primus in peristylo habuit exhedra conclusas aves, quas pasceret obiecto rete, sed etiam in Tusculano magna aedificia Luculli. Quoi ego: Cum habeam sub oppido Casino flumen, quod per villam fluat, liquidum et altum marginibus lapideis, latum pedes quinquaginta septem, et e villa in villam pontibus transeatur, longum pedes DCCCCL derectum ab insula, quae est in imo fluvio, ubi confluit altera amnis, ad summum flumen, ubi est museum, circum huius ripas ambulatio sub dio pedes lata denos, ab hac est in agrum versus ornithonis locus ex duabus partibus dextra et sinistra maceriis altis conclusus. Inter quas locus qui est ornithonis deformatus ad tabulae litterariae speciem cum capitulo, forma qua est quadrata, patet in latitudinem pedes XLVIII, in longitudinem pedes LXXII; qua ad capitulum rutundum est, pedes XXVII. Ad haec, ita ut in margine quasi infimo tabulae descripta sit, ambulatio, ab ornithone plumula, in qua media sunt caveae, qua introitus in aream est. In limine, in lateribus dextra et sinistra porticus sunt primoribus columnis lapideis, pro mediis arbusculis humilibus ordinatae, cum a summa macerie ad epistylium tecta porticus sit rete cannabina et ab epistylio ad stylobaten. Hae sunt avibus omnigenus oppletae, quibus cibus ministratur per retem et aqua rivolo tenui affluit. Secundum stylobatis interiorem partem dextra et sinistra ad summam aream quadratam e medio diversae duae non latae oblongae sunt piscinae ad porticus versus. Inter eas piscinas tantummodo accessus semita in tholum, qui est ultra rutundus columnatus, ut est in aede Catuli, si pro parietibus feceris columnas. Extra eas columnas est silva manu sata grandibus arboribus, ut infima perluceat, tota saepta maceriis altis. Intra tholi columnas exteriores lapideas et totidem interiores ex abiete tenues locus est pedes quinque latus. Inter columnas exteriores pro pariete reticuli e nervis sunt, ut prospici in silvam possit et quae ibi sunt videri neque avis ea transire. Intra interiores columnas pro pariete rete aviarium est obiectum. Inter has et exteriores gradatim substructum ut theatridion avium, mutuli crebri in omnibus columnis impositi, sedilia avium. Intra retem aves sunt omnigenus, maxime cantrices, ut lusciniolae ac merulae, quibus aqua ministratur per canaliculum, cibus obicitur sub retem. Subter columnarum stylobaten est lapis a falere pedem et dodrantem alta; ipsum falere ad duo pedes altum a stagno, latum ad quinque, ut in culcitas et columellas convivae pedibus circumire possint. Infimo intra falere est stagnum cum margine pedali et insula in medio parva. Circum falere et navalia sunt excavata anatium stabula. In insula est columella, in qua intus axis, qui pro mensa sustinet rotam radiatam, ita ut ad extremum, ubi orbile solet esse, arcuata tabula cavata sit ut tympanum in latitudinem duo pedes et semipedem, in altitudinem palmum. Haec ab uno puero, qui ministrat, ita vertitur, ut omnia una ponantur et ad bibendum et ad edendum et admoveantur ad omnes convivas. Ex suggesto faleris, ubi solent esse peripetasmata, prodeunt anates in stagnum ac nant, e quo rivus pervenit in duas, quas dixi, piscinas, ac pisciculi ultro ac citro commetant, cum et aqua calida et frigida ex orbi ligneo mensaque, quam dixi in primis radiis esse, epitoniis versis ad unum quemque factum sit ut fluat convivam. Intrinsecus sub tholo stella lucifer interdiu, noctu hesperus, ita circumeunt ad infimum hemisphaerium ac moventur, ut indicent, quot sint horae. In eodem hemisphaerio medio circum cardinem est orbis ventorum octo, ut Athenis in horologio, quod fecit Cyrrestes; ibique eminens radius a cardine ad orbem ita movetur, ut eum tangat ventum, qui flet, ut intus scire possis. 

Cum haec loqueremur, clamor fit in campo. Nos athletae comitiorum cum id fieri non miraremur propter studia suffragatorum et tamen scire vellemus, quid esset, venit ad nos Pantuleius Parra, narrat ad tabulam, cum diriberent, quendam deprensum tesserulas coicientem in loculum, eum ad consulem tractum a fautoribus competitorum. Pavo surgit, quod eius candidati custos dicebatur deprensus. 


VI.
Axius, De pavonibus, inquit, libere licet dicas, quoniam discessit Fircellius, qui, secus siquid diceres de iis, gentilitatis causa fortasse an tecum duceret serram. Quoi Merula, De pavonibus nostra memoria, inquit, greges haberi coepti et venire magno. Ex iis M. Aufidius Lurco supra sexagena milia nummum in anno dicitur capere. Ii aliquanto pauciores esse debent mares quam feminae, si ad fructum spectes; si ad delectationem, contra; formosior enim mas. Pascendi greges agrestes. Transmarini esse dicuntur in insulis, Sami in luco Iunonis, item in Planasia insula M. Pisonis. Hi ad greges constituendos parantur bona aetate et bona forma. Huic enim natura formae e volucribus dedit palmam. Ad admissuram haec minores bimae non idoneae nec iam maiores natu. Pascuntur omne genus obiecto frumento, maxime hordeo. Itaque Seius iis dat in menses singulos hordei singulos modios, ita ut in fetura det uberius, antequam salire incipiant. In has a procuratore ternos pullos exigit eosque, cum creverunt, quinquagenis denariis vendit, ut nulla avis hunc assequatur fructum. Praeterea ova emit ac supponit gallinis, ex quibus excusos pullos refert in testudinem eam, in qua pavones habet. Quod tectum pro multitudine pavonum fieri debet et habere cubilia discreta, tectorio levata, quo neque serpens neque bestia accedere ulla possit; praeterea habere locum ante se, quo pastum exeant diebus apricis. Utrumque locum purum esse volunt hae volucres. Itaque pastorem earum cum vatillo circumire oportet ac stercus tollere ac conservare, quod et ad agri culturam idoneum est et ad substramen pullorum. Primus hos Q. Hortensius augurali aditiali cena posuisse dicitur, quod potius factum tum luxuriosi quam severi boni viri laudabant. Quem cito secuti multi extulerunt eorum pretia, ita ut ova eorum denariis veneant quinis, ipsi facile quinquagenis, grex centenarius facile quadragena milia sestertia ut reddat, ut quidem Abucius aiebat, si in singulos ternos exigeret pullos, perfici sexagenas posse. 


VII.
Interea venit apparitor Appi a consule et augures ait citari. Ille foras exit e villa. At in villam intro involant columbae, de quibus Merula Axio: Si umquam peristerotrophion constituisses, has tuas esse putares, quamvis ferae essent. Duo enim genera earum in peristerotrophio esse solent: unum agreste, ut alii dicunt, saxatile, quod habetur in turribus ac columinibus villae, a quo appellatae columbae, quae propter timorem naturalem summa loca in tectis captant; quo fit ut agrestes maxime sequantur turres, in quas ex agro evolant suapte sponte ac remeant. Alterum genus columbarum est clementius, quod cibo domestico contentum intra limina ianuae solet pasci. Hoc genus maxime est colore albo, illud alterum agreste sine albo, vario. Ex iis duabus stirpibus fit miscellum tertium genus fructus causa, atque incedunt in locum unum, quod alii vocant peristerona, alii peristerotrophion, in quo uno saepe vel quinque milia sunt inclusae. Peristeron fit ut testudo magna, camara tectus, uno ostio angusto, fenestris punicanis aut latioribus reticulatis utrimque, ut locus omnis sit illustris, neve quae serpens aliudve quid animal maleficum introire queat. Intrinsecus quam levissimo marmorato toti parietes ac camarae oblinuntur et extrinsecus circum fenestras, ne mus aut lacerta qua adrepere ad columbaria possit. Nihil enim timidius columba. Singulis paribus columbaria fiunt rutunda in ordinem crebra, ordines quam plurimi possunt a terra usque ad camaram. Columbaria singula esse oportet ut os habeat, quo modo introire et exire possit, intus ternarum palmarum ex omnibus partibus. Sub ordines singulos tabulae fictae ut sint bipalmes, quo utantur vestibulo ac prodeant. Aquam esse oportet quae influat, unde et bibere et ubi lavari possint. Permundae enim sunt hae volucres. Itaque pastorem columbarum quotquot mensibus crebro oportet everrere; est enim quod eum inquinat locum appositum ad agri culturam, ita ut hoc optimum esse scripserint aliquot. Siquae columba quid offenderit, ut medeatur; siquae perierit, ut efferatur; siqui pulli idonei sunt ad vendendum, promat. Item quae fetae sunt, certum locum ut disclusum ab aliis rete habeat, quo transferantur, e quo foras ex peristerone evolare possint matres. Quod faciunt duabus de causis: una, si fastidiunt aut inclusae consenescunt, quod libero aere, cum exierint in agros, redintegrentur; altera de causa propter inlicium. Ipsae enim propter pullos, quos habent, utique redeunt, nisi a corvo occisae aut ab accipitre interceptae. Quos columbarii interficere solent duabus virgis viscatis defictis in terra inter se curvatis, cum inter eas posuerint obligatum animal, quod petere soleant accipitres, qui ita decipiuntur, cum se obleverunt visco. Columbas redire solere ad locum licet animadvertere, quod multi in theatro e sinu missas faciunt, atque ad locum redeunt, quae nisi reverterentur, non emitterentur. Cibus apponitur circum parietes in canalibus, quas extrinsecus per fistulas supplent. Delectantur milio, tritico, hordeo, piso, fasiolis, ervo. Item fere haec, in turribus ac summis villis qui habent agrestes columbas, quoad possunt, imitandum. In peristeronas aetate bona parandum, neque pullos neque vetulas, totidem mares quot feminas. Nihil columbis fecundius. Itaque diebus quadragenis concipit et parit et incubat et educat. Et hoc fere totum annum faciunt; tantummodo intervallum faciunt a bruma ad aequinoctium vernum. Pulli nascuntur bini, qui simulac creverunt et habent robur, cum matribus pariunt. Qui solent saginare pullos columbinos, quo pluris vendant, secludunt eos, cum iam pluma sunt tecti. Deinde manducato candido farciunt pane; hieme hoc bis, aestate ter, mane meridie vesperi; hieme demunt cibum medium. Qui iam pinnas incipiunt habere, relincunt in nido inlisis cruribus et matribus, uberius ut cibo uti possint, obiciunt. Eo enim totum diem se et pullos pascunt. Qui ita educantur, celerius pinguiores fiunt quam alii, et candidae fiunt parentes eorum. Romae, si sunt formosi, bono colore, integri, boni seminis, paria singula volgo veneunt ducenis nummis nec non eximia singulis milibus nummum. Quas nuper cum mercator tanti emere vellet a L. Axio, equite Romano, minoris quadringentis denariis datorum negavit. Axius, Si possem emere, inquit, peristerona factum, quem ad modum in aedibus cum habere vellem, emi fictilia columbaria, iam issem emptum et misissem ad villam. Quasi vero, inquit Pica, non in urbe quoque sint multi. An tibi columbaria qui in tegulis habent, non videntur habere peristeronas, cum aliquot supra centum milium sestertium habeant instrumentum? E quis alicuius totum emas censeo, et antequam aedificas rure, magnum condiscas hic in urbe cotidie lucrum assem semissem condere in loculos. Tu, Merula, sic perge deinceps. 


VIII.
Ille, Turturibus item, inquit, locum constituendum proinde magnum, ac multitudinem alere velis; eumque item ut de columbis dictum est, ut habeat ostium ac fenestras et aquam puram ac parietes camaras munitas tectorio; sed pro columbariis in pariete mutulos aut palos in ordinem, supra quos tegeticulae cannabinae sint impositae. Infimum ordinem oportet abesse a terra non minus tres pedes, inter reliquos dodrantes, a summo ad camaram semipedem, aeque latum ac mutulus a pariete extare potest, in quibus dies noctesque pascuntur. Cibatui quod sit, obiciunt triticum siccum, in centenos vicenos turtures fere semodium, cottidie everrentes eorum stabula, a stercore ne offendantur, quod item servatur ad agrum colendum. Ad saginandum adpositissimum tempus circiter messem. Etenim matres eorum tum optimae sunt, cum pulli plurimi gignuntur, qui ad farturam meliores. Itaque eorum fructus id temporis maxime consistit. 


IX.
Axius, Ego quae requiro farturae membra, de gallinis dic sodes, Merula: tum de reliquis siquid idoneum fuerit ratiocinari, licebit. Igitur sunt gallinae quae vocantur generum trium: villaticae et rusticae et Africanae. Gallinae villaticae sunt, quas deinceps rure habent in villis. De his qui ornithoboscion instituere vult, id est adhibita scientia ac cura ut capiant magnos fructus, ut factitaverunt Deliaci, haec quinque maxime animadvertant oportet; de emptione, cuius modi et quam multas parent; de fetura, quem ad modum admittant et pariant; de ovis, quem ad modum incubent et excudant; de pullis, quem ad modum et a quibus educentur; hisce appendix adicitur pars quinta, quem ad modum saginentur. Ex quis tribus generibus proprio nomine vocantur feminae quae sunt villaticae gallinae, mares galli, capi semimares, qui sunt castrati. Gallos castrant, ut sint capi, candenti ferro inurentes ad infima crura, usque dum rumpatur, et quod exstat ulcus, oblinunt figlina creta. Qui spectat ut ornithoboscion perfectum habeat, scilicet genera ei tria paranda, maxime villaticas gallinas. E quis in parando eligat oportet fecundas, plerumque rubicunda pluma, nigris pinnis, imparibus digitis, magnis capitibus, crista erecta, amplas; hae enim ad partiones sunt aptiores. Gallos salaces qui animadvertunt, si sunt lacertosi, rubenti crista, rostro brevi pleno acuto, oculis ravis aut nigris, palea rubra subalbicanti, collo vario aut aureolo, feminibus pilosis, cruribus brevibus, unguibus longis, caudis magnis, frequentibus pinnis; item qui elati sunt ac vociferant saepe, in certamine pertinaces et qui animalia quae nocent gallinis non modo non pertimescant, sed etiam pro gallinis propugnent. Nec tamen sequendum in seminio legendo Tanagricos et Melicos et Chalcidicos, qui sine dubio sunt pulchri et ad proeliandum inter se maxime idonei, sed ad partus sunt steriliores. Si ducentos alere velis, locus saeptus adtribuendus, in quo duae caveae coniunctae magnae constituendae, quae spectent ad exorientem versus, utraeque in longitudinem circiter decem pedum, latitudine dimidio minores, altitudine paulo humiliores: in utraque fenestra lata tripedalis, et eae pede altiores e viminibus factae raris, ita ut lumen praebeant multum, neque per eas quicquam ire intro possit, quae nocere solent gallinis. Inter duas ostium sit, qua gallinarius, curator earum, ire possit. In caveis crebrae perticae traiectae sint, ut omnes sustinere possint gallinas. Contra singulas perticas in pariete exclusa sint cubilia earum. Ante sit, ut dixi, vestibulum saeptum, in quo diurno tempore esse possint atque in pulvere volutari. Praeterea sit cella grandis, in qua curator habitet, ita ut in parietibus circum omnia plena sint cubilia gallinarum aut exsculpta aut adficta firmiter. Motus enim, cum incubat, nocet. In cubilibus, cum parturient, acus substernendum; cum pepererunt, tollere substramen et recens aliud subicere, quod pulices et cetera nasci solent, quae gallinam conquiescere non patiuntur; ob quam rem ova aut inaequabiliter maturescunt aut consenescunt. Quae velis incubet, negant plus XXV oportere ova incubare, quamvis propter fecunditatem pepererit plura, optimum esse partum ab aequinoctio verno ad autumnale. Itaque quae ante aut post nata sunt et etiam prima eo tempore, non supponenda; et ea quae subicias, potius vetulis quam pullitris, et quae rostra aut ungues non habeant acutos, quae debent potius in concipiendo occupatae esse quam incubando. Adpositissimae ad partum sunt anniculae aut bimae. Si ova gallinis pavonina subicias, cum iam decem dies fovere coepit, tum denique gallinacia subicere, ut una excudat. Gallinaciis enim pullis bis deni dies opus sunt, pavoninis ter noveni. Eas includere oportet, ut diem et noctem incubent, praeterquam mane et vespere, dum cibus ac potio is detur. Curator oportet circumeat diebus interpositis aliquot ac vertere ova, ut aequabiliter concalefiant. Ova plena sint atque utilia necne, animadverti aiunt posse, si demiseris in aquam, quod inane natet, plenum desidit. Qui ut hoc intellegant concutiant, errare, quod vitale venas confundant in iis. Idem aiunt, cum ad lumen sustuleris, quod perluceat, id esse inane. Qui haec volunt diutius servare, perfricant sale minuto aut muria tres aut quattuor horas eaque abluta condunt in furfures aut acus. In supponendo ova observant ut sint numero imparia. Ova, quae incubantur, habeantne semen pulli, curator quadriduo post quam incubari coepit intellegere potest. Si contra lumen tenuit et purum unius modi esse animadvertit, putant eiciendum et aliud subiciundum. Excusos pullos subducendum ex singulis nidis et subiciendum ei quae habeat paucos; ab eaque, si reliqua sint ova pauciora, tollenda et subicienda aliis, quae nondum excuderunt et minus habent triginta pullos. Hoc enim gregem maiorem non faciendum. Obiciendum pullis diebus XV primis mane subiecto pulvere, ne rostris noceat terra dura, polentam mixtam cum nasturti semine et aqua aliquanto ante factam intritam, ne tum denique in eorum corpore turgescat; aqua prohibendum. Qua de clunibus coeperint habere pinnas, e capite, e collo eorum crebro eligendi pedes; saepe enim propter eos consenescunt. Circum caveas eorum incendendum cornum cervinum, ne quae serpens accedat, quarum bestiarum ex odore solent interire. Prodigendae in solem et in stercilinum, ut volutare possint, quod ita alibiliores fiunt; neque pullos, sed omne ornithoboscion cum aestate, tum utique cum tempestas sit mollis atque apricum; intento supra rete, quod prohibeat eas extra saepta evolare et in eas involare extrinsecus accipitrem aut quid aliud; evitantem caldorem et frigus, quod utrumque iis adversum. Cum iam pinnas habebunt, consuefaciundum ut unam aut duas sectentur gallinas, ceterae ut potius ad pariendum sint expeditae, quam in nutricatu occupatae. Incubare oportet incipere secundum novam lunam, quod fere quae ante, pleraque non succedunt. Diebus fere viginti excudunt. De quibus villaticis quoniam vel nimium dictum, brevitate reliqua compensabo. 

Gallinae rusticae sunt in urbe rarae nec fere nisi mansuetae in cavea videntur Romae, similes facie non his gallinis villaticis nostris, sed Africanis. Aspectu ac facie incontaminatae in ornatibus publicis solent poni cum psittacis ac merulis albis, item aliis id genus rebus inusitatis. Neque fere in villis ova ac pullos faciunt, sed in silvis. Ab his gallinis dicitur insula Gallinaria appellata, quae est in mari Tusco secundum Italiam contra montes Liguscos, Intimilium, Album Ingaunum; alii ab his villaticis invectis a nautis, ibi feris factis procreatis. Gallinae Africanae sunt grandes, variae, gibberae, quas meleagridas appellant Graeci. Haec novissimae in triclinium cenantium introierunt e culina propter fastidium hominum. Veneunt propter penuriam magno. De tribus generibus gallinae saginantur maxime villaticae. Eas includunt in locum tepidum et angustum et tenebricosum, quod motus earum et lux pinguitudinis vindicta, ad hanc rem electis maximis gallinis, nec continuo his, quas Melicas appellant falso, quod antiqui, ut Thetim Thelim dicebant, sic Medicam Melicam vocabant. Hae primo dicebantur, quae ex Medica propter magnitudinem erant allatae quaeque ex iis generatae, postea propter similitudinem amplae omnes. Ex iis evulsis ex alis pinnis et e cauda farciunt turundis hordeaceis partim admixtis farina lolleacia aut semine lini ex aqua dulci. Bis die cibum dant, observantes ex quibusdam signis ut prior sit concoctus, antequam secundum dent. Dato cibo, quom perpurgarunt caput, nequos habeat pedes, rursus eas concludunt. Hoc faciunt usque ad dies XXV; tunc denique pingues fiunt. Quidam et triticeo pane intrito in aquam, mixto vino bono et odorato, farciunt, ita ut diebus XX pingues reddant ac teneras. Si in farciendo nimio cibo fastidiunt, remittendum in datione pro portione, ac decem primis processit, in posterioribus ut deminuat eadem ratione, ut vicesimus dies et primus sint pares. Eodem modo palumbos farciunt ac reddunt pingues. 


X.
Transi, inquit Axius, nunc in illud genus, quod non est ulla villa ac terra contentum, sed requirit piscinas, quod vos philograeci vocatis amphibium. In quibus ubi anseres aluntur, nomine alieno chenoboscion appellatis. Horum greges Scipio Metellus et M. Seius habent magnos aliquot. Merula, Seius, inquit, ita greges comparavit anserum, ut hos quinque gradus obseruaret, quos in gallinis dixi. Hi sunt de genere, de fetura, de ovis, de pullis, de sagina. Primum iubebat servum in legendo observare ut essent ampli et albi, quod plerumque pullos similes sui faciunt. Est enim alterum genus varium, quod ferum vocatur, nec cum iis libenter congregantur, nec aeque fit mansuetum. Anseribus ad admittendum tempus est aptissimum a bruma, ad pariendum et incubandum a Kalendis Februariis vel Martiis usque ad solstitium. Saliunt fere in aqua, iniguntur in flumen aut piscinam. Singulae non plus quam ter in anno pariunt. Singulis, ubi pariant, faciendum haras quadratas circum binos pedes et semipedem; eas substernendum palea. Notandum earum ova aliquo signo, quod aliena non excudunt. Ad incubandum supponunt plerumque novem aut undecim, qui hoc minus, quinque, qui hoc plus, XV. Incubat tempestatibus dies triginta, tepidioribus XXV. Cum excudit, quinque diebus primis patiuntur esse cum matre. Deinde cotidie, serenum cum est, producunt in prata, item piscinas aut paludes, iisque faciunt haras supra terram aut suptus, in quas non inducunt plus vicenos pullos, easque cellas provident ne habeant in solo umorem et ut molle habeant substramen e palea aliave qua re, neve qua eo accedere possint mustelae aliaeve quae bestiae noceant. Anseres pascunt in umidis locis et pabulum serunt, quod aliquem ferat fructum, seruntque his herbam, quae vocatur seris, quod ea aqua tacta, etiam cum est arida, fit viridis. Folia eius decerpentes dant, ne, si eo inegerint, ubi nascitur, aut obterendo perdant aut ipsi cruditate pereant; voraces enim sunt natura. Quo temperandum iis, qui propter cupiditatem saepe in pascendo, si radicem prenderunt, quam educere velint e terra, abrumpunt collum; perimbecillum enim id, ut caput molle. Si haec herba non est, dandum hordeum aut frumentum aliud. Cum est tempus farraginis, dandum, ut in seri dixi. Cum incubant, hordeum iis intritum in aqua apponendum. Pullis primum biduo polenta aut hordeum apponitur, tribus proximis nasturtium viride consectum minutatim ex aqua in vas aliquod. Cum autem sunt inclusi in haras aut speluncas, ut dixi, viceni, obiciunt iis polentam hordeaceam aut farraginem herbamve teneram aliquam concisam. Ad saginandum eligunt pullos circiter sesquimensem qui sunt nati; eos includunt in saginario ibique polentam et pollinem aqua madefacta dant cibum, ita ut ter die saturent. Secundum cibum large ut bibant faciunt potestatem. Sic curati circiter duobus mensibus fiunt pingues. Quotienscumque sumpeserunt, locus solet purgari, quod amant locum purum neque ipsi ullum, ubi fuerunt, relincunt purum. 


XI.
Qui autem volunt greges anatium habere ac constituere nessotrophion, primum locum, quoi est facultas, eligere oportet palustrem, quod eo maxime delectantur; si id non, potissimum ibi, ubi sit naturalis aut lacus aut stagnum aut manu facta piscina, quo gradatim descendere possint. Saeptum altum esse oportet, ubi versentur, ad pedes quindecim, ut vidistis ad villam Sei, quod uno ostio claudatur. Circum totum parietem intrinsecus crepido lata, in qua secundum parietem sint tecta cubilia, ante ea vestibulum earum exaequatum tectorio opere testaceo. In eo perpetua canalis, in quam et cibus imponitur iis et immittitur aqua; sic enim cibum capiunt. Omnes parietes tectorio levigantur, ne faeles aliave quae bestia introire ad nocendum possit, idque saeptum totum rete grandibus maculis integitur, ne eo involare aquila possit neve evolare anas. Pabulum iis datur triticum, hordeum, vinacei, non numquam etiam ex aqua cammari et quaedam eius modi aquatilia. Quae in eo saepto erunt piscinae, in eas aquam large influere oportet, ut semper recens sit. 

Sunt item non dissimilia alia genera, ut querquedulae, phalarides, sic perdices, quae, ut Archelaus scribit, voce maris audita concipiunt. Quae, ut superiores, neque propter fecunditatem neque propter suavitatem saginantur et sic pascendo fiunt pingues. Quod ad villaticarum pastionum primum actum pertinere sum ratus, dixi. 


XII.
Interea redit Appius, et percontati nos ab illo et ille a nobis, quid esset dictum ac factum. Appius, Sequitur, inquit, actus secundi generis adficticius ad villam qui solet esse, ac nomine antico a parte quadam leporarium appellatum. Nam neque solum lepores in eo includuntur silva, ut olim in iugero agelli aut duobus, sed etiam cervi aut capreae in iugeribus multis. Quintus Fulvius Lippinus dicitur habere in Tarquiniensi saepta iugera quadraginta, in quo sunt inclusa non solum ea quae dixi, sed etiam oves ferae, etiam hoc maius hic in Statoniensi et quidam in locis aliis; in Gallia vero transalpina T. Pompeius tantum saeptum venationis, ut circiter passum locum inclusum habeat. Praeterea in eodem consaepto fere habere solent cocliaria atque alvaria atque etiam dolia, ubi habeant conclusos glires. Sed horum omnium custodia, incrementum et pastio aperta, praeterquam de apibus. Quis enim ignorat saepta e maceriis ita esse oportere in leporario, ut tectorio tacta sint et sint alta? Alterum ne faelis aut maelis aliave quae bestia introire possit, alterum ne lupus transilire; ibique esse latebras, ubi lepores interdiu delitiscant in virgultis atque herbis, et arbores patulis ramis, quae aquilae impediant conatus. Quis item nescit, paucos si lepores, mares ac feminas, intromiserit, brevi tempore fore ut impleatur? Tanta fecunditas huius quadripedis. Quattuor modo enim intromisit in leporarium, brevi solet repleri. Etenim saepe, cum habent catulos recentes, alios in ventre habere reperiuntur. Itaque de iis Archelaus scribit, annorum quot sit qui velit scire, inspicere oportere foramina naturae, quod sine dubio alius alio habet plura. Hos quoque nuper institutum ut saginarent plerumque, cum exceptos e leporario condant in caveis et loco clauso faciant pingues. Quorum ergo tria genera fere sunt: unum Italicum hoc nostrum pedibus primis humilibus, posterioribus altis, superiore parte pulla, ventre albo, auribus longis. Qui lepus dicitur, cum praegnas sit, tamen concipere. In Gallia Transalpina et Macedonia fiunt permagni, in Hispania et in Italia mediocres. Alterius generis est, quod in Gallia nascitur ad Alpis, qui hoc fere mutant, quod toti candidi sunt; ii raro perferuntur Romam. Tertii generis est, quod in Hispania nascitur, similis nostro lepori ex quadam parte, sed humile, quem cuniculum appellant. L. Aelius putabat ab eo dictum leporem a celeritudine, quod levipes esset. Ego arbitror a Graeco vocabulo antico, quod eum Aeolis leporin appellabant. Cuniculi dicti ab eo, quod sub terra cuniculos ipsi facere solent, ubi lateant in agris. Horum omnium tria genera, si possis, in leporario habere oportet. Duo quidem utique te habere puto, quod in Hispania annis ita fuisti multis, ut inde te cuniculos persecutos credam. 


XIII.
Apros quidem posse haberi in leporario nec magno negotio ibi et captivos et cicuris, qui ibi nati sint, pingues solere fieri scis, inquit, Axi. Nam quem fundum in Tusculano emit hic Varro a M. Pupio Pisone, vidisti ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pabulum, cum ex superiore loco e palaestra apris effunderetur glans, capreis victa aut quid aliud. Ego vero, inquit ille, apud Q. Hortensium cum in agro Laurenti essem. Ibi istuc magis thraikikos fieri vidi. Nam silva erat, ut dicebat, supra quinquaginta iugerum maceria saepta, quod non leporarium, sed therotrophium appellabat. Ibi erat locus excelsus, ubi triclinio posito cenabamus, quo Orphea vocari iussit. Qui cum eo venisset cum stola et cithara cantare esset iussus, bucina inflavit, ut tanta circumfluxerit nos cervorum aprorum et ceterarum quadripedum multitudo, ut non minus formosum mihi visum sit spectaculum, quam in Circo Maximo aedilium sine Africanis bestiis cum fiunt venationes. 


XIV.
Axius, Tuas partes, inquit, sublevavit Appius, O Merula noster. Quod ad venationem pertinet, breviter secundus trasactus est actus, nec de cochleis ac gliribus quaero, quod relicum est; neque enim magnum molimentum esse potest. Non istuc tam simplex est, inquit Appius, quam tu putas, O Axi noster. Nam et idoneus sub dio sumendus locus cochleariis, quem circum totum aqua claudas, ne, quas ibi posueris ad partum, non liberos earum, sed ipsas quaeras. Aqua, inquam, finiendae, ne fugitivarius sit parandus. Locus is melior, quem et non coquit sol et tangit ros. Qui si naturalis non est, ut fere non sunt in aprico loco, neque habeas in opaco ubi facias, ut sunt sub rupibus ac montibus, quorum adluant radices lacus ac fluvii, manu facere oportet roscidum. Qui fit, si adduxeris fistula et in eam mammillas imposueris tenues, quae eructent aquam, ita ut in aliquem lapidem incidat ac late dissipetur. Parvus iis cibus opus est, et is sine ministratore, et hunc, dum serpit, non solum in area reperit, sed etiam, si rivus non prohibet, parietes stantes invenit. Denique ipsae et ruminantes ad propolam vitam diu producunt, cum ad eam rem pauca laurea folia intericiant et aspergant furfures non multos. Itaque cocus has vivas an mortuas coquat, plerumque nescit. Genera cochlearum sunt plura, ut minutae albulae, quae afferuntur e Reatino, et maximae, quae de Illyrico apportantur, et mediocres, quae ex Africa afferuntur; non quo non in his regionibus quibusdam locis ac magnitudinibus sint disperiles; nam et valde amplae sunt ex Africa, quae vocantur solitannae, ita ut in eas LXXX quadrantes coici possint, et sic in aliis regionibus eaedem inter se collatae minores ac maiores. Hae in fetura pariunt innumerabilia. Earum semen minutum ac testa molli diuturnitate obdurescit. Magnis insulis in areis factis magnum bolum deferunt aeris. Has quoque saginare solent ita, ut ollam cum foraminibus incrustent sapa et farri, ubi pascantur, quae foramina habeat, ut intrare aer possit; vivax enim haec natura. 


XV.
Glirarium autem dissimili ratione habetur, quod non aqua, sed maceria locus saepitur; tota levi lapide aut tectorio intrinsecus incrustatur, ne ex ea erepere possit. In eo arbusculas esse oportet, quae ferant glandem. Quae cum fructum non ferunt, intra maceriem iacere oportet glandem et castaneam, unde saturi fiant. Facere iis cavos oportet laxiores, ubi pullos parere possint; aquam esse tenuem, quod ea non utuntur multum et aridum locum quaerunt. Hae saginantur in doliis, quae etiam in villis habent multi, quae figuli faciunt multo aliter atque alia, quod in lateribus eorum semitas faciunt et cavum, ubi cibum constituant. In hoc dolium addunt glandem aut nuces iuglandes aut castaneam. Quibus in tenebris cum operculum impositum est in doleis, fiunt pingues. 


XVI.
Appius, Igitur relinquitur, inquit, de pastione villatica tertius actus de piscinis. Quid tertius? inquit Axius. An quia tu solitus es in adulescentia tua domi mulsum non bibere propter parsimoniam, nos mel neclegemus? Appius nobis, Verum dicit, inquit. Nam cum pauper cum duobus fratribus et duabus sororibus essem relictus, quarum alteram sine dote dedi Lucullo, a quo hereditate me cessa primum et primus mulsum domi meae bibere coepi ipse, cum interea nihilo minus paene cotidie in convivio omnibus daretur mulsum. Praeterea meum erat, non tuum, eas novisse volucres, quibus plurimum natura ingeni atque artis tribuit. Itaque eas melius me nosse quam te ut scias, de incredibili earum arte naturali audi. Merula, ut cetera fecit, historicos quae sequi melitturgoe soleant demonstrabit.

Primum apes nascuntur partim ex apibus, partim ex bubulo corpore putrefacto. Itaque Archelaus in epigrammate ait eas esse 

boos phthimenes peplanemena tekna,
idem 
hippon men sphekes genea, moschon de melissai.
Apes non sunt solitaria natura, ut aquilae, sed ut homines. Quod si in hoc faciunt etiam graculi, at non idem, quod hic societas operis et aedificiorum, quod illic non est, hic ratio atque ars, ab his opus facere discunt, ab his aedificare, ab his cibaria condere. Tria enim harum: cibus, domus, opus, neque idem quod cera cibus, nec quod mel, nec quod domus. Non in favo sex angulis cella, totidem quot habet ipsa pedes? Quod geometrae hexagonon fieri in orbi rutundo ostendunt, ut plurimum loci includatur. Foris pascuntur, intus opus faciunt, quod dulcissimum quod est, et deis et hominibus est acceptum, quod favus venit in altaria et mel ad principia convivi et in secundam mensam administratur. Haec ut hominum civitates, quod hic est et rex et imperium et societas. Secuntur omnia pura. Itaque nulla harum adsidit in loco inquinato aut eo qui male oleat, neque etiam in eo qui bona olet unguenta. Itaque iis unctus qui accessit, pungunt, non, ut muscae, ligurriunt, quod nemo has videt, ut illas, in carne aut sanguine aut adipe. Ideo modo considunt in eis quorum sapor dulcis. Minime malefica, quod nullius opus vellicans facit deterius, neque ignava, ut non, qui eius conetur disturbare, resistat; neque tamen nescia suae imbecillitatis. Quae cum causa Musarum esse dicuntur volucres, quod et, si quando displicatae sunt, cymbalis et plausibus numero redducunt in locum unum; et ut his dis Helicona atque Olympon adtribuerunt homines, sic his floridos et incultos natura adtribuit montes. Regem suum secuntur, quocumque it, et fessum sublevant, et si nequit volare, succollant, quod eum servare volunt. Neque ipsae sunt inficientes nec non oderunt inertes. Itaque insectantes ab se eiciunt fucos, quod hi neque adiuvant et mel consumunt, quos vocificantes plures persecuntur etiam paucae. Extra ostium alvi opturant omnia, qua venit inter favos spiritus, quam erithacen appellant Graeci. Omnes ut in exercitu vivunt atque alternis dormiunt et opus faciunt pariter et ut colonias mittunt, iique duces conficiunt quaedam ad vocem ut imitatione tubae. Tum id faciunt, cum inter se signa pacis ac belli habeant. Sed, O Merula, Axius noster ne, dum haec audit physica, macescat, quod de fructu nihil dixi, nunc cursu lampada tibe trado. 
Merula, De fructu, inquit, hoc dico, quod fortasse an tibi satis sit, Axi, in quo auctorem habeo non solum Seium, qui alvaria sua locata habet quotannis quinis milibus pondo mellis, sed etiam hunc Varronem nostrum, quem audivi dicentem duo milites se habuisse in Hispania fratres Veianios ex agro Falisco locupletis, quibus cum a patre relicta esset parva villa et agellus non sane maior iugero uno, hos circum villam totam alvaria fecisse et hortum habuisse ac relicum thymo et cytiso opsevisse et apiastro, quod alii meliphyllon, alii melissophyllon, quidam melittaenam appellant. Hos numquam minus, ut peraeque ducerent, dena milia sestertia ex melle recipere esse solitos, cum dicerent velle exspectare, ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno. Dic igitur, inquit, ubi et cuius modi me facere oporteat alvarium, ut magnos capiam fructus. Ille, melittonas ita facere oportet, quos alii melitrophia appellant, eandem rem quidam mellaria. Primum secundum villam potissimum, ubi non resonent imagines (hic enim sonus harum fugae existimatur esse protelum), esse oportet aere temperato, neque aestate fervido neque hieme non aprico, ut spectet potissimum ad hibernos ortus, qui prope se loca habeat ea, ubi pabulum sit frequens et aqua pura. Si pabulum naturale non est, ea oportet dominum serere, quae maxime secuntur apes. Ea sunt rosa, serpyllon, apiastrum, papaver, faba, lens, pisum, ocimum, cyperum, medice, maxime cytisum, quod minus valentibus utilissimum est. Etenim ab aequinoctio verno florere incipit et permanet ad alterum aequinoctium. Sed ut hoc aptissimum ad sanitatem apium, sic ad mellificium thymum. Propter hoc Siculum mel fert palmam, quod ibi thymum bonum frequens est. Itaque quidam thymum contundunt in pila et diluunt in aqua tepida; eo conspergunt omnia seminaria consita apium causa. Quod ad locum pertinet, hoc genus potissimum eligendum iuxta villam, non quo non in villae porticu quoque quidam, quo tutius esset, alvarium collocarint. Ubi sint, alii faciunt ex viminibus rutundas, alii e ligno ac corticibus, alii ex arbore cava, alii fictiles, alii etiam ex ferulis quadratas longas pedes circiter ternos, latas pedem, sed ita, ubi parum sunt quae compleant, ut eas conangustent, in vasto loco inani ne despondeant animum. Haec omnia vocant a mellis alimonio alvos, quas ideo videntur medias facere angustissimas, ut figuram imitentur earum. Vitiles fimo bubulo oblinunt intus et extra, ne asperitate absterreantur, easque alvos ita collocant in mutulis parietis, ut ne agitentur neve inter se contingant, cum in ordinem sint positae. Sic intervallo interposito alterum et tertium ordinem infra faciunt et aiunt potius hinc demi oportere, quam addi quartum. Media alvo, qua introeant apes, faciunt foramina parva dextra ac sinistra. Ad extremam, qua mellarii favum eximere possint, opercula imponunt. Alvi optimae fiunt corticeae, deterrimae fictiles, quod et frigore hieme et aestate calore vehementissime haec commoventur. Verno tempore et aestivo fere ter in mense mellarius inspicere debet fumigans leniter eas et ab spurcitiis purgare alvum et vermiculos eicere. Praeterea ut animadvertat ne reguli plures existant; inutiles enim fiunt propter seditiones. Et quidam dicunt, tria genera cum sint ducum in apibus, niger ruber varius, ut Menecrates scribit, duo, niger et varius, qui ita melior, ut expediat mellario, cum duo sint in eadem alvo, interficere nigrum, cum sit cum altero rege, esse seditiosum et corrumpere alvom, quod fuget aut cum multitudine fugetur. De reliquis apibus optima est parva varia rutunda. Fur qui vocabitur, ab aliis fucus, est ater et lato ventre. Vespa, quae similitudinem habet apis, neque socia est operis et nocere solet morsu, quam apes a se secernunt. Hae differunt inter se, quod ferae et cicures sunt. Nunc feras dico, quae in silvestribus locis pascitant, cicures, quae in cultis. Silvestres minores sunt magnitudine et pilosae, sed opifices magis. 

In emendo emptorem videre oportet, valeant an sint aegrae. Sanitatis signa, si sunt frequentes in examine et si nitidae et si opus quod faciunt est aequabile ac leve. Minus valentium signa, si sunt pilosae et horridae, ut pulverulentae, nisi opificii eas urget tempus; tum enim propter laborem asperantur ac marcescunt. Si transferendae sunt in alium locum, id facere diligenter oportet et tempora, quibus id potissimum facias, animadvertendum et loca, quo transferas, idonea providendum: tempora, ut verno potius quam hiberno, quod hieme difficulter consuescunt quo translatae manere, itaque fugiunt plerumque. Si e bono loco transtuleris eo, ubi idonea pabulatio non sit, fugitivae fiunt. Nec, si ex alvo in alvum in eodem loco traicias, neglegenter faciendum, sed et in quam transiturae sint apes, ea apiastro perfricanda, quod inlicium hoc illis, et favi melliti intus ponendi a faucibus non longe, ne, cum animadverterint aut inopiam esse *** habuisse dicit. Is ait, cum sint apes morbidae propter primoris vernos pastus, qui ex floribus nucis graecae et cornus fiunt, coeliacas fieri atque urina pota reficiendas. Propolim vocant, e quo faciunt ad foramen introitus protectum ante alvum maxime aestate. Quam rem etiam nomine eodem medici utuntur in emplastris, propter quam rem etiam carius in sacra via quam mel venit. Erithacen vocant, quo favos extremos inter se conglutinant, quod est aliud melle et propoli; itaque in hoc vim esse illiciendi. Quocirca examen ubi volunt considere, eum ramum aliamve quam rem oblinunt hoc admixto apiastro. Favus est, quem fingunt multicavatum e cera, cum singula cava sena latera habeant, quot singulis pedes dedit natura. Neque quae afferunt ad quattuor res faciendas, propolim, erithacen, favum, mel, ex iisdem omnibus rebus carpere dicunt. Simplex, quod e malo punico et asparago cibum carpant solum, ex olea arbore ceram, e fico mel, sed non bonum. Duplex ministerium praeberi, ut e faba, apiastro, cucurbita, brassica ceram et cibum; nec non aliter duplex quod fit e malo et piris silvestribus, cibum et mel; item aliter duplex quod e papavere, ceram et mel. Triplex ministerium quoque fieri, ut ex nuce Graeca et e lapsano cibum, mel, ceram. Item ex aliis floribus ita carpere, ut alia ad singulas res sumant, alia ad plures, nec non etiam aliud discrimen sequantur in carptura aut eas sequatur, ut in melle, quod ex alia re faciant liquidum mel, ut e siserae flore, ex alia contra spissum, ut e rore marino; sic ex alia re, ut e fico mel insuave, e cytiso bonum, e thymo optimum. Cibi pars quod potio et ea iis aqua liquida, unde bibant esse oportet, eamque propinquam, quae praeterfluat aut in aliquem lacum influat, ita ut ne altitudine escendat duo aut tres digitos; in qua aqua iaceant testae aut lapilli, ita ut exstent paulum, ubi adsidere et bibere possint. In quo diligenter habenda cura ut aqua sit pura, quod ad mellificium bonum vehementer prodest. Quod non omnis tempestas ad pastum prodire longius patitur, praeparandus his cibus, ne tum melle cogantur solo vivere aut relinquere exinanitas alvos. Igitur ficorum pinguium circiter decem pondo decoquont in aquae congiis sex, quas coctas in offas prope apponunt. Alii aquam mulsam in vasculis prope ut sit curant, in quae addunt lanam puram, per quam sugant, uno tempore ne potu nimium impleantur aut ne incidant in aquam. Singula vasa ponunt ad alvos, haec supplentur. Alii uvam passam et ficum cum pisierunt, affundunt sapam atque ex eo factas offas apponunt ibi, quo foras hieme in pabulum procedere tamen possint. 

Cum examen exiturum est, quod fieri solet, cum adnatae prospere sunt multae ac progeniem ut coloniam emittere volunt, ut olim crebro Sabini factitaverunt propter multitudinem liberorum, huius quod duo solent praeire signa, scitur: unum, quod superioribus diebus, maxime vespertinis, multae ante foramen ut uvae aliae ex aliis pendent conglobatae; alterum, quod, cum iam evolaturae sunt aut etiam inceperunt, consonant vehementer, proinde ut milites faciunt, cum castra movent. Quae primum exierunt, in conspectu volitant reliquas, quae nondum congregatae sunt, respectantes, dum conveniant. A mellario cum id fecisse sunt animadversae, iaciundo in eas pulvere et circumtinniendo aere perterritae, quo volunt perducere, non longe inde oblinunt erithace atque apiastro ceterisque rebus, quibus delectantur. Ubi consederunt, afferunt alvum eisdem inliciis litam intus et prope apposita fumo leni circumdato cogunt eas intrare. Quae in novam coloniam cum introierunt, permanent adeo libenter, ut etiam si proximam posueris illam alvum, unde exierunt, tamen novo domicilio potius sint contentae. 

Quod ad pastiones pertinere sum ratus quoniam dixi, nunc iam, quoius causa adhibetur ea cura, de fructu dicam. Eximendorum favorum signum sumunt ex ipsis uiris alvos habeat nem congerminarit coniecturam capiunt, si intus faciunt bombum et, cum intro eunt ac foras, trepidant et si, opercula alvorum cum remoris, favorum foramina obducta videntur membranis, cum sint repleti melle. In eximendo quidam dicunt oportere ita ut novem partes tollere, decumam relinquere; quod si omne eximas, fore ut discedant. Alii hoc plus relincunt, quam dixi. Ut in aratis qui faciunt restibiles segetes, plus tollunt frumenti ex intervallis, sic in alvis, si non quotannis eximas aut non aeque multum, et magis his assiduas habeas apes et magis fructuosas. Eximendorum favorum primum putant esse tempus vergiliarum exortu, secundum aestate acta, antequam totus exoriatur arcturus, tertium post vergiliarum occasum, et ita, si fecunda sit alvos, ut ne plus tertia pars eximatur mellis, reliquum ut hiemationi relinquatur; sin alvus non sit fertilis, ne quid eximatur. Exemptio cum est maior, neque universam neque palam facere oportet, ne deficiant animum. Favi qui eximuntur, siqua pars nihil habet aut habet incunatum, cultello praesicatur. Providendum ne infirmiores a valentioribus opprimantur, eo enim minuitur fructus; itaque imbecilliores secretas subiciunt sub alterum regem. Quae crebrius inter se pugnabant, aspargi eas oportet aqua mulsa. Quo facto non modo desistunt pugna, sed etiam conferciunt se lingentes, eo magis, si mulso sunt asparsae, quo propter odorem avidius applicant se atque obstupescunt potantes. Si ex alvo minus frequentes evadunt ac subsidit aliqua pars, subfumigandum et prope apponendum bene olentium herbam maxime apiastrum et thymum. Providendum vehementer ne propter aestum aut propter frigus dispereant. Si quando subito imbri in pastu sunt oppressae aut frigore subito, antequam ipsae providerint id fore, quod accidit raro ut decipiantur, et imbris guttis uberibus offensae iacent prostratae, ut efflictae, colligendum eas in vas aliquod et reponendum in tecto loco ac tepido, proximo die quam maxime tempestate bona cinere facto e ficulneis lignis infriandum paulo plus caldo quam tepidiore. Deinde concutiendum leviter ipso vaso, ut manu non tangas, et ponendae in sole. Quae enim sic concaluerunt, restituunt se ac revivescunt, ut solet similiter fieri in muscis aqua necatis. Hoc faciendum secundum alvos, ut reconciliatae ad suum quaeque opus et domicilium redeant. 


XVII.
Interea redit ad nos Pavo et, Si vultis, inquit, ancoras tollere, latis tabulis sortitio fit tribuum, ac coepti sunt a praecone recini, quem quaeque tribus fecerit aedilem. Appius confestim surgit, ut ibidem candidato suo gratularetur ac discederet in hortos. Merula, Tertium actum de pastionibus villaticis postea, inquit, tibi reddam, Axi. Consurgentibus illis, Axius mihi respectantibus nobis, quod et candidatum nostrum venturum sciebamus, Non laboro, inquit, hoc loco discessisse Merulam. Reliqua enim fere mihi sunt nota, quod, cum piscinarum genera sint duo, dulcium et salsarum, alterum apud plebem et non sine fructu, ubi Lymphae aquam piscibus nostris villaticis ministrant; illae autem maritimae piscinae nobilium, quibus Neptunus ut aquam et piscis ministrat, magis ad oculos pertinent, quam ad vesicam, et potius marsippium domini exinaniunt, quam implent. Primum enim aedificantur magno, secundo implentur magno, tertio aluntur magno. Hirrus circum piscinas suas ex aedificiis duodena milia sestertia capiebat. Eam omnem mercedem escis, quas dabat piscibus, consumebat. Non mirum; uno tempore enim memini hunc Caesari duo milia murenarum mutua dedisse in pondus et propter piscium multitudinem quadragies sestertio villam venisse. Quae nostra piscina mediterranea ac plebeia recte dicitur dulcis et illa amara; quis enim nostrum non una contentus est hac piscina? Quis contra maritumas non ex piscinis singulis coniunctas habet pluris? Nam ut Pausias et ceteri pictores eiusdem generis loculatas magnas habent arculas, ubi discolores sint cerae, sic hi loculatas habent piscinas, ubi dispares disclusos habeant pisces, quos, proinde ut sacri sint ac sanctiores quam illi in Lydia, quos sacrificanti tibi, Varro, ad tibicinem gregatim venisse dicebas ad extremum litus atque aram, quod eos capere auderet nemo, cum eodem tempore insulas Lydorum ibi choreuousas vidisses, sic hos piscis nemo cocus in ius vocare audet. Quintus Hortensius, familiaris noster, cum piscinas haberet magna pecunia aedificatas ad Baulos, ita saepe cum eo ad villam fui, ut illum sciam semper in cenam pisces Puteolos mittere emptum solitum. Neque satis erat eum non pasci e piscinis, nisi etiam ipse eos pasceret ultro ac maiorem curam sibi haberet, ne eius esurirent mulli, quam ego habeo, ne mei in Rosea esuriant asini, et quidem utraque re, et cibo et potione, cum non paulo sumptuosius, quam ego, ministraret victum. Ego enim uno servulo, hordeo non multo, aqua domestica meos multinummos alo asinos; Hortensius primum qui ministrarent piscatores habebat complures, et ei pisciculos minutos aggerebant frequenter, qui a maioribus absumerentur. Praeterea salsamentorum in eas piscinas emptum coiciebat, cum mare turbaret ac per tempestatem macellum piscinarum obsonium praeberet neque everriculo in litus educere possent vivam saginam, plebeiae cenae piscis. Celerius voluntate Hortensi ex equili educeres redarias, ut tibi haberes, mulas, quam e piscina barbatum mullum. Atque, ille inquit, non minor cura erat eius de aegrotis piscibus, quam de minus valentibus servis. Itaque minus laborabat ne servos aeger aquam frigidam, quam ut recentem biberent sui pisces. Etenim hac incuria laborare aiebat M. Lucullum ac piscinas eius despiciebat, quod aestuaria idonea non haberet, ac reside aqua in locis pestilentibus habitarent pisces eius; contra ad Neapolim L. Lucullum, posteaquam perfodisset montem ac maritumum flumen immisisset in piscinas, qui reciproce fluerent ipsae, Neptuno non cedere de piscatu. Factum esse enim ut amicos pisces suos videatur propter aestus eduxisse in loca frigidiora, ut Apuli solent pecuarii facere, qui per calles in montes Sabinos pecus ducunt. In Baiano autem aedificans tanta ardebat cura, ut architecto permiserit vel ut suam pecuniam consumeret, dummodo perduceret specus e piscinis in mare obiecta mole, qua aestus bis cotidie ab exorta luna ad proximam novam introire ac redire rursus in mare posset ac refrigerare piscinas. 

Nos haec. At strepitus ab dextra et cum lata candidatus noster designatus aedilis in villam. Cui nos occedimus et gratulati in Capitolium persequimur. Illi inde endo suam domum, nos nostram, o Pinni noster, sermone de pastione villatica summatim hoc, quem exposui, habito. 


----

[[RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA|&lt;&lt; Насловна]]</text>
      <sha1>hx3b45j2qi1b8v6zsov56uvnay1zgj0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 7</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1546</id>
    <revision>
      <id>3904</id>
      <parentid>3903</parentid>
      <timestamp>2006-03-03T01:55:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.180.83.6</ip>
      </contributor>
      <origin>3904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10529" sha1="0ufrdo1lrtfn3723f95klm3bdeen88z" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 6|&lt;&lt; Лекција 6]] | [[Латински-Лекција 8|Лекција 8 &gt;&gt;]]
&lt;HR&gt;

== Заменки во македонскиот јазик  ==

Зменките се именки кои се употребуваат наместо други именки.

Постојат три категории на замнеки кои се делат по лице: 1-во, 2-ро, и 3-то. 

• 1-во лице се однесува на тој што зборува, јас, ние. 
• 2-ро лице се однесува на тој што му се обраќаме, ти, вие (или Вие за персирање). 
• 3-то лице се однесува на сето останато (тој, таа, тоа, тие) . 

Освен тоа заменките можат да бидат во еднина и множина. Овие се деклинираат како било која друга именка. 

• јас е прво лице, еднина (само јас), ние е прво лице, множина (јас и другите).
• Ти е 2-ро лице, множина (само ти), вие е 2-ро лице множина (ти и другите).
• тој, таа, тоа е 3-то лице, еднина (тој/таа/тоа е едно), (може да име и повеќе).

== Заменки во латинскиот јазик ==

=== Заменки за 1-во/2-ро лице===

==== Таблица на заменки во сите падежи: јас, ти, ние, вие ====
                 
&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Падеж&lt;/TD&gt;&lt;TD colspan=&quot;2&quot;&gt;1-во лице, еднина&lt;/TD&gt;&lt;TD colspan=&quot;2&quot;&gt;2-ро лице, еднина&lt;/TD&gt;&lt;TD colspan=&quot;2&quot;&gt;1-во лице, множна&lt;/TD&gt;&lt;TD colspan=&quot;2&quot;&gt;2-ро лице множина&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ego&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;јас&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;tu&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ти&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nоs&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ние&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vоs&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;вие&lt;/TD&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mе&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;мене&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;tе&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;тебе&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nоs&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;нас&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vоs&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;вас&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Генитив*&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mei&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;мој&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;tui&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;твој&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nostri(nostrum)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;наш&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vestri (vestrum)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ваш&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mihi&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;мене&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;tibi&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;тебе&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nobis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;нам&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vobis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;вам&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;me&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;од мене&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;te&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;од тебе&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nobis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;од нас&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vobis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;од вас&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;  

Нота Бене: Генитивот се користи во извесни фрази како:
#memor nostri, внимателно од нас
#pauci vestrum, малкумина од вас.

За присвојните употреби (сестра ми, твојот велосипед) во латинскиот не се употребува генитив, туку присвојни придавки:
 
meus, mea, meum  =  мој/а/е;
tuus, tua, tuum  =  твој/а/е;
suus, sua, sum = негов/нејзин/негов/нивни;
noster, nostra, nostrum  = наш/а/е;
vester, vestra, vestrum  = ваш/а/е.

Пример: Pater noster = Татко наш

=== Заменки од 3-то лице ===

Технички, во латинскиот не постојат заменки за 3-то лице.

Придавките ги модифицираат именките и го примаат родот на именката при таа модификација. Меѓутоа, на придавките не им се нужни именки за да се менуваат (модифицираат). Именката може да се предпостави. Вака се формираат ,,заменки за 3-то лице&quot;

==== Пример 1 ====

Машката форма на придавката ,,ille&quot; - буквално преведена значи ,,тој (машки) предмет&quot;, но исто така може да значи и ,,тој (човек)&quot;.

Доколку нема именка од типот на: ,,човек&quot;, ,,жена&quot;, ,,нешто&quot;, ,,идеја&quot;, ,,концепт&quot;, ,,расудување&quot; и тн. треба да се водите по контекстот на зборот.

=== Чести придавки кои се употребуваат како заменки од 3-то лице ===

==== Деклинација на Ille (тој) ====


             М:       Ж:       С:

ЕДНИНА:
 Номинатив: ille     illa     illud       тој        таа        тоа 
  
 Генитив:   illīus   illīus   illīus      негов      нејзин     негово
 
 Датив:     illī     illī     illī        нему       нејзе      нему

 Акузатив:  illum    illam    illud       него       неа        него

 Аблатив:   illō     illā     illō        покрај, со, од него, нејзе, него.

МНОЖИНА: 
  
 Номинатив: illī     illae    illa        тие

 Генитив:   illōrum  illārum  illōrum     нивен

 Датив:     illīs    illīs    illīs       ним
   
 Акузатив: illōs    illās    illa         нив

 Аблатив:   illīs    illis    illīs       покрај, со, од, нив, оние 
 
 Ille често се употребува како вид на заменка.''''''

==== Примери за употреба на Ille: ====
 
 1. ille est dominus - тој е господарот (ille како заменка) 
 2. ille dominus est malus - гопсодарот е лош (ille како придавка) 
 3. illam videt - тој ја гледа (или ,,таа ја гледа&quot; - illam како заменка) 
 4. illam puellam videt - тој (или таа) ја гледа девојкана (illam како придавка).

==== Деклинација на is, ea, id: (заменки со превод) ====

             M:       Ж:       С:
 Номинатив  is       ea       id        тој       таа        тоа 
 Акузатив   eum      eam      id        него      неа        него 
 Генитив    eius     eius     eius      негов     негова     негово 
 Датив      ei       ei       ei        нему      нејзе      нему 
 Аблатив    eo       ea       eo        покрај, со, од него, неа, него. 
  
 Номинатив  ei       eae      ea        тие 
 Акузатив   eos      eās      ea        нив
 Генитив    eorum    earum    eorum     нивен, нивна, нивно 
 Датив      eis,iis  eis,iis  eis,iis   ним
 Аблатив    eis,iis  eis,iis  eis,iis   покрај, со, од нив 
 
Како и ille, така и is може да се користи како вид на заменка.

==== Примери за употреба на Is ====
 
 1. is est dominus - тој е господарот (is as pronoun) 
 2. is dominus est malus - оној господар е лош (is е придавка) 
 3. eam videt - тој ја гледа (или ,,таа ја гледа&quot; - eam е заменка) 
 4. eam puellam videt - тој (или таа) ја гледа девојкана (eam е придавка).

==== Деклинација на менливите заменки qui, quae, quod: (кој, која, кое) ====

             M:        F:       N:
 Номинатив  quī       quae     quod     кој       која        кое
 Акузатив   quem      quam     quod     кој       која        кој 
 Генитив    cuīus     cuīus    cuīus    чиј       чија        чие
 Датив      cuī       cuī      cuī      кому      на која     кому
 Аблатив    quō       quā      quō      покрај, со, од кој/а/е. 
  
 Номинатив  qui       quae     qua      кои
 Акузатив   quōs      quās     qua      кои       
 Генитив    quōrum   quārum   quōrum    чии 
 Датив      quibus/quīs                 на кои 
 Аблатив    quibus/quīs                 покрај, со, од кои 

Истите форми се употребуваат и за поставување на прашања, со следниве исклучоци:

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Падеж&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Еднина&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Номинатив&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;quis?, quis?,quid?, кој?, која, кое?&lt;/TD&gt;&lt;TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Акузатив&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt; quem?, quam?, quid?  на која? кому?&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;


==== Примери за употреба на менливи заменки ====

 1. virum videt qui servum habet: Го гледа човекот кој има роб.
 2. ille est vir cuius servus est malus: Тоа е човекот чиј роб е лош.
 3. quis eum videt? Кој го гледа?

==== Деклинација на hic, haec, hoc (овој, оваа, ова) ====

             M:       F:       N:
 Nominative hic      haec     hoc       овој    оваа    ова    
 Accusative hunc     hanc     hoc        
 Genitive   huius    huius    huius      
 Dative     huic     huic     huic        
 Ablative   hōc      hāc      hōc         
  
 Nominative hī       hae      haec      овие  
 Accusative hās      hās      haec          
 Genitive   hōrum    hārum    hōrum      
 Dative     hīs      hīs      hīs       
 Ablative   hīs      hīs      hīs        

Н.Б. Hic како прилог значи ,,овде&quot;.
Н.Б. Hic исто така се употребува како заменка.

==== Пример за употреба на Hic ====

 hic servus, non ille, est malus: Овој роб, а не оној, е лош.

== Вежби ==

Преведете соодветно на ЛАТИНСКИ:

# Нему
# Нејзе
# За неа
# За него
# Нему (с.)
# Јас
# Вие
# Ти
# Ваш
# Негов
# Ние
# Твој
# во него
# во неа

Преведете соодветно на МАКЕДОНСКИ:

# meus
# mei
# ille
# illud
# huic
# hi
# hoc
# nos
# nostri
# vos
# vestrum


[[Латински-Лекција 6|&lt;&lt; Лекција 6]] | [[Латински-Лекција 8|Лекција 8 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>0ufrdo1lrtfn3723f95klm3bdeen88z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 8</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1547</id>
    <revision>
      <id>3910</id>
      <parentid>3909</parentid>
      <timestamp>2006-03-03T07:37:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.180.83.6</ip>
      </contributor>
      <origin>3910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20294" sha1="mc4e64f8v21hfw1ali299gmow893kla" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 7|&lt;&lt; Лекција 7]] | [[Латински-Лекција 9|Лекција 9 &gt;&gt;]]

&lt;HR&gt;

== Граматички вовед во глаголите ==

Глаголите се елементи на реченицата што означуваат дејство. Во латинскиот јазик постојат две главни форми на глаголи::

• Начелни (обични) глаголи (глаголите кои се наоѓаат во секоја реченица)
• Придавни глаголи (исто така познати како ,,партиципи&quot;, ,,герунди&quot; и ,,герундиви&quot; - ја опишуваат состојбата на глаголот).

Секоја реченица &lt;B&gt;мора&lt;/B&gt; да има глагол. на некој начин, начелнииот глагол е реченицата, а сите други именки, прилози и герунди само го опишуваат сценариото на глаголот. Така кај латинскиот јазик реченицата се состои од:

&lt;I&gt;est.&lt;/I&gt;

Ако сакате да објасните ,,кој&quot; е или постои, додавате номинативна именка:

&lt;I&gt;Cornеlius est.&lt;/I&gt;

Сега знаеме дека Cornelius ,,е&quot;. Но што е/каков е? Затоа додаваме придавка.

&lt;I&gt;Cornеlius est bonus.&lt;/I&gt;

За понатамошна елаборација можеме да додадеме прилог:

&lt;I&gt;Cornelius vix est bonus.&lt;/I&gt;

==Примери==

Овие два примера ја покажуваат разликата помеѓу придавниот и начелниот глагол.
&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Воскреснатиот Исус им се појави на неговите следбеници.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;,,воскреснат(иот)&quot; е свршен партиципл (Придавен) кој го опишува Исус, додека ,,се појави&quot; е начелниот глагол во реченицата.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Вчудоневидените следбеници го гледаат Исус.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;,,вчудоневидени(те)&quot; е свршен партиципл (Придавен) кој ги опишува следбениците, додека ,,гледаат&quot; е начелниот глагол во оваа реченица.&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

==Вежби==

#Која е раликата помеѓу начелниот и придавниот глагол?
#Што сочинува една реченица?
#Напишете една реченица на македонски,па потоа на латински.
#Коњугирајте го глаголот ,,да се биде&quot; во минато и сегашно време на македонски и на латински (Јас сум, Ти си, Тој е итн.)

==Лични наставки==

Глаголите во латинскиот јазик се менуваат за да го назначат лицето кое го врши дејствието.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Латински&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Македонски&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;sum&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас сум&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;es&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти си&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;est&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;(Тој) е&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;sumus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние сме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;estis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие сте&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;sunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие се&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

==Вежба==

#Што означуваат личните заменки?

== Глаголски начини ==

Постојат неколку глаголски начини. Секој има своја употреба. Најчести од нив се:

• Исказен
• Погодбен или коњунктивен (сврзнички)
• Наредбен

Во оваа лекција се зборува за &lt;B&gt;наредбениот&lt;/B&gt; (наредби и порачки) и &lt;B&gt;исказниот&lt;/B&gt; (декларативни искази и фактички прашања).

== Вежби ==

#Кои се трите глаголски начини?
#За кои два глаголски начина се зборува во оваа лекција и за што служат?

== Глаголски видови ==

Кога станува збор за глаголските видови, постојат два состава на реченици: глаголите можат да бидат во '''актив''' или '''пасив'''.

Exampli Gratia  ,,Јас готвам ручек.&quot; ,,готвам&quot; е '''активен''' глаголски вид.

Пасивот се јавува кога глаголот дејствува '''врз''' номинативот. 

E.g. ,,Ручекот е готвен од мене.&quot; ,,е готвен&quot; е '''пасивен''' глаголски вид.

== Вежби ==

#Што е ,,глаголски вид&quot;.
#Што е активен глагоски вид?
#Што е пасивен глаголски вид?
#Составете по една реченица на македонски користејќи го секој глаголски вид. 

==Глаголско време ==

Глаголското време во латинскиот јазик се состои од два дела: ВРЕМЕ и АСПЕКТ. Времето искажува кога дејствието се случува, се случило или треба да се случи: во минатото, сегашноста или иднината. Аспектот ја искажува природата на дејствието: просто, повторливо, или неповторливо. 

Во теорија, глаголот може да има девет граматички времиња (комбинации од време и аспект).  Меѓутоа, во латинскиот јазик постојат само шест.

Еве еден груб водич за времињата во латинскиот јазик.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;TD colspan=&quot;5&quot;&gt;&lt;CENTER&gt;&lt;B&gt;Време&lt;/B&gt;&lt;/CENTER&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD rowspan=&quot;4&quot;&gt;&lt;CENTER&gt;&lt;B&gt;А&lt;BR&gt;С&lt;BR&gt;П&lt;BR&gt;E&lt;BR&gt;К&lt;BR&gt;T&lt;/B&gt;&lt;/CENTER&gt;&lt;/TD&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;Сегашно&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Идно&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Минато&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;td&gt;Просто&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Сегашно&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,одам&quot;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Идно&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,ќе одам&quot;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Свршено&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,отидов&quot;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Повторливо&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Сегашно&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,одам&quot;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Идно&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,ќе одам&quot;&lt;/TD&gt;&lt;td&gt;&lt;i&gt;Несвршено&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,одев&quot;&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Неповторливо&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Свршено&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,имам отидено&quot;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;i&gt;Идно свршено&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,ќе имав отидено&quot;&lt;/TD&gt;&lt;td&gt;&lt;i&gt;Одамна минато&lt;/i&gt;&lt;br&gt;,,имав одено&quot;&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/table&gt;

== Вежби ==

#Препишете ја табелава погоре.
#Научете ја.
#Преглед: Потполнете ја таблицава со деклинации на именките.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;6&quot;&gt;'''Еднина'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puella&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rеx&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;cornu&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;res&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Вокатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;6&quot;&gt;'''Множина'''&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;puellae&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servi&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;reges&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;cornua&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;res&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Вокатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

#Препишете ја таблицата со деклинации на заменки од Лекција 7.
#Запомнете ги сите таблици.

== Инфинитив ==

Инфинитивот е (неперсонална) форма на глаголот која едноставно значи ,,да (глагол)&quot;. На пр. ,,да се прави'', or ,,да се биде', or ,,да се сака'', or ,,да се мрази&quot; etc. Сите форми што не се во инфинитив се во финитивна (персонална) форма.

Во инфинитивна форма, глаголите имаат наставка -re додадена на основата на зборот. Инфинитивот од ,,да се биде&quot; е исклучок - ,,esse&quot;.

Debeo curre&lt;B&gt;re&lt;/B&gt; nunc = Треба да трчам сега.

esse, aut nоn esse = Да се биде, или (да) не (се биде)? (''од Шекспир'')

== Вежби ==

#Што е инфинитив? Дајте пример.
#Што е финитив? Дајте пример.

== Неправилности ==

Глаголите кои користат пасив во смисла на актив се нарекуваат ''депоненти''. Глаголите кои немаат форма за секое време или глаголски начин се нарекуваат ''дефектни'' глаголи. Наскоро ќе сретнете неколку вакви збора.

#Што се дефективни глаголи?
#Што се неправилни глаголи?
#Што се дефектни глаголи?

== Личнни заменки ==

Во случај кога користите лични заменки (доколку воопшто користите), тие се употребуваат за нагласување на '''ПОДМЕТОТ''' на глаголот, и треба да се запомни дека тие мораат да бидат во '''номинатив''' и мора да му '''соодветствуваат''' на '''подметот''' по '''лице''' и '''број'''. (Прегледајте ја Лекција 7 доколку не знаете што се лице и подмет).

== Вежби ==

#Во кој падеж треба да биде подметот (вршителот) на глаголот (дејствието)?
#Во кој број треба да биде начелниот глагол?
#Во кое лице и број е ,,ego&quot;?
#Во кое лице и број е ,,јас&quot;?
#Во кое лице и број е ,,ние&quot;?
#Во кое лице и број е ,,ти&quot;?
#Во кое лице и број е ,,вие&quot;?
#Во кое лице и број е ,,vos&quot;?
#Во кое лице и број е ,,nоs&quot;?
#Во кое лице и број е  ,,tu&quot;?
#Во кое лице и број е ,,момче&quot;?

== Начелни делови ==

Доколку погледнеме некој глагол во '''речник''', даден е '''начелниот дел'''. Од овие начелни делови можете да ја пронајдете точната форма на глаголот во секоја прилика.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Минато несвршено, 1-во лице&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Несвршен инфинитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Сегашно свршено, 1-во лице&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Индолент&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;amo&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;amare&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;amavi&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;amatum&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Одредува дали самогласката се испушта во 1-во лице еднина, сегашно несвршено.&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ја дава несвршената основа и инфинитивот&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ја дава свршената основа&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;За правење на придавни форми од глагол (Партиципи)&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

== Вежби ==

#Што се прави со начелните делови?

== Употребување на речник ==

Сите именки се дадени во номинатив, како и деклинацијата и родот на именката. Глаголите стојат со 1-во лице, еднина (прв начелен дел), а даден е и инфинитивот. Додатни начелни делови се дадени доколку разните други начелни делови не ја следат стандардната шема од инфинитив и 1-во лице еднина.

==Глаголи: Коњугација и сегачно несвршено време ==
 
Сегашното несвршено време е наједноставното време. За правење на сегашно несвршено, само ставете лична наставка на крајот на основата од глаголот.
 
Така, ако имате основа ,,ama&quot; (љубов), за да биде ,,љубам&quot;, ставате '''о''' на крајот.

 љубам  =  amo (amao*)
 љубиме =  amamus

* ,,a&quot;-то се губи кога amao прави amo.

Во латинскиот јазик '''би можело''' да се додадат лични замнеки, но се додаваат само за нагласување и тоа заедно со соодветната наставка за лице кај глаголот. Инаку реченицата не би имала смисла. ова е и случај во македонскиот јазик каде немораме да кажеме ,,Јас сакам&quot; бидејќи наставката -ам веќе ја спроведува смислата за лице.
 
Како во македонскиот, така и во латинскиот јазик личната заменка (јас, ти итн.) се употребуваат '''само''' за нагласок на лицето кое го врши дејствието (на пр. ,,&lt;U&gt;Jас&lt;U&gt; сакам&quot; (а не ти). Во секој друг случај наставката ја врши работата за означување на лицето-вршител.

Еве ги формите на глаголот ,,porta&quot;, носи, во сегашно несвршено време:

 porto     носам                       прво лице, еднина
 portas    ти носиш                    второ лице, еднина
 portat    тој, таа, тоа носи          трето лице, еднина 
 portamus  ние носиме                  прво лице, множина
 portatis  вие носите                  второ лице, множина
 portant   тие носат                   трето лице, множина

Постојат три други коњугации, и подолу има примери на некои глаголи за секоја од четирите коњугации (сегашно несвршено време):

 &lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;porta, носи (1-ва коњ.)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mone, предупреди (2nd коњ.)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rege, владее (3rd коњ.)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;audi, слуша (4th коњ.)&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;porto, носам&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;moneo, предупредувам&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rego, владеам&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;audio, слушам&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;portas, носиш&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;monas, предупредуваш&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regis, владееш&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;audis, слушаш&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;portat, тој/таа/тоа носи&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;monet, тој/таа/тоа предупредува&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regit, тој/таа/тоа владее&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;audit, тој/таа/тоа слуша&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;portamus, носиме&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;monemus, предупредуваме&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regimus, владееме&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;audimus, слушаме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;portatis, носите&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;monetis, предупредувате&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regitis, владеете&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;auditis, слушате&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;portant, носат&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;monent, предупредуваат&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;regunt, владеат&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;audiunt, слушаат&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

Пред последните букви, 1-вата кожугација има ,,a&quot; (иако кога ќе се стави ,,o&quot;, ,,a&quot;-то често се испушта), 2-рата има ,,e&quot;, а 3-тата и 4-тата обично имаат ,,i&quot;. Формите од 3-то лице множина во 3-та и 4-та коњугација имаат ,,u&quot;. Овие форми треба да се научат на памет.

Најчест глагол е неправилниот (видете во следната лекција). Еве таблица на еден глагол на македонски, латински и два романски јазика.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;4&quot;&gt;esto: биде&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Латински&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Македонски&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Француски&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Шпански&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;sum&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;сум&lt;TD&gt;je suis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;yo soy&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;es&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ти си&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;tu es&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;tú eres&lt;/TD&gt;&lt;/TD&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;est&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;тој/таа/тоа е&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;il/elle est&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;él/ella es&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;sumus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ние сме&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nous sommes&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nosotros/-as somos&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
 &lt;TR&gt;&lt;TD&gt;estis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;вие сте&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vous &amp;ecirc;tes&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vosotros/-as sois&lt;/TD&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;sunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;тие се&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ils/elles sont&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ellos/-as son&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

Личните наставки се исти како и во сите правилни коњугации.

== Вежби ==

Која форма на зборот ,,amo&quot; (помош: amo се коњугира како porto во таблицата погоре) би ја користеле следнице зборови за да станат наставки:

#ego
#tu
#puer
#nos
#vos
#ego
#puella

== Наредбен начин ==

Наредбениот начин, како што кажува самото име означува наредба (на пр. Оди!, Трчај!, Тргни се!). Наредбениот начин се прави со употреба на основата на зборот. Доколку наредбата важи за група луѓе, или доколку персирате, употребете ја наставката -te. (исто како во македонски)

amo eum = Го сакам.


ama eum = Сакај го!.

amate eum = Сакајте го! (персирање или множина)
 
curro casam = Трчам дома.

curra casam = Трчај дома!

currate casam = Трчајте дома! (персирање или множина)!

Rego prudente = Владеам мудро.

Regi prudente = Владеј мудро!

Regite prudente = Владејте мудро! (персирање или множина)

== Вежби ==

Преведете ги следниве глаголи:

#portamus, regunt, mones, estis, auditis, monent, rego, portas, sunt.

Преведете ги следниве заменки:
2. Ille, Is, ea, id, Illum (с.), illa (ж.), ego, tu, nos, vos, tibi, mihi, nostrum.

3. Истражете ја сличноста помеѓу шпанските, француските и италијанските коњугации и латинските коњугации. 200 збора.

Преведете на латински:

#Ја носам мојата книга.
#Не убивајте.
#Слушаат музика..*


[[Латински-Лекција 7|&lt;&lt; Лекција 7]] | [[Латински-Лекција 9|Лекција 9 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>mc4e64f8v21hfw1ali299gmow893kla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 9</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1548</id>
    <revision>
      <id>3918</id>
      <parentid>3913</parentid>
      <timestamp>2006-03-06T07:23:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10262" sha1="5qg33embjrc31ayw8rkjhmn4xpfi22s" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 8|&lt;&lt; Лекција 8]] | [[Латински-Лекција 10|Лекција 10 &gt;&gt;]]

== Неправилни глаголи ==

Неправилните глаголи не стојат во никоја особена коњугација. Тие се коњугираат, но не на некој предвидлив начин. Еден примр за веков неправилен глагол е ,,esse&quot;. Постојат уште неколку други кои тука се дадени во сегашно време, актив.

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Инфинитив:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;ire&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;оди&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;ite&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;одете!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;imus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние одиме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;itis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие одете&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;eunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие go&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Инфинитив:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;esse&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;да се биде&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;es&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Биди!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;sum&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас сум&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;es&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти си&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;est&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој е&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;este&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Бидете!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;sumus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние сме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;estis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие сте&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;sunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие are&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Инфинитив:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;fieri&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;да стане&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;fi&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Стани!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;fio&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас станувам&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти стануваш&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fit&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој станува&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;fite&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Станете!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fimus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Стануваме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fitis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Станувате&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fiunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие become&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Инфинитив:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;malle&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;претпочита&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;(нема)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Претпочитај!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;malo&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас претпочитам&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mavis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти претпочиташ&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mavult&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој претпочита&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;(нема)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Претпочитајте!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;malumus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние претпочитаме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;mavultis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие претпочитате&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;malunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие prefer&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Инфинитив:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;nolle&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;да се биде безволен&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;noli&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Немој!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;nolo&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас сум безволен&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;non vis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти си безволен&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;non vult&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој е безволен&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;nolite&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Немојте!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nolumus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние сме безволни&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;non vultis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие сте безволни&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nolunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие се безволни&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Инфинитив:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;velle&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;посакува&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;(нема)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Посакувај!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;volo&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас Посакувам&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти посакуваш&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vult&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој посакува&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;(нема)&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Посакувајте!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;volumus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние посакуваме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;vultis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие посакувајте&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;volunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие посакуваат&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;&lt;B&gt;Форма&lt;/b&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Латински'''&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;'''Македонски'''&lt;/TD&gt;&lt;/tR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/tD&gt;&lt;TD&gt;ferre*&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;носи&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Еднина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;fer&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Носи!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;fero&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Јас носам&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fers&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ти носиш&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fert&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тој носи&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;Множина&lt;/TD&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Наредбено&lt;/td&gt;&lt;TD&gt;ferte!&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Носете!&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;1-во лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ferimus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Ние носиме&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;2-ро лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;fertis&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Вие носите&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;3-то лице:&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;ferunt&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;Тие носат&lt;/td&gt;&lt;/TR&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;3&quot;&gt;&lt;I&gt;Понекогаш ferre Се смета за глагол од 3-та коњугација со ,,o&quot;-основа. Ferre е неправилен глагол од практични причини .&lt;/I&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

== Вежба 1 ==

1. Препишете ја таблицава и бреведете.

Преведете ги следниве реченици:

1. fero portam.
2. fers portam
3. fert portam
4. ferimus portam
5. fertis portam
6. ferunt portam
7. sum bonus
8. es bonus
9. est bonus
10. sumus boni
11. estis boni
12. sunt boni
13. este boni!
14. noli currare!

Одговорете ги следниве прашања:

15. Што имаат заедничко правилните и неправилните глаголи?
16. Зошто употребуваме ,,boni&quot; во прашање бр. 10, 11, и 12, но ,,bonus&quot; во прашање бр. 7, 8 и 9?

== Вежба 2 ==

Вежби:

1. Деклинирајте ги следниве пет именки во еднина и множина во пет падежи (нминатив, акузатив, генитив, датив, аблатив):

&lt;TABLE border=&quot;1&quot;&gt;&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;8&quot;&gt;&lt;B&gt;Еднина&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;nauta&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;atrium&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;servus&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;dictator&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;rex&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;cornu&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;dies&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD colspan=&quot;8&quot;&gt;&lt;B&gt;Множина&lt;/B&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Номинатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Акузатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Генитив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Датив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;
&lt;TR&gt;&lt;TD&gt;Аблатив&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;TD&gt;&lt;/TD&gt;&lt;/TR&gt;&lt;/TABLE&gt;

2. Коњугирајте го глаголот ,,servare&quot; во еднина и множина во сите три лица.

3. Коњугирајте го глаголот ,,servare&quot; во еднина и множина во сите три лица.

4. Преведете:

Нота Бене: Често во латинскиот јазик се употребува сегашно време за т.н. ,,живописно минато&quot;. Би било соодветно да го преведете следниов пасус во минато време.

Вокабулар:

heri: вчера

taberna (1-ва деклинација, ж.): таверна, продавница

ad (+ акузатив): кон, кај

solea (1-ва деклинација, ж.): сандала

sic: и така

solus -a -um, сам (solum во овој случај функционира како прилог и го модифицира глаголот)

casa, -ae: куќа, колиба

quod: бидејќи

sto, stare: стои

Heri, ad tabernam eo. In taberna sunt tres res quarum amo duo solas et unam mesam. Habeo tres denarios, sic ego emeo mesam solum quod sum non divinitas. Hodie, mesa est in casa mea. Stat in triclinium.

[[Латински-Лекција 8|&lt;&lt; Лекција 8]] | [[Латински-Лекција 10|Лекција 10 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>5qg33embjrc31ayw8rkjhmn4xpfi22s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Латински-Лекција 10</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1549</id>
    <revision>
      <id>3919</id>
      <parentid>3914</parentid>
      <timestamp>2006-03-06T07:24:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3919</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2619" sha1="tha6e9s8au1fbnf4insmb0r6empvq93" xml:space="preserve">[[Латински јазик]]

[[Латински-Лекција 9|&lt;&lt; Лекција 9]] | [[Латински-Лекција 11|Лекција 11 &gt;&gt;]]

==Користење на речник==

Наоѓањето на латински зборови во речник може да биде тешко. Најпрвин, зборовите се ставени во ,,сегашно време, индикатив, 1-во лице, еднина, активна&quot; форма на глаголот. Така, за да го најдете значењето на зборот ,,amare&quot;, морате да го најдете ,,amo&quot;. Тука треба да употребите снаодливост за да дознаете која е основата на зборот, а која е наставката. МОжеби ќе треба да прошарате по речникот. Некои глаголи (но не многу) се многу неправилни и мораат да бидат научени напамет (како ,,fero&quot;, носам).

Nouns are usually much easier.  They are always given in the nominative singular case.   If you see a noun such as 'vocem', and do not know what it is, do not fret. If you look for 'voc' in the dictionary, you will not find what you are looking for. 'em' is typically a third declension accusative ending, thus you should be aware that third declension nouns have radically changing stems. Those which have the consonent 'c' usually have the consonent 'x' replacing it in the nominative singular. Thus the nominative singular of vocem, is vox.  Likewise, 'g' is also often used when shifting from nominative singular cases to other cases.  For example, rex becomes 'regem' in the accusative. There are plenty of other simple rules which one learns through experience.

Unconjugatable and indeclinable words are listed 'as is'.

==Вежба 1==

===Вокабулар===

#confessio -onis, исповест
#librus, i, книга
#et, и
#malus -a, -um, зол/зла/зло, лош/а/о
#de, за, во врска со
===Пасус===

Преведете го следниов пасус:

Confessionum mearum libri tredecim et de mals et de bonis meis deum laudant iustum et bonum atque in eum excitant humanum intellectum et affectum. Interim quod ad me attinet, hoc in me egerunt cum scriberentur et agunt cum leguntur. Quid de illis alii sentiant, ipsi viderint; multis tamen fratribus eos multum placuisse et placere scio.

[[Латински-Лекција 9|&lt;&lt; Лекција 9]] | [[Латински-Лекција 11|Лекција 11 &gt;&gt;]]</text>
      <sha1>tha6e9s8au1fbnf4insmb0r6empvq93</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Јазици</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1550</id>
    <revision>
      <id>3915</id>
      <timestamp>2006-03-03T22:14:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.180.83.6</ip>
      </contributor>
      <origin>3915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" sha1="486aes611kx0wul8t67lznxtkgof1sb" xml:space="preserve">*[[Латински јазик]]</text>
      <sha1>486aes611kx0wul8t67lznxtkgof1sb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Ancient Rome - Central Area.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1551</id>
    <revision>
      <id>3916</id>
      <timestamp>2006-03-06T07:17:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Поглед на централното градско подрачје на стариот град Рим</comment>
      <origin>3916</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="108" sha1="2uey9z8rnlcuhpjz1v2xk0yy3fg0qvl" xml:space="preserve">Поглед на централното градско подрачје на стариот град Рим</text>
      <sha1>2uey9z8rnlcuhpjz1v2xk0yy3fg0qvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Cezar.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1552</id>
    <revision>
      <id>3917</id>
      <timestamp>2006-03-06T07:19:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Биста на Јулиј Цезар</comment>
      <origin>3917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="fyoexemtezqknzjag1san6smbyh5xbd" xml:space="preserve">Биста на Јулиј Цезар</text>
      <sha1>fyoexemtezqknzjag1san6smbyh5xbd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонски народен готвач</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1554</id>
    <revision>
      <id>7462</id>
      <parentid>3922</parentid>
      <timestamp>2008-07-12T13:08:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.146.178.17</ip>
      </contributor>
      <origin>7462</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="299" sha1="rzsqa7zs201r8st0p5smznne1i12o56" xml:space="preserve">==Вовед==

==Рецепти по сродност==

==Рецепти по азбучен ред==

=А=Ајвар

=Б=

=В=

=Г=

=Д=

=Ѓ=

=Е=

=Ж=

=З=

=Ѕ=

=И=

=Ј=

=К=

=Л=

=Љ=

=М=

=Н=

=Њ=

=О=

=П=

=Р=

=С=

=Т=

=Ќ=

=У=

=Ф=

=Х=

=Ц=

=Ч=

=Џ=

=Ш=</text>
      <sha1>rzsqa7zs201r8st0p5smznne1i12o56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Југословенски народен готвач</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1555</id>
    <revision>
      <id>3938</id>
      <parentid>3934</parentid>
      <timestamp>2006-03-22T04:02:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Готвач]] преместена како [[Југословенски народен готвач]]: Ова не е Викимедија Готвачот</comment>
      <origin>3938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2778" sha1="47imfgwjbayxugem3vs0r7lsn5oymz4" xml:space="preserve">Ова е готвач со рецепти од просторите на поранешна Југославија како и други кујни. Истиот  содржи разни видови на јадења и предјадења, супи и десерти и пијалоци како и спремање на намирници и совети за послужување. Исто така готвачов содржи и рецепти за брзо спремање на храна (експрес кујна).   

=Намирници и нивно спремање=

==Намирници од животниско потекло==
*[[Месо]]
*[[Живина]]
*[[Риби]]
*[[Ракови]]
*[[Дивеч]]
*[[Јајца]]
*[[Спремање на јајца]]
*[[Млеко]]
*[[Масти од животинско потекло]]

==Намирници од растително потекло==
*[[Житарици]]
*[[Зеленчук]]
*[[Печурки]]
*[[Овошје]]
*[[Масти од растително потекло]] (масла)
*[[Шеќер и шеќерни концетрати]]
*[[Кафе]]
*[[Чај]]
*[[Какао]]
*[[Зачини]]
*[[Практични мерки во домаќинството]]
 
=Спремање, служење и украсување на храната=

==Спремање на храната==
*[[Термичка припрема на храната]]

==[[Служење на храната]]==

==[[Украсување на храната]] (гарнирање)==

=Рецепти за:=

*[[Предјадења]]
*[[Супи и чорби]]
*[[Варива]]
*[[Печења]]
*[[Сосови]]
*[[Салати]]
*[[Теста-Додатоци на печењето]]
*[[Готвени теста]]
*[[Пити]]
*[[Торти]]
*[[Колачи]]
*[[Слатки за трпезата]]
*[[Слатки]]
*[[Пијалоци]]
*[[Зимници]]

==Брзо спремање на храна-Експрес кујна==

==Кујни на другите народи==

*[[Француска кујна]]
*[[Англиска кујна]]
*[[Руска кујна]]
*[[Бугарска кјна]]
*[[Италијанска кујна]]
*[[Кинеска кујна]]
*[[Шпанска кујна]]

=Сервирање на храната=
*[[Поставување на масата]]
*[[Служење на поедини оброци]]
*[[Поставување на масата за исклучителни прилики]]
*[[Прекривање на масата]]
*[[Садови]]


=Извори=
''Велики народни кувар'' (издание), дваесет-и-четврто дополнето издание, Народна Книга, Белград 1984.</text>
      <sha1>47imfgwjbayxugem3vs0r7lsn5oymz4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Интернационален готвач</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1556</id>
    <redirect title="Готвач" />
    <revision>
      <id>8277</id>
      <parentid>3940</parentid>
      <timestamp>2011-03-06T16:36:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ruslik0</username>
        <id>980</id>
      </contributor>
      <comment>#redirect [[готвач]]</comment>
      <origin>8277</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" sha1="oy5nqsa7d7rwkx4mahfmuwbtdu31yq1" xml:space="preserve">#redirect [[готвач]]</text>
      <sha1>oy5nqsa7d7rwkx4mahfmuwbtdu31yq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1557</id>
    <revision>
      <id>10749</id>
      <parentid>8491</parentid>
      <timestamp>2019-05-25T23:38:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>10749</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10232" sha1="n1y88n818ahi0it2t310r2s60x4j9dz" xml:space="preserve">__NOTOC__  __NOEDITSECTION__
&lt;!--INTRODUCTION--&gt;
&lt;center&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Викимедиин Готвач&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;br&gt;''Збирка рецепти од целиот свет.''
{|cellspacing=3
|-valign=&quot;top&quot; 
|width=&quot;50%&quot; bgcolor=&quot;#f0f0ff&quot; style=&quot;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;padding-top:0;&quot;|
{{Избран рецепт}} 
|width=&quot;50%&quot; bgcolor=&quot;#fff0f0&quot; style=&quot;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;padding-top:0;&quot;|
{{Избрана состојка}}
|}

'''''Забелешка''': Секоја од статите во содржинава има линк за верзијата на англиски јазик доколку сакате да преведувате.''


===Листа на [[Готвач:Рецепти|Рецепти]]===

&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Рецепти за појадок|Појадок]],
[[Готвач:Рецепти за месо|Месо]],
[[Готвач:Рецепти за тестенини|Тестенини]],
[[Готвач:Рецепти за ориз|Ориз]],
[[Готвач:Рецепти за салати|Салати]],
[[Готвач:Морски плодови|Морски плодови]],
[[Готвач:Веганска кујна|Вегански]],
[[Готвач:Вегетаријанска кујна|Вегетаријански]],
[[Готвач:Празнични рецепти|За празници]],
[[Готвач:Сендвичи|Сендвичи]],
[[Готвач:Супи и чорби|Супи и чорби]],
[[Готвач:Суши|Суши]],
[[Готвач:Предјадења|Предјадења]],
[[Готвач:Пијалоци|Пијалоци]],
[[Готвач:Рецепти за леб|Леб]],
[[Готвач:Сосови|Сосови]],
[[Готвач:Додатоци|Додатоци]],
[[Готвач:Динстани јадења|Динстани јадења]],
[[Готвач:Десерти|Десерти]],
[[Готвач:Слатки|Слатки]],
[[Готвач:Лесни вечери|Лесни вечери]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Кујна|Народни и етнички кујни]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Афрички кујни|Афрички]], 
[[Готвач:Карипски кујни|Карипски]],
[[Готвач:Источноазиски кујни|Источноазиски]], 
[[Готвач:Европски кујни|Европски]], 
[[Готвач:Средоземни кујни|Средоземни]], 
[[Готвач:Блискоисточни кујни|Блискоисточни]],
[[Готвач:Кујни на Индискиот потконтинент|Индиски потконтинент]], 
[[Готвач:Пацифички кујни|Пацифички]], 
[[Готвач:Северноамерикански кујни|Северноамерикански]], 
[[Готвач:Јужноамерикански кујни|Јужноамерикански]], 
[[Готвач:Јужноазиски кујни|Јужноазиски]],
[[Готвач:Фантастични и митолошки кујни|Фантастични и митолошки кујни]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Специјални исхрани|Специјални исхрани]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Исхрана со ниска содржина на шеќери|Исхрана со ниска содржина на шеќери]] ([[Готвач:Храна според Аткинс|Аткинс]], [[Готвач:Зона|Зона]], идр.)
[[Готвач:Безглутенски|Безглутенски]], 
[[Готвач:Лековита исхрана|Лековита исхрана]], 
[[Готвач:Алал|Алал]], 
[[Готвач:Високопротеинска исхрана|Високопротеински]], 
[[Готвач:Кашрут|Кашрут]], 
[[Готвач:Нискокалорична исхрана|Нискокалорична исхрана]], 
[[Готвач:Дијабетска храна|Дијабетска храна]], 
[[Готвач:Веганска кујна|Веганска]], 
[[Готвач:Вегетаријанска кујна|Вегетаријанска]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Основни намирници|Основни намирници]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Млечни производи|Млечни производи и јајца]], 
[[Готвач:Житарици|Житарици]], 
[[Готвач:Овошје|Овошје]],  
[[Готвач:Месо и живина|Месо и живина]], 
[[Готвач:Масти и масла|Масти и масла]], 
[[Готвач:Ореви|Ореви]], 
[[Готвач:Морски плодови|Морски плодови]], 
[[Готвач:Зачини и тревки|Зачини и тревки]],
[[Готвач:Заблажувачи|Заблажувачи]], 
[[Готвач:Зеленчук|Зеленчук]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Состојки|Состојки]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Алкохолни пијалоци|Алкохолни пијалоци]],
[[Готвач:Леб|Леб]],
[[Готвач:Лути пиперки|Лути пиперки]],
[[Готвач:Чоколадо|Чоколадо]],
[[Готвач:Кафе|Кафе]],
[[Готвач:Јајца|Јајца]],
[[Готвач:Житарици|Житарици]],
[[Готвач:Џемови и желеа|Џемови и желеа]], 
[[Готвач:Млеко|Млеко]],
[[Готвач:Тестенини|Тестенини]],
[[Готвач:Бибер|Бибер]],
[[Готвач:Компир|Компири]],
[[Готвач:Ориз|Ориз]],
[[Готвач:Сол|Сол]],
[[Готвач:Сода бикарбона|Сода бикарбона]],
[[Готвач:Соини зрна|Соини зрна]],
[[Готвач:Шеќер|Шеќер]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Хранливи материи|Хранливи материи]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Антиоксиданти|Антиоксиданти]],
[[Готвач:Калорија|Калории]],
[[Готвач:Јаглехидрати|Јаглехидрати]],
[[Готвач:Масти|Масти]],
[[Готвач:Влакно|Влакна]],
[[Готвач:Мнерал|Минерали]],
[[Готвач:Органски|Органски]],
[[Готвач:Протеин|Протеини]],
[[Готвач:Витамини|Витамини]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Опрема|Опрема]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Прибор за печење|Помагала за печење]], 
[[Готвач:Алатки|Алатки]], 
[[Готвач:Апарати|Апарати]], 
[[Готвач:Кујнски помагала|Кујнски помагала]], 
[[Готвач:Лонци и тави|Лонци и тави]]
&lt;/div&gt;

===[[Готвач:Готвачки техники|Готвачки техники]]===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Печење|Печење]], 
[[Готвач:Варење (експрес)|Варење (експрес)]],
[[Готвач:Варење|Варење]],
[[Готвач:Крчкање|Крчкање]], 
[[Готвач:Печење реш|Печење реш]], 
[[Готвач:Кремирање|Кремирање]],
[[Готвач:Длабоко пржење|Длабоко пржење]], 
[[Готвач:Пржење|Пржење]], 
[[Готвач:Готвење на отворено|Готвење на отворено]], 
[[Готвач:Закиселување|Закиселување]],
[[Готвач:Поширање|Поширање]], 
[[Готвач:Готвење од притисок|Готвење под притисок]], 
[[Готвач:Солење|Солење]], 
[[Готвач:Пропржување|Пропржување]],
[[Готвач:Зовревање|Зовревање]], 
[[Готвач:Пушење|Пушење]],
[[Готвач:Парење|Парење]], 
[[Готвач:Потпржување|Потпржување]]
&lt;/div&gt;

===Прилози===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:Естетика|Естетика]],
[[Готвач:Етика|Етика]],
[[Готвач:Историја на храната и готвењето|историја на храната и готвењето]],
[[Готвач:Како да читате рецепта|Како да читате рецепта]],
[[Готвач:Интернационални термини за храна|Интернационални термини за храна]],
[[Готвач:Замени|Замени]],
[[Готвач:Мерни единици|Мерни единици]]
&lt;/div&gt;
===Учесници===
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;
[[Готвач:ЧПП|ЧПП за готвачот]],
[[Готвач:Полиса|Полиса на готвачот]],
[[:Готвач:Страни на готвачот кои бараат доработка|Страни на готвачот кои бараат доработка]],
[[Готвач:Учесници|Учесници]],
[[Викикниги:Барања за новини|Барања за новини]],
[[Готвач:Жалби и поплаки|Жалби и поплаки]],
[[Готвач:Побарани рецепти|Побарани рецепти]],
[[Готвач:Шаблон за полиса/рецепт|Шаблон за рецепт]]
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Готвач]]

[[bg:Готварска книга]]
[[cs:Wikikuchařka]]
[[da:WikiKogebogen]]
[[de:Kochbuch]]
[[en:Cookbook]]
[[eo:Kuirlibro]]
[[es:Artes culinarias]]
[[fi:Keittokirja]]
[[fr:Livre de Cuisine]]
[[he:ספר מתכונים]]
[[hu:Szakácskönyv]]
[[is:Matreiðslubók]]
[[it:Libro di cucina]]
[[ja:料理本]]
[[ko:요리]]
[[lt:Receptai]]
[[nl:Kookboek]]
[[no:Kokeboka]]
[[pl:Książka kucharska]]
[[pt:Livro de Receitas]]
[[ro:Carte de bucate]]
[[ru:Кулинарная книга]]
[[simple:Cookbook]]
[[sr:Кувар]]
[[sv:Kokboken]]
[[tl:Pagluluto]]
[[zh:食谱]]</text>
      <sha1>n1y88n818ahi0it2t310r2s60x4j9dz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Шаблон за полиса/рецепт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1558</id>
    <revision>
      <id>5180</id>
      <parentid>5172</parentid>
      <timestamp>2006-05-25T00:38:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>5180</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7389" sha1="jvowz8huw0mnfzhowmix4fjcf7u1rbu" xml:space="preserve">__NOTOC__{{готвач-навигатор}}

&lt;div style=&quot;border: 1px solid black; padding: 20px; background-color: #DDEEFF&quot;&gt;
'''Ова е шаблонска страна. Не додавајте рецепти овде!'''

Ова е препорачан шаблон за рецептите кои се додаваат кон готвачов. Имајте на ум дека ова е само генерален водич. Слободно додавајте повеќе оддели, или испуштете некој (но рецептата мора да биде корисна и употреблива).

Релативната тежина (на изработка) на рецептата се изразува со пет точки. Имајте ги следниве описи на ум кога давате тежина на некоја рецепта.
*[[Image:1o5dots.svg|Умеете да зовриете вода, нели?]] - Умеете да зовриете вода, нели?
*[[Image:2o5dots.svg|Прилично лесно]] - Прилично лесно
*[[Image:3o5dots.svg|Ни тешко ни лесно]] - Ни тешко ни лесно
*[[Image:4o5dots.svg|Прилично тешко]] - Прилично тешко
*[[Image:5o5dots.svg|Дали сте Карапанџа?]] - Дали сте Карапанџа?

Со кликање на страниве со слики добивате листа со рецепти од таа тежина. Забелешка: овие слики се позајмени од германсиот готвач ([[:de:Kochbuch|Kochbuch]]), кој е преместен на доменот [[:de:|de:wikibooks.org]], но каде сеуште може да има неколку рецепти на германски.

Еве една листа со примери на рецепти кои ги користат овие шаблони (од Википедија на англиски јазик)
*[http://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Beef_and_Barley_Stew Beef and Barley Stew]
*[http://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Chocolate_Mousse Chocolate Mousse]
*[http://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Tarbes_Salad Tarbes Salad]
&lt;/div&gt;

===Шаблон за додавање на рецепти===

{{Преглед на рецепт}}

{{рецепт}} | Кујна | Тип на јадење

 */ Тука треба да стои краток опис на рецептата;
 прифатливата должина е од една реченица до два пасуса.  
 Објаснете кој го користи јадењево, и како, како и
 сè друго што се приготвува заедно со неа. Приказни или 
 анегдоти за настанувањето на рецептата се сосема прифатливи.
 
 Би било од помош доколку ставите и фотографија на зготвеното
 јадење. Истата би требало да биде при почетокот. Најдобро би 
 било ако е споена со таблицата /*

==Состојки==
*240 [[Готвач:мл|мл]] елемент 1
*1 [[Готвач:Супена лажица|супена лажица]] (15 мл) елемент 2
*итн.
*(но '''не на оваа шаблонска страница -- направете нова страница со ново име)

 */ Состојките треба да се набројуваат по редослед на готвење. Состојките 
 треба да се поврзани со помош на т.н. „трик со цевки“, т.е.
 &lt;nowiki&gt;[[Готвач:Морков|]]&lt;/nowiki&gt;, што прави [[Готвач:Морков|морков]].
 Ако имате изборни состојки или замени кои би ја чинеле листата 
 нечитлива, ставете ги во белешки, идеи, 
 или други оддели (ако се однесуваат на некоја различна процедура на готвење)
 или пак сместете ги во втора листа по првата. Во друг случај едноставно 
 обележети ги како „(изборни)“. Размислете за користење на засебни листи за филови
 и обвивки, месо и сосови, итн. /*

==Процедура==
#Прв чекор
#Втор чекор
#итн.
#(но '''не на оваа шаблонска страница -- направете нова страница со ново име''')

 */ Фотографија за постапкит завршените постапки (чекори)
 треба да бидат во |thumb| формат, така што под сликата би можеле да ставите
 опис за тоа на кој чекор истата се однесува. /*

==Белешки, совети и варијации==
*Белешка 1
*Совет 1
*Варијација 1
*и др.

 */ Овој дел може да се корисати за било кои други додатни информации
 на кои не им е местото на било кој друг дел од рецептниот модул. /*

==Предупредувања==
*Предупредување 1
*Предупредување 2
*etc.

==Надворешни врски==
*Википедија-врска
{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;3&quot;
|-
! Што да истипкате !! Што тоа прави !! Каде&amp;nbsp;тоа&amp;nbsp;оди
|-
| &lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;[[Шаблон:Википедија|Википедија]]}} &lt;br&gt; [[Разговор за шаблон:Википедија|Разговор]]
|
{{Wikipedia}}
|Bottom of Page
|}
*Друга релевантна врска

{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;3&quot;
|-
! Што да истипкате !! Што тоа прави !! Каде&amp;nbsp;тоа&amp;nbsp;оди
|-
| &lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;[[Шаблон:1881|1881]]}} &lt;br&gt; [[Разговор за шаблон:1881|Разговор]]
|
{{1881}}
|Bottom of Page
|-
| &lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;[[Шаблон:Отворен готвач|Отворен готвач]]}} &lt;br&gt; [[Разговор за шаблон:Отворен готвач|Разговор]]
|
{{Отворен готвач}}
|Bottom of Page
|-
| &lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;[[Шаблон:Декамерон|Декамерон]]}} &lt;br&gt; [[Разговор за шаблон:Декамерон|Разговор]]
|
{{Декамерон}}
|Bottom of Page 
|}

Повеќе шаблони за готвачов можете да најдете на [[Готвач:Полиса|Модул за готварска полиса]].


 */ Категории и меѓујазични врски се ставаат
 тука. За да ја видите категориската шема за рецепти, одете на:
 [[:Категорија:Рецепти]]. /*

&lt;div style=&quot;border: 1px solid black; padding: 20px; background-color: #DDEEFF&quot;&gt;
'''Ова е шаблонска страна. Не додавајте рецепти овде.'''
&lt;/div&gt;

[[en:Policy/Recipe Template]]
[[de:Kochbuch:Rezeptvorlage]]
[[ru:Образец рецепта]]</text>
      <sha1>jvowz8huw0mnfzhowmix4fjcf7u1rbu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Готвач-навигатор</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1559</id>
    <revision>
      <id>3954</id>
      <timestamp>2006-03-22T07:47:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3954</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="83" sha1="0t3t548l7e84gsg3cedwmu4bque3oje" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]</text>
      <sha1>0t3t548l7e84gsg3cedwmu4bque3oje</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Преглед на рецепт</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1560</id>
    <revision>
      <id>3965</id>
      <parentid>3964</parentid>
      <timestamp>2006-03-22T08:56:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Шаблон:Recipesummary]] преместена како [[Шаблон:Преглед на рецепт]]: Кирилизација и македонизација</comment>
      <origin>3965</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2450" sha1="n9l9s7hv55uepolnpnkyt9tksw2s5qc" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;wikitable&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;margin: 1em 1em 1em 1em; background-color: #FFFFDD; width: 300px&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
  &lt;th colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: #DDDDBB&quot;&gt;{{{Name|{{PAGENAME}}}}}&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
{{qif|test={{{Image|{{{5|}}}}}}|then=&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot;&gt;{{{Image|{{{5|}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{qif|test={{{Категорија|{{{1|}}}}}}|then=&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Категорија:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[:Категорија:{{{Категорија|{{{1}}}}}}|{{{Категорија|{{{1}}}}}}]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{qif|test={{{Послужува|{{{2|}}}}}}|then=&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Послужува:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;{{{Послужува|{{{2}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{qif|test={{{Енергетска вредност|{{{6|}}}}}}|then=&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Енергетска вредност:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;{{{Енергетска вредност|{{{6}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{qif|test={{{Време на подготовка|{{{3|}}}}}}|then=&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Време на подготовка:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;{{{Време на подготовка|{{{3}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{qif|test={{{Рангирање|{{{4|}}}}}}|then=&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Тешкотија:&lt;/td&gt;&lt;td align=&quot;center&quot;&gt;[[Image:{{{Рангирање|{{{4}}}}}}o5dots.svg|{{switch|{{{Рангирање|{{{4|}}}}}}|case: 1=Многу лесно|case: 2=Лесно|case: 3=Ни лесно ни тешко|case: 4=Тешко|case: 5=Многу тешко|default=None}}]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
&lt;/table&gt;{{qif
|test={{{Noincludecat|}}}
|else={{qif|test={{{Рангирање|{{{4|}}}}}}|then=[[Категорија:{{switch|{{{Рангирање|{{{4|}}}}}}|case: 1=Многу лесно|case: 2=Лесно|case: 3=Ни лесно ни тешко|case: 4=Тешко|case: 5=Многу тешко|default=None}} recipes|{{PAGENAME}}]]}}
{{qif|test={{{Image|{{{5|}}}}}}|then=[[Категорија:Рецепти со слики|{{PAGENAME}}]]}}
{{qif|test={{{Послужува|{{{2|}}}}}}|else=[[Категорија:Рецепти без послужување|{{PAGENAME}}]]}}
{{qif|test={{{Време на подготовка|{{{3|}}}}}}|else=[[Категорија:Рецепти без време на подготовка|{{PAGENAME}}]]}}
}}
&lt;noinclude&gt;
'''Не''' го уредувајте овој шаблон доколку не знаете што правите.

Видете [[Шаблон:Преглед на рецепт/Примери]] за упатство за користење на овој шаблон
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n9l9s7hv55uepolnpnkyt9tksw2s5qc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Рецепт</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1561</id>
    <revision>
      <id>3958</id>
      <timestamp>2006-03-22T08:28:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3958</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" sha1="rt9geway96yr54ncadkxs9xo0bu6ufe" xml:space="preserve">{{готвач-навигатор}}

[[Категорија:Рецепти|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>rt9geway96yr54ncadkxs9xo0bu6ufe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Qif</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1562</id>
    <revision>
      <id>3962</id>
      <timestamp>2006-03-22T08:47:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3962</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="119" sha1="nt7x3deby4zlfw0xtssdb6p500ll3x2" xml:space="preserve">{{{else{{{test|}}}|{{{test{{{test|}}}|{{{then|}}}}}}}}}&lt;noinclude&gt;{{esoteric}}[[Category:If templates|Qif]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nt7x3deby4zlfw0xtssdb6p500ll3x2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Esoteric</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1563</id>
    <revision>
      <id>3963</id>
      <timestamp>2006-03-22T08:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3963</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1193" sha1="iv6mwtlgbenx725y5sgx0vdxpl2y93p" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;clear: both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
{| class=&quot;messagebox&quot;
|-
|align=&quot;center&quot;|[[Image:Exquisite-khelpcenter.png|50px|Comment]]
|align=&quot;left&quot; width=&quot;95%&quot;|This template contains one or more '''''optional''''' parameters: see the [[Template talk:{{PAGENAME}}#Usage|talk page]] for details.
----
This template employs some extremely complicated and esoteric features of template syntax.
Please do not attempt to alter it unless you are certain that you understand the setup '''and''' are prepared to repair any consequent collateral damage if the results are unexpected.  Any experiments should be conducted in the [[Template:Template sandbox|template sandbox]] or your user space.
|}&lt;includeonly&gt;[[Category:Esoteric templates|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;
&lt;noinclude&gt;
----
{| class=&quot;messagebox&quot;
|-
|align=&quot;center&quot;|[[Image:Exquisite-khelpcenter.png|50px|Comment]]
|align=&quot;left&quot; width=&quot;95%&quot;|Actually, ''this'' template uses very simple syntax. But templates that link to the above message do use esoteric syntax.
|}
This template is for templates with esoteric syntax.

[[Category:Template templates|{{PAGENAME}}]]

[[fr:Modèle:Ésotérique]]
[[ro:Format:Ezoteric]]
[[zh:Template:Esoteric]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>iv6mwtlgbenx725y5sgx0vdxpl2y93p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Recipesummary</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1564</id>
    <redirect title="Предлошка:Преглед на рецепт" />
    <revision>
      <id>3966</id>
      <timestamp>2006-03-22T08:56:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Шаблон:Recipesummary]] преместена како [[Шаблон:Преглед на рецепт]]: Кирилизација и македонизација</comment>
      <origin>3966</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" sha1="k4pc9to8rih39i014cdug8qsqmwivr4" xml:space="preserve">#redirect [[Шаблон:Преглед на рецепт]]</text>
      <sha1>k4pc9to8rih39i014cdug8qsqmwivr4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Европски кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1567</id>
    <revision>
      <id>3978</id>
      <parentid>3972</parentid>
      <timestamp>2006-03-22T11:18:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>3978</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2820" sha1="4z4rt07up1qhruv170ub3h79t9uvyt7" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Европски кујни'''
----
*[[Готвач:Австриска кујна|Австриска кујна]]
*[[Готвач:Албанска кујна|Албанска кујна]]
*[[Готвач:Белгиска кујна|Белгиска кујна]]
*[[Готвач:Белоруска  кујна|Белоруска кујна]]
*[[Готвач:Британска кујна|Британска кујна]]
**[[Готвач:Англиска кујна|Англиска кујна]]
**[[Готвач:Велшка кујна|Велшка кујна]]
**[[Готвач:Шкотска кујна|Шкотска кујна]]
*[[Готвач:Босанска кујна|Босанска кујна]]
*[[Готвач:Бугарска кујна|Бугарска кујна]]
*[[Готвач:Германска кујна|Германска кујна]]
*[[Готвач:Грчка кујна|Грчка кујна]]
*[[Готвач:Данска кујна|Данска кујна]]
*[[Готвач:Естонска кујна|Естонска кујна]]
*[[Готвач:Ирска кујна|Ирска кујна]]
*[[Готвач:Исландска кујна|Исландска кујна]]
*[[Готвач:Италијанска кујна|Италијанска кујна]] 
*[[Готвач:Македонска кујна|Македонска кујна]]
*[[Готвач:Норвешка кујна|Норвешка кујна]]
*[[Готвач:Полска кујна|Полска кујна]]
*[[Готвач:Португалска кујна|Португалска кујна]]
*[[Готвач:Романска кујна|Романска кујна]]
*[[Готвач:Руска кујна|Руска кујна]]
*[[Готвач:Словенечка кујна|Словенечка кујна]]
*[[Готвач:Српска кујна|Српска кујна]]
*[[Готвач:Турска кујна|Турска кујна]]
*[[Готвач:Унгарска кујна|Унгарска кујна]]
*[[Готвач:Финска кујна|Финска кујна]] 
*[[Готвач:Француска кујна|Француска кујна]]
*[[Готвач:Холандска кујна|Холандска кујна]]
*[[Готвач:Хрватска кујна|Хрватска кујна]]
*[[Готвач:Црногорска кујна|Црногорска кујна]]
*[[Готвач:Шведска кујна|Шведска кујна]]
*[[Готвач:Шпанска кујна|Шпанска кујна]]
**[[Готвач:Баскиска кујна|Баскиска кујна]]


[[en:European cuisines]]
[[ja:料理本/ヨーロッパ料理]]


[[Категорија:Европски рецепти| ]]</text>
      <sha1>4z4rt07up1qhruv170ub3h79t9uvyt7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Средоземни кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1568</id>
    <revision>
      <id>10751</id>
      <parentid>10750</parentid>
      <timestamp>2019-05-25T23:38:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bjankuloski06 ја премести страницата [[Готвач:Медитерански кујни]] на [[Готвач:Средоземни кујни]]</comment>
      <origin>10750</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1000" sha1="73kq5mzfzh5dwga2rkqf21hj3oof36n" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Средоземни кујни'''
----
* [[Готвач:Далматинска кујна|Далматинска кујна (Хрватска)]]

* [[Готвач:Грчка кујна|Грчка кујна]]
* [[Готвач:Израелско-палестинска кујна|Израелско-палестинска кујна]]
* [[Готвач:Италијанска кујна|Италијанска кујна]]
* [[Готвач:Либанска кујна|Либанска кујна]]
* [[Готвач:Турска кујна|Турска кујна]]
* [[Готвач:Француска кујна|Француска кујна]]
* [[Готвач:Црногорска кујна|Црногорска кујна]]
* [[Готвач:Шпанска кујна|Шпанска кујна]]

== Рецепти ==

[[Категорија:Средоземни рецепти| ]]

[[en:Cuisine of the Mediterranean]]</text>
      <sha1>73kq5mzfzh5dwga2rkqf21hj3oof36n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Блискоисточни кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1569</id>
    <revision>
      <id>3999</id>
      <parentid>3975</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:34:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3999</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="804" sha1="iqbbw26i6955v7ylxexha9cgntw1xdk" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Блискоисточни кујни'''
----
*[[Готвач:Арапска кујна|Арапска кујна]]
*[[Готвач:Ерменска кујна|Ерменска кујна]]
*[[Готвач:Иранска кујна|Иранска кујна]]
*[[Готвач:Ирачка кујна|Ирачка кујна]]
*[[Готвач:Либанска кујна|Либанска кујна]]
*[[Готвач:Палестинска кујна|Палестинска кујна]]
*[[Готвач:Сириска кујна|Сириска кујна]]
*[[Готвач:Турска кујна|Турска кујна]]

[[Категорија:Блискоисточни рецепти| ]]

[[en:Middle Eastern cuisines]]</text>
      <sha1>iqbbw26i6955v7ylxexha9cgntw1xdk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Афрички кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1570</id>
    <revision>
      <id>3994</id>
      <parentid>3977</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:29:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3994</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="521" sha1="kdprm7bpom566v3qnpzitbaoijg1wol" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Афрички кујни'''
----
*[[Готвач:Етиопска кујна|Етиопска кујна]]
*[[Готвач:Јужноафричка кујна|Јужноафричка кујна]]
*[[Готвач:Маврициска кујна|Маврициска кујна]]
*[[Готвач:Нигериска кујна|Нигериска кујна]]

[[Категорија:Афрички рецепти| ]]

[[en:African cuisines]]</text>
      <sha1>kdprm7bpom566v3qnpzitbaoijg1wol</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Карипски кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1571</id>
    <revision>
      <id>10589</id>
      <parentid>3995</parentid>
      <timestamp>2017-08-30T08:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>10589</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="839" sha1="lgik5xh54go9qskr0dlcfqiy5jwbxsd" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Карипски кујни'''
----
* [[Готвач:Антигванска кујна|Антигванска кујна]]
* [[Готвач:Бахамска кујна|Бахамска кујна]]
* [[Готвач:Јамајска кујна|Јамајска кујна]]
* [[Готвач:Доминиканска кујна|Доминиканска кујна]]
* [[Готвач:Кубанска кујна|Кубанска кујна]]
* [[Готвач:Порториканска кујна|Порториканска кујна]]
* [[Готвач:Кујна на Тринидад и Тобаго|Кујна на Тринидад и Тобаго]]


== Рецепти ==

[[Категорија:Карипски рецепти]]

[[en:Caribbean cuisines]]</text>
      <sha1>lgik5xh54go9qskr0dlcfqiy5jwbxsd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Пацифички кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1572</id>
    <revision>
      <id>4001</id>
      <parentid>3986</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:36:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4001</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2551" sha1="1eu3uqwb9iuit7f7sad2px939ly9lfs" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Пацифички кујни'''
----
*[[Готвач:Австралиска кујна|Австралиска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на Валиските и Футунските Острови|Кујна на Валиските и Футунските Острови]]
*[[Готвач:Кујна на Вануату|Кујна на Вануату]]
*[[Готвач:Гвамска кујна|Гвамска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на Куковите Острови|Кујна на Куковите Острови]]
*[[Готвач:Кирибатска кујна|Кирибатска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на Маршаловите Острови|Кујна на Маршаловите Острови]]
*[[Готвач:Наурска кујна|Наурска кујна]]
*[[Готвач:Ниујска кујна|Ниујска кујна]]
*[[Готвач:Новокаледонска кујна|Новокаледонска кујна]]
*[[Готвач:Новозеландска кујна|Новозеландска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на Норфолшкиот Остров|Кујна на Норфолшкиот Остров]]
*[[Готвач:Кујна на Северномаријанските острови|Кујна на Северномаријанските острови]]
*[[Готвач:Фиџијанска кујна|Фиџијанска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на Фрацуска Полинезија|Кујна на Фрацуска Полинезија]]
*[[Готвач:Кујна на Палау|Кујна на Палау]]
*[[Готвач:Кујна на Папуа и Нова Гвинеја|Кујна на Папуа и Нова Гвинеја]]
*[[Готвач:Питкаринска кујна|Питкаринска кујна]]
*[[Готвач:Самоанска кујна|Самоанска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на Соломоновите Острови|Кујна на Соломоновите Острови]]
*[[Готвач:Кујна на Токелау|Кујна на Токелау]]
*[[Готвач:Тонгоанска кујна|Тонгоанска кујна]]
*[[Готвач:Тувалска кујна|Тувалска кујна]]
*[[Готвач:Хавајска кујна|Хавајска кујна]]

[[Категорија:Пацифички рецепти| ]]

[[en:Pacific cuisines]]</text>
      <sha1>1eu3uqwb9iuit7f7sad2px939ly9lfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Кујни на Индискиот потконтинент</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1573</id>
    <revision>
      <id>4000</id>
      <parentid>3987</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:35:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4000</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="937" sha1="i42fa5cqke976o742j5wzyrz1aoczmv" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Кујни на Индискиот потконтинент'''
----
*[[Готвач:Авганистанска кујна|Авганистанска кујна]]
*[[Готвач:Бангладешка кујна|Бангладешка кујна]]
*[[Готвач:Бутанска кујна|Бутанска кујна]]
*[[Готвач:Индиска кујна|Индиска кујна]]
*[[Готвач:Малдивска кујна|Малдивска кујна]]
*[[Готвач:Непалска кујна|Непалска кујна]]
*[[Готвач:Пакистанска кујна|Пакистанска кујна]]
*[[Готвач:Шриланканска кујна|Шриланканска кујна]]


[[Категорија:Рецепти на Индискиот потконтинент| ]]

[[en:Cuisines of the Indian Subcontinent]]</text>
      <sha1>i42fa5cqke976o742j5wzyrz1aoczmv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Источноазиски кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1574</id>
    <revision>
      <id>3996</id>
      <parentid>3988</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:31:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3996</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1149" sha1="ji1f198xds9sgamr1oyuilqt8186fdw" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Кујни на Индискиот потконтинент'''
----
*[[Готвач:Виетнамска кујна|Виетнамска кујна]]
*[[Готвач:Индонезиска кујна|Индонезиска кујна]]
*[[Готвач:Јапонска кујна|Јапонска кујна]]
*[[Готвач:Кинеска кујна|Кинеска кујна]] 
*[[Готвач:Корејска кујна|Корејска кујна]]
*[[Готвач:Малезиска кујна|Малезиска кујна]]
*[[Готвач:Монголска кујна|Монголска кујна]]
*[[Готвач:Сингапурска кујна|Сингапурска кујна]]
*[[Готвач:Тајванска кујна|Тајванска кујна]]
*[[Готвач:Тајланска кујна|Тајланска кујна]]
*[[Готвач:Филипинска кујна|Филипинска кујна]]

[[en:East Asian cuisines]]
[[ja:料理本/東アジア料理]]

[[Категорија:Источноазиски рецепти| ]]</text>
      <sha1>ji1f198xds9sgamr1oyuilqt8186fdw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Северноамерикански кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1575</id>
    <revision>
      <id>4002</id>
      <parentid>3990</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:37:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4002</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2175" sha1="3uw108eoua1fsurowcptp95rfbzzznm" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Северноамерикански кујни'''
----
*[[Готвач:Индијанска кујна|Индијанска кујна]]
*[[Готвач:Канадска кујна|Канадска кујна]]
**[[Готвач:Онтариска кујна|Онтариска кујна]]
**[[Готвач:Њуфаундлендска кујна|Њуфаундлендска кујна]]
**[[Готвач:Квебечка кујна|Квебечка кујна]]
*[[Готвач:Карипски кујни|Карипски кујни]]
**[[Готвач:Бахамска кујна|Бахамска кујна]]
**[[Готвач:Кубанска кујна|Кубанска кујна]]
**[[Готвач:Јамајканска кујна|Јамајканска кујна]]
**[[Готвач:Порториканска кујна|Порториканска кујна]]
**[[Готвач:Кујна на Тринидад и Тобаго|Кујна на Тринидад и Тобаго]]
*[[Готвач:Мексиканска кујна|Мексиканска кујна]]
*[[Готвач:Панамска кујна|Панамска кујна]]
*[[Готвач:Кујна на САД|Кујна на САД]]
**[[Готвач:Кајунска кујна|Кајунска кујна]]
**[[Готвач:Калифорниска кујна|Калифорниска кујна]]
**[[Готвач:Лујзијанска Креолска кујна|Лујзијанска Креолска кујна]]
**[[Готвач:Среднозападна кујна|Среднозападна кујна]]
**[[Готвач:Новоанглиска кујна|Новоанглиска кујна]]
**[[Готвач:Душевна храна|Душевна храна]]
**[[Готвач:Југозападна кујна|Југозападна кујна]]
**[[Готвач:Текс-Мекс кујна|Текс-Мекс кујна]]
**[[Готвач:Јужна кујна|Јужна кујна]]

[[Категорија:Северноамерикански рецепти| ]]

[[en:North American cuisines]]</text>
      <sha1>3uw108eoua1fsurowcptp95rfbzzznm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Јужноамерикански кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1576</id>
    <revision>
      <id>4003</id>
      <parentid>3991</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:38:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4003</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1230" sha1="7u8lgujrq5eg2eytima4ibm1089slxf" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Јужноамерикански кујни'''
----
'''Јужноамериканските кујни''' се делумно базирани на [[Готвач:Шпанска кујна|шпанската]] и [[Готвач:Португалска кујна|португласката]] кујна, со големи влијанија од [[Готвач:Европски кујни|предевропските]] куни на домородечките народи.


*[[Готвач:Аргентинска кујна|Аргентинска кујна]]
*[[Готвач:Бразилска кујна|Бразилска кујна]]
*[[Готвач:Венецуелска кујна|Венецуелска кујна]]
*[[Готвач:Гвајанска кујна|Гвајанска кујна]]
*[[Готвач:Колумбиска кујна|Колумбиска кујна]]
*[[Готвач:Перуанска кујна|Перуанска кујна]]
*[[Готвач:Чилеанска кујна|Чилеанска кујна]]

[[Категорија:Јужноамерикански рецепти| ]]

[[en:South American cuisines]]</text>
      <sha1>7u8lgujrq5eg2eytima4ibm1089slxf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Јужноазиски кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1577</id>
    <revision>
      <id>4004</id>
      <parentid>3992</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:38:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4004</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="779" sha1="s7z6gxlu2ofvvvrpusp1p6yp5kiuvj1" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Јужноазиски кујни'''
----
*[[Готвач:Авганистанска кујна|Авганистанска кујна]]
*[[Готвач:Бангладешка кујна|Бангладешка кујна]]
*[[Готвач:Индиска кујна|Индиска кујна]]
*[[Готвач:Непалска кујна|Непалска кујна]]
*[[Готвач:Пакистанска кујна|Пакистанска кујна]]
*[[Готвач:Тибетска кујна|Тибетска кујна]]
*[[Готвач:Шриланканска кујна|Шриланканска кујна]]

[[Category:Јужноазиски рецепти| ]]

[[en:South Asian cuisines]]</text>
      <sha1>s7z6gxlu2ofvvvrpusp1p6yp5kiuvj1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Фантастични и митолошки кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1578</id>
    <revision>
      <id>4005</id>
      <parentid>3993</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T00:40:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4005</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1095" sha1="qtiqdm95ctt2z7azlqkdjrpf1y8qwkp" xml:space="preserve">[[Готвач]] &gt; [[Готвач:Кујна|Индекс на кујни]] &gt; '''Фантастични и митолошки кујни'''
----
Многу луѓе сакаат тематски забави, за родендени, прослави или само за забава. Тематските забави се побогати и поинтересни со соодветна храна, а не само со костими и декорации. Еве разни идеа за храната која се служи на такви забави.

==Рецепти==
*[[Википедија:Пангалактички Гаргарен Топ|Пангалактички Гаргарен Топ од филмот Автостоперски водич низ галаксијата]]
*[[Википедија:Јода Сода|Пијалок за забави на тема ,,Војна на Ѕвездите&quot;]]
*[[Клингонски Гаг]]


[[Категорија:Готвач|Фантастични и митолошки кујни| ]]

[[en:Fantasy and Mythical cuisines]]</text>
      <sha1>qtiqdm95ctt2z7azlqkdjrpf1y8qwkp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за појадок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1579</id>
    <revision>
      <id>10847</id>
      <parentid>4014</parentid>
      <timestamp>2020-03-03T17:16:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Świętokrzyskie3</username>
        <id>2636</id>
      </contributor>
      <origin>10847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4297" sha1="si47dpdq24cztxwdhnd2oz3l7wemyi7" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]

[[Image:Pojadok.jpg|thumb|right|250px|Појадокот е важен дел од исхраната]]
'''Појадок''' е чинот на јадење наутро по околу осум часа спиење. Појадокот би требало да даде доволно енергија за сите дневни активности до пладне или ручек, но исто така не треба да е тежок за да може лесно да се свари.

==Палачинки==
*[[Готвач:Палачинки со банана-цпирулина|Палачинки со банана-спирулина]]
*[[Готвач:Блины|Блины]] (Руски блини)
*[[Готвач:Креп|Креп]]
*[[Готвач:Палачинка|Палачинки]] (основни палачинки со инструкции за превртување во воздух)
*[[Готвач:Палачинки (вегански)|Палачинки]] (вегански)
*[[Готвач:Палашинки со урда|Палачински со урда]] (многу полесни од обичните палачинки)
*[[Готвач:Рејовите возљубени палачинки со боровница|Рејовите возљубени палачинки со боровница]]

==Јајца==
*[[Готвач:Пржени јајца|Пржени јајца]]
*[[Готвач:Јајца со урда|јајца со урда]]
*[[Готвач:Кајгана|Кајгана]]
*[[Готвач:Меко варени јајца|Меко варени јајца]]
*[[Готвач:Тврдо варени јајца|Тврдо варени јајца]]
*[[Готвач:Бурито за појадок|Бурито за појадок]]

==Омлети==
*[[Готвач:Основен омлет|Основен омлет]]
*[[Готвач:Основен омлет со кашкавал|Основен омлет со кашкавал]]
*[[Готвач:Омлет со компир|Омлет со компир]]
*[[Готвач:Француски омлет|Француски омлет]]
*[[Готвач:Денверски омлет|Денверски омлет]]
*[[Готвач:Шпански омлет|Шпански омлет]]

==Топли житарици==
*[[Готвач:Овесни снегулки|овесни снегулки]]
*[[Готвач:Олеброд|Олеброд]]

==Мафини==
*[[Готвач:Јаболков штројзел-мафин|Јаболков штројзел-мафин]]
*[[Готвач:Мафини со струганици од банана|Мафини со струганици од банана]]
*[[Готвач:Мафини со банана и ореви|Мафини со банана и ореви]]
*[[Готвач:Мафини со трици|Мафини со трици]]
*[[Готвач:Мафини со чоколадни струганици|Мафини со чоколадни струганици]]
*[[Готвач:Пченкарен мафини|Пченкарни мафини]]
*[[Готвач:Мафини со житарици|Мафини со житарици]]
*[[Готвач:Оранжови мафини со чоколадни струганици|Оранжови мафини со чоколадни струганици]]
*[[Готвач:Мафини со житарици и суво грозје|Мафини со житарици и суво грозје]]

==Лебови==
*[[Готвач:Кардамомски леб|Кардамомски леб]]
*[[Готвач:Тост|Тост]]

==Разно==
*[[Готвач:Говедски парченца на тост|Говедски парченца на тост]]
*[[Готвач:Француски тост|Француски тост]]
*[[Готвач:Вафли за појадок|Вафли за појадок]]
*[[Готвач:Безглутенски вафли за појадок|Безглутенски вафли за појадок]]
*[[Готвач:Плескавици од рестуван компир|Плескавици од рестуван компир]]


[[en:Breakfast Recipes]]</text>
      <sha1>si47dpdq24cztxwdhnd2oz3l7wemyi7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за доручек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1580</id>
    <redirect title="Готвач:Рецепти за појадок" />
    <revision>
      <id>4009</id>
      <timestamp>2006-03-23T00:54:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Готвач:Рецепти за доручек]] преместена како [[Готвач:Рецепти за појадок]]: Литературизација. Во секој случај добро е да се има две зошто неко</comment>
      <origin>4009</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="a2inffn1u2lpv60yo53qvxqaulih5nz" xml:space="preserve">#redirect [[Готвач:Рецепти за појадок]]</text>
      <sha1>a2inffn1u2lpv60yo53qvxqaulih5nz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Pojadok.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1581</id>
    <revision>
      <id>4013</id>
      <timestamp>2006-03-23T01:45:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Појадокот е важен дел од исхраната.</comment>
      <origin>4013</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" sha1="af4dvhz37knvypk28ej205lz4aciurw" xml:space="preserve">Појадокот е важен дел од исхраната.</text>
      <sha1>af4dvhz37knvypk28ej205lz4aciurw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за месо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1582</id>
    <revision>
      <id>4016</id>
      <timestamp>2006-03-23T02:14:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4016</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3928" sha1="6zd6g2r8uamaoa1t9b5627c74r8s80t" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]
[[Image:NCI_meatpile.jpg|right|thumb|320px|Видови на сирово месо]]

Рецепти за [[Готвач:Месо и живина|Месо и живина]]

==[[Готвач:Говедско|Говедско]]==
*[[Готвач:Говедска џвакалка|Говедска џвакалка]]
*[[Готвач:Емпанада|Емпанада]]
*[[Готвач:О жус сендвич|О жус снедвич]]
*[[Готвач:Грил бифтек|Грил бифтек]] 
*[[Готвач:Хамбургер|Хамбургер]]
*[[Готвач:Рикота лазањи|Рикота лазањи]]
*[[Готвач:Месна векна|Месна векна]]
*[[Готвач:Ризоли|Ризоли]]
*[[Готвач:Татарски бифтек|Татарски бифтек]]
*[[Готвач:Тако|Тако]]
*[[Готвач:Тако-месо|Тако-месо]]
*[[Готвач:Ленес тексашки чили|Ленес тексашки чили]]

==[[Готвач:Пилешко|Пилешко]] и [[Cookbook:Мисирка|Мисиркино]]==
*[[Готвач:Кафен ориз со мелено мисирикино|Кафен ориз со мелено мисирикино]]
*[[Готвач:Калифорниско кари-пилешко|Калифорниско кари-пилешко]]
*[[Готвач:Пилешка пита во сад|Пилешка пита во сад]]
*[[Готвач:Пилешка Тика|Пилешка Тика]]
*[[Готвач:Пилешка Тика Масала|Пилешка Тика Масала]]
*[[Готвач:Кок о Ван|Кок о Ван]]
*[[Готвач:Крцкаво пилешко|Крцкаво пилешко]]
*[[Готвач:Кари-пилешко|Кари-пилешко]]
*[[Готвач:Јамбалаја|Јамбалаја]]
*[[Готвач:Пилешко Кунг Пао|Пилешко Кунг Пао]]
*[[Готвач:Марсала пилешки скалопини|Марсала пилешки скалопини]]
*[[Готвач:Среднозападни пилешки крилца|Среднозападни пилешки крилца]] 
*[[Готвач:Паеља|Паеља]] (со зајачко)
*[[Готвач:Зачинето крчкано пилешко|Зачинето крчкано пилешко]]
*[[Готвач:Чили-пилешко|Spicy Chilli Chicken]]
*[[Готвач:Мисиркин бисквит|Мисиркин бисквит]]

==[[Готвач:Жабје|Жабје]]==
*[[Готвач:Жабји батаци ала Паризиен|Жабји батаци ала Паризиен]]

==[[Готвач:Јагнешко|Јагнешко]]==
*[[Готвач:Јагнешко печење со кисело млеко|Јагнешко печење со кисело млеко]] (или јогурт)
*[[Готвач:Ланкаширска тава|Ланкаширска тава]] (Lancashire Hotpot)
*[[Готвач:Овчарска пита|Овчарска пита]] (Shepherd's pie)

==[[Готвач:Прасешко|Прасешко]]==
*[[Готвач:Ребра на скара|Ребра на скара]]
*[[Готвач:Варена свинска коленица со бела ротква|Варена свинска коленица со бела ротква]]
*[[Котлет од мелено месо]] 
*[[Пржен котлет од мелено месо]] 

*[[Cookbook:Свинско филе со аспарагус и пршут|Свинско филе со аспарагус и пршут]]

==[[Готвач:Зајачко|Зајачко]]==
*[[Готвач:Паеља|Паеља]] (со пилешко)

==[[Готвач:Срнечко|Срнечко]]==
*[[Готвач:Осо Буко|Осо Буко]]

[[en:Meat Recipes]]
[[ja:料理本:肉料理]]</text>
      <sha1>6zd6g2r8uamaoa1t9b5627c74r8s80t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за тестенини</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1583</id>
    <revision>
      <id>4070</id>
      <parentid>4019</parentid>
      <timestamp>2006-03-26T00:18:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.184.26.176</ip>
      </contributor>
      <origin>4070</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2784" sha1="oxr1pn44hghlqrzfp938q54s4zy3xw4" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]

[[Image:Testenini.jpg|thumb|right|250px|Разни видови тестенини]]

'''Тестениини''' или '''паста''' се вид на јадење направена од брашно, вода и понекогаш јајца, која се меша, меси и обликува, а пред јадење се вари. 

*[[Готвач:Нудли со јајца|Нудли со јајца]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Тестенини со модар патлиџан|Тестенини со модар патлиџан]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Свежи тестенини со моцарела, домати и босилок|Свежи тестенини со моцарела, домати и босилок]]
*[[Готвач:Тестенини со луков пармезан|Тестенини со луков пармезан]]
*[[Готвач:Лазањи|Лазањи]]
*[[Готвач:Лазањи со сос од грав|Лазањи со сос од грав]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Макарони со сирење|Макарони со сирење]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Меланзане Пармиџијана|Меланзане Пармиџијана]]
*[[Готвач:Мостачоли|Мостачоли]]
*[[Готвач:Паста е Фаџиоли|Паста е Фаџиоли]] (Вегетаријанска)
*[[Готвач:Песто|Песто]]
*[[Готвач:Рикота лазањи|Рикота лазањи]]
*[[Готвач:Ригатори-тестенини со рикота и доматен крем-сос|Ригатори-тестенини со рикота и доматен крем-сос]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Едноставни нудли|Едноставни нудли]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Југозападни тестенини|Југозападни тестенини]] (Вегетаријански)
*[[Готвач:Шпагети ала Карбонара|Шпагети ала Карбонара]]
*[[Готвач:Линвгини со песто од спанаќ|Линвгини со песто од спанаќ]]
*[[Готвач:Тестенини со домати|Тестенини со домати]]
*[[Готвач:Печени цукини|Печени цукини]]

==Македонски тестенини==
*[[Готвач:Јуфки|Јуфки]]
*[[Готвач:Тарана|Тарана]]
*[[Готвач:Тараненик|Тараненик]]

[[Категорија:Рецепти за тестенини|*]]

[[en:Pasta Recipes]]</text>
      <sha1>oxr1pn44hghlqrzfp938q54s4zy3xw4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Testenini.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1584</id>
    <revision>
      <id>4018</id>
      <timestamp>2006-03-23T02:28:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Разни видови на тестенини</comment>
      <origin>4018</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" sha1="e9qs1t2idmlbb58x812pg7f9btczkdp" xml:space="preserve">Разни видови на тестенини</text>
      <sha1>e9qs1t2idmlbb58x812pg7f9btczkdp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за ориз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1585</id>
    <revision>
      <id>4071</id>
      <parentid>4022</parentid>
      <timestamp>2006-03-26T00:21:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.184.26.176</ip>
      </contributor>
      <origin>4071</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1747" sha1="nlet403guqp0izx97bs6einyau2n6gs" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]] | '''Резепти за ориз'''

[[Image:Brun ris.jpg|250px|thumb|Кафен ориз]]

==Главни јадења==
*[[Готвач:Лесен Малкуби|Лесен Малкуби]] (Палестина)
*[[Готвач:Пржен ориз|Пржен ориз]]
*[[Готвач:Кашмирски Пулао|Кашмирски Пулао]] (Индија)
*[[Готвач:Кара понгал|Кара понгал]] (Индија)
*[[Готвач:Ризото за микробранова|Ризото за микробранова]]
*[[Готвач:Брз Пулијодарај|Пулијодарај]]
*[[Готвач:Пилаф|Пилаф]] (Ерменија)
*[[Готвач:Ризото|Ризото]] (Италија)
*[[Готвач:Зелен грав со кафен ориз|Зелен грав со кафен ориз]] (,,Мунг&quot; грав - зелен по боја при зрелост)
*[[Готвач:Паеља|Паеља]]
*[[Готвач:Ориз со тофу и ореви|Ориз со тофу и ореви]]
*[[Готвач:Сафрон-ориз|Сафрон-ориз]] (Индија)
*[[Готвач:Бирјани|Бирјани]] (Индија)

==Додатоци==
*[[Готвач:Кари-ориз|Кари-ориз]]
*[[Готвач:Доматно кари|Доматно кари]]

==Десерти==
*[[Готвач:Сладок понгал|Сладок понгал]] (Индија)
*[[Готвач:Сутлијач|Сутлијач]]

== Надворешни врски ==
*[http://www.asiarice.org/sections/letseat/exchange2.html Рецепти од фондацијата ,,Asia Rice&quot;]

[[en:Rice Recipes]]</text>
      <sha1>nlet403guqp0izx97bs6einyau2n6gs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за салати</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1586</id>
    <revision>
      <id>4023</id>
      <timestamp>2006-03-23T02:49:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4023</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="tdw49zotvcfm53cwoh9o3a30ojut6rq" xml:space="preserve">{{рецепт}}


[[en:Salad recipes]]</text>
      <sha1>tdw49zotvcfm53cwoh9o3a30ojut6rq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Морски плодови</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1587</id>
    <revision>
      <id>10819</id>
      <parentid>4025</parentid>
      <timestamp>2019-11-14T06:02:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>53</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing Sorting_Crabs_Ffionphort.jpg with [[File:Sorting_Crabs_Fionnphort.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#3|]] Typo).</comment>
      <origin>10819</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3777" sha1="anzq1v42v9hrh1z66ucitpw7g8ujd68" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Состојки|Индекс на состојки]] | [[Готвач:Основни намирници|Основни намирници]]

[[Image:Dish of crawdads.jpg|thumb|right|250п|Јастози]]

'''Морски плодови''' се добиваат од водни животни како риби, мекотелци и раковидни животни. Овие животни во себе содржат протеин и се користат во многу кујни во светот. Собирањето на морските плодови се нарекува рибарење или риболов.  

Овој поим исто така се употребува и за водни состојки како морски ракчиња и др.

Терминот не е ограничен на ,,морски&quot; суштества бидејќи тој опфаќа и слатководни животни. Многу морски растенија исто така се јадливи, како на пр. [[Готвач:Морска марула|морска марула]] и [[Cookbook:Нори|нори]] кои се видови на [[Готвач:Морска трева|морска трева]] и најпрости алги, но не се сметаат за морски плодови како такви.

==Видови на морски плодови==
===[[Готвач:Риба|Риба]]===
===[[Готвач:Школки|Школки]]===
[[Image:Sorting Crabs Fionnphort.jpg|thumb|205п|Сортирање на краби]]
* [[Готвач:Раковидни животни|Раковидни животни]]
** [[Готвач:Краба|Краба]]
** [[Готвач:Јастог|Јастог]]
** [[Готвач:Лангуст|Лангуст]]
** [[Готвач:Лангустина|Лангустина]]
** [[Готвач:Морски ракчиња|Морски ракчиња]]

* [[Готвач:Мекотелци|Мекотелци]]
** [[Готвач:Пауа|пауа]] (Нов Зеланд)
** [[Готвач:Школки|Школки]]
** [[Готвач:Каколи|Каколи]]
** [[Готвач:Мазни школки|Мазни школки]]
** [[Готвач:Октопод|Октопод]]
** [[Готвач:Остриги|Остриги]]
** [[Готвач:Пипи|Пипи]]
** [[Готвач:Полжав|Полжав]]
*** [[Готвач:Морски полжав|Морски полжав]]
*** [[Готвач:Полжавеста школка|Полжавеста школка]]
*** [[Готвач:Морско полжавче|Морско полжавче]]
** [[Готвач:Лигња|Лигња]] = [[Готвач:Каламари|Каламари]]
** [[Готвач:Туатуа|Туатуа]]
** [[Готвач:Фестон|Фестон]]
*** Фестон-Крал
*** Фестон-Кралица

==Разни морски плодови==
* [[Готвач:Кавијар|Кавијар]] (икра од есетра)
* [[Готвач:Уни|Уни]] (икра од морски еж)
* [[Готвач:Морска краставица|Морска краставица]]

==Рецепти за морски плодови==
* [[Готвач:Кевиш од ракчиња и риба|Кевиш од ракчиња и риба]]
* [[Готвач:Кевиш од фестон во санфранцискански стил|Кевиш од фестон во санфранцискански стил]]
* [[Готвач:Рибји прсти|Рибји прсти]] кои обично се прават од бакалар и негови сродници
* [[Готвач:Пушена харинга|Пушена харинга]]

[[en:Seafood]]</text>
      <sha1>anzq1v42v9hrh1z66ucitpw7g8ujd68</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Веганска кујна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1588</id>
    <revision>
      <id>4068</id>
      <parentid>4067</parentid>
      <timestamp>2006-03-26T00:01:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.184.26.176</ip>
      </contributor>
      <origin>4068</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9561" sha1="6afbci9ydzwhq1id9mtwhfg7wtusrhn" xml:space="preserve">__NOTOC__{{готвач-навигатор}} | [[Готвач:Кујни|Кујни]] | [[Готвач:Специјални исхрани|Специјални исхрани]]

'''Веганската кујна''' не користи никакви продукти од животинско потекло како месо, млечни производи или јајца. Оваа е поограничена исхрана од [[Готвач:Вегетаријанска кујна|вегетаријанската]], која дозволува немесни производи од животинско потекло. Сите вегански рецепти се вегетаријански (но не и обратно). 

== Веганска исхрана ==
Веганите ги имаат истите прехрамбени потреби како сите други луѓе, но треба да внимаваат да земаат витамини Б и Д, калциум, јод, масни киселини. [http://www.vegansociety.com/html/food/nutrition/ Нутриционистичките страни на Веганското друштво] нудат поподробни информации на оваа тема.

== Замени за состојки кај веганската кујна ==
: ''Главна статија'': [[Готвач:Вегански замени|Вегански замени]]''
Во веганската кујна месото, јајцата и млечните производи се заменуваат со алтернативни состојки. Овие состојки се обидуваат да го повторат истиот вкус, текстура и другите корисни својства на стандардните состојки. Самото заменување може да биде повеќе или помалку успешно, зависно од рецептот, додека пак некои состојки воопшто неможат да се заменат.

==Вегански рецепти==

=== Појадок ===
*[[Готвач:Житарици|Житарици]]
*[[Готвач:Кајгана со тофу|Кјагана со тофу]]
*[[Готвач:Палачинки во рерна (вегански)|Палачинки во рерна]]
*[[Готвач:Палачинки (вегански)|Палачинки]]

=== Пијалоци ===
==== Млека (течности од житарици, зрна и ореви) ====
*[[Готвач:Бадемово млеко|Бадемово млеко]]
*[[Готвач:Житно млеко|Житно млеко]]
*[[Готвач:Лешниково млеко|Лешниково млеко]]
*[[Готвач:Оризово млеко|Оризово млеко]]
*[[Готвач:Соино млеко|Соино млеко]]
*[[Готвач:Хоршата|Хоршата]], која се прави од ориз, бадем или [[Говач:Шуфа|шуфа]].

==== Сокови ====
*[[Готвач:Сок од житни треви|Сок од житни треви]]
*[[Готвач:Сок од морков и портокал|Сок од морков и портокал]]


=== Намази ===
*[[Готвач:Житен намаз од грашест пиреј|Житен намаз од грашест пиреј]]
*[[Готвач:Житно-оризов намаз|Житно-оризов намаз]]
*[[Готвач:Намаз од млад кромид|Намаз од млад кромид]]
*[[Готвач:Намаз од морков и црвен пипер|Намаз од морков и црвен пипер]]

=== Сирење и кашкавал ===

*[[Готвач:Чедар (вегански)|чедар (вегански)]]

=== Сосови ===
*[[Готвач:Мједра|Мједра]]
*[[Готвач:Путанеска сос (вегански)|Путанеска (вегански)]]
*[[Готвач:Сос од кикиритки (вегански)|Сос од кикиритки (вегански)]]


=== Компоненти ===
Рецепти кои се користат како компоненти во други рецепти.
*[[Готвач:Зимница од лимон|Зимница од лимон]]
*[[Готвач:Шејтан|Шејтан]]

=== Предјадења и додатоци ===
*[[Готвач:Баба гануш|Баба гануш]]
*[[Готвач:Гвакамоле|Гвакамоле]]
*[[Готвач:Салца|Салца]]
*[[Готвач:Табули|Табули]]


=== Супи и чорби ===
*[[Готвач:Динстан зеленчук со кнедли|Динстан зеленчук со кнедли]]
*[[Готвач:Кералан|Кералан]], се служи со [[Готвач:Апам|Апам]]
*[[Готвач:Чорба од леќа|Чорба од леќа]]

*[[Готвач:Чорба од бразилски црн грав|Чорба од бразилски црн грав]]

=== Леб ===
*[[Готвач:Интегрален леб (вегански)|Интегрален леб (вегански)]]
*[[Готвач:Кардамом|Кардамом]]
*[[Готвач:Морнарски двопек|Морнарски двопек]]


=== Вегански плескавици ===
*[[Готвач:Бургер од грав и гриз|Бургер од грав и гриз]] (со леб)
*[[Готвач:Бургер со гриз|Бургер со гриз]] (со леб)
*[[Готвач:Бургер со пиреј|Бургер со пиреј]]
*[[Готвач:Бургер од жито, ориз и гриз|Бургер од жито, ориз и гриз]]
*[[Готвач:Булгер бургер|Булгер бургер]]
*[[Готвач:Шејтан-бургер|Шејтан-бургер]] (со леб)

=== Салати ===
Сите салати без состојки од животинско потекло (сирење, јајца, месо и сл.)

=== Главни јадења ===
*[[Готвач:Алу гоби|Алу гоби]]
*[[Готвач:Англиска паштета од боб|Англиска паштета од боб]]
*[[Готвач:Апам|Апам]], се служи со [[Готвач:Кералан|Кералан]]
*[[Готвач:Зелен грав со кафен ориз|Зелен грав со кафен ориз]]
*[[Готвач:Зеленчукова пита|Зеленчукова пита]]
*[[Готвач:Инскиски грав|Индиски грав]]
*[[Готвач:Индиски компири|Индиски компири]]
*[[Готвач:Индиски ориз|Индиски ориз]]
*[[Готвач:Кари од компир и наут|Кари од компир и наут]]
*[[Готвач:Кокосов намаз|Кокосов намаз]]
*[[Готвач:Макарони со хранлив квасец|Макарони со хранлив квасец]]
*Масала Доса ([[Готвач:Доса|Доса]] со [[Готвач:Алу масала|Алу масала]])
*[[Готвач:Ориз и грашок|Ориз и грашок]]
*[[Готвач:Основен индиски доматен сос|Основен индиски доматен сос]] (со кари основа)
*[[Готвач:Пандорина гозба|Пандорина гозба]]
*[[Готвач:Паста е Фаџиоли|Паста е Фаџиоли]]
*[[Готвач:Палента|Палента]]
*[[Готвач:Пулијодарај|Пулијодарај]]
*[[Готвач:Рататуил|Рататуил]]
*[[Готвач:Самоса|Самоса]]
*[[Готвач:Тава од модар патлиџан и наут|Тава од модар патлиџан и наут]]
*[[Готвач:Тадка дал|Тадка дал]]
*[[Готвач:Тестенини со спанаќ|Тестенини со спанаќ]]
*[[Готвач:Тофу палачинка|Тофу палачинка]]
*[[Готвач:Црнкаст грашок со кел|Црнкаст грашок со кел]]
*[[Готвач:Чили (вегански)|Чили (вегански)]]
*[[Готвач:Чили грашок|Чили грашок]]

=== Десерти ===
*[[Готвач:Анархистички житни колачиња|Анархистички житни колачиња]]
*[[Готвач:Колач од чоколадна пенеста крема (веганска)|Колач од чоколадна пенеста крема]]
*[[Готвач:Пита од рамен|Пита од рамен]]
*[[Готвач:Пита од рамен и јагоди|Пита од рамен и јагоди]]
*[[Готвач:Чоколадна пита без печење|Чоколадна пита бесз печење]]


==Надворешни врски==

*[http://www.vegansociety.com/ The Vegan Society]
*[http://www.vegweb.com VegWeb.com] Enormous collection of excellent vegan recipes
*[http://www.vegan-food.net/ Vegan-food.net] Huge collection of vegan recipes
*[http://www.earth.li/~kake/cookery/ Kate Pugh's vegan cookery site]
*[http://www.bryannaclarkgrogan.com/page/page/661699.htm Bryanna Clark Grogan's recipe archives]
*[http://theppk.com/ The Post Punk Kitchen] A DIY vegan cooking show from New York, with recipes
*[http://community.livejournal.com/vegancooking Live Journal's Vegancooking Community]</text>
      <sha1>6afbci9ydzwhq1id9mtwhfg7wtusrhn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Млечни производи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1589</id>
    <revision>
      <id>4036</id>
      <parentid>4029</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T05:13:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4036</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1170" sha1="e1ke0eqefvoddu5dwel4ezdjxhls82u" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Основни намирници|Основни намирници]]

'''Млечните''' состојки често се приозвод на млеко од цицачи како крави, кози, овци, бафала, и други домашни животни. Во готвачов јајцата се се групирани заедно со нив.

*[[Готвач:Путер|Путер]]
**[[Готвач:Ги|Ги]] 
*[[Готвач:Кефир|Кефир]]
*[[Готвач:Урда|Урда]]
*[[Готвач:Сирење и кашкавал|Сирење и кашкавал]]
*[[Готвач:Кисела павлака|Кисела павлака]]
**[[Готвач:Слатка павлака|Слатка павлака]]
**[[Готвач:Шлаг-крем|Шлаг-крем]] 
*[[Готвач:Јајце|Јајца]]
*[[Готвач:Млеко|Млеко]]
**[[Готвач:Згуснато млеко|Згуснато млеко]]
*[[Готвач:Кисело млеко|Кисело млеко]]
*[[Готвач:Јогурт|Јогурт]]
*[[Готвач:Матеница|Матеница]]

[[en:Dairy]]</text>
      <sha1>e1ke0eqefvoddu5dwel4ezdjxhls82u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Сирење и кашкавал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1590</id>
    <revision>
      <id>9154</id>
      <parentid>8458</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T22:12:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредувањето 8458 на уредникот [[Special:Contributions/213.135.180.117|213.135.180.117]] ([[User talk:213.135.180.117|разговор]])</comment>
      <origin>9154</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2128" sha1="jtslt5srtv1f16igx61ls7319mliow6" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Основни намирници|Основни намирници]] | [[Готвач:Млечни производи|Млечни производи]]
[[Image:Sirenja.jpg|thumb|Асортиман на сирења и кашкавали]]
'''Сирењето и кашкавалот''' се млечни намирници направени од засирено [[Готвач:Млеко|млеко]] од разни животни, најчесто од крави и овци, но и од кози, биволи и други говеда.

Некои сирења се изработуваат со додатка на тревки или зачини.

==Видови сирења и кашкавали==
*[[Готвач:Бри|Бри]]
*[[Готвач:Вегански Чедар|Вегански Чедар]]
*[[Готвач:Венслидејлско сирење|Венслидејл]]
*[[Готвач:Камембер|Камембер]]
*[[Готвач:Моцарела|Моцарела]]
*[[Готвач:Минстер|Минстер]]
*[[Готвач:Пармезан|Паре]]
*[[Готвач:Проволоне|Проволоне]]
*[[Готвач:Фета|Фета]] (во кое спаѓа и македонското сирење)
*[[Готвач:Црвен Личестер|Црвен Личестер]]
*[[Готвач:Чедар|Чедар]]
*[[Готвач:Швајцарско сирење|Швајцарско сирење]]

==Македонски сирења==
*[[Готвач:Бело сирење|Бело сирење]]
*[[Готвач:Биено сирење|Биено сирење]]
*[[Готвач:Кашкавал|Кашкавал]]

==Рецепти со сирење и кашкавал како главна состојка==
*[[Готвач:Кашкавал на тост|Кашкаал на тост]]
*[[Готвач:Сендвич со кашкавал на грил|Сендвич со кашкавал на грил]]
*[[Готвач:Печен сендвич со кашкавал|Печен сендвич со кашкавал]]

[[en:Cheese]]</text>
      <sha1>jtslt5srtv1f16igx61ls7319mliow6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Sirenja.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1591</id>
    <revision>
      <id>4032</id>
      <timestamp>2006-03-23T04:59:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Асортиман на сирења и кашкавали</comment>
      <origin>4032</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="7beceuqntp0ep5h1ns6b2f34c8totfd" xml:space="preserve">Асортиман на сирења и кашкавали</text>
      <sha1>7beceuqntp0ep5h1ns6b2f34c8totfd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Прибор за печење</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1592</id>
    <revision>
      <id>4039</id>
      <parentid>4038</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T05:42:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4039</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="978" sha1="md7zmfudoxx38f1mo67hcdeybd54fyg" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Опрема|Опрема]]
----
Овие предмети се користат при [[Готвач:Печење|печење]].

*[[Готвач:Даска за тесто|даска за тесто]]
*[[Готвач:Земјано тавче|земјано тавче]]
*[[Готвач:Тавче|тавче]]
*[[Готвач:Мешалка за тесто|мешалка за тесто]]
*[[Готвач:Модли за колачи|модли за колачи]]
*[[Готвач:Плех|плех]]
*[[Готвач:Плех за пица|плех за пица]]
*[[Готвач:Сад за мешање|сад за мешање]],
*[[Готвач:Сито|сито]]
*[[Готвач:Сукало|сукало]]
*[[Готвач:Тавче за колачиња|тавче за колачиња]]
*[[Готвач:Тавче за мафини|тавче за мафини]]
*[[Готвач:Тепсија|тепсија]]

[[en:Bakeware]]</text>
      <sha1>md7zmfudoxx38f1mo67hcdeybd54fyg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Алатки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1593</id>
    <revision>
      <id>4044</id>
      <parentid>4041</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T06:21:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4044</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1368" sha1="t1qcsbjj9bf641exir4fs1md4ojpg5r" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Опрема]]

==Ножеви==
*[[Готвач:Готварски нож|готварски нож]] (голем, широк нож)
*[[Готвач:Нож за бифтек|нож за бифтек]]
*[[Готвач:Нож за леб|нож за леб]]
*[[Готвач:Нож за печења|нож за печења]]
*[[Готвач:Нож за путер|нож за путер]] (тап нож)
*[[Готвач:Нож за стругање|нож за стругање]]
*[[Готвач:Нож за филети|нож за филети]]
*[[Готвач:Сатар|сатар]]

==Лажици==
*[[Готвач:Десертна лажичка|десертна лажичка]]
*[[Готвач:Кафена лажичка|кафена лажичка]]
*[[Готвач:Лажичка за грејпфрут|лажичка за грејпфрут]]
*[[Готвач:Лажица за супа|лажица за супа]]
*[[Готвач:Лажица со отвори|лажица со отвори]]
*[[Готвач:Супена лажица|супена лажица]]
*[[Готвач:Цедилка|цедилка]]
*[[Готвач:Црпалка|црпалка]]

==Други==
*[[Готвач:Вилушка|вилушка]]
*[[Готвач:Стапчиња за јадење|стапчиња за јадење]]

[[en:Utensils]]</text>
      <sha1>t1qcsbjj9bf641exir4fs1md4ojpg5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Апарати</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1594</id>
    <revision>
      <id>4043</id>
      <parentid>4042</parentid>
      <timestamp>2006-03-23T06:17:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>4043</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1223" sha1="ezntndw3tztq3eftkfzmoc35rohr82w" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Опрема]]

'''Кујнските апарати''' обично се рачни или електрични апарати (направи) кои се користат во кујната.


*[[Готвач:Апарат за леб|апарат за леб]]
*[[Готвач:Апарат за ориз|апарат за ориз]]
*[[Готвач:Вакууматор|вакууматор]]
*[[Готвач:Електрична грил-скара|електрична грил-скара]]
*[[Готвач:Електрична мешалка|електрична мешалка]]
*[[Готвач:Електрична сецкалка|електрична сецкалка]]
*[[Готвач:Машина за тестенини|машина за тестенини]]
*[[Готвач:Мешалка|мешалка]]
*[[Готвач:Мискер|миксер]]
*[[Готвач:Микробранова печка|микробранова печка]]
*[[Готвач:Печка|печка]]
*[[Готвач:Рерна|Рерна]]
*[[Готвач:Тостер|тостер]]
*[[Готвач:Фритеза|фритеза]]
*[[Готвач:Шпорет|шпорет]]

[[en:Appliances]]</text>
      <sha1>ezntndw3tztq3eftkfzmoc35rohr82w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Житарици</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1595</id>
    <revision>
      <id>4045</id>
      <timestamp>2006-03-23T08:24:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4045</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1181" sha1="ab9d30m54o55vk3b7yus8ss2yofcrj5" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Основни намирници|Основни намирници]] | [[Готвач:Состојки|Состојки]]

'''Житариците''' се семиња од житните култури во комерцијална употреба и други слични растенија. [[Готвач:Соја|Соја]].

== Житарици ==
*[[Готвач:Амарант|Амарант]]
*[[Готвач:Елда|Елда]]
*[[Готвач:Јачмен|Јачмен]]
*[[Готвач:Квиноја|Квиноја]]
*[[Готвач:Луцерка|Луцерка]]
*[[Готвач:Овес|Овес]]
*[[Готвач:Ориз|Ориз]]
*[[Готвач:Просо|Просо]]
*[[Готвач:Пченица|Пченица]]
**[[Готвач:Булгур|Булгур]]
**[[Готвач:Кускус|Кускус]]
*[[Готвач:Пченка|Пченка]]
*[[Готвач:'рж|'рж]]
*[[Готвач:Сорго|Сорго]]


== Зрна ==
*[[Готвач:Леблебија|Леблебија]]
*[[Готвач:Леќа|Леќа]]
*[[Готвач:Наут|Наут]]
*[[Готвач:Соја|Соја]]

[[en:Cereal Grain]]</text>
      <sha1>ab9d30m54o55vk3b7yus8ss2yofcrj5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Овошје</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1596</id>
    <revision>
      <id>8683</id>
      <parentid>7954</parentid>
      <timestamp>2012-09-26T20:37:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>53</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бришење на &quot;[[Слика:Mango_24.jpg|Mango_24.jpg]]&quot;, беше избришана од [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[commons:User:Denniss|Denniss]] поради: Mass ...</comment>
      <origin>8683</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11982" sha1="tpj2tqasfwtw7fk2dbuoffz7wf4ut6j" xml:space="preserve">[[Image:Kiwi (Actinidia chinensis) 1 Luc Viatour.jpg|thumb|right|Киви]]
[[Готвач]] | [[Готвач:Basic foodstuffs|Basic foodstuffs]]
Готвач
Ова е полна листа на сите овошја кои се сметаат за јадливи во сите култури и се користат за кулинарски цели. Некои од овие не се користат често и затоа тешко се наоѓаат, но нудат интересни замни за вообичаените градинарски сорти.

Забелешка: во листава зборот ,,овошје&quot; се подразбира во кулинарска смисла на зборот, а не ботаничка. Затоа оние кои се ботанички класифицирани како овошја, може во кулинарството да се сметаат за зеленчуци (како [[Готвач:Домат|доматот]]) кој во готвачов стои под [[Готвач:Зеленчук|зеленчуци]].

== Умерени овошја ==
Овошјата од регионите со умерена клима растат на дрва, дрвести грмушки или лијани. Истите не би растеле како што треба во тропските региони бидејќи им треба и ладен период пред да зацветаат. [[Готвач:Јаболко|Јаболкото]], [[Готвач:Круша|крушата]], [[Готвач:Цреша|црешата]] и [[Готвач:Слива|сливата]] се најшироко расппространетите овошја заради нивната адаптибилност. Многу видови на мали овошја сеуште се берат диви, исто како во Неолитот.

[[Image:Fuji apple.jpg|thumb|right|,,Фуџи&quot; јаболка]]

* [[Готвач:Аронија|Аронија]]
* [[Готвач:Азиска круша|Азиска круша]]
* [[Готвач:Глог|Глог]]
* [[Готвач:Дуња|Дуња]] (''Cydonia oblonga'' и ''Chaenomeles'')
* [[Готвач:Ирга|Ирга]]
* [[Готвач:Јаболко|Јаболко]]
* [[Готвач:Круша|Круша]], (''Pyrus'')
* [[Готвач:Мушмула|Мушмула]]
* [[Готвач:Оскоруша|Оскоруша]] (''Sorbus domestica'')
* [[Готвач:Оскоруша (дива)|Оскоруша (дива)]] (''Sorbus aucuparia'')

[[Image:W outou4051.jpg|thumb|right|Цреши]]

* [[Готвач:Вишна|Вишна]]
* [[Готвач:Кајсија|Кајсија]]
* [[Готвач:Праска|Праска]] и варијантата [[Готвач:Нектарина|нектарина]] (''Prunus persica'')
* [[Готвач:Слива|Слива]], разни градинарски и диви видови
* [[Готвач:Цреша|Цреша]],
* Вкрстеници од гореспоменатите овошја како [[Готвач:Сливокајсија|сливокајсијата]].

Бобинки

* [[Готвач:Капина|Капина]],
* [[Готвач:Лозови малини|Лозови малини]] 
* [[Готвач:Малина|Малина]], (род ''Rubus'')
* [[Готвач:Џуџеста малина|Џуџеста малина]]


* [[Готвач:Брусница|Брусница]]
* [[Готвач:Боровница|Боровница]]
* [[Готвач:Боровница (американска)|Боровница (американска)]]
* [[Готвач:Маовица|Маовица]] (''Vaccinium'')
* [[Готвач:Ува|Ува]]
* [[Готвач:Црвена боровница|Црвена боровница]]
* [[Готвач:Црна боровница|Црна боровница]]

Други понесродни бобинки:

[[Image:Johannisbeeren.jpg|right|thumb|Црвени рибизли]]

* [[Готвач:Дренка|Дренка]]
* [[Готвач:Рибизла|Рибизла]] (црвена и црна)
* [[Готвач:Боз|Боз]]
* [[Готвач:Агрест|Агрест]]
* [[Готвач:Слатка калина|Слатка калина]] (''Viburnum'') - да не се помеша со '''[[Готвач:Калинка|калинка]]'''
* [[Готвач:Морска смрдливка|Морска смрдливка]]
* [[Готвач:Ликиум|Ликиум]] (''Lycium barbarum'', ''Lycium'')

Исклучиво [[Википедија:мк:Азија|азиски]] овошја:

* [[Готвач:Говми|Говми]]
* [[Готвач:Урма (кинеска)|Урма (кинеска)]]
* [[Готвач:Киви|Киви]] (Актинида)
* [[Готвач:Локват|Локват]]
* [[Готвач:Дудинка|Дудинка]] (некои видови)
* [[Готвач:Јапонско јаболко|Јапонско јаболко]] или (Рајско јаболко)  ''Diospyros kaki''

Некои помалку познати исклучително [[Википедија:мк:Северна Америка|северноамерикански]] овошја:

* [[Готвач:Шеферда|Шеферда]] (''Shepherdia argenta''), расте дива во [[Википедија:Канада|Канада]].
* [[Готвач:Аронија|Аронија]] (''Aronia'' spp.)
* Американско [[Готвач:Грозје|грозје]]
* [[Готвач:Боровница (американска)|боровница (американска)]] (''Amelanchier'')
* [[Готвач:Асимина|Асимина]] (''Asimina triloba'')
* Американско [[Готвач:Рајско јаболко|рајско јаоболко]] (''Diospyros virginiana'')

Неколку врсти на [[Википедија:мк:кактус|кактуси]] даваат јадливи плодови кои се важна храна за индијанците:

* [[Готвач:Опунтија|Опунтија]]
* [[Готвач:Сагуаро|Сагуаро]]

[[Image:Watermelon seedless.jpg|right|thumb|Лубеница]]

* [[Готвач:Диња|Диња]] (''Cucumis melo''): [[Готвач:Везена диња|везената диња]] и други слични на неа, [[Готвач:Руски ананас|рускиот ананас]]
* [[Готвач:Црна сенка|Црна сенка]] (''Solanum'')
* [[Готвач:Лубеница|Лубеница]] (''Citrullus vulgaris'')

[[Image:Truskawki.jpg|right|thumb|Јагоди]]
Следниве ботанички воопшто не спаѓаат во овошја, но сепак се користат во домаќинството:

* [[Готвач:Рамен|Рамен]]
* [[Готвач:Јагода|Јагода]] (''Frigaria spp.'')

== Медитерански у суптропски овошја ==
Fruits in this category are not hardy to extreme cold, as the preceding temperate fruits are, yet tolerate some frost and may have a modest chilling requirement. Notable among these are natives of the [[Wikipedia:en:Mediterranean|Mediterranean]]:

* [[Готвач:Fig|Fig]] (''Ficus spp.'')
* [[Готвач:Грозје|Грозје]] наречено [[Готвач:суво грозје|raisin]] одкога ќе се исуши (''Vitis'')
* [[Готвач:Калинка|Калинка]]
* [[Готвач:Урма|Урма]] (''Phoenix dactylifera'')
* [[Готвач:Дудинка|Дудинка]]

In the important genus ''[[Готвач:Citrus|Citrus]]'' some members are tropical, tolerating no frost. All common species of commerce are somewhat hardy:

[[Image:Mandarinen.jpg|thumb|right|Mandarins]]

Агруми:

* [[Готвач:Цитронат|Цинтронат]]
* [[Готвач:Грејпфрут|Грејпфрут]]
* [[Готвач:Кумкват|Кумкват]]
* [[Готвач:Лимон|Лимон]]
* [[Готвач:Лимета|Лимета]] (важен хибрид од [[Готвач:Обична лимета|обична лимета]] и [[Готвач:Цитронат|цитронат]])
* [[Готвач:Мандарина|Мандарина]], [[Готвач:Клементина|клементина]], [[Готвач:Тангело|тангело]], [[Готвач:Тнагерина|тангерина]] и ним слични
* [[Готвач:Портокал|Портокал]]
* [[Готвач:Агли|Агли]], хибрид

Other subtropical fruits:

* [[Готвач:Бразилска гујава|Бразилска гујава]] (или феџоја) (''Feijoa sellowiana'' или ''Acca sellowiana'')
* [[Готвач:Гујава|Гујава]] (''Psidium guajava'')
* [[Готвач:Лонгана|Лонгана]] (''Euphoria longan'')
* [[Готвач:Личи|Личи]] (''Litchi chinensis'')
* [[Готвач:Маракуја|Маракуја]] (''Passiflora edulis'' и др. ''Passiflora'')
* [[Готвач:Тамариљо|Тамариљо]] (''Cyphomandra betacea'')

== Тропски овошја ==
Тропските овошја растат во најразлични услови и на најразлични начини. Заеднчко им е тоа што не трпат мраз.

[[Image:ARS tropical fruit.jpg|thumb|right|tropical fruit]]


* [[Готвач:Акерола|Акерола]] - вид на цреша (''Malpighia glabra'')
* [[Готвач:Аки|Аки]] (''Blighia sapida'')
* [[Готвач:Банана|Банана]] и нејзината варијанта [[Готвач:Плантена|плантена]] (''Musacea'')
* [[Готвач:Лебно овошје|Лебно овошје]] (''Artocarpus altilis'')
* [[Готвач:Каму Каму|Каму Каму]] (''Myrciaria dubia''))
* [[Готвач:Чемпедак|Чемпедак]] (''Artocarpus champeden'')
* [[Готвач:Черимоја|Черимоја]] (''Annona cherimola'')
* [[Готвач:Кокосов орев|Кокосов орев]] (''Cocos'')
* [[Готвач:Дуријан|Дуријан]] (''Durio zibethinus'')
* [[Готвач:Гварана|Гварана]] (''Paullinia cupana''))
* [[Готвач:Гујава|Гујава]]
* [[Готвач:Нангка|Нангка]] (''Artocarpus heterophyllus'')
* [[Готвач:Дуку|Дуку]] (''Lansium domesticum'')
* [[Готвач:Личи|Личи]]
* [[Готвач:Генип|Генип]] (''Melicoccus bijugatus'')
* [[Готвач:Манго|Манго]] (''Mangifera indica'')
* [[Готвач:Мангостана|Мангостана]] (''Garcinia mangostana'')
* [[Готвач:Папаја|Папаја]] (''Carica papaya'')
* [[Готвач:Маракуја|Маракуја]]
* [[Готвач:Асимина|Асимина]]
* [[Готвач:Пепино|Пепино]] (вид диња)
* [[Готвач:Ананас|Ананас]] (''Ananas comosus'')
* [[Готвач:Калинка|Калинка]]
* [[Готвач:Рамбутан|Рамбутан]] (''Nephelium lappaceum'')
* [[Готвач:Јаболко (малајско)|Јаболко (малајско)]] (''Syzygium aquem'')
* [[Готвач:Салака|Салака]] (''Salacca edulis''),
* [[Готвач:Саподиља|Саподиља]] (''Achras/Manilkara zapota'')
* [[Готвач:Сапота|Сапота]]
* [[Готвач:Анона|Анона]] (''Annona muricata'')
* [[Готвач:Карамбола|Карамбола]] (''Averrhoa carambola'')
* [[Готвач:Тамаринд|Тамаринд]] (''Tamarindus indica'')
* [[Готвач:Тарап|Тарап]]
* [[Готвач:Јаванско јаболко|Јаванско јаболко]]

'''Видете исто така'''

* [[Готвач:Зеленчук|Зеленчук]]

[[Категорија:Овошје|*]]

[[en:Fruit]]
[[nl:Kookboek:Fruit]]</text>
      <sha1>tpj2tqasfwtw7fk2dbuoffz7wf4ut6j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>За Македонските работи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1597</id>
    <revision>
      <id>5086</id>
      <parentid>5085</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:41:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5086</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1719" sha1="k56k04e1qlax20n4fsa5lc3wp3t5kz6" xml:space="preserve">:Прочитај: [[Wikipedia:mk:За македонцките работи|За Македонцките работи]].

*[[Предговор]]

*[[Што направивме и што треба да правиме во иднина?]]&lt;ref&gt;Прочитано на 21 септември оваа година па 1-та седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство &quot;Св. Климент&quot;.&lt;/ref&gt;

*[[Има ли потреба за македонски национални научно-литературни друштва?]]&lt;ref&gt;Прочитано на II седница на петроградского Македонско научно-лигературно другарство „Св.Климент” на 28 септ. 1903 г.&lt;/ref&gt;

*[[Националниот сепаратизам: земјиштето на кое се има развиено и ќе се развива за напред]]&lt;ref&gt;Прочитано на 3 седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство „Свети Климент“ на 19 октомври 1903 г.&lt;/ref&gt; 

*[[Составувала ли, составува ли и може ли Македонија да составува од себе одделна етнографска, и политичка единица?]] 

*[[Неколку зборови за македонскиот литературен јазик]]

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>k56k04e1qlax20n4fsa5lc3wp3t5kz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предговор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1598</id>
    <revision>
      <id>8811</id>
      <parentid>5087</parentid>
      <timestamp>2013-01-23T15:50:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8811</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36909" sha1="98nmds092b5jcww3chqluhin4fev9wj" xml:space="preserve">Секој човек, како член од некоја општина или од некое другарство, има извесен долг и извесни права кон и од нив. Народот не е ништо друго, освен едно големо другарство, основано на крвно родство, на општ произлез, на општи интереси. Паметувањето на тоа родство, тој произлез и тие интереси го натеруваат секој член од некој народ да се одрече од некои свои права и интереси за да му посвети дел од своите сили на општото добро. Тоа е долгот кон народните интереси, за што членот од народноста добива заштита на своите лични интереси таму, каде што не се доста само неговите сили. Долгот кон народот е тесно врзан со долгот кон татковината, зашто поимот народ е тесно врзан со поимот татковина. Долгот кон народот и татковината зависи од историските прилики што ги преживува еден народ и една земја. Тој се применува според приликите. Долгот кон татковината и народот, до неговото исполнување, се вика народен идеал и кон неговото исполнување треба да се стреми секој свесен човек. Народниот идеал се применува според историските прилики, и тоа што денеска било народен идеал-утре, по неговрто осаштествување, ќе му отстапи место на друг, за кој понапред малку се мислело. Често пак од еден народ историските прилики бараат или корено изменување на народните идеали, коренен обрат на идеалите во друг правец, или го загрозуваат него со полно уништожување. Народните идеали, или долгот кон татковината, се разбираат од разни членови на народот различно. Кој најверно го разбрал вистинскиот и најправиот народен идеал се гледа со порамнувањето на разбирањето на народниот идеал од разни лица. За да може да се направи порамнување и оценување на различно разбраните народни идеали, треба тие да бидат искажани усно или на книга. Искажувањето на своето разбирање на народните идеали и критиката на таквите не е празна работа, зашто идеалите се душата на општата народна работа и од здравоста на таа душа зависи и здравоста и плодовитоста на самата општонародна работа. Лошо разбраните народни идеали само ги зголемуваат народните несреќи, без да му донесат полза на народот. 

Така разбирајќи го долгот кон татковината, јас се решив, прво, да го изложам моето разбирање на народните идеали на Македонците во еден ред расудувања, прочитани во петроградското Македонско словенско научно-литературно другарство „Св. Климент” &lt;ref&gt; Македонското научно-литературно другарство во С. Петерсбург (натаму: МНЛД) официјално е конституирано на 28.10.1902 год. со 19 потписници (К.П. Мисирков, Д.Д. Чуповски, Д.Т. Мишајков, Ст. Ј. Дедов, Г.К. Константинович и др.) При основањето го носи патронатот на Климент Охридски, а од 1903 г.(со „Уставот”) на Кирил и Методија. Кон крајот на 1905 год. Другарството е неутрализирано, а од 1912 г. се појаува под нови имиња, но не успева да добие официјално признание од руските надлежни власти. Неговата дејност завршува во 1917 г. со Октомвриската револуција во Русија. &lt;/ref&gt;, а после и да ги напечатам во оваа книга, каде што се поместени и расудувања непрочитани во споменатото другарство. Со тоа мислам дека исполнувам, спроти моите сили, еден дел од мојот долг кон народот мој и кон татковината моја. 

Мнозина од македонските читачи ќе бидат зачудени од појавувањето на таа книга. За зачудување ќе им биде во неа многу. Некои ќе речат: зошто отцепување од Бугарите, кога ние досега сме се велеле Бугари и соединувањето, а не расцепувањето, ја прави силата? Други ќе расудуваат оти со полното отцепување, од една страна, ќе ликуваат нашите непријатели, коишто ги насочуваат сите свои сили да ги ослабнат балканските Словени за да си подготват почва за разделување на балканските земји помеѓу нив, а од друга страна, оти тоа ќе нe натера нас Македонците да се откажеме од нашиот прв долг, да се бориме за политичка слободија, да разрушиме сe досега направено и да зафатиме сe одново, така да се рече, од азбука. Трети ќе најдат оти јас проповедувам некаква надеж за поправување на Турците спроти нас и на европските реформи во нашата татковина, кога досега јасно било докажано оти ни Турција сакала, сака и ќе сака реформи во Македонија, ни големите држави се наклонети да ја принудат Турција за да ни даде некакви, па и најмали реформи. Големите држави, велат мнозина, само играат дипломатска игра со реформи за да нe склонат нас да се откажеме од оружената борба со Турција, од која се нарушува нивниот мир, а кога ќе се одречеме од таа борба тие ќе ослабат да бараат од Турција реформи за Македонија. 

Тие се најглавните приговори што ги очекувам од мнозина од моите сонародници. Ми се чини оти они не се прави и ете зошто: Во новата книга се зборува, вистина, и за отцепување и за соединување, но за отцепување од тие што сме веќе отцепени и со кои никојпат не ќе ни дозволат да се соединиме, а за соединување со тие со кои сме морално задолжени да се соединиме и со кои соединувањето е возможно. Ако со нашето отцепување од балканските словенски народи го постигнеме соединувањето на сето македонско словенско население во едно цело, ние не ќе ослабнеме, туку ќе се усилиме, така што од исполнувањето на идеите што се развиени во таа книга само ќе се оправда пословицата дека силата е во соединувањето. 

Сега се прашува: дали од нашето отцепување од балканските народи ќе се восползуваат нашите непријатели и кои се тие? Сега во Бугарија е мода да зборуваат дека најголеми непријатели на балканските Словени се: Русите и Австро-Унгарците, кои сакаат на почва на македонското прашање да се зафати и да се продолжи една борба меѓу Србите и Бугарите, која ќе ги ослаби силите и на едните и на другите до таква степен што ќе треба да се набркаат во балканските работи Русија и Австро-Унгарија и првата ќе ги завојува Бугарија и Стамбол, а втората Србија и Солун. Јас ќе си дозволам да не се согласам со такво длабоко политичко „далековидување”. Може Бугарите и се прави кога мислат оти Русија без Бугарија не може да саштествува, ни политички ни економски, но тоа е бугарска политика, а јас не сум намерен да политикантствувам бугарски. Јас сум Македонец и интересите на мојата татковина ми се претставуваат така: не Русија и Австро-Унгарија се непријателите на Македонија, а Бугарија, Грција и Србија. Само енергичната борба со тие три држави ќе ја избави од погубување нашата татковина. 

Борбата со трите балкански држави не им противречи на нашите интереси, кои се достигаат и со револуција и со еволуција&lt;ref&gt; Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени. 
&lt;/ref&gt;, или постепено развивање на нашиот народ во морално-религиозен правец. Револуцијата стана и иако има најужасни последици за нас, пак даде некои благодатни резултати со коишто можат да бидат задоволени нашите борци за национална слободија: тоа се Мирцштегските реформи&lt;ref&gt; Непосредно по Илинденското востание, на 2.10.1903 год., во австрискиот град Мирцштег Русија и Австро-Унгарија потпишаа нова спогодба за спроведување реформи во Македонија. Меѓутоа, малите балкански држави во реформиве видоа најголема опасност за своите претензии во Македонија, па заедно со ТМОРО се спротивставија против нивното оживотворување. Ни самиот Мисирков не е задоволен од нив, но ги прифаќа како важен почеток и во нив гледа можности за натамошно проширување и разработување. &lt;/ref&gt;, кои ќе бидат раширени спроти нуждите што ќе се покажат со време. Идеите за полно отцепување на нашиот народ од другите балкански народи не се противречје на досегашното работење на нашиот народ за слобода, а само продолжение на неговото досегашно работење, врз еволуциона почва. Досега нашиот народ се интересуваше повеќе само за полна политичка автономија, а во националните наши интереси допушташе башибозучки да му се набркуваат разни неканети гости, како: Бугари, Грци и Срби. По политичката борба иде значи националната&lt;ref&gt; Или Мисирков, поради непостоењето на претходни истражувања, не можел да ги согледа процесите во развитокот на македонското ослободително движење во неговата целост или пак, во брзината со којашто ја подготвувал книгата, просто не успеал да се доискаже, да го прецизира својот исказ, зашто и во македонската историја националната борба и претходела на политичката: најпрвин се развива движењето за свои цркви и училншта, за свој јазик и учебници, т.е. за национално-културна афирмација во рамките на Турција, па дури потоа и знатно подоцна за организирана борба за „политичка автономија” и за ослободување од Турција. Меѓутоа, првиот процес уште не беше завршен кога беа преземени сите мерки и беа употребени сите средства за да биде смислено скршнат и разнебитен од заинтересираните соседни држави, а револуционерното движење се појави дури откако националистичките пропаганди почнаа да го цепкаат народот и да го задушуваат токму тој процес на нацнонално осознавање. Затоа и револуционерното движење првин им се спротистави на пропагандите, па потоа на Турција. &lt;/ref&gt;. Но борбата со пропагандите во Македонија не е чекор назад, туку напред, зашто и тука имаме работа со борба за слобода, со борба со мрачните сили што не и’ дозволуваат на нашата татковина сама со свои очи да ги гледа своите интереси, ами и’ наврзуваат очила што ја замрачуваат вистината и и’ придаваат бугарска, српска и грчка боја. Време е да ги отфрлиме од очите наши мрежите што ни ги кладоа националните и верските пропаганди во Македонија. 

За нашите односи кон Турците јас можам да речам само едно: ние сме задолжени да направиме сe што се бара од нас за да и’ докажеме на Турција оти нејзиното останување како европска држава среќава во нас полно сочувство. Ние сме задолжени да бидеме лојални поданици на Неговото Царско Величество Султанот. Но притоа бараме и ќе бараме од Неговото правителство цел ред реформи, кои ќе ни ги сочуваат најглавните интереси на нашето национално и културно развивање. Јас мислам оти ние треба да бидеме лојални кон Турција, но претполагајќи оти турското правителство и народ ќе разберат најпосле оти интересите на нивната држава во Европа се совпаѓаат со нашите и зависат најмногу од нив, а не си противречат, и затоа Турците први ќе треба да го докажат искреното сакање да се во мир со нас и со тоа да ја заслужат нашата поддршка на нивните интереси. Ако пак тие мислат со нас да не се церемонат и да нe лажат Европа и нас со реформи што не ги исполнуваат, тогаш не ќе се зачуди Турција ако и ние ги обрнемe нашите погледи кон Европа и од неа бараме да се воведат во нашата татковина со сила тие реформи што се признаваат од силите европски за вистинска требност за успевањето на религиозно-националното и културното развивање на македонските рисјани&lt;ref&gt; Колку и да изгледа контрадикторно ова барање на Мисирков, тоа не само што се совпаѓаше со тогашната руска политика на Балканот, за која тој мораше да води сметка, туку беше и еден од основните пунктови на националната програма на Македонското научно-литературно другарство во С. Петербург (натаму: МНЛДУ): без привременото останување во рамките на Турција, во тогашните околности, со полна културно-национална автономија, при отстранување на пропагандите и нивните институции во Македонија и обезбедување на границите преку турскиот суверенитет, навистина тешко ќе можеше да се избегне дележот на Македонија.&lt;/ref&gt;. Европа ќе ги обрне погледите на нашите барања, зашто таа е задолжена да го направи тоа со два меѓународни акта: проектот за реформи во Македонија од февруари&lt;ref&gt; Иако реформената програма од февруари 1903 год. што беше донесена со согласност на сите потписнички на Берлинскиот договор, во Македонија беше наречена „Падарски реформи”, треба да се нагласи дека со овој меѓународен акт првпат трите вилаети на Македонија беа изделени од другите области на Европска Турција и беа поставени извесни основи за политичкото индивидуализирање на Македонија.&lt;/ref&gt; и Мирцштегскиот проект. Тие два меѓународни акта ни обеќаваат постепено раширување на реформите во Македонија и со тоа ни даваат право да се обраќаме до двете реформаторски држави со меморандуми и по други патишта за да им укажеме на нашите религиозно-национални и економски нужди, како и на тоа што го прави Турција, за да се исполнат тие наши нужди. 

Знам многу арно оти мнозина со иронија ќе се однесат кон моите надежи за европски реформи. Но на тие иронии еве со што јас ќе одговорам: Не е вистина кажувањето дека не ќе излезе ништо од усилбите на Русија и Австро-Унгарија да се уредат работите во Македонија. Проектите за реформи и усилбата да се воведат тие не се, како што мислат мнозина, само игра да помине време и да си остане сe како што си било. Проектите за реформи на Русија и Австро-Унгарија се меѓународни акти, неисполнувањето на кои од Турција е насмешка и оскрбување за реформаторските држави и им дава полно право за репресалии против нарушувачот на меѓународното право. Да било така лесно и безнакажано престапувањето на меѓународното право, досега државите денеска ќе примаа на себе разни задолженија и утре ќе се откажуваа од нив. Но не било така. 

Реформите руско-австриски, штом се меѓународен акт, ќе им даваат право секогаш на Македонците да настојуваат пред големите сили да се исполнат во целост. Нека не мислат оти тие можат да бидат закопани, како што е закопан Берлинскиот договор со неговиот 23 член за Македонија&lt;ref&gt; Со чл. 23 од Берлинскиот договор од 1878 год. Турција беше задолжена, заедно со претставници на месното население, да подготви и да спроведе реформи и во Македонија. Но ниту Турција сакаше, ниту пак заинтересираните големи и мали држави и’ овозможија таа да го реализира овој член. Сепак, тоа беше првиот меѓународен акт што се однесуваше за Македонија и врз кој се засновуваа сите натамошни акции на Македонците во борбата за национално ослободување.&lt;/ref&gt;. Берлинскиот договор вистина е закопан, но не од Европа, а од Бугарија, која го изврши соединувањето со Источна Румелија.&lt;ref&gt; Источна Румелија беше автономна област со центар во Пловдив, создадена со Берлинскиот договор во 1878 гол. Во 1885 год. таа насилно беше присоединета кон Бугарија, поради што Србија ја нападна младата бугарска држава, но ја загуби војната, со што се создадоа нови околности за развитокот на националистичките пропаганди во Македонија. 
&lt;/ref&gt; со насилствен преврат - без согласност на државите што го потпишаа Берлинскиот договор, а со нарушувањето на еден параграф се нарушува и целиот договор. Сегашните руско-австриски реформи многу се разликуваат од Берлинскиот договор со тоа што тие се само меѓународен акт склучен меѓу три држави. Освен нив, важен фактор се јавуваме само ние Македонците. Волјата на двете сојузни држави: Русија и Австро-Унгарија може да сретне противдејство само од Труција и од нас, но најповеќе од нас, зашто со реформите се бараат, не од нас, а од Турција, задолженија и ако ние со нашите работи покажеме оти тие задолженија што се бараат од Турција не нe задоволуваат, тогаш ние само ќе и’ помогнеме на Турција ништо да не воведе од реформите што се бараат од неа. Турција ќе вели оти таа сe што може да направи ќе направи и направила, а повеќе не можела да направи затоа што комитетите не му даваат на населението да се успокои, а во една земја каде што сe е во воена состојба сите добри намери на владата се рушат од спротиставувањето на немирното население; а ако воената состојба се продолжи повеќе од една година, реформите ќе застарат по наша вина и ќе се закопаат. Таква една служба ние и’ ислуживме на Турција по објавувањето на февруарските реформи Исто така, ако не сакаме никакви реформи, можеме да и’ послужиме и за напред. И после, како и досега, пак ќе ја фрлиме вината на големите сили, кои секојпат излегуваат криви за нашите грешки. 

Настаните што се развија досега ни покажаа јасно колку ние самите можеме да си напакостиме, мислејќи оти постапуваме правилно. 

За да се предупредат жртвите од едно секадешно востание, се изработи февруарскиот руско-австриски проект за реформи, вистина не совршен, но со договор оти тој ќе биде постепено раширен. Поминаа месец, 2, 5, 7 и ништо од него не излезе. Се прашува: зошто? Ќе одговорат нашите: зашто Турција и Европа не сакаат сериозно реформи. Но не е така. Турција може и не сака реформи, но сакаат тие што го изработија проектот. Се прашаше само: кому приликите ќе му дозволат да наддели? А во тие прилики најважен фактор бевме ние. Да се склоневме пред волјата на Европа и четите или да се предадеа или да се оттргнеа во Бугарија, или барем да се направеа некои преговори со реформаторските држави, во кои просто можеше да се рече оти или ќе се оттргнат или ќе се предадат, но нека не го мачат Турците мирното население затоа што може некаде се имаат пушки, тогаш ќе настапеше во Македонија мирно време кога ќе се бараше од Турција да се воведат во полност реформите и да се оттеглат војските од Македонија. Но што направи комитетот? Тој реши 4 месеци да ги чека резултатите од воведувањето на реформите и после со „чиста совест” го објави востанието. Во време на објавувањето на востанието комитетот можеше да рече оти тој не им пречел на големите држави да ги воведат реформите. Но тоа не е точно. Вистина, четите ги избегнуваа битките, но тоа уште не значи дека нe пречеа да се воведат реформите. Тие ги избегнуваа, но Турците бараа битки и успеаја повеќе од комитетот. Комитетот кажуваше дека нема чети, нема противдејство на реформите од негова страна, а пак Труците кажуваа дека има чети, населението дека има оружје и се готви за востание, војската има постојани судири со четите, четите ги убиваат мирните жители што не ги слушаат и му сe верни слуги на падишахот. Ако ги земеме новините од времето на публикувањето на февруарските реформи до и по објавувањето на востанието во Битолско на 20 јули&lt;ref&gt; Илинденското востание е објавено на 20 јули 1903 год. по стариот стил, т.е. на 2 август по ново. 
&lt;/ref&gt; и ги прегледаме во нив телеграмите од Стамбул, тогаш ќе видиме оти Портата&lt;ref&gt; Турската влада /Високата порта/.&lt;/ref&gt; постојано им претставува на рускиот и на австро-унгарскиот амбасадор списоци од битките на турскиот аскер со четите, списоци од најдено оружје при претресите кај населението, списоци од убиства извршени од четите над мирното население. И најпосле списоци од воведени реформи. Што сакаше да рече Турција со тие списоци е многу јасно: „Јас сакам да воведам реформи во Македонија, но наместо реформи сега-засега ќе воведам аскер и маки, зашто земјата се готви за револуција, подготвувана од престапното работење на комитетите, коишто претставуваат како држава во држава: ќе ми дозволите првин да ја смирам земјата и да воведам мир, а после ќе се воведат нужните реформи”. Со други зборови: комитетот ми дава возможност за една година да се извинувам за неисполнувањето на реформите а после не ќе ги воведам, зашто тие ќе остарат. Ете каква услуга ние и направивме на Турција со нашето недоверување кон австро-рускиот проект од реформи. Сакаме ли уште еднаш да не и’ послужиме на Турција и пак да не ги направиме криви другите за нашите грешки? Јас мислам оти ништо друго не ни останува да направиме, освен да се однесеме со полна доверб кон реформаторските усилија на двете заинтересирани сили и со тоа да ги ангажираме час поскоро да се воведат обеќаните реформи. 

Со овие неколку зборови јас сакав да ја појаснам содржината на предложената на македонските читачи книга за најважните за нас прашања. Како следбеник на идејата за полно одделување на нашите интереси од интересите на балканските народи и за самостојно културно-национално развивање, јас и ја напишав на централното македонско наречје, кое за мене отсега натаму има да биде литературен македонски јазик. Нерамностите што ќе се покажат во јазикот на мојата книга се сосем природни и ќе може да се отстранат само при едно подлабоко знаење на централното македонско наречје, со што не можам да се пофалам. Но и притоа се надевам оти за Македонците ваквиот јазик ќе биде попријатен и позвучен од јазикот на нашите соседи, со кои ние сега-засега се дигаме наголемо. 

== Наводи ==

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>98nmds092b5jcww3chqluhin4fev9wj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Што направивме и што треба да правиме во иднина?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1599</id>
    <revision>
      <id>9026</id>
      <parentid>8702</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:00:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9026</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161908" sha1="1caom9yi41sgu6719d8mupgsyovyqdu" xml:space="preserve">Долгоподготвуваното и многуочекуваното востание најпосле излезе најаве. Нашите земјаци си ја покажаа сета јунаштина и готовност да се пожртвуваат за интересите на својата татковина. Борбата беше и е очајна. Сиот европски свет ги обрна своите погледи на неа. Новините се преполнија со известија од театарот на востанието. Редум со известијата за борбата меѓу четите и Турците, во новините се печатат и известија за турските ѕверства над мирни жители. Европејците се потресоа и се ужасија од тие известија и зафатија да им го укажуваат нужното влијание на своите влади за да се пресече колењето на мирното население и да му се помогне на несреќното македонско жителство. Во Бирмингем ворстерскиот владика направи во црквата молебен за спасението на македонските христијани. Кентерберискиот архиспископ се обрна кон англискиот министер-президент Балфур со молба од името на Англиканската црква да им се помогне на Македонците. Европското општество почнува да подготвува помошти за македонските страдалници. На патувањето на германскиот император му се придава политичко значење, меѓу другото и за македонските работи. Турција, како што се гледа, како да се најде на тесно, па и' предложи на Бугарија да се дојде меѓу нив до едно согласување за македонското прашање. Разни влади прават официјални декларации по нашите работи. Од Стамбул телеграфираат во разни европски новини (Ѕtandard) оти англиската и француската средоземна флота добиле повела да се наоѓаат блиску до македонските води. Пак од таму телеграфираат оти војната меѓу Бугарија и Турција е неизбежна. Од Софија телеграфираат оти тамошниот воен министер зел од офицери на разни европски и американски држави предлог да се примат тие во бугарската армија. 

Што покажуваат сите овие фактови? Дали покажуваат оти движењето ја достигна својата цел? Дали можат раководците на движењето да се пофалат со успех? Дали принесените жртви за ослободување не се напразно? 

Можеби некој, а можеби и мнозина меѓу нас ќе речат оти уште е рано да се суди за резултатот на воставањето. Главната работа на комитетот и четите е напред. Досега може не е исполнета ни половината, ни четвртината од целиот план изработен од комитетот и неговиот Главен штаб. 

Да. Секогаш, по секое прашање имало разни погледи. Така ќе биде и во дадениов случај. 

Јас од моја страна ќе си дозволам со чистосрдечна жал да видам во сегашното движење полно фијаско. Сите тие дополнувања што ќе се придодаваат кон понапрешниот руско-австриски проект за реформи не само што не чинат 100.000 обездомени души, 3-5.000 човечки жртви и полно обескуражување на жителството во Македонија, ами не чинеа ни 100 човечки жртви. Тие придодавки ќе се добиеја и без капка крв. 

По резултатите што ќе се добијат од сегашното востание, последново ќе може да се нарече една од најголемите, ако не и најголема несреќа за нашиот народ. Не е рано да се предвидат резултатите и крајот на нашето востание. Тие можеа да се придведат уште пред неговиот зафаток. 

Уште во времено на февруарското руско официјално соопштение беше јасно оти Европа никојпат нема да ги задоволи во полна степен барањата на комитетот. За да се исполнат нашите сакања требаше да се војува со Турција; само по победување ќе можеше да се натера Турција да ги исполни нашите сакања. А се победува Турција не од нас и не од Бугарија, ами или од голема сила или од нас, Бугарија, Србија и Црна Гора заедно, при неутралноста на другите држави. А ни едното ни другото тогаш за тогаш не можеше да се замисли. Комитетот тоа требаше да го знае и мислам го знаеше. Но неговите раководители мислеа друго: тие во иднината, како и во сегашното, го гледаа само тоа што им е пријатно да го видат. Тие велеа: &quot;Ние не сакаме ни една држава да војува за нас: тие можат просто да ги испратат своите флоти во Солун и да ја принудат Турција да ни даде реформи. Ние сакаме да направат и со Македонија како што направија; со Крит&quot;.&lt;ref&gt; Најголемиот грчки остров Крит во 1897 год. успеа да добие автономна управа во границите на Отоманската Империја.&lt;/ref&gt; Не еднаш сме спореле оти има разлика помеѓу Крит и Македонија, оти има држави што се заинтересирани за status quo-то и ќе направат сe возможно да нема замешување во наша полза. Та и да има замешување, има ли основа да се мисли оти тоа замешување ќе биде во наша имено полза, а не на наша пакост? Се покажуваше оти сегашниот момент е најнеблагопријатен за воставање. Но нашите раководители замижаа пред вистината и востанието се зафати; се зафати славно за да се заврши плачевно и погубно. Не бев јас сам што гледав на предвременоста на востанието. Така гледаа и мнозина други. Но никој не си го креваше гласот против. Критиката на држењето на Комитетот беше само во домашните кругови. Но таа беше бесполезна, па и опасна, не само за тие што се критикуваат, ами најпосле за тие што критикуваат: Комитетот беше сесилен; тој ги имаше во своите раце животот и смртта на сите граѓани и не примаше никаква критика на своите постапки. Тие што не се со него, се против него и се негови непријатели што треба да се истребат. Да ги критикува работите на Комитетот можеше само друг комитет што располага со сила. Организацијата пак на контракомитет беше и доцна и бесполезна. Меѓу комитетите тогаш ќе се зафатеше погубна меѓусебна борба. 

И така борбата се зафати против барањето на секое благоразумие. Таа даде многу резултати, само не оние што се очекуваа. Меѓу сите појави што го приддружуваат движењето најголемо внимание заслужува руското &quot;Владино соопштение&quot; од  септември ов. г.&lt;ref&gt; Мисирков го читал овој текст во Другарството на 21 септември 1903 год., пред донесувањето на Мирцштегската програма за реформа, но тој будно ги следел сите нејзини подготовки. Соопштението на руската влада од .9.1903 год. со својата енергична порака го изразува тврдиот став на Русија против Востанието во Македонија и за акција на големите сили за реформи. 
&lt;/ref&gt; По него промемориите од рускиот и од австро-унгарскиот пратеник до Портата&lt;ref&gt; Веројатно се мисли на Промеморијата на Русија и Австро-Унгарија од 15.9.1903 год. што била испратена не само до потписничките на Берлинскиот договор, туку и до турската и до бугарската влада, бидејќи последниве всушност го спречувале исполнувањето на Февруарските реформи, па дури се обвинувале дека придонесле за кревањето на Востанието во Македонија. 
&lt;/ref&gt; и во Софија и писмото на англискиот министер-президент Балфур до кентерберискиот архиепископ.&lt;ref&gt; Писмо до поглаварот на англиканската црква во Кантербери.&lt;/ref&gt; 

&quot;Владиното соопштение&quot; изјавува оти руската влада ќе ги бара за Македонија оние реформи што се изработени во месец февруари од Зиновјев&lt;ref&gt; И.А. Зиновјев во тоа време е руски дипломатски претставник при Високата порта во Цариград. 
&lt;/ref&gt; и Каличе&lt;ref&gt; Хајнрих Каличе тогаш беше австро-унгарски амбасадор при Високата порта во Цариград. 
&lt;/ref&gt; и оти тие реформи се само почетокот и ќе бидат развиени понатаму сообразно со нуждите на жителството. Тоа место беше и во февруарското Владино соопштение. Не покажува ли тоа оти пошироки реформи од оние што ни беа дадени ќе можевме да добиеме и без револуција, а само со вешти, мали народни движења? &lt;ref&gt; Како претседател на Тајниот македонско-одрински кружок во Петербург (натаму: ТМОК), па со тоа и во ТМОРО, Мисиркоа не е и не можел да биде против револуцијата како метод (впрочем, тој и самиот смета дека резултатите можеле да се постигнат и &quot;со вешти, мали народни движења&quot;!), но категорички се изјаснува против Востанието во тој момент, како поради очевидниот неуспешен крај, со сите народни страдања, така и особено поради реалните опасности за распарчуваље и заграбување на Македонија од соседите.&lt;/ref&gt; Ако е така, тогаш сегашното востание ни за една јота не ја измени положбата. 

Но во Владиното соопштение има уште едно многу важно место: револуционерните комитети, според изразувањето на руската влада, сакаат да создадат &quot;Бугарска Македонија&quot;, а Русија, за којашто се блиски и интересите на другите христијански народности во Македонија, не може да ги жртвува нивните интереси за Бугарите. 

Разбраа ли во Бугарија што означуваат тие зборови? Разбраа ли во Македонија? Разбравме ли, најпосле, ние? 

Русија отворено ни кажува зошто таа не работи и не може да работи инаку. Дали е права Русија во своите тврдења? Дали може таа да постапи инаку? 

Ако се поставевме во положбата на руската влада, и ние не ќе можевме да постапиме инаку. 

До 1878 год. сите, па и руската влада, велеа оти Македонците се Бугари. По Берлинскпот договор истапија со своите претензии на Македонија Србите.&lt;ref&gt; Не е сосем точно дека српските претензии за Македонија се појавиле дури по Берлинскиот конгрес во 1878 год., бидејќи организирана и од државата раководена српска пропаганда во Македонија се појави уште по Гарашаниновото &quot;Начертание&quot; (1844) и се изрази во 60-тите години на минатиот век. Берлинскиот конгрес и особено Српско-бугарската војна (1885) само уште повеќе ја насочија Србија кон југ.&lt;/ref&gt; 

Прави ли се тие или не, не е важно за дипломатите. Србите во текот на 25 години, особено во последниве 20 години успеаја, ако не да ги направат Македонците Срби, тогаш барем да создадат во европското јавно мислење убедување оти во Македонија има и Срби. Ако селското население и сега си зборува како што си зборувало и понапред и зборува одред низ цела Македонија само на еден словенски јазик, - во градовите, редум со бугарските машки и женски гимназии и основни училишта; насекаде ќе најдеме и српски. Едни села имаат српски, други бугарски училишта. Едни селани со нивните учители и попови ја признаваат Патријаршијата и се под покровителството на српски или грчки конзули, а други го признаваат бугарскиот егзарх и ги слушаат бугарските трговски агенти.&lt;ref&gt; Додека во Македонија беа отворени српски и грчки конзулати, бидејќи Бугарија во тоа време уште беше вазално кнежевство на Турција, во македонските градови Солун, Скопје, Битола и Серес беа отворени бугарски трговски агентства што всушност ја вршеа истата работа на конзулатите и заедно со егзархиските митрополити ја раководеа бугарската националистичка пропаганда.&lt;/ref&gt; Сe тоа се факти за дипломатијата, којашто има да се сообразува со дејствителноста, а не со теоријата за народноста на Македонците. Политиката нема работа со науката. Па и да има работа, зар е докажано, како два и два се четири, оти се Македонците Бугари? До Руско-турската војна&lt;ref&gt; Се мисли на Руско-турската војна од 1877-1878 год. 
&lt;/ref&gt; имаше само една теорија за нашата народност. Сега се две. Кон нив се придодава и трета - оти Македонците се нешто средно меѓу Србите и Бугарите&lt;ref&gt; Во своето списание &quot;Вардар (1905) Мисирков го изменува редот на појавувањето на теориите за народноста на Македонците: таму пишува, дека најпрвин се оформила бугарската, после грчката и најназад српската. Македонската теорија воопшто не ја приклучува кон овој редослед, како нешто што е автохтон развиток и надвор од пропагандите. &lt;/ref&gt; Приврзаниците на таа теорија пак се подразделуваат: 1. на коишто кажуваат оти тоа средно е еднакво далеку и од Србите и од Бугарите; 2. оти тоа е поблиско до Србите; 3. оти е поблиско до Бугарите; 4. оти дел е поблиско до Бугарите, дел - до Србите. Не е важно за дипломатите каде е вистината. Важен е фактот оти во македонското прашање се заинтересирани етнографски, редум со Бугарите и Грците, уште и Србите. Освен тоа, и политички Србија е не помалку заинтересирана за судбините на Македонија. Последнава за Србија има поголемо значење, отколку за Бугарија, оти Бугарија може да излезе на Егејското Море и преку Кавала и Деде-Агач. 

Ако е така, зар можеме да се чудиме на поведението на Руската влада по македонското прашање и на нејзината изјава оти Русија нема да му помогне на комитетот да се создаде &quot;Бугарска Македонија&quot;? 

Некој од нас може наивно ќе забележи: &quot;Комитетот&lt;ref&gt; Под ова име Мисирков ја подразбира Организацијата како целина, а не само нејзиниот ЦК.&lt;/ref&gt; не сака да ја направи Македонија бугарска; тој сака правина за сите Македонци, без разлика на вера и народност&quot;. 

Како може комитетот да докаже оти тој работи во таква смисла? Со едни зборови не се докажува. Поведението на самиот комитет зборува против неговите тврдења. За да се дигне револуција во полза на сите народности во Македонија, треба комитетот да биде образуван од претставници на сите македонски народности. Инаку, кој му дал право на комитетот да работи од името на сите Македонци и во полза на сите нив? 

Комитетот можеше да работи и од името и во полза на еден огромен дел од Македонците, т.е. од најсилната народност. Но требаше да има цел ред докажувачки оти работата на комитетот не е врзана со интересите на соседните држави и народности, а им противречи и е во полза не само на господствувачките, но и на сите други националности. 

Ништо слично нема. Организацијата е тесно врзана со Бугарија. Шумот од организационото движење отпрвин се дигна во самата Бугарија.&lt;ref&gt; Констатацијава на Мисирков е мошне категорична, но во неа има и еден дел вистина. Впрочем, сите ослободителни движења во светот се потпираат и врз некои странски сили и притоа најчесто ги користат териториите на своите соседи. Тоа го направи и ТМОРО. А К. Мисирков, не само како член - основач и еден од раководителите на една значајна филијала на ТМОРО во Петербург, туку и како личен учесник и набљудувач на овие настани, имаше морално право и општествена одговорност да го изнесе своето мислење за најважните прашања во тој историски момент. Нема сомнение дека, и покрај сите заслуги и значењето што го има во македонската историја, оваа организација имаше и свои слабости, за кои не од денешно, туку од тогашно гледиште, прв и најаргументирано проговори токму К.П. Мисирков. Вистина, некои сериозни забелешки направија и П. Бошњаков (1902), и Ст. Ј. Дедов (1902), па и некои од најистакнатите револуционери, но сите тие брзо и мошне успешно биваа неутрализирани. Веројатно најправдива оценка на слабостите на ТМОРО направи Вториот окружен конгрес во Солун /1905/, непосредно пред одржувањето на Рилскиот конгрес на Организацијата. Мисирков не беше и не можеше да биде против самата ТМОРО, но тој многу продорно, уште во самиот тек на настаните, ги согледа слабостите што загрижено и ги потсилуваа некои заинтересирани странски фактори, не одбирајќи притоа методи и средства.&lt;/ref&gt; Тоа покажа кој најмногу е заинтересиран за македонското движење затоа го пренесоа центарот негов во Македонија и направија уште еден цел ред фокуси за да се покаже оти брканицата е однатре и е самородна појава. Но кого го излагаа со таа маневра? Не е ли јасно како бел ден оти брканицата е тесно врзана со Бугарија, со бугарското име и со бугарските пари? 

Ќе речете оти народот ги направил најголемите жртвувања во полза на движењето. Тоа е така, но не треба да се заборава оти организаторите на движењето во повеќето случаи беа чиновници егзархиски. Се разбира само од себе оти тие со своето учество во револуционерните работи одеа во расчекор со интересите на Егзархијата; но, при сe тоа, тие беа бугарски чиновници. 

И така Револуционерниот комитет беше чисто македонска организација по произлез и по неговиот состав, но тоа беше само работа на еден дел од една од македонските националности, врзана по име и по црковно-училишните работи со бугарскиот народ и држава и нивните интереси. Тој комитет, во сушност македонски, за надворешниот свет и за христијаните во Македонија неегзархисти беше комитет бугарски.&lt;ref&gt; Проучувањето на архивската документација и тогашниот дневен и периодичен печат наполно ја потврдува Мисирковата мисла: на ТМОРО во странство и се даваше главно &quot;бугарска&quot; боја, иако поголемиот дел од македонските раководители упорно се трудеа да го оспорат тоа.&lt;/ref&gt; 

Комитетот не може да им докаже ни на надворешниот свет, ни на самите Македонци неегзархисти оти тој не е бугарски. 

Радев&lt;ref&gt; Симеон Радев /1879-1967/ од Ресен е еден од истакнатнте македонски журналисти до 1903 год., а потоа виден бугарски публицист, историограф и дипломат. Како студент во Женева и близок до ЦК на ТМОРО, притоа и приврзаник на Б. Сарафов, тој го издава таму (на француски јазик) весникот &quot;L' Effort&quot;/1900-1901/, а по дипломирањето во Париз го редактира весникот &quot;Mouvement Macedonien&quot; /1902-1903/.&lt;/ref&gt; со својот &quot;Movement Macedonien&quot; мислеше да ја убеди Европа оти движењето е чисто македонско и нема ништо општо со Бугарија. Истото сакаа да го докажат и &quot;Право&quot;&lt;ref&gt; Весникот &quot;Право&quot; (2..1894 - 13.3.1903) се печати во Софија, првин како &quot;Орган на политичките и духовните интереси на бугаркото население во Турција&quot;, а завршува како &quot;орган на македонско-одринските интереси&quot;.&lt;/ref&gt;  и другите македонски и бугарски весници. Но ја достигнаа ли тие целта? - Не. 

Покојниот А. А. Ростковски&lt;ref&gt; А.А.Ростковски (1860-1903) беше руски конзул во Битола од 1895 год. Првпат се среќаваат со Мисирков при нивниот заеднички настап со реферати за Македонија во Императорското руско географско друштво во С.-Петербург во декември 1897 год., кога К. П. Мисирков штотуку се запиша како студент. Во 1902 год., кога Крсте дојде во Битола, стана и домашен учител на конзуловите деца, а на 26.7.1903 год. (ст.стил) тој му беше единствениот сведок при убиството и заедно со неговото тело мораше да ја напушти Македонија и отиде во Одеса, а оттаму во Петербург. 
&lt;/ref&gt; не еднаш велеше: &quot;Бугарите мислат оти само тие имаат ум на светов, а сите други се будали. Кого мислат да го излажат тие со статиите во ,Право' и во другите весници оти Македонците ја сакаат Македонија за Македонците? Знаеме ние многу арно што сакаат тие!&quot; А каков впечаток му правеа на дипломатскиот свет новинарските уверувања на комитетот и на Бугарите за македонското движење? Не треба да се заборава и тоа како се изразуваа во европските весници за битките на четите со Турците: четите се викаа банди и тоа бугарски, а не македонски. За убиените четници не кажуваа: &quot;Убиени се толку души Македонци, ами толку души Бугари&quot;. 

Се прашува, кого го убедија &quot; Movement Macedonien&quot;, &quot;Право&quot;, &quot;Автономија&quot;&lt;ref&gt; До тоа време со Софија излегуваа два весника со насловот &quot;Автономија&quot;: првиот како &quot;орган на политичките интереси на христијанското население во Турција&quot; (1898-1902), а вториот како &quot;задграничен лист на Внатрешната македонско-одринска организација&quot; (I -16.7.1903). Мисирков веројатно го има предвид вториов.&lt;/ref&gt; и др. во тоа оти се борат за слобода Македонците, а не оние што се викаат &quot;Бугари&quot; и се од Македонија и Бугарија? - Никого. 

Можеби комитетот успеа во самата Македонија да биде оштомакедонски, само не доби признание од надвор, во Европа? - Одвај ли. 

Револуцијата треба да биде работа на сите Македонци, или на мнозинството од нив, за да може да се нарече општа. Во самиот комитет треба да бидат застапени сите, или неколку народности. Интелигенцијата на тие народности треба да си подаде една на друга рака и секоја од нив да земе да ја популаризира идејата во својот народ. А што видовме всушност? Не само интелигенцијата на сите народности, не и на мнозинството од нив, ами па и интелигенцијата на најсилната македонска народност - Словените, не сета беше застапена во комитетот: србоманската и гркоманската македонска словенска интелигенција беше настрана од комитетот, па и непријателска. Значи, комитетот во патријаршиските села и градови, и во делови од села и градови, беше неканет гостин. Патријаршистите Словени можеа и да му сочувствуваат, но затоа што нивната интелигенција беше против комитетот, нема сомнение оти и самите селани троа му сочувстуваа, но тоа сочувство беше побркано со неувереност и со сомнение во веќавањата на комитетот. Кон тоа неопределено чувство се присоедини и страв. Селаните се најдоа меѓу два огна: војската и комитетските чети. 

Кога едно движење во едни места се распространувало со убедување, а во други со сила, може ли да се нарече општо? 

Ние можеме да го велиме како што сакаме, но во дејствителност тоа беше само частично. Тоа беше и е работа на егзархистите, коишто се величаат &quot;Бугари&quot;, па следствено, тоа е бугарски маневар за да се реши македонското прашање само во бугарска полза; тоа е да се создаде една &quot;Бугарска Македонија&quot;.&lt;ref&gt; Илинденското востание несомнено беше вешто однадвор инспирирано при што беа привлечени за него и предани претставници на самостојната македонска ослободителна борба, но народот, како што вели Н.Вапцаров, &quot;си влеа своја содржина&quot; и создаде епопеја што стана углед и поттик за идните револуционерни подвизи.&lt;/ref&gt; Може да не е уште јасно оти ако се задоволат сакањата на комитетот, Македонија и навистина ќе се направи бугарска? Ќе се постарам да покажам појасно како реформите можат да ја побугарат Македонија. 

Се прашува: кој јазик ќе биде официјален? Одговараат: јазикот на &quot;мнозинството&quot;. - На кое мнозинство? - Тогаш ќе се види. 

Не се запрашуваат потаму: како ќе узнаат кое е мнозинството. 

Да си претставиме ние сега оти ја каде Митровден доаѓа меѓународен одред и ја окупира земјата. Тој, меѓу другото, ќе треба да го реши и прашањето за официјалниот јазик, а пак да го оставиме официјалниот, прашањето за јазикот во училиштата. 

За некои тоа прашање е многу лесно: нека се признаат неколку официјални јазици, т.е. и турски, и бугарски, и српски, и грчки, и влашки и албански, според населението на областа. Зборуваат притоа: како што беше во Источна Румелија (Јужна Бугарија),&lt;ref&gt; Во Источна Румелија (Јужна Бугарија) во тоа време живееја Бугари, Грци и Турци, па се признаваа и сите овие јазици, но по присоединувањето кон Бугарија постепено Грците и Турците речиси наполно беа иселени.&lt;/ref&gt; а таму ќе се види каде има Грци, каде - Срби, Бугари, Турци, Власи и Арнаути. Некои уште додаваат: и за Источна Румелија велеа оти имало Грци во неа, но по ослободувањето се покажа колку Грци има таму. Со други зборови, дајте им ја вие власта во рацете на Македонците, тоа треба да се разбере на оние од нив што се викаат Бугари, та од неколку години после вие ќе видите оти и во Македонија од другите народности ќе остане тоа што остана од Грците во Источна Румелија, по ослободувањето на последнава. Со други зборови, цела Македонија ќе стане бугарска. 

Од тука не е ли јасно оти Бугарија и комитетот сакаат да создадат &quot;Бугарска Македонија&quot; на штета на другите христијански македонски народности? 

Ама зошто бугарска, зошто не српска? Ќе стане бугарска, зашто и е таква; да имаше во неа повеќе Срби, ќе се станеше цела српска и бугарскиот елемент ќе ослабнеше. Сето тоа е јасно и справедливо од бугарско гледиште. Но нека не се заборава дека има и друго, и притоа многу други гледишта на македонското прашање, како: српското, грчкото, влашкото, руското, словенското, австриското и на другите западноевропски држави. Ако е така, тогаш претполаганиот окупационен одред на чие гледиште ќе треба да застане? 

Нема сомнение дека најлесно тој ќе го реши прашањето за јазикот во училиштето и во месната управа во тие места каде што живеат патријаршисти со грчки јазик, Арнаути муслимани и католици и Турци муслимани. Помачно ќе може да се реши прашањето во тие места каде што има: 1. патријаршисти Арнаути, 2. патријаршисти Власи, 3. патријаршисти Словени, 4. Словени муслимани и 5. егзархисти Словени. 

Сакајќи да го направат поголемо значењето на словенскиот јазик во Македонија, Словените ќе бараат од окупациониот одред да се признае за официјален во местата со Словени Муслимани - словенскиот јазик: а самите Словени Муслимани, по религиозни причини, можат да го бараат турскиот јазик. Окупационите власти кого поскоро да го задоволат? Ако постапат правилно без сообразување со религиозните потреби, ќе направат насилство. Истата тешкотија и во уште посилна форма ќе се сретне при решавањето на прашањето - кој јазик треба да се признае за во училиштата и во општинската управа во патријаршиските реони. Романската влада ќе бара за Власите романски јазик, а Патријаршијата со видните парохијани ќе бараат грчки. Ако не се задоволат барањата на романската влада, ќе се постапи неправилно и неправедно; ако пак се задоволи барањето на романската влада, против желбата на парохијаните, ќе се направи насилство. 

Патријаршијата ќе бара грчки јазик и за православните Албанци - Тоските. Самите Тоски немаат дозреано до национално самосознание, затоа Патријаршијата ќе успее. Но другите македонски народности, заедно со другите Албанци, ќе позавидуваат на усилувањето на грчкиот јазик за сметка на другите и ќе организираат партија против грчкиот јазик. Нема сомнение дека тука нема да биде така лесно окупационите власти да се ориентираат. 

Но најмачно е прашањето за официјалниот и училишниот јазик во словенските делови на Македонија. Тука се: едни патријаршисти, други егзархисти по веро-исповедување, ако не се зборува за католиците и муслиманите. Патријаршистите се признаваат од Турците за Грци-уруммилет, а од Србите и Бугарите за Срби и за Бугари. Егзархистите, сами и од турските власти, се бројат за Бугари, Србите пак ги бројат Срби. И така, Патријаршијата ќе сака во поголемиот дел на Македонија со словенско население да го установи грчкиот јазик за во училиштата и во управата. Во своите пожелби Патријаршијата ќе сретне отпор од Србите и Бугарите. Но последниве, оспорувајќи му го правото на грчкиот јазик во словенските краини, сами не ќе можат да се разберат и да определат каде ќе треба да биде бугарскиот и каде српскиот јазик. 

Мисли ли комитетот оти ако тој сака да го игнорира прашањето за јазикот во разни делови на фантазираната, барем сега за сега, автономна Македонија, го игнорираат истото прашање и заинтересираните балкански народности, особено Србите? Мисли ли тој оти Србите му веруваат дека се работи на &quot;Македонија за Македонците&quot;, ако се игнорира прашањето за јазикот на Македонските Словени, и дека тоа прашање лесно и праведно ќе се реши со добивањето на автономни права? Ако мислат така, многу се лажат. 

Ако автономијата на Македонија се јави како резултат на сегашното востание, тогаш македонското прашање ќе се реши не во полза на Македонците, а во полза на Бугарите, зашто комитетот, како што видовме погоре, работи под бугарска фирма. Тие од Македонците што добија образование во Бугарија ја зедоа иницијативата за ослободување и тие досега ја играа, може да се рече, не само главната, ами и исклучителната улога. Ако нивното работење се овенча со успех, тие, а со нив заедно и бугарските интереси, ќе земат врв над туѓите интереси во Македонија. Ако востанието успее, не е ли јасно оти за него ќе има да се благодари на Бугарите, и затоа таму, каде што сега Србите конкурираат со своите пари и својата пропаганда со бугарските пари и пропаганда, ќе го изгубат секое влијание на своите клиенти? Зар не му мислат Србите оти со успехот на востанието, ако се праша: на кој јазик ќе треба да зборува судијата, да речеме, во Тетово? - автономната влада што ќе биде од &quot;мнозинството&quot; ќе одговори: на бугарскиот: истото ќе го одговорат и месните жители, зашто во нивните очи Бугарите, а не Србите излегоа херои. Исто така во полза на Бугарите ќе се реши и прашањето за јазикот во градските и селските училишта. А бидејќи во автономна Македонија ќе нема место за пропагандите, тогаш Србите ќе треба да им отстапат место на Бугарите. Но ќе се согласат ли на тоа Србите? Тие може и би се согласиле да е тетовскиот говор многу близок со бугарскиот литературен јазик. Но тие знаат оти не е така. Тие знаат оти во тој говор вистина се имаат особини општи со бугарскиот јазик, но исто така се имаат и особини општи со српскиот јазик, па и такви што се немаат ни во српскиот ни во бугарскиот јазик, а им се својствени само на македонските наречја. Се прашува: ќе дозволи ли и може ли да дозволи Србија во тетовскиот говор да се развиваат наместо македонските и српските-бугарски особини, а заедно со јазикот да се развиваат во Тетовско наместо македонски и српски-бугарските интереси? Има ли таа право да протестира против бугаризирањето на Тетовско и да бара заштита на своите интереси таму против бугарските посегнувања? Има ли Русија морално право да ги заштитува нарамно со бугарските и српските интереси? 

Оттука јасно се гледа дека прашањето за јазикот, особено за јазикот во областите со словенско население, е едно од најважните при разрешувањето на македонското прашање. Да имаше меѓу Словените во Македонија национално и религиозно единство и да имаше сознание за нив во жителството, досега наполовина ќе беше решено македонското прашање. А до кога едни Македонци се кажуваат патријаршисти, други егзархисти: едни Бугари, други Срби, трети Грци и го бараат покровителството кај различни балкански држави, давајќи им со тоа право да се бркаат во македонските работи, до тогај не може да се мисли за општо востание: до тогај ќе биде само парцијално: со бугарски, српски или грчки, но никако не со чисто македонски карактер. 

Тоа нешто е јасно за сите, само не за нас Македонците и за раководците на сегашното востание. Тие раководци ги прават сите усилби да ги покажат мотивите и самото движење како што им се сака ним; ама работата е оти не само ние, ами и другите имаат разум и очи да видат и да разберат како е вистината. Комитетот се срди зошто конзулите не ги осветлуваат работите како што се. Но ако се осветлат тие како што се, тоа не ќе му се бендиса на комитетот. Комитетот, со други зборови, бара европските влади да гледаат на работите во Македонија со македонски очи, т.е. со очите на комитетот: а да беше така работата, немаше зошто европските влади да имаат свои агенти во Македонија. 

Но ако имавме ние морално право да бараме од претставниците на европските држави во Македонија точно и непристрасно да ги осветлуваат своите влади и европското општествено мнение за работите во Македонија, тогаш наш морален долг беше да сме и ние осветлени за европските интереси во нашата татковина, особено за интересите на балканските државици. 

Ние требаше да знаеме оти против нашето востание ќе бидат: и Каравлашко,&lt;ref&gt; Каравлашко всушност е само еден дел од денешна Романија. По обединувањето на Каравлашко и Молдавија (1859) се создаде државата што го доби името Романија (1861), но Мисирков го употребува трдиционалното народно име што е зачувано и до денеска во Македонија.&lt;/ref&gt; и Србија и Грција. Каравлашко не може рамнодушно да гледа на засилувањето на Бугарија со давањето автономна управа на Македонија. На автономијата се гледа како на преоден степен кон соединување на Македонија со Бугарија. Каравлашко не може да го допушти на неговите граници создавањето на една голема Бугарија, која, може, после ќе ја бара од неа Добруџа! По тие политички сообразувања, и да има во Македонија чисто бугарско и само бугарско население, таа не ќе го допушти соединувањето меѓу турски и бугарски Бугари, таа не може да го допушти во своја штета нарушувањето на територијалната целост на Турција. А Каравлашко е во сојуз со Тројниот сојуз,&lt;ref&gt; Тројниот сојуз е военополитички блок на Германија, Австро-Унгарија и Италија, договорен во Виена во 1882 год. и насочен главно против Франција и Русија за распределба на светот. Се растури со влегувањето на Италија во Првата светска војна (1915) на страната на Антантата (со Англија, Франција и Русија).&lt;/ref&gt; којшто ќе ги покровителствува каравлашките интереси на Балканскиот Полустров. 

Интересите на Грција во Македонија се уште поголеми. Иако нема многу Грци во Македонија, пак Грција е не помалку заинтересирана во нашите работи од другите балкански државици. Секоја држава се мачи, ако не да прави нови завладувања, политички, економски и културни, тогаш да ги зачува оние што се направени од понапред. Грците со својата Цариградска патријаршија им го имаат наложено грчкиот јазик во училиштата и црквите на многу македонски краишта, каде што нема Грци. Природно е дека ќе ги употреби Грција сите дипломатски патишта за да се задржи во Македонија на тие позиции, каде што се наоѓа од средните векови, особено од времето на турското завладување на Македонија, а грчките интереси во Македонија се бранат не од една Грција, а и од големите сили што не сакаат да се засили словенскиот елемент. 

Но најмногу е заинтересирана во македонските работи Србија. Таа пројавува етнографски и историски претензии на Македонија. Но освен нив, има и политички причини што никојпат не ќе и' дадат на Србија да допушти да се реши македонското прашање во полза на една од балканските држави, особено во полза на Бугарија. Автономна Македонија, како пат по којшто ќе се дојде до соединувањето на Македонија со Бугарија, Србија никојпат не ќе ја допушти. Зголемувањето на Бугарија од присоединувањето на Македонија не може да биде допуштено од Србија не само затоа што со тоа ќе се наруши рамнотежата на Балканскиот Полуостров, а најмногу затоа што по неговото извршување Србија ќе се најде помеѓу две посилни од неа држави: Австро-Унгарија и Бугарија таа ќе биде од нив политички и економски задушена и ќе треба да и' се потчини или на едната или на другата. Значи, државните интереси на Србија никојпат не ќе допуштат да се образува бугарска Македонија. Нема сомнение оти и српските интереси, како и интересите на Каравлашко и Грција, си имаат свој покровител. 

Значи, малите балкански држави, иако на вид и да не играат улога во решавањето на македонското прашање, кое како да е само во рацете на големите држави, всушност имаат најголемо значење. 

Големите држави изјавуваат оти немаат непосредни интереси во Македонија, а работат само во името на праведноста. Но таа праведност, како што рековме, се разбира инаку од Грците, Србите, Власите, Бугарите, па и големите држави, покровителки на малите, се јавуваат како претставнички на своевидни праведности. Оттука и не може да се очекува општо работење по македонското прашање. Задружна работа е возможна само во најмали реформи. 

Ако е така, тогаш на кого се надевавме во востанието? Не на Русија ли? Но Русија неколку пати официјално си ги изми рацете пред крвопроливањето. Ние, наместо да им се лутиме на руските претставници И. Д. Зиновјев, А. А. Ростковски и Машков&lt;ref&gt; В.Ф.Машков беше руски конзул во Скопје до крајот на март 1903 год.&lt;/ref&gt;, поарно ќе направевме да се позамислиме за руската политика на Балканскиот Полуостров. Русија е словенска и православна држава. Таа ги ослободи Србија и Бугарија; таа им помогна на Каравлашко, Грција и Црна Гора да се ослободат. Таа секогаш го покровителствувала православјето и словенството. Ако е така, тогаш што може да направи за нас Русија, кога во македонските работи се забркани неколку словенски и православни народи? Може ли таа за атер на Бугарија да ги навреди другите балкански самостојни православни држави, чија самостојност е извојувана со руска крв и со руски пари и да ги направи тие држави да се одвратат од неа кон другите западноевропски држави и да се направат во нивните раце орудија насочени против Русија? Може ли Русија со својата политика да ги отклони од себе балканските православни држави? И што добива таа за таа загуба? Благодарноста на Бугарија. Може! Но бугарската благодарност е само еден ден до пладне, а после Бугарите ќе речат оти тоа го направи Русија со свои планови да го завладее Балканскиот Полуостров, спасувањето на кој ќе се наоѓа во Англија, и затоа Бугарите, наместо да се во сојуз со &quot;великата освободителка&quot;, ќе се фрлат во скутовите или на Англија или на другите непријатели на Русија и на словенството. Значи, при современата поставка на македонското прашање, ние очекувавме за наш атер Русија со свои непромислени постапки да се откаже од нејзините интереси на Далечниот Исток и заедно со тоа да претрпи пораз на Блискиот Исток. Арно ама, не било така како што мислевме ние. 

И така, неуспехот на востанието е јасен како бел ден. Тоа од самиот почеток е поставено на лоша основа: не е општомакедонско, туку е парцијално, и има бугарска боја. Во него имаат раководна улога само Македонските Словени што се викаат Бугари. Интелигенцијата не само на другите македонски народности, ами и на самите Македонски Словени беше без учество во управата на комитетот. Комитетот како трајна организација, се плашеше да пушти кај себе рамноправни членови од другите народности, од Словени србомани и гркомани, или пак и само со српско и грчко образование, од страв неговите тајни да не им станат достапни на балканските државици. Организацијата беше и е завиена во тајна, така што долните нејзини членови се слепи орудија за исполнување само на работи диктирани од горни причини и интерес. Тие причини им се познати само на неколцина, тукуречи самозванци или случајно испливани на површината Македонци. Тие луѓе се вршителите на судбините на Македонија. Нивната дејност не подлежи на критика. Ако се осмели некој да ја критикува дејноста на таквите лица, се решава да загине од Организацијата. И таквата организација се вика идеална! Разбирам оти не сите членови можат да ги знаат сите работи. Но ако и има ограничувања, тие ограничувања треба да бидат разумни. Во Организацијата треба да бидат сосредоточени најдобрите интелигентни сили во Македонија. Треба да има луѓе што можат пошироко да погледнат на прашањето и непристрасно и без занос да ги измерат резултатите на секој еден чекор на комитетските работи. 

Има ли нешто слично во Организацијата? Кои се во Бугарија главните претставници на Организацијата? – Татарчев&lt;ref&gt; Д-р Христо Татарчев (1869-1952) од Ресен е еден од основачите и прв претседател на Централниот македонски револуционерен комитет во Солун (1893). По враќањето од малоазискиот затвор (1901-1902) станува член на Задграничното претставништво на ТМОРО во Софија.&lt;/ref&gt; и Матов.&lt;ref&gt; Христо А. Матов (1872-1922) од Струга е еден од најистакнатите дејци на ТМОРО и теоретичари на македонската ослободителна борба, во тоа време е &quot;задграничен претставник&quot; на Организацијата во Софија.&lt;/ref&gt; 

Можеби и едниот и другиот се луѓе со висок патриотизам и знаење на положбата во Македонија. Но тие се приврзаници на крајни мерки, без да гледаат на политичката положба. После, како што се гледа, тие ја мислат за единствено правилна гледна точка на прашањето за народноста на Македонските Словени - бугарската; а може си мислат оти прашањето за народноста на Македонците е второстепено и лесно ќе се разјасни со ослободувањето на Македонија. Но тие треба да ја гледаат во иднината реалноста, а не тоа што им се бендисува. 

И сите други раководители, како Радев,&lt;ref&gt; Се однесува за спомнатиот веќе Симеон Радев.&lt;/ref&gt; Станишев,&lt;ref&gt; Инж. Христо Станишев е член на ВМОК во Софија, а по расцепот на &quot;врховистите&quot; (1902) стана претседател на Врховниот комитет што го поддржуваше ЦК на ТМОРО и издаваше и свој весник под истото име &quot;Реформи&quot;.&lt;/ref&gt; Карајовов&lt;ref&gt; Тома Карајовов од Скопје беше еден од членовите на Тајниот македонски комитет во Софија (1885-1886), а од 1895 год. еден од членовите на ВМОК. Во 1903 се вбројуваше меѓу активните публицисти од Македонија.&lt;/ref&gt; и др. и др., се од истата категорија. Тие си мислеа, доста е едно изјавување оти Македонија ќе биде за Македонците. 

Комитетот може да се пофали и со поумерени раководители, но и тие мислеа оти спасението на Македонија е само во духовното обединување, па и господствување на Бугарите во Македонија. 

Може тој да се пофали и со луѓе што сакаа духовно да се одделат Македонците од Бугарите. Но тие луѓе или се ограничија со издавањето на неколку книшки на македонски јазик&lt;ref&gt; Освен В.Чернодрински, кој впрочем и не беше висок функционер на Организацијата, не ни е познато некој од раководните функционери да издавал книшки на македонски јазик. Драмски текстови на македонски во тоа време изведуваше театарот на Чернодрински, па и драмата &quot;Револуционери&quot; од Д.Хаџидинев. М.К.Цепенков во продолженија (во весник) ја објавуваше својата драма &quot;Црне Војвода&quot;, додека пред тоа како одделно издание беше печатена драмата &quot;Прилепски светци&quot; од А.Страшимиров.&lt;/ref&gt;, или пак се ограничија со зборување македонски дома или со своите земјаци.&lt;ref&gt; Познато е дека месните војводи секогаш си зборувале само на мајчиниот јазик, а се знае дека, на пр., Д. Груев со Македонците си зборувал само на македонски. Така правеле и други револуционери, па и Ѓ.Петров.&lt;/ref&gt; 

И така, бугарската боја на движењето е главната причина за неуспехот. Ако е така, тогаш што се бара од македонската интелигенција за да се олеснат несреќите на Македонците од сегашната несреќна авантура? 

Првото нешто што се бара од нас е: да ги знаеме нуждите наши и на нашиот народ. 

Не еднаш на митинзите во Софија и во другите градишта се имаат примано резолуции со излагања на нуждите на Македонците. Но тие резолуции се имаат примано во Бугарија, под влијанието на бугарското општество и од македонската емиграција во Бугарија. На тие митинзи не беше претставен сиот македонскословенски народ со неговата интелигенција, затоа резолуциите беа и неполни и еднострани. 

Македонскиот народ не толку има нужда, барем сега-засега, за официјален јазик на мнозинството, за генерал-губернатор од народноста со мнозинство и за слободен печат, колку: за отстранување или парализирање на дејноста на националиите и религиозните пропаганди; за отстранувањето на непријателството меѓу приврзаниците на разните национални и религиозни пропаганди; за отстранување на таа недоверба и обособеност што е сега меѓу македонската интелигенција воспитана во разни балкански државици и им служи на религиозно-националните пропаганди во Македонија; за официјално признавање на македонската народност и за внесување на името &quot;Македонец&quot; во нуфузите и во другите официјални документи на лицата од словенско потекло во Македонија; има нужда за земјиштен дел, како што на селаните им беше доделена земја при укинувањето на крепосништвото во Русија, Галиција и во др. земји. Тука доаѓаат и цел ред други реформи, во кои влегуваат и оние што беа изработени од рускиот и австро-унгарскиот амбасадор во Стамбул и беа примени од Н.И.В. султанот.&lt;ref&gt; Иако Мисирков не може да се рече дека бил социјалист по воспитанието, сепак неговиот метод на третирањето на историјата и современата положба на Македонија не е далеку од социјалистичката. Затоа тој и не гледа вистински реформи - без сериозни зафати во економско-социјалната структура во Македонија, затоа не можат да го задоволат Февруарските реформи, како што не ќе го задоволат ни Мирцштегскнте, како како почеток условно ги прифаќа.&lt;/ref&gt; 

Задачата на македонската интелигенција отсега натаму ќе треба да биде да се одделат нагледно за сите: за самите Македонци, и за Турција, и за балканските држави и за големите сили, интересите на Македонците од интересите на другите балкански држави и народи и да се изучат подробно сите прашања сврзани со избавувањето на нашиот народ и нашата татковина од сегашната голема несреќа и со процветот на нашиот народ во духовен и во материјален однос. 

Таа задача е многу тешка и бара големи заеднички усилби. Затоа изучувањето на таа задача и исполнувањето нејзино бараат учество на сите Македонски Словени во неа, без разлика на верска и национална боја. Затоа македонската интелигенција треба да престане да се однесува меѓу себе со недоверба. Од пропагандите во кои служи ќе треба да бара слобода да се наоѓа во постојано општење со интелигенцијата и општеството од другите пропаганди. Во слободните балкански државици, одвреме-навреме, македонската интелигенција, без разлика на пропагандите, треба да организира свои македонски собири, на кои ќе се разгледуваат и ќе се решаваат прашања за духовниот и националниот расцвет на Македонците. Македонската интелигенција секогаш кога е надвор од своите официјални работи треба да зборува меѓу себе на централното македонско наречје /велешко-прилепско-битолско-охридско/, кое ќе треба да се воведе во сите религиозни и национални пропагандни и турски училишта како задолжителен предмет. Тоа наречје има да биде литературен јазик на Македонците. 

Ако религиозните и националните пропаганди не посакаат да го воведат нашиот јазик во своите училишта, се разбира дека само таму каде што живеат Словени, и ако им забрануваат на своите учители и попови да другаруваат со македонската интелигенција и општество од другите пропаганди, тогаш македонската интелигенција и народот, без разлика на пропагандите, треба да изнајдат пат со којшто ќе може да се казни таа пропаганда. Ако таа пропаганда се восползува со сплеткарења против нејзините непријатели, тогаш интелигенцијата треба да му го објасни на народот недостојниот образ на работењето на таа пропаганда и да го повика самиот да си ги брани животните свои интереси. Ако народниот протест во верските и училишните работи, во кои општините треба да се признаат слободни, се покаже од заинтересираната пропаганда како бунт со државна боја и се бараат државни мерки против бунтовниците, тогаш народот и интелигенцијата треба да се обрнат кон конзулите, како кон арбитражни судии. 

Ако неколку или сите пропаганди се спротистават на тие наши барања и настојуваат во училиштата и црквите да се изучуваат и поминуваат само јазиците на пропагандите, тогаш да се преземат општи и енергични мерки против сите и религиозни и национални пропаганди во Македонија. 

Слободата на совеста е признаена насекаде; таа е и ќе биде признаена и кај нас. Експлоатацијата на таа слобода се прогонува насекаде и треба да биде прогонувана и кај нас. Језуитите се истерани тукуречи од сите европски земји затоа што ја експлоатираа народната совест. Црковните ордени во Франција се ограничени во училишните работи, оти со нив злоупотребуваат. Што било насекаде во Европа, може да биде и кај нас, во Македонија. 

Секој ќе има право да исповедува и муслиманство и христијанство во трите главни форми: православјето, католиштвото и протестанството. Религиозните потреби и убедувања за сите се неприкосновени.&lt;ref&gt; Не само во поглед на јазикот и верата, туку и воопшто програмата на Мисирков (а тоа значи и програмата на МНЛД) се карактеризира со еден полн демократизам, во којашто не се чувствува некаков национализам или шовинизам спрема соседните народи, уште помалку спрема другите народности што живеат во Македонија.&lt;/ref&gt; Но религијата никако не треба да биде средство за престапни политички и национални цели, како што е сега во Македонија. 

Ако ги разгледаме сега распространетите во Македонија религиозни пропаганди, тогаш таму ќе ги најдеме религиозните пропаганди во повеќето случаи да служат како орудие за национални и политички цели. 

Протестантството и католиштвото во Македонија имаат само религиозни цели, оти претставниците на овие пропаганди со уважение се однесуваат спрема сите и најдробни национални особини на сите македонски националности. Ете зошто никој нема право да се спротиви против работата на тие пропаганди.&lt;ref&gt; Мисирков не им се спротиставува на католицизмот и протестантизмот и од чисто практични причини: овие гранки на христијанството не беа државна религија на ниедна од претендентките за Македонија, па следствено и не беа во директна услуга на завојувачките планови на соседите, додека тој сакаше да ги гледа во Европска Турција и интересите на големите католички и протестантски држави за да не се остане само на едностранчиво влијание.&lt;/ref&gt; 

Православјето - најстарата, најраспространетата и основната религија на сите македонски народности, за сожалување, сосем ја загубило од видот својата главна цел да сее братство меѓу народите, да ги облагородува срцата на верниците. Наместо тие благородни задачи, православјето сее само раздор и омраза. Тоа е сега само најглавото средство во рацете на разни пропаганди со чисто национални и политички задачи. Православјето во Македонија сега до толку е искривоколчено што и не може да станува збор за една православна црква, - сега таму има 3 цркви, но не православни, а: грчка, бугарска и српска. Зошто тоа да биде така? Зар и црквата не треба да биде: Едина, Соборна, Вселенска и Апостолска? 

- Да. Црквата треба да биде имено Едина и Соборна, а не српска, грчка и бугарска. Црквата кај нас си ја загубила својата главна цел, па затоа македонската интелигенција и народот имаат полно право да ги употребат сите свои сили за да ја лишат црквата во Македонија од чисто националните цели и да и' ги вратат оние цели што и' ги заповедал нејзе нејзиниот Божествен Основач: да го проповеда евангелието на сите јазици, т.е. на сите народи и нивните јазици. 

Ако религиозните пропаганди се постараат да му попречат на здружувањето на македонската интелигенција и македонскиот народ меѓу себе, тогаш првото нешто што ќе потреба, тоа е да се образува во Македонија: Едина, Соборна и Апостолска црква, т.е. да се востанови Охридската архиепископија што ќе биде &quot;Архиепископија всеја Македонии&quot;. 

Религиозните пропаганди можат да имаат нешто против здружувањето на македонската интелигенција и народот само од национални причини. Ако е така, тогаш природно е оти со барањето црковна реформа ќе се соедини и барањето училишна реформа, т.е. Архиепископијата ќе ја земе во свои раце училишната работа и ќе се сообразува во неа со народноста на својата паства; во грчките епархии и парохии ќе се учи во училиштето и ќе се служи во црквата на грчки јазик; во влашките - на влашки; во словенските - на македонски.  

Тогаш сите национални и религиозни пропаганди, коишто го цепеа народот на разни групи, непријателски една кон друга, ќе се отстранат и ќе настапи мир за народот, за Македонија, за Турција и за Европа. 

И вистина, одвај ли има нешто поарно од ваквото свршување на македонската криза: за народот тоа е арно, бидејќи ќе се ослободи и од интригантите од разни народности и ќе се откаже од разни поддупувања што го одвлекуваат од неговите мирни работи: црквата ќе го помири неоснованото непријателство меѓу разните народности. 

Таквиот излез од кризата е нешто најарно и за Турција. Турските дипломати се лажат многу ако мислат дека повеќе ќе ја зачуваат Турција во Европа ако се придржуваат според политиката: divide et impera. Додека има во Македонија почва за национални пропаганди, додека не се отстранат причините туѓите држави да имаат во Македонија повеќе влијание од самата Турција, до тогаш Турција ќе има само расход во Македонија, а не ќе има од неа никаква полза, до тогаш секоја минута ќе треба да се плаши да не ја загуби Македонија; а ако се признае официјално оти во Македонија нема неколку словенски народности, ами има само една одделна, ни бугарска ни српска, и ако се оддели Македонија во самостојна архиепископија, наеднаш Турција ќе се ослободи од мешањето во македонските работи од сите 3 соседни држави. 

Нашите национални интереси и' диктираат на македонската интелигенција и на македонскиот народ да и' се помогне на Турција да излезе од отежнатата положба во којашто ја кладоа религиозните и националните пропаганди во Македонија и државите заинтересирани за нив. Нам не ни треба присоединување кон Бугарија, ни кон Србија, ни кон Грција. Целоста на Турција за нас е поважна, отколку за Русија и за Западна Европа. Турција е земјата што се наоѓа во најдобра географска положба. Турското поданство и зачувувањето на целоста на Турција ни дава право на Македонците низ цела Турција да се ползуваме со правото на граѓанство. А тоа право може да ни даде голема материјална полза. Ете зошто македонската интелигенција, ако ги проучи подробно своите интереси, тогаш на прво место треба да постави и за себе и за својот народ: со сите свои морални сили да ја зачува целоста на Турција. Во замена за тоа ние ќе имаме лице и право да се надеваме од нашиот великодушен господар да добиеме полна автономија во црковното и училишното дело и полна рамноправност пред законот и во месната самоуправа во Македонија. Таквата самоуправа никако не е, опасна за целоста на Турција. Напротив, таа ќе ги уреди односите меѓу македонските народи&lt;ref&gt; Карактеристично е дека во првиот прилог од книгата Мисирков редовно употребува &quot;македонски народи&quot;, &quot;македонски народности&quot; и &quot;Македонци&quot; за означување на сите жители на Македонија, додека со &quot;Македонски Словени&quot; (како што пишуваше, на пр., и П.Драганов) ги означува припадниците на македонската нација, Македонците.&lt;/ref&gt; за вечни времиња.&lt;ref&gt; К.Мисирков сосема правилко, пет години пред Ј.Сандански, и тоа со комплексна разработка на прашањето, го согледа значењето на зачувувањето на целоста на Турција за безбедниот национален развиток на македонскиот народ во извесен период. Ваквата програма (блиска и на руската политнка - заради други цели и интереси) навистина сретна жесток отпор од страна на Организацијата. Тоа беше провоцирано и со интригите на Софија во врска со преговорите на МНЛД со турската и со австро-унгарската амбасада во Петербург и со патувањата на некои видни членови на МНЛД со дозвола и со поддршка од турските власт во Македонија. Со вешто исплетени дезинформации, преку некои македонски орудија во рацете на бугарската пропаганда, ТМОРО беше свртена не само против Мисирков, туку и против целото ова движење што го раководеше МНЛД на чело со Д.Д.Чуповски.&lt;/ref&gt; 

И така, усилбите на македонската интелигенција и на народот треба да се обрнат кон националното обединување на Македонските Словени во едно цело и на обединување на интересите на сите македонски народ. 

Националното и религиозното непријателствување треба да станат само еден жален спомен. Солидарната работа на македонските народности треба да се обрне кон зачувување на целоста на Турција. Во замена за тоа Турција ќе ги прошири правата на сите македонски народности пред законот и во административното управување и ќе го покровителствува националниот развиток на сите македонски народности. 

Таквата мирна програма на Македонците ќе сретне поддршка и одобрување кај големите сили заинтересирани за зачувувањето на целоста на Турција. Големите сили ќе и' поможат на Турција да се оддалечат сите неправини за македонските народности од националните и верските пропаганди и да се обезбеди нивното самостојно постоење и развивање. 

Малечките балкански државици, што се заинтересирани и ги поддржуваат пропагандите, во прво време ќе и' се расрдат на Императорската султанска влада затоа што ќе им ги пресече &quot;вековните&quot; привилегии, но ќе помине време и тие ќе се примират со отстранувањето на пропагандите, зашто тоа отстранување ќе биде во нивна полза: ќе престанат да ги праќаат во Македонија своите милиони франкови, од кои за нив никогаш немало и не ќе има никаква полза. Тие милиони не само што се пропаднати досега без полза, но имаат поддржувано непријателство помеѓу балканските држави, кога тие по својата географска близост и еднаквите интереси треба една со друга да го помагаат заедничкото економско развивање. 

Погоре, кога зборував за неуспехот на Востанието, јас реков оти неуспехот се должи на неговата парцијалност. Јас зборував оти кога се прави востание од името и во полза на сите македонски народности, тогаш за тоа треба да се има полномоќност и учество на сите народности во организацијата. 

Сега, кога зборувам јас за истерувањето на пропагандите од Македонија, за примирувањето и обединувањето на македонската интелигенција и народностите, може некој да си помисли оти тоа обединување ќе ни помогне да се постигне едно општо востание што ќе има поголем успех. Ќе погреши оној што ќе направи таков заклучок. 

Јас уште погоре реков оти ние сме заинтересирани за целоста на Турција. И вистина, каква полза за нас од присоединувањето со Бугарија, или со Србија или со Грција? Тие држави се покултурни од нас, а како такви само тие ќе имаат полза од присоединувањето на Македонија кон нив. После, таквото присоединување на цела Македонија кон една од балканските државички не е возможно - другите државички ќе му пречат. Возможен е дележот на Македонија помеѓу малите државички или окупирањето на Македонија од Австрија. Но може ли да има поголема несреќа за Македонците од разделувањето или окупацијата? 

Малечките балкански државички без церемонија ќе ги земат во свои раце сите доходи од завојуваните делови на Македонија, а Македонците ќе се обрнат во просјаци, откако ќе си ги загубат првин своите национални особини. 

Може ли да се претскаже каква ќе биде судбината на Македонија под Австро-Унгарија: Босна и Херцеговина јасно ни покажуваат оти не ќе поминат ни 10 години од австриската окупација кога ќе зафатат Македонците, без разлика на вера и народност да си ги оставуваат своите катови и да се иселуваат. 

А ни присоединувањето кон една од балканските државички, што не е никојпат возможно, ни делењето ни окупацијата не се возможни без револуција одвнатре. И имаат ли смисла тие револуции кога ќе ни го oбезбеди Н. И. В. Султанот националното и религиозното постоење и ќе ни гарантира рамноправност пред законот и вo обласната самоуправа со Турците? А има основи да мисли оти Императорската влада е исполнета со добри намери за своите македонски народности. Историјата му помага на секој народ да си ги види грешките што ги има правено и да се чува да не се повторуваат. Сегашното востание е многу поучно, како за нас исто така и за Турците. Јас не можам да допуштам Турците да не се поучат од него: јасно е за секој, па и за Турците, оти Турција не може повеќе да ја зачува Македонија ако продолжува со истата политика кон нас што ја водеше досега. Турција не може да ја зачува таа своја провинција без содејството на месното жителство. Само војската не е доста, како што не е доста ни задоволството на малцинството од населението. Турското господство во Македонија ќе се зачува само тогаш ако во неа има многубројно население што ја гледа својата благосостојба обезбедена само под власта на Турција. Тоа население ќе ја претставува главната опора на турските интереси во Македонија. А поддршката на мнозинството Турција ќе ја добие само ако се погрижи да воведе во Македонија вистински реформи, способни навистина да ги зачуваат националните и религиозните интереси на поданиците, нивните граѓански права и сносното економско постоење. Ако тие потребности на поданиците не се зачуваат и ако Турција продолжува да биде неискрена во прилагањето на реформите, тогаш од тоа ќе: настрада најмногу пак таа: 1/ таа ќе биде принудена со сила да воведе некои реформи, 2/ ако и потоа населението не биде оградено во нациочално-религиозен и економски однос, тогаш тоа ќе го искористат непријателите на Турција да направат брканица во Македонија за да ловат риба во матна вода. 

И така, првото нешто што ќе треба македонската интелигенција да го извојува тоа е: отстранувањето на недовербата меѓу интелигенцијата со разно национално и религиозно образование; обединувањето на таа интелигенција како во самата Македонија така и зад нејзините граници; заедничкото опсудување на општите интереси на Македонците; отстранувањето на национално-религиозната омраза; воспитувањето на Македонските Словени во чисто македонски национален дух; задолжителното изучување на македонскиот јазик и литература во средно-учебните установи во градовите со словенско население; обучувањето во селските училишта со словенско население на македонски јазик. Во словенските села во црквата словенска богослужба. Ако овие барања сретнат отпор од некоја од пропагандите, тогаш да се моли турската влада и големите сили да се оддалечат од Македонија деморализирувачките пропаганди, да се востанови Охридската архиепископија, во рацете на која ќе премине црковно-училишното дело за сите христијански народности во Македонија. Другото нешто што се бара од нас е да се обрнеме кон нашите браќа што војуваат во татковината наша да го положат оружјето&lt;ref&gt; Освен застапувањето за целоста на Турција, ова барање беше најжестоко пречекано од Организацијата. Меѓутоа, Мисирков не е против Организацијата: тој беше само категорички против продолжувањето на неподготвеното и ненавремено народно востание, како и против планирањето ново востание за идната пролет, за коешто пишуваше печатот и за кое зборуваа некои наши револуционери.&lt;/ref&gt; за да им се даде возможност на Русија и на другите сили да ги преземат сите мерки што зависат од нив за да се задоволат сите наши религиозни, национални и економски интереси. 

Јасно ми е со какво негодување ќе се однесат мнозина кон овој мој предлог. Може ќе го наречат и предавство. Може да се најдат и луѓе што ќе речат оти треба да се мавнат од овој свет лицата со такви мисли. 

Кој како сака нека рече, нека мисли и нека прави против мене. Долгот кон народот и татковината ми диктираат да се искажам во таква смисла. Јас сум еднаш уверен оти во мојата постапка нема ништо предавничко: 1/ оти мислите, не само на приватни лица како мене, но и на сите Македонци од бојното поле и од Бугарија, и мислите, барањата и предлозите на целиот бугарски народ и на бугарската влада не се во состојба да ги изменат погледите на големите сили и на Русија врз потребите на македонскиот народ; 2/ сите усилби понатаму одвај ли ќе го променат поведението на државите&lt;ref&gt; Се мисли на &quot;големите држави&quot;, &quot;големите сили&quot; во тоа време.&lt;/ref&gt; по нашето прашање. Најмногу што може да биде тоа е - европска конференција; но таа конференција не може да се зафати порано од пролетта; и тоа тогаш ќе се зафати само ако востанието тогаш биде посилно од сегашното. Но може ли да се предвиди одот на востанието? Пак и да се допушти оти востанието тогаш ќе биде и посилно од сега и ќе ја принуди Европа да свика европска конференција, може ли некој да предрече оти решенијата на таа конференција ќе бидат во наша полза? - Одвај ли. 

Европејците досега си имаат направено неправилен заклучок за народноста на Македонците и ете зошто последниве, коишто ги носат на свој грб сите тешкотии и несреќи од сегашното востание, ќе имаат најмалку полза од решението на конференцијата. Треба да бидеме слепи за да не го видиме тоа што е очигледно. На конференцијата ќе се земат цел ред мерки во полза на македонските народности. Но кои се тие народности? - Турци, Бугари, Срби, Грци, Власи, Арнаути. 

Кого треба да го бројат на конференцијата: Бугаринот, Србинот, Гркот? Каде е границата меѓу нив? Најпосле, кој ќе заседава на таа конференција? Кој ќе дава податоци за македонските народности и за нивните потреби? Зар не е јасно како бел ден оти претставници од нас нема да има, оти ќе ги решаваат нашите судбини без да нe прашаат нас што бараме ние, а затоа ќе ги прашаат нашите непријатели што имаат свои држави и свои дипломати и кои ќе ја извлечат сета полза од нашата пролеана крв?!&lt;ref&gt; Престојот во руската престолнина, активното следење на европскиот печат и живиот допир со европската дипломатија во Битола (и посебно со руската, особено по враќањето од Македонија) му овозможија на Мисирков појасно да ги согледа и оние моменти што не беа видливи низ чадот на секојдневните борби на револуционерите.&lt;/ref&gt; 

Не, браќа! Никаква конференција не нe спасува. Многу подобро ќе биде да им се довериме на најзаинтересираните држави за нашите работи, особено на православна Русија, којашто ги знае убаво нашите потреби, а не да се надеваме на самите себе и на некои конференции. Да беше било така лесно и арно свикувањето на конференција, и сега ќе имавме друг начин за третирање на нашите работи и наместо Европа да ги остави Русија и Австрија да го решаваат нашето прашање - сите европски големи сили ќе сакаа во него да играат еднаква улога. А што му пишува англискиот министер претседател на кентерберискиот архиепископ за политиката на големите сили во кашите работи: &quot;Учеството на сите сили во разрешувањето на македонското прашање само може да го задржи, наместо да го забрза, неговото разрешување. Во дадениов случај најарно е иницијативата и најглавната улога да е во рацете на најзаинтересираните големи држави, коишто најарно ги знаат нуждите на Македонците&quot;. - Да, ние треба да знаеме оти од учеството на сиот &quot;концерт&quot; може да се очекува големо неблагозвучје, помал притисок врз Портата, отколку што може да се очекува од работите на двете најмногу заинтересирани држави. Државите различно гледаат на прашањето, а тоа разногласје пречи за еднодушен притисок врз Портата. Може ли да се мисли оти на конференцијата ќе има поголемо едногласје од она што го гледаме сега во постапките на двете заинтересирани држави? 

Сегашната конференција ќе биде во сосем други услови од оние во коишто работеше конференцијата пред последната руско-турска војна.&lt;ref&gt; Се однесува за Цариградската конференција (1876-1877) на претставниците на европските големи држави (Русија, Англија, Германија, Франција, Австро-Унгарија и Италија) и на Турција, одржана во Цариград непосредно по Босанско-херцеговското востание и Српско-турската војна, како и по востанијата во Бугарија и во Македонија (1876). На 19.3.1877 г. е потпишан Лондонскиот протокол за реформи во Европска Турција, но бидејќи и него Високата порта го отфрли, дојде Руско-турската војна (1877-1878).&lt;/ref&gt; Сегашната конференција ќе изигра само во полза на малите државички што бараат за сметка на Македонците да си ги засновуваат и прошируваат правата на нивните народности. Ако е така, а инаку не може ни да биде, тогаш налет нека му е и конференцијата! 

Штом е така, тогаш нема смисла и понатамошното спротиставување. Знаете ли што мислат тие што се за понатамошно спротиставување? - Едно имаат надеж за замешување на силите; друго, се надеваат на конференција, и трето, велат дека ако не биде ни едното ни другото, тогаш ќе направат Турција економски да пропадне со долгото одржување голема војска. Веднаш се гледа оти двете првни надежи не ќе бидат во наша полза. А третата уште помалку. Зошто, ќе прашате? 

Европа има интерес да се зачува Турција, ете зошто ќе и' дава средства за да се зачува. А кој ќе ги плаќа тие пари и процентите од нив? - Пак ние. Но да претпоставиме оти турското економско разорување не ќе се одрази на нас. Но не е ли јасно оти ако Турција ослабне економски - ние ќе ослабнеме неколку пати повеќе? Не знаеме ли ние оти сето време до кога ќе се продолжува борбата со четите, турскиот аскер ќе граби, ќе силува и ќе му прави секакви други пакости на населението? Народот не ќе може да си ја врши својата работа, а, од друга страна, ќе треба да ги рани гладната турска воска и четите? 

Борбата има не толку национален, колку религиозен карактер. Како таква, таа е опустошувачка за неколку пати повеќе од обичната војна! Тоа опустошување има смисла ако се има надеж за успех. Сета наша надеж е во европското замешување. Но јасно е оти такво замешување нема да дојде. Ние мислиме оти Европа ќе се сожали над мирното население и заради него ќе се замеша во нашите работи. Но токму нашите сметки не им даваат на европејците можност да му притекнат на помош на мирното население. Европејците кажуваат оти не можат да направат ништо, оти секоја мерка од Европа комитетот ќе ја прими за заострување на неговата агитација. 

Значи, до тогаш до кога ќе продолжи движењето им ние не можеме да очекуваме вистинско замешување во нашите работи и до тогаш нашиот народ ќе биде принуден да трпи најголеми бесполезни и бесмислени несреќи. 

Во таков случај, има ли смисла понатамошната борба? - По моето мислење, нема. Ние немаме излишни народни сили за да ги принесеме на жртва за бугарските, српските и грчките интереси, зашто сегашната борба е само во туѓа полза. Нашите народни сили се нужни и за културна борба. 

Да го допуштиме и спротивното, дека сегашната борба најпосле ќе ја принуди Европа да се замеша во турските работи и да ја принуди Турција да им даде рамноправност на македонските народи. Дали ние Македонците /Словените/ во таков случај ќе можеме да се поздравиме со успех? Мислам, не. Рамноправноста ќе биде за сите народи, па и за Турците, Грците и др. и др. Значи, нашата крв се пролевала за правата на тие народности што или си седеа мирно во време на борбата или беа против нас. Малку е тоа што ние ја пролевавме крвта на нашиот народ за туѓите, па и за интересите на нашите непријатели, но со нашата крв и со разорувањето ќе се восползуваат нашите непријатели од слободните државички за да продолжуваат со своите религиозни и национални пропаганди да нe делат на спротиставени и непријателски лагери: Срби, Грци и Бугари. 

По борбата на бојното поле ќе настапи време да се бориме на културна почва, и во тоа време, наместо да имаме можност да ги ползуваме плодовите од пролеаната крв и да напредуваме културно, ние и тогаш, како и сега, ќе треба на наша штета да ги помагаме ту српските, ту грчките, ту бугарските интереси. 

При таквата национална раздвоеност и при полното економско разорување бесмислени ќе станат секакви конференции, замешувања и реформи, зашто сите ќе водат кон еден дележ на Македоиија. 

По сите тие причини, како и по полната убеденост во тоа оти не само бесполезно и невозможно е понатамошното успешно спротиставување, јас мислам дека наш долг е да ја замолиме македонската интелигенција што има влијание врз сегашното движење да го обрне својот поглед кон сериозноста на положбата, да го измисли патот и сите средства колку што може поскоро за да искаже полна доверба спрема постапките на заинтересираните големи сили во полза на Македонците и, откако ќе им даде ветување, да ја прекине понатамошната борба, да ги замоли да му се помогне морално и материјално на постраданото население да се поправи; да замоли да се воведат сите предложени реформи и тие што ќе најдат силите за нужно, како проширување на изработениот проект; да се отстранат пропагандите и да се востанови Охридската архиепископија со црковно-училишната автономија; амнестија на емигрантите и на сите четници; признавање на Словените во Македонија за одделна народност: Македонци, и внесување на тоа име во официјалните книги итн. 

Со полното прекратување на востанието ќе се востановат меѓу нас и Турците односи што им одговараат и на нашите и на нивните интереси. Тогаш ќе се има можност да се види оти нашите интереси се така сплетени со нивните што со загубувањето на едните губат и другите, а сета полза од нашето непријателствување ја извлекуваат трети, ќе се рече, малите балкански држави. Тоа се гледа особено јасно од можните последици на востанието, кои, за наша и турска среќа, не последуваа. Зборот ми е за делењето на Македонија меѓу малите балкански државички. 

Востанието се дигна и нe разори и нас и турската држава. Штетата од него и за нас и за Турција е огромна, но пак помала отколку што можеше да биде. Среќа и за нас и за Турција е што меѓу Бугарија и Србија немаше никакво согласување по македонското прашање. А такво согласување немаше, зашто Бугарија мислеше да си ја присоедини кон себе цела Македонија сама, без помош на другите соседни и на големите држави. Бугарија се излага во сметката. Во тоа се состои нашата среќа и среќата на Турција. Бугарија до сегашното востание немаше политички опит за решението на македонското прашање, ете зошто сите маневри да се реши тоа излегоа јалови. Бугарија досега не знаеше оти решението на македонското прашање не е исклучиво во Софија, ами колку во Софија толку и во Белград, т.е. во согласувањата меѓу Софија и Белград. Тоа согласување досега се сметаше за државно предавство, но откако бугарските дипломати си го испитаа сето бессилие, и при најголемите свои усилби сами да го решат македонското прашање, ќе се најдат цел ред бугарски дипломати што ќе погледнат на тоа согласување како на неизбежно зло.&lt;ref&gt; И вистина, веднаш по Востанието, по студентските бранувања за српско-бугарско зближување за сметка на Македонија, беше потпшан таен &quot;Сојузен договор помеѓу Кнежество Бугарија и Кралство Србија&quot; на 30.3.1903 год. со &quot;Заклучен протокол&quot; од следниот ден, каде што рускиот имепратор се признаваше како арбитар за сите спорни прашања што би искрснале во врска со придобивките од војната со Турција.&lt;/ref&gt; Сегашниот политички опит да беше бил кај Бугарите понапред, ќе се пристапеше прво кон разделувањето на сферите за влијанието во Македонија меѓу Србите и Бугарите, а после, во време на востанието, српските и бугарските војски ќе навлезеа во Македонија. Таков ќе беше излезот од востанието при поголем опит меѓу бугарските дипломати. За наша среќа, овојпат ние се избавивме од дележот на нашата татковина и Турција од загубувањето на една од прекрасните свои провинции. 

Востанието не го донесе делењето на Македонија: тоа е позитивниот резултат од него. Но тоа делење среќно е избегнато само од случајната неопитност на нашите непријатели. Делењето не загрозува уште повеќе: во иднина од поголемата опитност на нашите непријатели: Бугарија може да склучи со Србија договор за разделување на сферите за влијанието во Македонија. Таквото разделување на сфери за влијанието неминовно ќе и' донесе дележ на Македонија.&lt;ref&gt; Токму тоа и се случи подоцна: првин се одеше кон поделба на Македонија на сфери за влијание, а потоа кон поделба на териториите, коешто и доведе до новиот &quot;Договор за пријателство и сојуз помеѓу Кралство Србија и Царство Бугарија&quot; од 29.2.1912 год. што всушност, како што вели М.Миловановиќ, беше &quot;српско-бугарско-руска балканска спогодба&quot;, бидејќи беше постигнат со активното посредство на Русија и бидејќи пак рускиот император беше признат како врховен арбитар за сите спорни прашања. Резултатите од балканските завојувачки војни наполно се совпаднаа со предвидувањата на К.П.Мисирков.&lt;/ref&gt; Ете зошто, еден од најглавните долгови на македонската интелигенција е да се отстранат еднаш за секогаш од Македонија бугарската и српската пропаганда, да се основа во Македонија свој духовен центар за Македонците и тој центар, како и самите Македонци, да нема никакво земање-давање со соседните балкански држави и народи. Во таа мерка се состои предодвраќањето на дележот на Македонија и зачувувањето на таа провинција за Турција. Оттука е јасно оти добро разбраните интереси на Турците и на Македонците им диктираат не да си ги трошат нивните сили во меѓусебна борба во полза на заедничките нивни непријатели, ами да си подадат еден на друг рака и да ги отстранат сите фактори што им пречат во нивните пријателски односи и заеднички интереси. 

Со прекратувањето на востанието ќе се започне во Македонија мирна културна работа. Таа ќе бара од нас во воспоставување добри односи кон сите народности што ја населуваат Македонија. Нашата интелигенција досега не можеше да воспостави најпожелни односи помеѓу нас и другите македонски народности. Тоа делумно не зависеше од неа. Така, односите на нашиот народ кон Турците и муслиманите воопшто повеќе зависеше од последниве отколку од нас: ако муслиманите гледаа на христијаните како на луѓе рамни на нив, тогаш нема сомнение оти не само ќе беа најарни односите меѓу христијаните и муслиманите, ами може и да немаше востание. За сожалување, муслиманите и до последно време не можеа да се ослободат од својата стара предрасуда да гледаат на христијаните како на подолна раса од нив. Ќе се надеваме оти турската влада и турската интелигенција ќе се уверат во сета штета што ја причинува таквата предрасуда и ќе се потрудат да ја искоренат и со тоа ке ги поправат односите меѓу христијаните и муслиманите. 

Добрите односи помеѓу Грците и нас Македонците /Словените/ пак повеќе зависат од првите отколку од нас. За да се поправат тие, Грците ќе треба да се откажат&quot;&lt;ref&gt; Оваа &quot;мегали идеја&quot; (&quot;голема идеја&quot;) за една нова голема Грција на Балканот во границите на некогашната Византија се појави уште во мислите на Ригас и беше разработена од &quot;Етеријата&quot; (1821), врз основа на која потоа израсна грчката националистичка пропаганда во Македонија што во определени видови живее сe до денеска.&lt;/ref&gt; од својата &quot;мегали идеја и да и' го признаат правото на постоење и на македонската народност редум со грчката во Македонија. Особено Патријаршијата, како установа вселенска, треба да престане да постапува како установа со грчки карактер. Таа треба свето да ги чува правата на сите христијани, а не да ги жртвува правата на едните во полза на другите. Особено е нужно Патријаршијата свето да го чува правото на националното постоење на сета своја паства. Тогаш ќе се избегне конфликтот помеѓу и Грците и Македонците, зашто последниве не бараат тие што зборуваат грчки да имаат во своите цркви старомакедонски јазик&lt;ref&gt; Овој термин за старословенскиот јазик го наоѓаме и подоцна во речникот на Мисирков [&quot;Македонски голос, (Македонски глас)&quot;, II, 10, Петроград, 13.8 1914, 14]. Него го употребуваше и МНЛД и Македонската колонија во Петроград, а во наше време го прифатија и истакнати слависти.&lt;/ref&gt; а во училиштата сегашниот македонски јазик, ами тоа се бара само за оние што зборуваат македонски. Ако пак Патријаршијата го продолжи прогонувањето на македонскиот јазик меѓу Македонците и наместо него го пропагира грчкиот јазик, со тоа ќе ги натера Македонците да гледаат на неа како на орудие на грчката национална пропаганда. Во таков случај и Грците и Пат-ријаршијата ќе ни се објават за непријатели на нашата народност и наш свет долг ќе ни биде да ги одбиеме сите грчки напади на нашата народност.&lt;ref&gt; Додека во овој прилог, пишуван пред донесувањето на Мурцштегската програма за реформи во Македонија, Мисирков условно и привремено дури и ја допушта дејноста на постојните црковни организации, во другите прилози во книгата тој е веќе против каква и да е туѓа &quot; црковно-училишна организација или инстнтуција на пропагандите на македонската територија.&lt;/ref&gt; За таа борба меѓу христијани ние ја симнуваме од себе одговорноста на Грците и Патријаршијата, бидејќи ние во тој случај не напаѓаме, ами се браниме од туѓи напади. 

Најарни можат и треба да ни бидат односите со Власите. Нашите интереси никаде не се пресреќаваат со влашките. Власите повеќе живеат во градовите и се трговци, а ние повеќе сме во селата и сме селски стопани. Оние од Власите што живеат во селата, се занимаваат со овчарство. Власите и нашиот народ се разликуваат по јазикот, носијата, карактерот, така што никојпат Власите не можат да претендираат на наши села; исто така никојпат ние не сме кажувале оти влашките села се наши. Меѓу нас и Власите нема никакво историско недоразбирање. Власите никојпат не имале никаква власт над нас и никојпат не ни сториле никаква пакост. Исто така, тие немаат ништо патено од нас. Обратно, уште од средните векови и меѓу нас и Власите имало секојпат согласност. Врз таква почва може да се развие најсрдечна дружба помеѓу нас и Власите. Таа дружба треба да пушти длабоки корени помеѓу двата братски народа за да им даде можност рака за рака да одат по тешкиот пат на културниот прогрес.&lt;ref&gt; Мисирков го има предвид и фактот дека, и покрај тогашната силна романска националистичка пропаганда во Македонија, таа не може да претставува реална опасност за Македонците, бидејќи Романија нема никаков граничен допир со Македонија што да и овозможи евентуално проширување на нејзиното владеење и ро овој дел од Балканот.&lt;/ref&gt;

Штом ќе се установат правилни односи помеѓу нас и другите македонски - христијански и муслимански народности, штом ќе се признае нашата народност од владата на Н.Ц.В. Султанот, ќе се внесе во нуфузите името Македонец, ќе се направат првите постапки за нашето национално и религиозно ослободување од пропагандите и ќе се воведат политичките преобразувања предвидени од реформаторските сили, штом ќе се преземат мерки за економското поправување на нашите селски стопани, па и до воведувањето на сите тие подобрувања во нашето национално религиозно и економско живеење, ние - македонската интелигенција ќе треба да направиме уште едно, а тоа ќе биде и најважното: да ги вложиме сите свои физички, интелектуални и морални сили во нашата национална преродба. 

Последното востание ни покажа оти овој пат по којшто одевме сега е погрешен и опасен. Тој бараше многу жртви, а даваше малку полза. Револуцијата нe компромитира пред нашата влада и не нe претстави во добра боја пред европскиот свет. Но во сe тоа ние сме малку криви. Од една страна, нe поддупуваа кон востание, од друга ние сме млад народ и се занесовме со еден незрел потфат. Како младите луѓе што во работењето претпочитаат скокови наместо постепено, но постојано работење во еден ист правец, и младите народи ги претпочитаат скоковите пред постојаната упорна работа во еден ист правец. Досегашното наше работење, особено востанието, беше необмислена младешка работа, но тоа ни се простува, едно, зашто досега ние бевме млад народ што одвај се проникнува со своето национално самосознание, а друго, зашто досега, не живеејќи како одделна национално-религиозна единица, се наоѓавме под влијанието на разни национални и религиозни пропаганди. Но тоа што ни се проштаваше досега, не може да ни се опрости за напред. 

Сега ние не можеме повеќе да гледаме на себе и на својот народ како на еден недорастен народ без политички опит. Ние поминавме во своето историско развивање веќе важни стадиуми што можат да претставуваат епоха во историјата на кој и да е народ. А новата епоха ни налага нам нова потреба - културно работење. 

Досега работеше народот со интелигенцијата; задружно, но работењето беше распределено нееднакво: народот се јавуваше исполнувач на плановите на интелигенцијата, кога последнава не правеше ништо повеќе од составување планови или организирање револуционерно движење. 

Организаторската работа е пак работа, но не може да се рече дека е од тешките. Подготвувањето револуција е работа што можеби бара умствено работење, но тоа работење не е толку мачно и толку ценето колку што си мислат револуционерите - младата наш интелигенција. Подготвувањето на едно востание се продолжува 5-10 години и после сите замешани во него или умираат или пак, ако останат живи, треба да останат без ништо и да си изберат некоја друга работа што ќе треба да ја зафатат одново и за која можеби и не се сосем подготвени. Организаторската работа не е толку мачна затоа што организаторите често, мислејќи оти нивниот живот е поважен од животот на селаните, ги поставуваа на најмачните работи простите работници или народот. Затоа организаторската работа, од една страна, е работа за еден човек што го претпочита привременото напрегнување на силите пред постојаниот упорен и мачен труд; од друга страна, таа е и неморална, зашто во неа човек не жртвува во полза на општеството, на народот свој или на човештината, а со народот прави опити за своите фантастични планови. Македонска интелигенцијо! Време е да се помисли дека е грешно да се прави опит со туѓи човечки животи за нашите фантастични планови. 

Но со тоа јас не сакам да кажам ние да престанем да идеализираме и да живееме со народни идеали. Не! Ние не можеме да живееме без идеали: само нашите идеали отсега ќе треба да бидат почисти од понапрешните Отсега ние ќе треба со нашата патриотска рабата да искупуваме нашите гревови пред нашиот народ. Отсега ние ќе треба да се жртвуваме за неговите интереси и со тоа да му отплатиме за неговата вера во нас и за неговото послушно и точно исполнување на плановите на организацијата. Како може нашата интелигенција да се оддолжи пред нашиот народ за дадените од него жртви? На тоа прашање јас одговорив кога зборував погоре за борбата со пропагандите и за поставување на нашиот народ во добри односи спрема сите македонски народности. 

Но главно, како што напомнав пак погоре, ќе му се помогне на нашиот народ со културно работење, а најповеќе со просветувањето. 

Науката и литературата се најважниот фактор за развивањето на еден народ како народ. По степенот на развивањето на науката и литературата кај еден народ се мери неговата култура и по нив се делат народите: на културни и некултурни; културните народи владеат, а некултурните робуваат. Само со знаење и просветување, само со културна работа ќе може нашата интелигенција да ги поправи и да ги искупи своите грешки пред нашиот народ. 

Ќе речат некои оти културната работа е возможна само кога има политичка слобода; без неа таа е невозможна. - Вистина, во таа забелешка има еден дел вистина, но само еден дел. Главниот услов за културна работа не е полната политичка слобода, а моралната воспитаност на народот и на неговата интелигенција, сознавањето на моралниот долг пред народот кај секој член на тој народ. Полната политичка слобода не чини за ништо, ако еден човек не сознава оти неговиот човечки долг, неговиот долг пред својата татковина и својот народ е: труд, труд и пак труд. Слободата чини само за ползување на резултатите од својот труд, но не толку за самиот труд. А за да може човек да ги ползува резултатите од својот труд, треба прво да се потруди. Да рабрти и да се труди може човек и при постеснети политички услови. 

За да си ја очистиме совеста пред народот наш за дадените од него жртви, треба, значи, да се зафатиме за културна работа. А при тоа да го цениме своето работење не по надворешниот негов вид, а по неговата вредност, а цената на трудот се мери со потребните за него сили. Ако гледаме така на трудот и ако искрено сакаме да се оддолжиме пред нашиот народ, тогаш не ќе се извинуваме дека нема почва за културно работење. Прчва за него има, но нема сакање. При сакањето, ако не ќе можеме да печатиме многу работи на нашиот јазик, затоа пак нашата интелигенција ќе може да послужи како жива народна енциклопедија во која ќе се имаат точни и проверени информации по сите оддели на науката и литературата. 

Но точни и проверени информации се добиваат при многугодишно упорно работење, и тоа кога се работи со свеста дека со работењето се исполнува долгот кон татковината и кон својот народ. А таквото многугодишно упорно работење е пополезно помачно и поморално од револуцирнерното. Тоа е поразумно. 

Ползата за народот од научното работење на нашата интелигенција ќе се види од тоа што нашиот народ сам со свои очи ќе може да погледне на себе и на другите народи, ќе ги изучи своите и туѓите достоинства и недостатоци. Еден просветен народ мрже да се срамни со еден умен човек; затоа наш долг е да ги вложиме сите свои сили со своето работерње да го просветиме нашиот народ. 

Културното работење е помачно од револуционерното, зашто првото е умствено, а второто повеќе физичко. За илустрација земете го изучувањето на класичните и новите јазици и кореспонденцијата на комитетот или распределувањето на четите. Револуционерната дејност е привремена и разрушувачка, а не вечна, соѕидувачка. А културниот човек, за да има право да се наречува таков, треба да гради, а не да руши. За да биде градбата здрава треба темелот да и' биде убав. Затоа човек не треба, само за олеснување на својата работа, негативно да се однесува кон многу науки мачни, како старите јазици, но што претставуваат основа за многу позитивни информации и науки. Целта да се добијат позитивни податоци од сите оддели на науката, не само за нас лично, а како народни членови, ќе треба да го натера секого од нас да ги посвети своите сили, сето свое слободно време за изучување на сите тие науки што се најнужни за нашиот народ и што бараат најмногу работа, зашто за полесните секојпат ќе се најдат доста доброволци. Ние ако сакаме да имаме чиста совест пред нашиот народ и пред себе, треба да ги земеме на себе и најмачните научни работи за да му помогнеме, а не да се изговараме, избирајќи го најлесното, дека немаме способности или влечење за оние науки што бараат најмногу труд и желба за рабрта.&lt;ref&gt; Бидејќи овие зборови им се упатени на членовите на МНЛД и на интелигенцијата надвор од Македонија, каде што постоеја извесни услови за слободен развиток на македонската национална научна мисла, тие имаат оправдување, но не можат во целост да се однесуваат и за македонската интелигенција што се наоѓаше во земјата, па ни за онаа во соседните монархии, зашто не постоеја ни елементарни услови за таква дејност.&lt;/ref&gt; 

Културното работење е поморално од револуционерното, зашто со првото интелигенцијата се чини вистински слуга на својот народ, а со револуцијата таа се обрнува во немилосрден експериментатор. 

Инајпосле, културното работење е разумно. Интелигенцијата со него ги разјаснува најважните прашања за себе и за народот. А најважни се тие прашања што се врзани со народното самосознание. 

Во последно време ние истапивме со барање политичка слобода, без да се допрашаме дали сме ние дозреани за неа и дали сега тоа ни е најнужното? Нашите последни барања колку се правилни или не, не земам да ги решавам. За мене е поважно прашањето за нашата национално религиозна и економска преродба; а тоа може да стане само со изучувањето на својот народ, прво како одделна единка, после во врска со другите Македонски и балкански народи и најпосле како член на словенската фамилија народности. Таквото изучување ќе внесе разумност во нашите односи кон сите споменати народи. 

Ете приближно какво може да биде најглавното работење на македонската интелигенција за да се поправат сите грешки направени со последното востание. 

И така, работењето наше ќе треба да биде врз почвата на народното просветување: мирно, легално, еволуционо; тоа ќе има за цел интелигенцијата да биде вистинска слугинка на народот, а не наопаку. Но за да биде таа служба благодатна, нам ќе ни треба да создадеме народни служители, народна интелигенција што ќе му ги посвети сите свои сили на народното благо. Ни треба интелигенција со јасна свест за моралниот долг на човекот пред неговата татковина и неговиот народ. Ни треба интелигенција морално и умествено совршена. 

Сегашната наша интелигенција треба да го посвети сето свое работење над моралното и умственото усовршување на својот народ и создавање на една идеална македонска интелигенција. 

Ако овој долг се осознае, ако обединувањето на нашата интелигенција со бугарско, српско и грчко образование се постигне, ако се парализира работењето на пропагандите и се успее тие сосем да се отстранат од Македонија, ако се установат добри односи кон сите македонски народности и се подобри политичката и материјалната состојба на Македонците, тогаш, при сите дадени жртви, ќе можеме, покрај другото, да бидеме задоволни од едно: востанието ни ги отвори очите за грешниот пат по којшто одевме досега, по којшто ќе одевме и за напред, и без востанието сами ќе подготвевме почва за дележ; тоа ни ги отвори очите за многу наши нужди што и не ги претпоставувавме понапред. 

Дајбоже, сегашното востание да ни послужи како еден урок за нашиот народ, урок за сите нас Македонците, без разлика каде сме се образувале и како досега сме се викале. Дајбоже, сега пролеаната крв да послужи како завет меѓу живите, кои што се должни пред таа крв да се заколнат за една заедничка културна работа, за полза и среќа на нашата заедничка многу напатена татковина - Македонија. 

== Наводи ==
{{наводи}}

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>1caom9yi41sgu6719d8mupgsyovyqdu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Има ли потреба за македонски национални научно-литературни друштва?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1600</id>
    <revision>
      <id>8844</id>
      <parentid>5089</parentid>
      <timestamp>2013-01-26T18:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95651" sha1="nejsir9x5h1z3aj94likc5vsruux2o2" xml:space="preserve">Идејата за образувањето на нашето друштво&lt;ref&gt; Се однесува за МНЛД во С.-Петербург (пред коешто е и читан овој реферат), официјално образувано на 28.10 1902 год. и чиј прв потписник е токму К.П.Мисирков.&lt;/ref&gt; беше - полното одделување на нашите интереси од бугарските. Со него ние сакавме да им покажеме на Русите оти кај нас во Македонија нема национален антагонизам и е возможно задружно работење од сите македонски народности врз културна почва. Уште повеќе, ние сакавме да им покажеме на Русите дека нема во Македонија неколку словенски народности, а има само една; дека Македонските Словени можат сами да ја разрушат таа преграда што е поставена меѓу нив од пропагандите и од нивното образование во Бугарија, Србија или Грција. Ние сакавме да покажеме оти и покрај нашето образование и воспитание во разни држави или пропаганди, ние претпочитаме сите да направиме отстапки од своја страна за општомакедонските интереси, за да не бидеме орудие во рацете на пропагандите и на нивните цели: за да не се стремиме кон соединување ни со Бугарија, ни со Србија ни со Грција. 

Но се најдоа меѓу ланските членови лица&lt;ref&gt; Се однесува за членовите на ТМОК во С.-Петербург, на чело со Христо Шалдев, кои, по интригите на последниов, добија дури и директивна поддршка дури и од ЦК на ТМОРО (на чело со Бугаринот Ив. Гарванов). Значајно е, меѓутоа, што не само што не биле сите лидери на Организацијата против дејноста на МНЛД, па значи и против Мисирков, туку некои од нив имале дури и идентични или еднакви гледишта за основните прашања за македонското ослободување. Така, на пр., во едно писмо од бугарскиот „трговски агент” од Солун А.Шопов од 26.10.1903 год. до бугарскиот министер-претседател Р.Петров меѓу другото се вели: „Некои кругови на овдешнава Внатрешна организацнја сe почесто и посериозно зборуваат дека некои од началниците на таа организација влегувале во спогодба со српската влада или со некои кругови во Белград за заедничко дејствување во Македонија, но со јасни разграничувања на интересните сфери. Овие луѓе не се помалку опасни за Бугарија од мисирковштината. Тие се разликуваат меѓу себе само по начинот кој да ја постигнат истоветната цел. Едните се за вооружено ослободување на Македонија и изгонување на пропагандите, а другите за мирно разрешување на македонското прашање преку преговори со Турција и со големите сили”. Слични тврдења соопштува и Е.Спространов во своите писма до бугарскиот министер-претседател Р.Петров од 13 и 24.11.1903 год., а тоа го лотврдува и Ј.Ангелрв во своите спомени во „Македонско знаме” (9.9.1946, 2).&lt;/ref&gt; што го наоѓаат за излишно постоењето на такво друштво, зашто немало одделна македонска народност во Македонија, а имало само српска и бугарска, и бидејќи во Петроград имало бугарско и српско студентско друштво, немало потреба за македонско. 

Имајќи ја предвид таа критика за потребата и целесобразноста на нашево овдешно друштво, ние сме должни да си дадеме точен отчет за причините што го предизвикаа неговото образување. Тоа може да се направи откако ќе се одговори на главните приговори на нашите противници, со кои тие се мачат да покажатдека нема потреба за одделно македонско друштво и дека неговото формирање не е своевремено. 

Нашите противници велат оти сега не му било времето да се подигаат национални прашања во Македонија, кога е зборот за едно сносно постоење. на сите народности. Сега не е времето да се одделуваме од Бугарија, кога таа направила толку жртви за нашето ослободување и ќе направи уште за напред. Неумесно и неразумно е да ги одделуваме своите интереси од општобугарските, кога во соединувањето, а не во расцепувањето, е силата. Ако се подигне сега прашањето за националноста на Македонците, тогаш ние ќе треба да се вратиме назад за 30 и повеќе години.&lt;ref&gt; Овде Мисирков веројатно го има предвид пишувањето на Д.Вергун во неговото списание „Славјански вјак” [II, 62, Виена, 15 (28). II 1903.432], кој во веста за основањето на МНЛД, откако овој акт го поврзува директно со Македонскиот клуб во Белград и неговиот орган „Балкански гласник” (1902), заклучува: „Програмата на овие поборници за етнографска, а не географска Македонија, страда само од тоа што се јавува со огромно задоцнување од најмалку 30 години”.&lt;/ref&gt; Зар е и возможно сега националното обединување на Македонците, кога во Македонија има многу, а не една националност, и кога нема една одделна македонска словенска нација? 

Најнапред треба да се рече дека не е вистина тоа што го велат оти сега не му било времето да се подига прашањето за народноста на Македонците. Со игнорирањето на ова прашање ние не правиме ни една стапка напред, зашто ако го игнорираме ние - тоа не го игнори раат сите, и мали и големи држави, освен Бугарија. Ние, значи, просто си ги затвораме очите пред непријатната за нас реалност. Ако, значи, го разгледаме тоа прашање, ние не се враќаме назад, а одиме напред, сознавајќи ја неговата важност. Вистина, со националното прашање ние ќе се занимаваме 20-30 години,&lt;ref&gt; Претскажувањата на Мисирков се исполнија - ако се има предвид СР Македонија, но тоа ќе постои како прашање сe додека постои поделеноста на единствената земја и единствениот народ.&lt;/ref&gt; но кривината за тоа лежи во нашите претходници што не ја сознаа сета негова важност и не го кладоа да зрее.&lt;ref&gt; Авторот има предвид една јасна и достатно разработена национална програма на македонското движење во минатото, зашто тој самиот на друго место наведува некои многу важни пројави на македонската национална мисла кај претходниците. Него особено го револтира што таква потребна програма не успеа да прокламира ни една толку силна и така широко поставена револуционерна организација во Македонија, како што беше ТМОРО, туку најважните прашања си дозволи да ги остави да се решаваат „подоцна”.&lt;/ref&gt; Да беа го направиле тоа, немаше зошто ние сега да се занимаваме со него. Ако прашањето за народноста на Македонците има првостепено значење за Бугарите, Србите и Грците и секоја од овие народности го третира по свое, тогаш зошто и ние тоа прашање да не го земеме во свои раце и да го разгледаме сестрано - и од бугарско, и од српско и од грчко гледиште, и критикувајќи ги сите нив да не си изработиме македонско гледиште за нашата народност, а се задоволуваме, според местото каде што сме се учеле, или со српското, или со бугарското или со грчкото гледиште? Да не си изработиме свое, македонско гледиште за нашата народност, убедливо и справедливо за сите Македонци, значи дека ние не сме во состојба самостојно, без туѓо влијание, да се изучуваме самите себеси. Јас не можам да го допуштам последново и го сметам навредливо за мене, ете зошто и не се откажувам на прво место да си изработам свој самостоен поглед врз прашањето за мојата народност и врз онаа на моите сонародници. Значи мое гледиште, нашето друштво по прашањето за нашата народност не прави никаква нетактичност и само им укажа извесна услуга на духовните интереси на Македонците. 

Сега ќе треба да одговорме на приговорот дека не умесно и е несвоевремено да ги одделуваме нашите интереси од општобугарските, зашто, од една страна, силата била во соединувањето, а од друга, Бугарија направила толку жртви за нашето ослободување и ќе направела и за напред. 

Овој приговор е многу сложен, затоа ќе треба да му се одговара насекој дел поодделно. 

Првото нешто што може да се рече тоа е дека ние не сега се одделуваме од Бугарија и со тоа раздрбуваме едно создадено цело, туку сме одделни и живееме веќе одделно повеќе од 25 години.&lt;ref&gt; Мисирков ја има предвид Руско-турската војна од 1877-1878 резултатите од Берлинскиот логовор од 1878 год.&lt;/ref&gt; Други нe разделија и создадоа од нас и Бугарите различен живот, разни потребности, нерамна положба. Други и не ни даваат да се соединиме. Од македонско гледиште соединувањето на цела Македонија со Бугарија, или со Србија или со Грција не е пожелно, но не е ни страшно. Значи, нема зошто да се бориме со него. Но таквото соединување не ќе го допуштат ни малите балкански, ни големите европски држави. Значи, ние не сакајќи да ги мешаме нашите интереси со бугарските ја даваме својата согласност и го озаконуваме постојниот ред. Се поставува прашањето само, дали тоа озаконување е во наша полза, зашто велат оти Бугарија ни направила многу добрини и ќе ни направела уште. Да видиме што арно сме виделе ние досега од Бугарите? 

Бугарите го зголемија буџетот на Егзархијата од појавата на српската пропаганда: со други зборови ја засилија нивната пропаганда и нивните интереси во Македонија. Кладоа тие неколку владици и отворија неколку трговски агентства, го поддржаа со пари востанието во Македонија и прехранија во Бугарија мнозина, обездомени Македонци избегани во Бугарија. Тие се арнотиите што ги видовме од Бугарите. 

Како ви се чини: дали се доста? дали се многу? дали се повеќе од добрините што ни ги направија Србите? -Ако не бидеме бугарски шовинисти и пристрасно не гледаме на работите, не можеме да не констатираме оти во Македонија Бугарите не направија за нас Македонците ништо повеќе од тоа што го направија Србите. Пак и смело може да се рече оти направија помалку од Србите. Горе изброените бугарски добрини не се направија во полза на самите Македонци, а на интересите на Бугарија во Македонија. Затоа, бугарските милиони за Македонија немаат поголемо значење од српските за таму. Бугарите ни кладоа владици во Македонија; имајте на ум оти тие владици во повеќето случаи и на најважните места се Бугари, а не Македонци. Преку владиците Бугарите сакаат да истребат сe што не им е пријатно, а најмногу црковно-општинската самоуправа. Но таква услуга со српски владици сакаа да ни укажат и Србите. Што се тие криви што ние претпочетовме да сме орудие на Бугарите, наместо да сме орудие на Србите? - Бугарите отворија во Македонија трговски агентства! Но за чии интереси? Се разбира оти не за македонски, а за бугарските. Србите им ги предадоа своите интереси во Македонија на свои конзулства и генерални конзулства. Ако бугарските трговски агентства во Македонија се благодејание за нас, тогаш српските генерални конзулства сe уште поголемо. - Бугарите ни го поддржале востанието. И Србите го поддржуваа. Бугарите го поддржуваа повеќе, зашто нивните интереси тоа го бараа, а не за атерот наш. Србите го поддржуваа да не останат поназад од Бугарите; но да беа српските интереси така врзани со востанието, тогаш Србите стопати ќе и’ објавеа досега војна на Турција без да чекаат од некаде помош, без да гледаат дали ќе биде излезот за нив благопријатен или не. - Бугарите хранат обездомени Македонци, но истото го прават и Србите. 

Тоа е сета арнотија што ја добивме од Бугарија. Сега да видиме со што плативме ние за таа арнотија, или колку нe чини таа? 

Ако ги погледнеме настаните од последната руско-турска војна досега ќе видиме оти секоја арнотија од Бугарија за Македонците не е ништо, освен една компензација за глупостите што ги има направено Бугарија по нашето прашање. Македонското прашање во рацете на бугарските дипломати и народ е ред глупости направени само на македонска сметка и наречени меѓународни победи на бугарската самостојна политика. Тие глупости на бугарскиод народ&lt;ref&gt; Како и на други места во книгата, Мисирков и овде му ги припишува на бугарскиот народ „глупостите“ што всушност ги правеле неговите претставници од разни партии и влади, на чело со кнезот. Таков однос авторот има и спрема српскиот народ. Овие пропусти на младиов славист главно не ги среќаваме во подоцнежните негови пишувања, ако се исклучат некои од неговите последни статии (1923-1925).&lt;/ref&gt; се за нас Македонците како прародителски грев што ќе поминува од поколение на поколение. 

Еве во што се состои тој прародителски грев: 

Бугарите се ослободени од Русите. Во тоа време руското општество се занесувало со словенофилство. Тој занес им зеде околу 250.000 души војска и милијарди рубли. Но каков беше резултатот од таа војна? Русите и понапред војуваа со Турција и ги ослободија со своја крв скоро сите балкански државички. Но никогаш до тогаш Русите не се разочаруваа така како што се разочараа во времето на последната војна. Тоа дојде до таква степен што Русите сакаа да кладат крст на своето понатамошно занесување и ослободување на Словените на Балканскиот Полуостров. Последните сокови од занесот на Русите, и со тоа и надежите на Македонците на Русија, беа голтнати од Бугарија. Поведението на бугарскиот народ кон руската војска и на бугарската интелигенција кон руските власти и дипломати беше такво што Русите илјада пати се каеја за своето занесување со „братушките”. Тоа раскајување е влезено длабоко во душите на сите Руси, кои сега не сакаат ни да чујат за некакви „братушки”, а особено за Бугарите. Кој плаќа сега за поведението и грешките на Бугарите, ако не ние Македонците? 

Занесувањата на Русија родија една Бугарија, но со нејзиното, родување Русија умре за нас. Сите надежи кај Македонците поминаа на недоносчето - Бугарија. Ние помисливме дека тоа недоносче штом ќе порасне, ќе окрепне и ќе ни подаде рака и ние со него да заживееме слободен живот. При имањето една слободна Бугарија ние мислевме зошто ни е Русија. Нашите надежи се поддржуваа од Бугарија и како да се зафатија да се реализираат. Бугарија, како покојниот српски крал Александар,&lt;ref&gt; Александар Обреновиќ (1876-1903), кој на 13-годишна врозраст го прими кралството во Србија, а на 17 години изврши државен удар и воведе автократски режим што доведе до акцијата на офицерите-завереници на 28/29.5.1903 год., кога тој и неговата омразена жена Драга Машин беа убиени и исфрлени низ прозорецот.&lt;/ref&gt; се објави самата за полнолетна и зафати самостоен ред глупости што се наречуваа од неа самостојна политика: 

Ги разруши арните односи со Русија и го повика Стамболова&lt;ref&gt; Стефан Стамболов (1854-1895) е виден бугарски револуционер, политичар и државник, кој во 1880 год. стана народен пратеник и потпретседател на Народното собрание, а во 1884 и негов претседател. Стамболов е активен учесник во присоединувањето на Источна Румелија (против волјата на Русија), успешно ја заврши и Српско-бугарската војна (1885), но за нас е важно дека беше и еден од главните идеолози и организатори на комитетите „Единство” што суштествено придонесоа за разгромувањето на Кресненското македонско востание. Тој го помогна и доаѓањето на германскиот принц Фердинанд I Сакс-Кобург-Готски (1861-1948) за бугарски кнез (1887), а самиот стана министер-претседател со изразито прозападна и антируска ориентација. Уште од времето на Кресненското востание, во кое имаше раководна улога, Стамболов води немилостива борба против секоја манифестација на македонската национална свест и успеа привремено да ги неутрализира и движењето на Т.Гологанов, и Младата македонска книжовна дружина и др. македонски друштва и комитети, па така дојде и до книшката на Вардарски (П.Попарсов) „Стамболовштината во Македонија и нејзините претставници” (1894) што всушност ја претставуваше првата програма на тогаш основаната ТМОРО.&lt;/ref&gt; тој да ја предаде Бугарија во рацете на Тројниот сојуз и Англија, и да ја направи нивно орудие против Русија. Таа нова ера во историјата на Бугарија, таа самостојна политика се започна од присоединувањетој на Бугарија со Источна Румелија и од нарушувањето на Берлинскиот договор од Бугарија врз којшто почиваше и правото на Македонците на автономија со христијанин генерал-губернатор. Нарушувањето на Берлинскиоч договор и стамболовскиот режим крстени „самостојна национална” политика на Бугарија, на тоа политичко, каприциозно, неполнолетно недоносче, е втор удар за политичката слобода на Македонците. Европа и Русија настојуваа да се изработи план за реформи во Македонија и во 1882 година тој план беше веќе готов и ќе се настојуваше да се воведе, кога „новиот политички фактор на Балканот” го кажува своето veto и наместо реформи - сака за Македонија бугарски владици. Бератите&lt;ref&gt; Берат - писмо (повелба) од турскиот султан за поставување (во овој случај) владика.&lt;/ref&gt; за владици се дадоа и ние заслепените Македонци и’ поверувавме на Бугарија оти таа со нејзината „самостојна” политика ништо друго не прави, туку одржува политички победи и нe облагодетелствува нас Македонците. - Арно ни ги замачкаа очите. - Но не поминаа ни 5-6 години кога се отрезнаа Бугарите од своето занесување во „самостојната” политика. Се убедија со напредувањето на српската пропаганда во Македонија оти тие не се единствениот фактор во македонското прашање, а оти има, освен нив, и други и оти успехот при конкуренцијата ќе биде таму каде што ќе биде поддршката на Русија. Бугарите пак станаа русофили, но тоа го направија не со чисто срце, а за да ја направат руската влада орудие на своите интереси во Македонија. При надворешното пријателство на Русија, тие не можеа да се примират со мислата зошто руските конзули во Македонија да ја подржуваат српската пропаганда таму. За таа причина некои од политичките партии ја клеветеа Русија како непријателка на Бугарија и на сe бугарско, најмногу за поддршката на српската пропаганда од страна на Русија. Бугарските политиканти не можеа да видат оти поведението на Русија е плод на нивните глупости што се викаат „самостојна” и „национална” политика. Кога таа „самостојна” и „национална” политика е орудие на непријателите на Русија, против интересите на последната на Балканскиот Полуостров, можат ли да бараат тие бугарски политиканти од руската влада да биде таа совршено безучесна во настаните на Балканскиот Полуостров кога тој Полуостров бил грижата на Русија цело столетие и повеќе? Таа треба да си ги зачува своите интереси таму, па и ако тоа зачувување не ќе биде по вкусот на „самостој-ната” и „национална” политика. Бугарите во својата надворешна политика станаа русофили и Русите ја изменија малку политиката спрема Бугарите. Но бугарското русофилство беше со сметка и не беше трајно, значи, и руската политика немаше да се измени конечно штом не се знаеше до колку е искрена и трајна бугарската надворешна политика. Бугарите беа незадоволни од руската политика во последно време, особено поради прашањето за ракополагањето на Фирмилијана&lt;ref&gt; Назначувањето на Фирмилијана (умрел во 1903 год.) за митрополит во Скопје беше всушност првата позначајна победа на српската пропаганда во Македонија, извојувана не без поддршката на руската дипломатија.&lt;/ref&gt; а и за македонското востание. Тие велат: во тоа време кога министерството на Данев&lt;ref&gt; Д-р Стојан Данев (1858-1949) е истакнат бугарски државник и универзитетски професор, русофил, кој во периодот од 21.12.1901 до 5.5.1903 год. (како и подоцна) беше министер-претседател на Бугарија.&lt;/ref&gt; ја предаде надворешната политика на Бугарија, во рацете на Русија, последнава, наместо да ни помогне, направи да се ракоположи Фирмилијан во Скопје, и друго, не направи ништо за Македонија. Бугарија да беше водела „самостојна” и „национална” политика, таа не ќе го допуштеше првото и ќе го решеше македонското прашање со поголеми реформи. 

Тие се расудувањата на Бугарите. Но ние, ако застанеме на самостојно македонско гледиште, ќе треба да го речеме следново: Бугарија со нејзиното русофилство не им направи никаква услуга ни на Русија ни на Македонија. Но од русофилството таа се восползува со заемот, направен при руско содејство, а друго и најглавно, не ги поарчи позајмените милиони за воени потреби и со тоа ги остави полни државните каси. Бугарија и да водеше „самостојна” и „национална” политика, т.е. да беше орудие на Тројниот сојуз против Русија, пак немаше да направи нешто, зашто сега ги нема тие натегнати односи помеѓу нив што беа при Стамболова. Сега членовите од Тројниот сојуз имаат одделни спогодби по меѓународните прашања, работат заедно по нив и ги парализираат сите каприци на малите држави, кои со тие каприци сакаат да ја изменат политичката рамнотежа во нивна полза. Сега нема место за стамболовска политика. Преродувањето на стамболовскиот режим во Бугарија сега не се оправдува со ништо и претставува еден нов обид на политичкото недоносче да покапризничи. Но од тие каприци не него, а нас Македонците ќе нe боли главата, како што и нe боли веќе. Но новите управници во Бугарија ни велат: тоа е Русија крива; Русија се плаши од една голема Бугарија и затоа: таа го кладе Фирмилијана, таа сега не сака да и’ даде на Македонија автономија, таа не нe остави нас да се подготвиме и да војуваме со Турција. 

Другари! Таквите тврдења не се ништо друго, туку една лага, една клевета фрлена на ослободителката Русија од еден ослободен ропски народ што уште не е слободен од неговите ропски инстинкти со кои се ползува за да ја оправда својата глупава „самостојна” и „национална” политика. Тој народ, којшто е првата последната причина за сите наши несреќи, со своите глупави постапки нe наведе во една нерамна борба со Турците во најрешавачкиот момент нe остави на произвол на судбината. Тој го направи клањето во Македонија, како што го направија во Ерменија&lt;ref&gt; Во 1894 год. во Цариград беше извршено масовно клање на Ерменците што предизвика бурна реакција во Европа, а исто така тоа беше искористено во Бугарија за организирање митинзи за Македонија што беа вешто експлоатирани од бугарската влада, по кои дојде и образувањето на Врховниот македонски комитет и неговото „востание” (1895) &lt;/ref&gt; Англичаните, и со тоа го загуби своето влијание во Македонија. Но тоа влијание му е нужно, ете зошто, од една страна нe уверува оти до кога ја има слободна Бугарија македонското прашање не е закопано,&lt;ref&gt; Овој став и на некои Македонци остро беше критикуван од Мисирков и во новите околности по Првата светска војна (в. „20 јули” 1.1 Софија, 14.4.1924. 1 и 1, 5 11.5.1924, 3).&lt;/ref&gt; од друга страна, за да го оправда своето егоистичко поведение, сета вина за несреќите кај нас ја префрла на Русија. 

Браќа! Зар не е апсурдно да се мисли оти Русија сe плашела од голема Бугарија и не го сакала нашето ослободување и оти поради тие причини не го сакала нашето ослободување и помагала да се ракоположи Фирмилијан? 

Прво да видиме кој е крив за сегашното востание на кого паѓа најголемата одговорност за него? 

Не еднаш Русија ни има речено оти таа не ќе пролее ни една капка крв и не ќе ни даде ни најмала материјална помош ако ние Македонците подигнеме востание. Русија по македонското прашање толку пати има објавено владини соопштенија, толку пати се правени претставки до бугарската и до турската влада по нашето прашање. Во сите нив направо ни се велеше: седете си мирно, оти ако направите брканица - не можам и не сакам да ви поможам. Со други зборови, таа си ги изми рацете за сите несреќи од едно востание во Македонија. Можеме ли ние по тоа да ја обвинуваме Русија во неискреност и поддупување? Зошто тогаш да и’ се лутиме на Русија? 

Ако не се лажам, Комитетот и Организацијата очекуваа помош не од Русија, а од Бугарија,&lt;ref&gt; Така, на пр., во писмото од Главниот штаб на Востанието од 9.9.1903 год. до бугарската влада настојчиво се бара „најефикасна помош со војна”, како „патриотско замешување”.&lt;/ref&gt; зашто во Македонија, според разбирањата нивни и на Егзархијата бугарска, живеат Бугари. Руси таму нема. Значи, Бугарија требаше да им помогне или најкатегорички да рече: не чекајте од мене ништо. Но Бугарија не го направи ни едното ни другото: не го направи првото, зашто Бугарите се сметкаџии и се готови да си ја земат Македонија ако им ја подари некој, а инаку - ако сака нека биде запустена. Никој друг од балканските народи немаше така спокојно да гледа на запустувањето на еден крај, каде што има негови сонародници. Да беше иницијативата во востанието грчка или српска и да знаеја тие народи оти востанието ќе биде така силно, не гледајќи на никакви неблагопријатни прилики, ќе објавеа војна, па макар таа војна да се свршеше со полн пораз нивни. Но Бугарите не се од таа категорија: тие ќе објават војна само тогаш ако има некоја држава што да им ги обезбеди плодовите од војната. А бидејќи таквото обезбедување никојпат не е сигурно, без да се ангажира една од големите држави или неколку од нив со оружје в рака да го поткрепат тоа обезбедување, тогаш од Бугарија не можеше да се очекува замешување во македонските работи. Но ако беше така, тогаш Бугарите можеа да им кажат јасно на Македонците, да не се надеваат на нив и можеби не ќе се добиеја тие резултати. „Далекувидната” политика на кнезот и на неговите „самостојни” и „национални” помошници требаше да предвиди сe и да ги предупреди несреќите. Но тие тоа не го направија. Оставија да стане востанието, мислејќи дека ако не „самостојната” политика, тогаш крвта на Македонците ќе ја натера „великата ослободителка” да си ги остави своите работи и да дојде да војува за нас, за да ја повикаат после во Берлин и да ја загуби Манџурија и влијанието во Персија. Тоа беше престапничко поведение кон македонските работи и главен престапник во нив се јавува официјална Бугарија и бугарскиот народ, којшто не можеше да ја натера својата влада да се застапи за своите македонски клиенти. И за тоа престапно поведение се прави сега виновна Русија, и тоа официјална Русија што немала ништо заедничко со нејзиниот народ. Ослободените „братушки” сега не сакаат да си ги признаат своите грешки; ете зошто изјавуваат дека тие се сите русофили, и дека го милуваат рускиот народ, но не ја милуваат руската влада, која не ги изразувала народните чувства кон Македонците и негативно се однесувала кон секоја искажана од народот симпатија кон нив. За докажувањето на последново покажуваат „тајни” циркулари од владата да не се печатат веќе статии за македонските работи. 

Кај нас во Македонија и во Бугарија на таква владина распоредба можат да и’ придадат неправилно значење, ете зошто ќе треба да се кажат овде неколку зборови и за неа. Најпрвин треба да се каже оти по македонското прашање нема никаква разлика помеѓу погледите на руското општество и народот, од една страна, и владата, од друга, а има само разлика во степенот на интересот за него: општеството и народот многу помалку се интересираат од владата што се гледа од помоштите за Македонците. Ако се споредат тие со помоштите за Бурите /Трансвалците/,&lt;ref&gt; Бурите се некогашни холандиски доселеници во Јужна Африка, кои по незадоволствата од англиската управа во 1831-1835 год. се преселуваат во Трансвал и Оранж и образуваат свои републики. Во 1898-1902 год. се води долготрајна „Бурска војна” помеѓу Бурите и Англичаните во Јужна Африка, бидејќи последниве сакале да си ги прошират владенијата заради експлоатација на трансвалските златни рудници. Откако биле заземени градовите, Бурите ја продолжиле борбата со партизанско војување. Дури на 1.7.1902 год. Англија ги присилила Бурите да потпишат мир и како автономни републики да влезат во Британската Империја. Денеска околу 60% од европското населенне на Јужноафриканската Републнка се Бури што постепено се слеваат со Англичаните во една нација.&lt;/ref&gt; тогаш ќе се добие голема разлика, зашто за борбата на Бурите се интересираа многу повеќе од нашата борба. А тој слаб интерес е резултат на разочарувањето на Русите од „братушките”.&lt;ref&gt; Во октомври-ноември 1902 год., како претседател на ТМОК и како член-основач на МНЛД во С.-Пегербург, К.П.Мисирков имаше повеќе средби и разговори со најистакнатите словенофили во руската престолнина и притоа од прва рака ги дознае нивните ставови и спрема руската балканска политика. Токму за тие „разочарани” и „неразочарани” словенофили Мисирков тогаш и писмено ги извести ВМОК во Софија и ЦК на ТМОРО во Солун.&lt;/ref&gt; 3начи, и за тоа треба да им речеме на Бугарите: Сполај ви! Руската влада секогаш му дава полна слобода на рускиот печат да печати статии по сите прашања до тогаш до кога некое прашање се разгледува и не е примено никакво решение по него. Откако прашањето ќе биде исцрпено и по него е примено некакво решение, се испраќаат циркулари дека прашањето е исцрпено. Но тоа се прави не за да се лишат весниците од слободата да пишуваат, а затоа што на Балканскиот Полуостров им придаваат големо значење на сите статии што се однесуваат за балканските работи и мислат оти владата под влијание на печатот ќе ја измени својата политика. Владата просто сака да нe избави нас од празни надежи.&lt;ref&gt; Очевидно од политички опортунитет, авторот премногу инсистира на „правичноста” на руската балканска политика, сметајќи секако дека со тоа ќе се придонесе за прифаќање на програмата на МНЛД и од официјалниот С.-Петербург при подготоаката на спроведувањето на реформите.&lt;/ref&gt; 

Ако е сето тоа така, тогаш со што може да се објасни политиката на Русија по прашањего за Фирмилијана? - ќе се запрашаат некои. - Јасно е оти таа е србофилска. - Да видиме дали е толку јасно. 

Причините за ракополагањсто на Фирмилијана уште еднаш јасно ќе ни покажат каква несреќа за нас Македонците е носењето на името Бугарин. Од нив ќе се види оти политичкото недоносче - Бутарија не е во состојба да ги заштитува не само нашите, но и неговите интереси. 

Бугарија нема дипломати, а уште помалку - во странство. И тие што се од последните, не се да го чуваат и да го подигаат значењето на Бугарија, а да го намалуваат и да го исмејуваат, и себеси и својата држава. За потврдување на тоа доста е да се потсетиме на тројцата: господата Бешков,&lt;ref&gt; Д-р Б.М.Бешков - секретар и потоа (од јуни 1903 год.) управник на Бугарското трговско агентство по Битола до Востанието, кога е заменет од др Д.Кожухаров.&lt;/ref&gt; секретар и gerant на Трговското агентство во Битола, Цоков,&lt;ref&gt;Д.Цоков - бугарски дипломатски агент во Лондон.&lt;/ref&gt; дипломатски агент во Лондон, и Станчев,&lt;ref&gt; Д.Станчев - бугарски днлломатски гиенг во С –Петерсбург.&lt;/ref&gt; таков во Петроград. 

За г. Бешков попрашајте кого сакате во Битола, било тоа од персоналот на тамошните консулства, било од бугарските учители, било од влашките, било од граѓаните или најпосле од Циганчињата со кои има разговарано г. Бешков, постојано одејќи по градот без работа, и сите ќе ви кажат кој е г. Бешков. Затоа Србите имаат во Битола прекрасен претставник што се ползува со полно уважение кај конзулите. Тоа е г. Ристиќ.&lt;ref&gt; Мих.Г.Ристиќ - тогаш српски генерален конзул во Битола.&lt;/ref&gt;

Сета своја дипломатија си ја искажа г. Цоков во разговорот негов со кореспондентот на Ројтер. 

Но најинтересен е г. Станчев, едно, како приватно лице, друго, како дипломат и, трето, како дипломат на најважното за Бугарија од сите дипломатски места. Првото нешто што бие в очи тоа е што г. Станчев си останува на истото место во сето време откако знам за него /има околу 9 години/. Тој факт на вид е многу утешен, зашто тој како да покажува постојанство во политиката на Бугарија. Српските посланици вистина седат во Петроград по неколку години со ред, но по 4-5 години се менуваат. Но тој утешен факт е утешен само на вид. Уште во првата година на моето студентство мене ме запрашаа: каков е човек е г. Станчев? Јас за него не знаев ништо, затоа реков оти малку го познавам. Тогаш ми дадоа една германска книга со наслов Die Wahrheit uber Bulgarien. Јас замолив да ми ја дадат да ја прочитам дома. Ми ја дадоа и така јас се запознав првпат со г. Станчев и со бугарските работи, особено со положбата и авторитетот на бугарскиот претставник во Петроград. После јас чув уште некои слухови за г. Станчеви од нивниот живот во Петроград, слични на пасажите за нив во споменатата книга. Од разговор со журналисти јас чув оти г. Станчев правел обид да повлијае на нив, но неуспешно. Воопшто, сите тие со кои имав случај да се видам или да зборувам г. Станчев или не го знаеја или лошо се одзиваа за него. Но во последната година г. Станчев, кажуваат, се спуштил толку долу, така ниско го спуштил бугарскиот престиж во Пегроград како што не ќе можеше да направи и најголемиот непријател на бугарските интереси. 

А знаат ли Бугарите оти во тоа време кога тие го имаат во Петроград еден Станчев, Србите го имаат таму еден Пашиќ,&lt;ref&gt; Познатиот српски политичар и државник и долгогодишен министер-претседател Никола Пашиќ (1845-1926) беше дипломатски претставник на Србија во Русија во 1893-1894 год.&lt;/ref&gt; или еден Груиќ&lt;ref&gt; Генералот Сава Груиќ (1840-1913) е познат српски политичар и државник, воен министер и претседател на владата, кој наизменично беше и дипломатски претставник на Србија во С.-Петербург, Цариград и Софија.&lt;/ref&gt; или еден Новаковиќ?&lt;ref&gt; Стојан Новаковиќ (1842-1915) е еден од најистакнатите српски научници и виден политичар и државник, универзитетски професор и академик, министер на правдата и за внатрешни работи и претседател на српската влада, но повремено и дипломатски претставник на Србија во Цариград (1886-1891 и 1897), во Париз (1899-1902) и во С.-Петербург (1902-1905). Новаковиќ се трудеше да биде близок и до македонските национални дејци за да може да ги искористи за целите на српската политика и пропаганда, па се среќаваше и со Мисирков.&lt;/ref&gt; Овие дипломати последователно се или во Петроград или во Стамбул; и на едното и на другото место тие остануваат по неколку години со ред. Во Петроград тие имаат широки познанства и се ползуваат со многу арен дочек од горните слоеви на руското општество и имаат големо влијание на него. Тие се знаат со дипломати, професори, редактори и издатели на весници. Тие зборуваат убедливо и со длабоко знаење на работите. Додадете кон тоа дека српската надворешна политика е установена, како и тоа дека имаат тие и цел ред други, освен споменатите дипломати, и ќе разберете зошто ракополагањето на Фирмилијана е победа на српската дипломатија и пораз на бугарската; победа добиена со свои, т.е. српски сили, а не нешто наврзано од Русите; поразот пак на Бугарите е резултат на немањето бугарски дипломати што да ги разбираат бугарските интереси и да ги заштитуваат со авторитет и знаење. 

Ама г. Зиновјев&lt;ref&gt; И.А. Зановјев, поранешен директор на Азијатскиот департамент на Руското министерство за надворешни работи, тогаш дипломатскм претставник на Русија во Цариград.&lt;/ref&gt; им помагал и им сочувствувал на Србите. Тоа може да биде вистина, но тој го прави тоа не зашто ги мрази Бугарите, а зашто српските посланици во Стамбул се логични, ги знаат арно нивните интереси и можат да ги заштитуваат. Исто така, можеби руските конзули ги заштитуваат српските интереси во Македонија, не за атер, ами едно, зашто и Србите како и Бугарите се Словени, а друго, зашто Србите поарно ги имаат разбрано и знаат да ги бранат нивните интереси. 

Значи, бугарската надворешна политика не издржува никаква критика. Таа е главниот извор на сите наши несреќи. Затоа не може и да се зборува за некакви арнотии од Бугарија за Македонија. Арнотија ли е материјалната помош од Бугарија за воставањето, кога таа поддршка само нe натера да си ги расфрлиме народните сили, со кои ние бевме силни, а сега сме ништо? Арнотија ли е ранењето на избеганите во Бугарија Македонци, кога Бугарија е првата и последлата причина да им се разорат куќите? Арнотија ли е тоа што прима таа на своја служба Македонци, кога последниве со службата, или заради неа, ја заборавуваат својата татковина и нејзините интереси ги жртвуваат на бугарските? Зар не се Македонците што се на служба или кандидати за служба тие што го изопачуваа меѓу населението во Македонија значењето на руските владини постапки и ги толкуваат пред него стамболовски и го тискаа да востане, против советите на Русија за благоразумност? Македонци! Време е да се убедиме оти лошиот демон за Македонија не е никој друг освен Бугарија. Ете зошто час поскоро треба да си ги одделиме нашите интереси од бугарските. Тоа го бара од нас благоразумноста. 

Од сето горе речено се гледа оти бугарските арнотии за нас Македонците ни најмалку не се разликуваат од српските, но затоа пак нe чинат стопати повеќе: 

1/ за бугарското име што ни го подари Егзархијата&lt;ref&gt; И самиот Мисирков на други места зборува дека бугарското име во Македонија не е резултат на дејноста на Бугарската егзархија, туку реликт од средновековјето, но овде тој секако го има предвид воведувањето на ова име и преку турската администрација. Бидејки во Турција не се признаваа нации, туку вери, а овие беа олицетворени во признатите автокефални цркви, основањето на Бугарската егзархија го наложи и административното воведување на бугарското име за сите поданици на султанот што се приклучија кон таа единствена словенска православна црква во границите на Турската Империја.&lt;/ref&gt; ние ги зедовме на себе сите добрини што се врзани со него и со кои се украси тоа име во најновата историја на Балканскиот Полуостров. 

2/ за бугарските училишта и бугарското „покровителство” н.а нашите интереси ние немаме никакво сочувство од страна на Русите, не затоа што тие ги мразат Бугарите, а по тие причини што тие толку многу направиле за Бугарите, колку за никој од словенските и православни народи: излегува оти тие и за нас Македонците направиле многу и немало зошто уште нешто да очекуваме од нив. Руското покровителство станува ненужно кога ние си имаме „самостојно” и „национално“ бугарско покровителство. 

3/ За бугарските владици што ни ги подари Стамболов ние плативме со немањето на автономни права, предвидени со Берлинскиот трактат.&lt;ref&gt; И Мисирков и Чуповски многу инсистираат на ова прашање. Но тоа сe уште не е достатно разработено од нашата наука. Врз основа на чл.23 од Берлинскиот договор, во 1880 год. Високата порта подготвила еден „органски устав” за самоуправувањето на Македонија што бил прегледан и одобрен од една меѓународна комисија составена од претставници на потписничките на Берлинскиот догвор, којашто заседавала во Цариград. Тогаш беше изработен всушност таканаречениот „Закон за европските вилаети”, кој, меѓутоа, беше одбиен од султанот, па тоа одбивање после беше прифатено и од самите големи држави.&lt;/ref&gt; Таа арнотија добива уште поголемо значење со тоа што таа беше причината да се образуваат комитети, организации, чети, востанија, да има убиства, грабежи, колења и др. и во сето тоа Бугарија ни помогна и со пари и со трпење на комитетите на своја земја. 

4/ верата во бугарското чувство кон нас си ја плативме со воставањето, од кое Бугарија вистина не нe задржа и не ни помогна, но... го испрати Начевича&lt;ref&gt; Долека сe уште чадеа илинденските пожари, бугарската влада навистина побрза да го испрати конзерватвниот политичар и државник, туркофил и русофоб Григор Начович (1845-1920) во Цариград за да се погаѓа со Турција за правата на „Бугарите” во Македонија, а не да им дозволи на Македонците самите да се појават како фактор на преговарачката маса за сопствените интереси.&lt;/ref&gt; да преговара... Исто така Бугарија со својата искусна дипломатија нe поддржа...! 

5/ за хранењето на избеганите Македонци во Бугарија и како најголема награда за името Бугарин што го насадија кај нас, ни покажаа барем да знаеме кој е причината за сите наши несреќи, а тоа била... Русија. И така, значи, Бугарија ни ги направи досега веќе сите арнотии, остануваше само и кај нас да развие класа „самостојни националисти” што ќе разберат најпосле каде е коренот на секое зло во нашето национално развивање, т.е. Бугарија реши и кај нас да насее русофобство, та и ние да ја изгубиме секоја вера во православна Русија. Мисијата на Бугарија е прекрасна, само, за жал, ние тука во Пегроград сме далеку од Бугарија,&lt;ref&gt; Рефератот е читан само пред Македонците-членови на МНЛД во С. – Петерсбург.&lt;/ref&gt; та русофобското семе не може да ни западне длабоко во душата и да даде арни плодови. 

Од сите преброени факти се гледа големата штета за нас Македонците од тоа што ние, или барем мнозина од нас, ги изедначуваме досега нашите интереси со општобугарските. Ние се викавме Бугари. Со тоа, од една страна, сакавме тоа име да ни послужи како центар околу кој ќе можеме сите да се згрупираме, без да бараме за таа цел некој друг, а можеби и сосем нов, од друга страна, ние мислевме оти вистина во соединувањето со Бугарите е нашата сила. 

И вистина, од нашето викање дека сме Бугари ние имавме право да очекуваме за нас добрини, а не зла: ние можевме да очекуваме од Бугарите поддржување на сите наши духовни нужди. Бугарија е слободна држава. Таа располага со пари, просвета, државни мажи и дипломати. Таа треба да ги сознае нејзините и нашите национални интереси и моќно да ги брани. Но видовме дека сме горко излагани во нашите надежи и дека наместо арнотии ние видовме само лошотии. 

Тие лошотии ги надминуваат сите очекувања. Се поставува прашањето: кој е во сето тоа крив? - На тоа прашање јас не можам да одговорам. Не е моја работа да барам дали некој зол демон на Бугарија ни ги има направено сите лошотии бугарски нам на Македонците. За мене е јасно само тоа дека голем дел од сите наши несреќи се должат на бугарскиот народ. Не е кнезот крив за тоа, да речеме, што немаат Бугарите арни дипломати. Ако, на пр., г. Станчев е претставник на кнезот, а не на Бугарија, тогаш не се такви Цоков, Бешков и др. Не е извинение за бугарскиот народ и тоа што недостојните дипломати и’ припаѓаат на оваа или на онаа партија и кнезот се ползува со повикувањето на власт, по лични наоѓања, ту една ту друга партија. Главната несреќа за Бугарија и за нејзините интереси е не во тоа што има многу партии и не сите ги знаеле арно народните интереси, ами во тоа што Бугарите малку се проникнати со народните интереси, особено со надворешните. Кај Бугарите нема национални идеали што да бидат општо достојание и светиња за сите Бугари. Тие идеали се изработуваат од историјата на народот, но се изработуваат во еден долг историски период. Долго време членовите од еден народ треба да се занесуваат од едни исти народни идеали, општи и свети за сите членови на народот. Тие идеали треба да бидат изработени од највидните претставници на народот и усвоени од сите негови членови. Идеалите народни требаше да бидат една програма, кон реализирањето на која ќе требаше да бидат насочени сите сили на народот. Народните идеали не може да бидат реализирани сите одеднаш, но нивното реализирање од треба да биде само резултат на општата и самопрегорна народна работа. Тешкотиите за достигањето на народните идеали служат само како школа во која се закрепнува народиот дух и се готви за уште поголема борба. Во замена за тоа, ако еден народ добие политичка слобода или се исполни нешто друго важно за народниот живот, без негово или со мало негово содејство, тогаш кога кај него нема уште изработени народни идеали или ако се изработени не се усвоени од сите членови на народот, тогаш, во таков случај, народот не ги цени народните идеали и, како човек без определена цел и програма за работење, се фрла ту на една ту на друга страна, правејќи го тоа не затоа што е убеден оти така треба да биде, ами затоа што гледа дека има околу него луѓе што постапуваат така или инаку. 

Што гледаме ние во најновата бугарска историја? Бугарија добива политичка слобода, најважното нешто во народниот живот, уште тогаш кога кај нив немаше народни идеали, кога и самите не знаеја што сакаат. Слободата ја добија Бугарите со најмали жртви и усилби; неа им ја подарија Русите. Ослободувањето направи една голема пропаст помеѓу поранешната бугарска историја и живот, и новата. Во првата Бугарите видоа само еден мрак, затоа тие се одвраќаа од неа. И така Бугарите во новиот слободен живот се јавија како народ без традиции, народни идеали, свест за народните и државните интереси и историско наследство. Значи, Бугарија се јави како држава во вид на историско недоносче. Со усилбите на Русија тоа недоносче закрепна малку, но при првото осеќавање на своите сили најавува претензии за самостојна политика - извор на несреќи за Македонците. 

Но не само во таа самостојна политика се заклучуваат нашите несреќи, а следствено и причината за одделувањето на нашите интереси од бугарските, па и причината за одделувањето на Македонците овде во македонско друштво. 

Тоа одделување си има и други причини, а имено-употребувањето на нашите умствени сили за изучувањето на себеси, како членови на една татковина и еден народ. За да се достигне таа цел требало да се состави одделно друштво од лица за кои изучувањето на Македонија во етнографски, географски и историски однос има првостепено значење; а такви лица сме ние Македонците. 

За да се достигне таа цел ние треба да се одделиме од другите балкански народи и самостојно и критички да погледнеме на самите себе и на нашите интереси, како и на балканските народи и нивните интереси. Постапувајќи така ние ќе се ослободиме од грешките што ги прават другите балкански народи. 

За да биде појасна ползата од таквото одделување наше од другите народи доста е еден критички поглед врз работењето на тукашниве студентски друштва: бугарското и српското. 

Бугарските студенти имаат големи претензии да се претставници на најновите течења на човечката мисла. За нив нема никакво значење национализмот што се смета за нешто што си го има одживеано својот век. Тие се интернационалисти. Тие се најнапред луѓе, па после, ако им остане за тоа време, се Бугари.&lt;ref&gt; Оние карактеристики кои Мисирков ќе ги повтори и кон крајот на својот живот бездруго се однесуваат на бугарските студенти во Русија, кон кои беа приклучени и некои Македонци коишто навистина беа во поголемиот број опфатени од социјалистичките идеи и, според тогашните сфаќања, се однесуваа прилично нихилистички кон националното прашање воопшто. За Мисирков, којшто ги имаше предвид конкретните услови во својата татковина и можеше да го согледа развитокот на својот народ во блиска перспектива, таквиот став беше наполно неприфатлив и историски анахрон, особено кога и лично добро ги познаваше националистичките методи и средства во воспитувањето и во српските, и во грчките и во бугарските училишта.&lt;/ref&gt; За нив човештвото има поголемо значење од Бугарија и затоа повеќе ги интересираат нив Швајцарија, Соединетите Американски Држави и нивната историја, отколку Бугарија со нејзините национални интереси. Бугарската младеж овде ги употребува сите свои сили и средства да се покаже напредничава, т.е. социјалистичка: долги и бесмислени говори, долги коси и убаво исчешлана брада, црвена или сина руска кошула и др. Со национални прашанња не се занимаваат и со голема досада слушаат реферати на тема по етнографијата, па и по каква и да е друга наука, освен политичката економија. Но затоа секој смета за свој долг да критикува сe што ќе му допадне. Со научни прашања не сакаат да се занимаваат, но затоа се убави организатори: можат да организираат лотарии, да пропагандираат некоја работа, да организираат некоја вечеринка со добротворна цел, без да му гледаат многу многу оти со неа ќе се оскандалат и себеси и идното поколение од бугарски студенти во Петроград.&lt;ref&gt; Ова се однесува не само за студентите Бугари што членуваа во Бугарското стулентско друштво во С.-Петербург, туку исто така и за оние членови на ТМОК, чиј претседател беше и самиот Мисирков, кои, членувајќи и во тоа бугарско друштво, организираа разни вечеринки, лотарии и сл. „за добротворни цели”. Се добива дури впечаток дека овде Мисирков непосредно конверзира со студентот Македонец и член и претседател на ТМОК во С.-Пегербург и еден од членовите-основачи на МНЛД. Хр. Шалдев, кој заради бугарската стипендија се откажа од ова членство и стана верен агент на бугарскиот егзарх, а истовремено упорно и смислено го клеветеше Мисиркова, дури и пред ЦК на ТМОРО во Солун - поради неговиот критички однос спрема изведбата на тие акции. Така, во едно писмо од Иван Сапунаров (од Костурско, бивш студент во С.-Потрбуршката духовна академија, еден од основачите на ТМОК и негов прв претседател, потоа учител во Солун и член на ЦК на ТМОРО, задолжен да кореспондира со кружоците во Русија) од Солун од 15.12.1902 год.. одговарајќи му на претселателот на ТМОК Христо Шалдев, меѓу другото пишува: „Мисирков помина овде. Зборувавме со него на долго и на широко. За вашата лотарија тој рече лека сте сакале да скриете некои предмети од полните билети. Со тоа можете да се бламирате па ве советуваме да не го правите тоа за да не го бламирате и делото.“&lt;/ref&gt; Воопшто, тие се готови да се занимаваат со работи што бараат малку труд, но даваат голема популарност и самоувереност. Македонија ја признаваат за бугарска во етнографски однос, но мислат дека е излишно да си ги трошат силите за да научат нешто за таа земја, затоа ништо не знаат за неа ни од историјата ни од географијата и етнографијата нејзина, освен дека има таму чети и востание, на коешто треба да му се помогне само со лотарии и не со самите себе.&lt;ref&gt; И овде Мисирков тргнува од најконкретните примери што ги знаеле и сите негови слушачи на предавањево пред МНЛД: Ниеден Бугарин од Бугарското студентско друштво не замина да зема учество во Илинденското востание, туку само некои членови на ТМОК – Македонци, па дури и Руси, некои од кои и загинаа во Македонија.&lt;/ref&gt; Тоа платонско и само платонско и евтино сочувство кон Македонците, тоа неразбирање на национаните интереси, тоа отсуство на национални идеали и таа жед за популарност со приврзаност кон социјализмот е одраз на духовната состојба на бугарскиог народ и неговото општество. Оттука многу јасно се гледа колку Бугарите не се во состојба да ги бранат не само нашите, но и сопствените интереси. 

Српските студенти прават сосема друг и спротивен впечаток. Србите не се интернационалисти, а сите буквално, без разлика дали е некој од Србија, Босна, Херцеговина или Црна Гора, сите се националисти. Тие знаат дека тие се првин Срби, а после луѓе. Секој знае и се интересира за српството разместено во разни земји. Тие ја знаат нивната историја и историјата на соседните народи и земји. Тие се интересираат сите главно за културно-историските науки и ги изучуваат. Ги изучуваат како средство за достигнување српски национални цели. Со цел да ги заштитат српските интереси пред Русите, тие преведуваат или составуваат на руски книги со историска содржина. Таков утилитарен, тенденциозен и шпекулативен однос кон науката не е за одобрување и е причина и резултат на национален шовинизам, но последниов е резултат на тие историски прилики во кои попадна српството, особено по Берлинскиот договор. Србите можеме да ги обвинуваме за шовинизам; но тие не се поголеми шовинисти од Бугарите. Србите се националисти со арно сознаени народни идеали и интереси, кои што со труд, наука, перо и дипломатија сите како еден човек одат по еден општ за сите пат и затоа постигнуваат победи над Бугарите на секој чекор. Србите се шовинисти; тие се очаени во борбата со своите непријатели за заштита на нивните национални интереси. Но ако го споредиме српскиот шовинизам со бугарскиот национален индиферентизам и ги разгледаме од македонско, па и од општочовечко гледиште, тогаш ќе треба да признаеме дека српскиот шовинизам, како резултат на основно изучените народни интереси, стои многу повисоко, и многу погоре од бугарскиот национален индиферентизам, којшто е резултат на отстуство на секакво разбирање на бугарските државни интереси. Во тоа време, кога Србите од кралот и министрите до последниот српски амал се националисти и наоѓаат за нужно сите да се сплотат во едно за да ги достигнат со општи сили народните идеали, Бугарите се цепат на социјалисти и секакви други - исти, кои најмалку сакаат да ја оправдаат пословицата дека соединувањето ја прави силата. - Туку сето тоа е резултат на политичката зрелост на народот: Србите во текот на цел век ги изработуваат националните идеали и ги изучуваат националните интереси, а пак Бугарите го прават тоа сама во 1/4 век. 

Како и да е, но одделувањето наше од Бугарите ќе ни даде можност критички да се однесуваме кон бугарските работи, а не слепо да ги копираме и да насадуваме во Македонија, наместо национализам, социјализам, како што го правела тоа Внатрешната македонска револуционерна организација.&lt;ref&gt; На Мисирков секако му правело впечаток тоа што ТМОРО во своите основни акти имаше една „интернационалистичка” платформа, а во своите практични настапи им даваше повод на некои набљудувачи на движењето да ја сметаат како експонент на бугарските цели во Македонија, бидејќи го опфаќаше претежно егзархиското население, ги толерираше егзархиските цркви и училишта, а им се спротиставуваше на другите. И овде, кога зборува за социјализмот, тој ги има предвид пак само своите петербуршки колеги социјалисти што беа најблизу до руските социјалисти, кои пак, навистина, можеби поради позицијата на руската нација во руската држава, пројавуваа полн индиферентизам спрема националното прашање. Таков став имаа и германските и австриските социјалисти во тоа време - главно поради истите причини. Но за К.П. Мисирков во македонските услови таквиот став беше еднаков на пораз. Затоа и не сме склони да гледаме овде некаква фронтална критика на социјалистичкото учење воопшто, туку на конкретните постапки на неговите поддржници – бугарските студенти во С. Петербург.&lt;/ref&gt; Значи, одделувањето на нашите интереси од бугарските, покрај другото, ќе нe избави од положбата како мајмуни да ги копираме бугарските непромислени постапки и на вера да ги примаме бугарските уверувања дека Бугарија е нашата арнотворка, а Русија нашиот најголем непријател; тоа ќе развие во нас критички однос кон нашите и кон туѓите постапки. 

А од тоа одвај ли може да има поголемо оправдание за постоењето и програмата на нашето друштво. Ако е така, тогаш не ни останува ништо друго, освен да му се помолиме на Господа да ги умножи македонските друштва, слични на Петроградското - „Св. Климент” насекаде каде што живеат Македонци. 

== Наводи ==

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>nejsir9x5h1z3aj94likc5vsruux2o2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Националниот сепаратизам: земјиштето на кое се има развиено и ќе се развива за напред</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1601</id>
    <revision>
      <id>8817</id>
      <parentid>5090</parentid>
      <timestamp>2013-01-23T23:07:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136614" sha1="f1jyl29w78qvssg2bjjevgx3xi5khnn" xml:space="preserve">На првото заседание на Бугарското студентско друштво во Петроград од оваа година јас реков неколку збора за резултатите од сегашното востание во Македонија. Тие резултати јас ги резимирав во два пункта: 1/ Македонија по Востанието е загубена за бугарската народност и 2/ Македонците ќе си ги сознаат грешките што беа причина за несреќите од воставањето, ќе се откажат од досегашната насоченост на нивното национално самосознание и ќе им отворат систематска борба на сите национални и верски пропаганди во Македонија, вклучително и на бугарската, за да можат со одделувањето на своите интереси од интересите на пропагандиге да го постигнат националното обединување помеѓу себе. 

Јас реков тогаш дека таква е вистината, којашто не ќе им се бендиса на мнозина, но јас не можам да го зборувам она што ќе му се бендиса на некого, туку она што е свршена работа, со која порано или подоцна ќе треба да сметаат јужните Словени, па затоа е нужно да се знае новото течење сред Македонците за да се определат јасно односите на јужните Словени кон него и да се избегне бесполезната и штетна борба помеѓу нив. 

Мнозина ќе речат оти моите утврдувања за некакво ново течење во развивањето на националното самосознание сред Македонците е само мистификација на неколцина Македонци, но дека таа мистификација нема под себе земјиште и затоа како што се имаат скоро појавено на белиот свет, исто така скоро ќе исчезнат од него. 

За да се увериме во тоа дали моиве заклучоци за резултатите од востанието се правилни или пак приговорите на моите противници се правилни, ќе треба да се разгледаат тие настани од најновата историја на Македонија во кои најсилно се пројави националното самосознание, а имено, ќе треба да се разгледа: преродбата на Македонците&lt;ref&gt; Мисирков зборува за „возродување”, „про6удување“, „собудување“ и сл. како процес во Македонија што поинтензивио се развивал од крајот на 80-тите години на минатиот век, но кој не само што траел, туку почнал и уште посилно да се распалува во 1903 год. особено по Востанието. Се разбира, Мисирков овде нема цел да го проследува тој процес и да го анализира тој поим. Меѓутоа, важно е што тој сепак зборува за таков процес, додавајќи притоа дека пред појавата на српската пропаганда националната свест на Македонците била разбудена „на половина”. Но процесот на преродбата и денеска кај нас сe уште не е наполно научно проследен и дефиниран како поим.&lt;/ref&gt;, настаните што послужија како причина да се разбуди народниот дух на Македонците, какви размери и каков правец зеде тоа разбудување? Во какви односи станаа Македонците со нивното национално разбудување кон балканските народности и дали позицијата што ја зазема сега Внатрешната револуционерна организација по прашањето за народноста на Македонците Словени е таква од која не може да се оди понатаму, или пак треба од неа да се направи уште еден чекор и Македонците да се јават приврзаници на националниот сепаратизам со примањето на централното македонско наречје за општ македонски литературен јазик? И најпосле, ако Организацијата и македонската емиграција во Бугарија, особено оној дел од неа што има или државна служба со убави плати или се занимава со журналистика и со тоа има убави доходи и големо влијание на бугарските работи, така што се јавува со кандидатура за министерски места во Бугарија или си има други згодни потфати, -дали, велам, и без помошта на таа наша колонија е возможно некакво особено пројавување на нашата преродба, а имено во таква смисла како што ја спомнав, т.е. во полно одделување на нашите интереси од оние на балканските народи и во развивање меѓу македонската интелигенција и народот македонско народно самосознание? 

Површен поглед на настаните што изврвеа пред Востанието ни докажува оти најсилниот поттик за националното разбудување на Македонците ни послужи зафатокот на српската пропаганда во Македонија. До тоа време нашето национално самосознание беше разбудено само на половина. Специјално со прашањето за нашата народност никој не се занимаваше. Се викавме вистина „Бугари” и „христијани” во национална смисла, но зошто тоа е и дали е навистина така - ние не се запрашувавме многу— многу. 

Врските наши со Бугарите станаа многу тесни со општа положба во Турција: ние бевме браќа по својата судбина и бевме во еднакви односи кон владата и фанариотското духовенство. Опшноста во судбините наши ни го закрепи општото име Бугари уште до ослободувањето на Бугарија, коешто си остана по традиција во Македонија и по ослободувањето на првата. Врз таа основа Бугарите ги поставија своите претензии на Македонија и Македонците очекуваа ослободување од Бугарија. 

Но конкуренцијата со Бугарија од страна на Србија по македонското прашање од политичка и национална страна ги извика на политичката сцена и самите Македонци. Македонците фатија усилено да се интересираат за прашањето на нивната народност и нивната судбина. 

Одот на тоа национално разбудување, како и резултатите до кои доведе тоа, се претставуваат приближно во овој вид: 

Србите и Бугарите фатија да си ги оспоруваат еден на друг правата врз Македонија: и едните и другите велат оти цела Македонија била нивна. Едните си викаат како сведоци за справедливоста на нивните претензии едни, другите други авторитети. 

Среде тој бескраен спор помеѓу двата братски соседни народа македонското словенско население, заради кое тие се караат, малце по малце зрее во националното самосознание и сака да се ослободи од покровителството на соседните народи за да може само да си биде вршител на своите судбини. 

Македонците бараат национално обединување помеѓу нив, но притоа сакаат тоа обединување да стане не врз нова почва, не да се зафати одново, зашто таквото обединување ќе бара многу време, а обединувањето беше важно како средство за постигнување политичка слобода. Затоа обединувањето беше зафатено врз почвата на тоа што Македонците се викаа Бугари. 

Мислата за национално обединување на Македонците, иако под маската бугарска, се зафати во 1890 г&lt;ref&gt; Иако имаше силни манифестации на македонската национална свест уште од половината на минатиот век, сепак 1890 год. претставува значаен меѓник во македонскиот национален развиток, бидејќи тогаш најизразито се почувствува активноста на туѓите националистички пропаганди и настана нагло и моќно раслојување на поранешната единствена народна маса што предизвика и најсилни бранувања сред македонската интелигенција за отпор против туѓинците и за народно единство. Како историчар, современик и учесник, Мисирков успеал, без вообичаената историска дистанца, прилично точно да го определи местото на овој процес и неговите основни координати во македонската национална историја.&lt;/ref&gt;. Во крајот на 1889 год. се префрлија во Бугарија 30-40 души ученици и студенти Македонци од Белград во Софија. Тие ученици се душата на сите настани во Македонија оттогаш досега. Тие беа запознаени со Србија и Бугарија, со нивните култури и цели во Македонија. Тие и ја сознаа опасноста за дележ на Македонија помеѓу тие две држави - ако Македонците самите не се вооружат за да си извојуваат сами, со сви сопствени сили и средства слобода и со тоа да го предупредат дележот на Македонија. 

По нивна иницијатива во почетокот на деведесетите години се образува едно национално сепаратистичко движење со цел да се одделат интересите на Македонците од бугарските со издигнување на едно од македонските наречја на степен на литературен јазик за сите Македонци. Орган на тоа сепаратистичко движење на Македонците во Бугарија беше списанието „Лоза”.&lt;ref&gt; К.П.Мисирков беше еден од тие бегалци (П. Попарсов, Д. Груев, Д. Мирчев, Хр. Попкоцев, Ѓ. Баласчев, Н.Наумов и др.) што беа и едни од главните основачи и идеолози на Младата македонска книжовна дружина во Софија и издавачи и уредници на нејзиниот орган сп. „Лоза” (1892). Тој беше сe уште во Софија кога почна организирањето на оваа дружина, па не е чудно што толку активно се вклучи и во организирањето на Ученичкото друштво „Вардар“ во Белград (1893). &lt;/ref&gt; Но тоа духовно движење на Македонците не и’ се бендиса на бугарската стамболовска влада, којашто забрани да се издава „Лоза” и фати да ги гони Македонците сепаратисти. Од тоа уште време побегна Дамјан Груев, којшто беше во бројот на Македонците ученици што паминаа од Белград во Софија и во бројот на сепаратистите.&lt;ref&gt; Бидејќи Мисирков беше заедно со Д.Груев во Белград, заедно избегаа во Софија, а потоа и двајцата ја напуштија Бугарија, треба да се примат со доверба овие зборови, особено пак ако се имаат предвид и некои новооткриени документи од бугарските архиви од тоа време. Организирањето на вечерните училишта за Македонците печалбари, основањето на јадрото од коешто израсна Младата македонска книжовна дружина и остриот судар со бугарските власти на Стамболов, затворањето и потоа бегството во Македонија - зборуваат дека Груев навистина бил „во бројот на сепаратистите”.&lt;/ref&gt; 

Немајќи во Бугарија почва за национален сепаратизам, Македонците што пребегаа од Белград во Софија, се зафатија со образување на револуционерни организации во Бугарија и во Македонија.&lt;ref&gt; Организираното револуционерно движење во Македонија има знатно подолга историја и започнува всушност уште во 60-тите години од XIX век, коешто изведе и масовни востанија (Разловечкото во 1876 и Кресненското во 1878 год.) што станаа одредници во новата македонска историја, но Мисирков има полно право кога образувањето на најмоќната организирана револуционерна сила во земјата - ТМОРО - ја поврзува непосредно со македонските интелектуалци што учествуваа во тие бегства од Македонија во Белград и во Софија и во акциите особено во Бугарија на самиот почеток на последната деценија од минатиот век. &lt;/ref&gt; Видните Македонци револуционери сепаратисти, како Делчев,&lt;ref&gt; Значајно е што и Мисирков меѓу највидните македонски револуционери, и тоа „сепаратисти“ (со смислата што му се даваше на овој поим во тоа време), на прво место то поставува Гоцета Делчев, независно од тоа што овој не стигна да се изрази и јавно како „национален сепаратист“. Токму ваков Делчев остана и во споменот на народот, поради што за него се испеани и најмногу и најдобрите македонски револуционерни народни песни, во кои македонското национално обележје е особено потенцирано.&lt;/ref&gt; беа само ученици на првото поколение Македонци ученици српски и бугарски. Исто така и Сарафов&lt;ref&gt; Б. Сарафов имаше само бугарско образование, тој никогаш не отиде во Србија да се школува, но тој беше еден од воспитаниците на П. Драганов во Солун и беше внук на попот Харитон еден од највидните „сепаратисти“ од Источна Македонија во движењето од 1873-1874 год. А дека неговиот „сепаратизам” не бил само на зборови, потврдуваат и пишувањата на Мисирков и Чуповски за него во „Македонски глас” (1914).&lt;/ref&gt; и другите подоцнешни револуционери се јавија само како нивни продолжувачи и следбеници, но не иницијатори на револуционерната организација. 

Од самиот зафаток на револуционерната организација Македонците во Бугарија, или со бугарско образование, работеа под маската Бугари, едно затоа што така се викаше голем дел од населението, а друго, што по тој пат можеше да се добие поддршката на бугарската влада, на бугарскиот народ и на Бугарската егзархија. 

Играта одиграна од нив имаше позитивни и негативни резултати. Меѓу првите треба да се однесат: 1/ Македонците со своето обединување за преследување на интересите на својата татковина станаа важен фактор што навидум влезе во сојуз со бугарскиот народ и со сите негови официјални претставници за достигнување навидумни општобугарски интереси во Македонија, а всушност со тоа го направи бугарскиот народ и неговите официјални претставници и установи орудија за свои сопствени чисто македонски цели и интереси; 2/ Македонците од сојузници со Бугарите во решавањето на македонското прашање станаа господари на тој сојуз, во кој Бугарите фатија услужливо, а понекогаш и со горчина во душата да ги исполнуваат барањата на Македонците. 

Потоа и Македонците фатија да изјавуваат оти тие сакаат „Македонија за Македонците”, оти тие сакаат автономија на Македонија, а не соединување со Бугарија. Бугарите „скрепја серце”&lt;ref&gt; Израз во рускиот јазик: против својата желба, со тешко срце, со страв.&lt;/ref&gt; можеа да чујат таква новост што не можеше да им биде пријатна. Но Македонците ги успокојуваа Бугарите: Чекајте вие, нека ни дадат нам автономија, па ќе видите оти по неколку години таа Македонија ќе биде бугарска, зашто повеќето од македонската интелигенција го доби своето образование во Бугарија.&lt;ref&gt; На 18.7.1903 год. и Е. Спространов запишал во својот дневник: „Дури и етничкиот сепаратизам да се прегрне покрај политичкиот, пак нема зошто да се плашат Бугарите. Не само таму што се силни, туку и одовде кога ќе јурнат сите интелигентни луѓе, каков колорит ќе и’ дадат на земјата?” На 13.11.1903 год. по разговорот со Мисирков во Софија, во времето кога се печатеше неговата книга, Е. Спространов запишал: „Уверен сум дека неговиот македонски јазик ќе трае ден до пладне. Кога ќе затракаат печатните машини во Македонија, сe ќе исчезне. Па таму има цело поколение што се развивало, растело и учело на бугарски; ќе прифати ли сега тоа да се мачи на нов јазик?”&lt;/ref&gt; Надворешниот свет пак го уверуваа оти историјата со Источна Румелија не може да се повтори и со Македонија, зашто во Македонија има многу народности, а не две-три, оти сите тие народности, како и сите соседни балкански државички и големите држави, ќе можат да го спречат соединувањето на Македонија со Бугарија. Најпосле изјавуваа: Каков интерес имаат Македонците да се соединуваат со Бугарија, кога од тоа соединување ќе има полза повеќе Бугарија отколку Македонија? 

Македонците не се запреа на таа двојна игра со различните изјави пред Бугарите и пред Европа. Тие го пренесоа центарот на Револуционерната организација заедно со сите национално-политички прашања во Македонија за да бидат слободни во своите постапки од бугарската влада. 

Во комитетите во Бугарија фатија да пропагираат полно одделување на интересите на Македонија од интересите на Бугарија. 

Се зафати енергична работа на Сарафов&lt;ref&gt; Б. Сарафов беше претседател само на ВМОК (1899-1901).&lt;/ref&gt;, заедно со комитетите претседателствувани од него.” Сарафов, како претседател на Врховниот комитет во Софија работеше сосем не сообразувајќи се со бугарската влада. На Сарафов не му сочувствуваа бугарската влада и кнезот, со други зборови: Комитетот, на којшто му претседателствуваше Сарафов, по македонското прашање се придржуваше според едка таква програма, тогаш за тогаш само политичка, изработена уште од понапред, на која не и’ сочувствуваа оние што се повикани да ги бранат бугарските интереси, ами сочувстуваа оние што ја составуваа толпата, со други зборови, бугарскиот народ. Оттука е јасно оти Бугарите ја голтнаа пилулата и доцна е да си ја исправат грешката. 

Владата направи услиби да го поврати изгубеното, но уви!&lt;ref&gt; русизам: За жал!&lt;/ref&gt; - било доцна. Врховниот комитет во Софија се стави под претседателството на ген. Цончев,&lt;ref&gt; Бугарскиот резервен генерал Иван Цончев (1859-1908) беше поставен од бугарскиот дворец и владата за потпретседател на ВМОК и беше главен вдахновител и организатор на „Горноџумајското востание” (1902). Тогаш настанаа и првите оружени судири помеѓу „врховистичките” и „централистичките” чети во Македонија.&lt;/ref&gt; Бугарин, љубимец на кнезот. Но Македонците во Бугарија го убедија бугарското население во правината на нивната програма за полно одделување на интересите на Македонија од интересите на Бугарија, ја покажаа политиката на владата, на кнезот и на „генералскиот комитет” или Комитетот на Цончев-Михајловски&lt;ref&gt; Стојан Михајловски (1856-1927) е бугарски поет и општественик од гр. Елена што немаше ништо заедничко со борбата на Македонците за слобода, но во 1901 год. беше поставен за претседател на ВМОК, наместо дотогашниот Б. Сарафов што се покажа „непослушен” за бугарскиот кнез.&lt;/ref&gt; како егоистичка и добија во Бугарија поголема власт над „генералскиот комитет” и над владината политика по македонското прашање. Таа сила се поддржуваше главно со полната солидарност на „Станишевскиот врховен комитет”&lt;ref&gt; Се работи за отцепничкиот ВМОК на чело со Хр. Станишев што во извесна смисла се поддржуваше и од ЦК на ТМОРО.&lt;/ref&gt; со „Внатрешната организација”.&lt;ref&gt; Бидејќи во тоа време Мисирков беше претседател на ТМОК во С.-Петербург и непосредно кореспондираше и со ВМОК во Софија и со ЦК на ТМОРО во Солун, тој лично ги знаеше тие односи што подоцна имаше можност и на самиот терен да ги почувствува.&lt;/ref&gt; 

И така комитетите, а заедно со нив и воопшто Македонците, се ослободуваат од влијанието на бугарската влада, создаваат своја независна програма за работа, таа програма ја пропагираат во Бугарија и со неа добиват влијание врз бугарскиот народ, а преку него и врз владата. Откако се вкорени така македонското „дело” во Бугарија, Македонците фатија да одат и во Србија и таму да им ја излагаат својата програма на владата и на српскиот народ. Сарафов, Радев, Јанков&lt;ref&gt; И „врховистот” бугарскиот полковник Анастас Јанков (?-1906) од с. Загоричани, кога во 1902 год. отиде со голема чета во Костурско за да крева „востание”, издаде проглас во кој меѓу другото се вели: „Македонци! Сетете се за светскиот победител, за светската слава на Македонија великиот Александар Македонски; сетете се за храбриот цар Самуил, македонскиот великан, за прекрасниот Марко Крале општословенска слава, - дека во нив течела македонска крв; тие од небесните височини бдеат и го благословуваат нашето започнато дело. Да се покажеме достојни нивни потомци: да им ги зачуваме славните имиња и да го зачудиме светот со нашата храброст, умешност и самопожртвуваност; да го отресеме од себе срамниот јарем што нe гуши пет века...”&lt;/ref&gt; уверуваа оти тие се борат со девизата „Македонија за Македонците”, за сите Македонци без разлика, и оти никогаш Македонија нема да се соедини со Бугарија. Не е ли јасно и од тие постапки на македонските водачи оти Македонците зедоа самите да ги решаваат судбините на Македонија и оти тие во својата дејност се готови да се судираат и да ги усогласуваат интересите на својата татковина не само со Бугарија, но и со другите балкански државички, откако ќе им се дадат на тие државички некои обврски од страна на Македонија за укажаната помош? 

Од дотука реченото е јасно оти борбата помеѓу Бугарија и Србија за влијание во Македонија како резултат го даде развивањето на свеста дека судбините на Македонија треба да се во рацете на Македонците. Македонците се организираат со сознавање на своите права на својата татковина и својот долг пред неа. Со своето организирање Македонците станаа главниот фактор во решавањето на македонското прашање како во своите очи, така и во очите на Европа. Од Востанието со нас се церемонат; до него на нас гледаа како на една неопределена маса. 

Тие се сите резултати од досегашното наше самосознавање. Со постепеното одделување на македонските интереси од бугарските, со земањето на македонското прашање во свои раце и најпосле, и најмногу со сегашново востание Организацијата како резултат го постигна тоа што не го претпоставуваше: наместо слобода да бараат, сега во Македонија мнозина се убедени дека ни треба полно пресечување на врските со сите балкански народности и култивирање на сe што е во Македонија оригинално и свое: јазикот, обичаите, историјата, писменоста, народната литература итн.&lt;ref&gt; Дека оваа анализа на Востанието е правдива, дека Мисирков не можел да биде противник на ТМОРО, туку само поборник за една поизјаснета нејзина национална програма, покажува и фактот што тој и во Софија основува Македонско научно-литературно другарство (1903), чии членови станаа и некои истакнати македонски револуционери. На 24.11.1903 год., додека Мисирков сe уште беше во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Независно од тоа како и на ова мое писмо ќе погледнете, должен сум да ги изнесам моите грижи по повод брзото ширење на македонското национално движење, кое не само што ја зафати Македонија, туку наоѓа одзив и овде меѓу македонската емиграција, а најмногу кај интелигенцијата. Вам секако Ви е познато дека овде во Софија деновиве се основа Македонско научно-литературно друштво: Вистина, засега околу него се собраа десетина луѓе, но ако не се преземат соодветни чекори и не се протера Крсте Мисирков од Бугарија, тоа за кусо време ќе го опфати грото од македонската бројна емиграција... За жал, кон македонските националисти во последно воеме почнаа да се придружуваат и луѓето на Организацијата. Ако од тој аспект погледнете на проблемот, ако ја земете организационата и ударната сила на Организацијата во служба на македонското национално движење, дури тогаш во вистинската светлина се јавува опасноста за бугарското дело во Македонија. Со сигурност знам дека кон македонските националисти се придружија и македонските револуционери Димитар Мирасчиев, војводата, и четникот Јордан Ангелов. По сe изгледа, наскоро ќе им се приклучат и некои од лидерите на Организацијата.“&lt;/ref&gt; 

Тоа нешто не се предвидуваше, зашто се мисле оти името „Бугарин” ќе ни донесе сe што очекувавме народнато движење. Но во пресметките се излагавме. Заедно со добрините за интересите на Македоннја, изброени погоре, името Бугарин донесе и негативни резултати за револуционерното „дело”: Името Бугарин и нееднаквите уверувања пред Бугарија и пред Европа за судбината на Македонија по нејзиното ослободување создадоа полна недоверба кон нашето „дело” од страна на европејците, мислејќи го за итрина - не македонска, ами бугарска - за маневар на бугарската влада да се реши македонското прашање поскоро. Сиромашката бугарска влада се најде во небрано лозје во македонското прашање: Македонците ја изиграа и ја употребуваа како средство за своите цели, а европејците ја обвинуваа за итрини од коишто таа сиромашката беше далеку. И така Бугарин присвоено од комитетите и Организацијата за Македонските Словени, и соединувањето на нашите интереси со интересите на Бугарија во агитацијата на комитетите кај Бугарите, беа причина сета македонска работа да и’ се припише од Европа на Бугарија и на Бугарите како бугарска надворешна појава да не се поддржува. 

Малку тоа: името Бугарин што ги тераше европејците да се однесуваат со недоверба кон работата на Организацијата, гледајќи во неа желба на Бугарија со револуција да ја наруши рамнотежата да Балканскиот Полуостров, и непостојаноста на бугарската надворешна политика, насочена сега против Русија сега со неа, послужи како причина за да се согласат Русија и Австро-Унгарија заедно, со заемна согласност, да ги решаваат балканските прашања. Тоа согласување од 1897 год. беше насочено против Бугарија како божемна поттикнувачка на Македонците, но неговите резултати беа штетни не за самата Бугарија, зашто во бугарските внатрешни работи никој нема право да се меша, а за нас Македонците. Тоа е негативната страна на првиот период од нашето национално самосознавање; тоа е причина за неуспехот на нашето востание. Неуспехот значи се должи гдавно на името Бугарин, усвоено и пропагирано од револуционерите. 

Востанието направи епоха во животот и националното самосознавање на Македонците Словени. Тоа ќе го натера нашиот народ и неговата интелигенција да погледнат назад на своите слабости од коишто произлезе нсуспехот на Востанието. Тоа ќе ја натера македонската интелигенција со различно образование да се сплоти во едно за да го обедини нашиот народ, но веќе не врз таа основа што си ја покажа сета своја неодржливост, а врз друга, врз чисто македонска. Востанието ни покажа оти ние Македонците не можеме да очекуваме помош од никоја од балканските државички, оти решението на нашето прашање е сето во рацете на големите сили и затоа нам и не ни треба да ги соединуваме и да ги замешуваме нашите интереси со чии и да се словенски интереси на Балканскиот Полуостров. Нам ни треба внатрешно обединување меѓу себе: не ни требаат во Македонија ни Срби, ни Бугари ни Грци, зашто не сме ни едното, ни другото ни третото; не ни требаат патријаршисти, егзархисти, зашто ние сме само православни христијани. Делењето е вештачки создадено од балканските државички со намера да ја делат Македонија со стекот на околностите. Но Македонците на сегашниот степен од нивниот национален развиток не се материјал во рацете на малечките балкански државички, ами се силен етнографско-политички фактор од којшто повеќе зависат судбините на Македонија отколку од малечките балкански државички. Тие Македонци што покажаа таква способност во своето национално-политичко организирање, што покажаа такво примерно жртвување на своите интереси во полза на интересите на својата татковина, не со помалечок успех ќе можат да им организираат секакви пречки на националните и религиозните пропаганди што го цепат денеска нашиот народ на делови непријателски еден кон друг. 

Организацијата и Македонците досега на далеко растојание ги оддалечија интересите на Македонија од бугарските. Од таа положба до полното отцепување од Бугарија и до објавувањето на Македонија за одделна од Бугарија и од Србија етнографска област има еден чекор. Тој чекор е неопходна последица од неуспехот на сегашното востание. Тој е наполу направен. Полното отцепување на Македонија од балканските државички во етнографски однос ќе исплива најаве со успокојувањето на Македонија.&lt;ref&gt; Ваквиот развиток на работите во Македонија го согледаа и заинтересираните претенденти па ги вложија сите усилби не само да го спречат, туку и да го задушат воопшто. Тоа беше и главната причина за влегувањето на оружените нивни чети во ерата на пописот на „нуфузите” во Македонија, особено кога веќе требаше да се воведат предвидените Мирцштетски реформи.&lt;/ref&gt; 

Замешувањето на Бугарите и Србите во Македонија беше предизвикано од некои околности: Македонците одеа рака за рака со Бугарите во црковното прашање: оттаму проширувањето на власта на Егзархијата во Македонија. Србија се замеша во Македонија откако изгуби надеж да си ја присоедини Босна и Херцеговина. 

Но сега и за нас Македонците настапија нови околности што ќе нe потресат и ќе ни кажат нови патишта по коишто ќе треба да одиме во иднина. Претензиите на Србија и Бугарија, од една страна, ни покажаа оти само конкуренцијата на тие две држави нe остава да робуваме уште на неопределен рок; од друга - тие претензни ни ја потврдија и без тоа познатата вистина оти во цела Македонија има само една, а не неколку словенски народности. Значи делењето е вештачко и од борбата со него најнапред ќе треба да се зафати нашата нова работа во понатамошниот развиток на нашето национално самосознавање. 

И така имињата: Србин, Бугарин и Грк си ја ислужија својата служба во Македонија и за низ таму нема веќе место. Време е да ги замени едно општо за сите Македонски Словени име - името „Македонец”. Таа смена е само логична последица и се бара од околностите. Таа смена делумно веќе е настапена и не е далеку тоа време кога таа ќе триумфира. 

При сe што беше речено погоре за новото течење во развивањето на националното самосознавање кај нас, ми се чини оти мнозина од вас во моите мислења и зборови ќе видат само една мистификација. Можеби мнозина ќе се запрашаат: 1) ако досега комитетите имаа играно двојна улога: на Бугарите им имаат велено оти Македонците се Бугари и еден ден Македонија како и да биде ќе се соедини со Бугарија, а на европејците им велат оти тие бараат автономна Македонија само за Македонците, оти немаат никаква мисла за соединување со Бугарија, тогаш од каде јас знам оти комитетите ја лажат Бугарија, а не Европа? Може да биде сосем спротивното на тоа што го реков јас погоре за комитетите, т. е. тие се готови да и’ дадат на Европа секакви гаранции Македонија да не се соедини со Бугрија, но тие никојпат не ќе се согласат да се упразни во Македонија бугарскиот јазик и бугарското име во полза на централното македонско наречје и името „Македонец”, со други зборови, тоа што го реков јас дека имало само еден чекор од таа положба што Македонците и македонските комитети по македонското прашање се држат кон Бугарија, па до полното отцепување на Македонија и Македонците од бугарските национални интереси, не е право, зашто не еден чекор, ами цела пропаст го одделува едното од другото, и комитетите ќе покажат најсилно спротиставување на новото течење; 2) ако се допушти оти комитетите никојпат нема да се согласат со упразнувањето на бугарското име и јазик од Македонија, а заедно со нив против новото течење ќе биде и целата македонска интелигенција со бугарско образование, тогаш од каде ќе црпи сила за себе новото течење? Кои ќе бидат теоретиците на новото течење, каде тие теоретици ќе ја развиваат својата дејност, каде и каква ќе биде нивната аудиторија, од каде ќе се земаат средствата за пропагирањето на идејата, како ќе проникне таа во народот и како ќе се поддржува во него? Од каде ќе се најдат средства за нови учебници, кој ќе ги подготвува, од чии средства ќе се издржуваат училиштата со македонски јазик? - Очигледно, штом комитетите и македонската интелигенција во Бугарија ќе почнат да му се противат на новото течење, или, ако не му се противат, просто не го поддржуваат, јасно е оти од него нема да остане ништо: фантазиите на неколцина Македонци ќе бидат исмеани и повеќе ништо. 

Така ли е всушност? Да разгледаме колку можат да бидат основани таквите претпоставки и разлози? 

Прво ќе го прегледаме прашањето: во каков однос ќе станат комитетите и македонската интелигенција кон едно ново национално течење сред Македонците, коешто бара не само политичко, ами и национално и религиозно ослободување на Македонија, т.е. кон едно течење што прокламира „Македонија за Македонците” против сите претенденти на Македонија, во тој број и против Бугарија и Бугарите? Да си претставиме оти тоа ново течење е незначително. И во тој случај треба да се реши прашањето за односот кон него. Ако новото течење од гледиштето на комитетите е нешто опасно и непожелно, тогаш тоа треба да се искорни уште при самиот зафаток; ако тоа само по себе нема почва, тогаш треба да се остави само од себе да исчезне; а ако е полезно за Македонија, тогаш ќе треба да се поддржи од нив. 

Прашањето дали новото течење има иднина или не, ќе се разгледа подолу, од каде што ќе се види оти тоа, ако се остави само на себе и се игнорира, ќе се развива само, а не ќе опаѓа.&lt;ref&gt; Дека и оваа мисла на Мисирков е точна покажува целиот понатамошен развиток и посебно нашата денешна слобода врз точно истите основни принципи, но дека тоа се согледувало и во тоа време, најдобро сведочи пак загрижениот за бугарштината во Македонија Е. Спространов, кој, меѓутоа, не можел да се ослободи и од македонското во себе. На 13.11.1903 год. утрото по разговорите со К. Мисирков и Ст. Јакимов кај него дома во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Пишувајќи Ви ги моите лични сфаќања за иднината на мојатата татковина Македонија, ги имам предвид големите опасности што се кријат во сепаратистичкото национално движење меѓу еден дел од македонската интелигенција, кое зад себе веќе влече и македонски народни маси, особено во Југозападниот дел на Македонија, со центрите во Охрид, Ресен, Битола и Прилеп”. Потоа Спространов објаснува: „Во сегашниве услови... јас лично сум убеден дека сепаратизмот што зафаќа длабоки корени во масите може да стане решавачки фактор, особено ако масите ги поведат луѓе од типот на Мисирков, Дедов, Мишајков и други... Бездруго, македонските маси со поголема радост ќе го прифатат гледиштето на македонските националисти што проповедаат Организацијата да се претвори од револуционерна во еволуциона. Како таква ќе може легално да работи во Турската Империја. Но овојпат таа нема да има други цели, туку преку добиената културна автономија за Македонија да ја јакне македонската индивидуалност, преку создавање македонски културно-просветни установи на македонски јазик и создавање македонска самостојна црква на чело со македонски патријарх. Како што гледате, господине министер-претседателе, - продолжува Спространов - ваквите идеи што веќе нашироко се прифаќаат од македонското население, не се ни малку за потценување за да не им се посвети високо внимание. Ако притоа додадам дека пропагаторите на македонскиот сепаратизам се зафатиле мошне студиозно и со ентузијазам да печатат книги, речници, читанки, историски учебници и граматика на македонски јазик, тогаш можете пореално да ја сфатите опасноста за бугарштината во Македонија. Убеден сум дека за мошне кратко време, освен тенкиот слој на македонската интелигенција школувана во бугарските училишта, народот ќе го отфрли бугарскиот јазик и ќе го прифати македонскиот, односно мајчиниот, бидејќи ќе нема потреба да го учи, како што со мака го прави тоа со бугарскиот јазик.”&lt;/ref&gt; Затоа, имајќи предвид оти новото течење само од себе ќе расте, треба да се разгледа прашањето дали комитетите ќе се борат со него или пак ќе го поддржуваат? 

Прво се поставува прашањето: дали комитетите, расудувајќи логично, можат да му објават војна на новото течење? Може да се допушти оти таква војна може да се очекува, зашто во комитетите има членови не само Македонци, ами и Бугари, и последниве никојпат не ќе се согласат со новото течење, зашто со него ќе се закопаат бугарските интереси во Македонија; исто така има и меѓу Македонците членови на комитетите лица што ќе расудуваат вака: Сега на старост ние не можеме да учиме нов јазик: бугарски знаеме и бугарски ќе зборуваме, - ние сме Бугари. 

Малку тоа. Мнозина, па и најголемиот дел од македонската емиграција во Бугарија, ќе се противат на новото темење од чисто егоистички причини. Повќе од 5.000 души Македонци има на државна служба само во Софија. Не помалку има кандидати за служба. Меѓу таа македонска интелигентна емиграција има мнозина или што имале или имаат високи должности, пак и коишто се претенденти и кандидати за нив, во тој број и за министерски портфељ. Се знае оти сите тие господиновци си ги имаат најгоре од сe своите лични интереси. За нив интересите на Македонија се едно средство да добијат служба и да се одржат на неа. И интересите на Бугарија не господ знае што означуваат. Но за да се исполнат нивните егоистички планови за убава служба, тие се готови да се покажат повеќе Бугари од самите Бугари, да играат улога на бугарски шовинисти, со неа да ги експлоатираат и бугарскиот кнез и интересите на Македонија, и на бугарскиот народ и на европското општествено мислење, со еден збор, да лажат и на десно и на лево, под вид дека исполнуваат некаков патриотски долг, а всушност да добијат служба, власт и популарност. Штом македонската интелигентна емиграција се состои главно од такви лица што си ги имаат соединето своите интереси со Бугарија и се оближуваат околу бугарскиот кнез, којшто по ќеифот си ги клава и си ги симиња министрите и којшто може да постави за министри не само луѓе што имаат малку популарност сред бугарскиот народ, но и такви што воопшто немаат партија и се „независни“, т.е „и тука го клаваат и таму го клаваат”, - штом имаме луѓе што мислат оти главното достоинство на човекот е не чесно да му служи на својот народ, ами да итрува, т.е. да лаже и десно и лево, - тогаш природно е оти новото течење во развивањето на националното самосознание на Македонците нема да сретне поддршка во нашата емиграција во Бугарија. 

Нема што да се зборува и за учените Македонци во Бугарија: тие едногласно ќе речат оти новото течење е просто апсурд, оти никојпат немало македонска народност и сега ја нема; оти Македонците се Бугари и сл. Секојпат и насекаде бивало така и така ќе биде сега и кај нас. Учените, аристократијата, интелигенцијата и воопшто општествените класи, каде што се имаат лични интереси, стари традиции и предубедувања, се борат со новите течења, каде што се наоѓаат вистината и правината. Тие течења се вкоренуваат првин во долните класи и воопшто кај луѓето без предубедување, готови да се борат со тие предубедувања во заштита на новите идеи, од чие реализирање ќе зависи не само нивната, туку и среќата на нивниот народ. За илустрација на одот и на резултатие од борбата меѓу стари и нови течења доста е да се потсетиме за борбата на христијанството со паганството, реформирањето на Русија од Петар Велики, преродбата на Чесите, Литовците, правописната реформа на Вук Караџиќ итн. 

Туку, да го оставиме излезот на борбата помеѓу старото и новото течење, да се задржиме на прашањето за односот на комитетите кон новото течење. Јас погоре реков оти поголемиот дел од членовите на комитетите ќе бидат за борба со новото течење. Но како ви се чини, дали таа борба ќе биде победоносна за нив? - Не. - Таа само ним ќе им го ископа гробот. Таа ќе ја компромитира и бугарската политика во Македонија. И еве зошто. 

Досега комитетите му велеа на надворешниот свет оти тие работат само за „Македонија за Македонците” и се готови да им дадат секакви гаранции да не стане присоединување на Макдонија со Бугарија. Бугарија ја искажува истата политика по македонското прашање. Комитетите велат оти се готвеше и стана општо македонско востание од сите македонски народности заедно, а не само од „Бугарите”. А кога им велите: штом востанието е општо од сите македонски народности, тогаш зошто Комитетот заседава само во Бугарија, а не и во Србија, Влашко и на друго место, тие одговараат вака: Од тоа што комитетите заседаваат во Бугарија погрешно е да се прави заклучок дека македонските комитети се бугарски; за македонските комитети Бугарија не е ништо повеќе од една држава што им укажува гостопримство на Македонците и им дава слобода да работат слободно до колку таа работа не и’ нанесува штета на државата, т.е. Бугарија во македонското востание ја игра само улогата на Каравлашко во бугарското востание. Бугарија го кажуваше истото. Европејците, се разбира, не веруваа во тоа. Ами сега колку лажовни ќе излезат тие уверувања и на македонските комитети и на Бугарија, ако и едните и другите, од пасивен однос кон едно ново течење што бара „Македонија за Македонците”, а не за Бугарите, или од иронизирање со него, стапат во борба со него? Таа борба ќе им ја симне маската и на едните и на другите и ќе ги востанови симпатиите на европската јавност и на европските влади во полза на новото течење и против лажливците. А без Европа и Русија ни комитетите ни Бугарија не можат ни за јота да ги изменат судбините на Македонија. 

А штом е така, комитетите од ироничен и пасивен однос кон новото течење ќе треба непосредно да преминат кон неговото поддржување. Ете го одговорот на прашањето: каков може да биде односот на комитетите кон новото течење? 

Сега да поминеме на другото прашање: од каде новото течење ќе зема сила ако македонската интелигенција и комитетите во Бугарија зафатат борба со него? Со што располага тоа? 

За одговор на тоа прашање треба во неколку црти да се одбележи улогата на Србија во македонската национална преродба. Да ја пренебрегнува човек положбата што ја има заземено Србија во македонското прашање и нејзината улога во македонската национална преродба е лекомислено. Дури може да се рече дека во најновата историја на Македонија Србија изигра поголема улога од Бугарија. Кога Бугарија со шум сакаше да го реши македонското прашање, водена за носот од македонската емиграција, Србија тихо, со голем успех работеше во Македонија наполно согласно со српската поговорка: „Тиха вода брег рони”. Имаше време кога улогите на овие две држави беа обратни, т.е. Србија шумеше, а Бугарија работеше. 

Да бидеме појасни. 

До Српско-бугарската војна во 1885 г. Бугарите тихо работеа во Македонија. Сливница&lt;ref&gt; Тогашно село во Бугарија, каде што српската војска претрпе тежок пораз во Српско-бугарската војна од 1885 год.&lt;/ref&gt; им покажа на Србите оти ако една Бугарија со Источна Румелија може да и’ покаже на Србија еден сливнички пораз, тогаш соединета Бугарија, заедно со присоединетата кон неа Македонија, во идно време може и сосем да ја победи и да ја пороби Србија. Сливница ја натера Србија да почне една нова борба со Бугарија за Македонија. Најнапред таа борба беше на хартија: Србите докажуваа со громки и плитки фрази оти тие имаат поголемо право над Македонија од Бугарите. Од тоа поминаа пак на громка, но безрезултатна пропаганда во Македонија: им изнаветија на Македонци, млади ученици од бугарски и грчки училишта златни гори за во Србија. Патриотското пропагандно друштво „Св. Сава” од 1888 година отвори пансион за своите ученици стипендијанти. Во 1889 година бројот на стипендијантите на тоа друштво се зголеми, за да се намали по неколку месеци: во ноември месец на таа година околу 40 души ученици Македонци едни тајно, други јавно и демонстративно, поминаа од Белград во Софија за таму да учат (се разбира, со бугарски пари)&lt;ref&gt; Како активен учесник во сите овие манифестации на младата македонска интелигенција, Мисирков навистина точно ги предава настаните што може наполно да се следат во постојната архивска документација во Белград. Меѓутоа, тој сепак направил мал превид: во 1889 год. сепак избегале само мал број македонски студенти ученици од Белград во Софија, додека големата група за којашто зборува тој овде, ја напуштила Србија на почетокот на февруари 1890 год. Од постојните списоци на бегалците не се дознава кога точно пребегал самиот Мисирков, но во едно писмо од К. Мисирков и Гр. Хаџиташковиќ од 11.12.1890 год. до српскиот министер за надворешни работи се вели дека тие го напуштиле Белград „во месец јануари минатата година”. Меѓутоа, во полициските записници стои дека на 4.11.1890 год. во една поголема група сослушувани ученици и студенти од Македонија бил и Хаџиташковиќ и дека дури утрето и таа група го напуштила Белград.&lt;/ref&gt;. Тој неуспех не ги обескуражи одважните Срби: Друштвото „Св. Сава” отвори патриотска потписка во Србија за изградување нова зграда на друштвото за пансион и за свое пропагандно училиште. Во 1890 год. се издигна голема трикатна зграда во која од јануари 1891 год. се отвори пропагандната „Богословско-учителска школа”, за да се затвори по половина година. Но затоа Светосавското друштво за таа половина година направи доста шум: во неа, освен науките, имаше и воена гимнастика и маршеви на учениците со музика по Белград и неговата околина и патување во летото по Србија, каде што се произнесуваа громки здравици.&lt;ref&gt; И за оваа дејност на Богословско-учителската школа во Белград постои исцрпна архивска документација што наполно ги потврдува зборовите на Мисирков.&lt;/ref&gt; Со тоа се сврши шумот во Србија и Србите фатија да работат тихо и упорно: пропагандата помина од патриотското друштво во рацете на Министерството за надворешни работи. Министерството прво ги праќаше своите стипендијанти во српските провинцијални градови за да учат, а после ги собираше во Белград во специјални школи или на Великата школа.&lt;ref&gt; И овие констатации резултираат од Мисирковите лични доживувања во ова време, кога тој беше префрлен од Белград во Шабац и потоа пак во Белград.&lt;/ref&gt; 

Работењето на Србите не остана без резултати при решавањето на македонското прашање. Србите со своите училишта во Македонија успеаја да создадат илузија во европското и во руското јавно мислење дека има Срби во Македонија. Штом една таква илузија поминува пред владите на големите сили за факт, тогаш е јасно оти при решавањето на македонското прашање треба да се имаат пред очи и барањата на српската влада. Следствено, Србија при таа борба постигна повеќе од Бугарија, која со шумот што го подигна остана со загуби, а не со добивка. Ако не се јавеше новото течење во развитокот на националното самосознание меѓу Македонците, коешто ќе ги прирамни загубите на Србија со загубите на Бугарија, тогаш може позитивно да се тврди оти од Востанието бугарските интереси во Македонија само пострадаа, а српските само се зголемија. 

Но српската пропаганда, освен илузијата за српска народност во Македонија и попречувањето да се реши македонското прашање во полза на Бугарите, има и други резултати. 

Во почетокот на нивната пропаганда Србите и не мислеа да ги прават Македонците Срби; тие сакаа просто да создадат во Македонија редум со бугарските и српски интереси, така што во времето на решавањето на македонското прашање да добијат колку што се може поголем дел од неа. Таа цел се достигнуваше едно со најавување историски и други права и сообразувања, а друго и главно, со инакво поставување на прашањето за народноста на Македонските Словени. Последниве можеа да се истават или како нешто средно помеѓу Србите и Бугарите, т.е. ни Срби ни Бугари, а просто Македонци или Македонски Словени, или како Срби. Првата теорија имаше помалку следбеници и беше предназначена за пред европското јавно мислење. Но на таа теорија и беше затворен влезот во Македонија, како и во сите тие средини од каде што излегуваа пропагандистите. Таа теорија беше опасна за српскиге интереси во Македонија, зашто ќе ја повлечеше по себе согласноста на Србија да се образува одделна македонска држава и со тоа Србија не ќе добиеше ни еден дел од неа.&lt;ref&gt; Всушност „македонистичката” пропаганда на Србија влезе и во Македонија, но само со определени манифестации и во времето од 1886 до 1891 год.&lt;/ref&gt; Втората теорија, т.е. сите Македонски Словени се исто такви Срби како и Босанците, Црногорците итн. се вкорени во Србија. Со тоа Србите ги лажеа не само европското јавно мислење и Македонците, туку и самите себеси: тие фатија да ја пропагираат истата идеја и сред Србите со помошта на училишта и книги. Последниве беа и се сите тенденциозни по прашањето за народноста на Македонците. Илузиите на европското јавно мислење за српски интереси ги донесоа своите плодови. Илузиите на самиот српски народ пак не се безрезултатни: во случај на војна за Македониија со кого и да е, Србите како еден сите ќе се нафрлат на непријателот, -српската војска со најсилно патриотско чувство ќе се бори за Македонија. 

Српските усилби да се прегледа од научно гледиште македонското прашање се овенчаа со успех. Бугарите можат да се утешуваат дека прашањето за народноста на Македонците е решено во нивна полза. Тие можат да му турат нему крст. Но не го прават тоа другите учени. Сега веќе има претставници на науката, како професорите И.А. Бодуен де Куртене,&lt;ref&gt; Полјакот во Русија проф. д-р Јан Бодуен-де-Куртене (1845-1929) му беше професор на К. Мисирков во С. Петербург. Нивните односи беа поблиски отколку само како однос помеѓу професор и студент: Мисирков често го посетуваше домот на својот професор и разменуваше писма - на полски и на руски јазик. Бодуен-де-Куртене уште во август 1877 год. престојува во Македонија, потоа ги следи истражувањата на Л. Мазинг за македонскиот јазик (1890-1891), како и оние на П.Д. Драганов, К.Хрон и др., и во својот учебник „Споредбена граматика на словенскитејазици во врска со другите индоевропски јазици” (1901-1902) македонскиот го изделува како посебен од другите словенски јазици. Истовремено, Бодуен-де-Куртене му беше еден од менторите на Мисиркова при изработката и одбраната на дипломската работа (1902), а исто така се залагаше тој да биде оставен на постдипломски студии на Петербуршкиот универзитет. Не случајно и во 1905 год. Мисирков го поканува својот професор за соработка во своето сп. „Вардар”.&lt;/ref&gt; П.А. Лавров&lt;ref&gt; Петар Ал. Лавров (1856-1929) е виден руски славист и професор на К. Мисирков во С. - Петербург. Во 1900 год. тој учествуваше во „Македонската експедиција” на Руската академија на науките што го посети и родното село на Мисирков Постол, каде што се сретна со својот студент и ја имаше неговата помош и соработка. По враќањето од Македонија Лавров заедно со Мисирков работи врз „граматичкиот опис” на Мисирковиот роден говор, а самиот Мисирков направил „опис на неговото родно село Постол на месниот говор” што е всушност неговата прва досега позната научна работа на македонски јазик (1900). Исто така во тоа време, во учебната 1900/01 година, П.А. Лавров првпат го воведува македонскиот јазик како посебен курс на Петербуршкиот универзитет, а специјално за Мисиркова распишува конкурс за златен медал на тема „Народните песни на Македонските Словени како етнографски извор” (1901) што потоа ја брани како дипломска работа „Кон прашањето за народноста и причините за популарноста на македонскиот крал Марко” (1902). Затоа и не е чудно што на прво место меѓу поканетите за соработка во сп. „Вардар“ го поставува својот професор Лавров, кој во 1902 год. го имаше оставено Мисиркова на својата катедра за постдипломски (славистички) студии.&lt;/ref&gt; и В.Јагиќ,&lt;ref&gt; Хрватот Ватрослав Јагиќ (1838-1923) му беше исто така професор во Русија, на кого и подоцна му испраќа свои сепарати. Јагиќ беше наклонет кон посебноста на македонскиот јазик и тоа и јавно го изрази во една своја статија во виенскиот весник „Die Freie Presse” во времето кога Мисирков беше уште во Битола, којашто предизвика остра реакција на Балканот; особено во Белград.&lt;/ref&gt; коишто гледаат на македонските наречја како на одделен претставник на словенската фамилија јазици. Тоа прегледување и таквото решение е српска научна победа. 

Србите напрвија преврат и во сфаќањата и стремежите на Македонците, преврат вистина не и во нивна полза, но уште помалку во бугарска. Тие сакаат да ги направат Македонците Срби, забрануаајќи да се обраќаат пропагандите со нив инаку, освен како „прави” и „чисти” Срби. Тоа не стана. Македонците фатија да се задлабочуваат во прашањето за нивната народност и интересите, и дојдоа до заклучок дека не се тие ни Срби ни Бугари; дека нема за нив ни бугарски, ни српски ни грчки интереси, а дека има само македонски. Србите не ја достигнаа крајната граница на нивните стремежи, но достигнаа таква граница од којашто вистина не може да се оди понатаму, но којашто може да ги успокои поумерените елементи во српското општество и народ. 

Одот на српското влијание во развивањето на народното самосознание кај Македонците и неговите резултати се претставуваат во овој вид: 

Во 1889 год. во Белград во пансионот на Светисавското друштво на Космајска улица имаше околу 50-60 души млади Македонци. Меѓу нив немаше „Старосрбијанци”, а сите беа само од Македонија и по нивното образование, до доаѓањето нивно во Србија, во бугарски или во српски училишта, се делеа на: „бугараши” и „гркомани”. Меѓу нив „србомани” немаше. 

Старите „бугараши“, заедно со новопристигнатите таа година и со некои „гркомани”, на број околу 30-40 души, едни тајно, други јавно и демонстративно, заминаа во Бугарија. Тие млади Македонци, воспитани во Србија во народен, т.е. во дух да ја сакаат најнапред својата татковина и својот народ, па после човештвото, заминувајќи во земјата каде што нема национално самосознание, а наместо него полн индиферентизам кон народните интереси, внесоа во неа нова струја од национално воодушевување и работење за ослободувањето на Македонија. Тие ја составија во Бугарија основата на работењето во полза на Македонија.&lt;ref&gt; Ова искажување не е сосема точно, зашто во Бугарија Македонците работеа „во полза на Македонија” и многу порано, уште веднаш по ослободувањето на Бугарија од руската армија (1878). Меѓутоа, сосем е точно дека дури со доаѓањето на бегалците од Белград во Софија во 1890 год. беше создадена основата на најзначајната македонска институција од тој период Младата македонска книжовна дружина што од почетокот на 1892 год. почна да го издава и својот орган „Лоза” на јазик со многу македонизми и со посебен „македонски правопис”. Токму тоа го изнесе на видело македонскиот „национален сепаратизам”, од кое после произлезе и образувањето на „Комитетот за придобивање на политичките права на Македонија дадени од Берлинскиот договор“ во Солун (1893) што прерасна во моќната ТМОРО.&lt;/ref&gt; 

„Гркоманите” во Белград од година во година се зголемуваа со нови „гркомани” и „бугаромани” но и едните и другите внатре во Србија мачно се преобрнуваа во „србомани”. „Србомани“ се правеа тие само со заминувањето во Македонија како српски чиновници и органи на српската пропаганда. „Србомани“ Македонци имаше само за надворешниот свет и за другите пропаганди во Македонија. Органите на српската пропаганда во својата душа никогаш не се чувстуваа како „Срби” или „србомани”, осооено во првите 10 години, иако имаат тие живеано во Србија. 

Живеењето на млади Македонци во Србија секогаш имаше многу добро влијание врз интересите на Македонија. Тука тие се заинтересируваа за прашањето за нивната народност, за српските филолошки и историски аргументи за нивната народност, за српскиот патриотизам и за неговото крајно изразување во вид на шовинизам или слепо преточитање на своето пред туѓото, за причините на српскиот шовинизам, за улогата на Србија во сегашно и во идно време во македонското прашање и за многу други важни и интересни прашања. 

Вештачкото создавање српски интереси во Македонија беше јасно за сите. Но исто така Македонците сознаваат дека Србија е држава што располага со војска, дипломатија, еден народ и една интелигенција што ќе ги бранат српските интереси во Македонија со примерна преданост и краен фанатизам. 

Борбата со српските интереси во Македонија е претешка не само за Македонците, коишто не располагаат со држава и државен буџет, војска, дипломатија и др., но и за слободна Бугарија. Затоа Македонците во Србија се откажаа од една јавна борба со Србите, но со тоа тие не се откажаа од интересите на нивната татковина. 

Од избегувањето на првата група македонски ученици во 1889 година, за коешто спомнав, сe до 1895/6 учебна година избегуваа кое по мали групи од 5-10 души, кое одделно од по 1-2. Но поголемиот број Македонци остануваа во Србија и бараа пат како ќе се може да се работи во полза на Македонија без да се влегува во отворен конфликт со Србите. 

За да се изработи една таква програма, македонските ученици во Белград во 1893/4 учебна година, во времето на инспекторството над нив на директорот на III гимназија Ѓуро Милијашевиќ, решија да состават македонско друштво во Белград. Целта на друштвото беше неговите членови да се запознаат и да си изработат една програма што ќе ја реализираат во Македонија тајно од српската пропаганда. Јавната цел на друштвото беше изучувањето на Македонија во етнографски, географски, филолошки и историски однос.&lt;ref&gt; Според Правилата на Дружината „Вардар” од 15.3.1894 год., целта на Дружината била: а) да работи врз испитувањето и запознавањето на својата татковина во земјописен, народностен и историски поглед; б) членовите на Дружината заемно да се помагаат, како во воспитен и морален, исто така и во материјален поглед; в) да работи врз сестраната подготовка на своите членови за да можат што подобро да му послужат на својот народ во државата на Неговото Величество Султанот.&lt;/ref&gt; 

Се разбира оти од тоа друштво не излезе ништо, зашто Србите не им веруваа на Македонците и фатија да праќаат во него „Старосрбијанци”, Црногорци, Босанци, Херцеговци и др. Особено таа недоверба и наплив од Срби во македонското друштво настапи во II година од неговото постоење при инспекторот гимназискиот проф. Јуришиќ. Но со растурањето на друштвото не се изменија чувствата и стремежите на Македонците во Србија. Тие фатија да ја следат Револуционерната организација, создадена од Македонци со бугарско-српско образование, како и односот на Србите кон неа. Тие си дадоа отчет од улогата на Србија во македонското прашање досега и за иднина, затоа и ним им припаѓа честа да се создавачи на националниот сепаратизам сред Македонците. Тие се и главните негови следбеници. Меѓу нив има луѓе со висок патриотизам и со здраво разбирање на националните македонски интереси. 

Тие македонци и им дадоа израз на своите убедувања за македонското прашање со издавањето на весникот „Балкански гласник” во Белград во 1902 год. Издавањето на овој весник не можеше да им се бендиса на српските шовинисти, затоа српските весници подигнаа шум против издавањето на „Балкански гласник” обвинувајќи го неговиот редактор за сочувство на македонските комитети, како резултат на кое тој беше протеран од Србија.&lt;ref&gt; Весникот „Балкански гласник” излезе само во 8 броја (7.7-25.8 1902) како орган на Македонскиот клуб во Белград. Како издавач беше потпишан Стефан Јакимов Дедов (1869-1914), а фактичкиот уредник беше Дијамандија Трпков Мишајков (1872-1953). По забранувањето на весникот и затворањето на клубот, Дедов и Мишајков отидоа во руската престолнина и во меморандумот до руската влада и до Советот на С. - Петербушкото словенско благотворно друштво од 12.9.1902 год. меѓу другото пишуваат: „По завршувањето на Правниот факултет во Белград ние почнавме да го издаваме весникот Балкански гласник (Reviue Balcanique), чија цел беше да ги брани интересите на македонските христијани не само од угнетувањето од Турција, но исто така и од разните пропаганди, и да проповеда за самостојна Македонија во политнчки, национален и духовен однос. Српската влада, под влијание на една група луѓе што мечтаат за „голема Србија“... го забрани издавањето на весникот, така што ние немавме можност да ги искажеме во целата полнота своите мисли за интересите на македонските христијани”. Подолу потписнициве велат: „Поради жалните резултати од таквото разделување на христијанското население во Македонија на разни групи непријателски настроени едни спрема други, ние уште пред издавањето на весникот „Балкански гласник“ се обидовме во вид на литературен клуб да основеме кружок што би имал за цел да ја обедини македонската интелигенција во Србија во едно цело, без разлика на убедувањата, и кој би се грижел за создавање единство на мислите сред македонското население. Средствата за достигнувањето на оваа цел беа чисто културни, па сепак и овој план ние не успеавме да го реализираме, бидејќи приврзаниците на идејата за „голема Србија“ го кренаа и против него својот влијателен глас”.&lt;/ref&gt; 

Такви се резултатите од српската пропаганда меѓу нејзините воспитаници и органи, родум од Македонија. По прашањето за народноста на Македонците Србите пред Македонците се придржуваа кон втората од споменатите две теории, т.е. дека Македонците се Срби, и токму затоа кај нив се добија спротивни резултати. Србите сакаа да ги направат Македонците да им служат на српските интереси, т.е. самите да се мислат и на своите сонародници да им велат дека се Срби. Но наместо тоа Македонците фатија да гледаат на себе како на Македонци, со свои одделни цели, и сакаа не да служат како орудија за српски цели, туку да ја употребат српската политика како средство за постигнување чисто македонски цели. 

Ни еден српски воспитаник, особено ако тој има живеано во Србија, не само што не им верува на Србите дека тој е Србин, туку и ги мрази за нивниот шовинизам и ги лаже за да си ја достигне само целта, да добие образование. По свршувањето на учењето може да биде и чиновник на пропагандата, но притоа тој ги мрази и си ја проколнува судбината што е орудие на една пропаганда, којашто си има свои цели, совршено спротивни на интересите на неговата татковина - Македонија. 

Таквиот Македонец обично до стапувањето во српското училиште бил и во бугарско или во грчко или и во едното и во другото. Тој си спомнува како во едното училиштетого уверувале дека тој е Грк, во другото – дека е Бугарин, а тука - дека е Србин. За него е прашање - каде е вистината, зашто сите имаат свои аргументи. Спротивните аргументации не даваат можност да се најде која е најправата и затоа Македонецот решава дека сите се лажни и дека има само една непобитна вистина: Македонците Словени се Македонци и Словени, следствено, треба секој Македонец да ги чува интересите на својата татковина и на својот народ, а не интересите на пропагандите.&lt;ref&gt; Укажувачки пример е обновувањето на Македонскиот клуб во Белград и издавањето на весникот „Автономна Македонија” (1905), чиј главен уредник беше некогашниот соученик и соборец на Мисирков во Белград, Софија и Шабац воденчанецот Григорие Хаџиташковиќ.&lt;/ref&gt; 

Да укажеме и на друг тип Макдонец со српско образование. Тој можеби се смета Бугарин и по проживувањето во Србија 4-5 год. Откако ќе го сврши тој своето образование во Србија, каде тој треба да оди: во Бугарија или во Македонија? И во едната и во другата што ќе прави? Бугарија и Егзархијата во Македонија си имаат чиновници повеќе отколку што им се нужни. Пак и да има место, нема да му го дадат на еден што свршил во Србија, туку на еден свој кандидат. Да го допуштиме уште и тоа, тој да добие бугарска служба. Но ќе се чувствува ли тој на неговото место? - Не. Тој во времето на поминатите негови години во Србија се наоѓал под влијание на цел ред околности што отсуствуваат во Бугарија и затоа неговите погледи се разликуваат од погледите на оние што се образуваа само во Бугрија и се слободни од цел ред преземени мисли и предрасуди. Најмалку, во новата општествена средина тој ќе се чувствува не на своето место. 

И така, Србија со своето замешување во македонското прашање направи огромен успех и треба да си признаеме дека тој не е толку во нејзина колку во наша полза. Таа отвори училишта, кладе конзулства, го ракоположи Фирмилијана и со сето тоа му даде нов правец на нашето прашање. Таа во европското јавно мислење и во самата Србија создаде илузија дека има Срби во Македонија и таа илузија во очите на европејците минува како факт. Таа натера одново да се прегледа прашањето за народноста на Македонците и да се реши ни во полза на Бугарите, ни во полза на Србите, а во полза на одделна македонска народност. Таа воспита цело поколение Македонци што имаа, имаат и ќе имаат најрешавачко значење во новата историја на Македонија. Српските воспитаници играат важна улога во македонското прашање, без да се обраќа внимание на тоа дали тие работат под бугарска, под српска или под македонска фирма, како и без разлика дали се тие во морален однос луѓе високи или не. Српски воспитаници има од сите тие категории и во сите нив српското влијание се покажува благодатно за Македонија. Српските воспитаници што работеа под бугарска фирма ја создадоа и ја поткрепија македонската револуција; на нив се должи и политичкиот сепаратизам. Националниот сепаратизам се должи на српски воспитаници идеалисти што работат под српска маска, а во душата своја се признаваат за Македонци;&lt;ref&gt; Најубедлив пример за тоа беа добар дел од членовите на МНЛД што имаа или српско или пак и српско и бугарско образование и воспитание: Мисирков, Чуповски, Константинович, Русуленчич, Петковски, Антонович, Ничота, Мишајков, Дедов, Џолевски, Николовски и др.&lt;/ref&gt; српските воспитаници, со своето образование во Србија, се образуваа во национален дух, наместо во национален индиферентизам во Бугарија, иако некои од нив целосно не престанаа да се викаат Бугари, но меѓу нив и Македонците со чисто бугарско образование и самите Бугари се отвори една голема пропаст: тие со своето образование застанаа на средината меѓу Бугарите и Србите, т.е. викајќи се по традиција Бугари, тие престанаа да се такви во својата душа: тие станаа Македонци. Најпосле најдолните, најочаените органи на српската пропаганда, родум Македонци, пак се полезни за Македонија: од нив се образува класа од недоволни од српската пропаганда за коишто нема пат кон Бугарите; тие ќе ја зголемат класата од националните сепаратисти. 

Значи, ако и ние се лажеме во претпоставката оти националниот сепаратизам ќе биде поддржан од комитетите, од Организацијата и од македонската интелигентна колонија во Бугарија, тогаш, и во таков случај, доста е една силна српска пропаганда во Македонија за да земе најголеми размери националниот сепаратизам. 

Но новото течење среќава и ќе среќава најдобар прием уште во неговиот зафаток и кај најдобрата, најинтелигентната и непродадената македонска интелигенција, како и што е резултат на умствениот и моралниот развиток на последнава. Има и ќе се најдат мнозина интелигентни Македонци што се готови да си го дадат животот за интересите на својата татковина и својот народ, коишто ќе се запрашаат: што е поважно за нас Македонците - општобугарските, општосрпските, општогрчките или македонските интереси? И ќе одговорат дека интересите на татковината секогаш се погоре од интересите општонародни и дека последниве се само средство за првите, а не наопаку. Мала набљудателност треба за да се убеди човек во таа вистина. Најнапред, од секого се знае оти ние ги милуваме нашата татковина Македонија и нашиот народ, зашто секој ден ги гледаме и ги изучуваме со своите органи на чувствата. Во неа и сред него сме родени. Од детинството сe што им е мило ним и нам ни е мило; на сe што се радуваат тие и ние се радуваме; тие плачат и ние плачеме; тие се смеат и ние се смееме. Општата радост и жалост, општите преданија и обичаи нe прават сите нас едно цело - еден народ. Но штом ќе ја поминеме границата на Македонија, или на југ или на североисток или на север, т.е. во Грција, Бугарија, Србија, наеднаш ќе почувствуваме оти на нас дува веќе друг ветер; ќе почувствуваме дека ние таму сме само неканети гости. И оти ако сакаат таму да ни се покажат браќа, тоа го прават за да нe ограбат нас и да нe експлоатираат. Грците, Бугарите, Србите сите заедно нe уверуваат нас дека ние сите сме само од нивната народност и оти нашиот спас е само во соединувањето на цела Македонија, или барем на еден голем дел од неа, кон нивната држава. Секој од нас ќе забележи оти тие луѓе, за кои ние знаевме само од книга и ги знаевме како луѓе што сакаат да ни поможат да се ослободиме, ни се покажуваат нам за пријатели и сонародници и ни се присторуваат за наши покровители, не затоа што сме ние Грци, или Бугари или Срби, не зашто се грижат за некакви општонародни интереси во кои влегуваат и нашите, не зашто сакаат да поможат и да нe избават нас, а само со чисто егоистички цели, т.е. тие го експлоатираат тоа што ние се викаме со нивните народни имиња и сакаат, врз основа на постое њето на тие народни имиња во нашата татковина, да ја зголемат својата татковина, да ги обезбедат своите интереси со завладувањето ако не на цела Македонија, тоа барем на голем дел од неа. Не ни покажува ли тоа оти малите држави, па и секоја една земја, со гонењето општонародни цели гонат не хумани цели, ослободувањето на поробените, ами чисто материјални и егоистички цели, т.е. зголемувањето нивно за свој интерес, без да се гледа дали ќе настапи подобрување во судбината на Македонија или не. Значи, месните интереси се јавуваат главни, а општонародните второстепени; првите се цел, вторите - средство. Имињата: Бугарин, Србин, Грк во Македонија се средство на малите држави за да нe заробат нас. Ако и ние ја сакаме нашата татковина и самите себеси, тогаш и ние треба да ги претпочитаме нашите месни македонски интереси пред општобугарските, општосрпските, општогрчките. Ние треба да создадеме таква положба - да нема во Македонија ни бугарски, ни српски ни грчки интереси, зашто таму нема Бугари, Срби и Грци, ами има само Македонци од словенско потекло и некои други македонски народности. Нашите интереси треба да си ги изучиме и да си ги заштитуваме сами, а не да ги даваме во туѓи раце за да ги експлоатираат малите балкански државички. 

После, националниот сепаратизам ќе има место и кај луѓе што гледаат од практично гледиште на работите, без да се занимаваат многу со теоријата за нашата народност. Така, тие ќе расудуваат: ако една Канада може да и’ се лути на Англија затоа што последнава, за да си биде во добри односи со Сев- Американските Соединети Држави, им ги пожртвувала ним интересите на Канада и последнава сега сака да се ослободи од Англија и сама да си ги брани своите државни интереси, зашто подобро си ги разбирала, - тогаш зошто Македонија да не и’ се лути на Бугарија затоа што таа не може да ги брани македонските интереси, ами само ги експлоатира нив, и зошто Македонија да не рече: Јас пролевав крв од мои синови, нека ги бранат моите интереси тие самите, а не твои Начович, Цоков, Станчев и тн. 

Исто така мнозина ќе забележат оти малите држави се однесуваат со таква недаверба кон улогата на Бугарија во Македонија како што се однесуваа големите сили кон улогата на Русија во бугарското ослободување. Последниве се плашеа од една „С.-Стефанска Бугарија”, зашто мислеа оти Русија ќе си ја присвои. Исто така, малите држави мислат сега оти Бугарија сака да се ослободи Македонија за да си ја присвои. Но кога видоа западните држави оти се излагани и оти Бугарија раѓа такви луѓе како покојниот Стамболов и живиот Свирчо, се успокоија и зедоа против волјата на Русија да го прават тоа што самите го расипаа во Берлин. Не ќе се најдат ли и кај нас луѓе што ќе разберат оти довербата на малите држави кон нашата татковина ќе зависи од наши стамболовци и свирчовци, но коишто ке ја видат опасноста за нашите национални интереси не во Русија, ами во Бугарија? Повеќе е од за верување оти ќе се најдат и такви. И тие ќе бидат крајните сепаратисти. 

И најпосле, мнозина ќе забележат оти најголемата наша несреќа се крие во тоа што кај нас нема местен македонски патриотизам. Да беше кај нас тој, ние кај и да сме ќе мислевме и ќе работевме само за Македонија. А сега едни од нас гледаат на себе како на Бугари и ги соединуваат нашите интереси со бугарските и наместо да ја изучуваат Македонија во секаков однос, наместо да ја изучуваат историјата на Македонија во сите времиња, ги изучуваат бугарските интереси и бугарската историја и не честопати оние периоди од неа што немаат никаков однос кон Македонија. Така на пр., г. Баласчев,&lt;ref&gt; Георги Баласчев (1869-1936) од Охрид е историчар и публицист, познаник на Мисирков од заедничкиот престој во Белград (1889) и во Софија (1890), кој во времето кога се ставаа основите на ММКД, под псевдонимот Е з е р с к и, ја објави првата книга на македонски јазик за „лозарското” движење „Неколку кратки летописни белешки за состојбата на западните Македонци...” (Софија, 1890). Иако потоа живееше во Бугарија и беше на бугарска служба, Баласчев не еднаш го креваше гласот во полза на својата поробена и подоцна раздробена татковина. Макар што беше еден од главните издавачи на сп. „Лоза”, потоа се занимаваше со историјата и археологијата на старото бугарско ханство што ја предизвика и реакцијата на Мисирков.&lt;/ref&gt; охриѓанец родум, наместо да се занимава специјално со историјата и интересите на Македонија, ми ги изучува бугарските интереси и „материјалната култура на бугарското ханство”&lt;ref&gt; Белешки врху вештествената култура на старобалгарското ханство и основанието му в Европа, с една картина, от Г. Баласчев (Собствено издание), Софија, 1902.&lt;/ref&gt; нешто што го има за Македонија истото значење како и историјата на Абисинија до покрстувањето на Абисинците. Други од нас се во Грција и ги проучуваат грчките интереси и грчката историја. Друг охриѓанец, Димица,&lt;ref&gt; Охриѓанецот Маргарит Димица (1824-1903) е еден од истакнатите приврзаници на грчката националистичка пропаганда во Македонија, а во своето научно дело, како универзитетски професор во Атина, се определува исто така само за старата македонска историја.&lt;/ref&gt; се подвизува во Грција и за него има значење историјата на Македонија само до нејзиното завојување од Римјаните. Други Македонци во Србија се прават српски патриоти и работат наместо за Македонија - за српските интереси. Така, еден богат кожарски трговец по име Коста Шуменковиќ&lt;ref&gt; Не случајно Мисирков зема тројца од Охрид што се свртеле на три различни страни и се ставиле во услуга на трите националистички пропаганди за завојување на татковината. Коста Шуменковиќ од Охридско навистина беше едно од најактивните орудија на големосрпската пропаганда во Македонија.&lt;/ref&gt; по смртта своја пожртвува 500.000 франкови за српските училишта. Доста се таквите жални резултати од врзувањето на нашите интереси со туѓите за да се убедат мнозина дека нашиот спас е само во националниот и религиозниот сепаратизам. 

Во луѓето со такви убедувања, како и сите Македонци незадоволни од пропагандите ќе биде во прво време силата на новото течење. Но така ќе биде само во почетокот. Бројот на приврзаниците јавни и тајни ќе расте, не по дни, а по часови. Важно е тоа што до кога што ќе има во Македонија бугарска пропаганда, ќе има и српска. И двете пропаганди се држат само со бугарски и српски пари. Незадоволните од втората до Востанието беа повеќе. По Востанието бројот на незадоволните од обете пропаганди ќе се израмни со зголемувањето на незадоволните од бугарската пропаганда. Но и да не биде тоа, една српска пропаганда е доста за да создаде превосходна почва за новото течење. Сите Македонци од српската пропаганда ќе бидат на страната на новото течење: органите на пропагандата ќе сочувствуваат тајно, а неплатените Срби ќе ја исповедуваат својата македонска народност јавно. 

Најпосле, и мнозина Македонски Словени со грчко образование ќе се признаат за Словени. Сега тие не го прават тоа, зашто треба да се викаат Бугари, а името Бугарин кај Грците се става многу долу. После, сите, од Македонците се готови да направат отстапки од своја страна за обединувањето во едно национално цело, но ни еден од следбениците на трите национални пропаганди нема да ја изневери својата пропаганда за да капитулира пред друга. Националното обединување на Македонците може да стане само со компромис помеѓу нив, а не со капитулирање на едните пред другите. А кој компромис и е новото национално македонско течење. 

Оттука е јасно оти ако новото течење и не добие некаква поддршка од многубројната интелигентна македонска колонија во Бугарија, пак ќе се развива, само ќе се развива веќе како течење насочено специјално против бугарските интереси во Македонија. При големиот развиток на новото течење и при силниот отпор од Бугарија, може да се очекува за него поддршка од страна на Србија. Колку и да се покажува тоа недобро и опасно за Србија, сепак тоа не им противречи на српските интереси. За Србија е важно Македонија, ако не биде српска, да не биде и бугарска. Штом ќе се види оти таа никојпат нема да биде српска, Србите ќе можат да се одвратат од своите утврдувања дека Македонците се Срби и ќе ги признаат за одделно словенско племе, еднакво блиско до Србите и до Бугарите.&lt;ref&gt; Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.&lt;/ref&gt; 

И така, македонската национална преродба е настапен историски процес што има под себе јака почва и голема иднина. Таа се должи главно на конкуренцијата помеѓу Бугарија и Србија по македонското прашање. Како преодни стадиуми кон полното одделување на македонските интереси од бугарските и српските, т.е. кон националниот сепаратизам, служат политичките револуционерни организации и политичкиот сепаратизам пропагиран од нив. Како главен извор за зголемувањето на бројот на националните сепаратисти ќе служи зголемувањето на конкуренцијата помеѓу бугарската и српската пропаганда во Македонија и бројот на лицата незадоволни од тие пропаганди. Националниот сепаратизам ќе се зголеми исто така и од лицата што ја осознаваат сета штета од националните и верските пропаганди, кои под вид дека ги бранат нашите интереси, безбожно ги експлоатираат нив, и коишто ќе се решат на борба за националното обединување на Македонците против сите тие пропаганди. Борбата со него е опасна не за него, а за неговите противници. Од таа борба тој ќе излезе победник, уште повеќе што реформите во Македонија ќе и’ дадат нејзе можност да се ослободи од туѓите влијанија и да го пренесе центарот на преродбата внатре во неа. 

== Наводи ==

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>f1jyl29w78qvssg2bjjevgx3xi5khnn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Составувала ли, составува ли и може ли Македонија да составува од себе одделна етнографска, и политичка единица?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1602</id>
    <revision>
      <id>5091</id>
      <parentid>4132</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:44:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5091</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116449" sha1="mvdblbbfjynqunyrld47tlsi6zbypzp" xml:space="preserve">Во трите гореизложени статии јас ги разгледав најважните за мене, па ми се чини и за сите искрени патриоти прашања. Мислам оти читателот без коментари ќе разбере што сакав во нив јас да речам. 

Но сe што реков јас во нив ќе си остане без добар фундамент ако не се разгледаат некои теориски прашања, од чие правилно поставување ќе зависи успехот во нашето општо работење во полза на нашата татковина и нашиот народ. 

Мнозина ќе се запрашаат: За каков национален сепаратизам овде се зборува? Не се мисли ли да се создава сега нова македонска народност? Но тоа нешто е вештачко и како такво ќе трае ден до пладне. Ами каква нова, т.е. македонска народност, кога ние, нашите татковци, дедовци и прадедовци се викале Бугари? Дали Македонците во нивната историја пројавувале некаква општа работа политичка и духовна? Како се однесувале тие кон другите балкански народности и обратно? 

Во оваа статија јас ќе се потрудам да одговорам на тие и на многу други слични прашања и со тоа, според мојата сила, да ги разјаснам научните основи на националниот сепаратизам, како и да покажам на неправилноста на тие приговори што се поставуваат од неговите противници, коишто со тоа сакаат да го компромитираат него како нешто вештачко. 

Едно од првите прашања што ќе го постават противниците на националното обединување и преродување на Македонците ќе биде: Каква македонска словенска народност? Никогаш немало македонска народност, ќе речат тие, па и сега ја нема. Во Македонија секогаш имало, па и сега има две словенски народности: Бугари и Срби. Значи, некаква македонска словенска национална преродба е просто празна работа на неколку фантазери,&lt;ref&gt; Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.&lt;/ref&gt; коишто притоа немаат никаков поим за јужнословенската историја. 

Македонија, после ќе речат нашите противници, не претставува ни географска, ни етнографска ни историска целина. Таа никако не повлијаила врз судбините на соседните народи, а била арена на политичка и културна борба меѓу разните балкански народности. Истите размислувања за нашата татковина може ќе ги чуеме и од некои од нашите сонародници - Македонски Словени што се викаат Бугари, кога ќе се исцрпат сите други средства за борба со македонското национално обединување. Во Македонија нема јазик, ами има многу наречја различни меѓу себе, но сите сродни со бугарските наречја и со нив составуваат една целина - бугарскиот јазик. Други од македонските наречја се поблиски до српскиот јазик, ќе ги продолжат своите приговори нашите противници. 

Колку и да се основани сите наведени приговори на нашите противници против опшноста на Македонските Словени и нивната припадност кон една самостојна словенска целина, пак ми се чини дека можат да им се направат и не помалечки контраприговори, од кои ќе се види дека националното самосознание и преродба на Македонските Словени е нешто многу обично и разбирливо. 

На првата забелешка од нашите противници, оти никогаш немало македонска словенска народност, може многу просто да им се одговори: што немало понапред - може да се стори подоцна, доста е да се имаат различни историски услови со свои одделни барања. 

Некогаш сите Индоевропејци составувале еден народ со еден јазик што го востановуваат сега лингвистите преку споредување на старите и новите индоевропски јазици. Но исчезнаа тие историски услови во кои Индоевропејците се разбираа помеѓу нив и настапија други историски услови во коишто започна цепењето на јазикот, на општото национално самосознание, со заеднички јазик, верувања, ќуди, преданија и др. Но тоа делење пак беше на големи делови или народни групи, како, на пр., индоиранската или ариската, германско-словенско-литовската и др. Тие групи со стекот на подоцнешните историски услови се подразделија на јазични фамилии, како: индиската, иранската или персиската, ерменската, грчката, трако-илирската, италиската, келтската, германската, словенската и балтиската или литовската. Словенската, приближно од околу раѓањето на Исуса Христа, се раздели првин: на источнословенска или руска, на западнословенска и на јужнословенска група. И само од последнава се оддели бугарскиот словенски народ, со името Бугари, наврзано на бугарските Словени од несловенските Бугари. 

Ако сега нашите противници го допуштаат образувањето на помали етнографски целини од поголема, како последица на историска неопходност, и ако тие досега гледале на Македонците како на Бугари, тогаш зошто сега тие не можат и не сакаат да го допуштат образувањето од таа голема етнографска целина што ја викале сите, па и тие, бугарски народ, две помалечки целини - бугарска и македонска? А сегашните историски околности тоа го сакаат, како што го сакале некогаш образувањето на бугарскиот, српскокрвахскиот и словенечкиот народ од јужнословените или полскиот, чешко-словачкиот и лужичкосрпскиот од западнословенската група. 

Формирањето на Македонците во одделна словенска народност е најобичен историски процес, сличен на процесот на образувањето на бугарскиот и српско-хрватскиот&lt;ref&gt; Иако Мисирков зборува и одделно за Срби и за Хрвати, сепак повеќепати двата народа ги смета како еден во типолошка смисла, како што и српско-хрватскиот јазик го сфаќа како таков.&lt;/ref&gt; народ од некогашните јужни Словени. 

Да ги споредиме овие два процеса. 

Едни историчари и филолози тврдат оти јужните Словени уште до доаѓањето на Балканскиот Полуостров се разликувале помеѓу себе, т.е. составувале два одделни народа: Словени /Бугари и Словенци/ и Србо-Хрвати. Така тврдеа Копитар.&lt;ref&gt; Јернеј Копитар (1780-1844) е словенечки преродбеник и угледен австриски славист, автор на првата научна словенечка граматика, издавач на стари словенски споменици и значаен помагач на филолошкото дело на В. Ст. Караџиќ.&lt;/ref&gt;, Миклошич&lt;ref&gt; Словенецот Франц Миклошич (1813-1891) е еден од најистакнатите слависти во 19 век, автор на „Споредбена граматика на словенските јазици”, „Речник старословенско-грчко-латински” и „Етимолошки речник на словенските јазици”.&lt;/ref&gt; и Шафарик.&lt;ref&gt; Словакот Павел Јозеф Шафарик (1795-1861) е истакнат словачки и чешки филолог и етнограф, чии најзначајни дела се: „Историја на словенскиот јазик и литература на сите наречја”, „Словенски древности”, „Словенска етнографија“ и др.&lt;/ref&gt; 

Други историчари, особено лингвисти /јазикознајци/ тврдат оти сите јужни Словени во времето на своето преселување на Балканскиот Полуостров зборувале на разни дијалекти /наречја/ од еден јазик и сите се викале со едно општо име: Словени. Словени се викале и Србо-Хрватите. Имињата Срби и Хрвати се носеле од малечки јужнословенски групи и биле племенски, а се сториле народни само кога нивните носители, т.е. племињата Срби и Хрвати образувале големи држави. Сите Словени, поданици на српската држава, се викале наместо Словени - Срби, а на хрватската држава - Хрвати. Така учи проф. Јагиќ&lt;ref&gt; Хрватот Ватрослав Јагиќ е еден од најголемите слависти воопшто во 19 и 20 век, долгогодишен професор по словенска филологија во Одеса, Берлин, Петербург и Виена, автор на многубројни славистички студии и изданија на стари словенски текстови и основач и издавач на славистичкото списание „Архив за словенска филологија” во Виена, како и на незавршената „Енциклопедија на словенската филологија”.&lt;/ref&gt;, а заедно со него и неговите ученици. Тој и на сегашните јужнословенски јазици не гледа како на три целини, точно разграничени, туку како на синџир дробни наречја што се слеваат едно во друго, како што влегуваат колцата во синџирот од една страна во едното соседно, а од друга страна - во другото соседно колце. 

Ако се довериме на првата теорија, т.е. дека Бугарите и Србо-Хрватите се преселија на Балканскиот Полуостров како готови одделни целини, тогаш се поставува прашањето до каде се простираа тие народности во времето на преселувањето и дали сите дојдени бугарски Словени останаа и досега такви или некој дел од нив се посрбија? И дали сите дојдени Србо-Хрвати останаа како такви или дел и од нив се побугарија? При допуштањето да се доселија готови јужнословенските народности на Балканскиот Полуостров совршено неосветлено останува прашањето за границите меѓу Бугарите и Србите, особено прашањето со какво население беа населени средновековните: Морава, Кучево и Браничево, или, со други зборови, денешното Кралство Србија? За нив, врз основа на византиските историчари, особено на Константин Порфирородни,&lt;ref&gt; Константин Порфирогенит (905-959) е византиски цар и автор на повеќе историски списи, меѓу кои и „За управувањето на Царството”, каде што дава многу податоци и за доселувањето и животот на Словените на Балканскиот Полуостров.&lt;/ref&gt; Шафарик вели дека тие беа населени со бугарски Словени што бидоа посрбени во 13 и 14 в. Ако се допушти за верна таа теорија, ќе биде јасно оти еден народ не секогаш може да устои против притисокот од туѓи соседни народи, а губи еден свој дел во корист на посилниот сосед, и друго, од неа се гледа оти народите можат да се состават од два блиски народа, слеани во едно, како последица на историска неопходност. 

Што има бидено во средните векови, зошто да не може да биде и сега? Бугарскиот народ ја загубил скоро цела денешна Србија во корист на Србите и се помирил со мислата за таа загуба и не сметајќи ја за таква. Зошто тој не може да се помири и со мислата за загубувањето на Македонија, кога тоа загубување е исто така неминовна неопходност, како што беше неминовна неопходност и загубувањето на Србија? Историските околности неминовно водеа до загубувањето на Србија за Бугарија во корист на Немањиќевците и на српството, прво во политички, а после и во национален однос; а историските околности создадени од Берлинскиот договор направија Македонија да биде загубена за Бугарите, прво во политички однос, а после и во национален. 

Уште една паралела со историјата на Србија: да беше Србија незадоволна од својата судбина во државата на Немањиќевците, таа ќе правеше обид да се ослободи и да им се спротистави ним со стремежот да се присоедини кон Бугарија; но обидот ќе беше направен и ќе доведеше до саканите резултати само ако дозволуваа историските околности; но последниве не го дозволија тоа и Србија се помири со околностите и беше загубена за Бугарија. Истото е и ќе биде и со Македонија. Македонија направи обид најнапред да се ослободи од Турција, но, за жал, обидот излезе неуспешен. Можеби по ослободувањето ќе се мислеше и за соединување со Бугарија. Но оваа година ни покажа оти историските околности никојпат не ќе дозволат да се соедини цела Македонија со Бугарија; сега за Македонците и Бугарите останува едно од двете: или делење на Македонија меѓу балканските државички и со тоа загубување на 2/3 од Македонија за Бугарите и Македонците, или полно пресечување на врските со Бугарите и поставување на македонското прашање врз наполно неутрална, чисто македонска основа. Кога така го поставува неопходноста прашањето, тогаш јасно е оти секојпат и од секого ќе биде претпочетено второто. И вистина, зар ќе се реши еден искрен патриот Македонец да ги жртвува: Костур, Лерин, Битола, Охрид, Ресен, Прилеп, Велес, Тетово, Скопје и др. за соединувањето на Македонија до левиот брег на Вардар со Бугарија? Зар има поголема близост помеѓу еден Македонец од Источна Македонија и еден – рушчуклија 133а или еден Македонец од Источна и Западна или Северна и Јужна Македонија? Кога историската неопходност категорички ни изјавува: Македонци, или соединувајте се меѓу себе и отцепете се од другите балкански народи или гответе се за дележ на нашата татковина! - сите искрени патриоти Македонци ќе го примат првото. Па тоа им го налага на Македонците и човештината: зар е човечка сегашната состојба во која ја имаат доведено Македонија пропагандите? Во една куќа таткото е од една народност, едниот син од друга, другиот од трета народност и еден Господ знае до кога ќе продолжи да биде така! Човештината бара од нас да се искорени во нашата татковина таа ненормална состојба и да се примират брат со брат, татко и деца. Таквото обединување е неопходност, а не ни е нужно семејно непријателство за некакво обединување со Бугарија што никојпат не ќе биде допуштено ни од малите балкански ни од големите држави. 

Значи, во сегашните политички околности има не помалку основа за загубување на Македонија од страна на Бугарите, отколку основата за нивната загуба на денешна Србија во средните векови. И како што загубувањето на Србија во политички однос го повлече по себе загубувањето нејзино и во национален однос, исто така раздробувањето на С. - Стефанска Бугарија во политички однос ќе го повлече и раздробувањето нејзино во етнографски однос. Околностите создаваат културна и национална близост меѓу луѓето и околностите ги раздвојуваат роднинските елементи. 

Такво сопоставување може да има помеѓу првата, т.е. теоријата за населувањето на Балканскиот Полуостров од јужни Словени формирани во две народности строго разграничени во етнографски и географски однос и постепеното изменување на етнографската карта на Балканскиот Полуостров, од една страна, и процесот на современото национално обособување на Македонија од друга. 

Сега да видиме дали од гледиштето на другата, т.е. Јагиќевате теорија за образувањето на јужнословенските народности може да се објасни со настанувањето, при сегашните политички околности, на една нова македонска словенска народност? 

Јагиќ ни вели дека јужнословенските јазици се и биле синџир од наречја; исто така дека сите јужни Словени до образувањето на бугарската, српската, хрватската и словенечката&lt;ref&gt; Во историјата не е познато да постоела и посебна словенечка држава под какво и да е име.&lt;/ref&gt; држава се викале со едно име -Словени. По должината на тој синџир од јужнословенски племиња и наречја како да се образувале 4 јаки јазли, што ќе рече, 4 држави со разни имиња, т.е. словенечка, хрватска, српска и бугарска држава. Тие јазли, т.е. држави, според силата што ја имаа кога се образуваа, си ги разделија меѓу себе сите колца - племиња и наречја на јужнословенскиот етнографски синџир и ги крстија со нивното име. Jазлите како свој центар си го имаа носителот на националното име; со зголемувањето или смалувањето на политичката моќ на носителот на националното име и последново се раширува или се смалува. Така станале имињата Србин и Хрват народни од племенски, така се присоединиле механички кон нивните носители соседните племиња со своите наречја и составиле со нив еден народ, постепено асимилирајќи се со своите покорувачи или присоединувачи. 

Ако образувањето на јужнословенските народности е механичко-политички процес, тогаш истиот не е нешто невозможно и во сегашно време. Во јужнословенскиот јазичен синџир има неколку колца надвор од српскиот и бугарскиот политички јазол: тоа се македонските наречја. И вистина, тие колца, бидејќи помеѓу себе се најблиски, имаат некои црти на исток блиски со бугарските и на север со српските колца. Тие колца во разни времиња беа со разни имиња бојадисани, додека во 4-та четвртина на XIX век боите не фатија да се ставаат една врз друга и не се парализираа една со друга. И едната и другата боја не се држеше јако за колцата и малку по малку боите фатија да се рушат и под нив фати да сјае нивната природна боја „словенска” со одблесок „македонски” од географската област во која се распределени. Носителите на тие колца-наречја некогаш се викале „Словени”, а после ту Бугари ту Срби, додека конкуренцијата на овие две имиња не ги направи обете туѓи за Македонските Словени и тие не фатија да се именуваат со старото географско име на својата татковина. Името Македонец првин се употребуваше од Македонските Словени како географски термин за покажување на своето потекло. Тоа име им е општо познато на Македонските Словени и сите со него се именуваат. Штом е така и штом образувањето на народноста е политичко-механички процес, тогаш се имаат сите нужни услови за одделување на Македонија во самостојна етнографска област: Македонците имаат општа татковина, последнава постепено со реформи се одделува во самостојна политичка целина, во неа има „неколку колца од јужнословенскиот јазичен синџир”, тие колца многу лесно се обединуваат со општото признавање на средното од нив за општо орудие во искажувањето на литературната реч за сите интелигентни луѓе во Македонија и за во книгите и во училиштата. И така, сите услови за националната преродба на Македонија се имаат на лице, па и таа преродба и од гледиштето на втората историска теорија за образувањето на малите етнографски единици од една поголема на Балканскиот Полуостров е совршено логична. 

Тоа може да им се забележи на оние што велат оти никогаш немало македонска народност. - Немало, ама ја има сега и ќе ја има за напред. 

Сега да се запрашаме друго: дали ќе биде точно да се вели дека во Македонија има две народности, и ако има една, тогаш дали таа народност може да биде наречена српска или бугарска? 

Во Македонија, како и во секоја друга земја, има многу наречја, блиски едно до друго. Таа блискост на едно наречје се пројавува, од една страна, кон сите други македонски наречја во општите фонетски или звуковни, морфолошки или формени и лексички или зборовни особини; од друга страна, секое наречје е најблиско до неговите соседни наречја, имајќи со нив општи особини што се немаат во пооддалечените од него други наречја, и тоа западниот дел од наречјето е поблиско до неговиот западен сосед и со него тукуречи се слеваат, источниот до источниот итн. и така наречјата како да се врзани едно со друго како колцата во еден синџир. Сега се поставува прашањето: кои колца од нашиот синцир наречја ќе се наречат српски, а кои бугарски и врз која основа? 

При решавањето на ова прашање не треба да се забораваат и следниве прашања: кои наречја од српскиот и од бугарскиот јазик се признаваат за најтипични за овие јазици и кои нивни особености се признаваат за најкарактеристични за едниот и за другиот јазик? Дали тие најкарактеристични црти се имаат во сите македонски наречја? Дали македонските наречја имаат свои општи карактеристични особености што се немаат ни во српскиот ни во бугарскиот јазик? Дали во македонските наречја поодделно преовладуваат македонизмите пред србизмите или бугаризмите или обратно? Најпосле, дали особините на крајните или периферни македонски наречја и говори ни дозволуваат да ги сметаме за поблиски до средното и најтипично македонско наречје велешко-прилепско-битолското или до централните наречја на српскиот и бугарскиот јазик? 

Како најтипичен и раширен српски дијалект се јавува босанско-херцеговското или јужното српско наречје што од времето на Вук Караџиќ е литературен јазик на Србо-Хрватите. Централното или велешко-прилепското македонско наречје никојпат не може да биде по своите особини однесено кон српскиот јазик, зашто меѓу него и централното српско-хрватско наречје или сегашниот српско-хрватски јазик има исто таква разлика како и меѓу чешкиот и полскиот јазик. Ќе се рече, во средината на Македонија Срби нема. Од сегашното признавање на постоење на Балканскиот Полуостров само три словенски народи: Словенци, Србо-Хрвати и Бугари, со негирањето на Срби во центарот на Македонија, како индиректно да се признава имањето таму Бугари. Но дали денешното гледиште е правилно? Нема Срби, значи има Бугари. Но немањето Срби дали навистина значи дека има Бугари? 

Во централното македонско наречје, меѓу другото, се имаат вакви фонетски особини: старомакедонските гласови ъ и ь, во оние места каде што се имаат зачувано, преминуваат во о и е, на пр., денот од старомакедонското дьньтъ преку дьнът; сонот од сънътъ; наместо старото тј и дј имаме ќ и ѓ или јќ и јѓ, на пр., врејќа и туѓа&lt;ref&gt; Иако Мисирков и во текстот не ја употребува оваа антиципација на мекоста, овде веројатно се работи за печатна грешка, па наместо туѓа треба да стои тујѓа.&lt;/ref&gt;; наместо нј имаме јњ, на пр., којњ наместо конј, наместо ?- а, на пр., рака и др. Сите тие особини не се српски, но не се ни бугарски. Тие се немаат во главното бугарско наречје - источнобугарското што служи и за литературен бугарски јазик. 

Ако источнобугарското наречје се признава за најтипично, тогаш многу е јасно оти самата географска далекост на македонскиот центар од него е доста да покаже дека последниов не може да биде бугарски. 

На источнобугарското наречје сега се гледа како на најтипично и најчисто од туѓо влијание бугарско наречје. Тоа во споредба со западнобугарското е пораспространето. Во последново има голема разлика од источното наречје, но, покрај неговата оригиналност, се признава во него српско влијание. Македонските наречја имаат пак свои оригинални особини, а бидејќи се наоѓаат во соседство со Србите се признаваат пак за не чисти од србизми. Освен тоа, тие се на крајниот запад. Поради сите тие причини, а најглавно затоа што Македонците за своето ослободување од грчкиот патрик и од Турција до последната руско-турска војна работеа заедно со Бугарите под името Бугари, а местата за таа борба беа околу Бугарија, т.е. во Стамбул, Влашко, Југозападна Русија и Србија, кои (места) помагаа во ослободителната работа најмногу да бидат застапени Бугарите, - помогнаа да се објави источното бугарско наречје за литературен јазик на Бугарите и Македонците. 

Сега да допуштиме да се и Македонците Бугари и особините на македонското централно наречје да се исто: толку бугарски колку и источнобугарските. И во таков случај не може да се зборува за етнографска целост меѓу Бугарија и Македонија. И да имало некогаш таква целост, таа може да се наруши од одот на историските околности. Во секој случај општите интереси можат да се поддржуваат со заемно согласување меѓу членовите на Целината. Интересите на целината треба да се еднакво скапи за сите членови што ја составуваат: од неа треба да имаат сите еднакви згоди и во нејзина полза сите треба да прават еднакви жртви. Ако тоа го нема и ако од неа едни - имаат голема полза, не правејќи никакви жртви, другите прават големи бесполезни жртви, целината се разделува. Националната бугарска целина, во која се однесуваа Бугарија, Тракија и Македонија, не може да се зачува, зашто нема таков етнографски центар што може здраво да ги соедини тие три земји, како што се соединети српскохрватските земји, нема среде тие земји едно најраспространето и еднакво одалечено од сите нивни краишта наречје што да ги привлекува околу себе периферните наречја и да распространува општо национално сознание меѓу сите што зборуваат на тие наречја. Во таков случај секој ќе беше свесен оти не само Македонците, ами и Бугарите од Бугарија и од Тракија прават еднаква со нив отстапка во полза на центарот. 

Сега пак случајот го издигнал за литературен јазик на Бугарите источното бугарско наречје што се наоѓа на крајната спротивна страна од Македонија. Тоа не може да служи за заеднички литературен јазик на Бугарите и Македонците, зашто не може духовно да ги обедини врз еднакви права сите три спомнати области. Таа задача би можело да ја исполни западнобугарското или шопско наречје,&lt;ref&gt; Уште во својата прва научна работа „За значењето на моравското или ресавското наречје за современата и историската етнографија на Балканскиот Полуостров” (1897) Мисирков го сврте погледог кон моравскиот дијалект на српскиот јазик и воопшто кон етнографијата на Шоплукот како меѓник помеѓу трите етноса - српскиот, бугарскиот и македонскиот. Инаку, еден од најзначајните обиди шопското наречје да се издигне на степен на литературен јазик за Бугарите и за Македонците, како компромисно решение, го направи штипјанецот Јосиф Ковачев (1839-1898) со својот „Болгарски Буквар” (1875), наведувајќи дека „шопското наречје”, со центар во Ќустендил, е средно и најчисто зачувано меѓу „севернобугарското или балканското” и „јужнобугарското или македонското”.&lt;/ref&gt; да не беше малку распространето и со многубројни оригинални особености што се немаат во другите наречја во Бугарија, Тракија и Македонија. Најпосле, за зачувувањето на националната целост меѓу Бугарија и Македонија првата нема да се согласи за општ литературен јазик на Македонците и Бугарите да се избере македонското централно наречје наместо источнобугарското.&lt;ref&gt; Таквиот обид на Партенија Зографски во 1857-1858 год. беше пречекан со остра реакција од бугарските национални дејци.&lt;/ref&gt; Ете зошто, прашањето кое наречје треба да биде општ литературен јазик за Македонците и Бугарите, ако првите и за напред ќе се викаат Бугари, коешто прашање сега не се поставува на дневен ред, зашто умовите на сите Македонци сега им се зафатени со револуционерното движење, еден ден неминовно и без други причини ќе поведе кон едно расцепување меѓу Бугарија и Македонија, со создавањето од страна на последнава свој литературен јазик. 

А создавањето, редум со српскиот и бугарскиот, одделен македонски литературен јазик не е ли рамносилно со одделувањето на Македонците во одделна, ни српска ни бугарска, ами македонска словенска народност? Бугарите можеби ќе речат оти новата словенска народност со свој литературен јазик ќе биде пак бугарска, само со друго име.&lt;ref&gt; И во овој поглед Мисирков точно го антиципирал идниот развиток, зашто Бугарите навистина дури во најново време (1978) настапија токму така во однос на изградбата на македонскиот литературен јазик.&lt;/ref&gt; Ние Македонците, се разбира, нема да имаме ништо не само против Бугарите ако не признаат нас за Бугари, но и против Србо-Хрватите, ако последниве не признаваат нас за чисти Срби или Хрвати. 

И така, централното македонско наречје е еднакво далеку и од српско-хрватскиот и од бугарскиот литературен јазик и може да се разгледува како нешто одделно од нив. Тоа значи дека најдовме едно неутрално колце на синџирот од наречја. Сега останува да се реши дали тоа неутрално колце стои осамотено со одделна боја од другите колца или има и други колца со истата боја или со поблиска до неа отколку од една страна со централното македонско наречје, од друга со источнобугарското наречје или со српскиот јазик кај Вук Караџиќ, ќе видиме оти сите македонски наречја се поблиски до централното македонско, а не до централните наречја на другите јужни Словени. 

Значи, во Македонија има општо словенско, ни српско ни бугарско население. 

Тоа го признаваат и српската и бугарската пропаганда, иако за надворешниот свет и едната и другата зборуваат оти во Македонија имало божем две народности: српска и бугарска. 

Српската пропаганда е раширена низ цела Македонија без Костурско, Серско, Петричко, Драмско, т.е. без крајниот југ и крајниот исток. Во Костурско Србите немаат пропаганда не затоа што костурци не се Срби, ами доброволно и’ ги отстапуваат на грчката пропаганда. Истокот на Македонија Србите великодушно и го отстапуваат на Бугарија. 

Бугарија е не помалку великодушна по македонското прашање кон Србија: Бугарија признава Срби на с.-з. од Шар Планина; сета друга Македонија е бугарска, според Бугарите. 

Значи, двете пропаганди не спорат само за земјите на с.-з. од Шар Планина и за оние делови од Серскиот санџак што се крај бугарската граница. Во првата живеат едногласно Срби, а во втората - пак едногласно-Бугари. Но великодушноста на Србите е само затоа да ја покажат умереноста на својот апетит и справедливоста на нивните барања: Ете, не го сакаме тоа што не е наше. Истото е причина за бугарската великодутност спрема Србите. Бугарите дури излегоа потолерантни: земјата зад Шар ја признаа за „Стара Србија”. 

Но откако ќе се исклучат тие две покраини, сета друга Македонија Србите ја крстат српска, Бугарите -бугарска. 

Причините на претензиите на Србите и на Бугарите се, се разбира, чисто политички, но освен нив има уште една: македонските наречја стојат едно до друго така блиску, едно во друго се слеваат толку незабележливо што, ако се признае едно од нив за српско или за бугарско, ќе треба да се признаат за такви едно по друго и сите соседни со него. Заклучокот од тоа е - дека самите пропаганди признаваат оти во Македонија има само една словенска народност; значи, утврдувањето дека Македонија не претставувала етнографска целина противречи на нивните постапки. И по сето гореречено ќе се најдат мнозина што ќе речат: Можеби вистина е дека ако немало досега македонска словенска народност, таа може да биде создадена од времето, особено од сегашните историски околности; вистина е оти Македонците по својот јазик не можат со право да бидат наречени ни Бугари ни Срби, ами се нешто одделно, т.е. претставуваат одделна етнографска единка, но пак - како ние сега можеме да се викаме Македонци и да создаваме одделна македонска народност, кога ние, нашите татковци, нашите дедовци и предедовци сме се викале Бугари? Ние не можеме да се откажеме од тоа, зашто тоа име ни е свето како и верата. 

Да видиме дали е тоа така. 

Ние се викаме Бугари, како што еден човек се вика со едно име, да речеме Петар. Се поставуа прашањето: кој ни го клал името, што сакал да означи тој со него кога нe крстил и што разбираме ние под името Бугарин кога се наречуваме со него? На тие прашања ќе ни одговори крстувањето на човекот и значењето на неговото име за другите и за самиот него. 

Некој што го носи името Петар не си го клал самиот името, туку му го клале други. Нунковците му клаваат едно име на кумчето за тоа со него да се разликува од другите луѓе, деца, жени, моми. Кога ќе го викнат Петар - нема да се оѕве Иван, Лазар, Велика и други. Значи, името на еден човек не е толку важно за самиот него, колку за другите, затоа тој не се крстува самиот, туку го крстуваат него други. Тој сам и не се вика Петар, туку се вика: „јас“ Се ползува со неговото име само кога треба да се различи од многу други луѓе слични на него. 

Исто така, еден народ долго може да биде без народно име ако наблизу до него нема друг народ од којшто ќе треба тој да се разликува со одделно народно име. Но тоа народно име не си го измислува народот сам за себе, ами со него го вика соседниот народ и тој од него си го зема. Значи, најприродно е народното име за еден народ да се појави кај еден соседен со него народ. Соседните народи еден спрема друг, значи,се јавуваат во вид на нунко и кум. 

Според мислата на проф. И.А. Бодуен де Куртене,&lt;ref&gt; За жал, дури и кога Мисирков наведува конкретни цитати од други автори, никогаш не дава поблиски библиографски податоци.&lt;/ref&gt; Словените се крстени со тоа име од Римјаните. Словенските имиња најчесто се завршуваат на - слав: Светис-лав, Венцеслав, Борислав и др. Словените служеле кај Римјаните како робови и гладијатори, а кај тие робови и гладијатори најмногу се повторувал зборот „слав”, затоа тој збор фатил да означува, од една страна, човек што ги работи најтешките работи, т.е. роб, а бидејќи најмногу робови се земале од Словените, тогаш, од друга страна, Словените биле крстени од Римјаните со името „slavi“ коешто тие си го позајмија од нив и го преправија на СЛОВ-Е-НИ, т.е. Словени. Тоа крстување на нашите предедовци стана уште кога тие одвај влегоа во однос со покултурните романски народи. Со тоа име ќе се наречеше некој од Словените ако требаше да се различи себеси од некој Романец или Германец, и тоа не секаде само тоа се употребуваше. Како и да е, важно е само тоа дека тоа не господ знае што означуваше за да не може да биде заменето со друго. 

И така, прво наше народно име ни има станато името Словен. Но за тоа име, како за наше народно, ние најмногу знаеме не по некакви свои традиции или од Романците, ами по византиските историчари. 

Главната причина да зборуваат Византиските историчари. 

Главната причина да зборуваат Византијците за Словените, значи и за нашите предедовци, беа нивните војни со Византија. Опустошувањата што ги правеа нашите предедовци во Византија беа такви факти за кои не можеше да се молчи; а заедно со прикажувањето за опустошувањата се прикажуваше и за опустошувачите, спрема кои Византијците се однесуваа со гордост и презир, како спрема варвари. 

Византијците зборуваа само за опасните за нив варвари. Колку еден варварски, т.е. негрчки народ беше пострашен за нивната држава, толку повеќе омразата кон него беше поголема и толку неговото име добиваше подолно, попрезриво значење. 

Нападите на Вестготите, Остготите, Хуните, Аварите, Антите, Словените, Србо-Хрватите, Бугарите на Византија се сменуваа еден по друг и поради таа причина византиските историчари зборуваат за сите тие народи, па и за Словените и Антите. Притоа треба да не се заборава оти вестготските, остготските, хунските полчишта се состоеја не само од Остготи, Вестготи, Хуни, Словени, но дека во нив господствуваше едната народност, а имаше примеси и од другите. Важно е дека Византијците ја одбележуваат господствувачката народност, а за другите молчат. За Словените повеќе зборуваат од сите други народи, освен Србо-Хрватите и Бугарите, зашто сите други вистина поминаа преку Балканскиот Полуостров, но и си отидоа од него. Но Словените добро се утврдија на целиот Полуостров, а особено во Македонија, каде што образуваа уште во VI столетие&lt;ref&gt; Веројатно е печатна грешка и треба да стои VII век, бидејќи дури тогаш Словените во Македонија се конечно населени и образуваат посилни племенски сојузи за борба против Византија.&lt;/ref&gt; силна држава, против која Византијците упатија силна војска. 

Но Византија најмногу настрада од народот Бугари, од монголско племе, што опустошуваше сe што ќе му допадне во Византија. Во полчиштата на тој народ имаше и Словени што се сметаа од Византијците пак за Бугари. Најголем удар доби Византија од Бугарите, коишто зазедоа од неа голем дел нејзини земји населени со Словени и од нив образуваа една голема и силна држава, која од VIII век до идењето на Турците на Балканскиот Полуостров скоро постојано и’ нанесуваше еден удар врз друг. 

Бугарската држава беше повеќе со словенско население, но со името на нејзините образувачи, т.е. монголските Бугари.&lt;ref&gt; Во последно време во бугарската наука се повеќе се протежира теоријата за хунско-алтајскиот карактер на Протобугарите.&lt;/ref&gt; 

Словените од Бугарија и од Македонија најнапред беа само сојузници на Бугарите во војните со Византија. Но сојузните со Бугарите словенски полчишта во очите на непријателите, т.е. на Византијците, беа пак бугарски. Значи, Византијците фатија да ги прекрстуваат Словените уште од времето на Аспаруховата орда.&lt;ref&gt; Ханот Аспарух (ок. 644-701) со една своја орда дошол од исток кон утоката на Дунав и откако ги покорил словенските племиња и ги разбил Византијците, ја образувал првата држава на Бугарите на Балканот (681) со седиште во Плиска, којашто подоцна ќе ги проширува границите и врз поголемиот дел од Полуостровот.&lt;/ref&gt; Постојаната борба рамо за рамо со Бугарите ги направи нив еден народ со бугарско име, но со словенски јазик. Бугарското име меѓу Словените беше популаризирано од Грците и тоа првин ги означуваше само Бугарите - Монголите, после нивните воени сојузници, после бугарските поданици и најпосле стана етнографски термин за бугарските Словени. Но тоа име во очите и устата на Грците имаше уште специјално значење: најомразени за нив варвари, луѓе необразовани, груби, коишто граничат со ѕверовите. За Грците сe словенско беше грубо и бугарско. 

Со името Бугари не крстија Грците и нас Македонците. Но тоа прекрстување не е единствено. Од Србите ние бевме прекрстени во Срби. Во втората половина на XII век, во времето на српскиот жупан Немања&lt;ref&gt; Стефан Немања (ок. 1168-1196) е велик жупан на Рашка и обединувач на средновековната српска држава на чело со династијата на Немањиќевците.&lt;/ref&gt; и бугарските царови Асеновци или Асановци,&lt;ref&gt; Браќата Асен I (?-1196), Петар II (? - 1197) и Калојан (? - 1207) се обновувачи на бугарското царство, кои успеваат да и’ нанесат тешки порази на Византија и да ја прошират својата држава.&lt;/ref&gt; Византија беше нападната од крстоносците и од разни други непријатели. Тогаш Бугарите се подготвија да востанат и склучија договор со Србите против Византија. Последнава беше заеднички нивен непријател и двата народа&lt;ref&gt; Во случајов Мисирков неправилно ги идентификува народите со феудалните владетели, зашто тие договори не се правени помеѓу народите, коишто никој и никогаш за ништо не ги прашувал, туку помеѓу суверените од разните држави.&lt;/ref&gt; решија да удрат на неа и секој да си земе што ќе може да откачи. Во Византија немаше бугарски и српски земји, како што немаше и некакво национално самосознание кај јужните Словени. Врз основа на тој договор Бугарите нападнаа на источниот дел на Балканскиот Полуостров, т.е. на Тракија а Србите на западниот, т.е. на сегашна Србија, Западна Бугарија и Македсжија и малку по малку си ги разделија помеѓу нив. Во текот на два века српските кралеви присоединуваа кон српската држава византиски земји. Но тие секогаш се викаа само кралеви на Србите. Цар Душан се нарече: цар на Србите, Грците и Албанците, а не и на Бугарите. Титулата на цар Душан се објаснува вака: тој признава на Балканскиот Полуостров две словенски држави: Бугарија и Србија и една несловенска - Византија; Србија со завојувањето на византиски земји сака да ја наследи Византија, но со тоа зема земји што можат да бидат и српски и бугарски и коишто не се бугарски. 

Македонското население не се однесувало со омраза кон Србите. Уште од времето на паѓањето на Самуиловото царство Македонците не еднаш правеа силни востанија против Византија, многу посилни од Бугарското во времето на браќата Асановци, но не можеа да се ослободат, зашто кај нив се други географските услови, а кај Бугарите други. За да се ослободат Бугарите во Горна Бугарија, што се одделува од Долна со Балканите,&lt;ref&gt; Турското име на Стара Планина, по кое се именува и Полуостровот, Мисирков го предава во множинската форма, како што е впрочем и во рускиот и во некои други јазици.&lt;/ref&gt; доста е да се истепаат византиските гарнизони во неа и да се фатат од нив дервените за да не пропуштаат нова византиска војска. А во Македонија работите се сосем инакви. Тука нема таков ѕид што да ги брани востаниците, како Балканите во Бугарија. Тука имаме многу високи планини што имаат разен правец и образуваат котлини, одделени една од друга. Планините го отежнуваат соединувањето на сите Македонци за заедничка борба со непријателот, а пак им ја олеснуваат работата на Византијците, зашто со разместувањето гарнизони во нив тие можат да ги држат Македонците во послушност. Освен тоа, на Византија и’ помагаа да ги држи Македонците во послушност и џадињата или друмиштата што се направени за воени потреби уште од Римјаните и ја пресечуваат Македонија од исток на запад, т.е. од Белото Море кон Јадранот и од југ кон север крај Вардар, т.е. од Белото Море кон Дунавот. При таквите географски услови јасно е оти Македонците не можеа да се ослободат од Византија и готови беа да му бидат сојузници на секој непријател што ќе војува против Византија. Таков сојузник до X век беа Бугарите, а од XIII в. беа Србите. 

Македонците станаа сојузници на Србите и со тоа се ослободија од Византијците. Тие се присоединија кон Србија, но тоа присоединување не беше присилно, а врз основа на договор помеѓу македонските големци и српските кралеви. Тоа беше резултат на еден компромис помеѓу првите и вторите, компромис погоден и за едните и за другите. Македонија под српските кралеви, особено под Душана,&lt;ref&gt; . Кралот и царот на средновековна Србија Стефан Душан (1308-1355) мошне често е предмет на размислувањата на Мисирков, при што особено се нагласува посебниот однос на царов спрема Волкашина. Иако неговите тези не се лишени од историска основа, Мисирков често е под влијание на податоците од јуначката народна епика. &lt;/ref&gt; имаше полна самостојност во внатрешните работи и тоа таква со каква што не се ползуваше ни еден друг дел од големата империја на Душана. Тоа се гледа од титулите што ги носеа македонските големци и од нивното влијание во империските работи. Тоа се гледа и од големата приврзаност на Македонците кон царскиот трон. За да се убеди човек во тоа нешто, доста е да ја прегледа историјата на Немањиќевата држава од времето на цар Душана до смртта на Волкашина,&lt;ref&gt; Владетелот на северозападниот дел на Македонија, со седиште во Прилеп, кралот Волкашин, заедно со брата си Јован Углеша, загинува во Маричката битка со Турците кај с. Черномен (Одринско) на 26.9.1371 год. Тоа е почетокот на продорот на Турците на Балканот.&lt;/ref&gt; особено периодот на распаѓањето на Душановата Империја. Одовде ќе се убеди човек оти центарот и најголемата улога во таа империја и’ припаѓаше на Македонија. Од секаде од периферијата на Душановата Империја по неговата смрт отпаѓаат областите една по една. Македонија го крепи Урошевиот престол и македонскиот големец крал Волкашин е главниот советник и десна рака на Уроша.&lt;ref&gt; Српскиот цар Урош (1355-1371) владее во времето на интензивното распаѓање на оваа веќе разединета феудална држава; неговата смрт го означи крајот и на привидната централна власт на државата.&lt;/ref&gt; Сите го мразат Волкашина за неговата улога и влијание врз Уроша, но царот му верува, македонските големци: 70 кралеви и банови, според народните песни, му веруваат и му даваат 70.000 војска со нив да умре на Марица за царот и „српското име”. 

70.000 души војска од 70 кралеви и банови! Како се викаше таа војска? Чие име го носеше и кој и’ го кладе? Сите се викаа „Срби”, но во нив имаше толку Срби, колку што во војската на цар Симеона имаше Бугари-Монголи; па ми се чини дека ги имаше и помалку. Значи, во XIV век Македонците официјално го носеа името Срби, коешто немаше зошто да го презираат и да се лутат на него. Во тоа име тие не наоѓаат ништо лошо. 

Србите беа главната воена сила против Византијците. Нашите предедовци беа нивни сојузници. Византијците сите свои противници, т.е. и Србите и нас, ги викаа Срби. Малку по малку тие нe прекрстија од Бугари на Срби. Истото тоа се поддржа од признавањето на суверенитетот на Душана во Македонија и од улогата на нашите големци во неговата држава. Ние станавме за надворешниот свет Срби, после истапивме како српски поданици и најпосле името Србин фати да означува Македонец, не Грк, не Влав и не Албанец. 

Едно нешто не го зачува српското име во Македонија; тоа е карањето помеѓу крал Марко&lt;ref&gt; Кралот Марко (ок. 1335-1395) е последниот крал што владеел во големиот дел од Македонија пред повеќевековната власт на турските султани и станал најпознат јунак на епското народно творештво не само на Македонците, туку и на сите јужни Словени. Всушност, по 1371 год. Марко станал турски вазал, како каков што и загинал во борбата со влашкиот војвода Мирче, но со тоа бил и навистина спротиставен со српскиот кнез Лазар, којшто им се спротиставил на Турците.&lt;/ref&gt; и кнез Лазар&lt;ref&gt; Спротиставеноста помеѓу македонскиот владетел Марко и српскиот кенз Лазар Хребелјановиќ /1329-1389/ е заснована главно врз различната позиција и практичната политика на двајцава владетели: додека Марко беше турски вазал, Лазар беше независен владетел што им се спротистави на Турците, па следствено и против Марка. Марко не учествува во битката на Косово, но не му ни помогна на Лазара, дури и му одзеде некои територии. Тоа навистина создаде различна народна традиција во односот спрема Марка што се изрази и во народното творештво.&lt;/ref&gt;. Последниов истапи како противник на Турците со името Србин и со тоа Турците го врзаа со поимот Србин и Србија денешното кралство и неговите жители. Марко и неговите поданици во очите на Турците не можеа да бидат Срби, зашто не им се спротивија и не покажаа таква воинственост против нив, каква што покажаа кнез Лазар и неговите поданици.&lt;ref&gt; Ваквите становишта на Мисирков по овие прашања се обработувани или засегнувани во повеќе трудови, почнувајќи од неговото предавање за Марко пред студентите во С.-Петербург и неговата дипломска работа /1902/, па сe до неговите последни статии во софиските македонски и бугарски весници /1923-1925/. Вистина, не секогаш доследно и отворено, во завнсност од околностите и целите што беа диктирани од историскиот момент, но секогаш со истиот интерес и основен став кон средновековната историја на Македонија од 19 век.&lt;/ref&gt; 

И така, до идењето на Турците кај нас ние трипати бевме прекрстени: 

1. Словени, 2. Бугари, 3. Срби. 

Но со тоа не се сврши сe. Дојдоа Турците: се зафати борба помеѓу христијанството и муслиманството, борба помеѓу крстот и полумесецот. Но со тоа не се пресече борбата помеѓу словенството и грцизмот. Турското господство на Балканскиот Полуостров беше историски период кога потчинетите мислат да го зачуваат нивното историско наследство. Се разбира оти се зачува само она што можеше да се зачува и што не сакаа да ни го земат, зашто не им беше нужно и не беше опасно за нив. Турците ни ја зедоа земјата и си ја разделија меѓу нив. Ние се примиривме со таа загуба. Фатија да ни земаат наши деца, да ги потурчуваат и да прават од нив јаничари. И тука молчевме. Турците видоа зорт додека да ја покорат Србија и името Србин означувало за нив разбојник. Ние свивме глава и не се викавме Срби за да не го налутиме агата. Тој не сакал да се викаме и Бугари; и Бугари не се викавме. Турчинот ќе ни дојдеше во куќата, ќе се најадеше, ќе се напиеше и ќе ни речеше: Бре ѓаур! ај донеси ми тоа и тоа! - ќе му одговоревме: Сега, беим! Ако нe прашаше некој Турчин што сме - ќе му одговоревме дека сме или „каури”, т.е. неверници, или „раја на царот”. Со други зборови, ние пред Турците се кажувавме така како што нема да се налути агата. Пред Турците ние сме „каури” и „раја”, и „каури” фативме да се викаме и меѓу нас. Во народните песни не еднаш се употребува името „каурин” и „рајатин”, и „земја каурска” или „земја рајатска” во етнографско значење. 

Значи, Турците од нас направија народ „каурски” и „рајатски”, термини засновани врз нашата пониженост пред Турците, врз религиозната разлика помеѓу нас и нив и врз нашата општествена положба. 

Но освен Турците, по загубувањето на нашата слобода, наши „воспитачи” и господари станаа Грците. 

Ние видовме во Грците духовни господари и верски началници. Ние бевме и спрема нив исто така принизени, како и спрема Турците. Грците со црквата нe експлоатираа нас и сакаа под турското владеење да го направат она што не можеа до него. За да нe претопат нас, тие одбегнуваа да нe викаат со народното име. Тие ни велеа дека сме биле ние христијани, а ние тврдевме: А бре брате, христијани сме, ами што сме! Кога ќе се налутеа на нас и ќе нe наречеа тврдоглави Бугари, ние пак ќе речевме: Е па така си е: вистина, христијани сме, ама не сме образовани како Грците! Нашите глави не разбираат; ние сме Бугари. Со еден збор, во турско време ние потврдувавме и се согласувавме со сe што ќе ни речеа Турците и Грците. Но Турците со тоа што нe нарекоа нас: рајати и ѓаури, гледаа на нас како на луѓе не од извесна народност, а што се во а извесен однос спрема нив, господарите и правоверните. Во истатаа смисла ги употоебувавме и ние, однесувајќи се кон себе, тие имиња. Значи, Турците во нивната држава не признаваа народности. Исто така не знаевме за нив и ние. Грците исто така не ги разликуваа словенските народности и сите Словени, особено тој дел од нив што им причини најголеми непријатности и се наоѓаше во турско време под нивната заштита, тие го презираа и го наречуваа со презреното за нив име „Бугари”. Но тоа име го искажуваше презирот на Грците, а не и достоинства на Бугарите, затоа се придружуваше со зборот тврдоглави или „хондрокефалос”. 

И така дојдовме до националното наше име што го имаат носено нашите татковци, дедовци и најблиски предедовци. Но видовме оти онде имаме работа не со едно, ами со цели 4 имиња, коишто означуваат дека до пред неколку години немало точно определено народно самосознание. Името Бугарин, кака што се гледа, до половината на XIX век немало за нашите предедовци поголемо значење од имињата: христијанин, рајатин и каурин. До тогаш ние знаевме дека има и дека имало каурски, рајатски и христијански земји и држави. Но ние се сметавме за каури, христијани и рајати и помниме дека сме имале наша каурска и рајатска царштина, но сме ја загубиле на Косово Поле, кога им се налутил господ на нашите предедовци. Таму, т.е. на Косово Поле рекол господ да си ја загубиме царштината за казна затоа што не сме ја чувале верата чиста. Таму нашите каурски царови извадиле голема војска да се бие со Турчинот, но како рекол господ да ја загубиме царштината, од сите парчиња на кои бивале раздробувани Турците никнувале нови Турци. Кога го виделе тоа царовите, рекле оти господ сака каурите да ја загубат царштината и да му се потчинат на Турчинот. Така Турците ни го презеле царството. На Косово паднале двајца царови. 

По таквото „јасно” претставување кај народот македонски за неговата „бугарска” народност, може ли да станува збор за бугарско национално самосознание кај Македонците? 

Ако е така, ќе приговори бугарската партија од Македонци, тогаш што означува црковното прашање, во кое Бугарите и Македонците одеа рамо за рамо и последниве се викаа и работеа со името Бугари? 

Еве што означува: Македонците беа крстувани со национални имиња со кои тие се разликуваат од другите соседни со нив народности, т.е. од Турците и од Грците, па и од Власите. Првите не го трпеа името Србин поради српскиот отпор при завојувањето на Балканскиот Полуостров. Во Турција до руско-турските војни зборовите „Срб-ѓаур” треба да го означувале тоа што сега го означуваат зборовите „москов ѓаур”. Се разбира оти не само што самите не се викале Срби, туку им било непријатно да се викаат и од други така. Така не ги викаа ни Грците, зашто последниве не видоа големи лошотии од Србите. Па и немало зошто: името Србин погостува во Македонија како политички термин само малку време. Тоа и се заборави скоро, без туѓо пријатно потсетување за него. Од турско гледиште и не е право Македонците сите одред да се викаат „Срб-ѓаури”, зашто тие им се предадоа на Турците. А ако се испразни од Македонија името Србин, тогаш ќе остане за Македонците само името Бугарин што беше политички и етнографски термин уште до турското завојување. Тој термин не беше лош од турско гледиште, а од грчко тој беше многу удобен, зашто со него најубаво можеше да биде искажан презирот и омразата на Грците кон нас. Ете зошто ние, меѓу другото, се признавме за Бугари, т.е. тврдоглавци. 

Значи, нас со Бугарите нe врзуваше едно заедничко име, еднаков однос кон нас од страна на Грците и Турците, еднаква жед за слободен од фанариотите и Турците живот. Таа опшност нe побуди заедно да се бориме со општите непријатели. Но таа опшност не е нешто што почива врз некакви заеднички спомени и заеднички историски задачи што да се сознаваат и да се имаат сознавано од нас и од Бугарите еднакво. Нашата опшност е проста случајност. До крајот на првата 1/4 на XIX столетие се ослободија од Турците сите балкански земји, освен Бугарија, Тракија, Македонија, Босна и Херцеговина. Првите три географски беа многу близу и еднакво се третираа од Турците и Грците. Последните две беа одделени од првите три и беа во поинакви односи кон Турците и Грците. Затоа првите три штом се разбудија фатија да живеат со заеднички идеали, а вторите две со други, пак заеднички. 

Но ако при националното разбудување на Македонците имавме друг вид на политичката карта на Балканскиот Полуостров, тогаш Македонците ќе работеа сосема поинаку. Ако беше Бугарија со Тракија слободна, а Србија заедно со Македонија поживееше 50 години при едни исти услови, тогаш Македонците ќе работеа заедно со Србите, а не со Бугарите. Исто така Македонците можеа да работат и заедно со Грците, да можеа Грците да работат поумно и да беа само Грција и Македонија под Турција околу 50 години, кога сите други балкански земји би биле слободни. 

Бугарското име во Македонија, значи, е резултат на лошото третирање на Македонците од страна на грчкото духовенство. Грците ја уништија Охридската архиепископија затоа што се спомнуваше името „бугарска”, како историски reliquium, но го употребуваа името Бугарин за да го овоплотат во него својот презир кон сe словенско. И имено тоа овоплотување на грчкиот презир кон нас и е причината да се викаме „Бугари”, а не историските традиции. Последниве, напротив, ништо не ни зборуваат за Бугарите, а повеќе за српското име во Македонија. Значи, Грците нe крстиле „Бугари”, без да нe прашаат нас, и ние, немајќи време да гледаме и да му најдеме мана на името, си го усвоивме. 

Ако е така, а инаку и не може да биде, тогаш јасно е оти името Бугарин не зборува уште за бугарска народност во Македонија. Тоа име сега вештачки се поддржува во Македонија, како што и се насадува таму во најново време името Србин. Името Бугарин во Македонија сега нема место, зашто веќе цели 25 години како живееме ние Македонците одделен живот од Бугарите. Меѓу Бугарите и нас има многу малку заеднички интереси сега. Македонија е нужна за Бугарија, затоа последнава праќа во првата ката година милион франкови и издржува на служба многу Македонци. Бугарија пак е нужна за Македонците, зашто во неа Македонците ќе добијат место и ќе експлоатираат со нивните „бугарски” чувства. Значи, во текот на последниве 25 години односите помеѓу Бугарија и Македонија почиваат не врз почва на еднакви традиции и задачи, а на чисто трговска основа т.е. едниот го експлоатира другиот. 

Значи, името Бугарин во Македонија, со кое сега експолатираат Бугарите, никако не е национално и затоа никој од Македонците нема право со него да ги експлоатира македонските интереси во негова полза. Никој не ни има дадено право заради него да ни се набркуваат Бугарите во нашите работи. Татко ми, дедо ми, предедо ми, ако се викале поради недоразбирање Бугари, тоа уште не значи оти и јас треба да сум како нив во мрак за мојата народност; ако се викале тие Бугари, тоа не значи оти ние ќе треба да престанеме да им веруваме на Русите за атер на разни Стамболовци и Свирчовци, наместо заедно со нашата пролеана крв ние да си го бараме правото од каде што треба, да допуштиме да ни се бркаат во работите луѓе што и самите не знаат што бараат; ако се викале моите дедовци Бугари, уште не значи дека јас имам право да ги експлоатирам македонските интереси со издавање весници, кои наместо да ги бранат интересите на нашиот народ - ги бранат бугарските и интересите на бугарскиот кнез. Нашите дедовци наречувајќи се Бугари и не мислеле оти ние ќе правиме од тоа име капитал за да се најадеме, да се напиеме и да се облечеме со него. 

Значи, кај Македонците името Бугарин е фалшива монета со која тие им плаќаат на Бугарија и нејзиниот кнез и на нивната татковина и нивниот народ. Време е да се раскрие тој фалш за да се престане да се експлоатира со него. 

Од дотука реченото се гледа: прво, оти ако по нашите сегашни етнографски сфаќања на Балканскиот Полуостров, особено на централниот и југоисточниот негов дел, т.е. во денешна Србија, Бугарија, Тракија и Македонија имало и има само две словенски етнографски единици - српски и бугарски народ, тогаш тоа уште не значи дека нема, немало и не може да има друга словенска единица, а напротив, дека нејзиното постоење е во пределите на возможното и на реалноста; второ, дека во Македонија нема две јужнословенски народности - српска и бугарска, а напротив дека во неа има само една народност со свои особини, коишто или претставуваат нешто оригинално што се нема ни кај Србите ни кај Бугарите, како што е, да речеме, со многу особини на македонските наречја, или нешто што се има и кај Бугарите и кај Србите или коешто се има само кај Македонците по краиштата на нивната татковина и кај Србите, или пак по нив и кај Бугарите, и дека од тие особини на Македонците, како дел од словенската група народи, најмногубројни, најраспространети, заеднички за сите Македонци, значи и најважни се тие особини со кои Македонците сe одличуваат од другите словенски народи: по нив Македонците фактички составуваат одделна и самобитна словенска народност, иако за неа денеска не се зборува во науката и во секојдневниот разговор; трето, дека причината за тоа игнорирање и затемнување на постоењето на македонската народност се крие во постоењето на името „Бугари” во Македонија во етнографско значење и во експлоатирањето со него од страна на Бугарите. Исто така, се запознавме со потеклото на името Бугарин во вид на етнографски термин во Македонија. 

Со други зборови, ние се запознавме досега со тоа дека составувала, составува и може Македонија да составува од себе одделна етнографска единица. 

Сега ни останува да видиме дали таа составувала, составува и може да составува таква единица во политички однос? 

Во одговорот на овие прашања ќе треба да се продолжат расудувањата за народноста на Македонците од таму каде што ги оставивме. 

Ние видовме оти во Македонија името Бугарин е последната метаморфоза во развивањето на нашето национално самосознание и дека е резултат на таа политика и општествена положба во којашто бевме поставени од завојувањето на Балканскиот Полуостров од Турците. Врз основа на сето тоа што го реков јас за историјата на националните имиња што се имаат сменувано едно со друго, како и за причините за тие сменувања, ќе изникнат многу злоупотреби. Можеби мнозина ќе ме осудат како србофил. Можеби самите Срби на него ќе ги засновуваат своите шовинистички претензии на Македонија. Можеби, најпосле, ќе го експлоатираат Србите сето речено за изменувањето на нашето национално име за да докажат дека Македонците никогаш немале национално самосознание и не играле никаква самостојна историска улога, ами влегувале само како суров материјал во државниот организам на бугарската или на српската држава.&lt;ref&gt; И во овој поглед Мисирков ја антнципира блиската реалност: професорот Ј. Цвииќ токму таа теорија ја разви во своите „научни” трудови /1904-1906/, докажувајќи дека Македонците се „флотантна маса” од која може да се измесат и „Срби“ и „Бугари“ – во зависност од тоа кој ќе ги завладее.&lt;/ref&gt; 

Меѓу другото, такви недоразбирања можат да се очекуваат, како од тоа што јас категорички ја осудив бугарската политика по македонската прашање, од кое можат да помислат дека јас сум бугарофоб и србофил, и со таа и од експлоататорската тактика на балканските Словени во македонското прашање. 

Србите можат да затрубат дека Македонците се Срби, штом не се Бугари, зашто така се викале до турското доаѓање на Балканскиот Полуостров. Исто така, можеби некои Срби во моите расудувања за непостојанството на народното име кај нас ќе најдат потврда на мислите на проф. Миловановиќ, којшто докажуваше во „Дело” дека треба Македонија да се подели помеѓу балканските државички, зашто не претставувала ниту географска, ни етнографска, ни историска целина.&lt;ref&gt; Мисирковава книга во многу погледи претставува и полемички спис, актуализирана дискусија по најсуштествените прашања на македонската национална индивидуалност. Овој дел од книгата всушност е полемички, аналитичен одговор на пишувањето на српскиот универзитетски професор, дипломат и државник Милован Ѓ. Миловановиќ /1863-1912/ во неговиот труд „Срби и Бугари” /„Дело”, Белград, 1898/, во кое се вели: „Ни историјата, ни етнографијата, ни географијата воопшто не му стојат на пат на решавањето на македонското прашање помеѓу Србите и Бугарите на начин што единствсно им одговара на вистинските, добро разбраните интереси и на Србите и на Бугарите, а тоа ќе рече според вистинските животни потреби на Србија и на Бугарија. И на Србите и на Бугарите за зачувувањето на својата државна самостојност, за задоволувањето на своите животни државни потреби, секогаш им бил неопходен излезот на Егејското Море”. Опасностите што ги предвидуваше Мисирков и стремежите што ги застапуваше Миловановиќ беа и реализирани: како министер претседател на српската влада М. Миловановиќ во февруари 1912 год. го потпиша договорот со Бугарија за завојување на Македонија, иако не ги дочека и резултатите од завојувачката војна.&lt;/ref&gt; 

За првото еве што може да се рече: Македонците сите заедно се викале Срби не повеќе од педесет години, а во некои делови, и тоа во северните, нека било сто и стопедесет, но не и повеќе години. Името Србин тогаш имало повеќе државна смисла и помалку етнографска. До тогаш и во турско време го немало кај нас. И ако е така, тоа е не ли шовинистичка заслепеност да ни се наврзува сега нам на сите Македонци, па и само на северните наши сонародници, наместо бугарското име? 

За тврдењето на проф. Миловановиќ дека Македонија не соствувала и не составува географска, етнографска и историска целина, за кое некои можеби ќе најдат потврда во моите расудувања за изменувањето на националното име кај нас, освен тоа што е речено кога стануваше зборот за прашањето дали има во Македонија две словенски народности, ќе го речам уште следново: 

Иако е Македонија составена од неколку котлини, разграничени со високи планини, пак таа во денешниот нејзин вид има живеано одделно од Бугарија и од Србија или самостоен живот или под други држави. Тоа е јасен доказ оти нејзината среќа не зависела само од Србија и Бугарија и оти високите планини шта ги заобилколуваат македонските котлини уште не се таква опасност за заедничкиот политички живот кај нивните жители. Така Македонија во нејзиниот денешен вид, до образувањето на бугарската држава беше една полусамостојна византиска област. После таа цела потпадна под Бугарија. Кога последнава падна под Византија, Македонија беше слободна држава за извесно време и со успех се бореше против Византија и ја имаше под себе цела денешна Србија. После Македонија потпадна под Византија и во текот на неколку века во разни нејзини делови се дигаа востанија против покорителката. Кога се ослободи Бугарија и се усили државата на Немањиќевците, во која влезе поранешниот дел од Македонија, т.е. денешна Србија, - таа, т.е. Македонија во денешната нејзина големина уште остануваше византиска земја, каде што продолжуваа да се креваат востанија против Византија, за коишто се бараше сојуз и покровителство од соседните држави. После Македонија цела влезе во државата на Немањиќевците. Во неа таа како да била привилегирана и самостојна во внатрешната политика. При крал Волкашин Македонија пак како да се одделува од другите делови на Немањиќевата држава и како да се сосредоточува околу него. Во царувањето на Марко Крале таа сосем се одделува од српските земји и се поставува во особен однос кон турско-српските односи и војни. Во турско време таа е врз истите основи под турското владеење. По Берлинскиот договор таа е сама од сите други јужнословенски земји под Турција и веќе живее таков одделен живот повеќе од 25 години. 

Од овој површен поглед врз историските настани во Македонија се гледа оти горе-долу сите македонски котлини имаат една и иста историска судбина, горе-долу сите нивни жители имаат особен, одделен историски живот, неретко самостоен, или пак вклучува во себе заедничка борба за политичка слобода. Ако се прифати на вид оти таа заедничка историска судбина, тие заеднички политички борби и самостојниот политички живот е судбина на едно исто словенско население и на еден и исти народ, тогаш ќе биде јасно оти тврдењето дека Македонија не составувала географска, етнографска и историска целина е засновано не врз реалноста туку на српските сметки за Македонија. 

Овој површен поглед врз историјата на Македонија ми се чини не само што покажува дека ние Македонците си имаме своја историја и дека сме народ чии судбини се развивале во врска со судбините на другите соседни нам народи, но и дека има во нашата историја многу самобитно и своеобразно, како што е, да речеме, самостојната Охридска архиепископија со нејзиното работење полето на народното просветување. Исто така, овој историски поглед покажува дека речиси во сите времиња се забележува силно работење на народниот дух врз културно-историска основа, резултат на која се јавува образувањето на силна македонска држава од царот Самуил и богата народна литература. 

А ако Македонија досега, со мали исклучоци, се развивала одделно од Бугарија и Србија, тогаш таа може да го прави тоа и во иднина, уште повеќе што пропагандите - бугарската и српската - ги употребуваат сите и дозволени и недозволени средства за да искоренат сe самобитно, сe чисто македонско во нашиот народен живот. Самостојниот политички развиток на Македонија е неопходност, како нешто без кое ние не ќе располагаме со доста средства да се бориме со пропагандите за да ја зачуваме од нив нашата национална самобитност. 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>mvdblbbfjynqunyrld47tlsi6zbypzp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Неколку зборови за македонскиот литературен јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1603</id>
    <revision>
      <id>5092</id>
      <parentid>4133</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:44:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5092</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49750" sha1="5hpjsnb55c20499uw70trkogqij78gc" xml:space="preserve">Во четирите горни статии во оваа книга јас сакав да им ги обрнам погледите на моите сонародници на нуждата од едно корено изменување на досегашниот процес на нашиот духовен развиток, како и на тоа дека моите погледи во тој случај не се нешто ново и безосновно, а се само чекор напред во досегашното развивање на нашето национално самосознание и дека затоа се сосем природни и основани. 

Се разбира оти во една мала книга, како што е оваа мојава, не може подробно да се разгледаат сите засегнати прашања. За секое од нив би можело да се напише по една цела книга. Но сега-засега од такви подробни разгледувања за засегнатите прашања уште нема голема и неодложна потреба; затоа требаше за сите од нив да се кажат по неколку збора, зашто тие едно без друго се нејасни и неразбирливи. Освен разгледувањето на сите засегнати прашања, за да биде јасно појавувањето на книгава, сега ќе треба да се кажат неколку збора за своевременоста на книгата и нашиот литературен јазик. 

Мнозина може ќе речат оти вистина добро е човек да се позамисли над прашањата засегнати во оваа книга, но сега уште не му е времето. Во оваа книга, ќе речат тие, се внесува раздор и разединување меѓу нас наместо соединување, коешто сега-засега ни е толку нужно. За македонска народност, македонска литература и литературен јазик ние ќе можеме да му мислиме само кога ќе заживееме еднаш слободен политички живот; а до тогаш нам ни треба ние да сме соединети и да го оставиме настрана националното прашање. 

На тоа јас можам да го одговорам само ова: по моето мислење, сегашните, т.е. мирцштегските реформи се максимумот што можеше револуцијата да го ископча од Европа. Револуцијата напролет ќе биде најглупавото што можеме ние да го направиме. Со револуцијата напролет ќе се користат само нашите непријатели што си имаат само сметки спротивни на нашите национални интереси. Револуцијата напролет само ќе нe уништи наполно нас и ќе ги уништи плодовите добиени од неа досега, зашто таа ќе биде насочена не против Турција, а против неа и реформаторските сили и затоа што тоа ќе биде не по наши сметки, а по сметките на некоја голема сила и некои мали балкански држави што ќе нe натераат нас да се дигаме, а после ќе нe остават на сретпат; најпосле, затоа што ако ние против сите аргументи на здравиот разум пак подигнеме востание, ќе бидеме само основа на дипломатска борба меѓу реформаторските држави и некоја трета, која борба ќе се сврши само со нашето поништување. Затоа ние треба да се откажеме од секоја мисла за револуција напролет, уште повеќе што реформите ќе се воведат, зашто со нив е врзана честа на две големи сили што се во состојба да постават сe на своето, - и да се зафатиме за нова, т.е. културна борба, во која првото место ќе треба да го заземе прашањето за нашата народност и нашиот национално-религиозен развиток. Значи, токму сега му е времето да се мисли за нашиот јазик, нашата национална литература и воспитувањето во национален дух. Сега настапува време за интерес за национално-религиозни прашања. 

Тој интерес малку е задоцнет, но од тоа сеуште не следува дека тој си нема сега место меѓу нас и дека може да ни напакости. 

Ако сме логични, тогаш треба да признаеме оти автономијата на Македонија, за која досега револуционерите се бореа, има смисла само во тој случај ако револуционерите согледуваа во нашиот народ такви квалитети и особини што се немаат кај другите балкански народи, а се само наша карактерна црта. Само согледувањето на тие своеобразни црти во карактерот, наравите, обичаите, животот, преданијата и јазикот на нашиот народ е важна причина да сме ние против делењето на нашата татковина и за нејзината автономија, зашто дележот ќе ни искорени сe што ни е мило и ќе ни наврзе многу противно нешто на нашиот народен дух. Само одделното македонско национално самосознание кај нас ни дава морално право да се бориме против барањето на малите балкански држави да се раздели нашата татковина и да се бориме против пропагандите што готват почва за дележ. А ако не може да се добие автономија, треба ли ние рамнодушно да гледаме на работењето на пропагандите и да се бориме со едно ново течење што е насочено само против нив само затоа што тоа течење ќе ја ослабело најсилната пропаганда? Никако не, зашто ни една пропаганда, колку и да е таа силна, не може да ни го даде тоа што го очекуваме ние од неа. Сите пропаганди се пропаганди само на свои, но никако не и на наши интереси и од нив никогаш немало ништо особено за народот. Спасот никојпат нема да ни дојде од пропагандите, зашто ако е денеска едната посилна - утре ќе стане и другата таква, а првата ќе ослабне. Пропагандите најпосле само можат да ја достигнат својата крајна цел - дележот, коешто не го сакаат и оние што се против националниот сепаратизам. Значи, последниов не е неумесен во сегашните околности и може да ни даде само добри плодови, но не и да ни напакости. 

Штом си има место националниот сепаратизам, тогаш тој треба да се пројави во милоста кон сe што е народно и на прво место во милоста кон народниот јазик. 

Јазикот е средство со кое ние дознаваме што мисли, што чувствува и што сака нашиот собеседник. Во јазикот има одделни гласовни знакови или зборови за сите мисли, чувства и желби на еден човек, затоа јазикот на еден народ е негово духовно богатство и наследство во кое се заклучуваат отпечатени во гласовни знакови или зборови сите народни мисли, чувства и желби со коишто има живеано и живее еден народ и коишто се предаваат како нешто свето од едно поколение на друго. Да си го зачува некој својот народен јазик и да го брани како светиња, значи да му остане тој верен на духот на своите предедовци и да почитува сe што имаат тие направено за своето потомство. Да се откаже човек од својот народен јазик значи да се откаже тој и од народниот дух. Со тоа само се објаснуваат и желбите и усилбите на покорителите да ги направат покорените да се откажат од својот јазик и на негово место да го научат нивниот; исто така со тоа се објаснува упорството на покорените народи да си го зачуваат сето свое духовно народно наследство, а особено јазикот. 

Таква мислост кон нашиот народен јазик треба да имаме и ние, ако сакаме да му останеме верни на духот на нашите предедовци. Милоста кон народниот јазик е наш долг и наше право. Ние сме должни да го милуваме нашиот јазик, зашто тој е наш исто така како што е наша татковината. Првите гласови што ги имаме чуено се гласовите на нашите татковци и мајки, гласовите и зборовите на нивниот народен јазик. Преку нив ние ја добивме нашата прва духовна храна, зашто со нив се осмислуваше сe што гледавме со нашите очи. Со народниот јазик ние ја освојуваме психологијата на нашите татковци и предедовци и стануваме нивни духовни наследници, како што сме со снагата нивни телесни продолжувачи. Ако се однесуваме со презир кон народниот наш јазик, ние само им враќаме со неблагодарност на нашите родители за сето нивно духовно гледање и воспитание. - Ние имаме и право, освен долгот, да го браниме нашиот јазик и тоа право ни е свето. Секој што го напаѓа нашиот јазик ни е исто таков наш непријател како и напаѓачот на нашата вера. Верата и јазик - тоа се душата на еден народ, со изменувањето на кои еден народ прави коренен душевен преврат: тој се откажува од сe поранешно и зема сe ново. Тој коренен преврат, ако станува постепено во текот на цели векови не е опасен, зашто едни делови од него се однесуваат за едни поколенија, други за други поколенија, така што едни делови преминуваат по наследство, како народно наследство, и само некои се нови. Тој коренен преврат не е опасен само ако е резултат од самостојното развивање на народот. 

Но ако еден народ ги изменува својот јазик и својата вера во едно кусо време и под силно туѓи влијание, самиот без свест однесувајќи се кон таа измена, тогаш тој се откажува од самиот себеси и од неговите интереси и се предава и себеси и нив на еден посилен народ, којшто ќе постапи со него и со нив како што ќе му биде потребно; Значи, да се откаже еден народ од својот јазик значи да се откаже тој и од самиот себеси и од своите интереси; значи да престане да гледа на себе со свои очи, да суди за себе и за другите со својот ум и разум, а да чека укажување за сe отстрана. Еден народ што си го загубил својот јазик личи на еден човек што си го загубил патот и не знае од каде иде и на каде оди и којшто не знае зошто оди ваму, а не онаму или таму. Колку во поскоро време еден народ го изменува својот јазик, толку поопасна и очајна е неговата положба. 

Опасноста што го загрозува нашиот народ и неговите интереси од страна на пропагандите, коишто ги употребуваат сите и дозволени и недозволени средства за да го исчистат од Македонија нашиот јазик и со него нашите духовни интереси и да ги насадат на нивно место нивните јазици со нивните духовни интереси не само што нe задолжува нас, но и ни дава полно право да ги употребиме сите и дозволени и недозволени средства за да го зачуваме нашиот народен јазик и со него нашите народни интереси. Притоа ние не сакаме туѓо, а си го браниме своето. 

Јазикот е акустички резултат од физиолошкото работење на органите на човековиот говор, на којшто му се припишува извесно значење. Главните елементи на јазикот или човековиот говор се: органите за говор, нивното физиолошко работење, слухот, психолошкото воспримање на физиолошкото работење на органите преку слухот и присоединувањето кон восприманиот резултат на физиолошкото работење на органите на говорот или гласот или зборот, некое значење. Значи, јазикот е главно физиолошко – психолошка способност на човекот и како таква зависи од сe што прави да се менува човекот, т.е. со развивање на еден човек и еден народ се развива и неговиот јазик, со нивното опаѓање - опаѓа и нивниот јазик. Човекот се менува во времето и во пространството: исто така се менува и неговиот јазик. Промените во јазикот на еден народ во времето ја составуваат историјата на јазикот на тој народ, а промените негови во пространството ги составуваат неговите современи варијации или дијалекти, поддијалекти, говори, подговори итн. 

Срекој народен јазик си има своја историја и свои современи варијации или дијалекти, поддијалекти итн. Своја историја и варијации си има и нашиот јазик. По таа историја може да се проучи како сегашните варијации се добиени од постари и последниве од еден општ македонски јазик, а тој од една јужнословенска група итн. Исто така по неа може да се проследи на која варијација или на кој дијалект во кое време имало поголема литература. 

Историјата, како на нашиот исто така и на другите јазици ни покажува оти секој дијалект, поддијалект, говор и подговор може да се употребува во литературни творби. Таа привилегија на еден дијалект, поддијалект итн. да биде орган на литературната реч - според учењето на историјата на јазиците, им се дава ним не по некакви особени естетски предимства, а по чисто практични причини, т.е. по стекот на историско-културните околности. Тие околности денеска го подигнуваат едно наречје на степен на литературен јазик, утре друго итн. 

Историско-културните услови секогаш господареа во создавањето на литературни јазици, господарат тие и сега. Благодарејќи ним, во најново време се откажавме да си избереме едно од нашите наречја за наш општ литературен јазик, а наместо тоа зедовме да се учиме и да пишуваме на туѓите соседни јазици, најповеќе на бугарскиот.&lt;ref&gt; „Најновото време”, според Мисирков, е времето кога во Македонија туѓите литературни јазици почнуваат да навлегуваат во служба на литературни. Тој смета дека Македонците како литературен јазик си го имале старословенскиот – сe до половината на минатиот век, иако грчкиот во многу области веќе беше почнал да го заместува. Историски факт е дека се до 60-тите години на XIX век македонскиот јазик, па дури и со извесни учебници на „македонското наречје”, се употребува во приватните и во општинските училишта во Македонија. Настапот на пропагандите го одбележува и навлегувањето на туѓите литературни јазици сред нашиот народ. Не е точно, меѓутоа, дека народот се откажал од создавањето свој литературен јазик. Мисирков бездруго со право бил револтиран од практиката на ТМОРО што се служела со бугарскиот литературен збор во својата дејност, како и од активноста на некои егзархиски учители што толку ревносно го воведувале тој јазик во македонските средини.&lt;/ref&gt; Благодарејќи на условите, сега ние си го избираме за општ литературен јазик централното македонско, т.е. велешко-прилепско-битолско-охридското наречје.&lt;ref&gt; Веројатно затоа што Охрид тешко може да се нарече централен град дури и во тогашна Македонија, Мисирков многу често зборува само за „велешко-прилепско-битолското наречје” како основа на македонскиот литературен јазик. Но по две години, согледувајќи ја историската важност на Охрид за Македонија, тој во поголема мерка ќе се потпре и врз карактеристиките на охридскиот говор. Тоа нашло одраз и во фонетиката и во морфологијата на јазикот во сп. „Вардар”, па затоа е дополнета и азбуката со уште една буква /a /, што ја употребува на местото на старата тврда носовка /?/, со факултативен изговор, сиоред рефлексот во разните наши народни говори.&lt;/ref&gt;

Кои се тие историско-културни услови што нe присилуваат: прво, да си создадеме свој литературен јазик и, второ, да си го избереме имено централното наречје? 

Еве кои. 

Ние видовме колку се народните интереси тесно врзани со јазикот, а последниов со карактерот и духот народен. Ние гледаме сега оти три национални и религиозни пропаганди во нашата татковина се борат една против друга&lt;ref&gt; Мисирков ги зема овде само бугарската, српската и грчката националистичка пропаганда, додека романската ја исклучува. Посебниот карактер на романската пропаганда се потврди и од блиските настани со настапот на оружената четничка акција на пропагандите, кога романската, како пропаганда на земја што нема заедничка гранична линија со Македонија, во таа форма главно и не се изрази.&lt;/ref&gt; и сите заедно се борат против нас и нашите интереси, сакајќи да им нанесат смртен удар и да си ги потчинат под себе, земајќи го со таа цел религиозното и училишното работење кај нас во свои раце преку црквата и училиштето за да и’ нанесат смртен удар на нашата народност, ни го налагаат нам нивниот наместо нашиот јазик. Народните интереси ни налагаат, за да ги заштитиме нив, да го браниме нашиот јазик од пропагандите. Тоа бранење ќе биде успешно и ќе ги замрси сите планови на пропагандите ако биде задружно и општо. А за да биде такво, треба со општа согласност да се избере едно наречје за општ македонски литературен јазик.&lt;ref&gt; Ова барање писмено го истакна уште самоукиот ѕидар, комита, литератор, граматичар и историчар Ѓорѓија М. Пулевски: „...треба да се соберат од сите напред речени народности по 4-5 учени луѓе што го познаваат мајчиниот јазик чисто. И тие луѓе да изработат една граматика што им одговара на севернословенските народности, па да остане како света книга за сите училишта, а и за пишување други книги“ /1875/&lt;/ref&gt; Согласност ќе има, ми се чини, само ако секој од нас прави избор не по некакви естетски мерила и не по чисто месни причини, ами од гледиште на општите интереси. Последниве пак налагаат: Периферните наречја да му отстапат место на централното. Како што во една држава има државен центар, којшто најдобро е да се наоѓа во средината на државата и кон којшто се собираат сите конци од државниот живот, исто така и во јазиковните или областите од сродни наречја треба да има еден центар, којшто по неговото значење треба да се однесува кон периферните наречја и говори така како што се однесува центарот и престолнината на државата кон крајните окрузи и околии. Околу центрлното наречје треба да се групираат сите наши научни и литературни сили за да го очистат и да го обогатат со сокровиштата од другите македонски наречја и да создадат од него еден убав литературен јазик. На него треба да се создаде една богата училишна, научна и убава литература за да може преку нив да се рашири низ цела Македонија во вид на литературен јазик што ќе ги измести од неа јазиците на пропагандите. А заедно со изместувањето на пропагандските јазици и со создавањето наш литературен јазик се изместуваат од Македонија и интересите на балканските државички и нивното место ќе го заземат создадените со јазикот македонски интереси. 

И така, користа што ќе ни ја даде нашиот општ литературен јазик ни служи за мерило при избирањето наречје за таа цел и таа е главниот фактор при создавањето на нашиот нов литературен јазик. 

При издигнувањето на едно наречје на степен на литературен јазик никогаш немаат играно важна улога неговите естетски својства. Тоа е едно, зашто практичните причини земаат врв над естетските, а друго, зашто последниве се релативни и повеќе субјективни. По таа причина поубави му се чинат на човека речиси само оние наречја и говори што ги слуша тој или ги има слушано почесто. Затоа и не може да се зборува за естетичност во јазикот, дијалектите и говорите. 

Значи, еден Македонец од Источна или од Северна, или Јужна или Западна Македонија нема право да се противи да биде избрано централното македонско наречје за литературен јазик само затоа што не му се чинело убаво. Немаат право тие да протестираат против централното наречје и затоа што тоа е централно, како и затоа што изборот се прави од практични причини. 

Сега да видиме дали избирањето на централното наречје за литературен јазик се оправдува од практично гледиште? 

Битола се избира за резиденција на генералниот инспектор за Македонија и неговите советници - цивилните агенти. Таа се претвора во престолнина за Македонија. Таа нова престолнина не е далеку од старите: Преспа и Прилеп и од седиштето на до неодамна автокефалниот охридски архиепископ. Значи, централното наречје има зад себе, така да се рече, историски права. Последниве се засновуваат и врз неговата централна положба, што е како во географски така и во етнографски однос. Централен град во Македонија ни е Велес. Од тој центар географски ние само малку се оддалечуваме, идејќи преку Прилеп кон Битола и Охрид. Таквиот правец при оддалечувањето од географскиот центар се објаснува со тоа што тие краишта се од поголемо историско значење за Македонија, а од друга страна, тие се пооддалечени и од српскиот и од бугарскиот јазичен центар, составувајќи од себе македонски јазичен центар. И вистина дијалектот велешко-прилепско-битолско-охридски е јатката на македонскиот јазик, зашто на запад од него е дебарскиот (рока), на југ – костурскиот (ронка), на исток – источниот или солунскиот (р’ка) и на север - скопскиот или северниот (рука). 

Создавањето литературен јазик е духовна потреба кај нас, со која се мисли да им се стави крај на злоупотребите на пропагандите со нашите интереси и со која треба да се создаде свој литературен и научен центар за да се нема нужда од Белград и Софија. А таа тешка задача ќе се постигне само ако Македрнецот од Северна Македонија му подаде рака на својот брат од Јужна Македонија и оној од Западна. Подадените раце ќе се прекрстат околу Прилеп-Битола. 

И така: стремежот на Македонците да си создадат свој културен центар; тоа што сега Битола се прави престолнина на Македонија; што Битола, Охрид, Прилеп се историски места за Македонците; како и тоа што составуваат тие географски и јазичен центар, - сите заедно прават да се прифати како општ македонски литературен јазик централното македонско наречје. 

Откако ќе се избере наречјето што има да биде македонски литературен јазик, ќе треба да се разгледа и, прашањето за македонскиот правопис. 

3а правописот како и за правецот на нашето културно развивање, ќе треба тука да се направат неколку забелешки. Правописот на еден јазик, како и изработувањето на еден литературен јазик, може да оди постепено и полусвесно. Еден човек од еден народ што нема писменост може да ја научи азбуката од еден народ покултурен од неговиот. Тој човек може да ја употребува туѓата азбука и за гласови од неговиот јазик или да ги изложи своите мисли со помошта на туѓа азбука. Но ако во неговиот јазик има гласови што ги нема во јазикот од којшто се позајмува азбуката, тоташ позајмувачот на туѓата азбука ќе направи некои изменувања и дополнувања на неа, со кои ќе биде означена разликата во гласовите меѓу двата јазика. Таа позајмена и преработена азбука се предава од колено на колено и со предавањето се изменува и сe се дотерува до својствата на јазикот на позајмувачите. Така постепено и неосетно се изработуваат азбуките кај понекултурните народи од допир со покултурни народи. Но таквата постепеност има место ако два соседни народи се во нееднакви политички услови, тоа значи, едниот, т. е. покултурниот народ господарува, а другиот, понекултурниот народ е заробен или, најмалку, нема полна политичка слобода. Но инаку одат работите ако двата народа имаат свои држави. Во таков случај позајмувањата, особено културните, стануваат посвесно и поскоро. Така христијанството и писменоста кај нас Македонците се имаат зафатено најрано од сите словенски цароди. Тие се рапространуваа со векови и одеа одоздола нагоре. Затоа во историјата ништо не се зборува за покрстувањето на нашиот народ. Но со покрстувањето секојпат има идено и писменоста. Со премолчувањето на нашето покрстување се премолчува и процесот на образувањето на нашата писменост. 

И така нашето духовно преродување и просветување кај нас, па и изработувањето на нашата писменост, поради географските и историските услови, има земено во првата илјадагодишнина по р.(аѓањето) Хр.(истово) инаков од, а кај другите православни Словени инаков. Кај нас тоа се извршува постепено и незабележено, кај нив брзо и со извесна тенденција. 

Од турското завојување на Балканскиот Полуостров стана една промена. Турското господство ни ги пресече сите врски со нашата старина: Најтешко се одрази тоа на Македонија, како централна провинција, па затоа во тоа време кога кај другите православни Словени постепено се изработуваше писмениот јазик и правописот ние се повеќе се обезличувавме и речиси сосем се откажавме од нашиот јазик како орган на литературната реч. Одвреме-навреме во текот на XIX век ние имаме обиди да се пишува на македонски, но поради некои историски причини тие обиди не се овенчаа со успех каков што би можело да се очекува од нив. 

Литературните обиди на македонските пишувачи во XIX век, за жал, немаа такво значење за да добијат следбеници, затоа ако и сега во XX в. гледаме некои обиди да се пишува на македонски, тоа не се прави свесно и од некакви патриотски влечења и цели, ами само за забава;&lt;ref&gt; Незадоволството на Мисирков од „македонските пишувачи” од XIX и почетокот на XX век може и да се разбере, но несфатливо е како не можел да ја согледа појавата барем на еден В. Чернодрински, чии дела беа печатени или претставувани на сцената и пред напишувањето на книгата „За македонцките работи”, додека самиот Мисирков беше негов личен познаник. Исто така, токму во тоа време во Софија се печатеше и драмата на М. Цепенков, а во репертоарот на Театралната трупа на Чернодрински се наоѓаа и драмските текстови на А. Страшимиров и Д. Хаџидинев.&lt;/ref&gt; Во тоа се состои разликата на нашата, т.е. македонската духовно-национална преродба од онаа на другите православни словенски народи, со други зборови: како што понапред ние постепено и први се просветувавме со христијанството и со писмото, а другите Словени - по нас и набрзина, така пак сега, во времето кога сите православни Словени постепено си изработија свои литературни јазици, свои богати литератури и постепено изработени правописи, ние остануваме поназад од сите, тукуречи без литературни традиции - не затоа што ги немаме, а зашто го забораваме своето изучувајќи го туѓото. 

Ние сега со брзина ќе треба да го разработиме нашиот литературен јазик, да го установиме нашиот правопис и да создадеме една наша литература што ќе им одговара на сите наши потреби. Со нашата сегашна национална преродба ние им се спротиставуваме на другите православни Словени, како што се спротиставивме и понапред: тогаш бевме први во духовната преродба што кај нас беше бавна, а кај нив брза, сега наопаку: тогаш тие нас сакаа да не достигнат и работеа со извесна тенденција и брзина, сега наопаку. 

Во зависност од тоа како се има развивано еден народ, и неговиот јазик и правописот може да биде различен. Ако еден народ само постепено си го изработува своето писмо и него го преработува и притоа во неговата историја нема такви настани што ја преполовуваат и прават цела пропаст помеѓу едната, т.е. старата, и другата или новата половина, -писмениот јазик и правописот содржат во себе многу такви особини што немаат реална вредност во гласовите во сегашната состојба на јазикот. Но ако во историјата на културниот развиток на еден народ има два периода, меѓу коишто има еден како трети, но којшто е период на застој и е како непреодна стена меѓу нив, - тогаш во новиот период на развитокот на националното самосознание имаме преродба на народниот дух, коешто станува вистина врз стара основа, но во него влегуваат многу нови начела, во согласност со духот на времето и со специјалните потреби на народниот живот и неговите пројави.&lt;ref&gt; Мисирковата поделба на нашиот литературноисториски развиток на три периода не е без основа, особено ако се има предвид целта и времето на периодизацијата: првиот период го претставува времето до појавата на националистичките пропаганди во Македонија и до задушувањето на употребата на старословенскиот како литературен јазик; вториот - времето на националистичките пропаганди (до појавата на книгава, 1903), кога се воведуваат туѓите јазици во Македонија како литературни, период што е како „непреодна стена” помеѓу претходниот и новиот што тој го очекуваше со реформирањето на Македонија и со воведувањето на македонскиот јазик како литературен за сите Македонци, изграден врз основа на резултатите од развитокот на современите народни говори, коешто го смета како трет период што го наречува „преродба”.&lt;/ref&gt; Таа преродба се одбележува и во книжевниот јазик и правописот: како едниот така и другиот се горе-долу слободни од некои традиции што не се согласни со современата состојба на разговорниот јазик. 

И така, историјата на културниот развиток на народите, во согласност со нејзиниот од, содејствува: или за чисто етимолошки или историски правопис, или за мешан - етимолошко-фонетски или историско-фонетски, или најпосле за чисто фонетски правопис. Трите вида правописи зависат од поголемата или помалата приврзаност кон старата или кон новата состојба на еден разговорен или литературен јазик. Едниот од трите правописа се усвојува за еден литературен јазик кај еден народ што се преродува главно во зависност од таа тенденција што владее при народното преродување. 

Штом е така, тогаш и нашиот правопис и правецот на нашиот литературен јазик ќе треба да биде во полна зависност од таа тенденција што ќе нe раководи нас при нашата национална преродба. Каква може да биде таа тенденција се гледа од оваа книга. Но јас ќе си дозволам да повторам. Таа е: прво, Македонија да се неутрализира за Бугарија и Србија и да се оддалечи еднакво од двете држави, и второ, таа треба да се обедини врз јазична основа. Овие принципи ќе го раководат и правописот. 

На тие два принципа одговара: 1. прилепско-битолското наречје за литературен јазик, како еднакво далечно и од српскиот и од бугарскиот јазик и централно во Македонија, 2. фонетскиот правопис со употребените писмени знаци во оваа книга и со мали отстапки на етимологијата, и 3. речничкиот материјал да е збир од сите македонски наречја. 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>5hpjsnb55c20499uw70trkogqij78gc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Вегетаријанска кујна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1604</id>
    <revision>
      <id>9119</id>
      <parentid>4074</parentid>
      <timestamp>2013-03-31T23:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>с</comment>
      <origin>9119</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6917" sha1="rskjnfu3ixd1bus106sk8qvc0wyjybx" xml:space="preserve">{{Готвач-навигатор}} | [[Готвач:Кујни|Кујни]] | [[Готвач:Специјални исхрани|Специјални исхрани]]

Луѓето стануваат '''вегетаријанци''' од разни причини. Месојадците исто така јадат вегетаријанска храна. По дефиниција, вегетаријанци се оние што не јадат месо, живин, дивеч и продукти од животни како [[желатин]]. Во некои земји за вегетаријанци се сметаат и оние кои не јадат риба и морски плодови. Вегетаријанците, меѓутоа, јадат млечни производи и јајца. Они што не јадат млечни производи и јајца (како и риба и морска храна) се нарекуваат '''вегани'''; (видете [[Готвач:Веганска кујна|веганска кујна]]). Сите вегански рецепти се и вегетаријански.

==Вегетаријанска исхрана==
Според [http://www.eatright.org/Public/GovernmentAffairs/92_17084.cfm Американското диететско здружение], ,,соодветно осмислената вегетаријанска исхрана е здрава, соодветно хранлива и спречува некои видови на болести&quot;. Главната потреба во вегетаријанската исхрана се состои од житни култури и зрна, зеленчук, и донекаде овошја, ореви и семки. Вегетаријанската храна содржи сосема задоволително количество на протеин, наспроти грешните ставиви на некои луѓе.

==Вегетаријански рецепти==
Следниве рецепти не содржат никакво [[Готвач:Месо и живина|месо, живина]] или [[Готвач:Морски плодови|морски плодови]], но содржат [[Готвач:Млеко|млеко]], [[Готвач:Јајце|јајца]] и [[Готвач:Мед|мед]]. Рецептите без никакви производи од животинско потекло можат да се најдат во главата [[Готвач:Веганска кујна|Веганска кујна]].

=== Главни јадења ===

*[[Готвач:Баинганска барта (јужна)|Баинганска барта (јужноиндиска)]]
*[[Готвач:Бенгалски компири|Бенгалски компири]]
*[[Готвач:Банана кари|Банана кари]]
*[[Готвач:Булгер Бургер|Булгер Бургер]]
*[[Готвач:Доматни тестенини|Доматни тестенини]]
*[[Готвач:Зелен грав со кафен ориз|Зелен грав со кафен ориз]]
*[[Готвач:Јајца со урда|Јајца со урда]]
*[[Готвач:Југоисточни тестенини|Југоисточни тестенини]]
*[[Готвач:Киш|Киш]]
*[[Готвач:Лазањи со сос од грав|Лазањи со сос од грав]]
*[[Готвач:Ориз со кари|Ориз со кари]]
*[[Готвач:Печен сендич со кашкавал|Печен сендич со кашкавал]]
*[[Готвач:Портобело печурки на грил|Портобело печурки на грил]]
*[[Готвач:Ригатори-тестенини со рикота и доматен крем-сос|Ригатори-тестенини со рикота и доматен крем-сос]]
*[[Готвач:Сендвич со краставица и прокел|Сендвич со краставица и прокел]]
*[[Готвач:Сендвичи со путер од кикиритки на грил|Сендвичи со путер од кикиритки на грил]]
*[[Готвач:Ризото|Ризото]]

=== Лебови ===

*[[Готвач:Протеински соен леб|Протеински соен леб]]

=== Супи и чорби ===

*[[Готвач:Ле Турен|Ле Турен]]

=== Сосови ===

*[[Готвач:Вегетаријански сос|Вегетаријански сос]]
*[[Готвач:Песто|Песто]]
*[[Готвач:Ру|Ру]]
*[[Готвач:Сос од кикиритки|Сос од кикиритки]]
*[[Готвач:Сос од црвена пиперка и козјо сирење|Сос од црвена пиперка и козјо сирење]]

=== Десерти ===

*[[Готвач:Бабина пита од лимонови целуфки|Бабина пита од лимонови целуфки]]
*[[Готвач:Колач 1-2-3-4|Колач 1-2-3-4]]
*[[Готвач:Тирамису за аткинсовци|Тирамису за аткинсовци]]
*[[Готвач:Пита од колачиња со чоколадни парченца без печење|Пита од колачиња со чоколадни парченца без печење]]
*[[Готвач:Пита со банана-крем|Пита со банана-крем]]
*[[Готвач:Пита со тиква|Пита со тиква]]
*[[Готвач:Кара понгал|Кара понгал]]
*[[Готвач:Карамел од меласа|Карамел од меласа]]
*[[Готвач:Кашмирски пулао|Кашмирски пулао]]
*[[Готвач:Коваим|Коваим]]
*[[Готвач:Колачиња со чоколадни парченца|Колачиња со чоколадни парченца]]
*[[Готвач:Крем Бруле|Крем Бруле]]
*[[Готвач:Лукоми|Лукоми]]
*[[Готвач:Миле Креп|Миле Креп]]
*[[Готвач:Француски тост|Француски тост]]
*[[Готвач:Фунта-колач|Фунта-колач]]

=== Разно ===

*[[Готвач:Компирови кнедли|Компирови кнедли]]
*[[Готвач:Сок од житни треви|Сок од житни треви]]

== Надворешни врски ==
*[http://www.wailana.com/lifestyle/recipes/library.php?id=0 Vegetarian Recipes] Delicious and healthy vegetarian recipes 
*[http://www.veggieboards.com/boards/forumdisplay.php?f=142 VeggieBoards] (recipes and message board)
*[http://www.vegsoc.org/cordonvert/articles/index.html Cordon Vert]  The Vegetarian Society's cookery school has many recipes, in addition to other information on vegetarianism.</text>
      <sha1>rskjnfu3ixd1bus106sk8qvc0wyjybx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Сендвичи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1605</id>
    <revision>
      <id>4077</id>
      <parentid>4076</parentid>
      <timestamp>2006-03-26T01:42:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.184.26.176</ip>
      </contributor>
      <origin>4077</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3251" sha1="gvsttwmvbak9wem56vbokrsasl48l44" xml:space="preserve">{{Готвач-навигатор}}

'''Сендвичите''' се состојат од две (или повеќе) парчиња леб со друга храна меѓу нив. Крстени се по [[Википедија:Џон Монтагу, четврт гроф на Сендвич|Грофот Сендвич]].

При вечери или забави, сендвичите треба да бидат тријаголни за да се држат лесно меѓу прстот и палецот и без кора. Полнетиците за сендвичите можат да бидат димен [[Готвач:Лосос|лосос]] или [[Готвач:Краставица|краставица]]. Низ ендвичите често се прободуваат чепкалки или стапичиња за полесно и похигиенско послужување.

За солените сендвичи постојат разни полнетици како [[Готвач:Сланина|сланина]], [[Готвач:Мисирка|мисиркино месо]],[[Готвач:Спанаќ|спанаќ]], [[Готвач:Пастрами|пастрами]], [[Готвач:Говедско во саламура|говедско во саламура]] (од конзерва), [[Готвач:Туршија|туршии]], [[Готвач:Јазик|јазик]], [[Готвач:Пржени школки|пржени школки]], [[Готвач:Пржена риба|пржена риба]], [[Готвач:Шунка|шунка]], [[Готвач:Маслинка|маслинки]], [[Готвач:Сирење и кашкавал|сирење и кашкавал]], [[Готвач:Туна|туна]], [[Готвач:Марула|марула]], [[Готвач:Домат|домат]] и [[Готвач:Кромид|кромид]].

Слатките сендвичи може да се на се направени од [[Готвач:Путер од кикиритки|Путер од кикиритки]], [[Готвач:Мед|мед]] или [[Готвач:Џем|џем]].

==Рецепти за сендвичи==

*[[Готвач:Булгер бургер|Булгер бургер]]
*[[Готвач:Сендвич со краставица и кел|Сендвич со краставица и кел]] 
*[[Готвач:О Жу-сендвич|О Жу-сендвич]]
*[[Готвач:Печен сендвич со кашкавал|Печен сендвич со кашкавал]]
*[[Готвач:Печен сендвич со путер од кикиритки|Печен сендвич со путер од кикиритки]]
*[[Готвач:По Бој|По Бој]]
*[[Готвач:Сендвич со кашкавал на тост|Сендвич со кашкавал на тост]]
*[[Готвач:Сендвич со лук, домати и кашкавал|Сендвич со лук, домати и кашкавал]]
*[[Готвач:СМД-сендвич|СМД-сендвич]]
*[[Готвач:Црвени ѓаволи|Црвени ѓаволи]]

*[[Готвач:Хамбургер|Хамбургер]]
[[Категорија:Рецепти за сендвичи| ]]</text>
      <sha1>gvsttwmvbak9wem56vbokrsasl48l44</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Супи и чорби</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1606</id>
    <revision>
      <id>4078</id>
      <timestamp>2006-03-26T03:02:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.184.26.176</ip>
      </contributor>
      <origin>4078</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2049" sha1="t4q4nhn8qa83znxjv2vcmuj5r8mkx2y" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]

*[[Готвач:Боршч|Боршч]]
*[[Готвач:Геспачо|Геспачо]] (Шпанија)
*[[Готвач:Говедска супа|Говедска супа]]

*[[Готвач:Гулаш|Гулаш]] (Австрија и Унгарија)
*[[Готвач:Зачинета супа со тиква|Зачинета супа со тиква]] (САД)
*[[Готвач:Зеленчукова чорба|Зеленчукова чорба]]
*[[Готвач:Зупа Огоркова|Зупа Огоркова]] (Полска)
*[[Готвач:Кокошја супа|Кокошја супа]] (САД)
*[[Готвач:Лута и кисела супа|Лута и кисела супа]] (Кина)
*[[Готвач:Ле Турен|Ле Турен]] (Франција)
*[[Готвач:Лесна свадбена супа|Лесна свадбена супа]]
*[[Готвач:Минестроне од ориз и репки|Минестроне од ориз и репки]] (Италија)
*[[Готвач:Росол|Росол]] (Полска)
*[[Готвач:Супа од печурки|Супа од печурки]]
*[[Готвач:Супа од кромид|Супа од кромид]] (Франција)
*[[Готвач:Супа од компир|Супа од компир]] (Полска)
*[[Готвач:Супа од тиква|Супа од тиква]]
*[[Готвач:Супа од шипинки|Супа од шипинки]]
*[[Готвач:Супа со ситнеж од живина|Супа со ситнеж од живина]] (САД)
*[[Готвач:Супа со Супли|Супа со Супли]]
*[[Готвач:Украинска чорба од зелка (Капусњак)|Украинска чорба од зелка (Капусњак)]]
*[[Готвач:Чорба од леќа|Чорба од леќа]]
*[[Готвач:Чорба со ориз и говедско|Чорба со ориз и говедско]]</text>
      <sha1>t4q4nhn8qa83znxjv2vcmuj5r8mkx2y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Предјадења</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1607</id>
    <revision>
      <id>4079</id>
      <timestamp>2006-03-26T03:23:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.184.26.176</ip>
      </contributor>
      <origin>4079</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1963" sha1="lsptq1mr0fpjzhlv0hcnwjqkgxj0roh" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]

'''Предјадења''',како што самото име кажува, се јадења кои се служат пред главното јадење или на коктел-забави и слични настани. Овие јадења се исто така познати како ''ужини'', ''закуски'' или ''ордеверии''.

==Листа на рецепти за предјадења==

*[[Готвач:Баба гануш|Баба гануш]]
*[[Готвач:Вонтони од крем сирење|Вонтони од крем сирење]]
*[[Готвач:Гвакамоле|Гвакамоле]]
*[[Готвач:Зачинет наут|Зачинет наут]]
*[[Готвач:Квесадиља|Квесадиља]]
*[[Готвач:Квесадиљи од краби со салца од манго|Квесадиљи од краби со салца од манго]]
*[[Готвач:Кевиш од фестон во санфранцискански стил|Кевиш од фестон во санфранцискански стил]]
*[[Готвач:Макало со спанаќ и артичоки|Макало со спанаќ и артичоки]]
*[[Готвач:Парени артичоки|Парени артичоки]]
*[[Готвач:Печени начоси со вкус на пилешко со сос од зелен чили-кашкавал сос|Печени начоси со вкус на пилешко со сос од зелен чили-кашкавал сос]]
*[[Готвач:Печени парчиња багети со пекански путер, бри и јаболка]]
*[[Готвач:Свежа брушета од моцарела|Свежа брушета од моцарела]]
*[[Готвач:Срцев удар од артичоки|Срцев удар од артичоки]]</text>
      <sha1>lsptq1mr0fpjzhlv0hcnwjqkgxj0roh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>За Македонцките Работи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1639</id>
    <revision>
      <id>5094</id>
      <parentid>4304</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:45:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5094</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1726" sha1="jbpk3d5mpiw9xb9od1q9khi2u0ajmvi" xml:space="preserve">:Прочитај: [[Wikipedia:mk:За македонцките работи|За Македонцките работи]].

*[[Предгоор]]

*[[Шчо напраифме и шчо требит да праиме за однапред ?]]&lt;ref&gt;Прочитано на 21 септември оваа година па 1-та седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство &quot;Св. Климент&quot;.&lt;/ref&gt;
 
*[[Имат ли се нужда от македонцки национални научно-литературни другарства?]]?]]&lt;ref&gt;Прочитано на II седница на петроградского Македонско научно-лигературно другарство „Св.Климент” на 28 септ. 1903 г.&lt;/ref&gt;
 
*[[Нaционалниiот сепаратизм: земiшчето на коiе се имат развиiено и ке се развиiат за однапред.]]]]&lt;ref&gt;Прочитано на 3 седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство „Свети Климент“ на 19 октомври 1903 г.&lt;/ref&gt; 
 
*[[Состауала, состауат и можит ли Македонија да состауат от себе оддел'на етнографцка и политична јединица?]]
 
*[[Неколку зборои за македонцкиiот литературен iазик]]

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>jbpk3d5mpiw9xb9od1q9khi2u0ajmvi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предгоор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1640</id>
    <revision>
      <id>5093</id>
      <parentid>4135</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:44:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5093</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36536" sha1="j49cjb0uht03c0gd4im11mwic0dni0x" xml:space="preserve">Секоi чоек како член на некоiа обшчина или некоiе другарство, имат извесен долг и извесни праа кон и од ниф. Народот не iет нишчо друго, осим едно големо другарство, основано на крвно сродство, на обшч произлез, на обчши интереси. Паметуан'то на тоа родство, тоiа произлез и тиiе интереси, заставуат секоi член од некоi народ, да се одречит од некоiи своiи праа и интереси, за да посветит част од своите сили на обшчата арнотиiа. Тоа iет долгот кон народните интереси, за што членот од народноста добиiат зашчита на своiте лични интереси тамо, каде не сет доста само негоiте сили. Долгот кон народот iет тесно врѕан со долгот кон таткоината, зашто пон'атiето народ iет тесно врѕано со пон'атiето таткоина. Долгот кон народот и таткоината зависит од приликите историiцки, коiи преживуат iеден народ и iедна страна. Тоi се применуат кон приликите. Долгот кон таткоината и народот, до негоото осашчествуаiн'е, се велит народен идеал и кон негоото осашчествуаiн'е требит да се стремит секоi свесен чоек. Народниiот идеал се применуат кон историiцките прилики и тоа , шчо денеска било народен идеал , утре по негоото осашчествуаiн'е ке отстапит место на друг, за коi по напред мало се мислило. Често пак од iеден народ историiцките прилики требаат или корени изменуаiн'е на народните идеали, коренен обрат на идеалите во друг праец, или угрожаваат нему со полно унишчожааiн'е. Народните идеали или долгот кон таткоината, се разбираат од разни членои на народот различно. Коi наi верно iет разбрал истинцкиiо и наi праиiот народен идеал, се видит со порамнуан'ето на разбираiн'ето на народниот идеал од разни лица.За да можит да бидит порамнуаiн'е и оценуаiн'е на различно разбраните народни идеали, требит, тиiе да бидат искажани устно или на книга. Искажуаiн'ето на своiето разбираiн'е на народните идеали и критиката на таквиiа не iет праздна работа, зашчо идеалите се душата на на обшчата народна работа и од здравоста на таiа душа зависит и здравоста и плодоитоста на самата обшенародна работа. Лошо разбраните народни идеали само уголемуат народните нестреки без да донесат полза на народот. 

Така разбираiки долгот кон таткоината, iас се решиф, прво, да изложам моето разбираiн'е на народните идеали на македонците во iеден ред расудуаiн'а печатени во Петроградцкото Македонцко Словенцко Научно-литературно Другарство „Св. Климент“,&lt;ref&gt; Македонското научно-литературно другарство во С. Петерсбург (натаму: МНЛД) официјално е конституирано на 28.10.1902 год. со 19 потписници (К.П. Мисирков, Д.Д. Чуповски, Д.Т. Мишајков, Ст. Ј. Дедов, Г.К. Константинович и др.) При основањето го носи патронатот на Климент Охридски, а од 1903 г.(со „Уставот”) на Кирил и Методија. Кон крајот на 1905 год. Другарството е неутрализирано, а од 1912 г. се појаува под нови имиња, но не успева да добие официјално признание од руските надлежни власти. Неговата дејност завршува во 1917 г. со Октомвриската револуција во Русија. &lt;/ref&gt;,  а после да и напечатам во таiа книга, каде сет поместени и расудуаiн'а, не прочетени во упоменатото другарство. Со тоа мисл'ам да исполнуам спроти моiте сили, iеден дел од моiот долг кон народот моi и кон таткоината ми. 

Мнозина од македонцките читачи ке бидат удивени от поiавуан'ето на таiа книга. За удивуаiн'е ке им бидит во неiа много. Некоiи ке речат: зошто отцепуаiн'е от бугарите, кога ниiе до сега сме се велеле бугари и соединеiн'ето, а не расцепуаiн'ето праит силата? Друзи ке расудуат, оти со полното отцепуаiн'е, от iедна страна, ке восторжествуваат нашите неприiатели, коiи шчо направуат сите своiи сили да ослабат балканцките словени, за да си подготват почва за раздел'уаiн'е на балканцките земiи помеѓу ниф, а од друга страна, оти оно ке не натерат нас македонците да се откажеме от нашиiот прв долг, да се бориме за политична слободиiа, да разрушиме се, до сега напраено и да се зафатиме се одноо, така да се речит, од азбука. Треки ке наiдат, оти iас проповедуам некаков надеж на попрауаiн'е на турците спроти нас и на европеiцки реформи во таткоината ни, кога до сега iасно било докажано оти ни Турциiа сакала, сакат и ке сакат реформи во Македониiа, ни држаите сет наклонени да iа принудат Турциiа, за да ни даiит некакви па и наi мали реформи. Држаите, вел'ат мнозина, само играат дипломатична игра со реформи, за да не склонат нас, да се откажеме от вооражена борба со Турциiа, от коiа ке се нарушиат нивниiот мир, а пошто се одречиме от таiа борба, тиiе ке ослабат да бараат от Турциiа реформи за Македониiа. 

Тиiа сет наi главните возразуаiн'а, шчо очекуам от мнозина од моiте сонародници. Ми се чинит, оти они не сет праи и ето зашчо: Во ноата книга се зборуат, вистина, и за отцепуаiн'е и за соединуаiн'е, но за отцепуаiн'е от тиiе, шчо сме веке отцепени и со коiи никоi пат не ке ни позвол'ат да се соiединиме, а за соiединуаiн'е со тиiе, со коiи сме морално задолжени да се соiединиме, и со коiи соiединеiн'ето iет возможно. Ако со нашето отцепуаiн'е од балканцките словенцки народи достигниме соiединуаiн'ето на сето македонцко словенцко населеiн'е во iедно цело, ниiе не ке ослабниме, туку ке се усилиме, така да од иополнуаiн'ето на идеiите, шчо сет развиiени во таiа книга само ке се оправдат послоицата, да iет силата во соiединеiн'ето. 

Сега се питат: дали од нашето отцепуаiн'е од балканцките народи, ке се восползуват нашите неприiатели и коiи сет тиiе? Сега во Бугариiа iет мода да зборуат, да сет наi големи неприiатели на балканцките словени: русите и ав.строунгарците, коiи сакаат на оточва на македонцкото прашаiн'е да се зафатит и продолжит iедна борба меѓу србите и бугарите, коiа ке ослабит силите и на iедните и на друзите до таква степен, шчо ке требит да се набркаат во балканцките работи Русиiа и Австро-Унгариiа и првата ке завоiуват Бугариiа и Стамбул, а втората Србиiа и Солун. Јас ке си позвол'ам да не се согласам со такво глабоко политично „далековидеiн'е&quot;. Можит, бугарите и сет праи, кога мисл'ат, оти Русиiа без Бугариiа не можит да сашчествуат, ни политично, ни економцки, но тоа iет бугарцка политика, а iас не сум намерен да политиканствуам бугарцки. Јас сум македонец и интересите на моiата таткоина ми се предстауат така: не Русиiа и Австро-Унгариiа сет неприiателите на Македониiа, а Бугариiа, Грциiа и Србиiа. Само енергична борба со тиiа три држаи ке избаит од погубуаiн'е нашата таткоина. 

Борбата со трите балканцки држаи не протиоречит на нашите интереси, коiи се достигаат и со револ'уциiа и со евол'уциiа, &lt;ref&gt; Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени. 
&lt;/ref&gt;, или постепено развиiаiн'е на нашиiот народ во моралнорелигиозен праец. Револ'уциiата стана и, ако има наiужасни последици за нас, пак даде некоiи благодатни резултати, со кои шчо можат да бидат задоолени нашите борци за национална слободиiа: тоа сет мiурцштегцките реформи, &lt;ref&gt; Непосредно по Илинденското востание, на 2.10.1903 год., во австрискиот град Мирцштег Русија и Австро-Унгарија потпишаа нова спогодба за спроведување реформи во Македонија. Меѓутоа, малите балкански држави во реформиве видоа најголема опасност за своите претензии во Македонија, па заедно со ТМОРО се спротивставија против нивното оживотворување. Ни самиот Мисирков не е задоволен од нив, но ги прифаќа како важен почеток и во нив гледа можности за натамошно проширување и разработување. &lt;/ref&gt; коiи ке бидат раширени опроти нуждите, шчо ке се покажат со време. Идеiите за полно отцепуаiн'е на нашиiот народ од друзите балканцки народи, не сет протиоречiе на досегашното работеiн'е на нашиiот народ за слободиiа, а само продолжеiн'е на негоото досегашно работеiн'е, на почва евол'уциiна. До сега нашиiот народ се интересуал поеке само со полна политична автономиiа, а во националните наши интереси допушк'ал башибузукцки да му се набркуат разни неканени гости, како: бугари, грци и срби. По политичката борба идит значит националната. &lt;ref&gt; Или Мисирков, поради непостоењето на претходни истражувања, не можел да ги согледа процесите во развитокот на македонското ослободително движење во неговата целост или пак, во брзината со којашто ја подготвувал книгата, просто не успеал да се доискаже, да го прецизира својот исказ, зашто и во македонската историја националната борба и претходела на политичката: најпрвин се развива движењето за свои цркви и училншта, за свој јазик и учебници, т.е. за национално-културна афирмација во рамките на Турција, па дури потоа и знатно подоцна за организирана борба за „политичка автономија” и за ослободување од Турција. Меѓутоа, првиот процес уште не беше завршен кога беа преземени сите мерки и беа употребени сите средства за да биде смислено скршнат и разнебитен од заинтересираните соседни држави, а револуционерното движење се појави дури откако националистичките пропаганди почнаа да го цепкаат народот и да го задушуваат токму тој процес на нацнонално осознавање. Затоа и револуционерното движење првин им се спротистави на пропагандите, па потоа на Турција. &lt;/ref&gt; Но борбата со пропагандите во Македониiа не iет чекор назад, туку напред, зашчо и тука имаме работа со борба за слободиiа, со борба со мрачните сили, шчо не дозвол'уат на таткоината ни сама со свои очи да гледат своите интереси, ами и наврзуат дзрдзала, шчо омрачуат истината и и придаат бугарцка, србцка и грцка боiа. Време iет да отфрлиме од очите наши мрежите, шчо ни и кладоа националните и верцки пропаганди въ Македониiа. 

За нашите односи кон турците iас можам да речам само iедно: ниiе сме задолжени да напраиме се, шчо се барат од нас, за да докажиме на Турциiа, оти неiното остааiн'е како европеiцка држаа стрек'ат во нас полно сочувство. Ниiе сме задолжени да бидеме лоiални поданици на Н. Ц. В. Султано. Но при тоа бараме и ке бараме од Негоото праителство цел ред реформи, коiи ке ни сочуваат наi главните интереси на нашето национално и културно развиiаiн'е. Јас мисл'ам, оти ниiе требит да бидеме лоiални кон Турциiа, но предполагаiки, оти турцкото праителство и народ ке разберат наi после, оти интересите на нивната држаа во Европа совпадаат со нашите и зависат наi много од ниф, а не си протиоречат, и затоа турците први ке требит да докажат искреното сакаiн'е да сет во мир со нас и со тоа да заслужат нашата поддршка на нивните интереси. Ако пак тиiе мисл'ат со нас да не се церемонат, и да лажат Европа и нас со реформи, коiи не iи иополнуат, то не ке се удивит Турциiа, ако и ниiе обрниме нашите возгледи кон Европа и од неiа бараме, да се воведат во таткоината ни со сила тиiа реформи, шчо се признаваат от силите европеiцки за истинцка требност за успеiаiн'ето на религиознонационалното и културно развиiаiн'е на македонцките рисiани. &lt;ref&gt; Колку и да изгледа контрадикторно ова барање на Мисирков, тоа не само што се совпаѓаше со тогашната руска политика на Балканот, за која тој мораше да води сметка, туку беше и еден од основните пунктови на националната програма на Македонското научно-литературно другарство во С. Петербург (натаму: МНЛДУ): без привременото останување во рамките на Турција, во тогашните околности, со полна културно-национална автономија, при отстранување на пропагандите и нивните институции во Македонија и обезбедување на границите преку турскиот суверенитет, навистина тешко ќе можеше да се избегне дележот на Македонија.&lt;/ref&gt; Европа ке обрнит возгледите на нашите бараiн'а, зашчо она iет задолжена да напраит тоа со два меѓународни актои: проекто за реформи во Македониiа от Февруар&lt;ref&gt; Иако реформената програма од февруари 1903 год. што беше донесена со согласност на сите потписнички на Берлинскиот договор, во Македонија беше наречена „Падарски реформи”, треба да се нагласи дека со овој меѓународен акт првпат трите вилаети на Македонија беа изделени од другите области на Европска Турција и беа поставени извесни основи за политичкото индивидуализирање на Македонија.&lt;/ref&gt; и мiурцштегцкиiот проект. Тиiе два меѓународни актои ни обек'аваат постепено рашируаiн'е на реформите во Македониiа, и со тоа даат ни прао да се обрак'аме до двете реформаторцки држаи со меморандуми и по друзи патишча, за да им покажиме на нашите религиознонационални и економцки нужди, како и на тоа, шчо праит Турциiа, за да се исполнат тиiа наши нужди. 

Знам многу арну, оти мнозина со ирониiа ке се однесат кон моiите надежи за европеiцки реформи. Но на тиiа ирониiи ево со шчо iас ке одгоорам: не iет истина кажуаiн'ето, да не ке излезит нишчо от усилиiата на Русиiа и АвстроУунгариiа да се уредат работите во Македониiа. Проектите за реформи и усилиiата да се воведат тиiа не сет, како мисл'ат мнозина, само игра да ломинит време и да останит се, каoко шчо си било. Проектите за реформи на Русиiа и Австро-Унгариiа сет мегународни. актои, неисполнуаiн'ето на коiи от Турциiа iет насмешка и оскрбуаiн'е за реформаторцките држаи и им даат полно прао за репресалиiи против нарушаачот на меѓународното прао. Да било така лесно и безнакажано престапуаiн'ето на меѓународното прао, до сега држаите, денеска ке приимаа на себе разни задолжеiн'а и утре ке се откажуаа од ниф. Но не било така. Реформите рускоавстриiцки, iедно сет меѓународен акт, ке даат прао секога на македонците да настоiаваат пред Големити Сили да се ислолнат во полност. Нека не мисл'ат, оти они можат да бидат закопани, како шчо iет закопан берлинцкиiот трактат со негоиiот 23 член за Македониiа. &lt;ref&gt; Со чл. 23 од Берлинскиот договор од 1878 год. Турција беше задолжена, заедно со претставници на месното население, да подготви и да спроведе реформи и во Македонија. Но ниту Турција сакаше, ниту пак заинтересираните големи и мали држави и’ овозможија таа да го реализира овој член. Сепак, тоа беше првиот меѓународен акт што се однесуваше за Македонија и врз кој се засновуваа сите натамошни акции на Македонците во борбата за национално ослободување.&lt;/ref&gt; Берлинцкиiот догоор вистина iет закопан, но не од Европа, а од Бугариiа, коiа изврши соединуаiн'ето со Источна Румелиiа.&lt;ref&gt; Источна Румелија беше автономна област со центар во Пловдив, создадена со Берлинскиот договор во 1878 гол. Во 1885 год. таа насилно беше присоединета кон Бугарија, поради што Србија ја нападна младата бугарска држава, но ја загуби војната, со што се создадоа нови околности за развитокот на националистичките пропаганди во Македонија. &lt;/ref&gt; со насилствен преврат - без согласиiе на држаите, шчо потписаа берлинцкиiот трактат; а со нарушааiн'ето на iеден параграф се нарушаат и сет трактат. Сегашните рускоавстриiцки реформи силно се разликуваат од берлинцкиiот трактат со тоа, шчо сет они само меѓународен акт закл'учен меѓу три држаи. Осим ниф важен фактор се iавуаме само ниiе македонците. Волiата на двете соiузни држаи: Русиiа и Австро-Унгариiа можит да сретит протиодеiство само от Турциiа и од нас, но наi поеке од нас, зашчо со реформите се бараат, не од нас, а от Турциiа задолжеiн'а и ако ниiе со нашите работи покажиме, оти тиiа задолжениiа, шчо се бараат от Турциiа, не не удовлетворуат, то ниiе само ке поможиме на Турциiа, нишчо да не воведит од реформите, шчо се бараат од неiа. Турциiа ке велит, оти она се, шчо можит да напраит, ке напраит и напраила, а поеке не можела да напраит за тоа, шчо комитетите не даат на населеiн'ето да се успокоит, а во iедна страна, каде iет се на воено положеiн'е, сите добри намереiн'а на праителството се рушат от сопротивуаiн'ето на немирното населеiн'е; а ако военото положеiн'е се продолжит поеке од iедна година, реформите ке се состарат по наша вина и ке се заколат. Таква iедна служба ниiе сослужифме на Турциа по обiавуаiн'ето на февруарцките реформи. Исто така, ако не сакаме никакви реформи, можиме да и послужиме и за однапред. И после, како и до сега, пак ке фрлиме вината на Големите Сили, коiи секоi пат излегуваат криви за нашите грешки. 

Собитiата, шчо се развиiа до сега ни покажаа iасно колко ниiе сами можиме да си напакостиме, мислеiки, оти постапуаме праилно. 

За да се предупредат жртвите од iедно секадешно востааiн'е, се изработи февруарцкиiот руско-австриiцки проект за реформи, вистина не совршен, но со огоорка, оти тоi ке бидит постепено раширен. Поминаа месец, 2, 5, 7 и нишчо од него не излезе. Се прашат: зашчо? Ке одгоорат нашите: зашчо Турциiа и Европа не сакаат серiозно реформи. Но не iет така. Турциiа, можит и не сакат реформи, но сакаат тиiе, шчо го изработиiа проектот. Се прашаше само: кому приликите ке дозвол'ат да надделит? А во тиiе прилики наi важен фактор бефме ниiе. Да се склонефме пред волiата на Европа и четите, или да се предадеа, или да се оттргнеа во Бугариiа, или барем да се напраиiа некои прегоори со реформаторцките држаи, во коiи просто можеше да се речит, оти четите, или ке се оттргнат, или ке се предадат, но нека не мачат турците мирното населеiн'е, за тоа, шчо, можит, некаде се имаат пушки, то ке настапеше во Македониiа мирно време, кога ке се бараше от Турциiа да се воведат во полност реформите и да се оттеглат воiските од Македониiа. Но шчо напраи комитетот? Тоi реши 4 1/2 месеци да чекат резултатите од воведуаiн'ето на реформите и после обiави со „чиста совест&quot; востааiн'ето. Во време на обiавуаiн'ето на востааiн'ето, комитетот можеше да речит, оти тоi не бркал на држаите да воведат реформите. Но тоа не iет токму. Вистина четите избегуаа стражеiн'ата, но тоа ушче не значит да не бркаа да се воведат реформите. Тиiе избегуаа, но турците бараа стражеiн'а и успеа поеке од комитето. Комитетот кажуаше да немат чети, немат протиодеiство на реформите од негоа страна, а пак турците кажуваа да има чети, населеiн'ето да имат оражiе и се готвит за востааiн'е, воiската имат постоiани столкнуаiн'а со четите, четите убиваат мирните жители, шчо не и слушаат и сет верни слуги на Падишаот. Ако земиме ноините од времето на публикуаiн'ето на февруарцките реформи до и после обiауаiн'ето на востааiн'ето во Битолцко на 20 iули&lt;ref&gt; Илинденското востание е објавено на 20 јули 1903 год. по стариот стил, т.е. на 2 август по ново.&lt;/ref&gt; и прегледаме во ниф телеграмите од Стамбул, то ке видиме, оти Портата&lt;ref&gt; Турската влада /Високата порта/.&lt;/ref&gt;  постоiано предстауат на рускиiот и австроунгарцкиiот амбасадери списоци од стражеiн'а на турцкиiот аскер со четите, списоци од наiдено при обиските оражiе у населеiн'ето, описоци од убиiства, совршени од четите над мирното населеiн'е. И наiпосле списоци од воведени рефооми. 

Шчо сакаше да речит Турциiа со тиiе списоци, iет многу iасну: „iас сакам да воведам реформите во Македониiа, но наместо реформи сега за сега ке воведам аскер и маки, зашчо страната се готвит за револ'уциiа, подготвуана от престапното работеiн'е на комитетите, коiи шчо состауат како држаа во држаа: ке ми позволите, прво, да усмирам страната и да воведам мир, а после ке се воведат нужните реформи&quot;. Со друзи зборои: комитетот ми даат возможност за iедна година да се извинуам за неисполнуаiн'ето на реформите, а после не ке и воведам, зашчо они ке остарат. Ја. каква услуга ниiе напраифме на Турциiа, со нашето недоверуаiн'е ком австро-рускиiот проект од реформи. Сакаме ли ушче iеднаш да не послужиме на Турциiа, и пак да не напраиме криви друзите за нашите грешки? Јас мисл'ам, оти нишчо друго не ни остаат да напраиме осим да се однесеме со полно доверiе ком реформаторцките усилiа на двете заинтересуани Сили, и сo тоа да иангажираме, час по скоро да се воведат обeк'аните реформи. 

Со тиiе неколку зборои iас сакаф да поiаснам содржаiн'ето на предложената на македонцките читачи книга за наiважните за нас прашаiн'а. Како последуач на идеiата за полно отдел'аiн'е на нашите интереси од интересите на Балканцките народи и за самостоiно културнонационално развиiаiн'е, iас и iе написаф на централното македонцко наречiе, коiе за мене от сега на тамо имат да бидит литературен македонцки iазик. Нерамностите, шчо ке се окажат во iазикот на моiата книга, сет сосим природни и ке можеа да се отстранат само при iедно по глабоко знаiаiн'е на централното македонцко наречiе, со шчо не можам да се пофал'ам. Но и при тоа се надеiам, оти за македонците таков iазик ке бидит по приiатен и по звучен, од iазико на нашите суседи, со коiи ниiе сега за сега се дигаме на големо.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>j49cjb0uht03c0gd4im11mwic0dni0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шчо напраифме и шчо требит да праиме за однапред ?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1641</id>
    <revision>
      <id>5095</id>
      <parentid>4140</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:45:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5095</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161676" sha1="ebd11yes3tw443u07v4vrkq5s5pkdz6" xml:space="preserve">Долгоприготвуаното и многоочекуаното востааiн'е напоследок излезе на iава. Нашите земiаци си покажаа сета iунашчина и готовност да се пожртвуат за интересите на своiата таткоина. Борбата беше и iет отчаiана. Сиiот европеiцки свет обрна своите возгледи на неiа. Новините се преполниiа со известiа от театрото на возстааiн'ето. Редом со известiата за борбата мег'у четите и турците, во ноините се печатаат и известiа за турцките зверства над мирни жители. Европеiците се потресоа и ужасиiа от тиiа известiа и зафатиiа да окажуат нужното влиiаiн'е на своите праителства за да се пресечит колеiн'ето на мирното населеiн'е и да се помогнит на нестрек'ното македонцко жителство. Во Бирмингем Ворстерцкиiо владика напраи во црквата молебен за спасеiн'ето на македонцките рисiани. Кентербериiцкиiо архиiепископ се обрна кон англиiцкиiо министерпрезидент Бал'фур со молба од името на англиканцката црква, да се поможит на македонците. Европеiцкото обшчество зафаiк'ат да наредуат помоки за македонцките страдал'ци. На патуаiн'ето на Германцкиiо император се придаат политично значеiн'е, мег'у другото и за македонцките работи. Турциiа, како шчо се видит, како да се наiде на тесно, и предложи на Бугариiа да се доiдит мег'у ниф до iедно согласуаiн'е за македонцкото прашаiн'е. Разни праителства праат офицiални декларацiи по нашите работи. От Стамбул телеграфируат во разни европеiцки ноини (Standard), оти англиiцката и френцката стредиземни флоти добили повел'а, да се наог'аат блиско до македонцките води. Пак от тамо телеграфируат, оти воiната мег'у Бугарцко и Турцко iет неизбежна. От Софиiа телгерафируат, оти тамошниiо военен министер зел од офицери на разни европеiцки и американцки држаи предложеiн'е да се зачисл'ат они во бугарцката армиiа. 

Шчо покажуваат сите овие фактои? Дали покажуваат, оти движеiн'ето достигна своiта цел'а? Дали можат раководците на движеiн'ето да се пофал'ат со успеф? Дали принесените жртви за ослободуаiн'е не сет напразно? 

Можит да бидит, некоi, а можит и мнозина измег'у нас, кiе речат, оти ушче iет рано да се судит за резултатот на возстааiн'ето. Главната работа на комитето и четите iет напред. До сега можит не iет исполнена, ни полоината, ни четвртината от сет план, изработен од комитето и главниiо му шчаб. 

Да. Секоаш, по секоiе прашаiн'е iет имало разни возгледи. Така ке бидит и во дадениiо случаi. 

Јас од моiа страна ке си позвол'ам, со чистосрдечно прискрбиiе да видам во сегашното движеiн'е полно фиiаско. Сите тиiа дополнуаiн'а, коiи шчо ке се придаат до понапредниiо руско-австриiцки проект од реформи, не само не чинат 100,000 обездомени души, 3-5,000 чоечки жртви и полно обескуражуаiн'е на жителството во Македониiа, ами не чинеа и 100 чоечки жртви. Тиiа приложеiн'а ке се добиiеа и без капка крв. 

По резултатите, кои шчо ке се добиiат од сегашното востааiн'е, последното ке можит да се наречит iедно од наiголемите, ако не и наiголема нестрекiа за нашиiо народ. 

Не iет рано да се предвидат разултатите и краiо на нашето востааiн'е. Тиiа можеа да се предвидат ушче пред зафатоко негов. 

Ушче во време на февруарцкото руско официално известуаiн'е беше iасно, оти Европа никоi пат не ке удовлетворит во полна степен бараiн'ата на комитето. За да се исполнат нашите сакаiн'а требуаше да се воiуват со Турциiа; само после наддел'уаiн'е ке можеше да се натерат Турцко да исполнит нашите сакаiн'а. А се наддел'уат Турцко не од нас и не од Бугарцко, ами или од Голема Сила, или от нас и Бугарцко, Србцко и Црна Гора заедно, при неутралноста на друзите држаи. А ни iедното, ни другото тогаi за тогаi не беше мислиадо. Комитетот тоа требаше да знаит и мисл'ам го знаеше. Но негоите раководци мислеа друго: они во биднината, како и во сегашното, видеа само тоа, шчо им iет приiатно да видат. Они велеа: „ниiе не сакаме, ни iедна држаа да воiуаат за нас: они можат просто да отпраат своите флоти во Солун и да принудат Турцко да ни даит реформи. Ниiе сакаме да напраат и со Македониiа, шчо напраиiа со Крит&quot;.&lt;ref&gt; Најголемиот грчки остров Крит во 1897 год. успеа да добие автономна управа во границите на Отоманската Империја.&lt;/ref&gt;. Не iеднаш сме спориле, оти имат разлика мег'у Крит и Македониiа, оти имат држаи, коiи сет заинтересуани во Statu quo-то и ке напраат се возможно да немат набркуаiн'е во наша полза. Та и да имат набркуаiн'е, имат ли се осноа да се мислит, оти тоа набркуаiн'е ке бидит во наша имено полза, а не на наша пакост? Се покажуаше, оти сегашниiо момент iет наiнеблагоприiатен за востааiн'е. Но нашите раководци замижеа пред вистината и востааiн'ето се зафати; се зафати славно, за да се довршит плачевно и пагубно. Не беф iас сам, шчо гледаф на предвременоста на востаiн'ето. Така гледаа и мнозина друзи. Но никоi не си креваше гласот против. Критиката на држаiн'ето на комитето беше само во домашните крагои. Но она беше и безполезна па и опасна, не само за тиiе, коiи се критикуваа, ами наi после за тиiе шчо критикуваат: Комитетот беше сесилен; он имаше во своите раци живото и смртта на сите граг'ани и не приемаше никаква критика на своите постапоци. Тиiе, шчо не сет со него, сет против него и сет негои неприiатели, коiи требит да се истребат. Да критикуат работите на комитетот можеше само друг' комитет, коi шчо раополагаат со сила. Организациiа пак на контр-комитет беше и доцкна и безполезна. Мег'у комитетите тогаi ке се зафатеше погубна мег'уусобна борба. 

И така борбата се зафати против требуаiн'ето на секоi благоразумiе. Она даде многу резултати, само не тиiе, шчо се очекеуваа. Мег'у сите iавуаiн'а, коiи сопроводуат движеiн'ето, наi големо вниманиiе заoслужаат руското „Праителствено Сообшчуаiн'е&quot; от 11 Септем. т.г. .&lt;ref&gt; Мисирков го читал овој текст во Другарството на 21 септември 1903 год., пред донесувањето на Мирцштегската програма за реформа, но тој будно ги следел сите нејзини подготовки. Соопштението на руската влада од .9.1903 год. со својата енергична порака го изразува тврдиот став на Русија против Востанието во Македонија и за акција на големите сили за реформи. 
&lt;/ref&gt; После него представуаiн'ата од рускиiо и австро-унгарскиiо посланици до Портата&lt;ref&gt; Веројатно се мисли на Промеморијата на Русија и Австро-Унгарија од 15.9.1903 год. што била испратена не само до потписничките на Берлинскиот договор, туку и до турската и до бугарската влада, бидејќи последниве всушност го спречувале исполнувањето на Февруарските реформи, па дури се обвинувале дека придонесле за кревањето на Востанието во Македонија. 
&lt;/ref&gt; и во Софиiа и писмото на англиiскиiо министр-президент Бал'фур до Кентребериiцкиiо архиiепископ.&lt;ref&gt; Писмо до поглаварот на англиканската црква во Кантербери.&lt;/ref&gt; 

„Праителственото Сообшчуаiн'е&quot; заiавуат, оти руското праителство, ке барат за Македониiа тиiа реформи, коiи сет изработени во месец Февруари од Зиновiев&lt;ref&gt; И.А. Зиновјев во тоа време е руски дипломатски претставник при Високата порта во Цариград.&lt;/ref&gt; и Каличе&lt;ref&gt; Хајнрих Каличе тогаш беше австро-унгарски амбасадор при Високата порта во Цариград. 
&lt;/ref&gt; и оти тиiе реформи сет само зафатокот и ке бидат развиiени понака сообразно со нуждите на жителството. Тоа место беше и во февруарцкото Праителствено сообшчуаiн'е. Не покажуат ли оно, оти по широки реформи от тиiе, шчо ни беа дадени ке можефме да добиеме и без револ'уциiа, а само со ловки мали народни движеiн'а? &lt;ref&gt; Како претседател на Тајниот македонско-одрински кружок во Петербург (натаму: ТМОК), па со тоа и во ТМОРО, Мисиркоа не е и не можел да биде против револуцијата како метод (впрочем, тој и самиот смета дека резултатите можеле да се постигнат и &quot;со вешти, мали народни движења&quot;!), но категорички се изјаснува против Востанието во тој момент, како поради очевидниот неуспешен крај, со сите народни страдања, така и особено поради реалните опасности за распарчуваље и заграбување на Македонија од соседите.&lt;/ref&gt; Ако iет така, то сегашното востааiн'е ни на iедна iота не измени положеiн'ето. 

Но во Праителственото Сообшчуаiне имат ушче iедно много важно место: револ'уционите комитети, по изражуан'ето на руското праителство, сакаат да создадат „Бугарска Македониiа&quot;, а Русиiа, за коiа сет блиски и интересите на друзите рисiанцки народности во Македониiа, не можит да пожртвуат нивните интереси на бугарите. 

Разбра ли во Бугариiа, шчо означуваат тиiе зборои? Разбраа ли во Македониiа? Разбрафме наi напoкон ниiе? 

Русиiа отворено ни изкажуат, зашчо она не работит и не можит да работит инак. Да ли iет праа Русиiа во своите утврдуаiн'а? Да ли можит она да постапит инак? 

Ако се постаифме во положеiн'ето на руското праителство, и ниiе не ке можефме да постапиме инак . . До 1878 год. сите, па и руското праителство, велеа, оти Македонците сет бугари. После Берлинцкиiо догоор истапиiа со своите претенциiи на Македониiа србите. .&lt;ref&gt; Не е сосем точно дека српските претензии за Македонија се појавиле дури по Берлинскиот конгрес во 1878 год., бидејќи организирана и од државата раководена српска пропаганда во Македонија се појави уште по Гарашаниновото &quot;Начертание&quot; (1844) и се изрази во 60-тите години на минатиот век. Берлинскиот конгрес и особено Српско-бугарската војна (1885) само уште повеќе ја насочија Србија кон југ.&lt;/ref&gt;  Србите во течеiн'е на 25 години, особено последните 20 години успеа, ако не да напраат македонците срби, то барем да создадат во европеiцкото обшчествено мнеiн'е убедеiн'е, оти во Македониiа имат и срби. Праи ли сет они, или не, не iет важно за дипломатите. Ако селцкото населеiн'е и сега си зборуат, како шчо си зборуало и по прег'е, и зборуат одред низ цела Македониiа само на iеден словенцки iазик, - во градоите, редом со бугарцките машки и женцки гимназиiи и основни сколиiи, на секаде ке наiме и србцки. Iедни села имаат србцки, друзи бугарцки сколиiи. Едни сел'ани со нивните учители и попои признаваат патриархiата и сет под покроителството на србцки или грцки консули, а друзи признаваат бугарцкиiо екзарх и слушаат бугарцкиiо трговцки агент. &lt;ref&gt; Додека во Македонија беа отворени српски и грчки конзулати, бидејќи Бугарија во тоа време уште беше вазално кнежевство на Турција, во македонските градови Солун, Скопје, Битола и Серес беа отворени бугарски трговски агентства што всушност ја вршеа истата работа на конзулатите и заедно со егзархиските митрополити ја раководеа бугарската националистичка пропаганда.&lt;/ref&gt; Се тоа сет факти за дипломатиiата, коiа шчо имат да се броiит со деiствителноста, а не со теориiата за народноста на македонците. Политиката немат работа со науката. Па и да имат работа, зар iет докажано, како два и два 4, оти сет македонците бугари? До рускотурцката воiна&lt;ref&gt; Се мисли на Руско-турската војна од 1877-1878 год. 
&lt;/ref&gt; имаше само iедна теориiа за народноста ни. Сега сет две. Кон ниф се прибауат и трек'а, оти македонците сет нешчо стредно мег'у србите и бугарите. &lt;ref&gt; Во своето списание &quot;Вардар (1905) Мисирков го изменува редот на појавувањето на теориите за народноста на Македонците: таму пишува, дека најпрвин се оформила бугарската, после грчката и најназад српската. Македонската теорија воопшто не ја приклучува кон овој редослед, како нешто што е автохтон развиток и надвор од пропагандите. &lt;/ref&gt; Привржениците на таiа теориiа пак се подраздел'уат: 1, на коiи шчо кажуваат, оти тоа стредно iет iеднакво далеко и от србите и од бугарите; 2. оти оно iет по блиско до србите; 3, отиiет по блиско до бугарите; оти част iет по блиска до србите, част - до бугарите. Не iет важно за дипломатите, каде iет истината. Важен iет факто, оти во Македонцкото прашаiн'е сет заинтересуани етнографцки, редом со бугарите и грците, ушче и србите. Осем тоа и политично Србиiа iет не по малку заинтересуана во судбите на Македониiа. Последната за Србиiа имат по големо значеiн'е, от колку за Бугариiа, оти Бугариiа можит да излезит на Егеiцкото море и преко Кавала и Деде-Агач. 

Ако iет така зар можеме да се чудиме на поведеiн'ето на руското праителство во македонското прашаiн'е и на неговото заiавуаiн'е, оти Русиiа не ке помагат на комитето да се создадит „Бугарцка Македониiа&quot;? 

Некоi од нас, можит наивно ке забележит: „Комитетот&lt;ref&gt; Под ова име Мисирков ја подразбира Организацијата како целина, а не само нејзиниот ЦК.&lt;/ref&gt; не сакат да напраит Македониiа бугарцка; тоi сакат праина за сите македонци без разлика на вера и народност&quot;. 

Како можит комитетот да докажит, оти он работит во таква смисл'а? Со iедни зборои не се докажуат. Поведеiн'ето на самиiо комитет зборуат против негоите утврдуаiн'а. 

За да се дигнит револ'уциiа во полза на сите народности во Македониiа, требит комитетот да бидит образуан от предстаители на сите македонцки народности. Инак коi му iет дал прао на комитетот да работит од името на сите македонци и во полза на сите ниф? Комитетот можеше да работит и од името и во полза на iедна громадна част на македонци, т.е. од наi силната народност. Но требаше да имат цел ред докажуачки, оти работата на комитетот не iет врзана со интересите на соседните држаи и народности, а протиоречит им и iет во полза не само на господствуiуките, но и на сите друзи националности. 

Нишчо подобно немат. Организациiата iет тесно врзана со Бугариiа. Шумот од организационото движеiн'е отпрво се дигна во самата Бугариiа. .&lt;ref&gt; Констатацијава на Мисирков е мошне категорична, но во неа има и еден дел вистина. Впрочем, сите ослободителни движења во светот се потпираат и врз некои странски сили и притоа најчесто ги користат териториите на своите соседи. Тоа го направи и ТМОРО. А К. Мисирков, не само како член - основач и еден од раководителите на една значајна филијала на ТМОРО во Петербург, туку и како личен учесник и набљудувач на овие настани, имаше морално право и општествена одговорност да го изнесе своето мислење за најважните прашања во тој историски момент. Нема сомнение дека, и покрај сите заслуги и значењето што го има во македонската историја, оваа организација имаше и свои слабости, за кои не од денешно, туку од тогашно гледиште, прв и најаргументирано проговори токму К.П. Мисирков. Вистина, некои сериозни забелешки направија и П. Бошњаков (1902), и Ст. Ј. Дедов (1902), па и некои од најистакнатите револуционери, но сите тие брзо и мошне успешно биваа неутрализирани. Веројатно најправдива оценка на слабостите на ТМОРО направи Вториот окружен конгрес во Солун /1905/, непосредно пред одржувањето на Рилскиот конгрес на Организацијата. Мисирков не беше и не можеше да биде против самата ТМОРО, но тој многу продорно, уште во самиот тек на настаните, ги согледа слабостите што загрижено и ги потсилуваа некои заинтересирани странски фактори, не одбирајќи притоа методи и средства.&lt;/ref&gt; Тоа покажа, коi наi много iет заинтересуан во Македонцкото движеiн'е, за тоа пренесоа центрот негов во Македониiа, и напраиiа ушче iеден цел ред фокуси, за да се покажит, оти брканицата iет од натре и iет самородно iавуаiн'е. Но кого излажаа со тоiа маневр? Не iет ли iасно, како бел ден, оти брканицата iет тесно врзана со Бугариiа, со бугарцкото име и со бугарцките пари?  

Ќе речите, оти народо iет напраил наi големи пожртвуваiн'а во полза на движен'ето. Тоа iет така, но не требит да се забораат, оти организаторите на движеiн'ето во поекето случаи беа чиновници, екзархиiцки. Се разбират само от себе, оти они со своiето участиiе во револ'уциони работи идеа во разрез со интересите на екзархиiата; но при се тоа, они беа бугарцки чиновници. 

И така револ'уциониiо комитет беше чисто македонцка организациiа по произлез и по состаот му, но тоа беше само работа на iедна част од iедна од македонцките нацiоналности, врзана по име и ло црковно-сколиiцките работи со бугарцкиiо народ и држаа и нивните интереси. Тоiа комитет, во сашност македонцки, за надворешниiо свет и за рисiаните во Македониiа не екзархисти, беше комитет бугарцки. .&lt;ref&gt; Проучувањето на архивската документација и тогашниот дневен и периодичен печат наполно ја потврдува Мисирковата мисла: на ТМОРО во странство и се даваше главно &quot;бугарска&quot; боја, иако поголемиот дел од македонските раководители упорно се трудеа да го оспорат тоа.&lt;/ref&gt;  

Комитето не можа да докажит ни на надворешниiо свет, ни на самите македонци не екзархисти, оти он не iет бугарцки. 

Радев&lt;ref&gt; Симеон Радев /1879-1967/ од Ресен е еден од истакнатнте македонски журналисти до 1903 год., а потоа виден бугарски публицист, историограф и дипломат. Како студент во Женева и близок до ЦК на ТМОРО, притоа и приврзаник на Б. Сарафов, тој го издава таму (на француски јазик) весникот &quot;L' Effort&quot;/1900-1901/, а по дипломирањето во Париз го редактира весникот &quot;Mouvement Macedonien&quot; /1902-1903/.&lt;/ref&gt;  со своiот „Mouvement Macedonien&quot; мислеше да убеди Европа, оти движен'ето iет чисто македонцко, и немат нишчо обшчо со Бугариiа. Истото сакаа да докажат и „Право&quot;&lt;ref&gt; Весникот &quot;Право&quot; (2..1894 - 13.3.1903) се печати во Софија, првин како &quot;Орган на политичките и духовните интереси на бугаркото население во Турција&quot;, а завршува како &quot;орган на македонско-одринските интереси&quot;.&lt;/ref&gt; и друзите македонцки и бугарцки ноини. Но достигнаа ли они цел'ата? - Не. 

Покоiниiо А. А. Ростковцки&lt;ref&gt; А.А.Ростковски (1860-1903) беше руски конзул во Битола од 1895 год. Првпат се среќаваат со Мисирков при нивниот заеднички настап со реферати за Македонија во Императорското руско географско друштво во С.-Петербург во декември 1897 год., кога К. П. Мисирков штотуку се запиша како студент. Во 1902 год., кога Крсте дојде во Битола, стана и домашен учител на конзуловите деца, а на 26.7.1903 год. (ст.стил) тој му беше единствениот сведок при убиството и заедно со неговото тело мораше да ја напушти Македонија и отиде во Одеса, а оттаму во Петербург. 
&lt;/ref&gt; не iеднаш кажуаше: „Бугарите мисл'ат, оти само они имаат ум на светов, а сите друзи сет будали. Кого мисл'ат они да излажат со статиiите во „Право&quot; и друзите ноини, оти македонците сакаат Македониiа за македонците? Знаеме ниiе многу арну, шчо сакаат они&quot;! А какво впечатлеiне праеа на дипломатцкиiо свет ноинарцките уверуаiн'а на комитето и бугарите за македонцкото движеiн'е? Не требит да се забораат и то, како се изражуваа во европеiцките ноини за стражеiн'ата на четите со турците: четите се викаа банди и то бугарцки а не македонцки. За убитите четници не кажуваа: „убити сет толку души македонци, ами толку души бугари&quot;. 

Се прашат кого убедиiа: „Mouvement Macedonien&quot;, „Право&quot;, „Автономиiа&quot;&lt;ref&gt; До тоа време со Софија излегуваа два весника со насловот &quot;Автономија&quot;: првиот како &quot;орган на политичките интереси на христијанското население во Турција&quot; (1898-1902), а вториот како &quot;задграничен лист на Внатрешната македонско-одринска организација&quot; (I -16.7.1903). Мисирков веројатно го има предвид вториов.&lt;/ref&gt; и др. во тоа, оти ратуваат за слободиiа македонците, а не тиiе, шчо се викаат „бугари&quot; и сет от Македониiа и Бугариiа? - Никого. 

Можит да бидит, комитето успе во самата Македониiа да се чинит обшче македонцки, само не доби признааiн'е од надвор, во Европа? - Одваi ли. 

Револ'уциiата требит да бидит работа на сите македонци, или на болшинството од ниф, за да можит да се наречит обшча. Во самиiо комитет требит да бидат застапени сите, или неколко народности. Интелегенциiата на тиiе народности требит да си подадит iедна другиму рака и секоа од ниф да земит да попул'аризират идеiата во своiо народ. А шчо видиме во деiствителност? Не само интелегенциiата на сите народности, не и на болшинството од ниф, ами па и интелегенциiата на наi силната македонцка народност - словените, не сета беше застапена во комитето: србоманствуiук'ата и гркоманствуiук'ата македонцка словенцка интелигенциiа беше на страна от комитетот па и враждебна. Значит комитетот во патриархиските села и градои, и части од села и градои, беше не канет гост. Патриархистите словени можеа и да му сочувствуат, но за тоа шчо нивната интелегенциiа беше против комитетот, то немат сомнуаiн'е, оти и самите сел'ани тро му сочувствуваа, но тоа сочувство беше побркано со неувереност и со оомнеiн'е во обешчаiн'ата на комитето. Кон тоа неопределено чувство се присоiедини и страф. Сел'аните се наiдоа мег'у два огнои: воiската и комитетцките чети. 

Кога едно движеiн'е, во едни места се распространуало со убедеiн'е, а во друзи со сила, можит ли да се наречит обшчо? 

Ниiе можеме да го велиме како сакаме, но во деiствителност оно беше само частично. Оно беше и iет работа на екзархистите, коiи се величаат „бугари&quot;, а следователно, тоа iет бугарцки маневр, да се решит македонцкото прашаiн'е само во бугарцка полза; то iет да се создаит iедна „Бугарцка Македониiа&quot;.&quot;.&lt;ref&gt; Илинденското востание несомнено беше вешто однадвор инспирирано при што беа привлечени за него и предани претставници на самостојната македонска ослободителна борба, но народот, како што вели Н.Вапцаров, &quot;си влеа своја содржина&quot; и создаде епопеја што стана углед и поттик за идните револуционерни подвизи.&lt;/ref&gt; 

Можит да не iет ушче iасно, оти, ако се удовлетворат сакаiн'ата на комитето, Македониiа и на вистина к'е се чинит бугарцка? Ќе се постарам да покажам по iасно, како реформите можат да побугарат Македониiа. 

Се питат: коi iазик ке бидит официiален? - Одговараат - iазикот на „болшинството&quot;. - На коiе болшинство? - Тогаi ке се видит. 

Не се запитуваат по тамо: како ке узнаiат, коiе iет болшинството. Да си предстаиме ниiе сега, оти iа каде Митровден идит мег'ународен отред и окупират страната. Од мег'у другото, ке требит да решит и прашаiн'ето за официiалниiо iазик, а пак да остаиме официiалниiо, прашаiн'ето за iазико во сколиiите. 

За некоiи тоа прашаiн'е iет многу лесно: нека се признаiат неколку официални iазици т. е. и турцки, и бугарцки, и србцки, и грцки, и влашки, и албанцки, според населеiн'ето на областа. Зборуваат при тоа: како шчо беше во Источна Румелиiа (Южна Бугариiа) &lt;ref&gt; Во Источна Румелија (Јужна Бугарија) во тоа време живееја Бугари, Грци и Турци, па се признаваа и сите овие јазици, но по присоединувањето кон Бугарија постепено Грците и Турците речиси наполно беа иселени.&lt;/ref&gt; а тамо ке се видит, каде имат грци, каде - срби, бугари, турци, власи и арнаути. Некоiи ушче прибавуат: и за Источна Румелиiа кажуваа, оти имало грци во неiа, но после ослободуаiн'ето се покажа колку грци имат тамо. Со друзи зобори даiте виiе властта во раците на македонците, тоа требит да се разбират, на тиiе од ниф, шчо се викаат бугари, да од неколку години после виiе ке видите, оти и во Македониiа од друзите народности ке останит тоа, шчо остана од грците во Источна Румелиiа, по ослободуаiн'ето на последната. Со друзи зборои цела Македониiа ке станит бугарцка. 

От тука не iет ли iасно, оти Бугариiа и комитето сакаат да создадат „Бугарцка Македониiа&quot; во вреда на друзите рисiанцки македонцки народности? 

Ама зашчо бугарцка, зашчо не србцка? Ке станит бугарцка, зашчо и iет таква; да имаше во неiа поеке срби, ке станеше цела србцка и бугарцкиiо елемент ке ослабнеше. Се тоа iет iасно и опраедливо од бугарцко гледиште. Но нека не се забораат, да имат и друго, и при тоа многу друзи гледишча на македонцкото прашаiн'е, како: србцкото, грцкото, влашкото, руското, словенцкото, австриiцкото и на друзите западноевропеiцки држаи. Ако iет така, то предполаганиiо окупацiонен отред на чиiе гледишче ке требит да станит? 

Нема сомнуаiн'е, да наi лесно он ке решит прашаiн'ето за iазико во сколиiа и местна упраа во тиiе места ,каi шчо живеiат патриархисти со грцки iазик, арнаути мусул'мани и католици и турци мусул'мани. По мачно ке можит да се решит прашаiн'ето во тиiа места, каi шчо имат: 1, патриархисти арнаути, 2, патриархисти власи, 3, патриархисти словени, 4, словени мусул'мани и 5, екзархисти словени. 

Сакаiки да напраат по големо значеiн'ето на словенцкиiо iазик во Македониiа, словените, ке бараат од окупацiониiо отред, да се признаит за официален во местиiн'ата со словени мусул'мани - словенцкиiо iазик; а самите словени мусул'мани, по религиозни сообразуаiн'а, можат да бараат турцкиiо iазик. Окупационите власти кого по скоро да удовлетворат? Ако постапат праилно без сообразуаiн'е со религиозните требности, к'е напраат насилiе.. Истото затруднеiн'е и во ушче по силна форма ке се стретит при решеiн'ето прашаiн'ето, коi iазик требит да се признаiит за во сколиiите и обшчественото управуаiн'е во патриархиiцките реiони. Влашкото праителство ке барат за власите влашки iазик, а патриархиiата со видните прихожани, ке барат грцки. Ако се не удовлетворит бараiн'ата на влашкото праителство, ке се постапит непраилно и непраедно; ако пак се удовлетворит бараiн'ето на влашкото праителство, против желаiн'ето на прихожаните, к'е се напраит насилiе. 

Патриархиiата ке барат грцки iазик и за праославните арнаути- тоските. Самите тоски немаат дозреiано до национално самосозанаiн'е, затоа патриархиiата ке успеиат. Но друзите македонцки народности, заiедно со друзите арнаути, ке позаидуат на усилеiн'ето на грцкиiо iазик на есап на друзите и ке организуат партиiа против грцкиiо iазик. Немат сомнуаiн'е, да тука не ке бидит така лесно окупационите власти да се ориентираат. 

Но наi мачно iет прашаiн'ето за официадниiо и сколиiцкиiо iазик во словенцките части на Македониiа. Тука сет: iедни патриархисти, друзи екзархисти по вероисповедуаiн'е, ако се не гоорит за католиците и мусул'маните. Патриiархистите се признаваат от турците за Грци - „урум-милет&quot;, а от србите и бугарите за срби и за бугари. Екзархистите, сами, и от турцките власти, се броiат за бугари, србите пак и броiат срби. И така патриархиiата к'е сакат во поголемата част на Македониiа со словенцко населеiн'е да устаноит грцкиiо iазик за во сколиiите и управлеiн'ето. Во своiите пожелан'а патриархиiата ке стретит отпор от србите и бугарите. Но последните, оспоруаiк'и праото на грцкиiо iазик во словенцките краини, сами не ке можат да се разберат и да определ'ат, каде ке требит да бидит бугарцкиiо и каде србцкиiо iазик. 

Мислит ли комитетот, оти, ако он сакат да игнорират прашаiн'ето за iазикот во разни делои на фантазираната, барем сега за сега, автономна Македониiа, игнорираат истото прашаiн'е и заинтересуаните балканцки народности, особено србите? Мислит ли он, оти србите му веруваат да, се работит на „Македониiа за македонците&quot; ,ако се игнорират прашаiн'ето за iазикот на македонцките словени, и да тоа прашаiн'е лесно и праедно ке се решит со добиiаiн'ето на автономни праа? Ако мислит така много се лажит. 

Ако автономиiата на Македониiа се iавит како резултат на сегашното востаiан'е, то македонцкото прашаiн'е ке се решит не во полза на македонците, а во полза на бугарите, зашчо комитетот, како шчо видофме по горе, работит под бугарцка фирма. Тиiе од македонците, шчо добиiа образуаiн'е во Бугариiа зедоа инициативата за ослободуаiн'е и они до сега играа, можит да се речит, не само главната, ами и искл'учител'на рол'а. Ако нивното работеiн'е се увенчат со успеф, они, а со ниф заiедно и бугарцките интереси, ке земат врф над чуздите интереси во Македониiа. Ако востааiн'ето восторжествуат, не iет ли iасно, оти за него к'е имат да се благодарит на бугарите и за тоа тамо, каде сега србите конкурираат со своiите пари и своiата пропаганда, со бугарцките пари и пропаганда, ке изгубат секоiе влиiаiн'е на своiите клиенти? Зар не му мисл'ат србите, оти со успеот на востааiн'ето, ако се питат: на коi iазик ке требит да зборуат судиiата, да речиме, во Тетоо? - автономното праителство, коiе ке бидит од „бол'шинството&quot;, ке одгоорит - на бугарцкиiо; истото ке одгоорат и местните жители, зашчо во нивните очи, бугарите, а не србите, излезоа герои. Исто така, во полза на бугарите, ке се решит и прашаiн'ето за iазикот во градцките и селцки сколиiи. А пошчо во автономна Македониiа ке немат место за пропагандите, то србите ке требит да остапат место на бугарите. Но ке се согласат ли на тоа србите? Они, можит, и би се согласиле да iет тетовцкиiот гоор много близок со бугарцкиiот литературен iазик. Но они знаiат, оти не iет така. Они знаiат, оти во тоiа гоор вистина се имаат особини обшчи со бугарцкиiот iазик, но исто така се имаат и особини обшчи со србцкиiот iазик, па и таквиiа, шчо се немаат,ни во србцкиiот, ни во бугарцкиiот iазици, а сет своiствени само на македонските наречiа. Се питат: ке дозволит ли, и можит ли да дозволит Србиiа во тетовцкиiот гоор да се развиiат на место македонцките и србцки - бугарцки особини, а заiедно со iазикот да се развиiат во тетовцко на место македонцки и србцки - бугарцките интереси? Имат ли она прао да протестуат против бугаризуаiн'ето на тетовцко и да барат зашчита на своiите интереси тамо против бугарцките посегуаiн'а? Имат ли Русиiа морално прао да зашчишчаат нарамно со бугарцките и србцките интереси? 

От тука iасно се видит да iет прашаiн'ето за iазико, особено за iазико во областите со словенцко населеiн'е, iедно од наi важните при разрешуаiн'ето на македонцкото прашаiн'е, Да имаше мег'у словените во Македониiа национално и религиозно единство, и да имаше сознааiн'е за ниф во жителството, до сега на полоина ке беше решено Македонцкото прашаiн'е. А до кога, iедни македонци се кажуаат патриархисти, друзи екзархисти; едни бугари, друзи срби, треки грци и бараат покроителство у различни балканцки држаи, даваiк'и им со тоа прао да се бркаат во македонцките работи, до тогаi не можит да се мислит за обшчо востааiн'е; до тогаi ке бидит само частично: со бугарцки, србцки, или грцки, но никако не, со чисто македонцки характер. 

Тоа нешчо iет iасно за сите, само не за нас македонците и за раководците на сегашново востааiн'е. Тиiе раководци праат сите усилиiа да покажат мотивите и самото движеiн'е, како шчо се сакат ним; ама работа iет, оти не само ниiе, ами и друзите имаат разум и очи да видат и разберат, како iет истината. Комитето се срдит, зашчо консулите не осветуат работите, како шчо сет. Но ако се осветат тиiе како шчо сет, то не ке се аресат на комитето. Комитето, со друзи зборои, барат европеiцките праителства да гледаат на работите во Македониiа со македонцки очи т.е. со очите на комитето; а да беше така работата, немаше зашчо европеiцките праителства да имаат свои агенти во Македониiа. 

Но ако имафме ниiе морално прао да бараме от престаителите на европеiцките држаи во Македониiа точно и беспристрасно да осветл'уат своите праителства и европеiцкото обшчествено мнеiн'е за работите во Македониiа, то наш морален долг беше, да сме и ниiе осветени во европеiцките интереси во таткоината ни, особено во интересите на балканцките држаици. 

Ниiе требаше да знаеме, оти против нашето востаiн'е ке бидат: и Кара-Влашко, и Србиiа, и Грциiа. Кара-Влашко,&lt;ref&gt; Каравлашко всушност е само еден дел од денешна Романија. По обединувањето на Каравлашко и Молдавија (1859) се создаде државата што го доби името Романија (1861), но Мисирков го употребува трдиционалното народно име што е зачувано и до денеска во Македонија.&lt;/ref&gt; не можит равнодушно да гледат на усилеiн'ето на Бугариiа со дааiн'ето на Македониiа автономна управиiа. На автономиiата се гледат, како на преодна степен кон соiединуаiн'е на Македониiа со Бугариiа. Кара-Влашко не можит да допушчит на неiните граници создааiн'ето на iедна голема Бугариiа, коiа, можит, после ке барат од неiа Добруджа! По тиiа политични сообразуаiн'а, и да имат во Македониiа чисто бугарцко и само бугарцко населеiн'е, она не ке допушчат соiединеiн'ето мег'у турцките и бугарцки бугари; она не можит да допушчит во своiа пакост нарушеiн'ето на териториiалната целост на Турциiа. А Кара-Влашко iет во соiуз со троiниот соiуз,&lt;ref&gt; Тројниот сојуз е военополитички блок на Германија, Австро-Унгарија и Италија, договорен во Виена во 1882 год. и насочен главно против Франција и Русија за распределба на светот. Се растури со влегувањето на Италија во Првата светска војна (1915) на страната на Антантата (со Англија, Франција и Русија).&lt;/ref&gt;  коi шчо ке покроителствуат Кара-Влашките интереси на Балканцкиiот полуостров. 

Интересите на Грциiа во Македониiа сет ушче по големи. И ако немат многу грци во Македониiа, пак Грциiа iет не по малку заинтересуана во нашите работи од друзите балканцки држаици. Секоi држаа се мачит, ако не да праит нои завладуаiн'а, политични, економцки и културни, то да сочуат тиiе, што сет напраени од по напред. Грците со своiата цариградска патриiархиiа имаат наложено грцкиiо iазик во сколиiите и црквите на много македонцки краишча, каi шчо немат грци. Природно iет, да ке употребит Грциiа сите дипломатични патишча, за да се задржит во Македониiа на тиiа позициiи, каi шчо се наог'ат от средните векои, особено от времето на турцкото завладуаiн'е на Македониiа, а грцките интереси во Македониiа се бранат, не од iедна Грциiа, а и од големите сили, шчо не сакаат да се усилит словенцкиiот елемент. 

Но наi много iет заинтересуана во македонцките работи Србиiа. Она предiавуат етнографцки и историiцки петензиiи на Македониiа. Но осим ниф, имат и политични причини, коiи никоi пат не ке дадат на Србиiа да допушчит, да се решит македонцкото прашаiн'е во полза на iедна од балканцките држаи, особено во полза на Бугариiа. Автономна Македониiа, како пат, по коi шчо ке се доiдит до соiединуаiн'ето на Македониiа со Бугариiа, Србиiа никоi пат не ке допушчит. Уголемуаiн'ето на Бугариiа от присоiединуаiн'ето на Македониiа не можит да бидит допушчено от Србиiа не само за то, шчо со тоа ке се нарушит рамновесiето на Балканцкиiо полуостров, а наi много за то, шчо по негоото извршуаiн'е Србиiа ке се наiдит мег'у две по силни од неiа држаи: Австро-Унгариiа и Бугариiа; она ке бидит од ниф политично и економцки задушена, и ке требит да се подчинит, или на iедната, или на другата. Значит, државните интереси на Србиiа никоi пат не ке допушчат да се образуат бугарцка Македониiа. Немат сомнуаiн'е, оти србцките интереси, како и интересите на Кара-Влашко и Грциiа, си имаат своi покроител'. 

Значит, малите балканцки држаи, и ако на вид и да не играат рол'а во решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, коiе како да iет само во раците на големите држаи, во деiствителност имаат наi голем значаi. 

Големите држаи заiавуат, оти они немаат непосредствени интереси во Македониiа, а работат само во име на праедноста. Но таiа праедност, како шчо рекофме, се разбират инак од грци, срби, власи, бугари, то и големите држаи, покроител'ки на малите, се iауваат предстаител'ки на своiеобразни праедности. От тука и не можит да се очекуат обшчо работеiн'е во македонцкото прашаiн'е. Задружна работа iет возможна само во наiмали реформи. 

Ако iет така, то на кого се надеiафме со востааiн'ето? На на Русиiа ли? Но Русиiа неколку пати официiално си изми раците пред крвопролиаiн'ето. Ниiе, на место да се л'утиме на руските предстаители: А. Зиновiев, А. А Ростковцки и Машков, &lt;ref&gt; В.Ф.Машков беше руски конзул во Скопје до крајот на март 1903 год.&lt;/ref&gt; по арно ке напраифме, да се позамислиме за руската политика на Балканцки полуостров. Русиiа iет словенцка и праославна држаа. Она ослободи Србиiа и Бугариiа; она поможа на Кара-Влашко, Грциiа и Црна Гора да се ослободат. Она секога iет покроителствуала праославиiето и словенството. Ако iет така, то, шчо можит да напраит за нас Русиiа, кога во Македонцките работи сет забркани неколку словенцки и праославни народи? Можит ли она за атар на Бугариiа да оскрбит друзите балканцки самостоiни праославни држаи, чиiа самостоiност iет извоiуана со руска крв и руски пари, и да напраит тиiе држаи, да се одвртат од неiа кон друзите западноевропеiцки држаи, и да се чинат во нивните раци орадиiа, напраени против Русиiа? Можит ли Русиiа со своiата политика да оттолкнит от себе балканцките праославни држаи? И шчо добиiат она за таiа загуба? Благодарноста на Бугариiа, можит! Но бугарцката благодарност iет само ден до пладне, а после бугарите ке речат, оти тоа го напраи Русиiа со своiи планои да завладит Балканцки полуостров, спасеiн'ето на коi ке се наог'ат во Англиiа, и за тоа бугарите, на место да се во соiуз со „великата освободителка&quot;, ке се фрл'ат во скутоите, или на Англиiа, или на друзите неприiатели на Русиiа и словенството. Значит, при современата поставвка на македонцкото прашаiн'е, ниiе очекуафме за наш атар Русиiа со своiи неомислени постапоци, да се откажит од неiните интереси на далекиiот исток, и заiедно со тоа да потрпит поразиiа на блискиiот исток. Арно ама не било така, како шчо мислефме ниiе. 

И така неуспехо на востааiн'ето iет iасен, како бел ден. То от самиiо зафаток iет постаено на лоша осноа: не iет обшче македонцко, но iет частично, и имат бугарцка боiа. Во него имаат раководна рол'а само македонцките словени, шчо се викаат бугари. Интелегенциiата, не само на друзите македонцки народности, ами и на самите македонцки словени, беше непричастна во управлеiн'ето на комитето. Комитето, како таiна организациiа, се боiеше да пушчи каi себе равноправни членои од друзи народности, от словени србоманни и гркоманни, или пак и само со србцко и грцко образуаiн'е, от страф негоите таiни да не станат достоiаiн'е на балканцките држаици. Организациiата беше и iет завиiена во таiна, така да долните неiни членои сет слепи орадиiа за исполнуаiн'е само на работи, диктуани од горни сообразуаiн'а и интереси. Тиiа сообразуаiн'а сет само достоiаiн'е на неколцина, туку речи, самозванци, или случаiно испливели на поврхнината македонци. Тиiе луг'е сет вршителите на судбините на Македониiа. Нивната деiателност не подлежит на критика. Ако се осмелит некоi да критикуат деiателноста на таквиiа лица. се решаат да погинит од организациiата. И таква организациiа се кажуат идеална! Разбирам, оти не сите членои можат да знаiат сите работи. Но, ако и имат ограничеiн'а, то ограничениiата требит да бидат разумни. Во организациiата требит да бидат сосредоточени наiдобрите интелегентни сили во Македониiа. Требит да имат луг'е, коiи шчо можат по широко да погледат на прашаiн'ето и да измерат безпристрастно и без увлечеiн'а резултатите на секоi iеден рачкор на комитетцките работи. 

Имат ли нешчо подобно во организациiата? Коiи сет во Бугариiа главните предстаители на организациiата? - Татарчев&lt;ref&gt; Д-р Христо Татарчев (1869-1952) од Ресен е еден од основачите и прв претседател на Централниот македонски револуционерен комитет во Солун (1893). По враќањето од малоазискиот затвор (1901-1902) станува член на Задграничното претставништво на ТМОРО во Софија.&lt;/ref&gt; и Матов.&lt;ref&gt; Христо А. Матов (1872-1922) од Струга е еден од најистакнатите дејци на ТМОРО и теоретичари на македонската ослободителна борба, во тоа време е &quot;задграничен претставник&quot; на Организацијата во Софија.&lt;/ref&gt;

Можит да бидит, оти и iедниiо и другиiо сет луг'е со висок патриотизм и знаiан'е на положеiн'ето во Македониiа. Но тиiе сет приврженци на краiни мери, без да гледаат на политичното положеiн'е. После, како се видит, они мисл'ат за единствено праилна гледна точка на прашаiн'ето за народноста на македонцките словени - бугарцката; а можит, си мисл'ат оти прашаiн'ето за народноста на македонците iет второстепено и ке се разiаснит лесно со ослободуаiн'ето на Македониiа. Но они требит да гледаат во биднината деiствителноста, а не то, шчо им се аресуат. 

И сите друзи раководци, како Радев,&lt;ref&gt; Се однесува за спомнатиот веќе Симеон Радев.&lt;/ref&gt; Станишев,&lt;ref&gt; Инж. Христо Станишев е член на ВМОК во Софија, а по расцепот на &quot;врховистите&quot; (1902) стана претседател на Врховниот комитет што го поддржуваше ЦК на ТМОРО и издаваше и свој весник под истото име &quot;Реформи&quot;.&lt;/ref&gt; Караiовов&lt;ref&gt; Тома Карајовов од Скопје беше еден од членовите на Тајниот македонски комитет во Софија (1885-1886), а од 1895 год. еден од членовите на ВМОК. Во 1903 се вбројуваше меѓу активните публицисти од Македонија.&lt;/ref&gt; и пр., сет од иста категориiа. Тиiе си мислеа, доста iет iедно заiавуаiн'е, оти Македониiа ке бидит за македонците. Комитетот можит да се пофалит и со по умерени раководци, но и тиiе мислеа, оти спасеiн'ето на Македониiа iет само во дуовното iединеiн'е па и господствуаiн'е на бугарите во Македониiа. Можит он да се пофалит и со луг'е, коiи шчо сакаа дуовно да се отдел'ат македонците од бугарите. Но тиiе луг'е или се ограничиiа со издааiн'ето на неколку книжки на македонцки iазик, &lt;ref&gt; Освен В.Чернодрински, кој впрочем и не беше висок функционер на Организацијата, не ни е познато некој од раководните функционери да издавал книшки на македонски јазик. Драмски текстови на македонски во тоа време изведуваше театарот на Чернодрински, па и драмата &quot;Револуционери&quot; од Д.Хаџидинев. М.К.Цепенков во продолженија (во весник) ја објавуваше својата драма &quot;Црне Војвода&quot;, додека пред тоа како одделно издание беше печатена драмата &quot;Прилепски светци&quot; од А.Страшимиров.&lt;/ref&gt; или пак се ограничиiа со зборуаiн'е македонцки дома, или со своите земiаци.&lt;ref&gt; Познато е дека месните војводи секогаш си зборувале само на мајчиниот јазик, а се знае дека, на пр., Д. Груев со Македонците си зборувал само на македонски. Така правеле и други револуционери, па и Ѓ.Петров.&lt;/ref&gt; 

И така бугарцката боiа на движен'ето iет главната причина на неуспеот. Ако iет така, то шчо се барат од македонцката интелигенциiа, за да се олеснат нестреките за македонците от сегашната нестрек'на авантура? 

Првото нешчо, коiе шчо се барат од нас iет: да знаеме нуждите наши и на нашиiо народ. 

Не еднаш на митинзите во Софиiа и друзите градишча се имаат приимано резол'уциiи со изложеiн'е на нуждите на македонците. Но тиiе резол'уциiи се имаат приимано во Бугариiа, под влиiаiн'ето на бугарцкото обшчество и от македонцката емиграциiа во Бугариiа. На тиiе митинзи не беше предстаен сиiот македонцко-словенцки народ со негоата интелегенциiа, за тоа резол'уциiите беа и не полни и iеднострани. 

Македонцкиiо народ не толку се нуждаат, барем сега за сега, во официален iазик на болшинството, во генерал-губернатор од народноста со болшинство и во слободна преса, колку: во устрануаiн'е или парализуаiн'е деiателноета на националните и религiозни пропаганди; во устранеiн'ето на враждуаiн'ето мег'у приврженците на разните национални и религiозни пропаганди; во устранеiн'ето на тоа недоверiе и обособеност, коiа iет сега мег'у македонцката интелегенциiа, воспитана во разни држаици балканцки и служит на религiозно-националните пропаганди во Македониiа; во официiално признааiн'е на македонцката народност и во внесуаiн'е во нофузите и друзите официiални документи на лица от словенцки произлез од Македониiа името „македонец&quot;; се нуждаат во земелен надел, како шчо беа сел'аните наделени со земiа при отмената на крепостничеството во Русиiа, Галициiа и др. страни. Тука идит и цел ред друзи реформи, во коiи флизаат и тиiа, шчо беа изработени од рускиiо и австро-унгарцки посланици во Стамбул и беа приемени од Н. И. В. Султано.&lt;ref&gt; Иако Мисирков не може да се рече дека бил социјалист по воспитанието, сепак неговиот метод на третирањето на историјата и современата положба на Македонија не е далеку од социјалистичката. Затоа тој и не гледа вистински реформи - без сериозни зафати во економско-социјалната структура во Македонија, затоа не можат да го задоволат Февруарските реформи, како што не ќе го задоволат ни Мирцштегскнте, како како почеток условно ги прифаќа.&lt;/ref&gt;

Задак'ата на македонцката интелигенциiа от сега на тамо ке требит да бидит да се одделат нагледно за сите: и за самите македонци, и за Турциiа, и за Балканските држаи, и за великите сили, интересите на македонците од интересите на друзите балканцки држаи и народи, и да се изучат подробно сите прашаiн'а врзани со избавуаiл'ето на нашиiо народ и нашата таткоина от сегашното големо бедствиiе, и со процветааiн'ето на нашиiо народ во дуовен и материален однос. 

Таiа задак'а iет многу тешка и требуат големи заiеднични усилиiа. За тоа изучуаiн'ето на таiа задак'а и исполнуаiн'ето неiно бараат участiе во неiа от сите македонцки словени, без разлика на верцка или нацiонална боiа. За тоа македонцката интелегенциiа требит да престанит да се односит мег'у себе со недоверуаiн'е. От пропагандите, во коiи служит, к'е требит да барат слободиiа, да се наог'ат во постоiано сносуаiн'е со интелегенциiата и обшчеството од друзите пропаганди. Во слободните балканцки држаици, од време на време, македонцката интелигенциiа без разлика на пропаганди, требит да устроiат своiи македонцки собири, на коiи ке се разгледуваат и решаваат прашаiн'а за дуовното и нацiонално процветуаiн'е на македонците. Македонцката интелегенциiа секогаш, кога iет надвор от своiите официални работи, требит да зборуат мег'у себе на централното македонцко наречiе (Велешко-Прилепцко-Битолцко-Охридцко), коiе ке требит да се воведит во сите религиозни и национални пропаганди и турцките сколиiи, како задолжителен предмет. Тоа наречiе имат да бидит литературен iазик на македонците. 

Ако религиозните и национални пропаганди не посакаат да воведат нашиiо iазик во своите сколиiи, се разбират, оти само тамо, каде живеiат словени, и ако забрануат на своiите учители и попои да другаруат со македонцката интелегенциiа и обшчество од друзите пропаганди, то тогаi македонската интелегенциiа и народ, без разлика на пропаганди, требит да му изнаiдат пат, со коi шчо к'е можит да се накажит таiа пропаганда. Ако таiа пропаганда се вооползуат со музавирлуци против неiните неприiатели, то интелегенциiата требит, да обiаснит на народо недостоiниiо образ на работен'е на таiа пропаганда, и да то повика, сам да се бранит животните своiи интереси. Ако народниiо протест во верцките и сколиiцки работи, во коiи требит обшчините да се признаiат слободни, се покажит од заинтересуаната пропаганда, како бунт со државна боiа и се барат државни мери против бунтовниците, то народо и интелегенциiата требит да се обрнат до консулете, како до третеiцки судиiи. 

Ако неколку, или сите пропаганди се воспротиват за тиiа наши бараiн'а и настоiаваат, во сколиiите и црквите да се изучуваат и поминуваат само iазиците на пропагандите, то да се приiмат обшчи и енергични мери против сите и религиозни и национални пропаганди во Македониiа. 

Слободиiата на совеста iет признаена на секаде; она iет и ке бидит признаана и каi нас. Експлуатациiата со таiа слободиiа се преследуат на секаде и требит да бидит преследуана и каi нае. Језуитите сет истерани, тукуречи, от сите европеiцки земiи, за тоа шчо експлуатираа со народната совест. Црковните ордени во Франциiа сет ограничени во сколиiцките работи, оти со ниф злоупотребуваат. Шчо iет било на секаде во Европа, можит да бидит и каi нас во Македониiа. 

Секоi ке имат прао да исповедуат и мусул'манство и рисiанство во трите главни форми: праославиiе, католичество и протестанство. Религиозните потребности и убедеiн'а сет за сите неприкосноени.&lt;ref&gt; Не само во поглед на јазикот и верата, туку и воопшто програмата на Мисирков (а тоа значи и програмата на МНЛД) се карактеризира со еден полн демократизам, во којашто не се чувствува некаков национализам или шовинизам спрема соседните народи, уште помалку спрема другите народности што живеат во Македонија.&lt;/ref&gt; Но религиiата никак не требит да бидит средство за престапни политични и национални цели, како шчо iет сега во Македониiа. 

Ако разгледаме сега распространените во Македониiа религиозни пропаганди, то тамо ке наiме религиозните пропаганди во поекето случаiи да служат како орадиiе за национали и политически цели. 

Протестанството и католичеството во Македониiа имаат само религиозни цели, оти предстаителите на тиiа пропаганди со уважеiн'е се односуат до сите и наiдробни национални особнини на сите македонцки националности. Ето зашчо никоi немат прао да се ополчит против работата на тиiа пропаганди.&lt;ref&gt; Мисирков не им се спротиставува на католицизмот и протестантизмот и од чисто практични причини: овие гранки на христијанството не беа државна религија на ниедна од претендентките за Македонија, па следствено и не беа во директна услуга на завојувачките планови на соседите, додека тој сакаше да ги гледа во Европска Турција и интересите на големите католички и протестантски држави за да не се остане само на едностранчиво влијание.&lt;/ref&gt; 

Праославиiето, наi старата, наi распространената и основната религиiа на сите македонцки народности, за сожал'уаiн'е, сосим изгубило од видот своiата главна цел'а да сеiит братство мег'у народите, да облагородуат срцата на верните. На место тиiа блатородни задаки праославiето сеiит само раздор и ненавист. Оно iет сега само наi главното средство во раците на xразни пропаганди со чиста национали и политични задаки. Праославиiето во Македониiа сега iет до толку искажено, шчо и не можит да бидит реч за една праославна црасва, - сега тамо имат 3 цркви, но не православни, а: грцка, бугарцка и србцка. Зашчо тоа да бидит така? Зар црквата не требит да бидит: Едина, Саборна, Вселенцка и Апостолцка? 

- Да. Црквата требит да бидит имено Едина и Соборна, а не србцка, грцка и бугарцка. Црквата каi нас си изгубила своiата главна цел'а, за тоа македонцката интелегенциiа и народо имаат полно прао да употребат. сите своiи сили да лишат црквата во Македониiа от чисто национални цели и да и поврнат тиiа цели, коiи шчо и запоедал неi неiниот Божествен Осноач: да проповедуат евангелието на сите iазици т. е. на сите народи на нивните iазици. 

Ако религиооните пропаганди се постараiат да побркаат на здружуаiн'ето на македонцката интелигенциiа и македонцкиiо народ мег'у себе, то прво нешчо, коiе ке се потребат,.тоа iет, да се образуат во Македониiа: Едина, Саборна и Апостолцка црква т.е. да се возстаноит Охридската Архиепископиiа, коiа шчо ке бидит „Архиепископиiа всеiа Македониiи&quot;. 

Религиозните пропаганди можат да имаат нешчо против здружуаiн'ето на македонцката интелигенциiа и народ ,само по национални соображуаiн'а. Ако iет така, то природно iет, оти, со бараiн'ето црковна реформа, ке; се соiединит и бараiн'е сколиiцка реформа т.е. Архиепископиiата ке земит во свои раце сколиiцката работа, и ке се дообразуат во неiа со народноста на своiата паства: во грцките епархиiи и парохии ке се учит восколиiата и ке се служит во црквата на грцки iазик во влашките - на влашки; во словенцките на македонцки. 

Тогаi сите наиионалии и религиозни пропаганди, коiи шчо цепиiа народо на разни групи, неприiател'цки една кон друг'а, ке се отстранат и ке настапит мир за народо, за Македониiа, за Турциiа и за Европа. 

И вистина, одваi ли имат нешчо по арно од вакво свршуаiн'е на македонцката криза: за народот то iет арно, оти ке се ослободит и од интригантите од разни народности, и ке се откажит од разни поддувуаiн'а, коiи шчо го одвлекуваат од негоите мирни работи: црквата ке примирит безосновната вражда мег'у разните народности. 

Таков исход на кризава iет нешчо наi арно и за Турциiа. Турцките дипломати се лажат многу, ако мисл'ат, оти ке сочуваат Турциiа во Европа поеке ако се придржуат до политиката: divide et impera. До кога имат во Македониiа почва за национални пропаганди, до кога не се отстранат причините, чуздате држаи да имаат во Македониiа поеке влиiаiн'е од самата Турциiа, до тогаi Турциiа само ке расходуат на Македониiа, а не ке имат од неiа никаква полза, до тогаi секоiа минута ке требит да се боiит да не изгубит Македониiа; а ако се признаит официално, оти во Македониiа немат неколку словенцки народности, ами имат само iедна оддел'на, ни бугарцка, ни србцка, и ако се одделит Македониiа во самостоiна архиепископиiа, наiеднаш Турциiа ке се ослободит однабркуаiн'ето во македонцките работи од сите 3 саседни држаи. 

Нашите национални интереси диктуваат на македoнцката интелигенциiа и на македонцкиiо народ, да се поможит на Турциiа да излезит од затруднител'ното положеiн'е во коiе iа кладеа религиозните и националните пропаганди во Македониiа и држаите, заинтересуани во ниф. Нам не ни требит присоiединуаiн'е до Бугариiа, ни до Србиiа, ни до Грциiа. Целоста на Турциiа за нас iет по важна, от колку за Русиiа и западна Европа. Турциiа iет страната, шчо се наог'ат во наi арно географично положеiн'е. Турцкото поданство и сочувуаiн'ето на целоста на Турциiа ни даат прао на македонците да се ползуаме низ цела Турзциiа со прао граг'анство. А тоа прао можит да ни даит голема материална полза. Ето зашчо македонцката интелигенциiа, ако изучит подробно своiите интереси, то на прво место требит да постаит и за себе и за своiот народ: со сите свои морални сили да сочуат целоста на Турциiа. Во замена на тоа, ниiе ке имаме лице и прао, да се надеiаме од нашиiо великодушен гооподар, да добиiеме полна автономиiа во црковното и сколиiцко дело и полна равноправност пред законо и во местната самоупраа во Македониiа. Таква самоупраа никак не iет опасна за целоста на Турциiа. Напротив она ке уредит односите мег'у македонцките народи&lt;ref&gt; Карактеристично е дека во првиот прилог од книгата Мисирков редовно употребува &quot;македонски народи&quot;, &quot;македонски народности&quot; и &quot;Македонци&quot; за означување на сите жители на Македонија, додека со &quot;Македонски Словени&quot; (како што пишуваше, на пр., и П.Драганов) ги означува припадниците на македонската нација, Македонците.&lt;/ref&gt; во вечни времиiн'а.&lt;ref&gt; К.Мисирков сосема правилко, пет години пред Ј.Сандански, и тоа со комплексна разработка на прашањето, го согледа значењето на зачувувањето на целоста на Турција за безбедниот национален развиток на македонскиот народ во извесен период. Ваквата програма (блиска и на руската политнка - заради други цели и интереси) навистина сретна жесток отпор од страна на Организацијата. Тоа беше провоцирано и со интригите на Софија во врска со преговорите на МНЛД со турската и со австро-унгарската амбасада во Петербург и со патувањата на некои видни членови на МНЛД со дозвола и со поддршка од турските власт во Македонија. Со вешто исплетени дезинформации, преку некои македонски орудија во рацете на бугарската пропаганда, ТМОРО беше свртена не само против Мисирков, туку и против целото ова движење што го раководеше МНЛД на чело со Д.Д.Чуповски.&lt;/ref&gt;

И така усилиiата на македонцката интелигенциiа и народо требит да се обрнат на националното соiединуаiн'е на макеонцките словени во iедно цело и на соiединуаiн'ето на интересите на сите македонцки народи. Националното и религиозно неприiател'ствуаiн'е требит да станит само iеден жалостен спомин. Солидарната работа на македонцките народности требит да се обрнит кон сочувуаiн'ето на целоста на Турциiа. Во замена на тоа, Турциiа ке раширит праините на сите македонцки народности пред законо и во административното управуаiн'е, и ке покроителствуат на националното развитiе на сите македонцки народности. 

Таква мирна програма на македонците ке стретит поддржка и одобреiн'е у великите сили, заинтересуани со сочувуаiн'ето на целоста на Турцко. Великите Сили ке поможат на Турциiа да се оддалечат сите непраини за македонцките народности од националните и верцки пропаганди и да се обезпечит нивното самостоiно сашчествуаiн'е и развиiаiн'е. 

Малечките Балканцки држаици, коiи шчо сет заинтересуани и поддржуат пропагандите, на прво време ке се расрдат на Императорцкото Султанцко праителство за тоа, шчо пресече „вековните&quot; привилегиiи, но ке поминит време и они ке се примират со устранеiн'ето на пропагандите, оти тоа устранеiн'е, ке бидит во нивна полза: ке престанат да праiкаат во Македониiа секоiа година своiите милиони франкои, от коiи за ниф никога не iет имало, и не ке имат никаква полза. Тиiе милиони не само сет пропадали до сега без полза, но и имаат поддржуано неприiателство мег'у балканцките држаи, кога тиiе по своiата географцка близост и iеднакви интереси, требит, една со друга да помагаат заiедничното економцко развиваiн'е. 

По горе, кога зборуаф iас за неуспео на востааiн'ето, iас рекоф, оти неуспео се должит на частичноста негоа. Јас зборуаф, оти кога се праит востааiн'е од името и во полза на сите македонцки народности, тогаi на тоа требит да се имат полномок'ност и участиiе на сите народности во организациiата. 

Сега, кога зборуам iас за истеруаiн'ето на пропагандите од Македониiа, за примируаiн'ето и обiединуаiн'ето на македонцката интелегенциiа и народности, можит некоi да си помислит, оти тоа обiединуаiн'е ке ни поможит да се подигнит iедно обшчо востааiн'е, коiе шчо ке имат по голем успеф. Ке погрешит, коi ке напраит такво закл'учуаiн'е. 

Јас ушче по горе рекоф, оти ниiе сме заинтересуани во целоста на Турцко. И вистина, каква полза еа нас од присоiединуаiн'ето со Бугариiа, или Србиiа, или Грциiа? Тиiе држаи сет по културни од нас, а како таквиiа само тиiе ке имаат полза од присоединуаiн'ето кон ниф Македониiа. После таквоа присоiединуаiн'е на цела Македониiа до iедна од балканцките држаици не iет возможно - друзите држаици ке побркаат на него. Возможен iет дележот на Македониiа мег'у малите држаици, или окупираiн'ето на Македониiа од Австриiа. Но можит ли да бидит по голема нестрек'а за македонците од раздел'уаiн'ето или окупациiата? 

Малечките држаици балканцки без церемониiа ке земат во своiи раци сите дооди,од завоеваните части на Македониiа, а македонците ке се обрнат во просiаци, откако си загубат првен своiите национални особини. 

Можит да се предречит, каква ке бидит судбата на Македониiа под Австро-Унгариiа: Босна и Ерцегевина iасно ни покажуваат, оти не ке поминат и 10 години од Австриiцката окупациiа, како ке зафатат македонците без разлика на вера и народност да си оставуат своiите катои и да се исел'уат. 

А и присоiединуаiн'ето до iедна од балканцките држаици, шчо не iет никоi пат возможно, ни делеiн'ето, ни окупациiата, не сет воѕможни без револ'уциiа од натре. И имаат ли смисла тиiе револ'уциiи, кога ни обезпечит Н .И. .В Султано националното и религиозното сашчествуаiн'е и ни гарантират равноправност пред законо и во областната самоупраа со турците? А се имаат осноаiн'а да се мислит, оти Иксператорцкото праителство iет исполнено со добри намереiн'а за своiите македонцки народности. Историiата помагат да секоi народ да си видит грешките, коiи шчо имат праено, и да се чуат да не се повторуат. Сегашното востааiн'е iет многу поучно, како за нас, исто така и за турците. Јас не можам да допушчам, турците да не се поучат од него: iасно iет за секоi, па и за турците, оти Турциiа не можит поеке да сочуат Македониiа ако продолжат истата политика, кон нас, шчо iе водеше досега, Турциiа не можит да да сочуат таiа своiа провинциiа без содеiство на местното жителство. Једна воiска не iе доста, како шчо не iет доста и доволството на меншеството на населеiн'ето. Турцкото господство во Македониiа ке се сочуат само тогаi, ако во неiа имат многочислено населеiн'е, коiе шчо видит своiето благосостоiаiн'е обеспечено само под власта на Турциiа. Тоа населеiн'е ке составуат главниiо оплот на турцките интереси во Македониiа. А поддржката на болшинетвото Турциiа ке добиiит само, ако се погрижит да воведит во Македониiа истинцки реформи, способни деiствител'но да сочуваат националните и религиозните интереси на поданиците, нивните граг'ански праа и сносно економско сашчествуаiн'е. Ако тиiа потребности на поданиците не се сочуваат, и Турциiа продолжаат да бидит неискрена во прилагаiн'ето на реформите, то от тоа ке пострадат наi много пак она: 1, она ке бидит принудена со сила да воведит некоiи реформи, 2, ако и после тоа населеiн'ето не бидит оградено во национално-религиозен и економцки однос, то со тоа ке се восползуваат неприiатиелите на Турцко да напраат во Македониiа брканица за да ловат риба во матна вода. 

И така првото нешчо, коiе шчо ке требит Македонцката интелегенциiа да се добиват, тоа iет: устранеiн'ето на недоверiето мег'у интелегенциiата, со разно национално и религиозно образуаiн'е, обiединуаiн'ето на таiа интелегенциiа, како во самата Македониiа, така и зад неiните граници; совместното обсудуаiн'е обшчите интереси на Македонците; устрануаiн'ето на национално-религиозната мрзн'а; воспитаiн'ето на македонцките словени во чисто македонцки национален дух; задолжителното изучуаiн'е на македонцкиiо iазик и слоесност во стредно-учебните заведеiн'а во градоите со словенцко населеiн'е; обучеiн'ето во селцките сколиiи со словенцко населеiн'е на македонцки iазик. Во словенцките села во црквата словенцко богослужеiн'е. Ако тиiа бараiн'а стретат отпор од некоiа от пропагандите, то да се молит турцкото праителство и Големите Сили, да се отдалечат од Македониiа деморализуiук'ите пропаганди, да се востаноит Охридцката Архиепископиiа, во раците на коiа да преминит црковно-сколиiцкото дело за сите рисiански народности во Македониiа. 

Друго нешчо, коiе се барат од нас, iет, да се обрниме до нашите браiк'а, шчо воiуваат во таткоината ни, да сложат оражiето, &lt;ref&gt; Освен застапувањето за целоста на Турција, ова барање беше најжестоко пречекано од Организацијата. Меѓутоа, Мисирков не е против Организацијата: тој беше само категорички против продолжувањето на неподготвеното и ненавремено народно востание, како и против планирањето ново востание за идната пролет, за коешто пишуваше печатот и за кое зборуваа некои наши револуционери.&lt;/ref&gt; за да се даит возможност на Русиiа и друзите сили, да земат сите мери, шчо зависат од ниф, да се удовлетворат сите наши религиозни, национални и економцки интереси. 

Јасно ми iет, со какво негодуаiн'е ке се однесат мнозина кон тоа мое предложеiн'е. Можит, ке го наречат и предател'ство. Можит да бидит, да се наiдат и л'уг'е, коiи шчо ке речат, оти требит да се мавнат от тоiа свет лица со такви мисли. 

Коi како сакат, нека речит, нека мислит и нека приiимат против мене. Долго кон народот и таткоината му диктуваат да се искажам во таква смисл'а. Јас сум iеднаш уверен, оти во постапоко ми немат нишчо предателцко: 1, оти мислите, не само на частни лица, како мене, но и на сите македонци од боiното поле и од Бугариiа, и мислите, бараiн'ата и предложеiн'ата на целиiо бугарцки народ и бугарцкото праителство, не сет во состоiаiн'е, да изменат погледите на Големите Сили и Русиiа на нуждите на македонцкиiо народ; 2, сите усилиiа по натамо одваi ли ке изменат поведеiн'ето на држаите&lt;ref&gt; Се мисли на &quot;големите држави&quot;, &quot;големите сили&quot; во тоа време.&lt;/ref&gt; во нашето прашаiн'е. Наi много, шчо можит да бидит, тоа iет - европеiцка конференциiа; но таiа конференциiа не можит да се зафатит по рано от пролетга, и то, тогаi ке се зафатит само, ако востааiн'ето тогаi бидит по силно от сегашното. Но можит ли да се предвидит одот на востааiн'ето? Пак и да се допушчит, оти востааiн'ето тогаi ке бидит, и по силно от сега, и ке принудит Европа, да се повикат европеiцка конференциiа, можит ли некоi да предречит, оти решеiн'ата на таiа конференциiа ке бидат во наша полза? - Одваi ли.

Европеiците до сега си имаат напраено непраилен закл'учок за народноста на македонците, и ето зашчо, последните, коiи носат на своiот грб сите тешкотиiи и нестреки от сегашното востааiн'е ке имаат наi малу полза од решеiн'ето на конференциiата. Требит да бидиме слепи, за да не видиме тоа, шчо iет очигледно. Во конференциiата ке се земат цел ред мери во полза на македонцките народности. Но коiи сет тиiе народности? .- турци, бугари, срби, грци, власи, арнаути. 

Кого требит да броiат на конференциiата: бугарин, србин, грк? Каде iет границата мег'у ниф? Наi после коi ке заседаат на таiа Конференциiа? Коi ке даат сведеiн'а за македонцките народности и нивните потребности? Зар не iет iасно, како бел ден, оти предстаители од нас немат да имат, оти ке решаваат нашите судби, без да не питат нас, шчо бараме ниiе, а зато, ке питат нашите неприiатели, коiи имаат своiи држаи и своiи дипломати, икоiи ке извлечат сета полза од нашата пролиена крв?!&lt;ref&gt; Престојот во руската престолнина, активното следење на европскиот печат и живиот допир со европската дипломатија во Битола (и посебно со руската, особено по враќањето од Македонија) му овозможија на Мисирков појасно да ги согледа и оние моменти што не беа видливи низ чадот на секојдневните борби на револуционерите.&lt;/ref&gt;  

Не браiк'а! Никаква конференциiа не не спасават. Многу по арно ке бидит, да се довериме на наi многу заинтересуаните во нашите работи држаи, особено на праославна Русиiа, коiа знаiит убао нашите нужди, а не да се надеiаме во сами себе и во некакви конференциiи. Да беше било така лесно и арно созиваiн'ето на конференциiа, и сега ке имафме друг способ трактуаiн'е на нашите работи и наместо Европа да остаит Русиiа и Австриiа да решаваат нашето прашаiн'е, сите европеiцки Големи сили ке сакаат во него да играат iеднаква рол'а. А шчо пишит англицкиiо министер-председник на кентерберiцкиiо архиiепицкоп за политиката на Големите Сили во нашите работи: „участiето на сите Сили воразрешеiн'ето на македонцкото прашаiн'е само можит да задржит, на место да ускорит, неговото разврзуаiн'е. Во дадениiо случаi наi арно iет инициiативата и наi главната рол'а да iет во раците на наi заинтересуаните големи држаи, коiи наi арно знаiат нуждите на македонците&quot;. - Да, ниiе требит да знаiиме, оти од участiето на сиiот „концерт&quot; можит да се очекуат големо неблагозвучiе, по малко давлеiн'е на Портата, от колку можит да се очекуат од работите на двете наi многу заинтересуани држаи. Држаите разно гледаат на прашаiн'ето, а тоа разногласiе бркат на iеднодушно давлеiн'е на Портата. Можит ли да се мислит, оти на конференциiата ке имат по големо iедногласiе, от тоа шчо го видиме сега во постапоците на двете заинтересуани држаи? Сегашната конференциiа ке бидит сосем во Друзи условиiа от тиiе, во коiи работеше конференциiата пред последната рускотурцка воiна. .&lt;ref&gt; Се однесува за Цариградската конференција (1876-1877) на претставниците на европските големи држави (Русија, Англија, Германија, Франција, Австро-Унгарија и Италија) и на Турција, одржана во Цариград непосредно по Босанско-херцеговското востание и Српско-турската војна, како и по востанијата во Бугарија и во Македонија (1876). На 19.3.1877 г. е потпишан Лондонскиот протокол за реформи во Европска Турција, но бидејќи и него Високата порта го отфрли, дојде Руско-турската војна (1877-1878).&lt;/ref&gt; 

Сегашната конференциiа ке изиграет само во полза на малите држаици, шчо бараат на есап на македонците да си осноат и рашират праата на нивните народности. Ако iет така, а инак не можит ни да бидит, то ексик му и конференциiата! 

Једно iет така, то немат смисл'а и по накашното сопротивуаiн'е. Знаете ли, шчо мисл'ат тиiе, шчо сет за по накашното сопротивуаiн'е? - Једно имаат надеж за набркуаiн'е на Силите; друго, се надеiат на конференциiа; и трек'о, кажуваат, ако не бидит ни iедното, ни другото, то ке напраат Турцко економцки да пропаднит со долгото содржуаiн'е на голема воiска. Једнаш се видит, оти двете првни надежи не ке бидат во наша полза. А трек'ото ушче по малу. Зошчо ке питате? 

Европа имат интерес, да се сочуат Турцко, ето зашчо, ке му дават средства, за да се сочуат. А коi ке и плаiк'ат тиiе пари и процентите од ниф? - Пак ниiе. Но да предположиме оти турцкото економцко разоруаiн'е не ке се отразит на нас. Но не iет ли iасно, оти, ако Турцко ослабнит економцки ниiе к'е ослабниме во неколку пати поек'е? Не знаеме ли ниiе, оти сето време, до кога ке се продолжаат борбата со четите, турцкиiо аскер ке грабит, ке насилуат и ке праит секакви друзи пакости на населеiн'ето? Народо не ке можит да вршит своiата работа, а од друта страна ке трибит да ранит гладната турцка воiска и четите? 

Борбата имат, не толку национален, колку религиозен характер. Како та iет опустошител'на, во неколку пати поеке од обичната воiна! Тоа опустошеiн'е имат смисл'а, ако се имат надеж на успеф. Сиiот надеж наш iет на европеiцко набркуаiн'е. Но iасно iет, оти такво набркуаiн'е немат да последуат. Ниiе мислиме, оти Европа ке се сожалит над мирното населеiн'е, и заради него ке се набркат во нашите работи. Но имено нашите есапи не даваат на европеiците возможност да се претечат на помок' на мирното населеiн'е. Европеiците кажуваат, оти не можат да напраат нишчо, оти секоiа мера од Европа, комитето ке приимит за пооструаiн'е на негоата агитациiа. 

Значит, до тогаi, до кога ке се продолжит движеiн'ето ниiе не можеме да очекуаме деiствително набркуаiн'е во нашите работи, и до тогаi нашиiот народ ке бидит принуден да трпит наi големи бесполезни и бессмислени нестреки. 

Во таков случаi имат ли смисл'а по накашната борба? - По моето мнеiн'е немат. Ниiе немаме излишни народни сили, за да и принесеме на жртва за бугарцките, србцки и грцки интереси, оти сегашната борба iет само во туг'а полза. Нашите народни сили сет нужни и за културна борба.

Да допушчиме и противното, оти сегашната борба наi после ке принудит Европа да се набркат во турцките работи и да принудат Турцко да даит равноправност на македонцките народи. Дали ниiе македонците (словените) во таков случаi ке можеме да се поздраиме со успеф? Мисл'ам не. Равноправноста ке бидит за сите народи, па и за турците, грците и пр. и пр. Значит, нашата крв се проливала за праата на тиiа народности, коiи шчо, или си седеа мирно во време на борбата, или беа против нас. Малу iет тоа, шчо ниiе проливафме крвта на нашиiот народ за туг'ите, па и за интересите на нашите неприiатели, но со нашата крв и разореiн'е, к'е се восползуваат нашите неприiатели от слободните држаици за да продолжаваат со своiите религиозни и национални пропаганди, да не дел'ат на протиоположни и неприiател'цки лагери: срби, грци и бугари. 

После борбата на боiното поле, ке настапит време да се бориме на културна почва, и во тоа време, наместо да имаме возможност, да се ползуаме со плодоите на пролиiената крв и да преуспеваме културно, ниiе, и тогаi, како и сега, ке требит да помагаме во наша вреда, то србцките, то грцките, то бугарцките интереси. 

При таква национална раздвоiеност, и при полното економцко разоруаiн'е беземислени к'е станат секакви конференции, набркуан'а и реформи, оти сите ке водат кон iеден дележ на Македониiа. По сите тиiа сообразуан'а, како и по полната убеденост во тоа, оти, не само бесполезно и невозможно iет по накашното успешно сопротивуаiае, iас мисл'ам, оти наш долг iет да замолиме македонцката интелигенциiа, коiа имат влиiаiн'е на сегашното движеiн'е, да обрнит своiот поглед на сериозноста на положеiн'ето, да измислит патот и сите стредства, колку се можит по скоро, за да се искажит полно доверiе кон постапоците на заинтересуаните Големи Сили во полза на македонците, и откако ке им даiит обек'аiн'е, да прекинит, по накашната борба, да и замолит да се помогнит, морално и материiално на постраданото населеiн'е да се попраит; да замолит, да се воведат сите предложени реформи и тиiа, коiи лгчо ке наiдат Силите за нужно, како раширеiн'е на израбогениiо проект; да се отстранат пропагандите и востаноит Охридската Архиепископиiа со црковносколиiцка автономиiа, амнистиiа на емигрантите и сите четници, признаiн'е на словените во Македониiа за одделна народност: македонци, и внесуаiн'е на тоа име во официалните книги и пр. 

Со полното прекратуаiн'е на востаiн'ето, ке се устаноат мег'у нас и турците односи, коiи одговараат на интересите и наши, и нивни. Тогаi ке се имат возможност да се видит, оти нашите интереси со нивните така сет сплетени, шчо, со загубуаiн'ето на iедните, губат и друзите, а сета полза извлекуваат од нашето неприiател'ствуаiн'е треки, ке се речит, малите балканцки држаи. Тоа се видит особено iасно од возможнните последици на востааiн'ето, коiи за наша и турцка стрек'а не последуваа. Зборот ми iет за делеiн'ето на Македониiа мег'у малите балканцки држаици.Востааiн'ето се дигна и разори, и нас, и турцката држаа. Вредата од него, и за нас, и за Турциiа iет громадна, но па по мала отколку, шчо можеше да бидит. Стрек'а и за нас и за Турциiа iет, шчо мег'у Бугариiа и Србиiа немаше никакво согласуаiн'е по македонцкото прашаiн'е. А такво согласуаiн'е немаше, зашчо Бугариiа мислеше да присоiединит до себе цела Македониiа сама без помок' на друзите саседни и големите држаи. Бугариiа се излажа во расчето. Во тоа се состоит нашата и стрек'ата на Турцко. Бугариiа до сегашното востааiн'е немаше политички опит за решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, ето зашчо, сите маневри да се решит оно излегоа iалови. Бугариiа до сега не знаiеше, оти решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е не iет искл'учител'но во Софиiа, ами колку во Софиiа, толку и во Белград, т.е. во согласуаiн'ето мег'у Софиiа и Белград. Тоа согласуаiн'е до сега се броiеше за државна измена, но от сега, от како си испитаа бугарцките дипломати сето безсилиiе, и при наi големите своiи усилиiа сами да решат македонцкото прашаiн'е, ке се наiдит цел ред бугарцки дипломати, коiи ке погледат на тоа согласуаiн'е, како на неизбежно зло.&lt;ref&gt; И вистина, веднаш по Востанието, по студентските бранувања за српско-бугарско зближување за сметка на Македонија, беше потпшан таен &quot;Сојузен договор помеѓу Кнежество Бугарија и Кралство Србија&quot; на 30.3.1903 год. со &quot;Заклучен протокол&quot; од следниот ден, каде што рускиот имепратор се признаваше како арбитар за сите спорни прашања што би искрснале во врска со придобивките од војната со Турција.&lt;/ref&gt; Сегашниiот политичен опит да беше бил у бугарите по напред, ке се пристапеше, прво до раздел'уаiкето на сферите на влиiаiн'ето во Македониiа мег'у срби и бугари, а после во време на востааiн'ето, србцките и бугарцките воiски ке навлезеа во Македониiа. Таков ке бидеше излезот на востааiн'ето при по голем опит мег'у бугарцките дипломати. За наша стрек'а, тоа патниiе се избаифме од дележот на таткоината ни и Турцко от загубуаiн'ето на iедна од прекрасните своiи провинциiи. 

Востааiн'ето не донесе делеiн'ето на Македониiа: тоа iет положител'ниiот резултат од него. На тоа делеiн'е, стрек'но iет избегнато само от случаiната неопитност на нашите неприiатели. Делеiн'ето ни грозит ушче поеке вo идно време от по големата опитност на нашите неприiатели: Бугариiа можит да закл'учит со Србиiа догоор за разделеiн'е сферите на влиiаiн'ето во Македониiа. Такво разделеiн'е на сфери на влиiаiн'ето неминуемо ке донесит дележ на Македониiа,&lt;ref&gt; Токму тоа и се случи подоцна: првин се одеше кон поделба на Македонија на сфери за влијание, а потоа кон поделба на териториите, коешто и доведе до новиот &quot;Договор за пријателство и сојуз помеѓу Кралство Србија и Царство Бугарија&quot; од 29.2.1912 год. што всушност, како што вели М.Миловановиќ, беше &quot;српско-бугарско-руска балканска спогодба&quot;, бидејќи беше постигнат со активното посредство на Русија и бидејќи пак рускиот император беше признат како врховен арбитар за сите спорни прашања. Резултатите од балканските завојувачки војни наполно се совпаднаа со предвидувањата на К.П.Мисирков.&lt;/ref&gt; ето зашчо, iеден од наi главните долгои на македонцката интелегенциiа iет, да се отстранат еднаш на секога од Македониiа бугарцката и србцка пропаганда, да се оснуатво Македониiа своi дуовен центр за македонците и тоi центр, како и самите македонци, да немаат никакво зимаiн'е дааiн'е со соседните балканцки држаи и народи. Во таiа мера се состоiит предотврак'аiн'ето на дележот на Македониiа и сочувуаiн'ето на таiа провинциiа за Турцко. От тука iет iасно, оти арно сознаiаните интереси на турците и македонците им диктуваат, не да трошат нивните сили во мег'уусобна борба во полза на обшчите нивни неприiатели, ами да си подадат iеден на друг рака, и да отстранат сите фактори, шчо бркаат на нивните приiател'цки односи и обшчи интереси. 

Со прекратеiн'ето на востааiн'ето ке зафатит во Македониiа мирна културна работа. Она ке требит од нас устаноуаiн'е арни односи кон сите народности, шчо насел'аваат Македониiа. Нашата интелигенциiа до сега не можа да устаноит наi желател'ните односи мег'у нас и друзите македонцки народности. Тоа отчасти не зависеше од неiа. Така, односите на нашиiот народ кон турците и мусул'маните у опшче поеке iет заисел от последните, отколку од нас: ако мусул'маните гледаа на рисiаните, како на л'уг'е рамни ним, то немат сомнеiн'е, оти не само ке бидеа наi арни односите мег'у рисiани и мусул'мани, ами можит, и да немаше востааiн'е. За сожал'уаiн'е, мусул'маните и до последно време не можаа да се ослободат от своiо стар предрасудок, да гледаат на рисiаните, како на по долна раса од ниф. Ќе се надеiаме, оти турцкото праителство и турцката интелигенциiа ке се уверат во сета вреда, шчо причинуат подобен предрасудок и ке се постараат да го искоренат, и со тоа ке попраат односите мег'у рисiаните и мусул'маните.

Добрите односи мег'у грците и нас македонците (словените) пак поеке зависат от првите, от колку од нас. За да се попраат тиiе, грците ке требит да се откажат от своiата „мегали идеiа“&lt;ref&gt; Оваа „мегали идеја“ („голема идеја“) за една нова голема Грција на Балканот во границите на некогашната Византија се појави уште во мислите на Ригас и беше разработена од &quot;Етеријата&quot; (1821), врз основа на која потоа израсна грчката националистичка пропаганда во Македонија што во определени видови живее сe до денеска.&lt;/ref&gt; и да признаат праото на сашчествуаiн'е и на македонцката народност редом со грцката во Македониiа. Особено патриархиiата, како устаноа вселенцка, требит да престанит да посталуат, како устаноа со грцки характер. Она требит свето да чуат праата на сите рисiани, а не да пожртвуат праата на iедни во полза на друзите. Особено iет нужно, патриархиiата свето да чуат праото на националното сашчествуаiн'е на сета своiа паства. Тогаi ке се избегнит конфликтот мег'у грците и македонците, оти последните не бараат, тиiе, шчо зборуваат грцки, да имаат во своите цркви старомакедонцки iазик, &lt;ref&gt; Овој термин за старословенскиот јазик го наоѓаме и подоцна во речникот на Мисирков [&quot;Македонски голос, (Македонски глас)&quot;, II, 10, Петроград, 13.8 1914, 14]. Него го употребуваше и МНЛД и Македонската колонија во Петроград, а во наше време го прифатија и истакнати слависти.&lt;/ref&gt; а во сколиiите сегашниiот македонцки iазик, ами тоа се барат само за тиiе, шчо зборуваат македонцки. Ако пак патриархиiата продолжит преследуаiн'ето на македонцкиiот iазик мег'у македонците, и место него пропагандират грцкиiо iазик, со тоа ке натерат македонците да гледаат на неiа, како на орадиiе на грцката национална пропаганда. Во таков случаi, и грците и патриархиiата ке ни се обiаат за неприiатели на нашата народност, и наш свет долг ке ни бидит, да одбиеме сите грцки напади на нашата народност.&lt;ref&gt; Додека во овој прилог, пишуван пред донесувањето на Мурцштегската програма за реформи во Македонија, Мисирков условно и привремено дури и ја допушта дејноста на постојните црковни организации, во другите прилози во книгата тој е веќе против каква и да е туѓа &quot; црковно-училишна организација или инстнтуција на пропагандите на македонската територија.&lt;/ref&gt; За таiа борба мег'у рисiани ниiе свал'аме от себе одгоорност на грците и патриархиiата, оти ниiе во тоiа случаi не нападаме, ами се браниме от чузди покушеiн'а.

Наi арни можат и требит да ни бидат односите со власите. Нашите интереси никаде не се престрек'аат со влашките. Власите поеке живеiат во градоите, и сет трговци, а ниiе поеке сме во селата, и сме селцки стопани. Тиiе од власите, шчо живеiат во селата, се занимаваат со овчарство. Власите и нашиiо народ се разликуваат: по iазлк, носиiа, характер, така да никоi пат власите не можат да претендираат на нашите села, исто така, никоi пат ниiе не сме кажуале оти влашките села сет наши. Мег'у нас и власите немат никаква историiцка недоразбериiа. Власите никоi пат не сет имале, никаква власт. над нас, и никоi пат не ни се сториле никаква пакост, Исто така и они немаат нишчо патено од нас. На опаку, ушче от стредните векои мег'у нас и власите iет имало секоi пат согласiе. На таква почва можит да.се развиiит наi срдечна дружба мег'у нас и власите. Таiа дружба требит да пушчит глабоки корени мег'у двата братцки народи, за да им даит возможност, рака за рака да врват по тешкиiо пат на културниот прогрес.&lt;ref&gt; Мисирков го има предвид и фактот дека, и покрај тогашната силна романска националистичка пропаганда во Македонија, таа не може да претставува реална опасност за Македонците, бидејќи Романија нема никаков граничен допир со Македонија што да и овозможи евентуално проширување на нејзиното владеење и ро овој дел од Балканот.&lt;/ref&gt;


Једно се устаноат праилни односи мег'у нас и друзите: рисiанцки и мусул'манцки народности, iедно се признаiит нашата народност од праител'етвото на Н. Ц. В. Султано, се внесит во нофузите името македонец, се напраат првите постапоци за нашето национално и религиозно ослободуаiн'е от пропагандите и се воведат политичните преобразуан'iа, предвидени от реформаторцките сили; iедно се приiимат мери за економцкото попрауаiн'е на нашите селцки стопани, па и до воведуаiн'ето на сите тиiе подобруаiн'а во нашето националнорелигиозно и економцко жиуаiн'е, ниiе- македонцката интелетенциiа ке требит да напраиме ушче iедно, а то ке бидит и.наi важното: да приложиме сите своiи физически, интелектуални и морални сили на нашето национално возродуаiн'е. 

Последното востааiн'е ни покажа, оти тоiа пат, по коi шчо одефме, сега iет погрешен и опасен. Тоi требаше много жртви, а дааше малу полза. Револ'уциiата не компрометира пред нашето праител'ство и не не исстаи во добра боiа пред европеiцкиiот свет. Но во се тоа ниiе сме малу криви. Од iеднастрана не поддупуваа кон востааiн'е; од друга - ниiе сме млад народ и се увлечефме со iедна нездрела предприiимачка. Како младите л'уг'е, кои предпочитаат во работеiн'ето скокои, на место постепено, но постоiано работеiн'е во iеден исти праец, и младите народи предпочитаваат скокоите пред постоiаната упорна работа во iеден исти праец. До сегашното наше работеiн'е, особено востаiн'ето беше неомислена младенческа работа, но они ни се опростуваат, iедно, зашчо до сега ниiе бефме млад народ, коi шчо одваi се проникнуат со своiето национално самосознаiн'е, а друго, зашчо до сега, не живеiки како оддел'на национално-религиозна iеденица, се наог'афме под влиiаiн'ето на разни национални и религиозни пропаганди. Но тоа шчо ни се прошчааше до сега, не можит да ни се опростит за од напред. 

Сега ниiе не можиме поеке да гледаме на себе и своiо народ, како на iеден младенчески народ, без политичен опит. Ниiе поминафме во своiето историiцко развиiаiн'е веке важни стадиiи, коiи можит да состаат епоха во историiата на коi и да бидит народ. А ноата епоха налагат на нас ноа требност, - културно работеiн'е. 

До сега работеше народот со интелегенциiа задружно, но работеiн'ето беше распределено не iеднакво: народотсе iавуаше исполнуач на планоите на интелегенциiата, кога последната не праеше нишчо поеке от состауаiн'е планои или организуаiн'е на реовл'уционо движеiн'е. Организаторцката работа iет пак работа, но не можит да се речит да iет од тешките. Подготвуаiн'ето за револ'уциiа iет работа, коiа, можит, требит нервно работеiн'е, но тоа работеiн'е не iет толку мачно и толку ценено, колку се мисл'ат револ'уционерите- младата наша интелегенциiа. Подготвуаiн'ето на iедно востааiн'е се продолжаат 5-10 години и после сите забркани во него, или умираат, или пак, ако остацат живи, требит да останат без нишчо, и да си изберат некоiа друга работа, коiа ке требит да зафатат од ноо, и за коiа, можит, и не сет сосим приготвени. Организаторцката работа не iет толку мачна и за тоа, шчо, обично, ортанизаторите често, мислеiки, оти нивниiот жиот iет по важен од жиотот на сел'аните, подстауат на наi мачните работи простите работници, или народот. За тоа организаторцката работа од iедна страна iет работа за iеден чоек, шчо предпочитат временото напрегуаiн'е на силите пред постоiаниот упорен и мачен труд, од друга страна, она iет и безнравствена, зашчо, при неа, не чоек се жртвуат во полза на обшчеството, на народот своi, или на чоешчината, а со народот праит опити за своiите фанастични планои македонцка интелегенциiо! Време iет да се помисли, да iет грешно да се праит опит со туг'и чоешки жиоти за нашите фантастични планои.

Но со тоа iас не сакам да кажам ниiе да престаниме да идеализираме и да живеiеме со народни идеали. Не! Ниiе не можиме да живуаме без идеали: само нашите идеали от сега ке требит да бидат по чисти от понапредните. От сега ниiе ке требит со нашата патриотична работа да искупиме нашите греои пред нашиiо народ. От сега ниiе ке требит да се жртвуаме за негоите интереси и со тоа да му отплатиме за негоата вера во нас и за негоото послушно и точно иеполнуан'е планоите на организациiата. Како можит нашата интелегенциiа да се одолжит пред нашиiо народ за дадените од него жртви? На тоа прашаiн'е iас одгоориф, кога зборуаф по горе за борбата со пропагандите и за постааiн'е на нашиiо народ во добри односи кон сите македонцки народности. 

Но главно, како шчо напомниф пак по горе, ке се поможит на нашиiот народ со културно работаiн'е, а наi поеке со просветуаiн'ето.

Науката и литературата сет наi важниiот фактор во развиiаiн'ето на iеден народ, како народ, По степента на развиiаiн'ето на науката и литературата у iедан народ се мерит негоата култура и по ниф се дел'ат народите: на културни и не културни; културните народи владеiат, а не културните робуваат. Само со знаiаiн'е и просветеiн'е, само со културна работа ке можит нашата интелегенциiа да попраит и искупит своiите грешки пред нашиiот народ. 

Ке речат некоiи, оти културната работа iет возможна само кога имат политична слободиiа; без неiа она iет не вооможна. - Вистина во таiа забелешка имат iеден дел истина, но само iеден дел. Главното, условiе за културна работа не iет полната политична слободиiа, а моралната воспитаност на народот и негоата интелегенциiа, сознаiн'ето на нравствен долг пред народот у секоi член от тоiа народ. Полната политична слободиiа не чинит за нишчо, ако iеден чоек не сознаат, оти негоиiот чоечки долг, негоиiот долг пред своiата таткоина и своiот народ iет: труд, труд и пак труд. Слободиiата чинит само за ползуаiн'е од резултатите от своiот труд, но не толку за самиiот труд, А за да можит чоек да се ползуат од резултатите на своiот труд, требит прво да се потрудит. Да работит и да се трудит можит чоек и при по стеснени политични условиiа. 

За да си очистиие совеста пред народот наш за дадените од него жртви, требит, значит, да се зафатиме за културна работа. А при тоа да цените своiето работеiн'е, не по надворешниiот негов вид, а по негоата ценост, а цената на трудот се мерит со потребните за него сили. Ако гледаме така на трудот, и ако искрено сакаме да се одолжиме пред нашиiот народ, то не ке се извинуаме да немат почва за културно работеiн'е. Почва за него имат, но немат сакаiн'е. При сакаiн'ето, ако не ке можиме да печатиме много работи на нашиiот iазик; то зато нашата интелегенциiа ке можит да послужит, како жива народна енциклопедиiа, во коiа ке се имаат точни и проверени сведеiн'а по сите оддели на науката и литературата. 

Но точни и проверени сведеiн'а се добиiаат при многогодишно упорно работеiн'е, и то кога се работит со сознааiн'е, да се иополнуат со работеiн'ето долгот кон таткоината и своiот народ. А таквоа многогодишно упорно работеiн'е iет по полезно, по мачно и по нравствено од револ'уционото. Оно iет исто разумно. Ползата за народот од научното работеiн'е на на шата интелегенциiа, ке се видит от тоа, шчо нашиiот народ сам со своiи очи ке можит да погледат на себе и на друзите народи, ке изучит своiите и туг'ите достоiинства и недостатоци. Једен просветен народ можит да се срамнит со iеден умен чоек; за тоа, наш долг iет, да приложиме сите своiи сили, со своiето работеiн'е да просветиме нашиiот народ. 

Културното работеiн'е iет по мачно од револ'уционото, зашчо првото iет умствено, а второто поеке физическо. За ил'устрациiа земете изучааiн'ето на класическите и нои iазици и кореспонденциiата на комитетот или распределеiн'ето на четите. Револ'уционата деiател'ност iет времена и разрушаiушча, а не вечна, созидаiушча. А културниiот чоек, за да имат прао да се наричат таков, требит да созидат, а не да рушит. За да бидит здаiн'ето здрао, требит да му бидит темел'от убав. За тоа чоек не требит, само за олеснуаiн'е на своiата работа, отрицател'но да се однесуат кон много науки мачни, како старите iазици, но шчо состауваат осноаiн'ето на много положител'ни сведеiн'а и науки. Цел'ата да се добиiат положител'ни сведеiн'а от сите оддели на науката, не само за нас лично, а како членои народни, ке требит да застаит секого од нас да посветит сите своiи сили, сето своiе слободно време за изучуаiн'е на сите тиiа науки, шчо сет наi нужни за нашиiот народ и шчо требат наi много работа, зашчо за по лесните секоi пат ке се наiдат доста охотници. Ниiе, ако сакаме да имаме чиста совест пред нашиiот народ и пред себе, требит да зимаме на себе, за да му поможиме, и наi мачните научни работи, а не да се изгооруаме, избираiки наi лесното, да немаме способности или призваiн'е за тиiа науки, шчо требаат наi много труд и сакаiн'е да се работит.&lt;ref&gt; Бидејќи овие зборови им се упатени на членовите на МНЛД и на интелигенцијата надвор од Македонија, каде што постоеја извесни услови за слободен развиток на македонската национална научна мисла, тие имаат оправдување, но не можат во целост да се однесуваат и за македонската интелигенција што се наоѓаше во земјата, па ни за онаа во соседните монархии, зашто не постоеја ни елементарни услови за таква дејност.&lt;/ref&gt; 

Културното работеiн'е iет по нравствено од револ'уционото, зашчо со првото интелегенциiата се чинит истинцки слуга на своiот народ, а со револ'уциiата она се обрнуат во немимлосрден експериментатор. 

Наi после културното работеiн'е iет разумно. Интелегенциiата со него разiасиуат наi важните за себе и за народот прашаiн'а. А наi важни сет тиiа прашаiн'а, шчо сет врзани со народното самосознааiн'е. 

Во последно време ниiе истапифме со бараiн'е политична слободиiа, без да се запитаме, али сме ниiе дозрели до неiа, и али сега тоа ни iет наiнужното? Нашите последни бараiн'а до колку сет праилни, или не, не земам да решаам. За мене iет по важно прашаiн'ето за нашето национално-религиозно и економцко возродуаiн'е; а тоа можит да станит само со изучааiн'ето на своiот народ, прво како одделна iединица, после во врска со друзите македонцки и балканцки народи, и наi после како член ,на словенцката фамилиiа народности. Такво изучааiн'е ке внесит разумност во нашите односи кон сите упоменати народи. 

Ето приближно какво можит да бидит наi главното работен'е на македонцката интелегенциiа за дасе попраат сите грешки напраени со последното востааiн'е. И така работеiн'ето наше ке требит да бидит на почва на народното просветеiн'е: мирно, легално, евол'уциiно; оно ке имат за цел'а, интелегенциiата да бидит истинцка служанка на народот, а не на опаку. Но за да бидит таiа служба благодатна, нам ке ни требит да создадиме народни служители, народна интелегенциiа, коiа ке си посветит сите своiи сили на народното благо. Ни требит интелегенциiа со iасно сознааiн'е на моралниiот долг на чоека пред негоата таткоина и негоiот народ. Ни требит интелегенгциiа морално и умствено совршена. 

Сегашната наша интелегенциiа требит да посветит сето своiо работеiн'е над моралното и умствено усовршуаiн'е на своiот народ и создааiн'е на iедна идеална македонцка интелегенциiа.

Ако тоiа долг се сознаит, ако обiединуаiн'ето на нашата интелегенциiа со бугарцко, србцко и грцко образуаiн'е се достигнит, ако се парализуат работеiн'ето на пропагандите и се успеит, тиiа сосим да се отстранат од Македониiа, ако се устаноат добри односи кон сите македонцки народности и се подобрит политичното и материiалното состоiаiн'е на македонците, то, при сите дадени жртви, ке можиме краi другото да бидиме доолни од iедно: востааiн'ето ни отвори очите на грешниiот пат, по коi до сега врвифме, по коi ке врвифме и за однапред, и без востааiн'ето сами ке подготвифме почва за дележ; оно ни отвори очите на много наши нужди, коiи шчо и не и предполагафме по напред. 

Даi, Боже, сегашното востааiн'е да ни послужит како iеден урок на нашиiот народ; урок за сите нас македонците, без разлика каде сме се образуале и како сме се до сега викале. Даi, Боже, сега пролиената крв да послужит како завет мег'у живите, коiи сет должни пред таiа крв да се заколнат за iедна обшча културна работа, на полза и стрек'а на нашата обшча много патена таткоина - Македониiа.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>ebd11yes3tw443u07v4vrkq5s5pkdz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Имат ли се нужда от македонцки национални научно-литературни другарства?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1642</id>
    <revision>
      <id>5096</id>
      <parentid>4142</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:45:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5096</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95288" sha1="p703xiavd7jz8rc2re3dn0nd8jzjh1r" xml:space="preserve">Идеiата за образуан'ето на нашето другарство&lt;ref&gt; Се однесува за МНЛД во С.-Петербург (пред коешто е и читан овој реферат), официјално образувано на 28.10 1902 год. и чиј прв потписник е токму К.П.Мисирков.&lt;/ref&gt; беше -полно оддел'уан'е на нашите интереси од бугарцките. Со него ниiе сакафме да покажиме на русите, оти у нас во Македониiа немат национален антагонизм и iет возможно задружно работеiн'е от сите македонцки народности на културна почва. Ушче поеке, ниiе сакафме да докажиме на русите да немат во Македониiа неколку словенцки народности а имат само iедна; да македонцките словени можат сами да разрушат таiа преграда, шчо iет постаена мег'у ниф од пропагандите в од нивното образуаiн'е во Бугариiа, Србиiа или Грциiа. Ниiе сакафме да покажиме, оти на прекор на нашето образуаiн'е и воспитааiн'е во разви држаи или пропаганди, ниiе предпочитаме сите да напраиме отстапки от своiа страна за обшчемакедонцките интереси, за да не бидиме орадиiе во рацате на пропагандите и на нивните цели: за да не се стремиме кон соедеiн'е, ни со Бугариiа, ни со Србиiа, ни со Грциiа.

Но се наiдоа мег'у ланските членои лица,&lt;ref&gt; Се однесува за членовите на ТМОК во С.-Петербург, на чело со Христо Шалдев, кои, по интригите на последниов, добија дури и директивна поддршка дури и од ЦК на ТМОРО (на чело со Бугаринот Ив. Гарванов). Значајно е, меѓутоа, што не само што не биле сите лидери на Организацијата против дејноста на МНЛД, па значи и против Мисирков, туку некои од нив имале дури и идентични или еднакви гледишта за основните прашања за македонското ослободување. Така, на пр., во едно писмо од бугарскиот „трговски агент” од Солун А.Шопов од 26.10.1903 год. до бугарскиот министер-претседател Р.Петров меѓу другото се вели: „Некои кругови на овдешнава Внатрешна организацнја сe почесто и посериозно зборуваат дека некои од началниците на таа организација влегувале во спогодба со српската влада или со некои кругови во Белград за заедничко дејствување во Македонија, но со јасни разграничувања на интересните сфери. Овие луѓе не се помалку опасни за Бугарија од мисирковштината. Тие се разликуваат меѓу себе само по начинот кој да ја постигнат истоветната цел. Едните се за вооружено ослободување на Македонија и изгонување на пропагандите, а другите за мирно разрешување на македонското прашање преку преговори со Турција и со големите сили”. Слични тврдења соопштува и Е.Спространов во своите писма до бугарскиот министер-претседател Р.Петров од 13 и 24.11.1903 год., а тоа го лотврдува и Ј.Ангелрв во своите спомени во „Македонско знаме” (9.9.1946, 2).&lt;/ref&gt; коiи наог'аат за излишно сашчествуаiн'ето на таквоа другарство, зашчо немало оддел'на македонцка народност во Македониiа, а имало тамо србцка и бугарцка, и пошчо во Петроград имало бугарцко и србцко студентцко другарства, то немало нужда от македонцко. 

Пред вид на таiа критика за нуждата и целесообразноста на нашето овдешно другарство, ниiе сме должни да си дадиме точен отчет за причините шчо предизвикаа образуаiн'ето негоо. Тоа можит да се напраит, пошчо се одгоорит на главните возразуаiн'а на нашите противници, со коiи они се мачат да покажат да немат нужда од оддел'но македонцко другарство, и да iет негоото оформируаiн'е не своiевремено.

Нашите противници вел'ат, оти сега не му било времето да се подигаат национални прашаiн'а во Македониiа, кога iет зборот за iедно сносно сашчествуаiа'е на сите народности. Сега не iет времето да се оддел'уаме од Бугариiа, кога она напраила толку жртви за нашето ослободуаiн'е и ке напраит ушче за однапред. Неуместно и неразумно iет да оддел'аме своiите интереси од обшчебугарцкете кога во соiединеiн'ето, а не во расцепеiн'ето iет силата. Ако се подигнит сега прашаiн'ето за националноста на македонците, то ниiе ке требит да се врниме назад на 30 и поеке години.&lt;ref&gt; Овде Мисирков веројатно го има предвид пишувањето на Д.Вергун во неговото списание „Славјански вјак” [II, 62, Виена, 15 (28). II 1903.432], кој во веста за основањето на МНЛД, откако овој акт го поврзува директно со Македонскиот клуб во Белград и неговиот орган „Балкански гласник” (1902), заклучува: „Програмата на овие поборници за етнографска, а не географска Македонија, страда само од тоа што се јавува со огромно задоцнување од најмалку 30 години”.&lt;/ref&gt; Зар и возможно ли iет сега националното обiединуаiа'е на македонците, кога во Македониiа имат многу, а не iедна националност, и кога немат iедна оддел'на македонцка словенцка нациiа ?

Наi напред требит да се речит, да не iет истина тоа шчо велат, да сега не му било времето да се подигат прашаiн'ето за народноста на македонците? Со игнорираiн'ето на тоа прашаiн'е, ние не праиме ни iедна стапка нааред, зашчо, ако го игнорираме ниiе, то не го игнорираат сите, и мали, и големи држаи, осим Бугариiа. Ниiе значит, просто си затвараме очите пред неприiатната за нас деiствител'ност. Ако, значит, разгледаме тоа прашаiн'е, нiе не се враiк'аме назад, а одиме напред, сознааiки негоата важност. Вистина со националното прашаiн'е ниiе ке се занимааме 20—30 години,&lt;ref&gt; Претскажувањата на Мисирков се исполнија - ако се има предвид СР Македонија, но тоа ќе постои како прашање сe додека постои поделеноста на единствената земја и единствениот народ.&lt;/ref&gt; но кривината за тоа лежит во нашите предшественици, коiи не сознаа сета негоа важност, а не го кладоа да здреит.&lt;ref&gt; Авторот има предвид една јасна и достатно разработена национална програма на македонското движење во минатото, зашто тој самиот на друго место наведува некои многу важни пројави на македонската национална мисла кај претходниците. Него особено го револтира што таква потребна програма не успеа да прокламира ни една толку силна и така широко поставена револуционерна организација во Македонија, како што беше ТМОРО, туку најважните прашања си дозволи да ги остави да се решаваат „подоцна”.&lt;/ref&gt; Да беа тоа напраиле, немаше зашчо ниiе сега да се занимааме со него. Ако прашаiн'ето за народноста на македонците имат првостепено значеiн'е за бугарите, србите и грците, и секоiа от тиiе народности го третираат по своему, то зашчо и ниiе тоа прашаiн'е да не земиме во своiи раци, и да го разгледаме сестрано, и од бугарцко, и од србцко, и грцко гледишче, и критикуаiки сите ниф, да не изработиме македонцко гледишче на нашата народност, а се удовлетворуаме спроти местото, каде сме се училе, или со србцкото, или со бугарцкото, илн со грцкото гледишче? Да не си изработиме своiе, македонцко гледишче за нашата народност, убедител'но и спраедлио за сите македонци, значит, да ниiе не сме во состоiаiн'е самостално, без туг'о влиiаiн'е да изучиме сами себе. Iас не можам да допушчам последното и го броiам оскрбно за мене, ето зашчо и не се откажуам на прво место да си изработам своi самостоiен возглед на прашаiн'ето за моiата народност и таiа на моiите сонародници. Значит, од моiе гледишче нашето другарство во прашан'ето за нашата народност не напраи никаква нетактност, и само укажа извесна услуга на дуовните интереси на македонците.

Сега ке требит да одгоориме на возразуаiн'ето, да не iет уместно и iет не своiевремено да оддел'уаме нашите интереси од обшчебугарците, зашчо од iедна страна, силата била во соiединеiн'ето, и од друга, Бугариiа напраила толку жртви за нашето ослободуаiн'е и ке напраела и за однапред.

Тоа возразуаiн'е iет многу сложно, затоа ке требит да се одгоарат на секоi дел по оддел'но.

Прво нешчо, шчо можит да се речит, тоа iет, да ниiе не сега се оддел'уаме од Бугариiа, и со тоа раздробуаме iедно создадено цело, но сме одделени и живиме веке оддел'но поеке од 25 години.&lt;ref&gt; Мисирков ја има предвид Руско-турската војна од 1877-1878 резултатите од Берлинскиот логовор од 1878 год.&lt;/ref&gt;  Друзи не разделиiа и создадоа од нас и бугарите различен жиот, разни потребности, нерамен положаi. Друзи и не ни даваат да се соiединиме. Од македонцко гледишче соiединеiн'ето на цела Македониiа со Бугариiа, или Србиiа, или Грциiа не iет желател'но, но не iет и страшно. Значит нема зашчо да се бориме со него. Но такво соiединеiн'е не ке допушчат, ни малите балканцки, ни големите европеiцки држаи. Значит, ниiе, не сакаiки да бркаме нашите интереси со бугарцките, дааме своiето согласiе и узаконуаме сашчесчествуiушчиiо ред. Се питат само, али тоа узаконуаiн'е iет во наша полза, зашчо кажуваат, оти Бугариiа ни напраила многу арнотиiи, и ке ни напраела ушче. Да видиме, шчо арно сме виделе ниiе до сега од бугарите ?

Бугарите усилиiа бiуджетот на екзархиiата от поiавуаiн'ето на србцката пропаганда; со друзи зборои усилиiа нивната пропаганда и нивните интереси во Македониiа. Кладоа они неколку владици, и отвориiа неколку трговцки агентства, поддржаа со пари востааiн'ето во Македониiа и прераниiа во Бугариiа мнозинство обездомени македонци, пзбегани во Бугариiа. Тиiе сет арнотиiите, шчо и видофме од бугарите.

Како ви се чинит: али сет доста? али сет много? али сет поеке од добрините, шчо ни и напраиiа србите? — Ако не бидиме бугарцки шовинисти и пристрастно не гледаме на работите, не можиме да не констатираме, оти во Македониiа бугарите не напраиiа за нас македонците, нишчо поеке од тоа, шчо напраиiа србите. Пак и смело можит да се речит, оти напраиiа по малу от србите. Горе изброiените бугарцки добрини не сет напраени во полза на самите македонци, а на интересите на Бугариiа во Македониiа. За тоа бугарцките милиони за Македониiа немаат по големо значеiн'е од србцките за тамо. Бугарите ни кладоа владици во Македониiа; имаiте на ум, оти тиiе владици сет во поекето случаiи и во наi важните места бугари, а не македонци. Преко владиците бугарите сакаа да истребат се, шчо не им iет приiатно, а наi многу црковно-обшчинцката самоупраиiа. Но таква услуга со србцки владици сакаа да на окажат и србите. Шчо сет тиiе криви, шчо ниiе предпочетофме да сме орадиiе на бугарите, на место да сме орадиiе на србите ? — Бугарите отвориiа во Македониiа трговцки агентства! Но за чиiи интереси? Се разбират, оти не за македонцки, а за бугарцките. Србите предадоа своiите интереси во Македониiа на своiи консулства и генерални консулства. Ако бугарцките трговцки агентства во Македониiа сет благодеiаiн'е за нас, то србцките генерални консулства сет ушче по големо. — Бугарите ни поддржале востаiн'ето. И србите го поддржуваа. Бугарите го поддржуваа поеке, зашчо нивните ингереси тоа го сакаа, а не за атарот наш. Србите го поддржуваа, за да не останат по назад од бугарите; но да беа србцките интереси така врзани со востаiн'ето, то србите сто пати ке обiавеiа до сега воiна на Турциiа, без да чекаат од некаде помок', без да гледаат али ке бидит исходот за ниф благоприiатен или не. — Бугарите ранат обездомени македонци, но истото го праат и србите.

Тоа iет сета арнотиiа, шчо iа добифме од Бугариiа. Сега да видиме, со шчо заплатифме ниiе за таiа арнотиiа, или колку ни костуат она?

Ако прегледаме собитиiата от последната руско-турцка воiна до сега, ке видиме, оти секоiа арнотиiа од Бугариiа за македонците не iет нишчо, осим iедна конпенсациiа за глупостите, шчо и имат напараено Бугариiа во нашето прашаiн'е. Македонцкото прашаiн'е во раците на бугарцките дипломати и народ iет ред глупости, напраени само на македонцки есап и наречени мег'ународни победи на бугарцката самостоiна политика. Тиiе глупости на бугарцкиiо народ&lt;ref&gt; Како и на други места во книгата, Мисирков и овде му ги припишува на бугарскиот народ „глупостите“ што всушност ги правеле неговите претставници од разни партии и влади, на чело со кнезот. Таков однос авторот има и спрема српскиот народ. Овие пропусти на младиов славист главно не ги среќаваме во подоцнежните негови пишувања, ако се исклучат некои од неговите последни статии (1923-1925).&lt;/ref&gt; сет за нас македонците како прародител'цки греф, коiи ке поминуваат од поколеiн'е на поколеiн'е.

Ето во шчо се состоiит тоiа прародител'цки греф: Бугарите сет ослободени од русите. Во тоа време руското обшчество се увличаше со словенофил'ство. Тоа увлечеiн'е им зе около 250,000 души воiска и милиарди рубли. Но каков беше резултатот от таiа воiна? Русите и напред воiуваа со Турциiа, и ослободиiа со своiа крв готоо сите балканцки држаици. Но никоаш до тогаi русите не се разочаруваа така, како шчо се разочаруваа во време на последната воiна. Оно доiде до таква степен, шчо русите сакаа да кладат крст на своiето по тамошно увлечеiн'е и ослободуаiн'е на словените на Балканцки полуостров. Последните сокоiи од увлечеiн'ето на русите, и со тоа и надежвте на македонците на Русиiа беiа, голтнати од Бугариiа. Поведеiн'ето на бугарцкиiот народ кон руската воiска, и бугарцката интелегенциiа кон руските власти и дипломати, беше такво, шчо русите илiадо пати се каiеа за своiето увлечеiн'е со „братушките&quot;. Тоа раскаiаiн'е iет влегло глабоко во душите на сите руси, коiи сега не сакаат да чуiат за некакви „братушки&quot;, а особено за бугарите. Коi плаiк'ат сега за поведеiн'ето и грешките на бугарите, ако не ниiе македонците?

Увлечеiн'ата на Русиiа родиiа iедна Бугариiа, но со неiното родеiн'е, Русиiа умре за нас. Сите надежи у македонците поминаа на недоносчето — Бугариiа. Ниiе помислифме тоа недоносче, iа ке одрастит ке окрепнит и ке ни даiит рака, и ниiе со него да заживиме слободен жиот. При имаiн'е една слободна Бугариiа ниiе мислифме, чуму ни iет Русиiа. Нашите надежи се поддржуваа од Бугариiа а како да зафатиiа да се осашчествуваат. Бугариiа, како покоiниiот србцки крал' Александр, &lt;ref&gt; Александар Обреновиќ (1876-1903), кој на 13-годишна врозраст го прими кралството во Србија, а на 17 години изврши државен удар и воведе автократски режим што доведе до акцијата на офицерите-завереници на 28/29.5.1903 год., кога тој и неговата омразена жена Драга Машин беа убиени и исфрлени низ прозорецот.&lt;/ref&gt; се обiаи сама за совршенолетна и зафати самостоiен ред глупости, што се наричаа од неiа самостоiна политика:

Разруши арните односи со Русиiа, и повика Стамболова,&lt;ref&gt; Стефан Стамболов (1854-1895) е виден бугарски револуционер, политичар и државник, кој во 1880 год. стана народен пратеник и потпретседател на Народното собрание, а во 1884 и негов претседател. Стамболов е активен учесник во присоединувањето на Источна Румелија (против волјата на Русија), успешно ја заврши и Српско-бугарската војна (1885), но за нас е важно дека беше и еден од главните идеолози и организатори на комитетите „Единство” што суштествено придонесоа за разгромувањето на Кресненското македонско востание. Тој го помогна и доаѓањето на германскиот принц Фердинанд I Сакс-Кобург-Готски (1861-1948) за бугарски кнез (1887), а самиот стана министер-претседател со изразито прозападна и антируска ориентација. Уште од времето на Кресненското востание, во кое имаше раководна улога, Стамболов води немилостива борба против секоја манифестација на македонската национална свест и успеа привремено да ги неутрализира и движењето на Т.Гологанов, и Младата македонска книжовна дружина и др. македонски друштва и комитети, па така дојде и до книшката на Вардарски (П.Попарсов) „Стамболовштината во Македонија и нејзините претставници” (1894) што всушност ја претставуваше првата програма на тогаш основаната ТМОРО.&lt;/ref&gt; тоi да предаит Бугариiа во раците на троiниiот соiуз и Англиiа, и да iе напраит нивно орадиiе против Русиiа. Таiа ноа ера во историiата на Бугариiа, таiа самостоiна политика се зафати од присоiедиенуаiн'ето на Бугариiа со Источна Румелиiа и од нарушааiн'ето од Бугариiа на Берлинцкиiот догоор, на коi шчо почиваше и праото на македонците на автономиiа со рисiанин генерал-губернатор. Нарушаiн'ето на Берлинцкиiот догоор и Стамбуловцкиioт режим, крстени „самостоiна национална&quot; политика на Бугариiа, на тоа политично, капризно, несовршенолетно недоносче iет втор удар за политичната слободиiа на македонците. Европа и Русиiа настоiаваа да се изработит план за реформи во Македониiа и во 1882 година, тоiа план беше веке готов и ке се настоiааше да се воведит, како ноиiот „политичен фактор на балканите&quot; кажуат своiето vеtо, и на место реформи сакат за Македониiа бугарцки владици. Бератите&lt;ref&gt; Берат - писмо (повелба) од турскиот султан за поставување (во овој случај) владика.&lt;/ref&gt;  за владици се дадоа и ниiе, заслепените македонци, поверуафме на Бугариiа, оти она со неiната „самостоiна&quot; политика нишчо друго не праит, осим одржуат политични победи и облагодетел'ствуат нас, македонците. — Арно ни замажаа очите. — Но не поминаа и 5—6 години, како се отрезвиiа бугарите од своiето увлечеiн'е во „самостоiната&quot; политика. Се убедиiа со напредуаiн'ето на србцката пропаганда во Македониiа, оти они не сет iединствениiот фактор во македонцкото прашаiн'е, а оти имат, осим ниф, а друзи, и оти успеот при конкуренциiата ке бидит тамо, каi шчо ке бидит поддржката на Русиiа. Бугарите пак станаа русофили, но тоа го напраиiа, не со чисто срце, а за да напраат руското праителство орадиiе на своiите интереси во Македониiа. При надворешното приiател'ство на Русиiа, они не можеа да се примират со мисл'ата, зашчо руските консули во Македониiа да поддржаваат србцката пропаганда тамо. Зa таiа причина некоiи од политичните партиiи клеветеа Русиiа, како неприiател'ка на Бугариiа, и на се бугарцко, наi многу за поддржката од страна на Русиiа србцката пропаганда. Бугарцките политикани не можеа да видат, оти поведеiн'ето на Русиiа iет плод на нивните глупости, шчо се вел'ат „самостоiна&quot; и „национална&quot; политика. Кога таiа „самостоiна&quot; и „национална&quot; политика iет орадаiе на неприiателите на Русиiа, против интересите на последната на Балканцки полуостров, можат ли да бараат тиiе бугарцки политикани од руското праител'ство, да бидит оно совршено безучастно во собитиiата на Балканцки полуостров, кога тоiа полуостров iет бил грижата на Русиiа цело столетiе и поеке? Она требит да си сочуат своiите интереси тамо, па и ако тоiа сочувуаiн'е не ке бидит по вкусот на „самостоiната&quot; и „национална&quot; политика. Бугарите во своiата надворешна политика станаа русофили и русите си измениiа малу политиката кон бугарите. Но бугарцкото русофилство беше со есап, и не беше траiно, значит, и руската политика немаше да се изменит окончателно, iедно не се знаiеше, до колку iет искрена и траiна бугарцката надворешна политика. Бугарите беа не задоолени од руската политика во последно време, особено заради прашаiн'ето за ракополагаiн'ето на Фирмил'ана&lt;ref&gt; Назначувањето на Фирмилијана (умрел во 1903 год.) за митрополит во Скопје беше всушност првата позначајна победа на српската пропаганда во Македонија, извојувана не без поддршката на руската дипломатија.&lt;/ref&gt; и за македонцкото востааiн'е. Они вел'ат: во тоа време, кога министерството на Данев&lt;ref&gt; Д-р Стојан Данев (1858-1949) е истакнат бугарски државник и универзитетски професор, русофил, кој во периодот од 21.12.1901 до 5.5.1903 год. (како и подоцна) беше министер-претседател на Бугарија.&lt;/ref&gt; предаде надворешната политика на Бугариiа во раците на Русиiа, последната на место да ни поможит, напраи да се ракоположит Фирмил'ан во Скопiе, и друго, не напраи нишчо за Македониiа. Бугариiа да беше водела „самостоiна&quot; и „национална&quot; политика, она не ке допушчеше првото, и ке решеше македонцкото прашаiн'е со по големи реформи.

Тиiе сет расудуаiа'ата ва бугарите. Но ниiе, ако станеме на самостоiно македонцко гледишче, ке требит да речиме следното: Бугариiа со неiното русофилство не напраи никаква услуга, ни на Русиiа, ни на Македониiа. Но од русофилството она се восползуа со заiамот, напраен при руско содеiство, а друго, и наi главно, не изарчи позаiаените милиони на воiени нужди, и со тоа остаи полни државните каси. Бугариiа и да водеше „самостоiна&quot; и „национална&quot; политика т. е. да беше орадиiе на троiниiот соiуз против Русиiа, пак немаше да напраит нишчо, зашчо сега и немат тиiе натегнати односи мег'у ниф, коiи беа при Стамболова. Сега членоите от троiниiот соiуз имаат оддел'ни соглашеiн'а по мег'ународните прашаiн'а, работат заiедно по ниф и парализуваат сите капризи на малите држаи, коiи со тиiе капризи сакаат да изменат полатичното разновесiе во нивна полза. Сега немат место за Стамболовцка политика. Возродуаiн'ето на Стамболовцкиiот режим во Бугариiа сега не се оправдуат со нишчо и iет iеден нов опит на политичното недоносче да покапризвичит. Но од тиiе капризи, не него, а нас македонциге, ке не болит глаата, како шчо и не болит веке. Но ноите праители во Бугариiа ни вел'ат: тоа iет Русиiа крива; Русиiа се боит од iедна голема Бугариiа и за тоа: таiа кладе Фирмил'ана, таiа сега не сакат да даiит на Македониiа автономиiа, таiа не не остаи нас да се приготвиме, и да воiуваме со Турциiа.

Другари! Таквиiа тврдеiн'а, не сет нишчо друго, осим iедна лож iедна клевета, фрлена на ослободител'ката Русиiа од iеден ослободен робцки народ, коi шчо ушче не iет слободен од негоите робцки инстинкти, со коiи се ползуат, за да оправдат своiата глупаа „самостоiна&quot; и „национална&quot; политика. Тоi народ, коi шчо iет првата и последната причина за сите наши нестреки, со своiите глупаи постапоци не наведе на iедна нерамна борба со турците, и во наi решител'ниiот момент не остаiи на произвол ва судбата. Тоi произведе клаiн'ето во Македониiа, како шчо го произведоа во Ермениiа&lt;ref&gt; Во 1894 год. во Цариград беше извршено масовно клање на Ерменците што предизвика бурна реакција во Европа, а исто така тоа беше искористено во Бугарија за организирање митинзи за Македонија што беа вешто експлоатирани од бугарската влада, по кои дојде и образувањето на Врховниот македонски комитет и неговото „востание” (1895) &lt;/ref&gt; англичаните, и со тоа изгуби своiето влиiаiн'е во Македониiа. Но тоа влиiаiн'е му iет нужно, ето зашчо, од iедна страна не увераваат, оти до кога имат слободна Бугариiа, македонцкото прашаiн'е не iет закопано,&lt;ref&gt; Овој став и на некои Македонци остро беше критикуван од Мисирков и во новите околности по Првата светска војна (в. „20 јули” 1.1 Софија, 14.4.1924. 1 и 1, 5 11.5.1924, 3).&lt;/ref&gt;  од друга страна, за да оправдат своiето егоистичио поведеiн'е, сета вина за нестреките каi нас обрнуат на Русиiа.

Браiк'а! зар не iет нелепост, да семислит, оти Русиiа се боiела од голема Бугариiа и не сакала нашето ослободуаiн'е, и оти по тиiе причини не сакала нашето ослободуаiн'е, и помагала да се ракоположит Фирмил'ан?

Прво да видиме, коi iет крив во сегашното востаiн'е, а на кого паг'ат за него наi голема одгоорност?

Не iеднаш Русиiа ни имат речено, оти она не ке пролиiет, нито iедна капка крв, и не ке ни даит, ни наi мала материiална помок', ако ниiе македонците подигниме востааiн'е. Русиiа по македонцкото прашаiн'е толку пати iет публикуала праител'ствени сообшчуаiна, толку пати сет праени предстауаiн'а на бугарцкото и турцко праител'ства по нашето прашаiн'е. Во сите ниф напрао ни се велеше: седете си мирно, оти, ако напраите брканица, не можам, и не сакам да ви поможам. Со друзи зборои, она си изми раците от сите нестреки од iедно востааiн'е во Македониiа. Можиме ли ниiе после тоа да обвинуаме Русиiа во неискреност и поддупуаiн'е? Зашчо тогаi да це л'утиме на Русиiа?

Ако не се лажам, комитето и организациiата очекуваа помок', не од Русиiа, а од Бугариiа,&lt;ref&gt; Така, на пр., во писмото од Главниот штаб на Востанието од 9.9.1903 год. до бугарската влада настојчиво се бара „најефикасна помош со војна”, како „патриотско замешување”.&lt;/ref&gt; зашчо во Македониiа во пон'атiата нивни и на екзархиiата бугарцка живеiат бугари. Руси тамо немат. Значит Бугариiа требеше да поможит, или наi категорично да речит: не чекаiте од мене нишчо. Но Бугариiа не напраи ни iедното, ни другото: не напраи првото, зашчо бугарите сет есапчиiи, и сет готои да земат Македониiа, ако им iе подарит некоi; а инак, ако сакат, нека бидат запустена. Никоi друг од Балканците народи немаше така спокоiно да гледат на запустуаiн'ето на iеден краi, каi шчо се имаат негои сонародници. Да беше инициативата во востааiа'ето грцка или србцка, и да знаiеа тиiе народи, оти востаа'ето ке бидит тава сил'но, не гледаiки на никакви неблагоприiатни прилики, ке обiавеiа воiна, па макар та воiна да се свршеше со полна поразиiа нивна. Но бугарите не сет от таiа категориiа; они ќе обiаат воiна само тогаi, ако имат некоiа држаа, коiа да им обеспечит плодоите на воiната. А пошчо такво обеспечеiн'е никоi пат не iет сигурно, без да се ангажират iедна од големите држаи, или неколку од ниф, со оражиiе во рака да поткрепат тоа обеспечеiн'е, то од Бугариiа не можеше да се очекуат набркуаiн'е во македонцките работи. Но ако беше така, то бугарите можеа да кажат iасно на македонците, на ниф да се не надеiат, и можит, неке се добиеа тиiе резултати. „Далековидната&quot; политика на кн'азот и на негоите „самостоiни&quot; и „национални&quot; помок'ници требеше да предвидвт с, и да предупредит нестреките. Но они тоа не го напраиiа. Оставиiа да станит востааiн'ето, мислеiки, ако не „самостоiната“ политика, то крвта на македонците, ке застаит „великата ослободител'ка&quot; да си остаит своiите работа, и да доiдит да воiуват за нас, за да iе повикаат после во Берлин. и да загубат Манчжуриiа и влиiаiн'ето во Персиiа. Тоа беше престапно поведеiн'е' кон македонцките работи, и главен престапник во ниф се iавуат официална Бугариiа и бугарцкиiот народ, коi шчо не можа да застапит своiето праител'ство, да се застапит за своiите македонцки клиенти. И за тоа престапно поведеiн'е се праит сега крива Русиiа, и то официална Русиiа, коiа немала нишчо обшчо со неiниiот народ. Ослободените „братушки“ сега не сакаат да се признаат во своите грешки; ето зашчо заiауваат, да сет они сите русофили, да милуваат рускиiот народ, но не милуваат руското праител'ство, коiе не изражуало народните чувства кон македонците, и отрицател'но се однесуало кон секоiа искажана од народот симпатиiа кон ниф. За докажуаiн'е на последното покажуваат на „таiни“ циркул'ари од праител'ството, да се не печатат поеке статиiи за македонцките работи.

Каi нас во Македониiа, и во Бугариiа можат да придаат на таква праител'ствена распоредба непраил'ен значаi, ето зашчо ке требит да се кажат овде неколку зборои и за неiа. Наi прво требит да се кажит, оти во македонцкото прашаiн'е немат никаква разл'ика мег'у погледите на него на руското обшчество и народ од iедна страна, и праител'ството од друга, а имат само разлика во степента на интересот со него : обшчеството и народот многу по малу се интересуваат от праител'ството, шчо се видит од помок'ите за македонцвте. Ако се срамнат тиiе со помоките на бурите (Трансваал'ците),&lt;ref&gt; Бурите се некогашни холандиски доселеници во Јужна Африка, кои по незадоволствата од англиската управа во 1831-1835 год. се преселуваат во Трансвал и Оранж и образуваат свои републики. Во 1898-1902 год. се води долготрајна „Бурска војна” помеѓу Бурите и Англичаните во Јужна Африка, бидејќи последниве сакале да си ги прошират владенијата заради експлоатација на трансвалските златни рудници. Откако биле заземени градовите, Бурите ја продолжиле борбата со партизанско војување. Дури на 1.7.1902 год. Англија ги присилила Бурите да потпишат мир и како автономни републики да влезат во Британската Империја. Денеска околу 60% од европското населенне на Јужноафриканската Републнка се Бури што постепено се слеваат со Англичаните во една нација.&lt;/ref&gt; то ке се добиiет голема разлика, а тоа iет затоа, зашчо со борбата на бурите се интересуваа много поеке, од нашата борба. А тоiа слаб интерес iет резултат на разочаруаiн'ето на русите од „братушките“.”.&lt;ref&gt; Во октомври-ноември 1902 год., како претседател на ТМОК и како член-основач на МНЛД во С.-Пегербург, К.П.Мисирков имаше повеќе средби и разговори со најистакнатите словенофили во руската престолнина и притоа од прва рака ги дознае нивните ставови и спрема руската балканска политика. Токму за тие „разочарани” и „неразочарани” словенофили Мисирков тогаш и писмено ги извести ВМОК во Софија и ЦК на ТМОРО во Солун.&lt;/ref&gt; Значит и за тоа требит да речиме на бугарите: сполаi ви! Руското праител'ство секоi пат даат полна слободиiа на руската стамба да стамбосуат статиiи по сите прашаiн'а до тогаi, до кога некоiе прашаiн'е се разгледуат и не iет приiемено никакво решеiн'е по него. Откако прашаiн'ето бидит исцрпено, и по него iет приiемено некакво решеiн'е, се праiк'аат циркул'ари, да iет прашаiн'ето исцрпено. Но, тоа се праит, не за да се лишат ноините од слободиiа да пишат, а за тоа, шчо на Балканцкиiот полуостров придаваат големо значеiн'е на сите статиiи, шчо се односат до балканцките работи, и мисл'ат, оти праител'ството под влиiаiн'ето на пресата ке изменат своiата политика. Праител'ството просто сакат да не избаит нас од праздни надежи.&lt;ref&gt; Очевидно од политички опортунитет, авторот премногу инсистира на „правичноста” на руската балканска политика, сметајќи секако дека со тоа ќе се придонесе за прифаќање на програмата на МНЛД и од официјалниот С.-Петербург при подготоаката на спроведувањето на реформите.&lt;/ref&gt;

Ако iет с тоа така, то со шчо можит да се обiаснит политиката на Русиiа во прашаiн'ето за Фирмил'ана, ке запитаат некоiи. — iасно iет, оти она iет србофилцка. — Да видиме дали iет, толку iасно.

Причините за ракополагаiн'ето на Фирмил'ана ушче еднаш iасно ке ни покажат, каква нестрек'а за нас македонците iет носеiн'ето на името бугарин. Од ниф ке се видит, оти политичното недоносче — Бугариiа не iет во состоiаiн'е да зашчишчаат не само нашите, но и негоите интереси.

Бугариiа немат дипломати, а ушче по малу—во странство И тиiе шчо сет от последнате, не сет да чуваат и подигаат значеiн'ето на Бугариiа, а да умал'уваат и осмеiуваат, и себе, и своiата држаа. За подтврдуаiн'а на тоа, доста iет да се потсетит на троiица: г. г., Бешков,&lt;ref&gt; Д-р Б.М.Бешков - секретар и потоа (од јуни 1903 год.) управник на Бугарското трговско агентство по Битола до Востанието, кога е заменет од др Д.Кожухаров.&lt;/ref&gt; секретар и gеrаnt на Трговското Агентство во Битол'а, Цоков, ,&lt;ref&gt;Д.Цоков - бугарски дипломатски агент во Лондон.&lt;/ref&gt; дипломатически агент во Лондон и Станчев,&lt;ref&gt; Д.Станчев - бугарски днлломатски гиенг во С –Петерсбург.&lt;/ref&gt; таков во Петроград.

За г. Бешков, попрашаiте кого сакате во Битол'а, било то от персонало на тамошните консулства, било од бугарцките учители, било од влашките, било од граг'аните, ила наi после од циганчин'ата, со коiи се имат разгоарано г. Бешков, постоiано врвеiки по Градот без работа, — сите ке ви кажат, коi iет г. Бешков. За тоа србите имаат во Битол'а прекрасен предстаител', коiи се пол'зуат со полно уважеiн'е у консулите. Тоа iет г. Ристич. .&lt;ref&gt; Мих.Г.Ристиќ - тогаш српски генерален конзул во Битола.&lt;/ref&gt;

Сета своiа дипломатиiа си искажа г. Цоков во разгоорот негов со кореспондентот на Реiтер.

Но наi интересен iет г. Станчев, iедно, како частно лице, друго, како дипломат и трек'о, како дипломат на наi важното за Бугариiа от сите дипломатцки места. Прво нешчо, шчо биiет на очи, тоа iет, шчо г. Станчев си остаат на истото место од сето време, како знаiам за него (имат около 9 години). Тоiа факт на вид iет многу утешен, зашчо он како да покажуат постоiанство во политиката на Бугариiа. Србцките посланици вистина седат во Петроград по неколку години со ред, но по 4—5 години се менат. Но тоiа утешен факт, iет утешен само ва вид. Ушче првата година на моето студентство мене ме запитаа, кавов чоек iет г. Станчев ? Iас за него не знаiеф нишчо, затоа рекоф, оти мало го познаам. Тогаi ми дадоа iедна немцка книга, со наслов Die Wahrheit uber Bulgarien. Iас замолиф, да ми iе дадат, да iе прочитам дома. Ми iе дадоа, и така iас се запознаф прв пат со г. Станчев и со бугарцките работи, особено со положеiн'ето и авторитетот на бугарцкиiот предстаител' во Петроград. После iас чуф ушче некоiи слуои за г. г. Станчев од нивниiот жиот во Петроград. подобни на пасажите за ниф во упоменатата книга. Од разгоор со журналисти iас чуф, оти г. Станчев праил опит да повлиiаiет на ниф, но неуспешно. Вообшче сите тиiе, со коiи имаф случаi да се видам или зборуам, г. Станчев или не го знаеа, или лошо се одзоуваа за него. Но во последната година г. Станчев, кажуваат се пушчил толку долу, така ниско пушчил бугарцкиiот престиж во Петроград, как не ке можеше да напраит и наi големиiот неприiател' на бугарцките интереси.

А знаiат ли бугарите, оти во тоа вреие, кога они имаат во Петроград iеден Станчев, србите имаат тамо iеден Пашич,&lt;ref&gt; Познатиот српски политичар и државник и долгогодишен министер-претседател Никола Пашиќ (1845-1926) беше дипломатски претставник на Србија во Русија во 1893-1894 год.&lt;/ref&gt; или iеден Груiич,&lt;ref&gt; Генералот Сава Груиќ (1840-1913) е познат српски политичар и државник, воен министер и претседател на владата, кој наизменично беше и дипломатски претставник на Србија во С.-Петербург, Цариград и Софија.&lt;/ref&gt;  или iеден Новакович?&lt;ref&gt; Стојан Новаковиќ (1842-1915) е еден од најистакнатите српски научници и виден политичар и државник, универзитетски професор и академик, министер на правдата и за внатрешни работи и претседател на српската влада, но повремено и дипломатски претставник на Србија во Цариград (1886-1891 и 1897), во Париз (1899-1902) и во С.-Петербург (1902-1905). Новаковиќ се трудеше да биде близок и до македонските национални дејци за да може да ги искористи за целите на српската политика и пропаганда, па се среќаваше и со Мисирков.&lt;/ref&gt; Тиiе дипломати последовател'но сет, или во Петроград, или во Стамбул; и на iедното, и на другото место они остануат по неколку години со ред. Во Петроград они имаат обширни познанства и се ползуваат со многу арен дочек од горните слоеи на руското обшчество и имаат големо влиiаiн'е на него. Они се знаiат со дипломати, профецори, редактори и издатели на ноини. Они зборуваат убедител'но и со глабоко знаiаiн'е на работите. Добаите кон тоа, да iет србцката надворешна политика устаноена, као и то, да имаат они и цел ред друзи, осим упоменатите дипломати, а ке разберите, оти ракополагаiн'ето на Фирмил'ана iет победа на србцката дипломатиiа и поразиiа на бугарцката; победа, добиiена со своiи т. е. србцка сили, а не нешчо наврзано од русите ; поразиiата пак на бугарите iет резултат на немаiн'е бугарцки дипломати, коiи да разбираат бугарцките интереси и да ги зашчитуат со авторитет и знаiаiн'е. —

Ама г. Зиновiев&lt;ref&gt; И.А. Зановјев, поранешен директор на Азијатскиот департамент на Руското министерство за надворешни работи, тогаш дипломатскм претставник на Русија во Цариград.&lt;/ref&gt;  помагал и сочувствуал на србите. Тоа можвт да бидит вистина, но тоi го праит тоа, не зашчо мрзит бугарите, а зашчо србцките посланици во Стамбул сет логични, знаiат арно нивните интереси, и можат да и зашчитуат. Исто така, можит, руските консули зашчитуваат србцките интереси во Македониiа, не за атар, а iедно, зашчо и србите, како и бугарите сет словени, а друго, зашчо србите по арно имаат разбрано и знаiат да бранат нивните интереси.

Значит бугарцката надворешна политика не издржуат никаква критика. Она iет главниiот извор на сите наши нестреки. За тоа не можит и да се зборуат за некакви арнотиiи од Бугариiа за Македониiа. Арнотиiа ли iет материiалната помок' на Бугариiа за востааiа'ето, кога таiа поддржка само не застаи да си расфрлиме народните сили, со кои ниiе бефме силни, а сега сме нишчо? Арнотиiа ли iет ранеiн'ето на избеганите во Бугариiа македонци, кога Бугариiа iет првата и последната причина да им се разорат куките? Арнотиiа ли iет тоа, шчо приiимат она на своiа служба македонци, кога последните со службата, или заради неiа, забрауваат своiата таткоина, и неiните интереси жртвуваат на бугарцките? Зар не сет македонците, шчо сет на служба или кандитати за служба тиiе, коiи изопачуваа мег'у населеiн'ето во Македониiа значеiн'ето на руските праител'ствени постапаци, и  толкуваа пред него стамбуловцки, и го тискаа да востанит, против советите на Русиiа за благоразумие? Македонци! време iет да се убедиме, оти лошиiот демон за Македониiа, не iет никоi друг, осим Бугариiа, ето зашчо час по скоро требит да одделиме интересите наши од бугарцките. Тоа го барат од нас благоразумието.

От с гореречено се видит, оти бугарцките арнотвiи за нас македонците ни наi малу не се разликуваат од србцките, но за то ни костуваат сто пати поеке:

1, за бугарцкото име, шчо ни го подари екзархиiата, &lt;ref&gt; И самиот Мисирков на други места зборува дека бугарското име во Македонија не е резултат на дејноста на Бугарската егзархија, туку реликт од средновековјето, но овде тој секако го има предвид воведувањето на ова име и преку турската администрација. Бидејки во Турција не се признаваа нации, туку вери, а овие беа олицетворени во признатите автокефални цркви, основањето на Бугарската егзархија го наложи и административното воведување на бугарското име за сите поданици на султанот што се приклучија кон таа единствена словенска православна црква во границите на Турската Империја.&lt;/ref&gt; ниiе зедофме на себе сите добрини, шчо сет врзани со него, и со коiи се украси тоа име во наiноата историiа на Балканцкиiот полуостров.

2, за бугарцквте сколиiи и бугарцкото „покротел'ство&quot; на нашите интереси, ниiе немаме никакво сочувство от страна на русите, не за тоа, шчо тиiе мрзат бугарите, а по тиiе сообразуаiн'а, шчо они толку многу напраиле за бугарите, колку за никоi од словенцките и праославни народи ; излегуат, оти они и за нас македонците напраиле многу, и немало зашчо ушче нешчо да очекуаме од ниф. Руското покровител'ство стаат не нужно, кога ниiе имаме „самостоiно&quot; и „национално&quot; бугарцко покроител'ство.

3, за бугарцките владици, шчо ни и подари Стамболов, ниiе заплатифме со немаiн'е автономни праа, предвидени по Берлинцкиiот трактат.&lt;ref&gt; И Мисирков и Чуповски многу инсистираат на ова прашање. Но тоа сe уште не е достатно разработено од нашата наука. Врз основа на чл.23 од Берлинскиот договор, во 1880 год. Високата порта подготвила еден „органски устав” за самоуправувањето на Македонија што бил прегледан и одобрен од една меѓународна комисија составена од претставници на потписничките на Берлинскиот догвор, којашто заседавала во Цариград. Тогаш беше изработен всушност таканаречениот „Закон за европските вилаети”, кој, меѓутоа, беше одбиен од султанот, па тоа одбивање после беше прифатено и од самите големи држави.&lt;/ref&gt; Таiа арнотиiа добиiат ушче по големо значеiн'е со тоа, шчо она беше причината да се образуваат комитети, организациiи, чети, востааiн'а, да имат убиiства, грабежи, колеiн'а и пр. и во се тоа Бугариiа ни поможа, и со пари, и со трпеiн'е на комитетите на своiа земiа.

4, верата во бугарцкото чувство кон нас си iа платифме со востааiн'ето, од коiе Бугариiа вистина не не задржа. и не ни поможа, но . . . . . . го испрати Наiчеича&lt;ref&gt; Долека сe уште чадеа илинденските пожари, бугарската влада навистина побрза да го испрати конзерватвниот политичар и државник, туркофил и русофоб Григор Начович (1845-1920) во Цариград за да се погаѓа со Турција за правата на „Бугарите” во Македонија, а не да им дозволи на Македонците самите да се појават како фактор на преговарачката маса за сопствените интереси.&lt;/ref&gt; да прегоарат 
. . . . . Исто така Бугариiа со своiата искусна дипломациiа не поддржа . . . .!

5, За ранеiн'ето на избеганите македонци во Бугариiа и како наi голема награда за името бугарин, шчо го насадиiа каi нас, ни покажаа барем да знаiиме, коi iет причината за сите наши нестреки, а тоа била . . . .. Русиiа. И така, значат, Бугариiа ни напраи до сега веке сите арнотиiи, остааше само и у нас да развиiат клас „самостоiни националисти&quot;, коiи ке разберат наi после, каде iет коренот на секоiе зло во нашето национално развиiаiн'е, т. е. Бугариiа реши, и каi нас да насеiет русофобство, та и ниiе да изгубиме секоiа вера во праославна Русиiа. Мисиiата на Бугариiа iет прекрасна, само за жалост ниiе тука во Петроград сме далеко од Бугариiа,&lt;ref&gt; Рефератот е читан само пред Македонците-членови на МНЛД во С. – Петерсбург.&lt;/ref&gt; та русофобското семе не можит да ни западнит глабоко во душата и да даiит арни плодои.

Од сите преброiени фактои се видит големата вреда за нас македонците от тоа, шчо ниiе, или барем мнозина од нас, отожествуафме до сега нашите интереси со обшчебугарцките. Ниiе се велефме бугари. Со тоа, од iедна страна сакафме тоа име да ни послужит како центр, около кого ке можиме сите да се згрупираме, без да бараме за таiа цел'а некоi друг, а можит и сосим нов, од друга, ниiе мислефие, оти вистина во соiединен'ето со бугарите iет нашата сила.

И вистина од нашето велеiн'е да сме бугари, ниiе имафме прао да очекуаме за нас добрини, а не злини: ниiе можефме да очекуаме од Бугарите поддржуаiн'е на сите наши дуовни нужди. Бугарвиiа iет слободна држаа. Она располагат со пари, просветеiн'е, државни мажи и дипломати. Она требит да сознаат неiните и наши национални интереси и мошно да  бранит. Но видофме да сме горко излажани во нашите надежи и да на место арнотиiи, ниiе видофме само лошотиiа.

Тиiе лошотиiи преминуваат секоiе очекуаiн'е. Се прашат, коi iет во с тоа крив ? — На тоа прашаiн'е iас не можам да одгоорам. Не iет моiа работа да барам, али некоi зол демон на Бугариiа имат напраено сите лошотиiи бугарцки нам македонците. За мене iет iасно само тоа, да голем дел во сите наши нестреки се должит на бугарцкиiо народ. Не iет кн'азот крив во тоа, да речиме, шчо немаат бугарите арни дипломати. Ако напр. г. Станчев iет предстаител' на кн'азот, а не на Бугариiа, то не сет таквиiа Цоков, Бешков в др. Н.е iет извинеiн'е за бугарцкиiот народ и тоа, шчо недостоiните дипломати принадлежат кон таiа или друга партиiа, и кн'азот се ползуат со повикуаiн'ето на власт, по лични сообразуаiн'а. то iедна, то друга партиiа. Главната нестрек'а за Бугариiа и неiните интереси iет, не во тоа, шчо имат многу партиiи, и не сите знаiале арно народните интереси, а во тоа, шчо бугарите малку сет проникнати со народните интереси, особено со надворешните. 

У бугарите немат национални идеали, кoi да бидат обшчо достоiаiн'е и светиiн'а за сите бугари. Тиiе идеали се изработуваат од историiата на народот, но се изработуваат во iеден долог историцки период. Долго време членоите од iеден народ требит да се увличаат од iедни исти народни идеали, обшчи и свети за сите членои на народот. Тиiе идеали требит да бидат изработени од наi видните предстаители на народот и усвоiени от сите негои членои. Идеалите народни требеше да бидат iедна програма, кон осашчествуаiн'ето на коiа ке требеше да бидат напраени сите сили на народот. Народните идеали не одiеднаш сите можат да бидат осашчествени, но нивното осашчествуаiн'е требит да бидит само резултат на обшчата и самоотвржена народна работа. Трудностите во достижеiн'ето на народните идеали служит само како сколиiа, во коiа окрепнуат народниiот дух и се готвит за ушче по голема борба. Во замена на тоа, ако iеден народ добиiет политична слободиiа, или се исполнит нешчо друго важно за народниiот жиот, без негоо, или со мало негоо содеiство тогаi, кога у него ушче немат изработено народни идеали, или, ако сет изработени, не сет усвоiени от сите членои на народот,—то, во таков случаi, народот не ценит народните идеале, и како чоек без определена цел'а и програма за работеiн'е, се фрл'ат, то во iедна, то во друга страна, праеiки тоа, не зашчо тоi iет убеден, оти така требит да бидит, а зашчо видит да имат околу него л'уг'е, шчо постапуат така или инак.

Шчо видиме ниiе во наi ноата бугарцка историiа? Бугариiа добиiат политична слободиiа, наi важното нешчо во народниiот жвот, ушче тогаi, кога у ниф немаше народни идеали, кога и сами не знаiеа, шчо сакаат. Слободиiата iе добиiа бугарите со наi мали жртви и усилиiа; неiа им iе подариiа русите. Ослободеiн'ето напраи iедна голема пропаст мег'у по прег'ешната бугарцка историiа и жиот, и ноата. Во првата бугарите видеа сато iеден мрак, за тоа ови се одврнуваа од неiа. И така бугарите во ноиот слободен жиот се iавиiа како народ без традициiи, народни идеали, сознаiн'е на народните и државни интереси и историiцко наследиiе. Значит, Бугариiа се iави како држаа во вид на историiцко недоносче. Со усил'ата на Русиiа тоа недоносче окрепна малу, но при првото осек'аiн'е на своiите сили заiавуат претенциiа на самостоiна политика — извор на нестреки за македонците

Но не само во таiа самостоiна политика се закл'учаваат нашите нестреки, а следствено и причината за оддел'аiн'е на нашите интереси од бугарцките, па и причината на оддел'аiн'ето ва македонците овде во македонцко другарство.

Тоа оддел'аiн'е си имат и друзи причини, а имено, употребуаiн'ето на нашите умствени сили на изучааiн'ето на себе, како членои на iедна таткоина и iеден народ. За да се достигнит таiа цел'а, требит да се состаит оддел'но другарсгво од лица, за коiи изучааiн'ето на Македониiа во етнографцки, географцки и исторвiцки одчос имат првостепен значаi; а таквиiа лица сме ниiе македонците.

За да се достигнит таiа цел'а, ниiе требит да се одделиме од друзите балканци народи и самостоiно и критично да погледаме на сами себе и нашите интереси, како и на балканцките народи и нивните интереси. Постапуаiки така, ниiе ке се ослободиме од грешките, шчо и праат друзите балканцки народи.

За да бидит по iасна ползата от таквоа оддел'уаiн'е наше од друзите народи, доста iет iеден критичен поглед на работеiн'ето на тукашните студентцки другарства: бугарцкото и србцкото.

Бугарцките студенти имаат големи претенции да сет предстаители на наi ноите течеiн'а на чоечката мисла. За ниф немат никаков значаi национализмот, коi шчо се броiит за нешчо, шчо имат одживеiано своiот век. Они сет интернационалисти. Они сет наi напред луг'е, па после, ако им останит за тоа време, сет бугари.&lt;ref&gt; Оние карактеристики кои Мисирков ќе ги повтори и кон крајот на својот живот бездруго се однесуваат на бугарските студенти во Русија, кон кои беа приклучени и некои Македонци коишто навистина беа во поголемиот број опфатени од социјалистичките идеи и, според тогашните сфаќања, се однесуваа прилично нихилистички кон националното прашање воопшто. За Мисирков, којшто ги имаше предвид конкретните услови во својата татковина и можеше да го согледа развитокот на својот народ во блиска перспектива, таквиот став беше наполно неприфатлив и историски анахрон, особено кога и лично добро ги познаваше националистичките методи и средства во воспитувањето и во српските, и во грчките и во бугарските училишта.&lt;/ref&gt; За ниф чоечеството имат по голем значаi од Бугариiа, а за тоа поеке  интересуваат ниф Швеiцариiа, Соiединените С. - Американцки Држаи и нивната историiа, отколку Бугариiа со неiните национални интереси. Бугарцката младеж овде употребуат сите своiи сили и стредства, да се покажит напредничаа т. е. социалистична: долги и безмислени речи, долги коси, и убао исчешл'ана брада, првена или сиiн'а руска кошул'а и пр. Со национални прашаiн'а не се заниваат и со голема досада слушаат реферати на тема по етнографиiата, па и по каква и да бидит друга наука, осим политичната економиiа. Но за то секоi считат своi долг да критвкуат с шчо ке му се попаднит. Со научни прашаiн'а не л'убат да се занимаваат, но за то сет убаи организатори : можат да устроiаваат лотариiи, да пропагандираат некоiа работа, да устроiат некоiа вечеринка со благотворна цел'а, без да му гледаат многу многу, оти со неiа ке оскандал'ат и себе и бидното поколеiн'е од бугарцки студенти во Петроград.&lt;ref&gt; Ова се однесува не само за студентите Бугари што членуваа во Бугарското стулентско друштво во С.-Петербург, туку исто така и за оние членови на ТМОК, чиј претседател беше и самиот Мисирков, кои, членувајќи и во тоа бугарско друштво, организираа разни вечеринки, лотарии и сл. „за добротворни цели”. Се добива дури впечаток дека овде Мисирков непосредно конверзира со студентот Македонец и член и претседател на ТМОК во С.-Пегербург и еден од членовите-основачи на МНЛД. Хр. Шалдев, кој заради бугарската стипендија се откажа од ова членство и стана верен агент на бугарскиот егзарх, а истовремено упорно и смислено го клеветеше Мисиркова, дури и пред ЦК на ТМОРО во Солун - поради неговиот критички однос спрема изведбата на тие акции. Така, во едно писмо од Иван Сапунаров (од Костурско, бивш студент во С.-Потрбуршката духовна академија, еден од основачите на ТМОК и негов прв претседател, потоа учител во Солун и член на ЦК на ТМОРО, задолжен да кореспондира со кружоците во Русија) од Солун од 15.12.1902 год.. одговарајќи му на претселателот на ТМОК Христо Шалдев, меѓу другото пишува: „Мисирков помина овде. Зборувавме со него на долго и на широко. За вашата лотарија тој рече лека сте сакале да скриете некои предмети од полните билети. Со тоа можете да се бламирате па ве советуваме да не го правите тоа за да не го бламирате и делото.“&lt;/ref&gt; У опшче они сет готои да се занимаваат со работи, шчо бараат малу труд, но зато даваат голема попул'арност и самомнеiн'е. Македониiа iа признаваат за бугарцка во етнографцки однос, но мисл'ат, да iет излишно да си арчат силите за да научат нешчо за таiа страна, за тоа, нишчо не знаiат за неiа, ни од историiата, ни од географиiата и етнографиiата неiна, осим да имат тамо чети и востааiн'е, на коiе требит да се помогнит само со лотариiи, и не со сами себе.&lt;ref&gt; И овде Мисирков тргнува од најконкретните примери што ги знаеле и сите негови слушачи на предавањево пред МНЛД: Ниеден Бугарин од Бугарското студентско друштво не замина да зема учество во Илинденското востание, туку само некои членови на ТМОК – Македонци, па дури и Руси, некои од кои и загинаа во Македонија.&lt;/ref&gt; Тоа платоническо и само платоническо и евтино сочувство кон македонците, тоа неразбираiн'е на националните интереси, тоа отсутство на национал'ни идеали и таiа жажда од попул'арност со приврзаност кон социализмот, iет отражеiн'е на дуовното состоiаiн'е на бугарцкиiот народ и негоото обшчество. Оттука многу iасно се видит, до колку бугарите не сет во стаiн'е да бранат не само нашите, но и собствените интереси.

Србцките студенти праат совршено друг и проти-оположен упечаток од бугарцките. Србите не сет интернационалисти, а сите буквално, без разлика, дали iет некоi от Србиiа, Босна, Ерцегоина, или Црна Гора, сите сет националисти. Они знаiат, да сет они прво срби, а после л'уг'е. Секоi знаiит и се интересуат со србството разместено во разни земiи. Они знаiат нивната историiа и историiата на саседанте народи и земiи. Они се интересуваат сите главно со културно-историiцките науки и  изучаваат. Изучаваат  како стредство за достигаiн е србцки национални цели. Со цел'а да зашчитат србцките интереси пред русите, они преводат или состауваат на руски книги со историцко содржаiн'е. Таков утилитарен, тенденциозен и спекул'ативен однос кон науката не iет за одобруаiн'е и iет причина и резултат на национален шовинизм, но последниiот iет резултат на тиiа историiцки прилики, во коiи попадна србството, особено после Берлинцкиiот догоор. Србите можиме да  обвинуаме во шовинизм; но они не сет по големи шовинисти од бугарите Србите сет националисти, со арно сознаiани народни идеали и интереси, коiи шчо, со труд, наука, перо и дипломатиiа, сите, како iеден чоек, одат по iеден обшч за сите пат, и за тоа одржуваат победи над бугарите на секоi рачкор. Србите сет шовинисти; они сет отчаiани во борбата со своiите неприiатели за зашчита на нивните национални интереси. Но, ако порамниме србцкиiот шовинизм со бугарцкиiот национален индиферентизм и и разгледаме од македонцко па и од обшче чоечко гледишче, то ке требит да признаiиме, да србцкиiот шовинизм, како резултат на основно изучените народни интереси, стоiит много по високо и много по горе од бугарцкиiот национален индиферентизм, коi iет резултат на отсатствиiе на секоiе разбираiн'е на бугарцките државни интереси. Во тоа време, кога србите од крал'от и министрите до последниiот србцки амалин сет националисти и наог'аат за нужно сите да се сплотат во iедно, за да достигнат со обшчи сили народните идеали, бугарите се цепат на социалисти и секакви друзи — исти, коiи наi малу сакаат да: оправдаат послоицата, да соiединеiн'ето праит силата. — Туку с тоа iет резултат на политичната зрелост на народот: србите во течеiн'ето на цел век изработуваат националните идеали и изучуваат националните интереси, а пак бугарите го праат тоа само во 1/4 век. 

Како и да iет, но одделеiн'ето наше од бугарите ке ни даiит возможност критично да се односуаме кон бугарцките работи, а не слепо да и копираме, и да насадуаме во Македониiа, на место национализм, социализм, како шчо го праела тоа натрешната македонцка револ'уциiна организациiа.&lt;ref&gt; На Мисирков секако му правело впечаток тоа што ТМОРО во своите основни акти имаше една „интернационалистичка” платформа, а во своите практични настапи им даваше повод на некои набљудувачи на движењето да ја сметаат како експонент на бугарските цели во Македонија, бидејќи го опфаќаше претежно егзархиското население, ги толерираше егзархиските цркви и училишта, а им се спротиставуваше на другите. И овде, кога зборува за социјализмот, тој ги има предвид пак само своите петербуршки колеги социјалисти што беа најблизу до руските социјалисти, кои пак, навистина, можеби поради позицијата на руската нација во руската држава, пројавуваа полн индиферентизам спрема националното прашање. Таков став имаа и германските и австриските социјалисти во тоа време - главно поради истите причини. Но за К.П. Мисирков во македонските услови таквиот став беше еднаков на пораз. Затоа и не сме склони да гледаме овде некаква фронтална критика на социјалистичкото учење воопшто, туку на конкретните постапки на неговите поддржници – бугарските студенти во С. Петербург.&lt;/ref&gt; Значит оддел'уаiн'ето на нашите интереси од бугарцките, покраi другото, ке не избиiат от положеiн'ето, како маiмуни да копираме бугарцките неомислени постапоци, и на вера да приiимаме бугарцките увереiн'а, да iет Бугариiа нашата арнотворка, а Русиiа нашиiот наi голем неприiател; оно ке развиiет во нас критичен однос кон нашите и туг'и постапоци. 

А од тоа одваi ли можит да имат по големо оправдаiн'е на сашчестауаiн'ето и програмата на нашето другарство. Ако iет така, то не ни остаат нишчо друго, осим да му се помолиме на Господ, да умножит македонцки другарства, подобни на Петроградцкото — „Св. Климент&quot; на секаде, каi шчо живеiат македонци.

 &lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>p703xiavd7jz8rc2re3dn0nd8jzjh1r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нaционалниiот сепаратизм: земiшчето на коiе се имат развиiено и ке се развиiат за однапред.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1643</id>
    <revision>
      <id>5097</id>
      <parentid>4153</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5097</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136296" sha1="1g4emlwgq30u7fyzp59e57hg10sgk4d" xml:space="preserve">На првото заседааiн'е на Бугарцкото Студентцко Другарство во Петроград от таiа година iас рекоф неколку зборои за резултатите на сегашното востааiн'е во Македониiа. Тиiе резултати iас и резiумираф во два пунктои: 1. Македониiа после востааiн'ето iет загубена за бугарцката народност, и 2. македонците ке си сознаiат грешките, шчо беа причина на нестреките од востааiн'ето, ке се откажат од досегашното направуаiн'е на националното нивно самосознаiн'е и ке отворат систематична борба на сите национални и верцки пропаганди во Македониiа, во тоа натре, и на бугарцката, за да можат, со оддел'уаiн'ето на своiите интереси од интересите на пропагандите, да достигнат национално обiединуаiн'е помег'у себе. 

Јас рекоф тогаi, оти таква iет деiствител'носта, коiа не ке се аресит на мнозина, но jас не можам да зборуам, шчо ке се аресит на некого, а тоа, шчо iет свршена работа, со коiа рано или поздно, ке требит да се броiат iужните словени, па за тоа iет нужно да се знаiит ноото течеiн'е стред македонците, за да се определ'ат iасно односите на iужние словени кон него, и да се избегнит безполезната и вредител'на борба измег'у ниф. 

Мнозина ке речат, оти моiите утврдуаjн'а за некакво ноо течеiн'е во развиiаiн'ето на националн'ото самосознааiн'е стред македонците iет само мистификациiа на неколцина македонци, но да таiа мистификациiа немат под себе земiишче, и за тоа, како што се имат скоро поiавено на белиiот свет, исто така скоро ке исчезнит од него. 

За да се увериме во тоа, дали моiиве закл'учуаiн'а за резултатите на востааiн'ево сет праил'ни, или пак возразуаiн'ата на моiите противници, ке требит да се разгледаат тиiа собитиiа од наi ноата историiа на Македониiа, во коiи наi силно се проiави националното самосознааiн'е, а имено, ке требит да се разгледат: возродуаiн'ето на македонците; &lt;ref&gt; Мисирков зборува за „возродување”, „про6удување“, „собудување“ и сл. како процес во Македонија што поинтензивио се развивал од крајот на 80-тите години на минатиот век, но кој не само што траел, туку почнал и уште посилно да се распалува во 1903 год. особено по Востанието. Се разбира, Мисирков овде нема цел да го проследува тој процес и да го анализира тој поим. Меѓутоа, важно е што тој сепак зборува за таков процес, додавајќи притоа дека пред појавата на српската пропаганда националната свест на Македонците била разбудена „на половина”. Но процесот на преродбата и денеска кај нас сe уште не е наполно научно проследен и дефиниран како поим.&lt;/ref&gt; собитиiата, шчо послужиiа како причина да се пробудит народниiот дух на македонците; какви размери и каков праец зе тоа пробудуаiн'е? во какви односи станаа македонците со нивното национално пробудуаiн'е кон балканцките народности, и дали положеiн'ето, коiе земат сега натрешната револуциона организациiа во прашаiн'ето за народноста на македонците словени iет такво, от коiе не можит да се идит по тамо, или пак требит од него да се напраит ушче iеден рачкор, и македонците да се iават приврженици на националниiот сепаратизм со приiимаiн'ето за обшч македонцки литературен iазик, централното македонцко наречiе? И наi после, ако организациiата и македонцката емиграциiа во Бугариiа, особено тоi дел од неiа, шчо имат, или државна служба со убаи плаiки, или се занимаат со журналистика, и со тоа имат убаи дооди и големо влиiаiн'е на бугарцките работи, така да се iауват со кандидатура на министерцки постои во Бугариiа, или си имат друзи згодни предприiатиiа, — дали, вел'ам, и без помок'та на таiа наша колониiа, iет возможно некако особено проiавуаiн'е на нашето возродуаiн'е, а имено во таков смисол, како шчо го упоменаф т. е. во полно оддел'уаiн'е на нашите интереси от тиiе на балканцките народи и во развиiаiн'е мег'у македонцката интелегенциiа и народ македонцко народно самосознааiн'е? 

Згорен поглед на собитиiата, шчо изврвеа пред востааiн'ето ни докажуат, оти наi силниiот толчек кон национално собудуаiн'е на македонците ни послужи зафатокот на србцката пропаганда во Македониiа. До тоа време нашето национално самосознаiн'е беше само разбудено на полоина. Специiално со прашаiн'ето за нашата народност никоi не се занимааше. Се велефме вистина „бугари&quot; и „рисiани&quot; во национална смисл'а, но зашчо тоа iет, и али iет на вистина така, ниiе не се запитуафме многу многу. 

Врските наши со бугарите станаа многу тесни со обшчето положеiн'е во Турцко: ниiе бефме браiк'а по судбата си, и бефме во iеднакви односи кон праител'ството и фанариотцкото дуовенство. Обшчноста во судбите наши ни закрепи обшчето име бугари ушче до ослободуаiн'ето на Бугариiа, коiе си остана по традициiа во Македониiа и по ослободуаiн'ето на првата. На таiа осноа бугарите кладоа своiите претенциiи на Македониiа, и македонците очекуваа ослободуаiн'е од Бугариiа. 

Но конкуренциiата со Бугариiа од страна на Србиiа во македонското прашаiн'е од политична и национална страна извика на политичната сцена и самите македонци. Македонците зафатиiа усилено да се интересуваат со прашаiн'ето за нивната народност и нивната судбина. 

Одот на тоа национално пробудуаiн'е, као и резултатите, кон коiи приведе оно, се предстауваат приближно во тоi вид: 

Србите и бугарите зафатиiа да оспоруваат iеден у друг праата на Македониiа: и iедните и друзите вел'ат, оти цела Македониiа била нивна. Једните си викаат како свидетели за спраедлиоста на нивните претенциiи iедни, друзите друзи авторитети. 

Постред тоi безкраiен спор мег'у двата братцки саседни народи, македонцкото словенцко населеiн'е зарди коiо они се караат малце по малце здреет во национално самосознааiн'е, и сакат да се ослободит од опекунството на саседните народи, за да можит само да биди вршител' на судбите си. 

Македонците бараат национално обiединуаiн'е помег'у ним, но при тоа сакаат тоа обiединуаiн'е да станит, не на ноа почва, не да се зафатит од ноо, зашчо такоа обiединуаiн'е ке требит многу време, а обiединуаiн'ето беше важно, како стредство за достигуаiн'е политична слободиiа. За тоа обiединуаiн'ето беше зафатено на почва, на тоа, шчо се велеа македонците бугари. 

Мисл'ата за национално обiединеiн'е на македонците, и ако под маската бугарцка, се зафати во 1890 г. &lt;ref&gt; Иако имаше силни манифестации на македонската национална свест уште од половината на минатиот век, сепак 1890 год. претставува значаен меѓник во македонскиот национален развиток, бидејќи тогаш најизразито се почувствува активноста на туѓите националистички пропаганди и настана нагло и моќно раслојување на поранешната единствена народна маса што предизвика и најсилни бранувања сред македонската интелигенција за отпор против туѓинците и за народно единство. Како историчар, современик и учесник, Мисирков успеал, без вообичаената историска дистанца, прилично точно да го определи местото на овој процес и неговите основни координати во македонската национална историја.&lt;/ref&gt; Во краiо на 1889 год. се префрлиiа во Бугариiа 30—40 души ученици и студенти македонци од Белград во Софиiа. Тиiе ученици сет душата на сите собитиiа во Македониiа од тогаi до сега. Они беа запознаiани со Србиiа и Бугариiа, со нивните култури и цели во Македоиiа. Они и сознаа опасноста за дележ на Македониiа мег'у тиiе две држаи, ако да бидит македонците сами да не се вооражат, за да си извоiуваат сами, со свои собствени сили и средства слободиiа, и со тоа да преупредат дележот на Македониiа. 

По нивна инициатива првен се образуа во зафатоко на деветдесетите години. Једно национално сепаратистично движеiн'е со цел'а да се оддел'ат интересите на македонците од бугарцките со возведуаiн'е на iедно од македонцките наречиiа на степен на литературен iазик на сите македонци. Орган на тоа сепаратитстко движеiн'е на македонците во Бугариiа беше журналот „Лоза&quot;.”.&lt;ref&gt; К.П.Мисирков беше еден од тие бегалци (П. Попарсов, Д. Груев, Д. Мирчев, Хр. Попкоцев, Ѓ. Баласчев, Н.Наумов и др.) што беа и едни од главните основачи и идеолози на Младата македонска книжовна дружина во Софија и издавачи и уредници на нејзиниот орган сп. „Лоза” (1892). Тој беше сe уште во Софија кога почна организирањето на оваа дружина, па не е чудно што толку активно се вклучи и во организирањето на Ученичкото друштво „Вардар“ во Белград (1893). &lt;/ref&gt; Но тоа дуовно движеiн'е на македонците не се ареса на бугарцкото стамболовцко праител'ство, коiе забрани да се издаат „Лоза&quot; и зафати да гонит македонците сепаратисти. От тоа време ушче побегна Дамiан Груев, коi шчо беше во броiот на македонците ученици, шчо поминаа од Белград во Софиiа и во броiот на сепаратистите.&lt;ref&gt; Бидејќи Мисирков беше заедно со Д.Груев во Белград, заедно избегаа во Софија, а потоа и двајцата ја напуштија Бугарија, треба да се примат со доверба овие зборови, особено пак ако се имаат предвид и некои новооткриени документи од бугарските архиви од тоа време. Организирањето на вечерните училишта за Македонците печалбари, основањето на јадрото од коешто израсна Младата македонска книжовна дружина и остриот судар со бугарските власти на Стамболов, затворањето и потоа бегството во Македонија - зборуваат дека Груев навистина бил „во бројот на сепаратистите”.&lt;/ref&gt; 

Немаiки во Бугариiа почва за национален сепаратизм македонците, шчо пребегаа од Белград во Софиiа, се зафатиiа со образуаiн'е на револ'уциони организациiи во Бугариiа и Македониiа.&lt;ref&gt; Организираното револуционерно движење во Македонија има знатно подолга историја и започнува всушност уште во 60-тите години од XIX век, коешто изведе и масовни востанија (Разловечкото во 1876 и Кресненското во 1878 год.) што станаа одредници во новата македонска историја, но Мисирков има полно право кога образувањето на најмоќната организирана револуционерна сила во земјата - ТМОРО - ја поврзува непосредно со македонските интелектуалци што учествуваа во тие бегства од Македонија во Белград и во Софија и во акциите особено во Бугарија на самиот почеток на последната деценија од минатиот век. &lt;/ref&gt;  Видните македонци револ'уционери сепаратисти, како Дел'чев,&lt;ref&gt; Значајно е што и Мисирков меѓу највидните македонски револуционери, и тоа „сепаратисти“ (со смислата што му се даваше на овој поим во тоа време), на прво место то поставува Гоцета Делчев, независно од тоа што овој не стигна да се изрази и јавно како „национален сепаратист“. Токму ваков Делчев остана и во споменот на народот, поради што за него се испеани и најмногу и најдобрите македонски револуционерни народни песни, во кои македонското национално обележје е особено потенцирано.&lt;/ref&gt; беа само ученици на првото поколеiн'е македонци, ученици србцки и бугарцки. Исто така и Сарафов&lt;ref&gt; Б. Сарафов имаше само бугарско образование, тој никогаш не отиде во Србија да се школува, но тој беше еден од воспитаниците на П. Драганов во Солун и беше внук на попот Харитон еден од највидните „сепаратисти“ од Источна Македонија во движењето од 1873-1874 год. А дека неговиот „сепаратизам” не бил само на зборови, потврдуваат и пишувањата на Мисирков и Чуповски за него во „Македонски глас” (1914).&lt;/ref&gt; и друзите по доцкнашни револ'уционери се iавиiа, само нивни продолжатели последуатели, но не инициатори на револ'уционата организациiа. 

От самиiот зафаток на револ'уционата организациiа македонците во Бугариiа или со бугарцко образуаiн'е, работеа под маската бугари, iедно за тоа, шчо така се викаше голем дел од населеiн'ето, а друго, шчо по тоi пат можеше да се добиiет прддржката на бугарцкото праителство, на бугарцкиiо народ и бугарцката екзархиiа. 

Играта, одиграна од ниф, имаше положни и одрични резултати. Мег'у првите требит да се однесат: 1, македонците, со обiединеiн'ето си за преследуаiн'е интересите на своiата таткоина, станаа важен фактор, коiи шчо на вид влезе во союз со бугарцкиiот народ и сите негои официiални предстаители за достижеiн'е на вид обшчебугарцки интереси во Македониiа, а во сашност, со тоа напраи бугарцкиiот народ и негоите официiални предстаители и учреждениiа орадиiа за свои собствени чисто македонцки цели и интереси; 2, македонците од соiузници со бугарите во решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е станаа господари на тоi соiуз, во коi'и шчо бугарите зафатиiа услужливо, а по некоi пат и со гореч во душата нивна, да исполнуваат бараiн'ата на македонците. 

Контака и македонците зафатиiа да заiауваат, оти они сакаат „Македониiа за македонците&quot; оти тиiе сакаат автономиiа за Македониiа, а не соiединуаiн'е со Бугариiа. Бугарите, „скрепя серце&quot;,&lt;ref&gt; Израз во рускиот јазик: против својата желба, со тешко срце, со страв.&lt;/ref&gt; можеа да чуiат таква новост, коiа не можеше да бидит ним приiатна. Но македонците и успокоiуваа бугарите: чекаiте вие, нека ни даат нам автономиiа, па ке видите, оти после неколку години таiа Македониiа ке бидит бугарцка, зашчо поекето од македонцката интелегенциiа доби обруазуаiн'ето си во Бугариiа.&lt;ref&gt; На 18.7.1903 год. и Е. Спространов запишал во својот дневник: „Дури и етничкиот сепаратизам да се прегрне покрај политичкиот, пак нема зошто да се плашат Бугарите. Не само таму што се силни, туку и одовде кога ќе јурнат сите интелигентни луѓе, каков колорит ќе и’ дадат на земјата?” На 13.11.1903 год. по разговорот со Мисирков во Софија, во времето кога се печатеше неговата книга, Е. Спространов запишал: „Уверен сум дека неговиот македонски јазик ќе трае ден до пладне. Кога ќе затракаат печатните машини во Македонија, сe ќе исчезне. Па таму има цело поколение што се развивало, растело и учело на бугарски; ќе прифати ли сега тоа да се мачи на нов јазик?”&lt;/ref&gt; Надворешниiо свет пак го уверуваа, оти историiата со Источна Румелиiа не можит да се повторит и со Македониiа, зашчо во Македониiа имат многу народности, а не две-три, оти сите тие народности, како и сите саседни балканцки држаици и големите држаици, ке можат да побркаат на соiединуаiн'ето на Македониiа со Бугариiа. Наi после заiауваа: каков интерес имаат македонците да се присоiединуат до Бугариiа, кога от тоа присоiединуаiн'е ке имат полза поеке Бугариiа, отколку Македониiа? 

Македонците не се установиiа на таiа двоiна игра со различни заiауваiн'а на бугарите и на Европа. Тиiе пренесоа центрот на револ'уционата оргнизациiа заiедно со сите национално-политични прашаiн'а во Македониiа, за да бидат слободни во своите постапоци од бугарцкото праител'ство. 

Во комитетите во Бугариiа зафатиiа да пропапандираат полно оддел'уаiн'е интересите на Македониiа од интересите на Бугариiа. 

Се зафати енергичната работа на Сарафов,&lt;ref&gt; Б. Сарафов беше претседател само на ВМОК (1899-1901).&lt;/ref&gt; заiедно со комитетите, председател'ствувани од него. Сарафов, како председник на Врховниiот комитет во Софиiа, работеше, сосем не сообразуваiки се со бугарцкото праител'ство. На Сарафов не му сочувствуаше бугарцкото праител'тсво и кн'азот, со друзи зборои: комитетот, на коi шчо, председател'ствуаше Сарафов се придржуаше во македонцкото прашаiн'е iедна таква програма, тогаi за тогаi само политична, изработена ушче от понапред, на коiа тиiе, шчо сет призвани да бранат бугарцките интереси, не сочувствуваа, а тиiе шчо состауваа толпата, со друзи зборови, бугарцкиiот народ, сочувствуваа. Од тука iет iасно, оти бугарите iе голтнаа пил'ул'ата и касно iет да си испраат грешката. 

Праител'сгвото напраи усилиiа да поврнит изгубеното, но уви!&lt;ref&gt; русизам: За жал!&lt;/ref&gt; - било касно. Врховниiот комитет во Софиiа се кладе под председничеството на ген. Цончев,&lt;ref&gt; Бугарскиот резервен генерал Иван Цончев (1859-1908) беше поставен од бугарскиот дворец и владата за потпретседател на ВМОК и беше главен вдахновител и организатор на „Горноџумајското востание” (1902). Тогаш настанаа и првите оружени судири помеѓу „врховистичките” и „централистичките” чети во Македонија.&lt;/ref&gt; бугарин, л'убимец на кн'азот. Но македонците во Бугариiа убедиiа бугарцкото населеiн'е во праотиiата на нивната програма за полно оддел'уаiн'е на интересите на Македониiа од интересите на Бугариiа, покажаа политиката на праител'ството, на кн'азот и на „генералцкиiот комитет&quot; или комитеот на Цончев-Михаiловцки,&lt;ref&gt; Стојан Михајловски (1856-1927) е бугарски поет и општественик од гр. Елена што немаше ништо заедничко со борбата на Македонците за слобода, но во 1901 год. беше поставен за претседател на ВМОК, наместо дотогашниот Б. Сарафов што се покажа „непослушен” за бугарскиот кнез.&lt;/ref&gt; како егоична и добиiа во Бугариiа по голема власт над „генералцкиiот комитет&quot; и над праител'ствената политика во македонцкото прашаiн'е. Таiа сила главно се поддржуаше со полната солидарност на „Станишевцкиiот врховен комитет&quot;&lt;ref&gt; Се работи за отцепничкиот ВМОК на чело со Хр. Станишев што во извесна смисла се поддржуваше и од ЦК на ТМОРО.&lt;/ref&gt;  со „Натрешната организациiа&quot;.&lt;ref&gt; Бидејќи во тоа време Мисирков беше претседател на ТМОК во С.-Петербург и непосредно кореспондираше и со ВМОК во Софија и со ЦК на ТМОРО во Солун, тој лично ги знаеше тие односи што подоцна имаше можност и на самиот терен да ги почувствува.&lt;/ref&gt;  

И така комитетите, а заедно со ниф, и уопшче македонците се ослободуваат од влиiаiн'ето на бугарцкото праител'ство, создаваат своiа независна програма за работа, таiа програма пропагандираат во Бугариiа и со неiа добиiаат влиiаiн'е на бугарцкиiот народ, а преко него и на праител'ството. 

Откако се укорени така македонцкото „дело&quot; во Бугариiа, македонците зафатиiа да одат и во Србиiа и тамо да излагаат своiата програма на праител'ството и на србцкиiот народ. Сарафов, Радев, Јанков,&lt;ref&gt; И „врховистот” бугарскиот полковник Анастас Јанков (?-1906) од с. Загоричани, кога во 1902 год. отиде со голема чета во Костурско за да крева „востание”, издаде проглас во кој меѓу другото се вели: „Македонци! Сетете се за светскиот победител, за светската слава на Македонија великиот Александар Македонски; сетете се за храбриот цар Самуил, македонскиот великан, за прекрасниот Марко Крале општословенска слава, - дека во нив течела македонска крв; тие од небесните височини бдеат и го благословуваат нашето започнато дело. Да се покажеме достојни нивни потомци: да им ги зачуваме славните имиња и да го зачудиме светот со нашата храброст, умешност и самопожртвуваност; да го отресеме од себе срамниот јарем што нe гуши пет века...”&lt;/ref&gt; увераваа, оти они се борат со девиз „Македониiа за македонците“, за сите македонци без разлика, и оти никоi пат Македониiа не ке се соiединит со Бугариiа. Не iет ли iасно и от тиiе постапоци на македонцките водачи, оти македонците зедоа сами да решаваат судбите на Македониiа, и оти они во своiата деiност сет готои да се столкуваат и да согласат интересите на своiата таткоина, не само со Бугариiа, но и со друзите блкански држаици, откако се дадат од страна на Македониiа некоiи задолжеiн'а на тиiе држаици за окажаната неi помок'? 

Од дотука реченото iет iасно, оти борбата мег'у Бугариiа и Србиiа за влиiаiн'е во Македониiа во резултат даде развиiаiн'е на сознаiн'ето, да судбите на Македониiа требит да сет во раците на македонците. Македонците се организуваат со сознааiн'е своiите праа на своiата таткоина и своiот долг пред неiа. Со организуаiн'ето си, македонците станаа главниiот фактор во решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, как во своiите очи, така и во очите на Европа. Од востааiн'ето со нас се церемонат; до него на нас гледаа како на iедна неопределена маса. 

Тиiе сет сите резултати од досегашното ни самосознааiн'е. Организациiата со постепеното оддел'аiн'е на македонцките интереси од бугарцките, со земаiн'ето на македонцкото прашаiн'е во своiи раци и наi после и наi многу со сегашново востааiн'е во резултат достигна тоа, шчо не предполагаше: на место слободиiа да бараат, сега во Македониiа мнозина сет убедени, да ни требит полно пресечуаiн'е на врските со сите балканцки народности и култивираiн'е на се, шчо iет во Македониiа оригинално и своiе: iазико, обичаiите. историiата, писменоста, народната словесност и пр. .&lt;ref&gt; Дека оваа анализа на Востанието е правдива, дека Мисирков не можел да биде противник на ТМОРО, туку само поборник за една поизјаснета нејзина национална програма, покажува и фактот што тој и во Софија основува Македонско научно-литературно другарство (1903), чии членови станаа и некои истакнати македонски револуционери. На 24.11.1903 год., додека Мисирков сe уште беше во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Независно од тоа како и на ова мое писмо ќе погледнете, должен сум да ги изнесам моите грижи по повод брзото ширење на македонското национално движење, кое не само што ја зафати Македонија, туку наоѓа одзив и овде меѓу македонската емиграција, а најмногу кај интелигенцијата. Вам секако Ви е познато дека овде во Софија деновиве се основа Македонско научно-литературно друштво: Вистина, засега околу него се собраа десетина луѓе, но ако не се преземат соодветни чекори и не се протера Крсте Мисирков од Бугарија, тоа за кусо време ќе го опфати грото од македонската бројна емиграција... За жал, кон македонските националисти во последно воеме почнаа да се придружуваат и луѓето на Организацијата. Ако од тој аспект погледнете на проблемот, ако ја земете организационата и ударната сила на Организацијата во служба на македонското национално движење, дури тогаш во вистинската светлина се јавува опасноста за бугарското дело во Македонија. Со сигурност знам дека кон македонските националисти се придружија и македонските револуционери Димитар Мирасчиев, војводата, и четникот Јордан Ангелов. По сe изгледа, наскоро ќе им се приклучат и некои од лидерите на Организацијата.“&lt;/ref&gt; 

Тоа нешчо не се предвидуаше, зашчо се мислеше, оти името „бугарин&quot; ке ни донесит с, шчо очекуафме од народното движеiн'е. Но во расчетите се излагафме. Заiедно со арнотиiите за интересите на Македониiа, изброiени по горе, името бугарин донесе и одречни резултати за револ'уционото „дело&quot;: Името бугарин и неiеднаквите увереiн'а пред Бугариiа и пред Европа за судбата на Македониiа по неiното ослободуаiн'е состаиiа полно недоверие кон нашето „дело&quot; от страна на европеiците, мислеiки го за итрост, не македонцка, ами бугарцка, и за маневр на бугарцкото праител'ство да се решит македонцкото прашаiн'е по скоро. Сиромашкото бугарцко праител'ство се наiде во небрано лоiзе во македонцкото прашаiн'е: македонците го изиграа и го употребуваа како средство во своите цели, а европеiците го обвинуваа во итрости, от коiи шчо тоа сиромашкото беше далеку. И така името бугарин присвоiено от комитетите и организациiата за македонцките словени, и соединуаiн'ето на нашите интереси со интересите на Бугариiа во агитациiата на комитетите у бугарите, беа причина, сета македонцка работа да се припишит од Европа на Бугариiа и бугарите, и като бугарцко надворешно iавуаiн'е да се не поддржуат. 

Малу тоа: името бугарин, коiе застауаше да се односуат европеiците со недоверiе кон работата на организациiата, видеiки во неiа сакаiн'е на Бугариiа, со револ'уциiа да нарушит равновесiето на Балканцкиiот полуостров, и непостоiанството на бугарцката надворешна политика, напраена, сега против Русиiа, сега со неiа, послужиiа за причина да се согласат Русиiа и Австро-Унгариiа, заiедно со взаимно согласiе да решаваат балканцките прашаiн'а. Тоа согласуаiн'е од 1897 год. беше напраено против Бугариiа, како мнима подстрекател'ка на македонците, но негоите резултати беа вредител'ни, не за Бугариiа сама, зашчо во бугарцките натрешни работи никоi немат прао да се набркуат, а за нас македонците. Тоа iет отрицател'ната страна на првиiот период на националното ни самосознаiн'е; тоа iет причината на неуспеот на востааiн'ето ни. Неуспеот значит главно се должит на името бугарин, усвоено и пропагандирано од револ'уционерите. 

Востааiн'ето напраи епоха во жиотот и националното самосознаiн'е на македонците словени. Оно ке натерат нашиiот народ и негоата интелегенциiа да погледат назад на своiите упушчеiн'а од коiи произлезе неуспео на востааiн'ето. Оно ке натерат македонцката интелегенциiа со различно образуаiн'е да се сплотит во iедно, за да обiединит народот ни, но веке, не на таiа осноа, шчо си покажа сета своiа несостоiател'ност, а на друга, на чисто македонцка. Востааiн'ето ни покажа оти ниiе македонците не можиме да очекуаме помок од никоi од балканцките држаици, оти решеiн'ето на нашето прашаiн'е iет сето во раците на Големите Сили, и за тоа нам и не ни требит да соiединуаме и збркуаме нашите интереси со чиiи и да бидит словенцки на Балканцкиiот полуостров. Нам ни требит натрешно обiединуаiн'е мег'у себе: не ни требат во Македониiа ни срби, ни бугари, ни грци, оти не сме ни iедното, ни другото, ни трек'ото; не ни требат патриархисти, екзархисти, оти ниiе сме само праославни рисiани. Делеiн'ето iет искуствено создадено од балканцките држаици, намерени да дел'ат Македониiа со стечен'е на обстоiател'ствата. Но македонците, на сегашната степен на нивното национално развитiе, не сет материiал во раците на малечките балканцки држаици, ами сет силен етнографцко-политичен фактор, от коi шчо поеке зависaт судбите на Македониiа, отколку од малечките балканцки држаици. Тиiе македонци, шчо покажаа таква способност во своiето националнополитично организуаjн'е, шчо покажаа таквоа примерно жртвуаiн'е со своiите интереси во полза на интересите на своiата татаоина, не со по малечок успев, ке можат да организират секакви препiаствиiа на националните и религиозни пропаганди, шчо цепат денеска народот наш на делои враждебни iеден кон друг. 

Организациiата и македонците до сега на далеко растоiаiн'е отдалечиiа интересите на Македониiа' од бугарцките. Од тоа положеiн'е до полното отцепуаiн'е од Бугариiа и до обiавуаiн'ето Македониiа за оддел'на од Бугариiа и Србиiа етнографцка област имат iедеи рачкор. Тоi рачкор iет необходимо следствиiе на неуспео на сегашното востааiн'е. Тоi iет на полоина напраен. Полното отцепеiн'е на Македониiа од балканцките држаици во етнографцки однос ке испливит на iава со успокоеiн'ето на Македониiа.&lt;ref&gt; Ваквиот развиток на работите во Македонија го согледаа и заинтересираните претенденти па ги вложија сите усилби не само да го спречат, туку и да го задушат воопшто. Тоа беше и главната причина за влегувањето на оружените нивни чети во ерата на пописот на „нуфузите” во Македонија, особено кога веќе требаше да се воведат предвидените Мирцштетски реформи.&lt;/ref&gt; 
 
Набркуаiн'ето на бугарите и србите во Македониiа беше предизвикано од некоiи обстоiател'ства: македонците идеа рака за рака со бугарите во црковното прашаiн'е от тамо раширеiн'ето власта на екзархиiата во Македониiа. Србиiа се набрка во Македониiа откако изгуби надеж да си присоiединит Босна и Ерцегоина. 

Но сега и за нас македонците настапиiа нои обстоiател'ства, коiи ке не потресат, и ке ни кажат нои патишча, по коiи шчо ке требит да одиме однапред. Претенциiите на Србиiа и Бугариiа од iедна страна, ни покажаа, оти само конкуренциiата на тиiе две држаи не застауат да робуаме ушче на неопределен срок; од друга — тиiе претенциiи ни подтврдиiа и без тоа известната истина, оти во цела Македониiа имат само iедна а не неколку словенцки народности. Значит делеiн'ето iет искуствено и од борбата со него наi напред ке требит да се зафатит нашата ноа работа во по натамошното развитиiе на националното ни самосознаiн'е. 

И така имин'ата: србин, бугарин и грк си изслужиiа своiата служба во Македониiа и за ниф там немат поеке место. Време iет да  заменит iедно обшчо за сите македонцки словени име — името „македонец&quot;. Таiа смена iет само логично следствиiе на досегашната работа на македонцките комитети, организациiи и интелегенциiа и се барат од обстоiател'ствата. Тада смена частично веке iет настапила и не iет далеко тоiа време, кога таiа ке торжествуат. 

При с горереченото за ноото течеiн'е во развиiаiн'ето на националното самосозвааiн'е у нас, ми се чинит, оти пак мнозина од вас, ке видат во моiите мнеiн'а и зборои само iедна мистификациiа. Можит, мнозина ке се запитаат: 1, ако до сега комитетите имаат играно двоiна рол'а: нa бугарите им имаат вел'ано, оти македонците сет бугари 'и iеден ден Македониiа, какo и да бидит, ке се соiединит со Бугариiа, а на европеiците им вел'ат, оти они бараат автономна Македониia само за македонците, оти се н'емат никаква мисл'а за соединуаiн'е со Бугариiа, то откаде iас знам, оти комитетите iа лажат Бугариiа, а не Европа? Можит да бидит сосим противното на тоа, шчо рекоф iас по горе за комитетите т. е. тиiе сет готои да дадат на Европа секакви гарантиiи, Македониiа да не се соiединит со Бугариiа, но они никоi пат не ке склонат да се упразднит во Македониiа бугарцкиiот iазик и бугарцкото име во полза на централното македонцко наречiе и името „македонец&quot;, со друзи зборои, то, шчо кажуаф iас, да имало само iеден чекор од тоа положеiн'е шчо се држаат македонците и македонцките комитети во македонцкото прашаiн'е кон Бугариiа, до полното отцепуаiн'е на Македониiа и македонците од бугарцките национални интереси, не iет прао, зашчо, не iеден чекор, ами цела пропаст оддел'уат iедното од другото, и комитетите ке покажат наi силно сопротивуаiн'е на ноото течеiн'е; 2, ако се допушчит, оти комитетите никоi пат немат да се согласат на упразднуан'ето на бугарцкото име и iазик од Македони а заiедно со него ке бидит против ноото течеiн'е и сета македонцка интелегенциiа со бугарцко образуаiн'е, то откаде ке поцрпуат ноото течеiн'е, сила за себе? Коiи ке бидаг теоретиците на ноото течеiн'е, каде тиiе теоретици ке развиваат своiата деiност, каде и каква ке бидит нивната аудиториiа, откаде ке се зимаат средствата за пропагандираiн'ето на идеiата, како ке проникнит таiа во народот и како ке се поддржуат во него ? Откаде ке се наiдат стредства за нои учебници, коi ке и приготвуат, на чиiи стредства ке се содржуат сколиiите со македонцки iазик? — Очигледно, iедно комитетите и македонцката интелегенциiа во Бугариiа зафатат да се противат на ноото течеiн'е, или, ако не му се противат, просто не го поддржуваат, iасно iет, оти од него немат да останит нишчо: фантазиiите на неколцина македонци ке бидат осмеiани и поеке нишчо. 

Така ли iет во сашчност? Да разгледаме до колку можат да бидат осноани таквиiа предполагаiн'а и сообразуаiн'а? 

Прво ке прегледаме прашаiн'ето: во каков однос комитетите и македонцката интелегенциiа ке станат кон iедно ноо национално течеiн'е стреди македонците, коiе барат не само политично, ами и национално и религиозно ослободуаiн'е на Македониiа т. е. кон iедно течеiн'е, шчо прокламират „Македониiа за македонците&quot; против сите претенденти на Македониiа, во истиiо броi и против Бугариiа и бугарите. Да си предстаиме, оти тоа ноо течеiн'е iет незначител'но. И во тоi случаi требит да се решит прашаiн'ето за односот кон него. Ако ноото течеiн'е од гледишче на комитетите iет нешчо опасно и нежел'но, то тоа требит да се искорнит ушче во самиiот зафаток; ако тоа само по себе немат почва, то требитда се предостаит само од себе да исчезнит; а ако iет полезно за Македониiа, то ке требит да се поддржит од ниф. 

Прашаiн'ето, дали ноото течеiн'е имат биднина или не, ке се разгледит по долу, откаде ке се видит оти оно, ако се предостаат на само себе и се игнорират, ке се развиват само, а не ке опаг'ат.&lt;ref&gt; Дека и оваа мисла на Мисирков е точна покажува целиот понатамошен развиток и посебно нашата денешна слобода врз точно истите основни принципи, но дека тоа се согледувало и во тоа време, најдобро сведочи пак загрижениот за бугарштината во Македонија Е. Спространов, кој, меѓутоа, не можел да се ослободи и од македонското во себе. На 13.11.1903 год. утрото по разговорите со К. Мисирков и Ст. Јакимов кај него дома во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Пишувајќи Ви ги моите лични сфаќања за иднината на мојатата татковина Македонија, ги имам предвид големите опасности што се кријат во сепаратистичкото национално движење меѓу еден дел од македонската интелигенција, кое зад себе веќе влече и македонски народни маси, особено во Југозападниот дел на Македонија, со центрите во Охрид, Ресен, Битола и Прилеп”. Потоа Спространов објаснува: „Во сегашниве услови... јас лично сум убеден дека сепаратизмот што зафаќа длабоки корени во масите може да стане решавачки фактор, особено ако масите ги поведат луѓе од типот на Мисирков, Дедов, Мишајков и други... Бездруго, македонските маси со поголема радост ќе го прифатат гледиштето на македонските националисти што проповедаат Организацијата да се претвори од револуционерна во еволуциона. Како таква ќе може легално да работи во Турската Империја. Но овојпат таа нема да има други цели, туку преку добиената културна автономија за Македонија да ја јакне македонската индивидуалност, преку создавање македонски културно-просветни установи на македонски јазик и создавање македонска самостојна црква на чело со македонски патријарх. Како што гледате, господине министер-претседателе, - продолжува Спространов - ваквите идеи што веќе нашироко се прифаќаат од македонското население, не се ни малку за потценување за да не им се посвети високо внимание. Ако притоа додадам дека пропагаторите на македонскиот сепаратизам се зафатиле мошне студиозно и со ентузијазам да печатат книги, речници, читанки, историски учебници и граматика на македонски јазик, тогаш можете пореално да ја сфатите опасноста за бугарштината во Македонија. Убеден сум дека за мошне кратко време, освен тенкиот слој на македонската интелигенција школувана во бугарските училишта, народот ќе го отфрли бугарскиот јазик и ќе го прифати македонскиот, односно мајчиниот, бидејќи ќе нема потреба да го учи, како што со мака го прави тоа со бугарскиот јазик.”&lt;/ref&gt; За тоа, имаiки пред вид, оти ноото течеiн'е само от себе ке растит, требит да се разгледат прашаiн'ето, али комитетите ке се борат со него, или пак ке го поддржуваат? 

Прво се питат: дали комитетите, разсудуаiки логично, можат да обiаат воiна на ноото течеiн'е? Можит да се допушчит, оти таква воiна можит да се очекуат, зашчо во комитетите имат членои, не само македонци, ами и бугари, и последните некоi пат не ке се согласат со ноото течеiн'е, оти со него ке се закопаат бугарцките интереси во Македониiа; исто така имат и мег'у македонците, членои на комитетите, лица, коiи ке расудуат така: сега на старост ниiе не можиме да учиме нов iазик: бугарцки знаiиме и бугарцки ке зборуаме, — ниiе сме бугари. 

Малу тоа. Мнозина, па и наi големиiог дел од македонцката емиграциiа во Бугариiа ке се противит на ноото течеiн'е по чисто егоистични сообразуаiн'а. Поеке од 5.000 души македонци имат на државна служба само во Софиiа. Не по малу имат кандидати на служба. Измег'у таiа македонцка интелегентна емиграциiа имат мнозина, или шчо имале, или имаат високи должности, пак и коiи сет претеденти и кандидати на, ниф, во тоi броi и на министерцки портфеiл'. Се знаiит, оти сите тиiе господиновци имаат наi горе от се своiите лични интереси. За ниф интересите на Македониiа сет iедно стредство да добиiат служба и да се одржат на неiа. И интересите на Бугариiа, не Господ знаiит, шчо означаваат. Но за да се исполнат нивните егоистични планои за убаа служба, они сет готои да се покажат поеке бугари от самите бугари, да играат от себе рол'а на бугарцки шовинисти, со неiа да експлоаатараат и бугарцкиот кн'аз и интересите на Македониiа, и на бугарцкиiот народ, и европеiцкото обшчествено мнеiн'е, со iедеи збор, да лажат, и на десно, и на лево, под вид да исполнуваат некаков патриотцки долг, а во сашчност да добиiат служба, власт и попул'арност. Једно македонцкатга интелегентна емиграциiа се состоiит главно от таквиiа лица, шчо си имаат соiединено своiите интереси со Бугариiа и се облизуваат около бугарцкиiот кн'аз, коi шчо по кефот си клаат и сфал'ат миниетрите, и коi шчо можит да клаит за министри, не само луг'е коiи шчо имаат малу попул'арност стред бугарцкиiот народ, но и таквиiа, шчо немаат сосим партиiа и сет „независими&quot; т.е. „и тука го клаваат и гамо го клаваат&quot;, — iедно имаме луге, шчо мисл'ат, оти главното достоинство на чоека iет, не честно да служит на своiот народ, ами да итруат т. е. да лажит, и десно, и лево, — то природно iет, оти ноото течеiн'е во развиiаiн'ето на националното самосознааiн'е на македонците не ке стретит поддржка во нашата емиграциiа во Бугариiа. 

Немат шчо да се зборит за учените македонци во Бугариiа: тиiе iедногласно ке речат, оти ноото течеiн'е iет просто апсурд, оти никоi пат немало македонцка народноот и сега iа немат; оти македонците сет бугари и пр. Секоi пат и на секаде iет бивало така и така ке бидит сега и каi нас. Учените, аристократиiата, интелегенциiата и вообшче обшчествените класои, каi шчо се имаат лични интереси, стари традициiи и предубедеiн'а се борат со ноите течеiн'а, каi шчо се наог'ат истината и праината. Тиiа течеiн'а се укоренуваат прво во долните класои и уопшче во л'уг'ето без предубедеiн'а, готои да се борат со тиiа предубедеiн'а во зашчита на ноите идеи, од осашчествуаiн'ето на коiи ке зависит, не само нивната, но и стрек'ата на нивниiот народ. За илустрациiа на одот и на, резултатите на борбата мег'у стари и нои течеiн'а, доста iет да си припаметиме борбата на рисiанството со iазичеството, реформираiн'ето на Русиiа от Петр Велики, возродуаiн'ето на чехите, литовците, праопионата реформа на Вук Караджич и пр. 

Туку да остаиме излезот на борбата мег'у старото и ноо македонцко национално течеiн'е, да се задржиме на прашаiн'ето за односот на комитетите кон ноото течеiн'е. Јас по горе рекоф, оти по големиiот дел от членоите на комитетите ке бидат за борба со ноото течеiн'е. Но како ви се чинит, али таiа борба ке бидит победоносна за ниф? — Не. — Она само ним ке им ископат гробот. Она ке компрометират и бугарцката политика во Македониiа. И ето зашчо. 

До сега комитетите кажуваа на надворешниiот свет, оти они работат само за „Македониiа за македонците&quot; и сет готои да дадат секакви гаранциiи да не станит присоiединуаiн'е на Македониiа со Бугариiа. Бугариiа искажуат истата политика во македонцкото прашаiн'е. Комитетите вел'ат, оти се готвеше и стана обшчо македонцко востааiн'е от сите македонцки народности заiедно, а не само од „бугарите&quot;. А кога им кажуате: iедно востааiн'ето iет обшчо от сите македонцки народности, то зашчо комитетот заседаат само во Бугариiа, [a] не и во Србиiа, Влашко и на друго место, тиiе одговараат така: от тоа, шчо комитетите заседаваат во Бугариiа, грешно iет да се праит закл'учок, македонцките комитети да сет бугарцки; за македонцките комитети Бугариiа не iет нишчо поеке од iедна држаа, шчо окажуат гостеприемство на македонците и им даат слободиiа да работат слободно до колку таiа работа не наносит вреда на држаата; т. е Бугариiа во македонцкото востааiн'е играт само рол'ата на Каравлашко во бугарцкото востааiн'е. Бугариiа кажуаше истото. Европеiците, се разбират, не веруваа на тоа. Ами сега, колку лажовни ке излезат тиiа увереiн'а и на македонцките комитети и на Бугариiа, ако и iедните и друзите, от пасивен однос кон iедно ноо течеiн'е, шчо барат „Македониiа за македонците&quot; а не за бугарите, или од иронизируаiн'е со него, стапит во борба со него? Таiа борба ке свалит маската и од iедните и од другата и ке востаноит симпатиiите на европеiцкото обшчество и европеiцките праител'ства во полза на ноото течеiн'е и против лажливците. А без Европа и Русиiа, ни комитетите, ни Бугариiа, не можит ни на iота да изменат судбините на Македониiа. 

А iедно iет така, комитетите од ироничен и пасивен однос кон ноото течеiн'е ке требит непостредствено да преминат до негоото поддржуаiн'е. Ето го одгоорот на прашаiн'ето, каков можит да бидит односот на комитетите кон ноото течеiн'е? 

Сега да поминиме до другото прашаiн'е: от каде ноото течеiн'е ке зимат сила, ако македонцката интелегенциiа и комитетите во Бугариiа зафатат борба со него? Со шчо располагат оно? 

За одгоор на тоа прашаiн'е требит во неколку рески да се одбележит рол'ата на Србиiа во македонцкото национално возродуаiн'е. Да пренебрегуат чоек со положеiн'ето, шчо го имат земено Србиiа во македонцкото прашаiн'е и со неiната рол'а во македонцкото национално возродуаiн'е iет лесномислено. Даже можит да се речит, Србиiа да изигра во наi ноата историiа на Македониiа по голема рол'а од Бугариiа. Кога Бугариiа со шум сакаше да решит македонцкото прашаiн'е, водена за носот од македонцката емиграциiа, Србиiа тио, со голем успеф работеше во Македониiа наполно согласно со србцката погоорка: „тиха вода брег рони''. Беше време, кога ролите на тиiе две држаи беа обратни т. е. Србиiа шумеше а Бугариiа работеше. 

Да бидиме по iасни. 

До србцко-бугарската воiна во 1885 г. бугарите тио работеа во Македониiа. Сливница&lt;ref&gt; Тогашно село во Бугарија, каде што српската војска претрпе тежок пораз во Српско-бугарската војна од 1885 год.&lt;/ref&gt;  им покажа на србите, оти ако iедна Бугариiа со Источна Румелиiа можат да покажат на Србиiа iедна Сливничка поразиiа, то соiединената Бугариiа, заiедно со присоiединената до неiа Македониiа во бидно време, можит и сосем да победит и поробит Србиiа. Сливница натера Србиiа да зафатит iедна ноа борба со Бугариiа за Македониiа. Наi напред таiа борба беше на книга: србите докажуваа со громки и плитки фрази, оти они имаат по големо прао на Македониiа од бугарите. От тоа поминаа пак на громка, но безрезултатна пропаганда во Македониiа: наобек'аа на македонци, млади ученици, од бугарцки и грцки сколиiи златни гори за во Србиiа. Патриотичното пропагандно другарство „Св. Сава&quot; од 1888 година отвори пансион за своiите ученици стипендиiати. Во 1889 година броiот на стипендиiатите на тоа другарство се уголеми, за да се умалит по неколку месеци: во ноември месец на таiа година около 40 души ученици македонци, iедни таiно, друзи iавно и демонстративно поминаа од Белград во Софиiа, за тамо да се учат (се разбират со бугарцки пари).&lt;ref&gt; Како активен учесник во сите овие манифестации на младата македонска интелигенција, Мисирков навистина точно ги предава настаните што може наполно да се следат во постојната архивска документација во Белград. Меѓутоа, тој сепак направил мал превид: во 1889 год. сепак избегале само мал број македонски студенти ученици од Белград во Софија, додека големата група за којашто зборува тој овде, ја напуштила Србија на почетокот на февруари 1890 год. Од постојните списоци на бегалците не се дознава кога точно пребегал самиот Мисирков, но во едно писмо од К. Мисирков и Гр. Хаџиташковиќ од 11.12.1890 год. до српскиот министер за надворешни работи се вели дека тие го напуштиле Белград „во месец јануари минатата година”. Меѓутоа, во полициските записници стои дека на 4.11.1890 год. во една поголема група сослушувани ученици и студенти од Македонија бил и Хаџиташковиќ и дека дури утрето и таа група го напуштила Белград.&lt;/ref&gt; Тоi неуспеф не обескуражи одважните срби: другарството „Св. Сава&quot; отвори патриотична подписка во Србиiа за построiуаiн'е ноо здаiн'е на другарство за пансиiон и за своiа пропагандцка околиiа. Во 1890 год. се издигна големо трикатно здаiн'е, во коiе од iануари 1891 год. се отвори пропагандцката „Богословцко-учител'цка сколиiа&quot;, за да се затворит по полоина година. Но за тоа Светосавцкото другарство за таiа полоина година напраи доста шум: во неiа осим науките имаше и воена гимнастика и маршеи на учениците со музика по Белград и негоите околиiи и патуаiн'е на летото по Србиiа, каде се произносуваа громки тостои.&lt;ref&gt; И за оваа дејност на Богословско-учителската школа во Белград постои исцрпна архивска документација што наполно ги потврдува зборовите на Мисирков.&lt;/ref&gt; Со тоа се сврши шумот во Србиiа, и србите зафатиiа да работат тио и упорно: пропагандата помина от патриотцкото другарство во раците на министерството на надворешните работи. Министерството првно и праiк'аше своiите стипендиiати во србцките провинциални градишча, за да се учат, а после  собираше во Белград во специални или великата сколиiа.&lt;ref&gt; И овие констатации резултираат од Мисирковите лични доживувања во ова време, кога тој беше префрлен од Белград во Шабац и потоа пак во Белград.&lt;/ref&gt; 

Работеiн'ето на србите не остана без резултати при решааiн'ето на македонцкото прашаiн'е. Србите со своiите сколиiи во Македониiа успеа да создадат во европеiцкото и руско обшчествено мнеiн'е ил'узиiа, да имат срби во Македониiа. Једно подобна ил'узиiа поминуат пред праител'ствата на Великите Сили за факт, то iасно iет, оти при решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е требит да се имаат пред очи и бараiн'ата на србцкото праител'ство. Следствено, Србиiа при таiа борба достигна поеке од Бугариiа, коiа со шумот, шчо подигна остана со загуби, а не со добит. Ако да не се iавеше ноото течеiн'е во развитиiето на националното самосознааiн'е мег'у македонците, коiе ке приравнит загубите на Србиiа со загубите на Бугариiа, то можит положно да се тврдит, оти од востааiн'ето бугарцките интереси во Македониiа само пострадаа, а србцките само се уголемиiа. 

Но србцката пропаганда осем ил'узиiата за србцка народност во Македониiа и побркуаiн'ето да се решит македонцкото прашаiн'е во полза на бугарите, имат и друзи резултати. 

Во зафатокот на нивната пропаганда, србите и не мислеа да  праат македонците срби; тиiе сакаа просто да создадат во Македониiа, редом со бугарцките, и србцки интсреси, така, да во време решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, да добиiат колку се можи по голем дел од неiа.Таiа цел'а се достигаше, iедно со изiавуаiн'е историiцки и друзи праа и сообразуаiн'а, а друго и главно со инакво постааiн'е прашаiн'ето за народноста на македонцките словени. Последните можеа да се истаат, или како нешчо стредно мег'у србите и бугарите т. е. ни срби, ни бугари, а просто македонци или македонцки словени, или како срби. Првата теориiа имаше по малу последуачи и беше предназначена за пред европеiцкото обшчествено мнеiн'е. Но на таiа теориiа беше затворен входот во Македониiа, како и со сите тиiе стредини, откаде излизаа пропагандистите. Таiа теориiа беше опасна за србцките интереси во Македониiа, зашчо ке повлечеше по себе согласiето на Србиiа да се образуат оддел'на македонцка држаа и со тоа Србиiа не ке добиiеше ни iеден дел од неiа. .&lt;ref&gt; Всушност „македонистичката” пропаганда на Србија влезе и во Македонија, но само со определени манифестации и во времето од 1886 до 1891 год.&lt;/ref&gt; Втората теориiа, т. е. сите македонцки словени сет исто таквиiе срби, како и бошн'ацие, црногорците и пр., се укорени во Србиiа. Со тоа србите лажеа, не само европеiцкото обшчествено мнеiн'е и македонците, но и сами себе; тиiе зафатиiа да пропагандираат истата идеiа и стред србите со помок'та на сколиiи и книги. Последните беа и сет сите тенденциозни во прашаiн'ето за народноста на македонците. Ил'узиите на европеiцкото обшчествено мнеiн'е за србцки интереси донесе своiите плодои. Ил'узиiите на, самиiот србцки народ пак не сет без резултатно: во случаi на воiна за Македониiа со кого и да iет, србите, како iеден, сите ке се наврл'ат на неприiател'от, — србцката воiска со наi силно патриотцко осек'аiн'е ке се биiет за Македониiа. 

Србцките усил'а, да се прегледат од научно гледишче македонцкото прашаiн'е се увенчаа со успеф. Бугарите можат да се утешаваат да iет прашаiн'ето за народноста на македонците решено во нивна полза. Они можат да му турат нему крст. Но не го праат тоа друзите учени. Сега веке имат предстаители од науката, како проф. проф. И. А. Бодуен-де-Куртене,&lt;ref&gt; Полјакот во Русија проф. д-р Јан Бодуен-де-Куртене (1845-1929) му беше професор на К. Мисирков во С. Петербург. Нивните односи беа поблиски отколку само како однос помеѓу професор и студент: Мисирков често го посетуваше домот на својот професор и разменуваше писма - на полски и на руски јазик. Бодуен-де-Куртене уште во август 1877 год. престојува во Македонија, потоа ги следи истражувањата на Л. Мазинг за македонскиот јазик (1890-1891), како и оние на П.Д. Драганов, К.Хрон и др., и во својот учебник „Споредбена граматика на словенскитејазици во врска со другите индоевропски јазици” (1901-1902) македонскиот го изделува како посебен од другите словенски јазици. Истовремено, Бодуен-де-Куртене му беше еден од менторите на Мисиркова при изработката и одбраната на дипломската работа (1902), а исто така се залагаше тој да биде оставен на постдипломски студии на Петербуршкиот универзитет. Не случајно и во 1905 год. Мисирков го поканува својот професор за соработка во своето сп. „Вардар”.&lt;/ref&gt; П. А. Лавров&lt;ref&gt; Петар Ал. Лавров (1856-1929) е виден руски славист и професор на К. Мисирков во С. - Петербург. Во 1900 год. тој учествуваше во „Македонската експедиција” на Руската академија на науките што го посети и родното село на Мисирков Постол, каде што се сретна со својот студент и ја имаше неговата помош и соработка. По враќањето од Македонија Лавров заедно со Мисирков работи врз „граматичкиот опис” на Мисирковиот роден говор, а самиот Мисирков направил „опис на неговото родно село Постол на месниот говор” што е всушност неговата прва досега позната научна работа на македонски јазик (1900). Исто така во тоа време, во учебната 1900/01 година, П.А. Лавров првпат го воведува македонскиот јазик како посебен курс на Петербуршкиот универзитет, а специјално за Мисиркова распишува конкурс за златен медал на тема „Народните песни на Македонските Словени како етнографски извор” (1901) што потоа ја брани како дипломска работа „Кон прашањето за народноста и причините за популарноста на македонскиот крал Марко” (1902). Затоа и не е чудно што на прво место меѓу поканетите за соработка во сп. „Вардар“ го поставува својот професор Лавров, кој во 1902 год. го имаше оставено Мисиркова на својата катедра за постдипломски (славистички) студии.&lt;/ref&gt; и В. Јагич,&lt;ref&gt; Хрватот Ватрослав Јагиќ (1838-1923) му беше исто така професор во Русија, на кого и подоцна му испраќа свои сепарати. Јагиќ беше наклонет кон посебноста на македонскиот јазик и тоа и јавно го изрази во една своја статија во виенскиот весник „Die Freie Presse” во времето кога Мисирков беше уште во Битола, којашто предизвика остра реакција на Балканот; особено во Белград.&lt;/ref&gt; коiи гледаат на македонцките наречиiа, како на одделен предстаител' на словенцката фамилиiа од iазици. Тоа прегледуаiн'е и такво решеiн'е iет србцка научна победа. 

Србите напраиiа преврат и во пон'атиiата и стремежите на македонците, преврат вистина не и во нивна полза, но ушче по малу во бугарцка. Они сакаат да  напраат македонците срби, забрануаiки да се обраiк'ат пропагандата со ниф инак, осем како со „праи&quot; и „чисти&quot; срби. Тоа не стана. Македонците зафатиiа да се задолбочуваат во прашаiн'ето за нивната народност и интереси, и доiдоа дозакл'учок, да не сет они, ни срби, ни бугари; да немат за ниф, ни бугарцки, ни србцки, ни грцки интереси, а да имат само македонцки. Србите не достигнаа краiниiот предел на нивните стремежи, но достигнаа таков предел, от коi, шчо вистина не можит да се одит контака, но коi шчо можит да успокоит по умерените елементи во србцкото обшчество и народ. 

Одот на србцкото влиiаiн'е во развиiаiн'ето на народното самосознааiн'е у македонците и негоите резултати се предстауваат во тоi вид: 

Во 1889 год, во Белград во пансионо на Св. Савцкото Другарство на Космаiцка улица имаше около 50—60 души млади македонци. Мег'у ниф немаше „старо-србиiанци&quot;, а сите беа само од Македониiа и по нивното образуаiн'е до идеiн'ето нивно во Србиiа, во бугарцки или грцки сколиiи, се делеа на: „бугараши&quot; и „гркомани&quot;. Мег'у ниф „србомани&quot; немаше. 

Старите „бугараши&quot; заiедно со ноопристигнатите таiа година и со некоiи „гркомани&quot;, на броi около 30—40 души, iедни таiно, друзи iавно и демонстративно, заминаа во Бугариiа. Тиiе млади македонци, воспитани во Србиiа во народен, т. е. во дух да, л'убат наi напред 'своiата таткоина и своiот народ, па после човечеството, заминааiки во странаата, каi шчо немат националн'о самознааiн'е, а на место него полон индеферентизм кон народните интереси, внесоа во неiа ноа струiа од национално воодушевеiн'е и работеiн'е за ослободуаiн'ето на Македониiа. Они состаиiа во Бугариiа осноата на работеiн'ето во полза на Македониiа.&lt;ref&gt; Ова искажување не е сосема точно, зашто во Бугарија Македонците работеа „во полза на Македонија” и многу порано, уште веднаш по ослободувањето на Бугарија од руската армија (1878). Меѓутоа, сосем е точно дека дури со доаѓањето на бегалците од Белград во Софија во 1890 год. беше создадена основата на најзначајната македонска институција од тој период Младата македонска книжовна дружина што од почетокот на 1892 год. почна да го издава и својот орган „Лоза” на јазик со многу македонизми и со посебен „македонски правопис”. Токму тоа го изнесе на видело македонскиот „национален сепаратизам”, од кое после произлезе и образувањето на „Комитетот за придобивање на политичките права на Македонија дадени од Берлинскиот договор“ во Солун (1893) што прерасна во моќната ТМОРО.&lt;/ref&gt; 
 
„Гркоманите&quot; во Белград од година на година се уголемуваа со нои „гркомани&quot; и „бугаромани&quot;, но и iедните и друзите натре во Србиiа мачно се преобрнуваа во „србомани&quot;. „Србомани&quot; се чинеа они само со заминуаiн'ето во Македониiа како србцки чиновници и органи на србцката пропаганда. „Србомани&quot; македонци имаше само за надворешниiот свет и за друзите пропаганди во Македониiа. Органите на србцката пропаганда во душата си никоi пат не се осек'аа како „срби&quot; или „србомани&quot;, особено првите 10 години и ако имаат они живеiано во Србиiа. 

Живеiн'ето на млади македонци во Србиiа секоi пат имаше многу арно влиiаiн'е на интересите на Македониiа. Тука они се заинтересуваа со прашаiн'ето за нивната народност, со србцките филологиiцки и историiцки аргументи за народноста нивна, со србцкиiот патриотизм и со краiното негоо изражуаiн'е во вид на шовинизм или слепо предпочитуаiн'е на своiето пред чуздото, со причините на србцкиiот шовинизм, со рол'ата на Србиiа во сегашно и бидно време во македонцкото прашаiн'е и со много друзи важни и интересни прашаiн'а. 

Искуственоста на создааiн'е србцки интереси во Македониiа беше iасна за сите. Но исто така македонците сознаваат да iет Србиiа држаа, шчо разполагат со воiска, дипломатиiа, iеден народ и iедна интелегенциiа, коiи шчо ке зашчитуваат србцките интереси во Македониiа со примерна преданост и краiен фанатизм. 

Борбата со србцките интереси во Македониiа iет непосил'на, не само за македонците, коiи шчо не располагаат со држаа и државен бiуджет, воiска, дипломатиiа и пр., но и за слободна Бугариiа. Затоа македонците во Србиiа се одрекоа од iедна iавна борба со србите, но со тоа они не се откажаа од интересите на нивната таткоина. 

Од избегуаiн'ето на првата група македонци ученици во 1889 година, за коiе напоменаф, се до 1895/6 уч. г. избегуваа, коiе по мали групи от 5—10 души, коiе оддел'но от по 1—2. Но по големиiот дел македонци остануваа во Србиiа и бараа пат, како ке се можит да се работит во полза на Македониiа без да се влегуат во отворен конфликт со србите. 

За да се изработит iедна таква програма, македонците ученици во Белград во 1893/4 уч. г., во време на инспекторството над ниф на директорот на III гимназиiа Г'уро Милиiашевич, решиiа да состаат македонцко другарство во Белград. Цел'ата на другарството беше негоите членои да се запознаiат и да си изработат iедна програма коiа ке iе осашчествуваат во Македониiа таiно от србцката пропаганда. Јавната цел'а на другарството беше изучуаiн'ето на Македониiа во етнографцки, географцки филологиiцки и историiцки однос.&lt;ref&gt; Според Правилата на Дружината „Вардар” од 15.3.1894 год., целта на Дружината била: а) да работи врз испитувањето и запознавањето на својата татковина во земјописен, народностен и историски поглед; б) членовите на Дружината заемно да се помагаат, како во воспитен и морален, исто така и во материјален поглед; в) да работи врз сестраната подготовка на своите членови за да можат што подобро да му послужат на својот народ во државата на Неговото Величество Султанот.&lt;/ref&gt; 

Се разбират, оти от тоа другарство не излезе нишчо, зашчо србите не доверуваа на македонците и зафатиiа да праiк'аат во него „старо-србиiанци&quot;, црногорци, босниiци, ерцеговинци и пр. Оообено тоа недовериiе и наплив от срби во македонцкото другарство настапи на II година него сашчествуаiн'е при инспекторот, гимназиiцкиiот проф. Јуришич. Но со растураiн'ето на другарството не се измениiа чувствата и стремежите на македонците во Србиiа. Они зафатиiа да следат револ'уционата организациiа, создадена од македонци со бугарцко-србцко образуаiн'е као и односот на србите кон неiа. Они си дадоа отчет од рол'ата на Србиiа во македонцкото прашаiн'е до сега и за однапред, затоа и ним принадлежит честта да сет создаачи на националниiот сепаратизм стред македонците. Они сет и главните негои последуачи. Мег'у ним имат луг'е со висок патриотизм и со здрао разбираiн'е на националните македонцки интереси. 

Тиiе македонци и дадоа израз на своiите убедеiн'а за македонцкото прашаiн'е со издааiн'ето во Белград во 1902 год. ноината „Балкански Гласник&quot;. Издааiн'ето на таiа ноина не можеше да се аресит на србцките шовинисти, за тоа србцките ноини подигнаа шум против издааiн'ето на „Балкански Гласник&quot;, обвинуаiки негоиiот редактор во сочувство на македонцките комитети, во резултат на коiе тоi беше претеран от Србиiа.&lt;ref&gt; Весникот „Балкански гласник” излезе само во 8 броја (7.7-25.8 1902) како орган на Македонскиот клуб во Белград. Како издавач беше потпишан Стефан Јакимов Дедов (1869-1914), а фактичкиот уредник беше Дијамандија Трпков Мишајков (1872-1953). По забранувањето на весникот и затворањето на клубот, Дедов и Мишајков отидоа во руската престолнина и во меморандумот до руската влада и до Советот на С. - Петербушкото словенско благотворно друштво од 12.9.1902 год. меѓу другото пишуваат: „По завршувањето на Правниот факултет во Белград ние почнавме да го издаваме весникот Балкански гласник (Reviue Balcanique), чија цел беше да ги брани интересите на македонските христијани не само од угнетувањето од Турција, но исто така и од разните пропаганди, и да проповеда за самостојна Македонија во политнчки, национален и духовен однос. Српската влада, под влијание на една група луѓе што мечтаат за „голема Србија“... го забрани издавањето на весникот, така што ние немавме можност да ги искажеме во целата полнота своите мисли за интересите на македонските христијани”. Подолу потписнициве велат: „Поради жалните резултати од таквото разделување на христијанското население во Македонија на разни групи непријателски настроени едни спрема други, ние уште пред издавањето на весникот „Балкански гласник“ се обидовме во вид на литературен клуб да основеме кружок што би имал за цел да ја обедини македонската интелигенција во Србија во едно цело, без разлика на убедувањата, и кој би се грижел за создавање единство на мислите сред македонското население. Средствата за достигнувањето на оваа цел беа чисто културни, па сепак и овој план ние не успеавме да го реализираме, бидејќи приврзаниците на идејата за „голема Србија“ го кренаа и против него својот влијателен глас”.&lt;/ref&gt; 

Таквиiе сет резултатите на србцката пропаганда мег'у неiните воопитаници и органи, родом од Македониiа. Во прашаiн'ето за народноста на македонците србите пред македонците се придржуваа до втората од упоменатите две тероиiи, т. е. да сет македонците срби, и токмо со тоа у ниф се добиiа противни резултати. Србите сакаа да напраат македонците да служат на србцките интереси, т. е. сами да се мисл'ат, и на своiите сонародници да им вел'ат, да сет срби. Но на место тоа македонците зафатиiа да гледаат на себе како на македонци со своiи оддел''ни цели, и сакаа, не да служат како орадиiа за србцки цели, но да употребат србцката политика како средство за достижеiн'е на чисто македонцки цели. 

Ни iеден србцки воспитаник, особено, ако тоi имат живеiано во Србиiа, не само не веруат на србите, да iет он србин, но и мрзит за нивниiот шовинизм, и  лажит, за да си достигнит само цел'ата, да добиiет образуаiн'е. По свршуаiн'ето на учеiн'ето, можит да бидит и чиновник на пропагандата, но при тоа тоi и мрзит, и проклинат судбата си за тоа, шчо iет орадие на iедна пропаганда, коiа си имат своiи цели, совршено противни на интересите на негоата таткоина — Македониiа. 

Таков македонец, обично до постапуеiн'ето во србцка: сколиiа, iет бил и во бугарцка, или грцка, или ; и во iедната, и во другата. Тоi си припаметуат, како во iедната сколиiа го уверавале, да iет он грк, во другата — да iет бугарин, а тука — да iет србин. За него iет прашаiн'е, каде iет истината, зашчо сите имаат свои аргументи. Протиоположните аргументациiи не даваат возможност да се наит, коiа iет наi праата, и за тоа македонецот решаат да сет сите лажни и да имат само iедна неопровргната истина: македонцките словени сет македонци и словени, следствено требит секоi македонец да чуат интересите на своiата таткоина и на своiот народ, а не интересите на пропагандите.&lt;ref&gt; Укажувачки пример е обновувањето на Македонскиот клуб во Белград и издавањето на весникот „Автономна Македонија” (1905), чиј главен уредник беше некогашниот соученик и соборец на Мисирков во Белград, Софија и Шабац воденчанецот Григорие Хаџиташковиќ.&lt;/ref&gt; 

Да покажиме и на друг тип македонец со србцко образуаiн'е; Он можит се броiит бугарин, и по проживуаiн'ето во Србиiа 4—5 год. Откако сврши тоi своето, образуаiн'е во Србиiа, каде тоi требит да одит; во Бугариiа или Македониiа? И во iедната, и во другата шчо ке праит? Бугариiа и екзархиiата во Македониiа имаат чиновници поеке от колку им сет нужни. Пак и да имат место, то него не ке му го даат на iеден, шчо свршил во Србиiа, ами на iеден своi кандидат. Да допушчиме ушче и тоа, да он добиiат бугарцка служба. Но ке се чувствуат ли он на местото му? — Не. Тоi за време на поминатите негои години во Србиiа се наог'ал под влиiаiн'е на цел ред прилики, шчо отсатствуваат во Бугариiа, и за тоа негоото мировозреiн'е се разликуат од мировозреiн'ето на тиiе, шчо се образуваа само во Бугариiа и iет слободно от цел ред предземени мисли и предрасудоци. Наi малу во ноата обшчествена стредина тоi ке се осек'ат не на своiето место. 

И така Србиiа, со своiето набркуаiн'е во македонцкото прашаiн'е, напраи грмаден успеф и требит да си го признаиме да iет тоi, не толку во неiна, колку во наша полза. Она отвори сколиiи, кладе консулства, ракоположи Фирмил'ана и со се тоа даде нов праец на нашето прашаiн'е. Она создаде во европеiцкото обшчествено мнеiн'е и во самата Србиiа ил'узиiа да имат срби во Македониiа и таiа ил'узиiа минуат во очите на iевропеiците за факт. Она застаи, да се прегледат од ноо прашаiн'ето за народноста на македонците, и да се решит, ни во полза на бугарите, ни во полза на србите, а во полза на оддел'на македонцка народност. Она воспита цело поколеiн'е македонци, коiи имаа, имаат и ке имаат наi решител'но значеiн'е во ноата историiа на Македониiа. Србцките воспитаници играат важна рол'а во македонцкото прашаiн'е без да се обрак'ат внимаiн'е на тоа, али они работат под бугарцка, србцка или македонцка фирма, као и без разлика. али сет они во морален однос л'уг'е високи или не. Србцки воспитаници имат от сите тиiе категориiи, и во сите ниф се покажуат србцкото влиiаiн'е благодатно за Македониiа. Србцките воспитаници, шчо работеа под бугарцка фирма, создадоа и поткрепиiа македонцката револ'уциiа ; на ниф се должит и политическиiот сепаратизм. Националниiот сепаратизм се должит на србцки воспитаници идеалисти, шчо работаат под србска маска, а во душата своiа се признаваат за македонци;&lt;ref&gt; Најубедлив пример за тоа беа добар дел од членовите на МНЛД што имаа или српско или пак и српско и бугарско образование и воспитание: Мисирков, Чуповски, Константинович, Русуленчич, Петковски, Антонович, Ничота, Мишајков, Дедов, Џолевски, Николовски и др.&lt;/ref&gt; србцките воспитаници, со своiеето образуаiн'е во Србиiа, се образуваа во национален дух, наместо во национален индеферентизм во Бугариiа, и ако некоiи од ниф сецело не престанаа да се вел'ат бугари, но мег'у ниф и македонците со чисто бугарцко образуаiн'е и самите бугари се отвори iедна голема пропаст: они со своiето образуаiн'е станаа на стредината мег'у бугарите и србите, т. е., велеiки се по традициiа бугари, они престанаа во душата своiа да сет такви: они станаа македонци. Наi после наi долните, наi отчаiаните органи на србцката пропаганда, родом Македонци, пак сет полезни за Македониiа: од ниф се образуат клас од недоол'ни со србцката пропаганда, за коiи шчо немат пат кон бугарите; они ке уголемуваат класот од националните сепаратисти. 

Значит, ако ниiе се лажиме во претположеiн'ето, оти националниiот сепаратизм ке бидит поддржан от комитетите, организациiагга и македонцката интелегентна колониiа во Бугариiа, то, и во таков случаi, доста iет iедна силна србцка пропаганда во Македониiа, за да земит националниiот сепаратизм наi големи размери. 

Но ноото течеiн'е стрек'ат и ке стретит арен приiем ушче во зафатокот негов и во наi арната, наi интелегентната и непродадената македонцка интелегенциiа, како шчо и iет резултат на умственото и наравствено развиiаiн'е на последната. Имат, и ке се наiдат, мнозина интелегентни македонци, код шчо сет готои да дадат животта своiа за интересите на своiата таткоина и своiот народ, коiи ке се запитаат: шчо iет по важно за нас македонците: обшчебугарцките, обшчесрбцките, обшчегрцките или македонцките интереси? И ке одгоорат, да сет интересите на таткоината секоаш по горе од интересите обшченародни, и да сет последните само стредство за првите, а не наопаку. Мала набл'удател'ност требит, за да се убедит чоек во таiа истина. Наi напред се знаит от секого, оти ниiе милуаме нашата таткоина Македониiа и нашиiот народ, зашчо катаден и видиме и  изучуаме со своiите органи на чувствата. Во неiа и стред него сме изл'упени. Од детинство с, шчо iет мило ним и нам ни iет мило; с со шчо се радуваат они, и ниiе се радуаме; они плакаат и ниiе плакаме. Обшчата радост и жалост, обшчите предаiн'а и обичаiи не праат сите нас iедно цело, — iеден народ. Но iедно поминиме границите на Македониiа, или на iуг, или на северо-исток, или на север, т. е. во Грциiа, Бугариiа, Србиiа, наiеднаш ке осетиме, оти дуiет на нас веке друг ветар; ке осетиме да сме ниiе тамо само неканени гости, и оти, ако сакаат тамо да ни се покажат браiк'а, но тоа го праат, за да не ограбат нас и да не експлуатираат. Грците, бугарите, србите, сите заiедно не уверуваат нас, да ниiе сите сме само од нивната народност, и оти нашето спасеiн'е iет само во соiединеiн'ето на цела Македониiа, или барем на iеден голем дел од неiа, кон нивната држаа. Секоi од нас ке забележит, оти тиiе л'уг'е, за коiи ниiе знаiефме само от книга, и  знаiефме како л'уг'е, шчо сакаат да ни поможат да се ослободиме, ни се покажуваат нам за приiатели и сонародници и ни се присторуваат за наши покроители, не зато, шчо сме ниiе грци или бугари, или срби, не зашчо се грижат за некакви обшченародни интереси, во коiи флизаат и нашите, не зашчо сакаат да ни поможат и да не избаат нас, а само со чисто егоистични цели, т. е. они експлуатираат со тоа, шчо се велиме ниiе со нивните народни имиiн'а, и сакаат на осноа на сашчествуаiн'ето на тиiе народни имиiн'а во таткоината ни, да уголемат своiата таткоина, да обеспечат своiите интереси со завладуаiн'ето, ако не на цела Македониiа, то барем на голем дел од неiа. Не ни покажуат ли тоа, оти малите држаи, па и секоiа iедна страна, со преследуаiн'ето обшченародни цели, преследуат не хуманни цели. ослободеiн'ето на поробените а чисто материiални и егоисгични, т. е. уголемуаiн'ето нивно за неiн интерес, без да се гледат, али ке настапит подобруаiн'е во судбата на Македониiа, или не. Значит месните интереси се iауват главни, а обшченародните второстепени; првите сет цел'а, вторите — стредство. Имиiн'ата: бугарин, србин, грк во Македониiа сет стредство на малите држаи да не заробат нас. Ако и ниiе милуаме нашата таткоина и сами себе, то и ниiе требит да претпочитаме нашите местни македонцки интереси пред обшчебугарцките, обшчесрбцките, обшчегрцките. Ниiе требит да создадиме такво положеiн'е, да немат во Македониiа, ни бугарцки, ни србцки, ни грцки интереси, зашчо тамо немат бугари, срби и грци, а имат само македонци от словенцки происход и некоiи друзи македонцки народности. Нашите интереси требит да си и изучиме и да, си и зашчитуаме сами, а не да и дааме во туг'и раци, за да експлуатираат со ниф малите балканцки држаици. 

После, националниiот сепаратизм ке имат место и у л'уг'е, шчо гледаат от практично гледишче на работите, без да се занимаваат многу со теориiата за народноста ни. Така, они ке расудуваат: ако iедна Канада можит да се срдит на Англиiа за тоа, шчо последната, за да си бидит во арни односи со Сев.- Американцките Соiединени Држаи, пожртвуала ним интересите на Канада, и последната сега сакат да се ослободит од Англиiа и сама да си бранит своiите државни интереси, зашчо по арно си и разбирала; — то зашчо Македониiа да се не срдит на Бугариiа за тоа, шчо она не можит да бранит македонцките интереси, ами само експлуатират со ниф, и зашчо Македониiа да не речит: iас проливав крв од моiи синои, нека бранат моiите интереси они сами, а не твоi Начович, Цоков, Станчев и С-iе. 

Исто така, мнозина ке забележат, оти малите држаи се односуваат со таквоа недоверуаiн'е кон рол'ата на Бугариiа во Македониiа, као шчо се односуваа Големите Сили кон рол'ата на Русиiа во бугарцкото ослободуаiн'е. Последните се боiеа од iедна „С.-Стефанцка Бугариiа&quot;, зашчо мислеа, оти Русиiа ке си iа присвоiит. Исто така, малите држаи мисл'ат сега, оти Бугариiа сакат да се ослободит Македониiа, за да си iа присвоiит. Но кога видоа западните држаи, оти сет излажани и оти Бугариiа рог'ат таквиiе л'уг'е, као покоiниiот Стамболов и живиiот Свирчо, се успокоiиiа и зедоа да праат против вол'ата на Русиiа тоа, шчо сами расипаа во Берлин. Не ке се наiдат ли и каi нас л'уг'е, коiи ке разберат, оти доверiето на малите држаи кон нашата таткоина ке зависит од наши Стамболовци и Свирчовци, но коiи ке видат опасноста за нашите национални интереси, не во Русиiа, ами во Бугариiа? Поеке iет од за веруаiн'е, оти ке се наiдат и таквиiе. И тиiе ке бидат краiните сепаратисти. 

Наi после мнозина ке забележат, оти наi големата нестрек'а наша се криiет во тоа, шчо немат у нас местен македонцки патриотизм. Да беше у нас тоi, ниiе, каi и да сме, ке мислефме и ке работефме само за Македониiа. А сега iедни од нас гледаат на себе како на бугари, и соiединуваат нашите интереси со бугарцките и наместо да изучуваат Македониiа во секаков однос, наместо да изучуваат историiата на Македониiа во сите времиiн'а изучуваат бугарцките интереси и бугарцката историiа, и често пати тиiе периоди од неiа, шчо немаат никаков однос кон Македониiа. Така н. пр. г. Баласчев,&lt;ref&gt; Георги Баласчев (1869-1936) од Охрид е историчар и публицист, познаник на Мисирков од заедничкиот престој во Белград (1889) и во Софија (1890), кој во времето кога се ставаа основите на ММКД, под псевдонимот Е з е р с к и, ја објави првата книга на македонски јазик за „лозарското” движење „Неколку кратки летописни белешки за состојбата на западните Македонци...” (Софија, 1890). Иако потоа живееше во Бугарија и беше на бугарска служба, Баласчев не еднаш го креваше гласот во полза на својата поробена и подоцна раздробена татковина. Макар што беше еден од главните издавачи на сп. „Лоза”, потоа се занимаваше со историјата и археологијата на старото бугарско ханство што ја предизвика и реакцијата на Мисирков.&lt;/ref&gt; ориг'анец родом, на место да се занимаат спеациално со историiата и интересите на Македониiа, ми изучуат бугарцките интереси и „вешчествената култура на бугарцкото ханство&quot;,&lt;ref&gt; Белешки врху вештествената култура на старобалгарското ханство и основанието му в Европа, с една картина, от Г. Баласчев (Собствено издание), Софија, 1902.&lt;/ref&gt; нешчо, коiе имат за Македониiа истиiо значаi, као и историiата на Абисиниiа до покрстуаiн'ето на абисинците. Друзи од нас сет во Грциiа и изучуваат грцките интереси и историiа. Друг ориг'анец, Димица,&lt;ref&gt; Охриѓанецот Маргарит Димица (1824-1903) е еден од истакнатите приврзаници на грчката националистичка пропаганда во Македонија, а во своето научно дело, како универзитетски професор во Атина, се определува исто така само за старата македонска историја.&lt;/ref&gt; се подвизаат во Грциiа и за него имат значеiн'е историiата на Македониiа само до неiното завоiуваiн'е од римiаните. Друзи македонци во Србиiа се чинат србцки патриоти и работат, на место за Македониiа, за србцките интереси. Така iеден богат кожарцки тргоец по име Коста Шуменкович&lt;ref&gt; Не случајно Мисирков зема тројца од Охрид што се свртеле на три различни страни и се ставиле во услуга на трите националистички пропаганди за завојување на татковината. Коста Шуменковиќ од Охридско навистина беше едно од најактивните орудија на големосрпската пропаганда во Македонија.&lt;/ref&gt; по смртта своiа пожртвува за србцките сколиiи 500.000 франкои. Такви печал'ни резултати, од врзуаiн'ето на нашите интереси со туг'ите, доста сет, за да се убедат мнозина, да iет нашето спасеiн'е само во националниiот и религиозен сепаратизм. 

Во л'уг'е со таквиiа убедеiн'а, као и во сите недоол'ни от пропагандите македонци ке бидит првоначално силата на ноото течеiи'е. Но така ке бидит само во зафатоко. Броiо на приврженците iавни и таiни ке растит, не по дни, а по часои. Важно iет то, шчо до кога ке имат во Македониiа бугарцка пропаганда, ке имат и србцка. И двете пропаганди се држат само со бугарцки и србцки пари. Недоол'ните од втората до востааiн'ето беа поеке. По востаiн'ето броiот на недоол'ните од iобите пропаганди ке се израмнит со увеличааiн'ето на недоол'ните од бугарцката пропаганда.. Но и да не бидит тоа, iедна србцка пропаганда iет доста да создаит превосходна почва на ноото течеiн'е. Сите македонци от србцката пропаганда ке бидит на страната на ноото течеiн'е: органите на пропагандата ке сочувствуваат таiно, а не платените срби ке исповедуваат своiата македонцка народност iавно. 

Напоследок и мнозина македонци словени со грцко образуаiне ке се признаат за словени. Сега тиiе не го праат тоа, оти требит да се вел'ат бугари, а името бугарин у грците се стаит многу долу. После сите од македонците сет готои да напраат отстапки от своiа страна за обiединуаiн'е во iедно национално цело, но ни iеден от последуачите на трите национални пропаганди немат да изменит на своiата пропаганда, за да капитулират пред друга. Националното обiединуаiн'е на македонците можит да станит само со компромис мег'у ниф а не со капитулираiн'е на iедните пред друзите. А тоi компромис и iет ноото национално македонцко течеiн'е. 

Оттука iет iасно, оти, ако ноото течеiн'е и не добиiет некаква поддржка од многоброiната интелегентна македонцка колониiа во Бугариiа, пак ке се развиiат, само ке се развиiат веке како течеiн'е напраено специално против бугарцките интереси во Македониiа. При големото развитiе на ноото течеiн'е и при силниiот отпор од Бугариiа можит да се очекуат за него поддржка от страна на Србиiа. Колку и да се покажуат оно не арно и опасно за Србиiа, се оно не протиоречит на србцките интереси. За Србиiа iет важно, Македониiа, ако не бидит србцка, да не бидит и бугарцка. Једнаш се виде, оти она никоi пат немат да бидит србцка, србите ке можат да се одв.ртат от своите утврдуаiн'а, да сет македонците срби, и ке  признааат за одделно словенцко племе, iеднакво блиско до србите и бугарите. .&lt;ref&gt; Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.&lt;/ref&gt; 

И така, македонцкото национално возродуаiн'е iет настапен историiцки процес, шчо имат под себе iака почва и голема биднина. Оно се должит главно на конкуренциiата мег'у Бугариiа и Србиiа во македонцкото прашаiн'е. Како преодни стадиiи кон полното оддел'аiн'е на македонцките интереси од бугарцките и србцките, т. е. кон националниiот сепаратизм, служат политическите револ'уциони организациiи и политическиiот сепаратизм, пропагандиран од ниф. Као главен извор за уголемуаiн'ето на броiот на националните сепаратисти ке служит уголемуаiн'ето на конкуренциiата мег'у бугарцката и србцка продаганди во Македониiа и броiот од лица недоол'ни от тиiе пропаганди. Националниiот сепаратизм ке се уголемит исто и од лица, шчо сознаваат сета вреда од националните и верцки пропаганди, коiи под вид да бранат нашите интереси, безбожно експлуатираат со ниф, и коiи шчо ке се решат на борба за националното обiединуаiн'е на македонците со сите тиiе пропаганди. Борбата со него iет опасна, не за него а за негоите противници. От таiа борба он ке излезит победник, ушче поеке, шчо реформите во Македониiа, ке дадат на неiа возможност да се ослободит от туг'ите влиiаiн'а, и да пренесит центрот на возродуаiн'ето натре во неiа. 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>1g4emlwgq30u7fyzp59e57hg10sgk4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Состауала, состауат и можит ли Македонија да состауат от себе оддел'на етнографцка и политична јединица?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1644</id>
    <revision>
      <id>5098</id>
      <parentid>4154</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:46:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5098</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="115399" sha1="tu9qbg8xu7qs50vg7cwxmld7t5jext2" xml:space="preserve">Во трите горе изложени статиiи iас разгледаф наi важните за мене, па ми се чинит, и за сите искрени патриоти прашаiн'а. Мисл'ам, оти читачот без коментариiи ке разберит, шчо сакаф во ниф iас да речам.

Но се, шчо рекоф iас во ниф, ке си останит без убав фундамент, ако не се разгледат некоiи теориiцки прашаiн'а, от праил'ното постааiн'е на коiи ке зависит успеот во нашето обшчо работеiн'е во полза на нашата таткоина и нашиiот народ.

Мнозина ке се запитаат: за каков национален сепаратизм овде се гоорит? не се мислит ли да се создаат сега ноа македонцка народност? Но тоа нешчо iет искуствено и као такво ке траiит ден до пладне. Ами каква ноа т. е. македонцка народност, кога ниiе, нашите татковци, дедои и предедои се велеле бугари? Али македонците во нивната историiа проiауале некаква обшча работа политична и дуовна? Како се односуале они кон друзите народности балканцки и обратно?
Во таiа статиiа iас ке се постарам да одгоорам на тиiа и много друзи подобни прашаiн'а, и со тоа по моiата сила да разiаснам научните оснои на националниiот сепаратизм, као и да покажам; на непраилноста на тиiе возразуаiн'а, коiи се стаат од негоите противници, коiи со тоа сакаат да компромитираат него, као нешчо искуствено.

Једно от првите прашаiн'а, шчо ке постаат противниците на националното обединуаiн'е и возродуаiн'е на македонците ке бидит: каква македонцка словенцка народност? Никога немало македонцка народност, ке речат тиiе, па и сега iе немат. Во Македониiа секога iет имало, па и сега имат две словенцки народности: бугари и срби. Значит некакво македонцко словенцко национално возродуаiн'е iет просто празна работа на неколку фантазери,&lt;ref&gt; Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.&lt;/ref&gt; коiи при тоа немаат никакво пон'атиiе за южно-словенцката историiа.

Македониiа, после ке речат нашите противници, не предстауат ни географцко, ни етнографцко, ни историiцко цело. Она не iет никак повлиiала на судбите на саседните народи, а iет била арена на политична и културна борба мег'у разните балканцки народности. Истите расудуаiн'а за нашата таткоина, можит, ке чуiиме и од некои од нашите сонародници - македонцки словени, шчо се викаат бугари, кога ке се исцрпат сите друзи стредства за борба со македонцкото национално обiединуаiн'е. Во Македониiа немат iазик, ами имат много наречиiа различни мег'у 'себе, но сите стродни со бугарцките наречиiа' и со ниф состауваат iедно цело — бугарцкиiот iазик. Друзи од македонцките наречиiа сет по блиски до србцкиiот iазик, ке продолжат своiите возразуаiн'а нашите противници.

Колко и да сет осноател'ни сите приведени возразуаiн'а на нашите противници против обшноста на македонцките словени и принадлежноста нивна кон iедно самостоiно словенцко цело, па ми се чинит, да можат да им се напраат и не по малечки контравозразуаiн'а, от коiи ке се видит, да националното самосознаiн'е и возродуаiн'е на македонцките словени iет нешчо многу обично и разбирливо.

* * *

На првото забележуаiн'е на нашите противници, оти никога немало македонцка словенцка народност, можит много просто да им се одгоорит: шчо немало по напред, можит да се сторит по доцкан, стига да се имаат различни историiцки прилики со своiи оддел'ни бараiн'а.

Некога сите индо-европеiци состауале iеден народ со iеден iазик, шчо востаноуваат сега лингвистите от срамнуаiн'е на старите и нои индо-европеiцки iазици. Но исчезнаа тиiа историiцки прилики, при коiи индоевропеiците се разбираа по мег'у ниф и настапиiа друзи историiцки прилики, при коiи се зафати цепеiн'ето на iазико, на обшчото национално самосознааiн'е, со обшчи iазик, веруаiн'а, к'уди, предааiн'а и пр. Но тоа, делеiн'е пак беше на големи делои, или народни групи, како напр. индоиранцка или ариiцка, германцко-словенцко-литовцка и пр. Тиiе групи со стечеiн'ето на по доцните историiцки прилики се подразделиiа на iазични фамилиiи, како: индиiцката, иранцката или персиiцката, арменцката, грцката, трако-илирцката, италиiцката, кел'тцката, германцката, словенцката и балтиiцката или литовцката. Словенцката, приближно од около родеiн'ето на И. Хр., се раздели прво: на источно-словенцка или руска, на западно-словенцка и на iужно-словенцка група. И само от последната се оддели бугарцкиiот словенцки народ, со името бугари, наврзано на бугарцките словени од несловенцките бугари.

Ако сега нашите противници допушчаат образуаiн'ето на по мали етнографцки целини од по голема, као последица на историiцка необходност, и ако они досега гледале на македонците како на бугари, то зашчо сега они не можат и не сакаат да допушчат образуаiн'ето от таiа голема етнографцка целина, шчо iе велеле сите, па и они, бугарцки народ, две по малечки целини: бугарцка и македонцка? А сегашните историiцки прилики тоа го сакаат, како шчо сакале некоаш образуаiн'ето на бугарцкиiот, србцко-хрватцкиiот и словенцкиiот народи од iужнословените, или пол'цкиiот, чешко-словачкиiот и лужичко-србцкиiот от западнословенцката група.

Сформируаiн'ето на македонците во одделна словенцка народност iет ,наi обичен историiцки процес&lt;ref&gt; Иако Мисирков зборува и одделно за Срби и за Хрвати, сепак повеќепати двата народа ги смета како еден во типолошка смисла, како што и српско-хрватскиот јазик го сфаќа како таков.&lt;/ref&gt;  подобен на процесот на образуаiн'ето на бугарцкиiо и србцко-хрватцкиiот народ од некогашните iужни словени.

Да срамниме тиiе два процеса.

Једни историци и филолози тврдат, оти iужните словени, ушче до доiдуаiн'ето нивно на Балканцкиiо полуостров, се разликуале по мег'у себе, т. е. состауле два оддел'ни народи: словени (бугари и словинци) и србо-хрвати. Така тврдиiа Копитар,&lt;ref&gt; Јернеј Копитар (1780-1844) е словенечки преродбеник и угледен австриски славист, автор на првата научна словенечка граматика, издавач на стари словенски споменици и значаен помагач на филолошкото дело на В. Ст. Караџиќ.&lt;/ref&gt; Миклошич&lt;ref&gt; Словенецот Франц Миклошич (1813-1891) е еден од најистакнатите слависти во 19 век, автор на „Споредбена граматика на словенските јазици”, „Речник старословенско-грчко-латински” и „Етимолошки речник на словенските јазици”.&lt;/ref&gt;  и Шафарик.&lt;ref&gt; Словакот Павел Јозеф Шафарик (1795-1861) е истакнат словачки и чешки филолог и етнограф, чии најзначајни дела се: „Историја на словенскиот јазик и литература на сите наречја”, „Словенски древности”, „Словенска етнографија“ и др.&lt;/ref&gt;  

Друзи историци, особено лингвисти (iазикознаiци) тврдат, оти сите iужни словени, во време на своiето пресел'уаiн'е на Балканцкиiо полуо'стров, зборуале на разни диiалекти (наречиiа) од iеден iазик, сите се велеле со iедно обшчо име: словени. Словени се велеле и србо-хрватите. Имиiн'ата: срби и хрвати се носиле од малечки iужно-словенцки групи и биле племенни, а се сториле народни само, кога нивните носители, т. е. племиiн'ата срби и хрвати, образуале големи држаи. Сите словени, подаiници на србцката држаа, се велеле на место словени -срби, а на хрватцката држаа- хрвати. Така учит проф. Јагич, &lt;ref&gt; Хрватот Ватрослав Јагиќ е еден од најголемите слависти воопшто во 19 и 20 век, долгогодишен професор по словенска филологија во Одеса, Берлин, Петербург и Виена, автор на многубројни славистички студии и изданија на стари словенски текстови и основач и издавач на славистичкото списание „Архив за словенска филологија” во Виена, како и на незавршената „Енциклопедија на словенската филологија”.&lt;/ref&gt; а заiедно со него и негоите ученици. Тоi и на сегашните iужнословенцки iазици не гледат, како на три целини, точно разграничени, а како на верига дробни наречиiа, коiи шчо се сливаат iедно во друго, како шчо влизаат колцата во веригата, од iедна страна во iедното саседно, а од друга -во другото саседно колце.

Ако се довериме на првата теориiа, т. е. бугарите и србо-хрватите да се преселиiа на Балканцкиiо полуостров како готови оддел'ни целини, то се питат, до каде се простираа тиiе народности во време на преселеiн'ето, и дали сите доiдени бугарцки словени останаа и досега таквиiе или некоi дел од ниф се посрби? и дали сите доiдени србо-хрвати останаа као такви, или дел и од ниф се побугари? При допушчаiн'ето, да се доселиiа готои iужнословенцките народности на Балканцкиiот полуостров, совршено неосветено остаат прашаiн'ето за границите мег'у бугарите и србите, особено прашаiн'ето, со какво населеiн'е беа заселени стредновековните: Мораа, Кучео и Браничео, или, со друзи зборои, денешната кралеина Србиiа? За ниф велит Шафарик, на осноаiн'е на византиiцките историци, особено Константин Порфирородни,&lt;ref&gt; Константин Порфирогенит (905-959) е византиски цар и автор на повеќе историски списи, меѓу кои и „За управувањето на Царството”, каде што дава многу податоци и за доселувањето и животот на Словените на Балканскиот Полуостров.&lt;/ref&gt; да беа они заселени со бугарцки словени, шчо бидоа посрбени во XIII и XIV в. в. Ако се допушчит за верна таiа теориiа ке бидит iасно, оти iеден народ не секога можит да устоит против натискот от туг'и, соседни народи, а губи iеден своi дел во корист на по силниiот сасед, и друго, од неiа се видит, оти народите можат да се состаат од два блиски народи, слиени во iедно, као последица на историiцка необходност.

Шчо имат бидено во стредните векои, зашчо да не можит да бидит и сега? Бугарцкиiот народ iет изгубил готоо цела денешна Србиiа во корист на србите, и се примирил со мисл'ата за таiа загуба, и не броiеiки iе за таква. Зашчо он не можит да се примирит и со мислата за загубуаiн'ето на Македониiа, кога тоа загубуаiн'е iет исто таква неминуана необходност, како шчо беше неминуана необходност и загубуаiн'ето на Србиiа? Историiцките прилики неминуано водеа до изгубуаiн'ето на Србиiа за Бугариiа во корист на Неманичите и на србството, прво во политичен, а после и во национален однос; а историiцките прилики, создадени од Берлинцкиiот трактат, напраiа, Македониiа да бидит загубена за бугарите, прво во политичен однос, а после и во национален.

Ушче iедна паралел' со историiата на Србиiа: да беше Србиiа недоол'на от своiата судба во држаата на Неманичите, она ке праеше опит да се ослободит и да им протиостоiит ним со стремеiн'ето да се присоединит до Бугариiа; но опитот ке беше напраен и ке доведеше до желаните резултати само, ако дозвол'уваа историiцките прилики; но последните не дозволиiа тоа, и Србиiа се примири со приликите и биде загубена за бугарите. Истото iет и ке бидит и со Македониiа. Македониiа напраи опит наi напред да се ослободит от Турцко, но за сожал'уаiн'е излезе опитот неудачен. Можит по ослободуаiн'ето ке се мислеше и за соединуаiн'е со Бугариiа. Но таiа година ни покажа, оти историiцките. прилики никоi пат не ке дозвол'ат да се соiединит цела Македониiа со Бугариiа; сега за македонците и бугарите, остаат iедно од двете: или делеiн'е на Македониiа мег'у Балканцките држаици и со тоа изгубуаiн'е за бугарите и македонците 2/3 од Македониiа, или полно пресечуаiн'е врските со бугарите и постауаiн/е на македонцкото прашаiн'е на совршено неутрална, чисто македонцка осноа. Кога така го постауат необходноста прашаiн'ето, то iасно iет, оти секоi пат и от секого ке бидит предпочетено второто. И вистина, зар ке се решит iеден искрен патриот македонец да пожртвуат: Костур, Лерин, Битол'а, Охрид, Ресен, Прилеп, Велес, Тетоо, Скопiе и пр. за соединуаiн'ето на Македониiа до левиiот брег на Вардар со Бугариiа? Зар имат по голема близост мег'у iеден македонец од источна Македониiа и iеден рушчуклиiа или iеден македонец од источна и западна или северна и iужна Македониiа? Кога историiцката необходност категориiцки ни заiавуат: македонци, или се соiединуаiте мег'у себе и отчекнеiте се од друзите балканцки народи, или готвеiте се за дележ на, таткоината ви! — сите искрени патриiоти македонци ке приимат првото. Па тоа го налагат на македонците и чоешчината: зар iет чоечко сегашното стаiн'е, во коiе iа имаат доведено Македониiа пропагандите? Во iедна кук'а таткото iет од iедна народност, iедеiн'от син од друга, друг'от от трек'а народност, и iеден Господ знаит, до кога ке се продолжит да бидит така! Чоешчината го барат од нас да се искоренит во таткоината наша тоа ненормално стаiн'е, и да се примират брат со брат, татко и деца. Такво обiединеiн'е iет необходност, а не ни iет нужно фамил'но неприател'ство за некакво обiединеiн^е со Бугариiа, шчо никоi пат не ке бидит допушчено, ни од малите балканцки, ни од големите држаи.

Значит во сегашните политични прилики имат, не по малу осноаiн'е за загубуаjн'е од бугарите Македон:иiа, од осноаiн'ата за загубуаiн'ето нивно во стредните векои денешна Србиiа. И као шчо загубуаiн'ето на Србиiа во политичен однос повлече по себе загубуаiн'ето неiно и во национален однос, исто така раздробуаiн'ето на С. Стефанцка Бугариiа во политичен однос ке повлечит и раздробуаiн'ето неiно во етнографцки однос. Приликите создаат културна и национална близост мег'у л'уг'ето, и приликите и разрознуваат роднинцките елементи.

Такво сопостауаiн'е можит да бидит мег'у првата, т. е. теориiата за заселеi'н'ето на Балканцкиiот полуостров од iужни словени, сформируани во две народно'сти, строго разграничени во етнографцки и географцки однос и постепеното изменеiн'е на етнографцката карта на Балканцкиiот полуостров од iедна страна, и:
процесот на современото национално обособуаiн'е на Македониiа од друга.

Сега да видиме, дали од гледишче на другата, т. е. Јагичiевата теориiа за образуаiн'е на iужнословенцките народности, можит да се обiаснит постааi'н'ето, при сегашните политични прилики, на iедна ноа македонцка словенцка народност?

Јагич ни велит, iужно-словенцките iазици да сет и да биле верига од наречиiа; исто така, сите iужни словени, до образуаiн'ето на бугарцката, србцката, хрватцката и словенцката&lt;ref&gt; Во историјата не е познато да постоела и посебна словенечка држава под какво и да е име.&lt;/ref&gt; држаа, да се велеле со iедно име словени. На, протежеiн'ето на таiа верига од iужно словенцки племиiн'а и наречиiа, као да се образуале 4 iаки возли, ке се речит, 4 држаи со разни имиiн'а, т. е.: словинцка, хрватцка, србцка и бугарцка држаа. Тиiе возли, т. е. држаи, спроти силата, шчо iе имаа, кога се оброзуваа, си и разделиiа мег'у себе сите колца -племиiн'а, и наречиiа на iужно-словенцката етнографцка верига и и крстиiа со нивното име. Возлите си имаа, као своi центр носител'от на националното име; со увеличеiн'ето или умалеiн'ето на политичното могушчество на носител'от на националното име и последното се рашируат или се умал'аат. Така станали имиiн'ата србин и хрватин народни от племени; така се присоiединиле до нивните носители механически соседните племиiн'а со своiите наречиiа и состаиле со ниф iеден народ, постепено асимилируаiки се со своiите покорители или присоiединители.

Ако обра;зуаiн'ето на iужнословенцките народности iет механичнополитичен процес, то истиiот не iет нешчо невозможно и во сегашно време. Во iужно-словенцката iазична верига имат неколку колца надвор от србцкиiот и бугарцкиiот политични возли: тоа сет македонцките наречиiа, И вистина, тиiе колца, бидеiки по
м ег'у себе наi блиски, имаат некоiи режки на исток блиски со бугарцките и на север со србцките колца. Тиiе колца во разни времиiн'а беа со разни имишча боiадисани, до кога, во 4-та четвртина на, поминатиiот
XIX век, боiите не зафатиiа да се клаат iедна врз друга и не парализуваа iедна друга. И iедната и другата боiа не се држеше iако за колцата, и малу по малу боiите зафатиiа да се рушат и под ниф зафати да сиiат природната им боiа „словенцка&quot; со одблеск „македонцки&quot; од географцката област, во коiа сет распределени. Носителите на тиiе колца — наречиiа некога се викале „словени&quot;, а после, то бугари, то срби, до кога конкуренциiата на тиiа двата имиiн'а не и напраи боiите туг'и за македонцките словени, и они не зафатиiа да се именуваат со старото географцко име на своiата татжоина. Името македонец прво се употребуаше од македонцките словени, како географцки термин за покажуаiн'е на своiот происход. Тоа име iет обшчо известно на македонците словени и сите со него се именуваат. Једно iет така, и iедно обравуаiн'ето на народноста iет политично-механичен процес, то имаат се сите нужни условиiа за оддел'уаiн'е на Македониiа во самостоiна етнографцка област: македонците имаат обшча таткоина, последната постепено со реформи се оддел'уат во самостоiна политична целина, во неiа се имаат неколко колца од iужно-словенцката iазична верига, тиiе колца много лесно се обiединуваат со обшчото признааiн'е стредното од ниф за обшчо орадiе во искажуаi'н'ето на литературната реч за сите интелегентни л'уг'е во Македониiа и за во книгите и сколиiите. И така, сите условиiа за националното возродуаiн'е на Македониiа се имат на лице, па и тоа возродуiн'е и од гледишче на втората историiцка теориiа за образуаiн'е на Балканцкиiот полуостров на малите етнографцки iединици од iедна по голема iет совршено логично.

Тоа можит да се забележит на тиiе,шчо вел'ат да никога немало македонцка народност. — Немало, ама iе имат сега и ке бидит за однапред.

* * *

Сега да се попитаме друго: али ке бидит точно, да се кажуат да имат во Македониiа две народности и ако имат iедна, то али таiа народност можит да бидит наречена србцка или бугарцка?

Во Македониiа, како и во секоiа друга земiа, имат многу наречиiа, блиски iедно до друго. Таiа блискост од iедно наречиiе се проiавуат, од iедна страна до сите друзи македонцки наречиiа во обшчи фонетични или звуковни, морфологични или формени и лексични или речнични особини; од друга страна секоiе наречиiе iет наi блиско до негоите соседни наречиiа, имаiки со ниф обшчи особини, коiи се немаат во по оддалечените од него друзи наречиiа, и то западниiот дел од наречиiето iет по блиско до негоиiот западен сасед и со него, туку речи, се сливат, источниiот до источниiот и пр., и така, наречиiата као да сет врзани iедно со друго, како колцата во iедна верига.

Сега се питат: коiи колца од, нашата верига наречиiа ке се наречат србцки, а коiи бугарцки и на коiа осноа?

При решеiн'ето на тоа прашаiн'е не требит да се забораат и следните прашаiн'а: коiи наречиiа от србцкиiо и бугарцкиiо iазици се признаат за наi типични за тиiе iазици и коiи нивни особности се признаваат за наi характерни за iедните и другите iазици? Дали тиiе наi характерни црти се имаат во сите македонцки наречиiа!? Дали македонцките наречиiа имаат своiи обшчи характерии особности, коiи се немаат, ни во србцкиiот, ни во бугарцкиiот iазици? Дали во македонцките наречиiа по оддел'но преовладаваат македонизмите пред србизмите, или бугаризмите, или наопаку? Наi после да ли особините на краiните или перифериiцките македонцки наречиiа и гоори ни дозвол'уваат да и сочитаме за по блиски до стредното и наi типично македонцко наречиiе Велешко-Прилепцко-Битолцкото или до централните наречиiа на србцкиiот и бугарцкиiот iазик?

Као наi типичен и раширен србцки диiалект се iавуат Босниiцко-Ерцеговинцкото или iужното србцко наречиiе, коi шчо iет од времето на Вук Караджич литературен iазик на србо-хрватите. Централното или Велешко-Прилепцкото македонцко наречиiе никоi пат не можит да бидит по своiите особини однесено кон србцкиiот iазик, зашчо мег'у него и централното србцко-хрватцко наречиiе или сегашниiот србцко-хрватцки iазик имат исто таква разлика, како и мег'у чешкиiот и пол'цкиiот iазици. Ке се речит, во стредината на Македониiа срби немат. От сегашното признаiн'е на сашчествуаiн'е на Балканцкиiо полуостров рамо три словенцки народи: словинци,србо-хрвати и бугари, со одричаiн'ето во центрот на Македониiа срби, као да се признаат косвено имаiн'е тамо бугари. Но дали денешното гледишче iет праил'но? Немат срби, значит имат бугари, Но немаiн'ето срби дали вистина значит да имат бугари?

Во централното македонцко наречиiе, мег'у другото се имаат таквиiа фонетични особини: старо-македонцките гласои ъ и ь , во тиiе места, каi шчо се имаат сочуано, преминуваат во о и е, напр. денот, от старо-македонцкото дьньтъ ; преку дьньт; сонот, от сънът; на место старото тi и дi имаме к' и г' или iк' и iг', напр. вреiк'а и туг'а; &lt;ref&gt; Иако Мисирков и во текстот не ја употребува оваа антиципација на мекоста, овде веројатно се работи за печатна грешка, па наместо туѓа треба да стои тујѓа.&lt;/ref&gt; на место iн имаме нi' напр. коiн' на место конi, на место  -а, напр. рака и др. Сите тиiе особини не сет србцки, но не сет ни бугарцки. Они се немаат во главното бугарцко наречиiе - источно-бугарцкото коiе служит и за литературен бугарцки iазик. 

Ако источно-бугарцкото наречиiе се признаат за наi типично, то многу iет iасно, оти самата географцка далекост на македонцкиiот центр од него iет доста да покажит, оти последниiот не можит да бидит бугарцки.

На источно-бугарцкото наречиiе сега се гледат,
како на таi типично и наi чисто от туг' уплив, бугарцко наречиiе. Оно iет сравнител'но со западно-бугарцкото по распространено. Во последното се имат голема разлика од источното наречиiе, но се признаат во него, осим оригиналноста негоа, србцки уплив. Македонцките наречиiа имаат пак своiи оригинални особини, а зашчо се наог'аагг по саседство со србите, се признаваат лак за не чисти от србизми. Осим тоа тиiе сет иа краiниiот запад. По сите тиiе причини, а наi главно по тоа, шчо македонците, за своiето ослободуаiн'е од грцкиiот патрик и от Турцко, работеа до последната руско турцка воiна заiедно со бугарите под името бугари, а местата за таiа борба беа около Бугариiа, т. е. во Стамбул, Влашко, южнозападна Русиiа и Србиiа, коiи (места) помагаа во ослободител'ната работа наi многу да бидат застапени бугарите, поможаа да се обiаит источното бугарцко наречиiе за литературен iазик на бугарите и македонците.

Сега да допушчиме да сет и македонците бугари, и да сет особините на македонцкото централно наречиiе исто толку бугарцки, колку и источно-бугарцките. И во таков случаi не можит да се зборуат за етнографцка целост мег'у Бугариiа и Македониiа. И да iет имало некога таква целост, она можит од одот на историiцките прилики да се нарушит. Во секоi случаi обшчите интереси можат да се поддржаат со взаимно согласуаiн'е мег'у членоите на целината. Интересите на целината требит да сет iеднакво скапи за сите членои, шчо iе состауваат: од неiа требит да имаат сите iеднакви згоди, и во неiна полза соте требит да праат iеднакви жртви. Ако тоа се немат, и ако од неiа, iедни имаат голема полза, не праеiки никакви жртви, а друзите праат големи бесполезни жртви, целината се раздел'уат. Националната бугарцка целина, во коiа се односуваа: Бугариiа, Тракиiа и Македониiа, не можит да се сочуат, зашчо немат таков етнографцки центр, шчо можит прочно да соiединит тиiе три страни, као шчо сет соiединени србцко-хрватцките земiи, немат постредин на тиiе земiи iедно наi распространено, и iеднакво оддалечено от сите нивни краiишча наречиiе, коiе да притегл'уат около себе периферичните наречиiа и да распространуат обшчо национално самосознаiне мег'у сите, шчо зборуваат на тиiа наречиiа. Во таков случаi секоi ке сознааше, оти не само македонците, ами и бугарите од Бугариiа и Тракиiа праат iеднаква со ниф отстапка во полза на центрот.

Сега пак случаiот издигнал за литературен iазик на бугарите источното бугарцко наречиiе, коiе се наог'ат на краiната протиоположна страна од Македониiа. Оно не можит да служит за обшч литературен iазик на бугарите и македонците, зашчо не можит дуовно да обiединит на iеднакви праа сите три припаметени области; Тоi задаток би можело да исполнит западно-бугарцкото или шопцкото наречиiе,&lt;ref&gt; Уште во својата прва научна работа „За значењето на моравското или ресавското наречје за современата и историската етнографија на Балканскиот Полуостров” (1897) Мисирков го сврте погледог кон моравскиот дијалект на српскиот јазик и воопшто кон етнографијата на Шоплукот како меѓник помеѓу трите етноса - српскиот, бугарскиот и македонскиот. Инаку, еден од најзначајните обиди шопското наречје да се издигне на степен на литературен јазик за Бугарите и за Македонците, како компромисно решение, го направи штипјанецот Јосиф Ковачев (1839-1898) со својот „Болгарски Буквар” (1875), наведувајќи дека „шопското наречје”, со центар во Ќустендил, е средно и најчисто зачувано меѓу „севернобугарското или балканското” и „јужнобугарското или македонското”.&lt;/ref&gt; да не беше мало распространено и со многоброiни оригинални особини, коiе се немаат во друзите наречиiа во Бугариiа, Тракиiа и Македониiа. Наi после за сочувуаiн'е на националната целост мег'у Бугариiа и Македониiа, првата не ке се согласит, за обшч литературен iазик на македонците и бугарите да се изберит македонцкото централно наречие, на место источнобугарцкото.&lt;ref&gt; Таквиот обид на Партенија Зографски во 1857-1858 год. беше пречекан со остра реакција од бугарските национални дејци.&lt;/ref&gt; Ето зашчо прашаiн'ето: коiе наречиiе требит да бидит обшч литературен iазик за македонците и бугарите, ако првите и за однапред ке се вел'ат бугари, — коiе, прашаiн'е, сега не се постаат на дневен ред, зашчо умоите на сите македонци сега сет зафатени со револ'уционото движеiн'е iеден ден неминуемо ке поведит и без друзи причини кон iедно расцепуаiне мег'у Бугариiа и Македониiа, со создааiн'ето от последната своi литературен iазик.

А создааiн'ето, редом со србцкиiот и бугарцки, одделен македонцки литературен iазик, не iет ли рамносил'но со одел'уаiн'ето на македонците во оддел'на ни србцка ни бугарцка, ами македонцка словенцка народност?

Бугарите, можит, ке речат, оти ноата словенцка народност со своi литературен iазик ке бидит пак бугарцка, само со друго име.&lt;ref&gt; И во овој поглед Мисирков точно го антиципирал идниот развиток, зашто Бугарите навистина дури во најново време (1978) настапија токму така во однос на изградбата на македонскиот литературен јазик.&lt;/ref&gt; Ниiе македонците, се разбират, да не ке имаме нишчо, не само против бугарите, ако не признаагг нас за бугари, но и против србо-хрватите, ако последните не признаваат нас за чисти срби или хрвати.

И така централното македонцко наречиiе iет iеднакво далеко и от србохрватцкиiот и бугарцкиiот литературен iазици и можит да се разгледуат, како нешчо оддел'но од ниф. Ке се речит, наiдофме iедно неутрално колце на веригата од наречиiа. Сега остаат да се решит, дали тоа неутрално колце стоит осамотено со оддел'на од друзите колца боiа, или имат и друзи колца со истата или по блиска до неiа, од колко до друзите боiа? Ако стокмиме наречиiата от краиiшчата на Македониiа, од iедна страна со централното македонцко наречиiе, од друга со источно-бугарцкото наречиiе или србцкиiот iазик каi Вук Караџич, ке видиме, оти сите македонцки наречиiа сет по блиски до централното македонцко, а не до централните наречиiа на друзите iужни словени.

Значит, во Македониiа имат сплошно словснцко ни србцко, ни бугарцко населеiн'е.

Тоа го признаваат и србцкага и бугарцкага пропаганда, и ако за надворешниiот свет и iедната и другата зборуваат, оти во Македониiа имало г'оа две народности: србцка и бугарцка.

Србцката пропаганда iет р'аширена низ цела Македониiа без Костурцко, Сереско, Петричко, Драмцко т. е. без краiниiот iуг и краiниот исток. Во Костурцко србите немаат поопаганда, не зашчо не сет костурци срби, ами, дрбровол'но  отстапуат на грцката пропаганда. Истокот на Македониiа србите великодушно го отстапуат на Бугариiа.

Бугариiа iет не по малу великодушна во македонцкото прашаiн'е кон Србиiа: и Бугариiа признаат срби на с.-з. от Шар планина; сета друга Македониiа iет бугарцка, според бугарите.

Значит, двете пропаганди не спорат само за земiите
на с.-з. од Шар планина и тиiе части от серцкиiот санджак, шчо сет краi бугарцката граница. Во првата живеiат iедногласно срби, а во другата — пак iедногласно — бугари. Но великодушиiето на србите iет само за тоа, да покажат умереноста на овоiот апетит и справедлиоста на нивните бараiн'а: ето не сакаме тоа, шчо не iет наше. Истото iет причината на бугарцкото великодушие спроти србите. Бугарите дори излезоа по толерантни: страната зад Шар, iе признаа за Стара Србиiа.

Но от како шчо се искл'учат тиiе две краiини, сета друга Македониiа србите iе крстат србцка, бугарите — бугарцка.

Каде iет причината на тоа? И шчо можит да зак л'учит чоек од двоiните претенциiи за Македониiа?

Причините на претенциiите на србите и бугарите сет, се разбират, чисто политични, но осим ниф имат ушче iедна: македонцките наречиiа iедно до друго стоiат така блиско, iедно во друго се сливаат толку незабележено, да, ако се признаит iедно од ниф за србцко или бугарцко, ке требит да се признат за такви iедно по друго и сите саседни со него. Закл'учок от тоа iет — да самите пропаганди признаваат, да во Македониiа имат само iедна словенцка народност; значит, утврдуадн'ето, да Македониiа не предстауала етнографцка целина, противоречит на нивните постапоци.

* * *

И после, се горереченото, ке се наiдаг мнозина коiи ке речат: можит, вистина iет, да, ако немало до сега македонцка словенцка народност, она можит да бидит создадена од времето, особено от сегашните историiцки прилики; вистина iет, оти македонците по iазико своi не можат со прао да бидат наречени, ни бугари, ни срби, ами сет нешчо оддел'но, т. е. состауваат оддел'на етнографцка iединица но пак, како ниiе сега можиме да се велиме македонци и да создааме оддел'на македонцка народност, кога: ниiе, нашите татковци, нашите дедовци и предедовци сме се велеле бугари? Ниiе не можиме да се откажиме от тоа, зашчо тоа име ни iет свето као и верата.

Да видиме, дали iет тоа така.

Ниiе се велеме бугари, како шчо iеден чоек се велит со iедно име, да речиме Петр. Се прашат, коi ни го клал името, шчо сакал да означит тоi со него, кога не крстил и шчо разбираме ниiе под името бугарин, кога се велиме со него? На тиiе прашаiн'а ке ни одгоорит крстуаiн'ето на чоека и значеiн'ето на негоото име за друзите и за самиiот него.

Некоi, шчо носит име Петр, сам не си го клал името, ами му го клале друзи -нунковците. Нунковците му клаваат iедно име на кумчето, тоi со него да се разликуат од друзите л'уг'е, деца, жени, моми. Кога ке го викнат Петр, не ке се одзрнит Иван, Лазар, Велика, и прочее. Значит името на iеден чоек не iет толку важно за самиiот него, колку за друзите, за тоа он не се крстит сам, ами го крстат него друзи. Он сам и не се велит Петр, ами си велит: „iас&quot;. Се ползуат со негоото име, само кога требит да се различит од много друзи л'уг'е подобни на него.

Исто така, iеден народ долго можит да бидит без народно име, ако на близу од него немат друг народ, от коi шчо ке требит тоi да се разликуат со оддел'но народно име. Но тоа народно име, не си измисл'уат народот сам за себе, ами со него го велит саседниiот народ и тоi од него си го земат. Значит наi природно iет народното име за iеден народ да се поiаит у iеден саседен со него народ. Саседните народи iеден кон друг, значит, се iауваат во вид на нунко и кум.

По мисл'ата на проф. И. А. Бодуен-де-Куртене,&lt;ref&gt; За жал, дури и кога Мисирков наведува конкретни цитати од други автори, никогаш не дава поблиски библиографски податоци.&lt;/ref&gt; словените сет крстени со тоа име од римiаните. Словенцките имиiн'а наi често се свршуаат на — слав: Светислав, Венцеслав, Борислав и др. Словените служиле у римiаните као робои и гладиатори, а у тиiе робои и гладиатори наi много се повторуало збор от „слав&quot;, затоа тоi збор зафатил да означуат, од iедна страна, чоек, шчо работит наi тешките работи, т. е. роб, а пошчо наi многу робои се земало от словените, то од друга страна, словените биле крстени од римiаните со името slavi, коiе они си го позаiмиiа од ниф и го препраиiа на слов-e-ни, т.е словени. Тоа крстеiн'е на нашите предедовци стана ушче, кога они одваi влезоа во сносуаiн'е со по културните романцки народи. Со тоа име ке се наречеше некоi от словените, ако требеше да различит себе од некоi романец или германец, и то не секаде само оно се употребуаше. Како и да iет, важно iет само то, да оно не Господ знаiит, шчо означуаше, за да не можит да бидит заменено со друго. 

И така, прво наше народно име ни имат бидено името словенин. Но за тоа име, како за наше народно ниiе наi много знаiиме, не по некакви своiи традициiи или од романците, ами по византиiцките историци.

Главната причина, да зборуваат византиiците за словените, значит, и за нашите предедовци, беа нивните воiни со Византиiа. Опустошеiн'ата, шчо и правеа нашите предедовци во Византиiа беа таквиiа фактои, за коiи не можеше да се молчит; а заiедно со прикажуаiн'ето за опустошеiн'ата се прикажуаше и за опустошуачите, кон коiи се односуваа визангиiците со гордост и презреiн'е, као кон варвари.

Византиiците зборуваа само за опасните за ниф варвари. Колку iеден варварцки, т. е. не грцки народ беше по страшен за нивната држаа, толку поеке омразиiата кон него беше по голема и толку негоото име добиiаше по долно, по презрител'но значеiн'е.

Нападеiн'ата на: вест-готите, остгогите, хуните, аварите, антите, словените, србо-хрватите, бугарите, на Византиiа сменувааа iедното другото и за таiа причина византиiцките историци зборуваат за сите тиiе народи, па и за словените и антите. При тоа требит да се не забораат, оти вестготцките, остготцките, хунцките полчишта се состоiеа, не од iедни остготи, вестготи, хуни, словени, но да во нив господствуаше iедната народност, но имаше примеси и од друзите. Важно iет да византиiците одбележуваат господствуiушчата народност, а за друзите молчат. За словените поеке зборуваат от сите друзи народи, осим србо-хрватите и бугарите, зашчо сите друзи вистина поминаа преко Балканцкиiо полуостров, но и си оiдоа од него. Но словените арно се утврдиiа на целиiот полуостров, а особено во Македониiа, каi шчо образуваа ушче во VI столетiе&lt;ref&gt; Веројатно е печатна грешка и треба да стои VII век, бидејќи дури тогаш Словените во Македонија се конечно населени и образуваат посилни племенски сојузи за борба против Византија.&lt;/ref&gt; силна воiска. 

Но над много Византиiа пострада од народот бугари, од монголцко племе, коi шчо опустошуаше се шчо ке му се попаднит во Византиiа. Во полчишчата на тоi народ имаше и словени, коiи се броiеiа од византиiците пак за бугари. Наi голем удар доби Византиiа од бугарите, коiи шчо зедоа од неiа голем дел неiни земiи, заселени со словени, и од ниф образуваа iедна голема и силна држаа, коiа од VIII век до идеiн'ето на турците на Балканцки полуостров, готоо постоiано наносеше на неiа iеден удар за друг.

Бугарцката држаа беше поеке со словенцко жител'ство, но со името на неiните образуачи т. е. монголците бугари. .&lt;ref&gt; Во последно време во бугарската наука се повеќе се протежира теоријата за хунско-алтајскиот карактер на Протобугарите.&lt;/ref&gt;

Словените од Бугариiа и Македониiа наi напред беа само соiузници на бугарите во воiните со Византиiа. Но соiузните со бугарите словенцки полчишта беа во очите на неприiателите т. е. византиiците пак бугарцки. Значит византиiците зафатиiа да прекрстуваат словените ушче од времето на Аспарухоата орда.&lt;ref&gt; Ханот Аспарух (ок. 644-701) со една своја орда дошол од исток кон утоката на Дунав и откако ги покорил словенските племиња и ги разбил Византијците, ја образувал првата држава на Бугарите на Балканот (681) со седиште во Плиска, којашто подоцна ќе ги проширува границите и врз поголемиот дел од Полуостровот.&lt;/ref&gt; Постоiаната борба рамо за рамо со бугарите и напраи ниф iеден народ со бугарцко име, но со словенцки iазик. Бугарцкото име мег'у словеиите беше попул'аризирано од грците, и оно, прво, означааше само бугарите — монголите, после нивните воени соiузници, после бугарцките поданици и наi после стана етнографцки термин за бугарцките словени. Но тоа име во очите и устата на грците имаше ушче специално значеiн'е: наi ненавистни за ниф варвари, л'уг'е не образоани, груби, коiи граничаат со звероите. За грците се словенцко беше грубо и бугарцко.

Со името бугари не крстиiа грците и нас македонците. Но тоа прекрстуаiн'е не iет iединствено. От србите ниiе бефме прекрстени во срби.

Во втората полоина на XII век, во времето на србцкиiот жупан Немаiн'а&lt;ref&gt; Стефан Немања (ок. 1168-1196) е велик жупан на Рашка и обединувач на средновековната српска држава на чело со династијата на Немањиќевците.&lt;/ref&gt; и бугарцките царои Асеновци или Асановци,&lt;ref&gt; Браќата Асен I (?-1196), Петар II (? - 1197) и Калојан (? - 1207) се обновувачи на бугарското царство, кои успеваат да и’ нанесат тешки порази на Византија и да ја прошират својата држава.&lt;/ref&gt; Византиiа беше нападната от крстоносците и разни друзи неприiатели. Тогаi бугарите се приготвиiа да востанат и закл'учиiа догоор со србите против Византиiа. Последната беше обшч неприiател' нивен и двата народа&lt;ref&gt; Во случајов Мисирков неправилно ги идентификува народите со феудалните владетели, зашто тие договори не се правени помеѓу народите, коишто никој и никогаш за ништо не ги прашувал, туку помеѓу суверените од разните држави.&lt;/ref&gt; решиiа да удрат на неiа, и секоi да земит, коi шчо ке можит да откачит. Во Византиiа немаше бугарцки и србцки земiи, као шчо немаше и некакво национално самознааiн'е у iужните словени. На основание тоi догоор бугарите нападнаа на источниiот дел на Балканцкиiот полуостров т. е. на Тракиiа, а србите на западниiот т. е. сегашна Србиiа, Западна Бугариiа и и Македониiа и малу по малу си и разделиiа мег'у ниф, Во течеiн'е на два векои србцките кралеи присоiединуваа кон своiата држаа византиiцки земiи. Но они секога се велеа само кралеи на србите. Цар Душан се нарече: цар на србите, грците и арнаутите, а не и на бугарите. Титулата на цар Душан се обiаснуат така: тоj признаат на Балканцкиiот полуостров две словенцки држаи: Бугариiа и Србиiа и една не словенцка — Византиiа; Србиiа со завоеваiн'ето на византиiцки земiи сакат да наследит Византиiа, но со тоа она земат земiи коiи можат да бидат и србцки и бугарцки но коiи не сет бугарцки.

Македонцкото жител'ство не се односуало со мрзн'а кон србите. Ушче од времето на паг'аiн'ето на Самуилоото царство, македонците не iеднаш праиiа силни востааiн'а против Византиiа, многу по силни од бугарцкото во време на браiк'а Асановци, но не можаа да се ослободат, зашчо каi ниф сет друзи географцките прилики каi бугарите друзи. За да се ослободат бугарите во горна Бугариiа, шчо се оддел'уат од долна со Балканите,&lt;ref&gt; Турското име на Стара Планина, по кое се именува и Полуостровот, Мисирков го предава во множинската форма, како што е впрочем и во рускиот и во некои други јазици.&lt;/ref&gt; доста iет да се избиiат византиiцките гарнизони во неiа и да се фатат од ниф дервентите, за да не пропушк'аат ноа византиiцка воiска. А во Македониiа работите сет сосем инакви. Тука немат таков зид, коi шчо да бранит востаачите, као Балканчте во Бугариiа. Тука имаме многу високи планини, коiи имаат разен праец и образуваат котловини, одделени една од друга. Планините затруднуваат соiединеi'н'ето на сите македонци за обшча борба со неприiател'от, а пак олеснуваат работата на византиiците, зашчо, со разместуаiн'е во ниф гарнизони, они можат да држат македонците во послушаiн'е. Осем тоа на Византиiа поможуваа да држит македонците во послушаiн'е и шосетата или друмишчата, шчо сет напраени за воени требности ушче од римiаните и iа пресечуваат Македониiа од исток на запад, т. е. од Белото море кон Сиiн'ото и од iуг кон север краi Вардар, т. е. од Белото море кон Дунаот. При ваквиiа географцки прилики, iасно iет, оти македонците не можаа да се ослободат од Византиiа и готои беа да бидат соiузници на секоi неприiател', шчо ке воiуат со Византиiа. Таков соiузник до Х век беа бугарите, а от XIII в. беа србите.

Македонците станаа соiузници на србите, и со тоа се ослободиiа од византиiците. Они се присоiединиiа кон Србиiа, но тоа присоiединуаiн'е не беше насил'ническо, а на осноа на догоор мег'у македонците големци и србцките кралеи. Тоа беше резултат на iеден компромис мег'у првите и вторите, компромис згоден и за iедните и за друзите. Македониiа под србцките кралеи, особено под Душана,&lt;ref&gt; Кралот и царот на средновековна Србија Стефан Душан (1308-1355) мошне често е предмет на размислувањата на Мисирков, при што особено се нагласува посебниот однос на царов спрема Волкашина. Иако неговите тези не се лишени од историска основа, Мисирков често е под влијание на податоците од јуначката народна епика. &lt;/ref&gt; имаше полна самостоiност во натрешните работи, и то таква, со каква не се ползуаше ни iеден друг дел од големата империiа на Душана. Тоа се видит от титулите, шчо и носеа македонцките големци и од влиiаiн'ето нивно на имперцките работи. Тоа се видит и од големата приврзаност на македонците кон царцкиот трон. За да се убедит чоек во тоа нешчо, доста iет да прегледат историiата на Немаiничиата држаа од времето на цар Душана до смртта на Волкашина,&lt;ref&gt; Владетелот на северозападниот дел на Македонија, со седиште во Прилеп, кралот Волкашин, заедно со брата си Јован Углеша, загинува во Маричката битка со Турците кај с. Черномен (Одринско) на 26.9.1371 год. Тоа е почетокот на продорот на Турците на Балканот.&lt;/ref&gt; особено периодот на распадаiн'ето на Душаноата империiа. Од овде ке се убедит чоек оти центрот и наi големата рол'а во таiа империiа принадлежеше на Македониiа. От секаде от перифериiата на Душаноата империiа по негоата смрт отпаг'аат областите iедна по iедна. Македониiа крепит Урошеиiот престол и македонцкиiот големец крал' Волкашин iет главниiот советник и десна рака на Уроша. .&lt;ref&gt; Српскиот цар Урош (1355-1371) владее во времето на интензивното распаѓање на оваа веќе разединета феудална држава; неговата смрт го означи крајот и на привидната централна власт на државата.&lt;/ref&gt; Сите го мрзат Волкашина за негоага рол' и влиiаiн'е на Уроша, но царот му веруат, македонцките големци: 70 кралеи и банои, по народните песни, му веруваат и му даат 70,000 воiска, со ниф да умрит на Марица за царот и „србцкото име&quot;.

70,000 души воiска от 70 кралеи и банои! Како се
велеше таiа воiска? Чиiе име носеше и коi му гу кладе? Сите се велеа „срби&quot;, но во ниф имаше толку срби, колку во воiската на цар Симеона имаше Бугари — монголи;
па ми се чинит да и имаше и по малу. Значит во XIV век македонците официално носеа името срби, коiе немаше зашчо да го презираат и да се срдат на него.. Во тоа име они не наог'аа нишчо лошо.

Србите беа главната воена сила против византиiците. Нашите предедовци беа нивни соiузници. Византнiците велеа сите своiи противници, т. е., и србите, и нас срби. Малу по малу они не прекрстиiа од бугари на срби. Истото се поддржа од признаiн'ето суверенитетот на Душнаа во Македониiа и од рол'ата на нашите големци во негоата држаа. Ниiе станафме за надворешниiот свет срби, после истапифме како србцки подаiници и наi после зафати името србин да, означуат македонец, не грк, не влаф и не арнаутин.

Једно нешчо не сочува србцкото име во Македониiа; тоа iет караi'н'ето мег'у крал' Марко&lt;ref&gt; Кралот Марко (ок. 1335-1395) е последниот крал што владеел во големиот дел од Македонија пред повеќевековната власт на турските султани и станал најпознат јунак на епското народно творештво не само на Македонците, туку и на сите јужни Словени. Всушност, по 1371 год. Марко станал турски вазал, како каков што и загинал во борбата со влашкиот војвода Мирче, но со тоа бил и навистина спротиставен со српскиот кнез Лазар, којшто им се спротиставил на Турците.&lt;/ref&gt; и кнез Лазар. &lt;ref&gt; Спротиставеноста помеѓу македонскиот владетел Марко и српскиот кенз Лазар Хребелјановиќ /1329-1389/ е заснована главно врз различната позиција и практичната политика на двајцава владетели: додека Марко беше турски вазал, Лазар беше независен владетел што им се спротистави на Турците, па следствено и против Марка. Марко не учествува во битката на Косово, но не му ни помогна на Лазара, дури и му одзеде некои територии. Тоа навистина создаде различна народна традиција во односот спрема Марка што се изрази и во народното творештво.&lt;/ref&gt; Последниiот истапи као противник на турците со името србин и со тоа турците врзаа со пон'атиiето србин и Србиiа денешното крал'ство и негоите жители. Марко и негоите подаiници во очите на турците не можеа да бидат срби, зашчо не се противиiа и не покажаа таква воинственост против ниф, каква покажаа кнез Лазар и негоите поданици.&lt;ref&gt; Ваквите становишта на Мисирков по овие прашања се обработувани или засегнувани во повеќе трудови, почнувајќи од неговото предавање за Марко пред студентите во С.-Петербург и неговата дипломска работа /1902/, па сe до неговите последни статии во софиските македонски и бугарски весници /1923-1925/. Вистина, не секогаш доследно и отворено, во завнсност од околностите и целите што беа диктирани од историскиот момент, но секогаш со истиот интерес и основен став кон средновековната историја на Македонија од 19 век.&lt;/ref&gt;

И така до идеiн'ето на турците каi нас ниiе три пати бефме прекрстени: 1, славени, 2, бугари, 3, срби.
Но со тоа не се сврши се. Доiдоа турците: се зафати борба мег'у рисiанството и мусул'манството, борба мег'у крст и полумесец. Но со тоа не се пресече борбата мег'у словенството и грцизмот. Турцкото господство на Балканцкиiо полуостров беше историiцки период, кога потчинените мисл'ат да сочуваат нивното историiцко наследiе. Се разбират, оти се сочува само, шчо можеше да се сочуат и шчо не сакаа да ни го земат, зашчо не им беше нужно, и не беше опасно за ниф. Турците ни зедоа земiата и си iа разделиiа мег'у ниф. Ниiе се примирифме со таiа загуба. Зафатиiа да ни земаат деца наши, да  потурчуваат и да праат од ниф iаничари. И тука молчефме. Турците видоа зор до кога iа покорат Србиiа и името србин означуало за ниф разбоiник. Ниiе свифме глаа и не се велефме срби, да не го расрдиме агата. Он не сакал да се велиме и бугари; и бугари не се велефме. Турчинот ке ни доiдеше во кук'ата, ке се наiадеше, ке се напиiеше и ке ни речеше: бре г'аур! аi донеси ми тоа и тоа! — ке му одгоорифме, сега беим! Ако не питаше некоi турчин, шчо сме? — ке му одгоорифме да сме или „каури&quot; т. е. неверници, или „раiа на царот&quot;. Со друзи зборои ниiе пред турците се кажуафме така, како да не се расрдит агата. Пред турците ниiе сме „каури&quot; и „раiа&quot;, и „каури&quot; зафатифме да се велиме и мег'у нас. Во народните песни не iеднаш се употребуат името „каурин&quot; и „раiатин&quot;, и „земiа каурцка&quot; или „земiа раiатцка&quot; во етнографцко значеiн'е.

Значит турците од нас напраиiа народ „каурцки&quot; и „раiатцки&quot;, термини осноани на нашата принизеност пред турците, на религиозната разлика мег'у нас и ниф и на обшчественото наше положеiн'е

Но о'сем турците, по изгубуаiн'ето на нашата слободиiа, наши „воспитачи&quot; и господари станаа грците.

Ниiе видофме во грците дуовни господари и верцки началници. Ниiе бефме и кон ниф, исто така принизени, као и кон турците. Грците со црквата не експлоатираа нас и сакаа да извршат под турцкото владичество тоа, шчо не можаа до него. За да не претопат нас, они избегуваа да не вел'ат со народното име. Они ни кажуваа, да сме биле ниiе рисiани, и ниiе тврдефме: абре брате, рисiани сме, ами шчо сме! Кога ке се расрдеа на нас, и ке не наречеа тврдоглаи бугари, ниiе пак ке речефме: е пак така си iет: вистина рисiани сме, ама не сме образуани, као грците! Нашите глаи не разбираат; ниiе сме бугари. Со iеден збор во турцко време ниiе потврдуафме и се согласуафме со се, шчо ке ни кажеа турците и грците. Но турците со тоа, шчо не нарекоа нас: раiати и г'аури, гледаа на нас као на л'уг'е, не од известна народност, а шчо сет во известен однос кон ниф, господарите и праоверните. Во истата смисл'а употребуафме и ниiе, односуаiки кон себе, тиiе имиiн'а. Значит турците во нивната држаа не признаваа народности. Исто така не знаiефме за ниф и ниiе. Грците исто така не разликуваа словенцките народности и сите словени, особено тоi дел од ниф, шчо им причини наi големи неприiатности и се наог'аше во турцко време под нивната опека, они го презираа и го велеа со презреното за ниф име „бугари&quot;. Но тоа име искажуаше презреiн'ето на грците, а не и достоинства на бугарите, затоа се сопроводуаше со зборот тврдоглав или „хондрокефалос&quot;.

И така доiдофме до националното наше име, шчо го имаат носено нашите татковци, дедовци и наi блиски предедовци. Но видофме, оти онде имаме работа, не со iедно, ами со цели 4 имиiн'а, коiи означуваат да немало до пред неколку години точно определеко народно самосознаiн'е. Името бугарин, како се видит, до полоината на XIX век немало за нашите предедовци по големо значеiн'е од имиiн'ата: рисiанин, раiатин и каурин. До тогаi ниiе знаiефме да имат и да имало каурцки, раiатцки, и рисiанцки земiи и држаи. Но ниiе се броiефме за каури, рисiани и раiати и паметиме да сме имале наша каурцка и раiатцка царшчина, но сме iе изгубиле на Косоо поле, кога се е расрдил Господ на нашите предедовци. Тамо, т. е. на Косоо поле рекол Господ да си загубиме царшчината за наказаiн'е за тоа, шчо не сме чуале верата чиста. Тамо нашите каурцки царои извадиле голема воiска да се биiат со турчинот, но како рекол Господ да загубиме царшчината, от сите парчиiн'а, на коiи бивале раздробени турците, никнале нои турци. Кога го виделе тоа цароите, рекле, оти Господ сакат да загубат царшчината каурите, и да се потчинат на турчинот. Така турците ни го презеле царството. На Косоо паднале дваiца царои.

После таквоа „iасно&quot; предстауаiн'е у народот македонцки за негоата „бугарцка&quot; наррдност, можит ли да бидит збор за бугарцко национално самосознааiн'е у македонците?

Ако iет така, ке возразит бугарцката партиiа од македонци, то шчо означаат црковното прашаiн'е, во коiе бугари и македонци одеа рамо за рамо, и последните се велеа и работеа со името бугари?

Ево шчо означаат: македонците беа крстени со национални имиiн'а, со коiи они се разликуваат од друзите саседни со ниф народности, т. е. од турците и грците, па и власите. Првите не трпеа името срби заради србцкиiот отпор при завоеваiн'ето на Балканцкиiот полуостров. Во Турциiа до руско турцките воiни збороите „србг'аур&quot; требит да означауле тоа, шчо означаваат сега збороите „москов г'аур&quot;. Се разбират, оти рисiаните не само сами не се велеле срби, но им било неприiатао да се вел'ат и од друзи така. Така не  велеа и грците, зашчо последните не видеа големи от србите. Па и немало зашчо: името србин погости во Македониiа, као политичен термин само малу време. Оно се и забораи скоро без чуздо приiатно потсетуаiн'е за него. От турцко гледишче и не прао iет да се вел'ат македонците сите поглавно „србг'аури&quot;, зашчо они се предадоа на турците. А,ако се испразднит од Македониiа името србин, то ке останит за македонците само името бугарин, коiе беше политичен и етнографцки термин ушче до турцкото завоеваiн'е. Тоi термин не беше лош от турцко гледишче, а од грцкото, беше много удобен, зашчо со него наi убао можеше да бидит искажано презрез'н'ето и ненависта на грците кон' нас. Ето зашчо ниiе мег'у другото се признафме за бугари т. е. тврдоглавци.

Значит, нас со бугарите не врзуаше iедно обшчо и'ме, iеднаков однос кон нас от страна на грци и турци, iеднаква жежда за слободен от фанариоти и турци жиот. Таiа обшчност не побуди заiедно да се бориме с'о обшчите неприiатели. Но таiа обшчност не iет нешчо, коiе почиват на некакви обшчи воспоминаiн'а и обшчи историiцки задаки, коiи да се сознаваат и да се, имаат сознаiано од нас и од бугарите iеднакво. Нашата обшчност iет проста случаiност.

До краiот на првата 1/4 на XIX столетиiе се ослободиiа от Турциiа сите балканцки земiи, осем Бугариiа, Тракиiа, Македониiа, Босна и Ерцегоина. Првите три географцки беа многу близо и iеднакво се третираа от турците и грците. Последните две беа одделени от првите три и беа во по инакви односи кон турците и грците. За тоа првите три, iедно 'се пробудиiа, зафатиiа да живеiат со обшчи идеали, а вторите две со друзи, пак обшчи.

Но, ако при националното разбудуаiн'е на македонците, имахме друг вид на политичната карта на Балканцкиiот полуостров, то македонците ке работеа сосем инак. Ако беше Бугариiа со Тракиiа слободна, а Србиiа заiедно со Македониiа поживеiеше 50 години при едни исти условиiа, то македонците ке работеа заiедно со србите, а не со бугарите. Исто така македонците можеа да работат и заiедно со грците, да можеа грците да работат по умно и да беше само Грциiа и Македониiа под Турцко около 50 години, кога сите друзи балканцки земi'и би биле слободни.

Бугарцкото име во Македониiа, значит, iет резултат на лошото третираiн'е на македонците от страна на грцкото дуовенство. Грците унишчиiа Охридската архиепископиiа за тоа, шчо се упоминуаше името „бугарцка&quot;, како историiцки reliquium, но употребуваа името бугарин за да воплотат во него своiето презреiн'е кон с словенцко. И имено тоа воплотеiн'е на грцкото презреiн'е кон нас и iет причината да се велиме „бугари&quot;, а не историiцките традициiи. Последните напротив нишчо не ни зборуваат за бугарите, а поеке за србцкото име во Македониiа. Значит не крстиле „бугари&quot; грците без да не питаат нас, и ниiе, немаiки време да гледаме и да му наiдиме мана на името, си го усвоiифме.

Ако iет така, а инак и не можит да бидит, то iасно iет, оти името бугарин не зборуат ушче за бугарцка народност во Македониiа. Тоа име сега се прддржуат во Македониiа искуствено, као шчо и се насадуат тамо во наi ноо време името србин. Името бугарин во Македониiа сега немат место, зашчо веке цели 25 години, као живеiеме ниiе македонците одделен живот од бугарите. Мег'у бугарите и нас имат многу малу обшчи интереси сега. Македониiа iет нужна за Бугариiа, затоа последната праiк'ат во првата катагодина милион франкови и содржат на служба многу македонци. Бугариiа пак iет нужна за македонците, зашчо во неiа македонците ке добиiат место и ке експлуатираат со нивните „бугарцки&quot; чувства. Значит, во течеiн'е на последните 25 години односите мег'у Бугаоиiа и Македониiа почиваат, не на почва на iеднакви традициiи и задаки, а на чисто трговцка осноа, т. е. iедеiн'от го експлуатират другиiот.

Значит, името бугарин во Македониiа, со коiе сега експлуатираат бугрите, никак не iет национално, и затоа никоi од македонците немат прао со него да експлуатират македонцките интереси во негоа полза. Никоi не ни имат дадено прао заради него да ни се набркуваат бугарите во нашите работи. Татко ми, дедо ми, предедо ми, ако се велеле по недоразбериiа бугари, то ушче не значит, оти и iас требит да сум као ниф во мрак за моiата народност; ако се велеле ови бугари, то не значит, оти ниiе ке требит да престаниме да веруаме во русите за атар на разни Стамбуловци и Свирчовци, на место, заiедно со нашата пролиiена крв, ниiе да си бараме праото от каi шчо требит, да допушчиме да ни се бркаат во работите л'уг'е, коiи шчо и сами не знаiат, шчо бараат; ако се велеле моiите дедовци бугари, ушче не значит, да iас имам прао да експлуатирам македонцките интереси со издааiн'е ноини, коiи на место да бранат интересите на нашиiот народ, и бранат бугарцките и интересите на бугарцкиiот кн'аз. Нашите дедовци, велеiки се бугари и не мислеле, оти ниiе ке праиме от тоа име капитал, за да се наiадиме, напиiеме и облечеме со него.

Значит, у македонците името бугарин iет фал'шлива монета, со коiа они плаiк'аат на Бугариiа и неiниiот кн'аз и на нивната таткоина и нивниiот народ. Време iет да се раскриiет таiа фал'ш, за да се престанит да се експлуатират со неiа.

* * *

Од до тука реченото се видит: прво, оти, ако по нашите сегашни етнографцки пон'атиiа на Балканцкиiо полуостров, особено на централниiо и iугоисточен негов дел, т. е. во денешна Србиiа, Бугариiа, Тракиiа и Македониiа имало и имат само две словенцки етнографцки iединици: србцки и бугарцки народ, то тоа ушче не значит да немат, немало и не можит да бидит друга словенцка iединица, а напротив, оти неiното сашчествуаiн'е iет во пределите на возможното и на деiствител'носта; второ, да во Македониiа немат две iужно-словенцки народности: србцка и бугарцка, а напротив, да во неiа имат само iедна народност со своiи особини, коiи, или претстауваат нешчо оригинално, коiе се немат, ни каi србите, ни каi бугарите, као шчо iет, да речиме, со много особини на македонцките наречиiа, или нешчо коiе се имат, и каi бугарите, и каi србите, или коiе се имат само каi македонците по краишчата на нивната таткоина и каi србите, или пак по ниф и каi бугарите; и да от тиiе особини на македонците, као дел от словенцката група народи, наi многоброiни, наi распространени, обшчи за сите македонци, значит, и наi важни сет тиiе особини, со коiи македонците се одличаваат од друзите словенцки народи: по ниф македонците фактически состауваат оддел'на и самобитна словенцка народност, и ако за неа не се гоорит денеска во науката и во катаденниiот разговор; трек'о, причина на тоа игнорираiн'е и затемнуаiн'е на сашчествуаiн'ето на македонцката народност да се криiет во сашчествуаiн'ето во Македониiа името „бугари&quot; во етнографцки значаi и во експлуатираiн'ето со него от страна на бугарите. Исто така, се запознафме со произлезот на името бугарин во вид на етнографцки термин во Македониiа.

Со друзи зборои, ниiе се запознафме до сега со тоа, да состаула, состауат и да можит Македониiа да состауат от себе оддел'на етнографцка iединица.

Сега ни остаат да видиме, али она состауала, состауат и можит да состауат таква iединица во политичен однос?

Во одгоорот на тиiа прашаiн'а, ке требит да се продолжат расудуаiн'ата за народноста на македонците от тамо, каi шчо и остаифме.

Ниiе видофме, оти во Македониiа, името бугарин iет последната метаморфоза во развиiаiн'ето на нашето национално самосознааiн'е и да iет резултат на тоа политично и обшчествено положеiн'е во коiе бефме постаени од завоiуаiн'ето на Балканцкиiо полуостров от турците. На осноа на се тоа, шчо рекоф iас за историiата на националните имиiн'а коiи имаат сменуано iедно друго, као и за причините на тиiа сменуаiн'а, ке возникнат много злоупотреби. Можит, мнозина ке ме осудат, коа србофил. Можит, самите срби на него ке основаат своiите шовинистични претенциiи на Македониiа. Можит наi после, ке експлуатираат србите сето речено за изменуаiн'ето на националното ни име, за да докажат, да македонците никога немале национално самосознааiн'е и не играле никаква' самостоiна историiцка рол'а, а 'сет влизаме само, као суров материiал во државниiот организм на бугарцката или србцката држаа.&lt;ref&gt; И во овој поглед Мисирков ја антнципира блиската реалност: професорот Ј. Цвииќ токму таа теорија ја разви во своите „научни” трудови /1904-1906/, докажувајќи дека Македонците се „флотантна маса” од која може да се измесат и „Срби“ и „Бугари“ – во зависност од тоа кој ќе ги завладее.&lt;/ref&gt;

Мег'у другото такви недоразбериiи можат да се очекуваат, как от тоа, шчо iас категорично осудиф бугарцката политика во македонцкото прашаiн'е, от коiе
можат да помисл'ат да сум iас бугарофоб и србофил, исто така и од експлуататорцката тактика на балканцките словени во македонцкото питаiн'е.

Србите можат да затрубат, да сет македонците срби, iедно не сет бугари, зашчо така се викале до турцкото доiдуаiн'е на Балкан. полуостров. Исто така, можит, некоiи срби во моiите расудуаiн'а за непостоiанството на народното име каi нас, ке наiдат потврдуаiн'е на мислите на проф. Милованович, коi шчо докажуал во „Дело&quot; да требит Македониiа да се поделит мег'у балканцките држаици, зашчо не предстауала нито географцка, ни етнографцка, ни историiцка целина. .&lt;ref&gt; Мисирковава книга во многу погледи претставува и полемички спис, актуализирана дискусија по најсуштествените прашања на македонската национална индивидуалност. Овој дел од книгата всушност е полемички, аналитичен одговор на пишувањето на српскиот универзитетски професор, дипломат и државник Милован Ѓ. Миловановиќ /1863-1912/ во неговиот труд „Срби и Бугари” /„Дело”, Белград, 1898/, во кое се вели: „Ни историјата, ни етнографијата, ни географијата воопшто не му стојат на пат на решавањето на македонското прашање помеѓу Србите и Бугарите на начин што единствсно им одговара на вистинските, добро разбраните интереси и на Србите и на Бугарите, а тоа ќе рече според вистинските животни потреби на Србија и на Бугарија. И на Србите и на Бугарите за зачувувањето на својата државна самостојност, за задоволувањето на своите животни државни потреби, секогаш им бил неопходен излезот на Егејското Море”. Опасностите што ги предвидуваше Мисирков и стремежите што ги застапуваше Миловановиќ беа и реализирани: како министер претседател на српската влада М. Миловановиќ во февруари 1912 год. го потпиша договорот со Бугарија за завојување на Македонија, иако не ги дочека и резултатите од завојувачката војна.&lt;/ref&gt;

За првото ево шчо можит да се речит: македонците, сите заiедно се викале срби не поеке од педесет години, а во некоiи, и то северните делои, нека сто и сто и педесет, но не и поеке години. Името србин тогаi iет им'ало поеке државна смисл'а и по малу етнографцка. До тогаi и во турцко време го немало каi нас. И ако iет така, то не iет ли шовинистична заслепеност да ни се наврзуат сега нам на сите македонци, па и само на северните наши сонародници, наместо бугарцкото име?

За тврдеiн'ето на, проф. Милованович, да Македониiа не состауала и не состауат географцка, етнографцка и историiцка целина, за коiе, можит, некоiи ке наiдат потврдуаiн'е во моiите расудуаiн'а за изменеiн'ето на националното име каi нас, осем тоа, шчо iет речено, кога одеше зборот за прашаiн'ето, али имат во Македониiа две словенцки народности, ке речам ушче следното:

И ако iет Македониiа состаена од неколку котлоини, разграничени со високи гори, пак она во днешниiот неiн вид имат живеiано оддел'но од Бугариiа и Србиiа, или самостоiен жиот, или под друзи држаи. Тоа iет iасна докажуачка, оти неiната стрек'а не iет зависела само от Србиiа и Бугариiа, и оти високите планини шчо заобикол'уваат македонцките котлоини, ушче не сет таква опасност за заiеднични политичен жиот у нивните жители. Така Македониiа во денешниiот неiн вид до образуаiн'ето на бугарцката држаа, беше iедна полусамостоiна византиiцка област. После она цела, потпадна под Бугариiа. Кога последната падна под Византиiа, Македониiа беше слободна држаа на време и со успеф се бореше против Византиiа и имаше под себе цела денешна Србиiа. После, Македониiа потпадна под Византиiа и во течеiн'е на неколку века во разни неiни делои се дигаа востааiн'а против покорител'ката. Кога се ослободи Бугариiа и се усили држаата на Неманичите, во коiа влезе прегешниiот дел од Македониiа, т. е. денешна Србиiа, она, т. е. Македониiа во денешната неiна големина, ушче остааше византиiцка земiа, каi шчо продолжаваа да се дигаат востааiн'а против Византиiа, за коiи се бараше соiуз и покроител'ство от саседните држаи. После, цела Македониiа влезе во држаата на Неманичите. Во неiа она као да iет била привилигироана и самостоiна во натрешната политика, При крал' Волкашин, Македониiа пак као да се оддел'уат од друзите делои на Неманичеата држаа и као да се состредоточуат около него. Во царуаiн'ето на Крали Марко, она сосем се оддел'уат од србцките земiи и се постаат во особен однос кон турцко-србцките односи и воiни. Во турцко време, она iет на истите осноаiн'а под турцкото владичество. После Берлинцкиiот догоор она iет сама од сите друзи iужнословенцки земiи под Турцко и веке живит таков оддел'ен жиот поеке од 25 години.

Во тоi згорен поглед на историiцките собитиiа н'а Македониiа, се видит, оти горе-долу у сите македонцки котлоини iет iедна и иста историiцка судба, горедолу сите нивни жители имаат особен, одделен историiцки жиот, не ретко самостоiен или пак, закл'учуат во себе обшча борба за политична слободиiа. Ако се приiимит на вид, оти таiа обшча историiцка судба, тиiе обшчи политични борби и самостоiниiот политичен жиот iет удел на iедно исто словенцко населеiн'е и на iеден и исти народ, то ке бидит iасно, оти, тврдеiн'ето да Македониiа не состауала географцка, етнографцка и историiцка целина iет осноано не на деiствител'носта, а на србцките есапи за Македониiа.

Тоi згорен поглед на историiата на Македониiа ми се чинит, не само да покажуат, да ниiе македонците имаме своiа историiа и да сме народ, судбите на коi шчо се разиiале во врска со судбите на друзите саседни нам народи, но и да имат во нашата историiа много самобитно и своiеобразно, као шчо iет да речиме самостоiната Охридцка архиепископиiа, со неiното работеiн'е на полето на народното просветуаiн'е. Исто така тоi историiцки поглед покажуат, да готоо во сите времиiн'а се забележуат силно работеiн'е на народниiо дух на културно-историiцка осноа, резултата на коiа се iауват образуаiн'е на силна македонцка држаа од цар Самуил и богата народна литература.

А ако Македониiа до сега со мали исклу'чеiн'а се iет развиiала оддел'но од Бугариiа и Србиiа, то она можит да чинит и за однапред, ушче поеке, шчо пропагандите: бугарцка и србцка употребуваат сите и дозволени и не дозволени стретства да искоренат во нашиiот народен жиот се самобитно, се чисто македонцко. Самосталното политично развиiаiн'е на Македониiа iет необходност, као нешчо, без коiе ниiе не ке располагаме со доста стретства да се бориме со пропагандите за сочувуаiн'е од ниф нашата национална самобитност.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>tu9qbg8xu7qs50vg7cwxmld7t5jext2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Неколку зборои за македонцкиiот литературен iазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1645</id>
    <revision>
      <id>5099</id>
      <parentid>4152</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:46:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5099</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49774" sha1="equq1uc1h0v2ilc1cqpt6jvezx9s7mf" xml:space="preserve">Во четирите горни статиiи на оваа книга iас сакаф да обрнам погледите на моiите сонародници на нуждата од iедно корено изменуаiн'е на досегашниiот процес на нашето дуовно развиiаiн'е, као и на тоа да моiите возгледи во тоi случаi не сет нешчо ноо и безосновно, а сет само чекор напред во досегашното развиiаiн'е на нашето национално самосознаiн'е и да сет затоа сосем природни и осноателзни. 

Се разбират, оти во iедна мала книга, као шчо iет оваа моiата, не се можат подробно да се разгледаат сите задирнати прашаiн'а. За секоiе од ниф би се можела да напишт по iедна цела книга. Но сега за сега от таквиiа подробни разгледуаiн'а за задирнатите питаiн'а се немат ушче голема и неотложна нужда; за тоа требаше за сите од ниф да се кажит по неколку зборои, зашчо они iедно без друго сет неiасни и неразбирливи. Осем разгледуаiн'ето на сите задирнати прашаiн'а, за да бидит iасно поiауаiн'ето , на книгата, сега ке требит да се кажит неколку зборои за своiевременоста на книгата и нашиiот литературен iазик. 

Мнозина, можит, к'е речат, оти вистина арно iет чоек да се позамислит над прашаiн'ата, задирнати во таiа книга, но сега ушче не му iет времето. Со оваа книга, ке речат они, се носит раздор и разiединуаiн'е мег'у нас, на место соiединуаiн'ето, коiе сега за сега ни iет така нужно. За македонцка народност, македонцка литература и литературен iазик ниiе ке мо жиме да му мислиме само, кога к'е заживеiеме iеднаш слободен политичен живот; а до тогаi нам ни требит, ниiе да сме соiединени и да остаиме на страна националното прашаiн'е. 

На тоа iас можам да одгоорам само ово: по моiето мислеiн'е, сегашните, т.е. мiурштегцките реформи сет максимум, шчо можа да ископчит од Европа револуциiата. Револуциiата на пролет ке бидит наi глупаото, шчо можиме ниiе да напраиме. Со револуциiата на пролет ке се користат само нашите неприiатели, коiи си имаат само есапи, противни на нашите национални интереси. Револуциiата на пролет само ке ни унишчит совршено нас и ке унишчит плодоите, добиiени од неiа до сега, оти она ке бидит напраена не против Турцко, а против него и Реформаторцките Сили, и оти тоа ке бидит не по наши есапи, а по есапите на некоiа Голема Сила и некоiи мали балканцки држаiи, коiи ке не натераат нас да се дигниме, а после ке не остаат на стред пат; наi после, оти ниiе, ако против сите аргументи на здравиiот омисл пак подигниме востааiн'е, ке бидиме само осноа на дипломатцка борба мег'у реформаторцките држаи и некоiа трек'а, коiа борба ке се свршит само [со] нашето поништуаiн'е. За тоа ниiе, требит, да се откажиме от секоiа мисл'а за револуциiа на пролет, ушче поеке, шчо реформите ке се воведат, зашчо со ниф iет врзана честта на две Големи Сили, коiи сет во стаiн'е да постаат се на своiето, - и да се зафатиме за ноа т.е. културна борба, во коiа прво место ке требит да зимат прашаiн'ето за нашата народност и нашето национално-религиозно развиiаiн'е. Значит, истом сега му iет времето да се мислит за iазико наш, нашата национална литература и восггитааiн'е во национален дух. Сега настапуат време за интерес со националнорелигиозни прашаiн'а. 

Тоi интерес малу iет задоцнел, но от тоа ушче неследуат, да он си немат сега место мег'у нас и да можит да ни напакостит. 

Ако сме логични, то требит да признаiиме, оти автономиiата на Македониiа, за коiа до сега револуционерите се бореа, имат смисл'а само во тоi случаi, ако револуционерите согледуваа во нашиiот народ таквиiа качества и особини, коiи се немаат у друзите балканцки народи, а сет само наша характерна црта. Само согледуаiн'ето.на тиiе своiеобразни црти во характерот, нравите, ооичаiите, жиотот, предаiн'ата и iазикот на нашиiот народ iет важна причина да сме ниiе против делеiн'ето на нашата таткоина и за неiната автономиiа, зашчо дележот ке ни искоренит се шчо ни iет мило и ке ни наврзит много противно нешчо на нашиiот народен дух. Само оддел'ното македонцко национално самосознааiн'е каi нас ни даат морално прао, да се бориме против бараiн'ето на малите балканцки држаи, да се разделит нашата таткоина, и да се бориме против пропагандите, шчо готват почва за дележ. А ако не можит да се добиiет автономиiа, требит ли ниiе равнодушно да гледаме на работаiн'ето на пропагандите и да се бориме со iедно ноо течеiн'е, шчо iет напраено само против ниф, за тоа само, шчо тоа течеiн'е ке ослабело наi силната пропаганда? Никак не, зашчо ни iедна пропаганда, колку и да iет она силна, не можит да ни даит тоа, шчо очекуаме ниiе од неiа. Сите пропаганди сет .пропаганди само на своiи, но никак не и на наши интереси, и од ниф никогаш немало нишчо особено за народот. Спасеiн'ето от пропагандите никоi пат не ке ни доiдит, зашчо, ако iет денеска iедна по силна, утре к'е се чинит и другата таква, а првата ке ослабнит. Пропагандите само наi после можат да достигнат краiната своiа цел'а - дележот, коiе не го сакаат и тиiе, шчо сет против националниiот сепаратизм. Значит, последниiот не iет неуместен во сегашните прилики, и можит да ни даит само арни плодои, но не и да ни напакостит. 

Iедно си имат местото националниiот сепаратргам, то требит да се проiавит он во милоста кон се шчо iет народно, и на прво мсето, во милоста кон народниiот iазик. 

Iазикот iет средство, со коiе ниiе познааме, шчо мислит, шчо осек'ат и шчо сакат нашиiот собеседник. Во iазикот се имаат оддел'ни гласовни знакои или зборои за сите мисли, осек'аiн'а и сакаiн'а на iеден чоек, затоа iазикот на iеден народ iет негоо дуовно богатство и наследство, во коiе се закл'учуваат, отпечатениво гласовни знакои или зборои, сите народни мисли, осек'аiн'а и сакаiн'а, со коiи имат живено и живит iеден народ и коiи се предаваат, као нешчо свето от iедно поколеiн'е на друго. Да сочуат некоi своiот народен iазик и да го бранит као светиiн'а, значит, да останит он верен на дуот на своiите предедовци и да уважаат се, шчо имаат они напраено за своiето потомство Да се откажит чоек от своiо народен iазик значит, да се откажит он и од народниiот дух Со тоа само се обiаснуат сакаiн'ето и усилиiата на покорителите, да напраат покорените, да се откажат от своiот iазик и да изучат на негоо место нивниiот; исто така со тоа се обiаснуат упортството на покорените народи да сочуваат сето своiе духовно народно наследство, а особито iазикот.

Таква милост кон нашиiо народен iазик требит да имаме и ниiе, ако сакаме да останиме верни на дуот на нашите предедовци. Милоста кон народниiо iазик iет наш долг и наше прао. Ниiе сме должни да милуаме нашиiот iазик, зашчо тоi iет наш, исто така, као шчо ни iет наша таткоината ни. Првите гласои шчо и имаме чуено, сет гласоите на нашите татковци и маiки, гласоите и збороите на нивниiот народен iазик. Преко ниф ниiе добифме нашата прва дуовна храна, зашчо со ниф се осмисл'уаше се, шчо видефме со нашите очи. Со народниiот iазик ниiе осво iуаме психологиiата на нашите татковци и предедовци: и се чиниме нивни дуовни последници, као шчо сме со снагата нивни телесни продолжаачи. Ако се односуаме со презреiн'е кон народниiот наш iазик, ниiе само враiк'аме со неблагодарност на нашите родители за сето нивно дуовно гледаiн'е и воспитаiн'е. Ниiе имаме и прао, осем долгот, да браниме нашиiот iазик и тоа прао ни iет свешчено. Секоi, коi шчо напаг'ат на нашиiот iазик, ни iет исто таков наш неприiател', као и нападачот на нашата вера. Верата и iазикот, тоа сет душата на iеден народ, со изменуаiн'ето на коiи, iеден народ праит коренен душевен нреврат: он се откажуат от се прег'ешно и земат со ноо. Тоi коренен преврат, ако стаат постепено во течеiн'е на цели векои, не iет опасен, зашчо iедни делои од него се односуваат до iедни поколеiн'а, друзи до друзи поколеiн'а, така да iедни делои преминаваат по наследство, као народно наследиiе, и само некоiи сет нои. Тоi коренен преврат не iет опасен само, ако iет резултат на самостоiното развиiаiн'е на народот. 

Но, ако iеден народ изменуат своiот iазик и своiата вера во iедно касо времо и под силно чуздо влиiаiн'е, сам без сознааiн'е однесуаiк'и се кон таiа измеиа, то он се откажуат от сам себе и от негоите интереси и предаат и себе и ниф на iеден по силен народ, коi шчо ке постапит со него и ниф, како шчо ке му се заблагорасудит. Значит, да се откажит iеден народ от своiот iазик, се велит, да се откажит он и от сам себе и своiите интереси; се велит, да престанит да гледат на себе со своiи очи, да судит за себе и за друзите со своiот ум и разум, а да чекат укажаiн'е за се от страна. iеден народ, коi шчо изгубил своiот iазик, мiасат на iеден чоек, коi шчо изгубил патот и не знаiит ст каi идит и каi одит, и коi шчо не знаiит, зашчо одит вамо а не онамо или тамо. Колко во по скоро време iеден народ изменуат сзоiот iазик, толко по опасно и отчаiано iет негоото положеiн'е. 

Опаснсста, коiа угрожаат на нашиiот народ и негоите интереси от страна на пропагандите, коiи шчо употребуваат сите и дозволени и недозволени средства, за да исчистат од Македониiа нашиiот iазик и со него нашите дуовни интереси и да насадат на нив но место нивните iазици со нивни интереси, не само не задолжуат нас, но и ни даат полно прао да употребиме сите и дозволени и недозволени стредства, за да сочуаме нашиiот народен iазик, и со него нашите народни интереси. При тоа ниiе не сакаме туг'о, а си браниме своiето.

iазикот iет акустичен резултат од физиолошко работеiн'е на органите на чоечката реча, на коi шчо му се приписуат извесно змачеiн'е; Главните елементи на iазикот или чоечката реча сет: органите на речата, нивното физиолошко работеiн'е, слуот, псиолошкото восприiимаiн'е на физиолошкото работеiн'е на органите преко слуот, и присоiединуаiн'ето кон восприiиманиiот резултат на физиолошкото раiботеiн'е на органите на речата или гласот, или зборот, некоiе значеiн'е. Значит, iазикот главно iет физиолошко-психолошка способност на чоека, и као таква зависит от се тоа, шчо праит да се менит чоек, т.е. со развиiаiн'ето на iеден чоек и iеден народ се развиiат и негоиiот iазик, со нивното опаг'аiн'е опаг'ат и нивниiот iазик. Чоек се менит во време и пространство: исто така се менит и негоиiот iазик. Променеiн'ата во iазикот на iеден народ во време состауваат историiата на iазикот на тоi народ, а променеiн'ата негои во пространство составуваат негоите современи вариациiи или диiалекти, поддиiалекти, гоори, подгоори и пр. 

Секоi народен iазик имат своiа историiа и своiи современи вариации или диiалекти, поддиiалекти и пр. Своiа историiа и вариации имат и нашиiот iазик. По таiа историiа можит да се изучит, како сегашните вариации се добиiа от по стари и последните од iеден обшч македонцки iазик, а тоi од iедна iужнословенцка група и пр. Исто така по неiа можит да се проследит на коiа вариациiа, или на коi диалект; во коiе време имало по голема литература. 

Историiата, како на нашиiот, исто така и на друзите iазици, ни покажуат, оти секоi диалект, поддиалект, гоор и подгоор, можит да се употребуат во литературни произведеiн'а. Таiа привилегиiа на iеден диалект, поддиалект и пр. - да бидит орган на литературна реча - по учеiн'ето на историiата на iазиците, се даат ним, не по некакви особени естетични преимушчества, а по чисто практични причини, т.е. по стечеiн'ето на историко-културните прилики. Тиiе прилики денеска подигаат iедно наречиiе на сте пен на литературен iазик, утре друго и пр. Историско-културните прилики во создааiн'ето на литературни iазици господствуваа секоаш, господствуваат они и сега. Благодареiн'е ним во наi ноо време се откажафме да си избериме iедно од нашите наречиiа за наш обшч литературен iазик, а наместо тоа зедофме да се учиме и да пишиме на туг'ите саседни iазици, наi поеке на бугарцкиiот.&lt;ref&gt; „Најновото време”, според Мисирков, е времето кога во Македонија туѓите литературни јазици почнуваат да навлегуваат во служба на литературни. Тој смета дека Македонците како литературен јазик си го имале старословенскиот – сe до половината на минатиот век, иако грчкиот во многу области веќе беше почнал да го заместува. Историски факт е дека се до 60-тите години на XIX век македонскиот јазик, па дури и со извесни учебници на „македонското наречје”, се употребува во приватните и во општинските училишта во Македонија. Настапот на пропагандите го одбележува и навлегувањето на туѓите литературни јазици сред нашиот народ. Не е точно, меѓутоа, дека народот се откажал од создавањето свој литературен јазик. Мисирков бездруго со право бил револтиран од практиката на ТМОРО што се служела со бугарскиот литературен збор во својата дејност, како и од активноста на некои егзархиски учители што толку ревносно го воведувале тој јазик во македонските средини.&lt;/ref&gt;  Благодареiн'е на приликите сега ниiе си избираме за обшч литературен iазик, централното македонцко, т.е. Велешко-Прилепцко-Битол'цко-Охридцко наречиiе. .&lt;ref&gt; Веројатно затоа што Охрид тешко може да се нарече централен град дури и во тогашна Македонија, Мисирков многу често зборува само за „велешко-прилепско-битолското наречје” како основа на македонскиот литературен јазик. Но по две години, согледувајќи ја историската важност на Охрид за Македонија, тој во поголема мерка ќе се потпре и врз карактеристиките на охридскиот говор. Тоа нашло одраз и во фонетиката и во морфологијата на јазикот во сп. „Вардар”, па затоа е дополнета и азбуката со уште една буква /a /, што ја употребува на местото на старата тврда носовка /?/, со факултативен изговор, сиоред рефлексот во разните наши народни говори.&lt;/ref&gt; 

Коiи сет тиiе историiцко-културни прилики, шчо не застауваат: прво, да си создааме своi литературен iазик и второ, да избираме имено центарлното наречиiе? 

Ето коiи. 

Ниiе видофме колку сет народните интереси тесно врзани со iазикот, а последниiот со характерот и дуот народен. Ниiе видиме сета, оти три национални и религиозни пропаганди во нашата таткоина се борат iедна против друга&lt;ref&gt; Мисирков ги зема овде само бугарската, српската и грчката националистичка пропаганда, додека романската ја исклучува. Посебниот карактер на романската пропаганда се потврди и од блиските настани со настапот на оружената четничка акција на пропагандите, кога романската, како пропаганда на земја што нема заедничка гранична линија со Македонија, во таа форма главно и не се изрази.&lt;/ref&gt; и сите заiедно се борат против нас и нашите интереси, сакаiки да им нанесат смртен удар и да си и потчинат под себе, зимаiки, со таiа цел'а религиозното и сколиiцжо работеiн'е каi нас, во своiи раци преко црквата и сколиiата за да нанесат смртен удар на нашата народност, ни налагаат на нас нивниiот, наместо нашиiот iазик. Народните интереси ни налагаат за да и зашчитиме ниф, да браниме нашиiот iазик од пропагандите. Тоа бранеiн'е ке бидит уопешно и ке размрсит сите планои на пропагандите, ако бидит задружно и обшчо. А за да бидит такво, требит со обшчо согласиiе да се изберит iедно наречиiе за обшч македонцки литературен iазик. .&lt;ref&gt; Ова барање писмено го истакна уште самоукиот ѕидар, комита, литератор, граматичар и историчар Ѓорѓија М. Пулевски: „...треба да се соберат од сите напред речени народности по 4-5 учени луѓе што го познаваат мајчиниот јазик чисто. И тие луѓе да изработат една граматика што им одговара на севернословенските народности, па да остане како света книга за сите училишта, а и за пишување други книги“ /1875/&lt;/ref&gt; Согласиiе ке имат, ми се чинит, само ако секоi од нас праит избор не по некакви естетични сообразуаiн'а и не по чисто местни причини, а од гледишче на обшчите интереси. Последните пак налагаат: перифериiцките наречиiа, да отстапат место на централното. Како шчо во iедна држаа се имат држаен центр, коi шчо наi арно iет да се насг'ат во стредината на држаата и кон коi шчо се собираат сите конци од државниiот жиот, исто така и во iазиковните или области от сродни наречиiа требит да се имат iеден центр, коi шчо по значеiн'ето негоо требит да се односуат кон перифериiцките наречиiа и гоори, као шчо се односуат центрот и столицата на држаат кон краiните окрази и околиiи. Около централното наречиiе требит да се групираат сите наши научни и литературни сили, за да го очистат и обогатат со сокроишча од друзите македонцки наречиiа и да создадат од него iеден убав литературен iазик. На него требит да се создадит iедна богата сколиiцка, научна и убаа литература, за да можит преко ниф да се раширит низ цела Македониiа во вид на литературен iазик, коi шчо ке изместит од неiа пропагандцките iазици. А заiедно со изместуаiн'ето на пропагандцките iазици и со создааiн'ето наш литературен iазик, се изместуваат од Македониiа и интересите на балканцките држаици и нивното место ке го застапат создадените со iазикот македонцки интереси. 

И така, користа, шчо ке ни iа даит нашиiот обшч литературен iазик, ни служит за мерило при избираiн'е наречиiа за таiа цел'а, и она iет главниiот фактор при создааiн'ето на нашиiот нов литературен iазик. При возвишааiн'ето на iедно наречиiе на степен на литературен iазик, никога немаат играно важна рол'а негоите естетични своiства. Тоа iет iедно, зашчо практичните сообразуаiн'а зимаат врф над естетичните, а друго, зашчо последните сет односител'ни и поеке субiективни. По таiа причина, по убаи се чинат на чоека готоо само тиiе наречиiа и гоори, што и слушат он или и имат слушано по често. За тоа и не можит да се зборит за естетичност во iазикот, диалектите и гоорите.

Значит, iеден македонец од источна, или северна, или iужна, или западна Македониiа немат прао да се противит да бидит избрано централното македонцко наречиiе за литературен iазик само зато, шчо не им се чинело убао. Немаат прао они да протестираат против централното наречиiе и за тоа„ шчо iет оно централно као и зашчо изборот се праит по практични соображеiн'а.

Сега да видиме, али избираiн'ето на централното наречиiе за литературен iазик се оправдаат от практично гледишче? 

Битол'а се избират за резиденциiа на Генералниiот Инспектор за Македониiа и негоите советници - цивилни агенти. Она се обрак'ат во престолнина за Македониiа. Таiа ноа престолнина не iет далеку от старите: Преспа и Прилеп, и од седалишчето на до неодамна автокефалниiот Оридцки Архиепископ. Значит, централното наречiие имат зад себе, така да се речит, историiцки праа. Последните се основаат и на негоото централно положениiе, коiе iет, како во географцки, така и во етнографцки однос. Централен град во Македониiа ни iет Велес. От тоi центр географцки, ниiе само мало се оддалечуаме, идеiки преко Прилеп кон Битол'а и Орид. Таков праец при оддалечуаiн'ето од географцкиiот центр се обiаснуат со тоа, оти тиiе краiишта сет от по големо историiцко значеiн'е за Македониiа, а од друга, сет по оддалечени и от србцкиiот и бугарцкиiот iазикои центри, состауаiки от себе македонцки iазиков центр. И вистина диалектот Велешко-Прилепцко-Битол'цко-Оридцки iет iатката на македонцкиiот iазик, зашчо на запад од него iет Дебранцкиiот (рока), на iуг - Костурцкиiот (ронка), на исток - источниiот или Солунцкиiот (ргка) и на север - Скопцкиiот или северниiот (рука). 

Создааiн'ето литературен iазик iет дуовна потребност каi нас, со коiа се мислит да се клаит краi на злоупотребите на пропагандите со нашите интереси, и со коiа требит да се создаит своi литературен и научен центр, за да се немат нужда од Белград и Софиiа. А та тешка задак'а ке се достигнит само, ако македонецот от северна Македониiа подаит рака на своiот брат од iужна Македониiа, и македонецот од источна Македониiа подаит рака на тоi од западна. Подадените раци к'е се прекрстат около Прилеп -Битол'а . 

И така: стремеiн'ето на македонците да создадат своi културен центар; тоа шчо сега Битол'а се чинит престолнина на Македониiа; шчо Битол'а, Орид, Прилеп сет историiцки места за македонците; као и тоа, шчо состауваат они географцки и iазичен центр; сите заiедно праат да се приiимит, као обшч македонцки литературен iазик, централното македонцко наречиiе. 

Откако се изберит наречиiето, коiе имат да бидит македонцки литературен iазик, ке требит да се разгледат и прашаiн'ето за македонцкиiот праопис. 

За праописот као и за праецот на нашето културно развиiаiн'е ке требит тука да се напраат неколку забелешки. Праописот на iеден iазик, као и изработуаiн'ето на iеден литературен iазик можит да идит постепено и полусознател'но. iеден чоек од iеден народ, шчо немат пиоменост, можит да изучит азбуката од iеден народ по културен од негоиiот. Тоi чоек можит да употребуат туг'ата азбука и за гласои од негоиiот iазик, или да изложит своiите мисли со помок'та на туг'а азбука. Но ако во негоиiот iазик се имаат гласои, коiи се немаат во iазикот, от коi шчо се позаiмуат азбуката, тогаi позаiмуачот на туг'ата азбука ке напраит некоiи изменеiн'а и дополнеiн'а во неiа, со коiи ке бидит означена разликата во гласоите мег'у двата iазика. Таiа позаiмена и преработена азбука се предаат от колено на колено и со предаiн'ето се се изменуат и се дотеруат до своiствата на iазикот на позаiмуачите. Така постепено и неосетно се изработуваат азбуките у по некултурните народи од додир со по културни народи. Но таква постепеност имат место,ако два саседни народи сет во не iеднакви политични прилики, ке се речит, iедниiот, т.е. по културниiот народ гооподаруат, а другиiот, по некултурниiот народ iет заробен, или наi малу немат полна политична слободиiа. Но инак одат работите, ако двата народи имат своiи држаи. Во таков случаi позаiмуаiн'ата, особено културните, биваат по сознател'но и по скоро. Така рисiанството и писменоста каi нас македанците се имат зафатено наi рано от сите словенцки народи. Они се распространуваа со векои и идеа одоздолу на горе. За тоа во историiата нишчо не се зборуат за покрстуаiн'ето на нашиiот народ. Но со покрстуаiн'ето секоi пат имат идено и писменоста. Со замолчуаiн'ето на нашето покрстуаiн'е се замолчуат и процесот на образуаiн'ето на нашата пиеменост. 

И така нашето дуовно препородуаiн'е и просветеiн'ето каi нас, па и изработуаiн'ето на нашата писменост, заради географцките и историiцки прилики, имаат земено во првата ил'адогодишнина по Р. Хр. инаков ход, а у друзите праославни словени инаков. Каi нас тоа се извршуат постепено и незабележано, каi ниф брзо и со извесна тенденциiа. 

От турцкото завоiуваiн'е на Балканцкиiот полуостров стана iедна премена. Турцкото господство ни пресече сите врски со нашата старина. Наi тешко се отрази оно на Македониiа, као централна провинциiа, па затоа во тоа време, кога у друзите праославни словени постепено се изработуаше писмениот iазик и праописот, ниiе се поеке се обезличаафме и готоо сосем се откажафме од нашиiот iазик, као орган на литературна реча. Од време на време во течеiн'е на цел XIX век ниiе имаме опитуачки да се пишит на македонцки, но зарди некоiи историiцки причини тиiе опитуачки не се овенчаа со успеф, каков би можело да се очекуат од ниф. 

Литературните опитуачки на македонцките писачи во XIX век немаа за жалост таков значаi, да задобиiат последуачи, затоа, ако и сега во XX в. видиме некоiи опитуачки да се пишит на македонцки, то тоа се не праит сознател'но и од некакви патриотични влечеiн'а и цели, а само за забаа.&lt;ref&gt; Незадоволството на Мисирков од „македонските пишувачи” од XIX и почетокот на XX век може и да се разбере, но несфатливо е како не можел да ја согледа појавата барем на еден В. Чернодрински, чии дела беа печатени или претставувани на сцената и пред напишувањето на книгата „За македонцките работи”, додека самиот Мисирков беше негов личен познаник. Исто така, токму во тоа време во Софија се печатеше и драмата на М. Цепенков, а во репертоарот на Театралната трупа на Чернодрински се наоѓаа и драмските текстови на А. Страшимиров и Д. Хаџидинев.&lt;/ref&gt; Во тоа се состоит разликата во нашето, т.е. македонцкото дуовно-национално возродуаiн'е, от тоа на друзите праославни словенцки народи, со друзи зборои: као шчо по напред ниiе постепено и први се просветуафме со рисiанство и со писмо, а друзите словени - после нас и на брзо, така пак сега, во тоа време, кога сите праославни словени лостепено си изработиiа своiи литературни iазици, своiи богати литератури и постепено изработени праописи, ниiе остааме назад от сите, туку речи, без литературни традициiи, не затоа, што и немаме, а зашчо заборааме своiето, изучааiки туг'ето. 

Ниiе сега со брзина ке требит да разработиме нашиiот литературен iазик, да устаноиме нашиiот праопис и да создадиме iедна наша литература, коiа ке одгоарат на сите наши нужди. Со нашето сегашно национално возродуаiн'е ниiе се протиостааме на друзите праославни, словени, као шчо се протиостаафме и напред: тогаi бефме први во дуовното препородуаiн'е, коiе каi нас беше бавно, а каi ниф скоро, сега наопако; тогаi они нас сакаа да не достигнат и работеа со извесна тенденциiа и брзина, сега наопаку. 

Во зависност от тоа, како се имат развиiано iеден народ и негоиiот iазик. и праописот можит да бидит различен. Ако iеден народ само постепено си изработуат своiето писмо и нето го преработуат и притоа во негоата историiа се немаат таквиiа собитиiа, шчо iа преполоуваат и праат цела пропаст мег'у iедната, т.е. старата и другата или ноата неiна полоина, - писмениiот iазик и праописот содржаат во себе много таквиiа особини, коiи немаат реална вредност во гласоите на сегашното стаiн'е на iазикот. Но, ако во историiата на културното развиiаiн'е на iеден народ се имаат два периода, мег'у коiи се имат iеден, као треки, но коi шчо iет период од застоi и iет као непрелазна стена мег'у ниф, - тогаi во новиiот период на развиiаiн'ето на националното самосознааiн'е имаме препорадуаiн'е на народниiот дух, коiе стаат вистина на стара осноа, но во него влиiаат много нои начела, согласно со дуот на времето и со специалните потреби на народниiот жиот и негоите проiауаiн'а.&lt;ref&gt; Мисирковата поделба на нашиот литературноисториски развиток на три периода не е без основа, особено ако се има предвид целта и времето на периодизацијата: првиот период го претставува времето до појавата на националистичките пропаганди во Македонија и до задушувањето на употребата на старословенскиот како литературен јазик; вториот - времето на националистичките пропаганди (до појавата на книгава, 1903), кога се воведуваат туѓите јазици во Македонија како литературни, период што е како „непреодна стена” помеѓу претходниот и новиот што тој го очекуваше со реформирањето на Македонија и со воведувањето на македонскиот јазик како литературен за сите Македонци, изграден врз основа на резултатите од развитокот на современите народни говори, коешто го смета како трет период што го наречува „преродба”.&lt;/ref&gt; Тоа препородуаiн'е се одбележуат и во книжниiот iазик и праописот: како iедниiо, така и другиiот сет горе долу слободни од некоiи традициiи, коiи не сет согласни со современото стаiн'е на разгоорниiот iазик.

И така историiата на културното развизаiн'е на народите, согласно со неiниот ход, содеiствуват: или на чисто етимологиiцки или историiцки праопис, или на бркан - етимологиiцко-фонетичен или историiцко-фонетичен, или наi после на чисто фонетичен праопис. Трите вида от праопис зависат от по големата или по малата приврзаност кон старото или ноото стаiн'е на iеден разтоорен или литературен iазик. iедеiн'от от трите праописа се усвоiуат за iеден литературен iазик у iеден народ, шчо се возродуат, главно во зависност от та тенденциiа, шчо госпоствуат при народното возродуаiн'е. 

iедно iет така, то и нашиiот праопис и праецот на нашиiот литературен iазик ке требит да бидат во полна зависност од та тенденциiа, коiа ке не раководит нас при нашето национално возродуаiн'е. Каква можит да бидит таiа тенденциiа се видит от таiа книга. Но iас ке си дозвол'ам да повторам. Она iет: прво, Македониiа да се неутралисат за Бугариiа и Србиiа и да се оддалечит iеднакво од двете држаи и друго, она требит да се обiединит на iазична осноа. Тиiе принципи ке ракоодат изработуаiн'ето на литературниiот наш iазик; они ке ракоодат и праописот. На тиiе два принципа одгоарат: 1, Прилепцко-Битол'цкото наречиiе за литературен iазик, као iеднакво далеко и от србцкиiот и бугарцкиiот iазици, и централно во Македониiа. 2, фонетичниiот праопис со употребените во таiа книга писмени знакои и со мали отстапки на етимологиiата и 3, речничниiот материiал да iет собраiн'е от сите македонцки наречиiа.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>equq1uc1h0v2ilc1cqpt6jvezx9s7mf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:DIRMARK</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1647</id>
    <revision>
      <id>4138</id>
      <timestamp>2006-03-30T02:04:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gangleri</username>
        <id>26</id>
      </contributor>
      <comment>please protect this page against moves and edits - please read [[commons:Template talk:DIRMARK]]</comment>
      <origin>4138</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5" sha1="b0a7zqpzxc7zbz6xj15oyjhu21h74q1" xml:space="preserve">&amp;lrm;</text>
      <sha1>b0a7zqpzxc7zbz6xj15oyjhu21h74q1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Wikivar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1648</id>
    <revision>
      <id>10546</id>
      <parentid>4139</parentid>
      <timestamp>2017-02-04T07:56:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ah3kal</username>
        <id>1847</id>
      </contributor>
      <comment>fixing per https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy</comment>
      <origin>10546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13362" sha1="bwqxpd92u8gg3csmaaqdn6d1gr1joe9" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;font id=&quot;top&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[{{SERVER}}{{localurl:template:wikivar|action=purge}} purge] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}] &amp;nbsp; [[meta:template:wikivar|meta:]] [[commons:template:wikivar|commons:]] [[&lt;!--- b: ---&gt;template:wikivar|b:]] [[n:template:wikivar|n:]] [[q:template:wikivar|q:]] [[s:template:wikivar|s:]] [[wikt:template:wikivar|wikt:]] [[w:template:wikivar|w:]]&lt;br /&gt;[http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/Language.php?view=markup $wgMagicWordsEn at CVS Language.php] &amp;nbsp; [[meta:help:Variable|meta:help:Variable]], [[meta:Global variables|meta:Global variables]]&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;&lt;/center&gt;

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;80%&quot; valign=&quot;top&quot; height=&quot;38&quot;
!method a
!method b
!generates
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;common_namespaces&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[[#top|&amp;uarr;]] common namespaces [-2 - 15] / used at all &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://www.mediawiki.org/ MediaWiki]&lt;/span&gt; projects [[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_-2&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:-2}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Media}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:-2}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_-1&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:-1}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Special}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:-1}}
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;&lt;font id=&quot;ns_0&quot; &gt;&lt;/font&gt;[[#top|&amp;uarr;]] (Main) &amp;ndash; [[MediaWiki:Blanknamespace]] &amp;ndash; {{DIRMARK}}&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;'''{{MediaWiki:Blanknamespace}}'''&lt;/span&gt; [[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_1&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:1}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:1}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_2&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:2}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:User}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:2}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_3&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:3}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:User_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:3}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_4&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:4}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Project}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:4}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_5&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:5}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Project_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:5}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_6&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:6}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Image}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:6}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_7&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:7}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Image_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:7}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_8&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:8}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:MediaWiki}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:8}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_9&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:9}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:MediaWiki_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:9}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_10&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:10}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Template}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:10}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_11&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:11}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Template_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:11}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_12&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:12}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Help}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:12}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_13&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:13}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Help_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:13}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_14&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:14}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Category}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:14}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_15&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:15}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Category_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:15}}
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;reserved_namespaces&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[[#top|&amp;uarr;]] reserved namespaces [[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_16&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:16}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:16}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_17&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:17}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:17}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_98&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:98}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:98}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_99&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:99}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:99}}
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;custom_namespaces&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[[#top|&amp;uarr;]] custom namespaces [[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_100&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:100}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:100}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_101&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:101}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:101}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_102&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:102}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:102}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_103&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:103}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:103}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_104&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:104}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:104}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_105&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:105}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:105}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_106&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:106}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:106}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_107&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:107}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:107}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_121&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:121}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:121}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_122&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:122}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:122}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_127&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:127}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:127}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_128&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:128}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:128}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_2147483646&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:2147483646}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:2147483646}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_2147483647&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:2147483647}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:2147483647}}
&lt;!---
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;ns_2147483648&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{ns:2147483648}}&lt;/nowiki&gt;
|| &amp;nbsp; || align=&quot;center&quot; | &amp;nbsp;{{ns:2147483648}}
---&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;variables&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[[#top|&amp;uarr;]] variables [[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTDAY&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTDAY}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTDAY}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTDAY2&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTDAY2}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTDAY2}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTDAYNAME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTDAYNAME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTDAYNAME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTDOW&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTDOW}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTDOW}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTMONTH&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTH}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTMONTH}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTMONTHABBREV&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHABBREV}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTMONTHABBREV}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTMONTHNAME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHNAME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTMONTHNAME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTMONTHNAMEGEN&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTTIME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTTIME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTTIME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTWEEK&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTWEEK}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTWEEK}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;CURRENTYEAR&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{CURRENTYEAR}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{CURRENTYEAR}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;FULLPAGENAME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{FULLPAGENAME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{FULLPAGENAME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;FULLPAGENAMEE&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{FULLPAGENAMEE}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;{{FULLPAGENAMEE}}&lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;small&gt;[[#1|1]]&lt;/small&gt;&lt;/sup&gt;&amp;lrm;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;NAMESPACE&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{NAMESPACE}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{NAMESPACE}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;NAMESPACEE&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{NAMESPACEE}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;{{NAMESPACEE}}&lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;small&gt;[[#1|1]]&lt;/small&gt;&lt;/sup&gt;&amp;lrm;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;NUMBEROFARTICLES&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{NUMBEROFARTICLES}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{NUMBEROFARTICLES}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;NUMBEROFFILES&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{NUMBEROFFILES}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{NUMBEROFFILES}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;PAGENAME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{PAGENAME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{PAGENAME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;PAGENAMEE&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{PAGENAMEE}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;{{PAGENAMEE}}&lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;small&gt;[[#1|1]]&lt;/small&gt;&lt;/sup&gt;&amp;lrm;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;SCRIPTPATH&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{SCRIPTPATH}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;{{SCRIPTPATH}}&lt;/span&gt; &lt;sup&gt;&lt;small&gt;[[#1|1]]&lt;/small&gt;&lt;/sup&gt;&amp;lrm;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;SERVER&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{SERVER}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{SERVER}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;SERVERNAME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{SERVERNAME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{SERVERNAME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;SITENAME&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{SITENAME}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{SITENAME}}
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;predefined_templates&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[[#top|&amp;uarr;]] predefined templates [[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;FULLURL&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{FULLURL:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;FULLURLE&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{FULLURLE:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;GRAMMAR&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{GRAMMAR:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[template:wikivar/GRAMMAR|GRAMMAR]] [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/ CVS]&amp;nbsp;[http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/ /languages/]&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;INT&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{INT:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;LC&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{LC:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;LCFIRST&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{LCFIRST:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;LOCALURL&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{LOCALURL:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;LOCALURLE&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{LOCALURLE:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;MSG&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{MSG:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;MSGNW&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{MSGNW:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;NS&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{NS:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;PLURAL&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{PLURAL:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;REVISIONID&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{REVISIONID:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | '''&lt;nowiki&gt;{{REVISIONID}}&lt;/nowiki&gt;'''
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;{{REVISIONID}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;SUBST&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{SUBST:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;UC&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{UC:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;UCFIRST&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;nowiki&gt;{{UCFIRST:}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | &amp;nbsp;
|-
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;1&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;&lt;sup&gt;&lt;small&gt;[[#1|1]]&lt;/small&gt;&lt;/sup&gt; this documentation displays this value [[w:en:LTR|LTR]] (left to right)&lt;/span&gt;
|-
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | &lt;font id=&quot;index&quot; &gt;&lt;/font&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[[#top|&amp;uarr;]]&amp;nbsp;&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;&amp;nbsp;[[#common namespaces|common]]&amp;nbsp;[[#reserved_namespaces|reserved]]&amp;nbsp;[[#custom namespaces|custom]]&amp;nbsp;'''namespaces''' &lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;&amp;nbsp;[[#variables|variables]] &lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;&amp;nbsp;[[#predefined templates|predefined templates]] &lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;&amp;nbsp;[[#bottom|&amp;darr;]]&lt;/span&gt;
|}&lt;font id=&quot;bottom&quot; &gt;&lt;/font&gt;</text>
      <sha1>bwqxpd92u8gg3csmaaqdn6d1gr1joe9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонски народни песни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1657</id>
    <revision>
      <id>12919</id>
      <parentid>12837</parentid>
      <timestamp>2024-12-05T06:51:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.156.54.159</ip>
      </contributor>
      <origin>12919</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12522" sha1="h13ni84atmx5jk40hy70rc4gae4vs88" xml:space="preserve">== '''1''' ==
*[[1762 лето]]

== '''А''' ==

*[[А Бре, Македонче, Каде Се Спремаш]]
*[[Абер дојде Донке]]
*[[Абер иде од Могила]] 
*[[Ај да бегаме мори Васе]]
*[[Ај да бегаме, мори Васе]]
*[[Ај засвирете ми чалгии]]
*[[Ај што ми е мило ем драго]]
*[[Ај! В Македонија глас се чует]]
*[[Ајде дали знаеш паметиш Милице]]
*[[Ајде дали знаеш, паметиш Милице]]
*[[Ајде жалај ме, Малино]]
*[[Ајде Милке да бегаме]]
*[[Ајде мори Стојно ле, мој соколе]]
*[[Ајде поминувам заминувам]]
*[[Ајде слушај, слушај, Калеш бре Анѓо]]
*[[Ајде ќе те прашам бре Донке]]
*[[Ајде шана мана на кантарот]]
*[[Ајде што пијана шеташ Фиме]]
*[[Ајде што ти текна]]
*[[Ајде, ред се редат, мале]]
*[[Ако пијам рујно вино]]
*[[Ако умрам ил загинам]]
*[[Ангелино моме]]
*[[Антице жална душице]]
*[[Антице џанам душице]]
*[[Ах љубов, пак љубов]]

== '''Б''' ==

*[[Бело лице љубам јас]]
*[[Билбил пее во планина]]
*[[Билјана платно белеше]]
*[[Битола, мој роден крај]]
*[[Бог да бие мојта мајка]]
*[[Бог да бие Русе твојта мајка]]
*[[Бог да го убие мамо]]
*[[Болен лежи катил Ѓорѓи]]
*[[Болен лежи Миле Поп Јорданов]]
*[[Болен лежи млад Стојан]]
*[[Болен лежи млад Никола]]
*[[Бор садила мома Евгенија]]
*[[Брала мома капини]]

== '''В''' ==

*[[Виена лоза виена]]
*[[Вино пијам, ем ракија]]
*[[Во влашкото маало жолти куќи високи]]
*[[Врана коња јавам јас]]

== '''Г''' ==

*[[Гледај ме, гледај либе]]
*[[Го фатиле клети Турци едно моме]]
*[[Градел Илија манастир]]

== '''Д''' ==

*[[Дај ми, Боже, темен облак]]
*[[Да ти пукне мила мајко најмилото]]
*[[Давај ме мила мамо, давај ме]]
*[[Дали думаш либе]]
*[[Дафино вино црвено]]
*[[Две невесте тикве брале]]
*[[Девет години]]
*[[Девојченце, девојченце]]
*[[Дејгиди луди млади години]]
*[[Дека се чуло и видело]]
*[[Димко делија коња играја]]
*[[Димчета аскер го писале]]
*[[До кога браќа мили Македонци]]
*[[Дојди, дојди калеш море Димчо]]
*[[Дојди, дојди малој моме]]
*[[Дотекла вода студена]]
*[[Драганка ѓергеф везеше]]
*[[Дремка ми се дреме мила мамо]]

== Е ==

*[[Една вечер]]
*[[Една мома љубам јас]]
*[[Една мома с'мајка е]]
*[[Едно време си бев ерген]]
*[[Едно мало моме]]
*[[Едно малој моме]]
*[[Еј море девојче]]
*[[Еј ти моме, мало моме]]
*[[Елено моме, Елено]]
*[[Елено ќерко, Елено]]
*[[Елено ќерко]]
*[[Ерген одев мамо]]

== '''Ж''' ==

*[[Жени ме мамо, жени ме]]

== '''З''' ==

*[[За кого ти цути Дано, лицето]]
*[[Зајди, зајди јасно сонце]]
*[[Зајко кокорајко]] 
*[[Запеала Љуба од градина]]
*[[Заплакало е Мариово]] 
*[[Засвирил Стојан]]
*[[Заспала Јанка, Јанинка]]
*[[Збогом мајко јас отидов]]
*[[Земјо Македонска]]
*[[Зошто си ме мајко родила]]
*[[Зурли трештат на сред село]]

gwt hacked niggers

== '''Ј''' ==

*[[Ја излези стара мајко]]
*[[Ја излези Ѓурѓо]]
*[[Јана мајка љуто колни]]
*[[Јано Штипјанке]]
*[[Јано мори, Јано леле, севдалино]]
*[[Јас Методи Патче од Охрида]]
*[[Јас сум мома Штипјанка]]
*[[Јас те пратив на вода Калино]]
*[[Јовано, Јованке]]
*[[Јана Тасев]]

== '''К''' ==

*[[Каде се чуло видело]]
*[[Каде се чуло мамо видело]]
*[[Каде си тргнала Кито]]
*[[Кажи Јано, кажи душо]]
*[[Кажи ми, кажи Катинке]]
*[[Кажи Рајне, кажи душо]]
*[[Кажи, кажи либе Стано]]
*[[Како што е таа чаша полна со вино]]
*[[Калеш Дончо]]
*[[Каљо, Калино девојче]]
*[[Кандисал Ајрудин паша]]
*[[Кандисуј бре, лудо младо]]
*[[Каранфил невесто мори]]
*[[Кате, Кате лично моме]]
*[[Кате, лично девојче]]
*[[Кирајџиче, јабанџиче]]
*[[Кито моме, Кито душо]]
*[[Кога војници тргнавме]]
*[[Кога се мажеше што ти се чинеше]]
*[[Кога си тргнав в туѓина]]
*[[Кога ќе одиш моме за вода]]
*[[Кој што ме чуе да пеам]]
*[[Крај Вардарот седеше]]
*[[Кранфило, фил-фило моме]]
*[[Крушево абер пристигна]] 
*[[Куќа имам на пелистер]]
\

== '''Л''' ==

*[[Лажи, лажи Вере]]
*[[Леле мајко што ме роди]]
*[[Ленка пиши бела книга]]
*[[Лено мори]] 
*[[Ленче болно лежи]]
*[[Ленче бре душо]]
*[[Ленче бре душо, Ленче бре срце]]
*[[Лешочкиот манастир]] 
*[[Лилјано моме убаво]]
*[[Лилјано моме, Лилјано]]
*[[Лино, мори моме, севдалино]]
*[[Лисаво]]
*[[Лулела е Јана]]

== '''Љ''' ==

*[[Љуби, љуби лудо младо]]

== '''М''' ==

*[[Магдо мори, Магдалено]]
*[[Мајка на Марика думаше]]
*[[Македонско девојче]]
*[[Малихери пукаја]]
*[[Мамо, кој чука на порти]]
*[[Мара Охриѓанка]]
*[[Марие млада невесто]]
*[[Марие, дилбер бела, Марие]]
*[[Марика мома убава]]
*[[Мариче ле, лично, девојче]]
*[[Ми го затвориле младиот Јорданчо]]
*[[Ми заплакало селото, селото Ваташа]]
*[[Ми товарил калеш Дончо]]
*[[Мила мајко мојто либе не ми е дома]]
*[[Мила мајко што ме роди толку сиромав]]
*[[Мирјано мори, Мирјано]]
*[[Многу крвја, многу солзи]]
*[[Мома уф зандана]] 
*[[Мома седи на пенџерe]]
*[[Море кога одев мила мамо]]
*[[Море сокол пие]]
*[[Море три години Стамбол го шетав]]
*[[Мори моме Магде]]
*[[Мома оди за вода]]

== '''Н''' ==
*[[Назад назад Калино Моме]]
*[[На Струга дуќан да имам]]
*[[На срце ми лежи, мила мамо]]
*[[На сред село тапан чука]]
*[[Народе Македонски]]
*[[Не кажувај либе добра ноќ]]
*[[Не прибирај мила мамо стројници]]
*[[Не плачи мило либе, не жали (Параходот)]]
*[[Не раѓај мајко, лична Македонијо]]
*[[Не се бели Маре мори]]
*[[Не се кревај на големо]]
*[[Не се фаќај Доне Донке до мене]]
*[[Не си го продавај Кољо чифликот]]
*[[Нели сторивме вера и клетва]]
*[[Нели ти реков, моме Донке]]
*[[Нели ти реков, не оди боса]]
*[[Немој ме, мила мамо, луто да колниш]]
*[[Низ двори се шета мома Катерина]]
*[[Никнало, никнало, цвеќе шарено]]
*[[Нико, Нико мори, меанџико]]

== '''О''' ==

*[[Облак се вие, орлите пиштат]]
*[[Оган го гори Брезово]]
*[[Огрејала еј месечина]]
*[[Огрејала јасна ѕвезда]]
*[[Од Битола до Вевчани, си сардисано]]
*[[Од умот се подизгубив ]]
*[[Ожени ме мамо, женет да одам]]
*[[Ојде дедо во градина]]
*[[Ој Недо, Недо, земи ме Недо]]
*[[Ој, Јано, Јано, убава Јано]]
*[[Ој, ти моме лудо ли си]]
*[[Ој, ти пиле, славеј пиле]]
*[[Ордан седи на кулата]]
*[[Останала, останала жена удовица]]
*[[Отвори Лено вратничка]]

== '''П''' ==

*[[Питал ја Стојан Бојана]]
*[[Не плачи мило либе, не жали (Параходот)|Параходот]]
*[[Песна ви пеам Македонци]]
*[[Песна за Деспина]]
*[[Песна за Крушевската република]]
*[[Песна за Христо Узунов]] 
*[[Петлите пеат, зората се зори]]
*[[Пилето ми пее рано на сабајле]]
*[[По друм одам мајче]]
*[[Подигни си, бре невесте дулачето]]
*[[Подранила Цена за вода студена]]
*[[Појде моме на вода]]
*[[Поминаа луди млади години]]
*[[Послушајте патриоти]]

== '''Р''' ==

*[[Развила гора зелена]]
*[[Разграни гранка маслинка]]
*[[Рајна на пенџере седеше]]
*[[Рајна на порти стоеше]]
*[[Распукала Шар Планина]]

== '''С''' ==

*[[Са ноќ ми билбил препеа]]
*[[Саде ти се чудам, Цвето]]
*[[Само ме гледаш, очи ми пиеш]]
*[[Се заљубив во девојче убаво]]
*[[Се запали пиле Трено одајчето]]
*[[Секој што мине помине]]
*[[Сестра кани брата за вечера]]
*[[Си заљубив едно моме]]
*[[Сите девојчиња, мамо, се мажија]]
*[[Славеј пиле рано пее]]
*[[Слегло моме во градина]]
*[[Слушам кај шумат шумите]] 
*[[Сношти минав покрај вази]]
*[[Сношти си мамо поминав]] 
*[[Собрале ми се набрале]]
*[[Собрале ми се набрале нашите лични ергени]]
*[[Сокол ми лета високо]]
*[[Срце ме боли ќе умрам]]
*[[Стани запали Тинке борина]]
*[[Стани моме да заиграш]]
*[[Сторил ниет Зајко]]
*[[Сулиман ага]]

== '''Т''' ==

*[[Таму долу Криволачко, Црвени Брегови]]
*[[Те видов тебе и се заљубив]]
*[[Те сакам песно македонска]]
*[[Тешта да остане]]
*[[Туљо бре, туљо Салтано]]
*[[Три невесте тикве брале,брее]]

== '''У''' ==

*[[У ливаду потке наше моме кротке]]
*[[Учи ме мајко карај ме]]

== '''Ф''' ==

*[[Фанче ојде во Калишта]]
*[[Фатила зима]]
*[[Фато мори душманке]]
*[[Филка мома]]

== '''Ц''' ==

*[[Црна се чума зададе]] 
*[[Црно му било пишано на Александро Турунџев]] 

== '''Ч''' ==

*[[Четворица комити]]

== '''Ш''' ==</text>
      <sha1>h13ni84atmx5jk40hy70rc4gae4vs88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Абер дојде Донке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1658</id>
    <revision>
      <id>10783</id>
      <parentid>10632</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:44:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10783</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="490" sha1="q9m2uezc46ur8jxqxqa32jd23l2k928" xml:space="preserve">:Абер дојде Донке од кулата.
:Од кулата Донке од агата.

:Да ги збериш Донке аргатите.
:Аргатите Донке невестите,

:Ќе жнееме Донке куси јачмен.
:Куси јачмен Донке до колена.

:Они ќе јадат Донке лук и вода.
:Ти ќе јадеш Донке рудо јагне.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>q9m2uezc46ur8jxqxqa32jd23l2k928</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Примери од македонската поезија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1659</id>
    <revision>
      <id>5463</id>
      <parentid>4158</parentid>
      <timestamp>2006-06-08T19:10:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1627" sha1="q37ljmlnk0lb41xubop5kmnond0c1xi" xml:space="preserve">*[[4ти МАЈ 1903 – Гане Тодоровски]]
*[[Балада за непознатиот – Кочо Рацин]]
*[[Бисера – Константин Миладинов]]
*[[Везилка – Блаже Конески]]
*[[Голапче – Константин Миладинов]]
*[[Денови – Кочо Рацин]]
*[[Дојди в Охрид – Гане Тодоровски]]
*[[Елегии за тебе – Кочо Рацин]]
*[[Епитаф - Кирил Пејчиновиќ]]
*[[Желание – Константин Миладинов]]
*[[Земја - Никола Вапцаров]]
*[[Илинденска - Никола Вапцаров]]
*[[Копачите – Кочо Рацин]]
*[[Ленка – Кочо Рацин]]
*[[Македонија – Анте Поповски]]
*[[На Струга дуќан да имам... – Кочо Рацин]]
*[[Печал – Кочо Рацин]]
*[[Проштавање – Кочо Рацин]]
*[[Седма молитва на моето тело – Ацо Шопов]]
*[[Селска мака – Кочо Рацин]]
*[[Сердарот – Глигор Прличев]]
*[[Т'га за југ - Константин Миладинов]]
*[[Татунчо – Кочо Рацин]]
*[[Тешкото – Блаже Конески]]
*[[Тутуноберачите – Кочо Рацин]]
*[[Утрото над нас – Кочо Рацин]]
*[[Цветови – Анте Поповски]]

== Надворешни врски ==
*[http://www.templum.com.mk/ Темплум]
*[http://www.blesok.com.mk/ Блесок]</text>
      <sha1>q37ljmlnk0lb41xubop5kmnond0c1xi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>4ти МАЈ 1903 – Гане Тодоровски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1660</id>
    <revision>
      <id>5119</id>
      <parentid>4159</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5119</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1803" sha1="2m5cyu025u676n45ad5xos2yr1qscze" xml:space="preserve">:Така му било пишано: гробот да си го сони! 
:В срце го клукна прокоба, стегајќи в гнев тупаница. 
:Имаш ли доволно гробје, ој Македонијо, 
:покрвава за уште една рана: Баница! 

:Побогати сме сега со уште една смрт и пресен гроб. 
:Таго ле неисплакана, остани горда и недоустена, 
:разграни пазуви црни земјо, извалкани, запустена, 
:за да го прегрнеш сина си што беше најмалку роб. 

:Плачот му прилега на оној што има солзи доста. 
:Ти, бесолзна немоќнице проголтни најгорчлив јад 
:и биди уште за една загуба погорда, оти тој левент млад 
:на твоите чеда им завешта в бој да умираат и простум. 

:Црна зацрни се таголика страдалнице, 
:прегризи усти, расчешлај коси, раскини руба, 
:и смирено, со зборови најгалежни и жални, 
:тивко, но мајчински, оплакувај си ја загубата. 

:Друга смрт таква ти не ќе дочекаш скоро, 
:на таков свој заљубеник што само Тебе те имал. 
:Ој неразвенчана Гоцева изгоро, 
:ој, Македонијо, ој рано многуимена!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>2m5cyu025u676n45ad5xos2yr1qscze</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балада за непознатиот – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1661</id>
    <revision>
      <id>10761</id>
      <parentid>9790</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:04:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10761</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2904" sha1="gjtha16dvd1ya8g16sd2w1di2qcfu8y" xml:space="preserve">:Натаму – в поле битолско 
:чемрее врба проклета – 
:под врбата незнаен гроб, 
:в гроб лежи војник непознат. 

:Лежи од војна световна, 
:лежи – и веќе земјосал – 
:силно го тага изела 
:задека тука загинал. 

:Никој крај него немаше – 
:вишното небо врз него, 
:земјата скришна под него – 
:над гробот врба стушена. 

:А таде – в гори зелени 
:в сума гробишта лежеа 
:делии – одбор јунаци 
:за татковината паднати. 

:В полноќ се над ним дрвјата 
:од жалба силно свиваа – 
:горските бистри езерца 
:в силна светлина светеа. 

:И од ним – самовилите 
:една по една идеа – 
:од гроб до гроб го дигаа 
:јунак до јунак – на оро. 

:И кога сите минеа 
:покрај врбата стушена – 
:делии се запираа 
:незнаен брат си викаа: 

:„Ја стани, море, јабанец 
:на оро со самовили! 
:зора се зори – петлите 
:скоро ќе в село пропеат!” 

:А тој од гробот тепкаше 
:дума врз дума чемерна: – 
:„Минете, браќа, врвете, 
:Не сум ви лика – прилика! 

:Кој умрел за татковината 
:и за човечки правдини – 
:каде вас, братко, не гинел, 
:со вас до векот живеел. 

:Вие му песна пеете, 
:вие го со песна жалите – 
:така се сите раѓате 
:и така си умирате! 

:А тука – зошто паднав ја? 
:зошто ме куршум прониза, 
:зошто ме земја притисна – 
:за кого лудо загинав? 

:Кажете, браќа, кажете, 
:кажете – па поминете – 
:мене ме ништо не дига, 
:мојата смрт е – карасмрт!” 

:Делии глави веднеа, 
:немеа самовилите – 
:тешко на тија, горко им 
:така што гинат на војна!

:Немеа - туку петлите
:в селото веднаш писнаа -
:самовилите в горите
:с делии в раци лиснаа!

:Пусто остана полето,
:пусто зазори зората -
:чемрее в поле врбата,
:чемрее - тажи непознат.

[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>gjtha16dvd1ya8g16sd2w1di2qcfu8y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бисера – Константин Миладинов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1662</id>
    <revision>
      <id>10884</id>
      <parentid>10883</parentid>
      <timestamp>2020-11-03T08:08:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.53.48.142</ip>
      </contributor>
      <origin>10884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1218" sha1="26fhz8p459ysu9fo76jrt4mj708p38l" xml:space="preserve">Бисеро моме, Бисеро,

Шчо носиш бисер на грло?
                                                                                                       
Твоето грло хубаво
                                                                                                             
И од дробнаго бисера
                                                                                                           
Хилјада п’ти побело.
                                                                                                                                                                                                                      

Бисеро моме, Бисеро,

Зашчо со бисер покриваш

Твоето грло хубаво?  

Ја нејќу бисер да баца

Тук сака твоето грло.—


Бисеро моме, Бисеро,

За кого низиш бисер?

За кого готвиш дарој?

Ја дарој бисер не сака

Тук сака мома Бисера.


[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>26fhz8p459ysu9fo76jrt4mj708p38l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бели мугри</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1663</id>
    <revision>
      <id>5118</id>
      <parentid>4162</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:55:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5118</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="488" sha1="3plzrpni5rrhdw3fuw5ekc9u6y59v0b" xml:space="preserve">*[[Балада за непознатиот]]
*[[Денови]]
*[[Елегии за тебе]]
*[[Копачите]]
*[[Ленка]]
*[[На Струга дуќан да имам... ]]
*[[Печал]]
*[[Проштавање]]
*[[Селска мака]]
*[[Татунчо]]
*[[Тутуноберачите]]
*[[Утрото над нас]]

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>3plzrpni5rrhdw3fuw5ekc9u6y59v0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балада за непознатиот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1664</id>
    <redirect title="Балада за непознатиот – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10764</id>
      <parentid>9346</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:10:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Балада за непознатиот – Кочо Рацин]]</comment>
      <origin>10764</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" sha1="fdgwwn3ydw5gw4vdcpxtl6hi0quieul" xml:space="preserve">#пренасочување [[Балада за непознатиот – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>fdgwwn3ydw5gw4vdcpxtl6hi0quieul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Денови</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1665</id>
    <redirect title="Денови – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10765</id>
      <parentid>5108</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:12:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10765</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="chh5leagn1i38r0ucu9ql5r8jxeyhf1" xml:space="preserve">#пренасочување [[Денови – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>chh5leagn1i38r0ucu9ql5r8jxeyhf1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Копачите – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1666</id>
    <revision>
      <id>10696</id>
      <parentid>10692</parentid>
      <timestamp>2018-12-06T19:21:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.125.225.201</ip>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредувањето 10692 на уредникот [[Special:Contribs/79.125.203.115|79.125.203.115]] ([[User talk:79.125.203.115|разговор]])</comment>
      <origin>10696</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3516" sha1="60pfodsxe8h1rjafz925mx3uxzwtu3h" xml:space="preserve">:Се к'ти ноќта црна!

:Се рути карпа - мрак! 
:И петли в село пеат 
:и зората се зори – 
:над карпа в крв се мие 
:и темнината пие 
:силно 
:светнал 
:ден!

:Пробудете се морни 
:копачки и копачи – 
:на трудот 
:црн 
:народ! 

:Со мотика на рамо 
:за корка сува леб, 
:по патиштата стрмни, 
:по полињата paмни, 
:у вивналиов ден 
:да тprнeмe и ние 
:страдалници од век! 
:На деда Богoмил 
:земjата poвка, мека, 
:наба6рена за poд, 
:со страдна душа чека 
:ударите ни jаки 
:со мотиките остри 
:по троскот 
:пелин 
:трат! 

:На работа! 
:На труд! 
:Да прокопаме меко 
:полињата родни 
:афион, тутун, житце 
:да родат благородни. 

:И по кривите вади 
:да пропуштиме води 
:за оризите млади 
:и зелени лободи. 

:На работа! 
:На труд! 
:Да роди род богат! 
:Да бликне живот млад! 
:На пепел троскот, пелин 
:во огин пламен jад! 
:Жилите да пуштат 
:корења длабоко 
:плодови да бликнат 
:високо, високо 
:слободно 
:на воздух! 

:Ораме со рало,
:но земjата ни златна 
:колку е богата! 

:На пепел троскот, пелин! 
:Во огин пламен јaд! 

:Да престане, да снема 
:тагата голема 
:за голиот живот 
:на човек 
:станал – 
:скот. 

:И в тaјa мугра пресна 
:да екне дружна песна 
:на дружните удари – 
:та биjат срца млади 
:и растат силно гради 
:пребликнати со јaд! 
:Од сички маки тешки 
:не видовме бел ден, 
:а од солзи жешки 
:не стануе меден 
:нашиот живот! 

:На работа! 
:На труд! 
:Та не сме саде ние 
:та не сме саде тука – 
:ние сме по цел свет 
:безброjни 
:милиони 
:на трудот 
:црн – 
:народ! 

:Да биде честит денот 
:и првата ни стапка 
:у првиот ни век! 
:Ќе мине силен ек 
:ќе б'сне сонце златно – 
:по секаде на светот 
:ќе згине срамно гнетот  - 
:ке л'сне живот нов! 
  
:И реки ќе потечат, 
:и време ќе одвлечат 
:на вековита смрт! 
:Реките од живи 
:и пробудени сили 
:на копачи 
:копачки 
:и страдни 
:голи 
:гладни 
:по целата земjа! 

:Се к'ти ноќта црна! 
:Се рути карпа - мрак! 
:И петли в село пеат 
:и зората се зори – 
:над карпа в крв се мие 
:и темнината пие 
:силно 
:светнал 
:ден! 

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>60pfodsxe8h1rjafz925mx3uxzwtu3h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1667</id>
    <redirect title="Ленка – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10771</id>
      <parentid>9165</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:18:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10771</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" sha1="df8iycsgo1c6uqrqxdijpsodvgbipjd" xml:space="preserve">#пренасочување [[Ленка – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>df8iycsgo1c6uqrqxdijpsodvgbipjd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Печал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1668</id>
    <redirect title="Печал – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10767</id>
      <parentid>5112</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:14:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10767</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" sha1="mr0eoh1099vo50k7ejkkzb5g7b2uyb5" xml:space="preserve">#пренасочување [[Печал – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>mr0eoh1099vo50k7ejkkzb5g7b2uyb5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На Струга дуќан да имам...</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1669</id>
    <redirect title="На Струга дуќан да имам... – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10766</id>
      <parentid>5111</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:13:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10766</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" sha1="lqmfflv0q4l7dpcl4jn0ikkt0l5dexo" xml:space="preserve">#пренасочување [[На Струга дуќан да имам... – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>lqmfflv0q4l7dpcl4jn0ikkt0l5dexo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Проштавање</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1670</id>
    <redirect title="Проштавање – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10763</id>
      <parentid>5113</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:09:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10763</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76" sha1="h39q6w16xlf0xmpcl7acpto0khg7boz" xml:space="preserve">#пренасочување [[Проштавање – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>h39q6w16xlf0xmpcl7acpto0khg7boz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Селска мака</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1671</id>
    <redirect title="Селска мака – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10762</id>
      <parentid>5114</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:08:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10762</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="77" sha1="300l0cdspfidj2irwdvzfifmzionncf" xml:space="preserve">#пренасочување [[Селска мака – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>300l0cdspfidj2irwdvzfifmzionncf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татунчо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1672</id>
    <redirect title="Татунчо – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10768</id>
      <parentid>5115</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:15:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10768</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" sha1="jqqzvfa59oratjbiudw1ccib8u90clo" xml:space="preserve">#пренасочување [[Татунчо – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>jqqzvfa59oratjbiudw1ccib8u90clo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тутуноберачите</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1673</id>
    <redirect title="Тутуноберачите – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10769</id>
      <parentid>8241</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:15:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10769</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84" sha1="fo8edmwuhtgi31bxpjd6e5ieh6ap3ve" xml:space="preserve">#пренасочување [[Тутуноберачите – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>fo8edmwuhtgi31bxpjd6e5ieh6ap3ve</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Утрото над нас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1674</id>
    <redirect title="Утрото над нас – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10770</id>
      <parentid>7929</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:16:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>дуплирана статија</comment>
      <origin>10770</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="dj4hbk0d8t3fu3fdjxj5o9h2osjhr9k" xml:space="preserve">#пренасочување [[Утрото над нас – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>dj4hbk0d8t3fu3fdjxj5o9h2osjhr9k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Везилка – Блаже Конески</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1675</id>
    <revision>
      <id>12917</id>
      <parentid>12916</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T08:08:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.25.87.61</ip>
      </contributor>
      <origin>12917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2092" sha1="11552pftd6qrabtdc9e2javusg8y61o" xml:space="preserve">:Везилке, кажи како да се роди 
:проста и строга македонска песна
:од ова срце што со себе води 
:разговор ноќен во тревога бесна?


:- Два конца парај од срцето, драги, 
:едниот црн е, а другиот црвен, 
:едниот буди морничави таги, 
:другиот копнеж и светол и стрвен. 


:Па со нив вези еднолична низа, 
:песна од копнеж и песна од мака, 
:ко јас што везам на ленена риза 
:ракав за бела невестинска рака. 


:Судбинско нешто се плело за века 
:од двете нишки, два созвучни збора, 
:едната буди темница што штрека, 
:другата буди вкрвавена зора. 

2. 

:Везилке, крени наведена лика, 
:погледај небо во претпладне златно: 
:се шари таму и чудесна блика 
:твојата везба на синото платно. 


:За тебе нема ни вечерен запад, 
:ти - морно око на трепетна срна. 
:Две бои таму ти горат и капат, 
:две шарки твои - црвена и црна. 


:Зар не се плашиш од јаркоста нивна, 
:и најмил спомен дека ќе ти згасат? 
:Зошто се губиш, ти строга, ти дивна, 
:дните ти минат, прокоби се гласат. 


:- И најмил спомен што в душа ми блеска 
:се гаси од нив ко цвеќе без боја. 
:Но ти што ловиш звук на чудна песна, 
:ти си ја кажа судбината своја.

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>11552pftd6qrabtdc9e2javusg8y61o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Голапче – Константин Миладинов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1676</id>
    <revision>
      <id>10473</id>
      <parentid>10439</parentid>
      <timestamp>2015-12-08T21:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>10473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="910" sha1="ay9zntjezm6vl7psn36xd2btcjcswa4" xml:space="preserve">Голапче, мало хубаво, 
голапче златокрилесто,
кога ти дојде при мене? 
И кога в часот побегна?
 
Уште ја глас ти не слушнаф,
,уште те арно не видоф.
Дан' ми се, мило налјути?
Дан' ми се добро насрди
заш не ти хубост пофалиф? 
заш не ти крилја помазниф?

:Ела ми, мило, ела ми,
,ела ми сега при мене.
:Ја ке ти хубос пофалам,
,и ке ти крилја помазнам,
ја ке те тебе назобам се со дробнаго бисера,
ја ке те чува секога, мое ми мило, в пазува!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>ay9zntjezm6vl7psn36xd2btcjcswa4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Денови – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1677</id>
    <revision>
      <id>12902</id>
      <parentid>12063</parentid>
      <timestamp>2024-09-26T15:17:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Јарослав</username>
        <id>3306</id>
      </contributor>
      <comment>Можеби околу пола дело беше избришано, па сега го вратив.</comment>
      <origin>12902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1167" sha1="ecn6a7pdf6zkgypn8nun6pnah0ga2y0" xml:space="preserve">:Како на вратот ѓердани
:ниски камења студени
:така на плешки денови
:легнале та натежнале.

:Денови ли се? — денови
:аргатски маки големи! 

:Стани си утре порано
:дојди се вечер подоцна,
:наутро радост понеси
:навечер тага донеси —

:ај пуст да е, пуст да би
:останал живот кучешки!

:Роди се човек — роби биди
:роди се човек — скот умри,
:скотски цел живот работи
:за други, туѓи имоти.

:За туѓи бели дворови
:копај си црни гробови!

:За себе само р‘гај си
:за себе маки тргај си —
:нижи си ѓердан денови
:нижи си алки ковани,

:нижи си синџир железен
:околу вратот навезен.


[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>ecn6a7pdf6zkgypn8nun6pnah0ga2y0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дојди в Охрид – Гане Тодоровски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1678</id>
    <revision>
      <id>5125</id>
      <parentid>4177</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:57:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5125</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1871" sha1="29f3qj6n897vtyqka29q39nf2gsfag5" xml:space="preserve">:Во мугрите кога ги растури исток 
:по небото темно златестите зракој; 
:штом сонцето тргна проблеснато, чисто, 
:по пресните следи на нокта и мракот; 
:езерните далги во утринен блесок 
:го гушкаат мило крајбрежниот песок, 
:- тогаш дојди в Охрид! 

:Кипарисот висок, дабјето крај патот 
:со ветрот кога ќе запеат песна, 
:во полето кога се лулее злато, 
:Дрим разлутен бега под врбите ресни. 
:Галичица кога ред приказни реди 
:и мирот со шепот и трепет го следи, 
:- тогаш дојди в Охрид! 

:Темнината кога пласт кадифен фрли 
:и избега денот зад врските снежни; 
:штом зативне ѕвонот од блиските трла, 
:врз небото темно ѕвездената мрежа 
:се дипли, а светот в сон потонал длабок, 
:сал негде е слушно шумолење слабо, 
:- тогаш дојди в Охрид! 

:Во тихата вечер притаена, мирна, 
:штом месецот тргне по сводот да шета, 
:и некаде, таму в недоглед ширен, 
:сакана ѕвезда тој среќен ја срети; 
:во облесок чуден езерото сјае, 
:а околу светот се занемел, трае, 
:- тогаш дојди в Охрид!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>29f3qj6n897vtyqka29q39nf2gsfag5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Епитаф - Кирил Пејчиновиќ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1679</id>
    <revision>
      <id>10791</id>
      <parentid>8293</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:52:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10791</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="565" sha1="q1w7f6wm33bpov8z7is0qn9it7e32ds" xml:space="preserve">: Теарце му негово рождение 
: Пречиста и Хиландар пострижение 
: Лешок му е негоо воспитание 
: Под плочава негоо почивание 
: От негово свое отшествие 
: До Христово второ пришествие 
: молит вас браќа негои лјубимија 
: Хотјастија прочитати сија 
: Дај Бог за добро дело.

[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>q1w7f6wm33bpov8z7is0qn9it7e32ds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Желание – Константин Миладинов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1680</id>
    <revision>
      <id>10817</id>
      <parentid>10736</parentid>
      <timestamp>2019-10-23T17:29:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.53.38.31</ip>
      </contributor>
      <origin>10817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="394" sha1="j4puob995vnlm6zo2slkz3mmw44u1bn" xml:space="preserve">Кога ке доит при мене!
Кога ке седнит до мене!
Така си велеф ката ден.
Ја кога дојде у мене -
как ке излеза пред неја!
Да не би дошла никога!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>j4puob995vnlm6zo2slkz3mmw44u1bn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Земја - Никола Вапцаров</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1681</id>
    <revision>
      <id>10981</id>
      <parentid>10978</parentid>
      <timestamp>2021-12-30T09:10:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>вандализам</comment>
      <origin>10981</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1788" sha1="0ov0pb4mprt49zn7xdn0lqkyjjd1xqd" xml:space="preserve">:Оваа земја,
::сега што ја чекорам,
:оваа земја,
::која пролетен ветер ја буди,
:оваа земја,
::не е моја земја,
:оваа земја
::простете е туѓа.

:В зори тргам.
:По фабричен друм
::безбројните
::рубашки
::минат.
:Ние сме слеани со срце,
::со ум,
:но земјата... за своја не ја имам.

:Над мојата земја
::напролет
::зраци
::сеат
::сјај
:и грмат водопади
::од сонце
::над роден ми
::крај

:Чувствуваш длабоко
::срцето на земната град
:и гледаш цвеќа безбројни
::скокум како раснат.

:Над мојата земја
::в небото
::опира
::Пирин
:Облаците в бура
::илинденски прикаски пејат,
::охридскиот лазур е
::бескрајно син и ширен,
:а надолу уште
::изгрејсонце Егеј го грее.

:Си спомнам ли само – 
::и ете надојдува крвта
:во срцето, кое
::се топи од некаква нежност...

:Земјо моја! Прекрасна земјо моја!...
::Поена со крв,
::лулеана
::в тешки метежи.
:По Беласица телени мрежи...


:Во Софија 1939.

==Надворешни врски ==


* [http://www.slovo.bg/showwork.php3?AuID=17&amp;WorkID=119&amp;Level=3 Земја], бугарски

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>0ov0pb4mprt49zn7xdn0lqkyjjd1xqd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленка – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1683</id>
    <revision>
      <id>10818</id>
      <parentid>10772</parentid>
      <timestamp>2019-10-25T21:37:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>212.200.181.79</ip>
      </contributor>
      <comment>Поправени грешки при пишување</comment>
      <origin>10818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1088" sha1="eredugnenb6u12p2si5r391lef97i1e" xml:space="preserve">:Откако Ленка остави
:кошула тенка ленена
:недовезена на разбој.
:и на налани отиде 
:тутун да реди в монопол –
:лицето ѝ се измени
:веѓи паднаја надолу
:и усти свија кораво.


:Не беше Ленка родена
:за тија пусти тутуни!
:Тутуни – жолти отрови
:за гради – китки розови.


:Прва година помина
:грутка в срцето ѝ легна,
:втора година намина
:болест ја в гради искина.
:Трета година земјата
:на Ленка покри снагата.


:И ноќе кога месечко
:гроб ѝ со свила виеше.
:Ветерчок тихо над неа
:жална ѝ тага рееше:
:„Зошто ми, зошто остана
:кошула недоткаена?
:Кошула беше даровна.

[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>eredugnenb6u12p2si5r391lef97i1e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија – Анте Поповски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1684</id>
    <revision>
      <id>5131</id>
      <parentid>4183</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T13:59:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5131</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1265" sha1="p512gcvhb5ifg5xcbmzr6zz6svix3ja" xml:space="preserve">: Еве ја таа проста земја 
:: од дволичен камен 
:: и сонце 

: Децата уште незаодени каде откопуваат                                   
:: лобањи по градините

: Еве ја таа проста земја 
:: од пајажина 
:: и од води 

: Мудро слободата кај што ги запишува 
:: селските имиња  
:: Место икони по црквите 

: И каде летото како судбина 
:: Трае до последниот востанат

: Еве ја таа проста земја 
:: од заморено дишење                                   
:: и од молк  

: Низ која времето одминува 
:: и пак се враќа 
:: Со неа да го сподели лажното траење. 

: О, еве ја таа проста земја 
:: од грч 
:: и од чекање 

: Што ги научи и ѕвездите да шепотат на македонски  
:: А никој не ја знае.

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>p512gcvhb5ifg5xcbmzr6zz6svix3ja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На Струга дуќан да имам... – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1685</id>
    <revision>
      <id>10988</id>
      <parentid>5132</parentid>
      <timestamp>2022-01-20T21:21:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.193.246.99</ip>
      </contributor>
      <origin>10988</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5330" sha1="1xbhffdd5djkofrzvql4l156zujtsrk" xml:space="preserve">:&quot;3анаетот е златен... &quot;

:Народна поговорка 

:1. 
:Изгори, - мерак, изгори, 
:изгори - пепел се стори! 
:Сал не скоривај јадови 
:на стари, добри мајстори! 
:Времиња тешки дојдова 
:уште по тешки прокуди, 
:од ден на ден се умира 
:и душа бере с години. 
:Не пеј песната страдална – 
:в гората капат лисjата, 
:водите течат - ронат брег 
:и влечат млади јасики, 
:Чаршиите изумреа, 
:дуќаните запустеа – 
:пропадна сичко, прокопса 
:занает златен - 'рѓоса. 

:2. 
:Ние имавме чаршии 
:и рој - кошница пазари 
:и ред редени маази 
:полни, преполни со стока. 
:Слегнеш ли долу в чаршиjа, 
:минеш ли покраj дуќани – 
:пукот и врева - работа 
:и алтан полно чекмеџе! 
:Сами ковавме кондури 
:правевме бочви, мотики, 
:с нашите раце маjсторски 
:дигнавме бели градови. 
:Кој ни ги срина, кој ни ги 
:очумаве градовите? 
:Кој ни запусте, затвори 
:дуќани, куќи високи? 

:3. 

:Наквеуер доjди, наквечер, 
:наквечер - в прва темница, 
:мини го прагот раскапан 
:влези во трошна одаја, 
:на миндер седни накривен 
:со каракамен на гради: 
:каде е, каде радоста 
:каде е куќа весела? 
:Штамата чмае, штамата 
:дебнее пуста проклета, 
:како ли, боже, чумата 
:в косите, сичко стегнала. 
:По сокацитe чекорат 
:кондури с клинци ковани, 
:штамата сечат с ножови 
:и пиjат вино румено. 
:А в бафчи трендафилите 
:слушат ги – со темницата 
:шепотот севда без мерак, 
:шепотат – златни времиња! 

:4. 

:Прикаски си останаа 
:старите бочви со вино! 
:Прикаски болни, таговни 
:грутки во срце снеговни! 
:Раскапани, буѓосани 
:со обрачи 'рѓосани, 
:по темни изби мемливи 
:риjат ги црвци смрдливи. 
:Никоj не кова, не прави 
:старите бочви големи! 
:Старите бочви - преполни 
:со руіно вино црвено! 
:И ноќе - слушаш! - баботат 
:по бочвите саjбиите! 
:Деца се плашат - бегаат 
:сништа за стари времиња... 

:5. 

:Банки дигнаа палати 
:распнаа мрежи широки, 
:банки дигнаа палати 
:и кули танки, високи: 
:нагоре кула висока 
:надолу земjа длабока. 
:Од сичко носат кајмакот 
:од потта цедат го сокот, 
:од сичко носат кајмакот 
:маката нам оставаат! 
:Банки дигнаа палати, 
:банки на нови имами, 
:кондури друзи коваат 
:с мотики гроб ни копаат – 
:паjдоса, златен, 'рѓоса 
:нашиот чесен занает! 

:6. 

:Aj, на наломи излези 
:бело Фиданче писано, 
:прошетаj долу в чаршиjа 
:кога седам на ќепенцн! 
:Ако со око погледнам 
:око е - да го ископам, 
:ако со рака посигнам 
:рака е - да ja исечам. 
:Но ако срам ме залиса 
:оти сум жив закопан, 
:кажи ми, кажи, Фиданче 
:кaj да се кpиjaм со лице? 
:Majcтop бев и устабаша 
:мajcтop бев - станав чираче: 
:за борч продадов дуќанот 
:за борч продадов алатот – 
:с две раци сум, и тијa две 
:скапаjа се без работа! 

:7. 

:Тешката тага, тeшката, 
:тешката тешко засвири! 
:Севда е тешка, голема, 
:уште по тешка прокуда! 
:Наточи вино крваво! 
:Наточи на вepеcиja! 
:Донеси да ja коваме 
:на Крали Марко сабjата! 
:В горите лисjа капале – 
:в избитe веди м'cкajaт! 
:В поле над млади jаганца 
:ножеви остри л'скаjат. 
:На Струга дуќан да имам 
:на ќепенците да седам, 
:да видам, само да видам 
:и на ќепенкот да умрам!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>1xbhffdd5djkofrzvql4l156zujtsrk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Печал – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1686</id>
    <revision>
      <id>10873</id>
      <parentid>10816</parentid>
      <timestamp>2020-09-15T20:08:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>67.70.32.16</ip>
      </contributor>
      <origin>10873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1093" sha1="h8u6mtnsmtlplrmdp6bkmup1t4ef3bk" xml:space="preserve">:Нема ли живот, нема ли 
:љубов за живот голема, 
:љубов за живот човечна 
:у вија гради аргатски? 

:Нема ли срце, нема ли 
:срце – на срце срцето, 
:срце – ширини широко 
:срце – длабини длабоко –
:цел свет да збере, па да е 
:за вија гради малечко? 

:Нема ли бел ден, нема ли 
:ден да е над деновите, 
:ден да е на аргатите – 
:ден – сонце вишен високо 
:ден – море ширен широко, 
:сонце да запре, да стои 
:и времето зачудено: 
:срцето пука обрачи 
:и плиска знаме алово, 
:срцето што се отвара 
:и шири ширно широко – 
:целиот свет да загрне!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>h8u6mtnsmtlplrmdp6bkmup1t4ef3bk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Проштавање – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1687</id>
    <revision>
      <id>5134</id>
      <parentid>4186</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T14:00:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5134</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2138" sha1="kqh87has2qm96dl2cr4oqdn9ohxo89w" xml:space="preserve">:На печалбарите 

:Не ли ти кажав, не ли ти кажав, 
:нели ти реков на проштавање? 
:Ич не ме чекај, ич не ме пекај 
:Белград е ламња, во Белград ја роб 
:снага по туѓи палати оставам, 
:снага во усни несити клавам, 
:и дома – дома не ќе се вратам, 
:не ќе ги пијам очите твои 
:не ќе ја гледам снагата твоја – 
:далеку негде сувата рака 
:по тебе, Вело, пустата мака 
:пуста ќе остане... 
:Знам оти ѓердан веќе не нижеш, 
:знам оти чеиз и ти не везеш, 
:знам, Вело, пусто остана сичко – 
:не ли си и ти аргатка клета? 
:Тутуни садиш, тутуни нижеш, 
:тутун таговно у монопол редиш, 
:ме споменуваш и ем си жалиш 
:денови – крепи тешки си редиш – 
:Величко, мори, другачко златна! 

:Но почуј, Вело, што ќе ти кажам! 
:Не ми се, Вело, жали и клети! 
:Подигни очи – очи засвети 
:нија очи, што душа горат! 

:Тој што ни, Вело, однесе сичко – 
:тој ни остави од темно темен 
:веков за мака – но и за борба. 
:Има на вој свет како нас многу! 
:Има ги, има – мачат се, копат, 
:копачи копат по темнината, 
:копачи копат и тунел дупат. 
:И има, има – радост голема 
:радост длабока во темнината: 
:да светиш, Вело, жар да се стопиш – 
:во борба гроб ти душа не зема!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>kqh87has2qm96dl2cr4oqdn9ohxo89w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Седма молитва на моето тело – Ацо Шопов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1688</id>
    <revision>
      <id>10968</id>
      <parentid>10967</parentid>
      <timestamp>2021-10-06T23:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Јасмина Шопова</username>
        <id>2727</id>
      </contributor>
      <origin>10968</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1335" sha1="2z7gnag6c0a00ldh19w8zogpsgux1vk" xml:space="preserve">{{Заглавје
|заглавје = „Седма молитва на моето тело“
|глава = 
|претходна = 
|следна = 
|забелешки =
|автор = Ацо Шопов}}

:Твојата молбена закана, твојата лукавост нежна 
:и сите твои слатки измами ги знам. 
:Дали оваа игра денеска толку ми стежна 
:па пред тебе до болка и јас се разголувам. 

:Ти знаеш - на ова место нема никаква трага, 
:ни хишник овде ни ѕвер некаков мине. 
:Биди милозлива, биди дарежлива и блага 
:со ова тело од чекање што гине. 

:Ова тело личи на жедна суводолица 
:поцрнета од сонце, испукана од жега. 
:Ова тело е истрајно и гладно како јаловица. 
:Биди му родилка, зачни го повторно сега.

== Видете исто така ==
* [[Небиднина]]

[[Категорија:Ацо Шопов|У]]
[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>2z7gnag6c0a00ldh19w8zogpsgux1vk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Селска мака – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1689</id>
    <revision>
      <id>8267</id>
      <parentid>8266</parentid>
      <timestamp>2011-02-21T18:45:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.205.10.97</ip>
      </contributor>
      <origin>8267</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1235" sha1="r5n9mod8ljaoskqkcssqz8yshk47i3w" xml:space="preserve">Покрај ниви, покрај лаки

покрај снискине брегови,

вода тече - вода влече

селски солзи, селски маки

селски таги и јадови.


Извор вода извираше

плодно поле наливаше -

плодно поле род народи.


Ноќе чума ли одеше

плод од поле ли береше -

амбар селски пуст остана!


Сонце ми силно светеше

гора ми се зеленееше

в гора пиле песна пее.


Камен ли му в гради легна

стија ли го в коси стегна -

срце селско - векот тажно!


Кој ја сипе кој ја роси

таја слана што покоси

по нивјето пшениците

по лозјето гроздовите?

Та се житце не зелени

та се грозје не румени,

та од пуста селска мака

аир нема дур од века?


[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>r5n9mod8ljaoskqkcssqz8yshk47i3w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сердарот – Григор Прличев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1690</id>
    <revision>
      <id>12903</id>
      <parentid>12901</parentid>
      <timestamp>2024-10-26T16:18:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.125.234.162</ip>
      </contributor>
      <origin>12903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53638" sha1="e126aiyjs6lj8prblpz94p3ooubncn8" xml:space="preserve">==1 песна==
:Пискотници се слушаат од Галичник до Река,
:што тешка несреќа ги збра
:и мажите, и жените, та гласи тажна ека
:и навева сал коб и зла?

:Дал' град полињата житородни ги беше фатил?
:Ил' рој од скакулци се вдал?
:Дал' султанот арачлии час предвреме им пратил
:да збира арач лут без жал?

:Ни град полињата житородни ги беше фатил,
:ни рој од скакулци се вдал,
:ни султанот арачлии час предвреме им пратил
:да збира арач лут без жал.

:Та Кузман, јунак славен, падна убиен од Гега,
:тој сердар прочут падна в бој,
:и ќе ги гази пљачкашот планините ни сега,
:а да ги брани нема кој . . .&quot;

:-Земјоделци, служители на Деметра баш така
:шепотеа за гласот зол, а жените,
:штом чуја, писнаа од силна мака
:и коси корнеа од бол.

:А гласот растеше, и голем стана та се дигна
:ко Бореј, брзокрил.
:За час во сите ближни села толку бргу, ене, стигна
:тој несреќен и кобен глас.

:Вдовиците и бедните, ги гледаш, солзи леат,
:и момите — за света чест.
:А земјоделците ко втрегитени од ровја беа
:на таа толку жална вест.

==2 песна==
:Во пролетна вечер задумано почива една
:жена, седејќи на прагот.
[[мини]]
:Со раце на колена, пушката светната ледна
:таа ја милува благо.

:На средна е доба; и јадра, и сосема здрава,
:кршна и херојски силна.
:Извајана е амазонската нејзина става:
:вистинска личота милна.

:Годините не ја намалиле онаа убост;
:на лице свежест се гледа,
:младешката сочност
:не ја беше сменила грубост.
:Таа е кутрата Неда,

:несреќната, достојна мајка на Кузман. Седејки
:в хаос од мислите мачни
:во земјата очите беше ги впила, бидејќи
:сонила соништа мрачни:

:Потпорните греди од нивната куќа се ведат,
:паѓаат шумно во мракот.
:Но насреде уште останала самотна греда,
:ама да потпира јако.

:Но и неа бесно огнооки змејови страшни
:силно ја тресат од темел и куќата,
:најпосле, паѓа, а купишта прашни
:станаа гробови неми . . .

:Со одвратност од себе сонот го оттурна она,
:мислите црни ги гони;
:но пак ја обградија мачните слики од сонот
:ноќеска што и се сони

:Штом шушнува нешто - смуртеното чело го крева
:сигурно синот и ќе е!
:И пак го наведнува, како овената трева,
:зашто чеканиот не е.

:И зошто ја жали вдовицата минувач тажен,
:солзите свои ги трие?
:За смртта тој не се решаваше прв да и каже,
:од неа злото го крие,

:бидејки и беше единствена потпора, левен,
:чедо на мајка си првно.
:Страши лиште беше за Харт
ија—Шиптар
 гневен
:сегде што грабеше стрвно.

:На оганот мајката котелот, ене го клава:
:вода да стопли за толку
:саканите капнати јуначки нозе и глава . . .
:Него го носеа молкум.

:Се надева, кутрата, пак да го пречека кога
:коњче ќе разигра стројно.
:Тој, силниот цар на сенчестпитпе планини, тогај
:помил и станува тројно.

:А Кузман честопати гонеше пљачкаши кои
:плачкаа секаде смело,
:и секогаш силен и горд, со другарите свои,
:победник идеше в село.!.

==3 песна==
:Но одеднаш се слушна надвор како некој стапи
:со еден толку тивок шум:
:четворица натажени Арнаути, без капи,
:по селскиот се движат друм.

:Испотени, мртовецот го носат; и во тремот
:го внесоа тој товар скап,
:а луѓето се собрале крај мртвиот и немо
:приковале свој поглед тап.

:Отсекаде се чуја плачови и пискот силен,
:и чиниш, овој народ клет
:тој час го оплакуваше со својот лелек вилен
:најсвидното на овој свет.

:Крај трупот Кузманов со тага коњот 'ржи;
:и уште беше тој во крв;
:ја копка земјата и лад со гривата му држи
:на стопанот и другар прв.

:И мајката истрчува со стапка трепет полна
:се двоуми, но сал за миг . . .
:По плачот општ се сети дека веста беше болна
:и танок таа пушти крик,
:да, како лавица, што дрско ловците ја гонат
:и плодот и го крадат прв ...
:А тогаш и најтврдиот од очи солзи срона:
:го стигна жалта својот врв.

:Плачовите низ селото се носеа се уште
:и Неда црна крпа пак
:од главата си фрли, повтор косата ја пушти,
:а плачот стана толку јак,

:- „Малодушни земјоделци, излезете од дворов!&quot;
:- им викна мајката со гнев.
:- Дајте ми го, да видам! Запрете со зборов,
:гледајте си на својот грев!

:Доста' му беа липањата пискотите ми ледни
:за награда во овој час.
:Над ваште невести и ќерки плачете, о бедни,
:бидејКи за нив нема спас.

:Та каква надеж отсега вам ќе ви носат дните?
:Го нема, кутри, Кузман ваш
:кој како своја зеница ве чуваше вас сите
:и крајот свиден роден наш!&quot;

:При викот мајчин народот стаписано се стресна
:и нејзи пат и стори мал.
:Со коси спуштени, се фрли ко Менада бесна
:врз мртов син од жал.

:Плачејќи, до себе студената ја гушна глава
:ко бршлан којшто јавор млад
:прегрнува,се припива до таа тенка става .. .
:Се повеке од нејна град

:се крева плач и пискотот што воздухот го полнат,
:Над овој толку тажен створ
:се збраа многу жени и со една тага болна
:и шепнат тие збор по збор.

:Ја тешат ко миловидни ластовици, ја делат
:од трупот студен, толку мил.
:Кој гласот женски може да го слуша мирен?
:велам:
:Кој смртен толку корав бил?

:Албанците, гологлави, пристапија со почит,
:со раце скрстени. Тој час
:најстариот се доближи и вземи удри очи
:па прошепна со искрен глас:

:И везден ти да плачеш, имаш зошто. Биди силна!
:Ти изгуби, о мајко, џин!
:Народните ќе пеат колена со уста милна
:за делата на твојот син.

:Да, слугите на Арес ќе го слават, мајко, сето
:што тој го сторил в подвиг смел,
:и сите певци ќе те слават секаде по светот
:со еден занес толку врел.

:А ако сакаш, почуј, немој солзи да те душат!
:Ќе раскажам што знам за се.
:Знам, свето е за херојство и подвиг да се слуша ...
:- Се молкна. Сегде тивко е . . .

==4 песна==
:- „Пуштајќи го денес изутрина на волја гласот
:чета од стомина сврати
:Во Стан.Но да дадеше бог да не тропнеше
:часот смрт што на сите им прати.

:Зар некаков демон кон пропаста стрмна не турна
:Браќата мои под ридон
:ко рибите насуво тогаш во борбата бурна,
:да се прпелкаат видов.

:И мајка над синот, и жена над мажот ќе кука,
:ќе го оплакува мрачно . . .
:А ние, од бачило што се наоѓаше тука,
:грабнавме овнови алчно.

:Се спуштија други во Стан; и по куќите, вични,
:бараа пченични лебој,
:Доведоа оттаму десет ергенчиња лични:
:некој да служи ни требал!

:Но господ на робјето виде од вишното небо
:колкав е нивниот ужас,
:и нададе уши стенчивиот глас да го слушне
:- плачот на тие што служат.

:Ко камшик од бога одненадеж Кузман се јави;
:намислил ужаси бојни . . . . .
:Дружината вешто ги одра, а потем ги стави
:на ражен бравите гојни.

:А крвта се впиваше каде што капеше вземи.
:Подоцна - судбина била!
:-на истата земја, во црвени порои темни
:крв да се пролее — сила.

:Од окото божје на кривдата чедата неми
:ни да се затскријат каде . . .
:Запаливме огнови.Над нив дружината
:спрема овнови десет да кладе.

:Штом сеизедливиот оган ги испече добро,
:откако жарот се’згаси,
:под дебели сенки дружината наша се собра:
:песната долго се гласи.

:Врз месото, како брзокрили јастреби, ние
:се изнафрливме гладни.
:Штом некој од жедност посакаше вода да пие
:- служеа децата страдни.

:И кога се насити секој, со децата смеа
:почна; плапотеше сешто.
:Од сегде претерани смеите војнички беа;
:кобеа тие на нешто.

:Да, солзите на навредените целата утрин
:кобеа лошо над моите
:Ко трендафил алов црвенеа децата кутри:
:остро ги укорив своте.

:Но незапирливите млади не разбраа тогај
:старецот зоштпо им зборел,
:бидејќи одмаздата пратена над нас од бога
:висела веќе од горе.

:Блескавото сонце се беше искренало право
:над нас на небото. Вбесен,
:одненадеж среде виковите диви се јави
:коњик со јунаци десет.

:Албанецот, решија, злочинот да им го плати.
:Кузман ги запре со глава:
:им влеа тој храброст и веднашка гласник ни прати
:— в борба не викаше. Страва

:не минеше од нас. Од смртта исплашени тогај
:зедовме оружје в рака.
:Чувствувавме дека ни мрзнеше крвта . . Па кога
:Кузман сред јарост и мака

:се провикна: . . . „Бидете смели, о деца-на Река!
:Нечесност не ќе не плаши.
:Спомнете си кој ви навредувал земја, и нека
:срцата охрабрат ваши!

:И, ако со виното вдовица вашата силна
:жед ја загасила медно,
:а ако ви бацило рака со насмевка милна
:сираче нејако, бедно,

:ил ако во гозби сте имале почесно место
:— кое е гордост, би рекол -
:и ако здравицата вам ви се здравила често:
:здравје ви посакал секој —

:па, да се присетиме ние за тоа и нека
:да се покажеме смели!
:Да не речат дека сме туѓи на честа и дека
:фалби се нашите цели.

:На јуриш! Судбината ни е во скутот на бога
:скриена, иста и сретна!&quot; . . .
:- Тој викна и разбуди смелост кај сите; и тогај
:виорно коњикот летна,

:држејќи во рацете сабја дамаскалија, лута
:двеостра сабја од челик.
:Со викот и галоп го следеа коњот на Кузман
:десетте јунаци смели.

:Се спуштија како вихрогона далга ва бојот;
:дишеа лутина страшна.
:А Гегите паѓаа и го оставаа својот
:врел труп на земјата прашна.

:Но борбата нерамна беше, и - како што бива -
:дадоа и тие жртви. Та не беа челични!
:И нив ги родила жива
:жена, и паѓаа мртви.

:А тогаш ја зеде врз грбот тежината сета
:син ти неизмерно сакан.
:Ко сторачен гигант сам против албанската чета
:беше се испречил така.

:Се носеше коњот по желба на силниот вјавач,
:виткав ко змија на оган; пробиваше пат,
:спасувајќи на херојот глава
:- зашто го сакаше многу.

:Го тераше коњот ко молња и без да го запре.
:Погледот ровја му беше,
:а ударот гигантски задаван назад и напред
:— смрт за Албанецот грешен.

:Штом опасност видеше Кузман од негде, тој тешко
:мавташе оружје ледно.
:Во погледот - острина. Од нас, пак, потече жешко
:крвта пролеана бедно.

:Со ноздри раширени 'ржеше коњот во пена
:- другар во триумфот жнеан;
:тој гордо ги газеше телата бедни што стенат ..
:Тажни стоновите беа.

:Пред очите наши, затрепкани в уплав, тој беше
:демон што сечеше тела;
:на одмазда гласник да казнува секогаш решен
:насилни, пљачкашки дела.

:На смртен тој никако веќе не личеше среде
:оние борбени часој.
:Под сабјата негова паѓаше Албанец беден
:- како под српови класој.

==5 песна==
:За таа наша пропаст жал на Махмуда му стана,
:се спушти како орел тој.
:Разбеснето со шпорите тој шибна, коња вран
:со Кузмана да стапи в бој.

:Спроти него се исправи. Под црна веѓа густа
:одмаздата ја собрал - бран.
:Тој зеде в раце оружја огнодишни, а в уста
:стегајки остар јатаган.

:Од двете оружја се слушна пукање, и сетне
:два куршума со пискот зол
:излетаа, барајќи месо: едниот го сретна,
:и Кузман сети силен бол

:во рамото, кај одлево клучницата со зглобот
:лопатниот го крепи дел;
:а другиот во правта закачи,
:свирејќи злобно но без да сретне жива цел.

:И Кузман горчлив насмев сал на својот враг му прати.
:Се исправи на коњот жив,
:та дур на Махмуд му се здаде јатаган да фати
:-Испреварен, му зајде здив . . .

:Ја крена Кузлан сабјата па одлево и кратко
:ја замавна врз врагот клет
:на она место кај што гордо гркланот на вратот
:над телото се подал сет.

:Не се спротивстави коскената и јака маса
:на секот, што во овој миг
:до мишката, делејќи меса, сосем лесно стаса,
:и Махмуд пушти грозен крик.

:Да, така дрвар лесно сече в гора гранка здрава
:од дабот толку силен, стар.
:И прво падна раката со таа руса глава
:на мојот храбар господар.

:А потем падна и се урна снагата му цела
:врз оној грозен, крвав куп.
:И бликаше на земјата во струи крвта врела
:од уште топлиот му труп.

==6 песна==
:Јуначкото тело на Кузмана беше од рани
:лути ишарано цело,
:што беа се пробиле лесно низ ребрата збрани
:се до внатрешните делој.

:Од крвта ненаситен, се уште водеше битка,
:лутина гневна дишејки;
:од раните бликаше крвта, но се уште бритка
:мавташе сабја, беснејќи.

:Но кога му пресекна изворот животен, тогај
:глава тој спушти. И рече
:со шепнење некакви зборови нејасни, кога -
:шумно од коњот се свлече.

:Под секира дабот, што бури победувал, така
:смртно под рани се веде,
:а потоа паѓа од моќната дрварска рака,
:ама - врз дрварот беден. . .&quot;

:Албанецот тоа го раскажа. Мајката, која
:беше изумена сета,
:штом ова го слушна, над маката бескрајна своја
:затажи, припадна клета.

:Одненадеж народот врати со плач на плачојте
:како бран врз бран во брегот.
:Штом примолкна плачот, Албанецот, пак меѓу своите,
:продолжи повтор за него

:— „Не тажи го, жено, ти сина си Кузман, бидејќи
:господ во рајот го пратил;
:неизмерни сласти му нуди;
:и само плачејки душата ти му ја матиш,

:бидејки тој падна со своите, бранејќи ја со нив
:херојски земјата мачна,
:а не како злосторник кого Темида го гони,
:фрла во јамата мрачна,

:и не како здушен од наказ, ил' прогниет, гладен,
:не како удавен в браној,
:и не како жена што потајна болест ја јаде, —
:туку од јуначки рани . . .

:Да, не од недостојна смрт... За насилнички дела
:отплатник беше, знаејќи
:да одмазди смртно за својата дружина цела,
:голем страв сегде ширејќи.

:Во страшната борба тој отепа не еден Гега . . .
:Јас ќе ти раскажам за нив,
:за нашите најарни херои кои подлегнаа сега
:сите под лутите рани:

:во борба непобедлив широкоградиот Јакуп
:којшто со подвижност лесна
:за папукот Карала беше го фатил ко кален
:на земја беше го треснал.

:Утробата сал му ја истурил. . .Потоа Рушит,
:сиот во позлата бојна,
:од чија што песна и свирба трепереа уши:
:опитен човек во војна.

:И Селман брадатиот, татко му кому му пратил
:поздрав, без веќе да жали,
:бидејки за крвта на брата си беше го фатил,
:— глава му одзел на Али.

:И Ахмед, од сонцето спален, што обесил така
:некојси кадија грешен
:врз комшиска жена кој ставил изгнасена рака,
:да ја обесчести решен . . .

:Абдурахман,,куршум чиј наместо секогаш паѓал,
:најди му рамен во светот:
:без некаква мака со сигурност безгрижно гаѓал
:малечки птички во летот.

:Оловниот куршум не погоди овојпат ништо.
:Сиот избезумен, мажи
:да паѓаат виде. И падна во вечните сништа,
:остави мајка да тажи.

:Живееше тој во Малесија, каде што секој
:кога ќе тропне на врата
:наоѓаше заштита, ако на стопанот некој
:од нив му убил и брата.

:Скриениот може и султанот да му го бара,
:заплашувајќи со колеж.
:па макар по цена на крвта - не ќе му го дарат
:онега помош што молел . . .

:И Сулејман, којшто го продал имањето сето,
:гонет од младиот порив;
:за сабја дамасклија немаше веќе на светот
:она што не би го сторил . . .

:И Емин, што рипна во реката Дримот та чија
:матица брзо го свлечка
:бидејќи со невооружени врази, а пијан
:некогаш беше се спречкал.

:А тогаш од водата некаков рибар што минал
:беше го спасил со сила.
:Но жицата Кузман од животот негов ја скина:
:судбата таква му била!. ..

:Чан-Јок, гостоприемлив, куќата чијашто често
:беше во секое време
:за сите отворена . . . Роден во планинско место
:каде што живее племе

:Од смртници смешни: веруваат в Алах и Христа,
:мешано празници слават;
:и оџа, и поп на гробиштата заедно исти
:обреди свештени прават.

:Па син му на Абдула, Елеас, кој - да не чуете лага -
:в натпревар кога ќе збесни ластовичка беше,
:без малку да остави трага,
:в правта под нозете лесни.

:Но нималку не му помогнаа нозете, ете!
:И животворните зраци
:изгаснаа; остави вдовица млада со дете,
:малечко детенце в раце . . .

:И најпосле, дивиот Махмуд, кој беше во сешто
:бик меѓу стадото бесно.
:Го викавме војвода, господ. . . штом наумил нешто
:- веднаш го вршеше лесно.

:Нам водачи тие ни беа; без бог да ги штити
:смртта ги однесе ледна.
:Јас не можам да ти ги изредам сите, па нити,
:жено, да слушаш ти седна!

:Од крвта на стомина борци сред викови диви
:земјата прокисна меко.
:Останавме само четворица Албанци живи
:што го избегнавме секот.

:За награда ние од Стан го донесовме син ти,
:толку нажалени сите:
:да не биде храна на птиците грабливи, нити
:плен да им стане на пците.

:Та нему му прилега погребението свето!
:Нека не разбере Неда
:јуначкото како го цени Албанецот сето!. .
:. . . Често од Одрин ги гледав

:зачудено Русите. Восхитен бев од синојте
:кои Елада ги даде.
:Служејќи му на Шкодралијата , каде што минав
:- гробови видов. Но каде

:да одев, да скитав, јас не сретнав појунак човек,
:жено, од сина ти сакан.
:И блажени нека се твоите гради се довек
:што го охраниле така.

:За твоето млеко се покажа достојно чедо,
:венчан од славата трајна,
:и никако не го посрамоти родот ти, Недо,
:в скут на победата сјајна .. .

:А куќата што ке ги чуе плачовите твои
:света ќе остане за нас.
:На твојата порта не ќе тропнат Албанци, кои
:бараат гозби и храна.

:За Гегата рајата трпеза полна ќе даде;
:рајата има, се гледа.
:Јас секогаш ке го почитувам покривот каде
:Кузман го родила Неда

:и каде што таа поднесува голема тага.
:Пред тебе клетва ќе ветам;
:Албанецот нема да згазне на зборот и лага
:не ќе е клетвата света&quot;!

:Со почит, пред телото мртво Кузманово, рака
:Гегите кренаа веднаш.
:Тупаници стиснаа силно; пред мртвиот вака
:клетва изрекоа една:

:- „Се колнам јас, јунаку, никогаш мајката твоја
:да не ја нажали Гега.
:И нема да позволам,еве, на зборот си стојам,
:смртник да пречи од сега&quot;.

:Се колнеа Гегите, колено чисто на тие
:Пелазги славни. А Неда
:со закован поглед в кој омраза — молња се крие
:гледа во водачот бледа.

:Ко втрештена беше. Молчалива - риба! Но бликна
:одеднаш болката пуста.
:И тежеше в гради. Ја натера гневот, та викна
:луто мајчината уста:

:- „Зар повтор со злосторни ужасни мисли сте полни,
:скитници, грабливи страчки?!
:Зар пак, о, разбојници, кроите некакви волни
:убиства, кражби и пљачки?

:Зар не се сеќавате, клетници, божјата рака
:како ве разори, смачка?
:Ил' диво се смеете син ми што загина сакан
:мислите: час е за пљачка!

:Но и други борци ќе воскресне Река и водач
:нивни ќе излезам в гора.
:По вашата трага ќе тргнам и по вас ќе одам . . .
:Јас да ве уништам морам,

:ил' мртва ќе паднам. Зошто ми е животот кога
:син ми неодмазден ке е?
:Во бојот ќе побарам смрт. Но по желба на бога
:може и триумф да грее!

:Јас сина да видам - ќе жртвувам живот, копнејќи;
:сили со радост ќе зберам.
:Но залудо ти ми го фалиш ко јунак, бидејки
:враг си му нему по вера.

:Даројте на врагот се омразни. Храброста нема
:што да ја фалите вие.
:Го нејкам ја венецот никаквец што и го спрема,
:помисли други што крие.

:Расплакана Албанка, косите што си ги куби,
:фалби на Кузман му плете,
:бидејќи во оваа слава и подвиг и убил
:можеби маж или дете.

:Од кротката раја, во нашата клетва се вели,
:Гегите храна ќе зберат.
:Сал мојата куќа ќе била чествувана, нели?
:Клетви ви не се за вера!

:Со таквите клетви и зборови немој да мамиш!
:Света е куќата моја:
:со барут и железо полна е; не ќе ја срами
:Неда родината своја.

:Ќе дојдат ли со вас и мнозина пљачкаши стрвни, -
:вас ќе ве дочека смело,
:со божјата помош во борба со душмани крвни
:в крв ќе запечати дело.

:Ти велев често: „Кузмане не ризикуј ти живот,
:не елегувај во бојот пак!&quot;
:Но ти опасноста ја презре, и во пресрет, диво,
:на болниот му летна знак.

:. . . Но, на рамо вие го носевте сина ми довде,
:голем пат вие сте прошле . . .
:Знам, нечесно ќе е да почнам со играта овде,
:зашто со милост сте дошле.

:И затоа нека во верност се заколне секој,
:нека се заколне дека не ќе врши грабежи,
:се дури постои веков,
:во намачената Река.

:Земете ја, инаку, клетвата назад, и така
:денес да почнеме битка!
:Јас не можал среќна да бидам се дури во мака
:страдниот народ се витка!&quot;

:Им рече . . . ја гледаат збунето Гегите неа:
:лик на природата сама . . .
:А луѓето, сите со трепет, замаени беа
:од необичната драма.

:И откако дадоа збор Арнаутите, секој
:од нив се заколна дека не ќе врши грабежи,
:се дури постои веков,
:во намачената Река.

:Го поткрена Неда мртовецот, — тешкиот товар
:во мајчина прегратка лесен . ..
:Плачејќи, во бранови луѓе го гледаат ова. .
:Околу патот е тесен.

:Големото портиште скрцна ко бикова рика.
:Дворот се начичка добро до народот
:и од неговата таговна вика.
:(Сите пак, не ги ни собра.)

:Сред плачот се стегаше народот надвор и благо
:секој на мртвото тело
:Кузманово сакаше да му се доближи: да го
:бакне неговото чело.

:А Неда, носејќи го на раце лесниот товар,
:силно офкајќи, се качи
:по ретките високи скали, гологлава . . Нова
:стихија разнесе плачој.

:На постела таа го стави мртовецот, каде
:жена, во црнина цела,
:рамнодушно чекаше. Врз глава таа му кладе
:крпа, копринена, бела.

:Ти која си, жено, што можеш да стоиш сред
:врели
:плачови студена тука?
:Калуѓерка таа е, Фотина, чиешто челик -
:срце во градите чука.

:В гроб темен испратила мнозина Фотина клета.
:Нејната студена душа,
:гледајки ја одблизу смртта - замрзнала сета.
:Страшниот пискот го слуша,

:недостапна сала за солзи. Но, ете ја,стои
:- карпа пред јароста бурна;
:нејзиниот ум го зацврстиле молитви, кои
:идат од душата тмурна.

:Мртовецот таа го соблече. . . Крвави порој,
:лута и не една рана ...
:А мајката, браздите кога ги виде, без зборој
:ко поулавена стана.

:Тресејќи се целата, очи со раце стискајќи,
:в потп се изоблеа ладна:
:Еринија чиниш ја збрка;со глава, ко лисје нишајќи,
:таа полумртва падна.

:Надојдоа жени; од подот го кренаа тие
:нејното немоќно тело,
:и почна со студена водица некој да трие
:Недино високо чело.

:Но откако дојде на себеси кутрата Неда -
:отвори полека очи.
:Штом поткрена поглед, започнаа пак да се редат
:тажачки, солзи без почин.

:А Фотина мртвиот в корито беше го клала;
:вода го потури млака
:што беше ја стоплила Неда, чекајќи пред малку
:жив да се искапи така.

:Го искапа бабата. Кога го вршеше ова
:среде тишината темна,
:монотоно сите ги редеше маки на Јова9,
:в потсмев кон сладоста земна.

:Ко лице и песната бестрасна беше, но река
:в кристално корито, чинам,
:што тече низ песок, гонејки ја полека-лека
:жедта на тие што минат.

:Баш така Библијата како со балсал ги слади
:неутешените гради ...
:Зборовите параа срце на тие што таму
:собрани беа, а само

:утехата стои пред кутрата мајка ко стена,
:болката неа ја скрши.
:Свршуваше песната . . . Ама опитната жена
:и со капењето сврши

:на многутажениот мртовец, херој од Река.
:И Кузмановото тело
:се провикна за да го кренат .. .Па видоа дека
:телото - цвет беше бело.

:А мајката прва се спушти и лесно го крена
:како од фиданка гранка.
:Му облече кошула веднаги опитната жена,
:риза - пајажина танка.

:А потем, позлатени дреи што Кузман на празник
:само ги носеше голем.
:Да, така младоженец ружаат моми со разни
:обредни песни во пролет.

:Го пренесе мајката, накитен сиот во злато,
:на чардак - резбарско дело.
:Го кладоа в постела: Неда по тажачки прати,
:најарни тажачки в село.

:За тажење, досега нигде неслушнато, Неда
:најпрво знакот го даде;
:И расплете коси, над мртвото затажи чедо. ..
:Рацете таа ги кладе

:врз Кузман... - „Се надевав - писна, - ој Кузмане, дека
:како младоженец в зора
:девојките ќе ми те облечат;
:тука Ке екнат весели, свадбени ора.

:Го украси резбар со цвеќиња таванов, - рече, -
:од младоженската стаја.
:Канејќи не бочвата сите на свадбена вечер —
:врие од виното таа.

:И пративме дарови на свршеницата твоја;
:прстенот таа го смени.
:Ни наближи часот за венчило. . . Злосторна моја
:судбино, како се мени!

:Но место да чуеш ти радосна свадбена песна
:-тажачка слушаш да пекам.
:И наместо одаја брачна, ох! — јамата тесна
:бездушно тебе те чека!

:На рацете нема да залулам внуче, а ете,
:каде ме остави, каде?!
:Се изгасна родот, а друго освен тебе дете
:нелам, не остана надеж.

:Го остави творецот земен со еден и родот
:на чествуваниот Раде.
:А мракот на смртта ја голтна без милост и таа
:фиданка бог што ја даде.

:На Радета Стајко му беше единствено дете;
:Ти, пак, Стајковата надеж.
:Во битките смртта на сите вам венец ви сплете
:на гради камен ми кладе.

:Та новата рана ја отвори старата; денес,
:кутра, да не бидам жива -
:над синот и мажот оплакувам одеднаш! Мене
:срцето в бол ми се свива.

:Се чуди со ужас и денес албанското племе
:што јунак татко ти беше;
:со славата побратен, сердар, тој целото време
:беше на херојство решен.

:Ги плашеше како што зајак се плаши, кој бива
:гонет од изгладнет орел . . .
:Тој падна во Дебарца кај што со Муча на живот
:и на смрт беше се борел.

:Ти остана детенце, утеха една во жалост,
:бујно ко фиданка в гора,
:За подвигот татков со восхит ти,
:иако мало, сакаше јас да ти зборам.

:Штом слушаше ти за неговото убиство, твојот
:поглед плалнуваше а ужас;
:и, вцрвен од лутина, клетва ти даде во својот
:гнев - дека одмазда ружаш.

:Бегајќи од шумот на твоите врсници, често
:нешто во мисли те влече:
:во сонот ги гледаше битките, а најаве место
:играчки — имаше мечој.

:Со опашан,тежок меч често те гледав да шеташ,
:пламено нешто шепнејќи.
:За убиства жеден, те гледав кај виорно леташ,
:невидлив бој ти водејќи.

:Но, отпкако порасна направи дела од кои
:душмански племиња в страва
:се стресоа... За тебе слушнав од душмани твои
:фалби што тебе те слават..

:Штом татко ти загина, сабјата твоја
:повторно ја прероди Река
:ко пиле што пиштела в орлови нокти, во која
:Гега ја навредил сека

:домакинска куќа... Ти брзаш,мој сине,да земеш
:венец од лаври во крајот
:на блаженства,кај што не се знае болка и
:време, каде што таму, во рајот,

:од приказни можеш да сретнеш задоволства толку . . .
:Песни се нижат од гласој -
:што не ги чул досега смртник . . . И бескрајно, колку
:векови минат ко часој!

:Сред ливада, таму, и татко, и син ќе се сретат;
:таткото сина ќе гушне.
:Во борбите диви што сторила твојата чета
:од тебе тогаш ќе слушне.

:Штом јунакот тој ќе го гушне со насмевка милна,
:радосен ќе ми те баци . . .
:А, можеби, набрзо и мене, в радоста силна
:ќе ми подадете раце . . .&quot;

:Го изрече ова . . . Бессолзните очи од тешка
:тага ко жарови беа;
:бидејќи го пресуши изворот тагата жешка
:- немаше солзи да леат.

:Во истото време подзедоа жените болно
:тажења, в припев редејќи,
:а однадвор им пригласуваше, липаше волно
:народот збиен, плачејќи.

:И едно по друго од другите жени два хора,
:одгласувајќи ко ѕвона,
:за животи редеа што рекол Кузман и сторил.
:Кој ке го раскаже она

:што жените,кога ќе тажат над мртов, го редат?
:.... Дојдоа мајките чие
:што чеда со Кузмана паднало; потем со Неда
:Кузман го тажеа тие.

:Жалејќи го Кузмана, тие над своето блиско
:толку неизмерно плачат:
:да не стане пљачка на пците. .. А лелек и пискот
:сегде во куќата јачат.

:Но одеднаш Неда истрчува горе ко елен,
:народот гневно го кори:
:- ,,Ој, орачи, мажи, не тажете вие! - им вели !
:слушајте што ви се збори!

:В бесполезно плачење зошто венеете така?
:Плачот остајте го еднаш!
:Кому му се нозете лесни и снагата јака
:нека биволите веднаш

:ги впрегне во коли и тргне во Стан. Та и сами
:знаете: в прашина, мртви,
:десетмина јунаци лежат што смртта ги смами.
:скапи за земјава жртви!

:Па, кога се мртви, дајте им на кутрите мајки
:нека ги истажат барем.
:Тажењето за нив е награда: оплакувајки
:мајките ќе им ја дарат!&quot;

:Им рече ... И рипнаа четири момчиња млади;
:веднаш истрчаа спроти
:Недината куќа, та право отидоа каде
:многуимотниот Фоти.

:Од крајната сушина колите сосема лесни
:тие ги свлечкаа по нив.
:По нешто поправија и во дупчињата тесни
:катран намачкаа они.

:И впрегнаа три чивта близнаци биволи црни.
:Чесно молејќи се богу,
:одејќи пристигнаа се до планините стрмни,.
:толку надиплени многу.

:Брзајќи биволите спотнаа. Се уште така
:крцкот се слуша по ридје.
:Ги водеше колите опитен старец што в мака
:препател многу и видел.

==7 песна==
:Да, така беше тоа. Девојка, пак, тажна дома
:во собата и сама е.
:По либе таа тажи .. . Чија ли е таа мома
:чии клепки толку лични, се?

:Свршеницата е таа; Марија, и една надеж
:на Томе, својот татко стар.
:Тој женски ред-занаети со сновалка и даде
:и тоа беше негов дар.

:Не пристигна свршеникот си мртов да го кити
:со росен погребен букет,
:бидејки не тажат во Река момите, па нити
:го видел тој срам овој свет!


:Пред свадбата девојките, затворени ко пилци,
:сред мечтите се носат рој.
:Нив бог ги гледа. В ѕидот,пак,ко в кафез птички крилца
:го кршат тие гласот свој.

:Ткаејки, таа слушна плач. И мисла црна нејзе
:и блесна в глава како нож.
:Ко гласник на несреката при неа Толе влезе,
:леејќи солзи како дожд.

:— „За плач е час.. Свршеникот непријател го уби
:трпејќи пораз во Стан.
:Го тажат жените, променети во црни руби,
:а плачот - железен е бран.&quot;

:И жал, и мака скри девојката; и мирно седна
:пред својот нежен татко стар,
:Не заплака, а мени боја, проѕирна и бледна,
:пожолтена ко килибар.

:А старецот си излезе, оддалечи, мислејќи,
:за кого да ја мажи друг.
:Ој, кутриот? Тој никогаш, па иако копнејќи,
:не ќе стисне во преград внук.

:... Штом сама остана, шамијата ја сметна в трепет
:и пушти веднаш жален вик.
:Расплетувајќи долги коси, врз нив тури пепел:
:го презре својот убав лик.

:И писна в плач; - „О дни во кои несреќа се лее!
:Та тажен ли е живот клет;
:од денес полн со болки, низа крвава тој ќе е
:од солзи, преполн маки сет.

:И само в гроб јас кутрата, за мојта болна душа
:ќе најдам сладок балсам .. .
:Ти, о дали свршеницата си сакана ја слушаш?
:Те прашам: кај ме напушти? .. .

:Не ќе видам да носиш пак на коњот трофеј боен,
:да стигнеш гордо, в роден крај.
:Ни на оро, сред младите, ќе видам, либе мое,
:да блеска твојот пусат в сјај.

:О, зошто немав сабја јас, та со неа мавтајќи,
:да летнев како јунак в бој!
:И место тебе, стрела албанска пречекувајќи,
:ко заштитник да паднев твој.

:А Гегата крволочен јас, бесна ко Менада,
:би го раскинала со заб.
:Но што!... Од огнот борбен момата се плаши млада;
:нејзиниот е мускул слаб.

:Со солзи жешки, да ме чуе, молби богу пратив
:пред светиот му моќен трон.
:И може творецот на светов жив да ми те врати
:штом мојот ќе го чуе стон!

:Но, кој од оној свет се вратил? Камо таков човек?
:Се уште силен е Харон...
:Природните ги создал господ закони за довек,
:за мене не ги мени он!

:Ќе служам јас во домот божји, и во црна руба
:ќе бидам вечно тажна јас.
:Не ке примнам друг в постела, и колку да е убав,
:се дури трае мојот час.

:Со плач ќе те смилостувам.. О слушај ме, ти можеш
:да слушаш крик мој секој пат:
:Час побргу ти сврзи ме со либето, мој боже,
:во твојот рајски светол кат!

:Ти не си жив. Штом мојте очи сонот ќе ѓи склопи
:- во сонот ке ми блеснеш ти
:сред тишината, во сиот сјај што целата ме
:опи, ко оние што блесна дни.

:О сонце, колку светлина ти прскаш уште рано,
:и како лееш светол зрак!
:Штом Кузман не го чествуваш ти згасни в океанот
:да не грееш и над нас пак!&quot;

:Проговори .. . И целата покуќнина од темел
:ја претури од силен јад.
:А јадот толку растеше ... Го исплака без време
:избраникот на својта град.

==[[8. Обиди за обновување на автокефалноста на Македонската православна црква (МПЦ)|8]] песна==
:Крај Галичник постои ритченце малечко свето
:врби насадено сето.
:И шумоли поточе, брзо ко змија, течејќи,
:кристални води леејќи.

:Светлината сончева одвај приѕирнува таму.
:В сенчести гранчиња тука
:кукајца се вести штом пролет ќе наближи само,
:таговно в пресрет и кука.

:И изморен патник замислено седнува овде,
:потпрен под некоја врба.
:Слушајки го чрчорот птичји што достига довде,
:целиот пролетен брбор —

:На гусла двоструна свирејќи, покрај патот седнал,
:го пее ова просјак сед;
:а јас, пак, прост запишувач, минејќи тука еднаш
:го запишав од ред до ред.
[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>e126aiyjs6lj8prblpz94p3ooubncn8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Т'га за југ - Константин Миладинов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1691</id>
    <revision>
      <id>10799</id>
      <parentid>10414</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T11:00:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10799</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1950" sha1="od6fpm8krx5xsbk90sqmlifhkhqx70r" xml:space="preserve">
:Орелски крилја как да си метнеx
:и в наши ст'рни да си прелетнех!
:На наши места ја да си идам,
:да видам Стамбол, Кукуш да видам,
:Да видам дали с'нцето и тамо
:мрачно угревјат, како и вамо.

:Ако как овде с'нцето ме стретит,
:ако пак мрачно с'нцето светит:
:На п'т далечни ја ке се стегнам,
:и в други ст'рни ке си побегнам,
:каде с'нцето светло угревјат,
:каде небото ѕвезди посевјатз.

:Овде је мрачно и мрак м' обвива
:и темна м'гла земја покрива:
:мразој и снегој, и пепелници,
:силни ветришта и вијулици,
:Околу м'гли и мразој земни,
:а в’гради студој, и мисли темни.

:Не, ја не можам овде да седам!
:Не, ја не можам мразој да гледам!
:Дајте ми крилја ја да си метнам
:и в наши ст'рни да си прелетнам:
:на наши места ја да си идам,
:да видам Охрид, Струга да видам.

:Тамо зората греит душата
:и с'нце светло зајдвит в гората.
:Тамо дарбите природна сила
:со с'та раскош ги растурила:
:Бистро езеро, гледаш, белеит
:или од ветар синотемнеит:
:поле погледниш, или планина
:-сегде Божева је хубавина.

:Тамо по с'рце в кавал да свирам,
:с'нце да зајдвит, ја да умирам!

[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>od6fpm8krx5xsbk90sqmlifhkhqx70r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татунчо – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1692</id>
    <revision>
      <id>10831</id>
      <parentid>10830</parentid>
      <timestamp>2019-12-12T07:58:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.53.57.151</ip>
      </contributor>
      <origin>10831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1399" sha1="ta2dbbmjzgkagx01vkwa0akrxn2mzhc" xml:space="preserve">:На Бана

:Не ме колни, не ме жали!
:Не ми нижи низа клетви! 

:Камен тежок живот ми е 
:а по тежок одзив пусти 
:по народни думи свети! 

:Ако куќа не направив 
:со високи шимшир порти, 
:куќа цел свет братски ми е 
:братски срце што отвора, 
:срце - порта наjвисока, 
:срце - куќа наjширока. 

:Ако жена не донесов 
:ѓул - трендафил во одаjа 
:верна, добра млада љуба – 
:не ме колни, не ме жали: 
:во борбата другарката 
:сонце cjae, сонце трепти! 

:Ако млади си години 
:по друмишта, по патишта 
:в младост горка распосеjав – 
:погледни ми право в очи: 
:ти ли беше што пееше 

:&quot;Аjдутин мајкa не рани... &quot; 

:И ако не умрам дома 
:туку кaj што стии пиштат 
:в борба искри кaj што л'штат – 
:блазе, речи на душата 
:има зошто душа да е! 

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>ta2dbbmjzgkagx01vkwa0akrxn2mzhc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тешкото – Блаже Конески</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1693</id>
    <revision>
      <id>10986</id>
      <parentid>10985</parentid>
      <timestamp>2022-01-20T21:15:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.193.246.99</ip>
      </contributor>
      <origin>10986</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4916" sha1="6t4oxvj8o3huke6ojy6k6ydxjooq0ii" xml:space="preserve">:О тешкото! Зурли штом диво ќе писнат, 
:штом тапан ќе грмне со подземен екот -
:во градиве зошто жал лута ме стиска,
:во очиве зошто ми навирa река
:и зошто ми иде да плачам ко дете,
:да превијам раце, да прекријам лик 
:та гризам јас усни, стегам срце клето,
:да не пушти вик.


:О тешкото! Старци излегуват еве,
:на чело им мисла, во очи им влага
:и првиот чекор по меката трева
:е мирен и бавен, со здржана тага.
:Но 'рзнува тапан и писок се крева
:и молнија светнува во секој глед,
:и напред се пушта, се стрелка, се слева
:стегнатиот ред.


:До старците момци се фаќаат скокум;
:не издржа срце - сив сокол во клетка,
:не издржа пламен жив потулен во око, 
:не издржа младост што сака да летне!
:Се залула оро! Се заврте земја,
:и чиниш - се корне стресениот век,
:и околу трпнат ридиштата темни
:и враќаат ек.


:И божем се врасло кипнатово оро
:со исконска сила за земјава наша
:и во него шуми на реките зборот,
:и во него рика див ветер и страшен
:и во него шепнат узреани житја
:и вечерен мирис се разлева тих,
:и земјата дише во пролетна ситост
:со запален здив.


:И душата, чиниш, на родот мој мачен
:во тешково оро се уткала сета -
:век по век што трупал сè попуст и мрачен
:од крвава болка, од робија клета,
:век по век што нижел од корава мисла
:за радосна челад, за слободен свет,
:од песна - за љубов што гине со пискот
:ко жерав во лет.


:О тешкото! Кога во молк да те гледам,
:на очиве магла ми напаѓа сура,
:и одеднаш - в бескрај се растега редот
:и ридја се губат в пустелија штура - 
:и еве кај иде од маглата матна
:сè сенка до сенка, сè еден до друг -
:во бескрајно оро син оди по татка,
:по деда си - внук. 


:Времињата мрачни се нивното поле,
:и нивната свирка - на прангите ѕвекот,
:а главите им се наведени доле,
:и покроце врват - сè чекор по чекор.
:О времиња, што ве в мрак родот мој минал,
:кој збор ќе ми најде за вашата стрв?
:Кој збор ќе ми најде за ужасот зинат
:над пустош и крв?! 


:Кој број ќе ми каже на лутите рани,
:на пламнати ноќи, на пеплишта пусти, 
:кој на срце болки ќе изреди збрани,
:и на очи солзи, и клетви на усти?
:О тешкото! Синџир ти беше на робја,
:од калеши моми и невести ред.
:со врзани раце во плен што ги погнал
:насилникот клет.


:О тешкото! Синџир ти беше на робја,
:дур не стана народ во листена гора,
:сè дури со јадот од векови собран
:не поведе бујно, бунтовничко оро!
:се залула танец низ крвје и оган,
:и повик се зачу и грмеж во чад -
:те разнесе сегде бунтовната нога
:по родниот кат.


:О тешкото! Сега по нашите села
:во слобода првпат штом ќе opo сретнам,
:зар чудно е - солза да потече врела,
:зар чудно е - жалба јас в срце да сетам?!
:Од вековно ропство, мој народе, идеш
:но носиш ти в срце дар златен и пој.
:Пченицата твоја триж плодна ќе биде,
:И животот твој!


[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>6t4oxvj8o3huke6ojy6k6ydxjooq0ii</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тутуноберачите – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1694</id>
    <revision>
      <id>5141</id>
      <parentid>4193</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T14:01:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5141</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1927" sha1="c913bkls0p3j6utn0bmu6dn54kujfrq" xml:space="preserve">:На кантар студен со туч го мерат
:а можат ли да го измерат,
:нашиот тутун – нашава мака
:нашава солена пот!

:Од темни зори на утрини летни
:до никоја доба на вечери зимни
:тој гладно пие тагата наша
:и потта и крвта и снагата ни.
:Жолт – жолти прави лицата бледни
:и жолта гостинка у градите носи.
:По утрини росни, по мугрите пресни,
:наведени ничкум по полињата родни
:зачмаени ние го береме.

:Лист по лист кини
:лист по лист нижи
:лист по лист превртуј, притискај,
:лист по лист милно, таговно реди
:и на долга низа од капки пот
:и надеж со клетва и зелена јад,
:со коров поглед на очите матни
:по кревките лисја жолтозлатни
:прикаса горка на живот клет
:нанижи безгласна а така јасна.

:Та не знаеш ли?

:Денот ли дојде тој да се мери –
:мерка му нема, а в градите длаби
:без да се запре, без дно да најде
:не тага а клетва, и в очи матни
:и не сакајќи сама се дига фуријата.

:Кантарот носи лисјето златно
:а в гради луто далгите беснат
:на жолтата мака – на жолтиот тутун
:на жолтата пот на рацете ни!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>c913bkls0p3j6utn0bmu6dn54kujfrq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Утрото над нас – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1695</id>
    <revision>
      <id>10606</id>
      <parentid>10605</parentid>
      <timestamp>2017-10-20T08:56:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>185.86.236.203</ip>
      </contributor>
      <origin>10606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1270" sha1="c8lktfhbau28lcm32sutvil4ks14e7y" xml:space="preserve">:Од далечнините модри се веат
:на сонцето златните далги,
:од далечнините модри се леат
:на утринта росните влаги.
 
:Под долги, меки ширини рамни
:магла се танка крева
:и по селата мали - заспали
:шумоли скришно врева.
 
:Шумоли - в срце тага налева
:за црноземните робjа,
:шумоли скришно за мртви поља
:за села и градови - гробjа.
 
:Ех, тија долги ширини рамни!
:Ех, тaja мака пуста!
:Мртви и темни сурови гламњи
:скршена гранка маслинка!
 
:По тиja пот се човечка дими
:и снага крвава цвили,
:по тијa радост никого нема
:а сонце радосно има!
 
:Но тиja росни утрини пресни
:копнат во гради и тлеат.
:Копнат и како бура пеат
:и како огин палат.

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>c8lktfhbau28lcm32sutvil4ks14e7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цветови – Славко Јаневски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1696</id>
    <revision>
      <id>10566</id>
      <parentid>10565</parentid>
      <timestamp>2017-06-21T16:32:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kiril Simeonovski ја премести страницата [[Цветови – Анте Поповски]] на [[Цветови – Славко Јаневски]]</comment>
      <origin>10566</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1463" sha1="jq763v1lhw1zk2t1mby27fr0fx8sn8c" xml:space="preserve">ЦВЕТОВИ - СЛАВКО ЈАНЕВСКИ


:В Тиквешко негде, в некое село, 
:кај в слана тивко венеше цвете, 
:- убија дете. 

:Последна солза од око капна... 
:кога на ридот есента стапна, 
:в крви се изми утрото бело. 
:И кога в зраци челикот светна 
:последна мисла ко птица летна: 
:&quot;Мајка ми сама остана в село&quot;. 

:О, детски очи! 
:Криевте в себе небесно катче... 
:Румено крвје течеше в жили 
:в радост без почин... 

:Кај око детско натопи земја 
:гороцвет никна, разлиста пролет, 
:кај крвта врела растопи слана 
:црвена роза закити поле. 

:Мајската роза и цветот модер 
:в миризма молат: 
:&quot;Закити, друже, огнена пушка 
:со цвеќа млади, 
:па напред појди и други деца 
:брани со гради&quot;. 

:В Тиквешко негде, в некое село, 
:кај в слана тивко венеше цвете, 
:- убија дете.

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>jq763v1lhw1zk2t1mby27fr0fx8sn8c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Документи за историјата на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1714</id>
    <revision>
      <id>5004</id>
      <parentid>4220</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:14:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5004</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95675" sha1="bgs02egbsmo6kxnpup71m51sykqoj0j" xml:space="preserve">What follows are documents that speak of the continued existence of Macedonia and of the Macedonian nation through the last 25 centuries. Macedonia is clearly distinguished from Greece (Hellas), Thrace, Illyria, Bulgaria, Serbia, and the Macedonians are likewise distinguished as distinct nation from the Greeks, Thracians, Illyrians, Bulgarians, Serbs, Albanians, as nation which continued to exist and survive trough the centuries (makedonika.org).

500 B.C. - 500 A.D.

Macedonia and the Macedonians as distinct nation in the works of the ancient Greek, Roman, and Jewish historians, as well in the works of the modern German, French, English, American historians. 

586 A.D. 

From the &quot;Miracles of St. Demetrius of Salonika, I &quot;: &quot;...For if one was to imagine them in a heap, not only the Macedonians gathered in Salonika... Certainly he who inspired the Macedonians with courage...&quot; Mirac. I, 13, p.1285-14; 1313

758-759 A.D.

From the Chronographia of Theophanes the Confessor &quot;That year Constantine plundered the Sclavinii throughout Macedonia and subjugated the rest.&quot; Theoph., I, p.430, 21-22.

From the Chronographia Tripertita by Anastasius Bibliothecarius: &quot;In the eighteenth year of his reign, Constantine enslaved the Sclavinii of Macedonia and he subjugated the rest.&quot; A. B., p.282, 20-21.

8th Century 

From Strabonos Epithomatus: &quot;And now, in that way almost all of Epirus, Hellada, the Peloponnese and Macedonia have also been settled by the Skiti-Slavs.&quot; C. Muller, Geographi graeci minores, Paris 1882, p.574. 

821-823 A.D. 

From the letter of Michael II to the honorable Ludwig: &quot;Thomas...having gathered our barges and dromon, had the opportunity to arrive in (some) parts of Thrace and Macedonia.&quot; Mansi, Michaelis Belbi et Theophilii....Florentinae, 1759

904

From On the Capture of Salonika by John Cametinae: &quot;...I introduce you to the same, the great and the first city of the Macedonians...&quot; J.K. Begunov, Kozma Prezviter v slavjanskih literaturah, Sofia 1976, p. 297

First half of 10th C.

From On the Themes by Constantine Porphyrogenitus: &quot;... So from a kingdom Macedonia turned into a province and now it has reached the position of a theme and strategy.&quot; C. Porfirogenito, De thematibus, Citta del Vaticano, 1952.

986 

From the History of Leo the Deacon: &quot;...since they robbed the region of the Macedonians mercilessly, destroying all adults.&quot;. Leonis Diaconi Historiae, Paris 1864, p. 311.

1041 

From the Annals of Bari: &quot;...he had already written to Sicily from where the unfortunate Macedonians, Paulicians and Calbrians arrived.&quot; G.H. Pertz, Annales Barenses, Monumenta Germaniae historica, Scriptores V, p.53.

1064 

From the Chronicle of John Zonaras: &quot;The Uzians...invaded Macedonia and plundered it, and reached Hellada&quot;. Ioannis Zonorae Epitomae historiarum, Vol. VIII, Ed. Th. Buttner-Wobst, Bonnae 1897, p.678.

1072-1073 

From the History of Necephorus Vryenius: &quot;...for the Scythians were carrying out sudden attacks in Thrace and Macedonia.&quot; Nicephori Bryenii commentarii, Ed. A. Meicke, Bonnae 1836, p.100, 102.

1083-1085 

From De expeditione Yerosolymitana by Radulfo Cadonis: &quot;...Beomund Guiscard sailed across the Adriatic and occupied Macedonia.&quot; Tancredi in expeditione Yerosolymitana ....Paris, 1854, p.499.

c. 1106 

From the letter of Theophylactes of Ohrid to Gregorius Camaterus: &quot;...do not retain such a man in the narrow regions of our Macedonia...&quot;. Theophylacti, col. 496, B-C.

Beginning of 12th Century 

From the Byzantine satire Timarion: &quot;The day of Saint Demetrius in (Salonika) is as great a festival as the Panathinei in Athens or Panionii in Miletus; it is a grand Macedonian celebration in which not only the Macedonian people gather, but people of all sorts and from all directions: Greeks from different regions of Hellada, the Mizian tribes...&quot;. Vizantiiski Vremenik, Moscow VI 1953, p. 367.

1185

&quot;Woe, woe, the city of Salonika is captured, I say, the metropolis of the Macedonians.&quot; Ephraimi Chronologici caesares; Ed. J.P. Migne - PG 143 , Paris 1891, p.198.

Beginning of 13th C. 

From the synod records of the Ohrid Archibishopric: &quot;Ioannis Ierakar by birth Macedonian&quot;. J. Pitra, Analacta sacra et classica specilegio Solesmensi parta, t. VI Juris ecclesiastici graecorum selecta paralipomena. Parissis et Romae 1891, col. 315.

1246 

Ser was one a large city, but the Bulgarian Ivan had demolished when besieging it and other Macedonian cities. Georgii Acropolitae Opera, Recensuit A. Haisenberg vol. I, Lipsiae 1903, p.74-75, 77

1282-1321 

...that king's alliance is certain and unanswering, just as long as he can settle near to Macedonia. While he was spending his time on these (matters), the protostrator Theodore Sinadinus, once freed from the West, arrived in Byzantium. He governed Prilep, the neighbouring regions and the lower Macedonian towns. Ioan Cantacuzeni Historiarum libri IV, Ed. J.P.Migne - PG Paris 1866, p.94

1305

At the battle of Apros in 1305 there were five syntaxeis, differentiated by ethnicity: the Alans and Tourkopouloi in the van, followed by the Macedonians, the Anatolians, the Vlach infantry and the Thelematarioi.  The Late Byzantine Army. Mark C. Bartusis 1992. p.256 

1326

...I beleive you know that Strimon...is the largest of all those that biscet Thrace and Macedonia... Nicephore Gregoras, Correspondence. Paris 1927, p.30-50.

Middle 14th C.

...Stefan became king of the Tribals. After he had set off from the region of the Ionian Sea, he razed Epidamnus to the ground, went into Macedonia and made Skopje the capital... The king left the city of Skopje, taking with him men experienced in battle and a strong army and subordinated to his rule the places in the vicinity of Kastoria. Then having moved camp, he subjugated all of Macedonia, except for Terma... Laonici Chalcocondiae Historiarum. Ed. J. P. Migne - PG t.CLIX (Paris, 1866) col. 36, B-37, C.

1349 

(Code of) the honorable and Christ-loving Macedonian Tsar Stefan, Serbian, Bulgarian, Hungarian, Dalmation, Arbanasian, Hungarian Wallachian and indipendent ruler of many other regions and lands... Lj. Stojanovic, Stari srpski zapisi i natpisi. Knj. III, Beograd 1905, p. 41 (nbr.4949).

Middle of the 14th C. 

A Slav inscription from the church of St. George at Upper Kozjak in which a man called Bratan signs himself as being from Macedonia. Z. Rosolkovska-Nikolovska, Crkvata Sv. Georgi vo Goren Kozjak vo svetlinata na novite ispituvanja - Zbornik &quot;Kiril Solunski&quot;, Kn. I, Skopje, MANU 1970, p. 222. 

15th C.

I remember the great subordination under which the Turk holds the emperor in Constantinople and all the Greeks, Macedonians and Bulgarians....As I said earlier, there are many Christians who are forced to serve the Turk, such as Greeks, Bulgarians, Macedonians, Albanians, Esclavinians, Rasians and Serbians... Bertrand de la Brocuiere, Putovanje preko mora, Beograd 1950, p.134-135, 140-141.

13th Century - 15th Century

Byzantine historians of the Palaiologan period (13th Century - 15th Century) rarely make any distinction more specific then &quot;Thrace&quot; and &quot;Macedonia&quot;.  Thus we read of the &quot;Thracians&quot; and &quot;Macedonians&quot;, the &quot;Thracian and Macedonian armies&quot;, the &quot;army&quot; or &quot;forces from Thrace and Macedonia&quot;… For these historians the border between the two areas was the Nestos River or Kavalla.  To the west was Macedonia to the east was Thrace.  The Late Byzantine Army. Mark C. Bartusis 1992. p.65

1461-1462 

When the enemy forces are battered, no one doubts that the whole of Serbia, Bosnia, Macedonia, Epirus, Thessaly, Greece or Attica and the Peloponnese will return to the faithful....Inspired by this example the Thessalians, the Greeks, the Poloponnesians, the Epirans and the Macedonians will all rebel and will win ... Jovan Radonic, Gjurac Kastriot Skenderbeg i Arbanija u XV veku - Spomenik XCV (1942), p. 128-129.

August 8th, 1470.

The Sultan stopped and spent the night ...in afield that represented the Macedonian border...The River Vardar is nearby, which flows through Macedonia...of which some are Greeks, others Macedonians, Wallachs and even Italians, as well as other nations....Greeks and Macedonians live there... Gio Mario degli Angiolelo, A. Matkovski i P. Angelkova, Nekolku kratki patopisi za Makedonija, Glasnik na INI, VXI/1 (1972), p. 246-247.

1557

...It is located in Thessaly, which borders on Macedonia, where the plague has reduced much of the population... Nbljudeni na mnozhestvo redki i zabelezhitelni neshta, videni v Grcija, Azija, Judea, Egipet, Arabia i drugi chuzhdi strani ot Pierre Belon d'Man, Sofia 1953, p.132-133; Frenski patepisi za Balkanite, XV-XVIII v. Sofia 1975, p. 95-98.

1566

...called Jakov; I laboured for much time and many years for this work (in order to contribute) to the holy books. I came out of Macedonia, my fatherland, and I entered.... Lj. Stojanovich, Stari srpski zapisi i natpisi I, p. 203-204.

1579

German ruler Rudolph II to the Pope: ..the deliverer of this letter, don Petar Crnovic...born in Salonika and the other parts of Macedonia... A. Theiner, Vitera monumenta Slavorum meridionalium illustrantia. II. Zagrabiae 1875, p. 70.

1589

Gavril, Archbishop of Ohrid to Archduke Ferdinand of Habsburg: ...the Turk, who from day to day has pursued and blackmailed us and our ancestors ....in the whole of Macedonia, Greece and the nearby countries...then among our countries we have Bulgaria, Serbia, Macedonia, Oltenia... Landesregierungsarchive - Innsbruck, VI 50.

1593

Project by Alexander Komulovic to expel the Ottomans from the Balkans ...In other parts of Epirus and Macedonia almost all are Christians of the Greek ritual... Biblioth. Barberiana cod. mnc. LVIII, 33, - Starine (Zagreb), Knj. XIV (1882), p. 86-87.

August 11th, 1607

The Duke of Savoy, Charles Emmanuel I, sends his own man of trust to Macedonia. ...who had arrived from Albania and Macedonia... V. Makrusev, Istoriski spomenici Juznih Slovena i okolnih naroda, Beograd 1882, p. 297-299.

April 6-24, 1618

(Senato Secreta. 337. Macedonia) ...The nobility of Macedon do not wish to have anything to do with the king of Spain... Calendar of State Papers and Manuscripts relating to English Affairs existing in the Archives and Collections of Venice and other libraries in Northern Italy, London 1864, Vol XV, p. 201-202.

1624

A letter from Pope Urban VIII to the Archbishop of Ohrid, Porphyrius Palaelogus To the respected brothers Porphyrius Paleologus, Patriarch of Justiniana Prima of Ohrid and the other subordinate archbishops, bishops of Bulgaria, Serbia, Albania and of the other side of Macedonia. A. Theiner, Vetera monumenta Slavorum II, (Zagrebiae 1875), p. 123.

1690

Manifesto of the Austrian Emperor Leopold I to the Nations of the Balkans ...Therefier we kindly call all the people who live throughout Albania, Servia, Mysia, Bulgaria, Silistria, Illyria, Macedonia and Rashka... J. Radonjic and M. Kostic, Srpske privilegije od 1690 do 1792. SAN, Posebna izdanja CCXXV, Beograd 1954, p. 26-27.

April 26th, 1690

Letter of protection from Leopold I. ...This is to inform you that two Macedonians, Marko Kraida born in Kosana and Dimitri Georgi Popovic, born in Macedonian Salonika, have told us that the Macedonian people, with respect for our most righteous task, with devotion and zeal towards our service....we graciously accept them under our imperial and royal mercy and in any case and way the above mantioned Macedonian people, cordially recommending to each and all of our willing commanders not to attack the Macedonian people....Issued in Vienna, April 26th, 1690. Representatives: defenders of the Macedonian people.... J. Radonic, Prilozi za istoriju Srba u Ungarskoj u XVI, XVII and XVIII veku. Knj. I, Matice srpske, nbr 25 and 26, Novi Sad 1908, p. 52-53.

1704

The French treveller and writer Paul Luca on Macedonia ...and hour after midnight for Kavalla, which is six miles away and once was a large Macedonian city by the sea coast. We should note that almost all the villages in Macedonia are full of Christians and there are few Turks. A. Matkovski and P. Angelakova, Patuvanjata na francuskiot petepisec Pol Luka niz Makedonija od 1704 do 1714-Istorija v/2 (1969). p. 101.

End of 18th C.

Reports by the French Consul in Salonika, Felix de Beaujour, about Macedonia. The pashalik of Salonika includes the whole of Lower Macedonia and covers 700 sq. miles....it must be noted that here I am only speaking about the most populated part of Macedonia; since Upper Macedonia and Epirus are less populated....In Macedonia, as in Poland, the peasants die from hunger, while the masters live in abundance of gold... Felix de Beaujour, Voyage militaire dans l'Empire Othoman, I, Paris 1829, p. 127-128. n.1; p.130, 132. 

1821

Macedonians pertecipate in the Romanian uprising ...At that time there was a man they called Sludzar Todor who urged all the foreigners (mostly Macedonians) to rebel against the boyar... Marko K. Cepenkov, Makedonsko narodno tvoreshtvo, Kn. X, Skopje 1972, p.308

1846

...I learnt the Slav alphabet from my father Makedonski, who calls himself so because we are Macedonians, and not Greeks.... Georgija Makedonski, Bogosluzhbena kniga &quot;Opshti minej&quot; - vo crkvata vo s. Radibush, Kriva Palanka, posledna nepagirana stranica.

1851

Bulgarian Comments on the language of J.H. Dzinot ...May the inhabitants of Skopje and those who speak similarly forgive me, but they do not understand our language and cannot speak either... &quot;Bolgarski&quot;, Tsarigradski Vestnik, nbr. 55 (6.X.1851, p. 19).

1858

Education in Veles ....Archbishop Antim declared to his peers that all peoples have been enlightened by the Greeks and so it is necessary that Greek should be taught in the schools of Veles, and not Macedonian, since the children alrady know their own language from their home... J. N. Iz Velesa u Makedoniji: Srbski Dnevnik, nbr. 44 (1858) (according to Branislav Vraneshevic, Vojvodinska javnost, p. 320-321).

1865

A note from the priest Demetrius: In the name of the Father, the Son and the Holy Spirit, I, priest Demetrius, was born in the village of Ogut, in the Kriva Palanka region. and held the services in my native village, when in the year of our Lord 1848, the champions of the town of Kriva Palanka employed me as a priest against the will of His Grace, the Greek priest Kir Gavrail. Mr. Mikhail Makedonski interceded most in favor of my appointment, because I'm a Macedonian by birth and hold the services in the Slav language. Such was the Fate of my fatherland Macedonia, to suffer from the Greeks, so that they will not give us peace even today, although everyone knows that Macedonia is an older state then their kingdom. We had our own Slav educators, Cyril and Methodius, who left us our Slav alphabet. They were Macedonians born in Salonika, the glorious capital of Macedonia. Our Greek bishop does not admit this, so we do not want him to be our priest, but we want to have our own arch-priest, a Slav, for time everlasting. Amen. Zapis vo knigata Zitie Svetih vo Krivopalaneckata crkva. Pretposledna nepagirana strana.

January 28, 1867

To the Editor of &quot;Makedonija&quot; newspaper: ...The Greeks and the greacomans have met the newspaper with sorrow, since they always tried to hellenize the Macedonians, destroying also the Archibishopric of Ohrid -The Spark of Our Future. Yet, however hard they have tried to stop us from making progress, they could not entirely uproot the feelings of the Macedonians that they are Macedonians. T.I. Kusev, Makedonija, Istanbul, Nbr. I (1/28/1867)

March 25, 1870

...lets us consider those of the present Macedonians who blinded by concealed glow of Hellenic wisdom, accept that they should scorn and revoke their own nationality...the time seems opportune for me to exclaim:Ah, how far away the time really is when Hellas, as everybody calls her today, was subjected to Macedonian authority... Stefan Zahariev, Chitalishte, Istanbul, I/7, 1871, p.214-216.

November 30, 1870

...A teacher named Mr. Shapkarevic...has come to visit me...the same day the books you had sent me...arrived. But as soon as he saw them he said that they should not be taught in the Macedonian schools, since they were in the Bulgarian dialect; and that we should take his books which are in the Macedonian dialect... Pravo of 10/30/1870 (according to B. Koneski, Kon Makedonskata prerodba, p.68).

February 1874

A letter from P.R. Slaveykov to the Bulgarian Exarch: Your Grace, I arrived in Salonika on the evening of the 14th of last month (January 1874). I immediately went to meet all the important local people and some others from the other Macedonian towns. My aim was to gather information as son as possible on what was to be necessary for the succes of the mission with which you had entrusted me. I first met Father Averkij Zografski, and the following day Father Petar Dimitrov as well, the local president of the community. I may inform you, Your Grace, that the wind from here, from Salonika, blows and scatters to all sides. These two clergyman, to my mind, are the leaders of the movement fot the restoration of the Archbishopric of Ohrid, although one should not neglect Ohrid and to certain extent Bitola, Veles and Skopje either. The Uniate movement here is not without roots, as they think in Constantinople, especially His Grace, Count Ignatiev. During the time I have been in Macedonia I have ascertained the same we had formerly known and written three years ago. Now, as then or twenty years ago, we are dealing with the Macedonian question. In talks with few Macedonian &quot;patriots&quot; I have understood that this movement, which had been only bare words till a few years ago, is now clear and precise thought - &quot;The Macedonians are not Bulgarians&quot; and they persistenly strive, regardless of the price, to obtain a separate church of their own.

They also have the support in their separatism of smoe high clergyman in Constantinople, especially His Grace Nathaniel Ohridski, Panariot Plovdivski, and Archimandrite Hariton Karpuzov. I have understood this month from reliable sources that there are letters which arrive every day from Constantinople to the Salonika community, and are then sent to the other communities in the provinces. The letters are written in this spirit. One such letter, which the Salonika community sent to the community of Voden, calls upon the inhabitants of Voden to break off all their relations with theExarchate until the Macedonian Church question is settled, because &quot;now is the moment&quot;. Mr. Kuzman Shapkarev from Ohrid, who is well known to us, has done a great deal to spread the idea of the restoration of the Archbishopric of Ohrid; he consatnly travels between Kukish and Ohrid and v.v., but at whose expanse, I do not know. Mr. Dimitar Makedonski, &quot;the Macedonian textbook writer&quot;, is no less active, reciving salary as a teacher from the Exarchate and from local Lazarists. 

Owing to such unreasonable sermons by the Macedonian patriots that the church question has been settled only in favor of the Bulgarians, there is discontent among the people towrds the eparchies of th4 Danube and Adrianople vilayets as well as envy because of the earlier awakening of the Bulgarians. One can especially feel a great resistance against the East Bulgarian variant in literature. A general impression is that the local people think that the Macedonians have been done a great harm with the settlement of the church question in favor of the Danubian and Thracian Bulgarians. This discontent has already grown into distrust of the Exarchate and its higher echalons. and there is an attitude formed that the local Macedonian dialect should be declared a literary language and a Macedonian hiearchy established. 

Great attention, Your Grace, should be paid to His Grace Nathaniel, who promised the local people taht as soon as he comes to his eparchy he will take steps for the restoration of the Archbishopric of Ohrid. He seems to be connected with the Macedonian craftsman in Constantinople, among whom he spreads the news about the agreement with the Patriarchate. For their own part they inform their own people in Macedonia about this. It causes great discontent here. Consequently, separatism has its roots in the secret circle of Constantinople. If you press them there, the commotion wil calm down here. Silence the trumpet, there won't be any echo!

The question of Father Nil is a highly delicate one, because he has barricaded himself in Kukush and does not want to return. His ambition seems to have made him to this. He stuffed his head with the thought of becoming the Archbishop of Ohrid ar at least Metropolitan of Salonika. As an Exarchate delegate he spreads the news about the agreement with the Patriarchate as the &quot; most informed person&quot;. He decribes the Exarchate to the people as indifferent and passive in saving the Macedonian population from Greek spiritual slavery. Father Nil, who proved to be completely immature, seems to be a hireling of the highest Turkish vilayet authorities. However, his disobidiance to his headquarters began at the moment when he was summoned to return to Constantinople. Instead of obeying orders, he remained waiting there. His disobidiance also comes as a result of the suggestions that have been arriving from Constatinople. He maintains constant relations with Bishop Panaret and Nathaniel especially with the latter, who has suggested he stay in Macedonia until he gets an appointment for Ohrid and arrives in Macedonia. I think that Father Nil should be cast out of Macedonia at any cost and sent to Constatinople, because he is dangerous here. He already acts under the protection of the local Lazarists and the French consul.

Thoughts of the restoration of the Archbishop of Ohrid at the moment are most prevalent here, in Salonika. Here the schemes are being devised and here the hotheads are gathering. These thoughts of course are not based upon mature foundation, especially since Midhat-Pasha has been dismissed from Salonika. But they are gradually spreading to northern Macedonia, although they are not very clear. Some say one thing to the people and others say another. There is danger, if steps are not taken from spme authoritative place, of creating a genral ideal. Then the consequences would be much more serious. The best thing would be if His Grace, Count Ignatiev, were to visit Macedonia, because the population feels a secret hope thet only Russia could help them.

Tomorrow, with Gos's help, I intend to meet some of the elders from the local community. I shall try to convince them of the groundlessnes of their aspirations for a separarte Church when they already have one in the form of the Exarchate. Certainly the most difficult question will be that of the appointment of bishops of Macedonian origin and especially that of the cheirotonia of Father Hariton. I kiss Your Grace's right hand.

Salonika, Fabruary 1874. Your obedient P.R. Slaveykov

Another letter from P.R. Slaveykov: Your Grace,

I sent you a letter via a trustworthy man two days ago, in which I briefly described to you the situation in Salonika and Macedonia in connection with the unreasonable movement for the restoration of the Archbishopric of Ohrid in union with the Roman Catholic Church. After the meeting with some of the local elders I have understood that there were everywhere wide discussions for a broader plan, namely, to create a Uniate Church in Macedonia.

According to reliable sources, only the cheirotonia of Father Hariton is awaited before action will be taken. Until the blessing of the Pope for the proclamation of the Uniate Archbishopric of Ohrid arrives, the bishops with their eparchies will be constituent apart of the Uniate Church with their seat in Adrianople. Then Father Nathaniel will be appointed Archbishop of Ohrid and the following appointments will be made in the eparchies: Father Panaret for the Pelagonia eparchy, Brother Kozma Prechistenski for the Debar eparchy, Father Nil Izvorov for the Salonika eparchy and Father Dorotej for the Skopje eparchy. The other eparchies, for which there are no candidates proposed, will temporarily be governed by the neighboring archpriests. Father Nil will be Bishop of Salonika, Kukush and Voden. Father Hariton, after his ordination, will also become bishop of the Serez and Melnik eparchies. Father Dionisij, as an archimandrite, will temporarily govern the Strumica eparchy.

I have personal impression, Your Grace, that nobody here is asking for a real union with the Roman Catholic Church. It is simply a means of restoration of the Archbishopric of Ohrid. Catholic circles also feel this and therefore have no great confidence in the people with whom they are negotiating. So I do not think it is too late to actin order to overcome the discontent, which later could be subdued. The Uniate movement is more dangerous in the places where formerly there was a Union because of similar reasons. Kukush comes in the first place, followed by Dojran with sympathy from Strumica, Maleshevo and Voden. The Salonika, Serez, Melnik and Drama villages lag behind them. There is not any powerful stirring of the Uniate propaganda indeed, but where there is smoke there must be fire. The appointment of Bishop Nil is expected for the fire to blaze forth. The Poljanin eparchy will immediately turn into a Union and the Strumica and Voden eparchies will join in, as well as a huge number of villages in Salonika, Drama, Serres and other eparchies. The other Macedonian eparchies will certainly be shattered, too, first the Veles eparchy and then the Skopje one. The Veles eparchy is also dissatisfied with its bishop, Damaskin, while at the same time the citizens of Veles, aroused by a craving for power, believe that they should govern Macedonia in religious matters.

The causes of such a situation in the whole of Macedonia are very obvious. The Macedonian eparchies and towns I have already mentioned are extremely embittered by the serious position of the Church and the people in which they find themselves. The spreading of the idea of restoration of the Archbishopric of Ohrid upon an Uniate basis is also helped by the French and Austrian consuls, who promise full protection before the Turkish authorities and persecution of the Constantinople Patriarchate. The Greeks themselves indirectly help the spreading of the Union in Macedonia, expecting the Exarchate to become weak because of the Union and thus finding allies in the liquidation of the Catholic propaganda in Macedonia. I have concluded this from the talks I had with the Greek consul in Salonika. He was not in the least worried at the danger of the spread of the Union in Macedonia. On the contrary, Greece is seeking support for its economic and national activity in Macedonia. According to the opinion of the Greek consul, the part of the people who will not accept the Union, disillusioned with the Exarchate, will remain under the jurisdiction of the Patriarchate.

In the talks I had it was not by chance that the agents and adherents of the Union mentioned that the &quot;Macedonian question&quot; could only be settled through the Union. In order to make full use of the discontent and bitterness of the people against the Exarchate, they strengthen their accusation against the Exarchate. They speak about the Macedonian question upon a religious basis, but at the same time stir up the old separatist trends among the Macedonians - to create a new ethnic region through the Union - in the spirit of Midhat-Pasha's schemes. As the Roman Catholic agents worked out a cultural and national program for the Union in 1860 for the liberation of the Bulgarian people from the Patriarchate, they now also appear with a specific program for the spiritual and national liberation of the Macedonian eparchies through the Union. The Macedonian activists already widely use the expression the Macedonian movement in their language of communication, by which one should understand independent national and church liberation. I must emphasize strongly, Your Excellency, that this is a factor of an important political character - separatism is being spread starting from a religious basis towards a broader national one.

After the talks I had with Father Petar Dimov I felt that he has slowly retired from being drawn into the Union. Today he has officially renounced the Union and sent a letter to You expressing his loyalty to the Exarchate. I also talked to Father Averkij. He told me that he would also withdraw from the movement if appointments for the Exarchate bishops were issued by the autumn. My attitude towards these two Church dignitaries was moderate and friendly, because any repressive measures could stir up spirits.

.... Your spiritual child P.R. Slaveykov S. Dimevski, Dve pisma na P. R. Slaveykov za makedonizmot. - Razgledi XIV, 5(1972), p.561-566

April 6, 1878 

in Salonika To the Right Honorable Austen Henry Layard &quot;...Russian agents are busy in the country, and even here, trying to get petitions that the whole of Macedonia be included in Bulgaria... They tell the people: If you remain out, your state (and you see what it is) will be worse then it was before, while if you attach yourselves to us and our cause, you will get all the benefits accruing to a large and powerful Kingdom, under Russian protection... I remain... Edward B. Barker British Museum, London, Dmss Layard Papers, Vol. LXXXIX Addd. 39.019, 186-187.

1878

From the record of the Imperial Russian secret archives on the arrangement and government of the Balkan regions. ...Count Shuvalev demands that all the necessary measures for pacification of Macedonia be undertaken. For its purpose, it would be desirable to send competent agents there, and to proclaim to the Macedonians on behalf of the Governor, the Emperor, that His Highness is concerned about their fate, as much as for the other Slavs, and they will be granted the same freedom as that of the Bulgarians, now already liberated.... Dokumenti iz sekretnite arhivi na Ruskoto pravitelstvo. Sofia 1893, p.11-12.

1878

The rules of the Macedonian Rebel Commitee of the Kresna Uprising It is well known to all of us that this ill-fated country of ours, Macedonia, owing to the egoistic aims of the Great Powers, was gain left to Turkey after the Congress of Berlin. As a result of that, in certain regions of our fatherland many scenes full full of blood, known to all of us, took place....We rebelled as advocates of freedom. With the blood we shed all over Macedonian fields and forests, we serve freedom, as the Macedonian army of Alexander of Macedon did, with our slogan &quot;Freedom or Death!&quot; The aim of the Uprising in Macedonia 1.The uprising in Macedonia...should be extended all over Macedonia. 2. Those people from Macedonia who feel themselves to be Macedonians and love the freedom of their fatherland are taking part in the uprising. From the private archives of Cyril, Patriarch of Bulgaria, Arch. of Act 2341, AE 50, pp. 30-61. The Residence of the monastery of Dragolevci, Sofia, P.R. Bulgaria.

June 8, 1879

Georgi Pulevski to Despot Badzovic: ...The Bulgarians here are playing tricks with us and are turning the water to their mill alongside divine Nathaniel, who is a Macedonian, but rather inclined towards the Bulgarians... Arhiv Srbije (Beograd) Fond: Ministarstvo prosvete, P. nbr. 981/8.VI.1879; Razgledi XIV/10 (1972), p. 1132.

March 23, 1881

Manifesto of the Provisional Government of Macedonia: ...our dear Macedonia, our dear homeland is calling upon you: you who are my faithful children, you who are descendants of Aristotle and Alexandar the Great, you in whose veins Macedonian blood flows, do not let me die, but help me!... President Vasil Chomo, Secretary Nikola Trajkov in Kjustendil Centralnii Gosudartsvenii Arhiv Okjabarskii revoljucii i socialtieskoga stroitelstva SSSR, Moskva - Fond Gr.Ignatieva No.730 - opis No. 1, ed.hr.79; Lj. lape, Odbrani tekstovi za istorijata na makedonskio narod, II del, Skopje 1976, p.256-258.

May 9, 1888

Salonika. Temko Popov to Despot Badzovic ...I shall try to write to you, as far as possible, in our language, replacing the words I don't know with Bulgarian ones. What else can I do, Despot? While our language could one dictate to the other Slav languages, it has now remained the poorest of all, and like a begger, it serves either Bulgarian or Serbian....Let us no lie to ourselves, Despot, tha national spirit in Macedonia has reached such a stage today that even if Jesus Christ had come to the Earth, he would not have been able to persuade the Macedonian that he was a Bulgarian or a Serb, excepting those Macedonians in whom Bulgarian propaganda has already taken root. In order to convince yourself of this, you must have Bulgarianism in view. Bulgarian propaganda has now been working for 20 years in Macedonia, in the blindest of times - when Hellenism, coming from and entirely alien nation, started to take root in the Macedonian heart; but the Macedonians, seeing a ray of Slavism, rejected everything as if eyeless, without paying attention to the difference. It was sufficient for them to have broken with Hellenism. But what is to be done now i.e. after twenty years of Bulgarian striving, indoctrination and unsparing pecuniary sacrifaces? My dear Despot, everybody does what is natural, but unexpected for the Bulgarians, that is, now every Macedonian admits he is not a Bulgarian and declares loudly his nation, even though he may stilluse Bulgarian means, not having his own, of course. ... Your friend T. Popov Narodna Biblioteka, Belgrade - fond - Jovan Hadzi Vasiljevic II 413/III May 9 1988.

1890

A request by the citizens of Ohrid for the restoration of the Archbishopric of Ohrid To His Holiness, the Great Patriarch, Constantinople, We, loyal subjects to His Majesty, the Emperor Sultan Abdul Hamid II, for a long time did not have freedom for our Church, and since 1872 have become an even more misled flock, for we came under the Bulgarian Exarchate, deceived by Bulgarian propaganda. Thus we became schismatics, as well. ...Apart from the fact that Bulgarians deceived and beguiled us, they also reject our language, change our holy customs and alter our character, too. We cannot tolerate it any more and we do not want our children to curse us and the graves of our forefathers... (signatures of 120 citizens of Ohrid) DA DSIP - Beograd - PPO, F.7, d.6, p.br. 962, 1890.

June 22, 1891

Skopje Theodosius, Metropolitan of Skopje, to Archimandrite Dionysius in Sofia. ...our Holy Exarchate headed by His Holiness Exarch Joseph I does everything possible to persuade the wretched Macedonian people that it has good intentions, that it cares for their present and future and that it wants to draw them out of the darkness of national unawareness and create holy Bulgarians of them. But I would not have to persuade you too long, my dearest brother in Christ, that our Holy Exarchate, with its religious and educational activity here, in Macedonia, in fact carries out a most miserable task, it deprives a people of its name and replaces it with another, it deprives them of their mother tongue and replaces it with another, alien one, in order to allow its government and its Bulgarian masters to extend their commerce to foreign territories, too. And what else would you call this, my dear brother, other then a new slavery, even more terrible then the Turkish one? The Turks take the property and the lives of the people, but do not encroach upon their spirit. They destroy the body but respect the soul. And our Holy Exarchate kills the latter, the perpetual... I have written this to you, so that you would not be amazed by my previous letter in which I stated my opinion that we clergyman, Macedonians in origin, should unite and urge our people to awaken, throw off foreign authority, throw off even the Patriarchate and the Exarchate, and spiritually unified under the wing of the Archbishopric of Ohrid, their only true Mother Church. Is it not high time to put an end to the national movements of a single people among which some recognize the Patriarchate, some the Exarchate and some even bow to Mohammed? Is it not high time to put an end to hatred between blood brothers? And how could this be achieved if not by the way of our national Church , by way of the Archbishopric of Ohrid? I shall be sincere, my dear brother in Christ, and shall openly declare to you: we, the Macedonians, to not suffer as much by the Turks, long live our Padishah, as by the Greeks, the Bulgarians and the Serbs, who have set upon us like vultures upon a carcass in this tortured land and want to split it up. (&quot;And they parted Your garments, Jesus&quot;)..... ...Theodosius of Skopje Centralen D'rzhaven istoricheski archiv (Sofia) 176, op. 1. arh.ed. 595, l.5-42 - Razgledi, X/8 (1968), p.996-1000.

December 4, 1891 

Theodosius, Metropolitan of Skopje, to Pope Leo XIII I, the undersigned Metropolitan of Skopje, Theodosius, by God's Mercy head of Skopje eparchy, am submitting this request both in my name and in the name of of the whole Orthodox flock of Macedonia, in which we are begging His Holiness to accept us under the wing of the Roman Catholic Church...Our desire springs from the historical right of the Orthodox Macedonian people to be freed from the jurisdiction of foreign Churches - the Bulgarian Exarchate and the Constantinople Patriarchate - ....The borders of the Archbishopric should conform to the present borders of Macedonia... Archivio della S. Congregazione de Propaganda Fide - Roma: Indice della Potenza - Marzo 1892-93, Somm.XV, f.132-141.

August 20, 1892

Serbian Consul in Bitola, Dimitrije Bodi, to Minister of Foreign Affairs, Vladan Djordjevic, in Belgrade. I have to inform you, dear Sir, that some intellectualist movement among the local teachers has recently appeared in the town of Kostur, which insists upon rejection of Greek and Bulgarian propaganda, and the introduction of the Macedonian dialect as the language of teaching in the schools. This initiative has in fact been started....If you are interested in these matters, Sir, please answer me with a ciphered telegram. DA - DSIP. P odd.I red 278 (1892).

August 26, 1892

Serbian Consul in Bitola, Dimitrije Bodi, to Minister of Foreign Affairs, Vladan Djordjevic, in Belgrade. ....I have heard from my own people that the local community at its meeting of 22nd Auguts this year, decided that the teaching in the new 1892/1893 school year should be done in the Macedonian dialect. The town teachers were given the task of working a program for the language teaching and a provisional grammar of the Macedonian dialect.... DA - DSIP. P odd.I red 278 (1892).

1890

Karl Hron: &quot;The Nationality of the Macedonian Slavs&quot;: ...From my own studies of the Serbo-Bulgarian dispute I came to the conviction that the Macedonians are an individual nation, both by their history and their language; thus, they are neither Serbs nor Bulgarians... Karl Hron, Das Volksthum der Slaven Makedoniens, Wien 1890, S. 4-5, 15-17, 20, 22,26

1896

Paul Argyriades (A French socialist born in Macedonia): ...Present day Macedonia is one of the European provinces of the Turkish Empire. It borders on the south with Epirus, Thessaly and the Mediterranean, on the east with Thrace and the Mediterranean, on the north with Mount Hemus, Bulgaria and Serbia and with Albania on the west....Macedonia, as the homeland of the two greatest personalities of the Ancient World - Aristotle and Alexander the Great, who conquered the world. should it anew conquer its independence and its autonomy?...And if an autonomous Macedonian administration were to be introduced in this land in ten years only, it would be the earthly paradise of the world...The small states - the Greek, Bulgaria and Serbian ones -argue for the acquisition of Macedonia, using all kinds of proofs - chauvinist and historical - invented in support of their interests, while no one seems to realize that if the historical truth were to be respected, Macedonia should rather have the right to possess all those countries, which would like to devour it, since once it governed and ruled them itself....The Macedonians do not want the kind of caresses which may strangle them. They want to remain Macedonians without any other epithet, guarding for themselves their beautiful Macedonia... Almanach de la Question Sociale. Illustre'. (Paris), Pour 1896, pp. 240-244.

1897

From &quot;Maleshevski Balkan&quot; journal: At Least Do Not Hinder Us There is hardly any harsher situation then that of the Macedonian cause. Aroused by sympathy, feelings and tradition to maintain always the closest links with its direct neighbors, the Bulgarians, Serbs, and others, today it surprises us most mercilessly and makes us repent. Nobody, undoubtedly nobody, would deny the justification of our hopes in the Bulgarians and the Serbs, as people who stand closest to us, as people with the same past as ours, etc. ... From &quot;Maleshevski Balkan&quot;, Sofia, I, 16, 1 (1897).

1897

William Gladstone ...Next to the Ottoman Govt. nothing can be more deplorable and blameworthy then jealousies between Greek and Slav, and plans by the States already existing for appropriating other territory. Why not Macedonia for Macedonians, as well as Bulgaria for Bulgarians and Servia for Servians. And if they are small and weak, let them bind themselves together for defence, so that they may not be devoured by others, either great and small, which would probably be the effect of their quarreling among themselves. The Times (London), 6th January 1897, p.12

1898

Petar Mandzukov to Kostadin Kirkov ...Perhaps our slavery would not have been so difficult if various kinds of propaganda had not interfered in our affairs, which under the name of &quot;brothers&quot; and &quot;benefactors&quot; divide brothers from brothers and make the Turks commit the worst of crimes. Those &quot;brothers&quot; of ours do everything possible to prevent the unity of our freedom-loving forces. And what has been the result of such propaganda? Even the true sons of our country, those whoa re really not afraid to sacrifice their lives at the altar of our Fatherland, often wrongly think that the liberation of Macedonia could not be conceived without the interference of this or that state. They go over to the side of this or that people and forget their own people. Instead of uniting their forces in favor of their own people and striving in unison to liberate it from bondage, they cannot agree whom they should serve. We know, Kostadin, that our fatherland differs by its population from one Bulgaria, Greece or Serbia, which are homogenous countries. There are various nationalities and religions in our country. There are Macedonians, Greeks, Wallachians, Turks, Jews, Albanians, even a few Armenians. and let us not forget the Gypsies.... CDIA (Sofia), f.70, on., AE70-74; - Razgledi, X/7 (1968), p.847-851 

1900

A. Brutus (A. Drandar): Concerning a movement in Macedonia A considerable section of the European press does not cease to inform us of the immense sufferings undergone by the Christian population of Macedonia....It was the sad fate of that population that made us publish this booklet, based upon our experience and personal observations I had acquired impartially, as a foreigner, during my stay in Macedonia of several years...If one takes a retrospective view of the history of Macedonia to the most ancient of times, one remains amazed by the great role this small country, this classical country par excellance, played in the world....The Macedonian, born in a land to which nature was so favorable, has always longed for heroic feats and aspired to great deeds...Even the glorious cradle of Ancient Hellenism is subjected to the Macedonian kings...We find Macedonians on the Byzantine throne at the time when this empire was at its peak. Following the course of history, we see how the star of Macedonia shone with the same intensity. It plays the chief role in the revival of the Slav people. Thus, the two brothers exalted to apostles, Cyril and Methodius, objects of general admiration for the Slav world, are Macedonians, and owing to the very existence of these two apostles, this small land becomes the cradle of the Slav people to whom it gives its religion and art...The inhabitants of Macedonia do not want to be annexed either to Bulgaria or Serbia, or Greece; they want, they want so strongly, to live a human life in an autonomous country. Their slogan is: Macedonia to the Macedonians. A. Brutus, A Propos d'un Mouvement en Macedonie, Bruxelles 1900, pp.12-13, 15, 56.

1901

A.V. Amfiteatrov: The Land of Discord Each Slav should and is obliged to feel sympathy for Macedonian freedom. But Macedonian freedom cannot be achieved with their own, Macedonian means. The land is too small and weak to fight against the power of Constantinople, which only has to give a sign and tens of thousands of soldiers will attack the Rumalian vilayets and strangle them like mice before Europe could compose itself, even before Europe could know it. Hence, Macedonia cannot be freed with its own forces. Only an evil enemy, an unconscious enemy of Slavism could desire an armed movement in Macedonia now when the land is totally unprepared for an uprising, in circumstances of tied hands of the whole Europe, of Serbo-Bulgarian clashes, of huge preparations of the Turks against the slightest possibilities of movement. Or a real fool. These were the exact words of one of the high-ranking persons deciding the fate of Balkan Slavism in a discussion with me concerning the Macedonian committees. Nobody in Europe, none of the Great Powers can actively intercede in favor of the Macedonians against the Turks at the present moment - except, perhaps, Austria. Bu the very name of Austria causes panic in the Macedonian Slav element, who will allow Austria to reign in Macedonia? For it would be the destruction of all ideas of pan-Slavism, it would be the end of the Eastern Question, it would be the decisive and last victory of the German world over the Slav world. Then, we the Russians, would only be humbly left to falling out of step with that state with the projected historical tasks, with the repudiation of racial ideals - a state similar to modern Italy or Spain, only in greater proportions. The young Slav states, adjacent to Macedonia, are too young and too poor to go into struggle for it. At the same time, these states are disintegrating both from the internal situation and external family hostilities. The Bulgarians and the Serbians cannot stand each other; each consider Macedonia as their lawful property. Neither the Bulgarians nor the Serbs have even the slightest desire to create Macedonia for Macedonia. Enthusiast for an autonomous Macedonia can only be found among the Macedonian natives. Neither the Serb nor the Bulgarian wants the autonomy of Macedonia. As far as the question of whether Macedonia should become Bulgarian or Serbian is concerned, every Bulgarian would tell you with utter sincerity: -It would be better that the Turks ruled there eternally then to give the Serbs a chance to spread towards the Aegean Sea. And the Serb would say: - It would be better that the Turks did there whatever they allow your damned brothers to achieve their Greater Bulgaria from one sea to the other! The question of nationality has not been settled in Macedonia and it is hard to assume that it will ever be settled in a satisfactory manner. If we are to believe Gopcevic and Jasterbov there are almost no Bulgarians - all of the are Serbs. If we are to believe Ofejkov and Miljukov, there are no Serbs, all of them are Bulgarians. It is more probable that where we are dealing with a perfectly branch of Slavs, transitional between the Bulgarians and the Serbs. But that branch taken alone is insufficiently significant to win its freedom and turn itself into a state unit. Consequently, no matter how the question of its nationality is resolved, it is deprived of the possibility to exist, so to say; it is cursed in itself to serve as political material directly for its neighbors, and deviously and indirectly for Europe, which governs its naighbours. The basic reason for the failures of the Macedonian revolutionary organization lies in the fact that it is fed by means that have historically proved their ineffectiveness against state order of a European kind to overthrow the system and authority that have nothing in common with European order; since with the tactics, which have overthrown many European government, it attempts to erase military slavery, which has continued in Macedonia and Old Serbia for five centuries now; since the arms, victorious in the civil war, are also used in external war, because the Turk is not a fellow-citizen and compatriot of the Slavs, but he was, is and will be their external enemy... - They consider me a Bulgarophile, I.A. Zinovjev told me. But it isn't so at all. I behave in perfectly equal manner to all Slavs, and, if a person is decent and likable, it is all the same to me whether he is a Bulgarian, a Serb or a Macedonian. But I am a Russian representative and I have been sent here to protect, first of all, Russian interests. Permanent patronage over the Balkan Slavs is inseparably linked with Russian interests. We are their natural patrons. But this patronage does not mean Russia's following of Slav leaders; patronage is not characterless yielding. However, as far as the Macedonian question is concerned, the Bulgarians, as our most spoilt children in the whole of the Slav world, would like precisely to lead Russia with them where they have blindly started closing their eyes, demanding that the patronage be turned into yielding. The activities of the Macedonian committees, long under the patronage (with) our tolerance of the Bulgarian government, had the following direct calculation: - We shall force the Turks to abandon their reserved behavior they have taken up and borne with difficulty - wit a series of small explosions, murders and blackmails we shall arose the fanatic excitement of the Moslems, the Sultan will be forced to give in to the demands of his subjects of the same faith, and Turkish atrocities will start in Macedonia, blood will be shed, villages will be burnt. For the attainment of the sublime goal it is of no consequence whether fifty or fifty thousand people will be killed - the main thing is: slaughter must be caused, which will in turn cause the necessity of European intervention, and since the protection of the Slavs is the perennial deed of Russia and it will never leave the Macedonian question to Austria - consequently, volens-nolens, Russia shall have to send again hundred of thousands of soldiers to the Balkan Peninsula and achieve the freedom of Macedonia with its bayonets, i.e. it should put the land into the mouth of the Bulgarians. For they don't recognize any other nationality in Macedonia except the Bulgarian one. Consequently, the future freedom of Macedonia for them is either the fulfillment of the Treaty of San Stefano and unification of Macedonia with the Bulgarian Principality, or a creation of a new autonomous Bulgarian body, which will sooner or later be merged with the former into an 'integral Bulgaria'.... Cvetan Stanoevski, Kako ja vidoa Makedonija, Skopje 1978, pp.189-190,193-194.

1902 

Appeal of the &quot;National Macedonian-Albanian League&quot; Brother Macedonians! Brother Albanians! ...There is no need that the Bulgarians, the Greeks or others amend our homeland... Executive Committee British Museum (British Library), London, 1902

1902

Nikola Karev to Goce Delchev ...Let us not expect freedom either from the Greeks or the Bulgarians; it is we, the Macedonians, who should fight for our Macedonia ourselves... Neobjaveno pismo, Nova Makedonija, (Skopje), XXIV, nbr.7744 (May 5 1968), p.8

1903

Victor Berard on the Macedonians. The ambition for a small homeland, the egotism of a small nation, is not the ultimate ideal of the Macedonians. To replace Turkish subjugation with Greek, Serbian or Bulgarian dependence does not seem to them to represent some great gain...Until recently France did not know the Macedonians. They were Thracian, Peons, Sclavins for us, a wild and almost a mythical people, that lived somewhere at the bottom of some unknown land for us. We either did not know them or despised them, since we heard of them from the malicious notes of the ancient and modern Greeks... La Revue de Paris, Juin 1903.

1904

A Macedonian Theory Was it so long before the liberation of the Bulgarians that throughout Bulgaria, in answer to the question as to what they were (by nationality), the Bulgarians said they were &quot;Christians&quot; or raya (non-Moslem Turkish subjects)?And even now it is not so rare on occasion to hear a Bulgarian answering in court as to the question of his nationality that he is a &quot;Christian&quot;. The notion of nationality has still not become a new accomplishment of his mind. During the Turkish period, the Bulgarian peasant referred to the Bulgarians in the towns as &quot;Greeks&quot; and city lother were &quot;Greek dress&quot; for him. And since the Greeks designated that peasant as a &quot;fat-headed Bulgar&quot;, his brother from the town loved to be called a &quot;Hellene&quot;, so that he should not be scorned for his real national name. It is not exactly the same case with what Mr. Misirkov elaborates concerning the name of the Macedonian Slav? The name &quot;Bulgar&quot; fell even in Bulgaria to such position which earned only the contempt of the others. This name appeared so empty even in the mouth of the Bulgarians themselves that it became a synonym for &quot;Christian&quot;; the later designated the whole ethnic contents of Bulgarian individual and social consciousness. When our peasant used to say &quot;we are Bulgars&quot;, he meant &quot;we are Christians&quot;, i.e. Orthodox. The Russian Tsar was a &quot;Bulgarian Tsar&quot; for him not by nationality, but by Orthodox Christianity. A. Teodorov-Balan, Edna makedonska teorija - Periodichesko spisanie (Sofia), LXV (1904), p.818

1907-1908

The Macedonian Villages ...I asked him what language they spoke, and my Greek interpreter carelessly rendered the answer Bulgare. The man himself had said Makedonski. I drew attention to this word and the witness explained that he did not consider the rural dialect used in Macedonia the same as Bulgarian, and refused to call it by that name. It was Macedonian, a word to which he gave the Slav form of Makedonski, but which I was to hear farther north in the Greek form of Makedonike. And so the &quot;Bulgarophone&quot; villagers are no longer willing to admit that they speak Bulgarian. They have coined a new term of their own accord, and henceforth their dialect, until they have got rid of it, is to be known as &quot;Macedonian&quot;. My Athenian friends were delighted when I told them of this on my return. It should give even greater pleasure to those Bulgarian agents who are so anxious to see the Macedonians thought they are Macedonians. Allen Upward, The East End of Europe, London 1908, pp. 204-205

June 25, 1910

Archimandrite Neophyte in Skopje to Bulgarian Exarch Joseph in Constantinople: Starting from some time ago, as I have already informed You several times, matters in the eparchy, and especially here have not developed as they should. The Eparchy Council, which, as You know, consists of the town's elders, has decided to send You a letter in which it strongly condemns the candidature of the former Metropolitan of Skopje, Theodosius, and among other things, upon my suggestion writes the following in the protest: &quot;Outraged, we read in the newspapers that a group of villains wishes at any cost to urge the population - the voters of the Skopje Eparchy - to bring back that typical intransigent, Theodosious, as the Metropolitan of the Skopje Eparchy. This is the same Theodosius who 17 or 18 years ago wanted to separate the Skopje Eparchy from the Exarchate and proclaim himself an independent Metropolitan. For this purpose, he then made a special seal on which he deleted the words &quot;Bulgarian Exarchate&quot;, so sacred to us, and printed his own baptismal certificates, marriage certificates and other documents; he did not fulfill the circular letters and the orders of the Exarchate, etc. Yet, since at that time there were not such a strong anti-Bulgarian movement among the local Bulgarians, it was possible for the Exarchate to remove this dangerous schismatic in time and thereby preserve the unity of the Bulgarian Church in Turkey. Now this same schismatic, contrary to Exarchist interests, wishes to restore his eparchy and continue his dishonest business of disuniting our Bulgarian people. We protest most strongly against his nomination as Metropolitan of Skopje, because he insults the Bulgarian feeling among the population&quot;. Unfortunately, Your Grace, if the Eparchy Council has such people with common sense, this is not the case with some craftsman's circles, which have come under the influence of Mr. Petar Pop Arsov, a teacher, who has taken the idea into his head that he is a leader of the people. He constantly speaks against the Exarchate and its leadership, including myself, and urges the craftsman to support Metropolitan Theodosios' candidature, since he once suffered for defending the interests of the Macedonians. It would not be superfluous if I informed You about another problem, which, I presume, will represent a kind of plot in this whole election propaganda. I have understood from some members of the Council that Krste Petkov, who at one time started &quot;Misirkovism&quot;, had requested from certain relative of his, living here in Skopje, that he put him in touch with this teacher, Petar Pop Arsov, in connection with collecting songs about Krale Marko in the Skopje district, and Mr. Pop Arsov was so kind as to agree immediately. I am writing this to you, Your Grace, a justified suspicion that schismatic forces are being brought to life here. The said Mr. Krste Misirkov expressed in a letter to his relative has desire to return to Macedonia, more precisely, to come to Skopje as soon as Macedonia was liberated. The man wished to be a professor at the Skopje university (?!). If this is true, and there are no reasons for lying to me, then You may conclude Yourself what danger threatens the Bulgarian idea in these historic times. Just imagine if the &quot;Misirkovism&quot; of Mr. Krste, the &quot;separatism' of His Grace Theodosius and the &quot;autonomism&quot; of Mr. Petar Pop Arsov joined together! I am of the opinion, Your Grace, upon the basis of the protest by the Eparchy Council (which was, after all, published in the press) that the candidature of His Grace Theodosius should be withdrawn, by which a danger of as yet unseen proportions for the Bulgarian cause in Macedonia would be evaded. I remain Your Grace's younger brother in Jesus Christ and I pray for You. S. Dimevski, Diskusija - K.P. Misirkov i nacionalno-kulturniot razvoj na makedonskiot narod do Osloboduvanjeto - Zbornik Misirkov. Simpozium. Skopje, Institut za makedonski jazik, 1975, pp.338-339. 

1905

Sveta Simic, representative of the Kingdom of Serbia in Bulgaria, to Jovan Jovanovich-Pizon, head of the consular department of the Ministry of Foreign Affairs in Belgrade. D. Gruev again visited me last Saturday. D. Hristov also chanced to be in my house, so we spent more then 3 hours in discussion. The Macedonians have been afraid that the Bulgarians and we agreed to divide them, and accordingly they are the only ones left to frown at the Imperial Alliance. They suspect it hides something else. They continually make agreements and preparations but undertake nothing more serious. They constantly send smaller bands and ammunition into their country. All their activity is reduced to this only in present. They would like to make an agreement with us, but such as to sacrifice nothing of what they call their autonomy. They have come to see more and more that there are obstacles before them which they cannot fight successfully, and under the influence of which they continually lose their importance as an authoritative factor in the development of the Maced(onian) question. This is what hurts them immensely. They are divided among themselves, just as before. The differences of their views also intensify their personal hatred, which makes some of them avoid the others, plotting among themselves....Unfavorable rumors reach us from Macedonia, too. The people, craving for freedom, would like to reject their yoke and uncertainty as soon as possible, so that they would be ready for some decisive steps as well, but their distrust both of their leaders and Bulgaria prevent them. Under the influence of the news about the Imperial Alliance a mood has been created in which they would like to be freed from their yoke at any cost, even if they were compelled to come under Bulgaria and Serbia. And if these two did not help them, they would gladly accept Austrian occupation, as well... Arhiv SFR Jugoslavije (Belgrade) - Fond Jovan Jovanovic-Pizon, 80 (1905).

1906

To my brother in arms, Dushan, voyvoda from the village of Bistrica Brother, you should know that I have received your letter and understood all that you wrote me. We have put the people in great trouble, it is true, but who is to blame for this? You say we are to blame, we say you are to blame. As far as I know, ten years have passed (and) has never been over those years any bloodshed between ourselves or division into Serbomans or Bulgarophils. We have been Macedonian fighters and we will fight to the end for the Macedonian people, but we do not fight for Bulgaria or Serbia, nor Greece; they are free and live freely and drink in shaded inns; they have the right to drink so since they shed their blood earlier. We, who come from this Macedonian land should work for Macedonia, because our Macedonian brothers are murdered on the roads and our Macedonian sisters are disgraced by the bloody Turk, by the fat Turk. We are not against any nationality of either Bulgaria, Serbia, or Greece; we should recognize the merit of those who would help us. If there had been any Serbian, Bulgarian or Greek land here, they should not have waited for us to die in the mountains but should have liberated Macedonia with their armies; only then they could have demanded Serbia, Bulgarian or Greek land here... Blazhe Krusheski DA SSID - Fond Izvrshnog odbora Srpske narodne organizacije F-6 (1906)

1912

A.V. Amfiteatrov: Macedonia ...Following the Russian war, Turkey of the old regime finally turned into a &quot;sick man&quot;, and the heirs of the executors of the expected will gathered around his death-bed. The future destiny of Macedonia came to depend not as much on the will of Turkey itself as on the sympathies of the European guardians. In the 19th century Europe learned through Germany, Italy and Greece to consider the right to national self-determination a little. Thus, all the states and countries bordering on Macedonia have started intensive propaganda in favor of their nationalities, as it were a race or along jump for an award. They have taken care, as much as they have means and power, to persuade Europe by truth and lies, that allegedly the national self-determination of the Macedonian inclines in their favor, and not in favor of the neighboring nation. In this respect the Bulgarians proved more swift the their rivals. In order to make Macedonia Bulgarian, they had to Bulgarize the Macedonians. Thus, following the Bulgaro-Serbian War of 1885, the greatest powers and considerable sacrifices of the Bulgarian state apparatus were given to the Bulgarization of the Macedonian Slavs. Bulgarian agents were the priests and the teachers; the comitajis and band-members became the secret government of the country and, allegedly, its soul. In the beginning the propaganda was exceedingly successful. Miljukov, who visited Macedonia towards the end of the nineties, looked at it too much through Bulgarian glasses and - so to say - proclaimed all the Macedonians to be full-blooded Bulgarians. But his mistake can be considered as made with clear conscience. He found Macedonia so profoundly and brilliantly Bulgarized that it is no wonder that he took the clothes for the body - the culture for the nationality. Those who have read The Land of Discord know my view about the Macedonians. They are neither Serbs nor Bulgarians, but a primordial Slav people with simple basic language which is to a great degree able to be subject to any form offered by another, more influential and more developed Slav culture. There are Macedonian Bulgarians where the Bulgarian school and Church are firmly established, and Serbs where literacy is in the hands of the Serbs. They could have been turned with the same ease, under the influence of education, religion and commerce, into Little Russians, Great Russians or Poles. Their language is melted metal which can easily be molded into any kindred form. But - a related one. So, it is national kinship which is the main reason for making Macedonia a center of confrontation between the Slavs and for destroying the Greek influence in it. Statistics about Macedonia are confusing, tendentious and fantastic. In spite of that, even according to Greek sources, it is easy to see the Hellenes represent a minority in the Macedonian vilayets. As a result of this and aiming to create a majority, the Greeks had to resort to sufficiently unscrupulous falsifications, counting all Slav Patriarchists as Greeks. These are Slavs who have not acknowledged the Exarchate but remained faithful to the Constatinople Patriarchate, although they speak only Slavic. In this way the Greeks have come to understand one's nationality in the same manner as the Turks - religion equals nationality. A patriarchist - means a Greek... C. Stanoevski, Kako ja vidoa Makedonija, pp.210-211.

1912

Bulgarian statesman Dimitar Rizov on his nationality ....In the golden months of the successful beginning of the war against the Turks, he spoke to me as a convinced Yugoslav (South Slav). He explained to me, I being a Croat, the real situation of matters in Macedonia and said that it was shame that the first free Slav state had not been founded in Macedonia, which would equally attract to union the Bulgarians and the Serbs, and would be a bond and not a cause of discord between the Serbs and the Bulgarians...He told me that the Macedonians, to tell the objective truth, were neither Bulgarians nor Serbs, but Macedonian Slavs who spoke in their own individual Macedonian language or dialect. ...&quot;Our people&quot;, he said, &quot;were only 'Macedonian Christians,' and then, when Greek propaganda developed they become 'Macedonian Christian Slavs'. It was all the same to us which Christian country would help us to free ourselves from the Turks. I was born in Bitola. There were several grammar-schools in Bitola: Turkish, Greek, Serbian and Bulgarian. It was all the same to us, the Slavs, which Slav grammar-school we attended. For example, alongside many of my friends who later became Bulgarians, I attended the Serbian grammar-school. It is true that the teachers in the grammar-school told we were Serbs, just as those in the Bulgarian grammar-school were told that we were Bulgarians, but we kept our own counsel, and that was what our parents told us at home: it does not matter, let them talk, but we are Macedonian Christian Slavs...&quot; Ivan Meshtrovic, famous Croatian sculptor, Uspomene na politichke ljude i dogagjaje. Zagreb 1969, pp. 25-26, 39.

March 1, 1913

Memorandum on the Independence of Macedonia submitted by the Macedonian colony in St. Petersburg to the Conference of the representatives of the Great Powers in London. ...it is more suitable for all the neighbors of Macedonia that this country remain undivided, since by any division, sections of our living compatriots will remain under foreign authority and will perish. The Macedonians have won their right to self-determination over their whole recent history, as well...The Serbs and the Bulgarians deliberately say nothing about these huge Macedonian victories and permit nobody to write about them...As a result of all this, the Macedonian Colony in St.Petersburg, fulfilling its sacred duty towards its fatherland and conscientiously applying the slogan &quot;Macedonia to the Macedonians&quot;, protests and cannot remain indifferent when the allied Balkan states (Bulgaria, Serbia and Greece) - our brothers in blood and faith - aim to dismember our fatherland....Here is what is needed for the Macedonian people; 1. Macedonia should remain a single, indivisible and independent Balkan state with it geographic, ethnographic, historical, economic and political borders. 2. A Macedonian national assembly should be established on the basis of general elections in Salonika in the soonest possible time, which would work out in detail the internal structure of the state and determine its relations with the neighboring states. Makedonskii Golos, St. Petersburg 1913-1914

1913

Nace Dimov Chupovski: A Political Survey of Macedonia and the Macedonians. In examining the Macedonian question from the political point of view, I shall not deal with the old times....Condemned at first to Roman rule, and then to Byzantine oppression, and finally to Turkish slavery, the terrible name of Macedonian found shelter from generation to generation in Macedonian hearts only...In the same towns and villages, the priests that receive salary from the Bulgarian Exarchate call themselves Bulgarians, those that receive salary from the Serbian Metropolitan office call themselves Serbians...Besides, the Macedonians were always allies and participants both in the liberation of the Greeks, Serbs and Bulgarians....From all that has been previously mentioned, I dare say that the Macedonians have a one hundred percent right to autonomy and not to being subjected to dismembering among the Greeks, the Serbs and Bulgarians. Disregarding this fact, the Serbian, Greek and Bulgarian governments, aiming to extend their frontiers into Macedonians territory, spare no means and exterminate the Macedonians who refuse to call themselves Greeks, Serbs and Bulgarians...The Macedonian people will not reconcile themselves either with those who aspire to deprive them of their language, customs and the natural desire to be free masters of their own house. Hence, only if the Serbs, Greeks and Bulgarians renounce their aspirations will Macedonia live in a friendly way .... N.D. Dimov, Istoricheskii ocherk Makedonii i makedonskih slavjan - Peterburg, 1913

June 7, 1913

To the Governments and the Public of the Allied Balkans States The Macedonians have continually, over the centuries, risen up and fought for independence and freedom, and by their persistent struggle aided the liberation of Serbia, Greece and Bulgaria....More then on hundred thousand Macedonian fighters have fought shoulder to shoulder with the allied armies....Instead of Macedonia, celebrated by Alexander of Macedon, consecrated by the Apostle St. Paul, dignified by the activity of the holy brothers SS. Cyril and Methodius....instead of united, integral and free Macedonia, European diplomacy, and alongside it, you, too, our brothers - allies and liberators, are tearing us into pieces and defiling our sacred ideals....Remember, brother Bulgarians, Serbs and Greeks, that you were reborn to start a new life only after 14 bloody wars of Russia against the Ottoman Empire...Remember that a dismembered Macedonia will be an eternal apple of discord among you. Remember that also in the past times of history one after another state perished in the struggle for Macedonia and do not continue the bloody list of the dead in the present time.... Macedonia should be an independent state within its ethnographic, geographical, cultural and historical boundaries, with a government accountable to a national assembly...a national representative body should be established...in the city of Salonika, elected by general vote. Brother allies and liberators! We hope that our words will reach your hearts and minds.... St. Petersburg Signed by the authorized representatives Makedonskii Golos, St. Petersburg, pp. 52-55

September 5, 1913

Dimitrija Chupovski: What did Bulgaria represent for Macedonia The Bucharest Conference of the Balkan states completely destroyed Article 23 of the Berlin Congress which stipulated the introduction of reforms in Macedonia as a self-governing province of Turkey. At the time this stipulation gave wings to the hopes of the Macedonians for the possibility of creating an autonomous Macedonia and proved to be a counter-balance to the stipulations of the Treaty of San Stefano, which defaced Macedonia by its inclusion within the boundaries of Greater Bulgaria. However, regardless of the stipulations of the Berlin Congress, the Treaty of San Stefano constantly instigated the Bulgarians to actions for creating a Greater Bulgaria at the expanse of Macedonia and they continually spent millions of rubles for agitation in Macedonia by opening their own, purely Bulgarian, schools and churches. As a result of this, Bulgaria began regarding itself as the only future liberator of Macedonia, comparing its role in the cause of the liberation of Macedonia with the role of Russia in the liberating Russo-Turksih War. We, however, cannot agree at all with such a comparison....Russia was Bulgaria's liberator, and accordingly, to compare its role with the role of Bulgaria in the present war is, at the very least, absurd and ridiculous for our contemporaries, before whose eyes this tragicomedy was being acted. The role of Bulgaria as regards to Macedonia was from the very beginning criminal; it was first to violate...the article of the Berlin Treaty which bound Turkey to introduce reforms in Macedonia. Moreover, carrying out unbearable, extremely chauvinist, propaganda among the Macedonians through its Constantinople Patriarchate, Bulgaria was the first to cause rivalry and the introduction of similar propaganda by the Greeks and the Serbs, thus instilling discord among the Macedonians. During the whole 30 years of its existence as a state, Bulgaria has carried out anti-Macedonian policy. Flattering and attracting the Macedonians to its side. at the same time it persecuted them with ferocity and hatred and strove to destroy in them any idea of an autonomous Macedonia; while doing so, the Bulgarians did not shrink from using any means. Thus, in 1888, the Bulgarian Government destroyed the 'Macedonian Literary Society' under the presidency of Georgi Pulevski....Two years later, in that same Sofia, the Bulgarian Government closed the evening schools, specially opened for the emigrant Macedonian craftsman, and the heads of those schools. Macedonian patriots - Damjan Gruev, Delchev, Petre Pop Arsov and many others - were expelled from Bulgaria. In addition, let us consider just those persecution to which the so-called Internal Macedonian Organization was exposed, working on the spiritual revival of Macedonia and its political liberation. Its members were persecuted both by the Bulgarian government and the Exarchate, the local instrument of those governments. In order to paralyze the successes resulting from the activity of the Internal Macedonian Organization, the Bulgarian government formed with Macedonian emigrant a requisite counter-Macedonian organization (made of the dregs(?) of society), known under the name of the Supreme Macedonian-Adrianople Committee, the task of which was to trumpet to the whole world that Macedonia is a purely Bulgarian country. Who does not know the shameful role of this Committee shown through its activity on the partition of Macedonia as a whole and of the Macedonian intelligentsia in particular? Guided by the Bulgarian government through its teachers and generals of the type of Mihajlovski and Conchev, this Committee acted against the Macedonian liberation movement and worked with all means on the annexation of Macedonia to Bulgaria. Still more criminal was the role of Bulgaria in this shameful 'liberation' war. Did not Bulgaria hold long negotiations concerning the division of Macedonia with its present occupiers? Did it not, according to the treaty of 29th February 1912 with the Serbs, give to them the whole western section of Macedonia and thus violate its integrity? Did not Bulgaria, which attracted Greece, too, to the Serbo-Bulgarian alliance, start to divide Macedonia? Could it not know that the Greeks might join the alliance only because they had in mind the acquisition of the southern section of Macedonia? Is not Bulgaria to be blamed for the partition of Macedonia, hiding the real aim of the war from the representatives of the Macedonian people, which it had to reckon with. On the contrary, starting the war, it declared to the Macedonians that it was fighting against Turkey alongside the allies for their liberation. Allowing the Macedonians to organize themselves into military units, Bulgaria committed a hunderdfold crime, because it did not allow them to fight against Turkey in their native land, but directed them to Thrace, towards the shore of the Sea of Marmara, under the walls of Adrianople and the trenches of Chataldzha, which weren't needed, except for a bunch of Bulgarian glory-hunters; and the happened at the same time when the allied Bulgarians, Serbs and Greeks were conquering Macedonia. How can we explain this criminal act of the Bulgarians towards the Macedonians, if not by the fear that those same Macedonians with arms in their hands would defend their homeland equally from any encroachments upon its independence? But in fact Bulgaria thus ruined not only Macedonia but also all its future. Shedding now crocodile tears for the lost Macedonia, did Bulgaria at the proper time make any attempt to preserve the indivisibility of Macedonia, which it likes to call its younger sister? How can some Bulgarian patriots claim that Bulgaria was in respect to Macedonia that biblical mother which appeared before Solomon's court? Would not a mother worthy of setting an example rather prefer to renounce her own son in only he could thus remain intact? However, as we all know, Bulgaria was the first to agree to the partition of Macedonia. Why has not Bulgaria up to this moment acted like a real &quot;native mother&quot; with her unselfishness, with motherly generosity towards Macedonia, with a project for its autonomy? This is exactly the attitude of Bulgaria which could have ensured the integrity and indivisibility of Macedonia, peace among the Balkan peoples and would have preserved the dignity of the &quot;native mother&quot; herself - Bulgaria. What hindered it, having included the item about the autonomy of Macedonia in the treaty, from raising at the proper time the question about the realization of that item? Nobody hinder it at all, but it did not make any attempts itself to raise this question. It did not make this attempt after the end of the first half of the war, when it realized that its allies of yesterday, the Serbs and the Greeks, having occupied Macedonia, would not like to leave it. And instead of submitting a project for autonomy, it decided to go to war, in order to gain as great as possible a section of Macedonia for itself. Even following the defeat, when the question was posed not for Macedonia but for Bulgaria itself - I am referring here to the Conference of Bucharest, where Bulgaria was &quot;generously&quot; offered an eighth or tenth part of Macedonia - here, too, it preferred to take that part, and did not follow the example of the biblical mother, renouncing its share of the child. I repeat, the following of this, there are some people again who compare the present position of Bulgaria to the position of Russia in the liberating Russo-Turksih War, with a desire in this way to represent it in the role of the same unselfish liberator as Russia was with regard to Bulgaria itself, refusing to see that the main reason for the misfortunes of Macedonia were precisely the Bulgaria aspiration towards this long tortured land. Dimitrija Chupovski, Makednoskii Golos, pp. 130-133

July 20, 1916

Rene Picard: The Autonomy of Macedonia The idea of Macedonia autonomy is familiar to all those who are acquainted with Balkan history and politics. If we asked the Christians of Macedonia they would answer that autonomy was the most desirable solution for them. There is and, in fact, there has always been a Macedonian spirit in Macedonia. Geographically, Macedonia has its own unity. Its borders are the following: to the south - Mt. Olympus, the mountains on the north bank of the River Bistrica, Lake Prespa and Lake Ohrid; to the west - the Drim from Debar; to the northwest and north - the Shar Mountains, the highlands north of Skopje, the defile of Kumanovo, the mountains that mark the Serbo-Bulgarian frontiers of before 1912; to the east - the Rhodope Mountains. The borderline with Thrace on this side is not clear. The regions of Drama and Kavalla can either be adjoined to Macedonia or separated from it; the plain of Drama is populated mostly by Turks; the town of Kavalla, like all the ports, has a strong Greek colony. To the south, the Chalcidice Peninsula is geographically Macedonian, but ethnographically Greek; the line of lakes separates it by a natural border from the rest of Macedonia... Les archives du Ministere des affiars etrangeres (Paris). Guerre 1914-1918, Balkans, Dossier generale, pp.158-165.

Dimitar Blagoev on the nationality of the Macedonians (Bulgarian Parliament session) December 10, 1917...D. Blagoev: Subordinate, but independent in their internal affairs. Someone from the left: Don't forget history. D.B.: What history? The one you falsify? (Laughter) We do not recognize such history. We see how things are in reality. It is a fact, gentleman national delegates, that there was a great struggle between the Bulgarian and the Slav peoples in the Balkan peninsula. And that process, described by Mr. Sakszov and supported by others, was not aimed at the unification of the Bulgarian people but at domination over the Slav peoples in the Balkan Peninsula who moved en masse to Byzantium and Asia Minor, and on the other hand, went to the south, towards Macedonia

1918

Rudolph Archibald Reiss on the Macedonians I said I would rather call your Bulgarophones Macedonians. You call these people Bulgarophones, owing to their language which is similar to Bulgarian. But, is it Bulgarian, is the same language spoken in Sofia? No. Macedonian is just as similar to Serbian as it is to Bulgarian. I am not a linguist and I would not allow myself a personal judgment, but disinterested Balaknologist have asserted to me that Macedonian is more similar to Serbian the Bulgarian. It is possible that there are linguists who assert the opposite. But it is a fact that the Macedonia language is spoken neither in Sofia nor in Belgrade. It is an individual Slav language, just as we have the Romansch in Switzerland, spoken in Grisons, apart from Italian. To my mind, the Macedonian can be called neither Bulgarian nor Serb, but simply Macedonian. R.A. Reiss, Sur la situation des Macedonianes et des musulmans dans les nouvelles provinces grecques. Paris, 1918, pp.6-7.

January 4, 1919

Sister Augustine Bewicke on the Macedonian autonomy St. Paul's Hospital, Salonika Dear Sir, Please excuse the liberty I take in writing you, it is because the final settlement in the Balkans is of vital interest to the Catholics in these countries. - I have been 33 years in this Mission, the Uniate Catholic Mission, which at the beginning of the Second Balkan War counted about 10,000 Catholics. The Treaty of Bucharest, which divided Macedonia without any regard to justice, was the cause of these poor people being dispersed on account of their Slav language, which was forbidden in Churches and schools. - The Bishop had his residence in Salonika, he has now been in exile more then 3 years, his priests are dispersed, his flock is indeed without pastors, nor do we have any hope of his return to any place under Greek or Serbian rule. - The Greeks will not admit the Slav language in Churches or schools; the inhabitants of Macedonia are in the great majority Slavs; they call themselves Macedonians, and what they desire and what we ardently desire for them is an autonomy under European control. - I whatever way Macedonia might be divided, the people would be always discontented, and would fight again as soon as possible. The only hope I can foresee is in strong autonomy, which neither Greeks nor Bulgars nor Serbs would dare attack; then the Macedonians, who are really intelligent and docile when they are well treated. would peacefully develop this beautiful fertile country... Surely Europe will not leave Macedonia under people whom the Macedonians hate, and whom they will continually fight... Public Record Office (London) - FO 608/44. Peace Conference (British delegation), 1919.

April 10, 1919

Protest from the Provisional representative of the IMRO to the Paris Peace Conference To His Excellency, Monsieur Clemanceau, President of the Council: It is duty of my honor, as a delegate of the Macedonian Committees to the High Peace Conference, to protest against the maneuvers of certain suspicious persons who claim to speak in the name of Macedonia and represent some so-called &quot;Executive Committee of the Macedonian Societies&quot;. Let me be allowed to indicate that the Macedonian emigrants to Bulgaria have over the past 30 years created quite a small class of Macedonians Bulgarized to such a point that they sacrifice completely the interests of their native land to those of Bulgaria. People who have two homelands are generally suspicious; what to say, on the other hand, about those who do not hesitate to propose as delegates to the Conference two persons such as Aleksandrov and Protogerov, adherents to the Kaiser and Ferdinand, and organizers of the massacres in Nish? Indeed, there is noone else who could more compromise the cause of &quot;Autonomous Macedonia&quot; before the Aeropagus of the victors! Hence I have the honor to point out that the only Macedonian Societies free from any Bulgarian political influence, or any other, and representing loyally the whole of Macedonia, without distinction of language or religion, are the Macedonian Committees, which starting from the 1893 constituted the IMRO... It is in their name, and by no means in the name of Bulgaria or the Bulgarians, that I have already had the honor to request and now I am requesting again from Your Excellency to grant me an audience so that I may present to You the desires of the Macedonian people... Archimandrite Paul Christoff, General Vicar of Thrace, delegate of the Macedonian Committees. A. Lainovich, Jugoslavika u biblioteci za savremenu - medzhunarodnu dokumentaciju u Parizu - Godishen zbornik na FF, 24-25 (1972-73) pp. 88-89

July 1919

Bulgarian Nikola Pushkarov on &quot;The Economic Wealth of Macedonia and its Neighbors&quot; All the neighbors of Macedonia wish her well. Each of them tries through all means to convince the Macedonians of its significance as a savior. When the population of Macedonia doubts the sincerity of the unwanted liberators, they even prove to it the opposite by the sword. And each of the neighbors denies the other the right to be a liberator. The neighbors waged wars in this dispute, they had been fighting among themselves for years to the right of Macedonia's liberators. They exhausted the three neighboring peoples and almost exterminated the Macedonian people. The wars ended, because the peoples realized that the liberation of Macedonia had turned into enormous increase of the capital of the false patriots at the expanse of the peoples ' blood and sweat. Today the exhausted peoples, exasperated by the terrible patriotic deeds of the false patriots, demand payment for the lies, for the terrible lies which threw them into terrible rows. But the false patriots of the neighbors do not despair; they have created special agencies of mercenaries responsible for proving by excusable and inexcusable means how the Macedonians most closely belong to the &quot;homeland&quot; of their patrons. They have called the population of this unfortunate land either &quot;Bulgarophone Greeks&quot;, or &quot;Macedonians Slavo-Serbs,: or &quot;brothers beyond Mount Rila.&quot;... ...It is the wealth of Macedonia which makes the false patriots of her neighbors mad with &quot;patriotism&quot;. Makes them burn with desire to cut off as large as possible a portion of Macedonia for themselves to &quot;liberate&quot; it, i.e. to deprive the Macedonians of the chance of governing themselves. But you must keep your land, Macedonians, from the false good wishes of those individuals. They will bring you a new slavery, harsher then the former. Your land is entirely capable of an independent existence. ...Unite around the banner of the autonomy of your homeland, because it is the only banner which you will not be persecuted for not being a Greek, Serb or Bulgarian, but simply Macedonian. Bjoletin br. 8 (19.VII.1919) pp.7-8

November 18, 1919

Telegram from the General Council of the Macedonian Societies in Switzerland to the Peace Conference in Paris ..Assembled at its plenary session and working in the name of the whole of the Macedonian people, without serving any foreign policy, energetically protest against the clause allowing the Macedonians the right to opt for Bulgarian nationality. We do not want to be made instruments of Bulgarian irredentism in Macedonia. Macedonia has never been a part of the present Bulgarian Kingdom. The Bulgarian diplomats, who bear part of the responsibilities for the misfortunes of the Macedonian population, are by no means qualified to intercede in favor of our cause and have no right to do it... Secretary: Bl. Bojadziev; Vice-Persident: G. Nikolov Lj. Lape, Aktivnosta na Glavniot odbor, p. 190


1991 

The Constitution of the independent Republic of Macedonia 

Taking as the points of departure the historical, cultural, spiritual and statehood heritage of the Macedonian people and their struggle over centuries for national and social freedom as well as the creation of their own state, and particularly the traditions of statehood and legality of the Krushevo Republic and the historic decisions of the Anti-Fascist Assembly of the People's Liberation of Macedonia, together with the constitutional and legal continuity of the Macedonian state as a sovereign republic within Federal Yugoslavia and freely manifested will of the citizens of the Republic of Macedonia in the referendum of September 8th, 1991, as well as the historical fact that Macedonia is established as a national state of the Macedonian people, in which full equality as citizens and permanent co-existence with the Macedonian people is provided for Albanians, Turks, Vlachs, Romanics and other nationalities living in the Republic of Macedonia, and intent on: 
  

the establishment of the Republic of Macedonia as a sovereign and independent state, as well as a civil and democratic one; the establishment and consolidation of the rule of law as a fundamental system of government; the guaranteeing of human rights, citizens' freedoms and ethnic equality; the provision of peace and a common home for the Macedonian people with the nationalities living in the Republic of Macedonia; and on the provision of social justice, economic wellbeing and prosperity in the life of the individual and the community. 

1995 

The 80-page human rights violation report on Greece entitled &quot;Denying Ethnic Identity - Macedonians of Greece&quot; was published in May 1994.  After visiting Aegean Macedonia, the part of Macedonia that Greece took in 1913 after the partition of the country, the Human Rights Watch/Helsinki concluded: 

&quot;Although ethnic Macedonians in northern Greece make up large minority with their own language and culture, their internationally recognized human rights and even their existence are vigorously denied by the Greek government. Free expression is restricted; several Macedonians have been persecuted and convicted for their peaceful expression of their views. Moreover, ethnic Macedonians are discriminated against by the government's failure to permit the teaching of the Macedonian language. And ethnic Macedonians, particularly rights activists, are harassed by the government - followed and threatened by the security forces - and subjected to economic and social pressure resulting from this harassment. All of these actions have led to a marked climate of fear in which a large number of ethnic Macedonians are reluctant to assert their Macedonian identity or to express their views openly. Ultimately, the government is pursuing every avenue to deny the Macedonians of Greece their ethnic identity.&quot;

 
2001

 
The remarkable results of the recent genetic scientific research (NATIONAL CENTER FOR BIOTECHNOLOGY INFORMATION, Universidad Complutense, Madrid, Spain) on the Macedonians and Greeks scientifically confirmed that TODAY'S MACEDONIAN NATION IS DIRECT DESCENDENT OF THE ANCIENT MACEDONIANS, NOT RELATED NEITHER TO THE BULGARIANS, NOR TO THE GREEKS. The genetic study showed that the ancient Macedonian Genes found in today's Macedonians belong to the &quot;older&quot; Mediterranean substratum along with the remains of the ancient nations of Phrygia (Anatolia), Carthage (North Africa), Rome (Italy), Phoenicia (Lebanon). The Greeks on the other hand, do not belong to this group, but rather have a substantial relatedness to sub-Saharan (Ethiopian) people, which separate them from other Mediterranean groups.

 
HLA alleles have been determined in individuals from the Republic of Macedonia by DNA typing and sequencing. HLA-A, -B, -DR, -DQ allele frequencies and extended haplotypes have been for the first time determined and the results compared to those of other Mediterraneans, particularly with their neighbouring Greeks. Genetic distances, neighbor-joining dendrograms and correspondence analysis have been performed. The following conclusions have been reached: 

1) Macedonians belong to the &quot;older&quot; Mediterranean substratum, like Iberians (including Basques), North Africans, Italians, French, Cretans, Jews, Lebanese, Turks (Anatolians), Armenians and Iranians, 

2) Macedonians are not related with geographically close Greeks, who do not belong to the &quot;older&quot; Mediterranenan substratum, 

3) Greeks are found to have a substantial relatedness to sub-Saharan (Ethiopian) people, which separate them from other Mediterranean groups. Both Greeks and Ethiopians share quasi-specific DRB1 alleles, such as *0305, *0307, *0411, *0413, *0416, *0417, *0420, *1110, *1112, *1304 and *1310. Genetic distances are closer between Greeks and Ethiopian/sub-Saharan groups than to any other Mediterranean group and finally Greeks cluster with Ethiopians/sub-Saharans in both neighbour joining dendrograms and correspondence analyses. The time period when these relationships might have occurred was ancient but uncertain and might be related to the displacement of Egyptian-Ethiopian people living in pharaonic Egypt.

NCBI SOURCE: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&amp;db=PubMed&amp;list_uids=11260506&amp;dopt=Abstract

NCBI Website: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/

Other NCBI genetical reserches on the Cretans, Palestinians, Morocans, Algerians, Spanish, Basques, Italians, Mexican Mazatecans, Thais, Lebanese, and other peoples.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>bgs02egbsmo6kxnpup71m51sykqoj0j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонското прашање - Петко Рачев Славејков</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1744</id>
    <revision>
      <id>6864</id>
      <parentid>6494</parentid>
      <timestamp>2007-03-09T22:09:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>85.30.124.131</ip>
      </contributor>
      <origin>6864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20026" sha1="1tqkg3v4w2ihn5gymv3h192t8eo9j0p" xml:space="preserve">Македонското прашање

Петко Рачев Славејков

Објавено на 18-ти јануари 1871 во весникот „Македонија“ во Цариград.

Македонското прашање најпосле излезе на јаве и се појави во печатот. Велиме ''најпосле'' зашто ова прашање не е нова работа. Сме чуле за него уште од пред десетина години од некои од Македонија. Отпрво ги зeмавме зборовите на тие млади патриоти како на шега и не многу сериозна закана во горештината на нашите не толку сериозни препирки. Така си мислевме се’ до пред една-две години кога од новите разговори со неколку Македонци ни стана јасно дека проблемот не е само голи зборови, туку е идеја што мнозина сакаат да ја спроведат во живот. И жално и тешко ни беше да слушаме такви зборови, но не се решивме да говориме за нив преку печатот, зашто работата ни се гледаше многу деликатна, особено за услови во какви сега се наоѓаме. Денес ова прашање излезе веќе на пазарот благодарение на непретпазливоста на еден од нашите собраќа и сега, сакале или не, веќе сме принудени да го кажеме нашето мислење.

Ако беше само во областа на учебниците, никогаш немаше ни да проговориме за тоа прашање, зашто не гледаме штета во желбата на некои луѓе да ги учат децата на нивното татковско наречје; напротив ние ова го гледаме како знак на освестеност. Основното образование може да дава плодови само ако се изведува е на јазик што децата го разбираат. Целата вина тука е што не се избира еден пат што ќе доведе не до разделување, туку до соединување и усогласување на наречјата. Колку и да е погрешно да се учат Македончињата на наречјето на горните бугари, исто толку е погрешно и да се раздроби јазикот во училиштата на различни наречја и секој да си го следи само своето наречје, без и најмалку да обрнува внимание на другите. Во таков случај секое наречје треба да си има своја книжевност и никое да ја достигне состојбата која треба да ја има како книжевност на еден цел народ. Разлики во наречјата има меѓу сите европски народи, дури и поголеми отколку кај нас, но ниту еден од овие народи не ни помислил да го раздроби литературниот јазик на мноштво наречја и литератури. Тие си одбрале еден среден пат и прифатиле само еден литературен јазик, оној што бил најразвиен меѓу нив. Така требаше и ние да направиме. Од сите наречја требаше да избереме едно средишно, што ќе биде разбирливо за сите области, и на него да ги учиме нашите деца. Тоа ќе беше и правично и разумно и полезно, зашто ќе го сочуваше единството на нашиот народ.

Само така ќе можевме да ја сочуваме нашата сиромашна книжевност од раздробување и да се одбраниме од тие што сакаат таква поделба. Но кога во желбата за поделба има и други намери, намери за разделување на нашиот се’ уште неустроен народ, тогаш секој има должност да се противи на такво зло. Јасно е дека некои од нашите Македонски браќа имаат токму таква намера, и таа намера ја кријат под превезот на јазикот и неговите наречја; ете затоа си земаме за слобода да кажеме нешто за Македонското прашање.

Многу пати имаме слушнато од Македонистите дека тие не биле Бугари, туку Македонци, потомци на древните Македонци, и одамна чекаме да чуеме докази за тоа, а никако да ги дочекаме. Македонистите никогаш не ни покажале на што го засноваат тоа нивно мислење. Тие инсистираат на нивното македонско потекло, а тоа не можат да го докажат на никаков задоволителен начин. Сме читале во историјата дека во Македонија живеел еден мал народ Македонци; но во неа никаде не сме нашле ни што биле тие Македонци, ни од какво племе потекнале, а малкуте македонски зборови сочувани преку некои грчки писатели сосема ги одрекуваат таквите претпоставки. Освен тоа после освојувањето на Македонија од Римјаните веќе ни помен нема од тие Македонци. Среќаваме по нивните места секакви други народи, само нив, Македонците ги нема. Што станало со нив и во кој народ се претопиле, не знаеме, зашто историјата тоа не ни го кажува. Можеме да си претпоставуваме различни работи со еднаква веројатност: можеме да кажеме дека Македонците го продолжиле своето постоење и до денешен ден; можеме да кажеме и дека одамна се изгубиле. И едното и другото ќе биде еднакво лажно, зашто не се потпира на веродостојни факти. Ние можеме да го прифатиме и она мислење дека божем старите Македонци биле Бугари, т.е. словени. Но во секој случај потеклото на македонистите од старите македонци е многу сомнителна работа. Нивното мислење денеска не може да се поткрепи со ништо друго освен со местото каде што живеат, а тоа е еден од најлабавите докази. Штом старите Македонци живееле на истите места, зошто и денешните жители да не се со македонска крв? ''Тие се цели Македонци'', заклучуваат македонистите и се успокојуваат од своето големо откритие!

Да беше Македонија исклучена од историските промени, таков заклучок можеше и да има некаква веројатност. Но ние знаеме дека таа земја претрпела големи промени во однос на населението. После многу мешање на нејзиното население со нови доселеници, најнакрај дошле Бугарите, ја спростреле својата власт надалеку и направиле царство во Охрид, во родниот крај на некои од најголемите македонисти. Тие живееле во тие места долго време и се слеале со целото население. Кој ќе ни каже сега каква крв тече во жилите на македонистите? Кој ќе ми каже дека тие не се од бугарска крв, туку од крвта на старите Македонци? И на тоа не можат да се спротивстават македонистите, без да испаднат смешни и плитки. 

Сме слушнале и друг доказ. Некои македонисти се двојат од Бугарите врз друга основа, според која тие се чисти словени, а Бугарите се татари и не знам ти што. Ако го земеме предвид она што се рече погоре за историските промени во Македонија, нема да ни биде мачно да ја покажеме сета неоснованост на последниот доказ. Кога Бугарите ги претопиле во себе, или уште подобро, кога словените ги претопиле во себе Бугарите не само во Македонија, но и во другите области на Балканскиот полуостров; тогаш не знам зошто македонската смеса да биде од друг род, а тракиската и бугарската од друг. Такви аргументи можат да дават само глупавите деца, кои уште не знаат што ќе каже историското сведоштво. 

За да им придадат тежина на нивните произволни аргументи, Македонистите ги посочуваат разликите меѓу македонските и горно-бугарските наречја, од кои првото било поблиско до словенскиот јазик, а второто било помешани со татаризми. Немаше да сакаме да веруваме во сериозноста на таквите гледишта, како што и на читателот исто така нема да му се верува, но кога гледаме со каква упорност тие гледишта се бранат и подржуваат од Македонистите, принудени бевме да им поверуваме. Нашите објаснувања дека разликите во дијалектите ништо не докажуваат, дека тие се последица на историските услови, а не на различното потекло, ништо не помогнаа. Македонистите цврсто си стојат на своето.

Во основа гледиштата на Македонистите немаат ниту зрелост, ниту тие се воедначени. Еден вели едно, друг друго, кое му се гледа подобро. Пожелно е да го видиме тоа нивно учење средена во една општа форма, за да можеме целосно да ја процениме и неговата заснованост и последиците што ги носи. Додека чекаме тоа да се случи, ќе си земеме слобода да им набележиме неколку последици што можат да произлезат за нашите луѓе и за Македонистите од поделбата.

Како и сите Бугари, и нашите македонски браќа се до толку прости и слаби, што поделбата не може да не ги замати умовите и да изроди противници. Поголемиот дел од населението секогаш ќе мисли и треба да мисли не како некои од најголемите претставници на искажаните мислења за Македонците. Заради тоа ќе се појават партии со спротивставени интереси, ќе настанаат раздори и внатрешни слабости, а од нив – притисоци однадвор и отцепувања. Занесени во расправии и внатрешни препирања што се’ и што не се’, нашите Бугари во Македонија не ќе можат да се запазат од надворешните посегнувања и од непријателските посегнувања на Грците од југ и на Србите од север.&lt;ref&gt;во оригиналот пишува: на Грците од југ и на Север од Север. Тоа најверојатно е печатна грешка.&lt;/ref&gt; 

Тогаш? – Тогаш, ако не Бугари, ништо.

Ако денеска има Бугарски народ, и ако му се слушнал гласот и си спечалил место меѓу другите народи во Турско, тој тоа го постигнал само преку тоа што се соединил во едно и покажал значителна бројност, преку тоа и ќе се закрепи, така и ќе си ја подобри состојбата, така и ќе се запази од надворешни посегнувања. Благосостојбата денес се спечалува повеќе преку соединувањето во едно цело, а не со разделувањето на делови слаби и незначителни. Кога ќе дојдат други времиња и ќе настапи рамноправност на сите народи, мали и големи, тогаш поделбата можат да биде оправдана. Кон такви форми на општествен и политички живот човештвото се движи, но е уште многу далеку. Слободата на секој граѓанин, на секоја општина и на секоја област, и правото сами да се управуваат, тоа е една од главните цели на напредокот на човештвото. Накај самостојност, а не накај потчинување се стреми човештвото, но работата е во тоа што таа самостојност ќе се добие само преку соединување во едно тело. Денеска сите народи ја препознаваат таа потреба од единство и брзаат да се сплотат; само ние ли ќе врвиме наопаку? На други места се соединуваат елементи кои биле со векови разделени, како Пруси и Баварци; Пиемонтци и Наполитанци, а ние сакаме да се делиме сега, да се делиме ние што сме од единороден елемент и сме биле до сега соединети. Зарем тоа е разумно и пофално? 

Ние сме уверени дека желбите на македонистите треба да се поткрепат и со други аргументи, и дека тука се замеша и малата нееднаквост меѓу горните и македонските Бугари по бројност и по напредок. Македонистите може си мислат дека во народните работи секогаш ќе преовладуваат горните Бугари, како помногубројни и поразбудени, и дека Македонците ќе останат на второ место. Тоа значат зборовите на Македонистите: ''Одвам се оттргнавме од Грците, сега под друг ли да потпаднеме?'' Една проста околност што горните Бугари до сега пишуваат на своето наречје без и најмалку да обрнат внимание на македонското, тоа се зема од Македонците како знак на вообразеност на горните Бугари и како стремеж да заповедаат. Но работата ни оддалеку нема такво значење, ние пишуваме на нашето наречје зашто него си го знаеме, а не заради непочитување спрема македонското. Кога ќе зајакне меѓу нас проучувањето на јазикот и ќе се осознае нуждата за заеднички книжевен јазик, ние со најголема благодарност ќе пишуваме на македонското наречје, ако тоа се види за добро и полезно, или ќе го позајмиме од него она што е неопходно за дополнување. 

Во однос на стравот од бројноста на горните Бугари и од нивното порано пробудување, тоа не прилега ни да се спомнува, како што не треба да се гледа така ни на децата на еден татко. Само затоа што некои браќа се освестиле час понапред, од тоа не следува дека тие треба да бидат погорни. 

Наш заклучок е дека нема причина да се делиме и не треба да се делиме, ако си го сакаме народот и неговото добро. 

* [http://bg.wikisource.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%8F%D1%82_%D0%B2%D1%8A%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81 Оригиналниот текст на Бугарски]
* [http://en.wikisource.org/wiki/The_Macedonian_question_-_Petko_R._Slaveikov Превод на англиски]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>1tqkg3v4w2ihn5gymv3h192t8eo9j0p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Примери од македонската проза</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1745</id>
    <revision>
      <id>5359</id>
      <parentid>4256</parentid>
      <timestamp>2006-06-04T20:36:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" sha1="pcxlnfuo9r2wixlvwaqwwfs40q3dqtc" xml:space="preserve">*[[Пиреј - Петре М. Андреевски]]
*[[Подвижни гробови - Божин Павловски]] - oдломка од истоимениот роман, издание на Матица македонска</text>
      <sha1>pcxlnfuo9r2wixlvwaqwwfs40q3dqtc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Подвижни гробови - Божин Павловски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1746</id>
    <revision>
      <id>5144</id>
      <parentid>4257</parentid>
      <timestamp>2006-05-23T14:02:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5144</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18552" sha1="4dgv1oqo6p8pxkg9am1q3r2kw84ff0v" xml:space="preserve">Можеби ова ќе биде и приказна за Енвер Петровци, нашиот единствен муслиман кој во 1912 година се обиде да формира војска за да го спречи делењето на Македонија. Неговата слава отиде во заборав речиси истото лето, откако гробот му го селеа на три места, потоа му се загуби трагата, а конакот, во кој се роди и живееше, беше проголтан од страшен пожар. И кога споменот за него избледе во родниот крај, по некои чудни патишта на судбината, од Мала Азија надојдоа легенди и преданија за Енвер Петровци. 

Меѓу стотиците илјади бегалци во Бурса, Ефес и Кушадаси, кои не можеа да ја заборават родната Македонија, кои особено продолжија да навраќаат во Преспа, се множеа преданија за детскиот лик на офицерот кого рано го пензионирале, за неговите соколови очи и црни, негувани мустаќи, како и за силната лева рака со која можел камен да здроби. За чесноста, за бестрашноста на тој наш торбеш, кој ја ризикувал својата кариера за да ја спаси татковината, беа испеани и неколку песни што одекнуваа дури и во долиштата на шумната река Радика. Се велеше дека тој еднакво им припаѓал на двете живи религии, христијанската и муслиманската, па затоа и настрадал од пушката на фанатик. Само најупатените знаеја дека убиец беше неговиот полубрат Зија Нерези од Скопје, со кого не се ни познаваше, а мотивот за тоа злосторство сепак немаше политичка туку социјална заднина. 

Во легендите, покрај мудроста на жена му Нура, ќерка на цариградски слаткар и поет од селото Жировница, се фалеа и вештините на неговиот бел коњ што умеел да го заштитува својот господар. И за неговите два сина, одамна мртвиот Нусред и се уште живиот Тасим, се велеше дека биле листови од иста гора. На архиварот Коста Догу пак му се случуваше, не толку често, да рече дека фамилијата Петровци има проблеми со нервите од денот кога го напуштила христијанството за да го прими исламот. 

Некои учени мудериси вратени од Египет, што проповедаа во битолските џамии, правеа споредби меѓу судбината на Македонија и мизерниот крај на Енвер-беј Петровци. Бил изеден од волците, како некоја загубена овца, велеа низ симболи и мошне вешто ги предупредуваа верниците на исламот, кои во Битола се проретчија, да не седат на два стола. 

Последните триесет дена од неговиот живот треба да бидат запишани во книга, ме убедуваше, меѓу другите, и мојот школски другар Нијази Лимани, потстанар во куќата на Петровци, кој подоцна ќе направи кариера на познат етнолог како доктор Лиманоски. 

Таа ужасно лоша зима 1960 година, кога се решив да ја запишам приказната за овој знаен и незнаен јунак од Преспа, спроти мојот осумнаесетти роденден, во градот Битола падна голем снег, замрзна и реката Драгор, па во оскудица на храна и огрев, многумина како мене се грееја со преданија и легенди за далечните времиња. Божем ќе ти олесни на душата кога ќе поверуваш дека минатото било многу поцрно од сегашниот живот. Дека и во најцрното време ќе се појави некој јунак што ќе им вдахне надеж на безнадежните и среќа на несреќните, што ќе го положи својот живот на олтарот на татковината, како што постапи Енвер Петровци од Преспа. 

Вечерва спроти Божик, додека се прашував како ќе ја преспијам ноќта во ладната соба покрај Драгор, каде што и пес да врзеш утрото ќе го најдеш пцовисан, дојде малиот, со немирни очи Нијази Лимани и ме извести дека Тасим Петровци ме чека во слаткарницата Шехерезада. Што е сега ова, се прашував додека ги обував чевлите. Вчера цел ден во бележникот ја запишував приказната што ми ја раскажуваше за својот татко, а на разделбата прецизно се договоривме да се видиме дури по Божик, тој да продолжи со раскажувањето, а пак јас со запишувањето. 

Во главата уште ми ѕунеа неговите претерано романтични изјави за некои подвизи на древниот крал и војсководец Искендер или Александар, кој ја разнесол нашата слава до Индија и оставил свои војници да живеат во некои долини под Хималаите, чии потомци се денешните Ханзи кои исто така се муслимани како фамилијата Петровци, за Мохамед али од Кавала, чија лоза се исламизирала, кој го основал модерниот Египет, па за Мустафа Кемал од Солун, подоцна наречен Ататурк, чии родители потекнувале од Голо Брдо, кој бил чест гостин во нивниот конак кај Миримор во Преспа и на овој наш јазик раскажувал како ќе ја реформира Империјата што била на умирање и како ќе го развласти султанот. Со чуден пламен во очите Тасим го спомнуваше и Димитар Благоев од селото Загоричани, кој ги поставил темелите на обновената држава Бугарија. Се одбрани наши јунаци, христијани или муслимани по вера, заедно со Незнајниот јунак, од чија слава создадена и негувана во туѓи земји се задоил и напоил татко му Енвер-беј Петровци, кој исто така имал големи амбиции, но, за жал, не успеал во намерата да ја спаси целокупноста на Македонија што му била нешто како животен сон. 

Ниту поседував искуство за правење на ваква книга, ниту ја познавав митологијата на мојот народ, ниту пак можев да се надевам дека читателот ќе поверува во приказната за еден наш торбешки јунак чии предци, не толку одамна, пред неполни двесте години, си ја мениле верата, од христијанска во муслиманска, а потоа, како поданици на падишахот, направиле кариера и богатство во Империјата. 

Во песните што ги пееше народот беше прецизно одредена позицијата на муслиманите како вековни душмани на христијаните. Не постоеше шанса да се изместува народната митологија во која, покрај верите, замешале прсти идеологиите и пропагандите. Се уште можеше да се раскопува по историјата за да се издвојат хероите од предавниците, но дека еден муслиман се обидувал да ја спаси и одржи целокупноста на Македонија, тогаш верно не се прифаќаше ни како факт ни како бујна фантазија. 

Така, малку и незадоволен што си губам златно време со волонтерот на Радио Битола, неуморниот, вечно насмевнат Тасим Петровци, кој имаше чудна навика да си буричка со левиот показалец во носот и да си кубе влакна од мустаќите, кој си ја грицкаше скромната турска пензија што нередовно пристигаше од Анкара во Битола и, покрај свирењето на виолина, подработуваше на пазарот со овошје и зеленчук - тргнав на уште една средба во Шехерезада. Во тоа време бев распнат меѓу средното училиште за ветеринари што мислев да го напуштам поради неподносливата беда, волонтерските активности во месниот клуб на млади писатели, но особено во Радио Битола каде што меркав некакво вработување и, на крајот, правењето записи со литературни амбиции. За своите години верно бев премногу оптоварен со задолженија што пак доброволно ги прифатив. 

Наспроти отпорот кон темата за торбешите, која не ми беше доволно блиска, кога го слушав Тасим Петровци како раскажува за својот татко, се чувствував како под дејство на магија. Не само што ме дразнеше ориенталната мистика во таа романтична приказна, туку наизменично пред мене се појавуваше и исчезнуваше последниот жив доказ за постоењето на еден таков народен јунак. Можеби затоа, колку да мислев дека губам време за таа човечка драма во која нема да поверува никој, сега брзав по замрзнатиот кеј на реката Драгор. 
Само малку подоцна, бегајќи му на студениот ветар кој завиваше меѓу дрвените капаци на дуќаните, со премрзнат нос и црвени уши, со речиси вкочанети раце длабоко вовлечени во џебовите, стапнав во Безистенот и посакав да купам печени или живи костени од таткото на мојот професор Владимир Костов, кој на самиот агол од старото здание продаваше овошје и зеленчук. 

Немаме време, Шехерезада ќе затвори наскоро! извика Нијази Лимани и ме повлече за ракавот кон слаткарницата. 

Но, јас сум прегладнет! - се пожалив. 

Зар костени ќе те заситат?, се чудеше Нијази. 

Тетка Ангелина ќе ни зготви нешто подобро! додаде внимавајќи на дебелиот уличен мраз покриен од новиот снег. 

Верно таму, во Шехерезада, дрвените столови ги превртуваа и ги поставуваа на масите, од шанкот ги вадеа стаклените предмети и ги носеа во топлата работилница за да не замрзнат и да не испукаат од студот преку ноќта, а една жена, забрадена со шамија, го бришеше подот. Само што ме послужи со две баклави и чаша боза, дебелиот слаткар итро ме предупреди да побрзам зашто работното време истекло, а тој, за да стигне во својот дом, ќе мора да пешачи по мразот до самиот Дрвен пазар. 

Вечерва улиците се како стакло! рече за да го оправда брзањето. 

Не грижи се! Мразот ќе биде покриен од снегов што не престанува да паѓа! додаде Нијази Лимани. 

Ако се лизнам и паднам на такво мразиште, којзнае дали ќе станам! помирливо рече дебелиот слаткар. 

Многу е студено вечерва! реков присетувајќи се на својата собичка. 

Ќе одиме кај мене, таму ќе се раскомотиш! ми предложи Тасим Петровци вадејќи пари да плати за се што беше изедено и испиено. 

Зар толку доцна? Што барам кај тебе? грубо прашав голтајќи парче зашеќерена баклава. 

Си доаѓал ти и подоцна, на полноќ! Не знаеш дека твојата братучеда утре заминува на далечен пат? Никој тоа не ти го кажа? Ниту јас вчера не те потсетив? Не знаеш дека и кумот Наум Манивилов пристигна од Скопје за да им пожела среќен пат на моите деца. Дека Коста Догу и Милтон Манаки ќе дојдат во мојот скромен дом? се чудеше зборливиот Тасим Петровци ставајќи ја шубарата, запетлувајќи го ветвото палто и, како по навика, чепкајќи си во носот со прстите. 

Мислев дека Ерол и Мина ќе заминуваат кога ќе расцути пролетта! Па кој патува на овој студ? прашав додека се подготвував за излегување надвор. 

Ех, кој? Веќе знаеш, син ми и снаа ми! Тасим воздивна. 

Ќе останеме без Славеите! Тешко ми е да помислам дека ќе ги загубиме, а тие веќе утре заминуваат! рече таговно Нијази. 

Ајде да се видиш и да се поздравиш! Денес братучеда ти се истури од плачење! Нејзините родители не сакаат веќе да ја спомнуваат в црква меѓу христијаните! За нив Мина е мртва, така порача нејзиниот татко! 

Но таа е жива! се побунив спонтано. 

Се разбира! Чедо како ќерка му се раѓа еднаш на сто години, а тие ја отфрлаат затоа што се омажила за момче од друга религија! воздивна Тасим Петровци загледан во градскиот часовник на спротивниот брег од реката каде што на мразот шлајфуваше еден камион претоварен со дрва за огрев, а неколкумина премрзнати луѓе се обидуваа да го турнат и се надвикуваа во полутемнината. 
Ерол ти е добар пријател, редно е да му пожелаш среќен пат! ми шепна Нијази како во доверба. 

И со Наум е како брат! прифатив.

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска проза]]</text>
      <sha1>4dgv1oqo6p8pxkg9am1q3r2kw84ff0v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Сестрински проекти</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1748</id>
    <revision>
      <id>10601</id>
      <parentid>10509</parentid>
      <timestamp>2017-09-26T15:32:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nesmir Kudilovic</username>
        <id>2058</id>
      </contributor>
      <comment>logo</comment>
      <origin>10601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1419" sha1="7sgs0n9bsr2pfr9bqfdhpo0d0fr51ki" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;2&quot; width=&quot;100%&quot; style=&quot;text-align:left&quot;
| [[Image:Wiktionary-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[wikt:mk:Главна страница|'''Викиречник''']]&lt;br /&gt;Речник и тесарус
| [[Image:Wikipedia-logo.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[w:|'''Википедија''']] &lt;br /&gt; Слободна енциклопедија
| [[Image:Wikiquote-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[wikiquote:Main Page|'''Викицитат''']]&lt;br /&gt;Збирка цитати
| [[Image:Wikisource-logo.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[s:mk:Главна_страница|'''Викиизвор''']]&lt;br /&gt;Слободен извор документи
|-
| [[Image:Wikispecies-logo.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[Wikispecies:Главна_страница|'''Викивидови''']]&lt;br /&gt;Директориум на видови
| [[Image:Wikinews-logo.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[wikinews:Main Page|'''Викивести''']]&lt;br /&gt;Извор на вести со бесплатна содржина
| [[Image:Commons-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[commons:Главна_страница|'''Ризница''']]&lt;br /&gt;Заедничка медиумска колекција
| [[Image:Wikimedia Community Logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
| [[m:Главна_страница|'''Мета-Вики''']]&lt;br /&gt;Координација на Викимедија проектот
|}</text>
      <sha1>7sgs0n9bsr2pfr9bqfdhpo0d0fr51ki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Библиотека</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1749</id>
    <revision>
      <id>9269</id>
      <parentid>9238</parentid>
      <timestamp>2013-09-13T23:56:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/Biljanajank|Biljanajank]] ([[User talk:Biljanajank|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:Innv|Innv]]</comment>
      <origin>9269</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2496" sha1="pcmc09yvo3yod1t3gbzaps6x20iq792" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Македонија]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Градови и села]] - [[Историја на македонскиот народ]] - [[Македонски јазик]] - [[Македонија]] - [[Македонци]] - [[Македонска книжевност]] - [[Македонска Православна Црква]] - [[Политика]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Природни и математички науки]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Астрономија и астрофизика]] - [[Биологија]] - [[Геологија]] - [[Екологија]] - [[Информатика]] - [[Математика]] - [[Медицина]] - [[Статистика]] - [[Физика]] - [[Хемија]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Географија]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Географија]] - [[Европа]] - [[Јужна Америка]] - [[Азија]] - [[Африка]] - [[Северна Америка]] - [[Антарктик]] - [[Австралија]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Општествени и правни науки]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Антропологија]] - [[Археологија]] - [[Економија]] - [[Историја]] - [[Митологија]] - [[Политика]] - [[Право]] - [[Психологија]] - [[Социологија]] - [[Филологија]] - [[Философија]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Технологија и применети науки]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Архитектура]] - [[Електроника]] - [[Индустрија]] - [[Интернет]] - [[Инженеринг]] - [[Земјоделство]] - [[Комуникација]] - [[Образование]] - [[Транспорт]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Култура и уметност]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Архитектура]] - [[Вајарство]] - [[Дизајн]] - [[Книжевност]] - [[Медиуми]] - [[Музика]] - [[Религија]] - [[Ликовна уметност]] - [[Театар]] - [[Филм]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Живот и забава]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;[[Здравје]] - [[Кулинарство]] - [[Игри]] - [[Сексуалност]] - [[Спорт]] - [[Туризам]] - [[Хоби]]&lt;/center&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''[[Останато]]'''&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pcmc09yvo3yod1t3gbzaps6x20iq792</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Вовед</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1750</id>
    <revision>
      <id>7754</id>
      <parentid>4366</parentid>
      <timestamp>2009-06-30T16:49:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7754</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="635" sha1="gor9x0k04xujjvzyqfgx275l3k4brs8" xml:space="preserve">[[Податотека:kniga.jpg|left|100px]]Добредојдовте на '''Викикниги'''! Ова е збирка учебници, упатства и стручна литература на најразлични теми. Исто така тука се содржат и делата на разни македонски автори кои значително придонеле кон развојот на македонскиот јазик и/или македонската книжевност. Сега засега Викикнигите имаат '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' статии (заглавја).</text>
      <sha1>gor9x0k04xujjvzyqfgx275l3k4brs8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Knigaipero.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1751</id>
    <revision>
      <id>4268</id>
      <timestamp>2006-04-16T03:35:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Мртва природа со книга, перо, очила и мастилник</comment>
      <origin>4268</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="85" sha1="pt857cajdb7u80kljs75bamys9407yt" xml:space="preserve">Мртва природа со книга, перо, очила и мастилник</text>
      <sha1>pt857cajdb7u80kljs75bamys9407yt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Pinkusbooks.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1752</id>
    <revision>
      <id>4270</id>
      <timestamp>2006-04-16T03:38:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Хебрејски книги на полица</comment>
      <origin>4270</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" sha1="lv7ouvv1u817750qvmbas4e293rz3mx" xml:space="preserve">Хебрејски книги на полица</text>
      <sha1>lv7ouvv1u817750qvmbas4e293rz3mx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Kniga.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1753</id>
    <revision>
      <id>10851</id>
      <parentid>4272</parentid>
      <timestamp>2020-03-10T15:46:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4072:620F:C073:DE6A:EC0F:3C7:A8F</ip>
      </contributor>
      <origin>10851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14" sha1="foz1cueyv3l948jdsvftz4brd8nk9p9" xml:space="preserve">[[Книги]]</text>
      <sha1>foz1cueyv3l948jdsvftz4brd8nk9p9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Развој</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1754</id>
    <revision>
      <id>10862</id>
      <parentid>8459</parentid>
      <timestamp>2020-06-08T09:16:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>53</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing 100%.svg with [[File:100_percent.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: redirect linked from other project).</comment>
      <origin>10862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="625" sha1="43h5jyu122e7zl6r2x2uqh832baq9vn" xml:space="preserve">{| style=&quot;background-color: #ffffff; border: 1px solid #DDDDDD;&quot;
!colspan=4 style=&quot;background-color: #DDDDDD; text-align: center;&quot;|Степени на развој на Вики-книгите
|-
|style=&quot;border-right: 1px solid #DDDDDD; padding: 0px 3px;&quot;| Текст во зачеток: [[Слика:25%.png]]
|style=&quot;border-right: 1px solid #DDDDDD; padding: 0px 3px;&quot;| Текст во развој: [[Слика:50%.png]]
|style=&quot;border-right: 1px solid #DDDDDD; padding: 0px 3px;&quot;| Довршен текст: [[Слика:75%.png]]
|style=&quot;padding: 0px 3px;&quot;| Исцрпен текст: [[Слика:100 percent.svg]]
|}</text>
      <sha1>43h5jyu122e7zl6r2x2uqh832baq9vn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Информации</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1755</id>
    <revision>
      <id>7744</id>
      <parentid>4274</parentid>
      <timestamp>2009-06-20T04:40:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Innv</username>
        <id>246</id>
      </contributor>
      <comment>+ кат.</comment>
      <origin>7744</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="199" sha1="cl7k1wpmljp0me3b4k88tpk24dfsqzf" xml:space="preserve">Тука се пишуваат новините и останатите информации од значење за Викикниги.&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cl7k1wpmljp0me3b4k88tpk24dfsqzf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Филологија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1756</id>
    <redirect title="Јазици" />
    <revision>
      <id>8276</id>
      <parentid>4275</parentid>
      <timestamp>2011-03-06T16:31:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ruslik0</username>
        <id>980</id>
      </contributor>
      <comment>a fix</comment>
      <origin>8276</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" sha1="a9czve33nh2wagfkw8y3j4g39ewd302" xml:space="preserve">#redirect [[Јазици]]</text>
      <sha1>a9czve33nh2wagfkw8y3j4g39ewd302</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Информатика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1758</id>
    <revision>
      <id>4279</id>
      <timestamp>2006-04-16T04:09:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4279</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" sha1="6kf2j4z0lsh8e22k90nqym1uaa3llo9" xml:space="preserve">*[[Формални јазици и автомати]]</text>
      <sha1>6kf2j4z0lsh8e22k90nqym1uaa3llo9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонски јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1759</id>
    <revision>
      <id>8362</id>
      <parentid>7505</parentid>
      <timestamp>2011-08-19T17:43:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>8362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1017" sha1="mxwt252lwi8dfx5nvq30dw7bltntfd3" xml:space="preserve">[[w:Македонски јазик|Македонскиот јазик]] е јужнословенски јазик и официјален јазик во Македонија. 

== Содржина ==
#[[/Правопис и правоговор/]]
#[[/Фонетика и фонологија/]]
##[[/Фонетика и фонологија/Гласовен систем/]]
##[[/Фонетика и фонологија/Азбука/]]
#[[/Морфологија/]]
##[[/Морфологија/Именки/]]
##[[/Морфологија/Глаголи/]]
##[[/Морфологија/Придавки/]]
##[[/Морфологија/Заменки/]]
##[[/Морфологија/Прилози/]]
##[[/Морфологија/Предлози/]]
##[[/Морфологија/Сврзници/]]
##[[/Морфологија/Честички/]]
##[[/Морфологија/Модални зборови/]]
##[[/Морфологија/Броеви/]]
##[[/Морфологија/Извици/]]
#[[/Синтакса/]]</text>
      <sha1>mxwt252lwi8dfx5nvq30dw7bltntfd3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонска книжевност</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1760</id>
    <revision>
      <id>11104</id>
      <parentid>10956</parentid>
      <timestamp>2022-10-18T08:50:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>194.149.132.193</ip>
      </contributor>
      <origin>11104</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1282" sha1="c8hq4tk0baok3q9ztv5pcppt59pbc3m" xml:space="preserve">==Автори==

==Поети==

*[[Атанас Раздолов]]
*[[Гане Тодоровски]]
*[[Богомил Ѓузел]]
*[[Блаже Конески]]
*[[Jovan Koteski|Јован Котески]]
*[[Ацо Шопов]]
*[[Петре М. Андреевски]]

==Прозаисти==

*[[Славко Јаневски]]
*[[Владо Малески]]
*[[Влада Урошевиќ]]
*[[Марина Мијаковска]]

==Драматичари==

*[[Дејан Дуковски]]
*[[Југослав Петровски]]
*[[Горан Стефановски]]
*[[Антон Панов]]

==Дела==

*[[Бели мугри]] - Коста Солев Рацин

*[[Постерот наречен Човек]]

*[[Примери од македонската поезија]]

*[[Примери од македонската проза]]

==Фолклор ==
*[[Македонски народни песни]]
*[[Итар Пејо]]
*[[Болен Дојчин]]
*[[Дојчин јунак, Сирак Јанко и Крали Марко, Солунски чувачи]]
*[[Имала мајка до девет сина]]

[[Категорија:Македонска литература| ]]
[[Категорија:Македонска книжевност| ]]</text>
      <sha1>c8hq4tk0baok3q9ztv5pcppt59pbc3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Knigi.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1761</id>
    <revision>
      <id>4289</id>
      <timestamp>2006-04-16T04:55:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Книги за хедер-орнаментација</comment>
      <origin>4289</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" sha1="emmm3dkj1mudnzqzbn9tceoy5os8iz2" xml:space="preserve">Книги за хедер-орнаментација</text>
      <sha1>emmm3dkj1mudnzqzbn9tceoy5os8iz2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Vez.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1762</id>
    <revision>
      <id>4293</id>
      <timestamp>2006-04-16T05:19:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Македонски народен вез како орнаментален мотив за хедери и футери.</comment>
      <origin>4293</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="122" sha1="cdnlev7rnpn69mrjdq75usj3nnipd1i" xml:space="preserve">Македонски народен вез како орнаментален мотив за хедери и футери.</text>
      <sha1>cdnlev7rnpn69mrjdq75usj3nnipd1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Vez1.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1763</id>
    <revision>
      <id>4296</id>
      <timestamp>2006-04-16T05:22:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4296</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Vezа.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>1764</id>
    <revision>
      <id>4298</id>
      <timestamp>2006-04-16T05:23:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4298</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Историја на македонскиот народ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1767</id>
    <revision>
      <id>10859</id>
      <parentid>10756</parentid>
      <timestamp>2020-05-07T16:44:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5733" sha1="pxymb094cbtl8un8mvw6f0hay9ovhub" xml:space="preserve">== Историографија ==
*[[Who Were (and Are) the Macedonians?]] - Eugene Borza
*[[Macedonian Appropriation of Greek Kulturgeschichte]] - D. Brendan Nagle, University of South California
*[[The Origin of the Slavs]] - Joseph Skulj
*[[Македонија и Македонците во делото на Никифор Григора]] – византиски историограф од XIV век. - А. Атанасовски
*[[Greek Proposal for a Sovereign Macedonia]] - Александар Донски
*[[Русија и Македонското прашање во втората половина на ХIХ век]] - М. Миноски
*[[DILEMMAS AND ORIENTATIONS OF GREEK POLICY IN MACEDONIA: 1878-1886]] - Evangelos Kofos
*[[Македонското прашање - поглед на руските конзули]] - О. Н. Исаева
*[[Манифест на Привремената Влада на Македонија - 1881]]
*[[ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΝΤΙΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ - Από το ΄Ιλιντεν στη Ζαγκορίτσανη (1903 - 1905)]] - KOSTAS LIAKOPOULOS
*[[Странските пропаганди и последиците од нивното дејствување]]
*[[Македонија во Балканските војни]] - Ванчо Стојчев
*[[The British Foreign Office and Macedonian National Identity - 1918-1941]] - Andrew Rossos
*[[Македонија во борбата против фашизмот]] - В. Ивановски
*[[Француската дипломатија и Македонија 1945-1955]] - Д-р Лазар Лазаров
*[[Некои специфичности на колективизацијата на селото во Република Македонија 1949-1953 година]] - В. Ачкоска
*[[History of the Macedonian People from Ancient times to the Present]] - Risto Stefov
*[[On the Macedonian Question: In the Beginning was the Word]] - Wo1f Oschlies
*[[Greek Evidence on the Authenticity of the Macedonians]] - Hristo Andonovski (Macedonian Review, 1/1993)
*[[ГРЧКАТА АНТИМАКЕДОНСКА БОРБА]] - ДИМИТРИС ЛИТОКСОУ
*[[Macedonia: What Went Wrong in the Last 200 Years]] - Ристо Стефов

== Документи ==
* Античка доба
**[[Кратка историја на Грција - 1865]]
* Ран среден век

* Доцен среден век

* Преродба и борби за национално ослободување
**[[Македонското прашање - Петар Рачев Славејков]]
:**[[The Macedonian question - Petar Rachev Slavejkov]] - превод на англиски.
**[[Возобновување на Охридската Архиепископија]]
**[[Дипломатски допис од бугарската влада до владата на Србија - 1900]]
**[[Nikola Karev - interview with Greek newspaper ‘Acropolis’, 8 may - 1903]]
**[[Крушевски манифест]]
:**[[Krushevo manifesto]] - превод на англиски.
**[[За Македонските работи - Крсте Мисирков]]
**[[Неколку статии од Крсте Петков Мисирков]]
**[[Извештај на италијанскиот генерал Енрико Телини]]
**[[Mieszyslaw Malecki on Macedonian language 1938]] 
**[[Писмо од Георги Димитров до Централниот комитет на Македонскиот народен сојуз]]
**[[Советски документи]]
**[[ПОЛИТИКА НА ПОГРЧУВАЊЕ НА МАКЕДОНСКОТО МАЛЦИНСТВО ПОМЕЃУ ДВЕТЕ СВЕТСКИ ВОЈНИ]]
**[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913]]

* Национално ослободителна борба
**[[Life in the Greek Concentration Camps: Nikola's Story]]
**[[АПЕЛ ДО МАКЕДОНЦИТЕ ВО БУГАРИЈА - 1944]]
**[[МАНИФЕСТ НА АСНОМ ДО МАКЕДОНСКИОТ НАРОД]]
**[[Одговор на ГШ на НОВ и ПОМ на приговор од АНОКМ]]
**[[Извештај на рускиот амбасадор за состојбата во Македонија во 1945]]
**[[Британски документи за Македонија 1944-1945]]

* Социјалистичка Република Македонија

* Пиринска Македонија
**[[Документи за периодот 1944-1989]]

* Егејска Македонија

* Република Македонија
**[[Документи за историјата на Македонија]]
**[[A Review of 'Fields of Wheat, Hills of Blood']]
**[[Грција против Македонците]] 
**[[Address by Athanasios Parisis to the first International EBLUL Conference]]
**[[MINORITY RIGHTS GROUP – GREECE (MRG – G) - May 2000]]
**[[CASE OF STANKOV AND THE UNITED MACEDONIAN ORGANISATION ILINDEN v. BULGARIA]]
**[[Што ако Бугарија го признае македонскиот јазик?]]  
**[[Виновен затоа што е Македонец - разговор за Ѓорѓи Солунски]]
**[[DECLARATION]] - Risto Stefov
**[[Greek sources about the Macedonian history]]

== Полемичка литература ==
*[[Recovering Macedonia]] - Ристо Стефов
*[[MACEDONIA: ETHNIC AND INTERNATIONAL ISSUES]] - Washington, DC, April 27, 1995 

[[Категорија:Историја на македонскиот народ|*]]</text>
      <sha1>pxymb094cbtl8un8mvw6f0hay9ovhub</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Странските пропаганди и последиците од нивното дејствување</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1769</id>
    <revision>
      <id>11859</id>
      <parentid>4852</parentid>
      <timestamp>2023-03-15T08:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.86.123</ip>
      </contributor>
      <origin>11859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16366" sha1="maliuodpxw8qjb8i3a55zvd1g1z1te8" xml:space="preserve">По Берлинскиот конгрес, ситуацијата во Македонија уште повеќе се усложнила со засилувањето на пропагандната активност на соседните балкански држави и на некои верски организации.

Тргнувајќи од интересите на своите буржоазии да се дофатат до богатите македонски рамнини, базирајќи се врз специфичната положба во која се наоѓала Македонија и Македонскиот народ во втората половина на од XIX век, а особено врз големата етничка измешаност на Македонија, населена од Македонци, Турци, Грци, Власи, Албанци, Евреи, Роми итн., барајќи поткрепа во ,,историското право&quot;, соседните балкански држави развиле огромна пропагандна активност за да го запрат историскиот развој на Македонскиот народ, односно да го насочат тој развој во правец на своите интереси.

Како средство за постигањето на таа цел биле употребени црквата и училиштето. Тие биле најсигурниот фактор за денационализирање на македонскиот народ.

== Великогрчката пропаганда ==

Грчката пропаганда, која во голема мера ги беше загубила позициите во Македонија до војните од 1876/78 година, по Берлинскиот конгрес добива благопријатни услови за проширување на својата дејност. Ползувајќи се од огорчувањето во Османската Империја, поради претрпените порази и заведениот терор особено по Кресненското востание и другите антитурски немири во Македонија, грчката пропаганда тргнала во поход, служејќи се со секакви средства да ги поврати изгубените пред војната позиции. Во тој поглед таа ја имала полната поткрепа на турските власти. По достави на агентите на грчката пропаганда, турските власти го апселе, затворале, осудувале секој Македонец што ќе смогнел доволно енергија да и се спротивстави на грчката пропагандна инвазија.

Дејноста на грчката пропаганда во овој период се одликува со својата многустраност. Директно раководена од Атина, таа на меѓународен план развива широка пропагандна активност, чија основна задача е да го убеди светското јавно мислење за нејзините права врз Македонија.

Во Македонија, доверувајќи им го раководството на пропагандата на своите конзулати, грчката власт настапува со сите средства што и стоеле на располагање: на една страна употребува терор и се служи со шпионирање, на друга, отвора голем број разни видови образовни институции или основа организации чија основна намера е ефикасно ширење на грчкиот јазик, писменост и свест. 

Како резултат на оваа активност, во 1886 година, грчката пропаганда во Македонија имала вкупно 846 училишта, од кои 3 учителски школи, машка и женска гимназија во Битола, богословија итн., во кои учеле над 45.000 ученици.

Меѓутоа, сиот успех на грчката пропаганда постигнат во годините по Руско-Турската војна и Кресненското востание, се потпирал на поткрепата на турската власт. Од 90-тите години на XIX век, турските власти почнале да и ја откажуваат својата помош на грчката пропаганда, да го спречуваат нејзиниот терор и да се однесуваат толерантно спрема егзархиската и други пропаганди. Од тогаш грчката пропаганда почнала брзо да го губи теренот во Македонија.

== Великосрпската пропаганда ==

За разлика од великогрчката, организираната великосрпска пропаганда во Македонија датира од 1868 година. Меѓутоа, до Берлинскиот конгрес таа се уште не била прецизно одредена. Дури по Конгресот и посебно со потпишувањето на тајната конвенција (1881) со Австро-Унгарија, со која на Србија и биле затворени вратите спрема Босна и Херцеговина, Србија го свртела посериозно своето внимание кон Македонија. Првите чекори што ги презела Србија биле барањата да се дозволи отворањето на српски училишта во Македонија и да се постават Срби за владици во Скопје, Велес, Дебар, Битола и Охрид.

Кон посистематско ширење на својата пропаганда во Македонија, Србија пристапила по Српско-Бугарската војна од 1885 година. Во 1886 година за таа цел било организирано посебно друштво ,,Свети Сава&quot;. Во негова надлежност била дадена дејноста на ширење на српската просвета во Македонија. Исто така била засилена дејноста и на дипломатски план. Србија успеала да издејствува потпишување на конзуларна конвенција со Османската Империја, според која добила можност да отвори свои конзулати во Солун, Скопје (1887) и Битола (1888).

Во осумдесеттите години на XIX век, сеуште незајакната врз своја посебна црква во Турција, каква што имале Бугарија и Грција, српската пропаганда, за да се инфилтрира полесно во Македонија, ја побарала соработката на оние македонски кругови кои биле еднакво незадоволни и од Патријаршијата и од Егзархијата и кои се бореле за своја македонска политичка, просветна и црковна самостојност, нудејќи им ја својата поддршка. Така, врз основа на оваа соработка во 1886 година во Цариград е создадено друштвото ,,Србо-Македонци&quot; во чија програма е предвидено издавањето на весник на чисто македонски јазик. Весникот требал да се вика ,,Македонски весник&quot;. Во програмата на друштвото стоело дека ќе се залага за обновување на Охридската архиепископија. Се во исто време дошло до контакт помеѓу претставниците на ,,Тајниот македонски комитет&quot; во Софија и српската влада во Белград. Меѓу двете страни бил постигнат договор за заедничка работа врз следниве основи:

#Борба за обновување на Охридската архиепископија под заштита на Цариградската патријаршија;
#Издавање на еден весник во Цариград под името ,,Македонски глас&quot; на македонски јазик;
#Отворање на училишта во Македонија во кои ќе се поставуваат учители што ќе предаваат на народен јазик и
#За потребите на македонските училишта и народ да се печатат учебници и книги на македонски јазик.

Настојувајќи преку спомнатите кругови да осигури пат на своето влијание во Македонија, таа во 1889 година во Цариград го помогнала издавањето на еден буквар, а потоа и на читанка во кои 2/3 од текстот биле пишувани на македонски јазик, а 1/3 на српски.

Меѓутоа, со се поцврстото загнездување во Македонија, српската пропаганда се повеќе ја намалувала поддршката на македонските сили што се бореле за своја независност. Од 1890 година и таа тргнала по стапките на своите ривали во Македонија: пренесување на пропагандната активност во надлежност на Министерството за надворешни работи во Белград и на новоотворените конзулати во Македонија; постојано, од година на година, зголемување на средствата за пропаганда итн. Како резултат на тоа, во почетокот на XX век таа имала во Македонија 217 училишта, во кои учеле 9.179 ученици.

== Великобугарската пропаганда ==

Великобугарската пропаганда во Македонија се наоѓала во предимство пред другите ривалски пропаганди. Наоѓајќи се во исти државни граници со Македонскиот народ до 1878 година и водејќи заеднички борби со него за духовно ослободување од грчката Патријаршија, бугарската буржоазија во исто време имала можност да го шири своето влијание во Македонија. Со создавањето на Егзархијата во 1870 година, оваа си ја зела улогата на исклучив раководител на црковно-просветната борба не само во Бугарија, туку и во Македонија, задушувајќи ја секоја самостојна активност на македонските сили.

Од своја страна, бугарската држава, по формирањето во 1878 година, ја презема целата иницијатива за ширење на великобугарската пропаганда во Македонија. Иако уште организационо нестабилизирана и економски незајакната, својата прва грижа ја свртува кон Македонија, кон реализацијата на Санстефанскиот договор. Веќе во 1882 година, претседателот на бугарската влада Стоилов подготвува конкретна програма за политиката на бугарската држава во Македонија. Основното во оваа програма е да се развива чувство и свест кај Македонците дека се Бугари, дека ,,кнежевството е најприроден и активен заштитник на Македонија&quot;; да се убедат Македонците дека во ,,Софија се грижат за нивната судбина, сегашност и иднина&quot;. За постигањето на оваа цел, бугарската влада ги фиксирала следниве средства:

#Развивање на бугарската просвета во Македонија во најшироки размери; за таа цел при Егзархијата се создава специјална комисија; 
#Воведување на еднообразност во организацијата на црковно-училишните општини во Македонија - практично тоа значело ликвидирање на самоуправноста на црковно-училишните општини;
#Создавање на една организација во Македонија што ќе ги држи во тек сите работи;
#Поврзување на мрежата на бугарските железници со македонските итн.

Како другите, така и бугарската пропаганда најголемо внимание и обрнува на просветната и црковната дејност. За нивното развивање, таа, во 1881 година од својот буџет издвојува 100 илјади лева, а веќе во 1885 година таа сума достигнува 574.874 лева, со тоа што секоја година, понатаму, постојано се зголемувала. Со средствата што ги вложувала за развивање на својата просветна дејност, бугарската пропаганда во учебната 1899/1900 година во Македонија имала 1.053 основни и класни училишта, посетувани од 25.994 ученици и од 13.460 деца од претшколска возраст.

На црковен план, бугарската пропаганда успеала во текот на 1890 година да добие одобрение за враќање на своите митрополити во Скопската, Велешката и Охридската епархија, а потоа да добие и берати за нови митрополити во Неврокоп (1894), Битола, Дебар и Струмица (1897).

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>maliuodpxw8qjb8i3a55zvd1g1z1te8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Почетна страна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1770</id>
    <redirect title="Почетна страница" />
    <revision>
      <id>4315</id>
      <timestamp>2006-04-18T00:13:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Почетна страна]] преместена како [[Почетна страница]]: Лектура на насловот</comment>
      <origin>4315</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="pyqfx1nv4z6yfzd3m7oa2f4ft7yk01j" xml:space="preserve">#redirect [[Почетна страница]]</text>
      <sha1>pyqfx1nv4z6yfzd3m7oa2f4ft7yk01j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Книга, Радулов</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1772</id>
    <revision>
      <id>4325</id>
      <parentid>4321</parentid>
      <timestamp>2006-04-18T13:57:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Бојан~mkwikibooks</username>
        <id>27</id>
      </contributor>
      <origin>4325</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4697" sha1="gv3oseyh97qv1ido741mrsl89ghb3gp" xml:space="preserve">&lt;br clear=right&gt;
{| align=&quot;right&quot; style=&quot;background-color:#e3e3e3; width:100%; border-bottom: 1px solid #212121;&quot; 
|-
||''' [[Кој ја фалсификува историјата]], Ѓорѓи Радулов ''' | Поглавја: [[Няколко въводни думи|1]] | [[Дали в българската история всичко е коректно?|2]] | [[Лъжа първа: Славяно-българското братство и федерирането между тюрко-българите водени от Аспарух (Испер) и седемте славянски племена.|3]] | [[Лъжа втора: Хомогенизирането на тюрко-българите и славяните като един народ.|4]] | [[Лъжа трета: Цар Борис І покръсти македонските славяни.|5]] | [[Лъжа четвърта: Кирил и Методи били българи.|6]] | [[Лъжа пета: Ние премахнахме догмата за триезичието.|7]] | [[Лъжа шеста: В 971 г. Византия заграби български земи.|8]] | [[Лъжа седма: Българската църква запази българщината през вековете.|9]] | [[Лъжа осма: Здравите корени на българщината.|10]] | [[Лъжа девета: Родопските славофонни мохамедани най-чистите българи, съхранили българските си черти във физическия си облик и езика.|11]] | [[Лъжа десета: Насилственото потурчване на славофонните мюсюлмани на територията на днешна България.|12]] | [[Лъжа единайсета: Тежкото положение на българския народ под византийско и турско робство.|13]] | [[Лъжа дванайсета: Възрожденският патриотизъм, възрожденска самоотверженост, възрожденска чистота на помислите.|14]] | [[Лъжа тринайсета: “200,000 руски войници паднаха за освобождението на България”.|15]] | [[Лъжа четиринайсета: Българският народ спаси евреите в България по време на Втората световна война|16]] | [[Лъжа петнайсета: Българските партизани, събориха старата власт и установиха народно-демократична власт в България.|17]] | [[Относно “лъжите” на македонизма|18]] | [[“Лъжа първа”: Съвременна Македония и македонския народ – наследници на антична Македония и античните македонци.|19]] | [[“Лъжа втора”: (на македонската историография) е твърдението че: македонците са чисти славяни, а “бугарите – татари”.|20]] | [[“Лъжа трета”: “Според хора от Скопие, Кирил и Методий били македонци и създали македонската азбука.”|21]] | [[“Лъжа четвърта”: “Македонския” цар Самуил и неговата “македонска” държава.”|22]] | [[“Лъжа пета”: “Охридската архиепископия (1019-1767 г.) – македонска църква”.|23]] | [[“Лъжа шеста”: За “македонските преродбеници (възрожденци)” и за “Бугарската екзархия”.|24]] | [[“Лъжа седма”: “ВМРО – организация на “македонци” за освобождение на “македонския народ”.|25]] | [[“Лъжа осма”: “Кръсте Мисирков – македонец №1 за 20 век”.|26]] | [[“Лъжа девета”: Героичната борба на македонския народ срещу “бугарските” окупатори 1941-1944 г.|27]] | [[“Лъжа десета”: Б. Димитров я е озаглавил с “Радостта от повторно включване в Югославия”.|28]] | [[Няколко думи в заключение|29]]
|}
&lt;br clear=right&gt;</text>
      <sha1>gv3oseyh97qv1ido741mrsl89ghb3gp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Возобновување на Охридската Архиепископија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1773</id>
    <revision>
      <id>6837</id>
      <parentid>5008</parentid>
      <timestamp>2007-01-11T22:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>63.165.91.2</ip>
      </contributor>
      <origin>6837</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="448" sha1="qbab1qopedqe9wu021k0w7013yg5g57" xml:space="preserve">*[[Писмо од П. Р. Славејков - Февруари 1874]]
:*[[A letter from P.R. Slaveykov to the Bulgarian Exarch]]
*[[Второ писмо од П. Р. Славејков - Февруари 1874]]
:*[[Another letter from P.R. Slaveykov - Февруари 1874]]
*[[Трето писмо од П. Р. Славејков - 19 Февруари 1874]]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>qbab1qopedqe9wu021k0w7013yg5g57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Писмо од П. Р. Славејков - Февруари 1874</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1774</id>
    <revision>
      <id>10952</id>
      <parentid>7193</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:52:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10952</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31287" sha1="a55z059ncotj7zun373dp5590ez2xgn" xml:space="preserve">Писмо од П. Р. Славејков,

До Бугарскиот Егзарх,

Ваше Блаженство,

Со вашите молитви безбедно пристигнав во Солун на 14-ти вечерта тековниот месец, во 11 часот во четврток &lt;ref&gt;Писмото е без место и без датум. Од текстот се гледа дека е пишувано во Солун скоро по 14 јануари, не не покасно од 31 јануари 1874 г. &lt;/ref&gt; и успеав до сега да се сретнам со сите тукашни и надворешни, од кои можев да го дознаам она што ми беше потребно за мојата мисија. 

За да проучиме подобро која и да е работа, па и оваа сега овде, како и која било друга, пред се’ треба да ги проучиме настаните што довеле до таа работа, и затоа јас, сакајќи да ве ставам во состојба на одлично познавање на работите што се одигруваат денес тука, ќе ви ја изложам на кратко историјата на се’ што се случувало од пред извесно време и како последица на кое денеска се појавија овие бранувања и движења. 

Се гледа дека уште пред решавањето на прашањето&lt;ref&gt;Се мисли на решавањето на црковното прашање со создавањето на Егзархијата во 1870 г.&lt;/ref&gt;, уште со првото пробудување на населението од тукашните земји, поради неразумните проповеди на ограничените и кусогледи тукашни патриоти, се изродило некакво неразположение на тукашните бугари спрема бугарите од Дунавскиот и Одринскиот&lt;ref&gt;Во писмото на Славејков стои: Охридскиот вилает. Тоа е очигледна грешка, и од тексто се гледа дека станува збор за Одринскиот вилает. Охрид во тоа време бил центар на каза, а не на вилает.&lt;/ref&gt; вилает и некаква завист спрема нивното порано пробудување и очигледното преовладување на нивниот јазик во книжевноста. 

Едностраното, на прв поглед, решение на прашањето во полза само на придунавските и тракиските бугари го поттикнало уште повеќе тоа неразположение, а кога не се земаат предвид околностите кои доведоа до тоа не во целост задоволително решение на прашањето, спомнатото нерасположение лесно се претворило во недоверба спрема дејците на прашањето и изродило во тукашните патриоти погубна мисла да дејствуваат сами по себе за воздигнување/воведување во употреба &lt;ref&gt; Во писмото стои: провъзвеждание&lt;/ref&gt; на нивното месно наречје и уште повеќе, за воведување на своја сопствена македонска хиерархија&lt;ref&gt;Во писмото стои: собствена македонска иерархия-българска. Од ракописот се гледа дека последниот збор е накнадно допишан, и ја прави реченицата неразбирлива &lt;/ref&gt;, мисла коja e за несреќа поттикната, како што можев да разберам, од излишната ревност на еден од нашите владици&lt;ref&gt;Веројатно станува збор за Охридскиот митрополит Натанаил Кучевишки, избран во 1872 г.&lt;/ref&gt;, кој сакајќи да искористи, неусетно, а можеби и намерно, ги поттикнал уште повеќе, и допуштил, заедно со народното самоосознавање, да се протуркаат и распространат овие погубни идеи по тие краишта. Десеттиот член на ферманот е тој што до сега го сопирал донекаде избувнувањето на јавниот раскол и го притајувал секое бранување. 

Бавното и тешко напредување кон спроведувањето на десеттиот член од ферманот, а во последно време и јавните тешкотии тој да се спроведе, а додајте на тоа и неблагопријатните гласини за спогодбата&lt;ref&gt;Кога се појавила Егзархијата била анатемисана од Патријаршијата и прогласена за неканонска. Во текот на 1872 година се расчуле гласини дека се подготвува спогодба со која Егзархијата ќе и’ ги препушти македонските митрополии на Патријаршијата во замена за признавање на автокефалноста.&lt;/ref&gt;, кои тука особено биле пораспространети и веројатно представени како што им чинело на некои православци, кои уште од времето си работеле божем да ги приготват духовите кон спогодбата, им оставиле простор на некои други немирни духови да започнат и да изведат на свет друг вид скандали. Се гледа дека во еден мал и таен круг во Цариград најпнапред се зачнал тој сега отворен и разсмрден зачеток, и движечката сила му е меѓу тие малку лица кои се обидуваа да го возпроизведат дедо Харитон&lt;ref&gt;Свештеникот Харитон Ангелов Карпузов од село Либјахово, дедо на Борис Сарафов, бил енергичен и многу искусен човек, еден од водачите на населениоето од источна Македонија во црковната борба. Како претседател на Неврокопската општина (1871-1878) Харитон бил предложен од населението за Неврокопски митрополит, но бугарската Егзархија не го одобрила.&lt;/ref&gt; во архиереј. Сакајќи да видат свој кандидат за владика со посредство на Егзархијата, приврзаниците на дедо Харитон, со негово знаење и согласнот ли, или не, тоа веќе не можам да го потврдам, почнале да се договараат со незадоволните од тие краишта, за да превземат други дејствија и да побараат негово ракополагање преку присоединување кон католичката црква; тоа се работело во Цариград и тука, но многу тајно пред да се испрати г. Нил за тука. 

Испраќањето на г. Нил во тие краишта го прекинало тоа тајно и подземно дејствување на гореспомнатите партизани, но неговите непромислени изјави и нетактични постапки се тие што сосема ја поколебале довербата на населениот спрема Егзархијата, и го оладиле од неа. И во почетокот, кога уште дејствувал во името на Егзархијата, тој непромислено доста го поткопал нејзиното влијание, кога уште повеќе ги засилил гласините распространувани од Харитоновите приврзаници за спогодувањето, и, сакајќи да им стане омилен и пријатен на тукашните, ја претставувал Егзархијата како рамнодушна и неделотворна за избавувањето на македонското население од гнетот на погрчувањето; а потоа тој веќе направил уште повеќе за отуѓувањето од неа, дури почнал да ги уверува дека македонските бугари се продадени од егзархот и от другите ракоположени владици, за да можат тие да си ги заздрават своите епархии, а се разбира, на таквите вести лесно е да им се верува од недоверчиво расположените. 

Тешко е да се открие и точно да се дознае дали г. Нил, пред да тргне, имал договор со некои од тамошните наши и дали имал некои особени инструкции во однос на тоа движење и на тоа што го стори; но тука не е тајна дека неговата непослушност спрема заповедта на Егзархијата да се врати назад станала по инструкциите на некои наши тамошни владици&lt;ref&gt;Можеби охридскиот митрополит Натанаил и скопскиот митрополит Доротеј, кои ги подржувале врските со унијатите.&lt;/ref&gt; и жално е што и сега уште се чувствуваат такви некакви односи и јавно се зборува за спогодбата на дедо Харитон со г. Нил, уште велат се дејствувало и за неговото божемно ракополагање за Серско и Мелничко, како и на г. Нил за Солунско, Кукуш-Струмица и Воден. 

Ете такви биле и такви се работите, општо гледано, до денеска. Поединечното одвивање на работите на тукашните по ова прашање, денес за денес, е такво. 

Што се однесува до Солун, може да се каже дека нема унија, или дека е поставена на стаклени нозе, за во случај на потреба, и може уште да се каже дека и ако се појави такво нешто преку вовлекување на другите при враќањето на г. Нил, може да се задуши, ако се постапи умно, зашто работите се во рацете на луѓе врз кои можеме успешно да дејствуваме, макар што денеска сите се настроени во тој дух, дури и браќата Паунчеви&lt;ref&gt; Браќата Димитар и Никола Паунчеви, солунски првенци, членови на црковната општина во Солун, а Никола бил и претседател на општината. Натанаил Охридски и Доротеј Скопски отседнале на 28 март 1874 г. в нивниот дом во Солун на патот за нивните епархии.&lt;/ref&gt;, кои однапред биле нешто како против движењето, а денеска се сметаат за едни од прозелитите. Само г. Буботинов&lt;ref&gt; Михаил К. Буботинов (1839—1912), Бугарин oд Софиja, претставник на Егзархијата во Солун, бил поврзан со рускиот конзул во Солун, и нескриен противник на Македонското Национално Движење.&lt;/ref&gt; е божем православен, но можам да ве уверам дека не од друго, туку од интерес, зашто е исклучен и неомилен од другите дејци, како и од наведената општина. Од друга страна неговите дејствувања, или подобро речено интриги за поддршка божем на православието, бидејќи очигледно се од личен интерес, не прават ништо друго освен што го засилуваат движењето, и бидејќи се со нечиста совест, ги парализираат уште и искрените постапки на она православно агентство, кое немајќи преку кого да дејствува, дејствува преку него. Г. Буботинов, сакајќи да ја покаже неопходноста тој да биде замешан и да се каже дека тој може, и божем прави нешто, си дозволува многу непристојности, ненавремености и дрскоси, кои, како што забележав, повеќе наштетуваат и бунат, како што верувам и дека ја збунува и самата Егзархија во писмата од овде, на кои значи треба да им се придаде сосема малку внимание, или никакво внимание да не им се дава, според моето мислење. Состојбата на работите во Солун во однос на унијата не е опасно; но Солун се’ уште не е бугарски град и не стои на чело на движењето, ниту пак има влијание врз другите места и градови, за да го поттикне или да го закочи движењето. 


На чело на движењето стои Кукуш, подпомаган денеска доста силно и од до сега заспаниот Дојран, а во него јавно учествуваат Струмица со Малешево и Воден. Веднаш за нив куцаат Солунските села, Серските, Мелник и Драмските. Сега за сега, ако некој погледне, ќе му се стори дека не гледа најаве ништо освен чад; но тој чад го покажува присуството на огнот, кој се потфаќа, зашто сите со трескавична нетрпеливост го очекуваат враќањето на монсињор Нил, и нема сомнение дека огнот ќе избувне. 


Писмата од страна на монсињор Нил се полни со надеж и се разнесуваат насекаде преку агентите на унијата, кои се поврзани со околните места. Во првото писмо по пристигнувањето во Цариград тој им ветил дека по 15 дена ќе се врати со бератот. Во второто писмо им рекол дека штом тргне новиот Солунски грчки владика Јоаким за Солун, со истиот брод ќе тргне и ќе дојде и тој. Последното им писмо кое пристигна со денешната пошта е уште поохрабрувачко. Се’ било готово, велат, изработено и писмата напишани и останувало само да се потпишат, а тука, пишуват тие, да им испратат пари за враќање и затоа Димитар Малешевски оваа утро заминал за Кукуш да собере пари да им испратат. Коњоводците на движењето се весели. 
 

Ваше Блаженство!


По се’ што видов и дознав, без да обрнувам внимание на празни гласини, искрено можам да ви кажам дека ако монсињор Нил се врати со ферман тука да остане каде било во овие краишта, не само што Полјанската епархија ќе го прифати, но ќе му се присоединат со Струмската и Воденската и многу од селата на Солунската, Драмската, Серската и други, но покрај нив ќе се разнишаат и сите други македонски епархии. Треба да имате предвид дека најнапред ќе се растури Велешката, од која и сега одвоени лица имаат не мало учество во тоа движење. Таа епархија, од една страна незадоволна од нивниот владика, од друга велешани, подбуцнати од својственото им властољубие и желба да владеат над Јужна Македонија во одност на црквните прашања, го подпомагаат тоа движење, кое јавно отпосле ќе има сосема други последици од тие што ги посакуваат, но работата е дека сега и тие фрлаат масло врз огнот. Желбите им да си ги зголемат епархиите преку унијата се јавна химера; но благомечтателните велешани, како добри шпекуланти, како што изгеда, не го испуштаат тоа шпекулативно претпријатие, и божем за него работат, го шират меѓу угнетеното население уште повеќе погубното предубедување дека спасението му е преку унијата. 

Друго што уште помага за распространувањето на унијатската зараза е обновениот прогон од страна на грчките владици. Јасно се гледа дека тукашните грчки владици, наместо да превземат некакви мерки за ограничување на злото или за задрушување на незадоволството, со една рамнодушност соработуваат за да искористат од тоа движење во обратен однос, во истиот дух како што сакаа да искористат и од шизмата. Од нивните зборови и дела јасно се разбира дека тие дејствуваат така што да го дотуркаат до очај што повеќе бугарското население и да го поттикнат што поскоро да го презвеме тој чекор, за да излезат на чистина во врска со нивната состојба. Бидејќи немаат грчко население на кое да се потпрат по одделувањето на бугарите и бидејќи повеќе се плашат од нивното присоединување кон Егзархијата, зашто гледаат дека така ќе останат сосема без стадо, дали се лажат или право мислат, дека со пристапувањето на бугарите кон унијата ќе спечалат повеќе, зашто се надеваат дека повеќето од населението, воздржано да не ја промени верата, нема да се фрли во прегратките на унијата и тие, од една страна ќе имаат приврзаници и следбеници, и од друга, сите немирни духови, попретприемчиви мажи и патриоти да речеме ќе се закачат со унијатите и зафатени со расправиите при устројувањето на новото им општество, нема толку да ги збунуваат оние што ќе им останат верни; и трето и најглавно е што мислат дека така ќе се парализира влијанието на Егзархијата врз населението, на кое и се надеваат најмногу, зашто од тоа најмногу и се плашат. Од тие причини тие дејствуваат така што да ја забрзаат разврската на таа комидија и затоа, до колку што биле понапред рамнодушни и покорни, а при неговото Превосходство Мидхад&lt;ref&gt;Мидхад Паша бил назначен за валија на Солун на 3 ноември 1873, но останал во Солун само до 11 февруари 1874. Во тој краток период со неколку потези јасно ставил до знаење дека тој се залага за еднаквост меѓу националностите што живеат во вилаетот, и дури го подржувал обновувањето на Охридската Архиепископија како Македонска црква. П. П. Карапетров, Бугарин по народност, запишал неколку навистина интересни сведоштва во врска со ова прашање: „Митхад Паша се обиде да убеди неколку поистакнати македонски Бугари дека тие не се Бугари туку Македонци; дека тие се луѓе различни по националност од Бугарите, како што тоа може да се докаже преку нивниот јазик (дијалект), кој е различен од бугарскиот, и дека ќе биде добро ако тие се одвојат од дунавските и одринските Бугари (Мезија и Тракија) и така си основаат независна црква преку возобновувањето на Охридската Архиепископија, и слични други работи... (П. П. Карапетров, Сбирка от статии, Средец 1898, 91)&lt;/ref&gt; паша по предпазливи во дејствувањето, денеска започнале уште повеќе да го потискаат населението, при што го користат влијанието на својот агент К. Логади при месното началство. 

Таква е, општо гледано, колку што можев да разберам, политиката на грчките владици во вилаетите на разбрануваните епархии, како што можам да проценам од тоа што го слушам од бугарите, од една страна, и од тоа што можев да го забележам од разговорот што го имав при една случајна средба со намесникот на тукашниот митрополит, Кожанскиот владика и со Сисанискиот кој исто така е тука. 

Слично размислуваат, како што ми се чини, донекаде и прврзаниците на спогодбата, кои се лажат дека унијата нема да земе големи размери и само малцина ќе се одделат со унијата, а другите ќе останат со грците и го сметаат дека тоа е согласно со нивниот план да го парализираат влијанието на Егзархијата по тие места, за да се разочараат и тие да бидат принудени да се прифати спогодбата така како што тие си ја меркаат. Но вистина е дека тие така само му наштетуваат на православието, зашто нема никакво сомнение дека ако тука има уште некаква надеж да се сочува православието, таа надеже е во присоединувањето кон Егзархијата, ако се осуети таа надеж, нека знаат сите оние кои дејствуваат во тој дух, дека присоединувањето на македонските бугари кон римската црква е свршена работа и нема да биде само делумно, туку целокупно, како обид да ја воскреснат Охридската архиепископија, со кое ги мамат и денеска охриѓани, и како што сакаат да речат дека и тие, како и скопјани биле божем согласни на тоа и ќе траат до воскресение со надеж на Егзархијата и ако не се даде некоја сокојунтија на 10-от член – збогум Македонијо!
 

Тукашните монсињори работат неуморно и велат дека ако г. Нил по некоја случајност не се врати побрзо во Солун, за Велигден ќе го прогласта монсињор Рафаил&lt;ref&gt;Рафаил Добрев Попов бил Бугарин, унијатски епископ од 1864 и водач на унијатите со средиште во Одрин.&lt;/ref&gt; и планираат како во случај на непредвидени околности и тие самите (католичките попови тука) да излезат надвор. Полјанците и малешевците веќе искажале желба да ги примат уште веднаш, но Кукушани се решени да чекаат до Велигден, за да не им ги попречи нивното присуство на општото движење. 
 
Тукашниот грчки силогос&lt;ref&gt; Силогоси — грчки мисионери / учители &lt;/ref&gt; распратил насекаде учители и попови да проповедаат подчинување на новиот Солунски владика, но во Солунските села тоа имало спротивен ефект. Тукашните прозелите се фалат дека имаат фатено писма од патријархот и од Логади до Полјанскиот владика во кои се говори дека: што се однесува до Македонија, со власта е веќе решено таа да остане под нив; само да гледаат да го растурат влијанието на Егзархијата. Писмото од Логади го видов и јас. Започнатото во Воде бугарско училиште одново е затворено. Во Дојран се затворени 8 души, меѓу кои и сонот на г. Михајловски. Во Кукуш од селото Богданци се затворени 32 души. Во Струмица настанал некаков истилим од страна на власта, без да се вмешаат ни грци, ни бугари, само чиновник од месната власт одел по селата да ги прашува со кого сакат да бидат селаните и резултатите, велат,  се откај Бугарите.

Молете се за мене,

Сум на Ваше Блаженство, 

П. Р. Славејков
 
ЦДИА, ф. 989, оп. 2, а.е. 290, л. 3—4. Оригинал. Рaкопис.

&lt;references/&gt;


== Надворешна врска ==
* [http://bg.wikisource.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%BE_%D0%A0%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2_%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%BF%D0%BE_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B0_%D0%B2_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7_1874_%D0%B3._-_%E2%84%96_2_%28_%D1%8F%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B8_1874%2C_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BD%29 Tекстот на бугарски]

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>a55z059ncotj7zun373dp5590ez2xgn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Второ писмо од П. Р. Славејков - Февруари 1874</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1775</id>
    <revision>
      <id>10949</id>
      <parentid>5011</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:48:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10949</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9810" sha1="e1ql63zi73am2hnadicyg0hzwuotqkq" xml:space="preserve">Февруари 1874

Писмо од П. Р. Славејков,

До Бугарскиот Егзарх,

Ваше Преосвештенство,

Пред два дена Ви испратив писмо преку доверлив човек во кое накратко ви ја опишав состојбата во Солун и Македонија во врска со неразумното движење за обновување на Охридската Архиепископија во унија со Римокатоличката Црква. Откако се сретнав со неколку месни старешини, разбрав дека насекаде и нашироко се водат разговори имено да се создаде во Македонија Унијатска Црква. 

Од доверливи извори дознав дека се чека само на хиротонијата на отец Харитон, за да се почне со акција. Додека да им пристигне благослов од Папата за објавување на Унијатска Охридска Архиепископија, епископите и нивните епархии ќе бидат составен дела на Унијатската црква во Едрене. Тогаш отец Натанаил ќе биде назначен за Охридски Архиепископ, а за епархиите ќе бидат назначени: отец Панарет за Пелагониската епархија, брат Козма Пречистенски за Дебарската епархија, отец Нил Изворов за Солунската епархија и отец Доротеј за Скопската епархија. Другите епархии, за кои нема предложено кандидати, привремено ќе бидат раководени од соседните епископи. Отец Нил ќе биде епископ Солунски, Кукушки и Воденски. Отец Харитон, после неговото хиротонисување ќе стане епископ на Сереската и Мелничката епархија. Отец Дионисиј, како архимандрит, привремено ќе раководи со Струмичката епархија. 

Мојот личен впечаток, Ваше Преосвештенство, е дека никој тука не бара вистинска унија со Римокатоличката Црква. Тие само бараат начин да ја возобноват Охридската Архиепископија. Католиците исто го чувствуваат тоа, и затоа немаат голема доверба во луѓето со кои преговараат. Затоа не мислам дека е предоцна да се преземе акција и да се сузбие, а потоа и целосно уништи тоа движење. 

Унијатското движење е поопасно во местата каде што порано имало Унија, од сличните причини. Кукуш доаѓа на прво место, по него е Дојран со симпатии од Струмица, Малешево и Воден. Солун, Серез, Мелник и Драмските села се зад нив. Нема голема унијатска пропаганда, ама каде што има чад, мора да има и оган. Назначувањето на отец Нил се чека за да избувне пламенот. Полјанската епархија веднаш ќе влезе во Унија, а Струмичката и Воденската епархија ќе и’ се придружат, како и голем број села од Солунско, Драмско и Сереско, и од други епархии. Другите Македонски епархии исто ќе се приклучат, прво Велешката, а потоа и Скопската епархија. Велешката епархија е исто незадоволна од нивниот епископ Дамаскин, а во исто време граѓаните на Велес, гладни за власт, веруваат дека тие треба да ја владеат Македонија во верските работи. 

Причините за ваквата состојба во цела Македонија се многу очигледни. Македонските епархии и градови што веќе ги спомнав се многу огорчени од сериозната состојба во Црквата и од луѓето што им се назначени за свештеници. За ширењето на идејата за возобновување на Охридската Архиепископија врз основа на Унија исто е потпомогната од француските и австриските конзули, кои им ветуваат целосна заштита пред турските власти и од прогонот на Цариградската Патријаршија. 

Грците индиректно му помагаат на ширењето на Унијата во Македонија, очекувајќи Егзархијата да ослабне од Унијата, и така да си најдат сојузници во ликвидирањето на Католичката пропаганда во Македонија. Тоа го заклучив од разговорите со грчкиот конзул во Солун. Тој ни најмалку не беше загрижен од ширењето на Унијата во Македонија. Напротив, Грција бара подршка за нивните економски и национални активности во Македонија. Според мислењето на грчкиот конзул, делот од луѓето што нема да ја прифатат Унијата, разочарани од Егзархијата, ќе си останат под јурисдикција на Патријаршијата. 
Во разговорите што ги водев, не случајно приврзаниците и следбениците на Унијата спомнаа дека „Македонското прашање“ може да се реши само преку Унија. За целосно да го искористат незадоволството и огорченоста на народот против Егзархијата, тие ги засилуваат нивните напади против Егзархијата. Зборуваат за Македонското прашање врз основа на верското прашање, но во исто време ги разгоруваат старите сепаратистички огнови меѓу Македонците – да создадат нов етнички регион преку Унијата – во духот на реформите на Мидхат-Паша. 

Како што Римокатоличките агенти ја изработија културната и национална програма за унијата во 1860 година за ослободување на Бугарите од Патријаршијата, тие сега излегуваат со дефинирана програма за духовно и национално ослободување на Македонските епархии преку Унијата. 

Македонските активисти веќе нашироко го користат изразот: Македонско национално движење во нивниот јазик, под што подразбираат независност,  национално и црковно ослободување. На ова мора силно да му се обрне внимание, Ваше Преосвештенство, ова е многу важна работа од политички карактер, сепаратизмот се шири од верска накај поширока национална основа. 

После разговорите што ги имав со отец Петар Димов, добив впечаток дека тој полека се откажа од намерата да се приклучи на Унијата. Денеска тој официјално ја одби Унијата и Ви испрати писмо, за да ви ја искаже лојалноста на Егзархијата. Исто разговарав и со отец Аврекиј. Тој ми рече дека и тој ќе се откаже од движењето ако назаначувањата на Егзархиски епископи се завршат до есента. Мојот однос кон овие двајца црковни достоинсвтеници беше умерен и пријателски, зашто каква било репресивна мерка само ќе ги разбунтува духовите. 

Ваше духовно чедо,

П. Р. Славејков

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>e1ql63zi73am2hnadicyg0hzwuotqkq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Неколку статии од Крсте Петков Мисирков</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1776</id>
    <revision>
      <id>10951</id>
      <parentid>5015</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:51:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10951</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1845" sha1="3j981xeihkokigt7tndedo9feegugx7" xml:space="preserve">*[[К . Мисирков: Македонија и славјанството]].Писмо до читателите на  „Славјанскија Известија” Петроград,, 1.5.1914, 146-147

*[[Говор на претставникот на Македонците К. Мисирков]] одржан на општословенското собрание во Одеса на 6 Август 1914 г.&lt;ref&gt;Насловот е напишан со раката на самиот К. Мисирков над отчуканиот на машина текст на говорот.
&lt;/ref&gt;

*[[К. Пелски : Македонски и Болгарски национали идеали]], „Македонскиј голос (Македонски глас)”, II, 10, 13.8.1914, 10-14.

*[[К. Пелски: Борба за автономија]], „Македонскиј голос, (Македонски глас)”, II, II 29.11.1914,205-207.

*[[К. Мисирковъ-македонецъ, Македонска култура]], „Миръ“, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1. 
:*[[K. Misirkov- Macedonian, Macedonian culture]], - превод на англиски.

*[[К. Мисирков: Патот на примирението]], „Илинден”, V, 5, Софија, 30.1. 1925, 2.

*[[К. Мисирков: Македонски национализам]], „Мир” XXXI, 7417, Софија, 12.3.1925, 1.
:*[[K. Misirkov: Macedonian Nationalism]], - превод на англиски.

*[[К. Мисирков: Самоопределението на македонците]], „Мир&quot;, 7427, 25. III 1925, 1.
:*[[K. Misirkov: The self-determination of Macedonians]], - превод на англиски.

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]


&lt;references/&gt;</text>
      <sha1>3j981xeihkokigt7tndedo9feegugx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>K. Misirkov: Macedonian Nationalism</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1777</id>
    <revision>
      <id>5017</id>
      <parentid>4369</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:17:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5017</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4385" sha1="ge19ps5vdsrz1a3slxvw5uapbx25moe" xml:space="preserve">We, the Macedonian intelligentsia, undoubtedly bear the greatest responsibility for the situation facing our country today. There are, however, certain extenuating circumstances which might justify us in the eyes of our unfortunate fellow-countrymen, especially those who have been driven from their homes and are now forced to wander, unwelcome and unwanted, in various part's of Bulgaria. 

For a full thirty years the Macedonians have been waging a heroic battle to release themselves from the yoke of Turkey. But at the same time the foreign propagandists have been infecting our country and demoralizing part of the population. The Macedonian intel-ligentsia have largely devoted themselves to revolutionary activity; but there have been some who have found other ways possibly no less important than that of the revolutionary struggle to ensure the success of Macedonia's endeavors. 

My book On the Macedonian Matters, published in 1903 in Sofia, and my article On the Importance of the Moravian or Resavian Dialects for the Historical Ethnography of the Balkan Peninsula, have shown that some of the Macedonian intellectuals are seeking and have found, another way of fighting, i.e. an independent Macedonian scientific way of thinking and a Macedonian national Consciousness. 

I do not regret having declared myself in favor of Macedonian separatism twenty-eight years ago. Separatism was for me, and remains, the only way out, the best means by which the Macedonian intelligentsia could pay back and continue to repay their debt towards their people. 

In 1912, when I was asked by my fellow villagers what should be done if our village remained under Greek control, I answered: no matter under whose control this village may remain, you will stay where you are, you shall not move anywhere. 

Maybe from the great-Bulgarian point of view my advice was not sufficiently patriotic, but from the Macedonian point of view this was the only proper advice. 

But when the Greeks forced many Macedonians to flee to Bulgaria I should, as a Bulgarian, have been glad that the Bulgarian people had lost their land just as long as they had been spared from Hellenization. 

But I am not glad that they were forced to move. Nor can I look at this question through the eyes of Mr. Mih. Madzharov (one of the editors of Mir B.K.) who says that the underground and the city industry of Bulgaria benefited from the arrival of the refugees. 

Here my Macedonian patriotism overcomes my Bulgarian patriotism. The Macedonians are necessary to Macedonia; it is only with the Macedonians that Macedonia can belong to the Macedonians, never without them. 

The Macedonians should either remain where they are and let the devil take care of them if he likes or, if it is their fate to be forced to move, they should move from one part of Macedonia to another, but this should still be Macedonia and not Bulgaria, Serbia, or Greece. If they are driven out of the Greek part of Macedonia, the Macedonians should move into the Serbian part of Macedonia and form military settlements to await the day when they might return to their homes. 

You may say that a Bulgarian cannot reason like this. Yes, but a Macedonian can and should reason like this. 

I hope it will not be held against me that I, as a Macedonian, place the interests of my country before all... I am a Macedonian, I have a Macedonian's consciousness, and so I have my own Macedonian view of the past, present, and future of my country and of all the South Slavs; and so I should like them to consult us, the Macedonians, about all the questions concerning us and our neighbors, and not have everything end merely with agreements between Bulgaria and Serbia about us - but without us … Note: This article was written after an agreement signed between Greece and Bulgaria in 1923, according to which a great number of Aegean Macedonians would be turned out of their homes and driven into Bulgaria during winter, under the worst possible conditions, when the Bulgarians had not made even the most rudimentary preparations for receiving, housing, and feeding tens and even hundreds of thousands of Macedonian refugees. 

K. Misirkov: Macedonian Nationalism, “Mir”, 7427, 12. III 1925, 1.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>ge19ps5vdsrz1a3slxvw5uapbx25moe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К. Мисирков: Самоопределението на македонците</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1778</id>
    <revision>
      <id>10979</id>
      <parentid>5025</parentid>
      <timestamp>2021-12-05T18:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>83.50.89.249</ip>
      </contributor>
      <origin>10979</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13203" sha1="hska45fvu6qa4jc1w3wzndhwf9jtv63" xml:space="preserve">Самоопределувањето на македонците

Мојата статија „Македонскиот национализам” објавена во в. „Мир“ од 12 овој месец му го предизвикала гневот на в. „Свободна реч”,&lt;ref&gt;Реагирањето на бугарскиот официоз „Свободна реч” од 14.3.1925 год.&lt;/ref&gt; којашто ме нарече „еден човек што уште не си ја знае народноста”, со „простачки умувања”, кој „може да пишува нелепости, дури нискости” и е „познат по тоа што некогаш бил во услуга на српската пропаганда” поддржувајќи ја „теоријата на белградскиот професор Цвииќ” за постоењето одделна македонска народност. Пишаното од „Свободна реч” за мене предизвика голема огорченост против мене од страна на жителите на градот во којшто живеам&lt;ref&gt;Во тоа време Мисирков уште беше професор во Гимназијата во старопланинското гратче Карлово.&lt;/ref&gt; и дури се најдоа луѓе, кои, без да му мислат многу, тврдеа дека тие знаеле оти јас, како студент, сум ги посетувал собранијата и на бугарските и на српските студенти и затоа сум бидувал најсрамно избркуван од собранијата на првите.

Слични глупости и клевети, какви што се напишаа во „Свободна реч” и се растураа во Карлово, човек можеше да очекува, но тие малку ме вознемируваат, зашто се очевидни за секого што ја има прочитано мојата статија во „Мир“ и којшто го познава моето минато. А такви ќе се најдат не малку во Бугарија. Исто така и за Србите е очевиден клеветничкиот карактер на сето она што се пишува и се зборува на моја адреса во врска со моето становиште по македонското прашање.

Јас многу добро знаев дека ќе бидам нападнат за мојот „Македонски национализам”, дека тој на никаков начин нема да биде отпечатен во в. „Илинден”&lt;ref&gt;По убиството на А. Јовков, весникот „Илинден” беше во рацете на михајловистот Христо Шалдев што беше жесток противник на македонскиот „национален сепаратизам”, па одби да ја објави и статијата за македонскиот литературен јазик што беше му ја испратил Мисирков од Карлово.
&lt;/ref&gt; и дури не бев уверен дека ќе го отпечати и во „Мир“. При сето тоа ја напишав статијата и ја испратив во Редакцијата на „Мир“. И на другиот ден по нејзиното напечатување „Свободна реч” направи од мене човек што уште не си ја знае народноста.

За жал, „Свободна реч” не можеше да ме одучи од моите „простачки умувања”. Јас пак наоѓам дека Македонија денеска е распокината, дека Грците успеаја да и’ ги земат најдобрите делови, да го испадат оттаму македонското население и да го заменат со азијатски дошлаци што денеска се трупаат покрај српската и бугарската граница, како што едно време византиските императори покрај бугарската граница образувале воени населби од азијатски колонисти - Ерменци и павлиќани. Наоѓам исто така дека ако Србите и Бугарите не се помират и ако Македонците не бидат впрегнати во доброволна соработка со Бугарите и со Србите за запирањето на грчкиот бран што бавно, но сигурно се движи од југ на север, ние сите: и Србите и Бугарите и Македонците ќе потонеме во несловенското море што од сите страни не опкружува. Мислам дека само во слогата, во соработката помеѓу Србите, Македонците и Бугарите е спасот на сите нас. Србите и Бугарите спореа, печалеа Грците и Романците, ја загубија Македонија, Тракија и Добруџа.

Најважниот услов за соработката помеѓу Србите, Бугарите и Македонците е, меѓутоа, полната слобода во самоопределувањето на Македонците. И ете за последново прашање јас го истакнав принципот на македонскиот патриотизам и национализам, како наполно неутрален и задоволувачки и за Србите и за Бугарите и за Македонците; засега можеби поправилно би било да се рече дека еднакво не ги задоволува ни Србите, ни Бугарите, ниту пак Македонците.

Бидејќи од српско-бугарската несогласност страдаме пред се’ ние, Македонците, наш долг е да го бараме средството и патот за помирувањето. Тоа не’ тера „да не си ја знаеме” до денеска народноста и да им кажеме и на Србите и на Бугарите: заборавете ја својата великосрпска и великобугарска идеја, откажете се да ни го натрапувате вашиот национализам и патриотизам, во основата на кој лежи претпочитувањето на вашите интереси пред нашите. Дајте ни да си имаме свои разбирања за нашите односи спрема вас и спрема вашиот спор за нас и за нашата татковина, како и за средствата со кои ќе се дојде до општо јужнословенско добрување. Дајте ни да си имаме свои, македонски национални чувства и да создаваме македонска култура, како што сме го правеле тоа со векови и кога нашата татковина не влегувала во една држава со вашата.

Како Македонци, ние ќе бидиме пополезни и на Македонија, и на Бугарија, и на Србија, воопшто на целото јужно словенство, отколку како Бугари или Срби.

Како Бугарин јас одамна би рекол: Каква ти Македонија! И тука ми е добро, нема зошто да мислам за она што е веќе загубено. Но како Македонец, јас во Бугарија се чувствувам како на туѓина, каде што навистина се наоѓам меѓу родни браќа, но не сум си дома, во својата татковина. Таа е таму, каде што сум се родил и каде што јас треба да си ги оставам коските, каде што треба да отиде мојот син, ако не ми биде судено да отидам јас лично.&lt;ref&gt;За жал, овој тестамент на Мисирков не се исполни: и неговите коски и коските на неговиот единствен син се’ уште лежат во софиските гробишта.&lt;/ref&gt;

Свеста и чувството дека сум Македонец треба да стојат повисоко од се’ друго на светов. Македонецот не треба да се слева и да се обезличува живеејќи меѓу Бугари и Срби. Ние можеме да ја констатираме близоста на српските, бугарските и македонските интереси, но се треба да биде оценувано од македонско гледиште.

Беззаветната и безгранична љубов кон Македонија, постојаното мислење и работење за интересите на Македонија и полн конзерватизам во пројавите на македонскиот национален дух: јазикот, народната поезија, наравите, обичаите - ете ги главните црти на македонскиот национализам, изјаснет преку „простачките умувања на еден човек што уште не си ја знае народноста“.

Но ние не сме егоисти. Ние не мислиме само за себеси. Ние сме готови да им услужиме и на Србите и на Бугарите, под услов услугата да ни биде доброволна, а не изнудена.

Знаат ли Србите со што ќе им услужиме: ние сите ќе изумреме , но нема да дозволиме грчка нога да ги пречекори денешните граници на српска и бугарска Македонија. Но тоа ќе го направиме ние како Македонци, но не и како Срби. Со Грците ние ќе се бориме, зашто се единствените наши вековни историски непријатели. Целата наша македонска национална историја е полна со борби против Грците. Борба со Бугари и со Срби не познава македонската историја: Бугарите и Србите ги почитуваа националните права на Македонците во средните векови и само Грците ни го убиваа националниот дух и не’ денационализираа. Тие и денеска не’ гонат од родните пепелишта и следствено не’ потсетуваат за нашиот стар историски долг да ги изгониме неканетите гости од нашите дедовски, предедовски земји.

Тоа е македонското национално чувство, тоа е историскиот позив на Македонецот што може да го исполни само како слободен и рамноправен граѓанин на Југославија, на когошто му е дозволено да мисли, да чувствува, да зборува и да дејствува како Македонец.

К. Мисирков: Самоопределение на македонците, „Мир“ 7428, 25.3.1925, 1.

&lt;references/&gt;


3 За жал, овој тестамент на Мисирков не се исполни: и неговите коски и коските на неговиот единствен син се’ уште лежат во софиските гробишта.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>hska45fvu6qa4jc1w3wzndhwf9jtv63</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>K. Misirkov: The self-determination of Macedonians</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1779</id>
    <revision>
      <id>5018</id>
      <parentid>4374</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:17:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5018</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7140" sha1="09he94ltm3q9bg61p15qml7k8ikri88" xml:space="preserve">My article Macedonian Nationalism, which appeared in Mir on 12 March this year, aroused the ire of the paper Svobodna rech, which described me as &quot;a man who still does not even know his own nationality&quot;, a &quot;simple-minded thinker who is capable of writing nonsense, of sinking even lower&quot;, and who is &quot;well-known for having once served in the Serbian propaganda service&quot; and for lending his support to the theories of the Belgrade professor Cvyitch concerning the existence of a separate Macedonian nationality&quot;. As a result of these slanders against me in Svobodna rech many of my own townsfolk turned in fury upon me, and there were even some people who thoughtlessly claimed that they knew that in my student days I had attended assemblies of both the Bulgarian and the Serbian students and that this was why I had been driven out of the Bulgarian assemblies. 

Similar senseless accusations were made in Svobodna rech and, as was only to be expected, these false rumors spread around Karlovo. This, however, did not greatly disturb me, as would have been clear to anyone who had read my article in Mir and who knew anything about my past… I knew full well that I would be attacked for my Macedonian Nationalism and that my article could certainly not be published in Ilinden. Nevertheless, although I was far from sure that it would be printed in Mir, I wrote out the article and sent it to this journal. And two days after it had appeared, Svobodna rech made me out to be a man who does not know his own nationality. 
I was fully aware that I will be attacked for my “Macedonian nationalism”, that this article has no chance to be published in “Ilinden”, and I was not even sure that they will print it in “Mir”. I still wrote the article and sent it to the newspaper “Mir”. On the second day after its printing “Svobodna rech” named me a man that does not know his ethnicity. 

Unfortunately “Svobodna rech” cannot make me give up my “lowly reasoning”. I still find that Macedonia today is butchered, that Greeks took their best parts, and have chased away the Macedonian population and replaced them with Asiatic new-comers that today are piled up next to the Serbian and Bulgarian border, the same as once the Byzantine Emperors were establishing next to the Bulgarian border military settlements of the Asiatic colonists: Armenians and Paulikians. I also find that if Serbs and Bulgarians do not find peace, and Macedonians are not included in voluntary cooperation with both Bulgarians and Serbs for safeguarding against the Greek wave that slowly, but surely moves from south toward north, all of us: Serbs, Bulgarians and Macedonians will drown in the non-Slavic see that surrounds us from all sides. I think that only in agreement and cooperation between Serbs, Macedonians and Bulgarians is the salvation for all of us. Serbs and Bulgarians were fighting, Greeks and Romanians were profiting: they lost Macedonia, Trace and Dobrudza. 

The most important condition for a cooperation between Serbs, Bulgarians and Macedonians, however, is the freedom of self-determination of Macedonians. And that is why, regarding this last issue, I emphasized the principle of the Macedonian patriotism and nationalism, as a fully neutral and satisfying for all: Serbs, Bulgarians and Macedonians alike; but for now it is more correct to say that it is equally unsatisfying for all: Serbs, Bulgarians and Macedonians.

Since it is primarily us Macedonians that are suffering from the Serb-Bulgarian conflict, it is our duty to search for means and ways of resolving that conflict. That is forcing us “to know” up to the current day our nationality and to tell both Serbs and Bulgarians: forget about your big-Serb and big-Bulgarian ideas, give up enforcing your nationalism and patriotism on us, since it basically is putting your interests up front instead of ours. Let us have our own understanding for our relations toward you and your conflict about us and our fatherland, as well as for the means that will bring us to a general South Slav benefit. Let us have our own Macedonian national feelings and to create Macedonian culture, as we did that during the ages when our fatherland was not part of the same state with yours. 

As Macedonians we will be more useful for all: for Macedonia, for Bulgaria and for Serbia and in general for the whole South Slav community, than as Bulgarians and Serbs.

As a Bulgarian I would have said long time ago: What Macedonia! It is good for me here too. I don’t need to think for what is already lost. But as Macedonian, in Bulgaria I feel as in a foreign land, although between brothers, I’m not at home, in my fatherland. My fatherland is there, where I have been born and where I should leave my bones, where my son should go at least, if I am not allowed to go myself. 
The awareness and the feeling that I am Macedonian should stand higher than everything else in the world. Macedonians should not let themselves been assimilated and to lose their individuality living among Bulgarians and Serbs. We can acknowledge the closeness of the Serb, Bulgarians and Macedonian interests, but we need to evaluate them from the Macedonian stand point of view. 

Uncompromising and unlimited love toward Macedonia, the constant thinking and working for the interests of Macedonia and the full conservativism in the manifestations of the Macedonian national spirit: the language, the national poetry, mentality and customs – those are the main characteristics of the Macedonian nationalism, demonstrated through “lowly reasonings of a man that still does not know his nationality”.
But we are not egoists. We don’t think only about ourselves. We are ready to make a good service to both Serbs and Bulgarians, but only if that service is voluntary and not forced. 

How we can serve Serbs: we will all die, and we will not let the Greek foot to cross the current border of the Serb and Bulgarian Macedonia. But we will do that as Macedonians, and not as Serbs. We will fight with Greeks because they are our only historic and age old enemies. Our complete Macedonian national history is full with fights against Greeks. There is no fight with Bulgarians and Serbs recorded in the Macedonian history. Bulgarians and Serbs have respected the national rights of the Macedonians in the middle ages, and it was only Greeks that were destroying our national spirit and were de-nationalizing us. They even to the current day are chasing us away from our native fireplaces, and are reminding us that we have an age old obligation to chase the un-invited guests from our grand father’s and great grand-father’s lands. 

That is the Macedonian national feeling, which is the historic call of every Macedonian that can be fulfilled only as a free and equal citizen of Yugoslavia, allowed to think and feel and talk and act as Macedonian. 


K. Misirkov: The self-determination of Macedonians, “Mir”, 7427, 25. III 1925, 1.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>09he94ltm3q9bg61p15qml7k8ikri88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К. Мисирковъ-македонецъ, Македонска култура</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1780</id>
    <revision>
      <id>10959</id>
      <parentid>10958</parentid>
      <timestamp>2021-05-25T07:38:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>83.59.162.183</ip>
      </contributor>
      <origin>10959</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8720" sha1="amzp5t3qvt47qy7nzosdfelbvz5m1n5" xml:space="preserve">Нашата увереност не само во нашето национално самозачувување, туку и во триумфот на општомакедонскиот идеал за независна Македонија, како што го имам речено тоа и на друго место, се засновува не толку на слабостите на нашиот противник или на надворешната помош, колку на познавањето на квалитетите и минатото на нашиот народ. 

Но ќе праша некој: има ли навистина македонска национална култура и македонска национална историја што би можеле да им бидат спротиставени на Србите и да го обосноват македонскиот идеал за независна Македонија? 

За среќа, можеме да дадеме потврден одговор: да, македонска национална култура и македонска национална историја, одделни од тие на Србите и на Бугарите, има, и покрај сето тоа што и едната и другата досега не биле предмет за опстојно и непристрасно проучување: Србите и Бугарите еднострано и со голема пристрасност го одбирале од македонската култура и историја само она што го прославува нивното национално име, игнорирајќи прашања од капитална важност само затоа што тие не ги засегнуваат или им противречат на националните стремежи на одбирачите и нивните соплеменици. 

Велам, за среќа, има македонска национална култура и историја, зашто тој факт го вооружува македонскиот народ со непобедливо оружје во неговата борба за човечки права и за слободен национален живот како рамноправен член во бројот на културните народи. 

Првиот приговор е: ами каде ви е македонскиот литературен јазик? 

Ќе одговорам: и Хрватите немаат одделен литературен јазик од Србите, но тоа не им пречи да се сметаат како одделен народ од Србите. Хрватите доброволно си го одбраа јазикот на В. Караџиќ за свој литературен јазик. 

Истото нешто е и со Македонците: ние доброволно со одбравме еден заеднички литературен јазик со Бугарите уште пред ослободувањето на Бугарија, кога последнава не беше покултурна од нас и не можеше ни културно ни политички да ни наложи; со други зборови, ние си имаме литературен јазик со Бугарите коешто е наша работа и резултат на слободен избор. 

Забраната од страна на Србите да го употребуваме тој наш јазик, кошто е единствената врска помеѓу нас и Бугарите, е едно од болните нарушувања на човечките права. 

Во се друго, освен во јазикот, ние и Бугарите сме си оделе, па и си одиме по свои самостојни патишта. Благодарејќи на тоа нашата македонска култура и историја се толку богати со факти достојни за национална гордост, што и кога ни се забранува да се викаме, да ја изучуваме бугарската историја и ни се предлага да се срамиме од сето она што било заедничко меѓу нас и Бугарите, доста е да ја научиме нашата македонска народна култура и историја, па ќе се убедиме дека ние сме оддлен народ, со поголема разлика отколку што е разликата помеѓу Хрватите и Србите, додека пак односите на Македонците кон Бугарите се речиси исти како меѓу Хрватите и Србите. 

За жал самостојното проучување на македонската култура и историја започнува одвај сега од самите Македонци, кои кон крајот на минатиот век почнаа да не им веруваат на белградските и софиските научници што речиси во еден глас се искажаа дека во средните векови „Словените“ биле еден дезорганизиран и без национална свест народ што бил спасен од погрчување само благодарејќи на образувањето на државата од страна на туранските Бугари, а после од српската држава на Неманиќевците. 

Но слично тврдење е толку софиска килку и белградска заблуда, макар што зад едните стои авторитетот на М. Дринов, а зад другите авторитетот на Јагиќ. 

Ние Македонците сметаме дека тоа е една основна заблуда, поради која криво е разбрана и од Бугарите и од Србите не само историјата на Македонија и Македонците со средните векови, туку дури и историјата на Србите и Бугарите. 

Ние сме во состојба да го докажеме токму спротивното, а имено дека Македонците се најактивниот елемент од сите јужни Словени, па дури и покативни и од Бугарите туранци низ сите средни векови до покорувањето на Балканскиот Полуостров од турците и исто така како нив тие воделе најтешка, најдолготрајна борба за своето духовно и политичко ослободување во XIX и првата четвртина на XX век. 

Нашите неуспеси како во средните векови така и во најново време се должат на причини што немаат ништо заедничко со националната свест и божемната невозможност за организирање на Македонците. 

Збирот од вековните усилби за културно издигнување и национално самозачувување на Македонците, почнувајќи 400-500 години пред појавата на српската држава на Немањичевците и продолжувајќи и во времето на засилувањето и опаѓањето на последнава заедно со нашите епски борби за црковна и политичка слобода во XIX и првата четвртина на XX век, ја составуваат нашата македонска национална култура , нашата македонска историја. 
 

К. Мисирковъ-македонецъ, Македонска култура, „Миръ“, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>amzp5t3qvt47qy7nzosdfelbvz5m1n5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>K. Misirkov- Macedonian, Macedonian culture</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1781</id>
    <revision>
      <id>5016</id>
      <parentid>4378</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:17:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5016</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3776" sha1="pa0is8szgimh035xkuf9ohmari4naka" xml:space="preserve">Our confidence, not only in the preservation of our nation but also in the ultimate triumph of the ideal of all Macedonians to achieve independence, is founded as we mentioned earlier not so much on the weakness of our enemy, or on aid from abroad, as on the knowledge of our people and of their past. 

Some, however, may ask whether there really exists a Macedonian national culture and a Macedonian history which could be compared to that of the Serbs (read in here &quot;and Bulgarians&quot; - B.K.) and which would serve as foundation for the Macedonian an ideal of an independent Macedonia? Fortunately, we are able to give a positive answer to this: Macedonian national culture and history, being different from those of Serbia and Bulgaria, exist primarily because they have not been submitted to systematic and unbiased study. Both the Serbs and the Bulgarians, with great partiality and self-interest, chose to take from Macedonian culture and history only those aspects which attested to glory of the Serbian or Bulgarian national name, and simply ignored the questions of crucial importance either because they did not concern them or because they ran counter to the national ideals of the Serbian or Bulgarian historical researchers and their fellows. 

I said that this was fortunate for Macedonian national culture and history because the Macedonian people were thus armed with an invincible weapon in their battle for human rights land a free national life on an equal footing with the other cultured nations. 

Unfortunately, the independent study of Macedonian culture and history was begun only a short while ago by the Macedonians themselves, who, at the end of the last century began to lose faith in the scholars of Belgrade and Sofia with their more or less unanimous contention that the Slavs, during the Middle Ages, were a disorganized and unenlightened people who were spared from Hellenization thanks only to the state which had been first founded by the Turanian Bulgarians and later included in the Serbian state of Nemanjich. 

But such assertions were equally erroneous in Belgrade and in Sofia, being backed as they were by the authority of Jagich and Marin Drinov. 

We Macedonians have found this to be an error which resulted in a misconception on the part of both the Bulgarians and the Serbs, not only of the history of Macedonia and the Macedonians during the Middle Ages, but also of the history of the Serbs and Bulgarians. 

We are able to show that the case was quite the contrary, that it was in fact the Macedonians who were the most active of all the South Slavs, more so even than the Turanian Bulgarians, throughout the entire Middle Ages right up to the conquest of the Balkan Peninsula by the Turks; we can also show that it was the Macedonians who waged the longest and hardest battle for their spiritual and political emancipation during the nineteenth century and the first quarter of the twentieth century. 

Our failures, both in the Middle Ages and in more recent times, were the result of circumstances, which had nothing in common with the national awareness, and alleged lack of organization of the Macedonians. 

The age long struggle of the Macedonians for cultural advance and national preservation, beginning 400-500 years before the emergence of the Serbian state of Nemanjich and continuing through the rise and decline of this state, taken together with the epic struggles for religious and political freedom, has gone to the making of Macedonia's national culture and of our national history. 


K. Misirkov- Macedonian, Macedonian culture, “Mir”, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>pa0is8szgimh035xkuf9ohmari4naka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Говор на претставникот на Македонците К. Мисирков</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1782</id>
    <revision>
      <id>10950</id>
      <parentid>5019</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:49:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10950</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12855" sha1="1ijkutdyhml5aiqfeoqpbf6jflxsctj" xml:space="preserve">ГОВОР НА ПРЕТСТАВНИКОТ НА 
МАКЕДОНЦИТЕ К. МИСИРКОВ 
ОДРЖАН НА ОПШТОСЛОВЕНСКОТО 
СОБРАНИЕ ВО ОДЕСА НА 6 АВГУСТ 1914 Г.1&lt;ref&gt;Насловот е напишан со раката на самиот К. Мисирков над отчуканиот на машина текст на говорот.
&lt;/ref&gt;

П[очитувани] г[оспоѓи], п[очитувани] г[оспода]

Настана часот кога сите словенски народи треба да го издржиме притисокот од целото обединето германство. Настана времето кога е нужно не само да сс одбрани честа на словенската татковина и слободата на словенскитс народи од германскиот Drang nach Osten, туку исто така настапи времето па испитание на словенската солидарност и заемната искреност. Сегашниот двобој на словенството со германизмот има огромно морално значење за словенството. Сегашната борба со Германците бара од Словените најтесно обединување и полно и искрено заемно уважение. Во сегашниов историски момент што е од вонредна важност, не треба да има и нема место нееднаквоста меѓу Словените, не треба да има гордост на едни и потценување спрема други, не трсба да има место напернатоста ни презирот. И малиот и големиот, и народите со постара и повисока култура, и народите што се многубројни, но силни со духот и културата, треба да застанат во еден ред за со заеднички сили да се одбие заедничкиот непријател, еднакво опасен и за словенските народи што имаат десетици и стотици милиони, и за словенските народи со само неколку милиони жители, и за Словените со постара и повисока или со подоцнежна култура.

Сега еден словенски народ не може да му рече на другиот: ти не си ни потребен, ние и без тебе ќе си ја свршиме работата. Не, сега сите се потребни и сега малиот словенски народ може да им направи голема услуга и на посилните словенски народи и на целото словенство Сега станува сосема јасно дека словенството прави огромна грешка и дури и злочин кога допушта разгром и поделба на територијата на одделен словенски народ.

За среќа, во сегашниов тежок момент, кога е крајно неопходно единството на целото словенство, тоа се пројавува во целиот свој сјај: Полјаците сс борат рамо до рамо со Русите, Чесите откажуваат да кренат рака против своите браќа Руси и Срби; Македонците, од неодамна поробени од Србите и Грците, го бранат словенското Дело борејќи се за словенска Србија во најопасните места, а имено во северо-западниот крај на Србија, на бреговнте на Дрина и Сава.&lt;ref&gt;Иако го третира под формата на борба за „словeнското дело&quot;, Мисирков и сега инсистира на учеството на Македонците во војната како „војувачка страна&quot;, како што беше во Првата балканска војна.
&lt;/ref&gt;

А Бугарите? И Бугарите, иако само пред една година беа напуштени од сето словенство и беа нападнати од цела редица несловенски народи, сред кои, за голема жал, беа и нивните браќа - Срби, - и Бугарите сега стојат на стража на интересите на словенството.
Грција само го чека моментот за да се нурне во Српска Македонија, а Романија во Бесарабија. Турција исто така мечтае да се нурне во пределите на Кавказ. И токму Бугарија се наоѓа во соседство со сите овие три исконски непријатели на словенството и никому не му дозволува да мрдне од местото. Мирот на Балканот сега се наоѓа во рацете токму на таа Бугарија што само пред една година беше нападната од петте претежно несловенски држави и беше разграбена од нив па Букурешкиот конгрес.
И каква иронија на судбината; самата таа Бугарија што само пред една година се надеваше и беше уверена дека Русија ќе ја задржи Романија од навлегувањето во Бугарија, сега самата ја прави безопасна целата таа 700 врсти западна граница на Бесарабија од романското навлегување.&lt;ref&gt;Меѓутоа, во пазарлаците околу Македонија, таа Бугарија сепак се приклони во следната година кон страната на Германцате, бидејќи тие й ветуваа повеќе.
&lt;/ref&gt;

Улогата на Бугарија во оваа општоевропска војна покажува колку претпазливо и внимателно треба да се однесува словенството спрема националните идеали и националната самобитност на словенските народи. Малечката, по независиа словенска држава, се јавува понекогаш посигурна потпора на целокупното словенство.

Борбата на словенството со германството, по сe изгледа, се јавува исто така како конечна ликвидација на целото словенско прашање, на сите очекувања на словенските народи. Манифестот на Августејшиот Главнокомандујушт&lt;ref&gt;Се однесува за рускиот император и неговиот Манифест за Полјаците за нивното учество во војната.
&lt;/ref&gt; кон полскиот народ ветува ослободување и обединување на сиот полски народ во една држава. Меѓутоа, во словенскиот свет постои и втора Полска, Полска на Балканскиот Полуостров, херојската, но несреќна Македонија, разделена со Букурешкиот договор на три дела. Македонија, таа втора Полска, исто така има законско право на манифест за нејзиното обединување и за востановување на царството на царот Самоил и на кралот Волкашин. Меѓутоа, иако Македонците и се борат за слободата на Србија и за словенското дело воопшто, како што се бореа тие и за општословенското дело во Првата балканска војна, сепак таа сеулгге нема добиено ннкаков маиифест за обединувањето иа целата Македонија во една држава.

Борејќи се за словенското дело и бранејќи ја Србија од Швабите, македонскиот народ не може да не сака што побрза и полна победа на руското, словенското и сојузното оружје над суетното и горделиво германство. Како резултат на таа победа македонскиот народ очекува да зацари мир, правда и слобода во словенскиот свет, а исто така да бидат уништени и творбите на непријателите на словенството — Берлинскиот и Букурешкиот договор, првиот од кои и ја врати на Турција ослободената од рускитие војски и со Санстефанскиот договор Македонија, а вториот создаде од Македонија втора Полска, распарчувајќи ја на три дела и давајќи им ги на Србија, Грција и Бугарија.

Како татковина на словенските апостоли светите Кирил и Методија, на словенското писмо и на древниот литературен и црковен јазик на целото православно словенство, имајќи ја најдревната словенска култура, како земја што ја одбрани својата национална словенска самобитност во текот на 1400 години, издржувајќи ја најупорната борба со исконските непријатели на словенството на Балканот: Грците н Турците, при што последниве 20 години во историјата на Македонија претставуваа постојано и сеопшто востание на Македонците против Турците, Македонија со учеството во Првата балканска војна против Турција и во борбата на Србија со Австро-Унгарија си ги заслужи истите оние ветувања и истата онаа награда како и раздробената на три дела Полска.

Па затоа Одеската македонска колонија, изразувајќи ги најискрените пожелби за побрза и полна победа на руското и словенското воинство над заедничкиот непријател, заедно со сите овде собрани руски луѓе и месни словенски друштва и колонии, а исто така и со целиот руски народ и со целото словенство извикиува: Да живее Неговото Величество Господарот Император! Да живеат сите словенски монарси! Да живее Русија и словенството! Да живеат руската и сите словенски армии! Да живее словенското заемно разбирање и уважување; да живее согласноста и единството на словенството!

ЦГАОР, Москва, ф. 579, оп. 1, ед. хр. 1728.
лл. 1—3.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>1ijkutdyhml5aiqfeoqpbf6jflxsctj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К . Мисирков: Македонија и славјанството</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1783</id>
    <revision>
      <id>5014</id>
      <parentid>4384</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:16:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5014</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16631" sha1="54hbxrnqg9v0ptc736fjk0i7ga38rth" xml:space="preserve">Македонија и словенството
писмо до читателите на „славјанскија известија”

Тешко чувство остави во душите на мнозина Словени Минатата 1913 година. Многу надежи, многу исчекувања се разбија и се разлетаа во прав. Разочараност ги зафати Русите, Чесите, Бугарите и другите Словени.

Знаете ли вие, читателе, нешто за Македонците? Има на светов и такви Словени; тие многу преживеаја, имаат многу славни страници во својата историја и огромни заслуги во историјата на словенската култура: тие водеа очајна борба за својата слобода. Вие сте читале, и бездруго дури и сте слушале за нив. Тие имаат толку прекрасна земја! 

И тие, тие Македонци, останаа повеќе од кој и да е друг разочарани во минатата година. Таа година им ги уби надежите за подобра иднина, ако не засекогаш, барем за многу години. Наместо да го постигнат вековниот идеал - слободувањето на Македонија од ропството, -тие само го заменија турското ропство со ново - грчко и српско.&lt;ref&gt;Со Букурешкиот мировен договор (1913) Македонија беше поделена помеѓу победниците, но и победена Бугарија успеа да грабне едно (макар и мало) парче од неа, па едно делче остана дури и во Албанија -како компензација. Наведов дека Македонците се под грчко и српско ропство го одразува ставот и односот на словенофилскиов орган што ја објави статијата, зашто вистинското мислење на авторот може да се види и од другите негови статии, па и од наводите кон крајот на самата оваа статија.
&lt;/ref&gt; Треба ли подробно да се навлегува во причините за жалната судбина на Македонија? Ако треба тоа да се направи, тогаш ќе треба да дојде до прилично многу навреди, зашто не секому му е пријатно да ја чуе вистината за своите свесни или несвесни грешки. А има и свесни грешки во неодамнешното решение на судбината на Македонија. Свесноста се состои во тоа што врз поделбата на Македонија се правеле невистинити и погрешни сметки што дадоа сосем неочекувани резултати.

Сите се тука по малку виновни: и Бугарија, и Русија, и Србија, и Франција, и Англија и Германија. Бугарија не требало да склучува таков договор со кој грабнувањето на Македонија од Србите и Грците се прави свршен факт. Србија требало повеќе да мисли за иднината, а не во интерес на Грците, Турците, Романците и странските кредитори на Турција да го погребува Сојузниот договор со Бугарија и да не му нанесува смртоносен удар на јужнословенското единство. Русија требаше да покаже повеќе предвидливост, повеќе иницијативи и повеќе независност во однос на државите од Тројната спогодба, коишто не можеа да дозволат да се реши балканското прашање во духот на словенските интереси. Франција и Англија дејствуваа како кредитори и покровители на Турција и Грција, а Германија, покрај тоа, и како држава што, поради расни причини не може да се помири со растежот на словенството и по секоја цена ги поддржува несловените против Словените. Освен наброениве причини за несреќата на Македонија, постои уште една - непознавањето на Македонија од страна на словенскиот свет.

Во Првата балканска војна пристигна од Русија огромна помош во полза на балканските Словени: се даваа пари, материјали, лекови; се праќаа и се издржуваа на бојното поле цели санитетски одреди. Како се распределуваше оваа штедра помош меѓу војувачите? Се постапуваше многу просто: собраните пари се делеа на четири еднакви дела и им се испраќаа на четирите војувачки држави. Бугарија, којашто имаше изведено и издржуваше толку војска колку што имаа сите три сојузника заедно, па затоа имаше голема потреба за помош, доби само една четвртина од помошта, а пак Србија и Црна Гора - две српски држави што заедно имаа население колку три четвртини од населението на Бугарија, ја добија половината од сета руска помош. Јас не сакам да го прекорувам руското општество за пристрасност кон едните на штета на другите, а посебно Бугарите не можат и нема да ги прекоруваат Русите за пристрасност. 

Но има една друга работа што во случајов е многу важна. Руските дародавци испуштиле од предвид дека сојузниците што војуваа против Турција не беа четири, туку пет: Бугарија, Србија, Грција, Црна Гора и Македонија.&lt;ref&gt;За Мисирков, како впрочем и за сите ангажирани Македонци во тоа време, беше суштествено важно Македонија да биде призната како војувачка страна и со тоа како субјект во војните.&lt;/ref&gt; Сите имаа потреба за помош, но Македонија - најмногу од сите. Првите четири сојузника добиваа помош од Западна Европа, од словенските земји, од Русија. Македонија од никаде не доби ни еден санитетски одред, ни една копејка. Можеби вие, читателе, се сомневате во тоа дека таа Македонија, што сојузниците тргнаа да ја ослободуваат, била навистина еден од петте Сојузници? Покрај тоа што повеќето од половината на I софиски полк и поголемиот дел од VII рилска дивизија на бугарската армија се состоеја од Македонци, покрај тоа што околу 150 мали македонски одреди (чети) служеа како спроводници на српската и на грчката армија, вршејќи ја извидничката служба во Македонија, рушејќи ги мостовите и железничката линија, а четата на Николаев ја спаси од заробеништво армијата на грчкиот престолонаследник на десниот брег на р. Вардар, - Македонија организира своја посебна армија, цел корпус од 18.000 души што го заробија 14.000-ниот одред на Јавар-паша, го одбија турскиот десант кај Шар-Ќој и храбро се бореа под Булаир, со што и’ направија огромна услуга не само на бугарската армија, туку и на делото на целиот балкански сојуз. Македонската армија, која по бројот не беше помала од црногорската, беше полошо облечена, немаше лекари, лекарски помошници, лекови и воопшто средства. Всушност, на полињата на Тракија се бореа две армии: бугарската и македонската. Во Македонија се бореа четири армии: српската, грчката, македонската и црногорската. Сепак, за постоењето на македонската армија никој не се ни посомнева; на Македонците не им помагаа; при решавањето на прашањето за поделбата на заземените територии за Македонците никој не ни помисли и Македонците беа одминати во секој поглед. Србите и Грците, немајќи веќе потреба од македонските чети, чии услуги широко ги користеа во војната со Турците, почнаа да ги прогонуваат македонските четници како обични разбојници. Така почна отплатувањето за услугата, и колку минуваше времето толку тоа стануваше посурово. А како резултат се доби Втората балканска војна, кога двете армии - бугарската и македонската - се бореа против трите: српската, грчката и црногорската. 

Во Русија за Македонците сосем заборавија; за бројноста на Македонците исто така немаат податоци, не знаат дека во Македонија живеат околу 1.800.000 Словени не помалку храбри од Црногорците, Бугарите и Србите. Македонците се шест пати повеќе од Црногорците, па да затоа Македонија, како самостојна словенска држава, би имала толкупати поголемо значење во историјата на јужното словенство, како и во историјата на словенството воопшто. Но Србите тргнаа заедно со исконските непријатели на словенството, а Русија сакаше да ги помири непомирливите интереси, на сите да им угоди, ја преувеличи австриската опасност, го преувеличи значењето на Србија и Црна Гора во идната борба против Австрија - и дојде крајот на Македонија.

Русија двесте години и помага на Црна Гора, очекувајќи од неа помош во борбата против Австрија. Ми се чини дека таа напразно ќе прочека уште двесте години и самата ќе треба да ја спасува Црна Гора од Австрија и Албанија. Сега Србија почна да го рекламира своето значење за Русија во идната војна против Австрија. Рекламирајќи се, Србија ја побара како награда херојската Македонија, раздробена меѓу Србија, Грција и Бугарија. Со помошта на македонските робови Србите се готват да ги ослободуваат послободните од Македонците Босанци и Хрвати, а истовремено Србија бара заштита од Грција и Романија против сопствените поданици и против Бугарија.

Несреќна Македонија! Но никако не е посреќна ни Србија. Колку ниско треба да стои нејзиниот кредит во словенскиот свет штом е принудена да бара заштита кај несловенските држави. 

Руското општество ја заборави Македонија, Македонија, макар и во невозможни услови, сепак таа го преживеа 500 години тешкото турско ропство и; сепак си ја зачува самобитноста. Ако Малорусија го поднесе полското ропство од 16-17 в., тогаш и Македонија ќе ги поднесе искушенијата што ги подари 1913 година. Словенството ќе ги отресе од себе несреќите и тешките разочарувања, ќе се зафати со лекувањето на раните и за создавање траен мир на Балканот врз основа на националната самобитност на сите балкански народи. Тогаш и Македонија ќе си го добие своето. Народот што водел борба со Грците за словенската култура, кој во текот на последниве 35 години создаде огромно количество културни споменици - цркви, манастири, училишта, којшто ја издржа гигантската борба со Грците и Турците, почнувајќи од 6 век по Хр. па се’ до 1913 година, - тој народ нема да загине и ќе си ги врати своите права. Ако ние, Словените, не му помогнеме, тогаш помошта може да му дојде од надвор, коешто ќе претставува нов удар како за словенското самољубие така и за интересите на словенството.

К . Мисирков: Македонија и славјанството.
Писмо до читателите на  „Славјанскија Известија”
Петроград,, 1.5.1914, 146-147.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>54hbxrnqg9v0ptc736fjk0i7ga38rth</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К. Пелски : Македонски и Болгарски национали идеали</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1784</id>
    <revision>
      <id>8950</id>
      <parentid>5020</parentid>
      <timestamp>2013-03-26T22:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8950</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23742" sha1="lu30dfq1t8ptft4vvydweav422fxl5i" xml:space="preserve">Mакедонскиот и бугарскиот национален идеал

Мошне важно прашање за сите приврзаници на автономијата на Македонија, како и за нејзините противници, се јавува прашањето: кои се и што претставуваат Македонците што се борат за независноста на Македонија? Од кои луѓе се состои лагерот на приврзаниците на автономијата? Од чие име тие го поставуваат ова прашање? Кој стои зад нивниот грб во Македонија и на Балканот? Врз што тие ја засновуваат својата борба за македонскиот национален идеал? Кои се нивните непријатели во Македонија и на Балканот и дали движењето е национално или политичко?

На ова прашање Редакцијата на „Македонски глас“; одговара кратко, со зборовите на македонскиот борец за слобода Борис Сарафов: „Ние, Македонците, не сме ниe Срби ни Бугари, туку просто Македонци. Македонскиот народ постои независно од бугарскиот и српскиот. Ние им сочувствуваме и на едните и на другите, и на Бугарите; и на Србите: кој ќе го помогне нашето ослободување нему ќе му речеме благодарам, но Бугарите и Србите нека не забораваат дека Македонија е само за Македонците.&lt;ref&gt;Овие зборови на Б. Сарафов стојат во насловниот дел на корицата на секој број од сп. „Македонскиј голос (Македонски глас)”, како и на другите изданија што ги печатеше оваа редакција.&lt;/ref&gt;

Овие зборови Б. Сарафов му ги рече на еден странски дописник што го интервјуираше кон крајот на 1903 година&lt;ref&gt;Вистина, слични изјави Сарафов имаше дадено и во 1903 година но оваа мисла беше објавена од европскиот печат уште во август 1902 (в. „С-Петербургскија В’домости”, 21.8.1902). Разликата е само во тоа што во изворот стои: „Македонскиот јазик” а во во „МГ“ пишува „Македонскиот народ“.&lt;/ref&gt; и, велат, за таа своја македонска политика, наречена „македонски сепаратизам”, тој падна како жртва на убијците. 

Личноста, дејноста и смртта на Борис Сарафов&lt;ref&gt;Личоста и делото на Б. Сарафов се’ уште не биле предмет за посебна монографска обработка ни кај нас, ниту пак, што е симптоматично, во Бугарија. Иако не можеме наполно да го прифатиме мислењето на Мисирков за личноста на Сарафов, не можеме да не го почитуваме поводот што е искористен за да се искажат авторовите ставови спрема суштественото прашање за националниот идеал на Македонците и на Бугарите.&lt;/ref&gt; се најдобриот одговор на прашањето што нас не’ интересира: кои се и што се Македонците и што сакаат тие?

Б. Сарафов по потеклото е Македонец што целиот живот и го посвети на борбата за ослободувањето на Македонија. До почетокот и дури и во првите години од својата револуционерна дејност тој се наречуваше, се чувствуваше Бугарин, а од 1903 година тој почна да се наречува себеси и своите соплеменици просто Македонци, т.е. не ги признаваше ни за Срби ни за Бугари.&lt;ref&gt;Б. Сарафов беше еден од ретките видни македонски револуционерни раководители што и морално и материјално го помагаше македонскиот „национален сепаратизам” и на Македонскиот клуб во Белград (1902) и на Македонското научнолитературно другарство во Петербург (1902), па напишаново сугерира и лична средба на Мисирков со Сарафов –веројатно во Софија кон крајот на 1903 год.&lt;/ref&gt; Сарафов имаше многу непријатели и загина од раката на убијци во престолнината на Бугарија. Турската влада скапо ја уцени главата на Б. Сарафов, но тоа не му пречеше со своите четници вдолж и попреку да ја крстосува цела Македонија. И не во Турција и од турски куршум, туку во престолнината на Бугарија, од предавнички куршум падна тој за слободата на Македонија.

Го убија Сарафова и го заборавија, иако тој едно време се претставуваше како центар на македонското движење против Турците за ослободувањето на Македонија. Вистина, тој имаше непријатели сред раководителите на „Внатрешната македонска организација”,&lt;ref&gt;На Мисирков му пречи што Организацијата се наречува „внатрешна”, зашто со тоа се остава место да постои и „надворешна”. &lt;/ref&gt; а да не зборуваме за Централниот македонски комитет во Софија&lt;ref&gt;И овде, како и во својата книга „За македонцките работи”,
Мисирков погрешно го именува Врховниот македонски комитет како „Централен“.&lt;/ref&gt; раководен од ген. Цончев. Но Б. Сарафов беше идолот на македонскиот народ: и на селаните и на граѓаните. Тој беше претставникот на македонските идеали во странство, со каква што цел ги посетуваше европските престолнини, разговараше со претставниците на европскиот печат и дури ги посетуваше и дипломатските канцеларии. Б. Сарафов беше идеалниот борец за слободата на Македонија.

Сепак, каде е споменот за Б. Сарафов? Зошто за него не зборуваат веќе? Зошто тој толку брзо е заборавен и не се споменува сред Бугарите со чувство на признателност кон него? 

Ботева Бугарите го креваат до небеси, а Б. Сарафова?

Впрочем, Сарафова треба да го крева до небеси Македонија, но каде е таа? Таа, благодарејќи на непријателите на Сарафова, е разделена на три дела и поднесува ропство неспоредливо потешко од турското ропство. 

Б. Сарафов е убиен и физички и морално во престолнината на Бугарија.&lt;ref&gt;За Мисирков имаше посебна тежина фактот што физичкиот убиец на Сарафова беше Бугаринот Тодор Паница и што тоа се изврши во престолнината на Бугарија.&lt;/ref&gt; Софија долго време беше губилиште за идеалите и за борците за тие идеали што ги проповедаше Сарафов. Поточно, во Софија беа трпени „Сарафовците” без „сепаратизмот”, но кога кај „Сарафовците” се разбудуваше „сепаратизмот”, како оној што го гледаме кај Б. Сарафов по 1903 година, тогаш започнува развенчувањето на македонскиот херој; тој во очите и во устите на Бугарите од идеен борец се претвора во авантурист. 

„Авантуризмот” на Б. Сарафов и на нему сличните и луѓе се состои во тоа што тие неотстапно стојат врз единството и неделивоста на Македонија; тие водат чисто македонска политика што никако не се совпаѓа со бугарската политика.

Единството и автономијата на Македонија - ете го , идеалот на Б. Сарафов; заграбувањето на цела Македонија од Бугарија или барем нејзината поделба помеѓу Бугарија и Србија со присоединување на поголемиот дел од Македонија кон Бугарија - ете го идеалот на бугарските националисти.

Бугарските влади една по друга во коренот ја уништуваа можноста за создавање автономна Македонија и на таков начин станаа морално одговорни за поделбата на Македонија.

Софија не можеше и не сакаше да ги разбере интересите на Македонија. Во Софија мислеа за голема Бугарија, за Санстефанска Бугарија, без оглед на тоа какви земји ќе влезат во составот на таа „Санстефанска Бугарија”. Органите на Народната партија во Бугарија „Мир,” и „Б’лгарска Сбирка” со гордост укажуваат на заслугите на кабинетот на г. Гешов што создал Гол. Бугарија во границите што ја надминуваа Санстефанска Бугарија. „Без војната со Србите и Грците, велат приврзаниците на г. Гешов, ние би го задржале сето она што го владеевме до 16 јуни 1913 година и плус она што би ни го досудил Високиот арбитар во Македонија.”
	
Голема Бугарија, според зборовите на бугарските народници, била на лице; а што Македонија си остануваше раздробена и во ново, полошо ропство, ним им беше сеедно. Па самите тие го склучија сојузот со Србите врз база на поделбата, правејќи ја поделбата единствена основа за решение на македонското прашање.

Уште појасно се определува егоизмот на бугарската политика спрема Македонија со цитатот во „Македонски глас” (№ 9) од софискиот весник „Балканска трибуна”: „Нашата политика не беше бугарска политика. Во неа имаше многу идеализам, но малку реализам. Нашите државници не беа државници, туку некакви си македонски авантуристи; тие беа готови за Струмица да ја жртвуваат Добруџа, за Битола - Варна. Таа антинационална и антидржавна политика не доведе до срамните Букурешки и Цариградски мир...”

И така, на „националната” политика на Бугарија за судбината на Македонија и е сеедно. Само македонските „авантуристи” можат сериозно да мислат за единството и автономијата на Македонија. Но тогаш, зошто толку непоштедно во Бугарија се водеше борбата против македонскиот „сепаратизам”? Ако Бугарите не сакале да не’ ослободуваат, ами си мислеле само за зголемување на својата територија, зошто не ни кажаа отворено: Спасувајте се како што знаете; барајте помош каде што ќе најдете, зашто ние не сакаме да ви ја дадеме; зошто Бугарите забрануваа да се зборува за одделни македонски национални интереси, различни од националните интереси на Бугарија?

Б. Сарафов за неговиот македонски патриотизам беше прогласен за авантурист, К. Мисирков за неговата книга „За македонцките работи” беше прогласен предавник,&lt;ref&gt;Бидејќи статијата е објавена под псевдоним (К. Пелски), Мисирков за себе зборува во трето лице.
&lt;/ref&gt; а групата на петербуршките Македонци на чело со Д. Павле-Чуповски, коишто се борат за единството и автономијата на Македонија и за националната самобитност на Македонците, беше обвинувана за подмитливост дека таа била орудие на С—Петербуршкото словенско благотворно друштво за обезбедување на српските интереси во Македонија.

Во Бугарија беше заглушено движењето во полза на единството и автономијата на Македонија, но во Русија, којашто еднакво се однесува кон сите Словени, Македонците наидуваат на полно сочувство спрема себе и спрема своите национални идеали,&lt;ref&gt;Оваа оценка кореспондира со политичкиот опортунитет во моментот кога К. Мисирков и Д. Чуповски во Петроград и поднесоа значаен меморандум на руската влада за судбината на Македонија по штотуку започнатата Прва светска војна.&lt;/ref&gt; кои по силата на природниот развиток на настаните, а исто така, очигледно, „за задоволство” на Бугарите, треба да бидат различни од националните идеали на Бугарија.

Нека си мечтае Бугарија за своето проширување. Македонците тоа не ги интересира. На Македонците им е потребно повторно обединување и независност. На Македонците им треба не голема Бугарија, туку обединета и слободна Македонија.

Ќе праша некој: на кого, на какви тоа Македонци им е потребно ослободување и обединување на Македонија? - На сите Македонци, и на оние што живеат внатре и на оние што се надвор од Македонија, зашто носителите на оваа идеја се плот од плотта на Македонија, се наоѓаат во тесна врска со македонскиот народ, со неговите традиции, потреби и идеали.

Последниве дваесет години од новата историја на Македонија дадоа редица прекрасни работници на полето на борбата за ослободувањето на Македонија. „Македонски глас” и носителите на неговите идеали се јавуваат како продолжувачи на тие борци за националниот идеал и религиозно-националната политичка слобода на Македонија. На таков начин, движењето во полза на автономијата сред Македонците има свое минато, па поради тоа и не се јавува како отстрана измислено.

Ние не можеме да плаќаме по бугарските сметки; за политиката на Стамболов страдавме ние Македонците; за политиката на г. Гешов Македонија беше раздробена на делови и потпадна под туѓо тројно ропство; за новите грешки на Бугарите нас не’ чекаат нови несреќи. Време е да го отстраниме бугарскиот параван што ни го преградува патот кон непосредното обраќање кон совеста на цивилизирана Европа за помош и соработка. Поради бугарските грешки и недостатоци не ги гледаат нашите историски заслуги и национални доблести. Време е да му се докаже на целиот свет дека во Македонија живее македонски народ, а не српски, ни бугарски, нигу пак грчки, дека овој народ си има своја историја, свои национални достоинства, свои крупни историски заслуги во културната историја на словенството.

Треба да му се отворат очите на словенскиот свет за тоа дека околу половината од спомениците на старословенскиот (старомакедонскиот) јазик на таканаречената бугарска редакција се напишани во Македонија и од Македонци и дека три четвртини од пишаните споменици на таканаречената српска редакција на старословенското (старомакедонското) писмо, пишувани во 14 век, се напишани во Македонија и исто така од Македонци. Треба громогласно да се потврди пред словенскиот свет дека непријателот на Србите, македонскиот владетел Марко Крале е воспеан од Македонците како свој национален јунак, потоа стана национален јунак на Србите и на Бугарите. А да не ни зборуваме за тоа дека во текот на 19. век Македонците водеа борба со фанариотите за словенско писмо и литургија, тие во текот на дваесет години водеа упорна борба за ослободувањето на Македонија, и притоа оваа борба Македонците ја водеа и покрај нејзиното неодобрување од Егзархијата и од бугарската влада што секогаш си ги припишуваше себеси заслугите на Македонците, а за своите дипломатски неуспеси ги обвинуваше Македонците.

Македонија е земја со древна словенска култура и никој нема да успее да ја искорени оваа древна словенска култура и на пустината да ги утврди своите интереси. Македонија ќе ги преживее сите несреќи, зашто уште не се исчезнати јунаците во Македонија. Ликовите на светите Кирил и Методија, на светите Климент и Наум Охридски на синовите на Македонија им служат како порака дека и за Македонија ќе дојде светлата иднина кога таа обединета и ослободена ќе влезе како рамноправен член во семејството на балканските народи.

К . Пелски : Македонски и Болгарски национали идеали, „Македонскиј голост? (Македонски глас)”, II, 10, 13.8.1914, 10-14.

== Наводи ==
{{наводи}}

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>lu30dfq1t8ptft4vvydweav422fxl5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К. Пелски: Борба за автономија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1785</id>
    <revision>
      <id>5021</id>
      <parentid>4390</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:18:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5021</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14155" sha1="48b1woixjbdi36p84rwvdtzj7m89gp1" xml:space="preserve">Борбата за автономија

На 20 јули 1903 година&lt;ref&gt;Тоа е по стариот стил (по новиот е на 2 август 1903).&lt;/ref&gt;, на Илинден, во Македонија започна големото востание против Турците. Востанието го зафати целиот Битолски вилает и знатен дел од Скопскиот и Солунскиот, а исто така и Одринскиот вилает. Востанието беше организирано од „Внатрешната македонска организација” и се изведе независно од настроението и желбите на „Централниот македонски комитет”&lt;ref&gt;И овде се има предвид Врховниот македонски комитет во Софија.
&lt;/ref&gt; во Софија што го раководеше бугарскиот генерал во оставка Цончев.

Познато е дека последниов се наоѓаше во голема близост до бугарската влада и дека добиваше директиви од неа. Помеѓу „Внатрешната македонска организација” и „Централниот македонски комитет” постојано имаше антагонизам што доведуваше до тоа што кога едната организација почнуваше да дејствува - другата бездејствуваше, како што беше, на пример, во 1902 година, кога „Централниот македонски комитет” крена востание во Источна Македонија, а „Внатрешната организација” се откажа да го поддржи.&lt;ref&gt;Се однесува за Горноџумајското востание што беше изведено од ВМОК и против ставот на ТМОРО. 
&lt;/ref&gt; Соперништвото помеѓу Централниот комитет и Внатрешната организација се изразуваше исто така и во заемното непријателство помеѓу четите на Комитетот и Организацијата што доведуваше и до вооружени судари.

Авторот на овие редови, како човек што стоеше близу до македонските организации и кој во времето на Македонското востание од 1903 година се наоѓаше во центарот на Востанието, во градот Битола, сигурно знае дека тоа востание беше кренато од „Внатрешната македонска организација”, и покрај предупредувањата од Бугарската егзархија и недоволството на тогашната влада на Бугарија. Руската влада, преку своите конзули во Македонија, исто така ги предупредуваше Македонците, меѓутоа, советите и предупредувањата не можеа да го запрат стихијниот порив и народот и неговите водачи го дигнаа знамето на Востанието, кое го прослави патриотизмот и хероизмот на Македонците и доведе до Мирцштегските реформи и потоа до Ревелската средба.&lt;ref&gt;Мирцштегската програма за реформи во Македонија беше изработена непосредно по Илинденското востание во 1903 год., а средбата на суверените на Русија и на Англија во градот Ревел (сегашен Талин) во 1908 год. со спогодбата за воведување полна автономија во Македонија ја предизвика Младотурската револуција за да се зачува целоста на Турција.&lt;/ref&gt;

Јулското или, како што го викаат Македонците востанието од 1903 година, „Илинденското” востание ги имаше за своја последица не само македонските реформи; тоа помогна за воведувањето устав во Турција, која преку симнувањето на Абдул-Хамида се надеваше дека ќе се избави од замешувањето на Европа во нејзините работи. Сите поважни настани во внатрешната политика на Турција од последната деценија пред Балканските војни се во тесна врска со ова востание, со македонските востанички движења и со македонското прашање воопшто.

Ако се земе предвид дека 1903 година стои токму на средината помеѓу почетокот на македонското четничко движење и неговиот крај, предизвикан со сојузничката војна против Турција за ослободување на Македонија, во која зедоа најдејно учество самите Македонци, тогаш излегува дека Македонците во текот на цели две децении водеа рицарска постојана и непрекината тешка борба против силната Турција за ослободување на својата татковина од турското ропство. И борбава не беше бесполезна. Постепено таа водеше кон решение на македонското прашање во интерес на самите Македонци: Мирцштегската програма, Финансиската контрола над македонските вилаети, Ревелските реформи и др.

Кога се појавија бугарско-српскиот, бугарско-црногорскиот и бугарско-грчкиот сојуз и започна Првата балканска војна, нашето одушевување беше бескрајно. Македонците од сите страни на светот побрзаа да земат учество во војната против вековниот непријател. Тие се бореа храбро и им укажаа суштествени услуги на сојузничките армии.

Но... скоро стана јасно дека нашата татковина ќе биде раздробена и поробена од сојузниците. Ослободителната војна скоро се претвори во завојувачка војна и наместо ослободување од ропството, Македонија беше раздробена и потпадна под ново, полошо, трајно ропство на Србите, Грците и Бугарите.

Никој не ни загатна за автономијата на Македонија; спореа само за делбата. На таа почва се судрија и разделбата дојде не врз основа на предварителниот договор, ами врз основа на тупаничното право.

Тоа право остана да господари во Македонија и до ден-денеска.

Тупаничното право на бившите сојузници напомнува на првите децении од турското владеење на Балканскиот Полуостров, кога победниците Турци го избиваа машкото население, ги одведуваа и ги бесчестеа жените, ги одземаа црквите и манастирите, ги избиваа свештениците, монасите, учителите, ги уништуваа книгите и другите предмети на христијанската култура. Ова е полошо од турскиот режим во XIV век, зашто Турците не ги тераа од ред сите христијани да си ја променат верата и народноста, како што прават сега дивјаците од XX век во Македонија. На Македонците им ги зедоа црквите, манастирите и училиштата и се грижат да ја уништат целата самобитна култура на населението, се до симињањето од ѕидиштата на ликовите на светите Кирил и Методија, на св. Климент Охридски; портретите на македонските борци за слобода - војводи и четници, ги кинат на парчиња, ги газат со нозе свирепите победници; ги изменуваат имињата и презимињата на Македонците, а да не зборуваме веќе за грабежите, убиствата и насилствата што не отстапуваа по ништо од таквите турски подвизи, кои се воспеани во нивниот национален епос за Крале Марко.

Според тоа, 20-годишната борба на Македонците за слобода заврши со тоа што ние се избавивме од Турција од XX век за да се вратиме во турскиот поредок од XIV век. Во Македонија се реставрирани времињата на султаните Урхан, Мурат и Бајазит, само со таа разлика што варварите од XX век се неспоредливо покрвожедни отколку варварите од XIV век.

Меѓутоа, се поставува прашањето: што ќе стане понатаму? Одговорот може да биде само еден: ќе стане тоа што се повторувало не еднаш во историјата. Македонија го издржа 500-годишното турско ропство и Турција мораше да ја напушти Македонија, не успевајќи да си го зачува за себе заграбениот крај. Во нашиов век е потешко да се задржи со сила заграбеното против правото и справедливоста. 

Никакви српско-грчки, ни српско-грчко-романски, ниту бугарско-турски сојузи нема да го затврдат поробувањето на нашата таткобина.

Македонија ќе биде самостојна и обединета земја. За тоа гарантираме ние, Македонците. Нас лошо не знаеја и лошо не знаат, но ние ќе се добереме до триумфот на нашето справедливо дело, до толку повеќе што тоа не е во спротивност со ничии интереси и наполно одговара на ослободителните задачи на Русија, Англија и Франција.

Ние ги молиме балканските држави само да не ни пречат да ја добиеме независноста и да ни укажат такво гостопримство и поддршка, какво што им укажуваше Русија на Бугарите, на Србите и на Грците до нивното ослободување, а исто така со сите мерки да ја поддржат идејата за автономна Македонија.

Сега македонското прашање се решава несомнено полесно отколку до последните балкански војни.

Ние ги полагаме нашите надежи на големите држави; тие можат без пролевање крв да ја создадат автономијата на Македонија, која во однос на културата стои многу повисоко, отколку околните држави пред сто години, кога тие ја добија својата независност.

Автономијата на Македонија ќе биде најдоброто разрешување на македонското прашање, како за самите Македонци, така и за Србија и за Грција и за Бугарија и за европскиот мир.

К. Пелски: Борба за автономија, „Македонскиј голос, (Македонски глас)”, II, II 29.11.1914,205-207.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>48b1woixjbdi36p84rwvdtzj7m89gp1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К. Мисирков: Патот на примирението</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1786</id>
    <revision>
      <id>5023</id>
      <parentid>4392</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:18:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5023</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11970" sha1="h2i9m5aoxgmk21pp7rgjml4bwpk3oc6" xml:space="preserve">Патот на помирувањето

Покојниот руски конзул во Битола велеше дека Србите и Бугарите треба да се спогодат и да престанат да си пречат едни на други за да го зачуваат Костурско од неизбежното завладување од Грците.

Тој во 1903 година беше рекол: Ерменците не еднаш креваа востание, секое од кои се свршуваше со истребување на ерменското население и денеска има Ерменија и ерменско прашање, но нема Ерменци во Ерменија. Сакате ли и вие да има Македонија и македонско прашање, а да нема Македонци во неа?

- Што следува oд тоа? - ќе праша некој.

- Следува дека ако тогаш немало српско-бугарско зближување, тоа треба да настапи сега. И друго: ние Македонците треба да си ги коригираме своите стари сфаќања за целите и средствата на нашиот национален живот.

И така, Србите, Бугарите и Македонците, излезени од војната со распокинувањето на Македонија и со големи загуби во полза на Грција, треба да ги заборават своите стари раздори и да си подадат рака едни на други.

Притоа не само Србите имаат право да бараат од бугарските државници да не бидат такви какви што биле пред 1914 г., туку и Бугарите и Македонците со право можат да го бараат истото од Србите; сите треба да се отресеме од старата мувла и да си ги нагодиме мозоците и разбирањата спрема новите потреби на времето, инаку ќе имаме нови неуспеси и Грците ќе имаат нови успеси за наша сметка, а ние заемно ќе се обвинуваме едни со други или пак „бездушната” западноевропска дипломатија, заборавајќи ја старата вистина дека на оној што самиот не може да си помогне, не само туѓинците, туку и самиот господ нема да му помогне.

Нека ми биде дозволено да искажам неколку пожелби за патот по којшто подобро може да се дојде до едно српско-бугарско-македонско разбирање.

1. Во Бугарија треба да се помни добро дека Македонците, независно дали тие се викаат Македонски Бугари или просто Македонци или претпочитаат да се викаат Македонци, тие секогаш биле добри и лојални бугарски граѓани, кои, немајќи своја национална држава и постојано ползувајќи се со полните и рамни права на старото месно бугарско население, ја сакаат бугарската држава како своја. Избегани од татковината, каде што царуваше и уште царува туѓа власт, ние ја сакаме бугарската национална држава како своја. Ние природно сме поголеми националисти и помалку анархисти од старото население на Бугарија. При сето тоа, ние имаме потреба уште од една слобода, од едно право: дајте ни слободно да се наречуваме и да се чувствуваме како Македонци, просто Македонци, без додавката Бугари.

2. Истото барање им го предјавуваме ние и на Србите: ако сакате да ја сакаме Југославија толку колку што ја сакаме Бугарија, дајте ни го правото и слободата да се наречуваме просто Македонци, без да го прикачуваме кон тоа и името Срби. Ние сакаме како Македонци еднакво да ги сакаме и државите во коишто живееме како слободни и рамноправни граѓани, и исто така да ја сакаме својата многунапатена и распокината татковина.

Зошто јас како бугарски поданик, па дури и како Бугарин од Македонија, треба да заборавам дека јас истовремено и како Македонец имам специјален долг да мислам за мојата татковина Македонија повеќе отколку другите Бугари не—Македонци?

Зошто Македонецот во српска Македонија, како добар земјоделец, трговец, занаетчија или човек со интелигентна професија и добар и лојален југословенски граѓанин да нема право истовремено да се чувствува како Македонец и да не се интересира за минатото, сегашноста и иднината на сите делови на Македонија? Ако Југославија се интересира за Солунското пристаниште, зошто да не им биде дозволено на Македонците што живеат во јужнословенска Македонија да се интересираат и да болеат со душата за своите сотатковинци во грчка Македонија?

И во Бугарија и во Србија треба да помнат едно, дека во Македонија има население со огнено патриотско чувство и со определена национална свест за која треба да се води точна сметка и да се исползува разумно за доброто како на самото месно население, така исто и за доброто на словенските држави во коишто живеат Македонците и уште во интерес на југословенската солидарност.
Србите и Бугарите треба добро да помнат дека тоа национално чувство и свест кај Македонците постои не од вчера, како што си мислат Србите, од времето на основањето на Епархијата, туку од пред основањето на Охридската архиепископија, во целото време на постоењето на последнава и по нејзиното уништување и до денешен ден.

Македонското национално чувство и национално сознание е толку старо, колку и бугарското и српското, и бидејќи не е создадено од Егзархијата за 40-50 години, исто така не може да биде ни уништено со 40-50 годишен српски асимилаторски режим.

Трново, Охрид и Пеќ постоеле со векови како независни и рамноправни културни центри. Правата на Охридската архиепископија, односно на македонското национално чувство и македонското национално сознание биле признати и почитувани од бугарските царови и од српскиот Стефан Душан Силни и Македонците беа најлојални граѓани во тие држави.

(...)&lt;ref&gt;Испуштен е еден пасус од текстот што очевидно е вметнат од Редакцијата на весникот.&lt;/ref&gt;

Со други зборови, Србите и Бугарите треба да покажат повеќе стрпливост во својот однос спрема Македонците и спрема нивното национално сознание и национално чувство.

3. Уште поголема трезвеност во нашите односи кон Србите и Бугарите се бара од нас Макемонците.

Заседнати помеѓу Грција, Србија и Бугарија, ние имаме потреба од поголеми, подлабоки и поразновидни научни знаења отколку Србите, Грците и Бугарите. Бугарите нека си се занесуваат со крајните политички и економски теории, Србите нека си мислат дека и господ при создавањето на светот зборувал српски, Грците нека си се сметаат за директни потомци на Хомера, Одисеја и Аристотела, ние треба со големо напрегање, зачувувајќи си ја полната слобода на научната мисла, да го проучиме минатото и сегашноста на сите овие народи за да го определиме своето меѓу нив и да си ја зачуваме својата етничко-историска индивидуалност. Нашата независна македонска научна мисла, заедно со нашето економско соземање, ќе ни го гарантираат она место сред балканските Словени, на кое ние со нашите душевни заложби и морални квалитети имаме полно право. Македонецот е закален во борбата. Ако кон борбата со оружје се додаде и борбата преку независната македонска научна мисла и ако последнава стане се поинтензивна, Македонија не е загубена и Македонците ќе успеат во својот историски долг да ги помират Бугарите и Србите во интерес на целото јужно словенство.

К. Мисирков: Патот на примирението, „Илинден”, V, 5, Софија, 30.1. 1925, 2.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>h2i9m5aoxgmk21pp7rgjml4bwpk3oc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К. Мисирков: Македонски национализам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1787</id>
    <revision>
      <id>5024</id>
      <parentid>4394</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:19:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5024</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9930" sha1="pnwhs9jlci6tdx887b3rt2rdi6f82wg" xml:space="preserve">Македонскиот национализам

Ние, македонската интелигенција, без сомнение, ја носиме најголемата одговорност за положбата во која денеска се наоѓа нашата татковина. Меѓутоа, има околности што ја намалуваат нашата вина, не оправдуваат пред нашите несреќни сонародници, особено пред оние што прокудени од своите родни огништа се принудени денеска немили и недраги да скитаат низ разните краишта на Бугарија.&lt;ref&gt;Како резултат на бугарско-грчката спогодба на Молов-Кафандарис за „размена на населението”, од Егејскиот дел на Македонија беа насилно изгонети стотици илјади Македонци што беа дојдени во Бугарија и се’ уште необезбедени мрзнеа и умираа по железничките станици и по разните логори во внатрешноста на земјата.&lt;/ref&gt;

Цели триесет години се водеше херојска борба на Македонците за соборување на турското ропство. Едновремено со тоа во Македонија беснееја, деморализирајќи дел од населението, туѓите пропаганди. Македонската интелигенција се оддаде пред се’ на револуционерна дејност. Но имаше и такви што наоѓаа дека има и други патишта и можеби не помалку важни од револуционерната борба за успехот на македонското дело.

Мојата книшка за македонските работи, издадена во Софија во 1903 година, и мојата статија „За значењето на моравското или ресавското наречје за современата и историската етнографија на Балканскиот Полуостров”&lt;ref&gt;Статијата е објавена во сп. „Живаja старина” (1897) како прва печатена научна работа на К. Мисирков.&lt;/ref&gt; покажуваат дека дел од македонската интелигенција барала и наоѓала и други средства за борба, а имено самостојната македонска научна мисла и македонската национална свест.

Јас не се каам што уште пред 28 години се објавив за македонскиот сепаратизам.&lt;ref&gt;И својот „национален сепаратизам” Мисирков го врзува токму со таа статија од 1897 год.
&lt;/ref&gt; Последниов беше и си останува за мене единствениот излез, најдобриот пат по кој македонската интелигенција би го исполнила и ќе го исполни својот долг пред татковината и пред нашиот народ.

Во 1912 година на прашањето на моите сотатковинци - што да се прави ако нашето село остане под грчка власт, им одговорив: под каква власт и да остане селото вие ќе си останете на местото, нема никаде да се иселувате.&lt;ref&gt;По објавувањето на Првата балканска војна и Мисирков дојде во Јужна Македонија, па го посети и своето родно село Постол во моментот кога беше веќе окупирано од грчките војски.&lt;/ref&gt;

Можеби од општобугарско гледиште јас не сум дал наполно патриотски совет, но од македонско гледиште тој совет е единствено правилен.

Кога, меѓутоа Грците изгонија насила многу Македонци во Бугарија, јас како Бугарин би требало да се радувам што бугарското племе изгуби земји, но си, го зачува населението од елинизирање.

Но јас не се радувам на тоа иселување. Исто така не можам да гледам на прашањево со очите на г. Мих. Маџаров&lt;ref&gt;Михаил Маџаров (1854-1944) е виден бугарски конзервативен политичар, државник, дипломат, публицист и редактор на народничкиот весник „Мир“.
&lt;/ref&gt;, којшто вели дека подземните богатства и градските индустрии на Бугарија печалеле од пристигањето на бегалците.

Мојот македонски патриотизам и тука го победува бугарскиот патриотизам. Македонците и се нужни на Македонија; само со Македонци Македонија ќе биде на Македонците, а не без нив.
Македонците или треба да си останат на родните места, па ако сака и ѓаволот да ги владее, или пак, ако им е судено да се местат, тие треба да се преместат од едниот крај на Македонија во друг крај, но пак на Македонија, а не на Бугарија, Србија или Елада. Изгонети од грчка Македонија, Македонците требаше да отидат во српска Македонија, да образуваат воени населби и да го дочекаат денот кога би можеле да се вратат на родните пепелишта.

Ќе речете: така не може да размислува еден Бугарин. Да, но така може и треба да размислува еден Македонец.

Можеби ќе бидам упрекнат за малодушност, за изневера. Ќе речат: тоа што е денеска нема да остане вечно така; и за бугарштината еден ден ќе огрее сонце.

Тоа е онаа иднина за која ние водиме и треба да водиме сметка и пред која ние сме одговорни. Но прашувам јас: правилно ли е разрешено македонското прашање со преселувањето на 300-400.000 Македонци од грчка Македонија во Бугарија наместо тие да бидат население во српска Македонија.

И од македонско и од српско, па дури и од бугарско, т.е. од општо јужнословенско гледиште најправилно, најцелесообразно и најпредвидливо би било изгонетите Македонци да бидат населени во Јужна Македонија за да образуваат една непробојна стена против азијатскиот грцизам расположен со фронт на север против Југославија и Бугарија.

Нека ми биде простено, но јас, како Македонец, на прво место ги поставувам интересите на мојата татковина и моите сонародници и само потоа интересите на Бугарија и Југославија. Јас сум Македонец, со македонска свест, и како таков си имам свое македонско гледиште врз минатото, сегашноста и иднината и на мојата татковина и на целото јужно словенство и затоа сакам и нас Македонците да не’ прашаат за сите прашања што не засегнуваат нас и нашите соседи, а не да се свршува се’ само со спогодби помеѓу Бугарија и Србија за нас, но без нас.

И нека бидат уверени сите заинтересирани дека кај Македонецот ќе се најде достатно такт, предвидливост, самопожртвување за постигањето на едно општо добрување на Балканот, доста е да биде зачетено националното и личното достоинство на Македонецот.

К. Мисирков! Македонски национализам, „Мир” XXXI, 7417, Софија, 12.3.1925, 1.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>pnwhs9jlci6tdx887b3rt2rdi6f82wg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонското прашање - Петар Рачев Славејков</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1789</id>
    <redirect title="Македонското прашање - Петко Рачев Славејков" />
    <revision>
      <id>4404</id>
      <timestamp>2006-04-23T16:06:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Комита~mkwikibooks</username>
        <id>28</id>
      </contributor>
      <comment>[[Македонското прашање - Петар Рачев Славејков]] преместена како [[Македонското прашање - Петко Рачев Славејков]]: Типот е Петко</comment>
      <origin>4404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" sha1="gspiowa2af8m147gwntuglr87tw42d8" xml:space="preserve">#redirect [[Македонското прашање - Петко Рачев Славејков]]</text>
      <sha1>gspiowa2af8m147gwntuglr87tw42d8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија и Македонците во делото на Никифор Григора</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1790</id>
    <revision>
      <id>10631</id>
      <parentid>4822</parentid>
      <timestamp>2018-01-18T21:20:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.32.7.92</ip>
      </contributor>
      <origin>10631</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41163" sha1="djq0vi0s9bxr88y58795js3m87abbk9" xml:space="preserve">Македонија и Македонците во делото на Никифор Григора – византиски историограф од XIV век.

Никифор Григора (1295–1360) роден е во епископскиот град Хераклеја на Понт. За неговите родители не се знае ништо. Фамилијата не можела да влијае на развојот на Григора, бидејќи на 10 години останал без двата родитела. Повеќе отколку за родителите Григора оставил спомен за неговиот вујко-хераклејски епископ Јован, кој што му го овозможил образоването. 

Во престолнината Н. Григора се дружел со Теодор Метохит и патријархот Јован XIII Гликас. Тоа му го трасирало патот на византискиот двор. Императорот Андроник II инаку самиот астроном аматер, сакал да се дружи со образовани луѓе и со нив да води научни разговори. Григора имал можност да настапи пред императорот со свое реторичко излагање и да ги здобие неговите симпатии. Императорот му понудил на Григора функција хартофилакс, но Григора му се заблагодарил и останал доследен на својот став да не учествува во политиката. Неговите амбиции биле на друга страна. Веќе имал завршено неколку дела, кога во 1324 година предложил реформа на календарот, кое нешто уште повеќе го афирмирало како научник. Императорот го одобрувал предлогот,но немал енергија или не наоѓал сила да се обиде да го оствари во држава што не била склона кон промени. Сепак Н. Григора во својот живот прифатил една политичка мисија, која што има важност и за нас. Бил испратен во Србија како пратеник со задача да ја наговори ќерката на Теодор Метохит-Ирина, своја некогашна ученичка, да се врати во Византија (1327). Таа по низа околности се затекнала на дворот на српскиот крал Стефан Урош III Дечански, инаку нејзин зет, но не како гостинка, туку таму живеела во избеглиштво. Нејзиниот сопруг паниперсеваст Јован Палеолог, внук (од брат) на императорот Андроник II Палеолог, се одметнал од него со желба да се осамостои во еден дел од Империјата. 

Зад себе Григора оставил обемна книжевна заоставштина. Особено е значајна за нас неговата «Ромејска историја» од 37 книги. Освен неа пишувал писма, две астрономски дела и други дела, на број до 80. 

Со историографија Н. Григора се занимавал «одамна», како што сам вели на едно место. Истражувачите откриле податоци дека материјал прибирал уште во времето на симнувањето на Андроник II (1328). Од тогаш па се’ до смртта Н. Григора се занимавал со историја, но на тоа поле не ги растурил своите напори во големиот број разновидни дела, туку ги посветил на своето главно дело «Ромејска историја». 

Формално Н. Григора го започнал своето дело од 1204 година, како пресвртница во историјата на Византија. Но, излагањето на Григора има карактер на вовед се’ до осмата глава, каде што почнува расказот за судирот помеѓу двајцата Андрониковци. Во својот вовед Григора се потпира на неговите претходници, претежно на Георги Пахимер и Георги Акрополит. 

Истражувачите многу се труделе да утврдат кога е напишана «Ромејската историја». На крајот е заклучено дека таа е пишувана на «бранови», од 1328–1338 г. Сепак делото не можело да биде завршено пред 1341 година, бидејќи во него е поместен надгробниот говор за императорот Андроник III , значи го завршил 1344, а го објавил 1347 година. Тогаш веќе Н. Григора ги имал напишано поглавијата на продолжетокот до 1354 година. 

Григориното дело постепено продрело во книжевната традиција кај Јужнословенските народи. Дел од податоците што се наоѓаат во првите 11 книги ги искористил Мавро Орбин, авторот на «[[w:Кралството_на_Словените|Кралството на Словените]]» што се смета за прва историја на Јужните Словени.&lt;ref&gt; За биографијата на Никифор Григора види поопширно: Византијски извори за историја народа Југославија. Том VI Београд 1986 (понатаму скратено ВИИНЈ). Користено издание: Nicephori Gregoгае Вуzantia historia I-II, еd. L. Schopenus, Воnnае 1829-1830, III, еd. I. Веkkеrus, Воппае 1855. Фрагментарен текст со превод има во «Извори за българската история». Том XXV – Гръцки извори за българската история. Том XI, София 1983 (преводот и коментарите се на: Ал. Милев и Л. Иончев). Само превод на одделни делови има во Византијски извори за историја народа Југославија, том VI, Београд 1986 преводот и коментарите се направени од С. Ћаирковић и Б. Ферјанчик. &lt;/ref&gt; 

Во првиот дел од «Ромејската историја» на Н. Григора, иако не е современик за тоа, сепак дава податоци и за Македонија и Македонците. Приредувачите на збирката «Византијски извори за историју народа Југославије», Том VI, Београд 1986, посебно преведувачите на Н. Григора: Сима Чирковиќ и Божидар Ферјанчиќ ги преведуваат тие податоци без коментар, што може да значи дека ги прифаќаат истите &lt;ref&gt;ВИИНЈ, VI, Л 53-162; 167; 181-185; 192-202; 204-207; 216-219; 273; 277-279.&lt;/ref&gt;. За разлика од нив издавачите на «Извори за българската история» том ХХV-Гръцки извори за българската история, XI, Софија 1983 година, Ал. Милев и Л. Јончев се обидуваат во своите коментари да докажат дека Н. Григора се служи со «античката терминологија но не секогаш е доследен во тоа, бидејќи кога зборува за Македонија и Македонците мисли на визнтиската тема Македонија»&lt;ref&gt;Извори за българската история. Том ХХV-Гръцки извори за българската история, XI, София 1983, 125 бел. 21 (понатаму скратено ГИБИ XI). &lt;/ref&gt; во Тракија. Поведен од нив и Петар Коледаров во своето дело 1 «Името Македонии в историческата география» Софија 1985, доаѓа до слични заклучоци, но признава дека во поголем дел Н. Григора е «доследен» во архаизацијата. Сепак, смета Коледаров дека Н. Григора не е целосно доследен и дека понекогаш се влијае од средновековната макротопонимија, наложена од византиските теми &lt;ref&gt;Коледаров П. Името Македония в историческата география. София, 1985. С. 77.&lt;/ref&gt;. За таа цел наведува податоци од «Ромејската историја» кои се однесуваат на периодот од XIII век, кои што Н. Григора ги презел од своите претходници и за кои не е современик. Но, и тие податоци не се целосно презентирани, туку само фрагментарно. Токму затоа се наметна потребата да се презентираат сите податоци што ги дава Н. Григора за Македонија и Македонците, како современик и истите да се коментираат, за да се види кога зборува за «темата» Македонија, а кога за историско-географската област Македонија. И овде исто така се презентирани и оние податоци од Н. Григора за кои тој не бил современик. 

Прв пат Н. Григора споменува за Македонија кога зборува за бугарско-никејската војна 1221/22 и епирско-никејската 1222/24 година и крунисувањето на Теодор Ангел за цар од страна на Охридскиот архиепископ Димитри Хоматијан. Во првата епизода Н. Григора вели дека: «…така лесно Јован (Јован Асен II 1218–1241 гг.) ги прегазил сите места до Солун и Македонија и ги претворил сите села, градови и тврдини како што се вели во скитска пустина…(και ούτω πάντα 'ράδίως ό Ιωάννης κατέδραμεν άχρι θεσσαλονίκης και Μακεδονίας, όπόσα εκ κώμαις και πόλεσι και φρουρίοις , ν έρημίαν, το δη λεγόμενον, άποδείξας)» &lt;ref&gt;Nicephori Gregorae Вуzantia hiѕtоria. I-еd. L. Ѕсhореnus, Воппае 1829, 16 (понатаму скратено Gregorae I); ГИБИ, XI, 125. &lt;/ref&gt;. Но овој бугарски μικρού  напад бил со грабачки карактер, бидејки кон Солун се проширил епирскиот владетел Теодор Ангел. За тоа Н. Григора вели «најпосле го покорил и самиот главен град νСолун, кој што е прв во земјата на Македонците… (έως και αυτήν ή της τ ν θεσσαλονίκην)» &lt;ref&gt;Gregorae 1, 26; ГИБИ, XI, 125. &lt;/ref&gt;. Токмуς έχειρώσατο μεγαλόπολιν τηηται γηΜακεδόνων προκά овој податок А. Милев и Л. Јончев го коментираат дека «се однесува на жителите на темата Македонија» &lt;ref&gt;ГИБИ,Х1,125 бел. 21. &lt;/ref&gt;, а знаеме дека Солун не бил главен град на таа тема, туку тоа бил градот Одрин и уште повеќе Солун не влегувал во составот на темата Македонија. С. Чирковиќ овој дел го преведува нешто поинаку: «го зазел и Солун главен град на Македонија» &lt;ref&gt;ВИИНЈ, VI, 153. &lt;/ref&gt;. 

Во веста за крунисувањети на Теодор Ангел за цар Н. Григора ја истакнува улогата на Охридскиот архиепископ, при што се задржал на името «бугарска архиепископија» и дава објаснување како е добиено тоа име, велејќи дека таа од порано не се викала така, туку откако била завладеана од Бугарите била наречена «бугарска» &lt;ref&gt;Gregorae I, 26; ГИБИ, XI, 125-126; ВИИНЈ, VI, 155-156. &lt;/ref&gt;. 

Н. Григора и податоците за битката во Пелагонија што се водела помеѓу никејските војски и антиникејската коалиција во 1259 година ги презел од Георги Акрополит. При подготовките за таа битка дошло до бугарски продор во Тракија, при што никејските војски презеле контра офанзива. При тоа «тие успеале да ја заземат Македонија» што најверојатно се однесува на «темата Македонија» во Тракија, бидејќи тие дејства се одвивале надвор од историската област Македонија. Но, во екот на предиграта за битката во Пелагонија и епирскиот деспот (цар) Теодор Ангел решил да навлезе во Македонија и Тракија «тој претпоставувал дека штом ќе посака, лесно ќе ги помине со меч Македонија и Тракија» (Μακεδονίαν και θράκην αύτίκα μάλα βουλόμενον) &lt;ref&gt;Idem. I, 71; ГИБИ, XI, 131. &lt;/ref&gt;. Оваа вест може да се толкува во двојна смисла. Може да се однесува и на темата Македонија, а може да се однесува и на историска Македонија. По веројатно е второто гледиште, бидејќи Никејците неколку години пред таа битка (1251/52 год) повратиле некои градови во Македонија, за што впрочем зборува и Н. Григора, истакнувајќи дека: «кога царот (Јован III Ватац) стигнал во Солун и Македонија, повторно му паднале во раце повеќе западни градови. Нив нападот на Михаил (Михаил II епирски владетел) ги заплашил па за кратко време го изневериле, имено Костур и Преспа и уште многу други. Михаил му  και όги вратил на Царот покрај останатите и тврдините Прилеп и Велес» (έπει δε  ράδίως αί αύτωβασιλεύς περί θεσσαλονίκην και Μακεδονίαν έγένετο, πάλιν ύ πλείους των δυτικών έγίνοντο πόλεων, όπόσας ή του Αγγέλου Μιχαήλ έφοδος έκλόνησέ τε και προς βραχύν τίνα χρόνον παρατραπήναι πεποίηκε, Καστοριά τε και Πρέσπα, και επί τούτοις ετεραι ουκ όλίγαι.ό&amp;εις φόβο νσχατο ν συνελαν έεν εις το ό Μιχαήλ πρεσβεύεται προς τον βασιλέα και τάς πρατέρασ ανακαλείται σπονδάς, ν Βελεσόν)άποδιδούς αύτω και φρούρια, τα τε άλλα και τον Πρίλλαπον, ένι τε το &lt;ref&gt;Idem. I, 48.Според и ВИИНЈ, VI, 157. &lt;/ref&gt;. Споменатите градови никогаш не влегувале во темата Македонија, што значи станува збор за историска Македонија. 

Дека е така потврдува понатамошното искажување на Н. Григора, кој што вели дека на пат за битката никејската војска «непосредно пред есенската рамнодневница (1259 год) стигнала кај Охрид и Девол. Тоа се македонски тврдини кои осигуруваат целосна безбедност άνουσι περί Άχρίδαν τε και Δεάβολιν. Φρούριαна оние што ги поседуваат» &lt;ref&gt;ВИИНЈ, VI, 158-159.&lt;/ref&gt; (φ ς)ν άσφάλειαν τοις χρωμένοις αύτοταύτα Μακεδονίας , πολλήν παρασχόμενα τη &lt;ref&gt;Gregorae. I, 72-73; ГИБИ, XI, 132. &lt;/ref&gt;. Познато е дека Охрид и Девол никогаш не влегувале во византиската тема Македонија. Тоа значи, Н. Григора јасно кажува дека тие се македонски тврдини, мислејќи на историската територија на Македонија. 

По битката во Пелагонија никејските војски набргу влегле во Цариград и ја обновиле Византија (1261 год.). Но непријателствата со западните држави продолжиле. Овде треба да се одбележи обидот на Карло Анжујски 1281/82 година преку својот војсководач Росонсул да ги завладее «Белград (Берат) и најважните утврдени места во ν Μακεδονίας) &lt;ref&gt;Idem. I, 146; ГИБИ, XI, 138. &lt;/ref&gt; и потоаοσα των Βελλεγράδων φρουριον και Македонија» (τω да се насочи против Цариград. 

Настаните опишани во вториот дел од Историјата на Никифор Григора се многу по аргументирани и поубедливи. Тука ќе ги посочиме податоците за Македонија што ги дава Н. Григора кога зборува за каталонската експедиција во Византија, посебно за дејноста во Македонија во периодот 1307-1311 година, како и односот на српскиот крал Милутин кон нив и кон Туркопулите. Над 5 000 Каталонци во есента 1307 година ги пљачкале селата на Македонија за да обезбедат продукти за зимата. Притоа кај градот Касандрија направиле логор за да ја поминат зимата. Во пролетта 1308 година ги нападнале градовите во Македонија, меѓу кои Солун бил нивна главна надеж, верувајќи дека од него би можеле да загосподарат со цела Македонија. Византискиот император Андроник II го осуетил тој план со тоа што наредил кај градот Христопол (Кавала) да се изгради ѕид од морето до врвот на блиската планина «така што местото станало непроодно за оние кои сакале да поминат од Тракија во Македонија или од Македонија во Тракија. Освен тоа испратил воени заповедници и им наредил да соберат доволно војска која ќе ги брани македонските градови» &lt;ref&gt;ВИИНЈ, VI, 180.&lt;/ref&gt; (πέμψας γαρ πρώτον μεν τον περί την Χριστούπολιν μακρόν έκτισε τείχος από θαλάσσης μέχρι της άπαξ μη βουλομένωτου παρακειμένου όρους άκρωνυχίας•ως άβατον είναι το χωρίον κα έλουσι διαβαίνειν, τοις τ' απότω βασιλεΐ τοις τ' εκ Μακεδονίας ες Θράκην έ Θράκης ες Μακεδονίαν... Μακεδονία πόλεων) &lt;ref&gt;Gregorae I, 246; ГИБИ, XI, 143. &lt;/ref&gt;. 

Од исказот јасно се гледа дека не станува збор за византиската тема Македонија, бидејќи таа била на територијата на Тракија. Крстопол е посочен како граница помеѓу Тракија и Македонија, иако се наоѓа на македонска територија. 

По ова акција на Андроник II Каталонците се нашле во опасност од глад. Исто така стравувале «да не се обединат Илирите, Трибалите, Акарнанците и Тесалијците кои биле соседни племиња на Ромеите што живееле во Македонија» &lt;ref&gt;Gregorae 1,247; ГИБИ, XI, 143. &lt;/ref&gt; и така ги обиколат и убијат бидејќи нема каде да бегаат и да се спасат. По извесно време Каталонците ја напуштиле Македонија и преминале во Тесалија и Средна Грција, каде што во 1311 година формирале своја држава со седиште во Атина &lt;ref&gt;Острогорски Г. Историја Византије. Београд, 1983 (фототипно издание), 463. &lt;/ref&gt;. 

За тоа дека Н. Григора не зборува за византиската тема Македонија туку за историската територија на Македонија сведочат и податоците што ги дава за областа што ја управувал византискиот намесник Сиргијан, истакнувајќи дека «само што наполнил 25 години, царот го испратил за заповедник и управник на една област во Македонија и тоа онаа што ги има Илирите &lt;ref&gt;Се однесува на населението што живеело во денешна Албанија, бидејќи Н. Григора секогаш за жителите на Балканот употребува архаични термини (Трибали за Србите, Мизи за Бугарите и сл.), Спореди: П. Коледаров,. Името Македония..., 77. &lt;/ref&gt; за најблиски соседи» (Πέμπτον δ' άρτι και εικοστόν της ηλικίας έτος αμείβων πέμπεται προς του βασιλέως στρατηγός και διοικητής μιας των περί Μακεδονίαν επαρχιών , ή τους Ιλλυριούς μάλιστα όμοροϋντας έλαχε) &lt;ref&gt;Gregorae I,297. &lt;/ref&gt;. Според С. Чирковиќ и Б. Ферјанчиќ седиштето на Сиргијан било во Костур &lt;ref&gt;ВИИНЈ, VI, 192 бел. 71. &lt;/ref&gt;, а тој е далеку од византиската тема Македонија. 

Кон овие податоци треба да ги придодадеме и оние што зборуваат за граѓанскат војна во Византија водена помеѓу Андроник II (Стариот) и внук му Андроник III (Младиот). Посебно оние што се однесуваат за крајот на војната 1327 година. Н. Григора вели дека: «Стариот цар испратил тајни писма до кралот на Србија во врска со воената помош, а исто така и на синот Димитар, деспот, кој тогаш бил намесник во Солун и околината. Барал од него (Димитар) заедно со двајца свои роднини, протовестијарот Андроник и Михаил Асен, кои во тоа време се наоѓале како намесници во Белграт (Берат) и останатата Македонија (Βελλεγράδων και της άλλης Μακεδονίας), и со македонските војски на прво место да ги обезбедат градовите на Македонија (τάς Μακεδονικάς πόλεις) и да ги отстранат сите оние што се сомнителни» &lt;ref&gt;Gregorae I, 394-395; ГИБИ, ХI, 152. &lt;/ref&gt;. Овде Григора по грешка го ставил Белград (Берт) во Македонија, можеби поради подолгата припадност кон римската провинција Македонија или кон охридската архиепископија, бидејќи се’ уште бил населен со Словени &lt;ref&gt;Коледаров П. Името Македония..., 77 бел. 154. &lt;/ref&gt;. 

Дека овие податоци не се однесуваат на темата Македонија сведочи и расказот на Н. Григора за неговото патување на српскиот двор 1326 &lt;ref&gt;За датирањето на писмото спореди: Соrrеѕроndаnсе de Nicéphore Grégoras teхtе édité et traduit par R. Guilland, Paris 1927, 31; ГИБИ, XI, 146 (таму е датирано со 1328); Ј. Белчовски. Вториот брак на кралот Стефан Урош III и извештејот на Никифор Григора за патувањето на византиските дипломати во Скопје во 1326 година, (Писмо на Никифор Григора за Андроник Зарида според изданието на R. Guilland; превод на Јов. Белчовски, Споменици за средовековната и поновата историја на Македонија, II, Скопје 1977, 521-533 (натаму само Споменици, II). &lt;/ref&gt; година, кој е даден во писмото до Андроник Зарида, а исто така е поместен и во неговата «Ромејска историја» . Таму Григора кога зборува за преминот преку реката Струма вели дека «сите знаат оти Струма е непроодна река и за пешаци и за коњаници, бидејќи таа е најголемата река од тие што протекуваат низ Тракија и Македонија» &lt;ref&gt;Gregorae I,375; Соrrеѕроndаnсе de Nicéphore Grégoras 33; ГИБИ, ХI, 147; Споменици, II 534-535. &lt;/ref&gt; потоа зборува за нејзините извори и т.н. и за патот до Струмица. За одбележување е неговата констатација дека «се наоѓавме во туѓи места во непрегледен мрак и притоа меѓу луѓе кои не го знаеа нашиот (грчки б.м.) јазик... некои од нашите разбраа нешто од нивниот јазик» &lt;ref&gt;Соrrеѕроndаnсе..., 39; Споменици, II, 54. &lt;/ref&gt; (πώς γαρ ου; εν τόποις άλλοτρίοις όντων και άωρία τοιαδε και γλώσσή προς τούτοις ούχ χρώμενοι;...ήσαν γαρ οι και των ημετέρων της εκείνων γλώττης ου πάνυ τοι αδαείς ήσαν) &lt;ref&gt;Gregorae I, 378; ГИБИ, ХI, 149. &lt;/ref&gt;. За време на престојот во Струмица го отпразнувале Велигден, за што Н. Григора вели: «целата (црковна) служба, стројното пеење и мелодичноста на светите песни немаат никакво значење за тукашните жители, бидејќи се служат со варварски јазик и карактерот им е воопшто сличен повеќе за земјоделци» &lt;ref&gt;Idem. I, 379; Соrrеѕроndаnсе, 41; ГИБИ, ХI, 150. &lt;/ref&gt;. 

Овие податоци не може да се однесуваат на темата Македонија, идејќи тамошните жители го знаеле грчкиот јазик, а и богослужбата во византиските теми се вршела на официјалниот грчки јазик. Тоа значи дека под Македонија овде Н. Григора ја подразбира класичната историска Македонија. 

Во рамките на таа Македонија Н. Григора ги става и градовите Сер, Мелник и Просек. Тоа особено се проучува од неговиот расказ за крајот на граѓанската војна во Византија 1328 година. Тука Григора истакнува дека Андроник Младиот се пробил до Серги победил деспот Димитри и Михаил Асен и «тргнал понатаму и ги поминал во тек на малку денови сите гратчиња во Македонија (....) лесно и без отпор ги потчинил» &lt;ref&gt;ГИБИ, ХI, 154. &lt;/ref&gt; (...την Μακεδονίαν πολίχνια...) &lt;ref&gt;Gregorae I, 413. &lt;/ref&gt;. Приврзаниците на стариот император кои «порано ги испратил да управуваат во областите и градовите на Македонија» биле со жените и децата заробени. Михаил Асен за да се спаси влегол во Просек, кој подоцна го предал на српскиот крал (ό δε Άσάν Μιχαήλ σπεύσας εισήλεν ες το του Προσιάκου πολίχνιον... παρά του Κράλη Σερβίας φρουράν) &lt;ref&gt;Idem. I, 413. &lt;/ref&gt;. 

Исто така Н. Григора е прецизен во употребата на името Македонија, кога зборува за српско-византиската војна 1333–1334 година, посебно за пребегнувањето на Сиргијан кај Душан. Сиргијан едно време исчезнал од Цариград и по една година испратил писмо до Андроник III од Евбеја, во кое го молел за милост и «парче земја на кое би можел да се насели со жената и децата, негде во Македонија на крајните граници на ромејското подрачје» (Μετά δ' ένιαυτόν έστειλεν εξ Εωβοίας γράμματα τω βασιλεΐ, δεόμενος δοθήναί οι συμπάθειαν και χώρόν τίνα προς οϊκησιν άμα γυναικί τε και τέκνοις που τάς εσχατιάς των κατά Μακεδονίαν 'Ρωμαϊκών ορίων) &lt;ref&gt;Исто. 489.&lt;/ref&gt;. Бидејќи неговата молба не била прифатена Сиргијан ја напуштил Евбеја и отишол кај кралот на Србија. Тој му станал се: пријател и сомисленик, добредојден советник, најупатен во внатрешните работи. Притоа Сиргијан му ветил дека «ќе ја потчини ромејската област во Македонија на Трибалите, ако кралот му помогне на него да завладее со Ромеите...» &lt;ref&gt;Idem. 490; ВИИНЈ, VI, 216-217. &lt;/ref&gt;. 

Навистина со помошта на Сиргијан кралот Душан успеал да освои повеќе македонски градови. Соочен со тоа Андроник III презел контра мерки. Влегол во преговори со Сфранцес Палеолог, кој бил испратен да го убие Сиргијан, но овој план бил вешто прикриван. Самиот Сфранцес «имал намера да тргне во Македонија... бидејќи се средил опјавал брзо во Македонија, не водејќи војска бидејќи сите му биле сомнителни...» &lt;ref&gt;Gregorae I, 499. &lt;/ref&gt;. Во својата намера Сфранцес успеал. Преправајќи се дека и тој се одметнал од византиската централна власт се доближил до Сиргијан и успеал да го ликвидира во близина на Солун. Потоа бил склучен мир помеѓу Византија и Србија. 

Мирните односи помеѓу Византија и Србија биле нарушени по 1341 година, кога по смртта на Андроник III во Византија започнала нова граѓанска војна помеѓу Ј. Кантакузин и неговите конкуренти од регентството. Во тој период упрвник во Солун бил Теодор Синадин, кој што одржувал врски со Ј. Кантакузин и «често пристигнувале писма од Синадин, тогашен управник на Солун, кои го поттикнувале императорот (Ј. Кантакузин) веднаш да навлезе во Македонија и сосема лесно да го завладее Солун...» (Έπει δ'έκ Συναδηνοϋ, δς τηνικαϋτα θεσσαλονίκης έπετρόπευε, γράμματα έφοίτα, διεγείροντα την ταχίστην αυτόν διαβάντα ες Μακεδονίαν εγκρατή θεσσαλονίκης εκ του 'ράστου γενέσθαι) &lt;ref&gt;Gregorae II, 626; ГИБИ, XI, 169.&lt;/ref&gt;. Кантакузин навистина го опседнал Солун 1342 година, но не успеал да го освои, по што бил принуден да замине на дворот на српскиот крал Душан и да бара од него помош. Таму ја поминал зимата 1342/43, а веќе во есента 1343 година тие се разделиле и Душан продолжил да ги освојува македонските градови. Посебно е значајно освојувањето на Бер 1345 година и на Сер истата година &lt;ref&gt;Диниħ М. За хронологију Душанових освајања византиских градова. Зборник радова византолошког института. IV. Београд, 1966. 9-10. &lt;/ref&gt;. 

Во врска со тие настани Н. Григора е сосема прецизен во својата Историја, истакнувајќи дека «во Македонија со другите градови потчинети на владетелот на Трибалите, и самата Верија му станала бргу потчинета... . А на Солун не му се допаѓало на било кој да се потчини, ниту на Кантакузин, ниту на владетелот на Трибалите. Внатрешен бунт веќе долго време владеел во тој град, на тој начин партијата на т.н. Зилоти господарела над другите». (έν δε Μακεδονία, των άλλων ύπηκουσϋν τω Τριβαλλών ήγεμόνι, Βέρροια... θεσσαλονίκη δ ουκ ήρεσκεν ούδενι προσρυήναι, μήτε τω Καντακουξηνω, μήτε μην τω των Τριβαλλών ήγεμόνι. Στάσις γαρ εκ πολλού κατεΐχεν αυτήν, και Ζηλωτών ούτωσί πως ώνομασμένων άθροισμα των άλλων έπρώτευε) &lt;ref&gt;Gregorae II, 795; ГИБИ, ХI 1,188; ВИИНЈ, VI, 273. &lt;/ref&gt;. 

Од сето досега кажано може да заклучиме дека во «Ромејската историја» Никифор Григора зборува за историско-географската територија на Македонија, чии што жители на неколку места ги нарекува «Македонци», а градовите и селата македонски. Тоа значи дека не станува збор за византиската тема Македонија. Овие податоци многу јасно ја разграничуваат Историска Македонија од темата Македонија. Во времето на Н. Григора тематското уредување е целосно пропаднато и на историската сцена стапуваат катепаникиите. Дури и самиот израз «тема» веќе многу ретко се среќава во историските извори. Токму затоа податоците што ги дава Н. Григора во своето дело се однесуваат за Македонија и Македонците и истите имаат драгоцена историска вредност за проучувањето и афирмацијата на македонскиот народ. 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>djq0vi0s9bxr88y58795js3m87abbk9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Европа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1791</id>
    <revision>
      <id>7437</id>
      <parentid>4410</parentid>
      <timestamp>2008-05-21T18:01:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.141.121.108</ip>
      </contributor>
      <origin>7437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1117" sha1="ajrji3c7igd608s258ih4egwl81qsns" xml:space="preserve">Европа преставува полуостровски континент бидејќи територијално е поврзана со Азија(вратата на народите.)Зафајќа површина од 10 000 км2 и население од 900 милиони луѓе.Во Европа е застапена индоевропската група на јазици.Во неа има големи држави како:Германија,Франција,Русија и др,но има мали како што се Малта,Луксембург и др.Европа на шесто место по површина,а на второ место според број на население.Европа исто така е стопански најразвиен континентво кои се развиени скоро сите индустриски гранки како што се:метална,машинска,автомобилска и др.Излегува на:Средоземно Море,Атлански Океан и Северно Леден Океан</text>
      <sha1>ajrji3c7igd608s258ih4egwl81qsns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ај да бегаме, мори Васе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1792</id>
    <revision>
      <id>4425</id>
      <parentid>4412</parentid>
      <timestamp>2006-04-26T11:58:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="987" sha1="eudjnwkvqg3u3g2g9mo0bco4qan87w7" xml:space="preserve">: АЈ ДА БЕГАМЕ, МОРИ ВАСЕ

: Ај да бегаме, мори Васе,
: Ај да бегаме,
: Ај да бегаме в града Солуна.

: Там ќе најдеме, мори Васе,
: Там ќе најдеме,
: Там ќе најдеме, мома Спасија,

: Мома Спасија, болна легнала.
: Ми повикала, мори Васе,
: Ми повикала,

: Ми повикала, до три доктора.
: Први и вели, мори Васе,
: Први и вели,

: Први и вели-не се лекува,
: Втори и вели-од мерак лежи.
: Трети и вели, мори Васе,

: Трети и вели,
: Трети и вели-јас ќе ја лекувам,
: Јас ќе ја лекувам и ќе ја земам

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>eudjnwkvqg3u3g2g9mo0bco4qan87w7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ај засвирете ми чалгии</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1793</id>
    <revision>
      <id>4424</id>
      <parentid>4413</parentid>
      <timestamp>2006-04-26T11:57:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4424</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="852" sha1="ivn31ygh3gmsebpp8vrj3n3biuursrh" xml:space="preserve">:Ај засвирете ми нешто чалгии,
:Една песна мераклиска,
:Да се сетам на младоста,
:Да се врати в срце радоста.

:Свирете ми чалгии,
:Свирете ми си од срце,
:празник ми е на душава,
:Денес плчам за младоста.

:Ај засвирете ми чалгии,
:Една песна како животот,
:очи, солзи да наполнат,
:душа моја да олеснат.

:Свирете ми чалгии,
:Свирете ми си од срце,
:Празник ми е на душава,
:Денес плачам за младоста.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ivn31ygh3gmsebpp8vrj3n3biuursrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде дали знаеш паметиш Милице</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1794</id>
    <revision>
      <id>4423</id>
      <parentid>4414</parentid>
      <timestamp>2006-04-26T11:57:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1784" sha1="27jw1z9x1inq5jxyu4dau0xcjtnq8b9" xml:space="preserve">: Ајде дали знаеш паметиш Милице
: Кога си бевме малечки де-еј
: Кога си бевме малечки Милице
: Ај кога се двајцата љубевме
: Ај кога се двајцата љубевме Милице
: Во чичовото градинче де-еј

: Во чичовото градинче Милице
: Ај кај шарените цвеќиња
: Ај кај шарените цвеќиња Милице
: Трендафил цвеќе цутеше де-еј
: Трендафил цвеќе цутеше Милице
: Ај на градите ти паѓаше

: Ај на градите ти паѓаше Милице
: Ти на скутот ми спиеше де-еј
: Ти на скутот ми спиеше Милице
: Ај тогаш ти лице целував
: Ај тигаш ти лице целував Милице
: Лице ти беше спокнато де-еј

: Лице ти беше спотнато Милице
: Ај на срце оган то гореше
: Ај на срце оган ти гореше Милице
: Ти мене жално ме гледаше де-еј
: Ти мене жално ме гледаше Милице
: Ај од очи солзи ронеше.

: Лице ти беше спотнато Милице
: Ај на срце оган то гореше
: Ај на срце оган ти гореше Милице
: Ти мене жално ме гледаше де-еј
: Ти мене жално ме гледаше Милице
: Ај од очи солзи ронеше.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>27jw1z9x1inq5jxyu4dau0xcjtnq8b9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде Милке да бегаме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1795</id>
    <revision>
      <id>4422</id>
      <parentid>4415</parentid>
      <timestamp>2006-04-26T11:57:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="713" sha1="3vclozhhhdsy1ohqqdrgdfbmdq85fpn" xml:space="preserve">: Ајде Милке да бегаме,
: Наше село Малешево
: Милкано, мори моме убаво

: Наше село Малешево
: Од три страни сонце грее,
: Од три страни сонце грее
: Од четврта-месечина

: Милкано, мори моме убаво
: Наше село Малешево
: Три пати се жетва жнее

: Три пати се жетва жнее
: Два пати се грозје бере
: Милкано, мори моме убаво.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3vclozhhhdsy1ohqqdrgdfbmdq85fpn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде мори Стојно ле, мој соколе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1796</id>
    <revision>
      <id>4421</id>
      <parentid>4416</parentid>
      <timestamp>2006-04-26T11:57:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="756" sha1="m78jnzlyj5qw5w03cvd56pblxpsh70e" xml:space="preserve">:Ајде мори Стојно ле, мој соколе
:Ти виното мори не го пиеш,
:Ај мори виновина ти мерисаш,

:Не лудо жими мој братено,
:Ајде мори сношти урва воѓеало,
:Помина покрај мојта врата

:Ајде мор ми се фати
:Ми се фати мојто либе
:Ми се истури мор виното

:Ајде мор затова 
:Лудо ле море, мор затова,
:Виновина море ти мерисаш.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>m78jnzlyj5qw5w03cvd56pblxpsh70e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде поминувам заминувам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1797</id>
    <revision>
      <id>4420</id>
      <parentid>4417</parentid>
      <timestamp>2006-04-26T11:56:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="758" sha1="li085kv22ix6cto3msm205tl4ewy09l" xml:space="preserve">:Ајде поминувам заминувам,
:На бел камен починувам.

:Ајде сал питувам, пропитувам,
:Дека седи калеш Родна. 

:Ајде калеш Родна,
:Калеш родна вапцарката.

:Ајде да ми вапца мори,
:Да ми вапца два бајраци.

:Ајде еден зелен, еден зелен,
:Еден зелен, другјо црвен.

:Ајде зелиниот мори за на свадба,
:Црвенијот за на бојот. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>li085kv22ix6cto3msm205tl4ewy09l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде, ред се редат, мале</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1798</id>
    <revision>
      <id>4418</id>
      <timestamp>2006-04-26T11:55:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1092" sha1="see8sv7er9nvke6ml5p6o08i43vovx8" xml:space="preserve">:Ајде, ред се редат, мале,
:Ајде, ред се редат,
:Кочански сејмени, мила мале,
:Кочански сејмени.

:Ајде, ќе ми одат, мале,
:Ајде, ќе ми одат,
:Покрај Крива Река, мила мале,
:Покрај Крива Река.

:Ајде, ќе го барат, мале,
:Ајде, ќе го барат, 
:Иљо арамија, мила мале,
:Иљо арамија.

:Ајде, не ми било иљо,
:Ајде, не ми било,
:Покрај Крива Река, мила мале,
:Покрај Крива Река.

:Ајде, тук  ми било Иљо,
:Ајде, тук ми било,
:Во Солуна града, мила мале,
:Во ладна меана.

:Ајде, го служела, мале,
:Ајде, го служела,
:Мома Македонка, мила мале,
:Мома Македонка.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>see8sv7er9nvke6ml5p6o08i43vovx8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде слушај, слушај, Калеш бре Анѓо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1799</id>
    <revision>
      <id>4419</id>
      <timestamp>2006-04-26T11:56:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1007" sha1="on8od3a4phftczq3nb8c4ie6p6tpm6f" xml:space="preserve">: Ајде слушај, слушај, калеш бре Анѓо,
: што тамбурата свири.
: Тамбурата свири, калеш бре Анѓо,
: анама да бидиш.

: Анама да бидиш, калеш бре Анѓо,
: на чардак да седиш.
: На чардак да седиш, калеш бре Анѓо,
: жолтици да броиш.

: Жолтици да броиш, калеш бре Анѓо,
: бисери да нижиш.
: Бисери да нижиш, калеш бре Анѓо,
: на грло да редиш.

: Ајде, слушај, слушај клето бре Турче,
: анама не бивам.
: Анама не бивам, клето бре Турче,
: турски не разбирам.

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/ango.wav Во изведба на [[Виолета Томовска]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>on8od3a4phftczq3nb8c4ie6p6tpm6f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде жалај ме, Малино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1800</id>
    <revision>
      <id>4427</id>
      <timestamp>2006-04-26T12:02:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="738" sha1="e4nwav0r04rp2pmqlg162tn7sh8mxrh" xml:space="preserve">: Ајде жалај ме, Малино моме, 
: плакај ме,
: Оти јас ќе одам, Малино моме, комита.

: Ај низ таја, Малино моме,
: Пирин Планина,
: на кумитските, Малино моме, зборишта.

: Ајде отиди, Малино моме, в градина,
: ајде набери, Малино моме,
: китка трендафил.

: Ајде накити, Малино моме,
: Делчев војвода
: и неговата, Малино моме, верна дружина.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>e4nwav0r04rp2pmqlg162tn7sh8mxrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ако умрам ил загинам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1801</id>
    <revision>
      <id>10784</id>
      <parentid>9350</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:45:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10784</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="692" sha1="55e74opz3iuzi3rl5tdehbre50x6yxx" xml:space="preserve">: Ако умрам ил загинам,
: немој да ме жалите,
: напијте се рујно вино 
: скршете ги чашите.

: Рефрен:
: Еј, верни другари,
: песна запејте, 
: мене спомнете. х2

: Ако умрам ил загинам,
: поп немој да викате
: вие на гроб да ми дојте,
: оро да заиграте.

: Рефрен

: Ако умрам ил загинам,
: ќе останат спомени.
: Што сум лудо, лудовало
: на младите години.

: Рефрен

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>55e74opz3iuzi3rl5tdehbre50x6yxx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антице жална душице</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1802</id>
    <revision>
      <id>6836</id>
      <parentid>4430</parentid>
      <timestamp>2007-01-06T00:16:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>68.68.138.221</ip>
      </contributor>
      <origin>6836</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1400" sha1="1omkti9zf4srxodgvcf8koryxg8nf1e" xml:space="preserve">: Антице жална душице,
: Ај што пусти к'смет си немала
: И на твојата убавина,
: И на твојата личотија.

: Не жале Анте, не плачи,
: Не рони солзи крвави,
: Не жали Анте,не плачи,
: Не расипуј си го лицето.

: Сестра ти мала се омажи,
: А ти поголема-несвршена.
: Ти момче стројник ми испрати,
: Тебе ми те прве посакаја.

: На душа ми те зедоја,
: Мајка ти али татко ти.
: Не жали Анте,не плачи
: Не рони солзи крвави,

: Не жалли Анте, не плачи,
: Не расипуј си го лицето.
: На стројникот што му рекоја,
: Антица ни е потсвршена,

: Антица ни е потсвршена,
: За Димитрија Робета.
: Ако ја сакаш малата,
: Малата кира-Василикија.

: Не жали Анте,не плачи,
: Не рони солзи крвави,
: Не жали Анте,не плачи,
: Не расипуј си го лицето.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1omkti9zf4srxodgvcf8koryxg8nf1e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бело лице љубам јас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1803</id>
    <revision>
      <id>10693</id>
      <parentid>10689</parentid>
      <timestamp>2018-12-03T21:42:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.53.55.165</ip>
      </contributor>
      <origin>10693</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1128" sha1="byu29jpdna76aipv3nvby621r0vivn7" xml:space="preserve">:Бело лице љубам јас,
:Бело лице љубам јас.
:И да љубам и да гледам, 
:Фајде нема, душо моја.

:Шеќерна, шеќерна,
:Ти калеша неверна.

:Гајтан веѓи љубам јас,
:Гајтан веѓи љубам јас.
:И да љубам и да гледам,
:Фајде нема, душо моја.

:Шеќерна, шеќерна,
:Ти калеша неверна.

:Црни очи љубам јас,
:Црни очи љубам јас.
:И да љубам и да гледам,
:Фајде нема, душо моја.

:Шеќерна, шеќерна,
:Ти калеша неверна.

:Медено лице љубам јас,
:Медено лице љубам јас.
:И да љубам и да гледам,
:Фајде нема, душо моја.

:Шеќерна, шеќерна,
:Ти калеша неверна.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Групата Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>byu29jpdna76aipv3nvby621r0vivn7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Билјана платно белеше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1804</id>
    <revision>
      <id>10786</id>
      <parentid>10425</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:46:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10786</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="849" sha1="0kjkjf0hdbb0e1o04i8ol5yc6qfda09" xml:space="preserve">: Билјана платно белеше
: на охридските извори.
: Ми поминаа винари, 
: винари белограѓни. 


: &quot;Винари белограѓани,
: кротко терајте карванот,
: да не ми платно згазите,
: платното ми е даровно,
: платното ми е даровно,
: за свекор и за свекрва.&quot;


: &quot;Ако ти платно згазиме,
: со вино ќе го платиме,
: со вино ќе го платиме, 
: и бела лута ракија.&quot; 


: &quot;Винари белограѓани,
: не ви го сакам виното,
: тук' ви го сакам лудото, 
: што напред тера карванот.&quot;

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>0kjkjf0hdbb0e1o04i8ol5yc6qfda09</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болен лежи млад Стојан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1805</id>
    <revision>
      <id>4433</id>
      <timestamp>2006-04-26T12:07:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1208" sha1="d26l6ar844cwyuzjjthkv1923l479sn" xml:space="preserve">: Болен лежи млад Стојан,
: Болен лежи и ќе умре.
: Над главата му, младата невеста,
: С' машко дете на раце,
: Солзи рони, солзите н капат,
: По Стојановото лице.

: Стојан се подразбуди 
: И тивко н говори:
: &quot;Ој Невено, ти млада невесто,
: Што ми лади лицево?
: Дали ситна роса подросува
: Или силни дождови?&quot;

: А Невена му вели:
: &quot;Стојане бре стопане,
: Нити ситна роса подросува,
: Нити силни дождови-
: Мојве солзи по лице ти капат,
: Од селански неправди.

: Синоќа крај чешмата,
: Селани се збраја,
: Збор збореја, кога ти ќе умреш,
: Дете да ми задават,
: Мене млада, далеку однесат,
: За пари ме продадат.&quot;

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>d26l6ar844cwyuzjjthkv1923l479sn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бог да го убие мамо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1806</id>
    <revision>
      <id>10789</id>
      <parentid>10627</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10789</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1348" sha1="3ijqb3euh2g9uqnhpw2j1sacyr3do0z" xml:space="preserve">: Бог да го убие мамо, бог да го убие,
: Комшичето мамо, терзичето, леле,
: Комшичето, мамо, терзичето.
 
: Тесно ми го скрои мамо, тесно ми го скрои,
: Елечето мамо, џамаданчето, леле,
: Елечето мамо, џамаданчето.
 
: Оф, аман, оф, љубов,
: Оф, тенка половина, за комшичето, леле,
: Оф, тенка половина за комшичето. 
 
: Тесно ми го скрои мамо, поарно ми стои,
: Елечето мамо, џамаданчето, леле,
: Елечето мамо, џамаданчето.

: Оф аман, оф, љубов,
: Оф, тенка половина, за комшичето, леле,
: Оф, тенка половина, за комшичето.
 
: Дај ме мори мила мамо, дај ме мила мамо,
: За комшичето мамо, за терзичето, леле,
: За комшичето мамо, за терзичето.
 
: Оф, аман, оф, љубов,
: Оф, тенка половина, за комшичето, леле,
: Оф, тенка половина, за комшичето.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3ijqb3euh2g9uqnhpw2j1sacyr3do0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Брала мома капини</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1807</id>
    <revision>
      <id>4435</id>
      <timestamp>2006-04-26T12:09:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="903" sha1="g85cgh7aaxiewd5o5bdhq8v8cjqlhvk" xml:space="preserve">: Брала мома капини,
: Во попови Градини,
: Брала мома капини,
: Во попови градини,
: Оф аман, аман, аман.

: Оздол иде падарот,
: И на моме говори,
: Постој моме,почекај,
: Да ти кажам два збора,
: Оф аман, аман, аман.

: Не и кажа два збора,
: Тук ја фана за рака,
: Не и кажа два збора,
: Тук ја фана за рака,
: Оф аман, аман, аман.

: А бре чичко падаре,
: Јас сум попова внука,
: Ак' си попова внука,
: А што бараш ти тука,
: Оф аман, аман, аман.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>g85cgh7aaxiewd5o5bdhq8v8cjqlhvk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Виена лоза виена</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1808</id>
    <revision>
      <id>4436</id>
      <timestamp>2006-04-26T12:10:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4436</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="603" sha1="1qpaoa49evjm4s7o4nwf17t4g3sphgq" xml:space="preserve">:Виена лоза виена,
:Не ми е лоза виена,

:Тук ми е мома армасана,
:Армасана невенчана.

:Недела свадба ќе правиме,
:Сватови ќе пречекуваме

:Сватови ќе пречекуваме
:од това село Претино

:Од това село Претино
:За младо момче убаво.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1qpaoa49evjm4s7o4nwf17t4g3sphgq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вино пијам, ем ракија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1809</id>
    <revision>
      <id>4437</id>
      <timestamp>2006-04-26T12:11:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="586" sha1="s51oi32gvrfxs3brtqvzbdvaf4gry0h" xml:space="preserve">: Вино пијам, ем ракија
: Коња јавам, аџамија.

: Коњ ме шета горе-доле,
: Горе-доле низ тоа поле.

: Ме однесе в ладна меана,
: Во меана до три моми.

: Прва точи, другата носи,
: А третата мене ме гледа.

: Па ја качив на коњчето,
: Ја однесов право дома.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>s51oi32gvrfxs3brtqvzbdvaf4gry0h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Врана коња јавам јас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1810</id>
    <revision>
      <id>9655</id>
      <parentid>9637</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T13:38:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nastoshka</username>
        <id>1761</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted 4 edits by [[Special:Contributions/62.162.124.161|62.162.124.161]] ([[User talk:62.162.124.161|talk]]) identified as [[m:w:WP:VAND|vandalism]] to last revision by Filip M. ([[m:w:WP:TW|TW]])</comment>
      <origin>9655</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="702" sha1="4zdfq5ogqmhzgorzv1ejx8wbngpjil4" xml:space="preserve">: Врана коња јавам јас,
: Одам по невестата,
: Одам по невестата,
: Дал' ќе ми ја дадат.
 
: На сред село тапан чука,
: Оро се вие,
: Оро се вие,
: Мома водеше.

: Татко и ја дава,
: Село не ја дава,
: Село не ја дава,
: Оти е убава.

: Ќе умрам мајко, загинам,
: Без неа дома не одам,
: В село слуга ќе бидам,
: Само неа да гледам.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>4zdfq5ogqmhzgorzv1ejx8wbngpjil4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Градел Илија манастир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1811</id>
    <revision>
      <id>4439</id>
      <timestamp>2006-04-26T12:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4439</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="932" sha1="dsxagoj5h87xagjzqvt9a5biga2g5oh" xml:space="preserve">: Градел Илија манастир,
: Градел Илија манастир, оф аман, аман,
: На врв на Пирин Планина.

: Оздола иде Илина,
: Оздола иде Илина, оф аман, аман,
: И на Илија говори:

: &quot;Земи ме батко Илија,
: Земи ме батко Илија, оф аман, аман,
: Во твојта темна ќелија.&quot;

: &quot;Не можам сестро Илино,
: Што ти се руси косите, оф аман, аман,
: И ти играат очите.&quot;

: &quot;Косите ќе ги исечам
: Очите ќе си ги скротам 
: Косите ќе ги исечам, оф аман, аман,
: Очите ќе си ги скротам. &quot;

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>dsxagoj5h87xagjzqvt9a5biga2g5oh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Русина и Македонското прашање во втората половина на ХIХ век</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1812</id>
    <revision>
      <id>4442</id>
      <timestamp>2006-04-26T15:51:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92962" sha1="6e82p7mk6bcm86wkz1lqqthztn3wqqr" xml:space="preserve">РУСИЈА И МАКЕДОНСКОТО ПРАШАЊЕ ВО ВТОРАТА 
ПОЛОВИНА НА ХIХ ВЕК&lt;ref&gt;Се ограничивме да преставиме само еден, за нас, суштествен аспект на комплексниот проблем: актуелизирањето на македонското прашање од страна на македонскиот политички субјект пред официјална Русија со барања за нејзино застапување за ослободување на македонскиот народ и државно конституирање на Македонија. &lt;/ref&gt; 

Македонија како средишна провинција се најдувала во многу понеповолна положба од другите европските владенија на Османлиската држава. Сепак, по системските реформи спроведувани од османлиската централна власт до средината на XIX век, и покрај нивната ограниченост, во Македонија настанале позначајни економски и општествени промени. Се формирал новиот граѓански слој, но се’ уште недоволно броен и моќен за да го покрене македонскиот народ на масовна оружена борба за национално ослободување и создавање македонска државност. Во време кога биле во тек такви процеси и промени во периферните земји на Османлиската држава: Србија и Грција кои, со подршка и директно ангажирање на Русија и други големите европски сили, се здобиле со своја државна самостојност односно независност. Во односот спрема македонскиот народ тоа не било така. 

Тешката положба во Македонија биле последица не само на жестокоста на османлиската власт туку и на дејствувањето на грчката Цариградската патријаршија која ја имала црковната власт и со насилното наметнување на хелинизацијата го спречувала процесот на хомогенизација на македонскиот народ. При тие и такви внатрешни и надворешно политички околности, малубројната македонска народна интелигенција за приоритетна задача си поставила подолгорочна цел: да работи на просветување на македонскиот народ и негово подготвување за отфрлање на црковната власт на грчката Цариградска патријаршија и политичката власт на Османлиската держава. 

На внатрешните процеси во Македонија евидентно повлијаеле настаните и радикалните промени од почетокот на векот во граничните земји на османлиските владенија на Балканскиот Полуостров. Тие настани повлијаеле на забрзување ослободи-телните стремежи и пројави на македонскиот народ. Носени со мислата дека со ослободувањето на другите поробени православни народи од власта на Османлиската држава се создавале поповолни услови и за ослободување на Македонија, голем број Македонци се бореле, како доброволци, во Српското востание од 1804 година &lt;ref&gt;Некои од нив биле влијателни личности кои имале и истакнати позиции и дале посебен придонес за ослободителното дело на српскиот народ. Прд се Петар Ичко, креаторот на мирот со владата на Османлиската држава, во историската наука познат как «Ичков мир». За тоа повеќе: Љ. Лапе, Учеството на македонските печалбари во Првото српско востание и неговото ехо во Македонија.-Историја, Скопје, 1980/ХVI, 2, 65-78. &lt;/ref&gt; и во Грчкото востание од 1821 година&lt;ref&gt;Повеќемина од Македонците доброволци во Грчкото востание се истакнале со својата борбена способност и завзеле високи командни должности во востаничките единици. Со својата храброст и пожртвуваност посебно се истакнал Марко Бочвар , прославен воен командант. За тоа повеќе: Д. Зографски, Ѓ. Абаџиев, М. Керамитчиев, Егејска Македонија во нашата историја, Скопје, 1951, 88-89: В. Траиков, Българите участници в борбите за освобождение на Гърция, София, 1971, p. 32-42. &lt;/ref&gt;. 

Кога во Грција започнало оруженото ослободително востание и во Македонија биле во тек забрзани подготовки за оружено востание. Во почетокот на 1822 година било изведено, краткотрајното Негушко востание во приморскиот дел од Македонија. Востанието во Македонија не наишло на одглас кај европската дипломатија. Во актуелната констелација ниту една од големите сили не покажала, а и не можело да се очекува да покаже посебна заинтересираност за ослободителната борба на македонскиот народ и со тоа македонското прашање да се постави како отворено прашање во меѓународните односи. Што не било случај со Романците, Србите и Грците. Македонија се најдувала во своевидна тотална политичка и севкупна изолација од Европа. По разрешувањето на грчкото прашање со создавање самостојна независна грчка држава, западноевропските големи сили биле единствени во определбата доследно да следат политика на зачувување територијалната целост на Османлиската држава на Балкан. 

Русија била и останувала единствената од големите сили која, од сопствени посебни стратегиски интереси во регионот, следела политика за истиснување на Османлиската држава од Балканот и ја подржувала ослободителната борба на балканските православни народи. И македонскиот народ верувал во ослободителната мисија на Русија. Македонски интелектуалци и револуционери, школувани во Русија &lt;ref&gt;Idem. P. 32-42. &lt;/ref&gt;, во 50-те години на XIX век воспоставиле врски со руски високопоставени политички личности. Повеќемина се ставиле на услуга на Русија во времето на подготовките за влегување во војна против Османлиската држава &lt;ref&gt;Војната против Османлиската држава набргу прераснала во војна на Русија против коалицијата од големите западноевропски држави, позната како Кримска војна од 1853 до 1856 година. &lt;/ref&gt; кога таа ја засили пропагандата за покренување на балканските народи на оружена ослободителна борба. Основано може да се смета дека тогаш македонското прашање било поставено пред руските политички фактори. Познато е дека Македонецот Константин Петкович од Башино село, Велешко, кој во Русија завршил факултетски студии, бил во врска со високопоставени личности од руското Министерство за надворешните работи. Во пролетта 1853 година допатувал во специјална мисија во Османлиската држава, со крајна дестинација Македонија. Престојувал на Св. Гора и други места во Македонија &lt;ref&gt;Миноски М. Влијанието на политичките процеси и промени на Балканот врз формирањето на македонската нација до Разловечкото востание (1876), Македонија, прашања од историја и култура. Скопје, МАНУ, 1999,197. &lt;/ref&gt;. Непосредно пред започнувањето на Кримската војна, бил повикан во Русија и ангажиран во воената дипломатска канцеларија во Кишињев &lt;ref&gt;Поплазаров Р. Ослободителните вооружени борби на македонскиот народ во периодот 1850-1878, Скопје, 1977, 89. &lt;/ref&gt;. 

Со очекување дека војната против Османлиската држава ќе донесе ослободување и на Македонија, во редовите на руската армија, како доброволци, се бореле и поголем број Македонци меѓу кои и извесните Леонид Вулгарис (по потекло од Пијанечко) и Иван Б. Шумков (од Крушево) &lt;ref&gt;Миноски М. Влијанието на политичките процеси.., 200. &lt;/ref&gt;. 

Востанието во приморскиот дел од Македонија во пролетта 1854 година, предводено од Димитар Каратасе&lt;ref&gt;Од с. Добра, Берско, еден од водачите на Негушкото востание од 1822 година. &lt;/ref&gt;, во времето на војната, силно ги загрижило Франција и Велика Британија, водечки сили на антируската коалиција. Истите директно се ангажирале, со бродови од нивните воени флоти во Егејското Море, за негово задушување. Со тоа не било затворено македонското прашање. Израз на ослободителните стремежи на македонскиот народ биле бројните тајни заговорнички кружоци формирани во годините потоа, безмалку во сите делови на Македонија, како и повремените акции за придобивање Русија за македонското ослободително дело. Во Македонија била негувана мислата и надежта дека Русија, во погоден момент, ќе се застаи за ослободувањето на Македонија. 

Во 1860 година Димитар Каратасе одново го покренал македонското прашање пред руската дипломатија. При тоа настапил со подготен план за ослободително востание во Македонија, со центар во Солун, со подршка од Русија. Планот го претставил на тамошниот руски вицеконзул кој, од своја страна, за тоа извести во Москва &lt;ref&gt;Соnѕtantinos Рароulidis, Quelques éléments nouveaux concernant les plans insurectionnels de Tsami Caratasso sur la délivrance des peuples balkaniques en 1860. – (In:) Greek-serbian cooperation 1830-1908. Collection of from the second greek-serbian symposium 1980, Вelgrade, 1982, 107-110. &lt;/ref&gt;. Русија, разбирливо, не покажала интерес. Непосредно по тешкиот пораз во Кримската војна не била во состојба да војува на Балканот. А со Парискиот договор од 1856 година била обврзана да го почитува територијалниот интегритет на Османлиската држава &lt;ref&gt;Христов-Јован Донев А. Македонија во меѓународните договори 1875-1919. Скопје, 1994, 23. &lt;/ref&gt;. 

По периодот на консолидирање, кон крајот на 60-те години, Русија ја изменила својата позиција спрема регионот. Балканот добил приоритетно место во руската надворешна политика. При неможност да завладее со Цариград и морските премини (поради жестото спротивставување на западноевропските големи сили, во прв ред Велика Британија) за Русија словенските земји под власта на Османлиската држава: Бугарија (со својата местоположба во непосредна близина на Цариград и морските премини) и Македонија на Егејското Море, биле единствената можност да ја елиминира затвореноста на Црното Море и да си обезбеди непосреден излез на Средоземното море. 

Со новата руска стратегија за балканска политика, формулирана од канцеларот Горчаков, е стана извесна во 1869 година, се предвидувало застапување за глобално разрешување на прашањата на балканските православни народи, вклучувајќи го и македонското прашање. При што се предвидувало негово разрешување со создавање самостојно македонско кнежевство &lt;ref&gt;Миноски М. Ставот на Русија спрема македонското прашање на Цариградската конференција 1876 година. – Зб. Македонско руски врски, Скопје, 1996, 97-98. &lt;/ref&gt; во рамките на проектираната руска интересна свера. 

Меѓутоа, набргу се случило ново свртување на руската политика на Балканот, посебно спрема Македонија и македонското прашање. Извесно, под непосредно влијание на радикалните промени во Централна Европа &lt;ref&gt;Со обединувањето на Германија. &lt;/ref&gt; и новата позиција на Хабзбургшката монархија. Во Русија била прифатена реалноста дека, во новите околности, на Двојната монархија не и преостанувало друго освен своите погледи и амбиции да ги насочи спрема југот на Балканот, како единствен «слободен» простор за дејствување за засилување на нејзиното влијание и натамошно територијално ширење. Нејзините компративни предности (&lt;ref&gt;Како балканска држава со мноштво словенски народи под нејзино владение и извесноста да ја има подршката на Германија за таа и таква политика.&lt;/ref&gt; морала да ги респектира. Имајќи го во предвид сето тоа руската дипломатија сметала не само на засилено соперништво туку и, долгорочно гледано, на партнертсво на Хабзбургшката монархија во односите со другите западноевропски големи сили, во прв ред на Велика Британија како нејзина главна опонентска сила &lt;ref&gt;На целиот простор од источниот Медитеран до далечниот Исток. &lt;/ref&gt;, за реализацијата на руската балканска политика. Согласно тоа гледање на состојбите во односите со останатите големи сили била ревидирана руската стратегија на Балканот. Руските интереси биле ограничени на неговиот источен дел, на просторот Бугарија, словенска земја на брегот на Црното Море и заднина на стратегиски посебно значајните за Русија морски премини на патот кон Средоземното Море. Простор кадешто не допирале австро-унгарските интереси. Затоа за приоритетен интерес било поставено создавање нова голема (за балкански прилики) словенска држава на тој простор под непосредно руско влијание, за сметка на Македонија. Со тоа Русија сметала да си обезбеди директен излез на Бело Море, односно, на Средоземно Море, со заобиколување на морските премини. На тоа биле подредени сите натамошни руски акции. Првиот голем исчекор во реализацијата таа и таква проекција бил направен со разрешувањето на црковното прашање на словенските народи на Балканот под власта на Османлиската држава во интерес на Бугарите. Со директно ангажирање и притисоци руската дипломатија на Османлиската држава и наметнала создавање Бугарска егзархија која, како единствена словенска православна црква во нејзините балкански владенија, била основана во 1870 година &lt;ref&gt;Според тоа, нејзината јуриздикција можела да се прошири на црковните општини и во Македонија и јужниот дел од Србија. Со тоа, на посреден начин, била промовирана руската програма за создавање голема бугарска држава на Балканот, подоцна конкретизирана во Сан-Стефанската проекција. &lt;/ref&gt;. 

Со тоа и’ бил зададен решавачиот удар на борбата на македонските црковни општини за создавање самостојна македонска православна црква со возобновување на автокефалната Охридска архиепископија &lt;ref&gt;Против канонски укината во 1867 година. &lt;/ref&gt;. Руската дипломатија го спречила решавањето на македонското црковно прашање, определувајќи се за Бугарите. Следувале реакции. Тоа и такво решение во Македонија предизвикало силно незадоволство и отпор против Бугарската егзархија. По што «антиегзархизмот лесно и масовно се трансформирал во антибугаризам» &lt;ref&gt;Ристовски Б. Димитар Поп-Георгиев Беровски во народното раздвижување пред и во времето на Разловечкото востание. Зб. Димитар Поп-Георгиев и неговото време, Скопје-Берово, 1991, 96. &lt;/ref&gt;, Поради тоа со таква жестина пишувал познатиот Бугарин Славејков за тие и состојбите во Македонија &lt;ref&gt;«Македония», Цариград, 1871 / V, 3, 2. &lt;/ref&gt;, што само придонесло за засилувањето на активностите и акциите за разрешуање на македонското црковно прашање и за натамошно актуелизирање на македонското политичко прашање &lt;ref&gt;Според пишувањето на акад. д-р Блаже Ристовски со тоа тој «го отвори «Македонското прашање» на европската сцена». (Б. Ристовски, Димитар Поп-Георгиев.., 96). &lt;/ref&gt;. 

Во 1873 година Тајниот Македонски Комитет во Солун покренал акција за организирање на македонските црковни општини за поставување решавањето на македонско црковно прашање со создавање самостојна македонска православна црква. Барање што било подржано од либералниот османлиски државник Митхат паша кој во тоа време бил солунскиот валија. Тој добро го познавал вистинските состојби во балканските провинции на Империјата и ја признавал посебноста на македонскиот народ &lt;ref&gt;Димевски С. Општествената и економска положба на македонскиот народ и развојот на македонската национална мисла пред и во времето на Кресненското востание. 36. Правилата-Уставот на Македонскиот востанички комитет во Кресненското востание, Скопје, 1980, 32; Ристовски Б. Димитар Поп-Георгиев.., 103-104. &lt;/ref&gt;. Митхат паша сметал дека решавањето на македонското црковно прашање, односно создавањето на самостојна македонска православна црква, во потполност одговарало на реалните интереси и потреба на Османлиската држава за нејзината внатрешната стабилност. Не сметајќи со можноста за промена на рускиот позиција по однос на црковното прашање на Комитетот не му преостанувало друго освен да се сврти кон западните големи држави, со очекување не само подршка туку и моќна заштита од од тие сили. 

Во почетокот на 1874 година членови на Комитетот се обратиле за подршка и застапување прво на англискиот конзул во Солун Блант, а потоа и на австро-унгарскиот конзул фон Кнапич. Меѓутоа и англиската и австро-унгарската дипломатија биле против поставувањето и решавањето на македонското црковно прашање на што, со право, се гледало како на етапа за решавање на македонското политичко прашање. Следувало обраќање до американскиот дипломатски претставник во Цариград со барање за покровителство од американската протестантска и заштита од САД &lt;ref&gt;Миноски М. Унијатството и протестантството во Вардарскиот регион, со посебен осврт на Дојранско-Гевгелискиот крај, до Балканските војни. 36. Дојрански ракувања, Гевгелија, 1987, 85. &lt;/ref&gt;. Но, и од таа страна барањето не било прифатено &lt;ref&gt;Миноски М. Соединетите Американски Држави и Македонија 1869-1919, Скопје, 1994, 42. &lt;/ref&gt;. Американската дипломатија покажала воздржаност. Не сакала да се замешува во внатрешните работи на Османлиската држава за решавање на едно такво прашање, како што било македонското црковно прашање, во време кога се поставувале основите на една подолгорочна политика за влијание во Империјата &lt;ref&gt;Сепак, воспоставувањето директни контакти, иако во конретниот случај безрезултатни, имаше неспорно влијание за зголемување на интересот на САД за Македонија, со оглед на нејзината местоположба во регионот. Набргу потоа, во средината на 1876 година во Македонија, во Солун, пристигна првиот американски вице-конзул Лазаро. &lt;/ref&gt;. Руската дипломатија, стравувајќи од засилување на католичкото и протестантското влијание во Македонија, се активирала да го спречи и го спречила разрешувањето на македонкото црковно прашање, со целосно ангажирање за бугарската кауза. 

Русија своите интереси во регионот ги врзала исклучиво за Бугарија како нејзино интересно подрачје, чие што ослободување и државно конституирање било проектирано и претстоела операционализација. За тоа се чекало само на поволен развиток на настаните и состојбите во односите со останатите големи сили. 

Македонските национални дејци и револуционери, неупатени во планоите на руската политика на Балканот, и натаму очекувале од словенска Русија дека ќе го помогне ослободувањето и на македонскиот народ. Русија била подготвена за еднострана воена акција за воспоставување на непосредно контролирана своја интересна зона на Балкан. Се чекало само да настапи посакуваниот момент за тоа. Тоа се случило по дефинитивниот, толку посакуван, неуспех на амбасадорската Цариградската конференција. Набргу потоа, пролетта 1877 година, започнала воената кампања на руската балканска армија. Со победоносниот поход, до почетокот на 1878 година, руската армија го окупирала источниот дел од Балканот; територијата на Бугарија и Тракија до непосредно до Цариград на исток, а на запад до етничката граница на Македонија. За време на воените дејства дел од предните руски единици навлегле во граничното подрачје во источниот дел од Македонија, во градот Горна Џумаја, од кадешто набргу се повлекле и била воспоставена демаркационата линија. За волја на вистината треба да се каже и тоа дека на почетокот од војната дошло до извесна позитивна промена на ставот на Русија спрема Македонија и македонското прашање. За Македонија се предвидувало да и се обезбеди автономија &lt;ref&gt;Доверливо писмо на грофот Игнатиев до Горчаков, министер за надворешни работи, 15 февруари 1878 година. (Документи за борбата на македонскиот нардо за самостој-ност.., 1, 233, бе. 891). &lt;/ref&gt;. Дали и колку за тоа имало влијание и учеството на над 400 Македонци &lt;ref&gt;Тоа е едно од многуте прашања за кои што е потребно посебно проучување и елаборација. &lt;/ref&gt; за кои се знае и кои, организирани во доброволечки одреди, се бореа со руската армија во војната верувајќи во нејзината ослободителна мисија, останува неизвесно. 

По приближувањето на руските единици до етничката граница на Македонија македонски доброволци во војната, предводени од војводата Иљо Малешевски, се префрлиле во Македонија каде дејствувала востаничката чета на водачот на Првото македонско востание од 1876 година, Димитар Поп-Георгиев Беровски. Со здружени сили продолжила оружената борба за ослободување од власта на Османлиската држава во агонија. За кусо време, во почетокот на 1878 година, во источниот дел од Македонија, во областа Пијанец, биле елиминирани месните османлиски органи и била воспоставена македонска револуционерна власт. 

Очекуваната помош од руската армија изостанала. Пред крајот од војната одново било направено радикално свртување на руската позиција спрема Македонија и македонското прашање. Русија се откажа од солуцијата создавање автономна македонска државност и се определила за голема бугарска држава &lt;ref&gt;Проектирана во времето на создавањето на Бугарската егзархија. &lt;/ref&gt; од Бугарија и Тракија (чие што создавање од руската привремена окупациска управа било во тек) и со вклучување и на Македонија &lt;ref&gt;Македонија во билатералните и мултилатерални договори на балканските држави 1861-1913. Документи, Редакција и коментар М. Миноски, Скопје, 2000, д.9, с. 80. &lt;/ref&gt;, (попрецизно, најголемиот нејзин дел) &lt;ref&gt;Иземен бил еден мал дел од нејзината југо-западна територија за којшто било оценето дека нема поголемо економско и стратегиско значење. &lt;/ref&gt;. Тоа решение Русија и го наметнала на Османлиската држава со прелиминарен мировен договор &lt;ref&gt;Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност.., I, 233. &lt;/ref&gt;, потпишан во Сан Стефано на 3 март 1878 година. По потпишувањето на прелиминарниот мировен договор руските единици останале на демаркационата линија на бугарската територија &lt;ref&gt;Единиците што во еден момент влегле на македонска територија во Горна Џумаја биле повлечени. &lt;/ref&gt;. 

Настаните потоа експлицитно потврдија дека вклучувањето на Македонија (само на хартија) во така проектираната голема бугарска држава во тогашните околности &lt;ref&gt;Со оглед на евидентното единство на останатите големи сили Русија да воспостави полна доминација во регион од посебно стратегиско важност за сите нив. &lt;/ref&gt; било со подруга, прагматична цел. Македонија да ја употреби како предмет за спогодување со опонентските големи сили (единствени во спротивставувањето на руската експанзија на Балканот) за да се спасува, на дипломатската маса, тоа што дотогаш било извојувано со силата на руското оружје &lt;ref&gt;Бидејќи на руската дипломатија и било повеќе од извесно дека така нареченото источно прашање можело да се решава и реши со учество на сите големи сили, следствено на меѓународна конференција или конгрес на силите. &lt;/ref&gt;. На руската експанзија на Балкан, посебно, на одредбите во прелиминарниот Сан-Стефански мировен договор, следувала жестока реакција од другите големи сили кои се заканиле со војна. Русија, пред опасноста да се најде во војна со коалиција на сите останати големи европски држави, се обидела да се спогоди со германските држави: Австро-Унгарија и Германија, за да извлече од крајно неповолната позиција пред претстојна конференција или конгрес на големите сили. Во почетокот на април биле водени тајни руско – австро-унгарско – германски преговори. Австро-унгарската дипломатија, подржувана од Германија, категорично барала Русија да ја ограничи својата интересна зона на Бугарија &lt;ref&gt;Согласно претходно постигнатите тајни спогодби за разграничување на интерсните свери на Балкан: Рајхштатската од 1876 и Будимпештанската конвенција од 1877 година. &lt;/ref&gt;. При тоа, користејќи ја таа и таква положба на Русија се обидела да издејствува проширување на австро-унгарското влијание и на Македонија. Од Русија се барало да прифати создавање автономно Македонско кнежевство, со кнез австро-унгарскиот генерал Родич, во царинска унија со Австро-Унгарија &lt;ref&gt;Die Grosse Politik der Europaischen Kabinette 1871-1914, 2 Band. Der Berliner Kongress saine Voraussetzungen und Nachwirkungen, Berlin, 1927, 261; М. Миноски, Политиката на Австро-Унгарија спрема Македонија.., 204-205. &lt;/ref&gt;. Тоа за руската страна било неприфатливо. Преговорите биле прекинати. Никаква спогодба не била постигната. 

Во време кога било сосема извесно дефинитивното разрешување на бугарското прашање односно создавањето бугарска држава, а во очекување на започнување со работа договорениот конгрес на претставниците на големите европски сили во Берлин, од македонска страна биле превземени активности за поставување за решавање и на македонското прашање. Намерата била Русија да се заинтересира за тоа со надеж дека како словенска голема сила ќе го подржи барањето. Со војната за ослободување на Бугарија Русија покажала и докажала дека не отстапувала од политиката за директно ангажирање за ослободување и државно конституирање на словенските народи под власта на Османлиската држава. А бидејќи од сите нив неослободен останувал единствено македонскиот народ затоа македонските очекувања биле дека словенска Русија ќе се застапи за разрешувањето и на македонското прашање при одлучувањето за целината на кризата на Балканот. 

Во мај 1878 година Димитар Робев, најавторитетната македонска политичка личност, пратеник во парламентот на Османлиската држава, превзел акција да ја заинтересира руската дипломатија да го покрене решавањето на македонското прашање на претстојниот конгрес на големите сили во Берлин. Неговата намера била Русија на претстојниот меѓународен конгрес да се застапи за разрешување и на македонското прашање со создавање македонска државност. Со такво барање Робев се обрати до рускиот амбасадор во Цариград грофот Игнатиев, творецот на Сан-стефанската конструкција за голема бугарска држава. На средбата на прашањето за рускиот став за идниот статус на Македонија, при битно изменетите околности непосредно пред започнувањето со работа на Конгресот во Берлин, одговорот на рускиот амбасадор (кој во тоа време практично ја определувал руската балканска политика) бил дека Македонија во никој случај немало да биде дадена на било која од соседните држави &lt;ref&gt;Игнатиев: «Македонија не може да припадне ниту на Србите, ниту на Бугарите, а ниту на Грците». (Историјски институт Србије, Збирка Јована Ристиħа, Ин. бр. 12/581/ 14 маја 1878). &lt;/ref&gt;. Но, не и дека нема да остане под власта на Османлиската држава. Но, на поставеното барање Русија да се застапи за македонска државност, Игнатиев едноставно не одговорил. 

На Конгресот на високите претставници на големите европски сили во Берлин, од 13 јуни до 13 јули 1878 година, македонското прашање добило третман на посебно прашање, чие што решавање се наметнало како акутно. Интересот на големите западноевропски сили, со оглед на постојната констелација, налагала зачувување опстанокот на Османлиската држава на Балканот во секој случај и по секоја цена. Тоа можело да се постигне единствено со задржување на Македонија под нејзина власт. Меѓутоа, исто така било извесно дела нерешено прашањето на Македонија, една од размирените провинции, претставувало потенцијално жариште што можело да се го доведе во прашање проектираниот нов поредок на Балкан. Поради тие причини била прифатена солуција што одговарала на нивните интереси и на интересите Османлиската држава, а воедно можела да претставува основа за етапно решавање на тоа прашање. Така во Берлинскиот договор бил вграден посебен член за Македонија. Со членот 23 &lt;ref&gt;Noradounghian С. Recueil d´ Actes Internationaux..., IV, 183. &lt;/ref&gt;, на Македонија и бил признат посебен статус во рамките на Османлиската држава &lt;ref&gt;Миноски М. Македонското прашање во меѓународните односи. Зб. Македонија и односите со Грција, Скопје, 1993, 60. &lt;/ref&gt;. Владата во Цариград била задолжена и истата се обврза, со прифаќањето на Берлинскиот договор, новото уредување на Македонија да се регулира со посебен Статут &lt;ref&gt;Noradounghian С. Е. Recueil d´ Actes Internationaux de l´Empire Ottoman, IV, (1878-1902), Leipzig-neuchatel, 1903, 183. &lt;/ref&gt;. 

Меѓутоа, европските големи сили не предвиделе и во Договорот не биле вградени одредби за мегународна контрола и санкции за неспроведување на предметното решение. Во таа смисла не бил донесен ниту друг посебен акт. Користејќи го тоа Владата на Османлиската држава не се сметала за обврзана да ги спроведе превземените обврски. Тоа довело до радикално влошување на ситуацијата во Македонија 

По Берлинскиот конгрес, кога сите други православни народи на Балканот добиле со слобода и призната државност, а повеќето од нив: Романија, Србија и Црна Гора, се здобиле со државна независност, единствено македонскиот народ остана во иста положба под власта на Османлиската држава. Силното незадоволство кулминирало со ново македонско востание, познато и како Кресненско, што започнало непосредно по Конгресот, во почетокот на октомври 1878 година, во источниот дел од Македонија. Таму за тоа постоеле најповолни услови. На тој простор се одвивале континуирано, со поголем или помал интензитет, востанички акции уште од пролетта 1876 година (40&lt;ref&gt;&lt;/ref&gt;. Населението било подготвено за организирана оружена борба за ослободување и во постојните крајно неповолни внатрешни услови и надворешнополитички околности &lt;ref&gt;Вооружената чета од востаничкото јадро на Разловечкото востание, предводена од Димитар Поп-Георгиев, за сето тоа време успеала да се одржи и да го започне новото македонско Кресненско востание. &lt;/ref&gt;. За тоа не без влијание било чувството за исвесна сигурност од присуството на руските единици на територијата на Бугарија. &lt;ref&gt;По загубата на голем дел од своите владенија на Балканот Османлиската држава ја зголемила концентрацијата на своите воени и останатите безбедносни сили во Македонија. А големите европски сили демонстрирале потполно единство за прашањето на Македонија, односно истата да се задржи под власта на Османлиската држава. &lt;/ref&gt;

По успешниот развиток на востанието, есента 1878 година, во источниот дел од Македонија била создадена слободна територија со организирана македонска востаничка власт, со сите основни елементи на самостојна македонска државност &lt;ref&gt;Миноски М. Борбата на месните македонски водачи за зачувување на самостојноста во раководењето со Кресненското востание. – Гласник на ИНИ, 1974/ХVIII, 2, 59-79; 36. Кресненското востание во Македонија 1878-1879, Скопје, 1982. &lt;/ref&gt;. Македонското востаничкото раководство сметало и очекувало помош во оружје од руските единици стационирани на демаркационата линија на македонската граница &lt;ref&gt;Воено востаничкото раководство верувало дека сепак Русија нема да откаже да даде ефективна поддржка на ослободителната борба на македонскиот народ и во новите околности по Берлинскиот конгрес. Со такво очекување востанието беше кренато во источниот дел од Македонија. &lt;/ref&gt; за пренесување на востанието и во внатрешноста на Македонија. Меѓутоа, таква помош не била добиена &lt;ref&gt;Но, не само тоа. Рускиот фактор ги подржал акциите на бугарските, така наречени добротворни, комитети за оневозможување на самостојниот од на македонското востание и со тоа непосредно придонесол за неговиот неуспех. &lt;/ref&gt;. 

Со востанието одново било актуелизирано отвореното македонско прашање. Македонскато востаничко раководство, откато изостанало толку очекуваната руската подршка, превзело акција да го сврти вниманието на дипломатиите на другите големи сили за македонското прашање. Во писменото обраќање до британскиот генерален конзул во Солун, од 24 ноември 1878 година, апелирало «просветена Европа» да ја свати и прифати праведната ослободителна борба на македонскиот народ и да го помогне ослободувањето на Македонија. А продолжувањето на ропството под азијатската тиранија водело кон нејзино целосно уништување &lt;ref&gt;Во писмото, помеѓу останатото, се потенцираше: «Нашата македонска крв со која што сме решени, по неволја, да ја крвавиме оваа од пред две илјади години немилостиво осудена и презрена Македонија, дали ќе дојде крај при сегашните европски господаречки народи повеќе да не и се одмаздува на големата некогашна слава!!! Азијатските народи, по нивни стари преданија, може би го сакаат бришењето во светот на името Македонија! А просветена Европа дали има причини за тоа...»? (Сб. Освобождение Болгарии от турецкого ига. Документи в трех томах, III, Москва, 1967, 235; Љ. Лапе, Разловечкото востание.., 80). &lt;/ref&gt;. Британската дипломатија не покажала интерес, останувајќи доследна на својот став спрема Македонија и македонското прашање. Нејзините интереси во регионот налагале зачувување на со новиот поредок на Балканот воспоставен со Берлинскиот договор. 

Во Македонија по неуспехот на туку што задушеното востание од 1878/1879 година во источниот дел, револуционерната ослободителна активност била покрената во западниот дел на земјата на просторот; од Прилеп и Битола до Горица (Корча), Костур и Катерина, како и помеѓу Бер и Воден. Насекаде, во тие краеви, дејствувале вооружени чети. Но, немало услови за организирање масовно ослободително востание. Во такви околности основната цел дејствувањето со превземаните оружени акции била да се покаже и потврдува непомирување со ропската положба. Македонското прашање да се држи отворено пред дипломатиите на големите сили, во очекување на промена на негаторскиот однос. 

Во 1880 година, од 21 мај до 2 јуни, на планината Грамос, Островско, приморскиот дел од Македонија, се одржало Национално собрание на Македонија со учество на 32 претставници од сите краеви на земјата. Собранието било свикано за ја разгледа политичката положба на земјата по Берлинскиот Конгрес и покажаната незаинтересираност на големите сили (вклучувајќи ја тука и словенска Русија) да ја присилат Османлиската држава да ја спроведе обврзувачката одредба од чл. 23 на Берлинскиот договор за давање посебен, автономен статус на Македонија. А како непосредна цел било поставено да се утврдат мерките и акциите за постигнување така поставената «националната цел» &lt;ref&gt;Saatsarciv, Wien, Politisch archiv (Sat A, PA), K. 135, Ber. 117, 19. III. 1880; Arhiva Ministerul Afacerior Straine –Bucuresti, F. Constantinopo. Consulat Salonic (A MAS-B, CS. 31 VII 12 VIII, 1880, p. 28-33; Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност..., I, 266. &lt;/ref&gt;. Собранието констатирало дека и по последните големи промени на Балканот, кога сите останати христијански народи се здобиле со национална слобода и државност; «Романија, Србија и Црна Гора, по силата на Берлинскиот догвор од 1878 година, се здобиле потполна независност, а Бугарија, Источна Румелија и Крит, добиле граѓански права.., единствено Македонија, која уште во древно време имала своја цивилизација.., била лишена од секаква помош» &lt;ref&gt;На истото место. &lt;/ref&gt; По што Националното собрание «еднодушно решило» од владата на Османлиската држава и големите сили да бара «праведните барања на македонскиот народ да се исполнат со брзо применување на чл. 23 од Берлинскиот договор» &lt;ref&gt;Idem, 267. &lt;/ref&gt; за Македонија. Националното собрание избрало привремена Влада на Македонија &lt;ref&gt;Претседател Васил Симон (Чомо), секретар Никола Трајков. &lt;/ref&gt; «Единство» &lt;ref&gt;А МАЅ-В, СЅ, 28-33; Документи за борбата на македонскиот народ за независност.., I, 265-267. &lt;/ref&gt;, како извршно оперативно тело што ќе ги превземе потребните акции за реализирање на «националната цел»: создавање македонска државност. За постигнувањето на тоа било решено најнапред да се бара, по легален пат, право на автономија признато од големите сили и санкционирано со меѓународниот Берлински договор од 1878 година. Во случај владата на Османлиската држава да откажела да ја исполни превземената обврска, а големите сили не ќе превземеле мерки да ја присилат на тоа, «привремената Влада на Македонија» си зела за задача да го повика македонскиот народ на оружје, под паролата: «Македонија за Македонците, за воспоставување на древна Македонија» &lt;ref&gt;На истото место, 267. &lt;/ref&gt;. 

Во март 1881 година привремената Влада на Македонија објавила Манифест &lt;ref&gt;Центральный государственный Архив Октябрьской революции и социалистического строительства СССР (ЦГАОР), Москва, Ф. Гр. Игнатьева, Н 730, оп. 1, ед. хр. 79, според Документи за борбата на македонски народ за самостојност…, 1, 268. &lt;/ref&gt; испратен (со Протоколарното решение на Македонското национално собрание) до дипломатските претставници на големите сили. Во Манифестот се барало признавање правото и на македонскиот народ, како историски народ со богато и славно минато кој оставил траен белег во цивилизацијата на човештвото, да ја возобнови својата државност. Привремената влада апелирала и до прогресивното јавно мислење, до сите «слободољубиви луѓе, со благородни срца», да му притекнат на помош на македонскиот народ во неговата борба за слобода. Со Манифестот привремената Влада на Македонија повикувала, пред опасноста татковината да биде распарчена од агресивните «околни народи», «гробари на големата и славна татковина» &lt;ref&gt;Грчката влада во средината на февруари 1878 година, преку инфилтрираната пропаганда организира формирање седумчлена «Привремена влада на Македонија», на планината Олимп. Во нејзино име беше издадена прокламација, предадена на дипломатските претставници на големите сили, со која што се бараше присоединување на Македонија кон грчката држава. (Хр. Андоновски, Привремената влада на Македонија мај-јуни 1880. 36. Македонија во Источната криза 1875-1881), Скопје, 1978, 369. Веднаш потоа, на 3 март, со Сан-Стефанскиот прелиминарен мировен договор, беше предвидена поделба на Македонија со присоединување кон проектираната голема бугарска држава поголемиот нејзин дел. &lt;/ref&gt;, сите народни сили да се обединат под знамето на «единствена и обединета Македонија.., како единствен национален симбол» (54&lt;ref&gt;На истото место. &lt;/ref&gt;. Бидејќи, само со единство можело да се смета да се извојува сопствената слобода, «тоа скапо наследство на народите». И со тоа да се обезбеди спасот на татковината. Владата предупредувала на опасноста од делба на Македонија и ново ропство што трајно ќе го спречело возобновувањето на македонската држава (55&lt;ref&gt;Буквално речено: «регенерацијата на Македонија». &lt;/ref&gt;. 

Големите европски сили, и покај силната нивна поларизиранот, биле против создавањето нова држава на територијата од посебна стратегиска важност за сите нив, каква што во тоа време била Македонија. Затоа нивната главна грижа била и останувала да не допуштат било која од големите европски држави да воспостави свое предоминантно влијание. Во тој однос посебно се експонирале двете, «непосредно заинтересирани» големи сили Австро-Унгарија и Русија &lt;ref&gt;Миноски М. Македонското прашање .., 61. &lt;/ref&gt;. Во 1881 година тие, заедно со Германија со тајниот трицарски договор од 18 јуни, се обврзале да гарантираат заштита за Македонија од евентуална агресија од Бугарија &lt;ref&gt;Die Grosse Politik der Europaischen Kabinette 1871-1914, 3 Band. 1922, 178-179. &lt;/ref&gt;. А исто така и од Србија. Српскиот крал Милан за време на неговата посета на Виена во август 1882 година, бил предупреден за посебниот интерес на Австро-Унгарија Србија да се откаже од секаков план по однос на Македонија &lt;ref&gt;Министерот за надворешни работи грофот Калноки, по разговорите со српскиот крал, забележал: «Од причини дека и кралот Милан и бугарскиот кнез ги насочиле своите идни планови кон Македонија, оваа покраина за нас е посебно важна точка каде што би морале, во прв ред, да се погрижиме да отстраниме се’ што би можело да го наруши она што постои». ( Политиката на Австро-Унгарија.., 249). &lt;/ref&gt;. 

Пред крајот на 80-те години била обновени активностите за актуелизирање на македонското прашање на европската дипломатската сцена. Видни македонски личности се превзеле акции за придобивање на дипломатиите на големите сили. Кон крајот на јули истата 1887 година Наум Евро и Коста Групче упатиле апел до дипломатските претставници на големите европски држави во Цариград да ја признаат посебноста на македонскиот народ и да се застапат кај владата на Османлиската држава за разрешување на македонското прашање со давање посебен статус на Македонија во рамките на самата држава. Од европските сили барале заштита за Македонија која, «поради важноста на својата географска и стратегиска положба», станала објект на претензии агресивните соседни балкански држави. При тоа укажувале дека претендентите не барале сретства за остварување на своите претензии. Како и дека за Македонија подготвувале «застрашувачка катастрофа», што едновремено претставувала директна закана не само за мирот на Балкан туку и за европскиот мир. Барале интервенција на силите «за да се искоренат таквите илузии на речените (балкански) државички». Предупредувајќи при тоа дека «никој нема право да претендира на Македонија. Таа им останува на Македонците» &lt;ref&gt;Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност.., I, 277-278. &lt;/ref&gt;. 

Во средината на јули 1888 година еден друг познат македонски национален деец, на прославата на 900-та годишнина од покрстувањето на рускиот народ во Киев, настапил со барање руските политички фактори и руската општественост да се ангажираат за решавање на македонското прашање. Во поздравната реч апелирал, во името на словенската солидарност словенска Русија да ја ослободи поробена Македонија. Изјавувајќи при тоа дека «македонскиот словенски народ» својата «најголема надеж» за избавување ја гледа во велика Русија. Дека верува и очекува Русија, која «ги спаси Грција и Србија, ги избави Романија и словенска Бугарија, еден ден ќе го спаси и македонскиот роб, подарувајќи му слобода» &lt;ref&gt;Радев Мажовски И. Въспоминания. София, 1922, 26-27. &lt;/ref&gt;. 

Меѓутоа, официјална Русија и тогаш, како и пред тоа. останала доследела на политика на неменување постојната состојба на Балканост и за одржување на територијалното статускво, следствено за останување на Македонија под власта на Османлиската држава. 

Во 1894 година, македонското национално гласило «Лоза» повикуваше на единство на сите Македонци и дејствување во два правци: систематска борба против режимот на Османлиската држава и исто така систематска дејност со која што ќе се покаже «пред целиот надворешен свет» тешката положба во Македонија и «одново ќе го постави македонското прашање на зелената маса». И дека само тогаш и само така било можно да се натераат големите сили да извршат притисок на Османлиската држава да ги спроведе реформите пропишани со чл. 23 од Берлинскиот договор &lt;ref&gt;«Лоза», I/V, 1894, 26-38. &lt;/ref&gt;. 

Европската дипломатија стравувала за можен непредвидлив развој на настаните на Балканот по се’ посилно манифестиран стремеж на македонскиот народ за слобода и своја државност. Во мај 1895 година германскиот вршител на работите во Цариград, грофот Хенкел фон Донерсмарк, во својот доверлив извештај, го известувал државниот канцелар во Берлин дека «сремежите на Македонците за политичка автономија добија заканувачка форма» за владата на Османлиската држава. Како и дека Македонците своето барање го засновуваа на чл. 23 од Берлинскиот договор. Евидентно со цел пред меѓународниот фактор да се потенцира легитимитетот на барањата. Истиот известувал за растечко незадоволство и за реална опасност незадоволството да ескалира и да дојде до «крвави и фатални нереди» &lt;ref&gt;Die Grosse Politik der Europaischen Kabinette 1871-1914, 12/ I Band, Berlin. 1923, 121-122. &lt;/ref&gt;. Потврда за тоа било и пишувањето на македонскиот весник «Револуција», орган на македонските социјалдемократи, револуционери, на крајот од јуни 1895 година, за неминовноста од оружена сенародна борба за ослободување, за независна Македонска република. Како и дека «ослободувањето на Македонија е дело на самите Македонци». А најостро се осудувале сите оние Македонци кои очекувале ослободување на Македонија од големите европски држави, односно, од «разни цареви, па биле тие руски, австриски или други» &lt;ref&gt;В-к «Революция, 28. VI. 1895, 1-2. &lt;/ref&gt;. Други македонски интелектуалци, ценејќи ги реалните можности при постојната меѓународна положба, и натаму сметале дека Македонија може да се ослободи и да се здобие со своја државност со војната на големите сили. Затоа било потребно да се дејствува не само пред официелните фактори на тие држави туку и на придобивање на демократското јавно мислење. 

Во таа насока во 1896 година дејствувал во Париз македонскиот публицист Пол Аргиријадес. Пишувал дека опстанокот на Османлиската држава на Балканот бил несигурен и дека «треба, во догледно време, Македонија да добие своја независност, како што ја добија Грција, Романија, Србија и Бугарија». И дека независна македонска држава ќе ги има сите услови за брз развиток и изградување во современа просперитена држава. Аргиријадес бил категоричен дека на Македонија, «по нејзиното ослободување од турското ропство, Македонците.., ќе и дадат институции сообразно со политичкиот и социјалниот прогрес на времето» &lt;ref&gt;Pol Argiriјades, La Macedoine. –Almanach de la Question Sociale, Paris, 1896, 240-244. &lt;/ref&gt;. Македонско прашање се позабележливо добивало гласност во европските центри. Во почетокот на 1897 година влијателниот лондонски весник «Тајмс» пишувал за гледањето на Вилијам Гладстон за положбата на Македонија и македонското прашање. Тој ги осуди стремежите на малите балкански држави «за присвојување туѓи територии» и се застапувал за «Македонија на Македонците, како што е Бугарија на Бугарите и Србија на Србите» &lt;ref&gt;The Times, London, 6th. 1897, 12. &lt;/ref&gt;. Но, не довело до промена на ставот на големите сили од кои зависело разрешувањето на македонското прашање. 

Експлицитна потврда за тоа дале настаните во Македонија од крајот на истата и почетокот на 1898 година, познати како Виничка афера &lt;ref&gt;Апостолов А. Виничката афера, прво масовно разоткривање на ТМРО.-Историја, Скопје, 1977/ХШ, 2, 105-114; М. Миноски – Ѓ. Стојчевски, Австриски документи за Виничката афера 1897/1898 година.-Гласник на Институтот за национална историја Скопје, 1981/XXV, 2-3, 329-355. &lt;/ref&gt;, кога била разоткрина мрежата на тајната Македонска Револуционерна Организација односно постоењето масовно тајно национално-ослободително движење. Откривањето постоење на едно такво движење во Македонија било примено со големо изненадување од Русија и другите сили. За сите нив постоењето на организирано револуционерно-ослободително движење во Македонија претставувало директна закана за мирот и постојниот поредок во регионот. Особено загрижени биле двете големи сили, непосредно заинтересирани за Балканот, Русија и Австро-Унгарија кои во 1897 година склучиле посебен договор за зачувување на постојното статус-кво &lt;ref&gt;Dr Alfred Pribam, Die Politischen Geheimvertrage Osterreich-Ungars 1879-1914. Nach den akten des Wiener Staatarcivs.., Ersten Band, Wien und Leipzig, 1920, 79-80. &lt;/ref&gt; на Полуостровот &lt;ref&gt;3а регионот непосредно или посредно биле заинтересирани и другите големи европски сили, сметајќи ја во тој ред и и Германија. Во 1898 година бил објавен германски план на Брезниц фон Судаков за Балканот со која што се предвидувало негова поделба на источен, до р. Места, руска интересна зона и западен австро-унгарска инстересна зона. При што за Македонија се предвидувало влезе во интересната зона на Хабзбургшката монархија, со статус на автономна управна единица, односно, «како Босна и Херцеговина по Берлинскиот договор». (М. Миноски, Политиката на Австро-Унгарија.., 212). Но, гледано подолгорочно. &lt;/ref&gt;. Нивните дипломатски претставници во Македонија постапувајќи по инструкциите од своите влади ја подржувале владата на Османлиската држава за брзо воспоставување редот во Македонија, а тероризирано македонско население очекувало нивна заштита. 

Во времето на најжестоките прогони и масовни насилства од полициските и единиците на војската македонското население заштита барало од рускиот конзул во Скопје. Конзулот Лисевич не покажал ниту елементарна хуманост а уште помалку волја да интервенира за заштита. При тоа не се работело само за спроведување на руската официелна политика туку и за негов личен непријателски однос спрема македонското национално револуционерно движење и македонското ослободително дело. Тоа се потврдува во еден извештај на австро-унгарскиот конзул кој во Виена известувал за незадоволство на македонското население поради «многу студениот однос на рускиот (и српскиот) конзул во Скопје во време на жестоките прогони» &lt;ref&gt;Haus Hof und Staatsarchiv (HHStA), Wien, PA XXXVIII, Konsulate 1848-1918, Uskub, 22 XII 1897, N-o 228. &lt;/ref&gt;. Подоцна, против својата волја, само затоа што дипломатските претставници на другите големи сили покажале нагласена хуманитарна ангажираност, рускиот конзул неколкупати интервенирал кај скопскиот валија по поплаките од семејствата на затворените Македонци измачувани во тамошнит затвор &lt;ref&gt;ДА ДСИП ФНРЈ, ф. Преписка, ф-кла V, 1898, Краљевско посланство Србије, Цариград, 17 јуна 1898, Стојан Новаковиħ д-р Владану Борħевиħу; Скопје, 28. фебруара 1898, Куртовиħ М. д-р Владану Борĥевиħу. &lt;/ref&gt;. Новиот конзул во Скопје Машков, кој на таа должност дошол од Белград &lt;ref&gt;Миноски М. Некои согледувања за осносот на руските дипломатски претставници во Скопје спрема настаните во Македонија од крајот на 1897 и почетокот на 1898 година.-Историја, Скопје, 1986/XXII, 1, 54. &lt;/ref&gt;, имал уште понагласен непријателски однос. Затоа македонските барања за заштита биле испраќани до руската амбасада во Цариград. На добиеното барање од амбасадата за податоци и мислење за жалбите од семејствата на осудените македонски револуционери, конзулот Машков во својот одговор молел амбасадата «да не се застапува за (нивно) помилување». Со образложение дека тоа ќе ги охрабрело «неказнето, повторно да се впуштат во слични авантури, а положбата во Македонија и без тоа била ровита» &lt;ref&gt;На истото место, 54-55. &lt;/ref&gt;. Таквиот отворено непријателски однос на рускиот конзул спрема македонското ослободително дело бил примен со посебно задоволство од српскиот дипломатски претставник во Скопје. Кутовиќ известил во Белград дека Машков со својот став «им правел услуга на сите што сакале да се одложи решавањето на македонското прашање» &lt;ref&gt;ДА ДСИП ФНРЈ, ф. Преписка, 1898. Ф-а V, Српски краљевски конзулат-Скопље, 23 фебруара 1898, М. Куртовиħ д-р Владану Борĥевиħ. &lt;/ref&gt;. А тоа подразбирало пред се на Србија. 

Русија и Австро-Унгарија останувале доследни на политиката за одржвање постојната положба во Македонија. Во март 1898 година, поради се’ поотвореното манифестирање на претензии спрема Македонија, на владата на Кнежеството Бугарија истовремено и’ предале нота со којашто и препорачувале најголема воздржаност од мешање во работите на Македонија и барале да ги растури комитетите формирани за организирање бугарска пропаганда во отоманската провинција &lt;ref&gt;АМ-М. 181/29 III 1898; Михајло Миноски, Ставот на Австро-Унгарија према македонското националноослободително движење во предилинденскиот период (1893 – 1903), Прилози за Илинден II, Крушево, 1979, 543 &lt;/ref&gt;. 

Во почетокот на 1899 година Централниот македонски комитет во Женева, објавил «Апелот за заштита на човечката совест, правдата, мирот и човечноста», за подршка на праведните стремежи на македонскиот народ за ослободување од тиранскиот режим на Османлиската држава, со којшто побудил интересот на дел од европската прогресивна јавност за Македонија и македонското прашање. Централниот македонски комитет во Женева, во својство на легитимен претставник пред европската јавност ги претставил «оправданите желби и политички барања» на македонскиот народ: радикални реформи и конституирање на Македонија како автономна држава, «со Солун како главен град» &lt;ref&gt;На истото место, 375. &lt;/ref&gt;. При тоа била потенцирана надежта дека «Европа ќе го сврти своето внимание кон судбината на Македонија» &lt;ref&gt;Idem, 377. &lt;/ref&gt;. 

Во тоа време во Македонија се’ уште се гаеле надежи словенска Русија да се ангажира за ослободувањето на Македонија. Тоа верување се засновувало на општо извесниот историски факт дека Русија се изборила за ослободувањето на сите останати православни и словенски народи (Грците, Србите, Црногорците, Бугарите) од власта на Османлиската држава и за создавањето на нивните држави. Во 1899 година следувало ново обраќање од Македонија до рускиот император со кое се барало Русија да се ангажира за ослободување на Македонија &lt;ref&gt;Адреса на жители од Скопје до рускиот цар. ЦДИА, София, ф. 176, Оп. 1, ае 1396, 1899. Во документот е внесено бугарското име од тамошниот егзархиски владика кој, евидентно, го пишувал. &lt;/ref&gt;. Меѓутоа, Русија останала доследна на превземената обврска од договорот со Австро-Унгарија од 1897 година за зачувувањето на статус-квото на Балканот &lt;ref&gt;Миноски М. Федеративната идеја во македонската политичка мисла 1887-1919, Скопје, 1985, 25. &lt;/ref&gt;. Русија, како и на другите големи сили, во својата политика спрема Македонија и македонското прашање не се раководела според принципите за право и правичност туку, исклучиво, од потребите за на нејзините стратегиски интереси на Балканот &lt;ref&gt;Раководниот принцип бил и останувал: «Прво интересите на Русија, а потоа на Словените». (Косик В. И. Проблема Македонии и балканские государства в конце IX начале XX вв. (Константинопол, проливы и Македония). – Македонско-руските врски…, 87. &lt;/ref&gt; и во поширокиот регион, во контекстот на глобалните односи со другите големи сили. 

Од сето претходно соопштено произлегуваат две основни констатации: 

1. Македонскиот политички субјект во целиот предметен период во дејствувањето за успехот на ослободително дело се обраќал до официелна Русија за подршка и заштита. Не ретко се барало и руска воена интервенција. 

2. Русија, која своите интереси на Балканот ги врзала за Бугарите и Србите не ја признавала посебноста на македонскиот народ. Била и останувала против создавањето нова словенска држава Македонија. За сето време следела политика на зачувување постојното статус-кво, со тоа и за задржување на Македонија под власта на Османлиската држава. 

&lt;references/&gt;</text>
      <sha1>6e82p7mk6bcm86wkz1lqqthztn3wqqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Русија и Македонското прашање во втората половина на ХIХ век</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1813</id>
    <revision>
      <id>8794</id>
      <parentid>7941</parentid>
      <timestamp>2013-01-22T22:48:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8794</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="93050" sha1="isen5zeeq7f1lx9p43nyx55m5v1j9o6" xml:space="preserve">РУСИЈА И МАКЕДОНСКОТО ПРАШАЊЕ ВО ВТОРАТА 
ПОЛОВИНА НА ХIХ ВЕК&lt;ref&gt;Се ограничивме да преставиме само еден, за нас, суштествен аспект на комплексниот проблем: актуелизирањето на македонското прашање од страна на македонскиот политички субјект пред официјална Русија со барања за нејзино застапување за ослободување на македонскиот народ и државно конституирање на Македонија. &lt;/ref&gt; 

Македонија како средишна провинција се најдувала во многу понеповолна положба од другите европските владенија на Османлиската држава. Сепак, по системските реформи спроведувани од османлиската централна власт до средината на XIX век, и покрај нивната ограниченост, во Македонија настанале позначајни економски и општествени промени. Се формирал новиот граѓански слој, но се’ уште недоволно броен и моќен за да го покрене македонскиот народ на масовна оружена борба за национално ослободување и создавање македонска државност. Во време кога биле во тек такви процеси и промени во периферните земји на Османлиската држава: Србија и Грција кои, со подршка и директно ангажирање на Русија и други големите европски сили, се здобиле со своја државна самостојност односно независност. Во односот спрема македонскиот народ тоа не било така. 

Тешката положба во Македонија биле последица не само на жестокоста на османлиската власт туку и на дејствувањето на грчката Цариградската патријаршија која ја имала црковната власт и со насилното наметнување на хелинизацијата го спречувала процесот на хомогенизација на македонскиот народ. При тие и такви внатрешни и надворешно политички околности, малубројната македонска народна интелигенција за приоритетна задача си поставила подолгорочна цел: да работи на просветување на македонскиот народ и негово подготвување за отфрлање на црковната власт на грчката Цариградска патријаршија и политичката власт на Османлиската держава. 

На внатрешните процеси во Македонија евидентно повлијаеле настаните и радикалните промени од почетокот на векот во граничните земји на османлиските владенија на Балканскиот Полуостров. Тие настани повлијаеле на забрзување ослободи-телните стремежи и пројави на македонскиот народ. Носени со мислата дека со ослободувањето на другите поробени православни народи од власта на Османлиската држава се создавале поповолни услови и за ослободување на Македонија, голем број Македонци се бореле, како доброволци, во Српското востание од 1804 година &lt;ref&gt;Некои од нив биле влијателни личности кои имале и истакнати позиции и дале посебен придонес за ослободителното дело на српскиот народ. Прд се Петар Ичко, креаторот на мирот со владата на Османлиската држава, во историската наука познат как «Ичков мир». За тоа повеќе: Љ. Лапе, Учеството на македонските печалбари во Првото српско востание и неговото ехо во Македонија.-Историја, Скопје, 1980/ХVI, 2, 65-78. &lt;/ref&gt; и во Грчкото востание од 1821 година&lt;ref&gt;Повеќемина од Македонците доброволци во Грчкото востание се истакнале со својата борбена способност и завзеле високи командни должности во востаничките единици. Со својата храброст и пожртвуваност посебно се истакнал Марко Бочвар , прославен воен командант. За тоа повеќе: Д. Зографски, Ѓ. Абаџиев, М. Керамитчиев, Егејска Македонија во нашата историја, Скопје, 1951, 88-89: В. Траиков, Българите участници в борбите за освобождение на Гърция, София, 1971, p. 32-42. &lt;/ref&gt;. 

Кога во Грција започнало оруженото ослободително востание и во Македонија биле во тек забрзани подготовки за оружено востание. Во почетокот на 1822 година било изведено, краткотрајното Негушко востание во приморскиот дел од Македонија. Востанието во Македонија не наишло на одглас кај европската дипломатија. Во актуелната констелација ниту една од големите сили не покажала, а и не можело да се очекува да покаже посебна заинтересираност за ослободителната борба на македонскиот народ и со тоа македонското прашање да се постави како отворено прашање во меѓународните односи. Што не било случај со Романците, Србите и Грците. Македонија се најдувала во своевидна тотална политичка и севкупна изолација од Европа. По разрешувањето на грчкото прашање со создавање самостојна независна грчка држава, западноевропските големи сили биле единствени во определбата доследно да следат политика на зачувување територијалната целост на Османлиската држава на Балкан. 

Русија била и останувала единствената од големите сили која, од сопствени посебни стратегиски интереси во регионот, следела политика за истиснување на Османлиската држава од Балканот и ја подржувала ослободителната борба на балканските православни народи. И македонскиот народ верувал во ослободителната мисија на Русија. Македонски интелектуалци и револуционери, школувани во Русија &lt;ref&gt;Idem. P. 32-42. &lt;/ref&gt;, во 50-те години на XIX век воспоставиле врски со руски високопоставени политички личности. Повеќемина се ставиле на услуга на Русија во времето на подготовките за влегување во војна против Османлиската држава &lt;ref&gt;Војната против Османлиската држава набргу прераснала во војна на Русија против коалицијата од големите западноевропски држави, позната како Кримска војна од 1853 до 1856 година. &lt;/ref&gt; кога таа ја засили пропагандата за покренување на балканските народи на оружена ослободителна борба. Основано може да се смета дека тогаш македонското прашање било поставено пред руските политички фактори. Познато е дека Македонецот Константин Петкович од Башино село, Велешко, кој во Русија завршил факултетски студии, бил во врска со високопоставени личности од руското Министерство за надворешните работи. Во пролетта 1853 година допатувал во специјална мисија во Османлиската држава, со крајна дестинација Македонија. Престојувал на Св. Гора и други места во Македонија &lt;ref&gt;Миноски М. Влијанието на политичките процеси и промени на Балканот врз формирањето на македонската нација до Разловечкото востание (1876), Македонија, прашања од историја и култура. Скопје, МАНУ, 1999,197. &lt;/ref&gt;. Непосредно пред започнувањето на Кримската војна, бил повикан во Русија и ангажиран во воената дипломатска канцеларија во Кишињев &lt;ref&gt;Поплазаров Р. Ослободителните вооружени борби на македонскиот народ во периодот 1850-1878, Скопје, 1977, 89. &lt;/ref&gt;. 

Со очекување дека војната против Османлиската држава ќе донесе ослободување и на Македонија, во редовите на руската армија, како доброволци, се бореле и поголем број Македонци меѓу кои и извесните Леонид Вулгарис (по потекло од Пијанечко) и Иван Б. Шумков (од Крушево) &lt;ref&gt;Миноски М. Влијанието на политичките процеси.., 200. &lt;/ref&gt;. 

Востанието во приморскиот дел од Македонија во пролетта 1854 година, предводено од Димитар Каратасе&lt;ref&gt;Од с. Добра, Берско, еден од водачите на Негушкото востание од 1822 година. &lt;/ref&gt;, во времето на војната, силно ги загрижило Франција и Велика Британија, водечки сили на антируската коалиција. Истите директно се ангажирале, со бродови од нивните воени флоти во Егејското Море, за негово задушување. Со тоа не било затворено македонското прашање. Израз на ослободителните стремежи на македонскиот народ биле бројните тајни заговорнички кружоци формирани во годините потоа, безмалку во сите делови на Македонија, како и повремените акции за придобивање Русија за македонското ослободително дело. Во Македонија била негувана мислата и надежта дека Русија, во погоден момент, ќе се застаи за ослободувањето на Македонија. 

Во 1860 година Димитар Каратасе одново го покренал македонското прашање пред руската дипломатија. При тоа настапил со подготен план за ослободително востание во Македонија, со центар во Солун, со подршка од Русија. Планот го претставил на тамошниот руски вицеконзул кој, од своја страна, за тоа извести во Москва &lt;ref&gt;Соnѕtantinos Рароulidis, Quelques éléments nouveaux concernant les plans insurectionnels de Tsami Caratasso sur la délivrance des peuples balkaniques en 1860. – (In:) Greek-serbian cooperation 1830-1908. Collection of from the second greek-serbian symposium 1980, Вelgrade, 1982, 107-110. &lt;/ref&gt;. Русија, разбирливо, не покажала интерес. Непосредно по тешкиот пораз во Кримската војна не била во состојба да војува на Балканот. А со Парискиот договор од 1856 година била обврзана да го почитува територијалниот интегритет на Османлиската држава &lt;ref&gt;Христов-Јован Донев А. Македонија во меѓународните договори 1875-1919. Скопје, 1994, 23. &lt;/ref&gt;. 

По периодот на консолидирање, кон крајот на 60-те години, Русија ја изменила својата позиција спрема регионот. Балканот добил приоритетно место во руската надворешна политика. При неможност да завладее со Цариград и морските премини (поради жестото спротивставување на западноевропските големи сили, во прв ред Велика Британија) за Русија словенските земји под власта на Османлиската држава: Бугарија (со својата местоположба во непосредна близина на Цариград и морските премини) и Македонија на Егејското Море, биле единствената можност да ја елиминира затвореноста на Црното Море и да си обезбеди непосреден излез на Средоземното море. 

Со новата руска стратегија за балканска политика, формулирана од канцеларот Горчаков, е стана извесна во 1869 година, се предвидувало застапување за глобално разрешување на прашањата на балканските православни народи, вклучувајќи го и македонското прашање. При што се предвидувало негово разрешување со создавање самостојно македонско кнежевство &lt;ref&gt;Миноски М. Ставот на Русија спрема македонското прашање на Цариградската конференција 1876 година. – Зб. Македонско руски врски, Скопје, 1996, 97-98. &lt;/ref&gt; во рамките на проектираната руска интересна свера. 

Меѓутоа, набргу се случило ново свртување на руската политика на Балканот, посебно спрема Македонија и македонското прашање. Извесно, под непосредно влијание на радикалните промени во Централна Европа &lt;ref&gt;Со обединувањето на Германија. &lt;/ref&gt; и новата позиција на Хабзбургшката монархија. Во Русија била прифатена реалноста дека, во новите околности, на Двојната монархија не и преостанувало друго освен своите погледи и амбиции да ги насочи спрема југот на Балканот, како единствен «слободен» простор за дејствување за засилување на нејзиното влијание и натамошно територијално ширење. Нејзините компративни предности (&lt;ref&gt;Како балканска држава со мноштво словенски народи под нејзино владение и извесноста да ја има подршката на Германија за таа и таква политика.&lt;/ref&gt; морала да ги респектира. Имајќи го во предвид сето тоа руската дипломатија сметала не само на засилено соперништво туку и, долгорочно гледано, на партнертсво на Хабзбургшката монархија во односите со другите западноевропски големи сили, во прв ред на Велика Британија како нејзина главна опонентска сила &lt;ref&gt;На целиот простор од источниот Медитеран до далечниот Исток. &lt;/ref&gt;, за реализацијата на руската балканска политика. Согласно тоа гледање на состојбите во односите со останатите големи сили била ревидирана руската стратегија на Балканот. Руските интереси биле ограничени на неговиот источен дел, на просторот Бугарија, словенска земја на брегот на Црното Море и заднина на стратегиски посебно значајните за Русија морски премини на патот кон Средоземното Море. Простор кадешто не допирале австро-унгарските интереси. Затоа за приоритетен интерес било поставено создавање нова голема (за балкански прилики) словенска држава на тој простор под непосредно руско влијание, за сметка на Македонија. Со тоа Русија сметала да си обезбеди директен излез на Бело Море, односно, на Средоземно Море, со заобиколување на морските премини. На тоа биле подредени сите натамошни руски акции. Првиот голем исчекор во реализацијата таа и таква проекција бил направен со разрешувањето на црковното прашање на словенските народи на Балканот под власта на Османлиската држава во интерес на Бугарите. Со директно ангажирање и притисоци руската дипломатија на Османлиската држава и наметнала создавање Бугарска егзархија која, како единствена словенска православна црква во нејзините балкански владенија, била основана во 1870 година &lt;ref&gt;Според тоа, нејзината јуриздикција можела да се прошири на црковните општини и во Македонија и јужниот дел од Србија. Со тоа, на посреден начин, била промовирана руската програма за создавање голема бугарска држава на Балканот, подоцна конкретизирана во Сан-Стефанската проекција. &lt;/ref&gt;. 

Со тоа и’ бил зададен решавачиот удар на борбата на македонските црковни општини за создавање самостојна македонска православна црква со возобновување на автокефалната Охридска архиепископија &lt;ref&gt;Против канонски укината во 1867 година. &lt;/ref&gt;. Руската дипломатија го спречила решавањето на македонското црковно прашање, определувајќи се за Бугарите. Следувале реакции. Тоа и такво решение во Македонија предизвикало силно незадоволство и отпор против Бугарската егзархија. По што «антиегзархизмот лесно и масовно се трансформирал во антибугаризам» &lt;ref&gt;Ристовски Б. Димитар Поп-Георгиев Беровски во народното раздвижување пред и во времето на Разловечкото востание. Зб. Димитар Поп-Георгиев и неговото време, Скопје-Берово, 1991, 96. &lt;/ref&gt;, Поради тоа со таква жестина пишувал познатиот Бугарин Славејков за тие и состојбите во Македонија &lt;ref&gt;«Македония», Цариград, 1871 / V, 3, 2. &lt;/ref&gt;, што само придонесло за засилувањето на активностите и акциите за разрешуање на македонското црковно прашање и за натамошно актуелизирање на македонското политичко прашање &lt;ref&gt;Според пишувањето на акад. д-р Блаже Ристовски со тоа тој «го отвори «Македонското прашање» на европската сцена». (Б. Ристовски, Димитар Поп-Георгиев.., 96). &lt;/ref&gt;. 

Во 1873 година Тајниот Македонски Комитет во Солун покренал акција за организирање на македонските црковни општини за поставување решавањето на македонско црковно прашање со создавање самостојна македонска православна црква. Барање што било подржано од либералниот османлиски државник Митхат паша кој во тоа време бил солунскиот валија. Тој добро го познавал вистинските состојби во балканските провинции на Империјата и ја признавал посебноста на македонскиот народ &lt;ref&gt;Димевски С. Општествената и економска положба на македонскиот народ и развојот на македонската национална мисла пред и во времето на Кресненското востание. 36. Правилата-Уставот на Македонскиот востанички комитет во Кресненското востание, Скопје, 1980, 32; Ристовски Б. Димитар Поп-Георгиев.., 103-104. &lt;/ref&gt;. Митхат паша сметал дека решавањето на македонското црковно прашање, односно создавањето на самостојна македонска православна црква, во потполност одговарало на реалните интереси и потреба на Османлиската држава за нејзината внатрешната стабилност. Не сметајќи со можноста за промена на рускиот позиција по однос на црковното прашање на Комитетот не му преостанувало друго освен да се сврти кон западните големи држави, со очекување не само подршка туку и моќна заштита од од тие сили. 

Во почетокот на 1874 година членови на Комитетот се обратиле за подршка и застапување прво на англискиот конзул во Солун Блант, а потоа и на австро-унгарскиот конзул фон Кнапич. Меѓутоа и англиската и австро-унгарската дипломатија биле против поставувањето и решавањето на македонското црковно прашање на што, со право, се гледало како на етапа за решавање на македонското политичко прашање. Следувало обраќање до американскиот дипломатски претставник во Цариград со барање за покровителство од американската протестантска и заштита од САД &lt;ref&gt;Миноски М. Унијатството и протестантството во Вардарскиот регион, со посебен осврт на Дојранско-Гевгелискиот крај, до Балканските војни. 36. Дојрански ракувања, Гевгелија, 1987, 85. &lt;/ref&gt;. Но, и од таа страна барањето не било прифатено &lt;ref&gt;Миноски М. Соединетите Американски Држави и Македонија 1869-1919, Скопје, 1994, 42. &lt;/ref&gt;. Американската дипломатија покажала воздржаност. Не сакала да се замешува во внатрешните работи на Османлиската држава за решавање на едно такво прашање, како што било македонското црковно прашање, во време кога се поставувале основите на една подолгорочна политика за влијание во Империјата &lt;ref&gt;Сепак, воспоставувањето директни контакти, иако во конретниот случај безрезултатни, имаше неспорно влијание за зголемување на интересот на САД за Македонија, со оглед на нејзината местоположба во регионот. Набргу потоа, во средината на 1876 година во Македонија, во Солун, пристигна првиот американски вице-конзул Лазаро. &lt;/ref&gt;. Руската дипломатија, стравувајќи од засилување на католичкото и протестантското влијание во Македонија, се активирала да го спречи и го спречила разрешувањето на македонкото црковно прашање, со целосно ангажирање за бугарската кауза. 

Русија своите интереси во регионот ги врзала исклучиво за Бугарија како нејзино интересно подрачје, чие што ослободување и државно конституирање било проектирано и претстоела операционализација. За тоа се чекало само на поволен развиток на настаните и состојбите во односите со останатите големи сили. 

Македонските национални дејци и револуционери, неупатени во планоите на руската политика на Балканот, и натаму очекувале од словенска Русија дека ќе го помогне ослободувањето и на македонскиот народ. Русија била подготвена за еднострана воена акција за воспоставување на непосредно контролирана своја интересна зона на Балкан. Се чекало само да настапи посакуваниот момент за тоа. Тоа се случило по дефинитивниот, толку посакуван, неуспех на амбасадорската Цариградската конференција. Набргу потоа, пролетта 1877 година, започнала воената кампања на руската балканска армија. Со победоносниот поход, до почетокот на 1878 година, руската армија го окупирала источниот дел од Балканот; територијата на Бугарија и Тракија до непосредно до Цариград на исток, а на запад до етничката граница на Македонија. За време на воените дејства дел од предните руски единици навлегле во граничното подрачје во источниот дел од Македонија, во градот Горна Џумаја, од кадешто набргу се повлекле и била воспоставена демаркационата линија. За волја на вистината треба да се каже и тоа дека на почетокот од војната дошло до извесна позитивна промена на ставот на Русија спрема Македонија и македонското прашање. За Македонија се предвидувало да и се обезбеди автономија &lt;ref&gt;Доверливо писмо на грофот Игнатиев до Горчаков, министер за надворешни работи, 15 февруари 1878 година. (Документи за борбата на македонскиот нардо за самостој-ност.., 1, 233, бе. 891). &lt;/ref&gt;. Дали и колку за тоа имало влијание и учеството на над 400 Македонци &lt;ref&gt;Тоа е едно од многуте прашања за кои што е потребно посебно проучување и елаборација. &lt;/ref&gt; за кои се знае и кои, организирани во доброволечки одреди, се бореа со руската армија во војната верувајќи во нејзината ослободителна мисија, останува неизвесно. 

По приближувањето на руските единици до етничката граница на Македонија македонски доброволци во војната, предводени од војводата Иљо Малешевски, се префрлиле во Македонија каде дејствувала востаничката чета на водачот на Првото македонско востание од 1876 година, Димитар Поп-Георгиев Беровски. Со здружени сили продолжила оружената борба за ослободување од власта на Османлиската држава во агонија. За кусо време, во почетокот на 1878 година, во источниот дел од Македонија, во областа Пијанец, биле елиминирани месните османлиски органи и била воспоставена македонска револуционерна власт. 

Очекуваната помош од руската армија изостанала. Пред крајот од војната одново било направено радикално свртување на руската позиција спрема Македонија и македонското прашање. Русија се откажа од солуцијата создавање автономна македонска државност и се определила за голема бугарска држава &lt;ref&gt;Проектирана во времето на создавањето на Бугарската егзархија. &lt;/ref&gt; од Бугарија и Тракија (чие што создавање од руската привремена окупациска управа било во тек) и со вклучување и на Македонија &lt;ref&gt;Македонија во билатералните и мултилатерални договори на балканските држави 1861-1913. Документи, Редакција и коментар М. Миноски, Скопје, 2000, д.9, с. 80. &lt;/ref&gt;, (попрецизно, најголемиот нејзин дел) &lt;ref&gt;Иземен бил еден мал дел од нејзината југо-западна територија за којшто било оценето дека нема поголемо економско и стратегиско значење. &lt;/ref&gt;. Тоа решение Русија и го наметнала на Османлиската држава со прелиминарен мировен договор &lt;ref&gt;Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност.., I, 233. &lt;/ref&gt;, потпишан во Сан Стефано на 3 март 1878 година. По потпишувањето на прелиминарниот мировен договор руските единици останале на демаркационата линија на бугарската територија &lt;ref&gt;Единиците што во еден момент влегле на македонска територија во Горна Џумаја биле повлечени. &lt;/ref&gt;. 

Настаните потоа експлицитно потврдија дека вклучувањето на Македонија (само на хартија) во така проектираната голема бугарска држава во тогашните околности &lt;ref&gt;Со оглед на евидентното единство на останатите големи сили Русија да воспостави полна доминација во регион од посебно стратегиско важност за сите нив. &lt;/ref&gt; било со подруга, прагматична цел. Македонија да ја употреби како предмет за спогодување со опонентските големи сили (единствени во спротивставувањето на руската експанзија на Балканот) за да се спасува, на дипломатската маса, тоа што дотогаш било извојувано со силата на руското оружје &lt;ref&gt;Бидејќи на руската дипломатија и било повеќе од извесно дека така нареченото источно прашање можело да се решава и реши со учество на сите големи сили, следствено на меѓународна конференција или конгрес на силите. &lt;/ref&gt;. На руската експанзија на Балкан, посебно, на одредбите во прелиминарниот Сан-Стефански мировен договор, следувала жестока реакција од другите големи сили кои се заканиле со војна. Русија, пред опасноста да се најде во војна со коалиција на сите останати големи европски држави, се обидела да се спогоди со германските држави: Австро-Унгарија и Германија, за да извлече од крајно неповолната позиција пред претстојна конференција или конгрес на големите сили. Во почетокот на април биле водени тајни руско – австро-унгарско – германски преговори. Австро-унгарската дипломатија, подржувана од Германија, категорично барала Русија да ја ограничи својата интересна зона на Бугарија &lt;ref&gt;Согласно претходно постигнатите тајни спогодби за разграничување на интерсните свери на Балкан: Рајхштатската од 1876 и Будимпештанската конвенција од 1877 година. &lt;/ref&gt;. При тоа, користејќи ја таа и таква положба на Русија се обидела да издејствува проширување на австро-унгарското влијание и на Македонија. Од Русија се барало да прифати создавање автономно Македонско кнежевство, со кнез австро-унгарскиот генерал Родич, во царинска унија со Австро-Унгарија &lt;ref&gt;Die Grosse Politik der Europaischen Kabinette 1871-1914, 2 Band. Der Berliner Kongress saine Voraussetzungen und Nachwirkungen, Berlin, 1927, 261; М. Миноски, Политиката на Австро-Унгарија спрема Македонија.., 204-205. &lt;/ref&gt;. Тоа за руската страна било неприфатливо. Преговорите биле прекинати. Никаква спогодба не била постигната. 

Во време кога било сосема извесно дефинитивното разрешување на бугарското прашање односно создавањето бугарска држава, а во очекување на започнување со работа договорениот конгрес на претставниците на големите европски сили во Берлин, од македонска страна биле превземени активности за поставување за решавање и на македонското прашање. Намерата била Русија да се заинтересира за тоа со надеж дека како словенска голема сила ќе го подржи барањето. Со војната за ослободување на Бугарија Русија покажала и докажала дека не отстапувала од политиката за директно ангажирање за ослободување и државно конституирање на словенските народи под власта на Османлиската држава. А бидејќи од сите нив неослободен останувал единствено македонскиот народ затоа македонските очекувања биле дека словенска Русија ќе се застапи за разрешувањето и на македонското прашање при одлучувањето за целината на кризата на Балканот. 

Во мај 1878 година Димитар Робев, најавторитетната македонска политичка личност, пратеник во парламентот на Османлиската држава, превзел акција да ја заинтересира руската дипломатија да го покрене решавањето на македонското прашање на претстојниот конгрес на големите сили во Берлин. Неговата намера била Русија на претстојниот меѓународен конгрес да се застапи за разрешување и на македонското прашање со создавање македонска државност. Со такво барање Робев се обрати до рускиот амбасадор во Цариград грофот Игнатиев, творецот на Сан-стефанската конструкција за голема бугарска држава. На средбата на прашањето за рускиот став за идниот статус на Македонија, при битно изменетите околности непосредно пред започнувањето со работа на Конгресот во Берлин, одговорот на рускиот амбасадор (кој во тоа време практично ја определувал руската балканска политика) бил дека Македонија во никој случај немало да биде дадена на било која од соседните држави &lt;ref&gt;Игнатиев: «Македонија не може да припадне ниту на Србите, ниту на Бугарите, а ниту на Грците». (Историјски институт Србије, Збирка Јована Ристиħа, Ин. бр. 12/581/ 14 маја 1878). &lt;/ref&gt;. Но, не и дека нема да остане под власта на Османлиската држава. Но, на поставеното барање Русија да се застапи за македонска државност, Игнатиев едноставно не одговорил. 

На Конгресот на високите претставници на големите европски сили во Берлин, од 13 јуни до 13 јули 1878 година, македонското прашање добило третман на посебно прашање, чие што решавање се наметнало како акутно. Интересот на големите западноевропски сили, со оглед на постојната констелација, налагала зачувување опстанокот на Османлиската држава на Балканот во секој случај и по секоја цена. Тоа можело да се постигне единствено со задржување на Македонија под нејзина власт. Меѓутоа, исто така било извесно дела нерешено прашањето на Македонија, една од размирените провинции, претставувало потенцијално жариште што можело да се го доведе во прашање проектираниот нов поредок на Балкан. Поради тие причини била прифатена солуција што одговарала на нивните интереси и на интересите Османлиската држава, а воедно можела да претставува основа за етапно решавање на тоа прашање. Така во Берлинскиот договор бил вграден посебен член за Македонија. Со членот 23 &lt;ref&gt;Noradounghian С. Recueil d´ Actes Internationaux..., IV, 183. &lt;/ref&gt;, на Македонија и бил признат посебен статус во рамките на Османлиската држава &lt;ref&gt;Миноски М. Македонското прашање во меѓународните односи. Зб. Македонија и односите со Грција, Скопје, 1993, 60. &lt;/ref&gt;. Владата во Цариград била задолжена и истата се обврза, со прифаќањето на Берлинскиот договор, новото уредување на Македонија да се регулира со посебен Статут &lt;ref&gt;Noradounghian С. Е. Recueil d´ Actes Internationaux de l´Empire Ottoman, IV, (1878-1902), Leipzig-neuchatel, 1903, 183. &lt;/ref&gt;. 

Меѓутоа, европските големи сили не предвиделе и во Договорот не биле вградени одредби за мегународна контрола и санкции за неспроведување на предметното решение. Во таа смисла не бил донесен ниту друг посебен акт. Користејќи го тоа Владата на Османлиската држава не се сметала за обврзана да ги спроведе превземените обврски. Тоа довело до радикално влошување на ситуацијата во Македонија 

По Берлинскиот конгрес, кога сите други православни народи на Балканот добиле со слобода и призната државност, а повеќето од нив: Романија, Србија и Црна Гора, се здобиле со државна независност, единствено македонскиот народ остана во иста положба под власта на Османлиската држава. Силното незадоволство кулминирало со ново македонско востание, познато и како Кресненско, што започнало непосредно по Конгресот, во почетокот на октомври 1878 година, во источниот дел од Македонија. Таму за тоа постоеле најповолни услови. На тој простор се одвивале континуирано, со поголем или помал интензитет, востанички акции уште од пролетта 1876 година. Населението било подготвено за организирана оружена борба за ослободување и во постојните крајно неповолни внатрешни услови и надворешнополитички околности &lt;ref&gt;Вооружената чета од востаничкото јадро на Разловечкото востание, предводена од Димитар Поп-Георгиев, за сето тоа време успеала да се одржи и да го започне новото македонско Кресненско востание. &lt;/ref&gt;. За тоа не без влијание било чувството за исвесна сигурност од присуството на руските единици на територијата на Бугарија. &lt;ref&gt;По загубата на голем дел од своите владенија на Балканот Османлиската држава ја зголемила концентрацијата на своите воени и останатите безбедносни сили во Македонија. А големите европски сили демонстрирале потполно единство за прашањето на Македонија, односно истата да се задржи под власта на Османлиската држава. &lt;/ref&gt;

По успешниот развиток на востанието, есента 1878 година, во источниот дел од Македонија била создадена слободна територија со организирана македонска востаничка власт, со сите основни елементи на самостојна македонска државност &lt;ref&gt;Миноски М. Борбата на месните македонски водачи за зачувување на самостојноста во раководењето со Кресненското востание. – Гласник на ИНИ, 1974/ХVIII, 2, 59-79; 36. Кресненското востание во Македонија 1878-1879, Скопје, 1982. &lt;/ref&gt;. Македонското востаничкото раководство сметало и очекувало помош во оружје од руските единици стационирани на демаркационата линија на македонската граница &lt;ref&gt;Воено востаничкото раководство верувало дека сепак Русија нема да откаже да даде ефективна поддржка на ослободителната борба на македонскиот народ и во новите околности по Берлинскиот конгрес. Со такво очекување востанието беше кренато во источниот дел од Македонија. &lt;/ref&gt; за пренесување на востанието и во внатрешноста на Македонија. Меѓутоа, таква помош не била добиена &lt;ref&gt;Но, не само тоа. Рускиот фактор ги подржал акциите на бугарските, така наречени добротворни, комитети за оневозможување на самостојниот од на македонското востание и со тоа непосредно придонесол за неговиот неуспех. &lt;/ref&gt;. 

Со востанието одново било актуелизирано отвореното македонско прашање. Македонскато востаничко раководство, откато изостанало толку очекуваната руската подршка, превзело акција да го сврти вниманието на дипломатиите на другите големи сили за македонското прашање. Во писменото обраќање до британскиот генерален конзул во Солун, од 24 ноември 1878 година, апелирало «просветена Европа» да ја свати и прифати праведната ослободителна борба на македонскиот народ и да го помогне ослободувањето на Македонија. А продолжувањето на ропството под азијатската тиранија водело кон нејзино целосно уништување &lt;ref&gt;Во писмото, помеѓу останатото, се потенцираше: «Нашата македонска крв со која што сме решени, по неволја, да ја крвавиме оваа од пред две илјади години немилостиво осудена и презрена Македонија, дали ќе дојде крај при сегашните европски господаречки народи повеќе да не и се одмаздува на големата некогашна слава!!! Азијатските народи, по нивни стари преданија, може би го сакаат бришењето во светот на името Македонија! А просветена Европа дали има причини за тоа...»? (Сб. Освобождение Болгарии от турецкого ига. Документи в трех томах, III, Москва, 1967, 235; Љ. Лапе, Разловечкото востание.., 80). &lt;/ref&gt;. Британската дипломатија не покажала интерес, останувајќи доследна на својот став спрема Македонија и македонското прашање. Нејзините интереси во регионот налагале зачувување на со новиот поредок на Балканот воспоставен со Берлинскиот договор. 

Во Македонија по неуспехот на туку што задушеното востание од 1878/1879 година во источниот дел, револуционерната ослободителна активност била покрената во западниот дел на земјата на просторот; од Прилеп и Битола до Горица (Корча), Костур и Катерина, како и помеѓу Бер и Воден. Насекаде, во тие краеви, дејствувале вооружени чети. Но, немало услови за организирање масовно ослободително востание. Во такви околности основната цел дејствувањето со превземаните оружени акции била да се покаже и потврдува непомирување со ропската положба. Македонското прашање да се држи отворено пред дипломатиите на големите сили, во очекување на промена на негаторскиот однос. 

Во 1880 година, од 21 мај до 2 јуни, на планината Грамос, Островско, приморскиот дел од Македонија, се одржало Национално собрание на Македонија со учество на 32 претставници од сите краеви на земјата. Собранието било свикано за ја разгледа политичката положба на земјата по Берлинскиот Конгрес и покажаната незаинтересираност на големите сили (вклучувајќи ја тука и словенска Русија) да ја присилат Османлиската држава да ја спроведе обврзувачката одредба од чл. 23 на Берлинскиот договор за давање посебен, автономен статус на Македонија. А како непосредна цел било поставено да се утврдат мерките и акциите за постигнување така поставената «националната цел» &lt;ref&gt;Saatsarciv, Wien, Politisch archiv (Sat A, PA), K. 135, Ber. 117, 19. III. 1880; Arhiva Ministerul Afacerior Straine –Bucuresti, F. Constantinopo. Consulat Salonic (A MAS-B, CS. 31 VII 12 VIII, 1880, p. 28-33; Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност..., I, 266. &lt;/ref&gt;. Собранието констатирало дека и по последните големи промени на Балканот, кога сите останати христијански народи се здобиле со национална слобода и државност; «Романија, Србија и Црна Гора, по силата на Берлинскиот догвор од 1878 година, се здобиле потполна независност, а Бугарија, Источна Румелија и Крит, добиле граѓански права.., единствено Македонија, која уште во древно време имала своја цивилизација.., била лишена од секаква помош» &lt;ref&gt;На истото место. &lt;/ref&gt; По што Националното собрание «еднодушно решило» од владата на Османлиската држава и големите сили да бара «праведните барања на македонскиот народ да се исполнат со брзо применување на чл. 23 од Берлинскиот договор» &lt;ref&gt;Idem, 267. &lt;/ref&gt; за Македонија. Националното собрание избрало привремена Влада на Македонија &lt;ref&gt;Претседател Васил Симон (Чомо), секретар Никола Трајков. &lt;/ref&gt; «Единство» &lt;ref&gt;А МАЅ-В, СЅ, 28-33; Документи за борбата на македонскиот народ за независност.., I, 265-267. &lt;/ref&gt;, како извршно оперативно тело што ќе ги превземе потребните акции за реализирање на «националната цел»: создавање македонска државност. За постигнувањето на тоа било решено најнапред да се бара, по легален пат, право на автономија признато од големите сили и санкционирано со меѓународниот Берлински договор од 1878 година. Во случај владата на Османлиската држава да откажела да ја исполни превземената обврска, а големите сили не ќе превземеле мерки да ја присилат на тоа, «привремената Влада на Македонија» си зела за задача да го повика македонскиот народ на оружје, под паролата: «Македонија за Македонците, за воспоставување на древна Македонија» &lt;ref&gt;На истото место, 267. &lt;/ref&gt;. 

Во март 1881 година привремената Влада на Македонија објавила Манифест &lt;ref&gt;Центральный государственный Архив Октябрьской революции и социалистического строительства СССР (ЦГАОР), Москва, Ф. Гр. Игнатьева, Н 730, оп. 1, ед. хр. 79, според Документи за борбата на македонски народ за самостојност…, 1, 268. &lt;/ref&gt; испратен (со Протоколарното решение на Македонското национално собрание) до дипломатските претставници на големите сили. Во Манифестот се барало признавање правото и на македонскиот народ, како историски народ со богато и славно минато кој оставил траен белег во цивилизацијата на човештвото, да ја возобнови својата државност. Привремената влада апелирала и до прогресивното јавно мислење, до сите «слободољубиви луѓе, со благородни срца», да му притекнат на помош на македонскиот народ во неговата борба за слобода. Со Манифестот привремената Влада на Македонија повикувала, пред опасноста татковината да биде распарчена од агресивните «околни народи», «гробари на големата и славна татковина» &lt;ref&gt;Грчката влада во средината на февруари 1878 година, преку инфилтрираната пропаганда организира формирање седумчлена «Привремена влада на Македонија», на планината Олимп. Во нејзино име беше издадена прокламација, предадена на дипломатските претставници на големите сили, со која што се бараше присоединување на Македонија кон грчката држава. (Хр. Андоновски, Привремената влада на Македонија мај-јуни 1880. 36. Македонија во Источната криза 1875-1881), Скопје, 1978, 369. Веднаш потоа, на 3 март, со Сан-Стефанскиот прелиминарен мировен договор, беше предвидена поделба на Македонија со присоединување кон проектираната голема бугарска држава поголемиот нејзин дел. &lt;/ref&gt;, сите народни сили да се обединат под знамето на «единствена и обединета Македонија.., како единствен национален симбол» (54&lt;ref&gt;На истото место. &lt;/ref&gt;. Бидејќи, само со единство можело да се смета да се извојува сопствената слобода, «тоа скапо наследство на народите». И со тоа да се обезбеди спасот на татковината. Владата предупредувала на опасноста од делба на Македонија и ново ропство што трајно ќе го спречело возобновувањето на македонската држава (55&lt;ref&gt;Буквално речено: «регенерацијата на Македонија». &lt;/ref&gt;. 

Големите европски сили, и покај силната нивна поларизиранот, биле против создавањето нова држава на територијата од посебна стратегиска важност за сите нив, каква што во тоа време била Македонија. Затоа нивната главна грижа била и останувала да не допуштат било која од големите европски држави да воспостави свое предоминантно влијание. Во тој однос посебно се експонирале двете, «непосредно заинтересирани» големи сили Австро-Унгарија и Русија &lt;ref&gt;Миноски М. Македонското прашање .., 61. &lt;/ref&gt;. Во 1881 година тие, заедно со Германија со тајниот трицарски договор од 18 јуни, се обврзале да гарантираат заштита за Македонија од евентуална агресија од Бугарија &lt;ref&gt;Die Grosse Politik der Europaischen Kabinette 1871-1914, 3 Band. 1922, 178-179. &lt;/ref&gt;. А исто така и од Србија. Српскиот крал Милан за време на неговата посета на Виена во август 1882 година, бил предупреден за посебниот интерес на Австро-Унгарија Србија да се откаже од секаков план по однос на Македонија &lt;ref&gt;Министерот за надворешни работи грофот Калноки, по разговорите со српскиот крал, забележал: «Од причини дека и кралот Милан и бугарскиот кнез ги насочиле своите идни планови кон Македонија, оваа покраина за нас е посебно важна точка каде што би морале, во прв ред, да се погрижиме да отстраниме се’ што би можело да го наруши она што постои». ( Политиката на Австро-Унгарија.., 249). &lt;/ref&gt;. 

Пред крајот на 80-те години била обновени активностите за актуелизирање на македонското прашање на европската дипломатската сцена. Видни македонски личности се превзеле акции за придобивање на дипломатиите на големите сили. Кон крајот на јули истата 1887 година Наум Евро и Коста Групче упатиле апел до дипломатските претставници на големите европски држави во Цариград да ја признаат посебноста на македонскиот народ и да се застапат кај владата на Османлиската држава за разрешување на македонското прашање со давање посебен статус на Македонија во рамките на самата држава. Од европските сили барале заштита за Македонија која, «поради важноста на својата географска и стратегиска положба», станала објект на претензии агресивните соседни балкански држави. При тоа укажувале дека претендентите не барале сретства за остварување на своите претензии. Како и дека за Македонија подготвувале «застрашувачка катастрофа», што едновремено претставувала директна закана не само за мирот на Балкан туку и за европскиот мир. Барале интервенција на силите «за да се искоренат таквите илузии на речените (балкански) државички». Предупредувајќи при тоа дека «никој нема право да претендира на Македонија. Таа им останува на Македонците» &lt;ref&gt;Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност.., I, 277-278. &lt;/ref&gt;. 

Во средината на јули 1888 година еден друг познат македонски национален деец, на прославата на 900-та годишнина од покрстувањето на рускиот народ во Киев, настапил со барање руските политички фактори и руската општественост да се ангажираат за решавање на македонското прашање. Во поздравната реч апелирал, во името на словенската солидарност словенска Русија да ја ослободи поробена Македонија. Изјавувајќи при тоа дека «македонскиот словенски народ» својата «најголема надеж» за избавување ја гледа во велика Русија. Дека верува и очекува Русија, која «ги спаси Грција и Србија, ги избави Романија и словенска Бугарија, еден ден ќе го спаси и македонскиот роб, подарувајќи му слобода» &lt;ref&gt;Радев Мажовски И. Въспоминания. София, 1922, 26-27. &lt;/ref&gt;. 

Меѓутоа, официјална Русија и тогаш, како и пред тоа. останала доследела на политика на неменување постојната состојба на Балканост и за одржување на територијалното статускво, следствено за останување на Македонија под власта на Османлиската држава. 

Во 1894 година, македонското национално гласило «Лоза» повикуваше на единство на сите Македонци и дејствување во два правци: систематска борба против режимот на Османлиската држава и исто така систематска дејност со која што ќе се покаже «пред целиот надворешен свет» тешката положба во Македонија и «одново ќе го постави македонското прашање на зелената маса». И дека само тогаш и само така било можно да се натераат големите сили да извршат притисок на Османлиската држава да ги спроведе реформите пропишани со чл. 23 од Берлинскиот договор &lt;ref&gt;«Лоза», I/V, 1894, 26-38. &lt;/ref&gt;. 

Европската дипломатија стравувала за можен непредвидлив развој на настаните на Балканот по се’ посилно манифестиран стремеж на македонскиот народ за слобода и своја државност. Во мај 1895 година германскиот вршител на работите во Цариград, грофот Хенкел фон Донерсмарк, во својот доверлив извештај, го известувал државниот канцелар во Берлин дека «сремежите на Македонците за политичка автономија добија заканувачка форма» за владата на Османлиската држава. Како и дека Македонците своето барање го засновуваа на чл. 23 од Берлинскиот договор. Евидентно со цел пред меѓународниот фактор да се потенцира легитимитетот на барањата. Истиот известувал за растечко незадоволство и за реална опасност незадоволството да ескалира и да дојде до «крвави и фатални нереди» &lt;ref&gt;Die Grosse Politik der Europaischen Kabinette 1871-1914, 12/ I Band, Berlin. 1923, 121-122. &lt;/ref&gt;. Потврда за тоа било и пишувањето на македонскиот весник «Револуција», орган на македонските социјалдемократи, револуционери, на крајот од јуни 1895 година, за неминовноста од оружена сенародна борба за ослободување, за независна Македонска република. Како и дека «ослободувањето на Македонија е дело на самите Македонци». А најостро се осудувале сите оние Македонци кои очекувале ослободување на Македонија од големите европски држави, односно, од «разни цареви, па биле тие руски, австриски или други» &lt;ref&gt;В-к «Революция, 28. VI. 1895, 1-2. &lt;/ref&gt;. Други македонски интелектуалци, ценејќи ги реалните можности при постојната меѓународна положба, и натаму сметале дека Македонија може да се ослободи и да се здобие со своја државност со војната на големите сили. Затоа било потребно да се дејствува не само пред официелните фактори на тие држави туку и на придобивање на демократското јавно мислење. 

Во таа насока во 1896 година дејствувал во Париз македонскиот публицист Пол Аргиријадес. Пишувал дека опстанокот на Османлиската држава на Балканот бил несигурен и дека «треба, во догледно време, Македонија да добие своја независност, како што ја добија Грција, Романија, Србија и Бугарија». И дека независна македонска држава ќе ги има сите услови за брз развиток и изградување во современа просперитена држава. Аргиријадес бил категоричен дека на Македонија, «по нејзиното ослободување од турското ропство, Македонците.., ќе и дадат институции сообразно со политичкиот и социјалниот прогрес на времето» &lt;ref&gt;Pol Argiriјades, La Macedoine. –Almanach de la Question Sociale, Paris, 1896, 240-244. &lt;/ref&gt;. Македонско прашање се позабележливо добивало гласност во европските центри. Во почетокот на 1897 година влијателниот лондонски весник «Тајмс» пишувал за гледањето на Вилијам Гладстон за положбата на Македонија и македонското прашање. Тој ги осуди стремежите на малите балкански држави «за присвојување туѓи територии» и се застапувал за «Македонија на Македонците, како што е Бугарија на Бугарите и Србија на Србите» &lt;ref&gt;The Times, London, 6th. 1897, 12. &lt;/ref&gt;. Но, не довело до промена на ставот на големите сили од кои зависело разрешувањето на македонското прашање. 

Експлицитна потврда за тоа дале настаните во Македонија од крајот на истата и почетокот на 1898 година, познати како Виничка афера &lt;ref&gt;Апостолов А. Виничката афера, прво масовно разоткривање на ТМРО.-Историја, Скопје, 1977/ХШ, 2, 105-114; М. Миноски – Ѓ. Стојчевски, Австриски документи за Виничката афера 1897/1898 година.-Гласник на Институтот за национална историја Скопје, 1981/XXV, 2-3, 329-355. &lt;/ref&gt;, кога била разоткрина мрежата на тајната Македонска Револуционерна Организација односно постоењето масовно тајно национално-ослободително движење. Откривањето постоење на едно такво движење во Македонија било примено со големо изненадување од Русија и другите сили. За сите нив постоењето на организирано револуционерно-ослободително движење во Македонија претставувало директна закана за мирот и постојниот поредок во регионот. Особено загрижени биле двете големи сили, непосредно заинтересирани за Балканот, Русија и Австро-Унгарија кои во 1897 година склучиле посебен договор за зачувување на постојното статус-кво &lt;ref&gt;Dr Alfred Pribam, Die Politischen Geheimvertrage Osterreich-Ungars 1879-1914. Nach den akten des Wiener Staatarcivs.., Ersten Band, Wien und Leipzig, 1920, 79-80. &lt;/ref&gt; на Полуостровот &lt;ref&gt;3а регионот непосредно или посредно биле заинтересирани и другите големи европски сили, сметајќи ја во тој ред и и Германија. Во 1898 година бил објавен германски план на Брезниц фон Судаков за Балканот со која што се предвидувало негова поделба на источен, до р. Места, руска интересна зона и западен австро-унгарска инстересна зона. При што за Македонија се предвидувало влезе во интересната зона на Хабзбургшката монархија, со статус на автономна управна единица, односно, «како Босна и Херцеговина по Берлинскиот договор». (М. Миноски, Политиката на Австро-Унгарија.., 212). Но, гледано подолгорочно. &lt;/ref&gt;. Нивните дипломатски претставници во Македонија постапувајќи по инструкциите од своите влади ја подржувале владата на Османлиската држава за брзо воспоставување редот во Македонија, а тероризирано македонско население очекувало нивна заштита. 

Во времето на најжестоките прогони и масовни насилства од полициските и единиците на војската македонското население заштита барало од рускиот конзул во Скопје. Конзулот Лисевич не покажал ниту елементарна хуманост а уште помалку волја да интервенира за заштита. При тоа не се работело само за спроведување на руската официелна политика туку и за негов личен непријателски однос спрема македонското национално револуционерно движење и македонското ослободително дело. Тоа се потврдува во еден извештај на австро-унгарскиот конзул кој во Виена известувал за незадоволство на македонското население поради «многу студениот однос на рускиот (и српскиот) конзул во Скопје во време на жестоките прогони» &lt;ref&gt;Haus Hof und Staatsarchiv (HHStA), Wien, PA XXXVIII, Konsulate 1848-1918, Uskub, 22 XII 1897, N-o 228. &lt;/ref&gt;. Подоцна, против својата волја, само затоа што дипломатските претставници на другите големи сили покажале нагласена хуманитарна ангажираност, рускиот конзул неколкупати интервенирал кај скопскиот валија по поплаките од семејствата на затворените Македонци измачувани во тамошнит затвор &lt;ref&gt;ДА ДСИП ФНРЈ, ф. Преписка, ф-кла V, 1898, Краљевско посланство Србије, Цариград, 17 јуна 1898, Стојан Новаковиħ д-р Владану Борħевиħу; Скопје, 28. фебруара 1898, Куртовиħ М. д-р Владану Борĥевиħу. &lt;/ref&gt;. Новиот конзул во Скопје Машков, кој на таа должност дошол од Белград &lt;ref&gt;Миноски М. Некои согледувања за осносот на руските дипломатски претставници во Скопје спрема настаните во Македонија од крајот на 1897 и почетокот на 1898 година.-Историја, Скопје, 1986/XXII, 1, 54. &lt;/ref&gt;, имал уште понагласен непријателски однос. Затоа македонските барања за заштита биле испраќани до руската амбасада во Цариград. На добиеното барање од амбасадата за податоци и мислење за жалбите од семејствата на осудените македонски револуционери, конзулот Машков во својот одговор молел амбасадата «да не се застапува за (нивно) помилување». Со образложение дека тоа ќе ги охрабрело «неказнето, повторно да се впуштат во слични авантури, а положбата во Македонија и без тоа била ровита» &lt;ref&gt;На истото место, 54-55. &lt;/ref&gt;. Таквиот отворено непријателски однос на рускиот конзул спрема македонското ослободително дело бил примен со посебно задоволство од српскиот дипломатски претставник во Скопје. Кутовиќ известил во Белград дека Машков со својот став «им правел услуга на сите што сакале да се одложи решавањето на македонското прашање» &lt;ref&gt;ДА ДСИП ФНРЈ, ф. Преписка, 1898. Ф-а V, Српски краљевски конзулат-Скопље, 23 фебруара 1898, М. Куртовиħ д-р Владану Борĥевиħ. &lt;/ref&gt;. А тоа подразбирало пред се на Србија. 

Русија и Австро-Унгарија останувале доследни на политиката за одржвање постојната положба во Македонија. Во март 1898 година, поради се’ поотвореното манифестирање на претензии спрема Македонија, на владата на Кнежеството Бугарија истовремено и’ предале нота со којашто и препорачувале најголема воздржаност од мешање во работите на Македонија и барале да ги растури комитетите формирани за организирање бугарска пропаганда во отоманската провинција &lt;ref&gt;АМ-М. 181/29 III 1898; Михајло Миноски, Ставот на Австро-Унгарија према македонското националноослободително движење во предилинденскиот период (1893 – 1903), Прилози за Илинден II, Крушево, 1979, 543 &lt;/ref&gt;. 

Во почетокот на 1899 година Централниот македонски комитет во Женева, објавил «Апелот за заштита на човечката совест, правдата, мирот и човечноста», за подршка на праведните стремежи на македонскиот народ за ослободување од тиранскиот режим на Османлиската држава, со којшто побудил интересот на дел од европската прогресивна јавност за Македонија и македонското прашање. Централниот македонски комитет во Женева, во својство на легитимен претставник пред европската јавност ги претставил «оправданите желби и политички барања» на македонскиот народ: радикални реформи и конституирање на Македонија како автономна држава, «со Солун како главен град» &lt;ref&gt;На истото место, 375. &lt;/ref&gt;. При тоа била потенцирана надежта дека «Европа ќе го сврти своето внимание кон судбината на Македонија» &lt;ref&gt;Idem, 377. &lt;/ref&gt;. 

Во тоа време во Македонија се’ уште се гаеле надежи словенска Русија да се ангажира за ослободувањето на Македонија. Тоа верување се засновувало на општо извесниот историски факт дека Русија се изборила за ослободувањето на сите останати православни и словенски народи (Грците, Србите, Црногорците, Бугарите) од власта на Османлиската држава и за создавањето на нивните држави. Во 1899 година следувало ново обраќање од Македонија до рускиот император со кое се барало Русија да се ангажира за ослободување на Македонија &lt;ref&gt;Адреса на жители од Скопје до рускиот цар. ЦДИА, София, ф. 176, Оп. 1, ае 1396, 1899. Во документот е внесено бугарското име од тамошниот егзархиски владика кој, евидентно, го пишувал. &lt;/ref&gt;. Меѓутоа, Русија останала доследна на превземената обврска од договорот со Австро-Унгарија од 1897 година за зачувувањето на статус-квото на Балканот &lt;ref&gt;Миноски М. Федеративната идеја во македонската политичка мисла 1887-1919, Скопје, 1985, 25. &lt;/ref&gt;. Русија, како и на другите големи сили, во својата политика спрема Македонија и македонското прашање не се раководела според принципите за право и правичност туку, исклучиво, од потребите за на нејзините стратегиски интереси на Балканот &lt;ref&gt;Раководниот принцип бил и останувал: «Прво интересите на Русија, а потоа на Словените». (Косик В. И. Проблема Македонии и балканские государства в конце IX начале XX вв. (Константинопол, проливы и Македония). – Македонско-руските врски…, 87. &lt;/ref&gt; и во поширокиот регион, во контекстот на глобалните односи со другите големи сили. 

Од сето претходно соопштено произлегуваат две основни констатации: 

1. Македонскиот политички субјект во целиот предметен период во дејствувањето за успехот на ослободително дело се обраќал до официелна Русија за подршка и заштита. Не ретко се барало и руска воена интервенција. 

2. Русија, која своите интереси на Балканот ги врзала за Бугарите и Србите не ја признавала посебноста на македонскиот народ. Била и останувала против создавањето нова словенска држава Македонија. За сето време следела политика на зачувување постојното статус-кво, со тоа и за задржување на Македонија под власта на Османлиската држава. 

== Наводи ==
&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>isen5zeeq7f1lx9p43nyx55m5v1j9o6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во борбата против фашизмот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1814</id>
    <revision>
      <id>11976</id>
      <parentid>9200</parentid>
      <timestamp>2023-09-25T09:52:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.135.180.124</ip>
      </contributor>
      <origin>11976</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57527" sha1="a49i2ync5z4k8rtmjubkcwmv642fumc" xml:space="preserve">Како резултат на Втората светска војна, во целиот свет, а посебно во Европа и на Балканот, настанаа нови општествени промени. 

Ако ја разгледаме картата на Балканот до Втората светска војна, ќе констатираме дека на ова јужно крило од европскиот континент егзистираат пет буржоаско-монархистички држави, со многу нерешени внатрешни проблеми (социјални, национални и други): Југославија, Грција, Романија, Албанија и Бугарија. Во четири од нив непризнат живееше македонскиот народ, кој не уживаше никакви национални права. 

Во текот на Втората светска војна, Балканот беше ветрометиште каде што се судираа интересите на фашистичка Италија и нацистичка Германија и на нивните сателити. 

Македонскиот народ во овој период во сите делови на Македонија – Вардарскиот, Пиринскиот и Егејскиот – како и во Албанија, одделно или во рамките на отпорот на движењата во државите каде што живееше, зеде активно учество во борбата против фашизмот. 

По завршувањето на Народноослободителната и антифашистичка војна во Македонија и Југославија (1941–1945), македонската држава влезе во југословенската федерација, Демократска Федеративна Југославија (ДФЈ), како составен и рамноправен член со државите на другите народи на Југославија. 

Со уставно-правните одлуки на АСНОМ, македонскиот народ, врз основа на правото на 
самоопределување, се здоби со сопствена држава. За првпат во историјата, на еден дел од територијата на Македонија се реализираа вековните стремежи на македонскиот народ за добивање национална и социјална слобода. 

Многуте поранешни обиди за здобивање на македонскиот народ со самостојност и сопствена држава претрпуваа неуспех поради различните интереси на големите сили и интересите на соседните балкански држави. 

Но, како се дојде до слободата? Како, во текот на антифашистичката борба, дојде до радикални промени во животот на нацијата? 

По потпишувањето и пристапувањето на Кралството Југославија кон Тројниот пакт, на 25 март 1941 година во Виена, истиот ден како и наредните денови до 29 март, низ цела Југославија и на територијата на Македонја избувнаа масовни демонстрации против пактот &lt;ref&gt;Поопширно види, Зборник на трудови «Мартовските настани 1941 год во Македонија», Скопје, 1985. Оѕlоbоdilaсkа гаt narod Јygoslavije, 1941 – 1945, Vојnоistoriski institut, kn. 1, Beograd, 1957. &lt;/ref&gt;. 

Настаните од 27 март во Југославија беа повод Хитлер уште истиот ден да свика советување на Воениот совет во Берлин и да донесе одлука што побргу да ја нападне Југославија и да ја уништи како држава&lt;ref&gt;Оѕlоbоdilaсkа rat… S.18 &lt;/ref&gt;. 

Одлуката на Хитлер за напад на Југославија наложи одлагање на предвидениот напад на СССР за 38 дена, како и измени на планот за напад на Грција и негово усогласување со планот за напад на Југославија. 

Без претходно објавување војна, на 6 април 1941 година, беше нападната Југославија со учество на педесет и една дивизија со над 800 000 војници (германски, италијански и унгарски, кон кои подоцна се приклучија и бугарски воени единици). За неполни 10 дена Југославија беше заземена и безусловно капитулира &lt;ref&gt;Исто. С. 29. &lt;/ref&gt;. 

Во планот на Хитлер за брзо ликвидирање на Југославија како држава, Македонија имаше првостепено стратешко значење благодарение на својата положба. На 7 април попладнето, во Скопје навлегоа германските војски, а неколку дена потоа беше заземена цела Македонија &lt;ref&gt;Арrilski гаt, 1941, Zbоrnik dоkumenta, izdanie Vојnоistоriskog instituta=Вeоgrаd. 1987, S. 1057. &lt;/ref&gt;. 

Набргу по капитулацијата, во текот на април, на состаноците одржани во Виена, меѓу министрите за надворешни работи на Италија и Германија – грофот Ќано и фон Рибентроп – беше постигната спогодба за поделба на Југославија. 

Територијата на Македонија ја доживеа истата судбина, како и по Балканските војни и Букурешкиот мировен договор од 1913 година, кога беше поделена меѓубалканските сојузници: Грција, Србија и Бугарија (5&lt;ref&gt;Гръција доби 34 356 км или 51% од македонската етничко-историска територија (со присуство само на 9,8% грчко етничко население), Србија доби 25 7131 км или 39% (без српски етнички елементи), Бугарија доби 6 798 км или 9% од територијата (без присуство на бугарски етнички елементи).&lt;/ref&gt;. 

Делот на Македонија, кој по 1913 година потпадна под Србија и Грција, сега повторно беше разделен меѓу Германија, Италија и Бугарија. 

Фашистичка Бугарија, како награда за учеството во агресијата на Југославија, доби поголемиот дел од Вардарска го Македонија, како и Западна Тракија од Егејскиот дел на Македонија. Западна Македонија со градовите и нивните околии: Тетово, Гостивар, Кичево, Дебар и Струга, јужните делови од Охридско и Преспа, како и источниот дел од Егејска Македонија, беа окупирани од Италија. Италија управуваше со помош на цивилната албанска квислиншка власт. Централниот дел од Егејска Македонија го окупира Германија &lt;ref&gt;Поопширно види во книгата «Делбите на Македонија, 1912 – 1944», Скопје, 1971. С. 135. &lt;/ref&gt;. 

Со новата делба на Македонија и со фашистичката окупација беше доведена во прашање и самата егзистенција на нацијата. 

Нападот врз Советскиот Сојуз, на 22 јуни 1941 година, што го изврши фашистичка Германија, имаше силен одраз врз борбеното расположение на народите во целиот свет. Ваквото расположение уште повеќе се засили по потпишувањето на Атлантската повелба, на 14 август 1941 година, меѓу претседателите на Велика Британија и Соединетите Американски Држави – Черчил и Рузвелт – со која, меѓу другото, се изразуваше вербата дека по уништувањето на нацистичката тиранија, ќе се воспостави мир и дека сите народи во своите држави ќе живеат слободно и безбедно... 

Тоа борбено расположение се почувствува и во Македонија. 

Воспоставувањето на ослободителскиот систем во Македонија ги мобилизира организациите на Комунистичката партија (КП) во Македонија во спроведувањето на антифашистичката платформа на Комунистичката партија на Југославија (КПЈ), која истакнуваше дека секој народ во борбата против фашистичкиот ослободител го решава и своето право на самоопределување. Тоа најдобро се гледа од ставовите и активностите што самоиницијативно ги преземаа организациите на КП на теренот. Уште во текот на Априлската војна се одржуваа состаноци на месните комитети на КП (Прилеп, Тетово, Куманово), се издаваа директиви за собирање оружје и муниција, за запленување судски архиви и техника, за ослободување затвореници и заробеници. Овие акции и отпори го означија почетокот на подготовките за вооружено востание и започнувањето на борбата против фашизмот во Македонија во 1941 година &lt;ref&gt;Ивановски В. Априлските состаноци и советувања на Месните комитети на КПЈ во Вардарска Македонија, 1941 г. // Гласник на ИНИ, ХIХ/3, Скопје, 1975.С. 33-47. &lt;/ref&gt;. 

КПЈ беше единствена која имаше изградено правилен став по македонското национално прашање и единствена политичка сила која ги повика слободољубивите народи, од ова подрачје, да се вклучат во војната на страната на антифашистичката коалиција. Македонскиот народ беше посебно мотивиран за прифаќање на борбениот повик. Се определи за заедничка борба со прогресивните народи. Првпат во долговековната борба за слобода имаше сојузници. И затоа успеа. 

Со нападот на Прилепскиот партизански одред врз бугарскиот полициски участок и други објекти во Прилеп на 11 октомври 1941 година, како и со судирот на Кумановскиот партизански одред на 12 октомври 1941 година, се отвори нова страница во историјата на македонскиот народ и националностите. Македонскиот народ, по интензивни подготовки, се крена на вооружено востание против фашистичките ослободители (германски, бугарски, италијански и квислиншки албански сили) и заедно со другите југословенски народи покажа готовност со ружје во текот на Народноослободителната и антифашистичка војна да се здобие со национална слобода и независност &lt;ref&gt;Зборник посветен на «11 Октомври-1941», Скопје, 1972. С. 185. &lt;/ref&gt;. 

Единаесетти октомври 1941 година претставува врвен израз на револуционерните и слободарски традиции на македонскиот народ изразени во минатото преку разни буни и востанија: Карпошовото (1689), Разловечкото (1876) и Кресненското (1878), избувнато непосредно по Берлинскиот конгрес. Меѓу востанијата, секако, почесно место зазема Илинденското, од 1903 година. 

Во услови на окупација, во 1941 година во Македонија започнаа подготовките за кревање вооружено востание. Во тој правец, организациите на КПJ насочија својата активност на теренот. Резултат на таа активност беа многубројните борбени акции од доаѓањето на ослободителите, кои се изразуваа преку разни диверзии, демонстрации, до вооружени судири и паѓање на првите жртви во текот на јули 1941 година &lt;ref&gt;На 12 јули 1941 први вооружени судрувања,во Македонија, со бугарска патрола, кај селото Долно Дисан-Кавадаречко и притоа е убиен еден припадник на илегалната КПJ. &lt;/ref&gt;. 

Токму затоа, 11 октомври 1941 година дојде како логичен продолжеток на се’ она револуционерно што се случуваше во Македонија во минатите векови и децении. По овој датум, првите партизански одреди (Скопскиот, Прилепскиот и Кумановскиот) им наметнаа на ослободителите поголеми воени судири. Борбата на македонскиот народ и националностите – Албанците, Турците, Власите, Србите, Ромите, Евреите и други – се издигна на повисок степен и беше предвесник на масовното вооружено востание со антифашистички и ослободителен карактер. 

По започнувањето на востанието се засили теророт на ослободителите во Македонија, кој се карактеризираше со масовни апсења, судски процеси, интернирања и сл. Само во Вардарскиот дел на Македонија, според бугарски (судски и полициски) документи, во текот на 1941 година, беа уапсени 1 537 лица. Дел од нив беа ослободени, поголем дел интернирани во сто и трите логори формирани на територијата на Бугарија. На 134 комунисти, членови на СКОЈ и симпатизери, кои беа изведени пред «военополевите» судови, на судските процеси одржани во Скопје, Охрид, Битола и Куманово, им беа изречени 38 смртни казни. Деветнаесет лица беа ослободени и веднаш депортирани, додека на другите 63 лица им беа изречени временски казни во траење од 3 до 20 години строг затвор, или само во текот на 1941 година беа изречени казни во вкупно траење од 578 години. Напоредно со репресалиите на ослободителjат, и отпорот на народот стануваше се’ поразновиден и поотворен. Со тоа бугарската власт целосно се разобличи како ослободителска &lt;ref&gt;Ивановски В. Прогони и процеси во Македонија 1941 год. Списание «Историја», Скопје, 1969. Г. 5, Бр. 1, С. 135-145. &lt;/ref&gt;. 

Процесот на развитокот на органите на борбата што почна во текот на 1941 година, се повеќе се развиваше. Како резултат на тоа, во летото на 1942 година, на теренот во Азот – Велешко, потоа во Прилепско и Крушевско, се одржаа и првите реонски советувања на тајните комитети од овие подрачја. Во овој период, на територијата на Македонија, дејствуваа девет партизански одреди, кои преку судирите со фашистичките ослободителски сили успеаја да создадат полуслободни и слободни територии, како што беше случајот во Велешко и во Преспа. На овие територии, органите на НОБ постепено почнаа да прераснуваат во органи на народната власт. 

Токму затоа, 1942 година во Македонија со право може да се нарече година во која е извојувана целосна политичка победа во борбата за придобивање на масите и зајакнување на Народноослободителната и антифашистичка војна. 

Формирањето на Комунистичката партија на Македонија (КПМ) во 1943 година и изборот на Централниот комитет (ЦК) значеше осамостојување на политичкото раководство на Македонија, а со преземените мерки и одлуки придонесе за интензивирање на НОВ во Македонија во 1943 и 1944 година &lt;ref&gt;Види Зборник «Основањето и развојот на Комунистичката партија на Македонија», Скопје, 1980. кн. 1-2, С. 980. &lt;/ref&gt;. 

По формирањето на Комунистичката партија на Македонија, најзначаен настан беше одржувањето на Преспанскиот.состанок на ЦК КПМ (2 до 4 август 1943 година) &lt;ref&gt;Ивановски В. Преспанскиот состанок на ЦК КПМ.Скопје, 1993. С. 1-32. &lt;/ref&gt;. Периодот по Преспанскиот состанок беше исполнет со низа значајни настани од најновата историја на македонскиот народ. Во овој период беа формирани првите единици на Народноослободителната војска на Македонија (баталјонот «Мирче Ацев» на 18 август 1943 година) &lt;ref&gt;Поопширно види: Димитријевски М. Македонска војска 1944-1945. Скопје, 1999. С. 245. &lt;/ref&gt; и се прошируваа слободните територии. Се формираа обласни комитети на КПМ и оперативни зони. Формирани се: Акциониот народноослободителен комитет на Македонија (АНОК) и Иницијативниот одбор за вршење подготовки за свикување на Првото заседание на народното ослободување на Македонија (АСНОМ) &lt;ref&gt;Поопширно види: Зборник на документи за АСНОМ, 1944-1964. Скопје, 1964. С. 755. &lt;/ref&gt;. На 20 декември 1943 година се одржа Фуштанското партиско советување &lt;ref&gt;Види: Историја на Македонскиот народ. Кн. З, Скопје, 1969 г. &lt;/ref&gt;. Се формира Покраинскиот комитет на СКОЈ за Македонија &lt;ref&gt;Исто. &lt;/ref&gt;. Главниот штаб на Народно-ослободителната војска и партизанските одреди на Македонија (ГШ НОВ и ПОМ) го издаде Манифестот до македонскиот народ &lt;ref&gt;Апостолски М. Манифестот на ГШ на НОВ и ПОМ, библиотека «Светлти на минатото», коло 1, кн.9, Скопје, 1966 С. 1-32; Дромитров Е. Државно-правната определба на македонскиот народ и Манифестот на Главниот штаб на НОВ и ПО на Македонија // Зборник на трудови посветен на академикот Михајло Апостолски по повод 75-годишнината од животот. МАНУ, 1986. С. 205-220; Брезовски В. Некое моменти во врска со издавањето на Манифестот на ГШ на НОВ и ПОМ // Зборник. Развитокот на државноста на македонскиот народ. ИНИ. Скопје, 1966. С. 289-297; Ивановски В. Манифестот на Главниот штаб на НОВ и ПОМ и Антифашистичкото собрание на народното одслободување на македонија (АСНОМ) // Зборник, АСНОМ – педесет години македонска државмност. 1944-1994. Скопје, 1995. С. 101-109; Ивановски В. Манифестот на Главниот штаб на НОВ и ПОМ и Кузман Јосифоски Питу // Зборник, Кузман Јосифоски Питу. Скопје, 1995. С. 125-135. &lt;/ref&gt;. Се одржа основачкиот конгрес на Народноослободителниот младински сојуз на Македонија (НОМСМ) &lt;ref&gt;Ивановски В. Активиоста на СКОЈ и Народната младина Македонија за време на Народноослободителната војна, 1941-1945. Скопје, 1980. С. 1-32. &lt;/ref&gt;. 

Во текот на 1943 година беа ослободени првите градови во Македонија (Кичево и Дебар). На слободната територија во Западна Македонија се регулираше целокупниот живот: беше организирана мрежа на народната власт (од месни НОО, преку општински, до околиски), потоа беа формирани команди на места во Дебарца, Кичево и Дебар, беа отворени првите училишта со настава на македонски јазик, беа определени пазарни денови, се одржа првиот свештенички собир, се формираа реонски чети и чети од учесници во Илинденското востание &lt;ref&gt;Поопширно види во: Ослободителната војна во Западна Македонија. Скопје, 1973. С. 288. &lt;/ref&gt;, селска милиција и народни судови. Беа избрани 42 делегати за Второто заседание на АВНОЈ. Сите овие елементи зборуваат за зародишот и идните контури на македонската држава уште во вителот на војната. 

Во овој период НОБ се развиваше и во другите краишта на Македонија – во Битолско – преспанското подрачје, во Тиквеш, Гевгелија и Велес, на Скопско – кумановското подрачје и во источниот дел на Македонија. Немаше катче во Македонија што не беше зафатено од вооруженото востание. 

За растежот и силата на народноослободителното движење во Македонија во овој период сведочи и фактот што германската команда во Струга му предложи преговори на Главниот штаб на НОВ и ПОМ за меѓусебна размена на заробеници. Преговорите се одвиваа во Ботунската Теснина – Охридско, кон крајот на октомври и во почетокот на ноември 1943 &lt;ref&gt;Ивановски В. Прилог за проучувањето на прашањето за размена на заробеници во време на Народноослободителната војна во Македонија, 1941-1945. Списание «Историја», Г. IХ, бр. 1, Скопје, 1973. C. 117-122. &lt;/ref&gt;. 

Напоредно со тоа, Македонците од Егејскиот и Пиринскиот дел на Македонија, исто така зедоа масовно учество во борбите против фашистичките ослободители преку формирањето самостојни партизански единици или, пак, вклучувајќи се во составот на единиците на народите во чии граници живееја. 

Кон крајот на 1943 година, военополитичката положба во светот и во Југославија стана мошне погодна за донесување одлуки со кои се зацврстуваа резултатите и придобивките на Народноослободителната и антифашистичка војна во Југославија и за давање насоки за нејзино завршување на целиот југословенски простор. Во вакви околности се одржа Второто заседание на Антифашистичкото веќе на народното ослободување на Југославија – АВНОЈ (29 ноември 1943), на кое беа донесени одлуки од огромно значење за натамошниот тек на вооружената борба. 

Во одлуката за изградба на Југославија врз федеративен принцип, АВНОЈ на сите народи им загарантира рамноправност и право на самоопределување. Оваа одлука е од посебно значење за македонскиот народ. На ова Заседание тој за првпат во својата историја се здоби со рамноправност со останатите југословенски народи, како резултат на неговото учество во антифашистичката војна. 

Периодот од почетокот на декември 1943 година, па се’ до крајот на јули 1944 година, односно до свикувањето на Првото заседание на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија (АСНОМ) на 2 август 1944 година, го карактеризираа, покрај другото, бројни судири и победи против ослободителските војски. Тука спаѓаат зимските операции на единиците на НОВ и ПОМ на територијата на Македонија (Вардарска и Егејска), во периодот декември 1943 – јануари 1944 година, како и Февруарскиот поход. Овие борби се најголеми што се водат на територијата на југословенското боиште во овој период &lt;ref&gt;Историја на Македонскиот народ, кн. З. Скопје, 1969. &lt;/ref&gt;. 

Успешното изведување на Февруарскиот поход има големо политичко и воено значење за развитокот на НОВ во Македонија воопшто. Во текот на овој поход дојде до израз високата политичка свест на борците и на населението за постигнување на крајната цел – создавање национална држава. 

Во пролетта на 1944 година (април – јуни) се водеа жестоки борби со германските и бугарските војски, како и со балистичките формации во неколку реони на долината на Вардар, во Западна Македонија и во Јужна Србија. Овие борби во македонската историографија се познати под името Пролетна офанзива. По завршувањето на оваа офанзива, со исклучок на поважните комуникации и градовите, целата територија на Македонија практично беше ослободена. На слободната територија се развиваше целокупниот живот, насочен во прв ред кон стабилизирање на народната власт и политичките организации. Сите овие услови овозможија непречено свикување на Првото заседание на АСНОМ во манастирот «Св. Отец Прохор Пчињски» во близина на Куманово &lt;ref&gt;Види: 3борник на документи за АСНОМ. Скопје, 1964. С. 722. &lt;/ref&gt;. 

Одлуките и решенијата што ги донесе АСНОМ на своето прво заседание, според својот карактер, имаат уставноправно значење. Тие се донесени врз база на суверената волја на македонскиот народ и неговото право на самоопределување, а во согласност со одлуките на Второто заседание на АВНОЈ. Од тие причини, овие одлуки на АСНОМ служат како основа за понатамошната изградба на македонската државност и посебно за организационото зацврстување и проширување на највисоките државни организаци во Федерална Македонија. 

Периодот од Првото до Второто заседание на АСНОМ (август – декември 1944) претставува одделна фаза во Народноослободителната борба на Македонија. По четиригодишната крвава борба, конечно беа реализирани вековните стремежи за национална и социјална слобода. Беше ослободена територијата на денешна Република Македонија. 

По конечното ослободување на Македонија, на 19 ноември 1944 година, натамошната дејност на македонските единици во составот на Народноослободителната војска и партизанските одреди на Југославија се одвиваше во борбите за ослободување на Косово, а подоцна во завршните операции за конечното ослободување на Југославија, по пробивот на Сремскиот фронт и понатаму до Загреб и Марибор. 

Вооруженото востание на македонскиот народ од 1941 година бележеше константен пораст до конечното ослободување на Македонија. Тоа може да се следи и преку бројот на партизанските одреди и на воените единици што се формираа на територијата на Македонија. Ако во 1941 година имаше само три партизански одреди, тој број во 1942 година се зголеми на девет. Во 1943 година, беа формирани првите воени единици – баталјоните «Мирче Ацев», «Страшо Пинџур», «Стив Наумов», Кичевскиот, Мавровскиот, «Јордан Николов», Дебарско-младинскиот и двата косовски баталјони «Рамиз Садику» и «Борис Вукмировиќ». Во ноември 1943 година беше формирана Првата македонско-косовска бригада, а во декември истата година, на територијата на Егејскиот дел на Македонија, беше формирана и Втората македонска бригада. Во наредната 1944 година, македонската народноослободителна војска, како составен дел од НОВ на Југославија, посебно во завршните операции за ослободувањето на Македонија, ја сочинуваа: три корпуси (15., 16. и Брегалничко-струмичкиот), во чиј состав влегуваа 7 дивизии со 22 ударни бригади, 4 артилериски бригади, 3 пионерски и една коњичка бригада &lt;ref&gt;Апостолски М. Военната организаццја во периодот на НОВ и револуцијта на Македонија // Зборник на трудови, Ослободителната војна и револуцијата во Македонија. Скопје, 1973. С. 77-96. &lt;/ref&gt;. 

Вкупниот број борци и старешини во воените единици во Македонија, во текот на Втората светска војна, ја надмина цифрата од 76 000. Оваа вооружена сила на македонскиот народ и националностите водеше секојдневни борби со германските сили, а исто така и со Петтата бугарска фашистичка ослободителска армија во Македонија, како и со балистичките формации во Западна Македонија. Според изјавата на германскиот командант Лер, при повлекувањето низ Македонија неговата армија претрпела бројни загуби во луѓе, а во исто време била принудена да остави големи количества воен материјал. 

Единиците на НОВ и ПО во Македонија, само на територијата на Вардарскиот дел на Македонија, за време на војната врзуваа за себе над 60 000 фашистички ослободители војници и полицајци (бугарски, германски и италијански) (24&lt;ref&gt;&lt;/ref&gt;. Од оваа бројка над 45 000 се наоѓаа на територијата на Македонија, окупирана од Бугарија, а над 15 000 на територијата на Македонија, окупирана од Италија, не сметајќи ги притоа квислиншките албански формации (25&lt;ref&gt;Исто.&lt;/ref&gt;. 

Македонците од Пиринскиот дел на Македонија се најдоа во првите редови на антифашистичкиот отпор во Бугарија. Кај раководителите и функционерите на Бугарската комунистичка партија за Пиринска Македнија (поголем број Македонци), уште во почетокот беше јасно искристализирано гледиштето дека преку вооружена антифашистичка борба ќе дојде до длабоки демократски промени во Бугарија. За такви промени, пак, пиринските Македонци беа најнепосредно заинтересирани, сметајќи дека преку борба ќе се изборат за својата правда. 

Тоа што вооружените борби во Бугарија почнаа првин во Пиринскиот дел на Македонија, беше резултат на револтот против тешката социјално-економска и денационализаторска политика спрема Македонците на бугарските владејачки кругови, како и на влијанието на националните револуционерни традиции на народот од овој дел на Македонија, каде што Македонците самоиницијативно се организираа и ги имаа првите вооружени судири (на 27 јуни 1941 година) со бугарските фашисти во времето кога такво нешто не беше забележано во другите делови на Бугарија (26&lt;ref&gt;Ивановски В. За почетокот на вооруженото востание во Маккедонија, 1941 // «Гласник» на ИНИ, Год ХV/3, Скопје, 1971. C. 17-32. &lt;/ref&gt;. 

По деветтосептемвриските настани во Бугарија, во периодот од 1944 до 1948 година, беа преземени низа мерки од страна на Отечественофронтовска Бугарија за задоволување на националните права на Македонците во Пиринскиот дел на Македонија. Беше призната посебноста на Македонците и тие се здобија со културна автономија. Беа отворени школи во кои наставата се изведуваше на македонски јазик, со македонски учители. Беше формиран македонски театар и се отворија македонски книжарници. 

Меѓутоа, со настаните од 1948 година, по Резолуцијата на Информбирото, со која Југославија беше исклучена од составот на тој форум, дојде до кардинални промени во ставот кон македонската нација и држава. Така, и покрај масовното учество на пиринските Македонци во борбата против фашизмот во текот на Втората светска војна, нивните идеали по завршувањето на војната не се остварија ни делумно. 

По распарчувањето и окупацијата на Егејска Македонија, македонското население се најде во уште потешка економска и политичка положба. Сите последици што ги донесе војната на економски и национален план најмногу ги почувствува населението од неразвиеното подрачје, како што тоа беше случај со Егејскиот дел на Македонија. 

Македонците од овој дел на Македонија, како и Македонците од Пиринска Македонија, верни на своите национални и револуционерни традиции, сметаа дека е дојдено времето кога треба да се реши нивното прашање, односно со своето учество во отпорот, преку борба, да се здобијат со национални и социјални права. Токму затоа, Македонците од Егејскиот дел на Македонија првите групи за отпор ги формираа уште во текот на април 1941 година, за да ги имаат во мај првите вооружени судири со ослободителски сили (италијански, бугарски), а во септември зедоа масовно учество во познатоте Драмско востание, во кое паднаа многу жртви &lt;ref&gt;Андоновски Х. Драмското востание 1941 и бугарските фашистички злосторства // «Гласник» на ИНИ, Год V, бр. 1, Скопје, 1961. C. 57-75. &lt;/ref&gt;. 

Во завршните фази на Народноослободителната борба во Грција, Македонците од Егејскиот дел на Македонија, како резултат на масовното учество во борбата и извојуваните придобивки на Македонците од Вардарскиот дел на Македонија, создадоа свои национално-политички организации, како што е Славјаномакедонскиот народноослободителен фронт (СНОФ)&lt;ref&gt;Кирјазовски Р. Демократски и аитифашистички партии и организации во Егејскиот дел на Македонија,1941-1949. Скопје, 1991. &lt;/ref&gt; во рамките на грчкото народноослободително движење. Наместо поддршка во развивањето на овој процес, беа преземани мерки за оневозможување на самоорганизирањето на македонскиот народ. Јасно е дека во таа сложна внатрешна и надворешна ситуација, ако се имаат предвид и поделбите на интересните сфери на победничките сојузнички држави во Втората светска војна, не можеше да дојде до победа на демократските сили во Грција, а уште помалку да им се дадат права на Македонците во рамките на Грција. 

Со завршувањето на војната, страдањата на Македонците во Егејскиот дел на Македонија не престанаа. Тие, исто така, зедоа масовно учество во Граѓанската војна во Грција во времето од 1946 до 1949 година. Со ликвидирањето на Демократската армија на Грција (ДАГ), надежите за рамноправност и национална слобода не беа остварени. Во текот на Граѓанската војна и по неа, повеќе под притисок и терор, македонското население беше присилено масовно да емигрира и да се распрсне речиси по сите континенти во светот. 

Завршетокот на Втората светска војна, која траеше цели 6 години, и победата над фашизмот, човештвото ги плати со животите на околу педесет милиони луѓе (војници, жени, деца и старци). Советскиот Сојуз со дваесетте милиони жртви е на челното место, Полска со шесте милиони жртви го зазема второто место, а веднаш по неа е Југославија, со милион и седумстотини илјади жртви. 

Југословенското боиште во текот на Втората светска војна перманентно за себе врзуваше од 600 до 850 илјади непријателски војници (германски, италијански, бугарски, квислиншки и др.), кои во подруги околности би биле пратени на Источниот фронт во борбата против Советскиот Сојуз. Од друга страна, во периодот на завршните операции за ослободувањето на Југославија, Народноослободителната војска на Југославија ја достигна бројката од осумстотини илјади. 

Дури и нешто повеќе, иако краткотрајна, Априлската војна на територијата на Југославија имаше огромно значење за развојот на ситуацијата во текот на Втората светска војна. 

Предвидениот план за напад на нацистичка Германија врз СССР, токму поради Априлската војна, мораше да задоцни цели пет недели. Очигледно е што значеше тоа за Хитлеровата стратегија, која планираше брзо заземање на Советскиот Сојуз. 

Преку четиригодишната Народноослободителна војна, југословенските народи, вклучувајќи го и македонскиот, не само што се бореа за ослободување од повеќекратните фашистички слободители и нивните квислинзи, туку го исполнија и својот интернационален долг спрема сојузничките сили (СССР, САД, Велика Британија), а им помогнаа и на соседните земји Бугарија, Албанија и Грција во борбата против фашизмот. 

Македонскиот народ, во завршните операции за ослободување на Југославија, во борбите против германските војски учествуваше со Петнаесеттиот македонски корпус, чија бројна состојба изнесуваше околу 24 000 борци, или 1/3 од сопствениот воен потенцијал. 

Во борбите за победата над фашизмот и по 9 мај се’ до 15 мај 1945 година, само Вардарска Македонија даде 33 000 жртви, вклучулучувајќи ги тука и преку 7 000 македонски Евреи, кои бугарскиот окупатор во 1943 година ги депортира да бидат погубени во концентрациониот логор во Треблинка, Полска (29&lt;ref&gt;Според пописните податоци на загинатите, што се чуваат во боречката организација на Македонија во Скопје&lt;/ref&gt;. 

Материјалните штети што ги претрпе Македонија во текот на Втората светска  војна беа огромни: разурнати или опожарени преку 10 000 домови и над 4 000 јавни објекти; 83 000 случаи на ограбувања; преку 300 000 грла однесен или заклан крупен и ситен добиток; наполно уништени сообраќајници; урнати 170 мостови; уништени 500 км. железничка пруга, или 80% од целата железничка мрежа, како и сите локомотиви и 97% од вагоните. За време на окупацијата неконтролирано се експлоатираше природното богатство – рудниците и шумите. Беа разурнати индустриските капацитети, а работната сила немилосрдно се експлоатираше. Се земаше се’ што можеше да се земе и од земјоделството &lt;ref&gt;Според пописните материјали, извршени по ослободувањето, за војните штети во Македонија за време на Втората светска војна, што се чуваат во Аривот на Македонија. &lt;/ref&gt;. 

Македонскиот народ, кревајќи се на вооружено востание во борбата против фашистичките ослободители, уште во 1941 година застана на страната на антифашистичката коалиција, на чие чело се наоѓаа СССР, Велика Британија и САД. Со доаѓањето, пак, на првите воени мисии при ГШ НОВ и ПО во Македонија – на британската во септември 1943 – на слободната територија на Западна Македонија во Црвена Вода – Охридско &lt;ref&gt;Чепреганов Т. ВеликаБританија и македонското национално прашање, 1944-1948. Скопје, 1997. &lt;/ref&gt;, а потоа и на американската и советската во 1944 година, всушност беше означено и првото меѓународно признавање на НОБ на Македонија, уште за време на Втората светска војна. 

Претставниците на овие мисии, преку своите извештаи, исцрпно и објективно ги информираа претпоставените во своите земји за состојбите во Македонија, меѓу другото, и за тоа дека единствено македонските партизани се борат против повеќекратните фашистички ослободители во Македонија. Дури и нешто повеќе: шефовите на воените мисии на Велика Британија и Соединетите Американски Држави – Сричка и Дикенсон – присуствуваа и ја следеа работата на Првото заседание на АСНОМ на 2 август 1944 година. Тие беа сведоци на раѓањето на државата на македонскиот народ – ФЕДЕРАЛНА МАКЕДОНИЈА, прва по Самоиловата од крајот на десеттиот и почетокот на единаесеттиот век (976 – 1018) во рамките на ДЕМОКРАТСКА ФЕДЕРАТИВНА ЈУГОСЛАВИЈА. 

Единствено во Вардарскиот дел на Македонија, со создавањето на Федерална Македонија, македонскиот народ се здоби со национална и социјална слобода, слобода платена со процентуално голем број човечки животи споредено со бројната состојба на населението и со огромни материјални штети. Резултатите од антифашистичката војна ги обврзуваат оваа и идните генерации да знаат да ја ценат и да ја бранат скапо платената слобода. На тоа не обврзуваат сите паднати во ослободителните борби за национална слобода и сопствена македонска држава. 

== Наводи ==
{{наводи}}

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>a49i2ync5z4k8rtmjubkcwmv642fumc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Некои специфичности на колективизацијата на селото во Република Македонија 1949-1953 година</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1815</id>
    <revision>
      <id>10844</id>
      <parentid>10843</parentid>
      <timestamp>2020-02-14T10:11:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nesmir Kudilovic</username>
        <id>2058</id>
      </contributor>
      <comment>Revert the last two changes/edits</comment>
      <origin>10844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76356" sha1="styldgl7ykkmh80iqvhr56my89ucze3" xml:space="preserve">Колективизацијата на македонското село, спроведувана според советскиот модел на аграрот и со опробаните сталинистички методи, била една од мерките на југословенската аграрна политика која предизвикала далекусежни негативни последици во целокупниот развој на Република Македонија по Втората светска војна. Македонскиот селанец, по остварувањето на неговите национални (државност) и социјални права (праведна аграрна реформа), во годините на судирот на КПЈ со Информбирото, се соочи со суровоста на новопечените «народни» претставници за кои исполнувањето на партиската директива беше услов за напредузањето во државно-партиската хиерархија. Овие новопечени «народни» претстаници газеа врз честа и достоинството на селанецот и со примена на психолошка и физичка тортура го принудуваа да се откаже од својот вековен сон – парчето сопствена земја. Засилената колективизација се спроведуваше во периодот 1949–1951, односно 1953 година, а нејзиниот биланс беше бегство на селанството и од селото и од земјоделството и негово населување во приградските и градски населби, на градилиштата на првата петтолетка. Селата остануваа празни, а градовите се поселанчуваа. 

Македонија го дочекува крајот на Втората светска војна како типично селанска земја, со три четвртини селско население, со екстензивно земјоделство и неразвиена индустрија кои, во текот на војната претрпеа огромни штети. Проектираната комунистичка визија на социјализмот требаше да се изградува врз недовршената капиталистичка индустријализација, врз неразвиени производни сили, т.е. како еден примитивен комунизам, оскуден во сите животни потенцијали. Ваквата објективна состојба, како и влијанието на општо прифатената тактика и стратегија на комунистичкото движење, го наметнувале прифаќањето на сталиновата шема на идентификација на социјализмот со индустријализацијата. Притоа, индивидуалните земјоделци биле ставен во арсеналот на «класните остатоци» кои, «партиската држава» на моменти селективно, а на моменти фронтално бара начини да ги надмине или во краен случај да изврши нивно економско осреднување во рамките на постоечката филозофија на егалитаризмот и тврдата уравниловка. 

Во ситуација кога обновата на земјата и проектираната индустријализација директно зависеа од масовната подршка на селанството и од способноста на земјоделството, во недостаток на друга акумулација, да ги алиментира овие зафати, државно-партиското раководство покажува доза на реалност определувајќи се за аграрна реформа во која земјата се доделува во сопственост на земјоделците, т.е. на оние кои ја обработуваат. Со тоа, државата која се прогласи за «народна» излезе во пресрет на барањата на најшироките слоеви на селанството и ја обезбеди во неопходниот момент неговата подршка. Притоа, во ниеден момент, КПЈ не се откажала од планираната «социјалистичка преобразба на селото» во чии рамки, основни клетки на преобразбата беа Селските работни задруги (СРЗ). 

Селските работни задруги, веднаш по војната, биле «самоникната појава» &lt;ref&gt;Според некои автори, првата задруга во Македонија во која селаните започнале со заедничко обработување на земјата била формирана во есента 1944 година, во охридското село Љубаништа, каде што покрај сопствената, селаните ја обработувале и манастирската земја земена под закуп. Меѓутоа, официјалното почнување со работа на оваа СРЗ, можеме да го лоцираме во есента 1945 година, кога била одржана конференција на селаните заради поделбата на имотот на манастирот Св. Наум (Архив на Македонија, подрачно одделение – Охрид, фонд: Околиски комитет на СКМ – Охрид, к-1, 1944/47, Записник од конференцијата на селаните од с. Љубаниште, 26. 10. 1945). (Натаму, АМ. п.о.). &lt;/ref&gt;. Во Македонија, тие се формирале на иницијатива на самите селани, помогнати од поедини активисти на Партијата, под името колективи. За разлика од некои други делови на Југославија, првите СРЗ во Македонија се формирале претежно на селанската ситносопственичка земја, а не на аграрно доделената &lt;ref&gt;Архив на Македонија, ф: ЦК СКМ, Организационо-инструктивно одделение, к-1, Реферат о стању и проблемима селјачких радних задруга у НРМ, 16. 03. 1947. (Натаму АМ) &lt;/ref&gt; според Законот за аграрна реформа и внатрешна колонизација на НРМ &lt;ref&gt;Законот е донесен на 25.12.1945 година (Документи од создавањето и развитокот на НР Македонија 1944-1946, Скопје 1949, 48-78). &lt;/ref&gt;. Затоа, до крајот на 1947 година, СРЗ во Македонија се претежно мали, задруги на сиромашни, малуимотни селани. Во текот на 1948 година се формираат повеќе СРЗ кои во својот состав имаат околу 100 домаќинства, но нивниот просек главно изнесува околу 30 домаќинства &lt;ref&gt;АМ, ф: Министерство за земјоделие и шумарство, к-120, Годишни извештаи за членството и фондовите во селските работни задруги. 1948. &lt;/ref&gt;. Во 1945 година во НРМ биле формирани само 6 СРЗ, во 1946 година 31 СРЗ, во 1947 – 79 СРЗ. Меѓутоа, ако го следиме порастот на бројот на СРЗ во текот на 1948 година, може да видиме дека до 31. 07. 1948 бројот на СРЗ изнесува 106 што е незначителен пораст во однос на 1947 година, додека до крајот на 1948 нивниот број пораснал на 237, односно за повеќе од 100 новоформирани СРЗ &lt;ref&gt;АМ, фонд: Министерство за земјоделие и шумарство, к-120, Годишни извештаи за членството и фондовите во селските работни задруги, 1948; АМ, исто, к-111, к-108, к-109, Решенија за формирање на СРЗ во 1948. &lt;/ref&gt;. 

Формирањето на колективите било една од главните задачи на Партијата и успехот во таа работа се идентификувал со изведување на «револуцијата до крај на село». Борејќи се за таа долгорочна цел, во периодот од ослободувањето до судирот со ИБ, КПЈ настапува мошне претпазливо, сообразувајќи ја својата тактика според дадените објективни општествено-економски услови и според расположнието на селанството кое не било подготвено да се откажува од својот приватен посед во интерес на колективите. Заостанатоста на селото, длабоко вкоренетиот ситносопственички менталитет на селаните, конзервативизмот и недовербата кон секој нов начин на обработка на земјата, тешкотиите во обезбедувањето со посовремени средства за производство, отпорите и тоа не само на побогатите селани како што официјално се оценувало, биле само дел од причините кои наметнувале постепеност во мерките на планираната «социјалистичка преобразба» на земјоделството. Таа постепеност била конкретизирана во постоењето на разни типови на задруги кои, секоја на свој начин, требало да делуваат во правец на унапредување на земјоделството и да им овозможат на селаните да се запознаат со «предностите на заедничката работа и на крупните земјоделски стопанства». Она што се случи по Вториот пленум на ЦК КПЈ од јануари 1949 година &lt;ref&gt;Архив ЦК КШ, ф: Пленуми, 11/1-8, Материјали за Другог пленума ЦК КПЈ одржаног 28-30 јануара 1949. &lt;/ref&gt;, како одговор на сталиновите критики на југословенската аграрна политика, претставува крајно лево свртување од таа глобална политика. Нешто подоцна, на 25. 04. 1949 бил одржан и Вториот Пленум на ЦК КПМ, кој на македонските комунисти им ги дал истите насоки за работа на село како и Пленумот на ЦК КPJ &lt;ref&gt;Резолуција од Второто пленарно заседание на ЦК КПМ… «Нова Македонија», VI, 1339, 27. 04. 1949. &lt;/ref&gt;. 

Врз основа на Одлуката на Вториот пленум на ЦК КПЈ, во Македонија биле формирани Комисија за село при Централниот комитет на КПМ &lt;ref&gt;Комисијата за село при ЦК КПМ, формирана на 7. 04. 1949, била во следниот состав: Ристо Џунов-претседател и членови: Ристо Бајалски, Исак Сион, Петре Новачески, Стево Матески, Васил Ѓоргов и Никола Митровски. &lt;/ref&gt; и комисии за село при околиските и месни комитети по градовите &lt;ref&gt;АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-37, Записник са одржаног састанка Комисије за село при ЦК КПМ, 07. 04. 1949. &lt;/ref&gt;. Основна задача на Комисијата за село при ЦК КПМ била да го контролира правилното спроведување «на линијата» на партијата на село и да им помага на надлежните државни и задружни органи во нивното извршување на задачите во «социјалистичката реконструкција на земјоделието по пат на земјоделско задругарство» &lt;ref&gt;АМ, п.о. Скопје, ф: Околиски комитет ан СКМ - Скопје, к-1, док.бр. 199/5, До околискиот комитет на КПМ - Скопје, циркуларно писмо, 18. 03. 1949. &lt;/ref&gt;. Меѓу другото, таа добила задача да се грижи и за чување на принципот на доброволност при создавањето на СРЗ, да «внимава и да не секташи» при изборот на типот на задругата &lt;ref&gt;Изборот на типот на задругата било едно од прашањата по кои ЦК КПМ согледува дека има «доста скршнување... Праксата покажа да селаните најмасовно влегуат во задругите од прв и втор тип, а нивното орагнизационо зацврстување и економското јакнење ќе создаде услови за преминување во трет и четврт тип» (АМ, п.о. Скопје, исто). &lt;/ref&gt; и «будно» да го следи «држењето на партиските организации и членови на Партијата во однос на селските работни задруги». Притоа, не можеле да останат во редовите на Партијата, не само оние што го спречувале создавањето и омасовувањето на СРЗ, туку и оние кои не влегле во задругата во своето село. Влегувањето на комунистите во СРЗ било задолжително и во спротивно «таквите луѓе треба да се искључуват од Партијата» &lt;ref&gt;АМ, п.о. Скопје, ф: Околиски комитет на СКМ - Скопје, к-1, док.бр.199/5 &lt;/ref&gt;. 

Силната, сестрана кампања и притискок врз селаните за влегување во колективите е општата рамка во која можат да се стават сите настани на селото во текот на 1949 година. Со крајна необјективност се даваат оценки за успесите на социјалистичката преобразба, која ете, токму во тој момент, во «созреани» услови ќе го преведе селанецот во «комунизмот». Квантитативниот растеж на бројот на задругите и бројот на членството е основниот критериум со кој се поткрепуваат «големите успеси» во реализирањето на партиската линија на Вториот пленум. До 10 март беа формирани 414 СРЗ, до почетокот на април 528 СРЗ &lt;ref&gt;528 Селски работни задруги, «Нова Македонија», VI, 1318, 02. 04. 1949. &lt;/ref&gt;, до почетокот на мај 723 СРЗ &lt;ref&gt;Idem, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-37, Записник са одржаног састанка Комисије за село при ЦК КПМ, 07. 04. 1949. &lt;/ref&gt;, до крајот на јули 1949 година 764 СРЗ &lt;ref&gt;«Нова Македонија», VI, 1427, 02. 08. 1949, Во 764 работни задруги е колективизирано околу 40 од сто од земјата. &lt;/ref&gt;, а до 12. 10. 1949 година 837 СРЗ &lt;ref&gt;Архив ЦК СКЈ, XV 1/68, Извештај о извршеном прегледу сељачких радних задруга, 12. 10. 1949. &lt;/ref&gt;. Според Комисијата за село при ЦК КПЈ, до 31. 12. 1949 година во НРМ имало вкупно 833 СРЗ со 53.470 домаќинства или 41% од вкупниот број на домаќинствата во Републиката, со вкупно 339.014 членови &lt;ref&gt;Според податоците на Контролната комисија при Владата на НРМ, бројот на членови во СРЗ изнесувал 327.690 што е нешто помалку од бројот што го дава Комисијата за село при ЦК КПЈ (АМ, ф: Контролна комисија при Владата на НРМ, к-1, Извештај о раду Комисије државне контроле НР Македоније у 1950 години). &lt;/ref&gt;. Оттука може да се види дека во НРМ, просекот на членови на едно домаќинство во СРЗ изнесувал 6,24 члена и бил највисок во рамките на ФНРЈ, пред Босна и Херцеговина со 5,4 члена, Србија 5 и Црна Гора 4,72 члена &lt;ref&gt;Архив ЦК СКЈ, XV 1/127, Сељачке радне задруге - прегледи, 30. 06. 1951. &lt;/ref&gt; Овие 833 СРЗ располагале со површина од 284.642 ха земја &lt;ref&gt;АМ, ф: Контролна комисија при Владата на НРМ, к-1, Извештај о раду Комисије државне контроле НР Македоније у 1950 години. &lt;/ref&gt;. 

Една од специфичностите во спроведувањето на колективизацијата на македонското село, неоспорно беше различниот однос на властите кон македонското селанство и кон селанството на малцинствата со муслиманска вероисповед. Само кусо свртување кон статистиката за националниот состав на формираните СРЗ ја потврдува оваа наша констатација. Како што наведовме, во 1948 година во НРМ имало 237 СРЗ со 8.633 домаќинства, од кои 8.350 или 96,96% биле македонски, 139 или 1,51% турски, 22 или 0,25% шиптарски и 79 или 0,80% цигански домаќинства. Од тука бил изведен и заклучокот дека «најконзервативно се држи малцинството Шиптари» &lt;ref&gt;Idem, ф: Контролна комисија при Владата на НРМ, к-7, Извештај за работата на Сојузот на работните земјоделски задруги на НРМ во 1948 година; АМ, ф: Сојуз на трудови земјоделски задруги, к-1, Заклучение (материјал за развојот на СРЗ), 1949. Бројот на турските и шиптарски домаќинства не може да се прифати за точен, бидејќи во овој период многу често Торбешите и Турците ги вбројувале како Шиптари. Исто така, постоело силно движење кај Шиптарите да вршат притисок врз Турците на религиозна основа, овие да се определат како Шиптари. Така, на пример, во една анализа на ЦК КПМ од 1952 година, дадените податоци за шиптарското малцинство не се прифаќаат за точни бидејќи «во Кичево не се издвоени Торбешите»; «во прегледот за Гостиварска и Тетовска околија во горниот број» (37.967 и 48.643) «се урачунати и Турците (а во град Тетово према искажувањата од сите муслимани се преку 70% Турци)». (А М, ф: ЦК СКМ, Први конгрес на СКМ, к-27, Анализа за шиптарското малцинство во НРМ од 17.1 до 10. 11. 1952, 18. 02. 1952). &lt;/ref&gt;. 

Податоците од 1949 година зборуваат дека во НРМ имало 200 села населени исклучиво со шиптарско население и 110 национално мешани села, односно вкупно 310 села населени со овој национален елемент. Покрај шиптарските, постоеле и 95 чисто турски села, а 139 мешани во кои живееле Турци и Македонци, односно вкупно 234 села во кои живееле исклучиво национални малцинства – Турци и Шиптари &lt;ref&gt;Idem, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-17, Преглед на селата во кои живеат малцинства и участвието на малцинствата во СРЗ. &lt;/ref&gt;. Ако извршиме сумирање се добива бројка од 544 села каде живееле Македонци, Шиптари (Албанци) и Турци. До крајот на 1949 година, СРЗ биле формирани во „чисто шиптарски села 12, во турски 7, во мешовити Македонци и Шиптари 49 и Македонци и Турци 78. Значи од 544 села, СРЗ има формирано во 146, а во останатите 398 села нема формирано СРЗ &lt;ref&gt;АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-38, Учество на малцинствата во СРЗ. &lt;/ref&gt;. 

Од вкупно 13.592 турски домаќинства во СРЗ влегле 1.687 или 12,5%, додека од вкупно 26.092 шиптарски домаќинства (за Скопска област без домаќинствата во градовите) во СРЗ влегле 1.269 или 4,8% од вкупниот број на шиптарски домаќинства &lt;ref&gt;Idem, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-17, цит.док. &lt;/ref&gt;. Овие податоци јасно зборуваат дека учеството на малцинствата во СРЗ било доста слабо &lt;ref&gt;На пример, во 1949 година, во Битолско работеле 82 СРЗ во кои биле зачленети 45 семејства од разни народности, 179 шиптарски, 216 турски и 4.796 македонски. (Фондови на селански работни задруги во Битолско, Историски архив-Битола, 1971). &lt;/ref&gt;. Како основни причини заради кои во малцинските средини најтешко продирале мерките на новата власт се сметале нивната културно-просветна заостанатост и «верската затуцаност». Новиот дух на егалитаризмот, рамноправноста помеѓу половите, ослободувањето од религиската свест итн., не можел да го сруши тој традиционален свет во муслиманската средина така брзо, како што го рушел во селата со македонско христијанско население. Прва причина за тоа е што пораките кои ги носела НОБ биле далеку поприфатени во македонската средина, соодветно и на учеството во таа борба насочена помеѓу другото и кон рушење на «старото», а во тие рамки и на стариот затворен рурален начин на живот. Второ, улогата на религијата и нејзината инкорпорираност во животот и опстојувањето на одредени етноси бил различен во муслиманската и христијанска средина. Додека христијанската црква во Македонија (свештенството од македонско потекло) била дел од национално-ослободителните стремежи на македскиот народ, а со тоа и на еманципаторските процеси кои од тука произлегувале, дотогаш муслиманството се наметнувало како арбитер над целокупниот живот и делување на верниците со силна тенденција на конзервирање на односите. Низ сето ова, сепак ни се наметнува и заклучокот дека малубројното учество на малцинствата во редовите на НОД 1941-1944 година покажува дека голем дел, посебно од шиптарското население во Западна Македонија, не ги идентификува своите политички цели со ослободителната борба на македонскиот народ, а по војната покажува најразличен вид отпор против новиот дух на времето, борејќи се против сеопштата еманципација, а посебно еманципацијата на жената &lt;ref&gt;Idem, ф: ЦК СКМ, Први конгрес на СКМ, к-27, Анализа за шиптарското малцин¬ство во НРМ, 18. 02. 1952; Исто, Записник од состанокот на Политбирото на ЦК СКМ, 29. 02. 1952; Како што зборуваат документите «агитацијата во шиптарските села за стварање на задруги се одвиваше малко различито од агитацијата во македонските села. Со оглед на това да отпорот во Македонските села иде повеќе од економска база тојест селаните го поставуват прашањето дали во задругата ќе им биде по добар живот или вон задругата, додека пак во шиптарските села овоа прашање не се поставува, ами стварање на задруги го поврзуат со верата, фереџето и жената». (АМ, п.о. Скопје, фонд: Обласен комитет на КПМ – Скопје, 1949/1950, к-2, док. бр. 325, Анализа за начините и формите кои се употребувани во формирањето на СРЗ); АМ, п.о. Скопје, ф: Обласен комитет на КПМ - Скопје, к-6, док.бр.824, Анализа од Петар Јанковски, инструктор во Комисијата за село при Обласниот комитет, 04. 10. 1949 &lt;/ref&gt;. 

Среќавајќи се со силниот отпор при формирањето на СРЗ во шиптарските и турски средини, поедини партиски комитети настојувале да формираат СРЗ прво во македонските села, запоставувајќи ја работата во селата со шиптарско население &lt;ref&gt;Силен отпор за формирање на СРЗ дале кичевските села, особено с. Зајас, каде што по сите «стеги» и «убедувања», од ова село и од селото Жубрино избегале во планините голем број лица. Пред таквиот отпор, Околискиот комитет бил принуден да ги повлече екипите и да ја сопре акцијата за формирање на СРЗ и во другите шиптарски села во Кичевската околија. (АМ, ф: Вариа, 11/123, Извештај за новоформираните селски работни задруги во Кичевска околија). &lt;/ref&gt;. Покрај тоа, бројни биле случаите на несогласици помеѓу селаните во мешаните села и заострувањето на нивните меѓусебни односи &lt;ref&gt;АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-38, Материјал без наслов (за новите стопански мерки во ОКОЛРШТС на Источна Македонија), 1951; Така во еден извештај од терен на Обласниот комитет на КПМ – Скопје, меѓу другото стои: «Малиот број работни задруги во малцинските села, како и малиот број иницијативи за создавање на СРЗ доваѓа покрај другото и од таму што во тија села политичка работа е многу слаба и што се, поради небудност и аполитичност направени некаде крупни грешки при создавањето на СРЗ поради што нарочно во мешаните села кај што има задруги е создадена доста голема омраза помеѓу задругарите и незадругарите...Вакви карактеристични примери биле забележани во тетовските села Радиовце и Долно Палчшпте» (АМ, п.о. Скопје, ф: Обласен комитет на КПМ – Скопје, к-4, док.бр.66, Извештај, јуни 1949). &lt;/ref&gt;. 

Борејќи се против постојните меѓунационални нетрпеливости и шовинизмот, ЦК на КПМ настојува да ги амортизира заострените меѓунационални тензии, барајќи од своите членови идеолошко-политичката работа да доминира над сите други мерки (28&lt;ref&gt;Idem, п.о. Скопје, ф: Околиски комитет на СКМ - Скопје, 1944-1955, к-4, док.бр.118/2, До сите партиски организации (окружница на ЦК КПМ), 1951. &lt;/ref&gt;. Тоа значело воспоставување на курс на попустлива политика и потолерантен однос кон малцинствата со цел да не се заоструваат и понатаму меѓунационалните односи &lt;ref&gt;Idem, ф: ЦК СКМ, Први конгрес на СКМ, к-27, Извештај екипе ЦК СКЈ ... 13 - 29 јуна 1951 године. &lt;/ref&gt; Ваквиот нееднаков третман на македонското селанство и она на малцинствата, имаше трајна последица во тоа што шиптарското малцинство си ја сочува земјата и стоката и беше поштедено од силни миграции. Од друга страна, со пропаѓањето на СРЗ, пропаднаа и имотите на македонските селани коишто беа принудени да бараат егзистенција надвор од земјоделството и надвор од селото. Истовремено, во почетокот на педесеттите години, турското национално малцинство во НРМ, погодено од мерките на експропријација и национализација, од колективизацијата и Законот за забрана носење зар и фереџе &lt;ref&gt;Во настојувањето да се изврши еманципација на муслиманската жена, како успов за сеопшта еманципација на овие маси, покрај описменувањето и разни други културно-просветни и образовни акции, започнува и кампањата за симнување на зарот и фереџето. Овој чин, всушност, симболично го означувал отфрлувањето на долговековната улога на подреденост и нерамноправност на муслиманската жена, и уште повеќе, нејзино излегување од темнината на средновековието. Кампањата за симнување на зарот и фереџето во НРМ била мошне интензивна во текот на 1950 година, непосредно пред донесувањето на посебниот Закон во јануари 1951 г.. Симнувањето на зарот и фереџето како акција беше најнапред поттикнато во Босна и Херцеговина, а нешто подоцна и во другите републики (Говор на Авдо Хумо, потпретседател на Владата на НР Босна и Херцеговина во врска со Законот за симнување на фереџето, «Нова Македонија», VII, 1787, 03. 10. 1950). &lt;/ref&gt;, почнаа процес на помасовно иселување од Македонија во Турција. Наместо македонскиот народ и турското малцинство, се населуваше албанското национално малцинство и со тоа се вршеше позасилена албанизација, посебно, на Западна Македонија. 

Интензитетот на кампањите за формирање на СРЗ и одлучното опстојување на таа партиска линија, продожило и во текот на 1950 година. Во средината на 1951 година, СРЗ во Македонија со број од 981 го достигнуваат својот максимум. Според податоците од 30. 06. 1951 година, селските работни задруги биле од следните типови во различните делови на Југославија. 
Типови на СРЗ во републиките на ФНРЈ
Тип	ФНРJ	Србија	Хрватска	Словенија	БиХ	Македонија	Ц. Гора
I 	1.014	219	197	262	332		4
II	2.146	979	597	64	448	22	36
III 	3.436	627	734	30 	723	923	399
IV	368	238	46	25	2	36	1
Вкупно	6.964	1.574	1.574	381	1.505	981	440


Од горниот преглед може да се види дека доминирал третиот тип на СРЗ во рамките на ФНРЈ како и во републиките Хрватска, Босна и Херцеговина, Црна Гора и Македонија. Општа е оценката дека «постоела тенденција сите задруги да се претворат во трет и четврт тип додека за прв и втор тип воопшто не се исплатувале закуп и камата на внесената земја или се исплатувале сосема мали симболични износи» &lt;ref&gt;Архив ЦК СКЈ, XV 1/152, Организациона питања земљорадничког задругарства, 06. 3. 952. &lt;/ref&gt;. Ваквата состојба е посебно карактеристична за НРМ каде што нема ниту една формирана задруга од прв тип, 22 се од втор тип, 923 од вкупно 981 СРЗ се од трет тип, додека 36 се од четврт тип. Во НРМ воопшто не бил почитуван принципот на доброволност при изборот на типовите по кои ќе работат овие задруги &lt;ref&gt;На теренот се јавиле «Појави на морално-политички притисок» и други мерки на принуда, без да се води «Сметка за нивото на свеста на поголемиот дел на селани - за типот на СРЗ»(АМ, п.о. Охрид, ф: Околиски комитет на СКМ – Охрид, к-7, Записник од состанокот на ОК КПМ – Охрид и секретарите на ОПО во СРЗ и секретарите на МК КПМ во Охридска околија, 08. 06. 1951). &lt;/ref&gt; и очигледна е тенденцијата за создавање на поголем број СРЗ од трет тип и нешто од четврт тип, како повисоки, социјалистички облици на задруги, зашто се верувало дека првиот и вториот тип, набрзо ќе прераснат во повисоки типови &lt;ref&gt;Пример, во с.Белимбегово, повеќе селани побарале да стапат во СРЗ изјавувајќи дека ним им одговара прв и втор тип, а не трет тип на СРЗ, каква што била постојната. Ваквата состојба ОПО точно ја познавале, но никогаш не го поставиле тоа прашање и не изнашле решение. (АМ, п.о. Скопје, ф: Обласен комитет на КПМ – Скопје, к-7, док. бр. 68, Анализа, 11. 08. 1949). &lt;/ref&gt;. 

Во наведента табела веднаш паѓа в очи различниот пристап што го имало словенечкото раководство кон спроведувањето на колективизацијата. Иако Словенија била најразвиено стопанско подрачје во ФНРЈ, сепак таму се тргнало постепено, од најнискиот тип на СРЗ. Со тоа селанецот наеднаш не бил принуден да се откаже од сопственоста на земјата, а повисокиот тип на здружување бил оставен да се развива со самиот општествено-економски развој, без форсирање на тој план. 

Еден од основните принципи при формирањето на задругите во Македонија, декларативно, беше принципот на доброволното стапување на селаните во задругите. Во периодот од 1945 до 1948 година, со извесна пренагласена пропагандна дејност и перманентна «класна» борба на село, покрај одделни исклучоци, главно, бил почитуван овој принцип &lt;ref&gt;Во својата упорност за стриктно следење на партиската линија, без оглед на условите, поединци од органите на теренот често претерувале во своето самодокажување, посебно ако се има предвид нивното ниско културно-образовно ниво и идеолошка ограниченост, барајќи и пронаоѓајќи «кулачки» и «шпекулантски елементи» внатре и надвор од СРЗ, а неуспехот на одредена директива веднаш го поврзувале со делувањето на «непријателските» елементи (АМ, п.о. Скопје, Ф: Околиски комитет на СКМ. Скопје, к-1, Информација, за политичката состојба во СРЗ во Скопска околија, 1950). &lt;/ref&gt;. Судирот со ИБ и ригорозната идејно-политичка диференцијација во редовите на КПМ – «за» и «против» ИБ од 1948 година и натаму, уште повеќе ја замрси и така тешката положба на село, каде што отпорите на селанството против мерките на аграрната политика почнале да се објаснуваат како непријателско делување поврзано со «надворешни, мрачни сили». Најголемиот број селани во првиот момент, ниту ја сфаќале, ниту сакале да ја прифатат оваа мерка на «народната држава» која во името на «нивната посреќна иднина» ги принудувала да се откажат од нивниот вековен сон – парчето сопствена земја. Бројни се сведочењата за «терањето» на селаните да стапат во колективите, со најразлични средства и примена на насилство &lt;ref&gt;Бројни се придружните писма на Комисијата за село при ЦК КПМ до околиските народни одбори, во кои таа одговара на тужби и жалби на задругари кои тврделе дека се присилени да влезат во СРЗ. Во најголемиот број случаи одговорот гласи: «Наводите во притужбата не се верни бидејќи задругата не е формирана со присилувања и разни застрашувања...». (АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-17, Придружни писма до ОНО). &lt;/ref&gt;. Низ документацијата мошне нагласено се зборува за појавата на «непријателски елементи» со кои УДБ-а и другите органи бескомпромисно се пресметувале. Со оглед на тоа што новата власт во селанството имаше дотогаш голем и лојален сојузник, врз чии плеќи лежеше целокупниот развој, мошне е индикативна појавата на толку многу «непријатели на социјализмот» на село. 

Во прилог кон сето горе кажано, зборуваат и ригорозните казни во многубројните судски процеси против земјоделците за нивното истапување против задругите. Така, во една анализа на судските процеси се вели дека «не ретка појава е да се изрекуваат казни во размер од 10-20 години лишување од слобода и конфискација на имотот &lt;ref&gt;Да се наведат сите примери на насилство врз селанството во формирањето на СРЗ, потребен е далеку поголем простор. Овде ќе наведеме само некои. Така, на пример, Душан Божинов од с.Шопско Рударе, Кратовска околија, член на СРЗ, бил осуден на 20 години лишување од слобода и конфискација на целокупниот имот, затоа што истапил со паролата «Долу колектив – нејќеме колектив». За исто дело биле осудени: Милисав Трајков (20 години лишување од слобода и конфискација на целокупниот имот), Љубе Трајков и Томе Веселинов (12 години лишување од слобода и конфискација на имотот), Трајан Христов Стефанов (10 години лишување од слобода и конфискација на имотот), сите земјоделци од с.Владевци, Кратовска околија. Нивните «прекршоци» биле судени «како кривични дела со тешки високи казни&quot;, така што Врховниот суд, иако речиси ги преполовил, сепак тие и натаму биле доста ригорозни. (АМ, ф: Вариа, 11/191, Прегледи и анализа на судските процеси на земјоделците). Разни други казнувања и судења на селани заради СРЗ, можат да се сретнат и низ друга бројна документација. (АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-17, Преглед на задругарите кои се влезени во СРЗ, а казнети од народната власт во Скопската област; Придружни писма до околиските народни одбори во кои Комисијата за село при ЦК КПМ одговара на притужби и жалби на задругари итн). Покрај липувањето од слобода, забележани се случаи на пресуди на смрт со стрелање. Тодор Јаневски од Охрид, тогашен управен референт во Министерството за земјоделие во Скопје, се сеќава: «Насте Тасески од Косел беше осуден на смрт со стрелање. Кога е извршена казната-не знам, но оттогаш не се виде жив». На смрт со стрелање бил осуден и Боге Бакал од с.Требениште, но после поднесената жалба, казната му била преиначена на 15 години затвор. Во еден партиски извештај се наведува: «Во кочанскиот крај, во некои планински села, кон крајот на 1950 година имало масовни малтретирања на селаните за стапување во СРЗ (апсења, претепувања, мачење -два селани се неправилно осудени на смрт), сето ова знатно ја влошило политичката состојба во тие места...». (АМ, ф: ЦК СКМ, Први конгрес на СКМ, к-27, Извештај екипе ЦК КШ о обиласку партиске организације у Македонији од 13 до 29 јуна 1951 године). &lt;/ref&gt;, покрај низата претходни малтретирања – психички и физички изживувања на кои биле изложени поединци затоа што одбивале да влезат во колективите &lt;ref&gt;Таше Спироски од Битола, се сеќава на повеќе случаи на отпор на селаните на колективите. Меѓу нив би го издвоиле примерот на богатиот сточар од с.Трново, Ѓушу Пано, кој одбивал да влезе во колективот. За време на одржувањето на оснивачката конференција, бил внесен во друга просторија, легнат на подот, а врз него била ставена дрвена врата на која газеле «убедувачите». Така тој веднаш бил приморан да се согласи за влегување во СРЗ. Набрзо, Ѓушу Пано, заедно со својот син се обидел да пребегне преку граница, но бил фатен и затворен. По шест месеци, починал во затворот, а неговиот син се преселува во Црна Гора. &lt;/ref&gt;. Со употреба на оружје и сила, биле загушени и организираните масовни бунтови од страна на селанството во Радовишко, во повеќе села во Кичевско, Кумановско и други места, додека пак селаните од своја страна барале најразлични други начини да се извлечат од влегувањето во колективите и при тоа да ги избегнат казнените санкции &lt;ref&gt;Малку е комичен случајот за селото Горно Српци. Таму селаните дежурале секоја ноќ и штом ќе забележеле дека кон селото се приближува екипата за формирање на СРЗ, со удирање на камбаната им јавувале на сите селани да се соберат сред село. На таков начин, тие не и дозволиле на екипата да применува поединечни «ноќни убедувања» (Сеќавање на Таше Спироски од Битола). &lt;/ref&gt;. 

Создавањето на нови СРЗ и проширувањето на веќе постојните, според партиските информации «се одвивало напоредно со борбата против непријателските елементи кои настојувале да ги разбијат постојните задруги и да го оневозможат формирањето на нови» &lt;ref&gt;Во еден партиски извештај, меѓу другото стои: «Во околијата Радовиш каде што делувањето на непријателските елементи дошло до силен израз во мнозинството задруги... после раскринкувањето, а и превземањето остри мерки кон непријателските елементи, доста се консолидирале и средиле во однос на состојбата во која биле. Во останатите околии работата на непријателските елементи доаѓала до посилен израз во поедини СРЗ (Струмица, Куманово, Кратово), која исто така била откриена и на време раскринкувана. Делувањето на непријателските елементи се јавува во разни видови како што е отпорот СРЗ да ги исполнат своите задолженија кон државата, сокривање на засеаните површини, ширење фама за војна, за тоа како после три години задругите ќе се расформираат итн». (АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-37, Информација о стању СРЗ у НР Македонији, 17. 10. 1950). &lt;/ref&gt;. 

Најчесто непријателската дејност на «кулачките» елементи во СРЗ се поврзувала со делувањето на Информбирото, балистите и ВМРО &lt;ref&gt;Во овој период делувале некои поединци и групи на некогашната Внатрешна македонска револуционерна организација (ВМРО), меѓутоа во март 1946 година била формирана нова организација ВМРО-СДРМА (ВМРО-Самостојна Демократска Република Македонија под протекторат на Америка), која во текот на 1949 година се трансформира и преименува во ВМРО-ПРАВДА. Оваа организација си постави за цел борба за обединета Македонија во рамките на било која федерација (југословенска, балканска итн.), но истовремено се бореше за демократизација на општеството и посебно против насилничките методи на колективизацијата на македонското село (Глигор Крстески, Отпори и прогони 1946-1950, «Матица Македонска», Скопје 1994, 75). &lt;/ref&gt;, кои ширеле пропаганда против колективите користејќи наводно «некои малки несредовености во СРЗ» &lt;ref&gt;Како непријателска дејност се сметале и разните уфрлени пароли, како на пример «Тито Затвор, Лазо Избегал», потоа ширењето на воена психоза: «Утре ќе биде рат», «Држте се уште три дена ќе се растурат» итн. (АМ, п.о. Охрид, цит.фонд, Записник бр.22, на ванреден састанак на ОК КПМ - Струга, 16.05.1950). &lt;/ref&gt;. Вака формулиран – како дејност на непријателски елементи, отпорот на селанството кон колективизацијата бил полесно кршен, без да се сфати неговата суштина и да се утврди за какви «непријатели» се работи. Земјоделците кои давале отпор за стапување во СРЗ, како «непријатели» на «социјалистичката преобразба на селото» биле одведувани во бројните тогашни логори, најчесто без судски процес, изложени на милост и немилост на самоволието на «народните» власти &lt;ref&gt;Глигор Крстески, како член на ВМРО-Правда бил одведен без судење во логорот под планината Кајмакчалан, на регулација на коритото на реката Црна, во близина на селото Скочивар. Тој раскажува дека околу 90% од затворениците во овој логор биле земјоделци доведени без судење, заради отпорот што го пружале при формирањето на СРЗ во нивното село. Повеќе месеци (7-8 месеци) нивните семејства воопшто не знаеле каде се и дали се живи. Логорот бил поставен на една голетинка, на припек, заграден со бодликава жица и со четири кули-митролески осматрачници на четирите агли. Логорашите биле чувани од затвореници кои се покажале посурови од официјално вработените во логорот. Луѓето биле изложени на исцрпувачка физичка работа низ камењарот и перманентно гладни. Добивале 350 грама леб дневно и тенок оброк од неколку резанки нељупени компири како течно јадење. Постојано жедни, пиеле минерална вода од некои мали изворчиња во планината, која била измешана со песок. Како последица од тоа, најголемиот дел од затворениците добиле тешки бубрежни заболувања. Облечени во традиционалните опинци, газејќи по камењата, затворениците ги набивале табаните, при што, имало случаи на добивање гангрена и ампутации. Во есента 1950 година, логорот бил преместен во Струмичко, близу селотот Босилево, на дренажните работи на блатото Моноспитово. Тука наместо жега и припек, насекаде било блато, маларични комарци и нечиста вода за пиење. Овој логор, како и повеќето од ваков вид, бил укинат во март 1951 година. &lt;/ref&gt;. Прогласувањето на непријатели на СРЗ, било само повод да се врши репресија над посмелите и повлијателни селани чиј отпор се кршел со различни методи и претставувал пример за другите селани, кај кои, се сакало да се сосече во корен идејата за спротивстатвување на официјалната партиска линија &lt;ref&gt;Биле одржувани бројни судења на одделни «непријателски елементи» за кои се сметало дека «организирано работеле против задругите и организирале испраќање на молби» за растурање на СРЗ. Ваквите судења привремено внесувале страв кај задругарите кои на овој начин биле принудувани» да останат во СРЗ (АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-17, Информација о станју селјачких радних задруга, 1951). &lt;/ref&gt;. 

Поединечното повикување ноќно време, заплашување, држење во притвор без објаснување, тепање, понижување и газење врз човечкото достоинство, држење вперено оружје и најразлични други начини на «убедување»&quot; со кои се кршел отпорот на селанството &lt;ref&gt;Трајан Љубески и Павле Станоски од с.Велмевци - Кичевско (пасивно печалбарско село) се жалеле на Душан Мицковски «службеник од Криминалната во Кичево» кој им претел со зборовите: «Ќе ти ги скршам забите ако не влезеш во задруга», «Ќе ти изеди помрчина» итн. Во анонимната жалба до Маршалот Тито, селани од с.Велмевци наведуваат дека и покрај тоа што во нивното село немало услови за работа на СРЗ, таа била присилно создадена, а биле тепани Тодор Тасевски, Трајан Павлевски и Илија Љубевски. - &quot;Истите другари ги биеше другарот Душан Мицковски, службеник во Криминалната милиција во Кичево». За применување на присилни мерки во селата Мидинци, Зајас и Осломеј се жалеле две анонимни лица кои навеле дека членот на одборот Бранко Велјановски го газел и му држел револвер во устата на лицето Милан Исајловски и така го принудил да влезе во задруга. Така бил измачуван и Трипун Велјановски, кој бил слеп уште од 1917 година, потоа Силјан Петровски, браќата Диловски од с.Зајас, како и стариот селанец од с.Зајас, Муарем Беќировиќ, за кого се сомневало дека починал итн. (АМ, ф: Вариа, 11/123, Извештај за новоформираните селански работни задруги во Кичевска околија). &lt;/ref&gt;, создале во периодот 1949-1951 година заострена ситуација на село, а успехот од колективизацијата изостанал, посебно нејзините економски предности. 

Излегувањето на Упатството на ЦК КПЈ за натамошниот развој и унапредување на задругарството од крајот на 1951 година, со кое се бараше пореално приоѓање кон задругарството, односно да не се форсираат СРЗ онаму каде што за тоа нема услови, им даде на селаните реална основа да бараат излегување од СРЗ заради пасивноста на нивното село. Меѓутоа, органите на теренот во Македонија, не покажале слух за ваквата неминовност и не согледале дека тоа е погоден момент да се ослободат од нерентабилните СРЗ &lt;ref&gt;Македонските државно-партиски власти оцениле дека «со објавувањето на ова Упатство непријателските елементи во задругите нашле легална форма за работа против задругите», тие истапувале «отворено и смело» барајќи законски прописи во своите барања (Архив ЦК СКЈ, XV 14/9, Говор друга Казара Колишевског). Вакви обиди за растурање на задругите позабележителни се во Охридска околија, Кичевска, Бродска, Тетовска, Струшка, Битолска, Радовишка, Кочанска, Царевоселска и Струмичка, уште во текот на 1950 година, за во 1951 година да станат се побројни во цела Македонија (АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-17, Информација о стању сељачких радних задруга, 1951). &lt;/ref&gt;. Карактеристично при тоа е што најнапред барале растурање оние СРЗ кои биле формирани во текот на 1949 и почетокот на 1950 година. Овој факт јасно зборува за начинот на нивното создавање зошто голем број од нив биле само формално формирани и «воопшто не заработиле како такви» &lt;ref&gt;Така, во Кичевска околија, од 13 новоформирани СРЗ, 8 воопшто не почнале да функционираат, а во 4 веднаш се јавиле обиди за нивно растурање. Ист случај има кај 6 од 10 новоформирани СРЗ во Кочанска околија итн. Речиси сите СРЗ, во 47 села во НРМ, кои барале да се расформираат во текот на 1950 година биле новоформирани - во текот на 1949/50. (АМ, ф: ЦК СКМ, Комисија за село, к-37, Информации, 06. 05. 1950) &lt;/ref&gt;. Според официјално мислење на Партијата во Македонија, во 1951 година, барањето на селанството да излезе од колективите, генерално, се оценува како «последица на работата на непријателските елементи» &lt;ref&gt;Архив ЦК СКЈ, XV 14/9, Говор друга Казара Колишевског. &lt;/ref&gt;. Сепак веќе во текот на 1952 година интензивно се спроведува процесот на реорганизација на пасивните СРЗ &lt;ref&gt;Во изразено пасивните краеви реорганизацијата се сведувала на едноставна ликвидација, во други делови од земјата еден дел од задружниот имот (земја, стока и др.) се пренесувал на земјоделските задруги од општ тип заради организирање на колективно производство, таму каде што за него постоеле услови, додека другиот дел се враќал на задругарите за индивидуално користење. Во текот на 1952 година реорганизацијата зафатила 1625 или скоро 24% од вкупниот број на СРЗ во Југославија (Ѕ1јераn Lоугепоуć, Ро1јорrivгеdni гаzvitak FNRJ – Веоgгад 1954, 75). &lt;/ref&gt; иницирана со Упатството на ЦК КПЈ. Оваа реорганизација добила нов импулс со Уредбата за имотните односи и реорганизација на СРЗ од март 1953 година &lt;ref&gt;Сојузниот извршен совет на 30. 03. 1953 година издава Уредба за имотните односи и реорганизација на СРЗ, чија основна цел била создавање услови за пробивање на елементарните облици на економска демократија содржани во принципите на доброволност и економска заинтересираност (Сл.лист ФНРЈ, 14/1953). &lt;/ref&gt;, со која формирањето на задругите се врзува со стриктното почитување на принципот на доброволност&lt;ref&gt;Тito J. B. Govori i članci, knјiga X, 213, (Iz гаzgvora ѕа ѕlušaocima Edi Šervuda, Вrioni, 25. 06. 1955). &lt;/ref&gt; . 

Најголемиот број на СРЗ во Македонија не поседувале ни минимум општествени и економски услови за да се развијат во модерни и крупни социјалистички стопанства. Со механичкото спојување на ситните индивидуални селани биле создадени задружни стопанства кои располагале со заостанати средства за производство и каде воглавно се работело на екстензивен начин. Заради тоа и економските резултати што ги остварувале СРЗ во најголем дел биле незадоволителни. Идеолошката определба за интензивна колективизација не можела долго време да ги крие вистинските ефекти од задружното производство – неекономичноста, незаинтересираноста и нерентабилноста &lt;ref&gt;Vasić V. Putevi razvitka sozijalizma u poljoprivredi Jugoslavije, Beograd, 1960, 55-59. &lt;/ref&gt;. 

Одделувањето на селанецот од неговиот приватен посед, во време кога тој воопшто не бил подготвен да се откаже од него, како и објективните услови во кои не можела практично да се докаже некаква предност и супериорност на колективната обработка на земјата, биле основните причини за неуспехот на колективизацијата во Македонија. Со мерките на аграрната политика по 1945 година во Македонија не беше направен оној пресуден еманципаторски чин на укинувањето на селанецот и негово претворање во модерен земјоделец. Замената на економската логика со административно-политичка принуда создаде услови за постојано заостанување на земјоделството во однос на другите стопански гранки. Земјоделството донекаде беше и свесно жртвувано на индустријализацијата на земјата, а селанецот беше претворен во објект на првобитната акумулација на државниот капитал. Планската индустријализација, од своја страна, го отвори процесот на наглата и стихијна урбанизација во НРМ, чија основна карактеристика беше поголем прилив на селска работна сила од потребите на индустријата. Односот кон индивидуалното земјоделство како подрачје на зафаќање на вишокот на трудот предизвика брз егзодус на селанството. На другата страна, наместо да биде изложена врз нужноста да создава сопствен доход, индустријата се навикнувала на «дотации» од земјоделството. Неекономскиот однос помеѓу земјоделството и индустријата го забрза процесот на растење на македонските градови врз крајно нееквивалентна основа. Настана индустриска пренаселеност на жителите со маргинална продуктивност. Се случи спротивното од патот кој требало да се оствари и кој значел модернизација на земјоделството и селото, т.е. изедначување на условите за живот и работа на релацијата град-село. 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>styldgl7ykkmh80iqvhr56my89ucze3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дафино вино црвено</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1816</id>
    <revision>
      <id>4455</id>
      <parentid>4451</parentid>
      <timestamp>2006-04-28T11:55:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4455</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="771" sha1="nsgb5mzddydvucp71urs1kmfalmlsx2" xml:space="preserve">:Дафино вино црвено
:Момчето ти е заспало
:На Каракамен планина
:На сува рида без вода

:Ми поминале ајдуци
:Гунчето му го украле
:Гунчето му го украле
:В меана му го продале

:В меана му го продале
:За бела лута ракија
:За бела лута ракија
:И рујно вино црвено

:Ако му го зеле гунчето
:Нека ми е живо момчето
:Нека ми е живо момчето

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/dafino.wav Музика ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>nsgb5mzddydvucp71urs1kmfalmlsx2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Да ти пукне мила мајко најмилото</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1817</id>
    <revision>
      <id>4452</id>
      <timestamp>2006-04-28T11:50:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2045" sha1="syhvywv19ddijqtunoixokplbxhdat0" xml:space="preserve">: Да ти пукне мила мајко најмилото,
: Што ме даде, мила мајко, пусти Варош.
: Оф, леле, леле, леле, пусти Варош,
: Оф, аман, оф аманам, пусти Варош.

: Пусти Варош, мила мамо, кај Митриќевци,
: Митриќевци, мила мамо, многу луѓе,
: Оф, леле, леле, леле, многу луѓе,
: Оф аман, оф аманам, многу луѓе.

: Сум месила, мила мамо, девет зелници,
: Ред не дојде, мила мамо, јас да каснам,
: Оф леле, леле, леле, јас да каснам,
: Оф аман, оф аманам, јас да каснам.

: Ми велеа, мила мамо, сум каснала,
: Сум каснала, мила мамо, кај мајка ми,
: Оф леле, леле, леле, кај мајка ми,
: Оф аман, оф аманам, кај мајка ми.


== Друга песна (или верзија) со истото име ==

:Да ти пукне мамо најмилото,
:Најмилото мамо, најдрагото,

:Шо ми је даде мамо на далеко,
:На далеко мамо преку Вардар.

:Преку Вардар мамо, мечкино село,
:Мечкино село мамо,
:Мечкине људе,
:Малечко дете.

:На црква јодам мамо,
:И он по мене иде,
:И он помене иде,
:И додо ме вика.

:Не ти сам дода лудо,
:Туку сам жена,
:Туку сам ти жена лудо
:Желки да ти јадат.

== Надворешна врска ==

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>syhvywv19ddijqtunoixokplbxhdat0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Давај ме мила мамо, давај ме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1818</id>
    <revision>
      <id>4453</id>
      <timestamp>2006-04-28T11:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="850" sha1="kb2gxvu6hd8498bissjn7brzexiii8c" xml:space="preserve">: Давај ме мила мамо, давај ме,
: За тоа мила мамо циганче.
: Аман, оф аман, мила мамо,
: Тоа циганче.

: Устата му е мамо, кутивче,
: Забите му се мамо, бисери.
: Аман,оф аман, мила мамо,
: Заби-бисери.

: Куќата му е мамо, колиба,
: За мене, мила мамо, палата.
: Аман, оф аман, мила мамо,
: За менe-палата.

: Дење го гледам мамо, циганче,
: Ноќе го гледам мамо, галабче.
: Аман, оф аман, мила мамо,
: Ноќе-галабче.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kb2gxvu6hd8498bissjn7brzexiii8c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дали думаш либе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1819</id>
    <revision>
      <id>4454</id>
      <timestamp>2006-04-28T11:53:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="716" sha1="7hg9nzfk6cj57e6eyyq7hqne6cspanf" xml:space="preserve">: Дали думаш либе,
: Да ли паметуваш,
: Кога бевме мило либе,
: Двајце не прошетка.

: Нели ми велеше,
: Нели се колнеше,
: Јас не љубам друго либе,
: Само тебе душо.

: Земи си ножето,
: Распарај срцето,
: Таму ќе си најдиш либе,
: Две срца вљубени.

: Ах,колку е мачно,
: Ах,колку е мачно,
: Јас да те љубам либе,
: А друг да те земи.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7hg9nzfk6cj57e6eyyq7hqne6cspanf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Девојченце, девојченце</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1820</id>
    <revision>
      <id>4456</id>
      <timestamp>2006-04-28T11:56:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="984" sha1="gpfcomw0j64dxb9x5me7pnx5fc22osz" xml:space="preserve">: Девојченце, девојченце,
: Љубиш ли ме мене ?
: Девојченце, љубиш ли ме мене?

: Јас те љубам, јас те љубам,
: На сон те сонувам,
: Јас те љубам, на сон те сонувам.

: Штом сонуваш, штом сонуваш,
: На кого кажуваш?
: Штом сонуваш на кого кажуваш?

: Јас кажувам, јас кажувам,
: На мојата мајка,
: Јас кажувам на мојата мајка.

: Штом кажуваш, штом кажуваш,
: Што ти мајка вели?
: Штом кажуваш што ти мајка вели?

: Мајка вели, мајка вели,
: Заљуби го ќерко,
: Мајка вели, заљуби го ќерко.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>gpfcomw0j64dxb9x5me7pnx5fc22osz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дејгиди луди млади години</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1821</id>
    <revision>
      <id>4457</id>
      <timestamp>2006-04-28T11:57:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4457</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="586" sha1="71r2h0sfhkg6v9gej6wfi1fx7lyg52q" xml:space="preserve">: Дејгиди луди млади години,
: Летнавте како сиви галаби.

: Паднавте во момини дворови,
: Скокнавте на момини скутови.

: Барем се ерген мамо нашетав,
: Низ таа влашка земја богата.

: Влаинки моми мамо, заљубив,
: И кара влашки моми мамо, невести.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>71r2h0sfhkg6v9gej6wfi1fx7lyg52q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дремка ми се дреме мила мамо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1822</id>
    <revision>
      <id>4458</id>
      <timestamp>2006-04-28T11:59:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4458</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1024" sha1="snoyt5mqobhk9q33mbprff4pj417hfo" xml:space="preserve">: Дремка ми се дреме мила мамо,
: На црениве очи.
: Ај, дремка ми се дреме мила мамо,
: На црниве очи.

: &quot;Ако ти се дреме мили сине,
: Вечерај па легни.
: Ај, ако ти се дреме мили сине,
: Вечерај па легни.&quot;

: Ајде и да легнам мила мамо,
: Сон не ме фаќа,
: Ај, сон не ме фаќа мила мамо,
: За мојто комшиче.

: Иди ја посакај мила мамо,
: Дал' ќе ти ја дадат,
: Ај, иди ја посакај мила мамо,
: Дал' ќе ти ја дадат.

: Ако ти ја дадат мила мамо,
: На пајтон ја качи,
: Ај, ако не ја дадат мила мамо,
: Постој, погледај ја.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>snoyt5mqobhk9q33mbprff4pj417hfo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Едно време си бев ерген</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1823</id>
    <revision>
      <id>4459</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:01:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1161" sha1="4x0ou4sosbdkzhnl0cmte7zbpf5ndql" xml:space="preserve">: Едно време си бев ерген 
: ем работа си немав. 2х 
: Трај лалај лалалалалалај 
: ем работа си немав. 2х

: Па си тргнав на прошетка 
: на прошетка во Битола. 2х
: Трај лалај лалалалалалај
: на прошетка во Битола. 2х

: На прошетка во Битола 
: низ еврејските маали 2х
: трај лалај лалалалалалај 
: низ еврејските маали. 2х

: Там сретнав мома Еврејка 
: со коси растурени. 2х
: Трај лалај лалалалалалај 
: со коси растурени. 2х

: И је реков по славјански 
: да се сторит славјанка. 2х
: Трај лалај лалалалалалај 
: да се сторит славјанка. 2х 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/ednov.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>4x0ou4sosbdkzhnl0cmte7zbpf5ndql</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Едно мало моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1824</id>
    <revision>
      <id>4460</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:02:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" sha1="cijmy1gs8jif8fcufgmwv5prqdv1itz" xml:space="preserve">: Едно мало моме,
: Без мајка остана.

: Расна ми порасна,
: И за мајка праша,

: Кажи, кажи тате,
: Каде е мојта мајка?

: Твојта мајка, сине,
: Во црната земја.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>cijmy1gs8jif8fcufgmwv5prqdv1itz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Еј ти моме, мало моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1825</id>
    <revision>
      <id>4461</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:03:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4461</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1097" sha1="jpyxt8i2hgigukugq8ktt6hkm5u1yvl" xml:space="preserve">: Еј ти моме, мало моме,
: Блазе тебе на душата.
: Блазе тебе на душата,
: Што си спиеш при мајка ти,
: При мајка ти, при татко ти.

: Ами јаска, сам сиромав,
: Сам легнувам, сам станувам.
: Сам легнувам, сам станувам,
: На полноќ се разбудувам.
: На полноќ се разбудувам,
: Мало моме побарувам.

: Мало моме побарувам,
: Побарувам, на најдувам.
: Побарувам, не најдувам, 
: Ал' перница заграбувам.

: Ал' перница заграбувам,
: Дробни солзи проронувам.
: Дробни солзи проронувам,
: Ал' шамиче натопувам.
: Ал' шамиче натопувам,
: На гради го исушувам

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>jpyxt8i2hgigukugq8ktt6hkm5u1yvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елено ќерко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1826</id>
    <revision>
      <id>10991</id>
      <parentid>4462</parentid>
      <timestamp>2022-01-31T19:25:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Горец</username>
        <id>2928</id>
      </contributor>
      <comment>грдот → градот</comment>
      <origin>10991</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="617" sha1="0bl334s5y507t8vcclh97rzcc7i3g35" xml:space="preserve">: Елено, ќерко, Елено,
: ти една на мајка,
: што стоиш, ќерко, што мислиш,
: што книга пишуваш?
 
: Пишувам, мајко, пишувам,
: во градот Едрене,
: Едрене, мајко, Едрене,
: на моето либе.
 
: Да купи, мајко, да купи,
: за мене капела,
: капела, мајко, капела,
: од триста гроша.

== Надворешна врска ==

[https://pesna.org/song/578 Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>0bl334s5y507t8vcclh97rzcc7i3g35</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ерген одев мамо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1827</id>
    <revision>
      <id>4463</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:05:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="952" sha1="1ktlmo0m6st1h64ggay85kusa0m4fys" xml:space="preserve">: Ерген одев мамо, ерген одев,
: Ерген одев мамо, поарно ми беше.
 
: Се оженив мамо, се оженив,
: Се оженив мамо, злото ме нападна.
 
: Падна ми се мамо, падна ми се,
: Падна ми се мамо, либе болничаво.
 
: Са ноќ ми е мамо, са ноќ ми е,
: Са ноќ ми е мамо, на рака лежало.
 
: Дури ми се мамо, дури ми се,
: Дури ми се мамо, рака исушила.
 
: Па не можев мамо, па не можев,
: Па не можев мамо, на коњ да се качам.
 
: Ме качија мамо, ме качија,
: Ме качија мамо, моите другари.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1ktlmo0m6st1h64ggay85kusa0m4fys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жени ме мамо, жени ме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1828</id>
    <revision>
      <id>4464</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:06:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="725" sha1="9jnt6bru0s2su8asve0507zp86jqda3" xml:space="preserve">: Жени ме мамо, жени ме,
: Жени ме слатка ле мамо,
: Дур' сум млад ерген.

: Дури ме мамо, дури ме,
: Дури ме слатка ле мамо,
: Моми сакаат.

: Дури  ми, дури ми,
: Дури ми слатка ле мамо,
: Китка прилега.

: Да земам мамо, да земам,
: Да земам слатка ле мамо,
: Мома убава.

: За тебе мамо, за тебе.
: За тебе и за мојот татко,
: Радост голема.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9jnt6bru0s2su8asve0507zp86jqda3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>За кого ти цути Дано, лицето</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1829</id>
    <revision>
      <id>8307</id>
      <parentid>4465</parentid>
      <timestamp>2011-05-05T20:49:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.149.151.125</ip>
      </contributor>
      <comment>народна песна</comment>
      <origin>8307</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="916" sha1="cq6m8rihiailu5vy70fcssx8sersynw" xml:space="preserve">&lt;ref&gt;[[Податотека:'': '''За кого ти цути Дано, лицето, : По кого ти шарат Дано, очите, : За кого ја чуваш Дано, снагата, : Таа рамна снага Дано, мермерна.  : Галено, галено Дано, кој ќе ја  : Твојта руса коса Дано, милува, : Срмено елече Дано, раскопчува, : Твојто медно усте Дано, целува.  : Не лудувај лудо младо, по мене, : Не губи си лудо младо години, : Синоќа ме стара мајка армаса, : З'едно старо аро лудо, грбаво.  == Надворешна врска ==  [http://www.mkmuzika.com Музика]  [[Категорија:Македонски народни песни]] '''Задебелен текст'''''''']]&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>cq6m8rihiailu5vy70fcssx8sersynw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зајди, зајди јасно сонце</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1830</id>
    <revision>
      <id>9620</id>
      <parentid>5493</parentid>
      <timestamp>2014-03-25T13:46:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jan4evski</username>
        <id>1759</id>
      </contributor>
      <comment>/* Текст */</comment>
      <origin>9620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="660" sha1="1i4eid1ivrwecobxah1u5q4flgr7qly" xml:space="preserve"> Зајди, зајди јасно сонце,
 Зајди помрачи се,
 И ти јаснале, месечино,
 Бегај удави се.
  
 Црнеј горо, црнеј сестро,
 Двајца да црнејме,
 Ти за твојте лисја ле, горо,
 Јас за мојта младост.
  
 Твојте лисја,горо сестро,
 Пак ќе ти се вратат,
 Мојта младост горо ле, сестро,&lt;br/&gt;
 Нема да се врати.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1i4eid1ivrwecobxah1u5q4flgr7qly</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Земјо Македонска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1831</id>
    <revision>
      <id>7053</id>
      <parentid>4467</parentid>
      <timestamp>2007-04-21T21:00:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Todor~mkwikibooks</username>
        <id>65</id>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешна врска */</comment>
      <origin>7053</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1060" sha1="skph5552fm5wymulkvsxtbs5lvhsf9i" xml:space="preserve">: Земјо Македонска, уважавам те, 2х
: земјо Македонска, 
: земјо турско-ропска Македонијо
: уважавам те.

: Уважавам твојте Македонијо 
: гори високи, 2х
: горите висојте
: и по теб’ херојте Македонијо
: што ги раѓаш ти.

: По теб’ се белеат Македонијо, 
: безбројни стада, 2х
: стадата белеат 
: а гроздови зрејат Македонијо,
: по твој ридови. 

: Ништо не те плаши Македонијо, 
: на овој бели свет,
: кој душман ќе влезе
: жив нема да излезе Македонијо, 
: ти го ставаш в гроб. 2х 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/zemjo.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
€€</text>
      <sha1>skph5552fm5wymulkvsxtbs5lvhsf9i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зурли трештат на сред село</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1832</id>
    <revision>
      <id>10754</id>
      <parentid>9299</parentid>
      <timestamp>2019-06-04T06:42:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>P.Nedelkovski</username>
        <id>1805</id>
      </contributor>
      <origin>10754</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="616" sha1="n7u70q79t7w0fz0qp5wpryqsij5u0ww" xml:space="preserve">: Зурли трештат на сред село,
: Тапан бие рум-дум-дум,
: Млади моми и ергени, 
: До две ора вијат.
 
: Оздол' иде стар бел дедо,
: Засукал мустаќи,
: Право трга на орото
: И тој да се фати.
 
: Го здогледа баба Неда,
: За рака го фати,
: Каде одиш старо-аро,
: Оро да им грдиш.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>n7u70q79t7w0fz0qp5wpryqsij5u0ww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ја излези стара мајко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1833</id>
    <revision>
      <id>4471</id>
      <parentid>4470</parentid>
      <timestamp>2006-04-28T12:13:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1014" sha1="q5pps9fxjdcrhrax6jbaqxt885tn23s" xml:space="preserve">: Ја, излези стара мајко,
: На пенџерето,
: Па да видиш кој помина-
: Умрев за него.
: 
: Ми помина Осман-бегот,
: Мила мајчице,
: Ми помина Осман-бегот-
: Умрев за него.
:
: Кај што оди-ветер вее,
: Мила мајчице,
: Кај што стои-сонце грее-
: Умрев за него.
: 
: Ќе се турчам,ќе се грчам,
: Мила мајчице,
: Ќе се турчам, ќе се грчам-
: Умрев за него.
: 
: Ќе го земам Осман-бегот-
: Умрев за него.
: Ќе ме носи во Охрида,
: Мила мајчице,
:
: Ќе ме носи во Охрида-
: Умрев за него.
: Ќе ме шета со кајчето
: По езерото.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>q5pps9fxjdcrhrax6jbaqxt885tn23s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јас сум мома Охриѓанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1834</id>
    <revision>
      <id>4472</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:14:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="879" sha1="21gbusp8icj7cuuh27w1s6cbrtf9iec" xml:space="preserve">: Јас сум мома Охриѓанка 
: измамена од љубов, 2х
: а сега сегде скитам 3х
: достојна за љубов.
:
: А пред петнајсет години 
: бев млада како цвет, 2х
: а сега сегде скитам 3х
: достојна за љубов.
:
: Кој и да наминува
: мене не ми е срам, 2х
: ќе одам да го барам 3х 
: измамникот мој.
:
: А вие мој другарки 
: немој да ми се смејте, 2х
: з'ш вие уште не знајте 
: што значи љубовта. 2х 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/z-neznaj.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>21gbusp8icj7cuuh27w1s6cbrtf9iec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јас те пратив на вода Калино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1835</id>
    <revision>
      <id>4541</id>
      <parentid>4474</parentid>
      <timestamp>2006-05-02T22:52:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1229" sha1="7wl9iqnt04mskrk893o619748jv0qz6" xml:space="preserve">: Јас те пратив на вода Калино.
: Ти на вода одиш,
: Бело лице миеш,
: По ергени гледаш, мори Калино.
 
: Пусто да остане мамо, лицето.
: Кога нема него,
: Либе да го љуби,
: Тебе не те слушам, мори мајко, ле.
 
: Јас те пратив на нива Калино.
: Ти на нива одиш,
: Руси коси чешлаш,
: По ергени гледаш, мори Калино.
 
: Пуста да остане мамо, косата.
: Кога нема неа,
: Либе да ја мрси,
: Тебе не те слушам, мори мајко, ле.
 
: Јас те пратив на лозје Калино.
: Ти на лозје одиш,
: Бело грозје бериш,
: На ергени даваш, мори Калино.
 
: Пусто да остане мамо, грозјето.
: Кога нема либе,
: Со мене да бере,
: Тебе не те слушам, мори мајко, ле.:

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7wl9iqnt04mskrk893o619748jv0qz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јано Јанке Кумановке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1836</id>
    <revision>
      <id>4475</id>
      <timestamp>2006-04-28T12:17:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="745" sha1="tm2welpf58nf2ap7te2yw7j9eojk8qh" xml:space="preserve">: Јано Јанке Кумановке 
: запали ме изгоре ме 2х

: реф.

: Јано Јанке мори Кумановке леле
: Јано Јанке мори ти душманке.

: Направи ме суво дрво мори  
: суво дрво јаворово. 2х

: реф.

: Запали ме изгоре ме мори  
: со твоите црни очи. 2х

: реф.

: Со твоите црни очо мори 
: со твоите гајтан веѓи. 2х

: реф.

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/jjanke.wav Во изведба на [[Ансамбл Танец]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>tm2welpf58nf2ap7te2yw7j9eojk8qh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Француската дипломатија и Македонија 1945-1955</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1853</id>
    <revision>
      <id>4991</id>
      <parentid>4532</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:09:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4991</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4683" sha1="9bat9w43betoa1ijofakdhx13gzuebi" xml:space="preserve">ИНСТИТУТ ЗА НАЦИОНАЛНА ИСТОРИЈА 


Д-р Лазар Лазаров
М А К Е Д О Н И Ј А ВО ФРАНЦУСКАТА ПОЛИТИКА НА БАЛКАНОТ 1944-1957
ФРАНЦУСКАТА ДИПЛОМАТИЈА И МАКЕДОНИЈА 1945-1955

Трудов го посветувам на моето семејство Ленче, Емилија и Мартин Лазарови
Авторот


С О Д Р Ж И Н А

[[Изводи од рецензиите за трудот]] 

[[ФДМ-Предговор|Предговор]] 

== МАКЕДОНИЈА И МАКЕДОНЦИТЕ ВО ОЧИТЕ НА ФРАНЦИЈА ==

*[[1. Македонската национална посебност и прашањето на создавање на своја државност]] 
*[[2. Општествено-економската положба во Македонија и иселувањето на Македонците ]] 
== ОПШТЕСТВЕНО-ЕКОНОМСКАТА И ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО МАКЕДОНИЈА И ОБИДИТЕ ЗА ОБЕДИНУВАЊЕ ==
*[[ОПШТЕСТВЕНО-ЕКОНОМСКАТА И ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО МАКЕДОНИЈА И ОБИДИТЕ ЗА ОБЕДИНУВАЊЕ]] 
*[[1. Состојбата на националните и другите права на Македонците во Пиринска Македонија]] 
*[[2. Положбата и националните права на Македонците во Егејска Македонија]] 
*[[3. Етничките промени во Македонија - миграцијата и емиграцијата на македонското население]] 
:*[[а) Миграцијата на населението во НР Македонија]] 
:*[[б) Етничките промени во Егејска Македонија и проблемот на иселувањето на Македонците]] 
*[[4. Македонија на Париската мировна конференција и по неа]] 
:*[[а) Остварувањето на националните права на Македонците од Пиринска Македонија на Париската мировна конференција]] 
:*[[б) Остварувањето на националните права на Македонците од Егејска Македонија на Париската мировна конференција]] 

== МАКЕДОНИЈА ВО ЈУГОСЛОВЕНСКАТА ФЕДЕРАЦИЈА ==
 
*[[1. Статусот на НР Македонија во Југословенската Федерација]] 
*2. Општи карактеристики на општествениот систем во Македонија
:*[[а) Административно-централистички систем]] 
:*[[б) Работничко самоуправување]] 
*[[3. Првиот петгодишен план за развојот на Македонија]] 
*[[4. Состојбата на земјоделството во Македонија]] 
*[[5. Економската и друга помош на Македонија од западните земји]] 
*[[6. САД и западните земји во создавањето на Балканскиот пакт]] 
*[[7. Осврт на Францускиот елаборат за Македонија]] 
*[[8. Обиди за обновување на автокефалноста на Македонската православна црква (МПЦ)]] 
*[[9. Образование, наука и култура]]  

== КАРАКТЕРОТ И ОДНОСОТ НА ПОСТОЈНИТЕ РЕЖИМИ ВО МАКЕДОНИЈА ==
 
*[[1. Состојбата на македонскиот народ во Југословенската Федерација]] 
*[[2. Положбата на македонскиот народ во Егејска Македонија]] 
*[[3. Положбата и правата на македонскиот народ во Пиринска Македонија]] 
 
[[З А К Л У Ч О К]]   

*[[РЕЗИМЕ (на француски јазик)]] 
*[[РЕЗИМЕ (на англиски јазик)  ]] 

== ПРЕГЛЕД НА КОРИСТЕНИ ИЗВОРИ И ЛИТЕРАТУРА ==

*[[1. Необјавени архивски и други извори]] 
*[[2. Објавени извори]] 
*[[КРАТЕНКИ]]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>9bat9w43betoa1ijofakdhx13gzuebi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Изводи од рецензиите за трудот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1854</id>
    <revision>
      <id>4923</id>
      <parentid>4501</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:43:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4923</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15268" sha1="d7g4kqua4i6ajqebs861ei04oq701gz" xml:space="preserve">Насловениот текст зафаќа и обработува еден многу важен период од најновата македонска повоена историја отсликан во француската дипломатија во означениот период кога Македонскиот народ, по долговековните ослободителни борби и сторените неправди од разните соседни завојувачи поробителствувани од големите сили, во текот на Втората светска антифашистичка војна со сопствени сили како, во еден дел од Македонија, ги оствари своите вековни ослободителни национални државни стремежи. Добиените истражувачки резултати се фундирани врз новопронајдена француска изворна документација која за прв пат се воведува во научен приод. Студијата концепциски е структуирана во четири главни глави разложени во соодветни наслови и поднаслови кои овозможуваат полесно да се согледаат и следат бројните третирани прашања.

	Трудот во почетокот е проследен со краток функционален предговор во кој авторот образложено ги објаснува своите мотиви да се зафати со обработување од повеќе побуди меѓу кои да ги побијат ненаучните негирања на постоењето на македонскиот народ и нација како закономерна историска категорија, и дава пресек на објективните согледби на Франција за посебноста на македонскиот народ и нација со сите претпознатливи белези на националниот и државноправниот македонски ентитет.

	Првата глава е посветена на разгледувањетона односот на Франција кон македонската национална посебност и борбите на македонскиот народ за свое национално и социјално ослободување и државно осамостојување, кое, заради бројните завојувачи и изоставената подршка на големите сили, се остварувала во тешки внатрешни и меѓународни услови кои не само што го кочеле неговото ослободување туку предизвикале бројни денационализаторски репресии и етнички протерувања на Македонците од родните огништа. Сите тие историски процеси француската дипломатија ги следела и завземала свои ставови во функција на нејзината балканска политика. Иако важела за покровител на Кралска Југославија таа сепак објективно ги преценувала мешањата на надворешните фактори во македонското прашање и ја признавала посебноста на македонскиот народ и неговото самоопределувачко право за сопствена држава на Балканот.

	Во наредната глава втора се прикажани напорите на македонскиот народ во поделените делови за нивното обединување и пречките на негативните фактори што го оневозможувале таквото државно обединување кое, без подршка на големите сили, по војната било неостварливо. Франција во функција за зачувување на кревкиот мир и неговото одржување на Балканот како услов за светскиот мир за елиминирање на идните воени жаришта кои се претворале во светски меѓу првите се залагала за демократско разрешување на македонското прашање со создавање на македонска држава како претпоставка за виреење на мирот на Балканот.

	Во третата и четвртата глава која ја сочинува срцевината на содржината на трудот се разгледува положбата на Македонија по Втората светска војна. Одразена во француската документација. Најпрво се прикажани тековините од ослободителната борба на Македонците од сите поделени делови за државното обединување, а потоа како се одвивало нивното материјализирање. Истото се одвивало не според ветувањата на сојузниците туку според нивните воено стратешки интереси за влијание и присуство на Балканот. Централно место и е дадено на материјализираната македонска Република Македонија во рамките на Федерална Југославија. Француската дипломатија сестрано го пратела и оценувала целокупниот општествено-политички, национално-културен и државно правен развиток на македонското општество со сите негови позитивни и негативни страни. Поради накалемениот советски развоен систем кој не соодвестувал на автохтоните македонски историски услови стопанството и неговата надградба се развивало со бројни потешкотии кои оставиле катастрофали последици, особено во земјоделието со насилната колективизација без соодветна механизација која ги опустоши китните македонски села кои беа носители на стопанството. Во продолжение од трудот е прикажана нерамноправната индустриализација на Македонија, моноистичкиот партиски државно политички систем кој се дирижирала од владеачката партија и од еден центар во кој Македонија долго време немала свој претставник за партиципирање на нејзините интереси во внатрешната и надворешната политика. Независно од пројавените слабости во раководењето и вештачкото насадување на советскиот систем Република Македонија сепак остварила високи резултати како во стопанскиот развој така и во неговата надградба-образованието, културата, афтокефалноса на МПЦ, афирмацијата на својот идентитет со што беа прескокнати векови за да се фати чекор со современиот развиток. Во продолжение во оваа глава дадени се француските согледби и оценки за статусот и националната положба на Македонците во Пиринскиот и Егејскиот дел во кој биле остварени времени културни автономии кој по резолуцијата на ИБ биле укинувани. Соодветно место авторот и посветува на работата на Париската мировна конференција на која на Македонија и беше нанесена нова историска неправда со незадоволување на нејзините цивилизациски самоуправни права на обединување и државно осамостојување. Дадена е исто така и критичка каактеристика на променливоста на југословенското партиско и државно раководство во претставување и заштитување на националните интереси на македонскиот народ пред надворешниот свет. Авторот посебно внимание во трудот и посветил ан мошне интересната француска студија за Македонија од 1952 година во која се изнесени интересни анализи и оценки за етногеографската целост на Македонија како самостоен делна Балканот.

Скопје, 98                                      Рецензент: Д-р Срде Ивановски,  научен соработник


	Во македонската историографија, барем до пред неколку години, беше запоставувано прашањето за односот на големите сили кон Македонија и македонското прашање низ историјата. Нашето внимание, главно, беше свртено кон внатрешните проблеми, а надворешните аспекти се проучуваа во поголемите научни центри на поранешна СФРЈ. Последниве години надворешните аспекти на македонската историја добија поголема нагласка, па како резултат на тоа е и појавениот ракопис од д-р Лазар Лазаров. Оттука, цениме дека е доста позитивно што добиваме труд во кој се проучува односот на Франција, на француската дипломатија кон Македонија. Познато е дека Франција, како голема сила, играла видна улога во светот, влијаела на историските текови, па во таа смисла имала влијание и врз збиднувањата на Балканот, односно и во Македонија. За нас е доста важно како француската дипломатија гледала, односно како француската официјална политика се однесувала кон Македонија, за што се застапувала, кои биле француските интереси овде во Македонија и како сето тоа се одразувало во внатрешен план.

	Значајно е и тоа што д-р Лазаров, повеќе години систематски се занимава со ова прашање, и, речиси, е единствениот којшто него го проучува во овој период, по 1945 година, кога се консолидираше новата македонска држава како нов субјект на Балканот. Добро е што тој односот на Франција и на нејзината политика го поврзува со Балканот, го поврзува со внатрешните односи и состојбите во југословенската Федерација и со состојбите во НР Македонија. Тоа беше период кога се гледаше и со извесна резерва во која насока ќе се развива таа федерација, дали ќе се свртува кон централистички систем или пак ќе се допушти поголема самостојност на нејзините членки. Секако дека овие состојби наоѓаат свое место и во француското видување, па и не е случајно што Франција, особено за време на Париската мировна конференција во 1946 година, беше една од водечките европски земји во заокружувањето на мировните преговори, во утврдувањето на позициите на повоена Југославија на меѓународен план.

	Периодот што е обработуван се совпаѓа со оној период кога во Грција се одвиваше трагичната Граѓанска војна со уште потрагичен епилог за Македонија, а во пиринскиот дел од Македонија се роди надеж дека конечно и овој дел од Македонија, неговото население, ќе добие свои национални права. Овие проблеми се во извесна мера елаборирани во трудот на д-р Лазаров, па е интересно како на нив се гледало во Франција.

Скопје, 11. 05. 1998 год.                Со почит,                Д-р Новица Велјановски

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>d7g4kqua4i6ajqebs861ei04oq701gz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ФДМ-Предговор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1855</id>
    <revision>
      <id>4924</id>
      <parentid>4502</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:43:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4924</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9711" sha1="i2r8mixkolk9zjqkhr3qia6uyrsvk53" xml:space="preserve">П Р Е Д Г О В О Р

	Проблематиката во овој труд “МАКЕДОНИЈА ВО ФРАНЦУСКАТА ПОЛИТИКА НА БАЛКАНОТ”, како значајна и актуелна, но сложена и чувствителна, не е обработувана или поблаго речено недоволно е проучена не само во македонската научна мисла туку и пошироко, во другите земји во светот. Згора на тоа, стремежот за создавање своја државност и самостојност постојано е присутен кај Македонците, но и е попречуван и задушуван од пропагандните и оружените делувања и други влијанија на соседите на македонскиот народ, кои со поткрепа и благослов на некои од големите сили ја искористуваа неговата борба за свои цели и ја присвојуваа и, за жал, се’ уште ја присвојуваат и негираат неговата самобитност. Сиве овие околности ме поттикнаа и побудија да се зафатам со оваа актуелна и значајна тематика, со која си поставив за цел да се обработи влијанието на Франција на Балканот, а посебно нејзиниот и односот на соседите кон остварувањето на националните права на македонскиот народ и создавањето на македонска државност и самостојност.

Во тој сплет на општествено-политички односи на Балканот, посредно се обработува и може да се согледа во основа и меѓународниот аспект на Македонија низ  односот и на големите сили кон неа како значајна стратегиска геополитичка точка - тој клуч на Балканот, каде се судруваа и се’ уште се преплетуваат интересите и влијанијата на големите сили и соседните балкански земји. Така, низ анализа на постојната изворна архивска и друга објавена документација, се согледува односот и ставот на Франција кон Македонија и македонскиот народ во означениот период. Притоа, посредно и во помал обем, се согледува ставот и односот на соседните држави и големите сили кон Македонија и македонскиот народ.

	Во досегашната научна и општествена мисла е застапено и преовладува стојалиштето дека во минатото француската официјална политика во основа не им била наклонета и не се застапувала во одбрана и заштита на Македонија и на македонскиот народ во меѓународните односи, дека Франција во недоволна мера се застапувала во остварувања на стремежот на Македонците за создавање на своја државност и самсотојност. Меѓутоа, документацијата со која располагаме во основа го потврдува нејзиниот позитивен интерес и, што е најсуштествено, низ изворните материјали од француска провиниенција се согледува и нагласува посебноста на македонскиот наод, кој се разликува од неговите соседи по своите засебни национални обележја. јазикот, територијата, традициите, обичаите, културата и слични особености, а значајно е дека низ француската документација на Македонија и македонскиот народ се гледа како на една интегрална целина, и во национален и во стопански и во географски поглед, без оглед на нејзината распарченост и поделба од нејзините балкански соседи во текот на Балканските и Првата светска војна 1912-1918 година. Низ ползуваната документиација, не само што не се заобиколува или негира туку, напротив, се нагласува реалноса за оформеното национално чувство на македонскиот народ. Врз основа на користената документација, во овој труд се разлачени три хронолошки фази во кои доаѓа до извесно еволуирање на француските погледи и односи кон Македонија и тогашна Социјалистичка Југославија и тоа: првата - 1945-1948 година, односно до Резолуцијата на Информбирото, втората - 1948-1953 година, до смртта на Сталин, кога настануваат подобрувања во односите на Македонија и Југославија со Советскиот Сојуз и другите социјалситички земји, што се согледани во третата фаза, од 1953 година па наваму.

	Отсуството на соодветна литература за оваа проблематика не’ принуди и насочи кон макотрпни истражувања за овој проблем пред се’ во француските национални архиви, настојувајќи притоа да се направи темелна реконструкција, низ критичка и споредбена обработка на настаните. Впрочем, тоа мошне прегледно се согледува низ белешките и прегледот на користените извори и литература, што се поместени во овој труд.

	Наше видување и оценка е дека ползуваните извори и литература не само што ни овозможија да оформиме во овој труд една фактографска реконструкција на настаните туку и ни овозможија да изнесеме јасна слика за односот и погледите на Франција кон Македонија и макеадонскиот народ, а посебно што преку нив се овозможува да се проникне во анализите за суштествените прашања од сплетот на интересите, не само на Франција туку и на другите големи сили, потоа на соседните балкански држави и нивните пропагандни влијанија во Македонија од разновиден карактер и цели. Накусо речено, во основа во трудот се дава реална можност да се согледа и заокружи ставот, политиката и односот на Франција, а делумно и на големите сили и соседните балкански држави кон Македонија и македонскиот народ. Впрочем, до која мера и колку во тоа сме успеале, оставаме да процени научнаа и пошироката јавност.

	Ја користам можноста да им искажам топла благодарност на издавачите - Институтот за национална историја и “Матица Македонска”, на конструктивните сугестии на рецензентите д-р Орде Иваноски и д-р Новица Велјановски, на Министерството за наука за разбирањето и финансиската поткрепа во објавувањето на трудот, на работните организации “Македонијатабак”, Цементарница “УСЈЕ”, ЗОИЛ Македонија, “Алумина”, како и на: француските национални архиви во Париз и Нант.

Авторот.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>i2r8mixkolk9zjqkhr3qia6uyrsvk53</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1. Македонската национална посебност и прашањето на создавање на своја државност</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1856</id>
    <revision>
      <id>4925</id>
      <parentid>4505</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:44:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4925</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51744" sha1="lfw9gpg0hfwkoqh24ariiqmjxtudejt" xml:space="preserve">1. Македонската национална посебност и прашањето за создавање на своја државност

	Присвојувањето, односно негирањето на постоењето на Македонија и македонскиот народ од неговите соседи во минатото, а за жал од некои и до денешни дни, оспорувајќи му го неговото национално право да се чувствува и нарекува како Македонец, неговиот јазик - македонскиот, територијата - Македонија, негова култура, традиции, обичаи и слични национални особености својствени за еден посебен народ, ме поттикнаа да се зафатам со проучување на односот и погледите на Франција и некои балкански соседи кон Македонија и Македонците. Притоа, посебно место им придавам на нивните погледи кон стремежот на македонскиот народ за создавање на своја државност низ националноослободителни борби, влијанието на странските пропагандни и оружени дејства и акции на соседите во задушување на националноослободителниот стремеж, социјално-економската положба и иселувањето како одраз на севкупната состојба во Македонија.

	Интересот и влијанието на Франција за Македонија и Балканот пошироко може да се разграничи на повеќе фази во кои еволуирале и се интензивирале посебно кон крајот на минатиот и во текот на нашиот век. Пред секој љубопитен истражувач се поставуваат прашања: колку била присутна и како се застапувала Франција за Макеоднија и за остварувањето на македонските национални права, за создавањето на нејзината државност, а посебно зошто макеадонскиот народ се’ до Втората светска војна не се здоби со своја државност и самостојност, кога низ вековни националноослободителни борби со сопствени сили настојуваше да ја извојува толку посакуваната слобода? Одговорот на овие и слични прашања треба пред се’ да се бара во сплетот на спротивставените интереси и пропаганди на соседите на македонскиот народ на Балканот во минатото, па дури и во современите прилики, кои со поткрепа на некои од големите сили ја задушуваа и ја искористуваа неговата борба за свои цели, ја присвојуваа и за жал до денес се’ уште некои ја присвојуваат и негираат неговата самобитност.

	Кога станува збор посебно за Франција, постојната изворна документација го потврдува во основа нејзиниот позитивен интерес за Македонија, нагласувајќи ја нејзината посебност и посебноста на Македонците како народ, но тоа повеќе е застапено во интерните дипломатски комуникации.

	Независно од силната пропагандна дејност на соседните балкански држави во Македонија и во светот водена со цел да го “докажат нивното право” над оваа територија и народ, уште во втората половина на XIX-от век, француските дипломатско-политички и други претставници го нагласуваат сознанието за посебнсота на македонскиот народ во однос на соседните балкански народи. Притоа, му забележуваат на македонскиот народ за неговата затвореност, за која сметаат дека е “можеби резултат на стравот да се декларираат отворено за Македонци”. &lt;Archives diplomatique de Ministere des affaires etrangeres. Nantes, Fond, Etat General des fonds, serie, Monastir (Bitola), vol. 11-14&gt; Овие француски сознанија и оценки се извлечени од документацијата во архивскиот дипломатски центар во Нант и Париз, во архивскиот фонд “Генерален државен фонд”. Според оваа француска документација, “Македонците порешително ќе се декларираат за Македонци во првите две децении на ХХ-от век”.&lt;Исто таму.&gt; и кога веќе јасно се означува населението во Македонија како посебен македонски народ, кој суштински се разликува според своите национални белези - јазик, територија, традиции, обичаи и други карактеристики својствени за една посебна нација, различни од оние на соседите, се нагласува дека “Македонците избраа да се разликуваат од своите соседи и затоа е апсурдно да се смета како што се прави со Софија и Белград, дека Македонија е бугарска или дека Македонија е српска,&lt;Види поопширно: Лазар Лазаров, ВМРО низ француската документација. Скопје, ЗУМПРЕС, 1997, с. 9.&gt; а што се однесува до националноста, “ако прашате еден Македонец за таа работа, тој секогаш одговара дека е Македонец и е за создавање на независна Македонија, едносавно затоа што во тоа гледа решение и начин за ослободување од полициската тиранија на турските, српските и бугарските власти..., затоа ова решение е најпогодно за да им се стави крај на стремежите и спротивностите на соседните држави кон Македонија, зашто соперниците секогаш го сметаа македонското население за свое...”.&lt;Исто таму.&gt;

	Причините за неуспесите на македонското ослободително движење, гледано низ диоптријата на француските дипломатско-политички, воени и други претставници во Македонија и балканските држави, се состојат пред се’ во негативните влијанија на пропагандните и завојувачките оружени акации на соседите над македонскиот народ, а посебно на реалноста што зад македонскиот народ не стоела како заштитничка некоја од големите сили. Тоа впрочем, според оценката на францускиот конзул во Солун од 12 февруари 1906 година, аргументирано го поткрепува пратеникот во италијанскиот парламент и министер за надворешни работи на Италија Франческо Гвичардини во проектот “Импресии за Македонија” (Impressioni di Macedonia), каде ги изнесува состојбите во Македонија и Балканот пошироко, изложувајќи ја на жестока критика европската дипломатија, а посебно големите сили. &lt;Archives diplomatique... Nantes... Fond, Constantinople, serie, E, vol. 154.&gt; Суштината на погледите на Гвичардини, според стојалиштето на францускиот конзул во Солун, се состои во недоволната заложба на европските големи сили во спречување на пробивот и доминантното влијание на Русија и Австро-Унгарија, кои не само што се против создавање на македонска држава, туку напротив, и што секоја од нив, тргнувајќи од сопствените интереси, го “заборавија” постоењето на македонскиот народ и неговиот стремеж за создавање на своја држава.&lt;Исто таму.&gt; Според Гвичардини, секоја од нив се засапува за различни земји: Русија за создавање на голема Бугарија со излез на Егејско Море и Австро-Унгарија за создавање на нова албанска држава.&lt;Исто таму.&gt; Италијанскиот дипломат не го крие своето стојалиште за создавање на нова независна држава Албанија, но ја нагласува неопходноста од создавање и на нова независна држава Македонија што би се основала на просторот меѓу Бугарија, Грција, Србија и новосоздадената држава Албанија. Со формирањетона македонската држава - Македонија, според Гвичардини, “таа ќе претставува (се мисли на Македонија) сигурносна тампон зона која би значела крај на спротивставените завојувачки аспирации на соседните балкански држави кон Македонија и со тоа би се ставило крај на воените судири на немирниот балкански простор и би завладеал мир на Балканот”.&lt;Исто таму.&gt; Овие стојалишта во основа се актуелни и одржливи и за нашите современи околности.

	Идентични оценки и пораки за преземање конкретни решенија во Македонија и на Балканот во целина, се изнесени нешто подоцна и од страна на францускиот конзул во Солун Грајет, во април 1919 година кој во својот извештај под наслов “Ситуацијата во Македонија”&lt;Исто таму… Nantes, Fond, Belgrade, serie A, vol. 195 M. Graillet, consul de France a Salonique 1.09.1919&gt;.
ја прикажува нејзината воено-политичката и економскаа состојба и ги изнесува своите погледи и оценки, нагласувајќи дека, “за да се сочува мирот во светот, реално е да се формира една автономна држава - Македонија, која ќе послужи како тампон меѓу Грција, Албанија, Србија и Бугарија...”.&lt;Исто таму.&gt;

	За правото на Македонија на свој национален живот и создавање на сопствена држава говори францускиот дипломатски претставник во Швајцарија во својот извешај под наслов “Групирање на Македонците во Швајцарија” од 20 септември 1918 година. Тој ја известува француската дипломатија дека на 3 септември 1918 година е конституирано “Македонско друштво за независна Македонија” со своја програма во која основната цел е борбата на Македонците за извојување на своја независност и создавање на своја држава.
&lt;Archives diplomatique... Paris, serie Europe Z, sous-serie, Bulgarie, vol. 36.&gt; За таа цел ова друштво издаде “Проглас до Македонците во Швајцарија” во кој се подвлекува дека “секој народ има право да живее и да биде слободен и да располага со себе лично, што е природно човечко право... Македонија не им припаѓа ниту на Бугарите, ниту на Србите, таа им припаѓа на Македонците - Македонија на Македонците...”&lt;Исто таму.&gt;

За жал, вистината за постоењето на македонската нација како реалност мошне ретко допираше до меѓународната јавност со извесни исклучоци кога дипломатските, воените, политичко-економските и други претставници на Франција како и на другите големи сили требаше да остварат некои свои цели ан Балканот. Така, како победнички сили во Првата светска војна, Англија, а посебно Франција, и покрај традиционално добрите француско-српски односи што датираат од средината на XIII-от век и беа значаен фактор во создавањето на предвоеното Кралство на СХС, отворено се спротивставува на претенциозниот српски проект на никола Пашиќ за создавање на “голема Србија” или на некакво проширено српско кралство. Франција и Англија зазедоа цврст став дека “идната држава ќе биде ниту голема Србија, ниту Југославија, туку држава на Србите, Хрватите и Словенците и против италијанската доминација на Јадранот...”.&lt;Исто таму... Paris, serie Europe Z, sous-serie Yougoslavie 1918-1940, vol. 44.&gt; (Од 1245 година, со женидбата на српскиот крал Урош Немањиќ со француската принцеза Елена Анжујска, започнуваат француско-српските зближувања крунисани нешто подоцна со потпишување на договор за сојузништво.)&lt;Archives militaire de l'Armee de terre. Vincenne-Paris. Apercu historique sur les rapports entre la France et la Yogoslavie, 7N 3190&gt;

	Покрај другото, се поставува прашањето: зошто Македонија е изоставена како национален и државнотворен верски субјект од страна на Франција и другите големи сили? Секако, одгoворот треба да се бара помеѓу реалноста и моќта за влијание на големите сили, а посебно на европските кои подоцна ги согледаа соспствените пропусти во однос на нивната политика кон Балканот и Македонија. Така официјалната француска документација го нагласува многунационалниот карактер на Југославија и обесправеноста на одделни народи, како можен извор на меѓунационални конфликти кои во современите прилики прераснаа и во оружени судири. Заслужува внимание да се нагласи дека низ официјалнаа документација на Франција се опфатени и застапени сите три дела од Македонија, третирајќи ги нив како една интегрална целина, не само во географски туку и во етнички и општествнео-економски поглед. Ваквите согледувања се изразени кај француските дипломатски, воено-политички и економски експерти кои предвидуваа дека, такво какво што постои, Кралството на СХС ќе биде краткотрајно и набргу ќе се распадне. Ваквите смели оценки и предвидувања се базирани врз солидно фундирани и продлабочени анализи во кои се потенцирани факторите и причините што им даваа за право истите да ги извлечат. Меѓу нив се издвојува неповолната внатрешнополитичка состојба во која се испреплетени спротивставените интереси на многу политички партии, организации и групи, формирани врз национална, верска и друга основа, при што доминираат српско-хрватските антагонизми, а посебно непризнавањето и националната обесправеност на македонскиот и црногорскиот народ.

	Тргнувајќи од реалноста, француската официјална документација нагласува дека македонското население претставува посебен народ кој суштински се разликува од неговите соседи, а особено дека ниту Бугарите ниту Србите немаат право да го присвојуваат. Ако е тоа така, се поставува прашањето: зошто му се прилепуваат на македонскиот народ додавките - Јужносрбијанци, македонски Бугари, ако населението не се чувствувало ниту како бугари, ниту како Срби или Грци, итн., туку единствено како Македонци. Така, според доверливиот извештај од Второто разузнавачко биро на Франција од јули 1927 година под наслов “известувања за Македонија и српско-македонските односи - нови тенденции на Македонците и промена во методите на отпорот”&lt;Исто таму, сигн.7 Н&gt; 3190, јануари 1927 година, Известување за Македонија Српско-македонските односи - Нови тенденции на Македонците во промена на методите на отпорот.&gt; се нагласува реалноста дека “насекаде во Македонија се формирани друштва - полулегални, нелегални сред македонската младина, спортски друштва итн... повеќе не се среќаваат приврзаници за анексија на Македонија кон Бугарија”, подвлекувајќи го притоа издиференцираното доминантно македонско национално чувство за своја македонска припадност и самостојност: “обичниот збор е: ние не сме ниту Срби, ниту Бугари, туку единствено Македонци”,&lt;Исто таму.&gt; а особено нагласената ориентација дека “Македонија теба да стане автономна во рамките југословенската држава, како што е Хрватска и Словенија.&lt;Исто таму.&gt; За Македонецот се вели дека е Србин, но во суштина останува Македонец”.&lt;Исто таму.&gt;

	Најсуштествено во овој извештај е предлогот за корекција односно проширување на троименото Кралство на СХС со четврта конституента а тоа е Македонија: “Македонија треба да стане рамноправна во рамките на југославија како Хрватска и Словенија”.&lt;Исто таму.&gt; Во еден друг документ од францускиот дипломатски претставник во Белград од 1919 година се дава забелешка зошто во Парламентот на новата држава не се претставени Македонците како посебна национална индивидуалност. Постојат мноштво такви документи кои говорат во поткрепа на македонската национална посебност, меѓу кои го издвојуваме дипломатскиот извештај од април 1932 година под наслов “Патување во Јужна Србија”, во  кој е забележано: “се нарекува Јужна Србија или нова Србија, но никогаш Македонија - име што Србите го забранија”.&lt;Исто таму, предмет Јужна Србија. Вардарска бановина.&gt; 

	Во извештајот од 1923 година на универзитетскиот професор Реиз до францускиот минситер за надворешни работи Рајмон Поанкаре под наслов “Ситуацијата во Македонија - резултати од анкетата на проафесорот Реиз во Македонија”, &lt;Archives diplomatique... Paris... serie Z, Eirope, sous-serie Yougoslavie 1918-1929, vol. 68 - Repport de M. Reiss sur la situation en Macedoine.&gt; авторот врз научна основа извлекува заклучоци во кои не само што ја подвлекува националнаа посебност на Македонија и Македонците туку и дава поддршка за нивното право на државност и самостојност. Така, францускиот дипломатски претставник во Белград Клеман Симон во својата анализа кон извештајот на професор Реиз нагласува дека “има во Македонија луѓе со бугарско чувство, но тие се во мал број... овој народ (македонскиот, б.м.) е мирен и мирољубив... најпрвин треба да се истакне дека интензивната бугарска пропаганда се одвиваше преку црквата и училиштето. Не треба да се заборави дека многу Македонци емигрираа во Бугарија каде успеале да заземат значајни функции во армијата, во администрацијата па дури и во владата. Општо гледано, Македонците се повешти и поинтелигентни од Бугарите. Во Србија тие (Македонците, б.м.) се меѓу поинтелигентните средини, но им било потешко да заземат значајни места во администрацијата... со примена на насилни средства Бугарите го тероризираа македонското население. Народот (македонскиот, б.м. има страв од Бугарите... може ли овие Македонци да се трансформираат во добри Срби? Никако. Како заклучок се препорачува, бидејќи македонското население нема доверба во Владата на СХС, треба да ја врати довербата кај овој народ. Ако Владата не го промени методот, идните избори ќе бидат уште потешки од последните”.&lt;Исто таму... vol. 68&gt; - Извештај од 21 јануари 1923 - Резултати од анкетата на проф. Реис во Македонија.&gt;

	Интересни сознанија за Македонија и Македонците изнесува во својот извештај од 15. 1. и 20. 5. 1929 година францускиот воен аташе Розет кој ја анализира политичко-економската состојба во Југославија и нагласува дека “политичката криза” е мошне изразита по шестојануарската диктатура, нарекувајќи ја “криза во државата”, а македонското население во т.н. српска Македонија го карактеризирува како “индиферентно кон политичкиот режим”. &lt;Archives militaire... Vincennne... Vol. 7 N 3188... 20. 05. 1929. &gt; Што се однесува за состојбата на Грција и националната структура на населението, во овој извештај се нагласува дека во 1929 година од вкупно 6.200.000 население во Грција, 25% отпаѓа на размената на населението и неговата колонизација во Грција.&lt;Исто таму.&gt; Францускиот воен аташе во Софија во својот извештај од 10 март 1930 година потенцира дека “со скорешното потпишување на југословенско-бугарскиот договор, ситуацијата во Македонија и на југословенко-бугарската граница се усложнува поради нерешеното македонско прашање”.&lt;Исто таму, vol. 7 Н 2746.. 10.03.1930&gt; Според изнесените “прелиминарни белешки” од француското разузнавачко Второ биро &lt;Исто таму,  vol. 7 Н 3196..&gt;


	Исто така заслужува полно внимание извештајот на францускиот дипломатски претставник во Канада М. Книхт од 1929 година упатено до француското министерство за надворешни работи под наслов “Политичките организации на Македонците во САД и Канада”, &lt;Archives diplomatique... Paris-serie Z Europe, sous-serie Bulgrarie, 1918-1940, vol. 61.&gt; каде тој не само што ги издвојува Македонците како посебна национална индивидуалност туку го нагласува нивното политичко и национално единство и поврзаноста со и за Македонија, со изразени тенденции за своја национална припадност.

	Во извештајот на францускиот амбасадор во Софија Анри Канбон под наслов “Мерки на полицијаа против Македонците” од 26. 06. 1930 година, испратен до француската влада, &lt;Archives diplomatique... Paris, serie, Societe des Nations. Sous-serie, Secretariet, general vol. 463/4&gt; - Анри Канабон, Француски дипломатски претставник во Софија, извештај “Полициски мерки против Македонците во Бугарија”, 26. 06. 1930 година.&gt; се изложуваат бугарските власти на најостри осуди поради бруталните полициски мерки против Македонците во Бугарија, а францускиот амбасадор во Белград во извештајот од 1933 година нагласува дека со окупацијата на Македонија од Србија, српските власти започнуваат со “примена на политика на србизација на македонското население кое е ставено надвор од законот”. &lt;исто таму... Societe des Nations... vol. 563&gt; - француски дипломатски претставник во Белград, извештај за националните малцинства во Југославија, Белград, 26 мај 1933 година.&gt; Во рамките на ова за големосрпската политика, според други француски извори “Србизацијата го остварува своето дело преку училиштето...
.&lt;Archives militaire... Vol. 7 N 3188...&gt;, извештај “за патувањето во Јужна Србија”. Белград,  15 јуни 1928. &gt;

	Суштествено е да се подвлече дека, кон крајот на Втората светска војна, македонскиот народ од Вардарска Македонија извојува национална слобода и создаде своја држава врз оснвоа на одлуките на АВНОЈ, а посебно на АСНОМ. Заслужува внимание да се нагласи дека низ француската официјална документација се опфатени и застапени сите три дела од интегрална Македонија. Франција непосредно во Втората светска војна преку својот амбасадот во Белград има добар увид во ситуацијата во Македонија, а нивниот амбасадор бил задолжен од претставниците на САД за формирање на советско-англо-американска мисија со задача да ја испита ситуацијата во Македонија и за разрешување на југословенско-грчките територијални проблеми. Француските дипломатски претставници и други експерти во своите извештаи до Министерството за надворешни работи на Франција од ноември 1945 и октомври 1946 година регистрирани под заедндички наслов “Македонија денес и македонското прашање” изнесуваат дека во Северна Грција - “Егејска Македонија живеат преку 200.000 Македонци кои имаат литературен јазик со традиција и стара култура”.&lt;Archives diplomatique... Paris... serie З Europe, sous-serie Yuboslavie, vol. 4.&gt; Францускиот амабасадор во Лондон Рене Масигли ги изнесува напорите на грчката влада која, преку својот амбасадор во Лондон и пред Форин Офис, искажувајќи ја својата вознемиреност од создавањето на македонската држава во рамките на Југославија и евентуалната опасност од нејзиното проширување, настојувала да го попречи создавањето на т.н. голема Македонија.&lt;Исто таму... &lt;vol. 31,&gt; Извештај на францускиот амбасадор во Лондон Рене Масигли под наслов “Ситуацијата во Македонија”.&gt;  

	Од мноштвото француски извори за Македонија и Македонците го издвојуваме и извештајот на францускиот претставник во Истанбул од почетокот на 1945 година, во кој се нагласува дека “македонското прашање предизвикува посебен интерес во Турција. Јавното мислење во Турција гледа со големо разбирање на создавањето на една македонска држава, автономна во рамките на југословенската федерација, а кон проблемот на советското влијание на Балканот јавното турско мислење гледа со недоверба како и кон евентуална можност за влегување на Бугарија во југослвоенската федерација под советско раководство бидејќи овој моќен јужнословенски блок, потчинет и под исклучиво влијание на Москва, би ја нарушил рамнотежата со другите балкански нации”.&lt;Исто таму... sous-serie Yougoslavie... vol. 31&gt; Истанбул, почеток на 1945 година. а о&gt;&gt;&gt; Интересни сознанија и оценки за македонско-српските односи и разграничувања изнесува Шарверијат, француски министер и член на специјалната комисија на ОН за Балканот кој во својот извештај од 12 април 1949 година под наслов “Југославија ја исклучува фактичката состојба и македонското прашање” го искажува својот јасен став во врска со фактичката состојба при “окупацијата на Македонија од Бугарија 1941 година, 20.000 Срби од Македонија побегнаа во Србија. Српско-македонската граница трасирана од Германците по војната остана иста...
 
	Во врска со статусот на македонскиот народ и остварувањетона неговите национални права во Грција мошне објективни се гледиштата на францускиот амбасадор во Југославија Жорж Ато, кој во својот извештај од 10 април 1947 година, под наслов “Разговор со генерал Маркос”, говори и за непосредните цели на демократската армија, според генерал Маркос “демократската армија ќе ја заврши својата мисија само тогаш кога земјата ќе биде независна и кога слободата и правдата ќе се воспостават”.&lt;Исто таму... sous-serie, Greece, vol.  28.&gt; Што се однесува до прашањето на македонскиот народ од Егејска Македонија, генерал Маркос е јасен: “Народноослободителниот фронт (НОФ) е политичка оргнаизација на Македонците во Егејска Македонија, тоа е ЕАМ за Македонците. Тој е претставник на ЕАМ и се бори за истите цели... Македонците во Грција беа жртви на најужасен терор. За време на фашистичката окупација тие (Македонците, б.м. зедоа масовно учество во борбата за ослободување на грчкиот народ, со херои како Иван Трновски. После договорот во Варкиза, ЕЛАС го остави оружјето, монархистите ги концентрираа сите свои сили против Македонците со намера да ги истребат. Беа уништени сите села во Македонија. Оние кои не успеаја да се спасат, да пребегнат на соседната југословенска територија, беа затворени, измачувани, депортирани или убиени. Пред војната (Втората светска војна, б.м.) Македонците не беа третирани рамноправно од Грците. Им се забрануваше нивниот јазик, нивната историја, нивното школување. Грчките империјалисти со нивните идеи за голема Грција настојуваа да ги денационализираат Македонците. За кусо време од владеењето на ЕАМ по војната, Македонците ги добија сите национални права. Тие основаа македонски училишта на сопствен македонски јазик, манифестирајќи ја својата национална свест во секој поглед. Денес Македонците се борат со Грците за остварување на нивните национални и граѓански права”.&lt;Исто таму... сигн. 28.&gt;

	Француските раководни државни структури преку своите воено-политички, дипломатски и други претставници посветуваа посебно внимание на Балканот давајќи им централно место на југославија и Македонија во тие рамки. Така, на Конференцијата од 18 март 1949 година одржана под претседателство на државниот секретар на Претседателството на Советот, присуствувале раководителите на народната одбрана и националната безбедност на Франција, за надворешни работи, на воздушните и поморските сили и нивните втори разузнавачки бироа, а се дискутирало по единствената точка на дневниот ред. Ситуацијата на Балканот околу проблемот на Југославија.&lt;Исто таму... sous-serie, Yougoslavie (1944-1949) vol. 38.&gt; На оваа Конференција, според Министерството за надворешни работи на Франција, “активностите на СССР и нивните сателити против Тито и Југославија, обидите за конституирање на обединета Македонија, акцијата на грчките востаници - се главните теми”.&lt;Исто таму...&gt; Основната цел на оваа Конференција е – како да &lt;201&gt; се помгоне на Југославија во нејзината заштита од СССР и неговите сателити, не само во одбраната на земјата, а посебно како да се оневозможи продирањето на руското влијание на Балканот и создавањето на обединета Македонија. 

	Во рамките на францускиот интерес за Југославија, Македонија има централно место, пред се’ поради нејзината разделеност меѓу балканските држави и нејзиното географско и стратешко значење на Балканот. На Конференцијата се истакнува дека како регион, “Македонија е политички разделена меѓу: Југославија (горниот басен на реката Вардар со 800.000 жители), Грција (долниот басен на реката Вардар и Струма со 500.000 Македонци измешани со еден милион Грци), Бугарија (Пиринска Македонија, 400.000 жители плус 200.000 Македонци во регионот на Бургас)... Македонија е опседната со настојувањето за остварување на идејата за повторно обединување и независност и во секој од нејзините делови постои расположение за сите авантури... СССР  во својата националистичка политика го фаворизираше повторното обединување на нова Македонија, пред да послужи како центар на една федерација на Јужните Словени. Тешкотијата се состоеше во двојната потреба, за приклучување на Егејска Македонија кон двата други дела и да се усогласи како надомест на Бугарија со грчка-Тракија... навистина, Бугарија настојуваше да ја напушти идејата на својата традиционална експанзија кон Македонија и да ја прифати првенствнео југословенска Македонија, како културен центар за заеадничка Македонија. Сепак, во август 1947 година на Блед, Тито и Димитров потпишаа договор за обединување на Македонците во една федеративна репбулика приклучена кон Југославија, а Бугарија да ја добие како компензација Тракија, Деде Агач... навистина идејата за една голема Македонија остана да живее во душата на народот... Конгресот на македонската Комунистичка партија во Скопје во декември 1948 година го истакна тоа, но Тито не можеше да ја реализира идејата за голема Македонија во своја полза, поради непријателството на Москва и нејзините сателити, да не им се отстапува Грција на западните земји... национализмот на Маркос е осуден затоа што се спротивставуваше на овој проект за голема Македонија..., сепак, југословенската помош на овие бунтовници не е прекината целосно..., пред извесно време (од 1946 година пред и по одржувањето на Париската мировна конференција - б.м.) од грчка страна се нагласи идејата за поделба на Албанија. Се чини, ликвидацијата на Маркос е во извесна смисла резултат на стравот на Советите од тајниот договор меѓу Тито и Маркос, и е паралелен на Сојузот - Белград-Атина, но југословенската граница изгледа се’ повеќе и повеќе се затвора за побунетите”.&lt;Исто таму...&gt;

	Постои обемна истражена и неистражена архивска документација од француска провиниенција која се однесува на Македонија. Врз оснвоа на моите досегашни истражувања, моја оценка е дека низ оваа документација се провлекува и би рекол преовладува становиштето за прифаќање на една реалност која не можела да се негира или заобиколи, целосно е прифатена вистината за јасно оформеното макеадонско национално чувство сред македонскиот народ, за неговата самобитност и национaлна посебност заснована врз посебноста на јазикот, територијата, обичаите, традициите, културата и други национални белези својствени за еден посебен национален идентитет.
Овде заслужува внимание да се издвои известувањето на францускиот амбасадор во Москва од 15 декември 1949 година каде стои: “Македонците од Пиринска Македонија ги имаат основните национални и културни права а во Грција не само што немаат никакви национални права туку немаат право да го зборуваат ни својот мајчин јазик”.&lt;Исто таму... сигн. 103 (Македонија).&gt;

	Задоцнетото признавање на македонската нација и на потребата од создавање нејзина самостојна држава се резултат на многуте внатрешни и надворешни фактори и произлегува од објективни и субјективни околности. пред се’ од разбиеното македонско единство, разорувачката моќ на пропагандната дејност и оружените акции на соседните држави во Македонија, немањето поддршка барем кај некои од големите сили, што не е случај со другите помали соседни балкански наорди, и сл. Според наша оценка, од сите наведени и други околности, како основен негативeн фактор кој остави најдлабоки траги, од сите соседни балкански дражви се издвојува Бугарија со нејзината мошне развиена и разновидна пропагандна и оружена дејност, која беше проникнала во сите сфери на општествениот живот во Македонија, а пред се’ пеку училиштата, црквите, оружените акции во Македонија и друго).

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>lfw9gpg0hfwkoqh24ariiqmjxtudejt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2. Општествено-економската положба во Македонија и иселувањето на Македонците</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1857</id>
    <revision>
      <id>4926</id>
      <parentid>4506</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4926</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15329" sha1="0xt8nkdprpbbjss8z9fcqzhy75kgak6" xml:space="preserve">2. Општествено-економската положба во Македонија и иселувањето на Македонија

	Првите помасовни иселувања на Македонците од Македонија започнуваат во &lt;XIX&gt;-от век и тие, според сознанијата на француските претставници во Македонија и соседните балкански држави, се резултат на неподносливата економско-политичка и сигурносно-безбедносна положба под турскиот режим. Свирепото задушување на Илинденското востание и неговиот врв - Крушевската република како прва Република на Балканот, од страна на надмоќната турска војска предизвика катастрофални последици за иднината на Македонија и македонскиот народ. Низ француската документација од тој период мошне прегледно се изнесени масовните опожарувања на населби, колежи и убиства на месното македонско население во цела Македонија. Отпрвин македонците се иселувале во соседните балкански земји а потоа, особено по Илинденското востание, и во повеќе европски и прекуокеански земји “без надеж за враќање” - како што нагласуваат француските извори. Според француската документација, македонски колонии се воспоставени, во Канада, САД, Австаралија, Аргентина,  Унгарија и други земји.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Fond, Etat General des fonds, serie Skopje, vol. 9.&gt; Уште поаргументирани и мошне прецизни сознанија за иселувањето на Македонците се изнесуваат во француската архивска документација во серијата Монастир (Битола) од 26-ти јули 1907 година. “...емиграцијата на Македонците во Северна и Јужна Америка во последниве години (по Илинденското востание до 1907 година - б.м.) зема се’ поголеми размери и претставува закана и вистинска опасност за овој регион, посебно во економски поглед..., според сигурни известувања, бројката на македонската емиграција до денес (1907 година - б.м.) изнесува 75.000 лица... од кои сега 300 се наоѓаат во Аргентина, 1000 во Тексас, 10.000 во Канада...”&lt;Исто таму...serie Монастир, vol. 13.&gt;

	Иселувањето на Македонците од својата земја доби засилени димензии во периодот по делбите на Македонија во Балканските и Првата светска војна, што според сознанијата на француските и Првата светска војна, што според сознанијата на француските претставници е резултат пред се’ на неподносливата политичко-економска, социјална и безбедностна положба на македонското население. Според франуцскиот амбасадор во Канада Книхт, од февруари 1929 година македонците меѓусебно се поврзани преку разновидни политички организации, културни и спорртски друштва од сите три дела на Македонија, од кои 60% од Пиринска Македонија.&lt; Archives diplomatique... Paris. Serie З Europe, sous-serie, Bulgarie 1918-1940, vol.62.&gt;

	Меѓу причините за иселувањето од Македонија, покрај неподносливата социјално-економска и неповолната безбедносна положба на макеадонското население, низ француската документација се нагласува и спроведуваната колонизација од сите три дела од поделена Македонија. Така француските претставници наведуваат дека “од 1919 до 31 март 1924  година во српска Македонија се поделени 118.000 хектари обработлива земја на 8.000 семејства со околу 70.000 лица новодојденци од српско-црногорско потекло, колонизирани во Македонија.&lt;Лазар Лазаров, ВМРО низ француската дипломатија. Скопје, ЗУМПРЕС, 1997, с. 115.&gt;

	При спроведуваната колонизација од страна на српските власти во Македонија по Првата светска војна, српските и црногорските доселеници, покрај добивањето на плодна обработлива земја, добиваа и поволни кредити од земјоделската банка со 1% камата. Мошне сликовито и реално е изнесена економско-социјалната положба на македонското население во извештајот на францускиот конзул во Скопје од 5 септември 1932 година под наслов “Економската ситуација во Вардарската Бановина”, при што се нагласува дека “економската состојба во Вардарска Бановина е многу сериозна. Многу фактори влијаеја за тоа, но основните се: селаните добија еден мораториум од шест месеци да ги платат своите долгови и трговците ги одбиваат новите кредити, што значи целосна стагнација на работите. Поголемиот дел од трговците ги загубија и малкуте пари што ги имаа. Цената на житариците и другите земјоделски производи не само што опаѓа, туку не може да се најдат купувачи. Опиумот претставува најголемо богатство на овој регион, кој во 1928 година вредеше 1200 динари за килограм, а сега не вреди повеќе од 300 динари за килограм и дури за него нема купувачи. Даноците нагло се зголемија... пазарот целосно е замрен и никаква трговска трансакција не е можна. Селанецот, за да купи 2 килограми шеќер, е принуден да продаде 30 килограми жито...”.&lt; Archives diplomatique... Paris, serie З Europe, sous-serie Yogoslavie 1930-1940, vol. 195/6.&gt;

	Според француски извори од дипломатскиот архив, при т.н. размена на населението спроведена од 1918 до 1924 година, само до крајот на 1922 година, со тенденција да се измени етничката структура на населението, во Грција се населени 868.186 лица - Грци од кои 47.170 во Тесалија, 55.659 во Пелопонез, а 296.823 лица во Македонија, 80.619 во Тракија и 37.128 во Епир.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Fond, Salonique, serie B, vol. 24 (echange des populations 1918-1924).&gt;

	Според претседателот на Советот на министрите за надворешни работи на Франција, во 1924 година (март) бројот на Македонците во Бугарија изнесува 500.000, а според турско-бугарскиот договор од 15 октомври 1923 година се нагласува дека “1.200.000 Македонци се нарекуваат како Македонци, а не бугарски Македонци и се залагаат за создавање на автономна Македонија”.&lt;исто таму... Nantes... Fond, Roma, serie А, vol. 547, Paris, 15. Х. 1923.&gt;

	Покрај неподносливата економско-социјална положба во Макеоднија, според оценките на францускиот дипломатски претставник во Белград Рајмон Бругер изнесени во неговиот извештај од 16 октомври 1939 година под наслов “Реперкусиите од актуелната ситуација во македониа” (испратен до Едуард Даладје - претседателна Советот на Министерството за надворешни работи на Франција), се нагласува дека “Македонците веднаш по војната (се мисли на Првата светска војна - Б.м. беа објект на една политичка србизација...”.&lt; Archives diplomatique... Paris, serie З Europe, sous-serie Yougoslavie 1918-1940, vol.167.&gt;

	Кон крајот и непосрендо по Втората светска војна иселувањето на Македонците продолжи со несмалено темпо. Како за предвоениот така и за паовоениот период, од сите три дела на Македонија најмногу се иселувале Македонците од егејскиот дел на интегрална Македонија. Според извештајот на францускиот конзул од Солун Парментите од 27 февруари 1952 година под наслов “Грчко-македонските односи”, “подолго време е засилен процесот на напуштање на Егејска Македонија од Македонци во европските и прекуокеанските земји. Македонците немаат во Грција ни елементарни права, затоа што не се Срби или Хрвати”.&lt;Исто таму... Paris, serie, Commision speciale des Nations Unis pour les Balkans, vol.201-203.&gt; Слични и конкретни укажувања изнесува посебно францускиот амбасадор во Белград Филип Бодет во својот извештај од 6 ноември 1954 година, нагласувајќи дека во текот на Граѓанската војна во Грција (1945-1949 - б.м.) 25.000 Македонци од Егејска Македонија ги напуштија своите огништа и пребегаа во Југославија” од нив 25.000 во НР Македонија а вкупниот број бегалци од Грција, според Шарверијат -  член на Специјалната комисија на ОН за Балканот, соопштен во извештајот од 13 мај 1949 година, изнесува 552.000 бегалци*, од кои од Македонија биле 232.000.&lt;исто таму... vol. 201.&gt; На местата од прогонетите Македонци од Егејска Македонија, кон крајот и непосрендо по Втората светска војна, според оценките на францускиот амбасадор во Грција Жан Баелен изнесени во извештајот под налсов “Позицијата на Грција во македонското прашање” од 12 април 1945 година, грчките власти доселија и “ја колонизираа грчка Македонија со грчки бегалци од Мала Азија”.&lt;Archives diplomatique... Paris... serie 3 Europe, sous-serie Yougoslavie 1944-1949, vol. 31.&gt; Што се однесува до националната припадност на македонскиот народ, истиот француски претставник Баелен го нагласува јасниот грчки став дека “за Грција не постои македонска националност - можеби постои еден македонски дијалект кој е смеса од сите соседни јазици што ги зборуваат жителите во Македонија...”.&lt;Исто таму.&gt;

	Независно до кој степен дипломатските претставници на Франција во Македонија и во балканските држави проникнале до вистинските состојби за статусот, положбата и оствареноста на националните права на Македонците во соседните земји (Бугарија, Грција и Албанија), од истражените документи произлегува дека Франција ги согледала и го нагласува кај Македонците се’ посилниот подем на нивното национално чувство. Во документацијата се истакнува и посебноста на Македонија и на македонскиот народ, а во одделни периоди се оправдува и поддржува борбата на македонскиот народ за создавање своја државност и самостојност.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>0xt8nkdprpbbjss8z9fcqzhy75kgak6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОПШТЕСТВЕНО-ЕКОНОМСКАТА И ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО МАКЕДОНИЈА И ОБИДИТЕ ЗА ОБЕДИНУВАЊЕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1858</id>
    <revision>
      <id>10898</id>
      <parentid>4927</parentid>
      <timestamp>2021-01-16T02:41:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>10898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20187" sha1="bwnkew7723mlp4y6omwel3g07r9m61r" xml:space="preserve">ОПШТЕСТВЕНО-ЕКОНОМСКАТА И ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО МАКЕДОНИЈА И ОБИДИТЕ ЗА ОБЕДИНУВАЊЕ

	Географската местоположба и природните ресурси на Македонија и Балканот во целина отсекогаш биле привлечна цел на големите сили за овој дел на Европа. Таа нивна “заинтересираност” особено дојде до израз во првата половина на нашиот век, кога апетитите, особено на големите империјалистички сили - германски, англиски, француски, италијански, како и нивните магнати, нагло пораснаа кон Балканот - тој клуч на Европа за политичко-економската и воена експанзија на југоисток од Европа и Медитеранот. Поради овие околности, целта на секоја од наведените империјалистички сили беше да ги зацврсти и зголеми позициите на Балканот, што ќе им послужи како отскочна штица за зголемување на своето влијание и контрола над Средноземно Море и Југоистична Европа. За да ги остварат своите такви аспирации, тие го спроведуваат познатиот политичко-дипломатски принцип &lt;divide at impera &gt; (раздели и владеј), со што успеаја не само да создадат јаз меѓу малите балкански народи, туку и да ја разгорат нивната меѓунационална омраза, и што е најсуштествено да ги претворат во послушно орудие на нивната завојувачка политика. Големите сили својата ваква политика мошне вешто ја спроведуваа под маската на назависност на балканските народи, насочувајќи ги кон меѓусебни политички и воени конфронтации. Поконкретно речено, искуството покажа практично дека основен извор на спротивностите меѓу Југославија и Бугарија беше неправедното територијално разграничување меѓу овие две земји на штета на Македонија и македонскиот народ. Тоа најдобро се гледа од воените судири што настанаа за релативно кусо време, а посебно од 1885, 1913, 1915 и 1941-1944 година, при што “Вечната рана во политиката на Бугарија е македонското прашање. Македонците сметаат и секогаш настојуваат да ја повратат својата независност и секогаш се противат на бугарско-српското зближување”.&lt;Archives militaire... Vincenne-Paris... vol. 4 Н 388.&gt;

	Непосредно по завршувањето на Втората светска војна настануваат квалитативни промени во егзистенцијата на Македонија и на македoнскиот народ. Во таа смисла, мошне суштествено е да се подвлече дека уште во текот на Народноослободителната војна беше обезбедена независноста и националниот суверенитет на Македонија и на македонскиот народ од вардарскиот дел во југословенската федеративна заедница. Така, уште кон крајот на јули и почетокот на август 1944 година, француското воено известително Второ биро го најавува раѓањето на новата македонска држава: “нова македонска држава се создава во срцето на Балканот со главен град Скопје стоп... тешко е да се знае каде започнува и каде завршува Македонија... бидејќи има југословенска Македонија, бугарска Македонија и грчка Македонија стоп... има, сепак, една Македонија и Македонци... претставниците на македонскиот народ се собраа да ја основаат нивната држава и создавањето на македонската држава ќе има директни последици да се закопа воената секира меѓу Бугарите и Југословените стоп”.&lt;Исто таму... Извештај од август 1944 година.&gt; Така, македонскиот народ однапред знаеше зошто се бори и ништо не беше оставено на стихијата, односно за неговата судбина да се решава “подоцна и во подобри времиња”. Државноправниот статус, независноста и суверенитетот на македонскиот народ со одлуките на АВНОЈ а посебно на АСНОМ се санкционирани уште во текот на ослободителната војна. За овие новонастанати промени, францускиот дипломатски претставник во Атина Жан Баелен ја известува својата влада во Париз, нагласувајќи дека “за создавањеот на македонската држава е решено во Јајце во ноември 1943 година, а државнотворниот акт (на македонската држава - б.м.) е од 2 август 1944 година. Во врска со создавањето на македонската држава во рамките на југословенската федерација се пренесуваат извадоци од реакциите на бугарските официјални претставници во бугарскиот печат “Свобода” и “Утро” и од Радио-Софија, каде се нагласува дека овој чин претставува “историски настан од најголемо значење” за да се соочува мирот на Балканот, а за Отечествениот фронт на Бугарија, создавањето на македонската држава претставува дефинитивен и конечен удар на идејата за голема Бугарија... Оваа македонска национална свест самата е способна да ги зацврсти разните национални експоненти во еден блок... Првото македонско национално собрание во името на македонскиот народ ја прокламира македонската држава како конститутивен член, рамноправен во новата југословенска демократска заедница...”&lt;Archives diplomatique... Paris... sous-serie, Yougoslavie, vol. 31.&gt; Извештај на францускиот дипломатски претставник во Атина, 29 декември 1944 година.&gt; Впрочем, вистината за раѓањето на новата македонска држава уште во текот на војната ја знаеја и големите сили, бидејќи нивните претставници на воените мисии (на САД, советскиот Сојуз и Англија) присуствуваа на инаугуративната седница на Македонското собрание, на кое “се прифатија повеќе мерки за реконструкција на Македонија. Изразено е задоволство од отворањето на училишта на македонски јазик во цела Македонија и најавено е отворањето на Универзитетот во Скопје... избрани се како надворешни почесни претседатели Черчил, Рузвелт, Сталин и Тито...”&lt;Archives militaire... vol. 4 Н 388, досие 10, извештај од 4. 01. 1945 г.&gt;

	Со одлуките на заседанието на АСНОМ, уставнотворно се остварија вековните стремежи на македонскиот народ за самостојност и национален живот и беше овозможен развиток на сопствената национална држава. Овие одлуки се од пресвртно историско значење за Македонија и македонскиот народ, бидејќи ја изменија нивната вековна положба и од историски објект станаа историски субјект. Македонскиот народ со што се здоби со правото сам да решава за својата судбина и да ја насочува својата егзистенција, и што е најзначајно тој ги неутрализира и ги згасна завојувачките апетити на неговите соседи, но истовремено тоа нив ги вознемири бидејќи, како што истакнува француската мисија сместена во Лондон во есента 1944 година, “.. Оваа земја пред да фигурира меѓу шесте држави што ја основаат југословенската федерација, би можело да се каже дека... еден дел од бугарска Македонија, чии жители сакаат да се обединат со нивните сонародници од Југославија, и би требало да биде приклучена во Федерацијата (југословенската, б.м.)..., грчката влада би се вознемирила од овие тенденции од кои би се скицирала една поголема Македонија... Овој инцидент би можел да предизвика вознемиреност, британската влада ги осудува аферите на Југословените... Грците се доста збркани од самите себеси и без македонското прашање...”&lt;Archives diplomatique... Paris... serie З Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 37&gt; - француска мисија акредитирана во Лондон, 24 ноември 1944 година “многу тајно” до францускиот министер за надворешни работи - Париз.&gt;

	Што се однесува до карактерот на државното уредување на претстојната Нова Југославија уште во текот на Народноослободителната војна во која се согласи доброволно да пристапи и македонскиот народ, мошне дефинирана оценка и визија изнесе Ј. Б. Тито во есента 1944 година во интервјуто на маршал Тито и Кимон Георгиев (тогашен премиер на Бугарија, б.м.): “нова Федератувна Југославија ги опфаќа шесте федерални единици: Србија, Хрватска, Словенија, Македонија, Босна и Херцеговина и Црна Гора, а некои региони како Војводина ќе имаат своја автономија во составот на една федерална единица. Секоја федерална единица ќе има своја национална влада, а Федеративна Југославија ќе има своја влада и едно конститутивно собрание што ќе биде избрано веднаш по ослободувањето. Југославија ќе се застапува за зближување и соработка со балканските соседи, на прво место со Бугарија... како гаранција против сите конфликти на Балканот”.&lt;Исто таму... vol. 31.. Лондон 16 септември 1944 година до министерството за надворешни работи на Франција - Париз.&gt;

	Француската мисија акредитирана во Лондон направи анализа на Титовата концепција и намерите за создавање на новата југословенска Федерација и за инкорпорирање на новата македонска држава во неа: “македонската држава е една од шесте држави според програмата на Тито... што ја сочинуваат нова Федерална Југославија... создавањето на обединета Македонија изгледа може да биде првиот значаен предуслов за зближување на Југославија и Бугарија... Македонија од сите региони на Југославија е оној каде комунизмот има најсилна позиција. Нивното население (македонското - б.м.) е угнетувано со векови од Турците, а потаоа и од неговите разни “ослободители”..., но за Македонците нивната земја опфаќа делови од бугарските и грчките територии а за вистински главен град го сметаат Солун...”.&lt;Исто таму... vol. 33... Француска мисија сместена во Лондон, 14 декември 1944 година, Извештај под наслов “Македонската држава” до Жорж Бидо - министер за надворешни работи на Франција.&gt;

	Со ослободувањето на Македонија, политичкиот живот во оваа федерална единица се одвиваше во знакот на општите сфаќања дека федералниот статус на Македонија во Југославија претставува можност и значаен облик на национална самостојност. Практично и формалнаа детронизација на ноемвриските избори од 1945 година за Уставотворното собрание на Југославија ги определуваше Македонците кон зацврстување на уверувањето дека судбината на македонскиот народ во новосоздадената ситуација е загарантирана. Манифестациите со спротивни политички расположенија  имаа секундарно значење и беа без влијание на стабилноста на новата народна власт произлезена од војата, бидејќи процентот на дадените гласови за неа на изборите се движеше од 98% до 99%.&lt;Види поопширно за резултатите од изборите за Уставотворното собрание на Југославија кај Лазар Лазаров, Општествено-политичките организации во обновата и изградбата на НР Македонија 1944-1948, Скопје, ИНИ, 1979, истиот автор, Општествено-економскиот развој на НР Македонија 1944-1957.  Скопје, ИНИ, 1988.&gt; Меѓутоа, овие изборни резултати, според анализите на француските претставници, се ставаат под голем знак на сомневање, односно тие се невозможни во една многунационална Федерација на антагонистички спротивставени политички струења: “бројката од 98% и 99% гласачи за Владата на Тито изгледа смешно, бидејќи е контрадикторна со бројните затворања поради политички мотиви или без мотиви, со полициските мерки...”.&lt;Archives diplomatique... Paris... sous-serie Yougoslavie 1944-1949, vol. 20 - извештај - “Внатрешната ситуација во Југославија според најнови известувања”.&gt;

	Секако дека имаше разновидни политички струења кон крајот и непосредно по ослободувањето при што беа изнесувани разни стојалишта и оценки во кои оспоруван демократскиот карактер на власта, дека таа е времена и преодна, зашто Македонија не е самостојна држава, отпори со мотив - одиме на Солун, а не на Сремскиот фронт, незадоволство од снабдувањето со прехранбени и други намирници на населението (како на пример во Битола и други места), критичко однесување кон државниот апарат, кој навистина во основа беше недостатно искусен, образован и опитен. Меѓутоа, таквите спротивни отпори не беа од голем размер и не претставуваа моќен фактор кој може да го сруши политичкото единство на новата македонска федерална дражва која се градеше во рамките на југословенската федерација.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>bwnkew7723mlp4y6omwel3g07r9m61r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1. Состојбата на националните и другите права на Македонците во Пиринска Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1859</id>
    <revision>
      <id>4928</id>
      <parentid>4509</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:45:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4928</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39469" sha1="hggtieb8rikr2o9adkn36ridbuf82ds" xml:space="preserve">1. Состојбата на националните и другите права на Македонците во Пиринска Македонија
	Со доаѓањето на советската Црвена армија на Балканот и по соборувањето на фашистичкиот режим во Бугарија на 9 септември 1944 година,  настапи процесот на ликвидација на фашистичката власт, а врз нејзините урнатини се изградуваше новата отечественофронтовска власт. Се поставува прашањето: дали навистина и суштински е можно преку ноќ да се извршат коренити промени без да се извлечат некои елементи и последици од претходниот режим? Тоа е сложен процес на промени, оправдано реагира францускиот дипломатски претставник во Анкара, Ардуин во својот извештај до француската влада од 30 септември 1944 година, и нагласува дека и по државнито удар од 9 септември многу раководни бугарски личности “продолжуваат да соработуваат со Германија. Меѓу најпознатите се Дочо Христов - стариот министер за внатрешни работи, па за комуникации Родославов, генерал Стојанов - командант на Првата софиска дивизија, стариот претседател на Советот Цанков - фанатизиран приврзаник на Хитлеровиот режим... Габровски - стариот министер за внатрешни работи од кабинетот на Филов и одговорен за мерките против Евреите...”.&lt;Исто таму... sous-serie Turquie 1944-1960, vol. 29 Анкара, 30. 09. 1994 година. Извештај на францускиот амбасадор во Турција Ардуин до францускиот министер за надворешни работи Жорж Бидо - Париз.&gt;

	Што се однесува до југословенско-бугарските државнопартиски односи и ставови по прашањето за националните права на македонскиот народ од пиринскиот дле на Македонија, суштествено е да се подвлече дека тие од повеќе аспекти се разновидни по својот карактер и еволуирале во одделни периоди. Во ставовите на БРП(к) спрема националните права на македонскиот народ во периодот непосредно по Втората светска војна се забележува осетно еволуирање и во основа може да се согледаат три основни фази кои битно се разликуваат. Имено, првата фаза, која практично започна од 9 септември 1944 година, односно со доаѓањето на новата отечествена власт, а траеше до половинаа на 1945 година. Тоа е краток, но мошне значаен период на стабилизација на внатрешнополитичкиот систем на новата народна власт, создаден по соборувањето на власта на фашистичка царска Бугарија. Во тој кус временски период беа очигледни напорите на бугарска страна за нормализација на односите со Македонија и Југославија во целина и имаа правилен однос во признавањето на постоењето на македонската нација: “Специјално во врска со создавањето нам македонската слободна држава во границите на федеративна Југославија, со што се прави сериозен чекор кон остварување на идеалите на Македонците за слободна и единствена Македонија, ние ви даваме до знаење дека нашата партија и нашиот народ (бугарската партија и народ - б.м.) најтопло ја поздравија новата македонска држава. Ние ќе работиме на нејзино популаризирање, како меѓу целиот бугарски народ така и посебно меѓу населението од бугарскиот дел на Македонија, ќе работиме на будењето на македонската национална свест кај тоа население, користејќи го херојското минато и денешност на македонскиот народ во неговата борба за ослободување...”.&lt;Писмо на секретарот на ЦК на БКП Трајче Костов до генералниот секретар на ЦК на КПЈ Јосип Броз Тито од 2 ноември 1944 година. Државни секретаријат за иностране послове - Београд. Документација о бугарским ставовима према Југославији од 1944 до 1969 године, Београд, 10 октобар 1969, с. 20.&gt; Ова е содржано во писмото на секретарот на ЦК на Бугарската комунистичка партија Трајче Костов до генералниот секретар на ЦК на КПЈ Јосип Броз Тито од 2 ноември 1944 година.

	Во врска со прашањето за положбата на Македонците во Пиринска Македонија и обидите за обединување на Македонија во рамките на југословенската федерација, заслужува внимание да се истакне тајниот договор меѓу Тито и Кимон Георгиев, премиер на Бугарија, за бугарско-југословенска федерација. Така, според информациите од француски извори, премиерот на Бугарија К. Георгиев доаѓа во Југославија во почетокот на 1945 година и се среќава со Тито, а оваа средба и разговорите “се одржани многу тајно. Бугарите секогаш сметаа дека Македонија е од суштинско или... систем на Македонија е како на дел од... суштинско значење за Бугарија и никогаш не би прифатиле нејзина анексија кон Југославија, според Нејскиот договор, договор што Бугарите никогаш не го потпишале. Ако се оствари југословенско-бугарската Федерација, тоа допушта оттргнување на Македонија од нејзината орбита, дури и признавање на статус на автономија на оваа провинција (се мисли на Македонија - б.м.), а Кимон Георгиев е жесток приврзаник на оваа југословенско-бугарска федерација од секогаш, тој е претставник на “Звано” - млада партија во која членуваат интелектуалци и воени лица, и таа е чисто воена партија, а нејзиниот шеф К. Георгиев бивш офицер кој учествуваше во воениот удар од 9 септември 1944 година и го издава весникот на звенарите “Изгрев”.&lt;Archives militarie... Vincenne-Paris... vol. 4 Н 388- Информација бр. 103 од 22. 02. 1945 “Извори сигурни”.&gt;

	Во втората фаза која го опфаќа периодот од средината на 1945 до крајот на 1946 година, карактеристично е да се одбележат напорите на БРП(к) на надворешнополитички план, со цел да добијат поблаги услови на Париската мировна конференција од сојузничките сили антихитлеровата коалиција и поради потребата од средување на меѓународниот статус на отечествено-фронтовска Бугарија. Во поглед на нејзиниот однос кон националните права на Македонците во пиринскиот дел на Македонија во означениот период, треба да се подвлече дека во нејзината политика се присутни тенденциите на одбрана на македонската нација од бугарските буржоаски опозиционерски остатоци. Во оваа фаза се присутни разновидни врски на Македонците во пиринска Македонија со Македонците во НР Македонија.

Меѓутоа, оваа политика на задржување на Македонија под бугарска контрола како привремено решение до конечните одлуки на Париската мировна конференција не беше прифатлива алатернативата за сојузничките сили, бидејќи уште со Атланстската повелба во август 1941 година сојузниците прокламираа пријателство, добрососедска соработка, единство, разбирање меѓу народите и избор на онаков општествен систем како што ќе посакаат. Поради тоа, идејата за некаква “обединета Бугарија” не можела да се прифати, бидејќи тоа беше неприфатлива политика на Бугарија и доколку би се признала, тоа практично би значело загрозување на територијалниот интегритет на Југославија и Грција, како активни членки во антихитлеровата коалиција во Втората светска војна.

	Во оваа втора фаза карактеристично е да се одбележи дека доаѓа до осетно надминување на санстефанските илузии за Македонија и за македонското прашање, па така уште од септември 1944 година во Софија се состануваат партиските делегати на КПЈ (Светозар Вукмановиќ-Темпо и Лазар Колишевски) и на БРП(к) (Трајчо Костов, Ѓорѓи Чанков, Цола Драгојчева и Тодор Павлов). На овој состанок биле разгледувани прашањата: прво, по грешките на БРП(к) која ја користела окупацијата на Македонија да ја присвои македонската партиска организација... второ, БРП(к) да се огради од прогласот на Отечествениот фронт, во кој се наведува дека македонската нација не може да се присоедини кон една балканска држава: трето, да се формираат посебни воени единици од војници во пиринскиот дел на Македонија, четврто, да се покрене издавање на едне лист за македонската емиграција и за Македонците од пиринска Македонија. По сите овие прашања Бугарите ги прифатиле ставовите на делегацијата на КПЈ”.&lt;Државни секретаријат за иностране послове... Документација о бугарским ставовима... цит. дело,...с. 14-15.&gt; Со тоа беа создадени основните предуслови и за правото на секоја нација на самоопределување. Во новосоздадената ситуација на Бугарија и Југославија, во чии рамки се наоѓаат вардарскиот и пиринскиот дел на интегрална Македонија се “создаде кај пиринските маси психоза на цврста решеност за обединување на слободната македонска држава”, што впрочем беше став на бугарскиот претставник на Заседанието на АСНОМ: “разликата меѓу старата кобуршка Бугарија и отечественофронтовска Бугарија е и во тоа што отечественофронтовска Бугарија смета дека треба да и' се врати оној дел на Македонија кој денес се наоѓа во границите на Бугарија”.&lt;Ванѓа Чашуле, Од признавање до негирање. Бугарски ставови за македонското прашање. Статии, говори, документи. Култура, Скопје, 1970, с. 48, Димитар Митрев, БКП и Пиринска Македонија. Скопје, Култура, 1960, с. 65-66.&gt; Ваквиот курс на признавање на македонската самобитност беше застапуван сред највисоките бугарски државнопартиски кругови меѓу кои за илустрација би го издвоиле ставот на бугарскиот министе за надворешни работи Ѓорѓи Кулишев: “...нашиот став на отечествениот фронт по македонското прашање е познат уште пред 9 септември 1944 година. Ние сметаме дека е тоа прашање на самиот македонски народ и дека неговото разрешување може да се бара само сообразно со волјата и интересите на македонското население...”.&lt;Исто таму... Нашиот став по македонското прашање. Бугарија и договорот за мир. Говор на Георги Кулишев во Пловдив за надворешната политика на Бугарија, “отечествен фронт”, 14. 05. 1946 година.&gt;

	Како резултат на развојот на државнопартиските македонско - односно југословенско-бугарски добрососедски односи, дојде и до осетно менување на бугарскиот курс спрема националните права на македонскиот народ во Бугарија во позитивна смисла. Овој период, бугарскиот партиски печат со право го нарекуваше “среќно доба”, истакнувајќи дека: “...Само преку борба и победа на прогресивните и демократски сили на Балканот се создаваат претпоставки за правилно решавање на националното право, за самоопределување на македонскиот народ, нешто што во целост се потврдува со создадената македонска држава, силно потпомогната од страна на народноослободителното движење на југословенските народи...”.&lt;Резолуција за рефератот на Владимир Поптомов “Македонското прашање во денешниот момент”, одржан на Првата обласна конференција на БРП(к) во град Горна Џумаја 5. 16. 11. 1944 година - “Работничко дело”, Софија г. XVII, бр. 58, 23. 11. 1944 година цитирано според Слободан Нешовиќ, Југословенско-бугарските односи во неодамнешното минато. Скопје, 1973, с. 196.&gt;

	Прашањето за националната посебност на Македонците и нивното право на обединување во една самостојна македонска држава или во склопот на јужнословенската федерација е нагласено присутно кон крајот и непосредно по Втората светска војна. Тоа, впрочем, мошне сликовито го изнесува и францускиот дипломатски претставник во Бугарија Мишел Лует во извештајот до францускиот министер за надворешни работи Жорж Бидо во 1947 година, при што нагласува дека “...Ситуацијата осетно ќе се подобри со создавање услови за реализација на една балканска федерација во која Македонија би егзистирала како издвоена федерална дражва... со поделбата меѓу Бугарија, Југославија и Грција, Македонија е лишена од можноста да се развива економски и духовно, таа продолжува да биде извор на спротиставености меѓу овие земји..., еве зошто самото решение може да го смири Балканот и да го гарантира мирот, а тоа е создавање на една независна Македонија, чиј главен град Солун би бил прогласен за слободен град... и Македонија би станала вистинска врска на пријателство и разбирање меѓу балканските народи. Само една независна Македонија може да биде центар околу кој би можело дополнително да се изгради една балканска федерација......ова решение е обединување на Македонија од Егејска, Вардарска и Пиринска, во една држава...”.&lt;Archives diplomatique... Paris, serie З Europe, sous-serie Bulgarie, vol. 32, Софија, 15. 05. 1947 година.&gt;

	Овој извештај на Мишел Лует со наслов “Македонското прашање - резиме од разговорот на Мишел Лует со господинот Спространов, генерален секретар на министерството за информации на Бугарија”, е проследен на разгледување и проучување до Министерството за надворешни работи на Франција и неговиот министер Жорж Бидо. Ваквите согледувања, оценки и проекции за решавање на македонскиот национален проблем не се осамени и единстванеи, туку напротив тие се нагласено присутни кон крајот и непосредно по Втората светска војна во преговорите и договорите омеѓу Сталин, Тито и Георги Димитров во врска со создавањето на евентуалната јужнословенска федерација, во која би била вклучена и Албанија, како несловенска дражва.&lt;Исто таму. vol. 32. Софија, 15. 05. 1947 година Мишел Лует, француски дипломатски претставник во Бугарија, до својата екселенција Жорж Бидо - министер за надворешни работи - Париз, предмет: Македонското прашање - резиме од разговорот на Мишел Лует, со господин Спространов - генерален секретар на министерството за информации на Бугарија. Види поопширно кај Лазар Лазаров, Југославија за признавањето на македонските национални права. АВНОЈ и Савременост, Сарајево, 1984, 207-224 (Зборник на трудови).&gt; Албанскиот интерес за вклучување во јужнословенската федерација, според француски извори, произлегува и е резултат на интересот на Албанија за поврзување на сите Албанци во една држава.

	Согледувањата и оценките за состојбата и националните права на Македонците се изнесени и во извештајот на францускиот конзул во Скопје од 31 декември 1947 година, при што меѓу другото се нагласува дека “во Пиринска Македонија има 250.000 жители, 40.000 се емигранти дојдени од Егејска Македонија, а другите се жители на земјата. Има околу 25.000 муслимани. Во културен поглед Пиринска Македонија е доста напредната... има школи во сите села и гимназии во сите центри, а во Горна Џумаја има национален македонски театар, оваа година (1947 - б.м.) наставата се изведува на македонски јазик и се предава македонска историја..., населението во мнозинство го сочинуваат Македонци и последнава година (1947 - б.м.) во Бугарија 75% од населението од Пиринска Македонија се декларира како Македонци, наспроти монархофашистичката опозиција која е непријател на македонскиот народ и која се спротивстави на создавањето на нова јужнословенска нација што би имала еднакви права”.&lt;Archives diplomatique... Paris,... Sous-serie, Yougoslavie, vol. 32.&gt;. Според официјални француски извори од Нант - Генерален фонд на државните архиви на Франција, серија Скопје, има “Македонци во Грција и Бугарија и се поставува прашањето колку Македонци има во Бугарија, колку во Грција. Одговорот е тежок бидејќи македонската националност не е дефинирана во овие земји... така што за Бугарија изнесените бројки варираат од 200.000 до 600.000. На 2 октомври 1948 година Димитар Влахов смета на бројка од 240.000 Македонци што живеат во Бугарија. Оваа бројка изгледа вистинита. Има ли 500.000 Македонци во Грција, како што тврдат некои Југословени? Ние не сметаме на оваа состојба, од многу причини (размена на населението според договорите од Лозана, Светската војна, двојната окупација од Германија и Бугарија, Граѓанската војна, политиката на сегашново емигрирање применувана од грчката влада).&lt;Archives diplomatique... Nantes... Фонд, Etat General des fonds, serie Скопје, vol. 1.&gt;

	Културната автономија на Македонците што беше создадена во Пиринска Македонија претставуваше една од најсуштествените резултати на новото бугарско општество и тоа беше заснована врз Бледската спогодба меѓу Тито и Димитров од 1 август 1947 година. Ваквиот забрзан развој на културната и економската соработка меѓу Македонија односно Југославија и Бугарија доби нови содржински форми и димензии со признавањето на националното право од страна на новата бугарска власт по Втората светска војна.&lt;Archives diplomatique,... Paris, serie З, Europe, sous-serie Yougoslavie, vol. 76... 22 јули 1947 година... предмет: Македонското прашање и бугарско-грчките извештаи.&gt; во рамките на овие околности посебен придонес имаше ставот на Георги Димитров, не само за правата на Македонците во Бугарија туку и за правото на македонскиот народ на обединување во една македонска држава, инаку изнесен во американскиот и шведскиот печат (белешки на Стејтдепартментот бр. 1295, Е.В.):&lt;Исто таму.&gt; “...од нивното сопствено движење, Егејска Македонија и Епир ќе се соедината во македонската држава формирана од македонските провинции во Југославија и Бугарија..., самото решавање на македонското прашање е обединување на трите македонски дела во рамките на Југославија”.&lt;Исто таму.&gt; Овие ставови на Георги Димитров ги анализира и францускиот дипломатски претставник во Софија Жак Емил со својот извештај под наслов “Македонското прашање и бугарскиот министер за надворешни работи во Париз.&lt;Жак Емил, француски амбасадор во Софија. Извештај за македонското прашање... испратен до францускиот министер за надворешни работи Жорж Бидо - Исто таму... &lt;vol. 76.&gt; Според Жак Емил, со развојот на настаните на Балканот “во оптек се две опции: една би била југословенската федерација, што подразбира отстапување на Пиринска Македонија на југославија и создавање на една голема автономна Македонија што би било поедноставно за новата и моќна федеративна организација на Балканот и втората солуција за Бугрија би била да го прифати ова отцепување на Пиринска Македонија со една компензација, да ја добие Тракија. Втората солуција изгледа невозможна за остварување и е во зависност од ставот на Москва”.&lt;Исто таму.&gt; Меѓутоа, со донесувањето на Резолуцијата на Информбирото од 1948 година и потоа, сите овие проекции за обединување на македонскиот народ згаснаа бидејќи доаѓа до заострување на југословенско-бугарските и советските односи и до целосна изолација на југославија од СССР и другите социјалистички земји. Со тоа стремежот за обединување на Македонија беше оставен за подобри времиња. Тоа, впрочем, се нагласува и на Првиот конгрес на КПМ одржан во декември 1948 година во Скопје, во рефератот на Лазар Колишевски и во други изнесувања за обединување на Македонија и на македонскиот народ. Спротивни стремежи на овие за обединување на Македонија се изнесени во донесената Резолуција на Бугарската комунистичка партија од јули 1948 година во која се нагласува дека отстапувањето на Пиринска Македонија на Југославија е неостварливо.&lt;Исто таму... Извештај на францускиот амбасадор од Белград од 20 јули 1948 година.&gt;

	Ваквиот развој на настаните, а посебно по донесувањето на Резолуцијата на Информбирото го закочи стремежот на македонскито народ за негово обединување. Во наредните години дури се одеше и дотаму што, на пр. во август 1951 година, според францускиот дипломатски претставник во Софија, уследи наредба од Сталин до претседателот на Бугарија Червенков: “...да се подготви воена агресија против Македонија и Југославија пошироко без поткрепа на Црвената армија во почетната фаза, а како претходница на тој чин уште во текот на истата 1951 година од бегалците, претежно од Вардарска Македонија, во Бугарија е образувана Македонска легија и се формирани македонски комитети во сите градови на Бугарија...”.&lt;Archives diplomatique... Paris, serie З Europe, sous-serie, Bulgarie, vol. 58 и 87. “И натаму сметам дека Македонија претставува невралгична точка на овој дел од Балканот... Софија преку Москва подготвува директна агресија на Југославија што би било сериозен проблем кој брзо ќе доведе до судир од светски размери...”, Софија, 5 декември - Извештај...&gt; Оваа затегнатост во македонско-бугарски односи беше краткотрајна, бидејќи по смртта на Сталин во март 1953 година доаѓа до нагласен пресврт и до меѓусебно зближување, далеку посилно изразено во однос на димитровскиот период пред Резолуцијата на информбирото. Новото свртување започна во втората половина на 1953 година и во текотна 1954 година беше проследено со занес сред Македонците од Пиринска Македонија. Тогашното бугарско државнопартиско раководство го поттикнуваше обединувањето, односно приклучувањето на Пиринска Македонија кон својата матица - Вардарска Македонија, во рамките на тогашна Југославија. Тоа впрочем е илустрирано и поткрепено при меѓусебните средби и изјави на македонско-бугарските раководители во дневниот официјален печат на двете земји.

	Франција педантно ги следи, Македонија и нејзиниот стремеж за обединување а овие стремежи заедно се борбата за остварување на националнит еправа на македонскиот народ во сите три дела на Македонија ги белеи и анализира. Така, според доверливите извештаи на францускиот амбасадор во Софија Жан Бодие и францускиот конзул во Скопје - Морис Мишелот, испратени до француското Министерство за надворешни работи - Париз, меѓу другото, посебно се подвлекува реалноста што се чувствувала сред Македонците дека “...изгледа зачудувачки што голема Македонија е присутна во душите на сите...,...постоењето на македонската нација во превод значи голема Македонија”.&lt;Исто таму... vol. 87... предмет Зближување со Бугарија.&gt; Меѓутоа, и ова нагласено македонско-бугарско зближување беше од краток здив и не доведе до остварување на заедничките стремежи за конечно обединување на Пиринска кон Вардарска Македонија, но овој пат тоа не дојде до остварување не по вина на македонскиот народ од двата дела - вардарскиот и пиринскиот, туку основниот фактор за тоа беше негативниот став на највисокото југословенско раководство што го изнесе Едвард Кардељ при неговата спрецијална посета во Скопје, при средбата со Лазар Колишевски и македонскиот државнопартиски врв односно на 15 декември 1954 година.&lt;Исто таму... sous-serie, Yougoslavie, vol.  Извештај од 12. 01. 1955 година.&gt; притоа, Кардељ остро го критикувал македонско-бугарското зближување, што го оцени како: “неконтролирано и извор на опасности за федеративната република (се мисли на Југославија - б.м.)”.&lt;Исто таму.&gt; Покрај другото, за ваквото свртување, односно напуштање на заложбите на југословенското раководство, придонесе и потпишувањето на Балканскиот пакт од 28 февруари 1953 година меѓу Турција, Југославија и Грција, а по иницијатива и влијание на САД и другите западни земји. Овие новонастанати околности мошне негативно се одразија врз остварувањето на надежите и стремежот на македонскиот народ од Вардарска и Пиринска Македонија за обединување и за заеднички живот во една држава - НР Македонија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>hggtieb8rikr2o9adkn36ridbuf82ds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2. Положбата и националните права на Македонците во Егејска Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1860</id>
    <revision>
      <id>4929</id>
      <parentid>4510</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:45:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4929</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39177" sha1="hwjkgca0vlil2uspen267ajwd379cls" xml:space="preserve">2. Положбата и националните права на Македонците во Егејска Македонија

	Уште во текот на Втората светска војна, во првите години од окупацијата на Грција од страна на германските и бугарските окупаторски сили, политичко-економската, а посебно социјалната криза се заострува а во 1943 година: “...една ужасна состојба постои сега во Грција”,&lt;Archives militari... Vincenne-Paris, vol. 4 Н 388. - Извештај од 5. 05. 1943 година.&gt; додека во наредната 1944 година таа достигнува кулминација кога: “...100.000 деца под 16-годишна возраст се умрени од глад за време на германската окупација... 1.200 села се срамнети со земја”.&lt;Исто таму... Извештај од ноември 1944 година под наслов “Ситуацијата на населението во Грција.&gt; За ваквата состојба, покрај последиците од окупаторите, за виновници се посочуваат Британците и нивната интервенција во Грција зашто “...Американците се неутрални и не ја поддржуваат британската интервенција во Грција..., кај Грците, посебно кај лево ориентираните сили, постои омраза кон Британците, а се наклонети кон Русите”.&lt;Исто таму... Извештај бр. 103 - грчка криза.&gt; Вакви слични француски согледувања и оценки за состојбата во Грција, а посебно за северниот дел, односно Егејска Македонија, се изнесуваат и за 1945/46 година, а од нив посебно ја издвојуваме анализата и оценката на францускиот амбасадор во Грција Де Во Сен Кир од ноември 1945 година, при што се истакнува дека: “Анархијата, граѓанската војна и странската интервнеција ја нарушија состојбата во Грција по ослободувањето”.&lt;Archives diplomatique... Nantes, Fond, Constantinopole, serie, Е, vol. 326.&gt; Ваквата анархична состојба во Грција, вели францускиот амбасадор во Атина во својот извештај од 4 февруари 1946 година, ја користат Русите како изговор за да “...бараат од Лондон, пред Советот за безбедност на ОН, да ги повлече британските трупи од Грција, не е неважно да се потсети дека оваа постапка се следи низ долготрајната борба меѓу Англија и Русија...”.&lt;Исто таму... францускиот амбасадор во Грција... Февруари 1946 год. предмет. Грција во борбата меѓу Русија и Англија.&gt;

	Со цел да го изменат етничкиот состав на населението во Егејска Македонија, непосрендо по Втората светска војна, грчките власти пристапија кон терор, прогони и физичко истребување на македонското население. Носител и организатор на овие прогони беше официјалната грчка власт. Така, голем дел од македонското население е убиено, а уште поголем дел за да го спаси својот гол живот е принуден да ги напушти своите огништа и да пребегне во Југославија, Бугарија и во други европски и прекуокеански земји. Димензијата на теророт што го спроведуваа грчките власти мошне сликовито е изнесена во експозето на украинскиот делегат на Париската мировна конференција Мануилски, кое беше поднесено на 24-тата пленарна седница на конференцијата во август 1946 година. “Сметаме: меѓу другото, дека жртви на прогоните во Грција се албанското, бугарското и македонското малцинство. Сега илјадници лица, стравувајќи од истребување..., бараат засолниште во Албанија, Бугарија и Југославија. Нема сомневање дека оживувањето на старите расни ривалства на Балканот ќе доведе во овој регион закана, да се трансформира Балканот во едно жариште и да ја комплицира меѓународната ситуација...”.&lt;Direction de la documentation francise Recueil des documents de la Conference de Paris 29 juillet 15 octobre, 1946, Comte rendu Stenographique des vingt-troisieme et vingt-quatrieme, Séance pleniers tenuel le jeudi, 22 aout 1946. Expoce de M. Manuilski (Ukraine).&gt;

	Состојбата во Егејска Македонија осетно внимателно е насликана согледувањата на францускиот генерален конзул во Солун Жерар Раул Дувал, а неговите извештаи испратени до француската влада на 26 септември 1945 година: “Внатрешната ситуација во Македонија”, на 3 октомври 1945: “Грчко-југословенските односи” на 7 јуни 1946 година: “обавено патување во Македонија” заслужуваат наше поголемо внимание.&lt;Archives diplomatique du Ministere des affaries etrangeres. Paris Serie З, Europe, sous-serie, Ла Ѕугославие, vol. 31. Consulat general de France а Saloniquie. Gerard Raoul-Duval, consul general de France а Saloniquie а M. George Badault Ministre des affaires strangeres, Paris, 7. ВИ, 1946, Saloniquie, Objet, Vosage effectue en Macedoine... (обавено патување во Македонија).&gt; во првиот извештај кој ја анализира положбата на Македонците и свирепиот однос кон нив од страна на грчките власти: “постојат немири во Централна и Источна Македонија... посебно во регионот на Лерин и Костур... на слободната територија на овие словенски населени места се применувани брутални репресалии од страна на грчките власти... постои загриженост кај Британците за натамошниот развој на оваа конфузна ситуација...”.&lt;Исто таму... сигн. 33.&gt; во вториот извештај од 3 октомври 1945 година тој го изнесува југословенскиот став низ искажувањето на југословенскиот генерален конзул во Солун за неопходноста од воспоставување на најдобри односи со соседите преку “создавање на независна голема Македонија... и напуштање на Грција од страна на Британците”,&lt;Исто таму...&gt; додека во третиот извештај од 7 јули 1946 година по штотуку обавеното патување во Северозападна Македонија вели дека општата ситуација во ништо не се подобрила во регионот кад епосебно е чувствително во Лерин и Костур. Атмосферата во оваа погранична зона постојано е многу напната (на југословенско-грчката граница, б.м.). Сепак, општата ситуација е далеку од можноста да се подобри по општите избори... по доаѓањето на власт на монархофашистичката влада, акциите на автономистите и македонските комунисти, имаат однадвор значителна помош. Седиштето на организацијата на НОФ се наоѓа во Скопје, на југословенска територија... по се' ми се чини дека пропагандата на НОФ на Славофоните е остварување на идејата за автономна Македонија, а југословенската влада ја контролира оваа организација и ја гледа грчка Македонија како сопствен дел на југословенскаа територија...”.&lt;Исто таму... сигн. 33 и 31.&gt;

	Според 15-дневниот комбиниран извештај на Интелиџенс сервис за Грција од 19. III. 1947 година за ситуацијаа во грчка Македонија”... нема докази дека се изменува состојбата, која ја држат партизаните и да се стави контрола во западните области”.&lt;Исто таму... Државни архив Секретаријата за иностране послове (ДАСИП) Белград, фасц. 98.&gt; Според комбинираниот извештај на Интелиџенс сервис, покрај другото, не се изостава или не се премолчува реалноста за теророт и репресалиите што ги спроведуваше над незаштитеното македонско население.

	Во овој период, поради својата немоќ британското влијание во Грција, посебно во годините 1946/47 почнуваат да го истиснуваат поточно го заменуваат Американците: “САД го зазеде местото на Велика Британија во Грција”.&lt;Архив на Македонија, Фонд, Грција, к-3/57. “Комбиниран 15-дневен извештај на Интелиџенс сервис за Грција од 19. III. 1947 година се изнесува ситуацијата во Северна Грција (Егејска Македонија) за профашистичкиот карактер на грчката влада за репресалиите и дека власта ја држат партизаните во грчка Македонија.&gt; Имено, во текот на јануари 1947 година во Грција доаѓа американска мисија на чело со Пол Портери со задача да ја проучи ситуацијата во Грција и да предложи мерки што треба да ги преземе САД. На 12.III.1947 година претседателот на САД Труман ги изнесе барањата за помош на Грција, а потоа уследи потпишување на договорот за помош на Грција на 22 мај 1947 година.&lt;Исто таму.&gt;

	Политиката на терор и прогони над незаштитеното македонско население што го спроведуваше монархофашистичкиот режим во Грција, наиде на остра осуда сред светската и македонската јавност, преку манифестации во дневниот печат, потоа преку испраќање на резолуции и меморандуми до ООН, во кои се бара преземање на соодветни мерки (резолуции на НОВ на Макеоднија, синдикатот, и др. организации), а од Егејска Македонија од септември 1953 година од страна на македонската организација “Илинден” бил испратен апел потпишан од 250.000 Македонци до ООН, во кои се барало “да се прекинат прогоните, а на македонскиот народ да му се врати конфискуваниот имот и да им се обезбеди употребата на мајчиниот јазик како и полна национална рамноправност.&lt;Меѓу југословенскиот печат би го издвоиле и весникот “Политика” од 7.VIII.1946 година и другиот печат од југословенските републики.&gt;

	Интересни согледувања и оценки во врска со донесениот грчки закон од летото 1953 година според кој се конфискува сиот недвижен имот на пребеганите Македонци од Грција за време на Граѓанската војна,  изнесува францускиот амбасадор во Белград од септември 1953 година: “Овој закон е една дискриминаторска мерка во поглед на ова малцинство - лишените Македонци и нивните фамилии беа принудени да ги напуштат своите огништа за да најдат прибежиште во Југославија... со цел да ја изменат етничката структура на населението од Северна Грција... овој Закон е во контрадикција со грчкиот устав кој забранува целосна конфискација на приватната сопственост без надомест и без легална процедура. Добро информираните лица имаат впечаток дека овој закон (за конфискација б.м.) го санкционира неправедното држење кон словенското население од Северна Грција... кое е без основни национални права и без права да го употребува македонскиот јазик...&lt;Арцхивес... sous-serie ла Yougoslavie, vol. 133, 19. 02. 1949, Paris..&gt;

	Што се однесува до конкретното ангажирање и односот на југословенското државнопартиско раководство кон остварувањето и заштитата на националните права на Македонците надвор од поранешната Југославија, при крајот, а посебно по Втората светска војна, може накусо да се оценат како недоволни, па дури во одделни временски интервали се одбегнуваше воопшто да се иницира и поставува македонското прашање се' со цел да не ги наруши добрите југословенско-грчки односи. Па дури и на Парискаа мировна конференција од 1946 година југословенската делегација не го постави ова прашање како одделен национален проблем, туку за него се расправаше само во склопот на југословенско-грчките и југословенско-бугарските територијални разграничувања. Меѓутоа, развојот и разгорот на Граѓанската војна во Грција, а посебно прифаќањето на дел од македонските бегалци и воспоставените врски со Македонија, имаа влијание и одраз кај југословенското раководство да поведе поголема грижа, да го потпомогне македонското ослободително движење во Егејска Македонија. Тоа го илустрираат и потврдуваат изворните материјали од домашно а посебно од странско потекло. Така, официјалните француски извори од Париз од 19 февруари 1943 година, заведени со ознака “тајно Грција”, укажуваат на тајно потпишан договор помеѓу Титои генерал Маркос од 1 јуни 1948 година. “Се знае дека Маркос никогаш не сакаше да отстапи еден дел од грчката територија, но на 25 јули 1948 година информацијата беше потврдена од Асошиетед-прес, според која Маркос веќе потпишал Таен договор со Тито (на 1 јуни 1948 година - б.м.). Наводно со овој договор, Маркос се согласил со обединување кон Југославија на трите грчки области - Флорина, (Лерин, б.м.), Косторија (Костур, б.м.) и Едеса (Воден, б.м.)”

	Секако поради овој договор, меѓу другото, генерал Маркос бил отстранет од ЦК на КПГ и до функцијата претседател на Привремената демократска влада на Грција а по директива на Никос Захаријадис - генерален секретар на ЦК на КПГ. Подоцна Маркос бил испратен во советските логори.

	Меѓутоа, овие два француски документи коишто укажуваат на склучување на таен “Договор” за отстапување на споменатите територии (на трите области - Леринска, Костурска и Воденска), а во замена за помош од југословенска страна со наоружување за 30.000 луѓе и друга помош на Демократското движење во Грција, треба да се земат со резерва, бидејќи се работи за една раководна личност (ген. Маркос) која наводно отстапила територии со таен договор, без да го консултира и да добие согласност од надлежното раководство. Не без оглед на тоа, постојат повеќе официјални кореспонденции на релација Вашингтон-Лондон-Париз-Белград-Атина-Софија, меѓу кои би издвоиле една која се однесува на “тајните преговори меѓу маршал Тито и САД по донесувањето на Резолуцијата на Информбирото од 5 јули 1948 година.&lt;Исто таму... сигн. 22.&gt; Овие официјални кореспонденции на погоре наведените релации се однесуваат на повеќе прашања и тоа. “на Мировниот договор со Италија, Прашањето за Трст, а посебно за Македонија, Балканската федерација, Планот на Маршалот...”&lt;Исто таму.&gt; Овие прашања се во центарот на интересот и во нив се испреплетени и интересите на Запад и југословенските интереси.

	Независно од стремежите и желбите на македонскито народ за извојување на своите национални права и за заедничко живеење во една обединета Македонија, треба да се согледа и земе во вид сплетот на меѓународните околности како фактор. Имено, настаните што уследија по донесувањето на Резолуцијата на Информбирото од јуни 1948 година оставија силен печат и мошне негатиавно се одразија врз остварувањето на стремежите на македонскито народ, неговото обединување и конституирање во една самостојна македонска држава или во рамките на една југословенска или балканска федерација. Така, ако се проследи и проучи основнаа документација од домашно и странско потекло, ќе се согледа осетна промена во курсот на тогашното југословенско државнопартиско раководство, па дури во одредени временски интеравали, како на пр. пред и по потпишувањето на Балканскиот пакт, од 28 февруари 1953 година е присутно напуштање и целосно одбегнување на ова прашање, дури воопшто да се споменува присуството на Македонци и македонски народ надвор од Југославија, а камо ли тоа да се застапува за нивна заштита и обединување. Првите зачетоци на ваките промени доаѓаат до израз уште во 1949 година, ги има во наредната 1950 и потоа. Тоа впрочем е толку видливо разграничено, како што уочуваат странските дипломатски претставници од балканските земји, меѓу кои француските амбасадори Де Во Сент Кир во Атина и во Белград Филип Бодет. Имено, првиот нагласува дека Тито во 1949 година во југословенско-грчките односи им придава посебно значење, подвлекувајќи дека “Владата на Тито нагло го поставува прашањето за заштита на макеадонското малцинство”,&lt;Исто таму..., сигн. 132. Амбасада на Франција во Грција, 4. 07. 1950. Де Во Сент Кир, амбасадор на Франција во Грција, до своето височество Г. Р. Шуман, министер за надворешни работи - Париз, предмет: Грција и Југославија.&gt; а вториот во својот извештај од 13 февруари 1951 година укажува на промените во ставовите на југословенското раководство. “Ако на 2 август 1949 година маршал Тито се уште се застапуваше за обединување на македонскиот народ кон Р. Македонија, приклучена кон Социјалистичка Југославија, на 12 октомври 1950 година органите на Партијата (КПЈ - б.м.) ги изразуваа нивните ограничувања на барањата едноставно сведени на национални права за словеномакедонското мацинство во Грција...”.&lt;Исто таму... сигн. 132... Француска амбасада во Белград, Филип Бодет, амбасадор на Франција во Југославија, до својата екселенција Г. Р. Шуман, министер за надворешни работи - Париз. Белград, 13. 02. 1951, п?едмет. Извештај за односите меѓу Југославија и Грција.&gt; 

	Иако овие негативни промени во курсот на југословенското раководство кон грижата за Македонците што живееја надвор од тогашна Југославија се' повеќе доаѓаат до израз во наредните години, сепак суштествнео е да се подвлече дека во дипломатските извештаи на француските претставници од балканските земји не можело да се негира или заобиколи реалноста на вистинските состојби. Имено, и францускиот козул во Скопје Жан Парментјер во својот извештај под наслов “Грчко-македонски односи” од 27 февруари 1952 година заклучува и порачува дека грчкиот печат и грчкиот крал добро знаат дека Македонците “треба да се здобијат со елементарни права на национално малцинство”, затоа што Македонците не се Срби или Хрвати. За ова “Етнос” (весник што излегува во Грција - б.м.) великодушно пишува дека грчкаа влада треба да ги усогласи националните права...”&lt;Исто аму... сигн. 132. Француски конзулат во Скопје, 27. 02. 1952. предмет. Грчко-македонските односи. Жан Парментиер, Француски конзул во Скопје, до својата екселенција Роберт Шуман, министер за надворешни работи.&gt; При посетата на југословенската парламентарна делегација на Атина, во септември 1952 година, кога еден грчки новинар го прашал Моша Пијаде што мисли “За македонското прашање”, одговорот според францускиот амбасадор во Атина Жан Бален бил следниот: “Грчката влада е сама надлежна да просуди дека тоа (македонското прашање, б.м.) воопшто е едно чисто внатрешно прашање и секоја влада треба да го регулира според своите проценки... Оваа изјава во грчкиот печат е сфатена како престанување на Белград да се интересира за македонското прашање во меѓусебните односи”.&lt;Исто таму... Sous-serie ла Грееце, vol. 133, француска амбасада во Атина, 18. 09. 1952, Жан Бален, француска амбасада во Грција, до својата екселенција Роберт Шуман - министер за надворешни работи - Париз. Предмет. Грчко-југословенските односи и македонскиот проблем.&gt;

	Слични вакви согледувања и оценкки можат да се извлечат и од средбата на грчкиот министер за надворешни работи Стефанопулос со Лазар Колишевски и други личности од тогашното македонско раководство во Скопје, одржана во почетокот на февруари 1953 година, кога по оваа средба Стефанопулос, според францускиот конзул во Скопје Морис Мишелот, им изјавил на новинарите дека: “при разговорите со македонските високи личности е употребувано само југословенски народ и Југославија, а во ниеден момент не е употребен Македонец и не е зборувано за народ македонски”&lt;Исто таму..., француски конзулат во Скопје, 3. 02. 1953. Морис Мишелот, француски конзул во Скопје до својата екселенција Г. Филип Бодет, француски амбасадор во Југославија, Белград, предмет: Поминување низ Скопје на минитерот за надворешни работи на Грција.&gt; Тоа јасно покажува дека во напорите за југословенско-грчкото приближување тогашното македонско и југословенско раководство избегнувало да го спомене, да го постави, а и да се застапува за заштитата на интересите и правата на македонскиот народ во Грција, а камо ли да стане збор за некакви територијални ревандикации кон Грција и другите соседни земји каде што живеат Македонци.

	Специфичностите за посебниот национален карактер на Македонците, за посебноста на нивниот јазик, културата, традициите, обичаите и сличните белези својствени за една посебна нација, ги нагласува во својот извештај Лусиен Пјер Лемоан, ген. француски конзул во Солун, упатен на 17 септември 1952 година до францускиот министер за надворешни работи, под наслов “Грчко-југословенските односи и Македонија”.&lt;Исто таму... сигн. 133, Лусиен Пјер Лемоан, ген. француски конзул во Солун до својата екселенција г. министер за надворешни работи - Париз. Солун, 17. иЏ. 1952, предмет: грчко-југословенските односи и Македонија.&gt; Во овој извештај меѓу другото се подвлекува дека “ова значајно миацинство (македонското - б.м.) кое е многу жилаво и работливо живее, нескршливо е приврзано за своите обичаи и посебно на својот јазик...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Слични специфични оценки и белези за македонскиот етнос во распарчените делови од интегрална Македонија изнесува и потенцира и францускиот амбасадор во Софија Жан Луи Бодиер во својот извештај до францускиот министер за надворешни работи од 19 мај 1955 година, при што во текстот како лајт мотив се повторува неговата констатација од која произлегува заклучокот: “нивото на животот во Вардарска Македонија го потврдува јавното мислење кое е многу приврзано кон идејата за една унија на Јужните Словени... а во Македонија (Егејска, м.б.) сместен меѓу Здово (село близу Демиркаписката клисура, б.м.) и Солун, се употребува еден јазик - словенски, и во целиот овој регион селата продолжуваат да ги носат словенските имиња..., а Македонците од Пиринска Македонија се ориентирани кон Вардарска Македонија...”&lt;Исто таму, sous-serie ла Yougoslavie, vol. 103, Macedonie. Софија, 19 мај 1955, белешки од патувањето во Егејска и Вардарска Македонија на Жан Луи Бодиер, француски амбасадор во Софија, до министерот за надворешни работи на Франција Антоан Пинај - Париз.&gt; Впрочем карактерот и состојбата на населението, називите на населбите, ги потврдува и приложената француска карта на Македонија, од која јасно се согледува дека сите населени места со исклучок на Солун (во картата стои Салоник) имаат македонски имиња.

	Ако во првиот период беше очигледна упорноста на југословенската страна во поставувањето на проблемот за заштита на македонското малцинство во Северна Грција, односно Егејска Македонија, така што прашањето на националните права на Македонците се заостри до 1949 година и притискаше и во наредните години, според извештаите на француските дипломатско-конзуларни претставници од Атина и Солун, подоцна “се почувствува” една тишина што Белград ја манифестира, бидејќи Југославија се наоѓа во тешка ситуација поради Информбирото..., но сепак ние не можеме да се согласиме со тоа во ХХ-от век да се прогонува едно национално малцинство (македонското, б.м.) кое политички и економски се угнетува, ниту со тоа да се менуваат имињата на населените места. Ние не можеме да се согласиме не само затоа што ова е спротивно на хуманитарните принципи, туку особено што во оваа земја жителите се од наш род и наша раса... поради тоа ние решително сме против една таква кампања, неа ја осудуваме и властите на Грција треба да водат сметка за тоа... дека во Егејска Македонија не се решава проблемот на Македонците, што придонесе тие да емигрират во прекуокеанските земји...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Без оглед до кој степен на реалноста продреле дипломатските претставници на големите сили во проникнување и откривање на вистинските состојби за положбата и нацоналните права на Македонците во соседните земји, сепак, неодминливи се нивното согледување и оценките дека тогашното југословенско ракаоводство од година во година се' повеќе и повеќе се оддалечувало од македонското национално прашање, а од крајот на 1955 година и потоа да го одбегнува и спомнувањето на ова прашање во меѓусебните комуникации со соседните балкански земји.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>hwjkgca0vlil2uspen267ajwd379cls</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3. Етничките промени во Македонија - миграцијата и емиграцијата на македонското население</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1861</id>
    <revision>
      <id>4930</id>
      <parentid>4511</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4930</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4620" sha1="9oyhjuho77uxlhnbk5ve02a7ngmns0z" xml:space="preserve">3. Етничките промени во Македонија - миграцијата и емиграцијата на македонското население

	Заслужува полно внимание да се види како гледале француските претставници на територијата на Македонија и на нејзиното разграничување од соседите на балканот, а посебно на промените што ги доживува нејзиното население во одделни периоди. Поточно тие отворено го поставуваат прашањето каде започнува и каде завршува Македонија, бидејќи секоја од нејзините сосетки одземала односно присвоила дел од неа. Барајќи го одговорот на отвореното прашање, француските претставници ги изнесуваат своите видувања во дефинирањето на територијата на Македониjа и на нејзиното население, од кои поголемиот дел сметаат дека го сочинува еден ист народ што го нарекуваат македонски народ. Тие ги анализираат неговите специфичности и укажуваат на постојаните национални особености и на разликите кои го издвојуваат од неговите соседи. Така, за територијата на Македонија, сместена во срцето на Балканот, во француската документација, а посебно во еден француски елаборат за Македонија се нагласува дека се работи за еден регион “совршено разграничен од Куманово до Солун, од Родопските планини до албанската граница, по долината на Вардар и Струма до Егејското Море. Македонија има три соседи: Бугарија, со 160 км граница, Грција, со 230 км граница и Албанија, со 155 км граница...”, а што се однесува до населението, се изнесува неговата структура според националната припадност и се даваат објективни податоци за вардарскиот дел, односно за НР Македонија, кои се слични со официјалните статистички податоци, што се изнесени поопширно во рамките на една посебна точка којашто ќе ја поместиме во овој труд под наслов “Македонија - француски елаборат, Париз 1952 година”, во која Македонија е предмет на продлабочени анализи и проучувања од повеќе аспекти - политичко-економски, просветно-културен и сл.&lt;Archives diplomatique... Nantes... serie, Скопје, vol. 1 Имено, во овој елаборат се наведува вистинската состојба на Македонците во НР Македонија по Втората светска војна - 778.980 Македонци во 1948 година и 860.699 во 1953 година, се изнесува бројната состојба и за другите национални малцинства, а се нагласува дека само 27% од населението живее во градовите. Што се однесува до “Македонците во Грција и во Бугарија, се поставува прашањето: колку Македонци има..., одговорот е тежок, бидејќи македонската националност не е дефинирана во овие земји..., бројките варираат од 200.000 до 600.000 во Бугарија..., има ли 500.000 Македонци во Грција...”&lt;Исто така&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>9oyhjuho77uxlhnbk5ve02a7ngmns0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А) Миграцијата на населението во НР Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1862</id>
    <revision>
      <id>4931</id>
      <parentid>4512</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:46:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4931</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4286" sha1="az9eav22483r2tdzlx260pgkro3ffs8" xml:space="preserve">а) Миграцијата на населението во НР Македонија

	Миграциите на населението во НР Македонија - внатрешни миграции и миграциите во странство биле обусловени од повеќе фактори меѓу кои: степенот и динамиката на економскиот развој; политичкиот аспект, воените услови, а посебно окупационите како притисок и принуда и др. фактори, така што во различни временски периоди интензитетот на миграционите движења на населението бил нееднаков. Во поткрепа на тоа говори фактот, ако во периодот 1920-1940 година преку 74.000 лица го промениле местото на живеење во Македонија, во наредните 20 години 1940-1960, нивниот број е зголемен за пет пати и изнесува 363.000 лица.&lt;Социјалистичка Република Македонија, Миграциони движења на селското и градското население во СР Македонија. Скопје, 1969, 7, Републички завод за статистика на СРМ, с. 7.&gt; Овие изразити промени во миграционите движења на населението се резултат пред се' на два основни фактори - воениот и специфичните окупациони услови и економскиот фактор, при што доаѓа до поголема раздвиженост на населението на релација село-град, како и од помалите кон поголемите градски центри во Македонија и иселување во европските и прекуокеанските земји. Кон ова терба да се додаде и доселувањето од соседните земји во Македонија, пред се' од Косово, Санџак, Јужна Србија и Албанија, што е поинтензивно изразено помеѓу 1950-1960 година како и доброволното иселување од Македонија на преку 200.000 Турци во целиот повоен период, од кои од 1956 година се иселиле околу 150.000 припадници на турското население.&lt;Лазар Лазаров, Општествено-економскиот развој на НР Македонија 1944-1957, Скопје, 1988, 184, ИНИ.&gt; Инаку, состојбата на промените во периодот меѓу двете светски војни и во повоениот период изгледаше вака:&lt;Републички завод за статистика, Први резултати од пописот на населението, домаќинствата и становите во 1981, Скопје, 1981, 11.&gt;

31. III 1921			  808.724 жители
31. III 1931			  949.958 жители
15. II 1948			1.152.986 жители
31. III 1953			1.304.514 жители
31. III 1961			1.406.003 жители
31. III 1971			1.657.308 жители
31. III 1981			1.913.571 жители

Гледано низ призмата на националната застапеност во НР (СР Македонија во периодот 1953-1971) најголем пораст е забележан кај шиптарското (денес албанското) малцинство а најголемо опаѓање е забележано кај турското малцинство, што го потврудваат и следниве податоци:&lt;Исто таму, Пописот на населението по народност во СРМ, Скопје, 1971, 10.&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>az9eav22483r2tdzlx260pgkro3ffs8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Б) Етничките промени во Егејска Македонија и проблемот на иселувањето на Македонците</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1863</id>
    <revision>
      <id>4932</id>
      <parentid>4513</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:46:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4932</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18353" sha1="nxud8hzwyi1m3y3qo2sj9b3gewcee3l" xml:space="preserve">б) Етничките промени во Егејска Македонија и проблемот на иселувањето на Македонците

	Во врска со прашањето за етничките промени, степенот на оствареност на националните права на македонскиот народ во Егејска Македонија и обидите за реализирање на стремежите за обединување, постои бројна домашна и странска изворна документиација, посебно за периодот на Втората светска војна и по неа. За утврдување на бројната состојба на македонското население во првите години на војната, партизанските повереници во 1941/42 година спроведоа анкета, според која националната структура на населението во Егејска Македонија изгледала вака: 72,2% Македонци, Грци, доселени од Турција 21,1% или вкупно 195.395 Македонци.&lt;Државни архив Секретаријаа за иностраних послова (ДАСИП), Београд, фасц. 98.&gt; Секако, бројната состојба на македонското население е значително поголема од изнесената, но треба да се согледаат и специфичните услови под кои е спроведена анкетата на партизанските повереници од 1941/42 година.

	Гледано по околии и окрузи во Егејска Македонија, според истава спроведена анкета и попис, етничката состојба изгледала вака: Леринскиот округ - Македонци 76,9%, Грци и други 15,9%, Воденскиот - Македонци 54,8%, Грци и други 49,9%..., или вкупно 195.395 Македонци.&lt;Исто таму...&gt; Овие податоци се идентични со објавените во весникот “Ризоспастис” од 13. 01. 1946 год., според кој во Егејска Македонија живеат 180.000 Македонци во 200 села, а во Лерин 80% Македонци и во костур 70% Македонци.&lt;В. “Ризоспастис” - орган на КП на Грција, 13. 01. 1946.&gt;

	Поранешна Југославија и нејзиното државно партиско раководство делумно, а во одделни временски периоди и воопшто не воделе сметка зa остварувањето и заштита на националните права на Македонците во Егејска и Пиринска Македонија и во делот под Албанија, а за обиди за некакво нивно обединување воопшто и не станувало збор. Едвард Кардељ, како раководител на секторот за сите меѓународни преговори и договори на Југославија по Втората светска војна, не покажа никаква активност за поставување на македонското национално прашање, а камо ли да се застапува за негово решавање. Тоа што Моша пијаде на Париската мировна конференција го покрена прашањето  за положбата на Македонците во соседните земји повеќе е резултат на неговата самоиницијатива, отколку на генералниот став на југословенската делегација. Положбата и правата на Македонците во Егејска Македонија на Париската мировна конференција не беа поставени како посебен национален проблем, туку само во склоп на југословенско-грчките и југословенско-бугарските територијални разграничувања и макар што тогаш во составот на делегацијата на поранешна Југославија од НР Македонија учествуваа и двајца македонски претставници: Димитар Влахов, како член, и Благоја Хаџипанзов - како советник.

	Со цел да го изменат етничкиот состав во Егејска Македонија, непосредно по Втората светска војна, грчките власти пристапија кон терор, прогони и физичко истребување на македонското население. носител и организатор на овие прогони беше официјалната грчка власт. Така, дел од македонското население е убиено, а голем дел за да го спаси својот живот, било принудено да ги напушти своите огништа и да пребегне во Југославија, Бугарија и во други еворпски и прекуокеански земји.

	Според француски официјални извори, Македонци од Егејска Македонија пребегнати во Југославија имало вкупно 35.000 од кои 25.000 на територијата на НР Македонија, додека “комунистичкото движење во Грција и емиграцијата од Егејска Македонија продолжува и населението се прогонува подолго време во годините од 1944 до 1949 година, до затворањето на македонската граница на југословенска страна во средината на 1949 година...”.&lt;Archives diplomatique... Nantes, Fond, Etat General des fonds, serie, Скопје, vol. 16.&gt; предмет: Македонците од Егејска Македонија во Југославија, 20 април 1953 година. Првата емиграција настана во октомври 1944 година кога, според француски сознанија, 5.000 македонски партизани преминаа во Македонија, а втората во декември 1944 година и продолжи понатаму. Се' до 1949 година постојано пребегнуваа Македонци на територијаа на НР Македонија.&lt;Исто таму... vol. 16.&gt; 

	Македонците од егејскиот дел на Македонија беа сместувани низ цела Македонија и главно околу градовите во внатрешноста на земјата, а пред се' во позначајните градски центри во Скопје и околината 1800 лица, Т. Велес 3.500, Штип 2.500, Радовиш 2.000, Кочани 1.650, Тетово 2.000, Крушево 6.500.&lt;Исто таму...&gt; Центрите за прифаќање и сместување не ги сместуваа бегалците во близина на границата од оправдани причини, така што во пограничните градови сосема е мал бројот на сместените бегалци, на пример во Битола имало само 300, во Охрид 100, во Гевгелија 200, во Струмица 200, во Гостивар 500, итн.&lt;Исто таму...&gt; Сите Македонци бегалци од егејскиот дел, според француски проценки, го изгубиле правото на грчко државјанство, а се стекнале од југословенските власти со југословенски документи. Што се однесува до сместувањето и положбата, во француската документација се нагласува дека тие живеат многу тешко, а многу од нив се без работа и многу ретко нивните семејства не не се собрани заедно туку, напротив, се раздвоени, живеејќи едните во Југославија а другите останаа во Грција. Всушност, најголемиот дел од Македонците бегалци живееја со надеж дека еден ден ќе се вратат во Грција, но за жал барањата за одобрување за нивното враќање дефинитивно се забранети од грчките власти. Во документацијата се наведува дека Македонците бегалци од Егејска Македонија во НР Македонија формирале здружение на Македонците од Егејска Македонија на чело со Наум Пејов и го издаваат месечното списание “Глас на Егејците”.&lt;Исто таму... сигн. 16.&gt;

	Во извештајот на францускиот амбасадор во Грција Де Во Сен Кир под наслов “Надворешната политика на Грција” упатен до француската влада, се нагласува дека “надворешната политика на Грција сега е многу сложена... односите на Грција во Велика Британија имаат исклучително значење, бидејќи Грција е окупирана од британските трупи... Владата (грчка - м.б.) лично настојува англиската армија да не ја напушта земјата толку бргу”.&lt;Исто таму... Nantes, Fond, Athenes, serie Б, vol. 50.&gt; - Извештај на францускиот амбасадор во Атина Де Во Сен Кир, предмет: Надворешна политика на Грција.&gt; Истиов француски дипломатски претставник ги анализира состојбата и причините за доаѓањето на Американците во Грција кон крајот на 1946 година, “откако Цалдарис побара американска помош во декември 1946 година, а особено по ветената помош на Грција од претседателот Труман во својот говор од 12 март 1947 година Грција дефинитивно премина под американско влијание. Со тоа, таа (Грција - б.м.) зазеде официјален став за САД против Русија во судирот во кој се' повеќе и повеќе го подели светот на два табора.. овие околности беа фатални за Грција која се реши за вакво решение... од оваа земја бројни политички личности жалат за ова решение... и Цалдарис жали што неговата држава не е во добри односи со нејзините северни соседи и што Грција не станала врска меѓу Исток и Запад... што грчкиот народ од 7,5 милиони жители загуби затоа што се спротивстави на една словенска маса од 250.000 (се мисли на македонскиот народ во Грција - б.м.)... треба да се додаде дека Русите во однос на Грција водеа една невешта политика и низ бројни грешки ја фрлија Грција најпрвин во прегратките на Англичаните, а потоа на Американците...”.&lt;Исто таму... vol. 50 - Извештај на Де Во Сен Кир од 30 април 1947 година, предмет: Меѓународната ситуација во Грција по говорот на претседателот Труман.&gt;

	Со американското присуство во Грција, наместо да се подобри, осетно се влошува политичко-економската состојба во Грција, што предизвика незадоволство сред демократските сили и реакција на политичкото Биро на ЦК на КПГ во летото 1947 година. “американската доминација создаде ужасна ситуација за Северна Грција со трагични последици за населението во Македонија и Тракија. Спроведените затворања на масите, тортурите, исчезнувањата на затворениците од локалната безбедност, напуштањето на своите домови од стотици илјади селани кои пребегнаа во побезбедни места... уништувањето на економијата... се работи кои ја карактеризираат ситуацијата што денес владее во Македонија и Тракија..., оваа крвава оргија во Северна Грција не беше позната дури ни во времето на јаничарите, организирана е од Владата (грчката - б.м.) и нејзините претставници од Солун..., народот од Македонија и Тракија треба да се бори против американскаа доминација...”.&lt;Исто таму... сигн. 27.&gt;

	Несигурноста кај населението, предизвикана од прогоните и теророт, придонесе да се забрза и омасови процесот на напуштање на земјата. Со основна цел да се спречи оваа состојба е формирана специјална комисија при Обединетите Нации за Балканот. Така, според извештајот на оваа специјална комисија од 13 мај 1949 година, бројот на бегалците од Грција изнесувал 552.000 лица од кои 232.000 од Македонија. Покрај тоа, оваа специјална комисија се осврнува и на официјалните известија на грчката влада според кои “грчката влада штотуку  објави еден извештај од 30 ноември во кој изнесува и признава дека од Грција има 486.925 бегалци”.&lt;Archives diplomatique... Paris, serie, Commission speciale des Naations unis pour les Balkans, vol. 201.&gt;

	Процесот на иселувањето не беше сопрен ниту по завршувањето на Граѓанската војна во Грција, што говори дека причините за тоа не се состоеја само во воената состојба, туку и во политичките и економско-социјалните мотиви за напуштање на земјата, а посебно во однесувањето на грчките власти. Така, само од Македонија и Западна Тракија при крајот 1955/56 година 17.000 лица ја напуштија Грција од кои 15.000 заминаа во САД и 2.000 во Австралија. “македонската емиграција од Западна Македонија..., Македонците од Костур, Лерин и Кожани, заминуваа во САД, Канада и Австралија..., тие основаа свои колонии..., сиромаштијата во земјата природно придонесе за заминувањето во странство”.&lt;Archives diplomatique... Nantes... Fond, Etat General des fonds, serie, Скопје, vol. 9&gt; - Македонската емиграција од Западна Македонија, 27 декември 1956 година.&gt; Треба да се забележи дека и Граѓанската војна во Грција, покрај социјално-економските мотиви, во голема мера придонесоа иселување од Северна Грција “без надеж” за враќање, како што се истакнува во француската официјална документација.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>nxud8hzwyi1m3y3qo2sj9b3gewcee3l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>4. Македонија на Париската мировна конференција и по неа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1864</id>
    <revision>
      <id>4933</id>
      <parentid>4514</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4933</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9468" sha1="g57il0d519syn6nzugjjt5jxh15p9u2" xml:space="preserve">4. Македонија на Париската мировна конференција и по неа

	По својот начин на решавање во текот на мировните преговори и договори Париската мировна конференција од 1946 година формално-правно според зацртаните концепции може да се окарактеризира како прва од ваков вид во однос на сите претходни мировни конференции. Поконкретно, последната во споредба со онаа од крајот на Првата светска војна, во својата поставеност на предвидените начини на решавањето на посавените прашања носеше извесни коренити историски промени. За тоа влијаеја повеќе околности меѓу кои: 1) карактерот на самата Втора светска војна - антифашистички; имено токму таа праведна војна што ја водеше поголемиот дел од земјите во светот придонесе, во крајна линија, да се формира единствен антихитлеровски фронт со основна цел: да се уништи фашизмот и да се создадат услови за мир и непречен прогрес на човештвото, и 2) за создавањетона таа антихитлеровска коалиција директно повлијаеја прогресивните принципи содржани во Атланската повелба, од летото 1941 година, во која меѓу другото се истакнува дека по војната сите народи во светот ќе имаат право на слободен и независен живот и да изберат таква форма на општествнео уредување, каква што тие ќе посакаат.&lt;Les principes dans la Charte Aglantique-Direction de la documentation francaise. Recueril des documents de la Converence de Paris, Livre V, п. 446.&gt; Така, поради наведениве, а и други слични околности, се овозможи кон средината на Втората светска војна да се изгради еден курс кој ќе послужи како солидна основа и гаранција за послевоеното организирање на демократскиот мир во светот. Во духот на овие поставки и цели беше организирана и одржана Потсдамската конференција од 17 до 26 јули и од 28 јули до 2 август 1945 година,&lt;Владимир Дедијер, Југославија од Версаља до Париза, Београд, 1947, с. 2-3.&gt; но до која степен таа го оправда тоа, тоа е друго прашање, кое бара посебно и поопстојно проучување. 

	Ова беше всушност конференција на Советот на министрите за надворешни работи на петте големи сили и на неа беше донесено решение за подготвување на проект-договорите и преговорите со сојузниците на Хитлер, што требаше да послужи како основна дискусија на пленарната Мировна конференција во Париз, за организација на повоениот мир и безбедност во светот. Едвард Кардељ (именуван од југословенското државнопартиско раководство за шеф на југословенската делегација на сите меѓународни преговори по 1945 год.) смета дека: “Всушност, тоа и не беа некакви преговори, големите сили (СССР, САД и В. Британија, Франција и Кина - б.м.) самите меѓусебно се беа договориле за формирање на Советот на министрите, а без претходно да се договорат за тоа со другите земји (на конференцијата во Париз беа претставници од 21 земја - б.м.). Според тој договор (Потсдамскиот - б.м.), самотие држави имаа право да решаваат, а сите други учеснички во војната, односно антихитлеровската коалиција, имаат право пред Советот на министрите само да го изнесат своето мислење и да ги постават своите барања...”.&lt;Едвард Кардељ, Мировните преговори, Како се решаваше... Сеќавања, Комунист, Мисла, Скопје, 1980, с. 95.&gt; Така, во практиката уште есента истата година, кај Советот на министрите на големите сили, на заседанието во Лондон, дојдоа до израз стремежите за ослободување на неговите обврски од Втората светска војна, прокламирани во Атланската повелба. Тоа особено беше присутно кај англо-американските претставници во Советот во врска со подготвувањето на мировните договори во Романија, Унгарија, Бугарија, Италија и Финска, но сето тоа беше коригирано во извесна смисла и беше утврден системот на мировните договори со споменатите пет земји сојузнички на Хитлер.

	Според решенијата на Московската конференција, Париската мировна конференција беше предвидена да се одржи во мај 1946 година.&lt;Direction de la documentation francaise. Recueil des documents de la Converence de Paris, Livre, III, p. 174.&gt; На Конференцијата во Москва од 16 до 26 декември 1945 година учествуваа министрите за надворешни работи на трите големи сили: Соединетите Американски Држави, Велика Британија и СССР. Беше постигната согласност во врска со подготвувањето на мировните договори со наведените пет земји - Хитлерови сојузнички во Втората светска војна. Според препораките на Комисијаа беше изграден став за гласање при донесувањето одлуки, &lt;Исто таму... с. 174-183.130&gt;

	Што се однесува поконкретно до самата Париска мировна конференција (од 29 јули до 15 октомври 1946 година), уште пред нејзиното одржување беа изграднеи некои основни принципи од процедурален карактер за нејзиниот начин и ток на работа. Според нив, Пленарнаа конференција ја сочинуваа претставници од 21 држава на чело со шефовите на нивната делегација. Секоја од овие комисии беше составена од претставници на државите учеснички во Советот, кои ги подготвуваа проектите од договорите на членките учеснички од страната на Хитлерова Германија. Од двете економски комисии, едната се занимаваше со економските и финансиските прашања од договорот за Италија, а другата беше задолжена да ги испитува економско-финансиските проблеми на договорите со Романија, Бугарија, Унгарија и Финска. Покрај 132 создадена и воена комисија, со задача да ги проучува воено-поморските и воздушните прашања од договорите со петте наведени земји.&lt;Исто таму...&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>g57il0d519syn6nzugjjt5jxh15p9u2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А) Остварувањето на националните права на Македонците од Пиринска Македонија на Париската мировна конференција</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1865</id>
    <revision>
      <id>8118</id>
      <parentid>4934</parentid>
      <timestamp>2010-06-05T01:20:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sintancos</username>
        <id>784</id>
      </contributor>
      <origin>8118</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17270" sha1="c6hupbwk62k9j99rtdpdwrtp4bps1st" xml:space="preserve">а) Остварување на националните права на Македонците од Пиринска Македонија на Париската мировна конференција

	Што се однесува до југословенско-бугарските државнопартиски односи и ставови по прашањето за националните права на македонскиот народ од пиринскиот дел на Македонија, суштествено е да се подвлече дека тие се од повеќе аспекти разновидни по својот карактер и еволуирале во одделни периоди.

	Во ставовите на БРП(к) спрема националните права на македонскиот народ во периодот непосредно по Втората светска војна се забележува осетно еволуирање и во основа може да се согледаат три основни фази кои битно се разликуваат. Имено, првата фаза, која практично започна од 9 септември 1944 година, односно со доаѓањето на новата Отечествено-фронтовска власт, траеше до половината на 1945 година. Тоа е краток, но мошне значаен период на стабилизација на внатрешнополитичкиот систем на новата народна власт, создаден по ослободувањето од власта на фашистичка царска Бугарија. Во тој кус временски интервал беа очигледни напорите од бугарска страна за нормализација на односите со југословенските народи и Бугарија имаше правилен однос и спрема признавањето и постоењето на македонската нација. Еве што беше изјавено од бугарска страна: “Специјално во врска со создавањето на македонската слободна држава во границите на Федеративна Југославија, со што прави сериозен чекор кон остварување на идеалите на Македонците за слободна единствена Македонија, ние Ви даваме до знаење дека нашата Партија и нашиот народ (бугарската партија и народ - б.м.) најтопло ја поздравија новата македонска држава. Ние ќе работиме на нејзиното популаризирање меѓу населението од бугарскиот дел на Македонија, ќе работиме на будењето на македонската национална свест кај тоа население, користејќи го херојското минато и денешнината на македонскиот народ во неговата борба за ослободување...”.&lt;Писмо на секретарот на ЦК на БКП Трајче Костов за генералниот секретар на ЦК на КПЈ Јосип Броз Тито од 2 ноември 1944 година - Државни Секретаријат за иностране послове - Београд. Документација о бугарским ставовима према Југославији од 1944 до 1969 године, Београд, 10 октобра 1969, с. 20.&gt; Ова е содржано во писмотона секретарот на ЦК на БКП Трајче Костов испратено до генералниот секретар на ЦК на КПЈ Јосип Броз Тито на 2 ноември 1944 година.

	За југословенската делегација на оваа конференција мошне суштествено беше прашањето за територијалните разграничувања со соседните земји. Таа се застапуваше за доследно спроведување на принципот на територијалните разграничувања врз база на етничкиот состав на населението. Тоа особено се однесуваше спрема југословенските соседи - Бугарија, Грција и Италија.&lt;од Конференцијаа инсистираше што попродлабочено и подоследно разгледување на прашањето за територијалните разграничувања.&gt;

	Треба да се подвлече дека конкретно за Југославија на оваа конференција доминираа проблемите околу територијалните разграничувања во Грција и Бугарија, а особено со Италија и Австрија.

	Што се однесува конкретно за Македонија, треба да се истакне дека прашањето на националните права на македонскиот народ на оваа Мировна конференција во Париз од 1946 година не беше третирано како одделен проблем, но тоа не треба да значи дека не беше и поставено и не се дискутираше по него, туку напротив, во врска со овој проблем беа водени опсежни и на места мошне остри дискусии меѓу претставниците на големите сили и југословенските, бугарските и грчките официјални претставници на оваа конференција - како директно најзаинтересирани за меѓусебните територијални разграничувања.&lt;Истото, Proces verbaux officials N. 2. Rapport presente au Consail de Securite par la Commission d enquete. Vol. И, New York, p. 2-3.&gt; Тоа фактички значеше дека на Македонија и на македонските национални права им се приоѓало не како на посебно национално право на македонскиот народ, туку во склопот на решавањето на меѓудржавните спорни проблеми меѓу балканските држави, што во основа беше погрешно од страна на големите сили и од самата конференција во целина. Притоа, како појдовна основа и централни прашања на разгледување беа прашањата поврзани со етнографските и политичко-територијалните разграничувања меѓу Грција, Југославија и Бугарија.

	За југословенско-бугарските прашања на Париската мировна конференција битно е да се подвлече дека тие од повеќе аспекти се разновидни по својот карактер и суштина, а ние ќе ги извдвоиме позначајните и тоа. 1) прашањето за националните права на македонскиот народ од пиринскиот дел на Македонија како посебен национален проблем,&lt;Во врска со југословенско-бугарските спорни прашања, основното што треба да се потцрта е дека сред највисоките официјални југословенски државнопартиски кругови, уште пред самата конференција, беше изградено цврсто становиште кое се состоеше во следниот: “Нашиот став за прашањето на границите на секторот помеѓу Федерална Македонија и Бугарија е поинаков. Тој се базира врз приципот на правото секој народ на својата земја слободно да живее и непречено да се развива. На крајот од војната што е водена за остварување на овој важен принцип, ние тоа право го бараме за нашиот македонски народ. Во Пиринска Македонија, која опфаќа 8.000 км2 живеат, по Нејскиот договор 187.167 Македонци. Исправката на границата меѓу Федерална Македонија и Бугарија би била најправилна ако би се припоила Пиринска Македонија кон Вардарска”.&gt; 

	Ваквите ставови беа изнесени и на Париската мировна конференција од страна на југословенската делегација, но за жал бугарската официјална дипломатија, било поради својата кусогледост или намерно, го заобиколуваше и го премолчуваше ова прашање. Така, за илустрација, од позначајните дискусии ќе издвоиме некои фрагменти од излагањето на членот на југословенската делегација Моша Пијаде: “Меѓу конфликтите што ги спротивставуваа балканските народи, основниот конфликт всушност беше неслогата меѓу Југославија и Бугарија во врска со македонското прашање. Југославија му го призна на македонскиот народ правото на независен национален живот. Во склопот на југословенските граници македонскиот народ, како член на југословенската федерација, може да ја креира својата Народна Република, која ќе го усвои на есен (се мисли на Уставот на НР Македонија од 1946 година - б.м.) својот демократски устав”.&lt;Direction... Recueil... Livre VII, п. 209. Projet de Traite de Paix avec la Bulgarie - ...Dans les conflits qui opposrrem les peuples balkaniques les una au autros, le conflit fondamental etait en realite une dissension entre la Yougoslavie et la Bulgarie au sujet de la question macedonienne. La Yougoslavie a reconnu au peuple macedonien le droit a une vie nationale independente. C'est dans le Cadre des frontiere yougoslave et comme membre de Federation yougoslave que le peuple macedonien a pu creer sa Republique populaire qui recevra des l'automne sa Constitution”.&gt;

	Треба да се истакне дека, и покрај тоа што и на оваа конференција не беше разрешен проблемот со националните права на македонскиот народ во Пиринска Македонија, како и на другите национални малцинства во Бугарија, сепак е направен чекор напред со донесениот член 2 на Секцијата 1 за политички прашања. Со овој член Бугарија е обврзана од страна на Конференцијата да преземе соодветни мерки, според кои им се гарантираат на сите граѓани основните човечки права, слободата на изразување во печатот, на мислењето, во здружувањето, и други права без оглед на расна, верска, јазична и полова припадност.&lt;Истото,  Livre VIII, Partie II, Clauses politique. Section, p. 497.&gt;

	Во врска со прашањето за репарациите што требаше Бугарија да им ги надомести на Југославија и Грција, големите сили, а особено оние од западниот капиталистички свет, беа мошне ригорозни при утврдувањето на критериумите за висината на обештетувањето. Така, според член 20 и некои новомодифицирани членови од проект-мировниот договор со Бугарија, усвоен од мнозинството на Конференцијата, таа требаше да им исплати на име репарации на Југославија и на Грција 125 милиони американски долари, од кои половината на Југославија во рок од шест години.&lt;Истото.&gt; Покрај тоа, на оваа конференција беа усвоени предлозите според кои беше извршено ограничување, односно смалување на постојните бугарски воени сили и вооружување и тоа во воената авијација, поморството и копнената војска. Овие ставови беа прецизирани со член 9 од воените клаузули.&lt;&gt; Фактот дека Бугарија требало да ги плати репарациите, иако не во тој обем, непобитен бил така што дури ни бугарскиот претставник на Конференцијата Стефанов не ја негираше реалноста дека фашистичка Бугарија извршила политичко-воена агресија на туѓи територии на бугарскаа држава, меѓу кои пред се' на голем дел од Македонија, ниту пак се спротивставуваше на обврската Бугарија да ги надомести направентие штети од нејзина страна на име на репарациите.&lt; Direction... Recueil... Livre VIII. Texte I. Articles nouveaux et modifications aux articles du Projet de Traite de Paix avec la Bulgarie adoptes a une majorite egale au superieure au deux tiers. ARTICLE 21 paragraphe 2... Si dans des cas particuliers, il est impossible a la Bulgarie d'effectuer la restitution d'objet presentant un interet artistique, historique, ou archeologique et qui font partie du patrimoineculturel de la Nation Unie du teritorie de laquelle ces object ont ete enleves et les autorites bulgares ou par les ressotissants bulgares usant de la force ou de la contrainte...(p. 389). &gt;

	Слични санкции против Бугарија беа преземени на Конференцијата и во поглед на однесените во Бугарија археолошки, историски и други уметнички вредности, според кои таа беше задолжена да им ги врати на земјите сопственички.&lt;Истото.  Ministeru des Affaires etrangeres notes des document (N. 798). Traite de la collaboration et d'Assistance Mutuelle entre la Bulgarie et la Yoguslavie (27 novembre 1947 (p. 3-6).&gt;

	Ваквата толерантна политика на југословенската влада спрема Бугарија на Париската мировна конференција претставуваше еден од предусловите кои, во извесна смисла, влијаеја да се развијат во позитивна насока односите меѓу двете земји по Конференцијата, иако тие постоеја и по 9-ти септември 1944 година.

[[Категорија:ㄴㄴㄴㄴㄴ]]</text>
      <sha1>c6hupbwk62k9j99rtdpdwrtp4bps1st</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Б) Остварувањето на националните права на Македонците од Егејска Македонија на Париската мировна конференција</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1866</id>
    <revision>
      <id>4935</id>
      <parentid>4516</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:48:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12050" sha1="lxr1mdlb77780jmuq75gxplxnbmlxvq" xml:space="preserve">б) Остварувањето на националните права на Македонците од Егејска Македонија на Париската мировна конференција

	Посебно сериозен проблем на Париската мировна конференција претставуваше прашањето околу територијалните разграничувања меѓу Југославија и Грција односно Македонија, околу националните права на македонскиот народ во Егејска Македонија. Во разрешувањето на прашањето во југословенско-грчките територијални разграничувања постоеше очигледна подвоеност меѓу претставниците на 21 влада на оваа конференција, кои ги застапуваа интересите на едната или на другата страна. Така, претставниците на западнито капиталистички свет на чело со САД, Велика Британија и Франција настојуваа да ги решат грчко-југословенските разграничувања во полза на Грција, а источните социјалистички земји, предводени од Советскиот Сојуз, се застапуваа за правилно разрешување на овој проблем, тргнувајќи од начелото на етничкиот состав на населението. Но, и покрај тоа што еворпските социјалистички земји, вклучително и Југославија, настојуваа да создадат една рамнотежа и се застапуваа за објективно разгледување на спорните проблеми и донесување на соодветни праведни одлуки, сепак, може слободно да се истакне дека западниот капиталистички свет, со својата поагресивна политика имаше значително поголемо влијание врз самиот тек и начин на работа на Париската конференција, а особено во наметнување на нивната волја и стремежи при донесувањето на конкретни решенија. За илустрација и поткрепа на таквото  наше гледиште, ќе наведеме дека од страна на австралиската влада беше поднесен т.н. “австралиски предлог”, според кој се предлагаше најчувствителните спорни прашања, во кои спаѓаа и југословенско-грчките и југословенско-италијанските разграничувања, да ги решава една “поткомисија” составена од осум претставници на четирите големи сили - САД, Франција, Англија и СССР Direction... Recueil... Livre VI, Le releve des decision de la dix-septieme seanse est adopte. “La Commission adopte alors a 1 unanimite une proposition australienne tendant a aetablir une Sous-Commission de huit membre composee des representation des quatres piussances””.  Слабоста на овој австралиски предлог се состоеште токму во тоа што се предимензионираше местото, улогата и значењето на четирите големи сили на штета на другите 17 земји - учеснички на конференцијата, кои фактички беа ставени во подредена второстепена улога.&gt;

	Од самата Париска мировна конференција има доста голем број објавени и необјавени документи кои интегрално или парцијално се поврзани со Македонија и со националните права на македонскиот народ. Од нив посебно внимание заслужуваат меморандумите и телеграмите поднесени од страна на Македонците од Егејска Македонија на Париската мировна конференција.&lt;&gt; Освен тоа, се даваат стриктни податоци за состојбата на убиените, ранетите, интернираните Македонци и опожарените населби во некои села и градови во Егејска Македонија. За излезот од ваквата хаотична состојба во Северна Грција, потписниците на овој меморандум - пребегани Македонци, бараа од Анкетната комисија на Париската мировна конференција и од Организацијата на ОН да се преземат соодветни мерки. Телеграмите поднесени во рамките на овој меморандум се испратени од Конференцијата на пребеганите Македонци од Егејска Македонија што се одржа на 17 март 1947 година во Прилеп. Во меморандумот покрај другото, се истакнува следново: “Ние пребеганите од Егејска Македонија... најенергично протестираме против бруталните криминали извршени од монархофашистичките банди на Зервас, Политис, ЕДЕС, бурандарите против демократското население”.&lt;Според  “Л Хуманите”  орган на КП на Франција од 28 август 1946 година во Егејска Македонија се убиени 570 Македонци, а 1266 се депортирани и се повикува врз основа на в. “Ризоспастис” - орган на КПГ.  .  L. Humanite 28 aout 1946 “570 assassinat, 1266 deportations - bilance tragique de la dictature de Tsaldaris (d apres l organ xommuniste grec “Risospastis”. &gt;

					*
				*		*

	На Париската мировна конференција е разгледувано прашањето за остварување на националните права на македонскиот народ од егејскиот и пиринскиот дел на Македонија, но не како одделен проблем, туку во склопот на југословенско-грчките и југословенско-бугарските територијални разграничувања.
	
	Во рамките на југословенско-бугарските територијални разграничувања на самата конференција проблемот на Македонија е разгледуван од повеќе аспекти и тоа. 1) прашањето на националните права на македонскиот народ од пиринскиот дел на Македонија како посебен национален проблем, а не во склопот на територијалните разграничувања, 2) прашањето на југословенско-бугарските територијални разграничувања засновани врз етничкиот состав на населението. Според официјални извори од големите сили, непосредно по Конференцијата во 1947 година преку 75% од населението во Пиринска Македонија се декларирале како Македонци. Од Македонија како член на југословенскаа делегација на Париската мировна конференција е Димитар Влахов, а Благоја Хаџипанзов како советник. За време на одржувањето на Париската мировна конференција и непосредно по неа сред југословенско-бугарското државно-партиско раководство се застапуваше гледиштето и се работеше на припојување на Пиринска кон Вардарска Македонија (НРМ), како и на создавање на југословенско-бугарска, па дури и Балканска федерација во која требаше да влезе и Албанија како несловенска земја.

	Што се однесува до Егејска Македонија, југословенското раководство, а посебно Едвард Кардељ како шеф на сите меѓународни договори и преговори на тогашна Југославија, не покажа активност да го постави, а камо ли да се застапува за обединување на македонскиот народ. Тоа што Моша Пијаде го покрена прашањето за положбата на Македонците во Егејска и Пиринска Македонија повеќе е резултат на неговата самоиницијативност, отколку на генералниот став на југословенската делегација. Покрај Моша Пијаде, заслужува внимание да се истакне застапувањето на Мануилски од Украина за заштитата и остварувањето на македонските национални права во Егејска Македонија, при што го осуди теророт од грчките власти над македонското население во Грција. Југословенското раководство и на Париската мировна конференција и потоа не само што не го постави македонското национално прашање, туку и во годините што следеа избегнуваше воопшто да го иницира и поставува се' со цел да не се нарушат добрите југословенски односи српско-грчки односи. Настаните што уследија по Конференцијата, а посебно по сплетот на меѓународните околности со Резолуцијата на Информбирото од јуи 1948 година и потоа, мошне негативно се одразија во остварувањето на македонските национални права и обединувањето на Македонците во една самостојна македонска дражва.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>lxr1mdlb77780jmuq75gxplxnbmlxvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>РЕЗИМЕ (на француски јазик)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1867</id>
    <revision>
      <id>4921</id>
      <parentid>4517</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:42:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4921</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22552" sha1="hgxlwvqklat2he8qu13x8zjb7myeji3" xml:space="preserve">RÉSUMÉ
LA MACÉDOINE DANS LA POLITIQUE FRANçAISE DANS LES BALKANS (1944-1957)

	Dans la présente oeuvre, on a essayé à étudier la position et l'attitude de la France envers la Macédoine et le peuple macédonien par l'intermédiaire de l'entrelacement de rapports et d'intérêts des pays balkaniques voisins et de leurs appétits  conquérants et de leurs prétentions territoriales envers le territoire macédonien au passé et, malheureusement jusqu' à  nos jours. En principe, la documentation officielle française suit d'une manière objective le droit et les aspirations du peuple macédonien pour créer son propre État, par la propre lutte de libération nationale dirigée aussi contre ses asservisseurs concrets et contre les propagandes étrangères et l'activité armée de ses voisins balkaniques qui suffoquaient les aspirations de libération nationale du peuple macédonien avec le seul but: de s'emparer de son territoire et du peuple, en niant de cette manière l'originalité nationale macédoniene.
	
	Dans l'oeuvre, on suit l'influence et l'intérêt de la France pour la Macédoine et plus amplement pour les Balkans, au cours de diverses phases tandis que l'influence plus intense, plus accentuée soit présente vers la fin du dix-neuvième et au cours du vingtième siècle. Dans la présente étude, à l'aide de consciences françaises approfondies, on expose le role de la France dans la réalisation des droits nationaux des Macédoniens et la création de leur Etat, après, on élabore différents problèmes d'intérêt vital pour la Macédoine et le peuple macédonien. Ce qui est surtout important, c'est que la France a accepté la réalité et a traité la Macédoine et le peuple macédonien comme une unité. Dans la documentation, on traite toutes les trois parties da la Macédoine divisée mais cette unité est présente non seulement du point de vue géographique mais aussi national, économique et culturel.
		
	A coté des aspirations du peuple macédonien pour sa libération nationale et la création de son propre Etat autonome, dans la documerntation officielle française, on suit minutieusement et on accentue la particularité nationale des Macédoniens depuit la moitié du XIXème siècle, en  désignant la population en Macédoine comme nation particulière qui - d'après ses caractéristiques nationales, la langue - le macédonien, le territoire - la Macédoine, les traditions, les coutumes et autres indices qui caractérisent une nation particulière, séparée, diffère de ses voisins: &quot;les Macédoniens ont décidé de différer de ses voisins et il est même absurde de prétendre - comme le font Sofia et Belgrade - que la Macédoine soit bulgare  ou que la Macédoine soit serbe&quot;, tandis en ce qui concerne l'appartenance nationale, on accentue que &quot;si vous demandez à un Macédonien ce qu'il en pense, il répondra toujours qu' il est Macédonien et qu'il souhaite la création d'une Macédoine indépendante, simplement parce qu'il y voit la solution et le mode de la libération de la tyrannie policière des autorités turques, serbes et bulgares et c'est pourquoi, cette solution est la meilleure pour mettre fin aux aspirations et aux antagonismes des Etats voisins envers la Macédoine...&quot; [1]
	
	La présente étude, consacrée à la Macédoine dans la politique française dans les Balkans dans la période sus-mentionnée est composée de quatre chapîtres dans lesquels sont élaborées plusieures questions de divers aspects, surtout la particularité nationale macédonienne et la création du propre Etat macédonien, la situation sociale-économique et politique du peuple macédonien dans les pays voisins, la situation des droits nationaux, culturels et autres droits civils et des libertés et le degré de leur  application en Bulgarie, en Grèce, en Yougoslavie et en Albanie, les changements ethniques et l'émigration d'une partie de la population macédonienne comme conséquence de la situation socio-économique, de l'absence des droits nationaux, de  la situation militaire-politique, des persésutions de la police et des représailles des autorités envers le peuple macédonien dans les pays balkaniques voisins.
	
	Dans le deuxième chapître, on prête une attention spéciale à la Macédoine et au peuple macédonien des trois parties de la Macédoine, comme question discutée à la Conférence de la Paix à Paris en 1946. On y analyse de plusieurs aspects les obstacles pour la réalisation des droits nationaux des Macédoniens en Macédoine de Pirine, d'Egée et de Vardar, ou plus exactement la République Populaire de la Macédoine.  Parmi les motifs de la réalisation manquée des aspirations pour l'unité et la liberté du peuple macédonien de la partie pirinienne et égéenne de la Macédoine, à coté de toutes ses omissions, comme très importants, on accentue et on analyse les facteurs négatifs principaux: les actions de propagande et les activités conquérantes armées des Etats voisins contre la Macédoine et ce qui est le plus important, à la différence de ses voisins balkaniques, au passé, pas une des Grandes Puissances n'appuyait la Macédoine et le peuple macédonien. Peut-être, d'un certain aspect, c'est la France qui fait un pas en avant, en exposant directement après la Première guerre mondiale ses visions relatives à la formation d'un Etat macédonien sur le territoire entre la Bulgarie, la Grèce, la Serbie et le nouveau-crée Etat albanais, avec la justification  qu'il s'agit d'une condition indispensable pour établir la paix dans ces régions balkaniques - la France considère que par la création de l'Etat macédonien, on neutraliserait les aspirations conquérantes des pays balkaniques voisins envers la Macédoine. A coté du dit document, le projet de la décision pour créer un Etat macédonien, dans la période entre les deux guerres mondiales, on présente la position des représentants français que le Royaume des Serbes, des Croates et des Slovènes (SCS) nouveau-crée doit être élargi et d'englober aussi la partie vardarienne de la Macédoine comme sujet à droits égaux, comme le sont la Croatie et la Slovénie par rapport à la Serbie.
	
	En base de la documentation française originale, dans le troisième chapître, on prête l'attention surtout à la position de la République Populaire de la Macédoine dans la fédération yougoslave. Il s'agit de la période de la Deuxième guerre mondiale et après la fin de celle-ci quand le peuple de la partie vardarienne s'y insère activement par sa Lutte de libération nationale, en prennant parti dans la coalition anti-hitlérienne. Par sa propre lutte armée, il réussit à acquérir sa liberté nationale et à créer son propre Etat et, en base de sa propre volonté, décide d'entrer dans la fédération yougoslave nouveau-née comme son unité à droits égaux. En base des sources françaises, dans la présente oeuvre, on essaie à étudier ce fait de plusieurs aspects. Dans les analyses et dans les évaluations, on prête une attention spéciale à la question des caractéristiques du système nouveau-établi en République Populaire de la Macédoine et plus généralement en Yougoslavie.
	
	Du point de vue politique, le role principal dans la formulation de la politique du développement économique, et dans le cadre de celui-ci, surtout de l'industrialisation du pays, appartient au Parti - le Parti Communiste de la Yougoslavie (PCY)-le Parti Communiste de la Macédoine (PCM) et à sa direction - le Bureau politique (BP) du PCY.
	
	En Macédoine comme en Yougoslavie est réalisé le principe d'union personnele du Parti dans l'Etat, c'est-à-dire que le premier personnage du Parti (PCY) est aussi président de l'Etat.  Ce fait est évidencié et accentué aussi dans la documentation officielle originale française, et étudié minutieusement dans la présente oeuvre.
	
	On y suit et on accentue l'égalité formelle des droits de la Macédoine dans la fédération yougoslave tandis que la réalité est complètement différente. A l'aide d'une analyse critique, on suit la position tout-puissante de la centralisation de la dirigeance suprême du Parti-de l'Etat qui représente l'organe qui commande dans tous les domaines: dans  les organes du pouvoir, dans l'économie, dans l'administration d'Etat, dans l'armée et dans la police, en un mot, dans la vie du pays en général. Les organes de l'Etat-du Parti de la République ne font que réaliser ou plus exactement exécuter les directives de la dirigeance suprême du Parti-d'Etat avec le Bureau Politique du Comité central du PCY à la tête et avec Yosip Broz Tito comme premier homme dans l'Etat.
	
	Dans la présente oeuvre, on analyse d'une manière assez critique et on pose la question pourquoi au cours de toute la période après la Deuxième guerre mondiale, la Macédoine n'a pas de représentants au BP du CC du PCY. Dans la documentation officielle française, on peut suivre ce problème, élaboré d'une manière détaillée et critique. Notamment, à la différence de toutes les autres républiques de la Fédération yougoslave qui ont ses propres représentants au BP (la Slovénie y dispose de bien trois: Edvard Kardelj, Boris Kidritch et Frants Leskochek), la Macédoine n'y est pas représentée. Quelques uns mentionnent le premier personnage du Parti-d'Etat de la société macédonienne d'après-guerre Lazar Kolichévski, ce que n'est pas vrai. Il est appelé et il participe au travail du BP exclusivement quand à l'ordre de jour se trouvent les questions relatives à la Macédoine et son role est d'exécuter les directives de la dirigeance suprême du Parti - du Bureau Politique sur le terrain macédonien.
	
	La Macédoine non seulement initie son développement économique comme unité fédérale la moins développée mais la dynamique de son développement élaborée dans le Plan quinquenal aussi ne se déroule pas selon la politique prévue. Une grande partie des investissements prévus n'a pas été réalisée et une partie d'eux est déviée vers les parties centrales de la Yougoslavie d'alors, surtout en Bosnie-Herzégovine, la Croatie et la Slovénie. C'est pourquoi le mécontentement en Macédoine est justifié et après l'Accord de Brioni en 1952, on désigne certaines moyens et on construit certaines capacités importantes mentionnées dans l'oeuvre. C'est pourquoi, en ce qui concerne l'organisation et les méthodes du travail et de l'administration dans l'Etat, les sources officielles françaises ont raison de l'appeler l'Etat du Parti, parce que tout le pouvoir dans les organes de l'Etat et dans l'économie, la police, l'armée et la vie entière du pays appartient au Parti (PCY) et à son organe suprême et de commandement - le Bureau Politique, qui représente le centre nerveux, le point  dirigeant qui émet toutes les dispositions pour les dirigeances dans les républiques, surtout à celle macédonienne qui les exécute aveuglement - ou, comme on accentue dans la documentation française, fidèlement. Selon celles-ci, la Macédoine et sa dirigeance avec Lazar Kolichévski à sa tête représentait le bastion fidel et le plus fort de l'idéologie communiste crée par Yosip Broz Tito.
	
	Au début, par la création de ses unités - communes, le système communal démontre ses grandes possibilités créatives dans le domaine de la prise directe des décisions dans l'économie et dans l'émancipation culturelle-d'instruction mais il ne pouvait pas  éliminer les phénomènes négatifs d'autarchie et du point du départ inégal du développement des républiques.
	
	Dans la vie pratique quotidienne, le système de l'autogestion ouvrière n'a pas réussi à éviter la bureaucratie mais au contraire, au cours de la première phase du développement de l'autogestion et du procès démocratique de la transformation  de la société centraliste en auto-gouvernative, c'est-à-dire au cours de la décentralisation déjà, se développent  et mûrissent des microdictatures depuis celles dans les républiques, dans les arrondissements jusqu' au niveau local dans les communes. De cette manière naissent des oligarchies locales qu'on entrevoit à tous les niveaux, représentés  par les premiers hommes du Parti, de l'Etat, de l'économie etc.
	
	Dans le domaine de l'économie, l'agriculture représentait la branche économique dominante parce que immédiatement après la libération, plus de 70% de la population vivait à la campagne et l'agriculture était la source principale de son existence. Peut-être, la documentation française évalue trop sévèrement et trop critiquement l'état et le développement de l'agriculture en la plaçant au niveau du XIXème siècle et on conclut que - si on ne prend pas des mesures concrètes, l'agriculture malheureusement restera primitive malgré les conditions climatiques et pédologiques propices. Comme facteurs négatifs, on énumère surtout: l'application du nouveau système des coopératives, le rachat obligatoire comme mesure forcé  et surtout l'orientation des autorités de l'Etat en 1949 vers le système de collectivisme qui en pratique provoqua des conséquences catastrophiques et le declin de l'agriculture, domaine économique importante en Macédoine.
 	
	De toute façon, la Résolution du Cominform en 1948 après laquelle la Macédoine et la Yougoslavie en général subissent l'isolation totale, surtout le blocus économique-politique de l'Union Soviétique et des pays socialistes de l'Europe d'Est, se reflète dans les tendances négatives du développement  économique et général de la Macédoine. Il s'agit d'une période difficile, du risque pour l'existence de la population et de l'Etat; en plus, deux annés de sécheresse et autres circonstances laissent les conséquences catastrophiques pour le développement  ultérieur du pays.
	
	Se trouvant dans la situation sans issue, en présence du blocus complet des pays orientaux, la dirigeance macédonienne ou plus exactement celle yougoslave est forcée à chercher l'assistance et l'appui des pays occidentaux avec lesquels jusqu'alors n'ont presque pas établi des rapports et des relations. D'après les analyses et les évaluations françaises, les Etats-Unis de l'Amérique et autres pays occidentaux profitent de la situation économique-sociale et politique en Macédoine et en Yougoslavie en général et y entrervoient la possibilité propice pour élaborer une stratégie complète, le but fondamental de laquele est, par l'intermédiaire  de l'assistance et de l'appui économiques, d'attirer la Yougoslavie non seulement vers le bloc capitaliste de l'Occident mais aussi de la forcer de s'engager dans la formation du Pacte balkanique du février 1953. Toutes ces questions relatives à l'aide économique de l'Occident et à l'adhésion au Pacte balkanique sont analysées en détails et de manière critique dans les  chapîtres spéciaux de la présente oeuvre (v. le document avec des opinions des spécialistes américains concernant la situation économique en Yougoslavie). D'après les évaluations françaises, l'aide totale des Etats-Unis de l'Amérique et des autres pays occidentaux pour la Yougoslavie - confirmée par les données officielles de Washington - se monte à 3 milliards et 408 millions de dollars d'alors depuis la fin de 1949 jusqu'au 9 juin 1955,  64% provenant des Etats-Unis, 24% de l'Angleterre et 12% de la France. Dans le cadre de cette aide et de l'appui des Etats-Unis et des pays occidentaux, à coté de la réalisation de l'idée concernant la formation du Pacte balkanique du février 1953, dans l'oeuvre on prête l'attention considérable aussi au projet du printemps 1949 sur le partage de l'Albanie entre la Yougoslavie et la Grèce, avec l'argumentation et le but fondamentaux: de supplanter l'influence russe dans les Balkans parce qu'on considérait que l'Albanie représentait la base militaire et politique soviétique et le bastion du communisme.
	
	Un chapître special de l'oeuvre est consacré aussi à une petite étude française relative à la Macédoine de 1952. On y expose les analyses et les évaluations françaises intéressantes concernantes la Macédoine. Ainsi, dans cette relation - sans égard aux partages de la Macédoine de 1912/1913 - on traite la Macédoine comme une seule unité, non seulement du point de vue géographique, économique et culturel mais aussi d'autres aspects, en accentuant que &quot;il s'agit d'une région parfaitement délimitée de Koumanovo jusqu'à Salonique, des montagnes Rodopes jusqu'à la frontière albanaise, suivant les vallées des rivières Vardar et Strouma jusqu' à la mer d'Egée... Les Macédoniens sont hautement affirmés par l'origine de leur langue... en 1900, à Prilep, on a trouvé un document du 20 mai 1637, écrit en pure langue macédonienne...&quot; [2].
	
	Dans l'étude, du point de vue français, on prête l'attention aux efforts pour le rétablissement de l'autonomie de l'Eglise orthodoxe macédonienne (EOM), abolie illégitimement en 1767, en accentuant que la décision du patriarche serbe Vikentié du mois d'avril 1957, par laquelle on permet l'usage de langue macédonienne pour le service divin et la correspondance, l'usage  du scéau avec le texte &quot;la République de Macédoine&quot;, dans les trois épiscopies: de Skopjé, d'Ochride et de Stroumitsa-Zlétovo, l'élection de dignitaires ecclésiastiques macédoniens etc., selon l'opinion française en même temps &quot;signifie la reconnaissance formelle de l'Eglise orthodoxe macédonienne depuis 1945 et bien que l'Eglise orthodoxe serbe considerât ces décisions comme son propre succès, elle n'a pas pu empêcher la marche macédonienne vers l'autonomie. La question religieuse de l'émancipation ecclésiastique représente une question extrêmement importante pour l'histoire de la Macédoine...&quot; [3]. A coté de l'émancipation ecclésiastique-religieuse, une place importante dans la présente oeuvre est reservée à l'intérêt de la France en ce qui concerne l'instruction, la science et la culture en Macédoine. On y accentue le développement rapide dans ce domaine, mais on expose aussi les remarques critiques françaises, surtout dans le domaine de l'instruction universitaire avec des leçons en langue maternelle macédonienne &quot;mais les problèmes sont sérieux en ce qui concerne la qualité de l'enseignement à l'Université de Skopjé, subordonné à l'autogéstion dirigée par le Parti (PCM -  r.a.)... quand il s'agît de l'élection du personnel dirigeant parmi les enseignants. L'enseignant est considéré conforme s'il est membre du Parti...&quot; [4], sans égard à ses qualités et aux autres capacités.
	
	En ce qui concerne le caractère et l'attitude des régimes dans les trois parties de la Macédoine: vardarienne - c'est-à-dire la République Populaire de la Macédoine -, pirinienne en Bulgarie et égéenne en Grèce, en base d'analyses approfondies de la documentation de provenance française, on prête attention à chacune d'elles dans un chapître à part, dans lequel on peint la situation et on valorise l'attitude des trois régimes d'alors. Dans l'oeuvre, on accentue la partie vardarienne, la République Populaire de la Macédoine, où - bien qu'elle soit un Etat, mais dans le cadre de la fédération yougoslave, comme son unité fédéerale à droits égaux, il n'y a pas de liberté de pensée et ceux qui pensent d'une autre manière sont proclamés opposants du régime en Yougoslavie et la plupart d'eux est envoyée dans les camps de travail forcé; on peut dire que la police politique, OZNA, qui les persécutait, peut être identifiée avec NKVD en Union Soviétique. [5]
	
	A la différence de la Macédoine de Vardar, ou de la République Populaire de la Macédoine qui a reussi à gagner sa liberté nationale et à créer son propre Etat, après la Deuxiéme guerre mondiale, autres deux parties de la Macédoine, de Pirine et d'Egee continuent à exister dans le cadre de la Bulgarie et de la Grèce et le peuple macédonien dans ces deux pays reste opprimé, sans droits et libertés nationaux, culturels, civiles, il  est persécuté, maltraité après chaque manifestation du sentiment national macédonien et de la conscience de son appartenance nationale.
	
	Sans égard aux aspirations et aux désirs du peuple macédonien pour conquérir ses droits nationaux et la vie commune dans une Macédoine unifiée, il faut être conscient et il faut prendre en considération les circonstances internationales comme facteur important. Plus exactement, les événements après la Résolution du Kominform du juin 1948 ont laissé une profonde empreinte et le reflet très négatif dans la réalisation des aspirations du peuple macédonien pour son union et sa constitution  en un Etat macédonien autonome. Ainsi, si on étudie la documentation de provenance française, yougoslave et autre, on peut apercevoir le changement important de l'attitude de la dirigeance yougoslave d'Etat-du Parti  d'alors, même au cours de diverses periodes; p.ex. avant et après la signature du Pacte balkanique le 28 fevrier 1953, on peut constater non seulement l'omission complète et la mention même de la Macédoine et l'existence du peuple macédonien hors de la République Populaire de la Macédoine ou de la Yougoslavie mais surtout l'absence de l'engagement de la dirigeance macédonienne et yougoslave d'alors dans la protection de celui-ci et dans les tendances de l'unification de la Macédoine et du peuple macédonien en un seul Etat.
	
	Du point de vue global, sans égard au degré de l'approfondissement et de la connaissance de la situation rélle et des droits nationaux du peuple macédonien dans les pays voisins par les représentants français, leurs opinions et leurs évaluations relatives à l'existence très prononcée du sentiment national macédonien s'imposent. En base de la documentation française, dans la présente oeuvre, non seulement on accentue la particularité de la Macédoine et du peuple macédonien dans les trois parties et au cours de diverses périodes mais on justifie et on appuie la lutte du peuple macédonien pour la création de son propre Etat et de son autonomie.
=================================================
Traduit du macédonien par Alenka Lapé

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На француски јазик]]</text>
      <sha1>hgxlwvqklat2he8qu13x8zjb7myeji3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>РЕЗИМЕ (на англиски јазик)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1868</id>
    <revision>
      <id>4922</id>
      <parentid>4518</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:42:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4922</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21251" sha1="mq4yq41ne6un7lrvshp6oi7m6aoi7ap" xml:space="preserve">SUMMARY
	This paper makes an effort to elaborate the position and relations of France towards Macedonia and the Macedonian people through the intertwining of relations and interests of the neighbouring Balkan states and their militant appetites and territorial aspirations towards the Macedonian territory in the past, which unfortunately lasts till present times. Official French documentation follows basically objectively the right and aspiration of the Macedonian people to create their own state, through their own national liberation strife, directed also against concrete conquerors and against foreign propaganda and the military activities of its Balkan neighbours who choked the national liberation efforts of the Macedonian people with a single goal - to take over their territory and people, denying by this their national Macedonian originality.
 
	In this paper, the influence and interest are followed of France in regard to Macedonia and the wider Balkans, hereby setting apart several phases. A more intensive influence and a more stressed interest are present towards the end of the XIXth and during the XXth century. Views have been expressed in this study through the French findings on the French position regarding the implementation of the national rights of the Macedonians and on the creation of their state. Furthermore, various essential issues of vital interest to Macedonia and to the Macedonian people have been processed. Among these especially significant is the fact that France had accepted the reality both of Macedonia and of the Macedonian people, looking at them as one whole. Through the documentation, covered and represented are all three parts of divided Macedonia; its entirety is treated not only geographically, but also in regard to its national, economic and educational-cultural aspects. 

	Besides the aspiration of the Macedonian people for their own national liberation and creation of their independent state, the official French documentation follows in detail and stresses the Macedonian particularity ever since mid XIXth century. The population in Macedonia is marked as a separate people, essentially different according to its national characteristics, Macedonian language, Macedonian territory, traditions, habits and similar features characteristic for a separate nation, different from its neighbours. &quot;The Macedonians decided to be different from their neighbours and it is even absurd to state that Macedonia is Bulgarian or that Macedonia is Serbian, as it is stated in Sofia and Belgrade&quot;. In regard to national belonging, it is stressed that &quot;if you ask a Macedonian about this matter, he always responds that he is a Macedonian and that he supports the creation of an independent Macedonia, simply because in this he sees a solution and a manner to become free of the police tyranny of the Turkish, Serbian and Bulgarian authorities; therefore, this solution is most favourable for placing an end to the aspirations and opposition by neighbouring countries towards Macedonia ...&quot;. &lt;Lazar Lazarov, VMRO niz francuskata dokumentacija, Skopje, ZUMPRES, 1997&gt;

	This study about Macedonia in French policy on the Balkans during the designated period consists of four chapters, handling concretely several issues from various aspects, among which primarily the Macedonian national particularity and the creation of a separate Macedonian state; the social-economic and political situation of the Macedonian people in neighbouring states; the situation of the nationalities, cultural and other civil rights and freedoms and their implementation in Bulgaria, Greece, Yugoslavia and Albania; ethnic changes and emigration of a part of the Macedonian people that was the result of the social-economic situation, national deprivation of rights, military and political situation, police persecutions and repression performed by the authorities over the Macedonian people in the neighbouring Balkan countries. 

	The second chapter devotes significant attention to Macedonia and the Macedonian people from its three parts. This issue was present at the Paris Peace Conference held in 1946. With that, the obstacles for achieving the national rights of Macedonians in the Pyrenean, Aegean and Vardar parts, respectively in the People's Republic of Macedonia are analysed from several aspects. Among the reasons for the unfulfilled aspirations for unity and freedom of the Macedonian people from the Pyrenean and Aegean parts of Macedonia, besides their own omissions, the propaganda actions and armed military actions by neighbouring states towards Macedonia are set apart and analysed as especially important basic negative factors. What is most important in the past is that none of the great powers stood behind Macedonia and the Macedonian people, which is not the case with her neighbouring Balkan states. Maybe in this regard a certain step forward is made by France which towards the end of World War I and directly thereafter presents her views on forming a Macedonian state, located on the territory between Bulgaria, Greece, Serbia and the newly created state of Albania, with the explanation that this is a necessary condition in order to have peace in these Balkan areas, because in creating a Macedonian state, as France thinks, the conquering aims of the neighbouring Balkan states towards Macedonia would be neutralised. Besides this draft-proposal document for creating a Macedonian state, in the period between the two world wars, the standpoint of the French representatives is presented that the newly created Kingdom of Serbs, Croats and Slovenians (SHS) has to be enlarged to become a four-name, i.e. the Vardar part of Macedonia as well is to become an equal subject, just like Croatia and Slovenia with respect to Serbia.

	In the third chapter of this study, based upon authentic French documents, significant attention is devoted to the status of the People's Republic of Macedonia in the Yugoslav Federation. This is the period of World War II and directly thereafter, when the Macedonian people from the Vardar part actively took part through the People's Liberation War, standing on the side of the anti-Hitler coalition. Through their own military struggle they succeeded to gain national freedom and to create their own state. They decided of their own will to join the newly created Yugoslav Federation as one of its equal units. In this paper we are making an effort to elaborate from several aspects to what extent it was indeed equal, based upon authentic French materials. In the analyses and evaluations we give special significance to the issue of the characteristics of the newly created system in the People's Republic of Macedonia and in wider Yugoslavia.

	From the political aspect, the ruling word in formulating political and economic development, and especially in this framework the industrialisation of the country, was that of the Party, the CPY-CPM (Communist Party of Yugoslavia - Communist Party of Macedonia) and its top leadership - the CPY Politburo.

	In Macedonia as well as in Yugoslavia a principle of personal union of the Party with the state was achieved, i.e. this is evident through the identical person as first man of the Party (CPY) and president of the state. This is anticipated and stressed in the French official documentation, with an extensive elaboration in this paper.
	
	This study follows and emphasises the formal equality of Macedonia in the Yugoslav Federation, while in reality it is utterly different. Namely, the all-powerful position of the centralisation in the highest party-state top is followed through a critical analysis. This position represents a commanding post in all areas: to the organs of the authorities, as well as to the economy and state administration, the army, police - or in brief, to the overall life in the country. The republic state-party organs only implement and carry out instructions given by the highest party-state authorities, lead by the Politburo of the Central Committee (CC) of the CPY and by Josip Broz Tito, the top man in the state.

	This paper gives a sufficient critical analysis and raises the question why Macedonia did not have her representatives in the Politburo of the CC of CPY throughout the entire period after the Second World War. This issue is covered thoroughly and critically through the French official documentation. Thus, in contrary to all other republics in the Yugoslav federation that have their own representatives in the Politburo (Slovenia has the largest number, i.e. three - Edvard Kardelj, Boris Kidric and Franc Leskosek), Macedonia is not represented by even a single representative. Some mention the first party-state man of the Macedonian post-war society - Lazar Kolisevski, which basically is not correct. He was called upon and took part in the work of the Politburo, but only in exceptional cases when the issues connected to Macedonia were on the agenda and his role was in carrying out instructions of the highest party organ - the Politburo, on the territory of Macedonia.

	Macedonia not only started her economic development as the most under-developed federal unit, but also the dynamics of her development with the  Five Year Plan was not in accordance to the foreseen planned policy. A large part of the investments in constructions that were intended for Macedonia did not materialise and part of them were redirected to the central parts of former Yugoslavia, primarily to Bosnia and Herzegovina, Croatia and Slovenia. This is the reason for a justified dissatisfaction in Macedonia and for the Brioni Agreement from 1952, when a certain amount of funds were set aside and several more significant constructions were built, which are mentioned in this paper. For this reason, in regards to the organisational construction and method of work and management of the state, French official sources call her a party state. This is because the entire administration both in the state organs as well as in the economy, police, army and the entire life of the country was in the hands of the Party (CPY) and her top authoritative organ - the Politburo. This Politburo represented the central nerve, a directive point and provider of orders to the republic leaderships, and especially to the Macedonian leadership, which executed them blindly, or as it is stressed in the French documentation - with religious faith. According to them, Macedonia and her leadership headed by Lazar Kolisevski represented the most faithful and strongest bastion of the communist ideology that was being created by Josip Broz Tito.

	The municipal system, through the establishment of its units - municipalities, showed and offered great creative opportunities at the beginning in the field of direct decision making in the economy and the cultural-educational emancipation. However, it could not cancel the negative occurrences of autarchy and the unequal starting point in the development of the republics.

	The system of labour or worker management did not prove immune to bureaucracy in the real practical life. On the contrary, even during the first phase of development of self-management and of the democratic process of transformation of the society from a centralist to a self-managed one, i.e. in the process of decentralisation, micro-dictatorships were developing and maturing, starting with those at the republic and regional level, and all the way to the local level in the communes, respectively municipalities. In this way, local oligarchies were being created and built, which we could see at all levels of party, state, economic and other leaders.

	In the field of economy, agriculture represented the dominant economic branch because directly after the liberation over 70% of the population lived in villages and their main source of sustenance was agriculture. The French documentation is maybe too strict and criticising in the evaluation of the agricultural situation and development, placing it on a 19th century level. It concludes that if concrete steps are not taken, while natural climate and soil conditions enable this, agriculture would unfortunately remain primitive. Here, the following are singled out as especially negative factors: the application of the new co-operatives system, the obligatory buy-off as a forced measure, and especially the orientation of the state authorities since 1949 towards the collectivisation system, which practically left disastrous consequences in the relapse of the agriculture, a significant branch of the Macedonian economy.

	Of course, the Resolution of the Informbureau in 1948 had a significant negative reflection upon the economic and overall development of Macedonia, when Macedonia and Yugoslavia as a whole were exposed to a full isolation, and especially to the economic-political blockade by the Soviet Union and the East European socialist countries. That was the time of hard temptations when it was a matter of survival of the population and the state. Furthermore, there was a draught for two consecutive years and other circumstances that had disastrous consequences upon the further development of the country.
Being in a hopeless situation, in a full blockade by the Eastern countries, the Macedonian, respectively Yugoslav leadership was forced to ask for help and support from the western countries, with whom it did not establish almost any relations and links until then. So, according to the French analyses and evaluation, the USA and other Western countries used the social-economic and political situation in Macedonia and Yugoslavia as a whole. They saw a suitable possibility to elaborate a thorough strategy, by means of providing economic aid and support, basically aimed to attract Yugoslavia not only to the Western capitalist block, but also to force it to join in the establishment of the Balkan Pact of February 1953. These issues of Western economic aid and joining a Balkan Pact are analysed critically and quite in detail in separate chapters of this paper (see in the text the enclosed document on the views of the American experts on the economic situation in Yugoslavia). According to French evaluations, the total aid to Yugoslavia from the USA and other Western countries (also confirmed by official data in Washington), for the period from the end of 1949 and ending with 9 June 1955, amounts to 3 billion and 408 million dollars, expressed in US dollars of that time. Out of these, 64% is from the USA, 12% from Great Britain and 12% from France. Within the framework of this aid and support from the USA and the Western countries, besides the implemented idea to establish the Balkan Pact in February 1953, sufficient attention is given in the paper to the American draft-project from the spring of 1949 regarding the division of Albania between Yugoslavia and Greece. The fundamental explanation and aim of this division is to remove the Russian influence in the Balkans, because it was thought that Albania represents a Soviet military and political base and a stronghold of communism.

	A special sub-chapter of the paper is devoted to the French study - a small study on Macedonia in 1952. In it interesting French analyses and evaluations of Macedonia are presented. Thus, regardless of the divisions of Macedonia in 1912/1913, this study views Macedonia as one entity not only in geographical, economical and cultural respect, but also in regard to other aspects. It stresses hereby that &quot;this concerns a region that is completely differentiated, from Kumanovo to Thessaloniki, from the Rhodope Mountains to the Albanian border, along the valleys of the rivers Vardar and Struma to the Aegean Sea ... The Macedonians have highly affirmed the origin of their language ... In 1900, a written document was found in Prilep, dated 20 May 1637, in pure Macedonian language ...&quot;.&lt;Archives diplomatique... Nantes. Fond, Etat General des fonds, serie, Skopje, vol. 1.&gt;

	Through the French dioptre, the study devotes significant attention to the efforts to renew the autocephaly of the Macedonian Orthodox Church (MOC) that was abolished illegally in 1767. Hereby it is stressed that the decision by the Serbian patriarch Vicentie in April 1957, permitting the use of the Macedonian language for service and correspondence, the use of a seal with Republic of Macedonia in the three Skopje episcopates - Skopje, Ohrid and Strumica-Zletovo - to choose Macedonian clergy, etc., which according to the French opinion also &quot;means recognition of the Macedonian Orthodox Church in 1945, could not de facto prevent the Macedonian road to autocephaly, even though the Serbian Orthodox Church considered these decisions as their success. The religious question concerning the becoming independent of the church is an exceptionally important issue for the history of Macedonia ... &quot;.&lt;Ibidem,... Nantes... vol. 1.&gt; Besides the becoming independent of the church-religion, an important place in the study is devoted also to the French interest in education, science and culture in Macedonia, whereby the accent is placed on the significantly fast development in this area. Also, critical French comments have been provided, especially in the area of higher education where the teaching is in the Macedonian mother tongue. &quot;But the problems are serious, especially in relation to the quality of teaching at the Skopje University, which is subjected to the self-management, management by the Party (KPM - N.B.) ... In the selection of managing staff from among the teachers, a teacher is considered suitable if he belongs to the Party ...&quot;,&lt;Ibidem,.. Nantes... vol. 3.&gt; while the quality and other capabilities of the teacher were not considered. 

	Concerning the character and relation of the existing regime in the three parts of Macedonia (the Vardar part, respectively People's Republic of Macedonia, the Pyrenean part in Bulgaria and the Aegean part in Greece), and based on the deep analyses of documentation with French provenience, attention is devoted separately for all parts in special chapters. Here the situation has been shown by presenting assessments about the behaviour of the three existing regimes. The study presents a gradation in favour of the Vardar part, respectively PR Macedonia, but notwithstanding its being a state - but only in the Yugoslav federation as its equal federal unit, there is still an absence of freedom of opinion. Those who thought otherwise were pronounced to be oppositionists and opposers of the regime in Yugoslavia, and most of them were sent to labour camps under difficult conditions, or in short, the political police O.Z.N.A. is made equivalent to N.K.V.D. in the Soviet Union.&lt;Ibidem,.. Paris, Serie Z, Europe, Sous-serie, Yougoslavie, vol. 20.&gt;

	In contrast to the Vardar part, or PR Macedonia, which won its national freedom and created its own state, the other two parts of Macedonia - Pyrenean and Aegean - continued to exist as parts of Bulgaria and Greece. The Macedonian people in them were oppressed, without any national, cultural and civil rights and freedoms. They were persecuted and mistreated whenever they showed any Macedonian national feeling and awareness about their Macedonian belonging. 

	Regardless of the aspirations and desires of the Macedonian people to attain their national rights and live together in one united Macedonia, one should also recognise and consider the make-up of international circumstances as a significant factor. More precisely, the events that followed after the Informbureau Resolution in June 1948 left a silent mark and reflected very negatively upon the realisation of the aspirations of the Macedonian people for their unification and establishment of an independent Macedonian state. Thus, if one goes through the documentation with French, Yugoslav and other origin, a significant change can be concluded in the orientation of the past Yugoslav state and party leadership, and even in specific time intervals. For example, just before the signing of the Balkan Pact on 28 February 1953, there is an abandoning and even total non-mentioning of Macedonia and the presence of the Macedonian people outside of the PR Macedonia, respectively Yugoslavia, let alone engagement by that Macedonian and Yugoslav leadership for the protection and unification of Macedonia and the Macedonian people in one state. 

	Seen as a whole, and regardless which level of penetration into the reality was achieved by the French representatives in the disclosing and understanding of the true situation concerning the position and national rights of the Macedonian people in neighbouring countries, still their conclusion and assessments are unavoidable about the enthusiasm of the clearly developed Macedonian national feeling. Based on the French documentation, this study not only stresses the separateness of Macedonia and the Macedonian people in its three parts and in specific periods, but it also justifies and supports the strife of the Macedonian people for the establishment of their own statehood and independence.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>mq4yq41ne6un7lrvshp6oi7m6aoi7ap</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1. Необјавени архивски и други извори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1869</id>
    <revision>
      <id>4950</id>
      <parentid>4520</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:54:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4950</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2286" sha1="7sgu2ujce1r0vqllo70cuhkht927sgh" xml:space="preserve">1. Необјавени архивски извори

а) Дипломатски архив на Министерството за надворешни работи Париз, серии и подсерии, волумени:

Серија		Подсерија		Волумен
З 		Југославија		4, 20, 21, 22, 25, 28, 29, 31, 32, 33, 36, 37, 38, 40, 68, 103, (Македонија) 113, 126, 132, 133, 141, 142, 167, 195/6		
З Европа	Бугарија		32, 36, 44, 58, 62, 87
З Европа	Грција			28, 53, 67, 133, 134
З Европа	Турција		29
Друштво на	Генерален		463/4
народите	секретаријат
					536
Специјална комисија Балкан		201, 202, 203
на ОН за Балканот

б) Дипломатски архив на Министерството за надворешни работи - Нант

Фонд				Серија				Волумен
Etat General des fonds 	        Монастир  			(Битола 1-14
				Скопје				1, 2, 3, 4, 8,9, 12, 16
Солун				Б				24, 27
Рома (Рим)			А				547
Константинопол		Е				154, 326
(Истанбул)
Белград			А				195
Атина				Б				27, 50
Грција				Е				3, 326

в) Воено-историски архив на копнената армија на Франција

Сигнатури:  7 Н 3190  7Н 2746  7Н 3188  7Н 3196 

г) Архив на Македонија - Скопје
Фонд, Грција
Фонд, Главен одбор на Народниот фронт на Македонија

д) Архив на Југославија - Белград
Фонд: Министерство за земјоделие фасцикли: 97-309

ѓ) Архив на ЦК на СКЈ - Белград
Фонд: Пленумски материјал
Сигнатури: ЦК СКЈ -  ИИИ/32, ИИ/10, ЏИ-2/1-12 

е) Државен архив на Секретаријатот за надворешни работи на југославија - Белград (ДАСИП)
Документација о бугарским ставовима према југославији, фонд - 98

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>7sgu2ujce1r0vqllo70cuhkht927sgh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2. Објавени извори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1870</id>
    <revision>
      <id>4951</id>
      <parentid>4533</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:54:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4951</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4149" sha1="fonz8sp4dutq0qsrk10v22ejj9km9y9" xml:space="preserve">- Дирекција за француска документација -

- Зборник на документи од Париската мировна конференција, одржана од 29. 07-15. 10. 1946 година во Париз, волумен  И-ВИИ. 

- АСНОМ. Зборник на документи 1944-1946. Скопје, 1964.

- Од признавање до негирање. Бугарски ставови за македонското прашање. Говори, документи, статии, “Култура”, Скопје, 1970.

Приредила: Ванга Чашуле.

- Републички завод за статистика - Скопје, Попис на население и домаќинства по Втората светска војна (објавени во повеќе книги)

- Првиот петгодишен план за развој на народното стопанство на ФНР Југославија и на народните републики.

- Прв конгрес на КПМ. Извештаи и резолуции. “Култура”, Скопје, 1949.

- АВНОЈ и Револуција - Тематска збирка докумената 1941-1945. Народна књига, Београд, 1983. Приредувачи: Слободан Нешовиќ - Бранко 
Петрановиќ.

-  Извори за историју СКЈ. Седница Централног комитета КПЈ 1948-1952. Приредили: Бранко Петрановиц, Ранко Концар, Радован Радонјиц. Комунист, Београд, 1985. 

- Трудбеничко управување... Основен закон за управување со државните стопански претпријатија и вишите стопански здруженија од страна на аботните колективи. Комунист, г.  ИВ/4-5, 1950. 

-  Опсти закон о народним одборима 1952 - Сести конгрес КПЈ (СКЈ), Збирка докумената 1918-1984..

-  Статистицки годиснјак ФНРЈ, Београд, 1954. 

Периодика, весници и списанија

- Нова Македонија - Скопје
- Политика - Белград
- Работническо дело - Софија
- Оточествен фронт - Софија
- Ризоспастис - Грција

Литература

- Владимир Дедиер, Југославија од Версаља до Париза. Београд, 1947.

- Едвард Кардељ, Сеќавања. Мисла, Скопје, 1980.

- Никола Узунов, Индустријализација Македоније... докторска дисертација во ракопис, одбранета на Белградскиот универзитет.

- Слободан Нешовиќ, Југословенско-бугарски односи во неодамнешното минато. Скопје, 1973.

- Лазар Лазаров, Општествено-економскиот развој на НР Македонија, Скопје, ИНИ, 1988.

- Истиот, Големите сили и обединувања на Македонија и Македонците кон крајот и по Втората светска војна. Гласник на ИНИ, Скопје, 1996/1.

- Истиот, ВМРО низ француската документација. ЗУМ-ПРЕС, Скопје, 1997.

- Обединување на Македонија и третманот на Македонците во соседните земји низ извештаите на француските дипломатски претставници 1945-1955. МАНУ, Скопје, 1995, Зборник на трудови “АСНОМ - 50 години македонска држава 1944-1994” и други.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>fonz8sp4dutq0qsrk10v22ejj9km9y9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1. Статусот на НР Македонија во Југословенската Федерација</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1871</id>
    <revision>
      <id>4936</id>
      <parentid>4524</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:48:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19662" sha1="a52fsbtmr8wq7wigq0upy0jv16bx56x" xml:space="preserve">1. Статусот на НР Македонија во Југословенската Федерација

	Во текот на сите повоени години по Втората светска војна, Франција како и нејзините дипломатско-конзуларни претставници во Македонија и Југославија, во своите извештаи, документи и дипломатска кореспонденција во основа изнесуваат позитивни видувања и оценки за создавањето и развојот на државноста на Република Македонија, како рамноправна федерална единица на југословенската Федерација. Така, француските дипломатски претставници по повод празничните одбележувања, посебно на националните празници како на пример: 11 Октомври денот на востанието на македонскиот народ против фашиситичките окупатори, Илинден, односно 2 август, големиот празник на македонскиот народ од 1903 година како симбол за ослободување од турското ропство, 13 Ноември денот на ослободувањето на Скопје и други празнички одбележувања, во своите честитки што ги упатуваа до највисоките македонски раководители и до македонскиот народ, го изразуваа своето задоволство и желбите за просперитет на македонската држава и македонскиот народ. Ваквите позитивни оценки за создадената македонска државност редовно се застапени низ постојните француски официјални документи, а посебно во извештаите на француските претставници упатувани до француската влада.

					*
				*		*

	Интересни се и необични француските оценки околу дефинирањето на поимите Македонија и Македонци, а посебно во врска со создавањето на државноста и самостојноста на македонскиот народ во рамките на југословенската Федерација и во другите делови од териториите на македонскиот национален организам што се наоѓаат под бугарска и грчка власт во текот, при крајот и непосредно по Втората светска војна. “Постојат разни Македонии, југословенска, бугарска и грчка... и покрај тоа постои една добра Македонија и што е добро за Македонците. Срцето и центарот на оваа земја се наоѓаат во еден регион што во периодот на последниве 20 години е познат под називот Јужна Србија”. Принципот за создвање на една слободна Македонија е прокламиран од маршал Тито на историското Заседание на комитетот за ослободување на Југославија во Јајце. Одлуката за обнова на Југославија во федеративен облик е изгласан едногласно на 2 август (1944 година - б.м.), претставниците на македонскиот народ се собраа со цел да ги постават основите на нивната држава и да ја изразат нивната македонска волја и согласноста за соединдување во југословенската Федерација”.&lt;Според  “Л Хуманите”  орган на КП на Франција од 28 август 1946 година во Егејска Македонија се убиени 570 Македонци, а 1266 се депортирани и се повикува врз оснвоа на в. “Ризоспастис” - орган на КПГ.  L Humanite 28 aout 1946 “570 assassinat, 1266 deportations - bilance tragique de la dictature de Tsaldaris (d apres l organ xommuniste grec “Risospastis” &gt;

	По ослободувањето на Македонија во есента 1944 година во неа дејствува широка мрежа народноослободителни одбори, чиишто највисок централен орган беше АСНОМ. Политичката база на оваа власт ја сочинуваше адекватна територијално-организациона распространета мрежа на масовни организации (Народноослободителниот фронт, подоцна Народен фронт, Народната младина на Македонија, Антифашистичкиот фронт на жените, Единствениот синдикат на Македонија и други). За далбочината на извршените промени на власта во Македонија ништо толку убедливо не говори како следната фактичка реалност. Имено, кон крајот на 1944 година на почвата на Македонија не постоеја никакви други организирани сили што би можеле да бидат конкурентни на народната власт и на нејзиното јадро - КП на Македонија, која продре во сите пори на новосоздадениот систем.

	Во рамките на Народноослободителното движење беа сузбивани и оневозможувани автономистичките тенденции што се спротивставуваа на решенијата на АВНОЈ, а особено на АСНОМ. Македонскиот народ, со широкиот развој на Народноослободителната борба, особено од 1943 година кога разви големи жаришта во Западна Македонија, а подоцна - зимата и пролетта 1944 година, се пренесоа и на територијата на Источна Македонија преку правото на самоопределување, се изјасни за заеднички живот во Демократска Федеративна Југославија. Македонските делегати не успеаја да учествуваат на Второто заседание на АВНОЈ, кога се градеше новата југословенска Федерација, поради оддалеченоста на Босанска Краина. Меѓутоа, од телеграмата на Светозар Вукмановиќ-Темпо, јасно се гледа дека делегати од Македонија за Второто заседание на АВНОЈ биле избрани и тоа. Димитар Влахов, во својство на потпретседател на АВНОЈ, како членови Михаило Апостолски и Методија Андонов-Ченто, додека Владо Поптомов, во декември 1944 година, се откажа од членство во револуционерната Скупштина на југославија.&lt;Слободан Нешовиќ - Бранко Петрановиќ, АВНОЈ и Револуција. Тематска збирка докумената 1941-1945, Народна књига, Београд, 1983, 466.&gt;

	Концентрацијата на политичките сили околу програмаа и политиката на КП на Македонија се остваруваше преку Народниот фронт на Македонија. Околу Народниот фронт беа собрани сите сили што ја поддржуваа програмата на комунистичката партија на Македонија и нејзината водечка улога во Народниот фронт.

	Новата власт, изградена во Народноослободителната борба, се зацврстуваше и доизградуваше низ прочистување на персоналниот состав за што посебна заслуга имаа изборите за народни одбори и изедначувањето на нивните организациони структури. Важна улога во тој правец посебно имаа изборите за народни одбори, кои во Македонија беа одржани во март 1945 година со претходна одлука на Президиумот на АСнОМ од 22 февруари 1945 година. Овие избори за народноослободителните одбори, на кои процентот на гласачите на листата се движеше од 95% па нагоре, и на многу места и 100%.&lt;Види кај Лазар Лазаров, општествено-политичките организации, цит. дело... - од истиот автор, општествено-економскиот развој... цит. дело...&gt; 

	Независно до тоа, македонската држава е конституирана на Заседанието на АВНОЈ, а посебно на АСНОМ и македонскиот народ не само што доброволно се приклучи кон југословенската Федерација, туку, како што се истакнува во француската документација од крајот на 1944 година, тој стремеж за обединување кон југословенската федерација е присутен и кај македонскиот народ од другите делови на Македонија: “македонската држава е конституирана од Тито, со главен град Скопја (град сместен во регион што го бараат Србите...), бугарскиот народ е свикан од неговите раководители да ја прифати интеграцијата на Македонија во југословенската федерација. Од своја страна Петре Пирузе - македонски министер за правда при посетата на Софија изјави дека југословенската конфедерација подразабира подоцнежно вклучување на Бугарија и на другите балкански држави. Тоа ќе им овозможи на Русите да го интегрираат целиот Балкан во еден политички систем потчинет на Тито...”.&lt; Archives militaire... vol. 4 Н 288...  10 декември 1944 година предмет. “Идната конференција на Југославија”.&gt; Ваквата проекција за создавање на јужнословенска федерација и вклучувањето на Македонија во неа, според француската документација, се потпираше на пријателството со СССР и на братската соработка со другите демократски народни републики: “...обединувањето на Македонија и Македонците од пиринскиот регион кон Република Македонија... југословенските раководители го покренуваат во прв план (се планираше) трансформацијата на пиринскиот регион во еден автономен регион во поглед на неговото приклучување кон Југославија... На Балканската комунистичка федерација се гледаше, исто така како на решение на сите балкански прашања што го подразбира и македонското прашање преку создавањето на една демократска федерација способна да ја брани слободата и независноста на сите балкански народи”.&lt; Archives diplomatique... Paris. Serie З, Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 31.  предмет: “Југословенската федерација и проблемот на Македонија”.&gt;

	Уставната стабилизација на системот е изведена со донесување на Уставот на НР Македонија од 1946 година, врз основа на Уставот на ФНР Југославија. Постојниот систем на власта во Македонија се заснова, како и кај другите народни републики во Југославија, врз принципот на единството на власта низ демократски централизам. Во системот на власта добивале нагласено место извршните органи на власта. Уставот предвидувал владите на народните републики да имаат дури и законодавна дејност по пат на т.н. уредби со законска сила. Користејќи го ова овластување, Владата на НР Македонија, особено во сферата на стопанството, финансиите, градежништвото, трговијата и друго, донесува уредба со законска сила, кои Народната скупштина мора дополнително да ги ратификува. Со тоа се добива во брзина и ефикасност, но од друга страна ова решение доведува до концентрација на власта во рацете на извршните, односно на извршно-политичките органи. Народната скупштина, според Уставот, е највисок орган на власта, но во суштина власта им припаѓа на Владата и на Извршните одбори како тела на народните одбори, кои само формално ги изнесуваат проблемите за решавање пред пленарните седници на претставничките тела. Законодавната иницијатива му припаѓа на извршното тело -  Владата, додека Народната скупштина е сведена на установа за нивно едногласно и акламативно прифаќање. Народната скупштина се свикува двапати годишно на редовни заседанија. Следствено, таа не беше работно тело. Во Народната скупштина, иако тоа беше уставно регулирано, немаше интерпелација од пратениците.

	Партијата беше решавачки фактор во новосоздадениот систем: таа ги држеше под своја команда сите позиции во власта, стопанството, војската, силите на безбедноста и друго, потпирајќи се врз Народниот фронт и неговите колективни членови (Синдикатот, АФЖ и Младината како трансмисиони механизми). До нападот на Информбирото не беа одржани пленарни седници на ЦК на КПЈ, така што целата власт му припаѓаше на Политбирото на ЦК КПЈ, кое го свикуваше Јосип Броз Тито, генерален секретар на Партијата. Македонија, за жал, од непознати и неоправдани причини, немаше ниту еден свој претставник во Политбирото на ЦК на КПЈ, освен што секретарот на ЦК КПМ Лазар колишевски беше повикуван само на оние седници на кои беа разгледувани прашања сврзани за Македонија или во случаите кога требаше да се пренесат некои директиви за Македонија. Најголемата власт беше концентрирана во ова тело, кое де факто беше неврзаниот центар, мозокот и наредбодавниот пункт за сите органи и оргнаизации во земјата. Својата волја и политика ја спроведуваше преку: Организационо-инструкторското одделение, Кадровското одделение, Агитпропагандното одделение, како и преку советодавните интерни партиски комисии за одделни гранки на работата - за Народна власт, Синдикат, ресор за надворешни работи, за просвета и школство итн. Такава структура имаа и републичките центални комитети, вклучувајќи го и макеадонскиот Централен комитет. Во склопот на овие комисии дејствуваше Економска комисија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>a52fsbtmr8wq7wigq0upy0jv16bx56x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А) Административно-централистички систем</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1872</id>
    <revision>
      <id>4937</id>
      <parentid>4525</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:48:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24689" sha1="ia23soos6rs0u0f2n1731387jgeb3lj" xml:space="preserve">а) Администратиавно-централистички систем

	Од половината на 1946 година започнува процесот на силно изразена бирократизација на односите во врска со подготовките за премин кон планирање и центализирана акумулација. Како единствена алтернатива Комунистичката партија ја имаше изградбата на ново општество во земјата: создавање на општонародна односно државна сопственост, нејзино централистичко раковоење преку системот на државните органи, потоа - планирање од диригиран карактер, како вид на административна интервенција во општеството во целина.
Овој систем не беше остварен непосредно по ослободувањето, туку постепено и во зависност од меѓународните и внатрешните околности. Нова Југославија требаше најпрвин да добие меѓународно признавање, а потоа и уставноправно да се потврдат придобивките од Резолуцијата. Требаше во сферата на општествнео-економските промени да се создадат основните претпоставки за создавање на државно стопанство и премин кон планска индустријализација. Пред очите на конструкторите на југословенскиот систем постоеше само еден пример - системот во Советскиот Сојуз. Југословенските комунисти во тоа време, го глорификуваа советското уредување, пресадувајќи го доброволно, како што истакнува Ј. Б. Тито, низ установи и решенија. Иако масовната доброволна работа имаше корени и во југословенската револуција, системот на натпреварување на кој се' повеќе се преминуваше имаше образец во советскиот систем, се разбира, со некои незначителни модификации. Раководителите на КПЈ тогаш нема претстава дека централистичкото раководење на стопанството може да доведе до тешки општествени деформации во форма на бирократски централизам.

	Според оценките на француските претставници, “политичкиот режим во Македонија е заеднички за сите републики во југословенската федерација... за тоа е комунистичкиот..., во кој слободата на мислење, на печатот, на работа, на религија... ова е прашање кое е бескорисно да се постави бидејќи реално нема слобода...”

	Карактеристично е да се одбележи дека во периодот на административното управување на стопанството од ослободувањето до 60-тите години на нашиот век, исклучиво државата имаше компетенции во непосредното раководење на стопанските гранки и облати. Во таа насока, заради полесно раководење и решавање на стопанските проблеми, се пристапи кон издвојување на оперативните сектори во тогашните министерства и отворање генерални и главни дирекции, како органи на државната управа - министерства за тешка, за лесна индустрија итн. Во зависност од општественото значење, претпријатијата и фабриките беа раководени од државните, републичките и локалните органи на државната управа.

	Централистичкото раководење што бешше воспоставено во земјата во условите непосредно по војната речиси во целокупната литература во земјата - историска, политичка, правна, социолошка и економска - се сметаше дека било нужен систем. Притоа се поаѓа од воените разорувања, меѓународниот притисок, остатоците од старите граѓански сили се бараат и наведуваат слични оправдувања за неговото постоење и организираност. По правило се истакнува фаталистичката страна на оваа појава, без согледување на нејзините субјективни компоненти, односно се нагласува нужноста на која се укажувало во проценките на КПЈ. Ако се усвои оваа теза што ја истакнуваат владејачките субјекти во Македонија и Југославија пошироко, тогаш би морале да се запрашаме, не ли се објективни гледиштата дека 1949 година беше далеку потешка и посложена, кога југославија се најде под целосна економска и политичка блокада од Исток, кога раководството избра да тргне по патот на децентрализација.

	Основните одлики на овој централистички систем се согледуваат во семоќната позиција на сојузните и централните оргнаи на власта и управата, изградени врз строгиот принцип на хиерархиската подреденост од врвот до дното. Една од суштествените карактеристики на југословенскиот централизам во овој период претставува постоењето на федеративната државна структура. Меѓутоа, југословенската федерација ги носи во себе сите карактеристики на централистичка федерација од 1945 година до почетокот на нејзиното развластување во процесот на децентрализација. Во 1945/46 година републиките имаат формална политичка и економска самостојност, а сите одлуки се донесуваат на ниво на највисоките југословенски органи, со партиципација на претставниците на републиките.

Втора карактеристика на југословенската федерација претставува правото на уставно санкционирање и приоритетноста на федерацијата над своите федерални единици, кои се изведуваа така што доброволно и' беа отстапени компетенциите на сојузната влада.

Трета карактеристика на овој систем претставува ограничувањето во законодавната сфера на претставничките дела. Притоа им беа одземени оној дел од надлежностите на републиките а во корист на владата, кои ја регулираа материјата од областа на стопанството и финансиите, односно уредбите со законска сила. 

	Четврта одлика на централизмот претставува поделбата на претпријатијата во земјата на сојузни, републички и локални, со тоа што најмоќните и најразвиените претпријатија во економски поглед беа од сојузен карактер, што му даваше економска основа на централистичкото владеење.

	Југословенскиот централизам содржи во себе етатистичка суштина, бидејќи целокупното стопанство беше подржавено, односно се наоѓаше во рацете на државата. Државата успеа да воспостави економски монопол по пат на низа сукцесивни, експропријациони мерки. Во април 1948 година дражвата, преку дополнителна национализација, ги подржави, односно ги претвори во државна сопственост ситната трговија и локалното стопанство. Некои теоретичари (како В. Дедиер) сметаат дека оваа национализација била предизвикана од тенденцијата да се отапи критиката на Информбирото и да се докаже сопствената “правоверност”. Ваквата теза би можела да се усвои, со оглед на моментот на извршување на дополнителната национализација, која несомнено ја имаше таа мотивација, но не може да се оспори дека, независно од нападите на Информбирото, КПЈ имала концепт за подржавување на целокупното стопанство, како едне вид социјалистички облик на стопанството.

	Врз основа на економската сопственост на монополот, државата управуваше со целокупното стопанство преку државните органи - министерства и специфичните органи на овие министерства во областа на стопанството. генералните и главните дирекции. Општиот примерок - урнек на овој модел, потекнува од Советскиот Сојуз. Без оглед на извесните југословенски специфичности, карактеристиките на овој модел се согледуваат во следново: претпријатијата се наоѓаат под управа на генералните и главните дирекции. Тие се инкорпорирани во државниот, стопанскиот и управниот апарат. Покрај тоа, тие се плански диригирани преку плановите на производството, расподелбата, набавката на суровини и друго. Директорот на претпријатието имаше огромни овластувања и тој е всушност претставник на државата во стопанството. Овој модел е изготвен кон кајот на 1946 година и тој се заснова врз централизирана акумулација (добивката од стопанството), нормираност на цените, централизираност на банкарскиот капитал, планска и насочена инвестиција. Највисок степен на ингеренција во стопанството државата го достигна преку донесувањето на централизираниот Петгодишен план во април 1947 година.
Процесот на подржавувањето ја смалуваше работната иницијатива, доведувајќи до згаснување на производствените советувања. Основно беше да се остварат планските задачи преку користење на државната економска политика и екстензивно стопанисување. 

	Ефтината работна рака претставуваше главен извор на акумулацијата. Квантитативните показатели беа основно мерило во реализацијата на планските задачи, а сите другите битни фактори имаа второстепено значење. Независно од зголемувањето на обемот на производството, беа присутни многубројни негативни појави. Флуктуација на работната рака, натрупување на работните маси на едно место, нерационална организација на производството, владење на субјективните критериуми и проценки по повод изборот на клучните стопански и нестопански објекти (како на пример, Страхил Гигов кој ја наметна изградбата на топилницата во Велес, Никола Минчев при наметнувањетона изградбата на Фени во Кавадарци итн.), сиромашен асортиман на стоката, зголемување на количествата, шкарт и друго. Насоченоста кон развој на тешката индустрија доведе до диспропорција во двата правци. Запоставување на земјоделското стопанство и заостанување кај преработувачката индустрија. Последниве две беа најсуштински за развојот на Македонија, бидејќи со нив, односно само со развојот и унапредувањетона земјоделието, и сточарството и индустриската преработка на нивните производи Македонија далеку повеќе ќе напредуваше отколку со определбата за развој на тешка и средна индустрија. Овој систем сепак функционираше бидејќи штотуку беше воспоставен, а се засноваше врз моралните поттикнувања, кои се' уште не беа докрај изгаснати, врз малите потреби на работништвото во областа на стандардот и врз уверувањето дека со победата на социјализмот ќе се создадат непосредни услови во иднината. Со нападите на Информбирото овој систем доживува највисока точка во својот развој. Меѓутоа, во процесот на одбраната на независноста на земјата ќе доживее и своја негација. Максималниот развој на централистичките тенденции може да се согледа преку низата акции што КПМ и КПЈ воопшто ги преземаше во текот на 1948-1949 година.&lt; Други пленум ЦК КПЈ - Седница Централног комитета КПЈ 1948-1952. Извори за историју СкЈ, Београд, “Комунист”, 1985, 5-287. &gt;

	Втората пленарна седница на ЦК КПЈ во јануари 1949 година усвои нова административн аподелба на државата на области, поделба што има изразито централистички карактеристики. Иако таа од извесни раководители комунисти беше третирана како еден вид децентрализација. Областите беа формирани по партиска линија и по линија на народната власт и масовните општествнео-политички организации. Се сметаше дека со ваквата административна поделба на области би се постигнало подобро и поправилно раководење од страна на националните раководства: “тоа би било едно скалило меѓу околиските и централните комитети, кое би овозможило кадрите што денес брзо израснуваат да можат уште поправилно и побрзо да се издигнуваат и развиваат”. Според оваа одлука од јануари 1949 година, во Македонија се формирани три области: Скопска, од 11 околии со 396.364 жители, Штипска - од 11 околии со 311.228 жители и битолска - од 13 околии со 377.812 жители.&lt; Резолуције Другог пленима ЦК КПЈ... с. 271-287. &gt;

	Во периодот на етатистичкиот централистички развој беа издиференцирани две категории на слоеви од населението. управувачи и извршители. Кон ваквиот модел на организација на социјалистичкото општество се упатуваат сериозни критички забелешки. Така, во француските анализи и оценки оправдано се укажува дека, како што на сојузно ниво целокупната власт беше концентрирана во рацете на државнопартиската власт раководеа нивните врвни личности. Така, во Македонија, управувачката моќ во сите сфери на севкупниот општествено-економски и политички живот беше концентрирана во личноста на Лазар Колишевски. Моќта на извршната власт на оваа личност продолжи да се чувствува дури и во првите години од воведувањето на работничкото самоуправување: “Стариот претседател..., избиран со акламација... а најчеста фраза обично е зборот  - целата власт на работниот народ..., но власта и влијанието или: и' остануваат на Партијаа или остануваат во Партијата...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Fond, Етат Генерал... Serie, Скопје, vol. 2. &gt;

	Иако наградувањето на вработените изразено преку плати се вршеше прпеку норми и стручни квалификации, не беше стимулативно и имаше негатини последици, бидејќи таквите критериуми на наградување не беа реални затоа што беа поставувани одозгора, наместо тоа да биде одоздола, од самите претпријатија и од непосредните производители, односно да претставува економска и пазарна категорија.

	Ваквото целосно административно-централистичко општествнео организирање беше применето не само во обласа на стопанството, туку и во политичкиот, просветно-културниот, социјално-здравствениот или накусо - во целокупниот живот на земјата. Сепак, треба да се одбележи дека бројот на македонското работништво, во споредба со состојбата од пред војната во Македонија, во 1947 година осетно е зголемен на 31.295, а во 1948 дури и на 47.750 работници или за 365% повеќе спрема индекст 100 во 1939 година, што несомнено говори за еден позитивне процес на индустријализација на Македонија.&lt;Политички извештај на ЦК на КПМ. Прв конгрес на КПМ. Извештаи и резолуции. “Култура”, Скопје, 1949, с. 134.&gt;

	КПМ беше доминантен политички фактор во македонското општество и во него се наоѓаа сите подлоги на власта. Партијата одигра улога на главен директивен орган, носител на инспирации, давател на многу перспективи. Подоцна установената терминологија: социјалистичка перспектива, социјалистичка изградба, социјалистичко преобразување на општеството и слично, тогаш не беше во употреба. Дури и Првиот петгодишен план ја немаше додавката социјалистички, туку “план за развој на народното стопанство”. На сите поими ознаката “социјалистички” е додадена дополнително, во светлината на идеолошко-политичкиот развој по судирот со Информбирото. Познато е дека Револуцијата во Македонија и Југославија не се нарекуваше ниту социјалистичка, ниту револуција, туку обично таа беше именувана како народна или едноставно народноослободителна борба се’ до 1948 година.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ia23soos6rs0u0f2n1731387jgeb3lj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Б) Работничко самоуправување</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1873</id>
    <revision>
      <id>4938</id>
      <parentid>4526</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40290" sha1="rq0igjkse446zs4h8ul64e10kpopfhn" xml:space="preserve">б) Работничко самоуправување

	Во екот на најголемата централизација, сред раководните структури на КПЈ созреваше идејата за неопходност од изнаоѓање нови решенија на општествената организација и стопанскиот развој. Во изворнаа документација од тоа време нема податоци за генезата и еволуцијата на оваа идеја. Според наше мислење, најверојатно е дека се работело за се' уште нејанси идеи, што биле разгледувани во потесниот круг од раководниот состав на ЦК КПЈ и Владата на ФНР Југославија. Во уводот од записникот на Политбирото на ЦК КПЈ од 1949 година не среќаваме никакви траги за ваква идеја. Меѓутоа, стопанските структури на Владата на ФНР Југославија поставуваа во Централното веќе на Сојузот на синдикатите на Југославија некои прашања сврзани со поефикасна организација на стопанството и изнаоѓање форми за поактивно учество на работниците во процесот на производството и во одлучувањето во претпријатието. Што се однесува до самото потекло на оваа идеја, Едвард Кардељ во своите “Сеќавања”,&lt;Едвард Кардељ, Самоуправувањето - една од главните причини за судирот - Борбата за признавање и развитокот на нова Југославија 1944-1957. Сеќавања, “Комунист”, Скопје, 1980, с. 155-156.&gt; наведува дека група раководители на КПЈ го посетиле Тито во Сплит пролетта 1949 година и со него воделе расправи за идејата во врска со воведувањето на работничките совети. Тито внимателно го проучил предлогот и не само што се согласил со него, туку сметал дека самоуправувањето е единствнео можниот пат во социјализмот. Притоа, се поаѓаше уште од старата предмарксистичка работничка парола. “Земјата на селаните - фабриките на работниците”.

	Франција преку своите специјални експерти, покрај дипломатските и други претставници во Македонија и Југославија, со нагласен интерес ги следела првите зачетоци на појавата а потоа и развојот на работничкото самоуправување. Во архивскиот фонд во Нант постои следнава документација. серија - Скопје, волумен бр. 9, “Белешки и документарни студии - потекло и општи карактеристики на работничките совети”. Притоа, се нагласува дека првите пробни работнички совети се основани по иницијатива на синдикатите во декември 1949 година, а во првата половина на 1950 година веќе беа основани и првите работнички совети во некои претпријатија: “овој прв експеримент покажа задоволителни резултати...”&lt; Archives diplomatique... Nantes..., Fond, Етат Генерал... Serie, Скопје, vol. 9.  - Белешки и документарни студии. Потекло и општи карактеристики на работничките совети во Југославија.&gt;

	КПЈ во пролетта 1949 година ја напушти својата дефанзивна позиција во однос на Информбирото и започна да развива една поофанзивна стратегија насочена кон изнаоѓање на едне нов алтернативне систем на општествено-економските односи, кајно спротивен на воспоставените односи во Советскиот Сојуз. Патот на изнаоѓањето на тој алтернативен т.н. “модел” кај нас беше линиарен и лишен  од противречности. За тоа сведочи целокупниот југословенски развој во 1949 година од една страна, колективизацијата и продолжувањетона процесот на бирократизацијата, а од друга почетните знаци на децентрализцијата.

	Идеите изнесени и расправан кај Тито, пролетта 1949 година, добија сосем конкретни форми есента истата година. Новите мерки Владата ги спроведуваше преку синдикатите. Упатството за организирање и работа на работничките совети го донесе на 24 декември 1949 година. Централното веќе на Сојуз на синдикатите на Југославија.&lt; Резолуција Тречег пленума ЦК КПЈ... седница Централног комитета КПЈ 1948-1952 - Извори за историју СКЈ... Приредили: Бранко Петрановиќ, Ранко кончар, Радован Радонјиќ. “Комунист”, Београд, 1985, с. 483-490.  Во него, меѓу другото, се набележани основните постапки сврзани со образувањето и задачите на работничките совети, а посебно со исполнувањето на планските задачи.&gt;

	Првобитната одлука тргнуваше од тоа работничките совети во оваа фаза да имаат експериментален карактер. Издвоени се претпријатија по југословенските републики во кои теба да се воведат работничките совети. Кон создавањето на првите работнички совети во НР Македонија е пристапено уште во почетокот на 1950 година, во духот на упатството на Стопанскиот совет на ФНР Југославија и Централниот одбор на Сојузотна Синдикатите на Југославија од декмври 1949 година, и тоа само во еден дел од стопанството во земјата, посебно во поголемите претпријатија.

	Во почетокот, првите работнички совети дејствуваа како советодавни органи. Со влегувањето во сила на Законот за трудбеничкото управување, од крајот на јуни 1950 година, па се' до крајот на септември истата година, беа извршени избори за работничките совети и управни одбори во сите постојни претпријатија и фабрики од сојузно, републичко и локално значење.
На тој начин, работнички совети и управни одбори беа избрани во 488 претпријатија, со вкупно 10.257 изборни членови на аботничките совети, од кои 7.149 беа аботници и 3.108 службеници, што одговараше на законската пропорција 7 спрема 3.&lt;Архив на ЦК СКЈ, Београд, сигн.  XI -2/4 - Анализа и состојба на работничите совети и управни одбори на територијата на НР Македонија (работена на 15. XI  1951 година).&gt; Во истиот временски интервал, јуни-септември 1950 година, беа организирани и изборите за управни одбори, при што во 488 управни одбори беа избрани 3.244 членови, од кои 1878 работници и 1366 службеници.&lt;Исто таму... Анализа... сигн.  XI -2/12 - Информација о развоју и раду радничких савета у НР Македонији (работена при ЦК КПЈ од 9. 08. 1952 година).&gt; 

	Легализацијата на работничките совети, спроведена врз основа на Законот за управување на стопаството на државните стопански претпријатија и повисоките стопански здруженија од страна на работните колективи донесен на 26 јуни 1950 година, настана како логична последица на општествено-економската стварност за социјалситичката изградба и демократизација на социјалистичките односи кои, според Ј. Б. Тито, “се доследно продолжение на низата мерки што ги спроведува нашата нродна власт... можеби некој мисли дека тој закон ќе биде пребрзо донесен, дека работниците не ќе можат да ја совладаат комплицираната техника на управување со фабриките и другите претпријатија. Оној што мисли така, тој се лаже, а таквото гледање на тоа прашање би значело да се има недоверба во нашите трудбеници...”. &lt;Трудбеничко управување со стопанството - Говор одржан на 26 јуни во Народната скупштина на ФНР Југославија, по повод предлогот на Основнито закон за управување со државните стопански претпријатија и вишите стопански здруженија од страна на аботните колективи - “Комунист”, г.  ИВ /4-5, јули-септември 1950, с. 1-2.&gt;

	Процесот на децентрализација, започнат кон крајот на 1949 година, продолжи во наредните години и во сферата на државните организации. Затоа доаѓа и до реорганизација на владаа, во смисла на создавање совети за одделни гранки и пренесување на дел од компетенциите од сојузните органи на републичките.

	Според француските анализи, во првата половина на 1950 година беа основани 215 работнички совети во поголемите претпријатија и Владата пристапи кон воведување на работнички совети во сите претпријатија во наредните години, освен во железниците и поштенскиот сообраќај.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Serie, Скопје, vol. 9.  - Белешки и документирани студии...&gt;

	Според нивни гледања, работничкото управување е чекор напред во однос на административно-централистичкиот систем, но како функционира неговото остварување во практичниот живот е друго прашање.&lt;Исто таму...&gt; Системот на работничкото самоуправување бил воведен од 1952 година и во институциите на воспитанието и образованието, во социјално-здравствнеите организации, социјалното осигурување.&lt;Исто таму...&gt;

	Со развојот на работничкото самоуправување во процесот на децентрализацијата во стопанството и администрацијата федералната влада се трансформира во Сојузен извршен совет, а комуните (општините) имаа функција на извесна автономија - комуните располагаа со сопствени финансиски извори: “југословенската комуна нема ништо заендичко со класичната комуна што ги влече своите корени од Париската комуна”.&lt;Исто таму...&gt; Од 1952 година се воспоставува Совет на работниците и Совет на производителите, но со воведувањето на работничкото самоуправување, според француски оценки, не престана решавачкото влијание на организацијата на државата, туку има за поселдица извесна модификација на системот на планирање, така што низ еден закон од 1951 година е основана Дирекција за економско планирање во Југославија. Со ова ново планирање, стопанските претпријатија веќе не ги извршуваат слепо производните планови со сите предвидени детали утврдени од федералниот план, туку самите претпријатија имаат елаборати за нивните сопствени планови во кои се предвидуваше обемот и квалитетот на нивното производство, нивните цени, така што “во правото на економскаа организација се дава автономија, се утврдува начинот на нивните економски планови, а во правото на производителите се утврдува посредување на нивните претставници во Советот на производителите, производителите ги остваруваат нивните автономни права врз основа на Уставот и законите во рамките на економските планови...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Француските експерти во своите анализи и оценки посебен интерес пројавуваат за улогата на директорот во економската организација. Според нивни согледувања, улогата на директорот е многу значајна; од 1950 до 1953 година директорот е назначуван од највисок орган или од надлежен министер, а од 1953 година е назначуван од Комитетот на народната комуна (општина), но врз основа на конкурс и конкурсна комисија избрана од Работничкиот совет: “во случајот не се работи за вистински конкурс како во Франција, туку низ една доста едноставна процедура објавена во јавните гласила”.&lt;Исто таму...  vol.  9... белешки и документирани студии...&gt; се избира директор. Преминот од административна управа во стопанството кон работничко управување во основа има реперкусии посебно во моделитетите на формирањетона платите: “навистина, управувањето на претпријатијата се наоѓаше во рацете на самите работници..., но разликата меѓу минималната плата и нивната дефинитивна плата е различна..., тргнувајќи од слабите извори на југословенската економија, платите во Југославија беа многу ниски и се' уште се такви. Но платите пред војната на неквалификуваните работници беа мизерни..., новата револуционерна власт од 1945 година ја сврте целосно ситуацијата нивелирајќи ги платите во корист на првите (неквалификуваните) на штета на вторите (се мисли на повисоките квалификации - б.м.)..., што негативно се одрази на производството и на професионалната наобразба на работниците воопшто. Дури тогаш (раководните власти - б.м.), решија да им ги зголемат платите на квалификуваните и специјалистите..., со воведување на работничките совети ситуацијата се влоши и се зголемија тенденциите за нивелирање на платите во работните колективи..., во 1951 година разликата меѓу платите во принцип беше 1 спрема 3,3...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Во периодот по Втората светска војна изразито се зголемува бројот на невработените. До 1952 година државата ги утврдуваше платите врз основа на норми и парче и таа ги плаќаше работниците од буџетски извори. Во овој период работниците беа класифицирани по категории од прва до десетта категорија, а во 1952 ои 1953 година и потоа платите се утврдуваа според доходот во претпријатието. Од 1945 до 1952 по 1950 година во основа се модифицирани во нивната форма и содржина и во државата функционираа, според француските анализи, “бројни инспекциски служби кои припаѓаат на разни инспекции: финансиски, пазарни, девизни, работнички, санитетски и други кои ги контролираа претпријатијата”.&lt;Исто таму...&gt; Првите резултати од работничкото дамоуправување, според француски проценки, се согледува најпрвин во општото движење за рационализација, во работните колективи, во нивните органи на управување, и што е најзначајно: “работничкото самоуправување воопшто брзо го ликвидира расипаништвото кое за административната управа или бирократијата во економијата имаше значајно место. Претпријатијата од Македонија навистина морааат да се потчинат на пропозициите со кои се ограничува да се предвиди зголемување на платата што е суштински и многу значајно за директорите и високиот административне и технички персонал..., навистина постои тенденција за зголемување на платите на работниците и службениците, но разликите се крајно изразени и се забележителни меѓу платите на работниците и оние на службениците... во сите околии на Република Македонија според сегашните пропозиции има суштински зголемувања на наградите на управата и личната администрација. Плаќањата понекогаш се двојни. 

	Во Тиквешка околија се спротивставнеи две мислења во врска со платните фондови: едното претендира дека вишокот од доходот на едно претпријатие треба да се раздели на еднакви делови меѓу сите службеници и работници од самото претпријатие, а другото мислење ја потврдува распределбата на ова покачување да биде на сите работници само од стопанскиот сектор кои придонеле за остварување на овие екстра добивки..., во правилниците за плати утврдени во претпријатијата... се забележува дека работните колективи не учествуваат во нивното изготвување...”.&lt;Исто таму...&gt; Во случајов, во француските анализи се поставува прашањето за мотивот на работниците во работните колективи и се изнесува едно видување и одговор дека има тенденција за се' повисоки плати на директорите и административните службеници во однос на смешните зголемувања на работниците. Така на пример, се посочува Тутунскиот комбинат од Скопје каде 107 жалби биле поднесени од работниците на правилникот за плати, при што се забележува дека секој гледа пристрасно на сопствената плата и настојува да направи споредба со соседните капацитети: “навистина работниците бараат зголемување на платите и понекогаш нивните претензии ги оправдуваат со нивните одговорности кои ги споредуваат со оние на директорот. Понекогаш некои работници тврдат дека немаат никаква потреба од директорите или од аминистративниот персонал... сите ние се сметаме за исто способни..., сепак, постоењето на хиерархија е потреба во нормалното производство”.&lt;Исто таму...&gt;

	Според француските проценки, низ статистички бројки се прикажани целокупните вложувања кон крајот на 1952 година и тие изнесуваат 264.599.000 динари, а во текот на истата 1952 година имала планирано само 117.306 илјади динари така што прогресијата по години од 1947 година е утврдена според следниот преглед:&lt;Исто таму...&gt;

Бројот на заштедите на крајот од 1952 година бил 144.772 милиони, наспроти 122.645 во 1951 година... оваа незачителна поделба на заштеди и нивното учество по категории е:&lt;Исто таму... сигн. 9.&gt;

	Донесувањето на Законот за работничкото самоуправување не значеше и автоматска замена на административниот со самоуправниот систем, туку тој процес се одвиваше постепено, и периодот од 1950 до 1955 година може да се окарактеризира како преодна фаза од административно-централистички кон самоуправно-трудбенички систем на работничкото самоуправување. Во оваа преодна фаза беа донесени два суштински закона за децентрализација на власта. Општиот Закон за народните одбори од 1952 година и Законот за уредување на општините и околиите од 1955 година.&lt;Исто таму...  Општи закон о народним одборима 1952, Сести конгрес КПЈ (СКЈ)... Збирка докумената 1918-1924... цит. д. с. 860-862, 869-874, 900-904. &gt;

	Ова, всушност, значеше дека замената на администртивниот со самоуправниот систем се одвивала постапно и во неколку правци: 1) преку воспоставување на органите на работничкото самоуправување, кои постепено преземаа се' повеќе функции; 2) преку постепено намалување на функциите на државните органи и укинување на некои од нив и 3) децентрализирање на надлежностите на државните органи, односно пренесување на некои функции од повисоките на пониските државни, републички па и локални органи. Следствено, во тој процес со децентрализација на стопанството, неминовно мораше да дојде и до децентрализација и реорганизација на народната власт, бидејќи во новиот систем околиите добиваат се' поголемо значење како политички, економски и културни целтри, а општината го сочинува темелот на државното устројство. Во духот на самоуправните напори е укината категоризацијата на претпријатија од сојузен, републички и локален ранг и надлежностите станаа еднакви за сите претпријатија. Според гореспоменатиот закон за уредување на општините и околиите од 1955 година, комуната претставува основна клетка на општественото уредување. Меѓутоа, и покрај постепеното заменување на стариот административно-централистички систем со новиот на работничкото самоуправување, сепак погрешно би било да се смета и за вториот дека сосем е безначајна улогата на државата. Напротив, државните органи и натаму имаат решевачка улога по мошне значајните стопански и други општодржанви прашања, но со таа разлика што нивните решенија се донесуваат најчесто по претходна сестрана анализа, при што земаат учество и непосредните производители преку своите претставници во соборите на работните заендици, па дури и во законодавните органи.&lt;Исто таму...  Nantes... vol. 9; Општи... еит. дело. &gt;

	Според концепцијата и ставовите на највисоките сојузни и државни и партиски форуми, треба да се нагласи дека целокупната реорганизација, односно децентрализација, почнувајќи од сојузните органи и народните републики па надолу, беше сфатена и се одвиваше во согласност и во духот на самоуправувањето, не како зацврстување на републичката сопственост туку како развоен процес на натамошната децентрализација кон пониските локални органи и претпријатијата. Така, целта на децентрализацијата е во приближување на управувањето со стопанството од страна на непосредните производители, а не во јакнење на републиките. На тој начин е можно да се изврши реорганизација и поедноставно да се премине од позициите на административниот кон новите позиции на непосредно управување од непосредните производители преку воспоставување на работничките совети и управни одбори.

	Работата на работничките совети во Македонија е анализирана во 1951 и 1952 година од страна на највисокото партиско раководство на Македонија, при што е испитуван и социјалниот состав на работничките совети.&lt;Архив ЦК СКЈ, сигн.  XI -2/12, Информација о развоју и раду радничких совета у НР Македонији - ЦК КПМ 9. 08. 1952 год;  Archives diplomatique... Nantes... vol.  9... белешки и документирани студии за работничките совети.&gt; Покрај тоа, анализирана е писменоста на членството на аботничките совети, структурната основа на управните одбори, методите на работа на работничките совети и на управните одбори и сл.&lt;Исто таму...&gt;

	За разлика од 1950/51, во 1952 година спроведените избори за работнички совети покажуваат дека бројот на претпријатијата во Македонија со повеќе од 30 работници изнесуваше 386, од кои 38 претпријатија не одржале избори за работнички совети.&lt;Исто таму...&gt; За поуспешно одвивање на работничкото управување, уште во почетната фаза од неговиот развој, е донесен т.н. нацрт-деловник за работа на работничките совети, со цел за нивно поуспешно функционирање, за утврдување на делокругот на активности и надлежности, при што посебно внимание се обрнува на примената на разни форми за потесно поврзување на работничите совети и управните одбори со работниот колектив во заедничкото ангажирање при решавањето и донесувањето одлуки околу најзначајните прашања во управувањето со претпријатието.

	Според направената анализа од 1952 година на 81 работнички совет по гранки, формирањето на работничките совети изгледаше вака: во металската индустрија - 5 работнички совети, во прехранбената и тутунската - 9, во текстилната и кожарската - 5, во градежната и дрвната - 14, во земјоделството - 7, во железниците - 9, во трговските претпријатија - 12, во локалното стопанство - 11, и во другите угостителски претпријатија - 9 или вкупно: 81 работнички совет.&lt;Исто таму.&gt; Од направената анализа на комисијата при ЦК на кПМ во 31 работнички совет, е дојде до следнава констатација. дека е нарасната свеста и одговорност апри колективите за самостојно раководење и е постигнат успех, дека управните одбори, и покрај нивните слабости, гледано во целина, навистина станаа управувачи како стопански раководители и дека работничките совети се' уште не си го нашле своето вистинско место во управувањето со претпријатијата, бидејќи имаше се' уште работнички совети кои се чувствуваат и третираат во практиката како обичен приврзок на директорот или пак на управниот одбор.&lt;Исто таму.&gt; Ваквата практика посебно е карактеристична за претпријатијаа од локалното стопанство, каде што за несолидното функционирање на работничките совети придонесуваат и директорите и високиот технички персонал и кои не ретко, со своето наметнување, го нарушуваат самоуправното решавање на самоуправните органи.&lt;Исто таму.&gt;

	Непобитен е фактот дека меѓусебните односи во самоуправните органи имаше кршење на позитивните прописи, што е резултат не само на нивното непознавање туку и поради узурпирањетона одделни права што им припаѓаа на некои од органите на самоуправувањето. Ваквата практика се среќава не само во помалите претпријатија, туку и во поголемите. За разлика од работничките совети, управните одбори во почетниот процес побрзо се снајдоа во решавањето на основните проблеми на претпријатието, како на пример, во производствениот план, заштедата на суровини, финансиските прашања, работната рака, хигиено-техничката заштита и друго. Тоа е резултат пред се' на повисокото стручно и општообразовно ниво на нивните членови. Меѓутоа, и овде директорот во основа играше првенствена улога, а при евентуален неуспех на претпријатието целокупнаа одговорност ја префрлаше врз членовите на управниот одбор и на самоуправните органи.&lt;Исто таму.&gt;

	Според сознанијата и оценките на францускиет експерти, во текот на 1954/55 година во нивните извештаи се нагласува дела процесот на самоуправувањето “навлегува во една активна фаза во целата Република  Македонија. Претпријатијата покажуваат задоволувачки резултати... но навистина условите за работа на овие органи не се задоволителни...”.&lt;Исто таму... сигн. 9...  Nantes...  Со воведувањето на работничките совети осетно е постветено внимание на значењето на општото и стручно образование на работниците, бидејќи самоуправувањето не можеше да се развива без да се промени односот спрема човекот.&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rq0igjkse446zs4h8ul64e10kpopfhn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3. Првиот петгодишен план за развојот на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1874</id>
    <revision>
      <id>4939</id>
      <parentid>4527</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:49:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18846" sha1="jrx8fxjpr0ap2n5temkq8e30mkpn7o5" xml:space="preserve">3. ПРВИОТ ПЕТГОДИШЕН ПЛАН ЗА РАЗВОЈОТ НА МАКЕДОНИЈА

	Гледано во југословенски рамки, Македонија, Црна Гора и Косово беа најнеразвиени подрачја во економски поглед. Македонската индустрија кон крајот на Втората светска војна располагаше само со 84 индустриски претпријатија, кои при нормално користење на производните капацитети беа во состојба да вработат само во просек по 1300 па околу 2300 работници, што како податок говори за занаетчиско-мануфактурниот карактер на македонската индустрија.&lt;Извештај за состојбата на индустријата во Македонија - Лазар Лазаров, општествнео-економскиот развој на НР Македонија... цит. д. с. 162-175.&gt;

	Според француски извори, во 1939 година, непосредно пред Втората светска војна, 21,3% од населението во Македонија живееше во градовите, а другото и побројно население беше во селата, додека борјот на индустриските работници изнесуваше 12.920.&lt; Archives diplomatique... Nantes, Fond, Etat General des fonds... serie, Скопје, vol. 1. &gt;

	Индустрискиот развој во Македонија може официјално да се сврзе со годините по Народноослободителната војна. Природните ресурси во Македонија условија можности за развој на преработувачките дејности и енергетика. Меѓутоа, треба да се има предвид дека индустријализацијата во НР Македонија започнува под релативно неповолни околности - ниска материјална основа, недостиг на стручни кадри и особено високостручни, и др. Во периодот 1944/1947 година се одвиваше процесот на обновата на стопанството. Со завршувањето на овој процес се создаваат основните предуслови за пристапување кон поинтензивна индустријализација на земјата.

	Карактеристично за третираниот период од изградбата на НР Македонија до 1956 година е дека се разликуваат три развојни фази: првата, започнува со победата на НОВ и ослободувањето на земјата 1944-1949 година, таа се карактеризира со забрзана обнова на разурнатите и со изградба на нови индустриски капацитети; втората, го опфаќа периодот 1949-1953 година и се одликува со извесна стагнација на започнатиот процес на индустријализација во земјата, настаната поради политичко-економската изолација на Југославија по донесувањето на Резолуцијата на Информбирото од јуни 1948 година од страна на социјалистичките земји, на чело со Советскиот Сојуз; третата фаза, која започнува во 1954 година па наваму се карактеризира со повторно оживување и уште позасилено динамизирање на индустрискиот и воопшто целокупниот развој на земјата.

	Непосредно по ослободувањето на Македонија, основната ориентација на стопанскиот развој во основа се состоеше во интензивирање на индустријализацијата на земјата. За ваквото насочување се доаѓаше од повеќе аспекти меѓу кои: прво со индустријализација на Македонија се создаваше можност за зголемување на националниот доход, второ, осетно се развиваат производните сили, трето, се подобрува економската структура на земјата, четврто, се подобрува структурата на надворешната трговија, петто, се вработува поголем дел од населението, шесто, се менува социјално-економската структура на населението, седмо, се подобрува и зголемува животниот стандард и се појавија многу други поволности.

	За разлика од другите стопански дејности, индустријализацијата има најголема улога во порастот на националниот доход, бидејќи продуктивноста на трудот е највисока во индустријата и таа е најакумулативна дејност. Со развојот на индустријата се овозможува понагласено ангажирање во неа на голем дел од населението, со што се влијае врз ублажувањето на аграрната пренаселеност во Македонија, будејќи дел од малкуимотното и безимотното селско население преминува во градовите како индустриски работници. Посебно за македонското подрачје, индустријализацијата имаше големо значење.&lt;Одразот на Резолуцијата на Информбирото врз реализација на Петгодишниот план за стопанскиот равој на Македонија - Лазар Лазаров, Општественоекономскиот развој... цит. дело, с. 248-263.&gt;

Во настанатите радикални промени, на политички и економски план, во процесот на обновата, преку донесување и спроведување на конфискацијата, експпропријацијата, аграрната реформа, национализацијата и други законски и политичко-економски и системски решенија и мерки, се создадоа објективни зрели услови за систематски премин кон една повисока фаза - изградбата, во лицето на Првиот петгодишен план, донесен на 26 април 1947 година.&lt;Закон за Петгодишниот план на ФНРЈ и народните републики... цит. дело... с. 9.&gt; Пред да се донесе и усвои Првиот петгодишен план, за поуспешно одвивање на процесот за изградбата на земјата - на седницата на ЦК КПЈ од септември 1946 година - беше донесена одлука да се изврши централизација на сите банки во две главни: Народна банка - за краткорочни кредити и Инвестициона банка - за долгорочни кредити. Покрај тоа, на оваа седница се донесе одлука “да се извршат подготовки за национализација на крупните приватни стопански претпријатија, што треба да се спроведе на Првото заседание на Народната скупштина... да се воведат главни управи како организациони форми за раководење на стопанството...”. 

	Непосредно по оваа седница, во декември 1946 година, ЦК на КПЈ во врска со планскито стопанство одржува специјална седница на која е изнесен проект-буџетот за 1947 година за пристапување кон планско стопанисување. На оваа седница на ЦК КПЈ е изнесен предлог-распоредот за вкупната сума на приходи (60 милијарди и 937 милиони динари) од сојузни и републички инвестиции и наедно е заклучено да се започне со истакнување на дефинитивниот проект на Петгодишниот и Едногодишниот план така што во Скупштината прво да се прими планот, па тогаш буџетот. Нагласено е при распределбата на инвестициите да се води сметка за економски послабите републики.&lt;Архив на ЦК СКЈ; Београд, фонд ЦК СКЈ, сигн.  III /21 - записник са седнице ЦК КПЈ..; Лазар Лазаров, Општествено-економскиот развој. цит. д... с. 9.&gt;

	Инаку, Првиот петгодишен план меѓу основните задачи што ги поставуваше, како приоритетни беа: 1) отстранување на стопанската и техничката назадност на земјата, односно унапредување на земјоделското стопанство, извршување на интензивна индустријализација и електрификација на Македонија или, накусо речено, ликвидирање на со векови наследената полуколонијална состојба на земјата, со што практично би се  осигурала економска, а со тоа и политичка независност на Македонија и Југославија во целина, 2) развивање на тешката индустрија, како база за унапредување на средната и лесната индустрија; 3) изградување и развивање на социјалистичкиот сектор во стопанството, преку рационално искористување на псотојните потенцијални можности во стопанството; 4) примена на нови стимулативни форми и методи во производството како; рационализаторство, новаторство и наградување според способностите и резултатите во работата и друго. Сите погоре наведени елементи што ги содржеше планот претставуваа основен предуслов за подигнување на повисок степен на општата благосостојба во земјата. Меѓутоа, во текот на спроведувањето на Петгодишниот план, се сметаше на полна соработка и помош од СССР и од другите источноевропски социјалистички земји. Посебен проблем во неговото спроведување претставуваше недостигот на стручни кадри, финансиски средства, а особено наследената стопанско-техничка заостанатост. Поради тоа, на преден план пред работните луѓе беше поставено прашањето за излегување од заостанатоста, што како основна задача беше опфатена и со Петгодишниот план.

	Во спроведувањето на Петгодишниот план се наиде на сериозни тешкотии што настанаа како резултат на новите околности, по донесената Резолуција на Информбирото, а пред се' поради економско-политичката блокада на југославија од СССР и другите источноевропски социјалистички земји што доведе до преориентација на југословенската надворешна трговија и барање на нови пазари.

Франција преку своите експерти со интерес и внимание го следела донесувањето на Првиот петгодишен план и ги анализира причините за неговото неисполнување, наведувајќи ги меѓу другите причини и откажувањето на помошта од Советскиот Сојуз и источните земји на Македонија и Југославија во целина, но наведуваат и други фактори за неисполнувањето - ниската материјална основа, последиците од окупацијата од Втората светска војна, а посебно големите разурнувања, но не го изоставува и најважното, а тоа е нереалното планирање и претенциозност на Петгодишниот план.&lt; Archives diplomatique... Nantes... vol. 9. &gt; 

	Уште пред донесувањето на споменатата Резолуција, во март 1948 година, на седница на ЦК НА КПЈ беше посветено посебно внимание на економско-политичките односи со СССР и на остварувањето на Петгодишниот план во Југославија. Според становиштето на Јосоп Борз Тито: “Договорот е раскинат (меѓу Југославија и СССР - б.м.) заради економскиот притисок. Независноста е поважна...”.&lt;Архив на ЦК на СКЈ, Београд, фонд, Пленумски материјали. Сигн. ЦК на СКЈ- III /32. Седница ЦК КПЈ 1. 03. 1948; Лазар Лазаров, Реализација на Петгодишниот план (1947-1952) за стопанскиот развој на НР Македонија во периодот од 1947 до 1957. Сп. Историја, 1983/2, с. 255-268.&gt;

	Овој проблем беше од сериозна природа ако се има предвид фактот дека обемот на стоковната размена со Советскиот Сојуз и источните социјалистички земји изнесуваше половина од целокупната југословенска размена со странство. Покрај тоа, треба да се подвлече дека извршувањето на планот во многу зависеше од неговото поставување на реални основи. Покрај претенциозноста на планот и нереалното согледување за вистинските можности, француските аналитичари укажуваат и на материјалните можности и мотивираноста на работната сила во поглед на награденоста низ платниот систем, како значајни фактори во остварувањето на планот: “со започнувањето на примената на Петгодишниот план во 1947 година работниците на норма или парче беа подобро плаќани, како мерка за зголемување на производноста, но веќе во 1948 година еланот за работа кој беше забележан во периодот на обновата, сега започна да опаѓа брзо...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... vol. 9...  - белешки и документарни студии...&gt;

	Поради настанатата ситуација, по донесувањето на Резолуцијата на Информбирото било неопходно да се направи корекција на македонскиот и на југословенскиот Петгодишен план во правец на смалување на предвидените инвестициони вложувања. Дел од средствата мораа да се преориентираат во јакнењето на одбранбената способност на земјата. Макар што индустријата во НР Македонија во повоениот развиток постигна значаен квантитатив

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jrx8fxjpr0ap2n5temkq8e30mkpn7o5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>4. Состојбата на земјоделството во Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1875</id>
    <revision>
      <id>4940</id>
      <parentid>4528</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:49:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4940</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39773" sha1="myrqzr10tlj3s1ls1tmuczccve1icuk" xml:space="preserve">4. Состојбата на земјоделството во Македонија

	Македонија во предвоеното Кралство Југославија, во однос на другите подрачја, претставуваше најнеразвиено подрачје во стопански и во просветно-културен поглед. Таа претставуваше типично аграрно подрачје во кое преовладуваше економската и културната заостанатост. Земјоделството, кое имаше водечки позиции во македонското стопанство. Имаше исклучиво екстензивен карактер. Такват состојба во земјоделството по Втората светска војна не само што не се измени, туку уште повеќе е влошена, пред се' поради последиците од војната. Тоа е една реалност наследена од минатото, што ја увиделе и француските експерти во своите документирани и продлабочени анализи за состојбата во земјоделството; укажувајќи на неопходните чекори за неговиот развој по ослободувањето на земјата: “земјоделството во Македонија е во големо задоцнување. Затоа, најпрвин се потребни серија мерки за неговиот развиток...,...може да се каже дека физиономијата на економијата на селанецот во Македонија не била многу изменета од крајот на последната војна (се мисли на Втората светска војна - б.м.). Денес како и вчера, ситната сопственост доминира, државниот сектор опфаќа едне релативно слаб процент од населението. 111.000 селски семејства располагаат со една половина од вкупната обработлива површина од 467.000 ха, а другата половина од населението поседува од 2-5 ха земја, околу 30.000 семејства се безземјаши. Вкупниот број на селското население во 1948 година изнесува 918.000 лица...,...голема тешкотија претставува недостигот на квалификувана работна сила”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... вол, 8, 9,  За земјоделството во Македонија.&gt;

	Според овие француски согледувања, земјоделството во Македонија има услови и перспективи за развој, но му недостасува селективноста во земјоделските култури, потоа изградба на системи за наводнување, современа механизација, примена на современи агротехнички средства и сл. што се нужни “за да не остане македонскиот селанец со начинот на обработка на земјата денес како во текот низ изминатите векови”.&lt;Исто таму...  Nantes... &gt;

	Во Македонија непосредно по војната 1945 година околу 80% од населението беше земјоделско и поради низа околности, а пред се' поради тоа што владејачките структури не ја согледуваа полезноста да го ориентираат земјоделското производство кон оние земјоделски култури кои можеа да му донесат висок доход. Имено, иако климатските и педолошките услови беа поволни за одгледување на индустриски култури во Македонија, тие беа минимално застапени, што се потврдува и во следниов преглед на засејани култури по години и периоди:&lt;Исто таму...&gt;

	Состојбата на порастот на земјоделското производство по Втората светска војна во однос на предвоеното производство ја покажуваат следниве податоци:&lt;Исто таму...&gt;

	Според овие француски изворни податоци, земјоделското производство во периодот 1947-1953 се зголемило за 17,94%, а споредено со 1939 година, порастот во областа на социјалистичкиот сектор до 1953 година во земјоделството е осетно намален, а во наредната 1954 година па наваму тоа намалување е уште поизразено, што е резултат на напуштањето на системот на колективизацијата применет во 1949 година според советскиот модел на колхозите.

	Француските согледувања за развојот на земјоделството во Македонија укажуваат дека таа има поволни услови за неговиот равој, а посебно на индустриските култури кои не можат да се произведуваат во другите делови на Југославија. Така, француските аналитичари нагласуваат дека 98% од југословенското производство на памук отпаѓа на Македонија. Во 1948 година пред колективизацијата памукот бил засејан на површина од 15.649 ха, што е за три пати повеќе во однос на 1939 година и со производство од 25 до 35 илјади тони. Натаму француските експерти нагласуваат дека 70.000 македонски семејства, односно 45% од земјоделското население, или 25% од вкупното население во Македонија, живее од тутунот. Во 1939 година, тутунот се садел на 7.200 ха, а во годините 1945-1955 се садел на 16.000 ха и просечно се добивале преку 12.000 тони тутун, а во 1957 година се произвело 27.300 тони тутун.&lt;Исто таму... Nantes... vol. 8. &gt; Првпат тутунот бил засаден во Македонија во 1574 година, а помасовно почнал да се сади во  XVII -от век. Француските аналитичари изнесуваат високи оценки за македонскиот тутун и сметаат дека “тутунот претставува главното богатство на Македонија”.&lt;Исто таму...&gt; Според нив, производство на тутун претставува традиционална економска активност и реноме за Македонија. Оваа традиција потекнува од пред 370 години во Отоманската империја, под чија власт се наоѓаше тогаш Македонија. Тутунот се обработуваше и купуваше од познати трговски фирми и се продаваше под етикетата “турски тутун”, но неговото вистинско потекло е од Македонија заради што може да се нарече “македонски тутун” од Југославија. Тутунот или т.н. “жолто злато” како што се нарекуваше, претставува навистина најголемото богатство на Македонија, бидејќи е доминантно и во својата економија учествува со 25% од националниот доход во земјоделството и 50-70% во националниот доход во индустријата.&lt;Исто таму...&gt; Со производството на тутун се занимава голем дел од селското население.

	Содржината на никотинот на македонскиот тутун се движи од 0,5 до 1,5% и припаѓа на прочуени сорти од ориентални тутуни кои се барани на светскиот пазар. Македонското производство на тутун е претставено главно преку три сорти на тутун и тоа: “Јака”, “Прилеп” и “Отља”. Тутунот “Јака” е од семето ксанти, кое поседува мирис и убава арома со голем сладок вкус на мека ткаенина и претставува најчиста сорта која го носи епитетот “крал на тутуните” и се произведува во регионите на Струмица, Гевгелија, Радовиш, Велес и други. Тутунот “Прилеп” го добил името по градот Прилеп кој е негов најголем производен центар. Носи потекло од семето “џуме бале”, но всушност е специјална сорта добиена при селекцијата на Институтот за тутун во Прилеп. Се одликува со својата силна и продорна арома и е многу баран во САД. Се произведува во регионите на Прилеп, Битола, Кавадарци, Велес и Штип. Сортата “Отља” и' припаѓа на групата “кабакулак” и се одликува ос својата жолта боја и убав вкус и од него се прават колекции на луксузни цигари. Се обработува во регионите на Куманово, Кочани и Тетово. Сите овие три сорти на тутун се многу вреднувани и барани на пазарите на тутун. Овие сорти на тутун се произведуваат во следните пропорции: типот “јака” - 30%, “Прилеп” - 50% и “Отља” - 20%. Тутунската култура во Македонија постојано се усовршува од надлежните во Институтот за тутун во Прилеп кој бил основан уште во 1925 година. Благодарение на квалитетите и вредноста, македонскиот тутун се здоби со големо реноме по Втората светска војна во светот, што го потврдува и претходно изнесената табела за извозот на тутун по години, а посебно земјите купувачи на тутун од светот.&lt;Исто таму...&gt;

	Во структурата на населението во Македонија по дејности во 1955 година, според француски сознанија, 61,3% од македонското население е земјоделско, 4,5% се занимавало со индустрија и рударство, 0,7% со шумарство, 5,4% со градежништво, 2,1% со транспорт, 3,8% со трговија, 7,7% со занаетчиство и 14,2% со разни други дејности.&lt;Исто таму...  Nantes... vol. 9.  Македонија има поволни услови за одгледување и развој на овчарството во оваа земја што го потврдува и следниот преглед:&gt;

Број на овци во Македонија 1939-1959 година&lt;Исто таму...&gt;

1939 година 			  1.691.443
1945				  1.333.755
1950				  1.750.701
1955				  2.167.398

Инаку, гледано во целина, вкупниот сточен фонд во Македонија во 1933 година изгледаше вака:

Преглед на сточарскиот фонд во Вардарска Бановина во 1933 година&lt; Archives militaire... Vincenne-Paris... vol. 3190  - Француско дипломатско претставништво во Белград... Извештај од 27. 09. 1933 год.&gt;

Бановина      коњи		маски		магариња	говеда		биволи
Вардарска	108.476	3.744		63.118		493.327	33.447

	Според бројот на овците, гледано според територијата и бројот на населението, Македонија го заземала првото место во Југославија и Европа, а во светот е меѓу првите по производство на волна. Пред Балканските војни во Македонија имало преку 5 милиони овци.

	Еден од основните принципи што се прокламираше во Македонија е новата аграрна реформа непосредно по Втората светска војна. Прокламираниот принцип “Земјата им припаѓа на оние што ја обработуват”, од страна на надлежните власти во Македонија бил почитуван при неговата примена, се оценува во француската документација. Аграрната реформа и колонизацијата како придружни мерки половично се изведувале во Кралството Југославија, биејќи се задржани големите поседи на поединци, банките и верските заедници, а посебно пречка било тоа што се конзервирале општествените односи од феудален тип во Македонија. Селанството, како главна маса што учествуваше во Народноослободителната војна, со право очекуваше ова прашање на аграрните односи да се реши по војната врз новите начела. Со сите овие акти власта, во завршната фаза на војната, се упатува кон решавање на ова значајно прашање. Тоа се манифестираше преку разновидни начини, меѓу кои и со конфискација на имотите на буржуазијата којашто соработуваше со окупаторот и нивното преминување од лична во општествена сопственост. Иако резултатите од конфискацијата беа незначителни во текот на Народноослободителната војна, сепак треба да се одбележи дека тој процес беше начнат и се одвиваше по линија на НОВ. Во сообразност со решенијата на АВНОЈ, од декември 1944 година, Президиумот на АСНОМ донесува одлука за формирање Оддел за аграрна реформа при поверенството за народно стопанство на Македонија.&lt;Решението на АВНОЈ од 21.  XI  1944 год. стои дека... прогресивните демократски слоеви, независно од народната припадност, не се ставени под удар на конфискацијата...”. Решение за преминување во државна сопственост на непријателските имоти за државната управа над имотите на неприсатните лица и за секвестарот над имотите кои ги отуѓиле присилно окупаторските власти” (ова решение содржи 12 членови). - Службен лист на ДФЈ, год. 1, бр. 2, 6. II 1945; Архив на Македонија - Скопје, фонд, Главен одбор на народниот фронт на Македонија. За референт на овој Оддел за аграрна реформа е наименуван Јордан Блажевски, инженер од Тетово - Записник од 15-та седница на Президиумот на АСНОМ од 15 декември 1944 год. Скопје, Зборник на документи АСНОМ 1944-1946 г., Скопје, 1964, с. 521-523.&gt; 

	Секако дека најсуштествена мерка која во областа на земјоделското стопанство изврши коренити промени во позитивен правец, беше донесувањето на Законот за аграрна реформа и колонизација на 23 август 1945 година од страна на Привремената народна скупштина на Југославија (ПНСЈ), како и на Законот за ревизија на доделувањето земја на колонистите и аграрните интерсенти во Македонија и Косовско-метохиската облат,&lt;Исто таму, Год. 1, број 56, 5. VIII  1945; Архив југославије (во натамошниот текст АЈ), Београд, ф. 97-309.&gt; донесен нешто порано од првиот, односно на 3 август 1945 година во Белград. Во него се третираше прашањето за колонистисте и аграрните интересенти во Македонија и Космет. Според него, колонистите и месните корисници на аграрната реформа извршена пред 6 април 1941 година на територијата на Македонија, го губат правото на сопственост на земјата што им била доделена, под одредени услови пропишани со овој Закон. Посебно значаен белег во овој Закон, како и на другите закони сврзани за аграрната реформа и колонизација, беше тоа што приоритет за добивање земја имаа пред се' безимотните и малкуимотните селани, инаку борци од НОВ, и семејства на жртвите на фашизмот.&lt;Исто таму, Год. 1, бр. 68, 7. Х 1945 г. “Уредба за редот на првенството во одделувањето на земјата”, с. 667-668; АЈ, Београд, ф. 97/1.&gt;

	Одлуките за експропријација се преземени од локалните аграрни комисии на јавни расправи со актувно учество на заинтересираните страни што требаше да добијат земја. Според француски гледишта, аграрните комисии донесуваат одлуки во рамките и во духот на Законот за аграрна реформа.&lt; Archives diplomatique... Nantes... vol. 8.  Новите сопственици на добиената обработлива земја беа обврзани да ја обработуваат, а секакво оттуѓување, продавање или давање под наем беше строго забранет&gt;

	Според некои податоци, со аграрната реформа е создаден крупен земјишен фонд од експропријаните имоти на големопоседниците, од поседите на банки, манастири, цркви и друго, што најдобро го илустрира подолу изнесениот преглед.&lt;Статистички годишњак ФНРЈ, Београд, 1954, с. 115.&gt;

	Според други податоци, во НР Македонија за распределба имало земја во износ од 71.000 ха за спроведување на аграрната реформа. Од тој фонд, 18.053 ха биле распределени на безимотните и малкуимотните селани во првата фаза, а потоа од 36.191 ха земја е создаден државен сектор на социјалистичкото земјоделско стопанство на кое му се доделени 24.942 ха земја, а на државните стопанства и селските работни задруги 7.930 ха. Фондовите земја за распределба не беа во можност да го задоволат гладот по земја на 117.757 сиромашни селани, односно 70,84% од земјоделското население. Тоа значи на еден селанец просечно се паѓало по 1,74 ха земја, што претставува минимум, потоа имало 44.567 средни земјоделци, односно 27,04%, што поседувале 309.922 ха земја или 52,38% од обработливите површини, и богати селани - 3.480 поседници што држеле во сопственост 70.259 ха односно 11,87% од вкупните обработливи површини.

	Основната цел на оваа аграрна реформа беше да се задоволи гладот за земја на сиромашните селани, потоа да се зголеми и унапреди земјоделското производство и, што е најзначајно, со реформата да се создадат неопходните услови за создавање и развој на социјалистичкиот сектор во земјоделството. Според овој Закон за аграрна реформа и колонизација од 23 август 1945 година, според француски согледувања, се предвидуваше 50.000 утра конфискувана земја (утро е мерка за површина и едно утро содржи 57.547 ари, а еден ар содржи сто метри квадратни) во Бачка и во Срем (Војводина) да им се разделат првенствено на борци од Народноослободителната војна, инаку посиромашни селани од Македонија и од другите краеви на тогашна Југославија,&lt; Archives diplomatique... Nantes... vol. 8  - белешки и документарни студии...&gt; а за што на располагање имале околу 70.000 куќи во селата во Војводина, Барања и Славонија кои биле напуштени пред се' од жители со германско потекло т.н. фолксдојчери и од други соработници на окупаторот во текот на германската окупација на Југославија. На 29 август 1945 година со законски акт е основан Аграрен совет со задача да раководи со аграрната реформа и колонизацијата. До крајот на мај 1946 година 40.000 семејства со околу 210.000 лица беа населени во Војводина.&lt;Исто таму...&gt; Според истиве француски извори, во средината на 1946 година нивниот број е зголемен на 45.000 семејства со околу 250.000 лица. Во почетокот на 1948 година 42.194 семејства, дојдени од разни региони на југославија, вклучувајќи ја и Македонија, беа колонизирани во Војводина, а вкупниот број на колонизирани семејства од Југославија, според француски извори, изнесуваше 65.000 и нивното потекло беше од сите краеви: Србија, Македонија, Босна и Херцеговина, Хрватска и Црна Гора.

	Многу југословенски официјални архивски извори, состојбата на преселените колонисти во Војводина до 1 ноември 1946 година од сите краишта на Југославија изнесуваше 43.472 семејства односно 235.123 лица, од кои од Македонија 1.575 семејства односно 9.244 лица.&lt;Архив Југославије, Београд, фасц. 97/1-10 - Извештај о стаљу пресељених колониста на територију Војводине. Преглед пресељавање ранијих колониста Космета и Македоније - За овие прегледи, како и поопширно за аграрната реформа види: Лазар Лазаров, општествено-економскиот развој... цит. дело; истиот автор. Општествено-политичките организации... цит дело.&gt;

	Првите форми на земјоделски задружни кооперации на територијата на Македонија, според француски извори, се основани непосредно по ослободувањето 1945 година. Меѓутоа, за да се сфати процесот на формирањето на земјоделски задруги и кооперации од општ тип, треба да се нагласи дека тие постоеја и пред Втората светска војна, беа основани под различни форми на земјоделско организирање. Новите земјоделски задруги и кооперации во основа имаа за цел и задача да го зголемат кооперативниот задружен сектор, да ги унапредат средствата за производство и да го усовршат и зголемат производството во областа на земјоделството. Така, за секое село или група помали села биле основани такви земјоделски задруги и кооперации со обврска да ја подготват трансформацијата на земјоделското индивидуално производство во кооперативно-задружно производство од општ тип. На крајот  на 1948 година, според анализите на француските експерти, како и од официјалните податоци од Министерството за земјоделство на Македонија и Југославија во целина, се гледа дека биле основани 3.862 земјоделски задруги и кооперации од општ тип со преку 2,3 милиони семејства, односно тоа значи дека била постигната опфатеност на сите селски семејства во земјата.&lt; Archives diplomatique... Nantes... vol. 8. &gt;

	Системот на колективизација што започна во 1949/50 година во Југославија најмногу напредуваше и дојде до израз на територијата на Македонија: “бројната состојба на новоформираните колективи особено се зголеми во текот на 1951 година опфаќајќи 62% од обработливата површина”, додека колективизацијата за целата територија на тогашна југославија не поминуваше ни 25% од обработливата површина. Затоа француските експерти го поставуваат отворено прашањето: “како да се објасни оваа исклучителна состојба во Македонија, дали е резултат на слепото извршување на директивите од југословенското раководство и притисоците од надлежните органи во Македонија над македонското селанство или можеби на недоволниот и организиран отпор против ваквиот погрешен систем”.&lt;Исто таму...&gt; Отпорот против колективизацијата се зголеми и стана очигледен во текот на 1952 година, кога селаните бараа да ги напуштат колективите. Тогаш, според француските аналитичари, сојузната влада на Југославија примени сила и други принудни мерки и методи за да опстои колективизацијата.&lt;Исто таму...&gt; Владините директиви се состоеја во колективизација на сите гранки во областа на земјоделството. Извесни нејзини олеснителни мерки за задругарите во директивите беа да не плаќаат данок на доход, туку само на 3% од производстото и сл., но и овие мерки не ги дадоа очекуваните резултати да се сочува и унапреди системот на колективизацијата.&lt;Исто таму...&gt; Незадоволителните резултати во новоспроведениот систем на колективизација, а посебно отпорот на селаните, ги принуди југословенските раководни власти да се обидат да ги задоволат и богатите и сиромашните селани, односно за богатите селани се избра решение да се легализира распуштањето на земјоделските колективи врз основа на Одлуката од 30 март 1953 година, а за сиромашните селани настојуваа да останат како земјоделски работници и, што е најзначајно, ја ограничија сопственоста на земјата до 10 ха.&lt;Исто таму...  Nantes... vol. 8.  Иако оваа одлука е донесена во март 1953 година, таа била очекувана и за неа се знаело уште од 1952 година, што го признава и самито Едвард Кардељ во својата статија во в. “Борба”, од 29 март 1953 година, при што нагласува дека се слуша многу често сред јавносто мислење дека колективите се создавани со сила и дека всушност целта на колективизацијата била да се трансформира земјоделството во социјалистичка ориентација на здружниот систем.&gt;
	
	Француските официјални аналитичари во развојот на Македонија разграничуваат два периода. првиот, до 1948 година, односно до Резолуцијата на Информбирото и вториот, по Резолуцијата па навму.&lt;Исто таму...&gt; Така, во периодот по Резолуцијата доаѓа до зголемување на цените и нивната либерализација, а посебно на прехранбените животни намирници, што осетно се одрази на и онака нискиот стандард на населението. &lt;Исто таму...&gt;

	Трансформацијата и развојот на здружниот сектор во земјоделството, според согледувањата и оценките на францускиот амбасадор во Белград, од 1948 година го попречуваа две основни пречки што властите не ги прикриваа. едната од овие пречки е материјалната ограниченост, а таа се одразила и со недостиг од земјоделска механизација, а втората пречка е психологијата, односно селанецот гледаше со недоверба на новите реформи што му се нудат и на фаворизирање на задругарството од дрржавата по секоја цена, а посебно “што селаните се должни да и' предадат на државата повеќе од 50% од нивната раколта”.&lt; Archives diplomatique. де Министере дес аффаирес етрангерес... Paris... serie З Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 76  - Б. Епинат - француски амбасадор во Белград, 11 октомври 1948 година, предмет: “Селанското прашање во Југославија” - до својата екселенција г. Роберт Шуман - француски минстер за надворешни работи - Париз.&gt; Така, според изнесувањето на Лазар Колишевски на седницата на извршниот совет на НР Македонија посветена на земјоделството од ноември 1955 година, во француските извештаи се истакнуваат две основни причини за незадоволителните резултати во земјоделството, од една страна, недостиг на квалификувани кадри и од друга, лошата организација на овие земјоделски задруги, но сепак проблемот со кадрите е значаен, бидејќи земјоделските задруги рапсолагале со 21.000 ха обработлива земја а имале само 7.000 земјоделски работници од кои најголемиот дел се неквалификувани.&lt;Исто таму...&gt;

	Ваквата погрешна политика мошне негативно се одрази врз земјоделството што се наоѓаше во фаза на опаѓање наместо посакуваната ревитализација, а беше очекувано и осиромашувањето на земјоделското население: “за да се отклони оскудицата со животни намирници и да се изнајдат основи за индистријализацијата, владата се нафрлува исклучиво на селаните принудувајќи ги да даваат задолжителни делови од приносите... со еден прогресивен данок што достигаше и до 80% од нивниот доход, кој веќе е многу опаднат...,...владата пристапи и со други ирационални акти и во 1948/49 година пристапи кон колективизацијата, т.н. “доброволна”, чии резултати ќе бидат катастрофални во сите сфери на животот, а посебно во ревитализацијата на населението...,...ова беше владеење на некомпетентните...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Fond, Etat General des fonds... serie, Скопје, vol. 9...  Белешки и документарни студии...&gt; Овие француски согледувања и оценки колку и да се преостри, сепак не се далеку од реалноста.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>myrqzr10tlj3s1ls1tmuczccve1icuk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>5. Економската и друга помош на Македонија од западните земји</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1876</id>
    <revision>
      <id>4941</id>
      <parentid>4529</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:50:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4941</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22643" sha1="ip2rp4gt9kz2hf0in7e2zqd8lt6dws4" xml:space="preserve">5. Економската и друга помош на Македонија од западните земји

	Новонастанатите непредвидени меѓународни околности со донесувањето на Резолуцијата на информбирото од 28 јуни 1948 година од страна на Советскиот Сојуз и источноевропските социјалистички земји, не само што го  попречија извршувањето на првиот петгодишен план на Македонија и Југославија во целина, туку создадоа тешкотии во стопанскиот развој на земјата. Овој проблем на прекинување на односите со источните земји и нивна целосна економско-политичка и воена блокада врз Југославија има повеќедимензионално значење ако се има предвид реалноста дека обемот на размената со Советскиот Сојуз изнесуваше повеќе од половината од целокупнаа југословенска размена со странство. Ако на сето ова се додадат и двете сушни години по донесувањето на споменатата Резолуција и невоспоставеноста на трговски и економски односи со западните земји, тогаш пореално би се согледала состојбата на целосната изолација на Македонија и Југославија пошироко. Во прашање беше опстанокот на земјата и во таквите драматични околности југословенското раководство на чело со Јосип  Броз Тито сепак зазеде цврст решавачки став: “Договорот е раскинат (меѓу Југославија и СССР - б.м.)...,...независноста е поважна...”.&lt;На оваа седница на ЦК КПЈ централни прашања за разгледување беа: 1. Нашите односи со СССР - политички и економски 2. Петгодишниот план и 3. Прашањето за федерација со Бугарија. Во врска со последново прашање, ставот на југословенското партиско раководство беше... реалните можности за федерација сега не се најдобри. Ние Федерација остваривме во текот на војната... Сегашниот став на бугарските другари не е се' уште изменет и тоа загрижува... Бугарите форсираат создавање на Федерација. Економската состојба не е созреана. Прашањето на единството на Партијата би се оптеретило... Тоа би било тројански коњ со нашата партија (КПЈ - н.б.). Нашата сила лежи во единството на волјата и акцијата... Рускиот предлог за федерација Југославија-Бугарија не е дојден без знаење на Бугарите... Димитров плива. Тие фракциски борби (во Бугарија - н.б.)... се пренесени и натаму на членството (партиско - нб.б._... Она што сега се случува во Пиринска Македонија не е во духот на нашите заеднички разговори... - Архив ЦК СКЈ Београд, фонд, Пленумски материјали, сигн. ЦК СКЈ -  III /32. Седница ЦК КПЈ 1.  III.  1948.&gt;

	Наоѓајќи се во една безизлезна ситуација, при една целосна блокада и изолација од источноевропските земји, југословенското раководство е принудено да бара помош и поддршка од западните земји, со кои дотогаш немаше воспоставено некои поцврсти односи и врски. Така, според наши сознанија до кои дојдовме при истражувањето на овој проблем, првите обраќања и контакти со САД и западните земји, според француски дипломатски извори, се обавени непосредно по донесувањето на Резолуцијата на Информбирото од 28 јуни 1948 година. Поточно, француските дипломатски извори укажуват дека на 3 јули 1948 година Јосип Броз Тито имал тајни преговори со американскито амбасадор во Белград за добивање на економска и друга помош од САД.&lt; Archives diplomatique... Paris... Serie, З Europe, sous-serie, Yougoslavie 1944-1949, vol. 22,  предмет: “Тајни преговори меѓу Маршал Тито и американскиот амбасадор”, Париз, 6 јули 1948 год.&gt;

	САД и западните земји, разгледувајќи ја целокупната општествено-економска, политичка и воена состојба во која се најде Југославија по Резолуцијата на Информбирото и нејзината целосна изолација од Исток, ја искористи можноста и разработи сеопфатна стратегија, чија основна цел се состоеше во привлекување и приближување на Југославија кон западниот капиталистички блок. Во рамките на оваа американска стратегија, беше формирана специјална екипа на експерти со задача да ја проучат состојбата во Југославија од сите аспекти, а пред се' од економско-политички и да понудат конкретни решенија за натамошната американска акција и преземањето идни чекори. Во духот на овие определби на САД, според француски дипломатски извори, непосредно по Резолуцијата на информбирото, веќе во септември истата 1948 година е проследен извештај под наслов “Погледите на американските експерти за ситуацијата во Југославија”.&lt;Исто таму...  sous-serie Yougoslavie, vol. 76,  предмет: Известување за погледите на американските експерти за ситуацијата во Југославија. 25 септември, 1948 година.&gt; 

	Според овие француски дипломатски извори, првичната цел на американските експерти била запознавање со вистинската општествено-економска и воена состојба во Југославија и преземање на соодветни мерки. Имено, САД преку совите специјални експерти изнесува свои видувања и оценки за запознавање на вистинската општествено-економска и воена состојба во Југославија и преземање на соодветни мерки. Имено, САД преку своите специјални експерти изнесува свои видувања и оценки за запознавање на вистинската општествено-економска состојба во Југославија, и какви мерки евентуално би биле потребни да се преземат. Во основа, согледувањата на американските експерти се состоеја во следново. Југославија е зависна од увоз на нафта и нафтени деривати и машини со што претходно се снабдуваше од Советскиот Сојуз и источните земји и нејзината трговија до Резолуцијата на Информбирото беше ориентирана кон овие земји, што претставува еден од основните предуслови за исполнување на петгодишниот план; Југославија поради нејзината изолација се наоѓа во безизлезна ситуација, финансиската состојба е лоша; таа релативно е богата со сировини, но е сиромашна со машини и опрема, неопходни за нејзината индустријализација и за електрификација на земјата, што е зацртано со Петгодишниот план за развој на Македонија и Југославија во целина.&lt;Исто таму... сигн. 76.&gt; Во една ваква севкупна неповолна состојба, според погледите на американските експерти неопходни се преговори на Југославија со западните земји за евентуална, пред се' економска и друга помош за излез од ќорсокакот во кој западна Југославија. Како приоритети во економската помош на Југославија, американските експерти посебно го издвојуваат прашањето за снабдување со нафта и нафтени деривати, алати, машини и опрема за изградба на индустриските претпријатија во земјата, опрема за изградба на железничката и патната мрежа, трговска стока, и пред се' стоката за широка потрошувачка и др.&lt;Исто таму...&gt;

	Во рамките на американската стратегија за приближување на Југославија кон западните земји и неутрализирање и истиснување на советското влијание на Балканот, САД презема дополнителна акција на тој план. Имено, според извори од француската дипломатија од 19 април 1949 година, “Бидејќи се сметаше дека Алабанија би можела да претставува советска воена база”, САД покренува иницијатива за поделба на Албанија меѓу Југославија и Грција.&lt;Исто таму...  sous-serie, Yougoslavie... vol. 40...  19 април 1949 г.&gt; исто така, францускиот амбасадор во САД, Берар во својот извештај од 19 април 1949 година упатен до францускиот министер за надворешни работи Роберт Шуман укажува на можноста за привлекување на Тито кон Запад, поради блокадата на Југославија од источните земји, и се истакнува прашањето за реализирање на проектот за создавање на независна Македонија во составот на една Балканска федерација, што како определба е осудена од Вашингтон”.&lt;Исто таму...&gt;

	Всушност, целокупната економска, воена и друга помош од САД и другите западни земји на Југославија започнува практично да се спроведува во втората половина на 1949 година по официјалното раскинување на југословенско-советскиот договор. Поточно советската влада кон крајот на септември 1949 год. се откажа од советско-југословенскиот договор склучен на 11 април 1945 година, што според француски оценки претставува една од посериозните мерки против Југосалвија.&lt;Исто таму... сигн. 126... - Извештај ан Анри Боне, француски амбасадор во Вашингтон од 27 октомври 1949 година, упатен до француската влада.&gt; Покрај тоа, францускиот амбасадор Анри Боне во својот извештај од 27 октомври 1949 година укажува на концетрација на воени сили на Русија и нејзините сателити околу Југославија потенцирајќи на евентуална можна воена интервенција во Југославија.&lt;Исто таму...&gt; Слични укажувања за еволуција на настаните и заострување на односите на Балканот, а посебно за актуелноста на македонското прашање и евентуалната можност од воена интервнеција од источните земји, изнесува и францускиот дипломатски претставник во Софија, а посебно воениот француски аташе во известувањето од 5 декември 1950 година упатено до генералнито секретар за национална одбрана на Франција: “...и натаму сметам дека Македонија претставува невралгична точка на овој дел на Балканот...,...мој впечаток е дека Софија, без сомнение преку Москва, подготвува една директна агресија на Југославија, што би било сериозен проблем кој брзо ќе доведе до судир од светски размери...”.&lt;Исто таму...  Paris... Sous-serie, Bulgarie 1949-1955, vol. 58,  Софија, 5 декември 1950 година.&gt;

	Според добиените сознанија, француските дипломати и експерти укажуваат дека бруталното прекинување во 1948 година на советско-југословенските односи придонесе за влошена состојба на земјата “која веќе е алармантна, се прекинаа сите економски врски... Југославија се наоѓа извесно време практично изолирана од светот...,...во периодот 1946-1949 година Југославија гледаше кон западните земји со недоверба...,...требаше да се чекаат годините 1950 и потоа, па Запад да и' ја понуди својата поддршка на Југославија во отпорот од грандиозната советска закана...,...ситуацијата во земјата стана многу сериозна во почетокот на 1949 година, во магацините и на пазарот не се наоѓаше ништо и со недели градското население останувше без месо, а често и без леб, маст, шеќер, кафе итн. кои исчезнуваа за подолго време...,... индустриското производство исто така опаѓаше...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes. Fond, Etat General des fonds... Serie, Скопје, vol. 9. &gt;

	Според францускиот амбасадор во САД Анри Боне првата военоекономска помош на САД на Југославија датира од крајот на 1949 година. Исто така, Боне укажува дека, по потпишувањето на повеќе договори на САД со Југославија за економски и трговски договори, “е потпишан договор и за воена помош и соработка со Југославија, договор сличен на оние потпишани со другите земји членки на НАТО”.&lt; Archives diplomatique... Paris, Serie З Europe, Sous-serie, Yougoslavie, vol. 121. &gt;

	Кон крајот на ноември 1950 година француската влада и' дава значајна помош на Југославија во житарици и други прехранбени производи.&lt;Исто таму... синг. 141...&gt; Кон крајот на 1950 година, француската економска помош во храна изнесува 300 милиони франци и се состоиво 5 илјади тони житарици, илјада тони шеќер и други производи, а во наредната 1951 година во економската помош на Југославија, покрај САД, Франција и Англија, се вклучија и Холандија, Норвешка, Белгија и други западни земји и оваа помош се состоеше пред се' во прехранбени производи - житарици, шеќер и друго.&lt;Исто таму... сигн. 142.&gt; Во почетокот на 1952 година во Вашингтон е одржана специјална конференција за економска помош за Југославија на која било одлучено во обезбедувањето на вкупната помош, 64% ќе учествуваат САД, 24% Англија и 12% Франција.&lt;Исто таму... сигн. 142.&gt; Освен тоа, Франција во 1954 година учествува, врз оснвоа на договорот од 14 април 1954 година, и со давање кредит на Југославија во износ од 544 милиони франци, а во 1955 година вкупниот француски кредит на Југославија изнесува 1,5 милијарди француски франци.&lt;Исто таму... сигн. 142.&gt; 

	Во годините по Резолуцијата на Информбирото речиси сите западни земји се вклучија во економската помош и поддршка на Југославија, а гледано според обемот на дадената помош, во тоа предначеа САД, Англија и Франција. Воглавно оваа помош се состоеше во прехранбени производи, опрема, машини, нафта и нафтени деривати и др.&lt; Archives diplomatique... Nantes, Фонд, Етат Генерал... serie, Скопје, vol. 1. &gt;

	Гледано во целина, во вкупната помош на Југославија од западните земји, американската помош е доминантна и според официјални податоци од Вашингтон од 9 јуни 1955 година, изразена во американски долари, вкупната помош од овие земји изнесува 3 милијарди и 408 милиони долари, од кои САД учествува со 64%, Англија со 24% и Франција ос 12%.&lt; Archives diplomatique... Paris... Serie, З, Europe, sous-serie, Yougoslavie 1949-1955, vol. 36.  Помошта беше финансиска и материјална - животни намирници, опрема, воена и цивилна. Нема конкретни податоци и не е разграничено колку НР Македонија како членка на југословенската федерација добила од таа западна помош, но тргнувајќи од реалноста и врз основа на критериумот за нејзината големина и бројна состојба на населението - околу 6% од вкупното население на Југославија, може да се смета дека Македонија добила околу 6% од вкупната помош на Југославија.&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ip2rp4gt9kz2hf0in7e2zqd8lt6dws4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>6. САД и западните земји во создавањето на Балканскиот пакт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1877</id>
    <revision>
      <id>4942</id>
      <parentid>4530</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:50:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4942</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14165" sha1="5sus8mbw6djp8is9itf1dt9jkz7eyhl" xml:space="preserve">6. САД и западните земји во создавањето на Балканскиот пакт од 1953 година

	Независно од поделбата на сфери на влијанија меѓу големите сили утврдени со договорот од Јалта, САД и Велика Британија кон крајот и непосредно по Втората светска војна прават напори за неутрализирање, па и постапно истиснување на руското влијание во Југославија, Грција и Албанија и Балканот во целина. Во тој сплет на судири на интересите на големите сили за зголемување на нивното влијание на Балканот се вклопуваат и проекциите сврзани за Македонија и макеадонското национално прашање, проблемот за обединување на Македонија и македонскиот народ. Остварувањето на последнава идеја посебно силно е присутно во проекциите на руската надворешна политика, не само кога станува збор за обединувањето на Македонија, туку и во создавањето на јужнословенска Балканска федерација, во која би била вклучена и Албанија како несловенска земја. Со евентуалното остварување на овој руски проект, се создаваше можност за утврдување на советското влијание и контрола над Балканот и Средоземното Море. Оттука и не случајно беше заострено соперништвото  меѓу Русија и Велика Британија, сврзано за проширувањето на нивните влијанија во Грција. Отпрвин САД заземаа неутрален став, па дури и ја осудуваа британската воена интервнеција во Грција, се' до моментот кога Советскиот Сојуз во почетокот на 1946 година кон крајот на јануари) го постави прашањето и бараше од Лондон, пред Советот за базбедност на ОН, да се повлечат британските трупи од Грција.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Serie, Е, vol. 326.  - Предмет: “Грција во борбата меѓу Русија и Англија” - Извештај на францускиот амбасадор во Атина Де Во Сен Кир, 4 февруари 1946 година, упатен до Француското министерство за надворешни работи - Париз.&gt; Ова барање на Советскиот Сојуз за повлекување на британските трупи од Грција, според француската дипломатија, не е неважно да се потсети дека оваа постапка се следи низ долготрајната борба меѓу Англија и Русија...,... многу настани од минатото во историјата го расветлуваа тоа...”.&lt;Исто таму...&gt; Непосредно по ова руско барање пред Советот за безбедност, САД зазеде цврст и решителен став, не само во поддршкаа на Велика Британија туку и во поактивно вклучување во спречувањето на продирањето и зацврстувањето на советското влијание на Балканот. Така, неодржлива е тезата во научната мисла дека доаѓањето и присуството на САД во Грција е само резултат на барањето на Велика Британија, САД да ја заменат британската со американска интервенција во Граѓанската војна во Грција.

	САД поактивно ќе се вклучат и ќе настојуваат не само да го прошират и зацврстат своето влијание во Грција, туку и на Балканот пошироко. Погодна можност за остварување на оваа американска проекција  настанува по судирот на Југославија со Советскиот Сојуз, по Резолуцијата на Информбирото од 1948 година, кога доаѓа до раскинување на сите југословенско-руски односи и врски и се отвораат реални можности и перспективи за конкретни ангажирања на САД за зацврстување на нејзиното влијание и престиж на Балканот. Југославија, по Резолуцијата на информбирото, притисната и целосно изолирана од Советскиот Сојуз и источните социјалистички земји, бара излез и е принудена да се ориентира кон западните земји за економска и воена помош, и потпишува конкретни договори за воена и економска соработка со САД, Франција, Англија и други капиталистички земји. Не случајно се нуди американскиот предлог-проект до Грција и Југославија од првата половина на 1949 година за меѓусебна поделба на Албанија меѓу овие две балкански земји, со цел да го истиснат руското влијание на Балканот, бидејќи Албанија се сметаше за руска воена база и упориште на Балканот.

	Оваа американска идеја и практично е реализирана под формата на балканско пријателство и соработка и, според извори од француска дипломатска провиненција, трите здружени балкански земји се “решени да ги обединат нивните сили за поефикасна организација на нивната одбрана против секоја надорешна агресија и да работат по сите прашања од заеднички интерес, а посебно на прашањата што се однесуваат на нивната одбрана се обврзуват потписничките дражви да се состануваат еднаш годишно и ако е потребно и почесто...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Serie, Е, vol. 3.  - Предмет: Интегрален текст од договорот за пријателство и соработка меѓу Грција, Турција и Југославија од 28 февруари 1953 година потпишан во Анкара-Турција.&gt; Од југословенска страна, овој Балкански пакт за пријателство и соработка меѓу Грција, Турција и Југославија склучен на 28 февруари 1953 година го потпиша сојузниот секретар за надворешни работи на југославија Коча Поповиќ. Создавањетона овој Балкански пакт меѓу Југославија, Грција и Турција не е случаен и за неговата ориентација и подготвеност југославија преку нејзиниот претседател Јосип Броз Тито, според француски дипломатски извори, дал согласност уште од 1951 година.&lt; Archives diplomatique... Paris, serie З, Europe, Sous-serie, Yougoslavie... vol. 113  - предмет: Балканскиот пакт - Тито изрази готовност за формирање на Балканскиот пакт со Турција и Грција, 5 септември 1951 година -Извештај на францускиот дипломатски претставник во Букурешт.&gt;

	Впрочем, тоа го потврдуваат и извештаите на француските амабасадори во САД -  Анри Боне и во Турција - Ардуин, потоа чии изјави се цитирани од француските дипломати, генерал Ханди, какои францускиот амбасадор во Белград Бодет и други француски дипломатски извори.

	Особено треба да се нагласи дека во стратешкиот одбранбен план на овој Балкански пакт посебно внимание се обрнува за “обезбедување и заштита на Вардарската долина до Солун”, што е запишано и во документите кои произлегуваат од меѓусебните воени договори меѓу трите земји потписнички на Балканскиот пакт - Грција, Турција и Југославија.&lt;Исто таму...&gt; овој Балкански пакт за југословенско-грчко-турско пријателство, соработка и одбранбен сојуз, потпишан на 28 февруари 1953 година во Анкара - Турција, практично претставуваше воен сојуз и истурено воено крило на НАТО за одбрана на Балканот од советскиот пробив во југлисточна Европа и Седоземноморието. Меѓутоа, непосредно по смртта на Сталин во март 1953 година, според француски дипломатски извори од средината и втората половина на 1953 година и потоа, сред југословенските раководни структури на чело со Ј. Б. Тито, се чувствуваше и имаше обиди за приближување на Југославија кон источните социјалистички земји.&lt;Исто таму...  Paris... sous-serie, Yougoslavie, vol. 28  - предмет: “Влегување на Југославија во НАТО” - Париз, 15 јуни 1955 година.&gt; 

	Според истите извори, како поткрепа на југословенското приближување кон Исток се наведува потпишувањето на трговскиот договор на Југославија со Чехословачка, Унгарија и Романија, а посебно тоа се согледувало низ говорот на Јосип Броз Тито во Истра во јуни 1953 година, каде во врска со Балканскиот пакт Тито изнел дека “Југославија не прави ништо да го ослабне Балканскиот пакт како моќна тврдина на мирот и дека Аталантскиот пакт не и' е потребен на Југославија, но со него може да се зближуваме - имаме декларација за борба против агресија, но нема никогаш да се врзуваме во светот...”.&lt;Исто таму... сигн. 28...&gt; Ваквите изјави на првиот човек на Југославија - Јосип Броз Тито, француската дипломатија ги анализиа и оценува како биди на Југославија за постепено оддалечување од балканскиот воен сојуз меѓу трите земји потписнички, што практично се покажа и потврди во наредните години, кога југословенското раководство ја оддалечуваше Југославија во својата надворешна политика и тргна по пат за нејзино неврзување ниту кон Исток ниту кон Запад, туку започна да води една мирољубива политика на неврзаност, односно се појави како иницијатор и носител во создавањето на една нова активна политика на движењето за неврзаност како трет неутрален блок кон кој постепено се приклучуваа многу земји од светот.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>5sus8mbw6djp8is9itf1dt9jkz7eyhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>7. Осврт на Францускиот елаборат за Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1878</id>
    <revision>
      <id>4943</id>
      <parentid>4531</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:51:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4943</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20823" sha1="l5tue28i79va2hahe6hfa451hlsten6" xml:space="preserve">7. Осврт на францускиот елаборат за Македонија

	Според своето значење, а посебно според видувањата и оценките за Македонија и Македонците, овој елаборат-студија за Македонија&lt; Archives diplomatique... Nantes... Фонд, Etat General des fonds... serie, Скопје, vol. 1.  заслужува внимание да се објави како посебно издание. Меѓутоа, во оваа прилика издвојуваме само некои позначајни фрагменти поради нивната оригиналност, оставајќи на тој начин можност читателот сам да просуди за вредносното значење на изнесените анализи, оценки и заклучоци.&gt; Кога конкретно станува збор за овој француски елаборат, значаен негов белег претставува тоа што ја гледа Македонија од повеќе аспекти: национален, политички, стопански, просветно-културен или, накусо речено, од сите аспекти. Според француските видувања и оценки, “се работи за еаден регион совршено разграничен од Куманово до Солун, од Родопските планини до албанската граница, по долината на Вардар и Струма до Егејското Море. Македонија има три соседи: Бугарија со 160 км граница, Грција со 230 км граница и Албанија со 155 км граница...,...за време на турското владеење во Македонија е формирана ВМРО која се бореше за ослободување на Македонија и за создавање на своја држава... Судбината со Егејска Македонија се' уште не е регулирана...,...неколку месеци по осудата на Тито од Коминформот (јуни 1948 година - б.м.) генерал Маркос е отстранет во февруари 1949 година. Граѓанската војна во Грција е при крај, а македонија ќе остане распарчена. Народна Република Македонија (во Југославија) и Пиринска Македонија (во Бугарија), Егејска Македонија (во Грција). Борбите за влијанија продолжија во трите Македонии..”.&lt;Исто таму...&gt;

	Што се однесува до населението во Макеоднија, во овој француски елаборат податоците се засновани на пописот од 1948 година, кога Македонија има 1.152.986 жители од кои: 788.889 Македонци, 197.434 Шиптари, (од албанско потекло), 95.187 Труци, 19.500 Цигани, 9.508 Цинцари односно Власи, а остатокот го сочинуваат Срби, Далматинци, Словенци итн.&lt;Исто таму...&gt; Пред војната, според оваа мала студија, 21,3% од населението во Македонија живее во градовите, а остатокот во селата. Во 1952 година, кога е подготвен овој елаборат за потребите на Франција, населението во градовите достигна 27% или поточно во 1939 година имаше сако 12.920 индустриски работници, а нивниот број во 1952 година достигнува 100.000.&lt;Исто таму...&gt;

	Во врска со Македонците во Грција и во Бугарија, во елаборатот се поставува прашање колку Македонци има во Бугарија а колку во Грција: “одговорот е тежок, бидејќи макеадонската националност... не е дефинирана во овие земјуи... така што за Бугарија изнесените бројки варираат од 200 илјади до 600 илјади. На 2 октомври 1948 година, според Димитар Влахов, се сметаше на 240 илјади Македонци што живеат во Бугарија. Оваа бројка изгледа вистинита. Има ли 500.000 Македонци во Грција, како што тврдат некои Југословени? Ние сметаме дека не е таква оваа состојба од многу причини (размена на населението според Договорот од Лозана, светската војна (се мисли на Втората светска војна - б.м.) двојната окупација од Германија и Бугарија, Граѓанската војна, политиката на сегашново емигрирање применувана од грчката влада). Напротив, може да се потврди дека Егејска Македонија претежно е населена од Грци. Потребно е да се одбележи само дека 20.000 Македонци од Грција сега се во Југославија*&lt;Конечната бројна состојба на Македонците бегалци од Егејска Македонија во НР Макеадонија изнесува 25.000, а во Југославија пошироко 35.000 Македонци, додека вкупниот број на бегалците од Егејска Македонија изнесува 232.000 преселени во европските и во прекуокеанските земји. Шарверијат, француски претставник во Специјалната комисија на ОН за Балканот, изнесува бројка од 552.000 бегалци од цела Грција, а според извештајот на грчката влада имало 486.025 бегалци. - Дипломатски архив на Француското министерство за надворешни работи на Франција, Нант, Фонд - серија, Специјална комисија на ОН за Балканот vol. 201.&gt;...”+&lt;Исто таму...&gt;

	Посебно внимание во францускиот елаборат се посветува на македонскиот јазик: “Македонците високо ги афирмира потеклото на нивниот јазик...,...во потеклото на овој јазик има и еден дијалект од регионот на Солун, на кој кон 863 година пишуваа браќата Кирил и Методиј...,...во 1900 година во Прилеп е пронајден пишан документ од 20 мај 1637 година на чист македонски јазик. Разговорот и кореспонденцијата се употребуваа од дамнешни времиња на овој јазик чии карактеристики денес се дефинирани...,...првите македонски писатели чии текстови се печатени се Кирил Пејчиновиќ и Јоаким Крчовски (меѓу 1814 и 1819 година). Овој последниов пишуваше на еден дијалект од Штип-Кратово кој е македонски, а првиот со еден дијалект од Тетово - западно-македонски...,...зачетоците на македонската литература се од средината на XIX  век...,...Ѓорѓи Пулевски го поставува прашањето за унифицирање на литературниот јазик. Крсте П. Мисирков, во своето дело За македонцките работи Софија (1903) година ја потврдува употребата на централниот идиом во литературниот јазик...,...кон крајот на 1944 година Президиумот на Националното собрание на Македонија избра Комисија за јазикот и ортографијата, а проектот за алфабетот е санкциониран со декрет од 3 мај 1945 година и прифатен од президиумот на 7 јуни 1945 година. Сега, Македонците учат во училиштата на својот национален јазик, весниците се печатат на македонски и е издадена граматика која ќе биде преведена на англиски и француски јазик...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Покрај погоре изнесеново, оваа мала француска студија - елаборат за Македонија изобилува со податоци, анализи и оценки за стопанскиот развој на Македонија, за промените во поседовната структура на макеадонското село, односно за аграрните односи во земјоделството - аграрната реформа, задружниот систем, колективизацијата, индустрискиот развој на НР Македонија. Така, што се однесува до прашањето за аграрната реформа, во овој елаборат се нагласува дека при спроведувањето на аграрната реформа, 80.000 ха обработлива земја биле разделени на повеќе од 10.000 селани и сиромашни семејства.&lt;Исто таму...&gt; Посебно внимание по ослободувањето на Македонија од страна на надлежните органи се посветува на развојот на земјоделските задружни кооперации и според овој елаборат се смета дека од 6 земјоделски задруги во 1945 година нивниот број кон крајот на 1951 година пораснал на 970 со преку 60.000 семејства, а според некои извори и 85.000 селски семејства се опфатени во нив, кои обработуваат 307.203 ха обработлива земја, што претставува 55,5% од вкупната обработлива земја во Македонија.&lt;Исто таму...&gt;

	Што се однесува до индустријата, во елаборатот се нагласува дека пред војната не постоеше индустрија во вистинска смисла на зборот, освен неколку позначајни фабрики. Бидејќи во иднустриските претпријатија во Југославија Македонија учествуваше со само 2,88%, вредноста на индустриското производство по жител во Македонија изнесуваше само 30 динари во 1939 година, а во Југославија 2.378 динари.&lt;Исто таму...&gt; По војната, инвестициите секоја година се зголемуваа за на крајот од 1951 година тие да се зголемат за 7,8 пати повеќе во однос на 1947 година. Текстилната индустрија, според елаборатот, ги ползуваше сите ресурси во Републиката - волна, памук и свила, и како резултат на тоа оствари извесен напредок. Сите стари фабрики се проширени и се изградени три големи комбинати од кои еден во Тетово за волнени производи со капацитет од 2.200 тони, вториот за свила во Титов Велес со производство и преработка на 100 тони свила годишно и на крајот за памук во Штип со годишно производство и преработка на памук од 5.000 тони. Покрај нив се и фабриките за теписи во Скопје и Лазарополе, а од машинската индустрија познат е металуршкиот комбинат “Тито” во Скопје, како помали фабрики низ Македонија, а посебно оние за преработка на тутун, потоа фабриката за цемент “Усје” во Скопје со 100.000 тони годишно производство, па фабриката за порцелански производи “Титов Велес” и др.&lt;Исто таму...&gt;

	Доброволната работа, се нагласува во елаборатот, имаше големо значење во обновата на разрушеното стопанство, а беа организирани бројни акции на обнова на патишта, пруги, исушување на мочурливи региони како на пример, во Струмичко, Скопско и други краеви.*&lt;Види за ова Поопширно кај Лазар Лазаров, Општествено-политичките организации во обновата и изградбаа на НР Макеадонија (1944-1948), Скопје ИНИ, 1979.&gt;

	Во врска со образовниот систем во НР Македонија, во овој елаборат се изнесува реална слика за развојот на основното, средното, и високото образование. Така конкретно, за основното образование се соопштува дека во Македонија непосредно по ослободувањето бројот на учениците опфатени во основните училишта изнесуваше 138.390 ученици со кои работеа 2.555 наставници во учебната 1951/52 година, имало 14 гимназии со 15.403 ученици и 448 професори, 13 стручни школи итн. Во рамките на основните училишта 1127 се македонски, 221 шиптарски, 111 турски и 7 српски школи, а од гимназиите 2 се шиптарски, односно албански и наставата во школите за малцинствата се изведува на нивниот мајчин јазик, а на факултетите исклучиво на македонски јазик. Универзитетот во Скопје кој имаше 5 факултети: Филозофски, Медицински, Земјоделски и Шумарски, Технички и Правен факултет со вкупно 3.500 студенти, во однос на единствениот филозофски факулет пред војната со само 163 студенти, значеше осетен напредок.&lt;Исто таму...&gt;

	Во областа на културата, информативниот систем и уметничкиот живот, во елаборатот се нагласува дека во Макеоднија по ослободувањето работеа 7 народни театри, а постоеше и еден театар за малцинствата со секција за турски и за албански јазик.&lt;Исто таму...&gt; Покрај тоа, постоеја и фолклорни ансамбли, групи и оркестри. Во областа на информативниот систем се печатеа дневни и периоднични весници и списанија на македонски јазик, како и на јазиците на малцинствата на албански и турски јазик. Слична е состојбата и со радиостаниците и нивната поставеност.&lt;Исто таму...&gt;

	Во своите анализи и оценки во елабортот, мошне критички согледувања се изнесуваат за постојниот политички систем во НР Македонија во Југославија воопшто, а посебно за однесувањето на режимот кон слободата и правата на граѓаните: “Политичкиот режим во Македонија е заеднички како и за сите народни републики во југословенската федерација..., тоа е комунистичкиот..., слободата на мислење, слободата на печатот, на работа, на религија... ова прашање е бескорисно да се постави бидејќи реално нема слобода во комунистичкиот режим”.&lt;Исто таму...  Archives diplomatique... Nantes... vol. 1.  Во елаборатот се поставува прашањето како Македонија се инкорпорира во југословенската федерација и се обидува да се даде објаснување кое накусо се состои во следното: “Оваа земја денес фигурира како држава, нејзината политичка судбина... се' зависи од македонската искреност. Не се гледа многу добро каква би била волјата на Македонците (со исклучок на некои високи раководители)... да се борат против една комунистичка земја која би им ветила ист режим и една автономија со една целосна независност... што се однесува на политиката на владата во однос на Грција, таа е без сомнение проследена со дисциплина, но со тромост и лоша нарав... владејачката власт на пар&gt;

	На крајот од оваа мала но интересна и значајна студија е донесен во изведен текст заклучок и воедно се поставува прашање за размисла “Многу е тешко да се зборува за Македонија во која има толку убави работи, но и непријатни... Македонија е република многу различна од Србија, од Хрватска или од Црна Гора...,...голем напредок е остварен во Македонија, но останува уште многу да се направи..., со многу симпатии за оваа земја...”.&lt;Исто таму...&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>l5tue28i79va2hahe6hfa451hlsten6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>КРАТЕНКИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1879</id>
    <revision>
      <id>4952</id>
      <parentid>4535</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:54:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4952</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5100" sha1="hmn0sxalkmra0tw34xgewcafkqq53a3" xml:space="preserve">КРАТЕНКИ

НОВ  		Народноослободителна војна

АСНОМ  	Антифашистичко собрание на народното ослободување на Македонија

КПЈ  		Комунистичка партија на Југославија

НОМСМ  	Народноослободителен младински сојуз на Македонија

АФЖ  		Антифашистички фронт на жените

АРПЈ  		Архив радничког покрета Југославије (денес Архив на ЦЈ на СКЈ)

Архив ЦК СКЈ  Архив на Централниот Комитет на Сојузот на комунистите на Југославија (Белград)

АМ  		Архив на Македонија

НРМ  		Народна Република Македонија

СРМ  		Социјалистичка Република Македонија

КПМ  		Комунистичка партија на Македонија

НОФ  		Народноослободителен фронт

НФ  		Народен фронт

НОФМ  	Народноослободителен фронт на МАкедонија

НФЈ  		Народен фронт на Југославија

НФМ  		Народен фронт на Македонија

АВНОЈ  	Антифашистичко веќе на народното ослободување на Југославија

ДФЈ  		Демократска Федеративна Југославија

ДФМ  		Демократска Федеративна Македонија

ФНРЈ  		Федеративна Народна Република Југославија

МАНАПО  	Македонски народен покрет (движење)

Го на ЕНОФ  	Главен одбор на Единствениот Народноослободителен фронт

ПК на СКОЈ  	Покараински комитет Савеза комунистичке омладине Југославије

НОБ  		Народноослободителна борба

НОО  		Народноослободитени одбори

НО  		Народен одбор

ЦО  		Централен одбор

ЕСРНЈ  	Единствени Синдикати на работниот народ на Југославија

УНРРА  	Унитед Натион Релиеф анд Рехабилитатион Администратион (Администрација за помош и обнова на Обединетите нации)

ПНСЈ  		Привремена народна скупштина на Југославија 

бр. на ф-ки  	број на фабрики

КС 		 конски сили

Нар. младина  	Народна младина

Б и Х  		Босна и Херцеговина

Сл. в. (сл. л.)  	Службен весник (Службен лист)

Космет  	Косово и Метохија (ден. САП Косово)

ЕСРНМ  	Единствени Синдикати на работниот народ на Македонија

ИСИ  		Институт за савремену историју (Београд)

Сп.  		списание

Књ.  		књига

ЈАЗУ  		Југословенска академија знаности и уметности (Загреб)

ИНИ  		Институт за национална историја (Скопје)

цит. д. 		 цитирано дело

с.а.  		без година на издавање

г.  		година

с.  		страна

чл.  		член

док. бр.  	документ број

сигн.  		сигнатура

н.б.  		наша белешка

стен. бел.  	стенографска белешка

кут.  		кутија

фас.  		фасцикла

ОК  		Околиски комитет

Об. ком.  	Обласни комитет

МО  		Месна организација

МК  		местен комитет

ДМДМ  	Документи за младинското движење на Македонија

УСАОЈ  	Уједињени савез антифашистичке омладине Југославије

ЈСРНЈ  	Јединствени савез радног народа Југославије

ПТТ-секција  	Поштенско телефонска-телеграфска секција

ЦО на ЕСЈ  	Централен одбор на Единствените синдикати на Југославија

ГНОО  	Главен Народноослободителен одбор

АЈ  		Архив Југославије (Београд)

ИО  		Извршен одбор

ГО  		Главен одбор

ЕНОФ  	Единствен Народноослободителен одбор

ССЈ  		Сојуз на синдикатите на Југославија

ПК  		Покраински комитет

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>hmn0sxalkmra0tw34xgewcafkqq53a3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>8. Обиди за обновување на автокефалноста на Македонската православна црква (МПЦ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1881</id>
    <revision>
      <id>4944</id>
      <parentid>4538</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:51:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4944</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14489" sha1="px5tn82d1rlcenqgj02zktsiysqdlgl" xml:space="preserve">	Франција во нејзината политика кон Македонија и македонскиот народ со нагласен интерес ги следела состојбите и во областа на религиозните прашања кои во основа се јавуваат поради црковните недоразбирања меѓу македонскиот народ и некои балкански народи, а посебно борбата на македонскиот народ за обновување на автокефалноста на Македонската православна црква. Притоа, посебно место и значење во анализите и оценките на француските претставници во Македонија и Југославија им се придаваше на македонско-српските црковни односи и недорабирања, нагласувајќи ја оправданата цврста ориентација на Македонците: “православната црква на Македонија настојува да ја организира националната автокефална црква...”.&lt; Archives diplomatique... Paris... Serie, З, Europe, Sous-serie, Yougoslavie, vol. 33... Paris, 11. 04. 1948. &gt;

	Корените на недоразбирањата и судирите меѓу Македонската православна црква и Српската православна црква се длабоки и треба да се бараат во подалечното минато. Стремежот на македонскиот народ за обновување на својата автокефална Македонска православна црква е присутен низ постојаните настојувања непосредно по неканонското укинување на Охридската архиепископија во 1767 година. Дележот на македонскиот национален организам со Балканските војни, санкционирани со Букурешкиот и со Версајскиот мировен договор во 1913 и 1919 година, го постави македонскиот народ во нови услови и од едно - турското, се најде распарчен под тројно политичко ропство на балканските соседи. Македонците од вардарскиот дел на Македонија како т.н. Јужносрбијанци и Јужна Србија беа во составот на новосоздаденото Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (СХС), а во црковен поглед под српска црковна јурисдикција, наводно стекната преку откуп од Цариградската патријаршија во 1919/20 година. Во периодот меѓу двете светски војни, а посебно во текот на Втората светска војна, покрај обидите да се отвори стремежот за свое национално ослободување, се одвиваше и процесот на црковното осамостојување, односно обновување на Македoнската автокефална православна црква. Долгиот макотрпен пат на македонскиот народ во борба за самостоен црковен живот за жал продолжи и низ целиот период по Втората светска војна, независно од реалноста што Македонија претставуваше рамноправна федерална единица во југословенската федерација.

	Во француски дипломатски извори се изнесува дека непосредно по ослободувањето на Македонија во 1945 година во Скопје е одржано црковно собрание на кое се конституира Иницијативен одбор, за организирање на Македонската православна црква. Во својата програма Иницијативниот одбор зацртал дека треба “македонската држава да добие признавање адекватно на својот македонски карактер и да се воведе употреба на македонскиот јазик...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Фонд, Etat General des fonds, serie, Скопје, vol. 3.  Франацуските извори укажуваат дека во 1957 година српската павославна црква го призна правото на употреба на македонскиот јазик во богослужбите во Македонската православна црква, но Српската православна црква ќе ги предлага трите кандидати за епископиите во канонско единство со Српската православна црква: “Невозможно е Партијата (КПЈ - б.м.) да ги усогласи народните чувства, но Македонската црква ќе стане автономна....&lt;Исто таму... сигн. 3... Француски конзулат во Скопје, 26 август 1958, предмет: “Македонската православна црква”.&gt; 

	Непосредно по ослободувањето на Македонија започна во најостра форма да се поставува прашањеот за уредувањето на Македонската православна црква, при што беа искристализирани две стојалишта од кои едното, за неазависна (автокефална) Македонска православна црква и второто, за автономна Македонска православна црква што би се наоѓала во канонска врска со Православната црква во Југославија. За жал, ЦК на КПМ-СКМ, од непознати и неоправдани за нас околности но веројатно од страв и под притисок на српското партиско-државно раководство, до партиските организации во Македонија препорачува да се среди прашањето на црквата врз принципот на автономност и канонско единство со Православната црква во Југославија. На чело на Македонската автономна црква би се наоѓал Македонец, кој би бил избран од свештениците, со тоа би станал и член на Архиерејскиот сабор на Југославија. ЦК на КПМ-СКМ сметаше дека називот “Српска православна црква” треба да се промени во “Југословенска православна црква” или едноставно во “Православна црква”.*&lt;Докрај не се расветлени мотивите за ваквиот предлог на македонското партиско раководство - Лазар Лазаров, општествено-економскиот развој на Македонија, Скопје, ИНИ, 1988, с. 139-140.&gt; Формулирајќи ги овие ставови, ЦК на КПМ-СКМ беше подготвен да ги спроведе овие ставови во политичкиот живот преку свештениците-членови на Партијата во Македонија.

	Одделни француски извори од дипломатска провиненција ги анализираат побудите и недоразбирањата меѓу Српската православна црква и Македонската православна црква и во нив се укажува на мешањетона српското државно партиско раководство во црковните прашања, наведувајќи ја притоа одлуката на Српската православна црква преку изјавата на српскиот патријарх Викентие дадена на Агенцијата Југопрес: а) употребата на македонскиот јазик во богослужбата и административната кореспонденција б) употреба на печат со Република Македонија, в) трите епископии за Скопје, Охрид и Струмичко-Злетовската ќе ги избира македонското свештенство.&lt;Исто таму... француска амбасада во Белград, 30 април 1957...  vol.  3.&gt; Тоа, според француски оценки, “значи формално признавање на Македонската црква од 1945 година, па иако Српската православна црква ги сметаше овие одлуки како свој успех, де факто не може да го спречи македонскиот пат кон автокефалноста. Религиозното прашање за црковното осамостојување е исклучително значајно прашање за историјата на Македонија...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Одговорот на недоразбирањата меѓу Српската и Македонската православна црква треба да се бара во проектираната концепција на српското раководство, а посебно од страна на Александар Ранковиќ, а тоа подразбираше давање на автономија на Македонската православна црква во рамките на Српската православна црква предводена од српскиот патријарх Герман, како почетна воведна фаза и прв чекор кон извесно, но не и целосно осамостојување на Македонската православна црква. Последнава констатација се покажа како точна и дојде до израз низ практичните постапки и однесувања на највисокото српско црковно раководство, веројатно со благослов и поддршка на дел од тогашниот највисок државнопартиски врв на Србија.

	Значаен чекор напред во развојот на македонско-српските црковни односи, а посебно он остварување на стремежот на македонскиот народ за осамостојување односно обновување на Македонската православна автокефална црква е направен непосрендо по сменувањето на Александар Ранковиќ во 1966 година, во пролетта 1957 година. Според сеќавањата на Крсте Црвенковски изнесени пред авторот на овој текст, произлегува дека: “самото сменување на Александар РАнковиќ создаде поволни можности и клима за одржување на средба на високи државнопартиски раководители од Македонија и од Србија и некои од Југославија во пролетта 1967 година. На овој состанок присуствуваа: Петар Стамболиќ, Драги Стаменковиќ, Вељко Влаховиќ, Едвард Кардељ и Мијалко Тодоровиќ, а од македонска страна јас (Крсте Црвенковски - б.м.) и Никола Минчев. Иако имаше извесни резерви, посебно кај Драги Стаменковиќ и Петар Стамболиќ, сепак едногласно е решено да се поддржи создавањето односно обновувањето на Македонската автокефална православна црква како самостојна”*&lt;Види поопширно за ова кај Лазар Лазаров, Макотрпниот пат на црковното осамостојување - Погледи и мислења: Односите меѓу МПЦ и СПЦ во минатото и денес - в. Нова Македонија, Скопје 29 јуни 1994 година, с. 2.&gt; што практично е остварено во истата 1967 година кога Македонскиот народ поточно цели два века ја обнови независноста односно автокефалноста на својата Македонска православна црква, незаконски укината во 1767 година.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>px5tn82d1rlcenqgj02zktsiysqdlgl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>9. Образование, наука и култура</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1882</id>
    <revision>
      <id>10349</id>
      <parentid>10348</parentid>
      <timestamp>2015-05-13T09:26:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.124.161</ip>
      </contributor>
      <origin>10349</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19032" sha1="dl8hbzjxltj81xclq0386ljpc1kij5f" xml:space="preserve">

	Што се однесува до карактеристиките и специфичните белези на македонскиот јазик, француските аналитичари во своите експертски анализи изнесуваат високи оценки “македонскиот литературен јазик, кој за кратко време од неговото официјално применување по ослободување на Македонија направи значаен напредок во својот развој и, како што сметаат славистите, претставува еден меѓу наразвиените во групата словенски јазици...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes... Фонд, Etat General des fonds, serie, Скопје, vol. 12. &gt;
Пиринскиот дел од Македонија, иако не беше приклучен во составот на неговата матица - Вардарска Македонија, односно НР Македонија, непоседно по Втората светска војна во просветно-културен поглед, според француски согледувања, сепак успеа да се здобие со културни и национални права: “во културен поглед Пиринска Македонија е доста напедната...,...има училишта во сите села и гимназии во сите центри, а во Горна Џумаја има Национален театар. Оваа година (1947 година б.м.) наставата се изведува на македонски јазик и се предава македонска историја... населението во мнозинство го сочинуваат Македонци и последнава година (1947 година - б.м.) во Бугарија 75% од населението од Пиринска Македонија се декларираа како Македонци...”.&lt; Archives diplomatique... Paris... Serie, З, Europe, Sous-serie, Yougoslavie, vol. 32. &gt;

	Ваквата културна автономија што беше создадена за македонскиот народ во Пиринска Македонија претставуваше едне од најсуштествените резултати на новото бугарско општество, а беше заснована врз основа на Бледската спогодба потпишана меѓу Јосип Броз Тито и Ѓорѓи Димитров, од 1 август 1947 година.

	Забрзаниот развој на просветно-културната и економската соработка меѓу Македонија и Бугарија доби нови содржински форми и димензии со признавањето на националните права на македонскиот народ од Пиринска Македонија од страна на новата бугарска власт непосредно по Втората светска војна. Посебни заслуги и придонес за овие културни и национални придобивки имаше залагањето и стојалиштето на претседателот на Бугарија Георги Димитров, не само за стекнување на овие културно-просветни и национални права, туку и за правото на македонскиот народ за обединување во една македонска држава, изнесено во американскиот и шведскиот печат преку интервјуа (бележки на Стејт Департментот бр. 1295 Е.В.). Овие ставови на Георги Димитров ги анализира и францускиот дипломатски претставник во Софија Жак Емил во својот извештај до своето Министерство за надворешни работи под наслов “Македонското прашање и бугарско-грчките извештаи”.&lt;Исто таму...  Paris... Соусе-serie, Yougoslavie, vol. 76. &gt;

	Што се однесува до остварувањето на просветно-културните, националните и други права на македонскиот народ во Егејска Македонија која остана во Грција се вели: “Пред војната (се мисли на Втората светска војна - б.м.) Македонците не беа третирани рамноправно од Грците...,...им се забрануваше нивниот јазик, нивната историја, школување. Грчките империјалисти со нивните идеи за голема Грција настојуваа да ги денационализираат Македонците. За кусо време од владеењетона ЕАМ по војната (по Втората светска војна - б.м.) Македонците ги имаа сите национални права. Тие основаа македонски училишта на сопствен македонски јазик, манифестирајќи ја нивната национална свест во секој поглед...”.&lt;Исто таму...&gt;

	Од сите македонски делови на Македонија посебно нагласен развој на процесот на образованието, науката и културата по Втората светска војна се одвиваше во вардарскиот дел односно во НР Македонија. Причините и околностите за тоа се познати, а основниот предуслов се состоеше во реалноста што во овој дел од Македонија македонскиот народ низ сопствена народноослободителна војна ја извојува својата слобода и создаде своја македонска држава во рамките на југословенската федерација. Состојбата по ослободувањето на Вардарска, односно ДФ-НР Македонија се одликуваше со една мошне ниска образовна структура на населението. Имено, основната цел на културно-просветното ангажирање на надлежните просветни органи непосредно по ослободувањето на Макеоднија беше отстранување на со векови наследената назадност во културно-просветен поглед. Тоа беше последица на спроведуваната национална просветна политика на предвоените големосрпски кругови, како и на денационализаторските и асимилаторските тенденции на бугарскиот фашистички окупатор во Македонија. За таа цел се наметнуваше потреба за коренити промени, што претставуваше сериозна и мошне сложена, но премостлива задача. Тоа особено се однесуваше на културно-просветниот пробив во македонското село, а посебно сред албанската и турската националност. 

	Во остварувањето на оваа задача органите на народната власт создаваа, иако бавно, една широка мрежа на културно-просветни установи, истовремено обновувајќи ги постојните. Но при преземањеот на овој чекор, се појавија два проблема од сериозна природа и тоа. прво, големиот процент на неписменост сред населението од околу 70% и второ, недостиг настручен просветен кадар за нивно описменување како и финансиски средства и друго.&lt;Гледано низ призмата на статистичката состојба на неписменоста на Македонија во 1931 година таа, според некои податоци, изнесуваше 67,5% од вкупното население. Од ослободувањето па до средината на 1948 год. беа описменети над 100 илјади неписмени, од кои само во првата половина на 1948 год. над 43 илјади; според Статистичкиот годишник на ФНРЈ од 1954 год. на 15.  ИИИ.  1948 год. во Македонија од нив 410.591 машки и 399.835 женски -  Статистички годишњак ФНРЈ, Београд, 1954, второ издание, стр. 54, 65.  Овој процент на неписмени се совпаѓа со еден извор, според кој непосредно по ослободувањето бројот на неписмените со над десетгодишна возраст изнесуваше 67,5%, од кои 53,3% мажи и 81,7% жени, што во однос на другите подрачја Македонија беше пред Б и Х со 70% неписмени, Космет со 84,2% и Санџак 76,4%, а општојјугословенскиот просек на неписмени изнесуваше 44,6%, од кои 32,3% мажи и 56,3% жени; според некои податоци, изнесени во сп. “Жена Данас” од април-мај 1946 год., во Македонија кон средината на 1946 год. непоисменоста изнесуваше 88%, а во Скопје 30%. Последниве податоци изнесени во сп. “Жена Данас” се неточни и не кажуваат дали се однесуваат на неписменоста на жените или воопшто - в. “Нова Македонија”, год.  ИИ, бр. 192, 19.  Виии.  1945; излагање на Лазар Мојсов -  В  Конгрес на КПЈ, стр. 417 и 422; “Жена Данас”, април-мај 1946, бр. 41-42.&gt; Уште во текот на првата учебна година по ослободивањето, 1944/45 година, бројот на училиштата во Македонија изнесуваше 927 спрема 848 во учебната 1936/37 година, а во наредната 1945/46 бројот на училиштата се зголеми на 1201 основни училишта, од кои 146 беа албански, 67 турски и 9 српски, а другите македонски или во процент тој пораст изнесуваше 25%.&lt;Види за просветно-културната дејност поопширно кај Лазар Лазаров, Општествено-политичките организации во обновата и изградбата на НР Македонија 1944-1948, Скопје, ИНИ, 1979; од истиот автор, Просветната политика на НР Македонија 1944-1956 година... сп, “Просветно дело”, Скопје, 1984, бр. 1-2, с. 18-38, истиот автор. Форми на просветно-културна и уметничка активност...; Годишник на Универзитетот на социолошки и политичко правни истражувања. Скопје, 1978/1, с. 304-322.&gt;

	Посебно за одбележување е тоа што во учебната 1944/45 година беа отворени 10 полни гимназии, а во 1945/46 уште 13 непотполни гимназии, што претставуваше крупен чекор напред во развојот на просветата во Макдонија бидејќи овие средни школи претставуваа расадници на културата односно од нив произлегуваа учители кои беа испраќани на теренот во Македонија. Во 1945 година во Скопје беше отворена учителска школа а подоцна во Штип и Битола беа отворени педагошки одделенија при тамошните гимназии.

	Најгорлив проблем во спроведувањето на културно-просветната политика претставуваше ликвидирањето на неписменоста на населението, што во процент изнесуваше околу 70% или во бројки изразено имаше околу 260-300.000 неписмени.&lt;Исто таму...&gt;
Зголемената потреба од наставнички кадар дојде и како резултат на забрзаниот развој и проширувањето на училишната мрежа и други просветно-културни установи. Тоа најдобро го илустрира и потврдува подолу изнесената табела за состојбата на училиштата, наставниците и учениците.&lt; Статистички годишњак ФНРЈ - с. 322-323;  Лазар Лазаров - цит. дело.&gt;

	Франција, преку своите надлежни експерти, дипломатско-конзуларни и други претставници, ги следела просветно-културните промени во Македонија по Втората светска војна и барала тие да ги изнесуваат своите видувања и оценки за квалитетот и ефектите од работата на образовниот и културниот процес. Така, уште во првите години по ослободувањето на Макеоднија, француските аналитичари го посочуваат оној дел од Уставот на НР Македонија од 1946 година што се однесува на употребата на македонскиот јазик како службен јазик во македонската држава, нагласувајќи ја реалноста дека “употребата на македонскиот јазик како официјален петставува симбол на независноста на македонската држава...”.&lt; Archives diplomatique... Paris... Serie, З, Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 76  - Извештај на францускиот конзул во Скопје од 25 февруари 1947 година, предемт: “Уставот на Република Македонија”.&gt;

	Француската документација за оваа културно-просветна дејност во Македонија обилува со бројни податоци, анализи и оценки за севкупниот духовен и културен живот, за работата на училиштата на сите нивоа, за театарскиот живот на макеоднскиот народ и националните малцинства и други институции од просветата, културата и уметноста. Посебно внимание во анализите на фанцуските експерти се обрнува на високото образование и на неговиот развој, но има и критички согледувања. “Високото образование се развива многу брзо во Македонија, но проблемите се сериозни, посебно во однос на квалитетот на наставата на скопскиот универзитет кој е потчинет на самоуправувањето, раководено од Партијата...”.&lt; Archives diplomatique.. Nantes,Фонд, Etat General des fonds, serie, Скопје, vol. 1. &gt;

	Во анализите на француските експерти се прави паралела со организационата поставеност на француските универзитети, која во основа е слична, но се укажува дека при изборот на раководни лица на нашиот универзитет од редот на наставниците се смета за подобен оној наставник кој и' припаѓа на Партијата, а не се тргнува од квалитетот и другите способности на наставникот. Слични се и оценките при изборот на раководни лица и во студентската организација.&lt;Исто таму...&gt;

	Француските аналитичари го истакнуваат развојот и растежот на високото образование, процес кој е очигледен не само преку зголемувањето на бројот на факултетите туку и од опфатеноста на студентите во нив, што ги потврдува и илустрира следниов преглед:

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>dl8hbzjxltj81xclq0386ljpc1kij5f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1. Состојбата на македонскиот народ во Југословенската Федерација</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1883</id>
    <revision>
      <id>4946</id>
      <parentid>4540</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:52:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4946</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14049" sha1="3hq61umsy2q2o2tajtmuh0n9y22vnz0" xml:space="preserve">	Македонскиот народ од варадарскиот дел на Македонија во текот на Втората светска војна, заедно со другите југословенски народи, активно се вклучи во Народноослободителната војна и ја извојува својата национална слобода и низ одлуките на заседанијата на АВНОЈ, а поебно на АСНОМ, се изјасни и се определи за заеднички живот во рамките на југословенската федерација. Така, уште пред и непосредно по ослободувањето на Македонија, сред македонскиот народ преовладуваа сфаќањата дека федералниот статус на македонија во рамките на југословенската федерација во дадените околности претставува единствената можност за создавање на национална и државна самостојност. Имаше и спротивни сфаќања и стремежи, но тие не беа од таков обем, карактер и моќ да влијаат за изменување на состојбата и определбите за поинакво решение во сплетот на постојните односи и интерес на Балканот, а посебно кај непосредните соседи на Македонија. Меѓу политичките струења со спротивни определби и што е најсуштествено - за туѓи државни интереси, француските дипломатски и други политички експерти во своите анализи посебно ја издвојуваат политичко-пропагандната дејност на Иван (Ванчо) Михајлов. Така, францускиот амбасадор во Софија Жан Луи Бодие во својот извештај од 7 август 1952 година упатен до франацускиот министер за надворешни работи Роберт Шуман се осврнува на делото на Иван Михајлов под наслов “Македонија. Швајцарија на Балканот”, кое е објавено во САД, 1950 година во Сент Луис. Во извештајот, францускиот амбасадор Бодие ја разобличува целта на Ванчо Михајлов, а тоа е “да се создаде голема Бугарија, бидејќи македонскиот народ Михајлов го смета за бугарски, но истакнува дека македонскиот народ создаде своја држава во рамките на Југославија со главен град Скопје”.&lt; Archives diplomatique... Paris, serie, З, Europe, sous-serie, Yougoslavie, 1949-1955, vol. 103  - Македонија 1949-1955.&gt;

	Раѓањето на македонската држава и нејзината определба за пристапување кон југословенската федерација наиде на негодување кај некои балкански држави, а посебно кај Бугарија и Грција. Според француски стојалишта, создавањето на македонската држава “петставува дефинитивен и конечен удар на идејата за голема Бугарија...”.&lt;Исто таму...  Paris... sous-serie, Yougoslavie, vol. 31, 29. 12. 1944 година.  Ова решение за македонското национално прашање е погодно бидејќи, според оценките на француската мисија што се наоѓаше во ноември 1944 година во Лондон, “македонското прашање е многу деликатно. Оваа земја пред да фигурира меѓу шесте дражави што ја основаат југословенската федерација би можело да се каже дека... има еден дел од бугарска Македонија, чии жители сакаат да се обдеинат со нивните сонародници од југославија и би требало да биде приклучена во федерацијата (југословенската - м.б.), грчката влада би се вознемирила од овие с&gt;

	Независно од многубројните концепции за иднината на Македонија, француските изворни материјали оправдано ги анализираат и ги изнесуваат оценките за тоа уште во летото 1944 година, дека создавањето на македонската држава ќе има за “директни последици да се закопа воената секира меѓу Бугарите и Југословените”.&lt;Исто таму...&gt;

	Наспроти позитивните француски оценки за создавањето на македонската државност и нејзиното влегување во составот на југословенската федерација како рамноправна членка, се изнесуваат критички забелешки упатени на македонскиот народ во однос на правоверноста кон неговата прокомунистичка определба во изборот на новото општествено државно уредување на земјата, што во крајна линија му одговараше и одеше во прилог на првиот човек на југословенската федерација - Јосип Броз Тито. Впрочем, за таквата определба на македонскиот народ, како приврзаник кон комунистичка идеологија, француските раководни аналитичари се обидуваат да ги објаснат мотивите, меѓу кои ја издвојуваат посебно реалноста во сфаќањата дека во еден таков општествен систем би се создале поповолни услови за остварување на стремежот за обединување на Македонија и Македонците и би се неутрализирале завојувачките апетити на соседните држави кон Македонија. “...создавањето на обединета Македонија изгледа може да биде прв значаен предуслов за зближување меѓу Југославија и Бугарија... Македонија од сите региони на Југославија е онаа каде комунизмот има најсилна позиција. Нивното население е угнетувано со векови од Турците, потоа од неговите разни 'ослободители' и за нив е најприфатлива комунистичката идеологија. Тито најде во овој регион (во Македонија - б.м.) поткрепа...,...за Македонците, нивната земја ги опфаќа деловите од бугарските и грчките територии и за вистински главен град го сметаат Солун...”.&lt;Исто таму... сигн. 33 - Мисија на Франција етаблирана во Лондон, 14 декември 1944 година.&gt;

	Француските официјални претставници оправдано укажуваат во нивните анализи на системот на државното уредување во Македонија и Југославија пошироко, дека решавачкиот фактор во новосоздадениот систем претставуваше Партијата - КПЈ односно КПМ, која практично ги држеше подсвоја команда сите позиции на власта и во сите области: и во стопанството и во војската и во силите за безбедност и во државната управа, во администрацијата, во образовниот систем, во здравството или накусо речено во севкупниот живот на земјата.

	Во рамките на Партијата КПЈ-КПМ, целата власт, според француски согледувања и оценки, му припаѓаше на Политбирото на ЦК на КПЈ, а кое го свикуваше Јосип Броз Тито - како генерален секретар на Партијата. Политбирото, како извршно тело и наредбодавен пункт за целокупниот живот на земјата, во август 1948 година доби нов состав во кој се забележува дека нема претставници од Македонија, а се избрани следните 9 члена: Јосип Броз Тито, Милован Ѓилас, Иван Бошњак, Едвард Кардељ, Борис Кидриќ, Франц Лескошек, Благоја Нешковиќ, Моша Пијаде и Александар Ранковиќ.&lt;Исто таму...  Paris... vol. 25. &gt;

	Како што на сојузно југословенско ниво Јосип Броз Тито, наоѓајќи се на чело на Политбирото беше прва раководна личност, така и на републичко ниво, според француски оценки, републичките партиски раководители практично управуваа со своите републики. Така конкретно за Македонија “прва личност на Републиката секогаш е Лазар Колишевски” кој ја држи целокупната власт и низ француската документација е претставен како конфузна и мошне незгодна личност која ги претставува и народот и Партијата и власта во тогашното македонско општество.

	Гледано во целина, за политичкиот систем, како општа оценка за него, според француските согледувања е комунистичката идеологија во која отсуствува слободата на мислења: “Новата политичка полиција на Југославија О.З.Н.А, слична на Н.К.В.Д. во Советскиот Сојуз, применува постојано надгледување на активноста на југословенските граѓани. Многубројни концентрациони логори за политички сомнителните се создадени од владата на Тито..., особено голем број лица сомнителни од опозицијата се упатувани во логорите за работа... воведена е задолжителна работа во тешки услови... во земјата економската ситуација е лоша. Селаните се незадоволни од наметнувањето сила и на старите методи применувани спрема нив во поглед на однапред земање на намирници. Тие (селаните - б.м.) се плашат од целосно исчезнување на ситната приватна сопственост и таа да биде заменета од колхозите...”.&lt; Archives diplomatique.... Paris... Serie З, Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 20. &gt;

	Ваквата целосна концентрација на власта во единствен државно-партиски врв на југословенското и на републичките раководства не се однесуваше само на стопанството, туку и на политичкиот, просветно-културниот, социјално-здравствениот или накусо речено на целокупниот живот во Македонија и Југославија пошироко, така што во овој општествен централистички систем на уредување практично постоеја два слоја од населението: управувачи и извршители.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>3hq61umsy2q2o2tajtmuh0n9y22vnz0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јано мори, Јано леле, севдалино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1884</id>
    <revision>
      <id>11000</id>
      <parentid>10999</parentid>
      <timestamp>2022-04-11T11:09:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Debelco</username>
        <id>2944</id>
      </contributor>
      <origin>11000</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="928" sha1="kluvtibzjcgogxrk91wt3jpsuw8erlh" xml:space="preserve">: Јано мори, Јано леле, севдалино,
: Моја росна, Јано мори, детелино,
: Ај, моја росна, Јано мори, детелино.


: Поминуваш, Јано мори, заминуваш,
: Камен, дрво, Јано мори, изгоруваш,
: Ај, камен, дрво, Јано мори, изгоруваш.


: Те прашает, Јано мори, Мајсторине,
: Што им готвиш, Јано мори, за вечера,
: Ај, што им готвиш, Јано мори, за вечера.


: Кад баница бегу море ил' кокошка,
: Ова вечер, бегу море, рудо јагне,
: Ај, од две мајки, бегу море, задоено.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kluvtibzjcgogxrk91wt3jpsuw8erlh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јовано, Јованке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1885</id>
    <revision>
      <id>7270</id>
      <parentid>4543</parentid>
      <timestamp>2008-01-19T19:27:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.253.69.226</ip>
      </contributor>
      <origin>7270</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="718" sha1="qrhpfi97hlis57462wvwin33ya3qftr" xml:space="preserve">: Јовано, Јованке,
: Крај Вардарот седиш мори,
: Бело платно белиш,
: Бело платно белиш душо,
: Сè на горе гледаш.
 
: Јовано, Јованке,
: Јас тебе те чекам мори,
: Дома да ми дојдеш,
: А ти не доаѓаш, душо,
: Срце мое, Јовано.
 
: Јовано, Јованке,
: Твојата мајка мори,
: Тебе не те пушта,
: Кај мене да дојдеш, душо,
: Срце мое, Јовано.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>qrhpfi97hlis57462wvwin33ya3qftr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каде си тргнала Кито</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1886</id>
    <revision>
      <id>4544</id>
      <timestamp>2006-05-02T22:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1137" sha1="cvmspyrml0504uhdg0h5agg03790l5f" xml:space="preserve">: Каде си тргнала Кито,
: Боса на жетва.
 
: Кито ле, први мераку,
: Кито ле, прва изгоро.
: Дејгиди деј, први мераку,
: Дејгиди деј, прва изгоро.
 
: Боса на жетва Кито,
: Дете на раце.
 
: Кито ле, први мераку,
: Кито ле, прва изгоро.
: Дејгиди деј, први мераку,
: Дејгиди деј, прва изгоро.
 
: Со срп на рамо Кито,
: Дете на раце.
 
: Кито ле, први мераку,
: Кито ле, прва изгоро.
: Дејгиди деј, први мераку,
: Дејгиди деј, прва изгоро.
 
: Остави си  српот Кито,
: Дојди при мене.
 
: Кито ле, први мераку,
: Кито ле, прва изгоро.
: Дејгиди деј, први мераку,
: Дејгиди деј, прва изгоро.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>cvmspyrml0504uhdg0h5agg03790l5f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Како што е таа чаша полна со вино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1887</id>
    <revision>
      <id>4545</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:04:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="845" sha1="qh2g5dwasuxdwgnxcfvojaqxv32ccjg" xml:space="preserve">: Како што е таа чаша полна со вино,
: Така е и мојто срце полно с'јадови.
 
: Дал'да пијам мила мајко, да се опијам,
: Јадовите мила мајко, да заборавам?
 
: Ја послушај мили синко, стара си мајка
: И да пиеш, мили синко, фајде си нема.
 
: Ја земи си, мили синко, пушка берданка,
: И там појди, мили синко, в гора зелена,

: Там ќе најдеш, мили синко, верна дружина,
: Јадовите, мили синко, ќе заборавиш.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>qh2g5dwasuxdwgnxcfvojaqxv32ccjg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кажи Јано, кажи душо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1888</id>
    <revision>
      <id>4546</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:05:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1212" sha1="4l30bobfvacs4cke3j236lpwkl7fesm" xml:space="preserve">:Кажи Јано, кажи душо,
:Која вечер јас да дојдам?
:Кажи Јано, кажи душо,
:Која вечер, џанам, јас да дојдам?

:Кога сакаш, тогаш дојди,
:Со мнозина не доваѓај!
:Кога сакаш, тогаш дојди,
:Со мнозина не доваѓај!

:Да го земиш тој Ѓорѓија,
:Тој Ѓорѓија-офардата.
:Да го земиш тој Ѓорѓија,
:Тој Ѓорѓија, џанам-офардата.

:Тој ме знае, кај што седам,
:В одајчето варосано.
:Тој ме знае, кај што седам,
:В одајчето варосано.

:В одајчето варосано,
:Варосано, кадросано.
:В одајчето варосано,
:Варосано, џанам, кадросано.

:Одајчето ми е мало,
:Тоа збира само двајца.
:Одајчето ми е мало,
:Тоа збира, џанам, само двајца.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>4l30bobfvacs4cke3j236lpwkl7fesm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кажи, кажи либе Стано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1889</id>
    <revision>
      <id>8965</id>
      <parentid>8964</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T16:50:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>проби..</comment>
      <origin>8965</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="751" sha1="40x927f32ueort7bza10cokrpiq1lzk" xml:space="preserve">:Кажи, кажи, либе Стано,
:Што си замислена.
:Дали руба немаш Стано,
:Или пари немаш.

:Се си имам, либе Димчо,
:Само едно немам.
:Јас си немам, либе Димчо,
:Од срце порода.

:Јас ќе одам, либе Димчо,
:Во Солуна града.
:Ќе ти купам, либе Стано,
:Дете позлатено.

:Ај, што ќе ми е, либе Димчо,
:Дете позлатено.
:Кога нема, да ми каже,
:Од срцето мајчице.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>40x927f32ueort7bza10cokrpiq1lzk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кажи ми, кажи Катинке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1890</id>
    <revision>
      <id>4548</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="796" sha1="8lei4h0r8trrbhk0lp8jseubbf3p9gj" xml:space="preserve">:Кажи ми, кажи Катинке,
:Која ли вечер да дојдам?

:Хеј хај, болен сум јас,
:Без болест, болен си лежам.

:Која ли вечер да дојдам,
:Пред врата да ти постојам?

:Хеј хај, болен сум јас,
:Без болест, болен си лежам.

:Пред врата да ти постојам,
:До две-три думи да кажам,

:До две-три думи да кажам,
:Лицето да ти го видам.

:Хеј хај, болен сум јас, 
:Беа болест, болен си лежам.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>8lei4h0r8trrbhk0lp8jseubbf3p9gj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кажи Рајне, кажи душо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1891</id>
    <revision>
      <id>4549</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:09:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="765" sha1="d1x0hle5eklwnuzo5fweqau78lftfi1" xml:space="preserve">:Кажи Рајне, кажи душо,
:Кој ти нишан стори,
:Кој ти нишан стори Рајне,
:На белото лице.

:Штом ме прашаш стара мајко,
:Право ќе ти кажам,
:Право ќе ти кажам мајко,
:Тебе не те лажам.

:Сношти беа стара мајко,
:Момци Македонци,
:Си бели коњи, мајко,
:И со жолти узди.

:Главатар им беше, мајко,
:Мојто прво либе,
:Тој ми нишан стори, мајко,
:На белото лице.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>d1x0hle5eklwnuzo5fweqau78lftfi1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кате, Кате лично моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1892</id>
    <revision>
      <id>8212</id>
      <parentid>4550</parentid>
      <timestamp>2010-11-19T21:46:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.51.29</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешна врска */</comment>
      <origin>8212</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="631" sha1="bvk5gc1le4tkhqy64tvw98gqx33oudc" xml:space="preserve">:Кате, Кате лично моме,
:Ај, стори се едно пиле.

:Па прелетај ја болката,
:Да разбериш времињата.

:Да разбериш времињата,
:Колку време се љубевме.

:Колку време се љубевме,
:И на крајот не се зедовме.

== Надворешна врска ==

[http://pesna.org/song.asp?id=234 Македонски народни песни: Кате, Кате лично моме]

[http://www.mkmuzika.com МК Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>bvk5gc1le4tkhqy64tvw98gqx33oudc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кирајџиче, јабанџиче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1893</id>
    <revision>
      <id>4551</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:11:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="515" sha1="6tn9tvkg00of0ryvypjk2z0gwwv2bhr" xml:space="preserve">:Кирајџиче, јабанџиче,
:Каде одиш, џанам, каде шеташ?

:Дал го виде мојто либе?
:Мојто либе, џанам, тој Ѓорѓија.

:Јас го видов у мејана,
:Сладок ручок си ручаше.

:Сладок ручок си ручаше,
:Рујно вино си пиеше.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6tn9tvkg00of0ryvypjk2z0gwwv2bhr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кога се мажеше што ти се чинеше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1894</id>
    <revision>
      <id>4552</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:13:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1174" sha1="2nh0wrmqqqkf25eppj6q0p7v7toq1q7" xml:space="preserve">:Кога се мажеше што ти се чинеше,
:Невесто, мори црно око,
:Лиду, лиду, лиду ду,
:Црно ле око, де.

:Дали ти се чинеше момче шеќерче,
:Невесто, мори црно око,
:Лиду, лиду, лиду ду,
:Црно ле око, де.

:Ниту је момче, момче шеќерче,
:Невесто, мори црно око,
:Лиду, лиду, лиду ду,
:Црно ле око, де.

:Ниту је круша, круша шербетлика,
:Невесто, мори црно око,
:Лиду, лиду, лиду ду,
:Црно ле око, де.

:Камо ти невесто за свекорот кошула,
:Невесто, мори црно око,
:Лиду, лиду, лиду ду,
:Црно ле око, де.

:За свекорот шамија, за деверот чорапи,
:Невесто, мори црно око,
:Лиду, лиду, лиду ду,
:Црно ле око, де.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2nh0wrmqqqkf25eppj6q0p7v7toq1q7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кога си тргнав в туѓина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1895</id>
    <revision>
      <id>4553</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:14:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="728" sha1="ce622facya9gscjsfp190e9fp9l5l4h" xml:space="preserve">:Кога си тргнав в туѓина,
:Дафино либе, Дафино.
:Крај твоите порти поминав-
:Мој галабе-и солзи проронав.

:Откажуваш либе, откажуваш,
:Од прва верна си љубов,
:Думите да си ги приспомниш-
:Мој галабе-назад да се вратиш.

:Вашиот чаир да пламни,
:И ваш'та куќа да изгори,
:И твојто ангелско лице-
:Мој галабе-во мои раце да падне.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ce622facya9gscjsfp190e9fp9l5l4h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кој што ме чуе да пеам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1896</id>
    <revision>
      <id>4554</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:16:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="855" sha1="kgecqjm8xxna6cpo476lfa3l1bs6569" xml:space="preserve">:Кој што ме чуе да пеам,
:Тој мисли тага јас немам.
:Јазе си пеам, веселам-
:Тагите да заборавам.

:Оздола иде либето,
:Со двајца верни другари.
:Либето беше трендафил,
:Другарите беа гранчиња.

:Либе ми вели, говори, 
:Дојди ми либе до вечер.
:Дојди ми либе до вечер,
:Јас ќе те чекам под пенџер.

:Дојди ми либе до вечер,
:Јас ќе те чекам под пенџер.
:Не можам либе да дојдам,
:Јас си заљубив друго либе.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kgecqjm8xxna6cpo476lfa3l1bs6569</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Крај Вардарот седеше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1897</id>
    <revision>
      <id>4555</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:17:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="790" sha1="h6uy4ijzj2una2pmv3nu4g7kihrdud8" xml:space="preserve">:Крај Вардарот седеше,
:Алтан капче везеше.

:Шеќерџиче, јабанџиче,
:Да пукниш ќе те земам.

:Алтан капче везеше,
:Дробни солзи ронеше.

:Шеќерџиче, јабанџиче,
:Да пукниш ќе те земам.

:Дробни солзи ронеше,
:Тенки прсти кршеше.

:Шеќерџиче, јабанџиче,
:Да пукниш ќе те земам.

:Тенки прсти кршеше,
:Луто мајка колнеше.

:Шеќерџиче, јабанџиче,
:Да пукниш ќе те земам.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>h6uy4ijzj2una2pmv3nu4g7kihrdud8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кранфило, фил-фило моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1898</id>
    <revision>
      <id>4556</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1036" sha1="t7gzuyd657ftqm03w9cxoq76418ejjs" xml:space="preserve">:Кранфило, фил-фило моме,
:Каранфило, фил-фило,
:Ти каранфил не носиш, моме,
:На каранфил мирисаш.

:Друшките ти носеја, моме,
:Друшките ти носеја,
:Друшките ти носеја, моме,
:Ама не мирисаја.

:Цел ден стојам пред порти, моме,
:Цел ден стојам пред порти,
:Цел ден стојам пред порти, моме,
:Пушка држам во раце.

:Да убијам татко ти, моме,
:Да убијам татко ти,
:Да убијам татко ти, моме,
:Татко ти, ем мајка ти.

:Жал ми падна за тебе, моме,
:Жал ми падна за тебе,
:Ќе останеш сираче, моме,
:Без мајка и без татко.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>t7gzuyd657ftqm03w9cxoq76418ejjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лажи, лажи Вере</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1899</id>
    <revision>
      <id>4557</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:20:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4557</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="814" sha1="ktu6gc5ls2num6qtfb4xl14v68mpsx2" xml:space="preserve">:Лажи, лажи Вере,
:Лажи, кого лажиш,
:Само мене Вере, 
:Немој да ме лажиш.

:Јас си имам Вере,
:Леле, јас си имам,
:Јас си имам Вере,
:До три болести.

:Прва болест Вере,
:Леле, прва болест,
:Прва болест Вере-
:Струмички меани.

:Втора болест Вере,
:Леле, втора болест,
:Втора болест Вере-
:В туѓина ќе одам.

:Трета болест Вере,
:Леле, трета болест,
:Трета болест Вере-
:Изгорев за тебе.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ktu6gc5ls2num6qtfb4xl14v68mpsx2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленка пиши бела книга</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1900</id>
    <revision>
      <id>4558</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:21:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4558</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="787" sha1="gfuu58ck4eikp69v5ywdbm5ah7quffe" xml:space="preserve">:Ленка пиши бела книга,
:Бела книга, бела книга, црно писмо.

:Ќе го праќа во Стамбола,
:Во Стамбола, во Стамбола, кај брата и.

:Ој, ти Спире, мили брате,
:Како знаеш, како знаеш, дома да дојдиш.

:Ти е болна невестата,
:Невестата, невестата Анѓелина.

:Јавна Спире брза коња,
:Брза коња, брза коња-ал дорија.

:Да ја види невестата,
:Невестата, невестата Анѓелина.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>gfuu58ck4eikp69v5ywdbm5ah7quffe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленче болно лежи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1901</id>
    <revision>
      <id>4559</id>
      <timestamp>2006-05-02T23:22:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="592" sha1="7osm8zcqwg5tvjsrnvy0k8qsjkdu5tk" xml:space="preserve">:Ленче болно лежи,
:Време три години,
:И девет месеци.

:Над глава и стои
:Нејна стара мајка,
:И на Ленче збори:

:&quot;Стани Ленче, стани
:Стројници ти дошле,
:Стројници Скопјани.&quot;

:&quot;Како дошле мајко,
:Така да си одат,
:Јас си имам мајко,
:Либе струмичанче.&quot;

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7osm8zcqwg5tvjsrnvy0k8qsjkdu5tk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лилјано моме, Лилјано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1902</id>
    <revision>
      <id>4560</id>
      <timestamp>2006-05-03T11:55:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4560</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1109" sha1="b10wh24r2d2h31ha4lpafw4ky0ekoj6" xml:space="preserve">: Лилјано моме, Лилјано,
: Слушај што вели Ѓорѓија,
: Аман, оф аман,
: Слушај што вели Ѓорѓија,
 
: Чифликот ќе си продадам,
: Тебе Лилјано да те земам,
: Аман, оф аман,
: Тебе Лилјано да земам.
 
: Трлото ќе си продадам,
: Тебе Лилјано да земам,
: Аман, оф аман,
: Тебе Лилјано да земам.
 
: Колку ти чини трлото,
: Толку ми чини грлото,
: Аман, оф аман,
: Толку ми чини грлото.
 
: Овците ќе си продадам,
: Тебе Лилјано да те земам,
: Аман, оф аман,
: Тебе Лилјано да земам.
 
: Колку ти чинат овците,
: Толку ми чинат очите,
: Аман, оф аман,
: Толку ми чинат очите.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>b10wh24r2d2h31ha4lpafw4ky0ekoj6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лилјано моме убаво</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1903</id>
    <revision>
      <id>4561</id>
      <timestamp>2006-05-03T11:56:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4561</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="655" sha1="933ys4sl2piqvm5z7xurjavwnrl5gyz" xml:space="preserve">:Лилјано моме убаво,
:Лилјано една на мајка,
:Уште ли мома ќе одиш,
:Уште ли светот ќе гориш?
 
:Лилјано моме убаво,
:Лилјано пиле шарено,
:Жена и деца оставам,
:Тебе Лилјано да земам.
 
:Немој, Лилјано, не чини,
:Не осатвај рана на срце,
:Цел век јас ќе ти слугувам,
:Тебе Лилјано да земам.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>933ys4sl2piqvm5z7xurjavwnrl5gyz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лино, мори моме, севдалино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1904</id>
    <revision>
      <id>4562</id>
      <timestamp>2006-05-03T11:56:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="620" sha1="q654yryc37aj6jyqhth3hgysivoeo4s" xml:space="preserve">:Лино, мори моме, севдалино,
:Која вечер, Лино јас да дојдам.
 
:Море, кога сакаш Ѓорѓи, тогај дојди,
:Оваа вечер, Ѓорѓи не доаѓај.
 
:Море, татко појде, Ѓорѓи во Солуна,
:Во Солуна Ѓорѓи, на пазарот.
 
:Море, кога појдов мамо, што да видам,
:Лина стои диван пред свекрва.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>q654yryc37aj6jyqhth3hgysivoeo4s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Љубеле се двајца млади</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1905</id>
    <revision>
      <id>4563</id>
      <timestamp>2006-05-03T11:57:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4563</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="940" sha1="scilu66m0qnam5qgqotcfzwbfettn02" xml:space="preserve">:Љубеле се двајца млади, еј!
:Љубеле се двајца млади,
:Од малечко до големо,
:Еј, љубезен мој.
 
:Дојде време да се земат, еј!
:Дојде време да се земат,
:Мајка ќерка не ја дава,
:Еј, љубезен мој,
:Мајка ќерка не ја дава,
:Татко сина не го жени,
:Еј, љубезен мој.
 
:Решиле се двајца млади, еј!
:Решиле се двајца млади,
:Да ми одат во гората,
:Еј, љубезен мој.
 
:Ти ќе станеш јавор дрво, еј!
:Ти ќе станеш јавор дрво,
:Јас ќе станам јавор пиле,
:Еј, љубезен мој.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>scilu66m0qnam5qgqotcfzwbfettn02</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лулела е Јана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1906</id>
    <revision>
      <id>4564</id>
      <timestamp>2006-05-03T11:58:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="539" sha1="po77j6msil79oxx0p5xj8gcb65fvbvo" xml:space="preserve">:Лулела е Јана
:Булино детенце,
:Ем го је лулела,
:Ем го луто клела.
 
:&quot;Да ми даде Господ
:Булино детенце,
:Денес да лулеам,
:Утре да жалеам.
 
:Што не можам д' идам
:На собор да бидам,
:На собор да бидам,
:С' либе да се видам.&quot;

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>po77j6msil79oxx0p5xj8gcb65fvbvo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мајка на Марика думаше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1907</id>
    <revision>
      <id>4565</id>
      <timestamp>2006-05-03T11:59:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4565</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1094" sha1="6dhyxp360z4gowrkl1pzf9cvlyzd3p1" xml:space="preserve">: Мајка на Марика думаше
: Марике ќерко Марике
: земи го ќерко Ѓорѓија 
: Ѓорѓија први бекрија х2

: Нејќум го мајко Ѓорѓија
: Ѓорѓија први бекрија
: Девет си жени погубил
: Јас ќе сум мајко десетта. х2

: Послуша Марика мајка си
: зеде го Ѓорѓи бекрија
: Ѓорѓи на Марика думаше
: - Марике либе Марике. х2

: Нова се крчма отвора
: мене ме канат да идам
: севтето да им направам 
: фирмата да им напишам. х2

: Ене го Ѓорѓи кај иде
: девет му зурли свиреа 
: девет му зурли свиреа 
: десет тапани чукаа. х2

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/marike.wav Во изведба на [[Никола Бадев]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6dhyxp360z4gowrkl1pzf9cvlyzd3p1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонско девојче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1908</id>
    <revision>
      <id>8197</id>
      <parentid>4566</parentid>
      <timestamp>2010-10-18T17:24:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tenkai~mkwikibooks</username>
        <id>865</id>
      </contributor>
      <origin>8197</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1363" sha1="7347s2tv6ioygmtwgzme60wqakmick2" xml:space="preserve">:Македонско девојче,
:китка шарена,
:во градина набрана
:дар подарена,


:Дали има на овој бели свет
:поубаво девојче од Македонче?
:Нема, нема не ќе се роди
:поубаво девојче од Македонче.


:Нема ѕвезди полични,
:од твоите очи.
:да се ноќе на небо
:ден ќе раздени.


:Дали има на овој бели свет
:поубаво девојче од Македонче?
:Нема, нема не ќе се роди
:поубаво девојче од Македонче.


:Кога коси расплетиш
:како коприна
:лична си и полична
:од самовила.


:Дали има на овој бели свет
:поубаво девојче од Македонче?
:Нема, нема не ќе се роди
:поубаво девојче од Македонче.


:Кога песна запее
:славеј натпее,
:кога оро заигра
:срце разигра..

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/devojce.wav Во изведба на [[Дуо Томовска-Манчевски]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7347s2tv6ioygmtwgzme60wqakmick2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Малихери пукаја</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1909</id>
    <revision>
      <id>4567</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:02:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="877" sha1="rvosv0erqo622ko2byzdfceifzn8mgo" xml:space="preserve">:Малихери пукаја, леле, малихери пукаја,
:Малихери пукаја, на Кардашо планина. х 2. 

:Тој Јованчо војвода, тој Јованчо војвода, 
:Тој Јованчо војвода, на чукарка седеше. х 2.

:На чукарка седеше, леле, на чукарка седеше,
:На чукарка седеше, заповед ни даваше. х 2.

:Јуруш браќа комити, леле, јуруш браќа комити,
:Јуруш браќа комити, да ја ослободиме,
:Да ја ослободиме, мајка Македонија. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>rvosv0erqo622ko2byzdfceifzn8mgo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мамо, кој чука на порти</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1910</id>
    <revision>
      <id>10463</id>
      <parentid>10462</parentid>
      <timestamp>2015-11-24T16:26:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.132.239</ip>
      </contributor>
      <origin>10463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="858" sha1="76bxq2j74re3he41xiv6ltvkvgaj7nt" xml:space="preserve">:Мамо, кој чука на порти?
:Чука, тропа, мила ќерко,
:Твојто верно либе.
 
:Мамо, дал' да му отворам?
:Немој ќерко, немој душо,
:Вечера немаме.
 
:Вечера ќе бидат, мамо,
:Вечера ќе бидат, мамо,
:Мојте слатки думи.
 
:Мамо, дал' да му отворам?
:Немој ќерко, немој душо,
:Постела немаме.
 
:Постела ќе биде, мамо,
:Постела ќе биде, мамо,
:Мојта рамна снага.

:Ако ќерко убо е то,
:убо убо е то.
:Али ти сепак не отварај

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>76bxq2j74re3he41xiv6ltvkvgaj7nt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Многу крвја, многу солзи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1911</id>
    <revision>
      <id>4569</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:03:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4569</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1046" sha1="2zxlbvdgpmdjirrpmeae0e3221cklgb" xml:space="preserve">:Многу крвја, многу солзи,
:Земја натопија,
:Многу лисја гора смени,
:Машка снага испи.
:Но по таа борба тешка 
:Слобода ни блесна.
 
:Во илјада деветсто и 
:Третата година,
:Се создаде Република,
:Во славно Крушево,
:Македонска Република,
:Прва на Балканот.
 
:Претседател прв ми беше,
:Тој Никола Карев,
:Со македонските војводи,
:Сите Илинденци.
:Даме Груев, Питу Гули
:И Јане Сандански.
 
:За слобода загинаа,
:Славните војводи,
:На Македонците они,
:Завет оставија,
:Да се борат за слобода 
:За Македонија.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2zxlbvdgpmdjirrpmeae0e3221cklgb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марие, дилбер бела, Марие</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1912</id>
    <revision>
      <id>4570</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4570</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="535" sha1="o8h4hv8rwi9p135ikadoma5pgtqo396" xml:space="preserve">: Марие, дилбер бела, Марие,
: Што кротко такеш ле, ем плачеш.
 
: Дал'ти е разбојот расипан,
: Ил'ти е брдото скршено.
 
: &quot;Нит'ми е разбојот расипан,
: Нит'ми е брдото скршено,

: Тук'ми е жал за либето,
: Либето ми е далеку.&quot;

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>o8h4hv8rwi9p135ikadoma5pgtqo396</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марие млада невесто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1913</id>
    <revision>
      <id>4572</id>
      <parentid>4571</parentid>
      <timestamp>2006-05-03T12:06:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4572</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="953" sha1="5qlg7tf3062pqrxt16otp7unvgw0wwh" xml:space="preserve">: Марие млада невесто
: елај се Маре потурчи, х2
: На висок чардак да седиш
: жолти жолтици да нижиш
: на бело грло да носиш.

: Подарок ќе ти подарам
: Ендрене Сулатан Сељим џамија,
: Цариград Света Софија.

: Пуста ти била Сељим џамијата,
: пуста ти била Света Софија,
: јас си ја сакам верата.

: Јас си ја сакам верата,
: нашата вера убава,
: сека недела Велигден.
: Нашата вера рисјанска,
: сека недела Велигден. 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/marie.wav Во изведба на [[Оркестар Џорлеви]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>5qlg7tf3062pqrxt16otp7unvgw0wwh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мариче ле, лично, девојче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1914</id>
    <revision>
      <id>4573</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:08:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4573</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1039" sha1="sohztkara0m5gkcc8jd6ogb4p7hmvt6" xml:space="preserve">: Мариче ле, лично, девојче,
: Умирам загин'вам за тебе, оф,
: Аманам, аманам,
: Животот го давам за тебе, оф,
: Аманам, аманам.
 
: Иди прашај ја ле, мајка ти,
: Дали ќе те даде за мене, оф,
: Аманам, аманам,
: За мене бре сирак-сиромав, оф,
: Аманам, аманам.
 
: А бре лудо, лудо, ем младо,
: Јас си немам никој од рода, оф,
: Аманам, аманам,
: Сираче сум без мајка и татко, оф,
: Аманам, аманам.
 
: Ако мислиш ти да ме земиш,
: Сама дома јас ќе ти дојдам, оф,
: Аманам, аманам,
: И со тебе век ќе векуваме, оф,
: Аманам, аманам.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>sohztkara0m5gkcc8jd6ogb4p7hmvt6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марика мома убава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1915</id>
    <revision>
      <id>4574</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:09:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4574</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="796" sha1="9h6hg35z20ucepu7j6a5jr3wz4hdtrt" xml:space="preserve">:Марика мома убава,
:Марика турски трендафил.
:Девет години носена,
:По ергенските џебови.
 
:Прва година отидов,
:Марика да ја побарам.
:Мајка и рече, млада е,
:Млада е наш'та Марика.
 
:Втора година отидов,
:Марика да ја побарам.
:Мајка и рече, болна е,
:Болна е наш'та Марика.
 
:Трета година отидов,
:Марика да ја побарам.
:Мајка и рече, почина, 
:Почина наш'та Марика.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9h6hg35z20ucepu7j6a5jr3wz4hdtrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мила мајко што ме роди толку сиромав</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1916</id>
    <revision>
      <id>10472</id>
      <parentid>10471</parentid>
      <timestamp>2015-12-04T15:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.124.161</ip>
      </contributor>
      <origin>10472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="736" sha1="sjpnuvf75hxi1aco4ohu6vzlv134ig4" xml:space="preserve">: Мила мајко што ме роди толку сиромав,
: Сиромав, сиромав, пусти останав.
 
: Ќесе имам, пари немам, леле сиромав,
: Сиромав, сиромав, пусти останав.
 
: Куќа имам, жена немам, леле сиромав,
: Сиромав, сиромав, пусти останав.
 
: Кревет имам, душек немам, леле сиромав,
: Сиромав, сиромав, пусти останав.


:Kоса имам,ама ќелав сум


:хахахахахахаххахахахаха
:аџанак-баџанак...........


[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>sjpnuvf75hxi1aco4ohu6vzlv134ig4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мома уф зандана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1917</id>
    <revision>
      <id>4576</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4576</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1339" sha1="92h9c9q8vqcn589sy7x576ymab39cod" xml:space="preserve">:Дека се чуло џанам видело,
:Мома уф зандани џанам да леже,
:Уф Солунските темни зандани.

:Мома уф зандани џанам да леже,
:Зарде такови му пусти борџуве.

:Станала типла стара в зандане,
:Дали има мома тува да леже.

:Тука сам стара мајко, тува сам,
:Тука сам старе мале, зашто сам.

:Пуста ми коса мале искапа,
:Бело ми лице мајко подимне.

:Продајте стара мајко имајне
:На Турци пари мајко давајте

:Турците пари ќерко не сакат,
:Турците тебе ќерко те сакат.

:Девет години мајко ка лежам,
:И оште девет ќе лежам,

:На Турци вера мајко не давам,
:На Турчин жена мајко не станувам.

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>92h9c9q8vqcn589sy7x576ymab39cod</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мори моме Магде</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1918</id>
    <revision>
      <id>4577</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:12:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4577</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1048" sha1="1eljnb9hw45zrdjm9n5g4pncpfzbpbo" xml:space="preserve">: Мори моме Магде, умирам за тебе, 2х
: заврти се мила Магде,
: ај заљуби ме,
: се заради тебе Магде
: изгубив цел век.

: Руса коса имаш,свети како флорин, 2х
: заврти се мила Магде,
: ај заљуби ме,
: се заради тебе Магде
: изгубив цел век.

: Црни очи имаш, дај ми ги на мене, 2х
: заврти се мила Магде,
: ај заљуби ме,
: се заради тебе Магде
: изгубив цел век.

: Рамна снага имаш, дај да ти ја кршам, 2х
: заврти се мила Магде,
: ај заљуби ме,
: се заради тебе Магде
: изгубив цел век. 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/magde.wav Во изведба на [[Никола Бадев]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1eljnb9hw45zrdjm9n5g4pncpfzbpbo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На срце ми лежи, мила мамо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1919</id>
    <revision>
      <id>10703</id>
      <parentid>10702</parentid>
      <timestamp>2018-12-20T07:04:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>185.86.236.33</ip>
      </contributor>
      <origin>10703</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1019" sha1="2q8zmfmf8qzoq7bly4m2bhlj4d24drk" xml:space="preserve">:На срце ми лежи, мила мамо,
:На срце ми лежи,
:*Ај, на срце ми лежи, мила мамо, 
:Една лута змија. ×2
 
 
:Не ми била змија, мила мамо,
:Не ми била змија,
:*Ај, не ми била змија, мила мамо,
:Туку кара севда. ×2

 
:Севдините очи, мила мамо,
:Севдините очи,
:*Ај, Севдините очи, мила мамо,
:Црни, черешови. ×2

 
:Севдините веѓи, мила мамо,
:Севдините веѓи,
:*Ај, Севдините веѓи, мила мамо,
:Морски пијавици. ×2

 
:Севдината снага, мила мамо,
:Севдината снага,
:*Ај, Севдината снага, мила мамо,
:Тенка половина. ×2

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2q8zmfmf8qzoq7bly4m2bhlj4d24drk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не кажувај либе добра ноќ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1920</id>
    <revision>
      <id>4579</id>
      <timestamp>2006-05-03T12:16:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4579</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1031" sha1="2dj8sqnm54zihkfllm0fs7n50wrryvq" xml:space="preserve">: Не кажувај либе добра ноќ
: не оди дома рано ти,
: најзгодно време е во ноќта 
: прекрасна е оваа ноќ за нас. х2

: Сите спијат а ние сме сами
: користи драги ти мене,
: милувај бакнувај бескрајно 
: волшебна е ноќ за љубење. х2

: Јас знам дека друга љубиш ти
: јас знам дека друга мамиш ти
: срцево мое е за тебе  
: и не би го дала јас за друг. х2

: За мене пролет не развива
: за мене цвеќе не цути
: за мене ти си прва љубов 
: и последна ќе ми бидеш ти. х2 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/nelibe.wav Во изведба на [[Петранка Костадинова]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2dj8sqnm54zihkfllm0fs7n50wrryvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2. Положбата на македонскиот народ во Егејска Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1921</id>
    <revision>
      <id>4947</id>
      <parentid>4580</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:52:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4947</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32877" sha1="rsrj8pzy4rgevijuef0lrkkkgacfhlu" xml:space="preserve">	Во француските архиви постои бројна документација поврзана интегрално или парцијално со положбата на националните права на македонскиот народ од Егејска Македонија - Грција, во која се изнесени фактографски податоци, анализи и оценки на официјалната француска политика и нејзините дипломатско-конзуларни, воени и политички претставници во Грција и соседните балкански држави. Така, уште во текот на Втората светска војна, кон средината на 1943 година (април-мај), француските известувања укажуваат и ја оценуваат ситуацијата во Грција како “ужасна состојба која постои сега во Грција...”. &lt;Archives militaire де л'Армее де терре. Vincenne-Paris, vol. 4 Н 388.  Грција, 5 мај 1943 година.&gt; Воено-политичката и економската состојба кон крајот на 1943 и во текот на 1944 година уште повеќе се заострува и се влошува, особено економската состојба, гледано од социјален аспект. Според француските известувања од ноември 1944 година под наслов “Ситуацијата на населението во Грција”, преку 100.000 деца помлади од 16 години се умрени од глад за време на германската окупација, 60.000 други се сериозно погодени од недостиг на храна, 1200 села се срамнети со земја.&lt;Исто таму... ноември 1944 година, предмет: “Ситуацијата на населението во Грција”.&gt;

	Што се однесува посебно за Северна Грција односно Егејска Македонија, француските аналитичари мошне драматично ја изнесуваат и оценуваат социјално-економската и политичката состојба, дека. “ситуацијата во Тракија и Македонија е доста конфузна... ЕАМ е господар во Северна Грција, Тракија и Македонија и црвените знамиња се веат насекаде крај Егејот. Напротив, ЕАМ се избегнува до грчката влада од Казерта... Македонија одново стана зовриен котел на Европа и не се гледа каков компромис ќе може да ја доближи англ. грчката теза (до кого што и да ги доближи)...”.&lt; Archives diplomatique... Paris, Serie з, Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 31, 5. 10. 1944  година.&gt; За ваквата влошена воено-политичка, а особено социјално-економска криза во Грција, покрај другите околности и фактори, се оценува дека имало придонес и воената интервенција на британските трупи во оваа земја, заради што постои омраза кон Британците. Според француски известувања и оценки од февруари 1945 година во заведениот предмет: “Грчката криза”, Американците се неутрални и не ја поддржуваат британската воена интервенција во Грција,&lt; Archives militaire... Vincenne-Paris, vol. 4 Н 388,  февруари 1945 г.&gt; 

	Масовното учество на Македонците во Егејска Македонија во Народноослободителната војна, а посебно создавањето на македонската државност на македонскиот народ од Вардарска Македонија како рамноправна федерална единица во рамките на југословенската федерација и стремежот на Македонците од пиринскиот дел на Македонија за приклучување кон НР Македонија, како и стремежот за обединување на Македонија, создадоа страв и вознемиреност кај грчките официјални кругови, што француската мисија, привремено сместена во лондон во есента 1944 година, го оправдуваше бидејќи сметаше дека “македонското прашање е многу деликатно и оваа земја пред да влезе меѓу шесте дражви што ја основаат југословенската федерација... има еден дел од бугарска Македонија, чии жители сакаат да се обедината со нивните сонародници од Југославија и би требало да биде приклучена во Федерацијата (југословенската - б.м.) грчката влада би се вознемирила од овие тенденции во кои би се скицирала една голема Македонија. Овој инцидент би можел да предизвика вознемиреност, и британската влада ги осудува аферите на југословените. Грците се доста збркани од самите себеси, и без прашањето на Македонците...”. &lt;Archives diplomatique... Paris... Serie, З, Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 37  - француска мисија во лондон, 24. 11. 1944 година “многу тајно”.&gt;

	Стремежот за национално ослободување и обединување на македонскиот народ кон крајот на Втората светска војна, според француски сознанија, предизвика интерес сред дипломатиите на повеќе европски земји, бидејќи неразрешливоста на македонското прашање и неговото развлекување уште од Берлинскиот конгрес 1878 година создаваше и може да создаде недоразбирање и немири на Балканот: “меѓу проблемите чие решавање останува енигма за канцелариите на европските дипломатии, едно од најсериозните е она за Македонија... за Премин од Север кон Југ по долината на Вардар се формира еден природен пат кон Егејското Море. Таа (Македонија - б.м.) е една вистинска раскрсница во стратешки поглед... словенската маса е компактна во северниот, централниот и западниот дел...,...со многубројно население...,...Македонија се' уште не ја остварила својата рамнотежа и своите политички аспирации...,...пред да се објасни фазата на југословенско-бугарските односи потребно е да се изнесе една синтеза за македонското прашање...,...од Берлинскиот договор кој предвидуваше автономија на Македонија и нејзиното повторно паѓање под турска власт...,...Мирновнито договор од 1919 година не донесе никакво решение на македонското прашање и чија територија остана распарчена во Балканските војни меѓу Грција, Србија и Бугарија...,...приврзаниците на ВМРО (Об) во 1925 година т.н. федералисти-прогресисти се застапуваа за концепцијата за идна Балканска федерација во која би влегла и Македонија...,...македонското прашање е решено во југословенската федерација со влегување во неа на НР Македонија...”.&lt;Исто таму... сигн. 33.&gt;

	Стремежот на македонскиот народ за обединување и вознемиреност на Грција од овие тенденции ги изнесува и францускиот амбасадор во Велика Британија Рене Масигли во март 1949 година до француската влада. И во овој извештај е нагласена вознемиреноста на грчкиот амбасадор пред Форин Офис пред евентуалноста од создавање на независна македонска држава, која ги опфаќа и градовите Лерин, Костур, Воден и Гуменџе.&lt;Исто таму... синг. 33.&gt; Според генералниот француски конзул во Солун Раул Дувал, од октомври 1945 година основен предуслов за подобрување на грчко-југословенските односи, истакнат од страна на југословенскиот генерален конзул во Солун, за Југославија е “создавањето на независна голема Македонија и напуштање на Грција од страна на Британците”.&lt;Исто таму...&gt;
 
Отпорот на македонскиот народ против монархофашистичкиот режим во Грција во егејскиот дел на Македонија доби масовен карактер во 1946 и во текот на 1947 година, а таа реалност не можеле да ја заобиколат или прикријат и самите грчки власти. Така, министерот на војната на Грција соопштува за прв пат дека во една битка на планината Грамос меѓу владините сили и партизаните нивните загуби од 1 мај до 20 јуни 1947 година достигнале до бројка од 7.300 мртви. Целта на партизаните била да се создаде слободен регион за сместување на нивната влада.&lt;&gt; а францускиот генерален конзул во Солун Рaул Дувал нагласува дека “американската доминација во Грција создава ужасна ситуација во Северна Грција со трагични последици за населението во Македонија и Тракија”.&lt; Archives diplomatique.. Paris... sous-serie, Yougoslavie, vol. 33. &gt;

	Во сузбивањето на стремежите на Македонците од Егејска Македонија и на нивната борба за извојување на национални права и слободи, грчките власти преземаа сериозни мерки кои се состоеја во примена на репресалии, убиства, прогони и терор. Димензијата на теророт што го спроведуваа грчките власти, мошне сликовито е изнесена во експозето на советскиот делегат Мануилски (од Украина), поднесено на 24-та пленарна седница на Париската мировна конференција во август 1946 година. “Сметаме, меѓу другото, дека жртви на прогоните во Грција се албанското, бугарското и македонското малцинство. Сега илјадници лица страхуваат од истребување... бараат засолниште во Албанија и Југославија. Нема сомнение дека оживувањето на старите расни ривалства на Балканот ќе доведе во овој регион до закана Балканот одново да се трансформира во едно жариште на конфликти и да ја комплицира меѓународната ситуација. Нетрпеливата кампања што сега се води во Грција против шефовите на повеќе држави, како на пр. против Маршал Тито, продолжува...,...врските меѓу грчката влада и Југославија се толку затегнати што југословенскиот амбасадор штотуку ја напушти Атина. Во светлината на овие потези, интервенциите на грчката делегација јасно се покажува како закана за мирот”. Развојот на ослободителната борба на грчкиот и на македонскиот народ принуди Американците уште во текот на октомври 1947 година да преземат посебни воени, економски и политички мерки.

	Преземените конкретни чекори во сузбивањето на демократскиот процес во Грција од страна на грчкиот монархофашистички режим потпомогнат од англо-американските сили во 1947/48 година, придонесе и го принуди раководството на Комунистичката партија на Грција да издаде демант во март 1949 година, со цел да ја запознае домашната и светската јавност за вистината и целите на ослободителната борба и на демократските  процеси во Грција. Во овој демант на ЦК на КП на Грција по повод вестите за Балканската федерација и македонската држава од 7 март 1949 година, меѓу другото се нагласува деска “последниве денови од разни страни, главно од монархофашистичка Атина, Лондон, се појави под разни видови и начини и иста лажна и клеветничка вест дека КПГ заклучила разни договори за создавање на Балканска комунистичка федерација и македонска држава, која би ги споила сите делови на Македонија што се наоѓаат под југословенска, бугарска и грчка власт. Сите овие вести, лажни, клеветнички, имаат за цел да го потпомогнат монархофашистичкото и империјалистичкото подривање на нашата борба, да го разбијат единството на борбата на грчкиот и македонскиот народ и да посеат раздор меѓу балканските народи.

	 Петтиот пленум на КП на Грција од 30-31 јануари 1949 година прогласи дека последица на победата на Демократската армија ќе биде македонскиот народ да најде полно национално признание самопоставување, ослободување онака како тој самиот го сака, жртвувајќи ја сега својата крв за да би го стекнал тоа. Тоа е став на КПГ по македонското прашање. Двата народа, грчкиот и македонскиот, се борат заеднички за својата слобода. Последицата на победата ќе биде секој народ слободно и суверено да реши за својот натамошен пат. Последицата на победата ќе биде македонскиот народ сам да реши како сака да живее и каква управа ќе има. Овој народнодемократски став на Комунистичката партија на Грција не може да го изопачува и преиначува никаква клеветничка кампања, ниту полемиката на анепријателите на нашата борба”. (“Слободна Грција”, 7 март 1949, ЦК на кП на Грција).&lt;Исто таму... кут. 1/36 - Деманти од ЦК на КП на Грција.&gt; Независно од реалноста колку тоа било тактички потег на КП на Грција со цел да го придобие македонскиот народ во заедничката борба со грчкиот народ против монархофашистичкиот режим и странските сили, сепак, овој документ е значаен, бидејќи не само што во него КПГ ја признава македонската национална посебност, туку и што на македонскиот народ во Грција гледа како на важен субјект и фактор во текот на Народноослободителната војна и на Граѓанската војна. Спроведуваните репресалии од страна на режимот во Грција наидоа на остра осуда сред југословенските народи. Така, ако се проследи дневниот и периодичниот југословенски печат, ќе се наиде на бројни коментари во кои се провлекува единственоста на југослвоенските народи во поддршката на македонскиот народ во Егејска Македонија за неговото национално ослободување и воедно се осудуваат репресалиите што ги вршеше грчкиот монархофашистички режим над македонскиот народ во Егејска Македонија.

	На меѓународен дипломатски план, францускиот амбасадор  во Атина во својот извештај до француската влада од септември 1950 година го анализира ставот на југословенскиот претставник во ОН Беблер од 4 септември 1950 година дека, во напорите за југословенско-грчкото приближување, “грчката страна го игнорира македонското малцинство и неговите национални права, што претставува еден од основните предуслови за нормализација на југословенско-грчките односи”.&lt; Archives diplomatique... Paris... Serie, З, Europe, Sous-serie, Грееце 1949-1955, vol. 53. &gt;

	Независно од стремежите и желбите на македонскиот народ за извојување на своите национални права и заедничко живеење во една обединета Македонија, треба да се согледаат и земат предвид сплетот на меѓународните околности како фактор. Имено, настаните што уследија по донесувањето на Резолуцијата на информбирото од јуни 1948 година, оставија силен печат и мошне негативно се одразија во остварувањето на стремежите на македонскиот народ за негово обединување и конституирање во една самостојна македонска држава, или во рамките на една југословенска или балканска федерација. Така, ако се проследи основната француска документација, ќе се согледа значителна промена во курсот на тогашното југословенско државнопартиско раководство, па дури во одредени временски интервали, како на пример, пред и по потпишувањето на Балканскиот пакт од 28 февруари 1953 година, е присутно и напуштање па и целосно одбегнување воопшто да се споменува прашањето за Македонците и македонскиот народ надвор од тогашна Југославија, а камо ли да се застапува за нивна заштита и обединување.

	Специфичностите на посебниот национален карактер на Македонците од Егјска Македонија, посебноста на нивниот јазик, културата, традицијата, обичаите и другите белези својствени за еадна посебна нација, ги нагласува Лусиен Пјер Лемоан, генерален француски конзул во Солун, во својот извештај од 17 септември 1952 година упатен до францускиот министер за надворешни работи, под наслов “Грчко-југословенските односи и Македонија”. Во овој извештај меѓу другото се подвлекува дека “ова значајно малцинство (македонското - б.м.), е многу жилаво и работливо, со кое Англичаните ги зачуваа тесните врски, живее нескршливо приврзано кон своите обичаи и посебно кон својот јазик. Генералната инспекција за странски училишта со седиште во Солун посебно се зафати со утврдување на задачата, да ја уништи употребата на славомакедонскиот дијалект што се употребува во семејствата кои го исклучуваат грчкиот јазик. На постоењето на славомакедонското малцинство секоја од двете земји (Југославија и Грција - б.м.) му придаваат такво значење, со што се ризикува, а тоа претставува сериозна пречка во полниот развој на нивните односи (се мисли на југословенско-грчките - б.м.)”.&lt;Исто таму...   vol. 133. &gt;

	Слични белези и оценки за македонскиот карактер на распарчените делови од интегрална Македонија изнесува и ги нагласува и францускиот амбасадор во Софија Жан Луи Бодие во својот извештај од францускиот министер за надворешни работи од 19 мај 1955 година. Имено, тој најнапред соопштува дека е “извршено патување во Грчка и југословенска Македонија (се мисли на Егејска и Вардарска Македонија, односно НР Македонија - б.м.), при што бил во постојан контакт со француските конзули во Солун и Скопје, како и со францускиот амбасадор во Атина”.&lt;Исто таму...  sous-serie, Yougoslavie, vol. 103 Мацедоине,  Софија 19 мај 1955 година - Белешки од патувањето во Егејска и Вардарска Македонија на Жан Луи Бодие - француски амбасадор во Софија - упатено до Министерот за надворешни работи на Франција Антоан Пинај - Париз.&gt; Натаму, во текстот се подвлекува како лајт мотив една негова констатација од која произлегува заклучокот дека “нивото на животот во Вардарска Македонија го потврдува јавното мислење кое е многу приврзано кон идејата за едно обединување на Јужните Словени..., а во Македонија (Егејска - б.м.), сместена меѓу Удово (село во Демиркаписката клисура - б.м.) и Солун, се употребува еден јазик - словенски и во целиот овој регион селата продолжуваат да ги носат словенските имиња..., а Македонците од Пиринска Македонија се ориентирани кон Вардарска Македонија...”.&lt;Исто таму...&gt; Впрочем, карактерот и состојбата на населението и називите на населбите ги потврдува и приложената француска карта на Македонија, од која јасно се согледува дека сите населени места со исклучок на Солун (во картата стои Салоник) имаат македонски имиња.

	Интересни согледувања и оценки во врска со донесениот грчки закон од летото 1953 година според кој се конфискува сиот недвижен имот на пребеганите Македонци од Грција за време на Граѓанската војна изнесува францускиот амбасадор во Белград во извештајот од септември 1953 година. “овој закон е една дискриминаторска мерка во поглед на ова малцинство - лишените Македонци и нивните фамилии беа принудени да ги напуштат нивните огништа за да најдат прибежиште во Југославија... тој е донесен со цел да ја измени етничката структура на населението од Северна Грција....,...овој закон е во контрадикција со грчкиот устав кој забранува целосна конфискација на приватната сопственост без надомест и без легална процедура. Добро информираните лица имаат впечаток дека овој закон го санкционира неправедното држење кон словенското население од Северна Грција... кое е без основни национални права и правото да го употребуваат македонскиот јазик...”.&lt;&gt;

	Без оглед до кој степен на реалност продреле француските дипломатско-конзуларни, политички, воени и други претставници на Франција во проникнување и откривање на вистинските состојби за положбата на националните права на Македонците во соседните земји, а посебно во Грција, неодминливо е нивното согледување и оценките дека тогашното југословенско раководство од година во година се' повеќе се оддалечуваше од македонското национално прашање за на крајот, околу 1955 година и потоа, да го одбегнува неговото спомнување во меѓусебните средби и контакти со соседните балкански земји, а посебно во Грција, се' со цел да не се нарушат добрите југословенско-поточно српско-грчки односи. Суштествено е да се подвлече дека изворната документација со која располагаме и ја проучивме, се карактеризира со својата длабочинска проникливост во анализите на настаните сврзани за Македонија и македонскиот наорд. Од документацијата неминовно произлегува и се наметнува заклучокот дека не само што не можело да се заобиколи или негира реалноста за присуството на јасно оформеното македонско национално чувство, туку напротив, ја нагласуваат  посебноста на Македонија и на македонскиот народ, и што е најзначајно, на Македонија се гледа како на една интегрална целина и во географски и во национален и во стопански поглед, а во одделни периоди се оправдува и поддржува борбата на македонскиот народ за создавање на своја државност и самостојност.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rsrj8pzy4rgevijuef0lrkkkgacfhlu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>З А К Л У Ч О К</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1923</id>
    <revision>
      <id>4949</id>
      <parentid>4581</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:53:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4949</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35110" sha1="jmmc8lkf2g2dcjtcyp4gb81lqvjonq4" xml:space="preserve">Во овој труд се прави обид да се елаборира ставот и односот на Франција кон Македонија и македонскиот народ низ сплетот на односите и интересите на соседните балкански држави и нивните завојувачки апетити и територијални претензии кон македонското подрачје во минатото, а за жал и до денешни дни. Француската официјална документација во основа објективно го следи правото и стремежот на македонскиот народ за создавање на своја држава, низ сопствена националноослободителна борба насочена и против конкретните негови поробувачи и против странските пропагандни и оружената дејност на неговите балкански соседи, кои го гушеа националноослободителниот стремеж на македонскиот народ со единствена цел - присвојување на неговата територија и народ, негирајќи му ја на тој начин неговата национална македонска самобитност.

	Во трудот се следи влијанието и интересот на Франција за Македонија и Балканот пошироко и притоа се издвојуваат повеќе фази, на поинтензивно влијание понагласен интерес се присутни кон крајот на  XIX-от и во текот на ХХ-от век. Во оваа студија, низ продлабочени француски сознанија, се изнесени видувањата како се застапувала Франција за остварувањеот на националните права на Македонците и за создавањето на нивна држава, потоа се обработени разновидни суштествени проблеми од витален интерес за Македонија и македонскиот народ.  Меѓу нив, посебно е значајно што Франција ја прифатила реалноста и на Македонија и македонскиот народ гледала како на една целина. Низ документацијата се опфатени и застапени сите три дела од поделена Македонија, нејзината целокупност е третирана не само во географски туку и во национален, стопански и просветно-културен поглед.

	Покрај стремежот на македонскиот народ за свое национално ослободување и создавање на своја самостојна држава, низ француската официјална документација мошне опсежно се следи и нагласува националната посебност на Македонците уште од средината на  XIX -от век па наваму, при што населението во Македонија се означаува како посебен народ, кој суштински се разликува според своите национални обележја, јазикот - македонскиот, територијата Македонија, традициите, обичаите и слични белези својствени за една посебна нација, различна од своите соседи: “Македонците решија да се разликуваат од своите соседи и дури е апсурдно да се тврди, како што се прави со Софија и Белград, дека Македонија е бугарска или дека Македонија е српска”, а што се однесува до националнаа припадност, се нагласува дека, “ако прашате еден Македонец за таа работа, тој секогаш одговара дека е Македонец и е за создавање на независна Македонија, едноставно затоа што во тоа гледа решение и начин за ослобоување од полициската тиранија на турските, српските и бугарските власти и затоа ова решение е најпогодно за да им се стави крај на стремежите и спротивностите на соседните држави кон Македонија...”.&lt;Види поопширно: Лазар Лазаров, ВМРО низ француската документација.&gt;

	Оваа студија за Македонија во француската политика на Балканот во означениот период ја сочинуваат четири глави во кои конкретно се обработени повеќе прашања од разновидни аспекти, меѓу кои пред се', македонската национална посебност и создавањето на сопствена македонска држава, социјално-економската и политичката положба на македонскиот народ во соседните држави, состојбата на националните, културните и другите граѓански права и слободи и степенот на нивната оствареност во Бугарија, Грција, Југославија и Албанија, етничките промени и иселувањето на дел од македонскиот народ што настана како резултат на социјално-економската положба, националната обаесправеност, воено-политичката положба, полициските прогони и репресалии што го вршеа властите над македонскиот народ во соседните балкански земји.

	Во посебна глава (втора) значајно внимание им е посветено на Македонија и македонскиот народ од трите нејзини дела како присутно прашање на Париската мировна конференција, одржана во 1946 година. Притоа од повеќе аспекти се анализираат пречките за остварување на националните права на Македонците во Пиринска, Егејска и Вардарска, односно НР Македонија. Така, меѓу причините за неоствареност на стремежот за единство и слобода на македонскиот народ од пиринскиот и егејскиот дел на Македонија, покрај неговите пропусти, како посебно значајни се издвојуваат и анализираат основните негативни фактори: пропагандните и оружените завојувачки акции на соседните држави кон Македонија и што е најзначајно, зад Македонија и македонскиот народ во минатото не стоела ниту една од големите сили, што не е случај со нејзините соседни балкански држави. Можеби во тој однос извесен чекор напред прави Франција која, кон крајот и непосредно по Првата светска војна, ги изнесува своите погледи за формирање на македонска држава, лоцирана на просторот меѓу Бугарија, Грција, Србија и новосоздадената дражва Алабанија, со образложение како неопходен услов за да завладее мирот на овие балкански простори, бидејќи на тој начин, со создавањето на македонската држава, како што смета Франција, би се неутрализирале завојувачките стремежи на соседните балкански држави кон Македонија. Покрај овој документ - предлог - решение за создавање на македонска држава, во периодот меѓу двете светски војни се изнесува стојалиштето на француските претставници дека новосоздаденото Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (СХС) треба да се прошири и да стане четвороимено, односно и вардарскиот дел на Македонија да стане рамноправен субјект како што се Хрватска и Словенија во однос на Србија.

	Во третата глава од оваа студија, врз основа на изворна француска документација, значајно внимание се посветува на статусот на НР Македонија во југословенската федерација. Тоа е периодот на Втората светска војна и по нејзиното завршување, а македонскиот народ од вардарскиот дел активно се вклучи во неа низ Народноослободителна војна и застанувајќи на страната на антихитлеровската коалиција. Низ сопствена оружена борба тој успеа да ја извојува својата национална слобода и да создаде своја држава, а врз доброволна основа се определи и се вклучи во составот на новосоздадената југословенска федерација, како нејзина рамноправна единица. Колку реално беше рамноправна, се обидуваме во овој труд, врз оснвоа на француски изворни материјали, да го елаборираме тоа од повеќе аспекти. Посебно значење во анализите и оценките му придаваме на прашањето за карактеристиките на нововоспоставениот систем во НР Македонија и Југославија пошироко.

	Гледано од политички аспект, главен збор во формулирањето на политиката за стопанскиот развој, а посебно во тие рамки и на индустријализацијаа на земјата, имаше Партијата КПЈ-КПМ и нејзиниот партиски врв - Политбирото на КПЈ.

	Во Македонија како и во Југославија е остварен прнципот на персонална унија на Партијата во државата односно тоа се согледуваше во идентичната личност на првиот човек во Партијата (КПЈ) со претседателот на државата. Тоа се согледува и нагласува и низ француската официјална изворна документација, што наоѓа опсежна елаборација во овој труд.

	Во оваа студија се следи и нагласува формалната рамноправност на Македонија во југословенската федерација, а реалноста е сосема поинаква. Имено, низ критичка анализа, се следи семоќната позиција на централизираноста на највисокиот партискодржавен врв кој претставува наредбодавен пункт во сите области: и во органите на власта и во стопанството и во државната администрација и во војската и во полицијата или накусо речено во севкупниот живот во земјата. Републичките државнопартиски органи само ги спроведуваа односно ги извршуваа директивите од највисокиот партискодржавен врв на чело со Политбиото на ЦК на КПЈ и Јосип Броз Тито како прв човек во државата.

	Во трудов, достатно критички е анализирано и се поставува прашањето зошто Македонија немала низ целиот период по Втората светска војна свои претставници во Политбирото на ЦК на КПЈ. Оваа проблематика се следи опсежно и критички низ француската официјална документација. Така, за разлика од сите други републики во југословенската федрација кои имаат свои претставници во Политбирото (Словенија има најмногу, односно тројца - Едвард Кардељ, Борис Кидрич и Франц Лескошек), а Македонија не е застапена со ниту еден претставник. Некои го споменуваат првиот партискодржавен човек на македонското повоено општество - Лазар Колишевски, што во основа не е точно. Тој бил повикуван и учествувал во работата на Политбирото, но само во исклучителни случаи кога на дневен ред биле прашања сврзани за Македонија и неговата улога се состоела во спроведување на директивите на највисокиот партиски врв - Политбирото на македонското подрачје.

	Македонија не само што го започна стопанскиот развој како најнеразвиена федерална единица, туку и динамиката на нејзиниот развој со Петгодишниот план не се одвиваше во склад со предвидената зацртана политика. Голем дел од инвестициите за објектите што беа предвидени не се остварија и дел од нив беа пренасочени кон централните делови на тогашна југославија, а пред се' во Босна и Херцеговина, Хрватска и Словенија. Оттука и оправданото незадоволство во Македонија и Брионскиот договор од 1952 година, при што беа издвоени извесни средства и се изградија неколку позначајни објекти наведени во овој труд. Затоа, и со право, француските официјални извори, во поглед на организационаа конструкција и методот на работа и управување во државата неа ја нарекуваат партиска држава, бидејќи целокупната власт и во државните органи и во стопанството, полицијата, војската и севкупниот живот на земјата ја имаше Партијата (КПЈ) и нејзиниот врвен и наредбодавен орган - Политбирото, кој претставуваше нервен центар, директивен пункт и давател на сите наредби кон републичките раководства, а посебно кон македонското кое слепо или, како што се нагласува во француската документација, правоверно ги извршува. Според нив, Македонија и нејзиното раководство на чело со Лазар Колишевски претставуваше правоверно и најсилно упориште на комунистичката идеологија што ја креираше Јосип Броз Тито.

	Комуналниот систем преку создавањето на своите единици комуните, во почетокот покажа и понуди големи креативни можности во областа на непосредното одлучување во стопанството и културно-просветната еманаципација, но не можеше да ги укине негативните појави на автархија и нееднаквата појдовна основа во развојот на републиките.

	Системот на трудбеничкото или работничкото управување во реалниот практичен живот не покажа дека е имун на бирократијата, туку напротив, уште во првата фаза во развојот на самоуправувањето и демократскиот процес во трансформацијата на општеството од централистичко кон самоуправно, односно во процесот на децентрализацијата, се развивале и зрееле микродиктатурите, почнувајќи од републичките, околиските, па се' до локално ниво во комуните односно општините. На тој начин, се градеа и создаваа локални олигархии, што ги согледуваме на сите нивоа во партиските државните, стопанските итн. првенци.

	Од областа на стопанството, земјоделието претставуваше доминантна стопанска гранка, бидејќи непосредно по ослободувањето преку 70% од населенеито живееше на село и главен извор за егзистенција претставуваше земјоделското стопанство. Француската документација можеби престрого и критички ја оценува состојбата и развојот на земјоделието ставајќи го на ниво од  XIX-от век и заклучува дека, ако не се преземаат конкретни мерки, а природните климатски и почвени услови нив ги овозможуваат, тоа за жал ќе остане и натаму примитивно. Тука, како посебни негативни фктори се издвојуваат: применувањето на новиот задружен систем, задолжителниот откуп како принудна мерка, а посебно ориентацијата на државните власти од 1949 година кон системот на колективизација, кој практично остави катастрофални последици во уназадувањето на земјоделското стопанство, како значајна стопанска област во македонското стопанство.

	Секако на негатиавните тенденции во стопанскиот и целокупниот развој на Македонија значаен одраз имаше и Резолуцијата на Информбирото од 1948 година, кога Македонија и Југославија пошироко доживеаја целосна изолација, а посебно економско-политичка блокада од Советскиот Сојуз и источноевропските социјалистички земји. Тоа беше време на тешки искушенија и кога се работеше за опстанокот на населението и државата, потоа, двете сушни години и други околности оставија катастрофални последици во натамошниот развој на земјата.

	Наоѓајќи се во една безизлезна состојба, при една целосна блокада од источните земји, македонското, односно југословенското раководство, беше принудено да бара помош и поддршка од западните земји, со кои дотогаш немаше воспоставено речиси никакви односи и врски. Така, според француски анализи и оценки, САД и другите западни земји ја користат општествено-економската и политичката состојба во Македонија и Југославија пошироко и гледаат погодна можност да разработат сеопфатна стратегија, чија основна цел беше преку давањето на економска помош и поддршка да ја привлечат Југославија не само кон западниот капиталистички блок, туку и да ја принудат да пристапи кон формирање на Балканскиот пакт од февруари 1953 година. Овие прашања на економска помош од Запад и пристапувањето кон Балканскиот пакт мошне детално и критички се анализирани во посебни подглавја во овој труд (види во текстот прилог документ за погледите на американските експерти за економската ситуација во Југославија). Според француски проценки, вкупната помош на Југославија од САД и другите западни земји, што ја потврдуваат и официјални податоци од Вашингтон, изразена во вредност на тогашни американски долари изнесува 3 милијарди и 408 милиони долари за периодот од крајот на 1949 година заклучно со 9 јуни 1955 година, од која 64% отпаѓа на САД, 24% на Англија и 12% на Франција. Во рамките на оваа помош и подршка од САД и западните земји, покрај спроведената идеја за формирање на Балкански пакт од февруари 1953 година, во трудот достаточно внимание се посветува и на американскиот предлог-проект од пролетта 1949 година за поделба на Албанија меѓу Југославија и Грција, со основно образложение и цел - да се истисне руското влијание на Балканот, бидејќи се сметаше дека Албанија претставува советска, воена и политичка база и упориште на комунизмот.

	Посебна подглава во трудот посветуваме и на францускиот елаборат - мала студија за Македонија од 1952 година. Во неа се изнесени интересни француски анализи и оценки за Македонија. Така, во овој елаборат, независно од делбите на Македонија од 1912/13 година, на Македонија се гледа како на една целина не само од географски, стопански и културен поглед, туку и од повеќе аспекти, нагласувајќи притоа дека “се работи за еден регион совршено разграничен од Куманово до Солун, од Родопските Планини до албанската граница, по долините на реките Вардар и Струма до Егејското Море... Македонците високо ги афирмира потеклото на нивниот јазик... во 1900 година, во Прилеп е пронајден пишан документ од 20 мај 1637 година на чист македонски јазик...”.&lt; Archives diplomatique... Nantes. Фонд, Etat General des fonds, Serie, Скопје, vol. 1. &gt;

	Во студијава, значајно внимание, низ француска диоптрија, се посветува на обидите за обновувањето на автокефалноста на Македонската православна црква (МПЦ), која незаконски била укината во 1767 година, при што се истакнува дека одлуката на српскиот патријарх Викентие од април 1957 година со која се дозволува употребата на македонскиот јазик во богослужбаа и кореспонденцијата, употребата на печат со Република Макеоднија, во трите епископии - Скопска, охридска и Струмичко-Злетовска да се избира македонското свештенство и друго, според француски оценки, воедно “значи формално признавање на Македонската православна црква до 1945 година, па иако Српската православна црква ги сметаше овие одлуки како свој успех, де факто не можеше да го спречи македонскиот пат кон автокефалноста. Религиозното прашање за црковното осамостојување претставува исклучително значајно прашање за историјата на Македонија...”.&lt;&gt;

	Што се однесува до карактерот и односот на постојните режими во трите делови на Македонија - вардарскиот, односно НР Македонија, пиринскиот во Бугарија и егејскиот во Грција, врз основа на продлабочени анализи на документацијата од француска провениенција, одделно за сите делови се посветува внимание во посебни подглавја каде се прикажани состојбите со изнесување на оценките за однесувањата на трите постојни режими. Во трудов се прави градација, во полза на вардарскиот дел односно НР Македонија, која и покрај тоа што претставува држава но само во рамките на југословенската федерација, како нејзина рамноправна федерална единица, сепак во неа слободата на мислење отсуствува, а оние што мислеа поинаку беа прогласувани за опозиционери и противници на режимот во Југославија и повеќето од нив се испраќани во логори за работа под тешки услови, или накусо речено политичката полиција О.З.Н.А. која ги прогонуваше се поистоветува со Н.К.В.Д. во Советскиот Сојуз.&lt;Исто таму...  Paris, Serie З Europe, Соус serie, Yougoslavie, vol. 20. &gt;

	За разлика од Вардарска односно НР Македонија, која извојува своја национална слобода и создаде своја држава, другите два дела од Македонија - Пиринска и Егејска, по Втората светска војна продолжија да егзистираат во составот на Бугарија и Грција, во нив остана и македонскиот народ угнетуван, без никакви национални, културни, граѓански права и слободи, беше прогонуван, малтретиран при секоја пројава на македонско национално чувство и свест за својата македонска припадност.

	Независно од стремежите и желбите на македонскиот народ за извојување на своите национални права и заедничко живеење во една обединета Македонија, треба да се согледаат и земат предвид сплетот на меѓународните околности како значаен фактор. Поточно, настаните што уследија по Резолуцијата на Информбирото од јуни 1948 година оставија силен печат и мошне негативно се одразија во остварувањето на стремежите на македонскиот народ за негово обединување и конституирање во една самостојна македонска држава. Така, ако се проследи документацијата од француско, југословенско и друго потекло, ќе се согледа значителната промена на курост на тогашното југословенско државнопартиско раководство, па дури во одделни временски интервали, како на пример, пред и по потпишувањето на Балканскиот пакт од 28 февруари 1953 година и присутно напуштање и целосно одбегнување воопшто да се споменуваат Македонија и присуството на македонски народ надвор од НР Македонија односно Југославија, а камо ли да се застапува тогашното македонско и југословенско раководство за нивна заштита и за обединување на Македонија и македонскиот народ во една држава.

	Гледано во целина, без оглед до кој степен на реалност продреле француските претставници во проникнувањето и откривањето на вистинските состојби за положбата и националните права на македонскиот народ во соседните земји, сепак, неодминливо е нивното согледување и оценки за полетот на јасно изграденото македонско национално чувство. Врз основа на француската документација, во овој труд не само што е нагласена посебноста на Македонија и македонскиот народ во трите негови дела и во одделни периоди туку и се опревдува и подддржува борбата на македонскиот народ за создавање на своја државност и самостојност.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jmmc8lkf2g2dcjtcyp4gb81lqvjonq4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3. Положбата и правата на македонскиот народ во Пиринска Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1924</id>
    <revision>
      <id>10365</id>
      <parentid>10364</parentid>
      <timestamp>2015-05-20T06:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DivineAlpha</username>
        <id>1936</id>
      </contributor>
      <comment>Reverted to revision 8926 by 217.16.91.244. ([[m:w:WP:TW|TW]])</comment>
      <origin>10365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6570" sha1="qk9boxjikyke42t7hnkv8v4j9nz2r6g" xml:space="preserve">Прашањето за положбата и правата на македонскиот народ во Пиринска Македонија - Бугарија, за македонско-бугарските односно југословенско-бугарските односи кон крајот и непосредно по Втората светска војна, достатно е опфатено од повеќе аспекти во глава втора од овој труд. Во оваа прилика би изнеле само некои фрагментарни сублимирани француски погледи сврзани за статусот на Македонците, за оствареноста на националните права и слободи низ еволутивните промени на однесувањето на новата бугарска власт по војната. Имено, уште кон кајот на војната, француските аналитичари го изнесуваат и го нагласуваат ставот на Бугарија кон правата на македонскиот народ во Пиринска Македонија, споредувајќи ги со правата на Македонците во Егејскиот дел на Македонија во Грција. Конкретно во врска со тоа француските согледувања и оценки нагласено внимание му придаваат на стојалиштето изнесено од премиерот на Бугарија Кимон Георгиев во врска со македонското национално прашањае: “Македонскиот народ има право да решава за својата судбина... за  Бугарите, Македонците се Македонци..., за Грција не постои македонска националност...”.&lt; Archives diplomatique... Paris, Serie, З, Europe, sous-serie, Yougoslavie, vol. 31. &gt;

	Француските оценки за националните права на македонскиот народ имаат реална основа во стварноста. Низ бројната документација од француска дипломатска, политичко-економска и воена провиненција педантно се следи оствареноста на македонските национални и културни права и слободи во Бугарија и притоа се разграничуваат три фази во однесувањето на бугарските официјални власти кон македонскиот народ во Пиринска Македонија. Имено, во првата фаза - 1944-1948 година на Македонците во Пиринска Македонија не само што им се признаваат, тие и ги уживаат националните, културните и другите права и слободи во Бугарија, а воедно мошне е изразен стремежот од бугарска страна за македонско-бугарско зближување и дури постои согласност од бугарска страна за отстапување на пиринскиот дел од Македонија и нејзино приклучување кон својата матица - Вардарска односно НР Македонија.
Покрај стекнувањето на национални права, македонскиот народ од пиринскиот дел на Македонија имаше и просветно-културни права, што се согледува од отворањето училишта и гимназии со настава на македонски јазик, изучување на македонската историја, отоврањето на македонски книжарници, бибилиотеки и македонски национален театар во Горна Џумаја.

	Во втората фаза - 1947-1954 година, поради познатите настани што претходно ги изнесовме во овој труд, настанати по донесувањето  на Резолуцијата на Информбирото од јуни 1947 година, не само што претходно стекнатите права на Македонците во Бугарија беа негирани од бугарска страна, туку доаѓа до прекинување на односите меѓу македонскиот народ од Пиринска Македонија и НР Македонија и југословенско-бугарските односи пошироко. Во овој период, а посебно во годините 1950/51, според француски извори, по наговор од советска страна, дури и се подготвувала бугарска воена агресија врз Македонија и Југославија воопшто. Овие затегнати македонско-бугарски односи и целосната негација на националните, културните и други права и слободи на македонскиот народ во Пиринска Македонија, ќе ја достигнат својата кулминација до смртта на Сталин - март 1953 година,  за потоа да настапи третата фаза во која доаѓа до оживување и уште поизразено зближување во односите во однос на Димитровскиот период меѓу македонскиот народ од пиринска и Вардарска односно НР Македонија како и враќање и проширување на националните, културните и други права на Македонците во Пиринска Македонија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>qk9boxjikyke42t7hnkv8v4j9nz2r6g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не се бели Маре мори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1925</id>
    <revision>
      <id>4585</id>
      <parentid>4584</parentid>
      <timestamp>2006-05-04T11:51:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4585</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="801" sha1="b501gb3z0xivmqeq9x1vmwyzspylok8" xml:space="preserve">: Не се бели Маре мори,не се црви
: Не се толку Маре дотерувај

: Ми се смеат Маре мори комшиите,
: Комшиите Маре,еснафите

: Во кого си Маре мори погледала
: Секому си Маре болест дала

: Кому два дни Маре мори,кому три дни,
: А на мене Маре три години

: Ме направи Маре мори,суво дрво,
: Суво дрво Маре,јаворово

: Земи оган Мaре мори,запали ме
: Запали ме Маре,изгори ме.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>b501gb3z0xivmqeq9x1vmwyzspylok8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не се кревај на големо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1926</id>
    <revision>
      <id>4586</id>
      <timestamp>2006-05-04T11:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4586</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="826" sha1="d93rvwbi1wjky43n5220vbi62i8t9jm" xml:space="preserve">:Не се кревај на големо,
:Јовано, Јованке,
:Барем да си од колено,
:Јовано, Јованке,
:Пиле шарено.
 
:Ја елај ми на колено,
:Јовано, Јованке,
:Отпетлај ми доламата, 
:Јовано, Јованке,
:Пиле шарено.
 
:Ред по редум-девет реда,
:Јовано, Јованке,
:Да ми видиш кошулава, 
:Јовано, Јованке,
:Пиле шарено.
 
:Од куршуми издупена,
:Јовано, Јованке,
:А со крв е облеана,
:Јовано, Јованке,
:Пиле шарено.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>d93rvwbi1wjky43n5220vbi62i8t9jm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не се фаќај Доне Донке до мене</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1927</id>
    <revision>
      <id>4588</id>
      <parentid>4587</parentid>
      <timestamp>2006-05-04T11:55:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4588</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="704" sha1="24zjnm360zykosxkud1yabttusu5o2b" xml:space="preserve">:Не се фаќај Доне Донке до мене,
:Срцето ми гори Донке за тебе.
 
:Еј, што те заљубив,
:Еј, па те изгубив.
 
:Кога војник Доне Донке јас одев,
:И орото Доне Донке го водев.
 
:Еј, што те заљубив,
:Еј, па те изгубив.
 
:Ни година Доне Донке не пројде,
:За другого Доне Донке ти појде.
 
:Еј, што те заљубив,
:Еј, па те изгубив.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>24zjnm360zykosxkud1yabttusu5o2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не си го продавај Кољо чифликот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1928</id>
    <revision>
      <id>10343</id>
      <parentid>4589</parentid>
      <timestamp>2015-04-23T11:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.48.161</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешна врска */</comment>
      <origin>10343</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1080" sha1="9sewd8l410imbpbo27wht6q3q07uw30" xml:space="preserve">: Не си го продавај Кољо чифликот 
: мама не ме дава кољо за тебе 2х
: по меани одиш Кољо, рујно вино пиеш
: дома рано не си одиш да спиеш.

: рефрен:

: По меани одиш Кољо, 
: рујно вино пиеш, 
: дома рано не си одиш да спиеш. 2х

: Колку ти чини Кољо чифликот, 
: толку ми чини Кољо,лицето 2х

: рефрен:

: Не си го продавај Кољо трлото, 
: мама не ме дава Кољо,за тебе. 2х

: рефрен: 

: Колку ти чини Кољо трлото, 
: толку ми чини Кољо грлото. 2х

: рефрен:

== Надворешна врска ==

[http://pesna.org/song.php?id=428 Македонски народни песни], текст, аудио и преводи

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/prodav.wav Музика ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9sewd8l410imbpbo27wht6q3q07uw30</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не плачи мило либе, не жали (Параходот)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1929</id>
    <revision>
      <id>4590</id>
      <timestamp>2006-05-04T11:58:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4590</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="756" sha1="qgot9dtka36bipbra3qtn13b72ri54o" xml:space="preserve">: Параходот ми пристигна
: збогум либе подај рака
: не плачи мило либе, не жалај
: јас пак ќе се вратам.

: Очите ти насолзени,
: устето ти насмејано
: не плачи мило либе, не жалај
: јас пак ќе се вратам.

: Ја земи си бело крпче,
: избриши си црни очи
: не плачи мило либе, не жалај
: јас пак ќе се вратам.

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/parahod.wav Во изведба на [[Пепи Бафтироски]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>qgot9dtka36bipbra3qtn13b72ri54o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не раѓај мајко, лична Македонијо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1930</id>
    <revision>
      <id>4591</id>
      <timestamp>2006-05-04T11:59:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="769" sha1="7ptvgmx7rd0rddehr0vj7in5rqas48y" xml:space="preserve">:Не раѓај мајко, лична Македонијо,
:Не раѓај ќерки убави.
:Твоите ќерки, мајко Македонијо,
:Тиран ти граба на сила.
 
:Ти раѓај само, мајко Македонијо,
:Ти раѓај само синови.
:Знаме да развеат по Македонија,
:Народ да зберат-поробен.
 
:Твоите синој, по горја, планини,
:Крв си пролеват за тебе.
:Момите лични, убави-прикажани,
:Венат си млади аргатки.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7ptvgmx7rd0rddehr0vj7in5rqas48y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нели сторивме вера и клетва</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1931</id>
    <revision>
      <id>4592</id>
      <timestamp>2006-05-04T11:59:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4592</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1239" sha1="2wadn8vkroxf7tfd9qnpjs53jjqi8xh" xml:space="preserve">:Нели сториме, севдо мори
:вера и клетва
:ни да се мажиш, севдо мори,
:ни да се женам.
:Леле, лепа мори, ни да се женам. 

:Ти да ме чекаш, севдо мори,
:До три години,
:Ти не ме чека, севдо мори, 
:Ни три недели
:Леле, лепа мори, ни три недели. 

:До Солун ојду, севдо мори,
:Абер ми дојде,
:Што се армаса, севдо мори,
:За мојто кумче.
:Леле, лепа мори, за мојто кумче. 

:Ме поканае, севдо мори, 
:Кум да ве венчам,
:Со кои раци, севдо мори,
:Венци да држам,
:Леле, лепа мори, венци да држам.

:Со уста реку, севдо мори,
:Да се ќердосаш,
:Со срце веља, севдо мори,
:Пак моја да си,
:Леле, лепа мори, пак моја да си. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2wadn8vkroxf7tfd9qnpjs53jjqi8xh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нели ти реков, моме Донке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1932</id>
    <revision>
      <id>4593</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4593</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="618" sha1="raou9k3y0q76ufo4azzs7727klsgaug" xml:space="preserve">:Нели ти реков, моме Донке,
:Нели ти думав,
:Да не љубиш, моме Донке,
:Битолските ергени.
 
:Они те лажат, моме Донке,
:Они те мамат,
:Си за тија, моме Донке,
:Тија пусти пари.
 
:Битолските ергени, моме Донке,
:Си се мајтапчии,
:Ќе ти ветат, моме Донке,
:Нема да те земат.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>raou9k3y0q76ufo4azzs7727klsgaug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нели ти реков, не оди боса</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1933</id>
    <revision>
      <id>4594</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:01:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4594</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1153" sha1="2odvfk1gabh3kl72qyko7e6yt6vtt8i" xml:space="preserve">:Нели ти реков,
:Не оди боса.
 
:Ах, ти Маруше, ти кротко јагне,
:Маруше мори дилбер,
:Ти моја ќе си, пак моја ќе си.
 
:Не оди боса по таа роса,
:Нели ти реков, не оди сама.

:Ах, ти Маруше, ти кротко јагне,
:Маруше мори дилбер,
:Ти моја ќе си, пак моја ќе си.
 
:Не оди сама по таа слама,
:Нели ти реков, елај при мене.
 
:Ах, ти Маруше, ти кротко јагне,
:Маруше мори дилбер,
:Ти моја ќе си, пак моја ќе си.
 
:Нели ти реков, елај при мене.
:Мама ме дава, тате не ме дава.
 
:Ах, ти Маруше, ти кротко јагне,
:Маруше мори дилбер,
:Ти моја ќе си, пак моја ќе си.
 
:Мама ме дава, тате не ме дава.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2odvfk1gabh3kl72qyko7e6yt6vtt8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Немој ме, мила мамо, луто да колниш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1934</id>
    <revision>
      <id>4595</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:02:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4595</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="789" sha1="iv5smdv9l23ua2ah0egwzczp7yk4vfu" xml:space="preserve">:Немој ме, мила мамо, луто да колниш,
:Оти сум станал мамо, младо спаивче.
 
:Ја, спремај ми го мамо брзото коњче,
:Јас ќе си одам мамо, Благино село.
 
:Ако е Блага, мамо болна легнала,
:Јас ќе се сторам мамо, младо докторче,
:И ќе ја лечам мамо, без пари.
 
:Ако е Блага, мамо за друг свршена,
:Јас ќе се сторам мамо, младо касапче,
:И ќе ја сечам мамо, парче по парче.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>iv5smdv9l23ua2ah0egwzczp7yk4vfu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Никнало, никнало, цвеќе шарено</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1935</id>
    <revision>
      <id>4596</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="701" sha1="nfd227k2lch6u0bpnjsmtoxbd88k1io" xml:space="preserve">:Никнало, никнало,
:Цвеќе шарено,
:Пред моми, пред моминото 
:Пенџерче.
 
:Дење го, дење го
:Моме вадело,
:Ноќе го, ноќе го
:Момче крадело.
 
:Дејгиди, дејгиди,
:Момче будало,
:Не знаеш, не знаеш,
:Моме да љубиш,
:Тук' знаеш, тук' знаеш
:Цвеќе да крадеш.
 
:Цвеќето, цвеќето 
:Е за мирисање,
:Момето, момето
:Е за љубување.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>nfd227k2lch6u0bpnjsmtoxbd88k1io</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Облак се вие, орлите пиштат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1936</id>
    <revision>
      <id>4597</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1171" sha1="rczqmk75e09jgh2thypzgpc8mdyj84m" xml:space="preserve">:Облак се вие, орлите пиштат,
:Балканот ја пее грозната песна,
:Дали врни, грми ил се земја тресе,
:Или се борја од корен корнат?
:Ниту врни, грми, нит' се земја тресе,
:Ниту се борја од корен корнат.
 
:Буки се сечат, спици се прават,
:На Македонците под нокти редат.
:Фурни се горат, железа се топат,
:На Македонци-усти затворат.
 
:Дали има уште, кој да не знае,
:До каде е наш'та Македонија?
:Има ли уште, кој да не знае,
:До каде е наш'та Македонија?
 
:Штип, Куманово, Струмица и Струга,
:Ѓевѓелиско поле, дур' до Солуна,
:Таму живеат само Македонци,
:Само Македонци-славни јунаци.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>rczqmk75e09jgh2thypzgpc8mdyj84m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Од Битола до Вевчани, си сардисано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1937</id>
    <revision>
      <id>4598</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:04:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4598</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="990" sha1="m5yb7sqegv39xitiiqd0wryxhaexo3s" xml:space="preserve">:Од Битола до Вевчани, си сардисано.
:Ура, ура-Ставре војвода.
 
:Го сардиса млад ставре кушегутот.
:Ура, ура-Ставре војвода.
 
:Ставре има машко срце-не се предава.
:Ура, ура-Ставре војвода.
 
:Ставре има бердан пушка-не се предава.
:Ура, ура-Ставре војвода.
 
:Прва бомба, што ми пушти в конопиштата.
:Ура, ура-Ставре војвода.
 
:Та ми удри десет души од аскерот.
:Ура, ура-Ставре војвода.
 
:Сврти пушка во брадата, Ставре војвода,
:Ура, ура, сам се убива,
:Ура, ура, за Македонија.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>m5yb7sqegv39xitiiqd0wryxhaexo3s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Од умот се подизгубив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1938</id>
    <revision>
      <id>4599</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:05:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4599</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1188" sha1="qbso7d94xd8sprfxsye056u9pfr3zmd" xml:space="preserve">
:Од умот се подизгубив 
:За едно лично Охриѓанче.
:Од умот се подизгубив 
:За едно лично, за едно лично Охриѓанче.
 
:Оди мајко, стара мајко,
:Скришем, скришем да н речиш.
:Оди мајко, стара ле мајко,
:Скришем, скришем,
:Скришем, скришем да н речиш.
 
:Син ми ќерко те милува,
:Па се срамел да ти речи.
:Син ми ќерко те милува,
:Па се срамел,
:Па се срамел да ти речи.
 
:Штом ме лудо милувало,
:З'ш не кажал од порано.
:Штом ме лудо милувало,
:З'ш не кажал,
:З'ш не кажал од порано.
 
:Сега сум си посвршено 
:За едно лично Битолчанче.
:Сега сум си посвршено 
:За едно лично,
:За едно лично Битолчанче.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>qbso7d94xd8sprfxsye056u9pfr3zmd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Оган го гори Брезово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1939</id>
    <revision>
      <id>4600</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:06:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4600</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="761" sha1="6opsyhk13a4k7u8q0jkv3v9cuy6zx77" xml:space="preserve">:Оган го гори Брезово-Македонијо,
:Ордан со четата навлегол-Македонијо.
 
:И на дружината говори-Македонијо,
:Стан'вајте браќа не спијте-Македонијо,
:Земајте бомби, куршуми.
 
:Земајте бомби, куршуми-Македонијо,
:Со душман ќе се бориме-Македонијо.
 
:Згрмеа бомби, куршуми-Македонијо,
:Одеднаш Ордан извика-Македонијо,
:Го зазедовме Брезово.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6opsyhk13a4k7u8q0jkv3v9cuy6zx77</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Огрејала еј месечина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1940</id>
    <revision>
      <id>4601</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:06:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="923" sha1="bx1boymypodd0efcas6rb2c0mmapvbn" xml:space="preserve">:Огрејала еј месечина, ој бабо, 
:Огрејала еј месечина,
:Во нашето рамно гумно,
:Во нашето рамно гумно,

:Не ми била месечина, ој бабо,
:Не ми била месечина,
:Тук ми биле беќарите, 
:Тук ми биле беќарите,

:Беќарите Бапчорските, ој бабо,
:Беќарите Бапчорските,
:Тук светеје ќостеците,
:Тук светеје ќостеците,

:Ќостеците сребрените, ој бабо,
:Ќостеците сребрените,
:Тук тропаје кондурите,
:Тук тропаје кондурите.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>bx1boymypodd0efcas6rb2c0mmapvbn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Огрејала јасна ѕвезда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1941</id>
    <revision>
      <id>4602</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:07:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1209" sha1="0sip6i9fvp56p077iqhzf0ctyk65iio" xml:space="preserve">'''Огрејала јасна ѕвезда''' е [[македонска народна песна]]. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

== Текст на песната ==

:Огрејала, огрејала
:Огрејала јасна ѕвезда,
:Право тегле, право тегле,
:Право тегле на вујку му.

:Добро вечер мили вујко
:Дај Бог добро мило внуче
:Јас сам дошол мили вујко
:Јас сам дошол да та питам.

:Мен ма сакат мили вујко,
:Мен ма сакат до две моми,

:Таа идната и чорбаџика,
:Таа другата и сиромашка.

:Чунки питаш мило внуче,
:Чунки питаш ки ти кажам.

:Чорбаџика мило внуче	
:Чорбаџика кавгаџика,
:Сиромашка добраџинка.

== Надворешни врски ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>0sip6i9fvp56p077iqhzf0ctyk65iio</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ој, ти пиле, славеј пиле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1942</id>
    <revision>
      <id>4603</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:08:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="844" sha1="5cr49c0ms23bou1gua8ic0olrspdg7e" xml:space="preserve">:Ој, ти пиле, славеј пиле,
:Ја запеј ми една песна.
:Ја запеј ми една песна, 
:Да се чуе надалеку.
 
:Да се чуе надалеку,
:На далеку до Велешко.
:Од Велешко да Прилепско,
:Од Прилепско до Крушевско.
 
:Од Крушевско зад корија,
:Зад корија-Мечкин Камен.
:Там' се бие славен јунак,
:Славен јунак-Питу Гули.
 
:Ој, бре вие Крушевчани,
:Што сте толку нажалени.
:Со децата распиштени,
:Со куќите запалени.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>5cr49c0ms23bou1gua8ic0olrspdg7e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ој, Јано, Јано, убава Јано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1943</id>
    <revision>
      <id>4604</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:09:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4604</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1232" sha1="che2hxteemopy7qo8bigyihrxfalzgs" xml:space="preserve">: Ој, Јано, Јано, убава Јано,
: Од едната страна Јано, сонце те грее,
: Од другата страна Јано, јасна месечина.
: Сиромаси бевме Јано, сега сме зенгини,

: Кое фајде Јано мори, оти сме богати,
: Кога од срцето Јано, ти порода немаш.
: Дали е од мене или е од тебе,
: Дали е од бога Јано или е од чинка,
: Дали е од тебе Јано или е од мене.

: Мене ми е мајка лудо, луто проколнала,
: Мајка проколнала, Стојан, клела, говорила.
 
: Ој Јано, Јано, леле мила ќерко,
: Лика спроти тебе Јано, друга да не родиш,
: Оти ноќе плачеш ќерко, а дење си спиеш,
: Ти на мајка, мила Јано, многу причинуеш,
: Од срце порода Јано, ти да не си имаш.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>che2hxteemopy7qo8bigyihrxfalzgs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ој Недо, Недо, земи ме Недо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1944</id>
    <revision>
      <id>4605</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:10:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4605</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1035" sha1="a6tmcq4jfdt293u5rrd2lqsp8dasnp2" xml:space="preserve">: Ој Недо, Недо, земи ме Недо.
: Ако не ме земиш Недо,
: Ветрот ќе те земе, кучке,
: Што мана ми најде.
 
: И ние сме Недо мори, луѓе чорбаџии,
: И ние имаме Недо, големо богатство.
: Од жаба нога Недо, цела пастрма, 
: Од глувче меше Недо, полно е со вино.
: Па се надеваме Недо, 
: Свадба да правиме, кучке, 
: Тебе да земиме.
 
: И ние сме Недо мори, луѓе чорбаџии,
: Едно рало гаѓи Недо, деветмина браќа,
: Едниот ги слек'ва Недо, другиот-облек'ва.
: Па се надеваме Недо,
: Свадба да правиме, кучке,
: Тебе да земиме.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>a6tmcq4jfdt293u5rrd2lqsp8dasnp2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ожени ме мамо, женет да одам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1945</id>
    <revision>
      <id>4606</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:10:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="628" sha1="o8h7lrtzty7z8cl8iiqlhsj4odq1xol" xml:space="preserve">:Ожени ме мамо, женет да одам,
:Пуста беќарштина, веќе не се трпи.
 
:Ожени ме мамо за наш'то комшивче,
:За наш'то комшивче, личното Мариче.
 
:Кога низ двор шета, босо на налани,
:Тенка снага крши-срцето ми гори.
 
:Не те женам сине оваа година,
:Оваа година-голема скапија

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>o8h7lrtzty7z8cl8iiqlhsj4odq1xol</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ордан седи на кулата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1946</id>
    <revision>
      <id>4607</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:11:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="777" sha1="53cm6hqz1fj0zgum3n3kav6oehm447t" xml:space="preserve">:Ордан седи на кулата,
:На кулата во Брезово,
:В раци држи дулбијата.
 
:Па ми гледа горе-долу,
:Му догледал црни аскер,
:Црни аскер-башибозук.
 
:Фрли бомба сред селото,
:Цело село се затресе,
:Сиот аскер го потурка.
 
:Извикнаја селаните,
:Што е ова од Ордана,
:Од Ордана Пиперката.
 
:Ордан куршум не го дупи,
:Ордан сабја не го сече,
:Ордан носи чесно дрво.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>53cm6hqz1fj0zgum3n3kav6oehm447t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Песна ви пеам Македонци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1947</id>
    <revision>
      <id>4608</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:12:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1036" sha1="9yyn5oiy2xf632xcskqrzlhzf4yy11r" xml:space="preserve">:Песна ви пеам Македонци,
:Со зборој нашински,
:Песна за Егејско чедо,
:На Македонија.
 
:Македонка мајка ме роди
:И клетва ми остави
:Расти и бори се чедо
:За Македонија.
 
:Родена сум во Кукуш,
:Тирански мачена,
:Нога и рака ми сековте,
:Очи извадивте.
 
:Македонка мајка ме роди
:И клетва ми остави
:Расти и бори се чедо
:За Македонија.
 
:Името лично Македонско,
:Не си го менувам,
:Внука сум јас на Гоце,
:Кукушанецот.
 
:Македонка мајка ме роди
:И клетва ми остави
:Расти и бори се чедо
:За Македонија.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9yyn5oiy2xf632xcskqrzlhzf4yy11r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Песна за Деспина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1948</id>
    <revision>
      <id>4609</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:14:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4609</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2113" sha1="r8t2i1gzf8s8xpjy5mw9vhds47n02iq" xml:space="preserve">: Голема риџа ти чинам
: ти кира Марије
: и јас те поздравјам
: да ми дојдеш на визита,
: јас да те пречекам 2х

: Не можам јас да ти дојдам
: кира Катерино 
: и јас те поздравјам
: ќе ти ја пратам сестра ми
: кира Катерина. 2х

: Чукна тропна на портето
: кира Катерина 
: отвори Деспина,
: не се спушти ни мајкае,
: ја фати раката,
: во раката меџидија
: нишан за Деспина.

: Нишан ти давам Деспино,
: да не ме заборавиш
: поминаја три години 
: ти ме заборави. 2х

: Појди горе во одаја,
: тетко Катерино 
: и јас те поздравјам
: ем благо да си земиш,
: кафе да си пиеш.
 
: Јас благо не ви љубам,
: кафе не ви пијам,
: само ја сакам Деспина
: за кир Ристакија. 2х

: Кој го љубел бармакот 
: бармак,
: Димитри чапкунот
: тој те вртил три години
: и пак не те зеде. 2х
 
: Во сабота навечер 
: на осум саати 
: свири Караѓуле
: брзо наврати порта
: ти кира Маријо,
: Деспина ќе ја грабиме
: никој да не знае.
 
: Немој Марие нечини 
: резил да не биде.

: Колку ѕвезди на небото,
: пушки ќе фрламе 
: сватови ќе донесат, 
: Деспина ќе ја грабиме 
: никој да не знае.

: Немој Марие нечини 
: резил да не биди.

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/despina.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>r8t2i1gzf8s8xpjy5mw9vhds47n02iq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пилето ми пее рано на сабајле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1949</id>
    <revision>
      <id>4610</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:15:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1110" sha1="47yk39cxvfrwtjs7b77iuekr1c1jkzj" xml:space="preserve">:Пилето ми пее рано на сабајле,
:Рано на сабајле, рано пред зори.
 
:Па ми ја буди младата невеста,
:Младата невеста рано да стане.
 
:Стани ми, стани ти млада невесто,
:Стани ми, стани, коња ми спремај.
 
:Коња ми спремај, на пат ќе одам,
:Многу на далку, в'туѓа туѓина.
 
:Рачај, порачај, ти млада невесто,
:Рачај, порачај што да ти купам.
 
:Дали пари сакаш или писмо сакаш,
:Ил'ме мене сакаш дома да дојдам.
 
:Ниту пари сакам, ниту писмо сакам,
:Туку тебе те сакам дома да дојдеш.
 
:Парите се трошат, писмото се кине,
:А љубовта трае вечно до гроба. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>47yk39cxvfrwtjs7b77iuekr1c1jkzj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Петлите пеат, зората се зори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1950</id>
    <revision>
      <id>4611</id>
      <timestamp>2006-05-04T12:15:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="684" sha1="4qfjdxrj8xel2n87kfb03bipp487l0z" xml:space="preserve">:Петлите пеат, зората се зори,
:Пуштај ме бела Митро да одам.
 
:Нашите петли од вечер пеат.
:Полежи, лудо младо, поспи си,
:Пољуби бело лице Митрино.
 
:Дрварите одат, денот ми се дени,
:Пуштај ме бела Митро да одам.
 
:Дрварите наши од вечер одат.
:Полежи, лудо младо, поспи си,
:Помрси руси коси Митрини.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>4qfjdxrj8xel2n87kfb03bipp487l0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Greek Evidence on the Authenticity of the Macedonians</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1951</id>
    <revision>
      <id>4993</id>
      <parentid>4614</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:10:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4993</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30446" sha1="gs3l6iv6gehzieg2heyp19i8bsc8x1w" xml:space="preserve">The Republic of Macedonia and the Republic of Greece had good diplomatic and neighborly relations in the past, although certain Greek people regarded the Macedonian state a thorn in their flesh and occasionally some extreme blabbermouth could be heard uttering epithets like the State of Skopje or the Skopje Cancer. However, ever since the Republic of Macedonia requested international recognition, Greece has been flooded with an unprecedented powerful campaign, in which, regretfully; science has also been involved. Scientists with a nationalistic inclination have been engaged and politicians with extreme nationalistic views have been competing in displaying their 'unique' patriotism and at the same time casting aspersions on the country which they have chosen to call Skopje or the Republic invented by the Comintern. There are even some who demand that guns should be turned towards and used against 'the little state' - as they mockingly call the Republic of Macedonia. Their aim is to prove that the name of Macedonia is an exclusive Greek property, that there has never existed a Macedonian nation, that the recognition of Macedonia will destabilize the Balkans, etc. 

The purpose of this article, therefore, is to try and show the world community the absurdity of the Greek campaign against our country, bringing to light at least a fragment of the historical truth about Macedonia and the Macedonians, both those living in the Republic of Macedonia and those in Greece. 

As a start let us look at the name of Macedonia. Modern Greece constantly turns to ancient Greek mythology to justify their theory. According to one source, the land was named Macedonia after Macedon, the son of Zeus and Thia; a second version claims that the name was derived from Macedon, one of the ten sons of the god Aeolus; a third version says that Macedon was the son of someone called Likaon, and according to a fourth one, Macedon was the son of the Egyptian god Osiris. Which of these four versions can we trust? Ulrich Wilken, a German historian, states that the Greek adherence to old myths is an attempt to justify their present views, i.e. lacking proofs of the Greek thesis, they resort to mythology, legends and tradition. 

Furthermore, since the Greek people do not really believe in the mythical origin of the name of Macedonia, a new explanation is being forced; namely that the root of the name, mak- is of Doric origin and means 'long' or 'tall' and its derivatives, Makednos or Makedanos, mean 'tall people'. These interpretation have been attributed to Herodotus, the Father of History, as Greek scholars cal him. The aim here is to link the Macedonian with the Dorian people, the latter being claimed to be one of the Macedonian tribes. However, when it comes to proving the Doric origin of the Macedonians, or vice versa, Herodotus has no arguments to offer and therefore turns to traditions. This view is also supported by Prof D. Pantermalis, an archeologist, who wrote the following in the Greek newspaper Neos kosmos of 14th November 1988, published in Melbourne, Australia: &quot;We have mentioned earlier a tradition which claims the Dorians to have been descended from the Makedons or Makednos. Herodotus must have come by this information either through evidence he himself had collected in some of the Doric towns or through the story of an ancient epic by Aegimius...&quot; 

Furthermore, Prof. D. Pantermalis also gave an interview published in Neos kosmos of 28th February 1991. Asked why foreign scholars were reserved over the question, the archeologist answered: &quot;There are certain matters which require further clarification, and unfortunately certain interpretations in the past well as today have been wrongly based on such unclarified matters. Thus, for example, ancient texts often speak about the Macedonians and the Greeks, as two separate nations and we ought to differentiate between them. I would also add a more recent example: we speak of the Greeks and the Cypriots.&quot; Needless to say, this is only a superficial example, since, when we speak a Macedonian we do not mean a Greek from Macedonia, but one descended from Macedonia by origin and by nationality. 

The Greek historian, D. Kanatsulis, disagrees with the interpretations given by Prof. Pantermalis. In his History of Macedonia until Constantine the Great published in Salonica in 1964, on page 67 D. Kanatsulis writes that the Dorian and the Macedonian were two different peoples, although both appear on territory of Macedonia at almost the same time. On page 12 of this publication we read: &quot;On the descent of the Illyrians and some other peoples in the 12th and 11th centuries BC, the Dorians were forced to move further south and majority of them settled on the Pelloponnesos whereas the Macedonians stayed in Western Macedonia.&quot; 

D. Kanatsulis emphasizes that the Macedonians had a strong feeling of constituting a separate ethnic group not only during the time of the independent Macedonian state, but also during the Roman era. &quot;The Macedonians,&quot; he says, were primarily citizens of the state and only after that members of the municipality where they were born or where they lived. Thus, in the official documents in which all names were entered, the personal name was followed by the nationality - Macedonian, and then came the birthplace or the place of residence, for example: a Macedonian from Aegea, a Macedonian from Edessa, etc.&quot; (page 82). 

Similarly ancient Macedonian historians and writers, though writing in the common language (a blend of ancient Greek and the local Macedonian when signing their names always added that they were Macedonian language); as, for example: Chrisogonis from Edessa, a Macedonian; Adaios the Macedonian; Antipatris the Macedonian. (Prof Photis Petsas: A Journey in Northern Greece, Elinikos voras, February 1976). Not one of them wrote that he was a Hellene. 

Now, back to the name of Macedonia. Looking at Ilios, a Greek encyclopedia periodical, on page 801 we find the chapter entitled 'The History of Macedonia'. Its third Paragraph begins with the words: &quot;The Macedonians or Macedons inhabited this territory and called it Macedonia...,&quot; which confirms that before the arrival of the Macedonians the territory had had other names (Imatia, Aeordea, Almopia and perhaps others) and that the Macedonian newcomers named it Macedonia. Another archeologist, Prof Photis Petsas, gives even a more detailed account: &quot;Macedonia was so named after the Macedonian People in the year 700 BC, who used to inhabit the territory to the west of the Vermion Mountain…What interests us today;&quot; says Prof Petsas, &quot;is that the Macedonians gave their own name to the land, calling it Macedonia, and expanded it in the south to Mount Olympus, in the west to the Pindus Mountain, in the east to the river Nestos (the Mesta) and to the Erigon in the north.&quot; (Prof Photis Petsas: Macedonia and the Macedonians..., Elinikos voras, 12th February 1978). 

The ancient Greek man of letters, Isocrates, claims that there were no grounds for the identification of Ancient Macedonia with Ancient Greece, nor the Ancient Macedonians with the Ancient Greeks. In his book Filip (pp l07-108), Isocrates places Macedonia outside the boundaries of Greece and considers the Macedonians non~Greek tribesmen. Both ancient and contemporary geographers and historians, such as Eforos, Pseudoskilaks, Dionisios Kalifondas, Dikearhos, Athineos and others, state that the northern boundaries of Greece begin at the Amvrakis Bay in the west and go to the Peneos River in the east (Makedonia, an anthology, Athens, 1982, p.50). In this connection, the modern Greek scholar J. Kaleris writes: &quot;In the middle of the 5th century BC, the name Macedonia was given to the land spreading from Lake Lychnida in the west, the Strymon River in the east and to the Erigon and Vardar Rivers in the north (The Language of the Macedonians, an anthology, Athens, 1992). According to historians and geographers mentioned above, the territories north of a line Amvrakis Bay to the River Peneos were inhabited by the Macedonian people (same Anthology, p. 122). The ancient geographer, Ptolemy, gives an even more precise description of the boundaries of Macedonia, saying that in the north they reached the Sar (Skardos) Mountains, in the north-east the Pirin (Orbilos) Mountains and in the south the Peneos River. 

If these are the recognized boundaries of Macedonia, how could the encompassed by the Mountains of Kajmakcalan, Kozuf, Belasica and Sar be denied the name Macedonia, even though, under the Treaty of Bucharest, a part of Macedonia was allotted to Greece? Referring to this problem, the Honorary President of the Communist Party of Greece, Harilaos Florianis, says in an interview: &quot;Are we trying to say that 39% of the geographical territory of Macedonia is 'Skopje'? Isn't that, in fact, a section of the territory of Macedonia?&quot; (Rizospastis, 2nd September, 1992). 

Certain Greek scholars lacking a critical eye and disregarding historical arguments, consider the ancient Macedonians as Greeks and their language a Greek dialect. However, anyone looking at the facts with an open mind will realize that this is far from being true. Authentic evidence shows that the ancient Greeks regarded the Macedonian people as barbarians and Macedonia a barbaric land. This is also what the two coryphaei of Greek history, Thucydides and Demosthenes thought of ancient Macedonians. As a matter of fact, the ancient Greeks considered all non-Greek people barbarian and their land barbaric. Thus in his third Philippic, Demosthenes states: &quot;… Ay, and you know this also, that the wrongs which the Greeks suffered from the Lacedaemonians or from us, they suffered at all events at the hands of true-born sons of Greece, and they might have been regarded as the acts of a legitimate son, born to great possessions, who should be guilty of some fault or error in the management of his estate: so far he would deserve blame and reproach, yet it could not be said that it was not one of the blood, not the lawful heir who was acting thus. But if some slave or superstitious bastard had wasted and squandered what he had no right to, heavens! How much more monstrous and exasperating all would have called it! Yet they have no such qualms about Philip and his present conduct, though he is not only no Greek, nor related to the Greeks, but not even a barbarian from any place that can be named with honor, but a pestilent knave from Macedonia, whence it was never yet possible to buy a decent slave ...&quot; (Demosthene Crationes, IX, p.26, and Istorija diplomatije, vol.1, p.49). 

Further evidence that the Macedonians were not Hellenes can be of the Manifesto of Polyperchon, regent to the Macedonian throne and envoy to the Greek city-states in the year 319 BC, where we read: &quot;Our ancestors [meaning the Macedonians - author's note) were always kind to the Hellenes and intend to continue their good ways and give proof of our goodwill towards the Greek people.&quot; (Istorija diplomatije, p. 53, reference taken from Diodorus Siculus Bibliotheka historika, XVIII, p. 55). 

The modern Greek scholar, Karagatsis, makes his contribution to the clarification of the question whether the ancient Macedonians were Greek or not. The master work of this respected author, History of the Greek People, 1952, raised a great commotion in the camp of the nationalistically oriented intellec-tuals of Greece. Karagatsis, however, disregarded the burden of tradition and mythology and claimed that reality was different (p. 314). &quot;It is the King of the Macedonians,&quot; he says, &quot;that is the hegemon of the Greeks. The Congress is summoned by the hegemon, but is never chaired by him, because the hegemon is not Greek.&quot; (p. 340). 

Many circles in Greece turned against Karagatsis. Thus Stefanos Hrisos, a critic, states the following in his article in the Salonica newspaper Makedonia: &quot;I believe that it is a moral obligation of every Greek, particularly those in Northern Greece, to raise his voice and demand that this book by Karagatsis should not leave the boundaries of Greece or be translated into other languages, and, if possible, be withdrawn from the shops. We might have expected such bad language from our neighbors but never from a Greek writer...&quot; 

Last year, during the heavy Greek-wide campaign against the international recognition of the Republic of Macedonia, a collection entitled The Language of the Macedonians was published, which comprised contributions by distinguished university professors, the purpose of which was to boost the Greek thesis that the ancient Macedonians were Greek people and spoke the Greek language. However, even in such a publication one finds concessions that the Macedonians in fact spoke a language different from the Greek. 

Ana Panaiotou, for example, in the article 'The Language of Captions in Macedonia', says that &quot;the Macedonians communicated among themselves in the Koine (common) language; the use of the Macedonian dialect was shrinking and became limited to conversations within a family or within small tribal circles. The last extant records on the Macedonian dialect,&quot; Panaiotou continues, &quot;date from the first century BC&quot; This author also informs us that the oldest facts on the Macedonian language date from the fifth century BC With the arrival of Alexander the Great that language stopped being the means of communication. &quot;People used this language,&quot; Panaiotou says, &quot;at moments of anger or great excitement and when only Macedonians were present&quot; (p. 187). To support her statement, Ana Panaiotou turns to Plutarch, who claims that while killing Cleitus, at a moment of great distress, Alexander the Great &quot;cried out in the Macedonian language&quot; (Plutarch, Vii parallili, chapter 'Alexander the Great' - eighth installment in the periodical Ilios, 20th March 1954). 

Ana Panaiotou also draws attention to the example of Eumenes, an officer in Alexander's army. He himself was not Macedonian, but once, after an illness, when walking among his Macedonian soldiers, he greeted them in the Macedo-nian language. She also mentions that Queen Cleopatra had lessons in Macedo-nian. In the same collected edition, Pro£ J. Kaleris says that &quot;the Macedonian language was often used with the purpose of winning the trust of the Macedonian people.&quot; In the periodical Mesiniaka, J. Kordatos, a historian and sociolog-ist, undeniably declares that the ancient Macedonians spoke a language different from Greek. 

Blinded by their fanaticism, the Greek nationalists categorically deny the Macedonians of today the right to bear that name; instead, they suggest names like Dardanians, Sclavins and the like. when the ancient Macedonian people arrived on the Balkan Peninsula, according to accepted sources, they retained their old name. This, however, was not the case with the modern Macedonians; when they settled in Macedonia in the 5th and 6th centuries AD, they still bore their tribal names - Sagudats, Rinhins, Smolyans, Brsyaks, etc. Gradually and spontaneously, these tribes took on the name of the region they had inhabited or, perhaps, of the people living there, who began to become assimilated with the newcomer Slavs, Pechenese, Kumans and others. Many Byzantine chronicle writers, such as Georgios Monahos, Leon the Dean, Ivan the Geometrician, Ana Comnena and Georgios Kedrinos mention the Macedo-nian Slavs. Even Emperor Constantine himself writes about the Macedonian people (Makedones); Leon the Dean refers to them as ta ton Makedonon; Nikiforos Vrionos speaks of one Vasilios Kurtina as the anir Makedon; Ana Comnena says that someone called Tornik is a Makedon, etc. (Stjepan Antoljak, Samoilovata drzava, Skopje, 1969, pp 78-80). 

Despite the frequent conquests first by Byzantium, then by the Bulgar and the Serb Kingdoms and finally by the Ottoman Empire, the name Macedonian persisted in use. Thus the European traveler Bertrand de la Brokier wrote in 1432 that the Macedonian people were the predominant population of Macedo-nia, differentiating them from the Greeks, the Bulgars and the Serbs (Jordan Ivanov; Bqlgarite v Makedonia, Sofia 1917, pp. 109-110). Similarly, the Venetian marine officer, Angiolello, who traveled via Macedonia on his way to Constan-tinople, regarded the Macedonians as different from the Greek people. In his diary Angiolello wrote: &quot;On 14th August, the Great Master dropped anchor off the coast of Mount Athos, a mountain on which there are many monasteries and Christian monks, some of them Greek, others Macedonian or Vlach.&quot; He, then, goes on to say: &quot;Both Greek and Macedonian people live there...&quot; (K Merdzhios, Mnimia makedonikis istorias). Furthermore, the Regulations and the Constitution of the Razlog and the Kresna Uprisings in 1876 and 1878, as well as the documents of the interim government of Macedonia of 1880, clearly define the nationality of the Macedonian people. Terms like Macedonian Uprising, Macedonian army, Macedonian people leave no doubt as to the national denomi-nation of the Macedonian people. 

Greece manifested territorial aspirations towards Macedonia soon after it became an independent state. Various societies, such as the Association for the Promotion of Greek Literacy and, later, the armed gangs operating in Macedonia and fighting the so-called Macedonian war, had a sole purpose of converting the Macedonian population into Greek and if reeducation did not produce the expected results, they resorted to using arms. In this connection, Joannis Kordatos has written the following: &quot;Bulgaria and Greece, as well as Serbia, sent soldiers to Macedonia in order to change the national affinity of the local population...&quot; 

&quot;A large percentage of the farmers in Macedonia,&quot; Kordatos continues, &quot;spoke a Slavonic dialect, using a lot of Greek and Turkish words; however, the essence of the dialect was Slavonic. The Slavo-Macedonian dialect was the dominant language in many areas in Macedonia. In a survey which Blunt, the British consul in Salonica, conducted in 1888 and printed in the following year in the English Blue Book, we find that the Greeks constituted the majority in the coastal belt, in Ber, Lagadin, Ser and Zihnen. But the inland areas of Macedonia were inhabited by Slavophones...&quot; 

&quot;The wide masses of Macedonia,&quot; says Kordatos, &quot;were oppressed not only by the pashas, beys and agas, but also by the local rich people and the Greek high church officials. Therefore, the majority of the Slavophone Macedonians decided to rise against the Turkish tyranny and the injustice of the Metropolitans, and in an autonomous and independent Macedonia to build political and national equality...&quot; (loannis Kordatos, Istoria tis neas Ellados, vol.5, Athens 1955, pp. 41A2). 

Two other Greeks, whose patriotism cannot be doubted, give evidence of how widely this Slavonic dialect (as Kordatos calls the Macedonian language) was spoken. 

The highly respectable periodical Makedonika, the publication of the Society of Macedonian Studies in Salonica, in volume 3 of 1976, pp. 114-145, carries the report of Dimitrios Soros, chief Greek school inspector in the Salonica area in 1906, which contains the names of the villages in this area where Macedonian was the predominant language. Outside the walls of Salonica the population speaks a Slavo-Macedonian language, the 'so-called Bulgarian dia-lect'.&quot; Using the term 'so-called Bulgarian dialect', the inspector undoubtedly points out that this language is distinct from Bulgarian, though people accepted the term without giving its meaning a second thought. 

In his longer article 'The Epopee from 1912 to 1913', the Greek academician Spiros Melas expresses his astonishment that the Macedonian population did not extend a welcome to the Greek army when it marched through Macedonia, pretending to be 'the liberator' during the Balkan Wars. The 'poor' people had anticipated the kind of liberty planned for them. This is how S. Melas describes the reception the army met with: &quot;Occasionally, all of a sudden a village woman would step out and start swearing in her own difficult Macedonian language...&quot; 

&quot;Then,&quot; Melas goes on, &quot;our soldiers would surround her and offering her money would demand bread, wine, brandy or oil. But what we invariably got in return was a stereotype word like the one the first Slavophone villager, his head bent down, whom we had met outside the village of Negus, had addressed to us. All the way to the outskirts of Salonica and further on, to the town of Lerin, wherever we went we heard the same melancholic answer to all our demands: No, we don't have any!&quot; (Spiros Melas, 'The Epopee from 1912 to 1913', published in installments in the newspaper Acropolis in 1952). 

Similar descriptions can be found in the book The War between Greece and Turkey and the Macedonian Expedition by Stratos Ktenaveas. On pages 145-148 we read: &quot;The farmers from around Salonica locked up their doors. Holding their money in their hands, the soldiers kept asking for bread, salt, flour and onions. 'No' was the answer. It sounded like a slogan - 'No, there's nothing here'.&quot; 

&quot;In vain,&quot; continues Ktenaveas, &quot;did the soldiers of all branches visit the houses all day long; all doors were locked up and the women answered from behind them: 'We don't have anything'!&quot; 

These poor farmers still remembered the atrocities the Greek armed gangs (the andarti) had committed in Zelenic, Lerin, Zagoricani and Kostur, atrocities which made even the infamous Turkish police force shiver. 

Speaking about the composition of the population in the Aegean part of Macedonia prior to its Greek annexation, the Greek expert economist A. Aegidis states: &quot;At the time when Greek sovereignty was established over Macedonia, it was estimated that 57,4% of its population were 'foreign elements' and that the Greeks constituted 42.6% of the inhabitants, which is probably exaggerated because in the survey of 1912, for obvious reasons, many inhabitants of Macedonia were entered as Greeks, even though they did not hold themselves as such... It should not be forgotten,&quot; Aegidis continues, &quot;that the minority that 'weighed the heaviest on the ethnologic scales of Macedonia' was the Slavophone population.&quot; (A. Aegidis, I Ellas horis prosfIges, Athens 1930, pp. 168-169). 

At the Balkan conference in Athens in 1928, in the presence of repre-sentatives from all the Balkan countries, the Greek Prime Minister, Fleutherios Venizelos, was asked by a Bulgarian journalist about the situation of the Slavonic minority in Greece. His answer sounded like mockery: &quot;If that population demands schools in their own language, I'll be the first in Greece to see to it that they get them.&quot; Similarly, when asked about the rights of the Macedonian minority in Greece, Andreadis, the Greek delegate in the League of Nations, answered: &quot;The Slavonic minority in Greece will be given all rights the moment they ask for them.&quot; How insincere the Prime Minister and the Greek diplomat were can be seen in the case of the Abecedar (Primer). 

Pressed by the League of Nations and obliged by the Sevres Treaty of 1920, the Greek government allowed the publication of a Primer for the Macedonian children in Greece. The Primer was reviewed by Nikolaos Zarifis, a Greek Balkanologist, as follows: &quot;Here is a primer for the Slavophones, which has been carefully and conscientiously written by the specialists Papazahariou, Sayaktsis and Lazarou. Despite the difficulties encountered during its preparation, this useful manual has a considerable scientific value... What we have before us,&quot; N. Zarifis says, &quot;is a primer entitled Abecedar, meant for use in the schools that are to be opened in Greek Macedonia and Western Thrace for the needs of the Slavophone population. This primer will be used to teach the children of the Slavophones in Greece. It was written in the Macedonian dialect [underlined by the author] and printed in the Latin alphabet,&quot; (Article by Nikolaos Zarifis in the newspaper Elleutheron vima, of 19th October 1925). 

Immediately after its publication, the primer was sent to the western part of Aegean Macedonia. However, it never got into the hands of the people it had been intended for. And it was the police units of F. Venizelos and no one else that saw to that. In the period between the two Wars, the Greek governments implemented a double policy towards the Macedonian people in Greece. On the one hand, pressed by the League of Nations, Greece showed a readiness to recognize the minority rights of the Macedonians, and on the other, through terror and psychological pressure on the Macedonian people, they intended to force them to emigrate from the country. The bloody event in the village of Trlis near Ser in 1929, which was also investigated by the Carnegie Commission, was not an isolated case of terror. In addition, constant attempts were made to assimilate and denationalize the Macedonian population. Leaders in this cam-paign were the newspapers Eleutheros logos (see the issue of 2nd January 1927), Emborikj (see the issue of 25th December 1928), Makedonia and Akropolis. The Parliament also frequently pronounced themselves in favor of psychological and linguistic assimilation of the Macedonian people. 

Vasilios Vizas, People's Deputy from Kozani, wrote the following in the newspaper Eparhiaki foni published in Kajlari on 16th November 1930: 

&quot;It has been 18 years since the liberation of Macedonia. In this period we have had many governmens from various parties, but we have not seen a systematic state policy with respect to the national question, so extremely important for the Psychological and linguistic assimilation of those who speak a foreign dialect, particularly the Slavophone inhabitants of Macedonia... In the 'foreign language' areas nothing has really changed with respect to the language since the liberation of Macedonia. These areas have remained faithful to their dialect and to customs alien to the Greek. I even dare say that the people of certain Macedonian areas have reinforced their earlier national feeling instead of losing it...&quot; 

What Deputy Vasilios Vizas demanded of the Parliament was put into practice by the dictator Ioannis Metaxas, Greek Prime Minister from 1936 to 1941, in whose period about 6,000 Macedonians, together with the communists, were fined, harassed or sent to the islands simply because they spoke the Macedonian language. This genocide of the Macedonian people in Greece was condemned even by some right-wingers, such as Sotirios Kodzhamanis, General D. Zafiropoulos and the journalist Polis Ioannidis. On one occasion, S. Kodzhamanis wrote: &quot;Swearing at old men and women in the street or dragging them through police stations solely because they do not speak Greek can be done only in an unjust regime, which transfers the responsibility for the current situation from the history and the state to innocent individuals.&quot; (Sotirios Kodzhamanis, National questions, Salonica 1954, p.40). 

In his longer article The Mystery of Goche, Polis Ioannidis wrote: &quot;These people are stricken by poverty and they have been spurned since the moment they were born... 

In the period between the two Wars the only hope the Macedonian people in Greece had for the preservation of their national identity and for the realization of their basic national rights as a minority came from the Greek Communist Party. Between 1924 and 1935, the latter supported the idea of self-determination of the Macedonian people in Greece as well as for the independence and unity of Macedonia and Thrace, which later changed into a demand for &quot;national equality for the minorities within the Greek state&quot;. 

Speaking in favor of the demands of the Macedonian people in Greece, the leader of the parliamentary group of the Communist Party, Stelios Sklavenas, declared at the Parliamentary sitting of 25th April 1936: &quot;Another problem which the Government keeps ignoring in its declarations is the question of giving the minorities in Greece rights equal to those of the native Greek population. This refers in the first place to the Macedonian people. Anyone who has traveled through Macedonia must have felt the specific pressure exerted on the Macedo-nians. They have been strictly forbidden to have their own schools, speak their own language or practice their own customs. As a result, the people are getting organized and ready to fight for their rights, in which we can't but support them. The winning countries in the Great War and the League of Nations sanctioned the right for the self-determination of oppressed nations. And we also grant this right to the Macedonian people... 

General Metaxas established his dictatorship on 4th August 1936. One of the first things he did was to retaliate against deputy Stelios Sklavenas for his speech in Parliament in support of the Macedonian cause, by sending him to the dungeons of Manyadakis, chief of the Security police, where he was virtually subjected to inquisition. 

As a conclusion to what has so far been said about the Greek denial of the admission of the Republic of Macedonia into the international institutions, the Greek claim to the exclusive right to the name of Macedonia and their non-recognition of the Macedonian minority in Greece, we would like to draw the attention of the reader to the visionary ideas and words of the former leader of the Left Liberals in Greece, Ioannis Sofianopoulos. As early as 1927, when the Greek Parliament debated minority rights in the country; this man of virtue anticipated future events. 

&quot;By what means can we tame the spirits and eradicate the hatred?&quot; he wonders and then adds: &quot;There are three essential elements. a real protection of the minorities, which would forbid any forced emigration, education of the new generation in schools, and good traffic connections with all Balkancountries... Everybody should understand,&quot; Sofianopoulos concludes, &quot;that we cannot endlesslychange the family name suffixes -opoulos into -opovich, then into -opov, or in the reverse direction, and that the mind should be free and the will of the individual fully respected.&quot; (Ioannis Sofianopoulos, Pos ida tin Valkaniki, Athens 1927, p.204). 

Translated by Mirka Mishich

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>gs3l6iv6gehzieg2heyp19i8bsc8x1w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во Балканските војни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1952</id>
    <revision>
      <id>4990</id>
      <parentid>4623</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T18:09:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4990</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4018" sha1="41utev12n1jiwdfmu1ravdc49y9sg7o" xml:space="preserve">*[[МБВ-Предговор|Предговор]]
:*[[СОЗДАВАЊЕ НА БАЛКАНСКИОТ СОЈУЗ]]
:*[[СРПСКО-БУГАРСКАТА СПОГОДБА]]
*[[Таен договор за поделба на Македонија]]
:*[[АНТИМАКЕДОНСКИ КАРАКТЕР]]
:*[[ИНТЕНЗИВНА ПРОПАГАНДНА АКТИВНОСТ]]
::*[[На Македонија на потомците на Кирил и Методиј може да и помогне само Русија]]
:*[[СЕОПШТА МОБИЛИЗАЦИЈА]]
:*[[МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКОТО ОПОЛЧЕНИЕ]]
*[[Четите на Сандански одново во дејство]]
:*[[-Целиот Серски револуционерен округ на нозе и под оружје]]
:*[[НЕВОЛНО СОГЛАСУВАЊЕ]]
:*[[ОСЛОБОДУВАЊЕТО НА МЕЛНИК]]
*[[Јане влегува во Солун]]
:*[[ЗИТО САНДАНСКИ]]
:*[[ДЕЈСТВАТА НА МАКЕДОНСКИТЕ МЕСНИ ЧЕТИ]]
*[[Борбени акции низ цела Македонија]]
:*[[МОЌТА НА ЧЕТИТЕ НА ВМРО]]
:*[[УБИСТВОТО НА ВОЈВОДАТА ВАНЧО БЕЛУВЧЕТО]]
*[[Македонија во српската војска]]
:*[[ОДРЕДИ ЗА КОМИТСКИ РАБОТИ]]
:*[[ВО ПРВИТЕ БОРБЕНИ РЕДОВИ]]
*[[Кумановската битка]]
:*[[ПРИДОНЕСОТ НА МАКЕДОНСКИТЕ ДОБРОВОЛЦИ]]
:*[[ТЕКОТ НА ВОЕНИТЕ ДЕЈСТВА]]
*[[Борбите продолжуваат]]
:*[[ЖЕСТОК СУДИР]]
:*[[МАКЕДОНЦИТЕ ДОАЃААТ]]
*[[Како е заземен Прилеп]]
*[[И Кичево паѓа во српски раце]]
:*[[ПРЕСЕЧЕНИ ВРСКИТЕ СО КАЧАНИК И ПРИЗРЕН]]
:*[[МАКЕДОНЦИТЕ ПОДВИЖНИ МЕТИ]]
*[[Битолската битка]]
:*[[БОРБИТЕ КАЈ АЛИНЦИ]]
:*[[ОТВОРЕН ПАТОТ КОН БИТОЛА]]
*[[Нов пораз на турската војска]]
:*[[БОРБИ ОД СИТЕ СТРАНИ]]
:*[[ЕДНОСТРАН ПРЕКИН НА ОГНОТ]]
*[[Предавањето на Солун]]
:*[[МАКЕДОНЦИТЕ ВО ГРЧКАТА ВОЈСКА]]
:*[[СОЛУН ПРЕД ГРЧКА ВЛАСТ]]
*[[Окупацијата на Македонија]]
:*[[ВОСПОСТАВУВАЊЕ НА СРПСКАТА ВЛАСТ]]
:*[[ВОЕНО ПОЛИТИЧКИ КАРАКТЕР НА РЕЖИМОТ]]
*[[Бугарската воено-административна власт во Македонија]]
:*[[ВЛАСТ СО КРАТОК ЗДИВ]]
:*[[ГРЧКАТА ОКУПАЦИСКА ВЛАСТ]]
:*[[ЗАЦВРСТУВАЊЕТО НА ГРЦИТЕ]]
*[[Втората балканска војна]]
:*[[КРАТКИ ВОЕНО-ТЕХНИЧКИ ПОДГОТОВКИ]]
:*[[БИТКАТА НА БРЕГАЛНИЦА]]
*[[Во борба Македонци против Македонци]]
:*[[ЖЕСТОКИ БИТКИ НА ЦЕЛИОТ ФРОНТ]]
:*[[САМОУНИШТУВАЧКА БОРБА]]
*[[Македонија - најголема жртва на Балканските војни]]
:*[[ИЗИГРУВАЊЕ НА МАКЕДОНСКИТЕ ИНТЕРЕСИ]]
:*[[ПОТПИШУВАЊЕТО НА ЛОНДОНСКИОТ МИР]]
*[[Борбените дејства продолжуваат]]
:*[[БУГАРИТЕ АТАКУВААТ]]
:*[[ВМЕШУВАЊЕТО НА ГОЛЕМИТЕ СИЛИ]]
*[[Конечно прекин на воените дејства]]
:*[[ИСКЛУЧУВАЊЕТО НА ТУРЦИЈА]]
:*[[КАКО Е ПОДЕЛЕНА МАКЕДОНИЈА]]
*[[Парчосувањето на Македонија]]
:*[[ПОДАРОК ЗА СОСЕДИТЕ]]
:*[[ОД ЦЕНТАР-ПЕРИФЕРИЈА НА БАЛКАНОТ]]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>41utev12n1jiwdfmu1ravdc49y9sg7o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МБВ-Предговор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1953</id>
    <revision>
      <id>4853</id>
      <parentid>4617</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:04:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3310" sha1="k06pyvj026fbkoqg3afgy0c6onm6y9s" xml:space="preserve">Балканските војни во 1912 и во 1913 година претставуваат трагичен исход на ослободителната борба што македонскиот народ ја започна со бројни буни и востанија во втората половина на XIX и во почетокот на XX век. Илинденското востание од 1903 година претставуваше врв на прогресот на националниот дух на македонскиот народ и највисока точка до која се воздигна свеста на македонскиот народ за својата национална посебност. Задушувањето на востанието, палежите, колежите и максималната бесчувствителност на османлиската војска и на башибозукот, како и отсуство на поддршка и помош од соседните земји и од големите сили биле причина македонскиот народ жестоко да се замолчи и да ја загуби надежта дека кога било ќе се ослободи. Тоа претставувало уште поголема загуба од самиот пораз на бојното поле. 

Покрај тоа, македонскиот народ ја загубил вербата и во сопствените политички организации, во своите предводници кои пред Балканските војни биле во постојани расправии и жестоки судири, па му спласнале и желбите и силите да се брани од туѓите пропаганди. Така разочаран и под влијание на соседните пропаганди македонскиот народ почнал да верува дека до негово ослободување може да дојде само со помош од Бугарија, од Србија и од Грција, и тоа во една заедничка војна. Најголемите надежи на македонскиот народ биле свртени кон Бугарија. Егзархиската црква, а потоа Врховниот македонски комитет (ВМК), односно врховистите во текот на Илинденското востание успешно ја извршиле таа задача, па македонскиот народ најмногу верувал и очекувал од Софија. Поради тоа бугарската пропаганда наоѓала плодна почва и многу длабоко ја всадувала бугарштината кај македонскиот народ. Непосредно пред Балканските војни во свеста на Македонците главно била присутна бугарската доминација.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>k06pyvj026fbkoqg3afgy0c6onm6y9s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>СОЗДАВАЊЕ НА БАЛКАНСКИОТ СОЈУЗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1954</id>
    <revision>
      <id>4854</id>
      <parentid>4618</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:05:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3935" sha1="2v0kxgka0xlnefmylz0d9peg7grxzxm" xml:space="preserve">Преговорите за создавање на Балканскиот сојуз започнале есента 1911 година. Особено компликувани биле преговорите меѓу Србија и Бугарија, и тоа поради несогласувањата околу поделбата на Македонија. Под силен притисок на Русија двете страни биле принудени на разни отстапувања. За да започнат преговорите услов било Бугарија да се откаже од прелиминарниот Санстефански договор и на Србија да и’ го признае правото на дел од Македонија. Според тоа, мотивите за создавање Балкански сојуз се поделбата на Македонија, а непосреден повод била Италијанско-турската војна во 1911 година. 

Потпишувањето на спогодбата, според бугарската влада, било забрзано од следните причини: таа сметала дека Младотурците ќе го истребат бугарското население во Тракија и во Македонија; дека руско-турските преговори ќе овозможат користење на Босфорот и на Дарданелите на руската флота, со што ќе ја загуби Русија како заштитник на бугарските интереси во случај на војна со Турција, дека врз основа на спогодба меѓу Австро-Унгарија и Романија ќе се овозможи проширување на Романија на бугарска територија и дека Турција ќе отпочне превентивна војна против Бугарија.

Српската влада имала сопствени причини да го забрза потпишувањето на спогодбата со Бугарија. По избувнувањето на Италијанско-турската војна, српската влада веднаш испратила доверлив распис во Петроград, во Лондон и во Париз, обрнувајќи и’ внимание на тројната Антанта на последиците што Италијанско-турската војна, веројатно, ќе ги предизвика на Балканот, напоменувајќи притоа дека најдобар начин за зачувување на интересите на балканските народи ќе биде создавањето сојуз меѓу балканските држави. Грчката влада не го очекувала решението на македонското прашање од големите сили, меѓутоа во согласност со дотогашната поддршка на грчката политика, особено од Англија, очекувала да го оствари своето територијално проширување на територијата на Македонија. Поради тоа била солидарна со другите балкански држави за создавање балкански сојуз. Црна Гора се солидаризирала со Србија, а своите територијални претензии ги насочувала кон Скадар и кон Албанија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>2v0kxgka0xlnefmylz0d9peg7grxzxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>СРПСКО-БУГАРСКАТА СПОГОДБА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1955</id>
    <revision>
      <id>4855</id>
      <parentid>4619</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:05:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5702" sha1="jnw5qf3kute7574o3tu0fdzluam7wht" xml:space="preserve">Основата на Балканскиот сојуз ја чинела српско-бугарската спогодба, а во преговорите што започнале кон крајот на септември 1911 година многу активно учествувале руските пратеници во Белград и во Софија, Хартвиг и Некљудов. На 13 март 1912 година е потпишан Договорот за пријателство и сојуз меѓу Србија и Бугарија, придружен со таен додаток и со воена конвенција што е потпишана на 2 јуни истата година како интегрални делови на Договорот. Покрај тоа истиот ден се потпишани и две спогодби на главните генералштабови. 

Јавниот дел на Договорот имал дефанзивен карактер: двете земји си гарантирале една на друга државна независност и неповредливост на територијата, а во случај на напад на една или на повеќе држави, заедно да се помагаат со сите сили; ако некоја од големите сили се обиде да анектира, окупира или со воена сила да заземе кој било дел од балканската територија под турска власт и доколку тоа би било спротивно на нивните заеднички интереси, двете страни се обврзувале да си помагаат една на друга; мирот можел да се склучи заеднички, според претходниот договор; било предвидено договорот да трае до крајот на 1920 година. 

Со тајниот додаток на Договорот се предвидувала војна против Турција, со тоа што претходно би се известила Русија. Целата територија што би ја зазеле од Турција би имала карактер на заедничка своина, односно кондоминиум, а таа територија дефинитивно би се разрешила три месеци по склучувањето на мирот врз следните основи: Србија и’ го признава на Бугарија правото на областите источно од Родопите и реката Струма. Бугарија на Србија и’ ги признавала областите северно од Шар Планина. 

По тие области не постоеле спорни прашања, па се нарекувале неспорни области. Територијата меѓу Шар Планина, Родопите, Архипелагот и Охридското Езеро, била означена како спорна и за неа е речено дека може да се организира во автономна област или да се подели меѓу сојузниците. Значи според српско-бугарската спогодба од 13 март во 1912 година за најголемиот дел на Македонија, т.е. за таканаречената спорна зона на прво место се предвидувала автономија а потоа нејзина поделба. Меѓутоа, фразата за автономија на Македонија, што била внесена на барање на Иван Гешов и што во договорот влегла како прва можност, била внесена заради измама на македонскиот народ, а особено на македонската емиграција во Бугарија. 

Откажувањето на Бугарија од прелиминарниот Санстефански договор и одлуката на Македонија да и се даде автономија по протерувањето на турската војска од Балканот биле главни причини македонскиот народ да се вклучува во балканските војни без оглед на тоа под чија команда ќе се бори. Од друга страна токму тие две одлуки биле пресудни за српската и бугарската пропаганда да извршат одредено влијание врз македонското население. Всушност, ни српската ни бугарската влада не помислувале на македонскиот народ (чија националност не ја признавале) да му дадат автономија, туку со истата спогодба била предвидена поделбата на Македонија без оглед на етничкиот состав на населението и без размислување за последиците што ќе настанат по нејзината поделба.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jnw5qf3kute7574o3tu0fdzluam7wht</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таен договор за поделба на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1956</id>
    <revision>
      <id>4856</id>
      <parentid>4620</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:05:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3076" sha1="jy7r86gffgrdjd06i2n43tq1q3y370x" xml:space="preserve">Со овој договор, поточно Воена конвенција од 2 јуни 1912 година, било предвидено во случај на офанзивна војна против Турција, Србија и Бугарија, да удрат на противникот со 150, односно 200.000 војници, од кои најмалку 100.000 ќе упатат на Вардарското боиште.

Македонската територија надвор од неспорните територии ја нарекле спорна и ја поделиле по долги и жестоки преговори. Во членот 2 од Тајниот додаток од едниот до другиот крај на спорната територија, односно од Големиот Врв кај Крива Паланка до манастирот Губавец (Св. Еразмо) на Охридското Езеро прецизно била повлечена границата. Србија се обврзала да не бара ништо преку означената граница, а Бугарија да ја признае таа граница ако рускиот цар, кој ќе биде замолен со арбитража да го реши ова прашање, се изјасни во корист на оваа линија. Тоа значи дека Србија и Бугарија ја поделиле Македонија пред да започне Балканската војна. Рускиот цар имал само формална улога. Меѓутоа, во членот 4 на Договорот е утврдено: секој спор што би се изродил по повод толкувањето или извршувањето на која и да било одредба од договорот, Тајниот додаток или од Воената конвенција, да и’ се поднесе барање на Русија за конечно решение на спорот, штом едната страна (Србија или Бугарија) ќе изјави оти смета дека е невозможно да се постигне спогодба со непосредни преговори. Тоа значи дека Русија имала неограничени можности во поглед на решавањето на македонското прашање. По потпишувањето на спогодбата за поделба на Македонија, двете земји (Бугарија и Србија) за прва задача го имале отстранувањето на македонската револуционерна организација од македонскиот народ, за да можат полесно со него да манипулираат.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jy7r86gffgrdjd06i2n43tq1q3y370x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АНТИМАКЕДОНСКИ КАРАКТЕР</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1957</id>
    <revision>
      <id>4857</id>
      <parentid>4621</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:05:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6116" sha1="s2azol108r5u6r0fzu1tl8zyzxv7li8" xml:space="preserve">Додека договорот од 13 март 1912 година формално бил дефанзивен во духот на препораките на Големите сили, Воената конвенција од 2 јуни 1912 година имала офанзивен карактер во однос на Турција. Овој договор во целост имал антимакедонски, антитурски, антиавстриски и антиромански насоки. Со Договорот, односно со Воената конвенција, било предвидено Србија и Бугарија во случај на офанзивна војна против Турција, да дејствуваат со доволно сили: Бугарија со војска што не може да биде помала од 200.000, а Србија со најмалку од 150.000 војници. Со четвртиот член на Воената конвенција двете страни се обврзале, доколку по претходна спогодба ја нападнат Турција, од својата војска да одвојат најмалку 100.000 луѓе и да ги упатат на Вардарското боиште, ако поинаку не биде утврдено со специјален договор. Во случај Австро-Унгарија да ја нападне Србија, Бугарија се обврзувала да и’ помогне на Србија со најмалку 200.000 војници. Ако Романија или Турција ја нападнат Бугарија, Србија се обврзала дека ќе и’ помогне со најмалку 100.000 војници. Ако Турција ја нападне Србија, Бугарија би упатила најмалку 100.000 војници на Вардарското боиште, а ако ја нападне Романија, Бугарија ќе и’ даде помош на Србија. Ако и Србија и Бугарија ја нападнат Турција, двете биле должни да упатат по 100.000 војници на Вардарското боиште, но, ако ја нападне само една без претходен договор, другата била обврзана само на пријателска неутралност.

Врз основа на Воената конвенција, истиот ден, т.е. на 2 јуни 1912 година била потпишана Спогодбата за воените планови, правците на дејствувањето и операциите против Турција. Поради некои несогласувања во оценката на значењето на Вардарското и на Маричкото боиште во септември 1912 година била потпишана спогодба со која биле намалени обврските на бугарската војска кон Вардарското боиште. Со тоа бугарската војска била претежно насочена кон Маричкото војувалиште, односно во Тракија. Царот Фердинанд жестоко се спротивставувал да го потпише членот 2 од Договорот, односно членот 3 од Воената конвенција што биле насочени против Австро-Унгарија, но под притисок на руската влада и од кабинетот на Гешов, царот го потпишал Договорот. Два месеца по потпишувањето на Договорот, при своите посети на Берлин и на Виена, Фердинанд ја застапувал тезата дека Бугарија не може да се откаже од своите претензии за обединување со Македонија и со Тракија, но дека, во последен момент, откако ќе биде создадена голема Бугарија ќе се пресмета со Србија и ќе му пристапи на Тројниот сојуз.

Бугарско-грчките преговори започнале, исто така, во 1911 година и биле набрзо прекинати поради спорот околу поделбата на Македонија. На иницијатива на грчката Влада преговорите биле обновени во март, а договорот бил склучен во мај 1912 година. Тој бил одбранбен сојуз за меѓусебни помагања и заеднички настапувања спрема Турција и Големите сили. Покрај договорот Грција и Бугарија потпишале и Декларација со која се предвидувала неутралност на Бугарија спрема Грција ако таа, поради Крит, се најде во воена состојба со Турција. Воената конвенција што ја потпишале истата година предвидувала заедничко ангажирање на воени сили на Вардарското и на Маричкото боиште: Бугарија да ангажира најмалку 300.000, а Грција најмалку 120.000 војници. Грчката флота имала задача да го спречи сообраќајот во Егејското Море меѓу Мала Азија и европскиот дел на Турција.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>s2azol108r5u6r0fzu1tl8zyzxv7li8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ИНТЕНЗИВНА ПРОПАГАНДНА АКТИВНОСТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1958</id>
    <revision>
      <id>12892</id>
      <parentid>4858</parentid>
      <timestamp>2024-06-22T11:41:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>81.248.177.61</ip>
      </contributor>
      <origin>12892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4808" sha1="faiauki8f3f8ntodxarp3as1h4l15kn" xml:space="preserve">Балканските држави по создавањето на Балканскиот сојуз веднаш започнале интензивно да се подготвуваат за војна против Турција. Настаните што се случиле во летото 1912 година: албанското востание, побуната на гарнизоните во Одрин и во Битола, како и паѓањето на младотурската влада ја засилиле анархијата во Турција. Големите сили сакале да ја задржат постојната состојба во Турција со некои ограничени реформи што немале некое поголемо значење. Поради тоа балканските сојузници одлучиле прашањата со Турција да ги разрешат со оружје. На 20 септември тие и’ упатиле ултимативна нота на Турција со барање да се извршат реформи, да се спроведе административна автономија, да се воведат локални собранија, да се дозволи слободна настава, да се воспостави локална милиција и друго. По таа нота Турција на 23 септември наредила делумна мобилизација во европските провинции, ги запленила грчките бродови во Цариградското пристаниште и воениот материјал во Солун што Србија го купила од западните земји. Сојузниците одговориле со тоа што на 30 септември во 1912 година извршиле општа мобилизација. Утредента тоа истото го направила и Турција. Потоа, на 8 октомври Црна Гора и’ објавила војна на Турција, Србија и Бугарија тоа го сториле на 17 октомври, а Грција на 19 октомври 1912 година. На тој начин започнала Првата балканска војна.

Непосредно пред Балканските војни се вршела интензивна пропаганда со цел да се дигне борбениот дух и антитурското расположение во сите балкански земји. Политичките подготовки за дефинитивното протерување на османлиските сили по пат на војна траеле долго и биле сеопфатни. Поради тоа, балканските народи, особено македонскиот, почетокот на војната го дочекале со максимален борбен набој и со елан за борба. Македонската емиграција во Бугарија, која веќе била организирана во разни организации и здруженија, со голема надеж ја очекувала војната. Бугарската влада во време на интензивната пропаганда и подготовките на Балканската војна максимално ги користела условите за потпишување на српско-бугарската спогодба, особено договорот со кој Бугарија се откажала од решенијата на прелиминарниот Санстефански договор и алтернативата дека на Македонија ќе и’ се даде автономија. Тоа било решавачко за македонската емиграција, интелигенцијата и речиси сето население, да се определи во Балканската војна да учествува на страната на Бугарија. Не знаејќи за тајната конвенција во која Македонија веќе била поделена, одредени луѓе во Бугарија и во Србија ја сметале Македонија за рамноправен сојузник. Единствено Јане Сандански изјавувал дека меѓу Србија и Бугарија може да дојде до спогодба само доколку ја д</text>
      <sha1>faiauki8f3f8ntodxarp3as1h4l15kn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На Македонија на потомците на Кирил и Методиј може да и помогне само Русија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1959</id>
    <revision>
      <id>4859</id>
      <parentid>4624</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:06:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3224" sha1="c4skfb2yi02x1dcpq696uaryohu8f9c" xml:space="preserve">Непосредно пред објавувањето на Балканската војна по дознавањето за Српско-бугарската спогодба, македонското национално јадро од Битола, односно македонскиот сепаратистички кружок, на 15 август 1912 година испратил Програмско писмо до Другарството и до високи раководни органи во Русија, во кое се наведува дека Балканскиот сојуз е создаден заради поделба на Македонија од страна на Србија, на Бугарија и на Грција, а не за нејзино ослободување. Тие не ја признаваат македонската националност, па сакаат да ја србизираат, да ја бугаризираат и да ја грцизираат. 

На Македонија, на потомците на Кирил и Методиј може да и’ помогне само Русија, и тоа на следниов начин: 1. енергично застапување на братска Русија во полза на Македонците; 2. уништување на бугарската, на српската и на грчката пропаганда во Македонија; 3. обновување на црковната независност; 4. слободен развиток на националната свест, т.е. на свеста дека Словеномакедонците се еден и неделив народ; 5. отворање училишта на македонски јазик; 6. македонската интелигенција треба еднаш засекогаш да ја прекине срамната продажба на својата совест и чест на бугарските, на српските и на грчките пазари и 7. широка внатрешна самоуправа на Македонија...

Во писмото на крајот се наведува дека во Македонија мириса на смрт. Дека единствениот спас за нашето дело, за нашата независност, а со тоа и за спасот на Европа од војна е вмешувањето на Русија, но не во вид на поддршка на словенскиот сојуз против Турција, туку како морална поддршка на Македонија и брз, решителен притисок врз Турција за неодложно спроведување реформи во Македонија. Ако Русија му даде поддршка на Балканскиот сојуз, тогаш ќе избувне балканска воја, а Србија, Бугарија и Грција ќе ја поделат Македонија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>c4skfb2yi02x1dcpq696uaryohu8f9c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>СЕОПШТА МОБИЛИЗАЦИЈА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1960</id>
    <revision>
      <id>4860</id>
      <parentid>4625</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:06:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4860</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6270" sha1="ljjei3hrgu99y6yvamt9seopuqlr1pr" xml:space="preserve">На 17 септември 1912 година, бугарската влада објавила сеопшта мобилизација. На сите мобилизациски места пристигнувале Македонци од разни места. Поради нивната голема бројност, началникот на Штабот на бугарската армија генерал-мајор Иван Фичев, наредил да се формираат партизански (доброволни) чети и одреди за дејство од зад грбот на противникот. Задачата му ја доверил на потполковник Александар Протогеров и на мајор Петар Дрвингов. За создавањето на овие чети и одреди, Штабот на бугарската армија доделил 600 пушки и 60.000 лева. На предлог на Протогеров и на Дрвингов, во организирањето на партизанските одреди се приклучиле потполковник Стефан Николов, капетан Димитар Атанасов и капетан Стојан Величков. Од тој состав бил формиран Штаб на партизанските одреди (ШПО).

Петар Дрвингов во Седмичниот билтен за изучување на Турција и нејзината армија бр. 3. од 10 февруари 1911 година, меѓу другото, напишал: Денес македонската емиграција, повеќе од кога и да е порано, завладеана е со мислата дека слободата на Македонија може да се постигне само преку силата на бугарското оружје. Поради тоа, таа емиграција не е за потценување, зашто во време на војна може да одигра решавачка улога. Може да се тврди смело дека не може да се пронајде Македонец, млад или стар, кој не би посакал да влезе во македонските доброволни дружини, кои во војна сигурно ќе се формираат.

Со оглед на тоа дека се работи за искористување на македонската емиграција за бугарски цели, која, сепак, требало да се бори внатре во Македонија, т.е. во тилот на турската војска, бугарската Влада од македонската емиграција формирала доброволни формации што ќе мора сами да се снабдуваат и за чии дела одговорност не сноси Владата. Доколку тие формации бидат примени во редовната армија, Владата ќе мора да се грижи за нив, а тоа би било осудено и од Турција и од другите големи сили и особено од соседните земји што се подготвувале за поделба на Македонија.

На 19 септември 1912 година, односно вториот ден по објавувањето на мобилизацијата, генералот Фичев испратил наредба до Протогеров и до Дрвингов да формираат мали партизански одреди. Дрвингов изготвил ”Правилник за доброволните чети кои ќе дејствуваат во Македонија и Одринско во ослободителната војна”. Во Правилникот, покрај другото, се предвидувало четите да дадат заклетва за верност пред бугарското отечество и пред бугарскиот цар. Клетвата имала двојно значење за македонските четници. Од една страна му се колнат на царот, а не се регуларна војска. Од друга страна, биле обврзани како полноправни војници на бугарската армија, за евентуални престапи да одговараат пред бугарските воени судови.

Според Правилникот на Дрвингов, основна задача на партизанските чети и одреди била да уриваат мостови, железнички пруги, телеграфски и телефонски линии и други објекти од витално значење во тилот на турската војска. Се предвидувало создавање на 52 партизански чети, секоја од по 20 до 30 души, односно вкупно со околу 1.250 души. Војводите имале обврска да го организираат снабдувањето од месни извори и да формираат месни чети. На тој начин, да создаваат мрежи на селски чети по примерот на илинденската ВМРО. Од објавувањето на мобилизацијата на 17 септември, па до 26 септември 1912 година, биле создадени 59 партизански чети. Секоја од нив имала свој редовен број. Паралелно со нив, бил формиран и еден партизански баталјон (составен од две чети) и четири специјални партизански чети.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ljjei3hrgu99y6yvamt9seopuqlr1pr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКИ КОРПУС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1961</id>
    <revision>
      <id>7670</id>
      <parentid>4861</parentid>
      <timestamp>2009-03-14T23:43:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MacedonianBoy</username>
        <id>266</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКОТО ОПОЛЧЕНИЕ]] преместена како [[МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКИ КОРПУС]]:&amp;#32;на македонски</comment>
      <origin>7670</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3908" sha1="6bv7y1xull20e2rnv5baj267ywhm109" xml:space="preserve">Генералот Фичев, со наредба од 26 септември 1912 година сите партизански чети и одреди формациски ги вклучил во составот на Македонско-одринското ополчение. Со тоа македонските партизански одреди и чети станале дел од бугарската армија и ја примиле нејзината организациона структура - одделенија, водови, чети. Со истата наредба, Штабот на партизанските одреди бил преименуван во Штаб на ополченските дружини, односно во Штаб на доброволни баталјони. За главен командант на Штабот е поставен генерал-мајор Никола Генев. Негов помошник е потполковник Александар Протогеров, а мајорот Петар Дрвингов е поставен за началник на Штабот. До 26 септември во 1912 година, Штабот на доброволните баталјони располагал со 6.500 доброволци и само со шест офицери.

Формацијата на доброволните баталјони ја изработил Дрвингов. Бројната состојба на баталјонот требало да изнесува 1.079 лица. Во еден баталјон имало четири чети од по 215 души, една неборбена чета и органи за опслужување. Борбените чети се состоеле од четири вода по 49 души и органи за опслужување. Водот се состоел од шест одделенија со по осум души. До крајот на септември во 1912 година, од македонската емиграција биле формирани пет баталјони: Дебарски, Скопски, Битолски, Охридски и Солунски. Од вкупниот број на формираните чети во Бугарија при крајот на септември во 1912 година, во Македонија биле префрлени 52 партизански чети, од кои 17 во Битолскиот округ, осум во Скопскиот итн. Во текот на октомври во 1912 година биле формирани уште пет доброволни баталјони: Кумановски, Костурски, Велешки, Прилепски и Серски. 

Во почетокот на ноември 1912 година биле создадени три бригади и штабови на бригадите. Во секоја бригада влегувале по четири баталјони. За команданти на бригадите биле поставени: на првата бригада потполковник Стефан Николов, на втората потполковник Антон Пчеларов и на третата бригада потполковник Александар Протогеров. Во целост, Македонско-одринското ополчение се состоело од штаб, од три бригади од по четири баталјони, музика, воена болница, интендантска чета, огненострелачки парк, снабдувачки транспорт и инженерско-технички дел.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>6bv7y1xull20e2rnv5baj267ywhm109</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Четите на Сандански одново во дејство</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1962</id>
    <revision>
      <id>4862</id>
      <parentid>4627</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:07:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="605" sha1="druqsp63k4ariqyb39k55imur7fddky" xml:space="preserve">На почетокот Сандански е против тоа да се учествува во наметнатите и завојувачки балкански војни, но големото разочарување што го доживеал од Младотурците и бесната пропаганда што ја покренуваат новопечените балкански сојузници против Турција, придонеле тој да го смени својот став.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>druqsp63k4ariqyb39k55imur7fddky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>-Целиот Серски револуционерен округ на нозе и под оружје</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1963</id>
    <revision>
      <id>4863</id>
      <parentid>4628</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:07:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2127" sha1="39t0xym9cokk8r60cfwjau062ilmo8o" xml:space="preserve">По добивањето оружје од бугарската армија, Македонско-одринското ополчение веднаш било префрлено на фронтот во Тракија. На Тракискиот фронт Штабот на Македонско-одринското ополченство бил распуштен, а бригадите препотчинети. Првата бригада е ставена под команда на Хајреболскиот одред, втората добила задача да се концентрира југоисточно од Мустафапаша (денес Свиленград) и да настапува кон Димотика и Дедеагач. Третата бригада влегла во состав на Ѓумурџинската група, односно во Крџалискиот одред. На 7 ноември 1912 година започнале борбените дејства. Македонските доброволци, без оглед на тоа што биле испратени далеку од својата татковина и што пред тоа немале никаква воена обука, се покажале мошне борбени и успеале уште во првиот налет да ги принудат силите на Јавер-паша на повлекување, при што Турците имале бројни загуби. Во меѓувреме биле формирани уште три доброволни баталјони: Кукушкиот, Воденскиот и Штипскиот. Со нив била засилена секоја бригада со уште по еден баталјон. Вкупната бројна состојба на Македонско-одринското ополчение во пролетта 1913 година изнесувала 14.670 души, од кои 12.000 биле Македонци.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>39t0xym9cokk8r60cfwjau062ilmo8o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>НЕВОЛНО СОГЛАСУВАЊЕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1964</id>
    <revision>
      <id>4864</id>
      <parentid>4629</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:07:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5810" sha1="msp6aefpoqyj5ycamr42xnw1t3bhejn" xml:space="preserve">Јане Сандански веднаш по дознавањето за српско-бугарската спогодба на своите соборци им изјавил дека не е можна спогодба меѓу Србите и Бугарите доколку не се работи за поделба на Македонија. Поради тоа, а следејќи ја и мислата на Гоце Делчев дека за Македонија е подобро да остане под турска власт отколку да ја распарчуваат соседите, Сандански бил против Балканските војни доколку тие не се водат за создавање на една балканска федерација. Таквиот став Сандански го искажал со зборовите: Тие што ќе дојдат да не’ ослободат, всушност ќе не’ поробат.

Покрај Јане Сандански, односно Серското крило на ВМРО, против Балканските војни биле и македонските социјалисти, Учителската организација и други. Тие ослободувањето на Македонија го гледале во можноста за создавање обласна самоуправа во Македонија во демократизирана Турција и во можноста за создавање независна македонска држава во слободна демократска заедница на балканските народи. Таквата идеја кај наведениве македонски сили била застапувана уште од периодот на Младотурската револуција.

Меѓутоа, непосредно пред Балканските војни, овие сили под влијание на соседните пропаганди во Македонија биле потиснати. Со оглед на тоа што во српско-бугарската спогодба, Бугарија се откажала од прелиминарниот Санстефански договор и поради тоа што на Македонија двете потписнички и’ ветувале автономија, сите македонски сили (ВМРО и МВК), па и Јане Сандански одлучиле да учествуваат во Балканската војна под бугарска Врховна команда. Сандански ги вклучил своите чети под команда на бугарската 7. Рилска дивизија.

Иако на договорите и на ветувањата на соседите не им верувал, Јане Сандански ги започнал подготовките за војна во услови кога Младотурците ги отфрлиле надежите и очекувањата и го заостриле теророт, и кога друга можност не постоела. Освен тоа, македонското револуционерно движење било разединето, па Серската група не можејќи да остане во средината, решила од сите зла да го избере најмалото да ја помогне бугарската царска армија. Според некои извори, Сандански се определил, во крајна линија, за соработка со Бугарија поради претпоставката дека Бугарија имала најголеми изгледи да ја заземе цела Македонија, со надеж на тој начин да ја зачува нејзината целост и единство, не откажувајќи се притоа од принципот Македонија на Македонците и од остварувањето на истиот. Меѓутоа, неговата определба за Бугарија и самите бугарски офицери ја сметале како сојузничка, односно како сила што ги координира содејствата со бугарската армија и што соработува во полза на заедничката победа врз турските сили.

Согледувајќи ја новонастанатата состојба, Серската револуционерна група: Јане Сандански, Александар Бујнов, Тодор Паница, Таската Серски и други, во почетокот на јуни во 1912 година одржале советување во Солун. На советувањето, покрај другото, било решено да земат активно учество во војната и за таа цел да заминат за Источна Македонија и да ги започнат подготовките. До септември во 1912 година веќе биле извршени организациските и логистичките подготовки. Во почетокот на септември, во Мелник било одржано второ советување, на кое се расправало за воените прашања.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>msp6aefpoqyj5ycamr42xnw1t3bhejn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОСЛОБОДУВАЊЕТО НА МЕЛНИК</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1965</id>
    <revision>
      <id>4865</id>
      <parentid>4630</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:08:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5074" sha1="ocq64wylpjys3dmcnl37numxj8ktroz" xml:space="preserve">По тој состанок сите раководители на организацијата заминале во илегала, со задачи да го подготват населението и локалните војводи на дадениот повик да ги започнат дејствата. Мелничкиот округ бил поделен на околии, на реони и на села, а така се формирале и единиците, односно вооружените формации. Центар на округот бил Мелник, а главен раководител Јане Сандански. Негов помошник бил Ѓорѓи Казепов, кој воедно бил и околиски војвода.

Од Мелник биле раководени и координирани дејствата во целиот Серски револуционерен округ. По распоредувањето на реонските и на околиските војводи, Сандански издал усни и писмени општи и поединечни упатства. Во нив се одредувал начинот и бројот на мобилизираните во секое село, начинот на собирање оружје, храна и друга опрема, организирање на вооружените формации чета, баталјон и одред. Покрај македонското, поради авторитетот на Сандански, во неговите формации самоиницијативно се пријавувало и влашко, еврејско, дури и грчко население. Во упатствата биле содржани начините и формите на вооружените дејства на четите. 

Тие требало да поставуваат заседи во теснини, да сечат телефонски и телеграфски столбови, да уриваат мостови и пруги, да напаѓат од зад грб, да му нанесуваат загуби на непријателот на секое место и брзо да се извлекуваат. Значи, да водат партизански облик на вооружена борба. Покрај тоа, овие чети ја вршеле разузнавачката и известувачката служба.

Кон крајот на септември во 1912 година, Тодор Александров се обидел преку Чернопеев и Казепов да контактира со Јане Сандански, со цел да ги распушти серските другари и да ги стави под команда на штабот на ВМРО или пак да ја обезбеди неговата соработка. Сандански во почетокот одбивал секаква соработка со штабот на Александров. По тоа прашање закажал средба со своите војводи А. Бујнов, Т. Паница, Т. Серски и други раководители на реоните. Средбата се одржала на Пирин и било констатирано дека штабот на Александров се обидува да ја стави Серската организација под своја команда. Распуштањето на другарите за Сандански било апсолутно неприфатливо.

Меѓутоа, со оглед на неизбежноста на војната и во името на Македонија се согласил на спогодување со четите на Александров. На теренот во целиот Серски округ, Сандански и неговите формации биле сметани за суверени и главни заштитници на македонскиот народ. До почетокот на војната, Сандански успеал да мобилизира околу 2.000 луѓе. Борбените дејства Сандански ги започнал на 5 октомври 1912 година, односно 13 дена пред соседните земји да и’ објават војна на Турција. Еден дел од овие сили се борел источно од Пирин кон Неврокоп (Годе Делчев) и Драма, а другите се бореле во областа на Мелник и Свети Врач (Сандански), односно го ослободиле Мелник и ги продолжиле дејствата кон околните места.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ocq64wylpjys3dmcnl37numxj8ktroz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јане влегува во Солун</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1966</id>
    <revision>
      <id>4866</id>
      <parentid>4631</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:08:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3059" sha1="rjw444xkxwgwl91ti73onjh1punm4mv" xml:space="preserve">Силите на Јане Сандански во бројна состојба од 2.000 души биле организирани во еден одред.-Одред од 300 Македонци предводен од Сандански, заедно со бугарската коњаничка група на мајорот Цонев, на 28 октомври 1912 година влегол во Солун.-Свечен и шумен пречек од населението - македонско и грчко

Според военостратегиските планови на Бугарија и на Турција, на 18 октомври во 1912 година на територијата на Источна Македонија, по долините на Струма и на Места биле дислоцирани бугарската 7. дивизија, наречена Рилска, со правец на движење од Горна Џумаја кон бугарско-турската граница и понатаму кон Егејското Море, а на спротивната страна турската Струмска армиска група на Али Надир-паша, стационирана по долините на Места и на Струма, составена од 14. Низамска и од 8. Серска редифска дивизија, со задача да го спречи пробивањето на бугарската армија. Силите на Јане Сандански во бројна состојба од 2.000 души биле организирани во еден одред. Потоа одредот бил преформиран во чети и во седум оперативни групи.

Покрај овие, под раководството на Сандански се ставиле бројни формации на селската милиција и самоиницијативно формирани месни (селски и градски) чети. Во реонот меѓу Мелник и Свети Врач (денес Сандански) на војводата Александар Бујнов, му се приклучиле уште 400 мелничани и 300 души од Свети Врач и од селата Плоски и Поленице и околу 70 души од селата Хрсово и Капатово. Главниот оперативен штаб на силите на Серската организација го сочинувале Јане Сандански, како главен раководител, и војводите Тодор Паница, Александар Бујнов и Ѓорѓи Скрижовски. Овие сили во организацијата и извршувањето на борбените дејства биле целосно самостојни.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rjw444xkxwgwl91ti73onjh1punm4mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ЗИТО САНДАНСКИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1967</id>
    <revision>
      <id>4867</id>
      <parentid>4632</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:08:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7470" sha1="f3hdanym4jl2jnz9pq2ce3quhl67sfe" xml:space="preserve">Меѓутоа, во согласност со пошироките цели и како сојузници, силите на Сандански биле под команда на бугарската 7. Рилска дивизија и дејствувале на нејзиното десно крило. Сандански лично одржувал врски со началникот на штабот на оваа дивизија и го информирал за положбата на Турците. Сојузништвото се манифестирало и на тој начин што за движењето на покрупните турски сили била известувана командата на 3. бригада на 7. Рилска дивизија, со која непосредно содејствувале. Освен тоа, единиците на Сандански веднаш по пристигнувањето на 7. Рилска дивизија ја обезбедувале бугарската војска со храна и други средства. Бугарските офицери известувале дека секој ден добиваат по 5.000 леба дневно и друга храна од Јане Сандански и дека тој организирал болница за бугарските ранети војници.

Вооружените борби силите на Сандански ги започнале со извршувањето диверзии во тилот на турската војска и со напади на помали формации. Меѓутоа, преземале и пошироки вооружени акции. Под непосредна команда на Сандански на 14 октомври во 1912 година бил ослободен Мелник и била воспоставена локална граѓанска власт. При повлекувањето, турските сили извршиле злосторство врз 26 Македонци и врз Гркот М. Кордопулос, кој бил близок пријател на Сандански. Тоа предизвикало силен револт, но Сандански ја спречил одмаздата и организирал заштита на невиновното турско население. Покрај ослободувањето на Мелник, силите на Сандански за краток период ги ослободиле речиси сите села во околината на Мелник, Свети Врач, Неврокоп (денес Гоце Делчев), однеле голема победа во Рупелската Клисура, го разбиле турскиот гарнизон во село Црвиште, и Сандански завладеал со целата струмска долина од Мелник до Рупелската Клисура.

По ослободувањето на Мелник и околијата и по воспоставувањето на локалната народна власт, во која покрај македонската имало припадници и на влашката, на грчката и на други народности, Сандански формирал одред од 300 души и заедно со војводите Стоју Хаџиев, Димитар Арнаудов, Ѓорги Казепов, Крсто Чапрашиков, Иван Чонтев и четата на А. Бујнов кој останал на лекување во Неврокоп, на мазги и на коњи тргнале за Солун како претходница на бугарската 7. дивизија. Одредот од 300 Македонци предводен од Сандански заедно со бугарската коњаничка група на мајорот Цонев, на 28 октомври 1912 година влегол во Солун. Истовремено, влегле и грчки трупи предводени од престолонаследникот Константин, а потоа влегла главнината на бугарската војска. Со главнината на бугарската армија, покрај командата на 7. Рилска дивизија пристигнале и кнезовите Борис и Кирил. Во нивното обезбедување, покрај бугарската војска, учествувале четите на Тодор Александров, на Михаил Думбалаков, на Георги Мончев, на Дончо Златков и четници на Јане Сандански. Во Солун особено бил свечено пречекан Сандански, кој имал изграден авторитет уште во Младотурската револуција како борец за слобода и за рамноправност прокламирани во неговиот манифест. Поради тоа, народот го пречекал со аплаузи и со повици Да живее Сандански!, а од грчкото население со Зито Сандански!.

Македонската национална определба Јане Сандански ја застапувал и во воените услови и во таа смисла бил почитуван како сојузник и соработник на бугарската армија. Меѓутоа, на една прослава организирана од генералот Георги Тодоров, началник на Штабот на 7. Рилска дивизија, се држеле здравици за ослободувањето на Македонија и за нејзиното приклучување кон татковината Бугарија. На таквите здравици станал и Сандански и наздравил со зборовите: Пијам за слободна и автономна Македонија, за која се бореа и дадоа скапи жртви обединетите балкански народи. Како полеани со студен туш, бугарските офицери со пцости и со закани му се нафрлиле на Сандански, а некои му се заканиле дека за таквите зборови ќе го исечат со своите сабји. Сандански навидум спокоен, си заминал со сознанието дека протерувањето на турските сили за Македонија не значело ослободување, дека македонскиот народ е измамен, дека следи распарчување и нова окупација на Македонија и дека борбата на македонскиот народ за ослободување на татковината треба да продолжи.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>f3hdanym4jl2jnz9pq2ce3quhl67sfe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ДЕЈСТВАТА НА МАКЕДОНСКИТЕ МЕСНИ ЧЕТИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1968</id>
    <revision>
      <id>4868</id>
      <parentid>4633</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:08:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3337" sha1="o7v2hawvnx8qhskvnoy9fg21ddb9at0" xml:space="preserve">Во отсуство на единствено македонско политичко и воено раководство одредени македонски војводи се обиделе да ги надминат меѓусебните недоразбирања и барале да прекинат непријателствата меѓу македонските фракции, четите да содејствуваат, а истакнатите личности да се договорат за заеднички дејства, бидејќи настанале услови за конечна пресметка со османлиската војска. Првиот обид за помирување и заеднички содејства на четите на ВМРО, на Сандански и на врховистичките чети го направил Христо Чернопеев кој упатил повик до Јане Сандански и до Тане Николов. Сандански помирувањето не го прифатил, но непријателството го замрзнал поради војната.

Во тоа време Јане Сандански, предводејќи го Серскиот округ, веќе донел одлука за започнување војна. Во неговата одлука се предвидувало заминување во нелегалност, соработка со сите соседни воени сили што се борат против османлиската војска, но македонските единици да бидат самостојни и од соседните земји да бидат третирани како рамноправен сојузник во сојузничката војна. По таквите одлуки на тесното раководство, Јане Сандански го започнал организирањето на македонските вооружени сили во Серскиот округ. По долината на реката Струма борба развиле и четите на Христо Чернопеев, со бројна состојба од 70 души. Кон оваа чета пристапиле и партизанските водови на Георги Занков, Стефан Чавдаров и Михаил Чаков, со вкупно 35 четници. Потоа им се придружила и четата на Таско Стоилков, со што се создало јадро од 150 четници. Со оваа чета командувал Христо Чернопеев, а бројната состојба постојано се зголемувала од селската милиција. Првата воена акција на четата се водела за ослободување на Банско. Потоа, на 27 октомври 1912 година, четата на Чернопеев заедно со четите на војводите Пејо Јаворов и Јонко Вапцаров ја ослободиле и Кавала.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>o7v2hawvnx8qhskvnoy9fg21ddb9at0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Борбени акции низ цела Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1969</id>
    <revision>
      <id>4869</id>
      <parentid>4634</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:09:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3537" sha1="q36h9s7sfzi6opb2f7i13mc0lit870s" xml:space="preserve">Прилепските чети, на пример, на 20 октомври го ослободиле селото Тополчани, а на 23 октомври 1912 година влегле во Прилеп како ослободители.-Ослободена голема територија и во реонот Костур-Лерин-Воден.-Македонските борци, сепак, беа изложени на големи понижувања, навреди, па и отворени закани од страна на сојузничките команданти

Во котлината на реката Струмешница се организирало месното македонско население. Се формирала селска милиција од околу 700 души, кои на 19 октомври 1912 година успеале да ги ослободат селата Иловица и Сушица. Потоа пристигнале четите на Лефтеров и на Иван Смоларски, па со заеднички сили на 20 декември разбиле еден турски одред. Во прилепскиот реон се борела четата на Крсто Гермов, која била наречена Прилепски летечки одред. Во неа, главно, влегувало месно население и содејствувало со четата на ВМРО на војводата Милан Ѓурлуков. Во Прилепско, на повикот за војна, населението масовно се пријавувало и се формирала месна милиција од повеќе чети. Војводите Мирче и Аргир мобилизирале околу 1.000 милиционери и на 15 октомври 1912 година разбиле еден турски коњанички одред на просторот меѓу Прилеп и Плетвар. На 20 октомври го ослободиле селото Тополчани, а на 23 октомври 1912 година влегле во Прилеп како ослободители. Во меѓувреме содејствувале со српските воени формации.

На Селечка Планина кај Студенчица прилепската месна милиција, дејствувајќи во тилот на турската војска, успеала да заплени големи количества храна и воен материјал. На планината Бабуна прилепските чети овозможиле српската војска да ги пробие турските позиции на Присад, поради што војводата Ѓурлуков добил лично благодарност од српскиот престолонаследник кнезот Александар. Меѓутоа, за кратко време српските власти ја заборавиле помошта од македонското население. Сите чети, без разлика, ги нарекувале бугарски, а војводата Ѓурлуков го прогласиле за штетен за српската политика, па го затвориле.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>q36h9s7sfzi6opb2f7i13mc0lit870s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МОЌТА НА ЧЕТИТЕ НА ВМРО</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1970</id>
    <revision>
      <id>4870</id>
      <parentid>4635</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:09:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4574" sha1="qznimg37ixtgtubk0jw3ubxt2vj6c70" xml:space="preserve">На планината Плачковица уште пред објавувањето на војната се појавиле повеќе доброволни селски чети. Пристигнале и неколку партизански водови на ВМРО. Овде се нашле и војводите Георги Поп Христов, Марко Иванов, Павел Христов, Васил Чакаларов, Иван Попов и Христо Силјанов. Оттука се префрлувале кон Тиквеш, кон Гевгелија и за Костурско. Насекаде на четите им се приклучувало месното население, а се воделе и активни борбени дејства. За кратко време биле ослободени повеќе села, а на 20 октомври бил ослободен градот Воден, каде што била воспоставена власт од месното население. 

Војводите Васил Чакаларов, Иван Попов и Христо Силјанов, кои уживале силен авторитет уште од Илинденското востание, масовно го привлекувале населението, па за кратко време била ослободена голема територија на просторот Костур-Лерин-Воден. Во ноември 1912 година, турската војска презела противофанзива кон ослободената територија. Меѓутоа, многубројната селска милиција и партизанските чети на ВМРО во содејство со сојузничките сили (српската и грчката војска) успеале да ја одбијат турската офанзива. Сепак, по завршувањето на Првата балканска војна на 12 декември 1912 година, четите на ВМРО се повлекле кон Бугарија, четите на месната милиција биле распуштени, а српските и грчките власти паралелно воспоставувале своја власт и воделе преговори за поделба на Македонија.

Активноста на месната селска милиција особено била значајна во реонот на Куманово, каде што речиси секое село имало своја чета. Во овој реон, селската милиција имала неколку илјади души. Во времето на движењето на турската војска, милициските чети од зад грб ги напаѓале турските позиции. На 10 и 11 октомври 1912 година, кај село Орашец селската милиција ги нападнала позициите на турската тешка артилерија и запленила повеќе орудија. Потоа пристигнала четата на ВМРО со војводата Крсто Лазаров, па во содејство ги нападнале турските сили и на тој начин дале голем придонес во брзиот пробив на српската војска. Во Скопскиот округ дејствувале четите на ВМРО со кои раководел Тодор Александров. Во скопските села била мошне активна селската милиција, која содејствувала како со четите на ВМРО, но и со српските чети и со српската војска.

Во реоните на Штип и на Кочани четите ги предводеле војводите Ефрем Чучков, Симеон Ѓорѓиев, Оровчанов и други. Во Солунскиот реон најголема чета имал војводата Ичко Димитров. Се појавиле и други партизански водови и чети на ВМРО, на кои им се приклучувале месните селски чети.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>qznimg37ixtgtubk0jw3ubxt2vj6c70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>УБИСТВОТО НА ВОЈВОДАТА ВАНЧО БЕЛУВЧЕТО</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1971</id>
    <revision>
      <id>4871</id>
      <parentid>4636</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:09:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4871</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4929" sha1="iur6qgtwo935t8c4yyx4d86zsb0rchp" xml:space="preserve">Настаните во Крушево во Балканските војни даваат најдобра слика за состојбата во цела Македонија. Без оглед на верската и национална припадност, народот, поучен од илинденските настани што си’ уште му биле во свежи сеќавања, избрал војводи од својата средина, Ванчо Делев-Џонето и Ванчо Белувчето. По формирањето на месните чети пристигнал и партизанскиот вод на ВМРО со војводата Методи Стојчев. Месните чети во содејство со српската војска учествувале во битките на Обедник, во Облаково, во Снегово и во Битола.

На 24 октомври селската милиција го зазела Крушево и веднаш организирала месна народна власт по принципот на Крушевската република, во која имало припадници на сите народности што живееле во Крушево. Месната власт обезбедувала храна и друга помош за српската војска. Месната власт во Крушево била составена од постари и познати луѓе, меѓу кои биле Тодор Спасев, Велко Ќурчијата и други претставници избрани од народот. Оваа власт траела 20 дена. Во меѓувреме пристигнал капетанот Велко со една чета српска војска. Така, во исто време во градот се нашле месни македонски чети и чети на српската војска. Со оглед на тоа дека српската војска била посилна, била воспоставена српска државна власт. На четата на Ванчо Џонето и’ било наредено да го предаде оружјето и ако сакаат можела да остане во Крушево, а ако не, со редовни документи нејзините борци можеле да заминат за Бугарија. Четата на Ванчо Џонето го предала оружјето, но четите на Ванчо Белувчето и на Ставре Димитровски одбиле да го предадат и пак заминале во планините. 

Српската власт организирала потера по овие чети, во кои учествувале и српски чети, кои по Илинденското востание дејствувале во Порече. По неколку дена Белувчето бил убиен, а неговата глава отсечена ја носеле по Крушево за да го заплашат народот. Со тоа веднаш била демаскирана ослободителната улога на српската војска. По тие настани се состанала Крушевската револуционерна организација и, меѓу другото, констатирала: &quot;... Ние што можевме сторивме, дури и над нашите можности, прогласивме и република. Но, кога од едно ропство одиме во друго, тогаш ќе мораме да почекаме да заврши војната и веруваме дека мирот ќе донесе нешто ново&quot;. &quot;И така&quot;, вели Борјар (мајсторот на црешовите топчиња) &quot;сите со наведнати глави, како во смрт да одевме, го напуштивме првиот и последен состанок, одржан во време на новата окупација&quot;. На тој начин престанала да функционира крушевската револуционерна организација, што повеќе од една ипол деценија ги раководела националноослободителните борби на угнетениот народ и била доследен претставник на сите, без оглед на верата и националноста, кои сакале мирен, рамноправен и слободен живот.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>iur6qgtwo935t8c4yyx4d86zsb0rchp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во српската војска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1972</id>
    <revision>
      <id>4872</id>
      <parentid>4637</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:09:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4218" sha1="d60rf3w77fvoyhmn6zif7pb5bcofnqn" xml:space="preserve">Во почетокот на Балканските војни во Македонија биле формирани две четнички одреди, кои биле под српската Врховна команда, и тоа Козјачкиот, кој дејствувал во реонот на Скопска Црна Гора, па се до Крива Паланка со 11 чети и Прекувардарскиот, кој се состоел од 16 чети.- Пролетта 1913 година формиран е и Доброволниот полк.-Насилна мобилизација на македонското население

Во реонот на Битола во војната против турската војска земале учество месните чети, три вода на ВМРО и српски чети. Нивното содејство особено било впечатливо во борбата за селата Гопеш и Ѓавато. Четите идеолошки биле разновидни, меѓутоа составот им бил главно од месното население, а целта им била да се изгонат турските власти. Месните чети дале силен придонес во борбите за селата Прибилци и Смилево, а особено во заземањето на Битола. По влегувањето на српската војска во Битола, месните чети биле распуштени, а потоа била воспоставена српска власт. 

Во Охридскиот реон дејствувала четата на окружниот војвода и член на ЦК на ВМРО, Петар Чаулев. Покрај неговата чета во Западна Македонија, односно во Дебарца, во Кичевско, во Малесија и во Демир Хисар, се бореле четите на војводите Дејан Димитров и Стефан Атанасов. Тие, исто така, содејствувале со бројните месни чети на селската милиција. Во содејство, овие сили до 10 октомври ги ослободиле речиси сите наведени места, а на 15 октомври 1912 година, четата на Атанасов во заседа заробила 250 турски војници. 

На 14 октомври кај Сливово, месните чети заробиле 300 турски војници, а на 23 октомври Чаулев воспоставил врски со српската војска, од кои дознал за таканаречената спорна зона во Македонија. Разочарувањето било огромно, бидејќи договорот за поделба на Македонија било тајна меѓу српската и бугарската влада. Меѓутоа, борбата морала да се продолжи. На 4 и на 5 ноември, предводени од Чаулев, четите на ВМРО, четите на селската милиција и бројни доброволци од месното население извршиле напад врз Прибилци и Брежани и заробиле 600 турски војници. Следниот ден воделе нови борби со војската на Џавит-паша, која била присилена да се повлече. Кај местото Бухово на патот РесенОхрид биле заробени 300 војници. На 10 ноември 1912 година, Чаулев влегол во Охрид. Била воспоставена месна самоуправа. Но, по три дена навлегла српската војска и воспоставила српска власт.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>d60rf3w77fvoyhmn6zif7pb5bcofnqn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОДРЕДИ ЗА КОМИТСКИ РАБОТИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1973</id>
    <revision>
      <id>4873</id>
      <parentid>4638</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:10:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4792" sha1="jy0foe0xeybxudqbkmkfkku6e9ccb2m" xml:space="preserve">Во летото 1912 година, во Македонија бил формиран Горски штаб на српските чети. Овој штаб во време на мобилизацијата и концентрацијата на српската војска на турската граница извршил реорганизација на српските чети. За командант на Горскиот штаб во Македонија е поставен капетанот Воин Поповиќ-Вук, членови на штабот биле поручник Светозар Ранковиќ, поручник Никола Брзаковиќ, поручник Миливое Чолак Антиќ и потпоручник Милан Ковиниќ. Во Горскиот штаб влегле и поранешните членови на српската четничка организација Народна одбрана. Во почетокот на Балканските војни овој штаб бил засилен со седум подофицери од српската армија и со 15 нови војводи. 

Со Горскиот штаб непосредно раководела Врховната команда, а бил стациониран на територијата на која дејствувала Првата армија и бил потчинет на штабот на Првата армија. Во штабовите на Втората и на Третата армија имало оддели за комитски работи. Со оглед на тоа дека Горскиот штаб бил стациониран на Козјак и се движел на релацијата Скопска Црна Гора-Крива Паланка, единиците што му припаѓале го нарекувале Козјачки одред. По Кумановската битка, станал Кумановски одред, а најпознат е како четнички одред на Воин Поповиќ-Вук. Овој одред се состоел од повеќе чети, а тие имале задача да го анимираат и да го мобилизираат македонското население на востание, односно за борба против османлиските сили како претходница на српската војска. Штабот на одредот го сочинувале Срби, односно српски офицери, а четниците и локалните војводи главно биле Македонци.

Покрај Козјачкиот горски штаб кој станал главен за цела Македонија, биле создадени горски штабови за Порече и за Азот. Командант на Поречкиот штаб бил потпоручникот Милан Ковиниќ, а во Азот, Милан Ѓокиќ. Со оглед на тоа дека Поречкиот и Азотскиот штаб формирале чети и во околиите на Кичево и на Дебар,таа формација е наречена Прекувардарски одред. На тој начин, во почетокот на Балканските војни во Македонија биле формирани два четнички одреда што биле под српската Врховна команда: Козјачкиот одред, со кој командувал војводата Воин Поповиќ-Вук, дејствувал во областа од Скопска Црна Гора до Крива Паланка и се состоел од 11 чети, и Прекувардарскиот одред, со кој командувал војводата Миливој Чолиќ-Антиќ, дејствувал во областа на Азот-Порече-Кичево и Дебар, составен од 16 чети. Составот на четите бил од 10 до 15 луѓе. Вкупната бројна состојба на четниците според формацискиот состав на двата одреда изнесувала околу 400 луѓе. Со оглед на тоа дека четите дејствувале самостојно и притоа мобилизирале месно население, се верува дека бројната состојба на четниците била поголема.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jy0foe0xeybxudqbkmkfkku6e9ccb2m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВО ПРВИТЕ БОРБЕНИ РЕДОВИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1974</id>
    <revision>
      <id>4874</id>
      <parentid>4639</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:10:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4874</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5138" sha1="rhx2xz7tnpf023173vk4tcgxox3ly5n" xml:space="preserve">Покрај Козјачкиот и Прекувардарскиот одред, во пролетта 1913 година започнало формирањето на Доброволниот полк. Причината за неговото формирање е отфрлувањето на Српско-бугарската спогодба од 13 март 1912 година, со која била договорена поделбата на Македонија на спорна и неспорна зона, како и воспоставувањето нови граници. Со создавањето на државата Албанија, на Србија и’ бил оневозможен излез на Јадранското Море, па таа барала можност да се прошири на територијата на Македонија и да излезе на Егејското Море. 

Масовната мобилизација на македонското население во бугарската војска и префрлувањето на македонските доброволни дружини (баталјони) од Тракискиот на Македонскиот фронт биле силен мотив српската влада на окупираната територија на Македонија да изврши присилна мобилизација на македонското население. На тој начин биле формирани четири таканаречени крстосувачки одделенија, под команда на командантот на граничните единици. Од овие одделенија, две дејствувале на левата страна на реката Вардар, а две од десната страна, меѓу Кавадарци и Гевгелија. Последниве две крстосувачки одделенија го формирале Вардарскиот одред, со кој командувал Василие Трбиќ. Во реонот на Кратово-Овче Поле-Кочани бил формиран Крстосувачкиот одред на Јован Бабунски. 

Слично како бугарската, и српската влада ги мобилизирала Македонците од својата окупациона зона и ги концентрирала во првите редови. На тој начин, Македонците се нашле во првите редови на српската и на бугарската војска, а тие војувале за поделбата на Македонија. Со оглед на тоа што според Хашките конвенции окупаторите немале право да го мобилизираат окупираното население, македонските единици биле наречени Доброволен полк, односно Ополченски дружини. Присилната мобилизација била спроведувана под изговор за запишување на доброволци.

Формирањето на Доброволниот полк било извршено на иницијатива на началникот на штабот на Врховната команда, војводата Путник и со одобрување на Владата. На 16 мај 1913 година војводата Ратомир Путник наредил: 1. да се создадат четири баталјони со седишта: првиот баталјон во Свети Николе, вториот во Приштина, третиот во Гевгелија и четвртиот во Неготино. Пополнувањето на овие баталјони требало да се изврши со месно население од соодветните реони, а командниот кадар да го обезбедат граничните команди. Покрај христијаните, можеле да се мобилизираат Турци и Арнаути, и тоа оние што имале служено војска и кои би ги задржале чиновите од турската војска. Сите доброволци требало да положат заклетва на верност на врховниот командант на српската војска, Н. В. Кралот Петар И по одредбите на соодветната вера. Сите мобилизирани биле обезбедени со униформа, со оружје и со храна. За секои 10 доброволци од месни извори бил обезбедуван по еден коњ за пренос на товар.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rhx2xz7tnpf023173vk4tcgxox3ly5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кумановската битка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1975</id>
    <revision>
      <id>4875</id>
      <parentid>4640</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:10:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3297" sha1="k4mse0bns3l7uz23xf3nlvqiyiyi66m" xml:space="preserve">Оваа битка претставува прв поголем вооружен судир во Првата балканска војна.-Таа се водела меѓу српската и турската војска на 23 и 24 октомври 1912 година.-Во српската војска имало и повеќе четнички одреди составени од македонско население, како и локални селски чети

Македонците во српските чети, како и оние во бугарските, постојано биле уфрлувани од зад грб на турската војска, или како претходница на српската војска први стапувале во вооружени судири и главно ги ослободувале селата, па и повеќето градови. Дејствувајќи на фронтот на Првата. српска армија, односно во северна и во Западна Македонија како извидница и претходница на српската војска, македонските доброволци на 20 октомври 1912 го нападнале турскиот логор во месноста Старец, Кумановско, заплениле големо количество оружје, а турската војска избегала. Веднаш потоа го кренале на востание речиси сето население во пошироката област, а само во Страцин се кренале 700 вооружени лица. Пред Кумановската битка се воделе жестоки борби меѓу македонското население и турската војска. Според податоците на турскиот маршал Чакмак, на 21 октомври командантот на турската 16. дивизија напишал телеграма до претпоставените, во која се наведува: Во Калиманци се водат тешки борби со македонските доброволци, ќе биде многу тешко доколку веднаш не испратите еден полк. Во битката кај Куманово на 23 октомври 1912 година 2.000 македонски доброволци, собрани од месното население, од утринските до попладневните часови сами се бореле против турската војска на фронтот кај местото Стревице близу Младо Нагоричане. Така, го спречиле опколувањето на српската војска на која потоа и’ пристигнало засилување. Во таа борба меѓу Македонците загинале или биле ранети шест војводи и 200 доброволци, но позициите не ги напуштале.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>k4mse0bns3l7uz23xf3nlvqiyiyi66m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ПРИДОНЕСОТ НА МАКЕДОНСКИТЕ ДОБРОВОЛЦИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1976</id>
    <revision>
      <id>4876</id>
      <parentid>4641</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:10:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4569" sha1="r5kmvd9vscb6xs7rpez3c8yh69bp5af" xml:space="preserve">По Кумановската битка, македонските доброволни чети, селската милиција и другите вооружени формации се движеле пред претходницата на Првата. српска армија. На тој начин, ги зазеле градовите и селата неколку дена пред да пристигнат српските сили. Така, македонските сили ги ослободиле Велес, Свети Николе, Штип, Кочани и сите села во околиите. Откако претрпеле пораз кај Калиманци и Кочани, неколку илјади турски војници воделе жестока борба со македонските доброволци за да го спречат нивниот пробив од Штип кон Криволак, штитејќи ја комуникацијата Скопје-Велес -Солун. Движејќи се пред српската војска, кај сртот Мукос на Бабуна, дошло до обединување на македонските доброволни чети со кои командувале српските војводи Воин Поповиќ-Вук, Василије Трбиќ и Јован Бабунски. На овие чети им се придружила селската милиција и бројни доброволци од околните места, со што бил создаден силен одред, кој четири дена водел борба со една турска коњаничка бригада и со еден жандармериски баталјон. Покрај тоа, македонските доброволци ја известувале српската војска за распоредот и движењето на турските сили, па на тој начин дале силен придонес во протерувањето на турската војска кон Битола. Во борбата на Мукос и Присад, од македонските доброволци загинале 30 борци, а бројот на ранетите не е познат.

Во некои српски извори придонесот на македонскиот народ како сојузник во Балканските војни аргументирано се истакнува со исказите: Поробените народи на Балканот со своите вооружени акции во рамките на сојузничката војна против Турција значајно придонеле во победата на сојузниците. Најбројно било учеството на македонскиот народ, кој активно учествувал во борбата на страната на сојузниците, длабоко верувајќи дека тоа го прави не за интересите на балканските монархии, туку за своето национално ослободување. Српските, бугарските и грчките историчари смислено го прикривале учеството на македонскиот народ во Балканските војни, неговата воена помош и успеси. За тоа до неодамна воопшто не се пишуваше. Згора на тоа, овие чети ги нарекувале српски, бугарски, односно грчки. Сето тоа со цел да се негира постоењето на индивидуалноста на македонскиот народ, балканските монархии да се претстават како единствени ослободители на Македонија и со тоа да се оправда нејзината поделба, која конечно е завршена по Втората балканска војна помеѓу балканските држави. Поради тоа, за жртвите на македонскиот народ што ги даде во Балканските војни нема целосни податоци.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>r5kmvd9vscb6xs7rpez3c8yh69bp5af</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕКОТ НА ВОЕНИТЕ ДЕЈСТВА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1977</id>
    <revision>
      <id>4877</id>
      <parentid>4642</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:11:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6895" sha1="cqrb73etrf0q0hsr3onzhdksklj8qp7" xml:space="preserve">Кумановската битка претставува прва битка во Првата балканска војна. Таа се водела меѓу српската и турската војска на 23 и на 24 октомври 1912 година. Во српската војска имало повеќе четнички одреди составени од македонско население, како и месни селски чети. Во турската војска, исто така, имало македонско население, особено во редифските, т.е. во резервните формации. Според планот на српската Врховна команда, првата битка со турската војска била предвидена да се води во реонот на Овче Поле, претпоставувајќи дека тука се концентрирани главните турски сили.

Според планот, српската војска на 22 октомври го имала следниот распоред: Првата армија била на позициите северно од Куманово со дивизиите во два ешалона, во првиот ешалон дивизии: Моравската од први повик на линијата село Ваксинце -село Табановци и Дринската кај Сушево, еден полк бил на претстража на Николинскиот Вис и Дунавската од први повик со два полка во реонот на Младо Нагоричани, а со другите два во Старо Нагоричани. На левото армиско крило на Сртевица бил распореден четничкиот одред, што главно бил составен од македонско население, а со него командувал војводата Воин Поповиќ-Вук. Во вториот ешалон биле дивизиите: Тимочката од втори повик кај Маминци и Дунавската втори повик кај село Бугариње, додека Коњаничката дивизија се наоѓала зад Дунавската, а два нејзини ескадрона биле пред армискиот фронт. Втората армија со претходницата на Тимочката дивизија од први повик се наоѓала во реонот на Страцин. Третата армија на 23 октомври се задржала во реонот на Приштина, иако според наредбата на Врховната команда требало да го продолжи движењето за да содејствува со Првата армија. 

Поради погрешната проценка дека главните турските сили се наоѓале на Овче Поле, слабата разузнавачка и извидувачка служба и поради неправилната употреба на Коњаничката дивизија, српската Прва. армија непосредно пред битката се нашла оддалечена од соседните крилни армии, била неорганизирана на позициите и со слаба организација на врските со своите дивизии. Во штабот на Првата. армија се верувало дека турските сили што биле забележани тој ден во реонот на Куманово кај Новоселјани и Мургош имат задача само да го забават нејзиното движење кон Овче Поле.

Спротивно од неизвесноста што владеела кај српската војска и неточните сознанија за спротивната страна, турската команда, благодарение на добро истурените предни одреди имала точни податоци за составот и за правците на движење на српските сили. Врз основа на тоа, Зеки-паша, командантот на Вардарската армија, во состав од 5. корпус (13., 15. и 16. низамска и Штипската редифска дивизија) и 6. корпус (17. низамска и битолската редифска дивизија, и 7. корпус (19. низамска, скопската редифска и коњаничката дивизија) одлучил да ја нападне српската Прва. армија со 5. и со 6. корпус од линијата село Новоселјани-Орашец, опфатно од левата страна, а со 7. корпус собран околу Куманово, да ја задржува фронтално. Поради тоа, солидно ги утврдил своите единици на позициите Режановци-Црно Поле.

За тоа време, 5. и 6. корпус од реонот на Штип и на Велес со засилени маршеви пристигнувале откај Овче Поле. За обезбедување на десната страна кон српската Втора. армија биле упатени 15. и 16. низамска дивизија на правците кон Кочани и Кратово. При приближувањето до Пчиња, Зеки-паша дознал дека Втората. српска армија ги фатила позициите на Страцин, па одлучил да не го изврши опфатот на левото крило на Првата. армија, туку наредил 7. корпус да остане во одбрана, 6. корпус и претходницата на 13. низамска дивизија ноќта да ја преминат Пчиња и до мугрите да ги заземат позициите на десниот брег, 5. корпус како армиска резерва да се задржи на левиот брег поради евентуална употреба на правецот кон Втората. српска армија, доколку таа изврши напад кон Куманово.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>cqrb73etrf0q0hsr3onzhdksklj8qp7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Борбите продолжуваат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1978</id>
    <revision>
      <id>4878</id>
      <parentid>4643</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:11:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3074" sha1="5447usi1mka8wunjyubyu7m4l7uhhat" xml:space="preserve">Во Кумановската битка на српската страна имало 723 загинати, 3.441 ранет и 603 исчезнати.-Биле заробени 2.000 турски војници и запленети 61 топ, 6 митралези и големо количество муниција и друг воен материјал.-Пресудната улога на шесте илјади македонски четници.-Дипломатите го”ослободуваат# Скопје

Турскиот план за разместување на силите бил остварен во целост. Меѓутоа, предноста што ја имала Вардарската армија не била искористена. Утрото на 23 октомври српските извидувачи го забележале движењето на турската војска пред српските позиции, но поради маглата и слабите врски меѓу српските единици, не било утврдено дека е тоа турска војска. Во информациите на месното население немале доверба ниту, пак, му верувале на командантот на четничкиот одред дека тоа се турски сили. Командантот на 18. полк упатил два баталјона со задача да ги зароби, мислејќи дека се работи за мал број турски војници.

Во исто време и командантот на коњаничката дивизија (Арсен Караѓорѓевиќ) го упатил 3. коњанички полк кон Зебрњак, а 2. полк кон Голубица за да ја извидат состојбата. Тие се судриле со силна турска војска и се повлекле зад позициите на Дунавската дивизија од Првиот повик. Вториот баталјон на 18. полк ненадејно поради маглата се судрил со претходницата на 17. Низамска дивизија и бил целосно разбиен. Командантот на 4. баталјон од 18. полк самоиницијативно тргнал на помош, но и тој бил разбиен од 13. низамска дивизија. Тоа создало тешка криза кај Дунавската дивизија, бидејќи на позициите јужно од Куманово, кај Страцин се наоѓал само еден баталјон од 18. полк, а против него напаѓале две турски дивизии. Меѓутоа, турските сили не ја искористиле својата надмоќ.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>5447usi1mka8wunjyubyu7m4l7uhhat</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ЖЕСТОК СУДИР</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1979</id>
    <revision>
      <id>4879</id>
      <parentid>4644</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:11:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3412" sha1="g76876dcg92s11dts1g7acwk6v1ljqc" xml:space="preserve">Зеки-паша ги прекинал натамошните напади и наредил Штипската редифска дивизија (од армиската резерва) да је премине Пчиња и да изврши опфат на левото крило на Дунавската дивизија преку Сртевица, а 7. корпус да изврши посилен демонстративен напад кон десното крило на Првата. армија. Српската команда ги насетила намерите на Зеки-паша и навреме упатила соодветни сили да ги спречат турските пробиви. Ноќта на 23-24 октомври двете страни останале на позициите близу едни до други. Додека на левото крило се воделе жестоки борби, истиот ден на десното крило коњаничкиот полк на Моравската дивизија од Првиот повик при извидувањето на правецот село Ваксинце-село Слупчани бил нападнат со силен оган од артилеријата на турскиот 7. корпус, па морал да се повлече. Поради тоа, Моравската дивизија ги зазела позициите. Таа добила наредба да остане во одбрана, меѓутоа околу 16 часот самоиницијативно извршила противнапад. 

Во острата борба во долината на Којнарската река, каде што имало големи загуби на двете страни, турските сили биле присилени да се повлечат. Поради слабите врски, штабот на Првата. армија не располагал со точни информации за состојбата на фронтот. Затоа во духот на директивата на Врховната команда, штабот на Првата. армија издал заповед на 24 октомври во 6.00 часот дивизиите да го продолжат движењето, да го заземат Куманово и да избијат до линијата Булачани-Ново Село-Биљановце-Слатина, а ноќта кога добил извештај од Дунавската дивизија од првиот повик, веќе било доцна нешто да се промени. Додека штабот на Првата. српска армија воопшто не сфатил дека, всушност, започнала битката, Зеки-паша имал впечаток дека таа се развива поволно, па им наредил на корпусите да го продолжат нападот и на 24 октомври. Така завршил првиот ден на битката, во кој Турците ангажирале 50.000 луѓе и 150 топови, а Србите 26.000 луѓе и 60 топови.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>g76876dcg92s11dts1g7acwk6v1ljqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАКЕДОНЦИТЕ ДОАЃААТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1980</id>
    <revision>
      <id>4880</id>
      <parentid>4645</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10950" sha1="ko8abeoupikt29dhl9z0dtw08aduxqb" xml:space="preserve">На 24 октомври 1912, односно на вториот ден од Кумановската битка, српската Прва. армија тргнала во офанзива. Дринската дивизија од првиот повик го започнала настапувањето во 6.00 часот на правецот Зебрњак-Бизлим (Красте кота 530). Шестиот корпус се обидел да ја запре, но не успеал, па таа избила со предните делови до Биљановце и ја принудила Битолската редифска дивизија да се повлече, при што на позициите оставила 9 топа. Моравската прва. дивизија го одбила нападот на 7. корпус и веднаш преминала во противнапад во содејство со Тимочката дивизија од вториот повик. Двете дивизии го принудиле 7. турски корпус да се повлече на утврдените позиции северно од Куманово. 

Меѓутоа, околу 13 часот тој бил принуден и од овие позиции да се повлече кон Скопје. На левото српско крило околу 6 часот, 5. и 6. корпус ја нападнале Дунавската дивизија од првиот повик и ја довеле во тешка состојба. Во пресудните моменти, кога 5. и 6. турски корпус ја презеле иницијативата и кога постоела реално опасност српската војска да биде разбиена, ненадејно се појавиле околу 6.000 македонски четници кои со бомби в раце и силни извикувања ја нападнале турската војска во тил. Турците избегале во паничен страв, оставајќи им ги оружјето и опремата на македонските четници. По таа силна победа на македонските четници, српската војска поминала во противофанзива. За оваа силна победа на македонските сили и придонес од стратегиско значење во конечната победа на сојузниците врз турската војска досега не пишувале ни Србите, ни Бугарите.

Потоа, околу 10.30 часот на помош на Дунавската дивизија од првиот повик и’ пристигнала Дунавската дивизија од вториот повик. Дринската дивизија го продолжила настапувањето и со поддршка на артилериски оган ја принудила 17. низамска дивизија на отстапување. Околу 12.30 часот, Дринската дивизија го зазела Зебрњак и го продолжила настапувањето кон Големиот Рид, загрозувајќи го левото крило на 5. корпус. Со овој напад бил пробиен фронтот на турската Вардарска армија. Околу 15 часот почнале да се повлекуваат сите турски дивизии, што значело дека Кумановската битка била завршена. Таквиот исход српската Врховна команда не го знаела. Таа и понатаму претпоставувала дека главниот судир ќе се води на Овче Поле. Поради тоа, наместо да го продолжат гонењето, српските сили напредувале само до караулата Бучар Хан кај село Бучинец, на околу 15 км од Куманово кон Скопје, каде што се сместил штабот на Првата. армија и подготвувала план за опколување и освојување на Скопје. Во Кумановската битка на српската страна имало 723 загинати, 3.441 ранет и 603 исчезнати. Биле заробени 2.000 турски војници и запленети 61 топ, шест митралези и големо количество муниција и друг воен материјал. 

При повлекувањето, командантот на 7. корпус Фети-паша се задржал пред Скопје, со намера да ја организира неговата одбрана. Во градот веќе дошло до пресметки меѓу Македонците и муслиманското население, во кои имало и жртви. Особено во тешка положба биле Македонците затвореници во Скопскиот затвор. Месните власти ги заплашувале христијаните. Согледувајќи ја положбата во Скопје, а со цел да го спасат градот од разурнувања, странските конзули заедно со месните првенци извршиле дипломатски притисок и заканување врз Фети-паша и успеале да го наговорат наместо да се стационира во Скопје, да се повлече кон Битола.

Меѓу конзулите најактивен бил рускиот конзул Калмиков, кој неколку дена пред повлекувањето на Фети-паша во соработка со градските македонски првенци успеал да организира месна власт и стражи и да ги спречи безредијата во градот. На негова интервенција биле ослободени сите Македонци од затворот. Откако корпусот на Фети-паша се повлекол кон Велес, странските конзули, на чело со Калмиков, отишле во штабот на Првата. српска армија во Бучар Хан и му го предале градот, во кој српските единици влегле без борба, а потоа воспоставиле српска власт.

Во турската армија, во духот на прокламираната рамноправност уште во времето на Младотурската револуција, биле мобилизирани младинци без оглед на верата и националноста. Така, во Кумановската битка се појавиле бројни дезертерства. Не бегале само Македонците кои во согласност со пропагандите не сакале да се борат против христијанските браќа, туку дезертирале и Турци, Албанци, Јуруци и други од месното население. Тие дезертерства особено биле големи по повлекувањето од Куманово кон Велес и кон Битола.

Српската врховна команда, во согласност со Српско-бугарската спогодба и особено по повлекувањето на турската војска и освојувањето на Скопје без борби, на 26 октомври 1912 ја упатила Втората. армија преку Крива Паланка во Ќустендил, а потоа со воз до Одрин на помош на бугарската војска. Во почетните дејства бугарската 7. Рилска дивизија и’ била потчинета на српската Втора. армија, но фактички таа и натаму била под команда на Родопскиот одред и на бугарската Врховна команда, што дејствувала по долината на Струма кон Егејското Море.

Повлекувајќи се по Кумановската битка, Вардарската армија имала цел да ја брани Битола. Со таква цел Зеки-паша со 5. корпус го затворил правецот Велес-Прилеп кај Присад и правецот Градско-Прилеп кај Плетвар, а со 7. корпус, кој отстапувал од Скопје, го затворил правецот Кичево-Битола. На 30 октомври 1912 година српската армија тргнала во напад во следните правци: Коњаничката, Моравската и Дринската дивизија настапувале од Велес кон Прилеп, а Дунавската од Штип кон Криволак. Тимочката дивизија од вториот повик останала во Велес како армиска резерва. Во пробивот кон Прилеп, на Присад, на 3 и на 4 ноември се развиле остри борби, во кои македонските чети и’ овозможиле на српската војска да ги заземе сртовите на Бабуна. Исто така, македонските месни чети и четите на ВМРО дале силен придонес на 5 ноември 1912 година српските сили да ги заземат позициите кај село Алинци и да се префрлат на десниот брег на Црна Река. На тој начин, македонскиот народ кој бил мобилизиран во разни воени формации, а често и самиот се организирал, дал голем придонес во прогонувањето на турската војска кон Битола.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ko8abeoupikt29dhl9z0dtw08aduxqb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Како е заземен Прилеп</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1981</id>
    <revision>
      <id>4881</id>
      <parentid>4646</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:12:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15674" sha1="fymdzmy03y5efub8hocu3cwdj5cygn6" xml:space="preserve">Српските воени единици успеале да го заземат и овој град по неколкудневните судири што ги имале со бројната турска војска во неговата околина, а во кои учествувале со забележителен придонес и месни македонски чети.

Турските сили по поразот во Кумановската битка се повлекувале кон Битола. Командантот на турската Вардарска армија одлучил да организира повеќе отпорни точки, за да го спречи или, пак, да го забави пробивот на српската војска. Планината Бабуна пружала поволни услови за да се организира одбраната на Прилеп. Турските позиции биле поставени на линијата Плетвар-Козјак (кота 1745)-село Крстец-караула Присад-Планина Мукос (кота 1445), а оттаму се протегале преку сртот на планината Бабуна.

Преку овие позиции минувале само два патни правци кои воделе од средното Повардарие кон Пелагонија. Едниот минувал преку Присад кон Велес и Прилеп, а вториот преку Плетвар кон Криволак и Прилеп.

Таквата положба ја олеснувала организацијата на тактиката на одбраната на Прилеп. Широчината на фронтот во одбраната изнесувала 10 км, а најзначајни објекти во организацијата на одбраната биле кота 1445 и височините источно од таканаречената Присатска караула. Одбраната уште повеќе ја зацврстувале природните објекти пред главните позиции: Свинска Глава, реонот Авди-пашин ан и Виорила. Одбраната на страните на фронтот ги обезбедувале планинските масиви: лево планината Караџица, а десно Селечката Планина и Дрен-планина. На тој начин поставените позиции обезбедувале цврста и долготрајна одбрана.

Меѓутоа, командантот на турската Западна војска не се согласувал со планот за решителна одбрана на Прилеп. Тој проценил дека одбраните позиции овозможуваат цврста одбрана, но ако противничките сили го пробијат фронтот, во тој случај, конфигурацијата на теренот не обезбедува организирано повлекување. Поради тоа, Штабот на Вардарската армија изработил план за решителна одбрана во реонот на Битола, а на Плетвар и Присад одбраната да ја организира само еден корпус со цел да го забави пробивот на српската војска. На 28 октомври 1912 година, Али Риза-паша му наредил на командантот на Вардарската армија да ги испрати инженерските единици во Битола и во согласност со планот да ги уредуваат одбранбените позиции.

На 29 октомври 17. дивизија влегла во состав на 6. корпус и веднаш била испратена за одбрана на Плетвар. Позициите на Присад ги бранела 16. дивизија од 5. корпус. Двете дивизии биле засилени со по една батерија топови и со по една инженериска чета. Битолската редифска дивизија и Стрелачкиот полк од 6. корпус како и Штипската редифска дивизија од 5. корпус останале во Прилеп. Заштитницата останала во селото Извор, 15. дивизија во селото Бистрица, а 13. дивизија во реонот на Авди-пашиниот ан. Али Риза-паша за да го спречи продирањето на српската војска кон Прилеп наредил на 7. корпус, кој се наоѓал во Тетово да го продложи движењето кон Прилеп. На 30 октомври во Прилеп стигнал началникот на Штабот на Западната војска кој ја известил командата на Вардарската армија дека Битола преку која минува единствениот пат кон југ силно е загрозена од грчката војска и наредил под итно да се испрати целиот 6. корпус за одбрана на Битола.

По извршеното преместување, на први ноември командантот на Вардарската армија ја изнел својата замисла за одбрана: Задржувајќи го противникот на линијата Плетвар-Присад-Барбарас-Брод-Кичево, главнината на армијата да се повлече во Битола и да организира одбрана. Петиот корпус добил задача со две дивизии да ги брани премините Плетвар и Присад, а со одредите да ги штити правците Теово-Папрадиште и реката Треска-Брод. Штипската редифска и 16. дивизија да се префрли во Битола. Со овие две дивизии е засилен 6. корпус, додека 5. корпус бил насочен против грчките сили во реонот на Сорович, а 7. корпус добил задача да ги брани позициите на линијата Брод-Кичево.

Во тоа време ја зголемиле активноста македонските месни чети кои поставувале заседи, напаѓале во тил и нанесувале значајни загуби на турската војска. Поради тоа, турската армија ја испратила самостојната коњаничка бригада во реоните на селата Габровник, Сенокос и Десово. Во селото Мало Мраморани бил испратен 39. полк засилен со една батерија. Овие единици формирале самостоен одред под команда на Мехмед Али-паша, командант на Самостојната коњаничка бригада. Македонските месни чети не биле во состојба да се спротивстават на бројните турски сили. Меѓутоа, тие извршувале диверзии и помали борбени акции во тилот на турската војска и се ставиле во функција на водачи и известувачи на српската војска. Покрај тоа, српската Врховна команда ги користела за специјални задачи. Со нивна помош српските сили успешно и незабележано се приближувале до турските позиции, а артилерците по добиените податоци прецизно ги гранатирале турските одбранбени објекти.

На 31 октомври 1912 година месните македонски чети му предале на војводата Трбиќ, во чиј одред, исто така, имало 60 Македонци, точни податоци за распоредот на турската војска во триаголникот Присад-Прилеп-Плетвар. Тој веднаш за добиените податоци ги известил командата на Првата. армија и српската Врховна команда. Меѓутоа, од други месни извори српската Врховна команда веќе била известена дека турската војска се повлекува кон Битола.

Поради тоа, Врховната команда наредила со дел од Првата. армија српските сили да настапуваат кон Прилеп и кон Битола, а со другите сили да се обезбедат од евентуален напад. Дринската и Моравската дивизија да го заземат Прилеп и да ги отфрлат турските сили кон Битола, Дунавската дивизија да се префрли од Штип во Велес, а оттаму преку Криволак да испрати еден полк, за да ја заземе Демир Капија. Дунавскиот коњанички полк да се испрати во извидување кон Солун. Постапувајќи по дадената наредба, коњаничката дивизија го започнала движењето, при што користејќи ги македонските месни чети како извидувачи и водачи, успеале незабележани да стигнат во близината на Мал Мукос, Присад, планината Виорила и во реонот на селото Степанци. Откако ги согледал и проценил турските позиции, командантот на коњаничката дивизија, кнезот Арсен, побарал помош од Моравската дивизија од првиот повик за совладување на позициите на Присад.

На 2 ноември Коњаничката и Моравската дивизија се сретнале на Бабуна, а командантите изработиле план за заеднички дејства. Според тој план, борбите започнале на 3 ноември на фронтот на Бабуна од Плетвар до селото Дреновец. Со цел да се избегне преминот Присад, командантот на Моравската дивизија ги испратил по заобиколен пат 3. и 16. пешадиски полк на правецот село Степанци- село Присад. Вечерта, 3. пешадиски полк стигнал до котата 1201, каде што формирал позиции за одбрана. Десно од нив на истата височина стигнал 16. Полк, па и тој зазел позиции за одбрана. 

Првиот пешадиски полк ги зазел позициите на Мал Мукос, а резервата пристигнала во реонот на анот на Авди-паша. На овие позиции се развила жестока борба, во која учествувале и артилериите на двете страни. По првиот ден на борбите, иако имало загуби на двете страни, позициите не биле променети. Вториот ден турските сили извршиле противнапад на правецот кон селото Крстец. Српските сили се повлекле кон котата 1475. По ангажирањето на резервата, српските сили успеале да го одбијат турскиот напад, а потоа и да го пробијат фронтот на Присад и Плетвар.

Пробивањето на фронтот кај Присад и Плетвар ја принудиле командата на 5. корпус на 5 ноември да го започне отстапувањето кон Битола. Со таквата наредба не се согласувала командата на Вардарската армија, па на 15. дивизија и’ било наредено да ги брани јужните делови на Пештерица, а во Прилеп се концентрирале 43. полк, 5. стрелачки полк и една батерија. 

Со оглед на тоа дека српските сили го продолжиле пробивот и дека македонските месни чети им нанесувале големи загуби на турските сили во тил, Зеки-паша одлучил 5. корпус да се повлече јужно од Прилеп и да ги заземе позициите меѓу манастирот Трескавец (во реонот на Златоврв) и Марковиот Град поради прифаќањето на останатите единици од Присад и Плетвар. Во нападот на Прилеп на српските сили им се приклучила и Дринската дивизија од првиот повик, која извршила опфат на турските сили откај Борула и присадските позиции. По силните артилериски дејства и пешадиските напади на српските сили, турската војска се повлекла од Присадскиот правец кон Прилеп. На плетварскиот правец немало борбени дејства, бидејќи турските сили претходниот ден се повлекле кон селото Лениште. Поради тоа, Коњаничката дивизија го продолжила движењето кон Прилеп. Турските сили се повлекле источно од Прилеп, а во 13.30 часот, на 5 ноември, српските сили влегле во Прилеп. Српската војска била пречекана како ослободителна.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>fymdzmy03y5efub8hocu3cwdj5cygn6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>И Кичево паѓа во српски раце</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1982</id>
    <revision>
      <id>4882</id>
      <parentid>4647</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:12:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2487" sha1="p5j486nxo9s126biuds6xvbf0srlo46" xml:space="preserve">Борбите за Кичево, кои започнале на 4 ноември 1912 година, особено се засилиле наредниот ден, кога дошло до жесток судир меѓу главните сили на двете војски.-Во вечерните часови на 5 ноември, турските сили почнале да се повлекуваат кон Битола

Турската војска по поразите во Кумановската битка и кај Качаник се повлекувала во паника кон Битола и кон Тетово. Командантот на 7. корпус на Вардарската армија откако му било речено да се откаже од одбраната на Скопје, на 25 октомври го започнал повлекувањето кон Тетово и кон Кичево. Меѓутоа, по наредбата на турската Врховна команда да се организира одбрана на Солун, командантот на западната војска издал заповед и 7. корпус да се повлекува преку Тетово и Гостивар за одбрана на Битола. На 26 октомври, кога турската војска ја натоварила артилеријата на вагоните на железничката станица во Скопје, ненадејно месните чети отвориле оган од пушките, кај турската војска настанала паника, па војската и офицерите со коњски запреги избегале кон Тетово. Покрај натоварената артилерија оставиле уште 30 артилериски орудија од пет хаубички батерии. Мехмед-паша, командант на одредот во Приштина, го известил командантот на Западната војска дека од неговиот одред останале само уште околу 350 војници, другите војници дезертирале. Повлекувањето кон Тетово траело до 29 октомври 1912 година.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>p5j486nxo9s126biuds6xvbf0srlo46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ПРЕСЕЧЕНИ ВРСКИТЕ СО КАЧАНИК И ПРИЗРЕН</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1983</id>
    <revision>
      <id>4883</id>
      <parentid>4648</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:12:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6567" sha1="3ldeuw6vswx1yaa6hkccgddcbtz5npt" xml:space="preserve">Во Тетово требало да се собере дезорганизираната турска војска и да ја организира одбраната на градот. Меѓутоа, командантот на Западната војска наредил 7. корпус преку Гостивар и преку Кичево да се повлече во Прилеп. Седмиот корпус успеал да се собере дури на 29 октомври и некако да ја среди состојбата. Мехмед-паша, кој бил роден од Тетово, настојувал да го брани градот, меѓутоа командантот на Западната војска повторно наредил 7. корпус да се повлече кон Прилеп. 

Српската војска, во согласност со планот да излезе преку Албанија на Јадранското Море, побрзала кон Тетово, па во градот влегла триесетина минути по заминувањето на турската војска. Со оглед на тоа дека српската Врховна команда планирала решителната битка да се води на Овче Поле, и поради непланираното брзо и неорганизирано повлекување на турската војска, дошло до значајни промени и во српското командување, односно честопати командантите од понизок ранг самоиницијативно презеле борбени акции, што можело да создаде негативни последици.

Со навлегувањето на Моравската дивизија од вториот повик во Тетово биле пресечени врските со Качаник и Призрен и било спречено повлекувањето на турските сили од Метохија преку овој правец. Брзото продирање на Моравската дивизија се објаснува и со тоа што била засилена со таканаречениот. Прекуброен полк, кој главно бил составен од Македонци, кои имале силни мотиви да се борат против турската војска. На 31 октомври Моравската дивизија се разместила за одмор околу Тетово, а коњаничкиот полк добил задача да врши извидување на правецот кон Гостивар. Моравската дивизија се разместила во селата Јагуновце, Горна и Долна Лешница, Ратае, Палчиште, Речица, Радиовце, Камењане, Теново и други. Тука било извршено пополнување и речиси во секој полк влегла по една чета доброволци од месното население.

На 1 ноември Моравската дивизија од вториот повик добила задача да настапува преку Гостивар и да го заземе Кичево. Коњаницата да ја испрати во извидување кон Битола, а со пешадијата преку Брод да воспостави врски со Првата. Армија, која настапувала од Велес кон Прилеп. Во согласност со таа наредба, Моравската дивизија го започнала движењето кон Гостивар во три колони. Десната колона се движела по селскиот пат во подножјето на планината Рудок во правецот: село Палчиште-село Пирок-село Сенокос-село Врапчиште-село Долна Баница со задача да ја обезбедува дивизијата од правецот на Маврови Анови.

Средната колона, главнината на дивизијата, се движела преку Полошкото Поле, долго 25, а широко околу 7 км, по патот Тетово-Гостивар. Средната колона била засилена со Прекубројниот полк, кој бил користен како претходница. Левата колона се движела по источната страна на Полог, во правецот преку селата Брвеница-Радиовце-Тумчевиште-Турчане. Пред овие сили биле испратени првиот. Коњанички полк на чело со една чета македонски доброволци, засилен со една коњаничка батерија и едно митралеско одделение со задача во зоната десно Ново Село- село Горјан-Долно Јеловце- село Тајмиште и лево, Сува Гора-Белезик врши извидување и да го спречи евентуалниот напад. Особено да внимава на премините кај Враце, кај селото Вруток и кон Маврови Анови.

Дивизијата го започнала маршот во 9.00 часот. Непосредно по тргнувањето од Врховната команда стигнала наредба Прекубројниот полк да се врати во Скопје во состав на Моравската бригада од првиот повик. Во составот на Моравската дивизија од вториот повик ја продолжиле борбата бројни македонски доброволечки чети. Со оглед на тоа дека во Гостивар немало турски сили српските сили го продолжиле движењето кон Кичево.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>3ldeuw6vswx1yaa6hkccgddcbtz5npt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАКЕДОНЦИТЕ ПОДВИЖНИ МЕТИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1984</id>
    <revision>
      <id>4884</id>
      <parentid>4649</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4538" sha1="og8rv87fotlh2ipv8m5aafike653crk" xml:space="preserve">На 4 ноември 1912 година започнале борбите за Кичево. Нападот го започнал првиот. Коњанички полк, околу 11 часот, а во првите редови на овој полк напаѓала една чета на македонските доброволци. Непосредно зад нив се движел 3. пешадиски полк. Позициите на турските единици биле на височините и било мошне тешко да се стигне до нив. Нападот се вршел од правецот на селото Длапкин Дол. На тие северни позиции на Кичево биле распоредени турската артилерија и митралеската чета. Српската коњаница брзо се повлекла кон селото Раштани, а македонските доброволци биле фатени во вкрстен митралески оган. Всушност, Македонците биле претворени во подвижни мети. За неполн час македонската чета претрпела загуби од 30 мртви и 11 ранети.

Околу 12.00 часот пристигнале и другите српски сили, кои веднаш тргнале во напад од правецот северно од Раштани со три баталјони во првиот ешалон, од правецот на селото Сеанско и од реонот на селото Црвица. Во тие моменти, врз српските сили во тил извршиле напад албанските башибозучки формации од селото Зајас. Користејќи го овој напад, турските сили нападнале од правецот на селото Кнежино. На тие позиции се воделе жестоки борби до пристигнувањето на главнината на Моравската дивизија. По нејзиното пристигнување првиот. пешадиски полк навлегол во селото Зајас, а другите сили во реонот на Падалиште.

Командантот на 7. Корпус, Фета-паша, одлучил да го брани Кичево, па силите ги распоредил на позициите на линијата Осојска Река-северните делови на Кичево-Корија. На тој начин го затворале правецот од Гостивар и доминирале во однос на противникот. Така поставената одбрана на 7. корпус во Кичево имала за цел на Вардарската армија да и’ се обезбеди време, за да се подготви за одбрана на Битола. Командантот на 7. корпус за одбраната на Кичево располагал со 15 пешадиски баталјони, 18 топови и 18 митралези. Од Битола добил засилување во пешадија, коњаница и артилерија.

Главните сили ги распоредил на левото крило, а како доминантна точка се истакнувала Јаворската височина на Цер (кота 1450). Одбраната била организирана скалесто, односно во повеќе позиции. Борбите за Кичево што започнале на 4 ноември, особено се засилиле наредниот ден, кога дошло до жесток судир меѓу главните сили на двете војски. Во вечерните часови на 5 ноември, турските сили започнале да се повлекуваат кон Битола. Српските сили и во нивниот состав македонските доброволци и месни чети, се подготвувале за напад на Битола и натамошно гонење на турските сили.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>og8rv87fotlh2ipv8m5aafike653crk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Битолската битка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1985</id>
    <revision>
      <id>4885</id>
      <parentid>4650</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:13:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4539" sha1="r1tzngqnze4v2rkenug7udaudcln7ri" xml:space="preserve">На 4 ноември 1912 година започнале борбите за Кичево. Нападот го започнал првиот. Коњанички полк, околу 11 часот, а во првите редови на овој полк напаѓала една чета на македонските доброволци. Непосредно зад нив се движел 3. пешадиски полк. Позициите на турските единици биле на височините и било мошне тешко да се стигне до нив. Нападот се вршел од правецот на селото Длапкин Дол. На тие северни позиции на Кичево биле распоредени турската артилерија и митралеската чета. Српската коњаница брзо се повлекла кон селото Раштани, а македонските доброволци биле фатени во вкрстен митралески оган. Всушност, Македонците биле претворени во подвижни мети. За неполн час македонската чета претрпела загуби од 30 мртви и 11 ранети.

Околу 12.00 часот пристигнале и другите српски сили, кои веднаш тргнале во напад од правецот северно од Раштани со три баталјони во првиот ешалон, од правецот на селото Сеанско и од реонот на селото Црвица. Во тие моменти, врз српските сили во тил извршиле напад албанските башибозучки формации од селото Зајас. Користејќи го овој напад, турските сили нападнале од правецот на селото Кнежино. На тие позиции се воделе жестоки борби до пристигнувањето на главнината на Моравската дивизија. По нејзиното пристигнување првиот. пешадиски полк навлегол во селото Зајас, а другите сили во реонот на Падалиште.

Командантот на 7. Корпус, Фета-паша, одлучил да го брани Кичево, па силите ги распоредил на позициите на линијата Осојска Река-северните делови на Кичево-Корија. На тој начин го затворале правецот од Гостивар и доминирале во однос на противникот. Така поставената одбрана на 7. корпус во Кичево имала за цел на Вардарската армија да и’ се обезбеди време, за да се подготви за одбрана на Битола. Командантот на 7. корпус за одбраната на Кичево располагал со 15 пешадиски баталјони, 18 топови и 18 митралези. Од Битола добил засилување во пешадија, коњаница и артилерија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]


Главните сили ги распоредил на левото крило, а како доминантна точка се истакнувала Јаворската височина на Цер (кота 1450). Одбраната била организирана скалесто, односно во повеќе позиции. Борбите за Кичево што започнале на 4 ноември, особено се засилиле наредниот ден, кога дошло до жесток судир меѓу главните сили на двете војски. Во вечерните часови на 5 ноември, турските сили започнале да се повлекуваат кон Битола. Српските сили и во нивниот состав македонските доброволци и месни чети, се подготвувале за напад на Битола и натамошно гонење на турските сили.</text>
      <sha1>r1tzngqnze4v2rkenug7udaudcln7ri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>БОРБИТЕ КАЈ АЛИНЦИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1986</id>
    <revision>
      <id>4886</id>
      <parentid>4651</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:14:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5206" sha1="p025iiuy9zx0xd919bbf2xidx543yes" xml:space="preserve">Според директивата на српската Врховна команда од 31 октомври, Дринската и Моравската дивизија од првиот повик по навлегувањето во Прилеп требало да чекаат нова наредба. Поради тоа, Дринската и Моравската дивизија на 5/6 ноември се распоредиле во реонот на Пештерица, а коњаничката дивизија самоиницијативно влегла во Прилеп. На 6 октомври месното население ја известило командата на Коњаничката дивизија дека во реонот на Галичани се забележани турски претстражни делови. Командата на првата. армија му наредила на 4. коњанички полк да го извиди правецот кон Алинци. 

Таа наредба не била извршена. Командата повторно и наредувала на Дринската дивизија да формира еден одред и заедно со Коњаничката дивизија да изврши извидување на правецот кон Битола. Командантите на Дринската и на Моравската дивизија наместо да постапат по наредбата, тие ги довеле дивизиите од реонот на Пештерица до близината на Прилеп и овде долго се договарале која дивизија прва да влезе и да ја започне свеченоста на влегувањето во Прилеп. На 6 ноември во 8.30 часот започнало дефилето, а околу 10.00 часот една турска артилериска батерија од 13. Низамска дивизија отворила оган врз еден ескадрон од Коњаничката дивизија, кој штотуку излегол од Прилеп за да го извиди правецот кон Битола.

Српската војска веднаш излегла од Прилеп и ги распоредила единиците: Моравската дивизија лево од патот во реонот на селото Којнари а Дринската десно, во реонот на село Волково и село Лагово. Од тие позиции српската војска го започнала настапувањето кон Штавичка река, која се протегала паралелно со позициите кај Алинци. На линијата Кадино Село-Галичани-Беровци-Рувци, српските сили биле изложени на силен артилериски оган и претрпеле големи загуби. Во тоа време српската артилерија успеала да запоседне соодветни позиции и да ја неутрализира турската артилерија. 

Користејќи го огнот на артилеријата, нападот го започнала и пешадијата настапувајќи кон Омет и Кобел. Турската артилерија започнала да се повлекува што влијаело негативно кај пешадијата. Околу 15.00 часот, 6. пешадиски полк во чиј состав имало и Македонци, извршил јуриш и се пробил во првите одбранбени редови на турските позиции. Потоа јуриш извршиле и другите пешадиски единици а турските сили почнале да се повлекуваат преку Црна Река кон Битола. Околу 16.30 часот се повлекле и силите од позициите кај Цуцулин и Алинци и со тоа борбите кај Алинци, биле завршени.

Во некои извори оваа борба се нарекува бојот кај Бакарно Гумно или бојот кај Алинци. Во борбите кај Алинци српските загуби изнесувале 1.378 луѓе, а само 6. полк загубил 28 офицери и 1.000 војници. Турските загуби изнесувале 500 луѓе. Големата загуба кај српската војска е последица на недисциплината, слабото извидување, погрешното известување, непотребната парада во Прилеп и поради други слабости во српското командување.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>p025iiuy9zx0xd919bbf2xidx543yes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОТВОРЕН ПАТОТ КОН БИТОЛА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1987</id>
    <revision>
      <id>4887</id>
      <parentid>4652</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:14:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4516" sha1="nm2p2l2f8cjilhhy3nvyrlwqr9xxsu2" xml:space="preserve">Битолската битка се водела од 16 до 19 ноември 1912 година. По Кумановската битка, турската Вардарска армија, повлекувајќи се кон Битола организирала заштитни боеви кај Присад и Алинци, со цел да добие време за собирање, средување и повторно комплетирање на своите единици, како и за привлекување на други трупи во својот состав. Планот на Зеки-паша бил да ја задржи првата. српска армија додека не се расчисти состојбата на Тракиското боиште. Борбениот распоред за одбрана го поставил од десниот брег на Црна Река и на реката Шемница преку Киромарица-Кочиште и Бел Камен. На таа линија биле утврдени турските позиции, а некои села биле организирани како отпорни точки. Зеки-паша дошол до погрешен заклучок дека српската војска ќе ги избегнува ридскиот и планинскиот терен и дека ќе напаѓа само долж патните правци Прилеп-Битола и Кичево-Битола. 

Врз основа на таа процена го поставил следниот распоред: петтиот корпус (13. и 15. дивизија) на позициите од сливот на реката Шемница до село Кукуречани да го затвори правецот Кичево-Битола; шестиот корпус (16. и 17. дивизија) бил во резерва на просторот село Оризари, село Поешево. Предните одреди биле поставени кај село Древник, Мраморци и кај манастирот Св. Петар, а страничните одреди кај село Логоварди и кај Бел Камен. Во тоа време, два полка биле на марш од Охрид кон Битола. За Битолската битка Турците ангажирале вкупно околу 35.000 луѓе. На правецот кон Лерин била ангажирана 18. дивизија од 6. корпус.

Српската прва. армија по битката кај Алинци се задржала на заземените позиции и тука ги чекала Дунавската прва и Тимочката дивизија од вториот повик. За тоа време, штабот го анализирал распоредот на турските сили, со оглед на тоа дека точните податоци ги добиле од македонските месни чети. Штабот утврдил дека главниот удар треба да се изврши на Киромарица, со што ќе се урне целата турска одбрана. На 13 ноември го започнале движењето, а на 15 ноември 1912 година го зазеле следниот распоред: Моравската дивизија од првиот повик била на падините на Дрвеник, Дринската дивизија од првиот повик во рамницата од двете страни на патот Прилеп-Битола; Дунавската прва на левиот брег на Црна Река, а Коњаничката дивизија лево од неа. Тимочката втора пристигнала на 16 ноември, била разместена зад Дринската и ја образувала армиската резерва. Моравската втора од 3. армија што и’ била потчинета на првата., тргнала од Кичево и се стационирала во реонот на Чагор. Српската војска ангажирала вкупно 68.000 луѓе.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>nm2p2l2f8cjilhhy3nvyrlwqr9xxsu2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нов пораз на турската војска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1988</id>
    <revision>
      <id>4888</id>
      <parentid>4653</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:14:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3330" sha1="5rckt0tup57ykz8eilqe68n0leswlqo" xml:space="preserve">По речиси четиридневни тешки борби, на 19 ноември 1912 година, српските пешадиски сили влегле во Битола, а Коњаничката дивизија влегла во Лерин.-На тој начин била завршена Битолската битка, во која покрај српската војска, голем придонес за победата дале и македонските чети,месната милиција и особено народот

На 14 ноември по пристигнувањето на Моравската од вториот повик кај селото Жван, командантот на дивизијата добил извештај дека на правецот на Војувалиштенската Река се наоѓаат извесни турски единици. За осигурување на десната страна бил упатен Вториот. прекуброен полк (во чиј состав главно биле Македонци) со ридската батерија како десна колона по Војувалиштенската Река, а со главнината го продолжил движењето согласно наредбата на Штабот на армијата. Десната колона наишла на турска колона кај село Војувалиште, каде што се задржала, а дивизиската претходница преноќила кај село Мургашево.

Во текот на ноќта командантот на армијата наредил главниот дел на дивизијата во текот на 15 ноември да ги запоседне позициите село Црноец-село Лисолај кон Бел Камен, а десната колона да го пресече патот помеѓу Битола и Охрид. По забележувањето на движењето на турските трупи од Охрид кон Битола, командантот на дивизијата ја засилил десната колона со еден пешадиски полк. Таа ги совладала ослабените турски единици кај манастирот Св. Петар и тука преноќила. Левата колона го продолжила движењето и во текот на денот избила кај село Мраморица. Нејзиниот 2. пешадиски полк ги протерал турските сили и преку Самарница ја преминал река Шемница и до квечерината пристигнал кај село Облаково. Тука се задржал, подготвувајќи се во текот на ноќта на 15-16 ноември да го нападне Бел Камен. Командантот на дивизијата се согласил со таквата одлука и му испратил засилување од еден баталјон.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>5rckt0tup57ykz8eilqe68n0leswlqo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>БОРБИ ОД СИТЕ СТРАНИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1989</id>
    <revision>
      <id>4889</id>
      <parentid>4654</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:14:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7294" sha1="4wahw89oafk6ls0q9vzsx14hlpeywlq" xml:space="preserve">Кога го известиле за српските движења по Војувалиштенска Река и кон Бел Камен, Зеки-паша донел погрешна процена, па на 15 ноември му наредил на Џавид-паша со 6. корпус веднаш да појде зад Бел Камен и со единиците што пристигнувале од Ресен да го разбие десното крило на првата. армија. Пред вечерта, корпусот стигнал кај сртот Превалец и Џавид-паша и’ наредил на 16. дивизија да го запоседне Бел Камен. Но, поради ноќните услови и планинскиот терен, било решено наредбата да се изврши следното утро.

На 16 ноември 1912 година започнала Битолската битка, односно еден ден порано во однос на планот. Изутрината на 16 ноември, десната колона на Моравската дивизија од вториот повик ги нападнала турските позиции кај селото Гопеш и ги зазела. Истата колона вечерта го освоила преминот кај Ѓавато и ја пресекла отстапницата на турските единици за Ресен и Охрид. Левата колона во утринските часови ги нападнала позициите на Бел Камен и во борбата гради во гради и со студено оружје успеала да го заземе. На достигнатите позиции Моравската дивизија се утврдила и барала помош за да може да ги продолжи настапувањата. На другиот дел на фронтот, единиците ги вршеле последните подготовки за утрешниот напад. Зеки-паша извршил прегрупирање на своите сили, така што 13. низамска дивизија ноќта меѓу 16-17 ноември била префрлена во состав на 6. Корпус, за да ги засили напаѓачката можности, но со тоа ја ослабнал одбранбената линија.

Вториот ден, т.е. на 17 ноември 1912 година, битката започнала со општ напад на првата. српска армија. Десната колона на Моравската втора од линијата Ѓавато-Гопеш нападнала во правецот кон Превалец. Меѓутоа, поради противудар на турските сили, српската војска морала да се врати на почетните позиции. Левата колона на Бел Камен водела тешка борба гради во гради. Џавид-паша се обидувал по секоја цена да го освои ова стратегиско место. Моравската дивизија од првиот повик и Дринската од првиот повик нападале преку падините на Древеник, секоја во два борбени ешалони. Приближувајќи се кон река Шемница тие биле изложени на митралески оган. Артилеријата на двете војски, поради брзината на движењето и земјишните услови, не била употребувана. Надојдената Шемница и турскиот митралески оган го оневозможувале натамошниот пробив на српската војска. Тогаш ненадејно отвориле оган две српски батерии од Моравската дивизија од вториот повик, што се наоѓале кај Бел Камен. Тие ја неутрализирале и турската артилерија, што се наоѓала кај село Габалавци и село Секирани. Веднаш потоа, единиците на првиот ешалон ја прегазиле Шемница. По преминувањето на Шемница, започнала блиска борба, при што српската војска до вечерта избила на линијата село Габалавци-Секирани-село Драгожани. Турците отстапувале на планинскиот терен на позициите Киромарица-Кочиште. Во текот на ноќта двете дивизии ги префрлиле своите ешалони преку Шемница и се подготвувале за продолжување на нападот.

Дунавската дивизија од првиот повик напаѓала во две колони. Десната преку Црна Река и Шемница извршила напад на село Трн. Минувајќи преку мочуришното земјиште, околу 10 часот го зазела село Трн. Со тоа бил пробиен фронтот на 5. турски корпус. Меѓутоа, предноста не била искористена за продолжување на нападот, па Турците успеале да ја организираат одбраната кај село Карамани. Левата (главната) колона не успеала да изврши напад врз турската десна страна. Поради уривањето на мостот на Црна Река, таа останала кај село Новаци. Коњаничката дивизија упатила еден полк кон село Брод за да ги заземе премините преку Црна Река, а главнината била кај село Биљаник. Тимочката дивизија од вториот повик била во армиската резерва. Турската 13. дивизија до вечерта стигнала во село Доленци. Меѓутоа, Џавид-паша, командантот на 6. корпус, бил принуден да ја врати 13. дивизија во Битола поради активноста на македонските месни чети што почнале да ги напаѓаат турските сили. Со тоа ја ослабнал фронтовската линија, која на српската војска и’ овозможило прегрупирање и полесно пробивање на фронтот.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>4wahw89oafk6ls0q9vzsx14hlpeywlq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ЕДНОСТРАН ПРЕКИН НА ОГНОТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1990</id>
    <revision>
      <id>4890</id>
      <parentid>4655</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:15:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4339" sha1="ligsb7yd9euz8v8vvg7ai3xvheh86ss" xml:space="preserve">Третиот ден (18 ноември) на битката на Бел Камен во раното утро еден српски полк ги нападнал турските позиции и бил одбиен со бројни жртви. Веднаш потоа, Турците започнале општ напад врз Моравската дивизија од вториот повик. Во најтешка положба била десната колона, што била нападната од Превалец и од Ресен. Тежиштето на нападот Турците го насочиле на левата колона на Моравската дивизија од вториот повик на Бел Камен. Тука повторно дошло до блиска борба, што била отежната поради густата магла. На останатиот дел на фронтот истото утро продолжиле борбите. Дринската дивизија ги нападнала Киромарица и Кочиште. Користејќи ја маглата, 6. српски полк успеал незабележано да дојде до Киромарица, каде што околу пладне, кога маглата се дигнала, бил дочекан со силен оган, но полкот извршил јуриш и до 13 часот ја зазел Киромарица. Потоа, 17. полк го освоил Кочиште, додека останатите полкови воделе борба на правецот село Кукуречани-село Крклино. Фронтот на Вардарската армија бил пробиен во должина од над 5 километри, меѓутоа се спуштила магла, па единиците се запреле на достигнатата линија и почнале да се утврдуваат.

Десната колона на Дунавската од првиот повик, потпомогната од артилеријата, успеала да го заземе село Карамани и тука се утврдила. Левата колона ја преминала Црна Река кај село Новаци. Коњаничката дивизија тргнала од село Биљаник кон Брод. Тимочката дивизија од вториот повик во текот на денот дејствувала со артилериски оган. По паѓањето на Киромарица и Кочиште и по неуспехот на Џавид-паша на Бел Камен, Зеки-паша околу 15 часот наредил прекин на огнот и извлекување на единиците. Петтиот и дел од 7. корпус се повлекувале кон Лерин, а 6. и вториот дел од 7. корпус кон Ресен и кон Корча. Со оглед на тоа дека комуникацијата за Ресен била пресечена кај Ѓавато со десната колона на Моравската дивизија од вториот повик, турските сили се пробиле со силен напад и продолжиле кон Корча. На 19 ноември 1912 година српските пешадиски сили влегле во Битола, а Коњаничката дивизија влегла во Лерин. Моравската дивизија го продолжила движењето и навлегла во Охрид. На тој начин била завршена Битолската битка, во која покрај српската војска, голем придонес за победата дале и македонските чети, месната милиција и особено народот кој верувајќи во сопственото ослободување давал секаква помош, само да се протераат Турците од Македонија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ligsb7yd9euz8v8vvg7ai3xvheh86ss</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предавањето на Солун</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1991</id>
    <revision>
      <id>4891</id>
      <parentid>4656</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:15:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4891</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3230" sha1="o0s3wix6oahkkn7sdahwij5l7mlwn5c" xml:space="preserve">На барање од српските конзули, предавањето го извршил командантот на турскиот гарнизон во Солун - Хасан Таксим-паша, со потпишувањето на два протокола: основен и дополнителен.-Големите сили, преку своите дипломатски претставници, фактички им го предаваат градот на управување на Грците

Владата на Грција во согласност со грчката мегали идеја, настојувала предвоената состојба во Турција да ја искористи за остварување на големогрчките интереси. Уште пред Балканските војни, во Атина биле формирани организации што непосредно ќе бидат ангажирани по македонското прашање. Покрај другите, особено активни биле: Македоникос силогос, Елинизмос, Етники Етерија, и Скопефтики Етерија. Покрај Грци, во овие организации учествувале и Македонци, особено оние што биле под влијание на Цариградската патријаршија. Овие таканаречени македонски организации, веднаш по Илинденското востание испраќале андартски чети во Македонија, а пред Балканската војна таа активност била засилена со цел да се подготви теренот за војна. 

Во почетокот на војната адвокатот Чичеликис од македонското население во Кожанско ја формирал таканаречената Света чета, што по пристигнувањето на грчката војска ја придружувала истата до освојувањето на Солун. Андартски чети составени од Македонци и од Власи биле формирани во селата Конско, Царушино и неколку чети биле формирани во Воденско-леринскиот реон. До протерувањето на турските сили, меѓу македонските, грчките и другите христијански чети постоело содејство, но потоа андартските чети и грчката војска ги протерале противничките чети и воспоставиле грчка власт. Македонските чети под команда на грчката армија учествувале во освојувањето на Лерин, на Костур, на Воден и особено на Солун.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>o0s3wix6oahkkn7sdahwij5l7mlwn5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАКЕДОНЦИТЕ ВО ГРЧКАТА ВОЈСКА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1992</id>
    <revision>
      <id>4892</id>
      <parentid>4657</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:15:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5814" sha1="9vww44m0so7cui17hcz4mlkzogtcpui" xml:space="preserve">Состојбата во Солун била мошне критична. По приближувањето на сојузничките војски кон Солун, турската команда била принудена да ја повлече војската од градот. Поради тоа, таа преку странските конзули барала можност за спогодба со сојузниците или барем да им се овозможи под поволни услови да го напуштат Солун и да го предадат градот. Странските конзули, меѓу кои главна улога имале рускиот и францускиот, одлучиле Солун да и’ се предаде на грчката војска. Предавањето го извршил командантот на турскиот гарнизон во Солун  Хасан Таксим-паша, со потпишување на два протокола: основен и дополнителен. Основниот протокол содржел 10 члена и бил потпишан на 26 октомври 1912 година од Хасан Таксим-паша и од делегатот на грчкиот престолонаследник Д. И. Метаксас.

Според овој протокол, турските војници имале обврска да го предадат оружјето на грчката армија и да го сместат во артилериската касарна; предавањето на градот е во сила до склучувањето на мирот меѓу завојуваните страни итн. Во Дополнителниот протокол, кој бил потпишан на истиот ден и од истите лица, биле вклучени уште шест члена во кои, меѓу другото, се наведува дека на 27 октомври 1912 година, попладне, два грчки баталјона ќе влезат во градот Солун и ќе се сместат во пешадиската касарна, и дека во присуство на два грчки претставника ќе се изврши разоружување на турскиот гарнизон и сместување на 3.000 разновидни парчиња оружје.

Во тоа време, српските сили се наоѓале во Дојран. Градот Кукуш уште на 23 октомври 1912 година го ослободиле четите на Тодор Александров и воспоставиле власт од претставници на месното население. Покрај тоа, Александров формирал месна милиција на чело со Гоце Междуречки. Четите на Александров го ослободиле и селото Ајватово, кое е мошне близу до Солун, но во градот Солун не влегле бидејќи ја чекале седмата Рилска дивизија. За состојбата и силите што се приближувале кон Солун, Александров ја известил командата на 7. Рилска дивизија. По добивањето на известувањата за движењето на сојузничките и на турските сили, командата на 7. Рилска дивизија го забрзала движењето кон Солун. На 27 октомври во 1912 година, штабот на дивизијата пристигнал во Кукуш.

Веднаш преку курирот на Александров стигнала информацијата за предавањето на Солун. Истиот ден во село Ајватово пристигнале 3. бригада на 7. Рилска дивизија, повеќе чети од одредот на Јане Сандански, четите на Тодор Александров и на Думбалаков, а со штабот на 7. Рилска дивизија пристигнале кнезот Борис и кнезот Кирил (синовите на царот Фердинанд В. С.). Покрај овие, во селото Ајватово се наоѓале генералите Георги Тодоров и Рачо Петров. По дознавањето за плановите на Таксим-паша, во попладневните часови на 28 октомври во 1912 година во Солун пристигнале четите на Јане Сандански, на Тодор Александров, на Думбалаков и еден ескадрон на бугарската коњаница. Покрај наведениве македонски војводи на 28 октомври во 1912 година со бугарските кнезови во Солун пристигнале и Македонците Андреј Љапчев од Ресен, Симеон Радев од Ресен, Никола Наумов од Штип и други. Сите тие во Солун се задржале колку и бугарската војска, освен Јане Сандански, кој по инцидентот со бугарските офицери веднаш заминал во Пиринската област.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>9vww44m0so7cui17hcz4mlkzogtcpui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>СОЛУН ПРЕД ГРЧКА ВЛАСТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1993</id>
    <revision>
      <id>4893</id>
      <parentid>4658</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4893</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4715" sha1="l8phd7c58yvgltjgaqzzxwbd8ax5y9y" xml:space="preserve">По навлегувањето во Солун, бугарската војска го започнала воспоставувањето на бугарската власт. На тој начин се создало двовластие, односно кондоминиум. Постоела можност за вооружен судир меѓу бугарските и грчките сили. На 5 ноември во 1912 година дошло до нормализирање на односите на грчката влада со странските конзули во Солун, а рускиот конзул го посетил и грчкиот крал. 

На тој начин, фактички било предодредено Солун да и’ припадне на Грција. Додека се воделе преговорите, грчкиот губернатор Рективан преку својата влада барал повлекување на бугарската војска од Солун, а со помош на критската жандармерија постепено, дел по дел, ја воспоставувал грчката власт. Потоа веднаш организирал воени и жандармериски патроли, на позначајните места воспоставувал вооружени стражи, а преку градоначалникот Аргиропулос одржувал постојани врски со странските конзули. На тој начин бил информиран за ставот на конзулите, односно на големите сили, па веднаш воведувал полициски час и строга цензура со цел да ги спречи несаканите настани.

Грчката окупациска власт во Македонија ги носи сите обележја на еден строго централизиран воено-полициски режим, кој можел да се одржи само со помош на вооружена сила. Поради тоа, во Солун во почетокот на ноември пристигнале уште околу 600 критски жандари, па вкупната вооружена поддршка на грчката администрација изнесувала околу 1.000 души. Воспоставувањето на грчката власт во Солун, покрај другите, значително го помогнале и патријаршиски определените Македонци, Власи и други кои се ставиле во функција на грчката власт. За околиски началник бил поставен Тего Сапунџиев, познат како шпион на турската, а потоа и на грчката власт. Нешто подоцна тој бил сменет, како и други службеници на чии места биле поставени Грци од јужните краеви. 

Според бугарските извори, грчката војска влегла во Солун 24 часа пред бугарската, затоа што 7. Рилска дивизија што и’ била потчинета на српската Врховна команда, плански била спречувана, а од друга страна, грчката војска била помогната прва да влезе во Солун. Всушност, за состојбата на Балканот и за решавањето на спорните прашања по извлекувањето на турската војска, решавачка улога имала Русија. Под влијание на рускиот конзул во Скопје, конзулите на големите сили решиле по Кумановската битка на турската војска да не и’ се дозволи повлекување во Скопје, туку преку Катланово кон Битола, а Скопје да и’ се предаде на српската војска. Во Солун, дури по посетата на рускиот конзул кај грчкиот крал, било решено Таксим-паша да и’ го предаде Солун на грчката војска.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>l8phd7c58yvgltjgaqzzxwbd8ax5y9y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Окупацијата на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1994</id>
    <revision>
      <id>4894</id>
      <parentid>4659</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2594" sha1="l5zdg7o40ypt0yvtfwskx826vy52gok" xml:space="preserve">Сојузниците во Првата балканска војна како што ги ослободувале македонските територии, така веднаш почнале да работат и на воспоставување своја власт врз нив.-Македонското население се до првата половина на 1913 година не знаело на која држава и припаѓа и каде се границите

Српската влада започнала да ги остварува политичките цели веднаш по победите во првите битки. По Кумановската битка, на освоената територија бил воспоставен режим на специјална управа. На 12 октомври 1912 година, штабот на првата. армија се обратил до Врховната команда со молба што е можно побрзо во Куманово да се испрати еден полициски комесар со потребен број службеници за одржување на редот во градот и во околијата.

Покрај тоа, се барало, на овој комесар да му се испрати на служба еден жандармериски одред од 25 души и 10 коњаници со командир на одредот. Во истата молба се барало и, во случај српските сили да го заземат Скопје, исто така, да се испрати еден полициски комесар со потребен број службеници и поголема полициска жандармерија, кои на барање на овој штаб ќе се упатат веднаш во Скопје. Следниот ден, странските конзули предводени од рускиот конзул Хартвиг го спречиле повлекувањето на турските сили во Скопје, по што тие се повлекле кон Битола, а градот Скопје и’ бил предаден на српската војска. Веднаш по преземањето на градот, била воспоставена српска воена привремена администрација.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>l5zdg7o40ypt0yvtfwskx826vy52gok</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВОСПОСТАВУВАЊЕ НА СРПСКАТА ВЛАСТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1995</id>
    <revision>
      <id>4895</id>
      <parentid>4660</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:16:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4724" sha1="50xfsmq24cfcz8s62lrnrrbuwocxvti" xml:space="preserve">Првата привремена административно-територијална структура на новоосвоените територии била изработена на 15 октомври 1912 година. Проектот го подготвиле претседателот на владата Никола Пашиќ, полицискиот комесар Милорад Вуичиќ и други министри. Со овој документ бил согласен и генералот Радомир Путник, односно Врховната команда. Документот не ги опфаќал само освоените, туку и оние територии што биле во план да се освојат. Се предвидувало создавање осум окрузи со 28 околии.

Од овие, три округа со 11 околии се во Косово, еден округ со четири околии во Албанија и четири округа со 13 околии во Македонија. Овој проект во Македонија ги опфаќал: Кумановскиот округ со Кумановската, Прешевската, Кратовската и Кривопаланечката околија; Скопскиот округ со Скопската, Качаничката и со Велешката околија; Тетовскиот округ со Бродската, Гостиварската, Горнополошката (со центар во Кичево), и Долнополошката (Тетово) околија; Дебарскиот округ со Дебарската и со Радомирската околија. Од наведениве две околии (Качаничката и Радомирската) не припаѓаат во етничките граници на Македонија, туку на Косово и на Албанија. 

Оваа територијална поделба била соодветна со достигнатата етапа на воените освојувања. Таа граница речиси се поклопува со границата во тајниот анекс на Српско-бугарската спогодба од 13 март 1912 година. Меѓутоа, со воените освојувања растеле и апетитите на српската Врховна команда, па се проширувале и интересите во Македонија. По победата во Битолската битка и со навлегувањето на српската војска во Западна Македонија и во Средното Повардарје, биле создадени два нови округа Битолскиот и Неготинскиот, што подоцна бил преименуван во Кавадарски.

Во почетокот на 1913 година, административно-територијалната структура на српскиот окупациски систем била организирана во шест округа: Кумановски, Скопски, Дебарски, Тетовски, Битолски и Неготински (Кавадарски) и во 23 околии. Во составот на Битолскиот округ влегувала и Леринската околија, што била ослободена од страна на македонските чети, а потоа преземена од српската војска.

Меѓутоа, на 3 јуни 1913 година со спогодбата за одредување на демаркационата линија меѓу српската и грчката војска, што всушност ја претставува идната српско-грчка граница, на Грција и’ биле предадени 132 села, од кои во Гевгелиската околија осум села, во Леринската 20, во Битолската седум, во Преспанската 38 и во Охридската околија 59 села. Од Леринската околија останале четири села: Бач, Добровени, Долни и Горни Кремен, кои биле приклучени кон Битолската околија, поради што била укината Леринската околија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>50xfsmq24cfcz8s62lrnrrbuwocxvti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВОЕНО ПОЛИТИЧКИ КАРАКТЕР НА РЕЖИМОТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1996</id>
    <revision>
      <id>4896</id>
      <parentid>4661</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T12:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6980" sha1="mssvhyu0nh8rw6guvoe7euqli1iyapr" xml:space="preserve">Македонското население кон крајот на 1912 и во првата половина на 1913 година немало конкретни сознанија на која држава и’ припаѓа и каде се границите. Во Лерин и во околните села, откако биле протерани македонските чети, дошло до вооружени судири меѓу претходниците на грчката и на српската војска. Меѓутоа, нешто подоцна во Лерин навлегле една српска и четири грчки дивизии. Тие биле главен аргумент српската војска спогодбено да се повлече, а грчката војска да ја воспостави својата власт. 

Во Прилеп власта ја воспоставила српската војска. Неколку селани од Витолишта и од Палчишта дошле кај командантот на градот, мајорот Михајло Ненадовиќ, да бараат објаснување на која држава им припаѓаат селата во Мариово преку Црна Река. Командантот М. Ненадовиќ и началникот Ж. Брајовиќ не знаеле на која држава и’ припаѓаат овие села, па ги препратиле селаните во Воден. Грчките власти, кои, исто така, не знаеле чии се овие села, на селаните им рекле дека се грчки и веднаш испратиле еден баталјон војници кои зазеле неколку села во Мариово и се доближиле на 10 километри до Прилеп. Српските власти веднаш ги активирале четниците на Василие Трбиќ кои ги пресретнале грчките војници и во жестока борба ги протерале преку Црна Река кон Меглен. 

Состојбата во Гевгелија била мошне неизвесна. Сите три сојузнички војски српската, бугарската и грчката претендирале да воспостават своја власт. Секоја војска истакнувала дека прва влегла во градот. Поради тоа бил воспоставен специфичен тристран кондоминиум, односно тројна власт српска, бугарска и грчка. На 2 април 1913 година Гевгелиската и Дојранската околија влегле во состав на Србија.

Српската државно-административна власт во Македонија била под Управата на цивилниот комесар на кралската влада при Врховната команда на српската војска, односно инспекторот на нејзиното Полициско одделение Милорад Вуичиќ, кој му бил директно потчинет на началникот на Штабот на Врховната команда, војводата Радомир Путник и индиректно на Владата, односно на ресорните министри. Првите акти на таа управа биле наредби, а власта била воспоставена со Привремената уредба за уредување на власта во новоосвоените земји. Оваа уредба била донесена на 14 декември 1912 година, а во сила останала до воведувањето на новата Уредба за воспоставување на власта на ослободените територии од 18 август 1913 година, што била формално укината со Кралскиот указ од 20 ноември 1913 година, со што било извршено присоединување на Македонија кон Кралството Србија. Со тоа се сметало дека Македонија ја добила својата национална управа.

Наведениве акти имале воено-полициски карактер, каков што всушност бил и српскиот режим во Македонија. За одржување на редот биле формирани жандармериски и полициски единици. Според инструкциите, секој окружен началник требало да има еден жандармериски одред од 20 души, а околиските началници одреди од по 30 души. Во почетокот, жандармеријата имала околу 1.000 души, од кои 600 биле од старите краеви на Србија, а 400 од лојалните граѓани од новоосвоените земји.

Полициските сили биле задолжени да одржуваат постојана врска со воените команданти по местата. При недостиг на полициски и на жандармериски сили, окружните и околиските началници имале право да се обратат за помош до воените команданти. Во исто време била извршена и паричната реформа, со што наместо турските биле воведени српски пари. Една турска лира се проценувала на 22,60 златни динари, една четвртина сребрена меџидија на 1 динар, 1 грош на 20 пари и 1 металик на 5 пари. По донесувањето на уредбите и соодветните наредби, била организирана власта. Кандидатите за најодговорните места биле доведувани од Србија, а потоа биле избирани поранешните учители, свештеници и други агенти на српската пропаганда и оние од српските чети кои во Македонија дејствувале до Балканските војни.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>mssvhyu0nh8rw6guvoe7euqli1iyapr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бугарската воено-административна власт во Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1997</id>
    <revision>
      <id>4897</id>
      <parentid>4662</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:33:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>63.165.91.2</ip>
      </contributor>
      <origin>4897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2826" sha1="1tyjapg60nsqwe7pmq3jukf0svy2fo4" xml:space="preserve">Бугарските воени сили во содејство со српската војска и со одредот на Јане Сандански, до примирјето на 4 декември 1912 година, ја зазеле и се утврдиле на територијата на Македонија источно од линијата: Царев Врв - Гевгелија-Нигрита-Орфански Залив-Егејско Море.-Во оваа област била воспоставена воено-политичка власт на чело со губернатор

Воспоставувањето на бугарската воено-административна власт во Македонија започнало веднаш по освојувањето на населените места и реони. На 10 октомври 1912 година, началникот на 7. Рилска дивизија, генерал-мајорот Георги Тодоров, издал специјална наредба со која се утврдувале значењето и улогата на новосоздадените административни органи во новоосвоените области. За таа должност уште истиот месец се испраќале луѓе од старите краеви на Бугарија.

Бугарските воени сили во содејство со српската војска и со голема помош на македонските чети, особено во содејство со одредот на Јане Сандански, брзо напредувале и до примирјето на 4 декември 1912 година ја зазеле и се утврдиле на територијата на Македонија источно од линијата: Царев Врв-Гевгелија-Нигрита-Орфански Залив-Егејско Море. Оваа територија окупирана од бугарската војска официјално била наречена Македонска област, што административно била уредена според системот на управата на бугарската држава. Меѓутоа, фактички во оваа област била воспоставена воено-полициска власт и била наречена Македонско воено губернаторство на чело со губернаторот генералот Михаил В'лков и главниот секретар Михаил Зелков.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>1tyjapg60nsqwe7pmq3jukf0svy2fo4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВЛАСТ СО КРАТОК ЗДИВ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1998</id>
    <revision>
      <id>4898</id>
      <parentid>4663</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:34:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4403" sha1="c72b2ipvr9ljagenxkfbp3ygza09nk5" xml:space="preserve">Со наредба од 2 декември, а која стапила на сила на 7 декември 1912 година било формирано Македонско воено губернаторство. Тоа веднаш било организирано во четири окрузи: Серскиот, Драмскиот, Штипскиот и Солунскиот, кој од 12 декември 1912 година бил преименуван во Кукушки. Окрузите биле поделени на околии, чии граници се поклопувале со турските кази. Драмскиот округ ги вклучувал Драмската, Кавалската, Правишката, Саршабанската и Рупчоската околија. Серскиот округ ги вклучувал Серската, Зилјаховската, Нигритската, Демирхисарската, Петричката, Мелничката, Горноџумајската, (Благоевградската), Разлошката и Неврокопската (Гоцеделчевската) околија. Солунскиот (Кукушкиот) округ се состоел од Солунската, Лагадинската, Кукушката, Дојранската и Гевгелиската околија, и Штипскиот округ ги вклучувал Штипската, Кочанската, Пехчевската, Радовишката и Струмичката околија.

За окружни управници биле доведувани луѓе од Бугарија или биле поставувани лица кои од порано ја спроведувале бугарската пропаганда. Во почетокот на 1913 година генералот В'лков формирал комисија во состав: д-р Богдан Филов и проф. Атанас Иширков, што ќе ги посети македонските градови и села за да се запознае со културните и со историските знаменитости. Потоа, голем дел од овие мошне значајни експонати од македонската историја се пренесени во Бугарија.

Со оглед на бројните спорни прашања, во февруари 1913 година била формирана мешана бугарско-грчка, а нешто подоцна и бугарско-српска комисија за да се решат особено територијалните прашања. Тие комисии не успеале да се договорат поради стремежите на сите три војски да заземат поголеми делови од Македонија. Во Солун на 24 февруари во 1913 година бил одржан таен состанок меѓу Грција и Србија, на кој била постигната спогодба за поделба на Македонија и за заедничко настапување против Бугарија.

Тоа претставувало крај на нивното лојално однесување кон Бугарија. По тој состанок започнале непријателствата кон Бугарија. Од своја страна, бугарската Врховна команда го започнала предислоцирањето на бугарската војска од Тракија во Македонија. Прво било префрлено Македонско-одринското ополчение од тракиското на македонското боиште со цел да се бори против српската и против грчката војска, против поделбата на Македонија и за нејзино целосно присоединување кон Бугарија, надевајќи се дека од неа ќе ја добие ветената автономија на Македонија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>c72b2ipvr9ljagenxkfbp3ygza09nk5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грчка окупациска власт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1999</id>
    <revision>
      <id>8994</id>
      <parentid>4899</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>M4r51n ја премести страницата [[ГРЧКАТА ОКУПАЦИСКА ВЛАСТ]] на [[Грчка окупациска власт]]</comment>
      <origin>8994</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4632" sha1="38plscrvagix6h43lgjaiueifxrb02s" xml:space="preserve">Грчката воено-административна власт во Македонија била воспоставувана на истите принципи како бугарската и српската. Правото на силата бил единствениот фактор што одлучувал чија власт ќе се воспостави во кој дел од Македонија. Потчинувајќи ја својата воена стратегија целосно на политичките цели, грчката Врховна команда им наредила на своите вооружени сили што побрзо да влезат во Солун и таму да воспостават своја власт, со оглед на тоа дека Јужна Македонија веќе била окупирана од грчката војска уште во почетокот на војната, односно до првите денови на ноември 1912 година. Грчката воено-административна власт му била потчинета на Главниот штаб на грчката војска, кој се стационирал во Солун. На чело на штабот бил престолонаследникот Константин, кој ја вршел и функцијата врховен управник на окупираната област.

Локалната власт ја претставувале командантите на гарнизонските и на помалите единици стационирани во градовите и во селата. Во Солун постоела фиктивна окружна управа на чело со П. Артиропулос. Таквото уредување на грчката окупаторска власт се задржало до крајот на октомври, а на 31 октомври 1912 година, грчкиот крал Ѓорѓи на предлог на претседателот на владата Елефтериос Венизелос го поставил министерот за правда Константин Д. Рактиван за врховен раководител и управник-гувернер во Македонија, која била заземена од грчката војска. 

Истовремено, со специјалниот брод Аркадија, од Пиреја кон Солун била упатена новоформираната грчка управа засилена со десетина конзулски службеници и со 168 критски жандарми на чело со потполковникот А. Момфератон. Солунското пристаниште било ставено под француско знаме и затворено за грчките бродови. Со турските и со другите бродови во солунското пристаниште командувал францускиот конзул. Поради тоа, Рактиван со бродот Аркадија, како и со други бројни бродови, меѓу кои и бродот на кралицата, бил присилен да се укотви во малото пристаниште Елефтерхорион.

Рактиван се обидел на разни начини и по обиколни патишта да влезе во Солун, но откако бил оневозможен, претседателот на владата Венизелос го известил во Солун да влезе со моторен брод под француско знаме. Под француска заштита, на 30 октомври 1912 година Рактиван пристигнал во Солун. Веднаш, со помош на англискиот конзул било овозможено влегувањето на грчките бродови во Солун, односно воспоставување на административниот апарат и ангажирање на критската жандармерија, што била позната по своето антимакедонско расположение и по свирепоста во извршувањето на задачите.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>38plscrvagix6h43lgjaiueifxrb02s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ЗАЦВРСТУВАЊЕТО НА ГРЦИТЕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2000</id>
    <revision>
      <id>4900</id>
      <parentid>4665</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3452" sha1="quxf1a4cszqox4a7759cosyv6k59tri" xml:space="preserve">Со Указот од 31 октомври 1912 година, кралот Ѓорѓи го ослободил престолонаследникот Константин од врховното управување, а за гувернер во Македонија го поставил Рактиван, кој веднаш ја објавил својата Прокламација до населението на територијата заземена од грчката војска, со што ја објавил својата врховна власт во Македонија. Територијалната поделба била извршена на три окрузи: Солунски, Берски и Серски, со вкупно 18 околии. Главните раководители на окрузите и на околиите биле доведени од Грција, а пониските службеници биле поставени од месното патријаршиско население, односно биле задржани поранешните службеници на казите. Нешто подоцна и тие биле заменети со Грци. Основна сила и гарант на грчкиот окупациски систем во Македонија била војската, полицијата и особено критската жандармерија.

На 30 мај 1913 година, Турција го потпишала мировниот договор во Лондон, според кој се откажала од териториите западно од линијата Енез-Мидија во корист на балканските сојузници, со тоа што било одлучено да се создаде албанска држава, чии граници требало да се утврдат дополнително. Загубите во загинати, ранети и заробени изнесувале: Турција 153.000, Бугарија 73.000, Србија 30.000, Грција 28.671 и Црна Гора 10.000 луѓе.

Материјалните загуби на Бугарија изнесувале една милијарда и 300 милиони франци, на Србија 590 милиони, на Грција 467 милиони и на Црна Гора околу 100.000 франци. Загубите на Македонија, човечки и материјални, не се наведуваат, ниту во еден извор, иако војната се водела во Македонија, а од глад и болест умирале најмногу деца и стари. Всушност, македонските загуби се немерливи. Македонија загубила си’ што имала: територијата распарчена, народ и имотот национализирани, историјата погребана, и затоа Сандански рекол дека за Македонија ќе било подобро да остане под турско ропство, оти тие што ќе ја ослободат, ќе ја распарчат и повторно ќе ја поробат.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>quxf1a4cszqox4a7759cosyv6k59tri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Втората балканска војна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2001</id>
    <revision>
      <id>7937</id>
      <parentid>7936</parentid>
      <timestamp>2009-11-11T15:03:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wutsje</username>
        <id>435</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/62.162.216.22|62.162.216.22]] ([[User talk:62.162.216.22|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:Filip M|Filip M]]</comment>
      <origin>7937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5236" sha1="cl789jbaplqnnnsuthpwvdci6ty8xep" xml:space="preserve">Во оваа меѓусојузничка балканска војна, која започнала на 17 јуни 1913 година, Србија ангажирала 10 пешадиски и една коњаничка дивизија со вкупно 350.000 луѓе, а Црна Гора учествувала со една дивизија од 12.000 војници, додека Грција располагала со 11 пешадиски диви-дивизии и со една коњаничка дивизија со вкупно 230.000 души.-Бугарската страна учествувала со 13 дивизии, 287 баталјони, 186 батерии и 48 ескадрони, или со вкупно 500.000 луѓе

Балканските војни покрај поделбата на Македонија предизвикале бројни економски” политички и демографски трагични последици што македонскиот народ трајно ќе ги чувствува. Во Првата балканска војна учествувале околу 100.000 Македонци, не земајќи ја предвид помошта од целото население што им ја укажувало на сојузниците. Можеби оваа бројка е преголема, но ако се знае дека постоеле самоформирани македонски единици, како што биле оние на Јане Сандански, четите на ВМРО, четите на МВК, Доброволниот полк, Ополченските дружини, Српските месни одреди и чети, селските чети, месната милиција, четите и дружините формирани од македонската емиграција и сите други Македонци мобилизирани самоволно или насилно во српската, бугарската и грчката војска, тогаш бројката од 100.000 луѓе веројатно ќе биде надмината. 

Трагедијата е во тоа што во официјалните документи тие никаде не биле евидентирани како Македонци, па ниту меѓу загинатите. Се смета дека во Првата балканска војна загинале неколку десетици илјади Македонци, а неколку стотици илјади Македонци емигрирале од Македонија поради теророт што го доживувале и од турската и од ослободителните - од српската, од бугарската и од грчката војска. Општата политичка положба во освоените земји не станала подобра, туку полоша, отколку под Турците.

Според Карнегиевата анкетна комисија формирана со цел да ги испита ѕверствата извршени во Македонија во време на Балканските војни, градовите Воден, Негуш, Бер, Ениџе Вардар биле претворени во урнатини. Во Солунското Поле нашле група од околу 10.000 луѓе во импровизирани настрешници што едвај го одржувале својот живот. Карнегиевата анкетна комисија според официјалните податоци на бугарската Влада, констатирала дека во Бугарија како последица на Балканските војни имало 111.560 бегалци од Македонија. Грчката влада регистрирала 156.659 бегалци, турската влада регистрирала 135.000 бегалци. Покрај тоа, Карнегиевата комисија забележала дека при повлекувањето турската војска изгорела 170 села во Македонија. Куќи и цели села ограбувале и изгорувале и сојузничките војски. Грчката војска во јуни 1913 година го изгорела градот Кукуш, во Серез запалила 4.000 куќи. Во Кукушката околија биле изгорени 39 македонски села. Слично било во Солун, во Струмица, во Горна Џумаја, во Вардарскиот дел на Македонија. Всушност, настрадала цела Македонија, територијата, народот, економијата, со некои последици, веројатно, од траен карактер.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>cl789jbaplqnnnsuthpwvdci6ty8xep</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>КРАТКИ ВОЕНО-ТЕХНИЧКИ ПОДГОТОВКИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2002</id>
    <revision>
      <id>4902</id>
      <parentid>4667</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:35:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6039" sha1="g708qbblunr0dbtk0pmkzm353hk1vqo" xml:space="preserve">Веднаш по потпишувањето на Лондонскиот мир, започнале подготовките за Втората балканска војна. Моралните подготовки биле први, со оглед на тоа дека било неочекувано довчерашните сојузници да војуваат меѓу себе. Освен тоа, војските веќе биле исцрпени, психолошки оптоварени, гладни и недоволно облечени и, згора на тоа, се појавила и колерата со смртност од 90 проценти. Најголемиот дел од војските ја чувствувале оваа војна како авантуристичка и завојувачка, а Македонците во сите три војски биле свесни дека биле измамени, дека војната, всушност, се водела за распарчување на нивната територија и за нова окупација. 

Покажаниот хероизам против Турците кај Македонците, се претворил во омраза кон Бугарите, кон Србите и кон Грците. Поради тоа, моралната состојба во ниту една армија не била добра. Дезертерствата добивале масовен карактер, а бунтовите станале секојдневна појава. Во многу места биле организирани демонстрации на жените, што го зголемувало психолошкиот ефект.

Материјално-техничките подготовки поради краткиот период од 17 мај кога е потпишан Лондонскиот мир, па до 17 јуни, кога почнала Втората балканска војна не можеле целосно да се спроведат. Поради тоа, главниот товар во снабдувањето го носело веќе крајно осиромашеното македонско селско стопанство. Недостигот на работна сила за копање ровови, утврдување и други потреби бил пополнуван од месното селско население. Воениот потенцијал во жива сила, со луѓе и со крупен добиток, главно бил пополнуван од новоослободените места. Со оглед на тоа дека војната се водела речиси во целост на територијата на Македонија, македонското население и селското стопанство повторно биле максимално ангажирани од секој аспект на војната. Завојуваните страни за меѓусојузничката војна, покрај постојните ангажирале и нови сили.

Во Бугарија, покрај веќе ангажираното македонско население кое во Првата балканска војна се борело во состав на бугарската војска, непосредно пред Втората балканска војна во новоослободените земји, односно во Македонија, била извршена мобилизација на младинците од 20 до 26-годишна возраст, од кои биле формирани Серската, Драмската и Одринската бригада. Најголемиот број од овие војници тргнале во војна без дотогаш да видат пушка. Бројната состојба на новомобилизираните младинци изнесувала 40.000 души. Од нив биле формирани 12. и 13. пешадиска дивизија и една самостојна бригада. Во секој новоформиран полк имало по еден баталјон искусни борци од Првата балканска војна.

Србија ангажирала 10 пешадиски и една коњаничка дивизија со вкупно 350.000 луѓе. Црна Гора во состав на српската војска испратила една дивизија со 12.000 војници, а Грција располагала со 11 пешадиски дивизии и со една коњаничка бригада со вкупно 230.000 души. На фронтот од Дунав до Егејското Море во должина од 500 километри биле распоредени на бугарската страна 13 дивизии, 296 баталјони, 186 батерии, 1.228 орудија, 48 ескадрони, вкупно 500.000 луѓе. Во составот на противничките војски (српската, грчката и црногорската) имало: 23 дивизии, 287 баталјони, 119 батерии, 774 орудија, 43 ескадрони со вкупно 530.000 луѓе. Нешто подоцна во војната против Бугарија се вклучиле: Романија со армија од 500.000 души и Турција со армија од 250.000 души. Со нив сојузничките сили имале 1.330.000 луѓе, односно во секој воен аспект односот бил 1:3 за сојузниците.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>g708qbblunr0dbtk0pmkzm353hk1vqo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>БИТКАТА НА БРЕГАЛНИЦА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2003</id>
    <revision>
      <id>4903</id>
      <parentid>4668</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:35:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3923" sha1="3g8dfc4xd56a5xp8uln63du52x2lle1" xml:space="preserve">Битката на Брегалница, односно на фронтот меѓу третата. српска и четвртата. бугарска армија започнала ноќта на 30 јуни 1913 година во 2.00 часот, со ненадеен напад на 8. бугарска дивизија преку Брегалница на центарот на десното крило на Дринската дивизија. Еден час подоцна тргнала во напад и 7. дивизија преку Злетовска река на левото крило на истата српска дивизија. Под притисокот на бугарските единици, претстражните одреди на Дринската дивизија се повлекле на главните позиции. Во 2 часот и 30 минути српските полкови на левото крило и на центарот ги зазеле позициите. На десното крило претстражниот баталјон наместо да ја прифати борбата со предните делови и да создаде време на својата главнина, преминал во противнапад и бил разбиен, по што српските сили биле принудени да се повлечат на дополнителните позиции на 2,5 километри зад главните.

Бугарските напади на Лозјанскиот Рид и на Ежово Поле биле одбиени. На Средниот Рид избиле бугарски трупи и заплениле шест топа на две српски батерии. Со противнапад на српската резерва повторно бил освоен Средниот Рид и вратени шест топа, а бугарските сили биле одбиени на левиот брег на Брегалница. Нападите на 7. Рилска дивизија на Шаренковец и на Руен биле одбиени од 5. пешадиски полк. Поради тешката состојба кај Дринската од првиот повик, командантот на третата. армија ја упатил на помош Моравската дивизија од првиот повик од армиската резерва: еден полк да изврши напад преку село Богословец, еден од правецот на село Врсаково и еден преку село Мустафино кон Судиќ, за да и’ помогнат на Дринската дивизија повторно да ги заземе загубените позиции.

Полковите на Моравската дивизија пристигнале околу 10.00 часот и веднаш биле ангажирани. Настанала жестока битка во која се вршеле три до четири последователни јуриши. Артилеријата од двете страни била масовно употребувана, но без некои позначајни успеси. Во предвечерието борбата стивнала на целиот фронт. Поради големите загуби и премореноста, ноќта не биле вршени напади. На крајното десно крило бугарската војска со две бригади ги зазела Удово и Гевгелија и ја пресекла железничката пруга Солун-Скопје.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>3g8dfc4xd56a5xp8uln63du52x2lle1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Во борба Македонци против Македонци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2004</id>
    <revision>
      <id>4904</id>
      <parentid>4669</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:36:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5662" sha1="tkfnx617ng899apt0g67fgrhbgsd1eg" xml:space="preserve">Учествувајќи во првите борбени редови на завојуваните страни, Македонците меѓусебно се биеле во полза на бугарските и на српските команди на позициите на Осоговските Планини, во битката на Брегалница и на многу други места.-Свесно уништување на македонската иднина

На фронтот на 1. српска армија биле спротивставени единиците на Македонско-одринското ополчение. Бугарските единици ја поминале Злетовската Река, ги одбиле претстражните одреди на Шумадиската од првиот и на Моравската од вториот повик и во текот на денот ја зазеле линијата село Дренак-Кала (кота 798). За тоа време, Шумадиската прва ги запоседнала позициите: село Барбарево-Горни Стубел-Црни Врв, а Моравската дивизија од вториот повик: Пониква-село Близнаци-Мушково. На Осоговските Планини, третиот. баталјон на Македонско-одринското ополчение ги зазел Ретки Буки. Во меѓувреме, бугарската Врховна команда решила битката да се засили во правецот на третата. српска армија, а не на порано утврдените позиции на Светиниколската Река.

Поради тоа, српската Врховна команда наредила: првата. српска армија да премине во напад во правецот на Рајчански Рид-Кочани, обезбедувајќи ја левата страна кон Ќустендил; третата. армија да остане во одбрана на достигнатите позиции, а во противнапад да помине кога првата. армија ќе ги започне дејствата. Црногорската дивизија да се префрли од Скопје во Куманово, а Шумадиската дивизија од првиот повик да се упати како засилување на третата. армија.

Во прилог на македонската трагедија, потребно е да се истакне дека на бугарската страна на десното крило на четвртата. армија биле единиците на Македонското ополчение, во кои се бореле Македонци, а на спротивната страна, во српската војска во Дунавската дивизија од првиот повик се борел Осоговскиот одред, исто така, составен од мобилизираното македонско население. Учествувајќи во првите редови на завојуваните страни, Македонците меѓусебно се биеле и убивале во полза на бугарските и на српските команди на позициите на Осоговските Планини, наизменично освојувајќи ги во постепени јуриши Царев Врв, Ретките Буки, Дервишица и Банковиот Чукар.

Следниот ден, односно на 1 јули 1913 година бугарските единици го продолжиле нападот врз единиците на третата. српска армија. Десното крило на Дринската првата дивизија се повлекло кон Богословец, а нападот кај Ежово Поле и на Лозјанскиот Рид биле одбиени. 

Околу 16 часот, борбата продолжила и траела до вечерта. На левото крило на Моравската дивизија се развила блиска борба со наизменични јуриши од двете страни. Бугарите имале поголеми успеси на Руен. Околу пладне, српската војска извршила јуриш, по што бугарските сили биле одбиени источно од Руен. Притоа имало бројни жртви на двете страни, а бугарските единици се повлекле кон Злетовска река. На десното крило, бугарската втора. дивизија го продолжила нападот од Штип кон Пепелиште и го зазела Драгоево. Со тоа ја принудила Тимочката дивизија од втората повик на повлекување и ја одвоила од третата. армија. Првата армија ги отфрлила деловите на 7. бугарска дивизија на левиот брег на Злетовската Река.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>tkfnx617ng899apt0g67fgrhbgsd1eg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ЖЕСТОКИ БИТКИ НА ЦЕЛИОТ ФРОНТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2005</id>
    <revision>
      <id>4905</id>
      <parentid>4670</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:36:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3673" sha1="edk4sfffgfdfyt6wapxyebvstprx2gm" xml:space="preserve">Српската Врховна команда на 2 јули 1913 година во 6.00 часот и’ наредила на 3. армија да настапува и таа до 13 часот избила на Брегалница од Штип до Крупиште. Наредбата била третата. армија да изврши напад кај Штип, а првата. армија кај Рајчанскиот Рид точно во 13.00 часот. Нападот бил одложен поради силната одбрана на бугарските сили. Бугарската Врховна команда извршила засилувања на четвртата. армија со еден полк од петтата. армија. Србите ја засилиле третата. армија со Доброволната бригада на десното крило а со првата. коњаничка дивизија и со Црногорската бригада на централниот дел. Бугарската влада, поради дотогашните послаби резултати, на 2 јули го сменила генералот М. Савов од должноста помошник на Врховниот командант, а на негово место бил поставен генералот Ратко Димитриев.

Во наредните неколку денови се развила жестока борба на целиот фронт. На српската војска и’ пристигнала нова помош со оглед на тоа дека во јули била извршена нова мобилизација и биле собрани 30.000 регрути, кои главно биле од Македонија и биле испратени на фронт без каква и да е обука. До 7 јули, битката на Брегалница се водела со наизменични напади и успеси. Вечерта на 7 јули 1913 година, српската Врховна команда и’ издала наредба на третата. армија на 8 јули во раните утрински часови да изврши напад на целиот фронт кај Штип со сите сили и средства, а Првата армија, односно Моравската дивизија да изврши напад кај Кочани.

Меѓутоа, бугарските единици веќе биле повлечени, со оглед на опасноста од грчките сили што настапувале кон север за да им ја пресечат отстапницата кон Бугарија. Со тоа битката на Брегалница била решена. Од воено-стратегиски аспект, српските сили во битката на Брегалница ја промашиле својата цел, поради тоа што бугарските сили уште на 6 јули се повлекле за да не паднат во стапица на грчките сили. На тој начин, српската трета. армија што настапувала на фронтот од Криволак до Зрновци во должина од 50 километри, покажала со класичен пример како не треба да се војува.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>edk4sfffgfdfyt6wapxyebvstprx2gm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>САМОУНИШТУВАЧКА БОРБА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2006</id>
    <revision>
      <id>4906</id>
      <parentid>4671</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:36:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4906</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4368" sha1="k8iaz7vsb2tpg6dq0v3g95b66s4c3zp" xml:space="preserve">Во текот на Втората балканска војна, во армиите на двете завојувани страни, покрај масовните дезертерства, имало и бунтови во одредени единици. Особено незадоволство поради меѓусојузничката војна покажало македонското население кое се наоѓало главно во првите борбени редови на двете завојувани страни, водејќи самоуништувачка борба во корист на сопствените окупатори. За време на битката на Брегалница избувнале повеќе бунтови во четвртата. бугарска армија, а во српската трета. армија имало масовни дезертерства.

На некои делови на фронтовската линија биле забележани и братимења меѓу српската и бугарската војска. Се работи за Македонци кои се познавале од порано и кои ги сфатиле целите на војната, па не сакале да учествуваат во борбата за распарчување на сопствената татковина. Во 22 полк на 7. Рилска дивизија, што дејствувал на правецот кон Солун, избувнала побуна затоа што во времето на првото примирје бил префрлен во Источна Тракија. Околу 70 војници не сакале да заминат од Македонија, по што биле тепани со стапови. Појавата на колерата на Македонскиот фронт, исто така, предизвикала масовни дезертерства.

Во битката на Брегалница, српската и бугарската војска, како и грчката, го користеле македонското население за остварување на своите интереси. Ставајќи ги младите и способни Македонци за борба во првите борбени линии каде главно гинеле, всушност ја уништувале македонската иднина, а снабдувајќи се со храна и со облека од месните извори, го загрозувале и опстанокот на оние што не биле во борбата, односно жените, децата и старите. Загубите биле мошне големи и на двете страни. Во српската војска имало 16.200 мртви и ранети, од кои 11.350 во третата. армија.

Во бугарската војска имало 25.000 загинати. Само на српската страна имало околу 5.000 кои умреле од колера. Во бугарската војска од колера умреле многу повеќе луѓе, со оглед на тоа дека таа болест била пренесена од борбата против Турците во Тракија. Македонското население на двете страни на фронтот, исто така било, заразено од колерата. Освен тоа, многу села биле опожарени, храната однесена, недостасувала облека, па се водело грижа само за гол опстанок. По битката на Брегалница, дејствата во Македонија се претвориле во исцрпувачка рововска војна. Меѓусебното исцрпување траело до 31 јули 1913 година, кога било потпишано примирјето, кога балканските војни официјално завршиле.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>k8iaz7vsb2tpg6dq0v3g95b66s4c3zp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија - најголема жртва на Балканските војни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2007</id>
    <revision>
      <id>4907</id>
      <parentid>4672</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:36:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4907</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2747" sha1="ddt71yny6nh0uc6h3x99003ifrjcphe" xml:space="preserve">Најголемиот товар и најбројните жртви во овие војни ги поднесе македонскиот народ.-Борби се водени на целата македонска територија, а сиот наш народ во војните учествувал на различни начини и во разни вооружени формации.-Бескрајните подмолни игри на алчните соседи

Најголемиот товар и најбројните жртви во Балканските војни ги поднел македонскиот народ. На целата македонска територија се воделе борбени дејства и сиот македонски народ на различни начини и во разни вооружени формации учествувал во војните, самостојно или во составот на бугарската, на српската или на грчката војска. Силната пропаганда на соседните држави дека војната против турската војска имала за цел ослободување на христијанското население од петвековното османлиско владеење и големата омраза против султановиот режим, биле силен мотив македонскиот народ со сите сили и средства да се вклучи во таа заедничка војна. 

Меѓутоа, по завршувањето на Првата балканска војна, односно по Битолската битка, кога еден полк на српската војска влегол во Охрид, во кој веќе три дена функционирала месната власт воспоставена со помош на македонските чети, при обидот да се воспостави српска власт, остро се спротивставил војводата Петар Чаулев, член на ЦК на ВМРО. Во таа расправија, командантот на српскиот полк се пофалил дека според Српско-бугарската спогодба од 13 март во 1912 година, Македонија е поделена меѓу Србија и Бугарија и според тоа во Охрид треба да се воспостави српска власт.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ddt71yny6nh0uc6h3x99003ifrjcphe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ИЗИГРУВАЊЕ НА МАКЕДОНСКИТЕ ИНТЕРЕСИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2008</id>
    <revision>
      <id>4908</id>
      <parentid>4673</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:37:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4908</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5464" sha1="rcbt2k5o7qohe3e7rsjz9hvm54jf3uc" xml:space="preserve">Сличното чувство го доживеал и Јане Сандански, кога во Солун бугарските офицери му се заканиле дека за зборовите автономија за Македонија јазици ќе сечат. На тој начин, македонските дејци и сиот народ и покрај бројните жртви и штети во Балканските војни, ја доживеале и најголемата измама. Немањето единствена национална и политичка програма и меѓусебната недоверба, биле најголема пречка за обединување на разединетите и спротивставени сили во македонското револуционерно движење непосредно пред Балканските војни. Разединетоста во македонското ослободително движење со години била поттикнувана од соседните држави и потоа, кога ги разединиле и ги скарале македонските дејци, лесно се договориле за поделбата на Македонија уште пред почетокот на војната. Дури по завршувањето на Првата балканска војна, на ВМРО и на Јане Сандански им станало јасно дека нивните меѓусебни кавги оделе во полза на соседите и дека токму тие ја пропуштиле можноста да се обединат и да го предводат народот во борбата за ослободување и за создавање самостојна држава Македонија.

По завршувањето на Првата балканска војна, а по протерувањето на Србија од Албанија, во јануари 1913 година, Србија барала од бугарската влада да се изврши ревизија на договорот од 13 март 1912 година. Подоцна, на 22 февруари и на 25 мај 1913 година Србија упатила ноти, во кои предлогот за ревизија се образложува со следните причини: 1. при потпишувањето на спогодбата, на 13 март 1912 година Србија особено сметала дека ќе добие слободен излез на море поради независниот економски развој, но со интервенцијата на големите сили била принудена да ја повлече својата војска од Албанија; 2. Бугарија не го дала со договорот предвидениот контингент трупи за Вардарското боиште, бидејќи на интервенција на Бугарија, пред почетокот на војната тој договор бил изменет; 3. Србија и’ упатила помош на Бугарија од една армија со тешка артилерија, што според договорот не била обврзана, а тоа барало пошироко ангажирање на Србија, која и самата водела војна на Вардарското биоште.

Така изменетите услови, според мислењето на српската Влада, барале ревизија на договорот. Притоа, таа мислела на компензација во Македонија, за да добие непосредна граница со Грција, со цел да го користи пристаништето во Солун. Бугарската влада не се согласила со српското сфаќање на договорените обврски и во нотите од 18 март и од 19 април 1913 година го отфрлила барањето за ревизија.

Бугарија не се сметала обврзана да направи територијални отстапки во Македонија по повлекувањето на српската војска од Албанија, поради тоа што Србија тоа го направила по одлука на големите сили, а не во спогодба со Бугарија. Според бугарското гледање на договорените обврски, Србија била должна да испрати помош кај Одрин. Тогаш дошло и до различни гледања на таканаречената спорна зона. За Бугарија таа зафаќала дел од Македонија, што според договорот требало да и’ се отстапи на Србија, а Србите за спорна зона ја сметале цела Македонија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rcbt2k5o7qohe3e7rsjz9hvm54jf3uc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ПОТПИШУВАЊЕТО НА ЛОНДОНСКИОТ МИР</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2009</id>
    <revision>
      <id>4909</id>
      <parentid>4674</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:37:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4909</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4709" sha1="so7uozyaqf6tl1e8vqt1euswoiy3vrc" xml:space="preserve">Бугарија и Грција ги заостриле односите уште во почетокот на војната, особено откако грчката војска го зазела Солун. Грција во нотите од 3 и од 18 ноември 1912 година и од 22 април 1913 година, предлагала да се реши прашањето на границата. Бугарија ги отфрлила предлозите како претерани, а свои противпредлози не дала. Со потпишувањето на Лондонскиот мир на 30 мај 1913 година со Турција, односите меѓу балканските држави уште повеќе се заостриле.

Во тоа време, сојузниците ги окупирале оние територии што ги зазеле во војната против Турција. Меѓу Србија и Бугарија уште во време на војната била создадена привремена демаркациона линија: Патарица-Руен-сртот на Осоговските Планини-Злетовска река-Брегалница, до сливот на Крива Лакавица-сртот Плавуш -Дојранско Езеро. На таа линија започнало префрлувањето на бугарската војска од Тракија и истовремена концентрација на силите кон Грција. Тоа било причина на 1 јуни 1913 година Србија и Грција да склучат договор за пријателство и одбранбен сојуз против Бугарија. 

Со тоа била извршена втората поделба на Македонија во текот на Балканските војни и биле воспоставени границите меѓу Србија, Бугарија и Грција. Покрај тоа, Србија добила право на слободно користење на пристаништето во Солун во траење од 50 години. Истиот ден била потпишана и Воената конвенција, во која биле регулирани меѓусебните воени обврски и соработката меѓу Србија и Грција во случај на напад од Бугарија или на некоја друга држава. По тие настани, големите сили, со оглед на сопствените интереси кон Балканот, развиле широка дипломатска активност. Русија настојувала да го зачува Балканскиот сојуз како пречка на австро-германското продирање на Балканот, а Австро-Унгарија тежнеела да се разбие овој сојуз и ја поддржувала Бугарија да не попушта во своите барања.

За да го спречи избувнувањето на нова, меѓусојузничка војна, Русија ги повикала сојузниците да го решат спорот по мирен пат и ги предупредила Србија и Бугарија на руската арбитража предвидена со Српско-бугарскиот договор. На рускиот апел двете страни одговориле условно: српската влада дека ја прифаќа арбитражата на Русија, доколку се прифати нејзиното барање за ревизија на договорот, а бугарската влада арбитражата ја прифаќала доколку се почитува договорот, односно воспоставената поделба на територијата. Со оглед на тоа дека двете влади не отстапувале од своите барања, Русија се откажала од натамошна арбитража. Со тоа го забрзала почетокот на Втората балканска војна, новото распарчување на Македонија и воспоставување нови граници по пат на сила.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>so7uozyaqf6tl1e8vqt1euswoiy3vrc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Борбените дејства продолжуваат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2010</id>
    <revision>
      <id>4910</id>
      <parentid>4675</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2292" sha1="jnd2z5u1xi5np2t2oaoguztzq4x1ywg" xml:space="preserve">Големите сили решиле да ја прекинат Втората балканска војна, особено поради злосторствата што сите војски ги вршеле врз недолжното македонско население.-И натаму поединечни и здружени меѓусебни воени судрувања

Борбата за територии во Македонија се водела со сите сили и средства и во сите области. По повлекувањето на турските сили, српската, грчката и бугарската војска ја распуштале во меѓувреме воспоставената месна власт и воспоставиле свои органи на власта. Како претставници на своите држави, тие го принудиле македонското население да се прикажува како да е од иста националност со органите што ја воспоставиле власта и како такви да испраќаат писма, анкети и апели, оти наводно сакале нивниот град и околијата да бидат присоединети кон соодветната држава.

На пример, селаните од Негорци, Гевгелиско, во текот на една недела трипати ја менувале својата национална и државна припадност. Тие биле принудени да испратат телеграма до бугарскиот цар Фердинанд дека се Бугари и дека бараат тој да ги присоедини кон Бугарија. Откако се повлекла бугарската, дошла грчката власт, па следела телеграма до грчкиот крал Ѓорги и на крајот била испратена телеграма со соодветна содржина до српскиот крал Петар.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jnd2z5u1xi5np2t2oaoguztzq4x1ywg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>БУГАРИТЕ АТАКУВААТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2011</id>
    <revision>
      <id>4911</id>
      <parentid>4676</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:38:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4911</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5313" sha1="o7fs7177o3vbh5ztpnsbc5wl03hhrk8" xml:space="preserve">Во меѓувреме, започнале подготовките за преговорите во Букурешт. Биле воспоставени непосреди врски меѓу владите и командите на одредени оперативни единици, тргнувајќи од правното начело дека склучените договори важат само доколку не настапат фактички промени на теренот во врска со исполнувањето на одредбите на договорите. Како резултат на примената на ова начело, во идниот мировен договор што би бил потпишан меѓу сојузниците, секоја сојузничка воена команда настојувала да завладее што поголем дел од територијата на Македонија и во неа да организира своја воено-полициска и административна власт.

Поради таквите цели, царот Фердинанд без консултација на Владата на 30 јуни 1913 година наредил бугарската војска да изврши напад врз српската и врз грчката војска на позициите кај Злетово и Лефтере. Претседателот на бугарската влада Стојан Данев изјавил: Кога е збор за судбината на Македонија, сите треба да знаат дека Бугарија е подготвена на секакви жртви. За тој напад Бугарите биле обвинети од големите сили, а Србите и Грците го дочекале како погоден момент за остварување на сопствените интереси. 

На 1 јули 1913 година Стојан Данев му наредил на генералот М. Савов да ги прекине дејствата. Со исто барање на борбените позиции на фронтот се појавиле бугарски парламентарци. Меѓутоа, Србите и Грците не сакале да ги прекинат борбените дејства. Напротив, започнале противофанзива за да заземат што поголема територија од Македонија пред да се вмешаат големите сили. На 1 јули претседателот на Владата на Србија Никола Пашиќ му испратил телеграма на началникот на штабот на Врховната команда, Радомир Путник, со следната содржина:”Грците сметаат дека војната почна и дека настапил решавачкиот момент. И ние им го рековме истото и побаравме нивната Врховна команда со вас да воспостави цврста врска. 

По дознавањето дека Бугарите барале прекинување на воените дејства, Пашиќ на 3 јули упатил нова телеграма до Путник, во која се истакнува: По барањето на Бугарите војната да се прекине, се плашам од итна интервенција на големите сили. Забрзајте ја решавачката офанзива. Во врска со значењето на состојбата, грчкиот крал Константин пред својата Влада изјавил: Ние мораме по секоја цена големите сили да ги држиме далеку од нас. Ова е последен момент, ако го испуштиме, пропаднати сме. Бугарскиот цар Фердинанд не се согласувал со прекинувањето на војната поради охрабрувањата од Австро-Унгарија, па барал воените дејства да продолжат.

Потоа Владата на Стојан Данев поднела колективна оставка, но таа не била прифатена. Бугарија ги доживувала најтешките моменти како во Владата, така и на бојното поле. Големите сили зазеле став да не се мешаат во Балканската војна. Русија го зазела ставот дека Европа треба да интервенира само ако една страна се обиде целосно да ја уништи другата страна. Австро-Унгарија останала само на декларативната помош на Бугарија.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>o7fs7177o3vbh5ztpnsbc5wl03hhrk8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВМЕШУВАЊЕТО НА ГОЛЕМИТЕ СИЛИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2012</id>
    <revision>
      <id>4912</id>
      <parentid>4677</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:38:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4912</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4975" sha1="2esfle7npftgsm2790vyn2aj94kcqmf" xml:space="preserve">Големите сили решиле да ја прекинат Втората балканска, односно меѓусојузничката војна, особено поради насилствата што ги вршеле сите војски врз недолжното цивилно македонско население. Русија поддржувана од Франција, на 9 јули им се обратила на владите на балканските земји итно да ја прекинат војната и да дојдат во Петроград за да потпишат мир со посредување на Русија. Потоа, Русија предлагала границата меѓу Србија и Бугарија да биде повлечена по вододелницата меѓу Струма и Вардар, така што Штип да и’ остане на Србија; Грција да се поврзе со Србија кај Гевгелија и границата да продолжи до реката Струма, зафаќајки го Серез. 

Предлогот на Русија го прифатила само Бугарија и тоа само принципиелно, за да се прекине војната, да се изврши демобилизација и во Петроград да започнат преговорите. Истовремено апелирала до Русија да направи си’ што може Штип, Кочани и Серез да и’ припаднат на Бугарија. Грција сметала дека сојузниците имаат право и должност да ја продолжат војната си’ додека ситуацијата не се расчисти на бојното поле. Примирјето го прифаќала само ако Бугарија ги отстапи бараните територии и ако се согласи да им плаќа воена оштета. Српската влада изјавила дека не сака да ја понижи Бугарија, но сметала дека е неопходно да и’ се одземе можноста со која и понатаму може да биде опасна по мирот на Балканот, и поради тоа Србија”енергично ќе ја продолжи воената акција.

Бугарскиот цар Фердинанд на 16 јули 1913 година упатил молба до романскиот крал Карол да ја прекине војната. Во тоа време, романската војска се приближувала кон Софија. Кралот Карол изјавил дека не може да потпише сепаратен мир со Бугарија, односно дека треба претходно Србија и Грција да ги прекинат воените дејства и да дадат изјава дека се подготвени да потпишат примирје со бугарската влада. На 18 јули 1913 година во Скопје се состанале претседателот на српската влада Никола Пашиќ и претседателот на грчката влада Елефтериос Венизелос и се согласиле во следното: дека војната треба да ја завршат што побрзо и тоа со непосредни преговори со Бугарија; Романија, која барала исправки на границата во Добруџа, треба да се повика на преговорите за прелиминарниот мир; од интерес е за двете страни Турција да не се меша во меѓусојузничката војна; поделбата на територијата морала да дава гаранција за траен мир на Балканот и Бугарија мора да плати воена отштета. 

Било решено српските, грчките, романските и црногорските ополномоштеници да се состанат во Ниш, веднаш штом Бугарија ќе ги одреди своите претставници. Веднаш потоа, Пашиќ упатил циркуларно писмо до сите заинтересирани дека Србија и Грција сакаат да склучат мир, но чекаат Бугарија непосредно да им се обрати ако навистина сака мир.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>2esfle7npftgsm2790vyn2aj94kcqmf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Конечно прекин на воените дејства</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2013</id>
    <revision>
      <id>4913</id>
      <parentid>4678</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:38:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4913</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3767" sha1="b03q0ix4077njo1h10wpsona068zh9v" xml:space="preserve">На 30 јули 1913 година почнува мировната конференција во Букурешт на која присуствувале претставнци на завојуваните земји и на шест големи сили.-Поделбата на Македонија - најтежок проблем на конференцијата

Во меѓувреме и турската војска ја поминала бугарската граница. Царот Фердинанд не сакал директни преговори со Србија и со Грција, чекал помош од големите сили, а во Софија состојбата станувала си’ потешка, дури хаотична. Во таква состојба, царот Фрањо Јосиф го известил царот Фердинанд дека Австро-Унгарија нема да дозволи иднината на Бугарија да зависи од воената среќа, а неговата Влада предложила колективен демарш од големите сили до Белград и Атина за завршување на војната.

Во исто време, Австро-Унгарија барала големите сили да извршат поделба на територијата на Македонија меѓу балканските земји и да ги присилат таа поделба да ја прифатат. Англија го прифатила овој предлог под два услова: да се воспостави заедничка граница меѓу Србија и Грција, и Бугарија да добие излез на Егејското Море. Германија сметала дека е најдобро претставниците на завојуваните страни да се состанат во Букурешт и во присуство на претставници на големите сили да склучат мир. Русија ги прифатила предлозите и веднаш барала од бугарската Влада да испрати свој претставник во Ниш, кој ќе се сретне со Пашиќ и со Венизелос и да го потпише прелиминарниот договор. Бугарската влада го прифатила овој предлог и на 20 јули 1913 година ги испратила во Ниш генералот Паприков и д-р Иванчев, а со нив допатувал и рускиот воен аташе во Софија, полковник Романовски. 

Меѓутоа, Србија и Грција не сакале да ги прекинуваат непријателствата додека Бугарија не потпише мир, а не прелиминарно примирје. Потоа, Бугарија морала да даде гаранции дека нема да ги повторува воените дејства, а на Романија и’ ја отстапила бараната територија, со што романските воени цели биле исполнети, па дури тогаш претседателот на романската влада Титу Мајореску, ги замолил Пашиќ и Венизелос да ги прекинат воените дејства и да дојдат на преговори во Букурешт.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>b03q0ix4077njo1h10wpsona068zh9v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ИСКЛУЧУВАЊЕТО НА ТУРЦИЈА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2014</id>
    <revision>
      <id>4914</id>
      <parentid>4679</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:39:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5435" sha1="hc7nmlwurefrtdpus1135j6aqp8l8hl" xml:space="preserve">Српските и грчките претставници охрабрени со дотогашните победи барале преговорите да се водат во Ниш и на Бугарија да и’ ги диктираат условите за мир. Романија, која ја имала улогата на посредник меѓу големите сили и балканските земји, на Србија и’ го пренела решителниот став на Австро-Унгарија дека нема да дозволи Србија и Грција да се пробиваат кон Софија, како ни српска офанзива кон Видин и Белоградчик, бидејќи Видин не може да биде српски, а ако не биде бугарски, тогаш ќе биде романски. Романија ја предупредила Грција дека доколку не се согласи на потпишување на прелиминарниот мир и на мировниот договор во Букурешт, тогаш таа (Романија  В.С.) ќе стапи во сепаратен договор со Бугарија. Под силен притисок на Романија и на големите сили, Србија и Грција прифатиле да учествуваат на преговорите во Букурешт. 

На 25 јули 1913 година, српската Врховна команда наредила да се прекинат сите офанзивни дејства против Бугарите и на достигнатите линии да се утврдат за одбрана. Турција упатила молба да учествува на преговорите во Букурешт. Нејзината молба била одбиена, со изговор дека на конференцијата ќе се разгледуваат прашања поврзани исклучиво со поделба на територија меѓу балканските христијански држави, односно за поделбата и асимилацијата на христијанска Македонија, која со векови опстојувала како цела и засебна од соседите, во рамките на Османлиската Империја.

На 30 јули 1913 година почнала мировната конференција во Букурешт во присуство на претставници на шест големи сили. Делегациите на балканските земји ги предводеле претседателите на владите, освен бугарската. Со конференцијата претседавал претседателот на Романија Титу Мајореску. Конференцијата работела на пленарни седници и во посебни седници на воените делегации. Покрај тоа, за одредени прашања биле формирани посебни комисии и биле одржани одделни седници. Конференцијата се одржувала во мошне заострена состојба, секој час постоела можност да биде прекината поради посебните интереси на големите сили или на балканските земји. Сепак, на 31 јули 1913 година биле прекинати воените дејства и било потпишано прелиминарно примирје под следните услови: 1. демаркационата линија да биде повлечена на еднакво растојание од местата каде што се наоѓале претстражите на 31 јули во 12.00 часот и да биде одбележена со бели знаменца; 2. прекинот на непријателствата ќе трае пет дена и ќе започне на 31 јули напладне по средноевропско време; 3. движењето на трупите и нивното снабдување, од која и да е природа, зад линијата на претстражата нема да се спречува; 4. завојуваните страни, една на друга ќе и’ ги соопштат сегашните позиции за да престанат непријателствата на сите места во исто време; 5. врховните команди на завојуваните земји под итно да ги известат сите единици за прекинувањето на непријателствата за да можат да се издаваат други потребни наредби; 6. да се применуваат одредбите на членовите 40 и 41 од конвенциите кои се однесуваат на копнените војни.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>hc7nmlwurefrtdpus1135j6aqp8l8hl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>КАКО Е ПОДЕЛЕНА МАКЕДОНИЈА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2015</id>
    <revision>
      <id>4915</id>
      <parentid>4680</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6738" sha1="bhjt7lvvuw7oqi3xiet1g367ywcokdf" xml:space="preserve">На почетокот на Букурешката конференција било решено по прашањата за разграничување со Бугарија да се разговара одделно со претставниците на Србија, на Романија, на Грција и на црногорските претставници, а на пленарните седници да се претресат само спорните прашања. Прва била решена границата меѓу Бугарија и Романија и била потпишана меѓусебна спогодба.

На 5 август 1913 година, попладнето, американскиот пратеник во Букурешт, Џексон, ја прочитал нотата на американската Влада во која се истакнува: Владата на САД става до знаење дека во секоја конвенција што би била заклучена во Букурешт, со задоволство би сакала да ја види одредбата за целосната граѓанска и верска слобода на населението на секоја област што би потпаднала под суверенитет на која и да било од петте сили или која би поминала од јурисдикција на една под јурисдикција на друга сила. Таа нота Мајореску веднаш ја прифатил и се спроведувала во однос на влашкото население во вардарскиот дел на Македонија. Меѓутоа, на предлог на грчкиот претседател Венизелос, нотата не влегла во мировниот договор, па и на тој начин македонското население било обесправено.

Најтежок проблем на конференцијата е поделбата на Македонија. Во врска со тоа уште на првата седница се појавиле два проекта руски и австроунгарски. Рускиот настојувал да се задржат можностите за обновување на Балканскиот сојуз, па предлагал српско-бугарската граница да биде повлечена преку вододелницата меѓу Вардар и Струма, со тоа што Штип требало да и’ припадне на Србија, а Струмица и Кочани на Бугарија. Во реонот на Гевгелија би се наоѓала тромеѓето меѓу Србија, Грција и Бугарија. Грчко-бугарската граница би одела од Гевгелија на исток преку долината на Струма до Драма, оставајќи и’ ги Драма и Серез на Грција. Од Драма до Егејското Море границата би ја одредиле големите сили. 

Проектот на Австро-Унгарија со цел да ја привлече Бугарија, предлагал: српско-бугарската граница да се повлече по течението на Вардар, така што десната страна да и’ припадне на Србија, а левата на Бугарија. Грчко-бугарската граница да биде повлечена така што долниот тек на Струма и морскиот брег од Кавала до Енос да и’ припаднат на Бугарија.

Српската делегација барала границата да биде повлечена од Горна Џумаја по долината на Струма до под Рупелската Клисура, но тоа било максималното барање. На 6 август Бугарија и Србија се договориле Штип и Кочани да и’ припаднат на Србија, а Струмица и Радовиш со околијата на Бугарија. Воените претставници ја одбележале границата на топографските карти. За спорните прашања во одредувањето на границата меѓу Србија и Бугарија била одредена мешана комисија во состав од експерти од Белгија, Швајцарија и од Холандија.

Одредувањето на грчко-бугарската граница создавало уште потешки проблеми. Грција не дозволувала Бугарија да излезе на Егејското Море, па барала граничната линија да оди од планината Беласица на исток, северно од Серез, Драма, Ксанти до Макри на Егејското Море. Според тој предлог, Бугарија би го добила морскиот брег од Макри до Енос во должина од само 40 километри. По овој предлог, бугарскиот претставник барал од Мајореску пристаништето Кавала да и’ припадне на Бугарија, во спротивно прашањето за војна ќе остане отворено. Под силен притисок на Франција и на Англија, Кавала, сепак, и’ припаднала на Грција. Меѓутоа, другите големи сили, Русија, Италија и Австро-Унгарија, и’ ветувале на Бугарија дека за брзо време ќе извршат ревизија на Букурешкиот мир. На 7 август 1913 година е потпишан протоколот број 9, во кој се регулирало дека грчко-бугарската граница минува од српско-бугарската граница по сртот на Беласица и излегува на сливот на Места во Егејското Море.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>bhjt7lvvuw7oqi3xiet1g367ywcokdf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Парчосувањето на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2016</id>
    <revision>
      <id>4916</id>
      <parentid>4681</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:39:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4916</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2916" sha1="t86g4m70sx819orhbk50ewvd3i8e9nq" xml:space="preserve">Со букурешкиот мировен договор кој бил отпишан на 10 август 1913 година, Македонија била поделена на тој начин што нејзиниот најголем дел, односно Егејскиот, со површина од 34.356 квадратни километри го добила Грција, Вардарскиот дел со површина од 25.342 квадратни километри, го добила Србија, Пиринскиот дел со 6.798 квадратни километри и бил даден на Бугарија и Албанија добила 1.115 квадратни километри

На 9 август 1913 година, Букурешката конференција на својата пленарна седница го усвоила текстот на договорот за мир, во кој била извршена конечна поделба на териториите што дотогаш биле под турска власт (Македонија, Косово и Метохија, Васоевиќи, Санџак, Тракија и северен Епир). Србија ги добила вардарскиот дел на Македонија, Косово, дел од Метохија и дел од Санџак. Со тоа била зголемена за 39.000 квадратни километри и 1.290.000 жители. Црна Гора ја добила територијата Васоевиќи, дел од Метохија и дел од Санџак. Таа се зголемила за 7.000 километри квадратни и за околу 260.000 жители. 

Грција ги добила Северен Епир, егејскиот дел на Македонија, дел од западна Тракија, Халкидичкиот Полуостров со Солун и бројни острови во Егејското Море. Со тоа се зголемила за 51.300 километри квадратни и за 1.624.000 жители. Бугарија го добила Пиринскиот дел на Македонија, Струмица со околијата и дел од западна и источна Тракија. Таа се зголемила за 21.000 квадратни километри и со околу 600.000 жители. Излез на Егејското Море Бугарија добила од сливот на Места до сливот на Марица со пристаништето Дедеагач. Романија ја добила јужна Добруџа и се зголемила за 800 километри квадратни со 303.000 жители.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>t86g4m70sx819orhbk50ewvd3i8e9nq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ПОДАРОК ЗА СОСЕДИТЕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2017</id>
    <revision>
      <id>4917</id>
      <parentid>4682</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6665" sha1="p8ebrwfs9o2azb1mcpwhnphmfqawnid" xml:space="preserve">Територијата на Македонија до Балканските војни го претставувала централниот и најзначајниот дел на Балканскиот Полуостров. Таа се граничела на север со Шар Планина, Скопска Црна Гора, Козјак и Рила. Западните граници се протегале преку планините Кораб, Јабланица, Грамос и Пинд, на југ по реката Бистрица до Егејското Море и на исток до сливот на реката Места. Во рамките на овие географски граници, Македонија зафаќала површина од 67.741,2 квадратни километри. Со Букурешкиот мировен договор од 10 август 1913 година, Македонија била поделена на тој начин што најголемиот дел, односно Егејскиот, со површина од 34.356 квадратни километри го добила Грција, Вардарскиот дел со површина од 25.342 квадратни километри го добила Србија, Пиринскиот дел со 6.798 квадратни километри ја добила Бугарија и Албанија добила 1.115 квадратни километри. 

Новата бугарско-српска граница започнувала од врвот на Патарица и одела по линијата на старата бугарско-турска граница до Диздарица, потоа одела по вододелницата меѓу Вардар и Струма минувајќи преку Луловиот Врв, кота 1297, Обел, Пољазни, кота 1458, кота 1495, кота 1415, Понорица, Кадиица, кота 1900, кота 1453, Чингино Кале, сртот Клепало, кота 1530, сртот на Малеш Планина (1445), тука свртува на запад кон котите 1515 и 1300, поминува преку сртот Драгнев-даг, Кади Мезар Тепе, Кале Тепе, ја поминува Новичанската Река јужно од село Рајанци, поминува меѓу селата Ословци и Сушево, па преку реката Струмешница меѓу Радичево и Владевци и се качува кон котата 850, а потоа по вододелницата на Вардар и Струма преку котите 957, 571, 750, 895, 850 по сртот на Беласица се спојува со бугарско-грчката граница.

Бугарско-грчката граница започнувала на сртот на Беласица од српско-бугарската граница и минувала северно од Јуруклери, па преку Струма оди на исток на Сенгани Калеси (1500). Оттаму излегува на сртот Али Ботуш (кота 1650) и по вододелницата по котите 1820, 1800, 713 и Страгач. Тука свртува кон североисток и пак по вододелницата меѓу котите 715, 660, кон котите 1150 и 1152, оттука по сртот оди источно од село Ракистен, ја преминува Места и оди кон врвот Руса и Железа, го сече Сеспат и излегува на Чука.

Одовде повторно по вододелницата и преку Сибково, Кадирќој (1750), Авлик-даг (1518) Каин Чал (1811), Дебиклија (1587), слегува на југ кон котата 985 и свртува на исток јужно од селото Карово, оттука пак на исток минува северно од селото Кајбово и се качува на север кон котите 1450, 1538, 1350 и 1845. Потоа слегува на југ преку Чигла (1750) и Кушлар и оди по вододелницата Места и Јаси Еврено-дере, излегува на Аклат-даг (1300), а потоа кон Окчилар, па оттука по реката Места до Егејското Море.

Во согласност со Букурешкиот мировен договор, границите меѓу Србија и Грција во Македонија биле утврдени во Белград на 16 август 1913 година. Граничната линија почнувала од котата 1494 на сртот Беласица, па одела кон котите 394 и 208, потоа минувала преку Дојранското Езеро, во правецот на котата 227, а оттаму кон Мачуково, потоа ја минувала реката Вардар и одела северно од Сеово преку котите 241, 560 по возвишението Тушет Балкани, преку котите 858, 774, 1149, 1929, 2058, 2050, 1673, 1766, 1656 по висот Блатец преку котите 1431, 1201, 1375, 1550, 1058, 1440, 1660, 1700 (по планината Ниџе) преку котата 2525 (Кајмакчалан) на котата 1944, оттука одела на запад по висот Старков Гроб, потоа јужно од селото Кремјан и натаму меѓу Кенали и Негочани минувала преку Рахово и Драгош, потоа преку котите 1980, 2094, 2000 па јужно од селото Долно Дупени минувала преку Преспанското Езеро оставајќи и’ го на Србија островчето Голем Град и излегувала јужно од селото Коњско. Оттука одела по возвишението на Вакуфица преку котата 947, Мал Шат, (кота 1537) па кон врвот Горица. Оттаму одела кон селото Бач, Пешкопеја, па преку котата 1100 до албанската граница.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>p8ebrwfs9o2azb1mcpwhnphmfqawnid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОД ЦЕНТАР-ПЕРИФЕРИЈА НА БАЛКАНОТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2018</id>
    <revision>
      <id>4918</id>
      <parentid>4683</parentid>
      <timestamp>2006-05-22T17:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6075" sha1="oj252hxbjrftki8acwbr9ketfb9e0ay" xml:space="preserve">Со распарчувањето во Букурешт, Македонија од централен и најзначаен дел на Балканот станала периферија и провинција на балканските земји. Веднаш потоа започнало асимилирањето на македонското население во Јужни Срби, Бугари, Славофони Грци и Албанци. Дури и во пребројувањето на жртвите и загубите од Втората балканска војна македонското име не се споменувало, иако војната главно се водела во Македонија. Според извештаите, Србија загубила 44.500 луѓе, Црна Гора 1.400, Грција 20.000, а Бугарија 93.000 луѓе. Вкупно 158.000 луѓе.

Веднаш по потпишувањето, т. е. на 11 август 1913 година, Австро-Унгарија, Русија и Бугарија барале ревизија на Договорот, со оглед на бројните неправилности, недоречености и нелогичности во поделбата на териториите и во донесувањето на одлуките. На 14 август, Русија ги отфрлила намерите за ревизија на Договорот, па со такво барање останале само Австро-Унгарија и Бугарија, на кои остро им се спротивставувала Франција. Букурешкиот мировен договор претставува единствен меѓународен договор што не го потпишале сите големи сили и што бил во голема мера против нивните интереси. 

Исто така, големите сили не ги зеле предвид барањата на македонскиот народ, кој од повеќе асоцијации, особено од Русија и од Швајцарија, интервенирал да се зачува идентитетот на македонскиот народ и единството и целината на македонската територија. На 1 март 1913 година, претставниците на македонската колонија во Петроград, Георги Константиновиќ, Димитрија Чуповски, Наце Димов и Александар Везенков потпишале Меморандум за независност на Македонија и му го предале на министерот за надворешни работи на Велика Британија, Едвард Греј, и на амбасадорите на големите сили во Лондон. Со Меморандумот Димитриј Чуповски изработил и карта на Македонија во колор со сите специфичности што аргументирано ги докажувале посебноста и причините за самостојност на Македонија. Меѓутоа, поради сопствените интереси и во отсуство на било какво чувство за реалност и за македонскиот народ, големите сили судбината на Македонија оставиле да ја решат завојуваните балкански држави.

Наведениве факти недвосмислено докажуваат дека Балканските војни се подготвувале и се воделе за поделба на Македонија. Во периодот од неполни две години, колку што траеле Балканските војни, официјално биле извршени три поделби на Македонија. Првата поделба била извршена со Српско-бугарската спогодба од 13 март во 1912 година по линијата Деве Баир  Охрид, втората настанала по завршувањето на Првата балканска војна, во која границите се поклопувале со достигнатата линија на фронтот и третата поделба е извршена со Букурешкиот мировен договор од 10 август 1913 година, кога биле дефинитивно одредени границите меѓу Србија, Бугарија, Грција и Албанија на територијата на Македонија. Единствениот принцип врз кој се одредувале и се поставувале границите било правото на посилниот, односно оружјето. Со таа поделба, македонскиот народ ја доживеал најголемата измама и ја загубил довербата во своите соседи, што имало негативни последици не само во Првата и во Втората светска војна, туку за подолго време. На тој начин раскинувањето на македонското национално ткиво започнало со поделбите во Внатрешната македонска организација, потоа почнале да ни’ делат соседите и на крајот сето тоа го санкционирале големите сили.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>oj252hxbjrftki8acwbr9ketfb9e0ay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Крушевски манифест</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2019</id>
    <revision>
      <id>10946</id>
      <parentid>6577</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10946</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7495" sha1="qs0frdhe9zl40kklf5x07fhujvh03z7" xml:space="preserve">Браќа земљаци и мили комшии! 

Ние, вашите вечни комшии, пријатели и познајници от хубавото Крушево и неговите китни села, без разлика на вера, народност, пол и убежденија, не можејќи веќе да трпиме тиранијата на жедните за крф и гладните за чоечко месо муртати, шчо гледаат и нас и вас да дотерат до нош, и нас и вас да дотераат до питачки стап и нашата мила и богата земја Македонија да заприлегат на пуста пустиња, денеска дигнафне глава и решифне со пушка да се браниме от тие наши и ваши душмани и да добиеме слобода. 

Вие мошне арно знајте оти ние не сне лоши и разбирате оти от мака си ја кладофне главата в торба, за да заживејме како браќа на оваја земја, ние ве имаме како сфои и сакаме до крај да останиме сфои. 

Ние не дигнафне пушка протиф вас - това би било страм за нас; ние не дигнафне пушка протиф мирнио, трудољубивио и чеснио турски нарот, шчо се прерануат, како нас со крваф пот - тој јет наш брат и со него сне живејале и пак сакаме да живејме; ние не излегофне да колиме и да грабиме, да палиме и да крадиме - доста ни сет зулумите на безбројните деребеи по нашата сирота и окрвавена Македонија; ние не излегофне да порисјанчуваме и да бесчестиме вашите мјаки и сестри, жени и ќерки; требит да знајте оти вашио имот, вашио живот, вашата вера и вашата чес ни сет толку скапи, колку шчо ни сет скапи нашите. Анџак, за да си завардиме имото, живото, верата и честа, ние сне зеле пушка. 

Ние не сне муртати на сфојата земја, шчо не родила, ние не сне арамии и јанкесеџии, а ревољуционери пот клетва да умриме за правото и за слободата; ние се бунтуваме протиф тиранијата и протиф ропството: ние се бориме и ќе се бориме протиф муртатите, протиф арамиите, протиф зулумќарите и јанкесеџите, протиф насилниците на нашата чес и на нашата вера и протиф тие шчо смучат нашата пот, и експлоатират нашио труд. От нас, и от нашите села да не се плашите - никому зијан не ќа сториме. 

Ние не само ве имаме како сфои браќа, туку и ве жаљаме како сфои браќа, бидејќи разбираме оти и вие сте робје како нас, робје на царо и на царските бегој, ефендии и паши, робје на богатите и на силните, робје на насилниците и на зулумќарите, шчо ја запалија царшчината од четирите страни и шчо не натераа нас да дигниме глава за право, за слобода и за чоечки живот. За право, за слобода и за чоечки живот ве каниме и вас да дојдите заедно да водиме борба! 

Елате, браќа мусљумани, при нас да тргниме протиф вашите и наши душмани! Елате под бајрако на “Афтономна Македонија”! Македонија јет заедничка наша мајка и викат за помош. Елате да скршиме синџирите на ропството, да се куртулиме от маки и страданија, и да пресушиме реките от крвој и солзи! 

Елате при нас, браќа да си слејме душите и срцата и да се спасиме, та ние и нашата чељат и пречељат да живејат мирно, да си работат спокојно и да напредуат!... 

Мили наши комшии! Како Турци, Арнаути и мусљумани, разбираме, вие се си мислите, оти царстфото јет ваше и оти вие не сте робје, шчом на царскио бајрак немат крст, а имат ѕвезда и месечина. Оти не јет така и оти грешите, вие брго ќе се сетите и ќа го разберите. Ама ако ви јет намуз да дојдите при нас и да се објавите протиф царската тиранија, ние, вашите по таткојна и по страданија браќа, немат да се докачиме и не ќа ве мразиме. Ние сами ќа се бориме и за нас и за вас, ако јет потребно, до еден ќа умриме пот бајрако за нашата и ваша слобода и за нашето и ваше право. “Слобода или смрт” јет писано на нашите чела и на нашио крваф бајрак. Ние веќе го дигнафне тој бајрак и немат враќање. Ако и вие нe имате како ваши браќа и ни сакате доброто, ако есапите пак да живејте со нас, како шчо сте живејале до сега и ако сте верни и достојни синој на мајка Македонија, можите да ни поможите само со едно нешчо - а тоа јет голема помшт. да не се заортачите со душманите, да не дојдите со пушка протиф нас и да не прајте зулуми по рисјанските села! 

Нека Господ Бог да благослојт светата борба за правото и слободата! 

Нека сет живи борците за слободата и сите чесни и добри македонски синој! 

Ура! За “Афтономна Македонија”!


== Надворешна врска ==
* [http://en.wikisource.org/wiki/Krushevo_Manifest Превод на Крушевскиот манифест на англиски јазик]

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>qs0frdhe9zl40kklf5x07fhujvh03z7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>По друм одам мајче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2077</id>
    <revision>
      <id>8460</id>
      <parentid>4794</parentid>
      <timestamp>2012-01-02T16:54:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarthKaran</username>
        <id>1169</id>
      </contributor>
      <comment>Дополнување, последните 2 строфи</comment>
      <origin>8460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="878" sha1="kcl5l0xskr5qzwkxfa4cl5xjlosdhf8" xml:space="preserve">: По друм одам мајче,
: По друм лежам, аман,
: Друм-перница, мајче
: Друм-постела.
 
: Сношти вечер, мајче,
: Кога легнав, аман,
: Кога легнав, мајче,
: Сон си видов.
 
: На раце, ле мајче,
: Ми спиеше, аман,
: Ми спиеше едно
: Лудо младо.

: Пуштив рака, мајче,
: Да го фатам, аман,
: Лудо младо, мајче,
: Не си најдов.

: Кога ќе ме жениш, мајче
: Да ми кажеш, аман,
: Беќарштина, мајче,
: Не се трпи,

: Само легни, мајче,
: Само стани.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kcl5l0xskr5qzwkxfa4cl5xjlosdhf8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Подигни си, бре невесте дулачето</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2078</id>
    <revision>
      <id>4795</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:00:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4795</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="527" sha1="b2n30o0uii1mzs6exk23jc7yfafi3bz" xml:space="preserve">:Подигни си, бре невесте дулачето,
:Да ти видам, бре невесте, бело лице.
 
:И да видиш, лудо младо, фајде нема,
:Бело лице, лудо младо, продадено.
 
:Продадено, лудо младо, во комшии,
:Во комшии, лудо младо, за Јанета.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>b2n30o0uii1mzs6exk23jc7yfafi3bz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Појде моме на вода</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2079</id>
    <revision>
      <id>4796</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:01:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4796</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="535" sha1="6kbqw75u9kv0zzagyhan6ptx3vsz9rv" xml:space="preserve">:Појде моме на вода, 
:Со две стомни шарени.
 
:А беќарчето по неа,
:И на моме говори:
 
:&quot;Постој моме, почекај,
:Да ти кажам два збора.
 
:Подај ми го бардето,
:Вода да се напијам.&quot;
 
:Не го фати бардето, 
:Тук ја фати за рака.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6kbqw75u9kv0zzagyhan6ptx3vsz9rv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Развила гора зелена</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2080</id>
    <revision>
      <id>4797</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:02:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4797</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1009" sha1="cw48xi4c5x9104lxrhakypbjdlfzda9" xml:space="preserve">Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

:Развила гора зелена, x2 
:Ништо не влегва јо неја, x2 

:Потам помнале ајдуте, x2 
:Фатија пушки да пукат. x2 

:Нивеста веле говори, x2 
:Запрејте зурли тапани 

:Полна е гора ајдути x3 
:Ништо не влегва jо неја 

:Деверо малој братенче x2 
:Ај ки сја менме рубата 

:Јас ки се сторам деверо 
:Теб ки те прајме нивеста x2 

:Нивеста веле говори x2 
:Јаска можам пушка да држам 
:Јаска можам сабја да вртам. x2 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>cw48xi4c5x9104lxrhakypbjdlfzda9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Се запали пиле Трено одајчето</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2081</id>
    <revision>
      <id>4798</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:04:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4798</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="516" sha1="no1doe7baowgmktrudhrbrprdgrwrfs" xml:space="preserve">: Се запали пиле Трено одајчето
: Одајчето пиле Трено варосано
 
: Не ми е жал пиле Трено за одајчето
: Тук ми е жал пиле Трено за чекмеџето

: Внатре беа пиле Трено тапиите
: Тапиите пиле Трено од ливадите.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>no1doe7baowgmktrudhrbrprdgrwrfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Си заљубив едно моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2082</id>
    <revision>
      <id>11102</id>
      <parentid>4799</parentid>
      <timestamp>2022-09-04T20:53:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>11102</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1037" sha1="itghzoamhyrly40991tl6mbecos51fd" xml:space="preserve">: Си заљубив едно моме
: од малечко до големо,
: дојде време да го земам, оф аман, аман,
: падна моме, се разболе.

: Јас отидов да ја видам,
: ми побара понудица,
: среде зима бело грозје, оф аман, аман,
: среде лето - жолта дуња.

: Јас отидов во чаршија,
: да побарам понадица,
: среде зима бело грозје, оф аман, аман,
: среде лето - жолта дуња.

: Ко се вратив од чаршија,
: сретнав моме на носилка,
: двесто давам - спуштете ја, оф аман, аман,
: тристо давам - да ја видам. 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/zalubiv.wav Во изведба на [[Нина Спирова]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>itghzoamhyrly40991tl6mbecos51fd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сношти минав покрај вази</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2083</id>
    <revision>
      <id>4800</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:06:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4800</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="932" sha1="jtmrzizf5wwsz5t129mp8l3kf9rvpu6" xml:space="preserve">: Сношти минав покрај вази,
: тебе моме не те најдов,
: срце ми се растрепери, 
: почнав солзи да ронам. 2х

: Сечи моме руси коси,
: прави скала да се качам,
: да ти видам бело лице, 
: ем рудото ти грло. 2х

: Кажи моме вистината,
: љубиш ли ме, мамиш ли ме,
: ил сос' мен се подиграваш, 
: да ти мине времето. 2х

: Ах да можам да разберам,
: була ли си, ил' Гркина
: ил' си моме Македонка, 
: што си толку убава. 2х 

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/minav.wav Во изведба на [[Виданка Ѓоргиева]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>jtmrzizf5wwsz5t129mp8l3kf9rvpu6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сокол ми лета високо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2084</id>
    <revision>
      <id>4801</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:06:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="880" sha1="1tb1wgz8lsrt3m3hgtmj2rk4vgye1b5" xml:space="preserve">:Сокол ми лета високо,
:Мори девојко,
:Сокол ми лета високо,

:Над таја града Кукуша.
:Мори девојко,
:Над таја града Кукуша.

:Над Делчевите дворови,
:Мори девојко,
:Делчево либе убаво,

:Рамни дворови метеше,
:Мори девојко,
:Рамни доворови метеше,
:И дробни солзи ронеше. 

:Жално го Гоце тажеше,
:Мори девојко,
:Дека е Гоце загинал,

:Во тоа село Баница.
:Мори девојко.
:За мачна Македонија

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1tb1wgz8lsrt3m3hgtmj2rk4vgye1b5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Срце ме боли ќе умрам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2085</id>
    <revision>
      <id>4802</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="681" sha1="fkhqzp0nt327q0qcl9y0emxd6ok37qu" xml:space="preserve">: Срце ме боли ќе умрам
: Јандум аман од мерак за Трпана
 
: Сите градови ги шетав
: Јандум аман како тебе не најдов
 
: Па си се вратив в Тетово
: Јандум аман да си га видам Трпана
 
: Ако ме сакаш,сакај ме јандум аман
: Ако ме нејќиш кажи ми.
 
: Ако ме нејќиш кажи ми,јандум аман
: Да си го тражим чарето.

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>fkhqzp0nt327q0qcl9y0emxd6ok37qu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Стани моме да заиграш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2086</id>
    <revision>
      <id>4803</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:08:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4803</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1038" sha1="t4j8tq2j765cvgr3c9twvojs8olb94g" xml:space="preserve">: Стани моме да заиграш
: да те гледам весел јас,
: чифте, чамче игриво  
: наше оро убаво. 2х
: О панинанинај нинај нај 
: нинанај мило моме нинанај 2х

: Изви моме снагата ти
: твојта снага убава,
: да те гледам да пејам 
: оти само еднаш живеам. 2х
: О панинанинај нинај нај 
: нинанај мило моме нинанај. 2х

: Само еднаш се живее
: н’ овој живот лажовен,
: дур сум сум жив да се радвам 
: и да умрам да не жалам. 2х
: О панинанинај нинај нај 
: нинанај мило моме нинанај. 2х

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/stani.wav Во изведба на [[Никола Бадев]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>t4j8tq2j765cvgr3c9twvojs8olb94g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сулиман ага</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2087</id>
    <revision>
      <id>4804</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:10:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4804</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="914" sha1="ciavkfp9iwtycpy9zft10b90j8y5bx0" xml:space="preserve">Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

:Сулиман ага има џанам, 
:дванајсе чифлици  x2
:Чифлиците дава џанам, 
:Ленка не ја дава. x2

:Јоти Ленка била џанам
:тенка ем висока x2
:тенка ем висока џанам
:Бела ем црвена x2

:Сулиман ага има џанам
:Три илјади овци x2
:Овците и дава џанам
:Ленка не ја дава x2

:Јоти Ленка била џанам
:тенка ем висока x2
:тенка ем висока џанам
:Бела ем црвена x2

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ciavkfp9iwtycpy9zft10b90j8y5bx0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Те видов тебе и се заљубив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2088</id>
    <revision>
      <id>4805</id>
      <timestamp>2006-05-10T12:11:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>4805</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1027" sha1="2vhnvmc3ob5xynkqwyxvto2mmjo94fi" xml:space="preserve">: Те видов тебе и се заљубив
: и сакав да те имам јас.
: и срцето да ти го подарам 
: пак не можам се да искажам. х2
:
: Гласот твој е ангелски
: па дури пее ти се нежни.
: Тешко е да те слушам јас 
: срце имам но ќе изгаснит. х2
:
: И твојата убава руса коса
: сплетена е со мека коприна.
: Не си вода да те испијам 
: а ни река да те препливам. х2
:
: Дење и ноќе на тебе мислам јас
: а ангел мој за тебе умирам.
: И светот кога би се изменил 
: ти ќе бидеш моја пак моја. х2

== Надворешна врска ==

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/tevidov.wav Во изведба на [[Наум Бурназ]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2vhnvmc3ob5xynkqwyxvto2mmjo94fi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Учи ме мајко карај ме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2089</id>
    <revision>
      <id>10718</id>
      <parentid>10686</parentid>
      <timestamp>2019-02-17T21:15:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>146.255.75.116</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешни врски */</comment>
      <origin>10718</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1276" sha1="9za7764dl11uvp1r4flsq7g6gxtyc0b" xml:space="preserve">Учи ме мајко карај ме
Како да ја земам Лиљана
Лиљана мома убава
И тако даље

Учи ме Мајко, карај ме
Автор: Ѓорѓи МАРКОВ

„Еееј, учи ме мамо, карај ме
како да ја земам Лилјана
Лилјана мома убава
Лилјана тенка висока
Лилјана бела црвена
Лилјана ситен босилок
Лилјана една на мајка.

Учам те синко карам те
како да ја земиш Лилјана
повикај триста мајстори
направи чешма шарена
наврати вода студена
сите селани ќе дојдат
и Лилјанини другачки
ем сите калеш невести
белким Лилјана ќе дојде.

Послуша Стојан мајка си
повика триста мајстори
направи чешма шарена
наврати вода студена
сите селани дојдоа
и Лилјанини другарки
ем сите калеш невести
кучка Лилјана не дојде.“


[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9za7764dl11uvp1r4flsq7g6gxtyc0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мара Охриѓанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2090</id>
    <revision>
      <id>9471</id>
      <parentid>4807</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:44:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1053" sha1="2g1rjy3vyldgm911wmi4gko34dqhcre" xml:space="preserve">'''Мара Охриѓанка''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Мара Охриѓанка [4х]
:на пенџер седеше
:Мара Охриѓанка [2х]
:на пенџер седеше.

:В раце држеше [4х]
:огледалото
:в раце држеше [2х]
:огледалото.

:Руса си коса [4х]
:Мара чешлаше
:руса си коса [2х]
:Мара чешлаше.

:Бело си лице [4х]
:Мара пудреше
:бело си лице [2х]
:Мара пудреше.

:Танка си снага [4х]
:Мара кршеше
:танка си снага [2х]
:Мара кршеше.

:А пак либето [4х]
:си го чекаше
:либето Мара [2х]
:си го чекаше.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2g1rjy3vyldgm911wmi4gko34dqhcre</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Љуби, љуби лудо младо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2091</id>
    <revision>
      <id>9423</id>
      <parentid>4808</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T21:52:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="851" sha1="mof6z38zup5dft8suz8hpje41r59uw3" xml:space="preserve">'''Љуби, љуби лудо младо''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Љуби, љуби лудо младо [2х]
:дури лице ми е бело
:дури лице ми е младо. [2х]

:Љубам, љубам лудо младо [2х]
:дури срце љубов сака
:ајде дојди дај ми рака. [2х]

:Јас со тебе љубов водам [2х]
:каде сакаш лудо младо
:јас со тебе сал ќе одам
:ако тебе не те земам
:лудо младо ќе изгорам.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>mof6z38zup5dft8suz8hpje41r59uw3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леле мајко што ме роди</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2092</id>
    <revision>
      <id>9407</id>
      <parentid>4809</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T19:13:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1157" sha1="ejubtze6bfaouwd48rkl71qrt5mezug" xml:space="preserve">'''Леле мајко што ме роди''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Леле мајко што ме роди толку сиромав [2х]
:сиромав, сиромав, пусти раскапан
:сиромав, сиромав, леле без к'смет.

:Куќа имам жена немам леле сиромав [2х]
:сиромав, сиромав, пусти раскапан
:сиромав, сиромав, леле без к'смет.

:Врвци имам чевли немам, леле сиромав [2х]
:сиромав, сиромав, пусти раскапан
:сиромав, сиромав, леле без к'смет.

:Учкур имам гашти немам леле сиромав [2х]
:сиромав, сиромав, пусти раскапан
:сиромав, сиромав, леле без к'смет.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ejubtze6bfaouwd48rkl71qrt5mezug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кучињата лаат, пазарџии идат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2093</id>
    <revision>
      <id>9385</id>
      <parentid>4810</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T14:26:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9385</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="934" sha1="6e0jp3ktman0eamfh07v1u5pe33tfx7" xml:space="preserve">'''Кучињата лаат, пазарџии идат''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Кучињата лаат, пазарџии идат
:пуштај ме, калеш Митро да с'јодам. [2х]

:Тие кучина ос вечер лајат
:приседи калеш Димчо до мене
:прикрши рамна снага Митрина.

:Петлите пеат, зора се зори
:пуштај ме бела Митро да с'јодам. [2х]

:Тие се петли, петли лажовни
:приседи калеш Димчо до мене
:прикрши рамна снага Митрина.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6e0jp3ktman0eamfh07v1u5pe33tfx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кога војници тргнавме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2094</id>
    <revision>
      <id>9375</id>
      <parentid>4811</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T11:58:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9375</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1310" sha1="25j1a4v68n3nocav4q0yc2c2wz1mk73" xml:space="preserve">'''Кога војници тргнавме''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Кога војници тргнавме
:за таа пуста планина
:оставивме мајки, татковци
:жени со машки дечиња.

:Рефрен:
:Леле војната мамо, војната
:војната тригодишната
:мамо војната
:војната тригодишната.

:Марике, дилбер Марике
:тебе ми те жална оставам
:тебе ми те жална оставам
:жална од осум месеци.

:Рефрен

:Марике либе, Марике
:ако ти е машка рожбата
:ако ти е машка рожбата
:на мојто име да крстиш
:војната е силна, ужасна
:може јас млад да загинам.

:Леле војувам мамо, војувам
:војувам не ќе се вратам
:мамо војувам
:не ќе се вратам.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>25j1a4v68n3nocav4q0yc2c2wz1mk73</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каранфил невесто мори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2095</id>
    <revision>
      <id>9408</id>
      <parentid>4812</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T19:14:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="977" sha1="ievw1w9t3iroa4c2nkd7ru2bodzknc7" xml:space="preserve">'''Каранфил невесто мори''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Каранфил невесто мори
:вода ми се пие [2х]
:ако ти се пие лудо
:појди па се напи. [2х]

:Каранфил невесто мори
:со усте напи ме [2х]
:усте ми е полно лудо
:со локум шеќери. [2х]

:Каранфил невесто мори
:вода ми се пие [2х]
:ако ти се пие лудо
:појди па се напи. [2х]

:Каранфил невесто мори
:со шепа напи ме [2х]
:шепа ми е полна лудо
:со златни прстење. [2х]

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ievw1w9t3iroa4c2nkd7ru2bodzknc7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кандисал Ајрудин паша</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2096</id>
    <revision>
      <id>11005</id>
      <parentid>9426</parentid>
      <timestamp>2022-06-12T19:58:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.55.82.234</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешни врски */</comment>
      <origin>11005</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1224" sha1="87xxt4ugpet81ueljtmfty15789v4i2" xml:space="preserve">'''Кандисал Ајрудин паша''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Кандисал Ајрудин паша, аман
:кандисал карши Галичник
:наличил силни топови,аман
:да ми го горит Галичник
:Галичник село големо, аман
:Стамбол на ѓузум пишано.

:Извадил гузлум дулбија, аман
:здогледал чешма упија
:на чешмата до две девојки, аман
:и една млада невеста.
:Девојки платно белеа, аман
:невеста вода носеше.

:Излегол Тодор Попоски, аман
:со кеаните по него
:јагне сугаре носеа, аман
:сељам на паша чинеет
:да не го горит Галичник, аман
:Галичник село големо.

:Жалба му падна на срце, аман
:дигна си силни топови.

== Надворешни врски ==
[https://pesna.org/song/562 Pesna.org]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>87xxt4ugpet81ueljtmfty15789v4i2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каљо, Калино девојче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2097</id>
    <revision>
      <id>9475</id>
      <parentid>4814</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:57:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1095" sha1="e7vhx5fuuxs9xb3y9t2ro7p8ny3tdbv" xml:space="preserve">'''Каљо, Калино девојче''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Каљо, Калино девојче
:виши, виши црни очи
:виши, виши црни очи
:на високо, на широко. [2х]

:Кај што турци кафе пијат
:арнаути баш ракија
:арнаути баш ракија
:а ергени рујно вино. [2х]

:Само едно лудо младо
:ниту јаде, ниту пие
:само Каља погледнува
:со око и' намигнува. [2х]

:Ајде Каљо да бегаме
:в наше село, арно село
:од три страни сонце грее
:од четврта месечина
:два пати се жетва жнее
:три пати се лозје бере.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>e7vhx5fuuxs9xb3y9t2ro7p8ny3tdbv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калеш Дончо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2098</id>
    <revision>
      <id>9456</id>
      <parentid>4815</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:46:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1073" sha1="ddc7wbs89ubg236fwomw5phbjwppk7g" xml:space="preserve">'''Калеш Дончо''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Ми товарил калеш Дончо
:три товари ориз
:па си тргнал калеш Дончо
:за пуста Битола.

:Рефрен:
:Леле, леле, леле, Дончо за жалење
:оф, оф, оф, оф, оф, оф
:Дончо штипјанчето.

:На пат го сретнале Дончо
:турски караколи
:му најдоа пусти турци
:бомби и патрони.

:Рефрен

:Го фрлија калеш Дончо
:во темни зандани
:го мачија пусти турци
:во тесни долапи.

:Рефрен

:Аферим бре калеш Дончо
:никој не издаде. [2х]

:Рефрен

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ddc7wbs89ubg236fwomw5phbjwppk7g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каде се чуло видело</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2099</id>
    <revision>
      <id>10591</id>
      <parentid>10491</parentid>
      <timestamp>2017-09-12T07:19:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.205.125.198</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Текст на песната */</comment>
      <origin>10591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1631" sha1="mfevbz0s0b8ku58xjbjqkxgv8hugjoa" xml:space="preserve">'''Каде се чуло видело''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Каде се чуло видело
:владика турчин да стане
:јамди aман 
:за едно лице набелено.:)

:За едно лице набелено
:и едни нокти к'носани
:за едно лице набелено, јамди аман
:и едни нокти к'носани.

:Сите ми одат чаршија
:владика оди на бербер
:владика оди на бербер, јамди аман
:брадата да му избричат.

:Кога му брада бричеа
:деведесет оџи гледаа
:деведесет оџи гледаа, јамди аман
:сто и педесет кандила светеа.

:Сите ми одат на црква
:владика оди в џамија
:владика оди в џамија, јамди аман
:да си ја мени верата.

:Кога му вера менуваа
:сто и педесет оџи пееа
:сто и педесет оџи пееа, јамди аман
:деведесет кандила гореа.

:Убаво име му дадоа
:Асан делија потурчен
:Асан делија потурчен, јамди аман
:што си ја мени верата.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>mfevbz0s0b8ku58xjbjqkxgv8hugjoa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каде се чуло мамо видело</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2100</id>
    <revision>
      <id>9474</id>
      <parentid>4817</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:56:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1468" sha1="onpmx4cqxtw4fmvnrhumk71pnstf59l" xml:space="preserve">'''Каде се чуло мамо видело''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Каде се чуло мамо видело
:мома в зандани мамо да лежит
:за таткови си мамо борџови.

:Девет години мома лежала
:никој ми мома мамо не барал
:никој ми мома мамо не видел.

:На мајка книга моме пратила
:мајч ле мила моја мајчице
:ај продај си мила мамо чифликот.

:Ај продај си мила мамо чифликот
:на бегот пари мајко однеси
:од зандани да ме мајко извадиш.

:Керче ле мила моја, керче ле
:бегот си пари ќерко не сакат
:туку ти сака ќерко лицето
:белото лице ќерко, убаво
:и твојта рамна снага висока.

:Мајче ле мила моја мајчице
:девет години мајко си лежев
:и уште деветдесет да лежам
:на турчин лице мајко не давам.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>onpmx4cqxtw4fmvnrhumk71pnstf59l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јас Методи Патче од Охрида</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2101</id>
    <revision>
      <id>9473</id>
      <parentid>4818</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:53:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1476" sha1="fxksnn11oa2844ofkdf0b8jy4c2ekcs" xml:space="preserve">'''Јас Методи Патче од Охрида''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Јас Методи Патче од Охрида
:ослободен од битолски затвор
:па си тргнав за Охрида града
:там не најдов ни мајка, ни татко
:там си најдов верната бисерка
:верната бисерка, маликерка.

:Па си тргнав за Прилепа града
:за Прилепа село Кадиново
:там си најдов верната дружина
:верната дружина, договорна.
:Говор држи Методија Патче
:напред браќа, борба да водиме.

:Се зададе силната потера
:силната потера, кавалерија
:поарџија сите си куршуми
:оставија само еден куршум.

:Говор држи Методија Патче
:ајде браќа да се убиеме.
:Навртија пушки под брадите [2х]
:прв се уби Методија Патче [2х]
:а по него целата дружина. [2х]

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>fxksnn11oa2844ofkdf0b8jy4c2ekcs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Итар Пејо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2103</id>
    <redirect title="Приказни за Итар Пејо" />
    <revision>
      <id>7395</id>
      <parentid>4832</parentid>
      <timestamp>2008-03-17T10:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Writer~mkwikibooks</username>
        <id>122</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Приказни за Итар Пејо]]</comment>
      <origin>7395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" sha1="jj47mp6al18ojf7yvy6zyts8i5ndb9n" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Приказни за Итар Пејо]]</text>
      <sha1>jj47mp6al18ojf7yvy6zyts8i5ndb9n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Итар Пејо и селаните риболовци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2104</id>
    <revision>
      <id>9002</id>
      <parentid>7399</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:09:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9002</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2643" sha1="qz1xmgmusawxhyfzgdsdpml70256spd" xml:space="preserve">Тргнале еден ден неколку селани мариовци да одат на Црна да ловат риби. Ловеле што ловеле, си кинисале да си одат дома. И таман на неколку чекори реката привикал: -Море селани, ние ловевме риби се буткавме по површината на водата, но којзнае дали не се удави некој од нас.
Не правиме лошо да се преброиме. Го одобриле сите предлогот и застанале, а предлагачот почнал да брои. Еден, два, три ,четири… дотерал до осум. Ами чаре, - извикал тој. -Ние тргнавме девет, а се враќаме осуммина. Значи еден од нас се удавил! -Констатирал бројачот. Почнале сите да бројат -осум па осум . Ниеден од нив сам не се броел и си тргнале кон селото и си заплакале. Еден се удавил денеска во Црна, ама кој е и самите не знаат. Оделе што пооделе ги сретнал пејо и ги видел уплакани и ги прашал: -Што така сте уплакани, бре кршоборци?
Овие му раскажале дека еден се удавил денеска но не знаат кој е.Пејо ги прашал колкумина тргнале и веднаш ја разбрал работата, но решил да ги насамари за нивната глупост: -Лесно ќе провериме, џанам. Ајде легнете овде на песокот и забодете ги носовите во него. Колку дупки ќе направите толку мина сте живи. Легнале селаните, ги забоделе носовите во жешкиот песок и направиле по една дупка. Кога станале почнал Пејо да ги брои - излегле девет ! Се израдувале селаните оти никој не се удавил и му дале на Пеја од рибите да му ја платат мудрата постапка оти се нема удавено ниеден од нив.

[[Категорија:Приказни за Итар Пејо]]
[[Категорија:Македонски народни приказни]]</text>
      <sha1>qz1xmgmusawxhyfzgdsdpml70256spd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Фолклор</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2106</id>
    <revision>
      <id>4828</id>
      <timestamp>2006-05-19T22:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4828</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" sha1="49c606tex0crdej8cie7qskygdgqxjk" xml:space="preserve">[[Категорија:Македонска книжевност]]</text>
      <sha1>49c606tex0crdej8cie7qskygdgqxjk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонска книжевност</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2107</id>
    <revision>
      <id>4829</id>
      <timestamp>2006-05-19T22:33:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4829</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="pjjcqpspvz2piyzxh3n0nbkxp7g18f1" xml:space="preserve">[[Категорија:Македонија|К]]</text>
      <sha1>pjjcqpspvz2piyzxh3n0nbkxp7g18f1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонија</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2108</id>
    <revision>
      <id>4830</id>
      <timestamp>2006-05-19T22:34:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4830</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" sha1="7xvfvtnq1ze8bf4zc0b3wsdya9tj7tx" xml:space="preserve">[[Категорија:Содржина]]</text>
      <sha1>7xvfvtnq1ze8bf4zc0b3wsdya9tj7tx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Содржина</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2109</id>
    <revision>
      <id>4831</id>
      <timestamp>2006-05-19T22:35:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>4831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Итар Пејо и стариот арамија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2110</id>
    <revision>
      <id>10527</id>
      <parentid>10502</parentid>
      <timestamp>2016-09-26T20:51:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.180.201.197</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Itar Pejo i stariot aramija */</comment>
      <origin>10527</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2762" sha1="aufm5dxwuu61j5icw64416siewhzyva" xml:space="preserve">==Итар Пејо и стариот арамија ==
Некој си прочуен арамија слушнал за итроштините на Пеја итроманецот и решил да го испроба во својот - арамискиот занает. Го нашол еден ден во чаршија и му предложил да го научи да краде. -Добро, -му одговорил Пејо, мислејќи си во себе дека не е лошо човек да знае нешто повеќе, и тргнал со арамијата.
Подкраднале што подкраднале ситни работи по чаршијата, отишле и во село. И тука украле по некое јагне, јаре, кокошка, јајца и арамијата видел дека ќе го бидува Пеја и за оваа работа, решил да го подложи на најзрел испит па му рекол:

-Знајш што Пејо.Ти го испече донекаде мојот занает , но денеска треба уште нешто да ти кажам и да те испробам , па ако излезеш и тука како што треба, ќе ти дадам диплома од занаетот . Ене ондека на врбана има страчкино седело, во него има јајца на кои лежи страчката. Гледај ти како ќе ги украдам јајцата, а да не сети страчката и да летне. -И се качи стариот арамија, го продупил седелото одоздола и ги украл сите јајца на страчката без да го забележи и да летне.
Арно ама, во тоа време Пејо се качил по него. Дури арамијата занесен во кражбата, Пејо му ги одврзал бечвите и полека му ги избутнал , та слегол и ги скрил во трњето крај врбата. Кога слегол арамијата и се видел без бечви, му ја подал раката на Пеја и му рекол: Дај ми ги, Пејо бечвите и оди ми си со здравје. Го положи и овој испит одлично. Така Пејо добил уште еден занает, но никогаш со него не се користел зашто не бил арамија по душа.

[[Категорија:Приказни за Итар Пејо]]
[[Категорија:Македонски народни приказни]]</text>
      <sha1>aufm5dxwuu61j5icw64416siewhzyva</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рибина чорба</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2111</id>
    <revision>
      <id>9975</id>
      <parentid>9962</parentid>
      <timestamp>2015-03-16T01:52:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Matiia</username>
        <id>1897</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/92.53.16.65|92.53.16.65]] ([[User talk:92.53.16.65|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:89.205.57.40|89.205.57.40]]</comment>
      <origin>9975</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1561" sha1="czbbjjzvv7niw5lhj6ncsdpviigea4g" xml:space="preserve">Тргнал Пејо еден петок со своите Мариовци на Пазар. Одејќи така патем, видел една бара во која имало доста риби, па бидејќи бил петок, не се мрсело, решил Пејо да направи ручек со риби. Но барата била длабока и рибите не се фаќале да ги испече Пејо, та така почнале сите да јадат леб и кромид. Пејо си вели како насебе: -Е, и ова не е право. Гледај риби, -јади кромид, -па како да се присети нешто, скокна од местото, ја извади лажицата од торбата и им вели на другарите:
-Лажиците, бре другари! Не гледате колку рибина чорба има пред нас, а ние јадеме леб и кромид, -и сам седнал до барата и почнал да срка од водата во која се префралале слатките мренчиња -крапчиња и разни други риби. Селаните го послушале и се наредиле окулу барата, та се насркале од “убавата” и “слатка” “рибина чорба”.

[[Категорија:Приказни за Итар Пејо]]`
[[Категорија:Македонски народни приказни]]</text>
      <sha1>czbbjjzvv7niw5lhj6ncsdpviigea4g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>За Македонските работи - Крсте Мисирков</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2112</id>
    <revision>
      <id>6476</id>
      <parentid>6472</parentid>
      <timestamp>2006-08-01T15:59:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <comment>Ве молиме да не објавувате текстови или да правите сериозни измени, без да се најавите.</comment>
      <origin>6476</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="510" sha1="fkknd6xkt2xm3v1un128l4ovda107of" xml:space="preserve">*[[За Македонските работи]] - [[Крсте Мисирков]] - [[1903]]
*[[За Македонцките Работи]] - фототипно издание - [[Крсте Мисирков]] - [[1903]]
*[[On Macedonian Matters]] - превод на англиски

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>fkknd6xkt2xm3v1un128l4ovda107of</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Извикна Јана провикна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2113</id>
    <revision>
      <id>9428</id>
      <parentid>5146</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T22:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1183" sha1="30b25kxhdditc4wkbm12dk2ds8aoyuc" xml:space="preserve">'''Извикна Јана провикна''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Ај извикна Јана, провикна
:извикна Јана провикна
:од високите чардаци
:од сребрените пармаци.

:Ај озгора идат војводи
:озгора идат војводи
:со нив ми носат...

:Ај на рамо маликерите
:на рамо маликерите
:на појас леворверите. [2х]

:Ај на појас леворверите
:на појас леворверите
:на гради патрондашите.

:Ај извикна Јана провикна
:извикна Јана провикна
:удрете браќа, удрете
:удрете не се бојете.

:Ај удрете, не се бојете
:удрете не се бојете
:овде не ми е.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>30b25kxhdditc4wkbm12dk2ds8aoyuc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Излегов да се прошетам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2114</id>
    <revision>
      <id>9326</id>
      <parentid>9325</parentid>
      <timestamp>2013-10-06T19:33:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.47.66</ip>
      </contributor>
      <origin>9326</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1090" sha1="9nmwpu1wpmey92dnc8kgux2qmle2br6" xml:space="preserve">'''Излегов да се прошетам''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Излегов да се прошетам (леле) [2х]
:низ Битолските сокаци, леле
:низ тие тесни чикмаци.

:Там најдов моме убаво (леле) [2х]
:Руса си коса чешлаше, леле
:љуто си мајка колнеше.

:Пукнала мајко, треснала (леле) [2х]
:зошто ме роди убава (леле) [2х]

:Не можам мајко д'отидам (леле) [2х]
:низ таа пуста чаршија леле
:од тие пусти беќари. [2х]

:На мермер камен седеја (леле)
:лута ракија пиеја
:ништо си мезе немаа леле
:мене ме мезе сакаја. [2х]

== Надворешни врски ==
[http://pesna.org/song.php?id=922 Македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9nmwpu1wpmey92dnc8kgux2qmle2br6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Излегол Јане прошетал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2115</id>
    <revision>
      <id>9362</id>
      <parentid>5148</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T10:04:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1107" sha1="f6s2r0wcjs1aptepxapiaany2cregjf" xml:space="preserve">'''Излегол Јане прошетал''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Излегол Јане прошетал, леле
:низ таа Пирин Планина
:низ таа Пирин Планина, леле
:низ тоа поле широко.

:Нарамил пушка на рамо
:настранил капа на чело
:на пат ми сретна овчарче, леле
:на овчарче вели, говори.

:Овчарче младо чобанче, леле
:дали ја виде четата
:дали ја виде четата, леле
:четата на Јане Сандански.

:Видело сум ја слушнало, леле
:сега за Јане збореа
:каде е Јане Сандански, леле
:четата да си прибере.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>f6s2r0wcjs1aptepxapiaany2cregjf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>И таму е мојата родина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2116</id>
    <revision>
      <id>9381</id>
      <parentid>5149</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T12:48:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9381</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1277" sha1="mpu8avw8mh3683jaagm6pmj1iaqhs9g" xml:space="preserve">'''И таму е мојата родина''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

(Песна за Христо Узунов)

:И таму е мојата родина
:далеку Македонија
:јас сакам таму да загинам
:а ти ме заборави за век.

:И таму е мојта мајка
:и таму има божји свет
:јас сакам таму да загинам
:а ти ме заборави за век.

:Не плачи мила мајко
:не рони солзи крвави
:ако Христо Узунов падна
:на врагот жив не се даде.

:Сестрите нема да ми идат
:на мојот гроб осамотен
:и мајка нема да ми идат
:да леит солзи за мене.

:Не жали мила моја родино
:и сите Ви другари мој
:ако Христо Узунов падна
:на врагот жив не се даде.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>mpu8avw8mh3683jaagm6pmj1iaqhs9g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гледај ме, гледај либе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2117</id>
    <revision>
      <id>10574</id>
      <parentid>9448</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T06:46:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10574</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1449" sha1="nqb4pkx4j7nr6a72itvpjacm6leik60" xml:space="preserve">'''Гледај ме, гледај либе''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Гледај ме, гледај либе
:гледај ме, гледај, ах верно либе
:нагледај ми се.
:Денес сум тука либе
:денес сум тука
:денес сум тука ах, верно либе
:утре заминвам.

:Партизан ќ'одам либе
:Партизан ќ'одам
:Партизан ќ'одам ах, верно либе
:Славеј Планина
:Славеј Планина, либе
:Славеј Планина
:Славеј Планина ах, верно либе
:во Караорман.

:Од там ќе гледам либе
:Од там ќе гледам
:Од там ќе гледам ах, верно либе
:славна Дебарца.
:Славна Дебарца либе
:славна Дебарца ах, верно либе
:се' изгорена.

:Ја изгореле либе
:ја опљачкале
:ја изгореле ах, верно либе
:ѕверој фашисти.

== Надворешни врски ==
*[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
[[Категорија:Македонски партизански песни]]</text>
      <sha1>nqb4pkx4j7nr6a72itvpjacm6leik60</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фато мори душманке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2118</id>
    <revision>
      <id>9374</id>
      <parentid>5151</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T11:52:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9374</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="814" sha1="fgsj7sb2gkvdusvklbw8b9e1rncwbbq" xml:space="preserve">'''Фато мори душманке''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Либето ми го зеде ти
:рана на срце ми остави.

:Рефрен:
:А, а,... Фато мори душманке
:леле катилке
:А, а,... Фато мори душманке
:проклета да си.

:Многу време се љубевме
:но за еднаш ме остави.

:Рефрен

:Среќна не ќе бидеш ти
:кога лудо те колнам знај.

:Рефрен

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>fgsj7sb2gkvdusvklbw8b9e1rncwbbq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фатила зима</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2119</id>
    <revision>
      <id>10577</id>
      <parentid>9393</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T06:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10577</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1533" sha1="syr589f4e7b6fbtt8j935baz4gywch9" xml:space="preserve">'''Фатила зима''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Фатила зима, зима голема
:зима голема, снег до колена
:покрила гора, гора зелена
:гора зелена, шума бујата.

:Запаша Стојна бомби, фишеци
:бомби, фишеци, шмајзер на рамо.
:Тргнала Стојна во гора зелена
:во гора зелена, шума бујата.

:Таму ги најде нејните другари
:нејните другари, млади партизани
:нејните другари, млади партизани
:нејните другарки, млади партизанки.

:Еј Вие другари млади партизани
:млади партизани, млади партизанки
:дали го видовте моето братче
:моето братче и моето либе.

:Ние ги видовме твоето братче
:твоето братче и твоето либе
:ние ги видовме во Прилепа града
:борба водеа со фашистите.

== Надворешни врски ==
*[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
[[Категорија:Македонски партизански песни]]</text>
      <sha1>syr589f4e7b6fbtt8j935baz4gywch9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фанче ојде во Калишта</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2120</id>
    <revision>
      <id>9421</id>
      <parentid>5153</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T21:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1532" sha1="onrkj4yt5ozcgj2ointurhd1n9iuvn3" xml:space="preserve">'''Фанче ојде во Калишта''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==

:Фанче ојде во Калишта
:во Калишта на панаѓур. [2х]

:Нигде место не ми најде
:ми кандиса под скалата
:под скалата в одајчето
:в одајчето, зад ајчето.

:Што му рече на Димитрија
:ај Димитри, кир Димитри
:ај да ојме на визита
:на визита кај кир Коста
:кај кир Коста од Белета.

:Таму имат чалгаџии
:тамо свирит Караѓуле
:Караѓуле со тајфата.

:Свири, свири Караѓуле
:да поиграт кира Фанче
:кира Фанче едно чамче
:едно чамче елбасанче.

:Не го знаит кира Фанче
:кира Фанче пусто чамче
:пусто чамче елбасанче.

:Свири, свири Караѓуле
:дан' ти го земам кемането
:дан' ти го удрам од главата
:дан' ти го фрлам в езерото
:дан' ти го јадат и рибите
:и рибите летниците.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>onrkj4yt5ozcgj2ointurhd1n9iuvn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елено ќерко, Елено</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2121</id>
    <revision>
      <id>9418</id>
      <parentid>5154</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T21:26:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1019" sha1="kuf9b4paig37iw3ifgxrzrg1ulojn5g" xml:space="preserve">'''Елено ќерко, Елено''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Елено ќерко, Елено

:Елено ќерко, Елено
:ти една на мајка
:што стоиш ќерко, што мислиш
:што книга пишуваш. [2х]

:На кого ќерко, на кого
:книга ќе испраќаш
:испраќам мајко, испраќам
:до градот Едрене. [2х]

:Едрене мајко, Едрене
:на батко Илија
:да купи мајко, да купи
:за мене капела. [2х]

:Капела мајко, капела
:од триста гроша
:да носам мајко, да носам
:на ден за Илинден. [2х]

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kuf9b4paig37iw3ifgxrzrg1ulojn5g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елено моме, Елено</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2122</id>
    <revision>
      <id>9477</id>
      <parentid>5155</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:15:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9477</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="846" sha1="6xv0ai9omgflz1spc5y8zd0tyiat68w" xml:space="preserve">'''Елено моме, Елено''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Елено моме, Елено

:Елено моме, Елено
:Елено моме, Елено
:не гази сено зелено
:ај не гази сено зелено.

:Не гази сено зелено
:не гази сено зелено
:млади момчина косеа
:тебе те Ленче просеа.

:Тебе те Ленче просеа
:тебе те Ленче просеа
:за едно момче убаво
:убаво, ем и богато.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6xv0ai9omgflz1spc5y8zd0tyiat68w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Еј море девојче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2123</id>
    <revision>
      <id>9433</id>
      <parentid>5156</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1409" sha1="b7vlu74vppqekhjkwgm0z5xfjta59xc" xml:space="preserve">'''Еј море девојче''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Еј море девојче

:Еј море девојче лично, убаво
:очите твои секој миг
:со љубов ме гледаат
:да се само мој,
:да им се радувам
:да ги љубам јас од срце
:не ме оставај.

:Рефрен
:Еј девојче мое
:ах ергенче мило.

:За тебе моме лудувам, моме лудувам
:за тебе момче живеам, ти си живот мој.

:Еј море девојче мило, убаво
:твојата уста медена
:со љубов ме бакнува
:топли бакнежи
:од срце ми даруваш
:да ја љубам јас бре моме
:не ме оставај.

:Рефрен

:Еј море ергенче мило, убаво
:моево срце мило момче
:ти го подарувам јас
:да си само мој
:да ти се радувам
:да те љубам младо момче
:ти си живот мој.

:Рефрен

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>b7vlu74vppqekhjkwgm0z5xfjta59xc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Едно малој моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2124</id>
    <revision>
      <id>8795</id>
      <parentid>5157</parentid>
      <timestamp>2013-01-22T23:04:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешни врски */</comment>
      <origin>8795</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="537" sha1="rvgxnnx9ykqpezprljko8kcct5we378" xml:space="preserve">'''Едно малој моме''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Едно малој моме

:Едно малој моме [3х]
:без мајка остана. [2х]

:Расна ми порасна [3х]
:и за мајка праша. [2х]

:Тате мили тате [3х]
:каде е мојата мајка?

:Твојта мајка чедо [3х]
:в црна земја спие. [2х]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>rvgxnnx9ykqpezprljko8kcct5we378</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Една вечер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2125</id>
    <revision>
      <id>9357</id>
      <parentid>5158</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T08:30:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1279" sha1="6xdy4837zaxn1ohqkby9tdfufjw1kp8" xml:space="preserve">'''Една вечер''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Една вечер

:Една вечер сон сонував
:че една пријателка
:ко светлина ми се јави
:над моето ми та легло.

:Ко је видов се исплашив
:умрената беше жива
:таа ме праша кај е љубовта
:која што беше неразделива.

:Еј другару, збори, не плаши се
:јас сум без коски и душа
:оваа вечер дојдов кај тебе
:додва збора да ти кажам јас.

:Над гробот мој, ил на крстот
:ил на мојот споменик
:ко ке врвиш да внимаваш
:очеквај нешто да најдеш ти.

:Ке го најдеш оној прстен
:кој што ми го даде ти
:ке го земеш и закопаш
:далеку негде в пусти крај.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6xdy4837zaxn1ohqkby9tdfufjw1kp8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Address by Athanasios Parisis to the first International EBLUL Conference</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2127</id>
    <revision>
      <id>5165</id>
      <parentid>5164</parentid>
      <timestamp>2006-05-24T19:33:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5165</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4781" sha1="0dzf8ki3yfjl8j5sadtdqpazf7cnrl3" xml:space="preserve">Address by Athanasios Parisis to the first International EBLUL Conference

November 15, 2002

Welcoming Address by the President of the Greek branch of the European Bureau for Lesser Used Languages (EBLUL), Mr. Athanasios Parisis to the first International EBLUL Conference Thessaloniki, 15 November, 2002

Subject of conference: Promotion of the lesser used languages in Greece
Mr. President, Bojan Brezigar, Honoured guests,

On behalf of the Greek EBLUL Committee I take great pleasure in welcoming you to the first EBLUL international conference dedicated to the various linguistic groups in Greece.

Across the European Union, no fewer than forty million people speak languages in their everyday lives, which are different from the official language of the state in which they are living. At present this figure represents 10% of the total European population, but shortly, with the expansion of the Union, the number of people speaking a different language from the official language of their state will be much, much greater. Greece, too, is no exception; however vigorously the state may deny it, the facts tell their own story. A by no means negligible section of the Greek population is bilingual. It is not possible to provide precise figures, since none of the censuses carried out to date has included a question on language. The one exception was the census of 1920, yet the figures it yielded for the northern regions of the country were never published.

Moreover, the long-standing policy of marginalisation and suppression has succeeded, naturally enough, in reducing the actual number of those speaking the non-official languages. This hostile treatment of heteroglossy in Greece had its beginnings in the early days of the modern Greek state, 170 years ago. In those areas of the country where Arvanitika was prevalent, every effort was made to discourage its use. There was perhaps some justification for this in the desperate efforts being made to unite the regional populations into a single Greek state, using as a means to this end a policy of homogenisation of the various populations.

At the beginning of the 20th century, when new territories were annexed by the Greek state, the process of displacing alternative languages and forcing their speakers to assimilate the Greek language and Greek national ideology - one state, one nation, one language, one religion - assumed new dimensions. The state resorted to violence, persecution, exchanges of populations and the mass 'cleansing' of villages, which refused to submit. Later, in the course of the Civil War, many tens of thousands of individuals, among them whole villages, were forced to flee as political refugees to eastern Europe. Some of the children of these refugees are still living in exile, a situation almost incomprehensible in the context of the modern Europe.

Those of us who remained in Greece were subjected to special schooling, kept in the classroom all day to minimise our contact with our family environment - the environment where our native tongue was spoken. It is worth mentioning that the 1961 census lists just ten child day care centres for the region of Messenia, whereas in the area of Florina no fewer than 48 such centres were in operation. The numbers are, of course, inversely proportional to the size of population in each region actually in need of these centres. The selective policy of the Queen Frederika Foundation, which was accompanied by the movement of 'poor children' - the actual phrase used - to isolated schools in southern Greece, was intended to encourage the children to change their language and thereby further the process of national integration.

In the years which followed the tactics of psychological violence, the undermining of the dignity of the child and the intimidation of the parent - all produced the results the state desired, the 'persuasion' of individuals to deny their own identity, their tradition, their language. And this in a Europe, which claims to respect the ideal, among others, of respect for human rights and the linguistic and cultural disparity of its peoples.

As President of the Greek branch of EBLUL I should like to stress the need to introduce our languages into the Greek educational system. We also seek access for the linguistic communities of our country to the mass media, radio and television.

We very much hope that in this endeavour we shall enjoy the support of the Brussels office, the European Parliament, the European Commission, the Council of Europe and all the other agencies of the European Union with an interest in these issues.

Athanasios Parisis

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>0dzf8ki3yfjl8j5sadtdqpazf7cnrl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Википедија</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2128</id>
    <revision>
      <id>7743</id>
      <parentid>5169</parentid>
      <timestamp>2009-06-20T04:39:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Innv</username>
        <id>246</id>
      </contributor>
      <comment>кат.</comment>
      <origin>7743</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="582" sha1="p8qjrb5e17r5myc76m8b3qaz6verb62" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 250px; padding: 4px; spacing: 0px; text-align: left; float: right;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;float: left;&quot;&gt;[[Image:wikipedia-logo.png|50px|none|Википедија]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-left: 60px;&quot;&gt;[[w:|Википедија]] има повеќе на оваа тема:
&lt;div style=&quot;margin-left: 10px;&quot;&gt;'''''[[w:{{{1|Special:Search/{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]'''''&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p8qjrb5e17r5myc76m8b3qaz6verb62</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Wikipedia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2129</id>
    <redirect title="Предлошка:Википедија" />
    <revision>
      <id>5170</id>
      <timestamp>2006-05-25T00:17:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Шаблон:Wikipedia]] преместена како [[Шаблон:Википедија]]: Превод</comment>
      <origin>5170</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" sha1="0k6uwjhrlsxhzd167so25kh8sfokrk6" xml:space="preserve">#redirect [[Шаблон:Википедија]]</text>
      <sha1>0k6uwjhrlsxhzd167so25kh8sfokrk6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:1881</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2131</id>
    <revision>
      <id>5173</id>
      <timestamp>2006-05-25T00:26:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <origin>5173</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="283" sha1="8j739ntgvup8mvljch2e612yt4cjjy5" xml:space="preserve">''Оваа страница содржи текст од [http://www.publicbookshelf.com/public_html/The_Household_Cyclopedia_of_General_Information/ Енциклопедијата на домаќинство 1881] која е во [[w:Јавен домен|јавен домен]]''</text>
      <sha1>8j739ntgvup8mvljch2e612yt4cjjy5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Отворен готвач</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2132</id>
    <revision>
      <id>5175</id>
      <parentid>5174</parentid>
      <timestamp>2006-05-25T00:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Шаблон:Oscookbook]] преместена како [[Шаблон:Отворен готвач]]: Превод</comment>
      <origin>5175</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="245" sha1="ffbnwia96dye2wfkafosh0g0hq58ivs" xml:space="preserve">''Оваа страница содрежи текст од [http://www.ibiblio.org/oscookbook/ Отворениот готвач], кој има [[Викиизвор:Без-ГНУ|дозвола за без-ГНУ документација]].''</text>
      <sha1>ffbnwia96dye2wfkafosh0g0hq58ivs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Oscookbook</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2133</id>
    <redirect title="Предлошка:Отворен готвач" />
    <revision>
      <id>5176</id>
      <timestamp>2006-05-25T00:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Шаблон:Oscookbook]] преместена како [[Шаблон:Отворен готвач]]: Превод</comment>
      <origin>5176</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" sha1="a3xp0rl8gzz04u4fqt8iz9x3l57632x" xml:space="preserve">#redirect [[Шаблон:Отворен готвач]]</text>
      <sha1>a3xp0rl8gzz04u4fqt8iz9x3l57632x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Декамерон</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2134</id>
    <revision>
      <id>5178</id>
      <parentid>5177</parentid>
      <timestamp>2006-05-25T00:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Шаблон:Decameron]] преместена како [[Шаблон:Декамерон]]: Превод</comment>
      <origin>5178</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="325" sha1="r3ozn4xt7ad2598mwaizmn90d0v8wcv" xml:space="preserve">''Оваа страница содржи текст од готвачот во јавен домен [[w:јавен домен|јавен домен]]  '''[http://www.free-recipes.co.uk/the-cooks-decameron-a-study-in-taste/ The Cook's Decameron: A Study In Taste, Containing Over Two Hundred Recipes For Italian Dishes]'''''.</text>
      <sha1>r3ozn4xt7ad2598mwaizmn90d0v8wcv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Decameron</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2135</id>
    <redirect title="Предлошка:Декамерон" />
    <revision>
      <id>5179</id>
      <timestamp>2006-05-25T00:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Шаблон:Decameron]] преместена како [[Шаблон:Декамерон]]: Превод</comment>
      <origin>5179</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="6cip5fe21o90fx3ktvjfeafj717uiy1" xml:space="preserve">#redirect [[Шаблон:Декамерон]]</text>
      <sha1>6cip5fe21o90fx3ktvjfeafj717uiy1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дојди, дојди калеш море Димчо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2138</id>
    <revision>
      <id>9420</id>
      <parentid>5183</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T21:33:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="961" sha1="7da1c8ta09m6i4peoxe8ehr0ohzkpzj" xml:space="preserve">'''Дојди, дојди калеш море Димчо''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Дојди, дојди калеш море Димчо

:Дојди, дојди калеш море Димчо
:вечер на вечера. [2х]
:Трај на, на, на, на, на, на [2х]
:вечер на вечера.

:Вечер на вечера калеш Димчо
:мајка не е дома. [2х]
:трај на, на, на, на, на, на [2х]
:мајка не е дома.

:Мајка не е дома калеш Димчо
:на гости ми појде. [2х]
:Трај на, на, на, на, на, на [2х]
:на гости ми појде.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7da1c8ta09m6i4peoxe8ehr0ohzkpzj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Една мома с'мајка е</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2139</id>
    <revision>
      <id>9406</id>
      <parentid>5184</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T18:53:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1699" sha1="2scq4lxhagtu0o8ul9ugk4hdavvn47d" xml:space="preserve">'''Една мома с'мајка е''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Една мома с'мајка е

:Една мома с'мајка е [3х]
:грабнала је чорапи, чорапи без пари
:Една мома с'мајка е
:грабнала је чорапи, чорапи без пари.

:Ашколсун на таа мома [3х]
:што ми носи чорапи, чорапи без пари
:Ашколсун на таа мома
:што ми носи чорапи, чорапи без пари.

:Една мома с'мајка е [3х]
:грабнала је сандали, сандали без пари.
:Една мома с'мајка е
:грабнала је сандали, сандали без пари.

:Ашколсун на таа мома [3х]
:што ми носи сандали, сандали без пари.
:Ашколсун на таа мома
:што ми носи сандали, сандали без пари.

:Една мома с'мајка е [3х]
:грабнала је капела, капела без пари.
:Една мома с'мајка е
:грабнала је капела, капела без пари.

:Ашколсун на таа мома
:што ми носи капела, капела без пари.
:Ашколсун на таа мома
:што ми носи капела, капела без пари.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2scq4lxhagtu0o8ul9ugk4hdavvn47d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Една мома љубам јас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2140</id>
    <revision>
      <id>9404</id>
      <parentid>5185</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T18:27:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1140" sha1="fkpuabcbsh448kuer379if1sz5i9t1q" xml:space="preserve">'''Една мома љубам јас''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Една мома љубам јас

:Една мома љубам јас [2x]
:и да љубам и да грлам
:фајде нема ле, душо моја
:Шеќерна, ти калеша неверна. [2x]

:Бело лице љубам јас [2x]
:и да љубам и да грлам
:фајде нема ле, душо моја
:Шеќерна, ти калеша неверна. [2x]

:Гајтан веѓи љубам јас [2x]
:и да љубам и да грлам
:фајде нема ле, душо моја
:Шеќерна, ти калеша неверна. [2x]

:Руса коса мрсам јас [2x]
:и да мрсам и да гледам
:фајде нема ле душо моја
:Шеќерна, ти калеша неверна. [2x]

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>fkpuabcbsh448kuer379if1sz5i9t1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дојди, дојди малој моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2141</id>
    <revision>
      <id>9409</id>
      <parentid>5186</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T19:39:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9409</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="946" sha1="3jonfs1vfd1udw1rovxin0bjukxztr1" xml:space="preserve">'''Дојди, дојди малој моме''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Дојди, дојди малој моме

:Дојди, дојди малој моме
:долу во градина
:цвеќе да набереш моме
:букет да наредиш.

:Букет да наредиш моме
:мене да испратиш
:мене да испратиш моме
:оти војник ќ'одам.

:Там ќе седам малој моме
:до тринајс’ години
:на петнајсе мило либе
:јазе ќе се вратам.
:Јазе ќе се вратам либе
:тебе да те земам.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3jonfs1vfd1udw1rovxin0bjukxztr1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>До кога браќа мили Македонци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2142</id>
    <revision>
      <id>9454</id>
      <parentid>5187</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:42:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1232" sha1="kr6vdeptzw9hpmrzndzrpg01vhpqs4u" xml:space="preserve">'''До кога браќа мили Македонци''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:До кога браќа мили Македонци

:До кога браќа мили Македонци
:до кога Грци ќе толчат
:со лажното верно духовенство
:милата наша родина.

:Зошто то Вие причина станавте
:преди петстотини години
:народната ни патријаршија
:со лаги ни ја презедовте.

:Каде се нашите писатели
:каде се нашите списанија
:се' е, се' е прав и пепел сторено
:од грчката егзархија.

:Станете сите браќа Македонци
:од сите македонски градови
:и да викнеме сите со глас голем
:бегајте Грци не Ве сакаме.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kr6vdeptzw9hpmrzndzrpg01vhpqs4u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Димчета аскер го писале</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2143</id>
    <revision>
      <id>9482</id>
      <parentid>5188</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:49:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9482</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1609" sha1="2ecm8gik8281a0me4bgbelbee0tts6z" xml:space="preserve">'''Димчета аскер го писале''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Димчета аскер го писале

:Димчета аскер го писале
:од баш Безирѓан детето
:аман, аман
:од баш Безирѓан детето.

:До три години свршено
:до три вечери женено
:аман, аман
:до три вечери љубени

:Кога разбрала невестата
:пљусна си две бели раце
:аман, аман
:пљусна си две бели раце.

:Право ми тргна на сарај
:на сарај кај Шаин Бега
:аман, аман
:на сарај кај Шаин Бега.

:Ефенди џанам ефенди
:колку флорини ќе сакаш
:аман, аман
:од грло ќе ти извадам.

:Од грло ќе ти извадам
:Димчета да го отпушчиш
:аман, аман
:Димчета да го отпушчиш.
:Невесто млада невесто
:царот флорини не сакат
:аман, аман
:туку ми сакат момчиња.

:Момчиња како Димчета
:што знает пушка да носат
:аман, аман
:што знает сабја да вртет.
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2ecm8gik8281a0me4bgbelbee0tts6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Девет години</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2144</id>
    <revision>
      <id>9391</id>
      <parentid>5189</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T15:40:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="905" sha1="7ykxzrg1apktws6k81leff57jakabht" xml:space="preserve">'''Девет години''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Девет години

:Девет години болен лежам
:в рајски градини [2x]
:солзи ронев. [2x]

:С' превез девојче плаче над гроб
:и ми се смеит [2x]
:да сум бил роб. [2x]

:Не си достоен, ох ангел мој
:ко не си воен, не си ни достоен
:јунак во бој. [2x]

:Сама ќе дојдам, ох драги мој
:крст да ти сложам, венец да положам
:на гробот твој. [2x]
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7ykxzrg1apktws6k81leff57jakabht</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бог да бие Русе твојта мајка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2145</id>
    <revision>
      <id>10656</id>
      <parentid>10494</parentid>
      <timestamp>2018-10-06T15:40:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.132.160</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Текст на песната */</comment>
      <origin>10656</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2166" sha1="e25kkv7amzs6vjjjyt8lt28vncqix4l" xml:space="preserve">'''Бог да бие Русе твојта мајка''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Бог да бие Русе твојта мајка

:Бог да бие Русе твојта мајка
:твојта мајка Русе, Ангелина. [2х]

:Што не те дават Русе за Џоџета
:за Џоџета Русе од Филевци
:тук ми те дават Русеза Наумета
:за Наумета Русе, од Банџовци.

:Неќум го Русе мори тој Наумета
:тој ти сакат Русе многу пари
:само Џоџе Русе пари нејќи
:само тебе Русе ми те сакат.

:Бог да го ј'убил Русе тој Никола
:тој Никола Русе, резилето
:што му дават Русе голем фурсат
:да те грабит Русе наполноке
:со дебрани Русе, велештани
:полојката Русе, охриѓани.

:Џоџе врви џанам со кајчето
:Русе седи џанам на масчето
:сал си веслат Џоџе, песна пеит
:песна пеит Русе се за тебе
:никој око Русе не му клава.

:Таксај мајко, таксај
:што ќе таксаш
:на Илија мајко, жолти чевли
:на Климета мајко, шал кошула
:на Парета мајко, таки френски
:на Ташета мајко, рало гашти
:а на Џоџета мајко, тарапанци

:Ќе те носит Русе, Свети Наум
:тамо Џоџе, Русе ќе те венчат
:и на гробот Русе ќе си легни
:белким умот Русе ќе му дојди
:дал' ќе му дојди Русе
:ил ќе му излези.

oj ruse ruse

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>e25kkv7amzs6vjjjyt8lt28vncqix4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Билбил пее во планина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2146</id>
    <revision>
      <id>10658</id>
      <parentid>10655</parentid>
      <timestamp>2018-10-13T19:18:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>85.143.13.182</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Текст на песната */</comment>
      <origin>10658</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1026" sha1="0wzalvqpuoi8zsifr6aqjcjyqf0zbdu" xml:space="preserve">'''Билбил пее во планина''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Билбил пее во планина

:Билбил пее во планина
:моме седи во градина

:Билбил моме наговара
:ајде моме да пееме.

:Ако мене ти натпееш
:ќе ти дадам планината
:ќе ти дадам планината
:со се гранки, сосе буки.

:Ако тебе јас натпеам
:ќе ти земам градината [2х]
:со се цвеќе, со се тебе.

:Билбил моме натпеало
:му ја зеде градината.
:Му ја зеде градината
:со се цвеќе, со се моме.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>0wzalvqpuoi8zsifr6aqjcjyqf0zbdu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бог да бие мојта мајка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2147</id>
    <revision>
      <id>10845</id>
      <parentid>10841</parentid>
      <timestamp>2020-02-14T10:12:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nesmir Kudilovic</username>
        <id>2058</id>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредувањето 10841 на уредникот [[Special:Contribs/78.40.0.3|78.40.0.3]] ([[User talk:78.40.0.3|разговор]])</comment>
      <origin>10845</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1211" sha1="s362wkdmy41dvj62xn007esc7ix3gid" xml:space="preserve">'''Бог да бие мојта мајка''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Бог да бие мојта мајка

:Бог да бие мојта мајка [2х]
:де мори Јано де, де, де
:де мори душо де. [2х]

:Што ме даде на далеку
:на далеку, преку Вардар
:да мори Јано де, де, де
:де мори душо де. [2х]

:Да не можам да се видам
:нит со мајка нит со татко
:де мори Јано де, де, де
:де мори душо де. [2х]

:Нит со мајка нит со татко
:нит со браќа нит со сестри
:де мори Јано де, де, де
:де мори душо де. [2х]

:Нит со браќа нит со сестри
:нит со мојто прво либе
:де мори Јано де, де, де
:де мори душо де. [2х]
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>s362wkdmy41dvj62xn007esc7ix3gid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антице џанам душице</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2148</id>
    <revision>
      <id>10785</id>
      <parentid>9403</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:45:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10785</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1409" sha1="r0k18t96a3plzkde78b8z24bib0fj5h" xml:space="preserve">'''Антице џанам душице''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Антице џанам душице

:Антице џанам душице
:а што пусти к'смет си немала
:и на твојата убавина
:и на твојата личотија.
:Не жали Анте, не плачи
:не рони солзи крвави.

:Сестра ти мала се омажи
:а ти поголема несвршена
:ти момче стројник ми испрати
:тебе ми те прво посака.
:Не жали Анте не плачи

:На душа ми те зедоја
:мајка ти та и татко ти
:ти момче стројник ми испрати
:тебе ми те прво посака.
:Не жали Анте не плачи
:не расипуј си го лицето.

:На стројникот што му рекоја
:Антица ми је посвршена
:Антица ми је посвршена
:за Димитрија, Робета.
:Ако ја сакаш малата
:малата кира Василикија.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>r0k18t96a3plzkde78b8z24bib0fj5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ако пијам рујно вино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2149</id>
    <revision>
      <id>9467</id>
      <parentid>5194</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9467</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="912" sha1="rfg1hl7aoqvz0tapuxhs4bz6jcmu0oq" xml:space="preserve">'''Ако пијам рујно вино''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ако пијам рујно вино

:Ако пијам рујно вино
:ако пијам рум, ракија [2х]
:ако пијам, ако пијам
:пијам да те заборавам. [2х]

:Ако не ми веруваш
:отвори го прозорецот [2х]
:погледни го Пелистер
:прашај ги врвовите. [2х]

:Ако пијам изгор очи
:ако љубам шеќер усни [2х]
:ако мрсам бујни коси
:изгор пак либе за тебе. [2х]
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>rfg1hl7aoqvz0tapuxhs4bz6jcmu0oq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде што ти текна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2150</id>
    <revision>
      <id>9702</id>
      <parentid>9696</parentid>
      <timestamp>2014-09-11T12:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Randykitty</username>
        <id>1744</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/62.162.124.161|62.162.124.161]] ([[User talk:62.162.124.161|talk]]) identified as [[m:w:WP:VAND|vandalism]] to last revision by Rotlink. ([[m:w:WP:TW|TW]])</comment>
      <origin>9702</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="993" sha1="j5atc10o6xr8tmfa1kh11q09ngvavk8" xml:space="preserve">'''Ајде што ти текна''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ајде што ти текна

:Ајде што ти текна да побегнеш
:на сабајле во зорите. [2х]

:Ајде на сабајле во зорите
:уште петли непропеани. [2х]

:Ајде дали куќа не бендиса
:или свекор или свекрва. [2х]

:Ајде куќата е мошне арна
:свекорот е кротко јагне. [2х]

:Ајде свекорот е кротко јагне
:а свекрва љута змија. [2х]

:Ајде кабаетот е во момчето
:мома легни, мома стани. [2х]
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>j5atc10o6xr8tmfa1kh11q09ngvavk8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде што пијана шеташ Фиме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2151</id>
    <revision>
      <id>9371</id>
      <parentid>5196</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T11:41:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9371</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1288" sha1="9yc0uj6dmdgj76sq6cr1ztv5tiga08b" xml:space="preserve">'''Ајде што пијана шеташ Фиме''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ајде што пијана шеташ Фиме

:Ајде што пијана шеташ Фиме
:што пијана шеташ
:ај што пијана шеташ Фиме мори
:пијана без ракија.

:Ајде тебе не прилега Фиме
:тебе не прилега
:ајде тебе не прилега Фиме мори
:чаршија да одиш.

:Ајде чаршија да шеташ Фиме
:чаршија да шеташ
:ајде чаршија да шеташ Фиме мори
:боса на налани.

:Ајде тебе ти прилега Фиме
:на сарај да седиш
:ајде на сарај да седиш Фиме мори
:жолтици да нижиш.

:Ајде жолтици да нижиш Фиме
:жолтици да нижиш
:ајде жолтици да нижиш Фиме мори
:на грло да носиш.
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9yc0uj6dmdgj76sq6cr1ztv5tiga08b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде шана мана на кантарот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2152</id>
    <revision>
      <id>9438</id>
      <parentid>5197</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:13:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9438</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1240" sha1="87xej5mej94p57tjp0uqdm29rfizx4l" xml:space="preserve">'''Ајде шана мана на кантарот''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ајде шана мана на кантарот

:Ајде шана мана на кантарот
:да ме бараш Веле зад амбарот
:ајде да ми дојдиш на Велигден
:на Велигден Веле, третиот ден.

:Ајде да заиграш едно оро
:едно оро Веле на сред село
:ајде и да умрам не ми е жал
:се' што носам Веле, се' е твое.

:Ајде челината лаковани
:Од Пандета, Веле, Шулинчето
:ајде шегунчето навезано
:од Смилета, Веле, Малинчето.

:Ајде кошничето кадифено
:од Сандрета, Веле, Новинчето
:ајде и да умрам не ми е жал
:се' што носам Веле, се' е твое.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>87xej5mej94p57tjp0uqdm29rfizx4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонското прашање - поглед на руските конзули</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2154</id>
    <revision>
      <id>5207</id>
      <parentid>5206</parentid>
      <timestamp>2006-05-25T21:49:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5207</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82125" sha1="mtm50hll201w3eezi15uiqxxnl8axgc" xml:space="preserve">«МАКЕДОНСКАЯ СМУТА»: ВЗГЛЯД РУССКИХ КОНСУЛОВ

В начале XX века Македония – обширная историко-географическая область Балканского полуострова – стала первой «горячей точкой» на юго-востоке Европы. «Македонская смута», так называли в то время события в крае в 1902–1908 гг., имела очень сложную природу, она вобрала в себя практически все факторы, определявшие тогдашнюю ситуацию в регионе. Порожденная, в первую очередь, глубоким кризисом Османской империи она началась с мощных антитурецких выступлений македонского населения, имевших целью устранить социально-экономическое и политическое неравенство. Однако истоки смуты коренились не только в общих проблемах империи, но и в особенностях исторического, этнокультурного и этноконфессионального развития региона. Важной составляющей событий в Македонии тех лет была резкая активизация этнополитических процессов, связанная с завершением формирования македонской нации и национально-государственного строительства на Балканах. «Македонская смута», содержавшая в себе все признаки этнонациональной конфронтации с ярко выраженными религиозными чертами, открыла на Балканах эпоху этнической нетерпимости, экстремизма и насилия и стала «началом варварской главы европейской истории» &lt;ref&gt;Альтерматт У. Этнонационализм в Европе. М., 2000. С. 93. &lt;/ref&gt;. 

Возвращаясь к истории этого масштабного и длительного кризиса на Балканах, автор данной статьи стремится выделить из всего многообразия факторов, составлявших его суть, те, которые ранее не находились в центре внимания исследователей. В первую очередь, речь идет о рассмотрении этнических аспектов «македонской смуты», что позволяет лучше понять крайне сложный процесс развития самосознания македонского народа, выявить драматические обстоятельства формирования македонского этноса. 

Излишне говорить, что проблема становления и развития македонской нации была и продолжает оставаться предметом острой дискуссии. Подробный разбор различных взглядов по этому вопросу, существующих в национальных историографиях балканских стран и в отечественной науке, не входит в задачу данной статьи. Следует лишь отметить, что в историографии македонского вопроса нашли отражение две прямо противоположные тенденции: одни исследователи утверждали изначальную особость македонского народа, другие были склонны считать македонцев частью болгарской либо сербской нации или, в лучшем случае, признать начало формирования македонской нации только после окончания Второй мировой войны. 

Надо сказать, что большинство отечественных историков не придерживалось такого рода крайних концепций, а пыталось рассматривать вопрос о формировании македонской нации с позиций историзма. Впервые сравнительно полно история Македонии была изложена в двухтомной «Истории Югославии», вышедшей в свет в 1963 г. К началу 70-х годов историками и культурологами нашей страны была разработана собственная концепция истории складывания и развития македонского народа, изложенная в 15-м томе Большой советской энциклопедии. Однако в советское время изучение македонского вопроса было крайне затруднено по причинам политического и идеологического характера. Лишь с падением прежних запретов, наложенных советской партократией, в России стали появляться первые публикации по македонской тематике, в которых содержится попытка более глубокого исследования процесса образования и развития македонской нации &lt;ref&gt;См.: Очаги тревоги в Восточной Европе (Драма национальных противоречий). М., 1994; Македония: проблемы истории и культуры. М., 1999. &lt;/ref&gt;. 

В основу данной статьи положены донесения русских консулов из главных городов Македонии – Монастыря (Битоли), Ускюба (Скопье) и Солуни (Салоники). В их обстоятельных отчетах, статистических выкладках и аналитических записках представлена вся хроника местной жизни, подмечены важнейшие особенности тогдашней македонской действительности. Оказавшись в период смуты в самой гуще событий, российские консулы А. Ростковский, А. Петряев, В. Каль, А. Орлов стали свидетелями беспрецедентной по масштабам и жестокости этноконфессиональной борьбы в Македонии. На их глазах происходили метаморфозы с национальным самоопределением православного населения, относившегося к разным автокефальным церквам, усиливалась степень «этнизации» славян Македонии. Констатируя колебания «этнического настроя» среди населения края, российские консулы первыми уловили ростки собственного, македонского самосознания и определили факторы, способствовавшие утверждению этого процесса. Свидетельства русских консулов, подолгу служивших в Македонии и прекрасно знавших язык, жизнь местного населения, являются ценнейшим источником, способствующим приближению к достоверному изучению истории македонского народа. 

Наиболее общим местом в донесениях консулов было упоминание об этнической и конфессиональной неоднородности населения тех трех вилайетов Европейской Турции, которые обычно обозначались общим названием Македония: Монастырского, Ускюбского (Косовского) и Солунского. Они указывали, что из 2,5 млн населения большую часть составляют славяне, помимо которых здесь издавна живут греки, турки, албанцы, влахи (румыны). При этом справедливо отмечалось, что неоднократные завоевания, включение этой области в границы различных средневековых государственных образований накладывали свой отпечаток на состав ее населения, его быт, язык, политические традиции и культуру. А. Петряев в своем историческом обзоре «Движение и развитие племенного состава в Македонии» писал: «Тип македонца в своем первоначальном и чистом виде до нас не дошел, в течение нескольких веков он подвергался разным изменениям под сильным чужеземным влиянием: с запада – романским, с юга – греко-византийским, с востока и севера – славянским. Римляне, греки, а за ними болгары и сербы, появляясь на Балканском полуострове и господствуя на нем попеременно, смешивались с подчиненным населением и оставляли в нем следы своей государственности и культуры, а также и этнических особенностей» &lt;ref&gt;Архив внешней политики Российской империи (далее – АВПРИ) Ф. Политархив. 1909. Д. 5268. Л. 1. &lt;/ref&gt;. 

Османское завоевание, сопровождавшееся значительной исламизацией населения Балканского полуострова и созданием системы миллетов (конфессиональных общин), вызвало существенные демографические сдвиги. Народы империи были четко разделены по их вероисповеданию и положению в обществе: все мусульмане заняли привилегированное положение, а все иноверцы (христиане разного толка и иудеи) оказались подданными, лишенными всяких прав. Административно-территориальное устройство европейской части империи и миллеты, на которые подразделялось все немусульманское население, способствовали перемешиванию народов, религий и языков. 

По системе миллетов, подменявшей национальное сознание религиозным, все православные Османской империи рассматривались как одна «греческая община». Все они подчинялись Константинопольской патриархии, которая была греческой по этнической принадлежности иерархов. Вначале Вселенская церковь, сдерживая ассимиляционный натиск ислама и поддерживая традиции веры и народности, способствовала консервации этнокультурного облика разноплеменного местного населения. Но затем греко-православный клир стал энергично проводить политику эллинизации подвластных ему христиан, открывая свои церкви и школы. Греческий язык стал языком общения балканских христиан. В итоге «огреченой» оказалась значительная часть городских жителей Македонии, т. е. наметилось превращение греко-православного миллета в религиозно-национальную общину. 

По мере пробуждения национального самосознания христианских народов Балканского полуострова движение за собственную церковь с местным языком богослужения стало одной из основных форм национально-освободительной борьбы в XIX в. Константинопольские патриархи осуждали национализацию церковного устройства, выступали против образования новых церковно-административных центров православия, сокращавших сферу их влияния. Особенно болезненно патриархия отреагировала на появление в 1870 г. Болгарской экзархии: болгары были объявлены схизматиками и отлучены от Вселенской церкви. Начавшаяся распря в православном мире скрывала под церковным знаменем борьбу национальных и политических интересов греков и болгар. 

Экзархату, получившему возможность свободно открывать церкви и школы, удалось за короткий срок привлечь к себе десятки тысяч славян Македонии тем, что богослужение и образование им давалось на близком и понятном языке. Христиан, перешедших под юрисдикцию болгарской церкви, стали называть «болгароманами», в отличие от патриархистов, именуемых «грекоманами», и таким образом принадлежность к экзархии или патриархии стала своеобразным индикатором этничности в Македонии. Православное население Македонии разделилось на две большие группы, державшиеся за свои церкви как символы обособленной народности. При этом, как отмечал В. Каль, «народные массы, хотя и делят себя на патриархистов и экзархистов, в сущности не чувствуют вражды друг к другу, сознавая свое племенное родство и общность интересов» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1910. Д. 2695. Л. 20. &lt;/ref&gt;. И те и другие говорили на местном македонском (славянском) наречии, только патриархисты при письме пользовались греческим алфавитом. 

Вопрос о национальной идентификации славян Македонии приобрел особую остроту в период Великого Восточного кризиса. Национально-освободительные восстания и войны 1875 – 1878 гг. интенсифицировали процессы национального самоопределения и поставили перед балканскими народами историческую задачу объединения своих этнических территорий в единые государства. Это было время национально-государ¬ственного самоутверждения Сербии, Черногории, Румынии, Болгарии и выдвижения в качестве важной международной проблемы македонского вопроса. Как известно, македонские территории согласно Сан-Стефанскому договору 1878 г. были включены в состав вновь образованного болгарского княжества, но спустя три месяца решением Берлинского конгресса они были оставлены Османской империи с обязательством проведения реформ их управления и уравнения в правах христиан с мусульманами. Решение великих держав и разгул турецких репрессий подняли население Македонии на массовую вооруженную борьбу, в ходе которой повстанцами было впервые выдвинуто требование автономии края &lt;ref&gt;Македония. Путь к самостоятельности. Документы. М., 1997. С. 13. &lt;/ref&gt;. 

Крупные международные события второй половины 70-х гг. XIX в., затронувшие судьбу македонских земель и их населения, существенно повлияли на их дальнейшее развитие. Согласно утвердившейся в отечественной историографии точке зрения национально-освободительное и культурно-просветительское движение в Македонии на протяжении большей части XIX в., во всяком случае, до освобождения Болгарии в 1878 г., шло в общем русле болгарского национального возрождения, т. е. в школьном деле, церковной борьбе и даже в языковой области все развитие Македонии представляло часть общеболгарского развития и было направлено против греческого духовного засилья. Такой же характер носило и участие населения Македонии в вооруженной борьбе против османского гнета. Основная масса населения македонских земель в национальном отношении полностью в ту пору еще не сложилась, но развивалась в сторону становления болгарского национального самосознания. В указанный период жители Македонии называли себя «болгарами», «македонскими болгарами», лишь в единичных документах 70-х гг. XIX в. встречается наименование «македонцы», да и то вперемешку с вышеуказанными названиями. 

Следует подчеркнуть, что отечественные исследователи, рассматривая развитие Македонии в ходе общеболгарского процесса, отмечали существенные региональные особенности края. В первую очередь указывалось на серьезное социально-экономическое отставание македонских земель по сравнению с расположенными к востоку от них болгарскими территориями, на замедленность процесса национального возрождения. Подчеркивалось, что национально-просветительское движение, развернувшееся в Болгарии в первой трети XIX в., в македонских землях началось позднее и развивалось медленнее, чем на болгарских территориях. Подъем массовой борьбы, охватившей Болгарию в 60-е – первой половине 70-х гг.XIX в., ставший высшей точкой всего процесса национального возрождения, почти не затронул Македонию. Таким образом, македонские земли оказались как бы в стороне от центра болгарского национального подъема, центра консолидации образующейся болгарской нации. 

Отечественные исследователи отмечали, что еще до освобождения Болгарии у части македонской торгово-ремесленной буржуазии и интеллигенции появился обостренный интерес к элементам местной народной культуры (языку, фольклору, прошлому), происходило пробуждение патриотических чувств, обнаруживалось стремление сохранить свою областную специфику. Уже в 60-х гг. XIX в. некоторые из просветителей Македонии стали создавать учебные пособия на основе местных говоров, а позже у некоторых деятелей, которых стали называть «македонистами», возникла идея о создании самостоятельного македонского языка, т. е. еще в период, предшествующий Великому Восточному кризису, было подмечено пробуждение национального самосознания у части населения Македонии. 

После решений Берлинского конгресса, когда Болгария и Македония оказались в различных политических и экономических условиях, у населения Македонии появилась новая национальная перспектива, причем явно вне рамок общеболгарского развития. В условиях углубления отличий двух вышеуказанных областей среди македонской интеллигенции усилился рост этнического самосознания, появилось понимание известной обособленности политических и культурных интересов Македонии. Стали усиливаться идеи «македонизма», что нашло свое отражение в спорах по поводу соотношения болгарского литературного языка и македонских говоров. Этому способствовала и позиция правящих кругов Болгарии, смотревших на Македонию лишь как на объект своих интересов и решительно опровергавших малейшее упоминание ее языково-культурной специфики. 

На развитие этнических процессов в Македонии большое влияние оказало соперничество соседних стран, вступивших в открытую борьбу за население края. После 1878 г. свои права на Македонию, помимо Греции и Болгарии, предъявила Сербия. Для обоснования своих притязаний Афины, София и Белград использовали самые разные аргументы: конфессиональные, этнические, так называемое «историческое право» и т. д. Главными проводниками влияния балканских монархий в Македонии были церкви и подчиненные им школы. В каждом селе, насчитывавшем не менее 30 семей, религиозная община имела право открыть свою школу. В более крупных селениях имелось несколько конфессиональных училищ. Школа в этих условиях, по отзывам консулов, стала «национальным знаменем»: посылая своих детей в то или иное училище, родители тем самым выражали свое политическое тяготение к известной национальности. Большинство школ в Македонии не только не взимало платы за обучение детей, но весьма часто выплачивало пособия родителям. Понятно, что влияние Болгарии, Греции и Сербии было сильнее всего в тех районах Македонии, которые прилегали к их границам. Жители окраин Македонии, писал А. Петряев «окрещивают себя своеобразными этнографическими названиями «грекоманов», «болгароманов», «сербоманов» в зависимости от принадлежности к той или иной националистической пропаганде» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1909. Д. 5268. Л. 3. &lt;/ref&gt;. 

Турецкие власти умело использовали в своих интересах борьбу национально-церковных пропаганд. Придерживаясь принципа «разделяй и властвуй», они с целью ослабления позиций своих главных противников в крае – греков и болгар – стали поддерживать в Македонии сербское влияние, считая его для себя менее опасным. Османская администрация начала содействовать организации сербских школ и назначению кандидатов Белграда на вакантные епископские кафедры. В результате северо-восток края стал главным полем столкновения болгарской и сербской пропаганд. Следует отметить, что «сербоманы» числились патриархистами, так как не имели отдельного церковного управления и подчинялись греческим митрополитам. Большинству селян, как отмечали российские консулы, было совершенно безразлично, служит ли у них в церкви сербский или болгарский священник, для них важно было лишь то, что богослужение совершалось на понятном им славянском языке &lt;ref&gt;Там же. 1907. Д. 568. Л. 59. &lt;/ref&gt;. Консулы, констатируя, что славянское население Македонии, особенно в сельской местности, сознания своей национальности не имеет, считали, что именно это обстоятельство благоприятствует деятельности пропаганд соседних государств. 

Соперничество Болгарии, Греции и Сербии, мечтавших о полном или частичном поглощении Македонии, повлияло на выработку македонской национальной идеологии, основное содержание которой сводилось к акцентировке этнической самобытности македонцев, к отстаиванию их прав на собственную территорию. Наиболее ярко эта защитная доминанта отразилась в программе тайной революционной организации, созданной учащейся молодежью в 1893 г. в Салониках. Нацеленная на достижение политической и административной автономии в рамках Османской империи, организация выдвинула лозунг «Македония для македонцев». В этом лозунге руководство организации видело путь сплочения всего населения края в общей освободительной борьбе во имя социальной справедливости. Чтобы подчеркнуть свою самостоятельность и непричастность к македонским комитетам, существовавшим в Софии, Афинах и Белграде, она стала называться Внутренней Македоно-Одринской революционной организацией (ВМОРО). К началу XX в. край покрылся сетью местных подпольных комитетов, руководивших мобильными вооруженными отрядами (четами) и собиравших средства для их содержания среди крестьянства. 

Осенью 1902 г. на северо-востоке Македонии вспыхнуло восстание, получившее название Горноджумайского, с которого, собственно, и началась смута на Балканах. Это восстание было инспирировано правящими кругами Болгарии с расчетом добиться при помощи Европы автономии Македонии и последующего ее присоединения к Болгарскому княжеству. Заволновались соседние страны, опасаясь, что в случае уклонения от участия в начавшихся событиях, они потеряют свою долю ожидаемой добычи. Неудачная повстанческая акция 1902 г., приведшая к большим потерям среди местного населения, заставила Россию и Австро-Венгрию активизировать свою политику на Балканах: две державы потребовали от Порты проведения реформ в македонских вилайетах. Известие о начале административных реформ вызвало противодействие местных албанцев, служивших опорой султанской власти в европейских вилайетах. Опасение утратить свои привилегии привело к волнениям среди албанцев-мусульман, принявших характер избиения местных славян. Жертвами начавшихся беспорядков пали два русских консула – Г. Щербина в Митровице и А. Рост¬ковский в Монастыре. 

Гибель Ростковского совпала с началом самого масштабного восстания в Македонии против османского владычества. 2 августа 1903 г. началось Илинденское восстание, поднятое местными силами во главе с ВМОРО и ставшее кульминационным моментом национально-освободительного движения Македонии. Самым значительным его событием стало провозглашение повстанцами в г. Крушево республики. Жестокое подавление Илинденского восстания до крайности осложнило положение в крае. Осенью 1903 г. более двухсот сел было сожжено, количество убитых исчислялось несколькими тысячами, десятки тысяч македонцев превратились в беженцев и эмигрантов. Российские консулы сообщали о невыносимых условиях жизни македонских крестьян, испытывавших притеснение как со стороны революционных чет, так и со стороны правительственных войск, а также со стороны албанских банд, совершавших грабежи и разбои &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1907. Д. 568. Л. 152. &lt;/ref&gt;. 

Осенью 1903 г. Россия и Австро-Венгрия, взявшиеся за умиротворение Македонии, выработали первую программу реформ, которая предусматривала организацию международной жандармерии и систему ограниченного административно-финансового контроля Европы над тремя македонскими вилайетами. Акция великих держав по реформированию трех македонских вилайетов, осуществлявшаяся с 1904 по 1908 гг., обеспечила уменьшение турецкого произвола. Во всяком случае прекратилось систематическое преследование турками местных христиан, положение которых в отношении имущественной и личной безопасности, о также религиозной свободы значительно улучшилось. Однако Македония столкнулась с новым испытанием: с ослаблением турецкого гнета прорвалась наружу «давнишняя взаимная ненависть разноплеменных христианских народностей, в результате чего несчастная страна стала ареной братоубийственных кровавых распрей» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив 1904/1905. Д. 3386. Л. 57. &lt;/ref&gt;. Такими словами описал положение в крае весной 1905 г. министр иностранных дел России граф Ламздорф. 

Усиление прежней этноконфессиональной напряженности, переросшей с 1904 г. в настоящую междоусобную войну христианских народов, было вызвано целым рядом причин. Действовала сила инерции прежних противоречий в православном мире и необычайно возросли факторы этнополитического характера. В первую очередь это было связано с политикой соседних стран в Македонии, когда в борьбе за эллинизацию, болгаризацию и сербизацию местного славянского населения стали применяться меры жесточайшего насилия и заявил о себе ярко выраженный этнический фанатизм. Обострению ситуации в Македонии способствовала неумелая, а порой весьма двусмысленная, политика великих держав в регионе. Так, эскалации напряженности в Македонии способствовало крайне неудачное как по форме, так и по сути предложение России и Австро-Венгрии провести административно-территориальную реформу с учетом расселения национальностей. Дословно речь шла о «территориальном разграничении административных единиц в видах более правильной группировки народностей». Это предложение Петербурга и Вены преследовало внешне благую цель – ввести церковно-школьные споры в относительно приемлемые рамки, проведя разграничения населения по этноконфессиональному признаку. Авторы данного предложения не учли, однако, того, что тенденция к размежеванию всегда приводит к ожесточенным конфликтам, перерастающим в военные столкновения, поощряет жестокое соперничество между этническими группами. 

Известие о предстоящей переписи населения, имевшей целью установить «истинное соотношение религий и народностей», вызвало большое волнение среди населения Македонии. Отдельному человеку, включенному в социальные переплетения религий, языка и культуры, было очень трудно принять решение о выборе той или другой национальности. К консулам стали обращаться с вопросами относительно критериев определения национальности. При этом, как отмечал В. Каль, каждая из противоборствующих сторон отстаивала свой определитель национальности. Так греки, считая каждого патриархиста эллином, хотели, чтобы при опросе отмечалась только религия. Сербы и влахи, подчиненные патриархии, добивались внесения в опросный лист лишь определения национальности, без упоминания религии. Болгары были больше всего заинтересованы в определении языка. Они хотели, чтобы при переписи опрашивались не мужчины, говорившие часто на многих наречиях, а женщины, знавшие в большинстве случаев лишь свой родной язык. Болгары, писал Каль, были уверены, что «таким путем десятки патриархистстких сел будут признаны болгарскими, так как женщины в них действительно говорят на македонском наречии, которое они считают болгарским» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1905. Д. 566. Л. 124. &lt;/ref&gt;. Турецкое правительство, назначившее проведение переписи на осень 1905 г., поставило в опросный лист обозначение как религии, так и национальности. 

В столицах балканских государств в начале проведения реформ возникло стойкое убеждение в скором и неизбежном разделе Македонии по этническим границам, в связи с чем каждая заинтересованная сторона постаралась закрепить за собой по возможности более обширные территории. Изменились и методы пропаганды, сводившиеся ранее к организации церквей и школ, а также материальному воздействию на христианское население Македонии. Теперь в соседних странах и в самой Македонии развернулось формирование вооруженных отрядов, предназначаемых для борьбы за расширение сфер национальных пропаганд. Отряды, засылаемые извне, обычно возглавлялись кадровыми офицерами, а четы, формируемые на месте, нередко возглавлялись священниками и учителями. Роль организаторов вооруженной борьбы в Македонии выполняли официальные представители балканских стран: консулы, торговые агенты. В борьбу активно вмешалась и ВМОРО, но теперь свою деятельность она направила всецело против пропаганды соседних государств. Таким образом, Македония была охвачена стихией сепаратизма, принимавшего то форму национально-религиозного иррендентизма, то национально-освободитель¬ной борьбы. 

Российские консулы уже с начала 1904 г. стали сообщать о деятельности «разноплеменных шаек» и остатков «повстанческих банд», подчеркивая, что все они вернули свою борьбу с турецкими властями и путем угроз и насилия начали увеличивать численность отдельных групп населения по этноконфессиональным признакам. Готовясь к будущему разграничению Македонии, болгарские четы принуждали славян-патриархистов переходить под юрисдикцию экзархии, а греческие отряды, в свою очередь, обрушивались на экзархистские села, требуя их возвращения в лоно патриархии. Самая ожесточенная борьба между болгарскими и греческими отрядами происходила в срединной части Македонии, где в период с 1904 по 1908 гг. совершали жестокие насилия и массовые убийства. В борьбе за сферы влияния приняли участие и сербы, их столкновения с болгарами происходили в Косовском вилайете на юг от Ускюба и в северной части Монастырского вилайета. 

Позднее других в борьбу вступила румынская пропаганда, действовавшая через влахов. Она добивалась признания за ними прав отдельной народности и независимости от Вселенской церкви. Румынское правительство, не желая отставать от других балканских стран в поддержке своего национального элемента, тратило на поддержку церковно-школьной пропаганды значительные средства. Оно рассчитывало иметь в виде влашских общин «предмет обмена» к моменту раздела Македонии, чтобы потребовать территориальной компенсации с того государства, которыми эти общины будут «уступлены». 

Своего апогея смута достигла в период проведения переписи населения, когда число убитых и раненых исчислялось многими сотнями, а население под угрозой террора было вынуждено объявлять себя то греками, то болгарами, то сербами, то влахами в зависимости от господства в районе той или иной банды. Российские консулы, с самого начала считая перепись населения не только бесполезной, но и вредной, настояли на ее скорейшем приостановлении. В. Каль писал: «Многие здесь своей национальности не знают, другие ее не назовут, а третьи намеренно скроют под влиянием угроз и насилий». В качестве примера консул привел жителей села в Прилепской казе, наотрез отказавшихся назвать свою национальность и просивших записать их турками, зная, что назови они себя сербами или болгарами, они рискуют быть перерезанными той или другой бандой. Население другого села назвалось греками, а на следующий день послало генерал-губернатору телеграмму с просьбой считать их заявление ложным и вынужденным под угрозой греческого митрополита отлучить их от церкви, если они объявят себя влахами . Вообще, как писал консул в Ускюбе А. Орлов, никто не может поручиться в том, что «не станут ли через неделю в данном селе болгары сербами, влахи греками или греки болгарами» &lt;ref&gt;Там же. Ф. Политархив. 1910. Д. 2694. Л. 140. &lt;/ref&gt;. 

Россия совместно с Австро-Венгрией тщетно пыталась погасить кровавую междоусобицу христианских народов. С этой целью было введено сохранение церковно-школьного статуса 1903 г., в силу которого переход из патриархистов в экзархисты и обратно был приостановлен, часть спорных церквей была закрыта, а в других было введено поочередное служение. Но и эта мера, как показали дальнейшие события, оказалась несостоятельной. Жестокая конфронтация в православном мире продолжалась и вопросы о правах владений спорными церквами и школами, а также о языках богослужения и преподавания продолжали оставаться самыми острыми в жизни тогдашней Македонии. Их не могли решить ни европейские представители в период проведения реформ, ни специальная смешанная комиссия, созданная в 1908 г. младотурецким комитетом, ни правительство, ни парламент Османской империи. 

Осенью 1906 г. В. Каль совершил длительную поездку по северу Монастырского вилайета, итогом которой стало подробнейшее донесение с тщательным подсчетом населения наиболее крупных городов. Он писал, что кроме г. Крушева, большого влашского центра, все христианское население севера вилайета исключительно славянское, причем жители экзархистских сел называют себя болгарами, а патриархистских – сербами. Во время этой поездки консул приложил все усилия, чтобы выяснить вопрос, интересовавший его с первого дня приезда в Македонию – «насколько это славянское население действительно «болгарское» или «сербское», есть ли у этого населения сознание своей национальности, существует ли связь у него с Болгарией и Сербией и на какой язык походит более их наречие?» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1906. Д. 567. Л. 112. &lt;/ref&gt;. 

В своем докладе консул четко разделил городское население от сельского. Он отмечал, что во всех больших центрах вилайета есть много нотаблей, которые являются убежденными болгарами и горячими болгарскими патриотами. В большинстве своем они сами воспитывались в Болгарии, и обучают там своих детей. В этих людях, считал В. Каль, главная сила Болгарии в Македонии. Сельское же население, по утверждению консула, никакого национального сознания не имеет, ему совершенно безразлично называть себя болгарами или сербами. Консул описывал семьи, в которых один сын выдает себя за болгарина, а другой – за серба. «Болгарами, – писал консул, – селяне обычно называют себя из страха перед бандами, а сербами – из-за материальных выгод, так как сербская пропаганда платит им за это деньги, а также из соображений безопасности, так как турецкие власти относятся к сербам гораздо снисходительнее, чем к болгарам». Успехи сербской пропаганды (переход ряда сел в патриархию и объявление себя сербскими селами, открытие сербских школ в городах) встревожили болгар, осознавших, что не греческая, а эта родственная славянская пропаганда для них гораздо опаснее. Активизация болгарских чет в районах с сербским влиянием заставила сербскую сторону изменить методы своей политики. Каль писал в 1907 г., что сербская пропаганда, убедившись в том, что страх за жизнь играет большую роль, чем притягательная сила денег, перешла в наступление и также завела свои вооруженные отряды. Они не истязали, как греческие четы, безоружных селян, женщин и детей, но обычно уводили из села несколько нотаблей, которых отпускали на свободу, только если село к известному сроку объявляло себя сербским, в противном же случае – убивали &lt;ref&gt;Там же. 1907. Д. 568. Л. 48. &lt;/ref&gt;. 

Российские консулы неоднократно сообщали в Петербург о просьбе крестьян-македонцев записать их «русскими». Они отмечали, что это бывало в тех случаях, когда селу угрожали банды разных национальностей. «Как бы селяне не назывались, – писал В. Каль, – они одинаково рисковали быть перерезанными. Не имея сознания своей национальности, которую они часто меняют под давлением той или другой пропаганды, селяне предполагают, что сделаться русскими так же легко, как греками, болгарами или сербами» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1910. Д. 571. Л. 12 &lt;/ref&gt;. 

Натиск греческого, болгарского, сербского национализма на славянское население Македонии породил в последнем силу противостояния, которая помогла утвердиться сознанию собственной самобытности, укрепила народное начало. Осенью 1907 г. А. Петряев сообщал: «Население устало от национальной борьбы. Некоторые селяне в Касторийской казе, отказываясь от всяких других этнографических самоопределений, упорно называют себя македонцами, и среди них начинает зарождаться особое македонское национальное самосознание» &lt;ref&gt;Там же. 1907. Д. 2690. Л. 19. &lt;/ref&gt;. Позднее А. Петряев сообщил о просьбе семи сел в Дибрской казе с населением в четыре тысячи душ признать их «македонскими славянами» и ввести у них до устройства собственных македонских школ преподавание на русском языке при помощи учителей из России. «Эта сама по себе в высшей степени наивная просьба, – писал Петряев, – характерна как крик наболевшей души местного населения, которое желает жить по-своему и говорить на своем родном наречии, а не по программам болгарских или сербских комитетов» &lt;ref&gt;Там же. 1911. Д. 572. Л. 239. &lt;/ref&gt;. 

В. Каль, подводя в конце 1907 г. итоги деятельности греческой и сербской пропаганды в Монастырском вилайете, отметил их незначительные результаты. Он считал, что именно террор, развязанный греческими и сербскими четами, оттолкнул от сербов симпатии местного населения, а в отношении греков вызвал сильную неприязнь. «Пока мирная церковная пропаганда старалась внушить славянам-патриархистам, что они греки, те, пожалуй, и верили этому, но когда они впервые увидели греческих и критских четников, говорящих на непонятном им языке и ничего общего с ними не имеющих, население не могло не видеть своего заблуждения. Селяне поняли, что приходящие к ним из Греции «соплеменники» гораздо для них хуже, чем соседи, с которыми они раньше враждовали» &lt;ref&gt;Там же. 1907. Д. 568. ЛЛ. 125-126. &lt;/ref&gt;. 

Весьма знаменательным, с точки зрения консула, было нападение на патриархистские села Раково и Негован жителей окрестных экзархистских деревень осенью 1907 г. В. Каль особо отметил, что роль организаторов нападения на эти села, служившие пристанищем греческих банд, принадлежала македонцам, вернувшимся из эмиграции. Эти акты мести, по его мнению, свидетельствовали о нежелании македонцев, прибывших из Америки, выносить нестерпимые условия македонской действительности. «Ранее, будучи беден и запуган, селянин поневоле подчинялся той или иной пропаганде, менял свою религию и даже поступал в революционные банды. Ныне же, вернувшись со средствами и убедившись в бездействии турецких властей, эмигранты сами взялись за оружие, чтобы дать отпор всем чуждым пропагандам с их насилиями и убийствами. Они направились в центры греческих банд, чтобы уничтожить эти очаги терроризма». Консул писал, что эмигранты, представлявшие собой «сплоченную товарищескую массу с резко выраженной национальной идеей», положили начало «народной самообороне», «движению чисто македонскому, а не болгарскому, как полагают турки» &lt;ref&gt;АВПРИ. ЛЛ. 85-88. &lt;/ref&gt;. 

По мнению В. Каля, эмиграция в Америку, принявшая после подавления Илинденского восстания массовый характер, превратилась в одно из важнейших явлений в жизни Македонии, которое будет иметь серьезные экономические и политические последствия. «Ни один македонец, – писал В. Каль, – не покидает родину навсегда, он стремится накопить побольше денег и вернуться к семье, которая ждет его возвращения, а пока, – на присылаемые им деньги – платит турецкие налоги и, если дела идут успешно, покупает у местных беев их фермы». Подводя итоги временной эмиграции македонцев в Америку, консул высказал убеждение в неизбежности перехода турецких земель к македонцам-селянам, в результате чего без излишнего пролития крови может осуществиться давно уже зародившаяся доктрина «Македония для македонцев» &lt;ref&gt;Там же. ЛЛ. 153. &lt;/ref&gt;. 

Исследование процесса пробуждения национального самосознания в македонских землях побудило российских консулов провести некоторый этнолингвистический анализ местных говоров и диалектов. В. Каль, обобщая свои многолетние наблюдения, полагал, что македонское наречие походит и на болгарский и на сербский язык в зависимости от влияния школы. В тех местах, где болгарская школа годами распространяла и пропагандировала болгарский язык, македонский язык схож с ним, так же, как он схож с сербским в тех округах, где открывали сербские училища, вытесняя болгарскую пропаганду. С греческим языком, считал В. Каль, язык македонцев-славян ничего общего не имеет, но в южных округах, под влиянием греческой школы и церкви, в него вошла масса греческих слов, как вошли турецкие и албанские слова в язык македонцев, живущих бок о бок с турками и албанцами. Вывод консула таков: «Местный язык до того типичен, характерен и своеобразен, именно вследствие различных влияний, коим он подвергся и примесью инородных слов, вошедших в его состав, что заслуживает между славянскими языками отдельного самостоятельного наименования «македонское наречие» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1906. Д. 567. ЛЛ. 114-115. &lt;/ref&gt;. 

Аналогичный вывод содержался в записке А. Орлова по вопросу об определении македонских народностей. «Македонское славянское наречие имеет несколько близких к болгарскому и сербскому языку диалектов, но говорить на нем не могут ни сербы из Сербии, ни болгары из Болгарии. В зависимости от соседства с населением, говорящим по-сербски или по-болгарски, македонское население приспосабливает свой язык к языку соседей и делает его понятным им» &lt;ref&gt;Там же. 1909. Д. 2694. ЛЛ. 138. &lt;/ref&gt;. А. Петряев в своей «Записке по вопросу о национальностях Македонии» писал, что наречия, на которых говорят в Македонии, включают в себя много славяно-греческих элементов и вполне не соответствуют ни греческому, ни болгарскому, ни сербскому, ни румынскому языкам. «Уроженцы этих государственных, попадающих в Македонию, понимают с трудом, а иногда совсем не понимают своих македонских сородичей» &lt;ref&gt;Там же. 1909. Д. 5268. ЛЛ. 2-3. &lt;/ref&gt;. 

В то время, когда российские консулы, лучше знавшие македонскую действительность, отмечали в своих донесениях зримые черты становления македонской нации, руководство министерства иностранных дел царской России продолжало оставаться в плену прежних представлений о национальном составе края. По мнению высокопоставленных царских дипломатов, славяне, представлявшие большинство населения Македонии, состояли преимущественно из болгар и сербов. Так, Н. Гартвиг, посланник в Сербии, писал: «Македонцев на свете нет: имеются налицо сербы, болгары, турки, греки, албанцы, кутцо-влахи» &lt;ref&gt;Там же. 1910. Д. 2695. Л. 75. &lt;/ref&gt;. К сожалению, приходится констатировать, что донесения, содержавшие принципиально новые сведения, не были глубоко осмыслены в МИД России. Там по-прежнему царили застой и бюрократическая рутина, гасившая все новые импульсы. Чиновники при составлении докладов министру и царю последовательно игнорировали новое этническое определение «македонцы», встречавшееся в консульских донесениях, отдавая предпочтение традиционным конфессиональным или устоявшимся этническим категориям. 

Смуту в Македонии приглушил государственный переворот 1908 г., известный под названием младотурецкая революция. Объявление о восстановлении конституционного режима, созыве парламента и выдвижение младотурками лозунга «свободы, равенства и братства» всех народов Османской империи приостановило междоусобицу в Македонии. В ожидании перемен все враждовавшие стороны прекратили борьбу и четы спустились с гор. В. Каль описал торжественную встречу в Монастыре большой четы, состоявшей из 170 человек, которая вступила в город под громадным черным знаменем с изображением черепа и костей и прикрепленной фотографией одного из погибших руководителей ВМОРО Д. Груева. Руководитель отряда М. Матов на вопрос консула о национальном составе четы ответил: «Все мы македонцы» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. 1908. Д. 569. Л. 83. &lt;/ref&gt;. 

Младотурки, пришедшие к власти с помощью нетурецких народов и выдвигавшие в начале лозунги о национальном равноправии, вскоре перешли к политике ограничения и подавления национального движения в империи. Политика централизации и оттоманизации, проводимая ими вызвала новый подъем национально-освободительного движения, приобретшего особую силу в Албании и Македонии. Албанский фактор с этого времени стал играть очень важную роль в жизни Македонии. 

Первоначально очаги албанского национального движения возникли на юге Македонии, заселенном албанцами-христианами, называвшими себя «грекоманами». По сообщениям консулов они еще с 1907 г. повели борьбу с политикой эллинизации, проводившейся патриархией, и начали открыто называть себя албанцами. С 1910 г. албанское национально-освободительное движение, нацеленное на завоевание административно-территориальной автономии в рамках Османской империи, приобрело характер вооруженного восстания. Албанские националисты заговорили в это время о создании «Великой Албании», которая должна была включить в себя большую часть македонских территорий. «Они, – писал А. Петряев, – стараются распространить мысль, что населяющие Македонию народности, известные под именем болгар, греков, влахов и сербов – не что иное, как распропагандированные албанцы» &lt;ref&gt;Там же. 1912-1914. Д. 573. Л. 229. &lt;/ref&gt;. 

Российские консулы в своих донесениях отмечали необычайную энергию албанской национальной пропаганды. Албанские комитеты, взяв на вооружение опыт соседних стран, начали создавать политические банды, распространявшие путем насилия албанскую национальную идею среди македонского населения. А. Петряев сообщал в начале 1912 г.: «Они делают то, что в свое время делали болгарские и греческие четы, т. е. угрозами или обещаниями привлекают на сторону албанцев македонские села. Наряду с существующими македонскими терминами «грекоманов», «болгароманов», «сербоманов» появляется новое этническое название «албаноманов» &lt;ref&gt;Там же. Л. 275. &lt;/ref&gt;. Консул отмечал, что натиску албанского национализма прежде других повергалась юго-западная часть Монастырского вилайета. Дальнейшее развитие паналбанского движения, по его мнению, крайне осложнит разрешение македонского вопроса, т. к. новый воинствующий элемент поставит на своем знамени девиз: «Македония для албанцев» &lt;ref&gt;АВПРИ. Ф. Политархив. Л. 230. &lt;/ref&gt;. 

Обобщая свои представления об этническом составе населения Македонии, А. Петряев, один из наиболее компетентных и авторитетных представителей России на Балканах, писал: «За исключением турок, евреев, цыган, все остальное население представляет совершенно особый смешанный «македонский» тип, который невозможно подвести ни под одну из известных этнографических групп. Все даваемые ему названия – болгар, греков, сербов, албанцев, румын (кутцо-влахов) являются лишь политическими этикетками, навязываемыми ему соседними с Македонией балканскими государствами, так или иначе заинтересованными в ее судьбах» &lt;ref&gt;Там же. 1909. Д. 5268. Л. 1.&lt;/ref&gt;. 

В начале XX в. перед македонцами, как и перед другими народами Центральной и Юго-Восточной Европы, стояла важная историческая задача – осуществить свое стремление к национальному самоопределению, стать субъектом политики. Решать эту задачу македонцам, не имеющим ни собственной элиты, ни государственной традиции, ни развитого языка, ни высокоразвитой культуры было очень трудно. Положение осложнялось тем, что в течение длительного времени Македония была полем ожесточенного соперничества малых и великих государств, подвергалась натиску греческого, болгарского, сербского и албанского национализма. События начала XX в. свидетельствуют, что процесс этнонациональной балканизации набрал большую силу. 

Донесения российских консулов позволяют наглядно представить условия формирования сознания этнического единства у славян Македонии, определявшегося и одновременно осложнявшегося совпадением с самосознанием локально-географическим и конфессиональным. Они показывают, как под влиянием церковно-школьных пропаганд соседних государств индифферентное отношение сельского населения к проблемам национальности сменилось амбивалентной, невыраженной, а иногда даже «сдвоенной» идентичностью, что весьма характерно для этнически смешанной среды, где в относительно спокойной обстановке самосознание людей не актуализировано, «размыто». Российскими консулами было отмечено, что наступление воинствующего национализма соседних государств в период смуты, сопровождавшееся террором и разметкой сфер влияния, вызвало усиление этнического самосознания македонцев, их стремление отстоять свою самобытность и целостность населяемой ими территории. Катализатором процессов этнического характера в крае стала и политика великих держав, включая их реформенную акцию 1904–1908 гг., а также быстрый процесс разложения османской государственности. Взаимообусловленность процессов распада империи и образования нации хорошо известна. 

Для формирования македонской нации, как любого этноса, была характерна многоступенчатость этнического самосознания и соответственно многоступенчатость этнического самоназвания. В период «македонской смуты» российские консулы зафиксировали появление отчетливого этнического самосознания у славянского населения Македонии, важнейшим проявлением которого явилось распространение общего самоназвания «македонцы». Появление же устойчивого этнонима, как известно, является свидетельством завершения процесса этногенеза. 

&lt;references/&gt;

[http://www.ssu.runnet.ru/faculties/historical/sc.publication/vseob.hist./slavyanskiy_sbornik/default.php Надворешна врска]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На руски јазик]]</text>
      <sha1>mtm50hll201w3eezi15uiqxxnl8axgc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде ќе те прашам бре Донке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2155</id>
    <revision>
      <id>9458</id>
      <parentid>5208</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9458</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="901" sha1="as05vqgogwbnubv46uml2bgqxpqkfdw" xml:space="preserve">'''Ајде ќе те прашам бре Донке''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ајде ќе те прашам бре Донке

:Ајде ќе те прашам бре Донке
:Донке Вардаринке
:ајде дали тече бре Донке
:Вардар матна вода.

:Ајде тече, тече бре брате
:бели пени фрла
:ајде ми довлече бре брате
:до два ми јунака.

:Ајде првиот ми беше
:јунак Мирче Ацев
:ајде вториот ми беше
:јунак Страшо Пинџур.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>as05vqgogwbnubv46uml2bgqxpqkfdw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ајде дали знаеш, паметиш Милице</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2156</id>
    <revision>
      <id>9481</id>
      <parentid>5209</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9481</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1291" sha1="09b4isd5cl1lci9vxgd7lgfqqxomy5n" xml:space="preserve">'''Ајде дали знаеш, паметиш Милице''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ајде дали знаеш, паметиш Милице

:Ајде дали знаеш, паметиш Милице
:кога си бевме малечки, де
:кога си бевме малечки Милице
:ај кога се двајцата љубевме.

:Ај кога се двајцата љубевме Милице
:во чичовото градинче, де
:во чичовото градинче Милице
:ај кај шарените цвеќиња.

:Ај кај шарените цвеќиња Милице
:трендафил цвеќе цутеше, де
:трендафил цвеќе цутеше Милице
:ај на скутот ти ми спиеше.

:Ај кога те тебе целував Милице
:лице ти беше спотнато, де
:лице ти беше спотнато Милице
:ај од очи оган ти фрлаше.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>09b4isd5cl1lci9vxgd7lgfqqxomy5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ај! В Македонија глас се чует</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2157</id>
    <revision>
      <id>10474</id>
      <parentid>9377</parentid>
      <timestamp>2015-12-11T14:53:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.124.161</ip>
      </contributor>
      <origin>10474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1473" sha1="03mmxhjccd0mjv56lpstl7vehe8ipfs" xml:space="preserve">'''Ај! В Македонија глас се чует''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ај! В Македонија глас се чует

:Ај! В Македонија глас се чует
:од нејзини сираци. [2х]

:Ај! Душманите побеснале
:колат, бесат се на ред. [2х]

:Ај! Вие браќа Македонци
:Вие славни јунаци. [2х]

:Ај! Крв'о знаме да развејме
:в македонски долини. [2х]

:Ај! На знаме е напишано
:„слобода или смрт”. [2х]

:Ај! Нека чует и Европа
:да робот се пробуди. [2х]

:Ај! Македонија не се плаши
:од нивниот јатаган.
:Ај тој се фрлат како тигар
:среде војски, јатаган.

:Коса имам,ама ќелав  сум
:аџанак,баџанак

:Сакам да се капам во море без вода
:аџанак,баџанак

:Богат сум ама немам пари
:аџанак,баџанак

:Да си го јадиш газот
:аџанак,баџанак
== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>03mmxhjccd0mjv56lpstl7vehe8ipfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ај што ми е мило ем драго</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2158</id>
    <revision>
      <id>10573</id>
      <parentid>9390</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T06:44:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10573</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1396" sha1="e5hwgf6bdk5vpuspeaq7ddihmf9j9rh" xml:space="preserve">'''Ај што ми е мило ем драго''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ај што ми е мило ем драго

:Ај што ми е мило ем драго
:млада партизанка да станам. [2x]

:Збогум и проштевај роде мој
:јас отидов во бој, бој, бој. [2x]

:Млада партизанка да станам
:во Пелистерска планина [2x]
:кај дванаесет кладенци.

:Збогум и проштевај роде мој
:јас отидов во бој, бој, бој. [2x]

:Таму си клетва зедовме
:со фашисти да се биеме [2x]
:слобода да добиеме.

:Збогум и проштевај роде мој
:јас отидов во бој, бој, бој. [2x]

:Слобода да добиеме
:за нашта Македонија. [2x]

:Збогум и проштевај роде мој
:јас отидов во бој, бој, бој. [2x]


== Надворешни врски ==
* [http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
[[Категорија:Македонски партизански песни]]</text>
      <sha1>e5hwgf6bdk5vpuspeaq7ddihmf9j9rh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ај да бегаме мори Васе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2159</id>
    <revision>
      <id>10802</id>
      <parentid>10628</parentid>
      <timestamp>2019-09-16T13:22:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.53.46.52</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Текст на песната */</comment>
      <origin>10802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1070" sha1="kajwcc9upoux8bs7wfnw71y58dep4mg" xml:space="preserve">'''Ај да бегаме мори Васе''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ај да бегаме мори Васе


:Ај да бегаме мори Васе
:ај да бегаме [x2]
:в града Солуна [×2]


:Там ќе најдеме мори Васе
:там ќе најдеме [x2]
:мома Спасија [x2]
:болна легнала.


:Ми повикала мори Васе
:ми повикала [x2]
:до три доктора
:ми повикала до три доктора.


:Први и вели мори Васе
:од мерак лежи
:втори и вели
:тешко е болна. [x2]


:Трети и вели мори Васе
:трети и вели [x2]
:јас ќе ја лекувам [x2]
:и ќе ја земам.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kajwcc9upoux8bs7wfnw71y58dep4mg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ах љубов, пак љубов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2160</id>
    <revision>
      <id>9459</id>
      <parentid>5213</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:56:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1154" sha1="l2pd36prsjyo452vt5pha3sjb8iu1oo" xml:space="preserve">'''Ах љубов, пак љубов''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Ах љубов, пак љубов

:Ова момче ме моли бре
:со тие очи
:со тие очи бадемлии
:а ти моме не ме гледај [2х]
:лесно заспивај.

:Рефрен
:Ах љубов, пак љубов
:без тебе не може
:за очи бадемлии
:кој болен не лежи.

:Море момче многу сакаш бре
:да не ти се слоши
:сакаш ли да ме целиваш
:итро моме ти насмеј се [2х]
:појди со мене.

:Рефрен

:Море ќе ме молиш бре ти
:лудо младо
:ти без мене не можеш
:Цел свет да шеташ [2х]
:нема да најдиш
:полично од мене.

:Рефрен


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>l2pd36prsjyo452vt5pha3sjb8iu1oo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1762 лето</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2161</id>
    <revision>
      <id>9236</id>
      <parentid>7733</parentid>
      <timestamp>2013-08-05T11:00:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.44.243</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешна врска */</comment>
      <origin>9236</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3826" sha1="msja9ldj3cy2hutoe0rhnwrwl67wmpy" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
'''1762 лето'''
:Илјада и седемстотин шездесет и второ лето&lt;br/&gt;
:в Охрида од Цариграда дошел Солаор.&lt;br/&gt;
:Еј! Дошел Солаор.&lt;br/&gt;
 
:Се претставил пред Арсениа&lt;br/&gt;
:наша патрика честнаго&lt;br/&gt;
:и му рек'л слово горко, слово жалосно.&lt;br/&gt;
:Еј! Слово жалосно.&lt;br/&gt;
 
:Царска волја е да тргнеш&lt;br/&gt;
:денеска за Цариграда&lt;br/&gt;
:на тебе од врли Грци, голем поплак е.&lt;br/&gt;
:Еј! Голем поплак е.&lt;br/&gt;
 
:Собрал патрик свое стадо&lt;br/&gt;
:в црква свјати Климентова&lt;br/&gt;
:благослов им дал последен, р'це заплетил.&lt;br/&gt;
:Еј! Р'це заплетил.&lt;br/&gt;
 
:Д'лго време липал старец&lt;br/&gt;
:в молчење в'сенародно&lt;br/&gt;
:и по бела брада ронел с'лзи горешти.&lt;br/&gt;
:Еј! С'лзи горешти.&lt;br/&gt;
 
:Слушајте ме мили чеда&lt;br/&gt;
:јас ќе идам в Цариграда&lt;br/&gt;
:на мене од врли Грци голем поплак е.&lt;br/&gt;
:Еј! Голем поплак е.&lt;br/&gt;
 
:Грцки патрик ќе ни строши&lt;br/&gt;
:славна Охридска Столица&lt;br/&gt;
:и мене до смрт ќе држи в заточение&lt;br/&gt;
:Еј! В заточение.&lt;br/&gt;
 
:Ќе прати владици Грци&lt;br/&gt;
:лицем светци срцем в'лци&lt;br/&gt;
:ќе ве дават, ќе ве стрижат,&lt;br/&gt;
:ќе ве м’лзат до крв.&lt;br/&gt;
:Еј! Ќе ве м'лзат до крв.&lt;br/&gt;

:меѓу народа ќе сејат &lt;br/&gt;
:несогласје и омраза, &lt;br/&gt;
:да се мразат син со татка, и со брата брат. &lt;br/&gt;
:Ej! И со брата брат &lt;br/&gt;

:И ќе викнете до Бога &lt;br/&gt;
:и крило не ќе најдете, &lt;br/&gt;
:смирени ќе наведете &lt;br/&gt;
:глави доземи. &lt;br/&gt;

:Ќе ми бидете сираци; &lt;br/&gt;
:така било написано. &lt;br/&gt;
:Елате ми да ве гушна &lt;br/&gt;
:за последен п'т. &lt;br/&gt;

:Ч’рна т'га поразила &lt;br/&gt;
:старо, младо, м'жи, жени, &lt;br/&gt;
:Вси со р'це заплетени&lt;br/&gt;
: с’лзи проливат. &lt;br/&gt;

:Тој ги гушка, тие т'жни &lt;br/&gt;
:му целуват десна р'ка, &lt;br/&gt;
:и од р'ка как’ од извор &lt;br/&gt;
:с'лзи се лејат. &lt;br/&gt;

:Вјахнал Патрик брза коња &lt;br/&gt;
:и неволно уп'тил се. &lt;br/&gt;
:Тога грмкиј плач народен &lt;br/&gt;
:небо процепил. &lt;br/&gt;

:Умилил се чесниј Патрик, &lt;br/&gt;
:свалил шапка навезана, &lt;br/&gt;
:погледал на сино небо, &lt;br/&gt;
:љуто прок’лнал: &lt;br/&gt;

:„Ох! послушај, милиј Боже!&lt;br/&gt;
: Хаир никога да немат &lt;br/&gt;
:Стамче беј и Бујар Лигдо, &lt;br/&gt;
:Пејко челеби! &lt;br/&gt;

:Милостивиј Бог послушал &lt;br/&gt;
:патричка горешча клетва; &lt;br/&gt;
:слава нихна, семе нихно &lt;br/&gt;
:погубил со шум. &lt;br/&gt;

:И сега во куќи нихни &lt;br/&gt;
:ткае пајак пајачина &lt;br/&gt;
:и на пусти стрехи нихни &lt;br/&gt;
:хукат хутове&lt;br/&gt;

{{ЈС-100}}


|}

== Надворешна врска ==

[http://pesna.org/song.php?id=450 1762 лето - Mакедонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>msja9ldj3cy2hutoe0rhnwrwl67wmpy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Заспала Јанка, Јанинка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2162</id>
    <revision>
      <id>9380</id>
      <parentid>5215</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T12:45:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9380</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1846" sha1="ndkr9w2rogvp3ya5fw6vxkca3hw9c5g" xml:space="preserve">'''Заспала Јанка, Јанинка''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Заспала Јанка, Јанинка

:Заспала Јанка, Јанинка леле
:заспала Јанка, Јанинка
:на мајкино си колено [x2]
:заспала Јанка, Јанинка
:на мајкино си колено.

:А мајка и ја будеше леле
:а мајка и ја будеше,
:стани ми ќерко стани ми
:денес се ќерко не спие,
:а мајка и ја будеше
:денес се ќерко не спие.

:Пукнала мајко треснала леле
:пукнала мајко треснала,
:ах што бев слатко заспала
:и сладок сон сонувала. [x2]

:На сон дојдоја три луди леле
:на сон дојдоа три луди,
:три луди млади момчина [x2]
:на сон дојдоа три луди
:три луди млади момчина.

:Први ми даде злат прстен леле
:први ми даде злат прстен
:втори ми даде јаболко,
:трети ме мене целуна. [x2]

:Тој што ми даде злат прстен леле
:низ него да се провирам,
:тој што ми даде јаболко
:зелен да биде до гроба. [x2]

:Тој што ме мене целина леле [x2]
:дај ми го Боже на јаве
:со него век да векувам. [x2]


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ndkr9w2rogvp3ya5fw6vxkca3hw9c5g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Те сакам песно македонска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2163</id>
    <revision>
      <id>9396</id>
      <parentid>5216</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T16:26:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1237" sha1="iakl63vlasq1cuf1mb0cgd8c6vntxro" xml:space="preserve">'''Те сакам песно македонска''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Те сакам песно македонска

:Љубов си ми ти,
:младост си ми ти,
:песно убава
:јас без тебе
:знај не можам.

:Радост си ми ти,
:тага си ми ти,
:песно убава
:што и да си
:ти моја си.

:Рефрен
:Те сакам песно македонска, македонска
:љубов моја ти песно македонска.
:Те сакам песно македонска, македонска
:младост моја ти песно македонска.

:Љубов си ми ти,
:младост си ми ти,
:песно убава
:јас без тебе
:знај не можам.

:Цвеќе си ми ти
:ѕвезда си ми ти,
:песно убава
:што и да си
:ти моја си.

:Рефрен


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>iakl63vlasq1cuf1mb0cgd8c6vntxro</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Собрале ми се набрале</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2164</id>
    <revision>
      <id>9662</id>
      <parentid>9424</parentid>
      <timestamp>2014-05-21T01:20:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>9662</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1201" sha1="4ueioy5qtqluvimvjmzrj7lmboje2vs" xml:space="preserve">'''Собрале ми се набрале''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Собрале ми се набрале

:Собрале ми се набрале
:седумдесет млади војводи
:на зелената рамнина (на скоринската рамнина)
:на високата пољана (во таа ладна меана).

:Лута ракија пиеја
:тешка си клетва зедоја
:кој ќе се браќа разболе
:на раце да го носиме.

:Разболел ми се млад Гоце
:млад Гоце Делчев војвода
:и на дружина говори
:дружино верна говорна

:Кога ќе вие минете
:низ моја града Кукуша
:на моја мајка да и кажете
:оти сум младо загинал [x2]
:за жална Македонија.


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>4ueioy5qtqluvimvjmzrj7lmboje2vs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Слегло моме во градина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2165</id>
    <revision>
      <id>9451</id>
      <parentid>5218</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:38:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9451</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1201" sha1="jryifzgicsjac85yho17anfbloxn7lh" xml:space="preserve">'''Собрале ми се набрале''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Собрале ми се набрале

:Собрале ми се набрале
:седумдесет млади војводи
:на зелената рамнина (на скоринската рамнина)
:на високата пољана (во таа ладна меана).

:Лута ракија пиеја
:тешко си клетва зедоја
:кој ќе се браќа разболе
:на раце да го носиме.

:Разболел ми се млад Гоце
:млад Гоце Делчев војвода
:и на дружина говори
:дружино верна говорна

:Кога ќе вие минете
:низ моја града Кукуша
:на моја мајка да и кажете
:оти сум младо загинал [x2]
:за жална Македонија.


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>jryifzgicsjac85yho17anfbloxn7lh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Славеј пиле рано пее</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2166</id>
    <revision>
      <id>9386</id>
      <parentid>5219</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T14:49:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="896" sha1="df16w5x7049f9miui3i8lfwwl41qu2c" xml:space="preserve">'''Славеј пиле рано пее''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Славеј пиле рано пее

:Славеј пиле рано пее
:рано пее пред зората,
:па ми буди лудо младо,
:лудо младо не женето.

:Стани, стани лудо младо
:да ми одиш врв планина,
:таму има до три моми
:до три моми Македонки.

:Прва мома дрва бери
:втора мома оган пали,
:втора мома оган пали
:трета мома јагне печи.


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>df16w5x7049f9miui3i8lfwwl41qu2c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сестра моли брата за вечера</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2167</id>
    <revision>
      <id>9449</id>
      <parentid>8565</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:30:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9449</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1332" sha1="93t6gbpr1rlwcwg43hpxctirbn6yqbj" xml:space="preserve">'''Сестра моли брата за вечера''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Сестра моли брата за вечера

:Сестра моли брата за вечера
:ајде, ајде брате да вечераме. [x2]
:Вечерајте сестро не чекајте ме
:јас сум било сестро у меана. [x2]

:Јало пило сестро сум се опило
:голем зулум сестро сум направило [x2]
:сум заклало еден син на мајка
:сега они барат крвнината. [x2]

:Ајде, ајде брате да вечераме,
:за крвнина брате колај бива. [x2]
:Сестра има брате девет сина,
:едно сине мајка ќе прежали. [x2]

:Цел ноќ седи мајка солзи рони
:кое сине мајка да прежали. [x2]
:Прежалила мајка најмалото,
:најмалото мајка најубавото. [x2]

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>93t6gbpr1rlwcwg43hpxctirbn6yqbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Секој што мине помине</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2168</id>
    <revision>
      <id>9414</id>
      <parentid>5221</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T20:24:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="934" sha1="1ffru8wp5wd6zt50hr60bqe3rzxtr0o" xml:space="preserve">'''Секој што мине помине''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Секој што мине помине

:Секој што мине помине
:крај наш'то порте, пенџере
:со една рака мавнува
:со око ми намигнува. [x2]

:Да знаат мојте другарки
:и тие лоши душманки,
:на мама, тате ќе кажат
:и кавга ќе ми направат. [x2]

:Затоа јас и кажувам
:и на мој'та сестра помала,
:тој што ќе срце засака
:јас ќе го љубам довека. [x2]


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1ffru8wp5wd6zt50hr60bqe3rzxtr0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Се заљубив во девојче убаво</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2169</id>
    <revision>
      <id>10620</id>
      <parentid>9487</parentid>
      <timestamp>2017-12-05T11:54:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.4.200</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Текст на песната */</comment>
      <origin>10620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1121" sha1="i3lky402ac9icryqea7x1glzukax6jf" xml:space="preserve">'''Се заљубив во девојче убаво''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Се заљубив во девојче убаво

:Се заљубив во девојче убаво
:во девојче танка снага очи зелени.

:Рефрен
:Леле, леле што е убаво [x2]
:кој што љуби тој тагува
:љубовта е слатка измама. [x2]

:Една вечер јас го сретнав на порти
:бре девојче лудо младо со друг стоеше.

:Рефрен

:Па си појдов во меана да пијам
:да го смирам мојто срце заљубено.

:Рефрен

:Пивнав вино, викнав песна да пеам
:да си душа од срце тажно развеселам.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>i3lky402ac9icryqea7x1glzukax6jf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Поминаа луди млади години</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2170</id>
    <revision>
      <id>9389</id>
      <parentid>5223</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T15:22:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1120" sha1="cqhpt4h3vtoudn7qo9fkuxdc04ictre" xml:space="preserve">'''Поминаа луди млади години''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Поминаа луди млади години

:Секоја вечер на тебе мислам еј лудо бре [x2]
:само се мислам што да ти кажам еј лудо бре. [x2]

:Рефрен
:Поминаа луди млади години
:си ветивне, ама не се зедовме. [x2]

:Секоја вечер на порти чекам да поминеш [x2]
:а ти минуваш и не ми збориш не ме гледаш. [x2]

:Рефрен

:Ќе мине младост, ќе дојде старост еј лудо бре, [x2]
:очите тажни мои и твои ќе останат
:очите тажни мои до века ќе тагуваат.

:Рефрен


== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>cqhpt4h3vtoudn7qo9fkuxdc04ictre</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Низ двори се шета мома Катерина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2171</id>
    <revision>
      <id>9394</id>
      <parentid>5224</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T16:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1458" sha1="57mimfnkfjcnu3krw1cjqwfmwhychhg" xml:space="preserve">'''Низ двори се шета мома Катерина''' е [[македонска народна песна]].

== Текст на песната ==
:Низ двори се шета мома Катерина

:Низ двори се шета мома Катерина,
:бело променета како галабица.
:Оф аман, аман како галабица. [x2]

:Ситно кротко оди како еребица [x2]
:Оф аман, аман како еребица. [x2]

:Оздола ми иди едно лудо младо
:сива коња јава, коња разигрува.
:Оф аман, аман и на коња вели: [x2]

:Играј коњу играј, ти да се наиграш
:јас ќе те продавам на мома кадуша.
:Оф аман, аман на мома кадуша. [x2]

:Штом ми го дочула мома Катерина
:и на лудо вели коња не продавај
:Оф аман, аман коња не продавај. [x2]

:Како твојта коња сегде редум има
:како мома Ката нигде редум нема.
:Оф аман, аман нигде редум нема. [x2]

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>57mimfnkfjcnu3krw1cjqwfmwhychhg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mieszyslaw Malecki on Macedonian language 1938</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2172</id>
    <revision>
      <id>5231</id>
      <parentid>5227</parentid>
      <timestamp>2006-05-26T21:13:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5231</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1218" sha1="l2i0udcea2kzc6u8aimn2c0bsaz32d5" xml:space="preserve">...However, it should be added that in addition to the Macedonian paculiarities which go along the developing line of either the Bulgarian language or Serbo-Croation, there are also completely specific feature which do not appear in either of these two languages. Among the more important phonetic features of this category is the developement of *b, *b &gt; Q, e; *a i.e, o, even kj, gj &lt; *tj, dj, which are undoubtedly very close to the Serbian Ch and Dj, but still different from them. 

Therefore, to the question whether the Macedonian dialects are Serbian or Bulgarian, I would answer that they are neither exclusively Serbian or Bulgarian, but rather the majority of them represent and individual type of dialect (which could also be called a Macedonian language) related closely to the two mentioned languages. 

The Macedonian language is between Serbian and Bulgarian, and its inclusion in only one of these languages is, from the linguistic point of view, unfounded.

M. Malecki, Z zagadnien dialaktologii macedonskiej, Rocznik Slawistyczny (Krakow), XIV (1938), p.142

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>l2i0udcea2kzc6u8aimn2c0bsaz32d5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Извештај на рускиот амбасадор за состојбата во Македонија во 1945</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2173</id>
    <revision>
      <id>10948</id>
      <parentid>5230</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:46:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10948</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34081" sha1="337rxv4t80hirow74bq944gjgfp02g9" xml:space="preserve">Документи: руски извори од 1945 година, Нова Македонија &lt;хттп://њњњ.новамакедонија.цом.мк&gt;, 13/14 Јули 1998 

Бегалци од Егејска Македонија 

Секојдневно границата ја поминуваат големи групи Македонци кои бегаат од грчкиот терор. Македонија ги прифаќа и ги удостојува сите што ја поминале границата 

ИСТОРИЧАРОТ д-р ВЛАДО ИВАНОВСКИ, меѓу поголемиот број новооткриени документи во Историско-документарниот оддел на Министерството за надворешни работи, поточно во Архивот за надворешна политика на Руската Федерација, го регистрира и Извештајот (со забелешка дека не смее да биде објавен) на В.П. Григорев и И.Н. Агеев, кои од 13 до 23 јули 1945 година ја посетиле Македонија и притоа посебно се задржале на состојбата на границата со Грција, во тоа време жешка точка на југословенско-грчките односи. Овој документ првпат е објавен во магазинот Македонско време од каде што го преземаме. 

Заради невидениот терор на грчките воени и полициски власти над населението од Егејска Македонија, Македонци - стари и млади, мажи и жени, ги оставаат своите родни огништа и масовно ја минуваат границата и се префрлаат на југословенска територија. 

Според податоците што ни ги даде претседателот на АСНОМ, Методи Андонов - Ченто, до овој момент од Егејска Македонија пребегале повеќе од 20.000 бегалци - Македонци. Бегалците секојдневно пристигнуваат. Интересно е дека, заедно со Македонците, од теророт во Југославија пребегуваат и многу Грци. Според податоците на претседателот на Народниот комитет на Битолскиот округ, Крсто Симовски, само на територијата на оваа околија до 17 јули пребегале околу три илјади луѓе. Како по правило, сите бегалци што ја минуваат границата пристигнуваат полуголи, полубоси и изнемоштени од тешкиот пат. Народот и органите на југословенската народна власт на бегалците им укажуваат добар прием. На пример, во градот Битола за нив е отворена менза и се опремени специјални простори. Работоспособните бегалци се распределуваат на работа по селата и градовите. Неработоспособните, главно старци, се сместени во специјални приемни домови, каде што им е обезбедена храна и облека. 
Разговаравме со неколку бегалци во повеќе места. На пример, во село Дупени, Преспанска околија, Битолски округ, на 16 јули 1945 година: селанец - Македонец, 65-годишниот Глигор Богоја Балја, пребегал во мај месец од селото Раби, Леринска околија и округ (Грција). Во Грција му останало семејството: жената, синот, снаата и нивните две деца. Самиот тој ги помагал партизаните. Причина за пребегувањето: терор, гонење на сите кои ги помагале или симпатизирале партизаните. 
Од селото Раби (составено од 120 македонски куќи и 40 грчки), само во селото Дупени пребегале 20 мажи. 

- Селанец - Македонец, 80-годишниот Никола Стефанов-Казаковски, од село Раби (Леринска околија), пребегнал во месец мај заедно со 35-годишниот син. Другите членови од нивното семејство останале во Грција. Причини за нивното пребегување: ги помагале партизаните, ги криеле и лекувале ранетите, за што сега грчките власти ги гонат. Тој ни кажува дека од неговото село се уапсени 13 мажи и се однесени во Лерин. 

ЌЕ СЕ ВРАТИМЕ САМО ВО ОБЕДИНЕТА МАКЕДОНИЈА

Бегалците зборуваат: Ние ќе се вратиме дома само во случај ако Егејска Македонија биде присоединета кон Македонија (Југославија)! 

Збогувајќи се со нас, Казаковски ни рече: Нека живее Сталин и нека ни помогне нам, на Македонците од Егејска Македонија, да се ослободиме!. 

Во Битола, на 17 јули 1945 година: 

- Селанецот - Македонец, 84-годишниот Анастас Панчев од село Вишени, Костурски округ и околија. Пребегал во Битола на 17 јули 1945 година. Грчката полиција на 11 јули во селото Вишени го претепала, божем, дека водел пропаганда. Всушност, селанецот само добронамерно зборувал за Југославија, за присоединувањето на Егејска Македонија кон неа. На неговата глава и на лицето се забележуваат траги од мавање. Оттргнувајќи се од рацете на полицијата, тој побегнал во планините, а оттаму, пеш, влегол во Југославија. За неколку дена пропешачил повеќе од 80 километри. 

- Јоанис Теодоридис, Грк, стар 28 години, од село Ливера, Козанис. Според неговите зборови, тој бил секретар на месниот комитет на Компаратијата, во околијата Козанис. Грчката полиција, со цел да ја обезглави комунистичката партија, ги уапсила партиските работници. Нему му се заканувало апсење. Затоа решил да пребега во Југославија. 

Понекогаш, во Македонија пристигнуваат Македонци - бегалци од Тракија, со воз, преку Бугарија. Една таква група од околу 200 луѓе сретнавме во село Градско, 20 километри од Велес. Бегалците ни изјавија дека се од селата Горенце и Просочен, Драмска околија, од каде што пребегале на бугарска територија уште кон средината на април месец годинава. Според нивните зборови, во Бугарија, во градовите Пловдив, Пазарџик и Неврокоп, се наоѓаат до 10.000 бегалци од Егејска Македонија. Сите тие луѓе ќе бидат префрлени во Југославија. По тоа прашање во Бугарија работи југословенската комисија. 

Бегалците раскажуваат дека царистите ги протеруваат од Грција сите Македонци. Грчките власти го ограбуваат македонското население. Тие собираат од него жито, добиток, пари. Бегајќи од Тракија, бегалците таму го оставиле сиот свој имот со сета покуќнина. Меѓу бегалците има стари луѓе, жени и деца, во повеќе случаи цели семејства. На пример, селанецот Крсто Димитров Бончев (36 година), од селото Просочен, Драмска околија, пребегал во Југославија со трите деца, кои имаат шест, десет и дванаесет години. Селанецот Иван Ангелов Паскалев (36 години), од село Горенце, пребегал со жената и трите деца од шест, тринаесет и седумнаесет години. 

Селанецот Кочо Рамсулев (46 години), од село Просочен, пребегал сам, оставајќи ја дома жената со децата. 

Бегалците од Егејска Македонија во Југославија се сретнуваат со целосно добредојде. На 2 август во Македонија се празнува националниот празник Илинден (Ден на востанието против Турците). На тој ден низ цела Македонија ќе бидат организирани доброволни прилози за бегалците - браќата од Егејска Македонија. Македонската влада пуштила во продажба специјална лотарија, чиј приход ќе биде внесен во фондот за помош на бегалците. 

ЕКОНОМСКАТА ПОЛОЖБА ВО МАКЕДОНИЈА

Во економскиот живот на Федерална Македонија главно место зазема селското стопанство со кое се занимава 74 проценти од општиот број на населението. Основни култури на селското стопанство се тутунот, пченката, афионот, кој се извезува за изработка на опиум, маслодајните култури, овоштарството. Освен тоа, големо место во селското стопанство зазема сточарството. Природните услови: планините, честата суша, недостигот од обработливо земјиште, ги прават површините засеани со житни култури нерентабилни. Производството на сопственото жито во Македонија до новата жетва не ги обезбедува потребите на населението. На пример, во селото Љубојно, Преспанска околија, Битолскиот круг (60 километри од Битола) повеќето од селаните се сопственици на земјиште до еден хектар, еден селанец има пет хектари, а 60 отсто од обработливото земјиште се наоѓа по планините. Во ова село, по правило, производството на сопствена пченица им е доволно на селаните само за наредните пет-шест месеци, а годинава, според изјавата на селаните, резервите на пченица не ќе траат повеќе од четири месеци. Основно занимавање на селаните е овоштарството и производството на тутун. 

Според изјавата на секретарот на Окружниот народен одбор во Битола, Кулјач, поголемиот број од селаните во Македонија се сопственици на обработлива површина најмногу до 1,5 хектар што не обезбедува пченица за целата година, па селаните се надеваат дека таа ќе биде донесена од Војводина. Заради дезорганизираниот транспорт, нарушената трговија и врската меѓу градовите и селата, населението во Македонија постојано чувствува крајна потреба од храна. Истото тоа ни го изјави претседателот на Народноослободителниот одбор на град Прилеп. Според податоците на весникот Село, во Македонија, Косово Поле, Метохија и Санџак до војната имало вкупно 231.964 семејства (од нив во Македонија 172.700), кои располагале со 1.203.116 хектари обработливо земјиште (во Македонија таа бројка изнесувала 650.000 хектари). 

Во просек на едно семејство во Македонија, Косово Поле, Метохија и Санџак доаѓа нешто повеќе од пет хектари обработливо земјиште. Во Македонија, пак, на едно семејство доаѓа нешто повеќе од четири хектари по семејство. 

Во земјоделското стопанство на Македонија видно место зазема културата тутун. Безразлично што со оваа култура е засеана на само еден отсто од вкупно обработливо земјиште, кое опфаќа 6,5 илјади хектари, со обработка на тутунот ангажирани се повеќе од десет илјади луѓе или 40 отсто од вкупно вработените во Македонија. 

Земјоделството во Југославија е релативно заостанато. Земјоделството, пак, во Македонија е најзаостанато во Југославија. Дрвените плугови и воловите се основното орудие на македонското земјоделство мошне ретко во полето може да се види метален плуг, додека пак, други земјоделски машини воопшто нема. Поминувајќи ја долината на реката Вардар, Битолското Поле и полето околу Преспанското Езеро, никаде не слушнавме работа на земјоделски машини. Забележавме само рачна работа. Коњи има малку. Магарињата и воловите се основните транспортни средства во земјоделството. 
Селаните живеат бедно. Ретко забележавме селанец кој не беше во износена облека и обувки под кои се гледа голотија. Разнобојните закрпи ја скриваат бојата на материјалот од кој е сошиена облеката. Нечистотија. До 75 отсто од населението во Македонија е написмено. Овој процент по селата е забележително поголем. Во цела Македонија работат само шеесет лекари и триесет медицински сестри, а во селата во кои бевме, никаде не видовме амбуланта или болница. Селаните ја почитуваат новата власт, меѓутоа, забележуваат дека таа се уште ништо не им дала. Подготовки за реформи не се забележуваат. Секретарот на НОФ на Битолскиот округ околу ова прашање се ограничуваше на општи фрази, изјави, што се имаат селските семејства кои ја почувствувале аграрната реформа, меѓутоа колку земја е опфатено со аграрната реформа, каков максимум обработлива површина ќе остане кај селаните, колкав е вишокот на земја, тој не знаеше да каже. Ние бевме во селската кооперација на едно погранично село на Битолскиот округ. Продавницата празна. Селото добило само 24 српа и шест коси. Селото има 88 домаќинства. Кооператорот ни рече дека поделбата на срповите и косите меѓу селаните ќе ја направат по пат на лотарија. Секој човек добива по 20 грама сол за секоја овца. За колку време е дадена солта никој не знае. 

Индустријата во Македонија е мошне слаба и е сконцентрирана по градовите. На пример, во Битола има две текстилни фабрики, неколку помали еснафски работилници. Во Скопје има пиварница, монопол и неколку мали текстилни фабрики. Во планините меѓу Скопје и Битола има резерви на јаглен. Опремата на јагленокопите е примитивна. Најконкретно за состојбата на индустријата во Македонија зборуваат следниве бројки: во индустријата се ангажирани 25.000 луѓе, од нив на преработка на тутунот - 10. 000. 

Трговијата во Македонија е речиси парализирана. Сите индустриски производи се делат со белешки, што ги издава Министерството за трговија и другите компетентни институции. Приватна иницијатива, при неумеење и немање можности се организира државна трговија, не е дозволена. 

Меѓу селаните постои тенденција да се бојкотираат градовите - доколку селанецот ги однесе в град своите производи не може ништо да добие за нив. А градовите, пак, чувствуваат недостиг на оние производи кои во нивна близина или гнијат (овошје) или пак се расипуваат (јајца и млеко). 
Градовите живеат празнично. Во Скопје, Битола и Велес, низ кои поминавме, по големите улици приземјата на куќите се претворени во кафеани и ресторани и друг вид забавувачки дуќани. Нив ги има невообичаено многу. Во некои кафеани, освен празни шишиња или по неколку шишиња кисело вино, нема ништо. Во Битола, на 30.000 жители, со различни работи се зафатени само три илјади луѓе, а другите, исклучувајќи ги децата и старците, се занимаваат со трговија и безделничат. 

Реакција, користејќи ги тешкотиите, води скришна пропаганда против народната власт, ја саботира трговијата. Пазарите се празни - насекаде дејствува црната берза. Трговците се страшно незадоволни заради тоа што се гонат контрабандите од Грција и Албанија. 

За неколку дена, колку што престојвуавме во Македонија, не видовме ниеден селанец, или селска кола, кои со производи одеа во град, како што тоа го гледавме, на пример, во многу места во Србија. По патиштата можат да се видат само магариња натоварени со дрва или со сено. 

ПОЈАВИ НА ШОВИНИСТИЧКО РАСПОЛОЖЕНИЕ

По својот национален состав, Македонија е повеќенационална. Според изјавата на претседателот на АСНОМ, Андонов - Ченто, Федерална Македонија има 1.200.000 население, од кои 1.000.000 се Македонци, а другите се Турци, Албанци, Власи. Во источниот дел на Македонија има Бугари - преселници. Муслиманското население во Македонија брои меѓу 70.000 и 80.000 илјади. Сите национални малцинства се застапени во АСНОМ. Заменик претседателот на Владата е Албанец. 

Во разговорите со одговорни лица се чувствува голема нељубезност и национално непријателство кон Србите, кои во одделни случаи добиваат форма на шовинизам. Во разговорот со нас Андонов-Ченто рече дека Срби во Македонија нема, туку има србомани, кои себеси се сметаат за Срби, но, всушност, тие се Македонци Исклучок претставуваат околу две илјади стари српски чиновници кои живеат во Скопје. Српски школи во Македонија нема. Слично на ова изјави и уредникот на весникот Нова Македонија Киро Хаџи Василев. Тој рече: Во Скопје нема српски училишта. Нема зошто да се отворат, нема доволно Срби. Во селата, каде што населението се чувствува српско, а всушност тие не се Срби. Во тие села српски училишта нема, меѓутоа, има српски јазик како наставен предмет. Според изјавата на поручникот на југословенската армија, К.А. Курицки, во Македонија постои силен шовинизам. Тој постои и во армијата, меѓу комунистите - командири и комесари - Македонци, како и меѓу работниците на ОЗНА. Кога во Македонија дошле 22. Дивизија, составена од Срби, Хрвати и Црногорци, во Македонија почна да се зборува за ново насилство на Србите, дека повторно се враќа стариот српски режим, окупација, корупција. Кога бил ликвидиран Главниот штаб на Македонија и формирана Шестата армија, мнозинството на раководниот кадар не биле македонски, па многу Македонци тоа го квалификувале како ликвидирање на македонската армија. Жената на началникот на ОЗНА за Македонија (тој, исто така, е секретар на ЦК на КПМ), полковникот Цветко Узуновски - Абаз, изјавила: Повторно почна српско владеење! Каква е таа слобода за Македонија, кога пак дојдоа Србите...!. За образованието во самостојна Македонија ни зборуваа работникот на Култпропот на ЦК на КП на Македонија, Блаже Конески, и веќе споменатиот уредник на весникот Нова Македонија Хаџи Василев. Во источните делови на Македонија постои тенденција за присоединување кон Бугарија. 
Карактеристичен е делот од разговорот со Андонов - Ченто што го имавме на 20 јули. Тој не праша дали сме го слушале соопштението по радио од средбата на тројцата рководители на трите големи држави за тоа дека, наводно, тие дошле до заклучок за неопходноста од создавање самостојна Македонија под покровителство на Америка. Исто такво прашање ни постави и секретарот на АСНОМ, Спиров, кој влезе додека разговаравме со Андонов - Ченто. Спиров го изрази своето мислење дека е прифатлива идејата за протекторат на СССР или Америка над Македонија, само да не се реализира варијантата Македонија под протекторат на Англија. Притоа, тој ја разви мислата за можноста да постои самостојна Македонија под покровителство на Америка, под услов да бидат зачувани денешните органи на државната власт и на армијата. Економската соработка треба да биде база за подем на Македонија. Ченто, во принцип, со ништо не му се спротивстави на својот колега, меѓутоа, изрази сомнение за тоа дека денешните органи на државната власт ќе можат да се зачуваат за време на американскиот протекторат, кога Америка ќе ги земе во свои раце командните места во македонската економија. Меѓутоа, селаните со кои имавме можност да разговараме, сметајќи ја положбата на македонскиот народ трагична, бараат негово обединување во една држава. Безразлично на силно изразените национални чувства, никој од нив не рече дека Македонија треба да биде надвор од Југославија, туку,обратно, некои од нив директно изјавуваат дека таа треба да биде во рамките на Југославија. Се надеваат дека СССР ќе им помогне во тоа. 

ОДНОСОТ КОН СССР

Во воените единици на Четвртата бригада на Народната одбрана, кај кои бевме, односот на војниците кон Советскиот Сојуз е исклучително убав. Секој војник сака да личи на црвеноармиец, а нивната татковина на СССР. Недоволно облечени, боси, тие се полни со верба во тоа дека се на правилен пат, на оној пат, по кој своевремено одел Советскиот Сојуз. Тие со презир зборуваат за грчките војници облечени во англиски униформи. На покривот од куќата во која се наоѓа бригадниот штаб се вее црвено знаме со срп и чекан на него. Ние ги прашуваме: Зошто виси црвено знаме?, а тие ни одговараат: Тоа е македонско знаме. Во разговорите селаните се интересираат за животот со Советскиот Сојуз, главно, за животот на селаните. 

Меѓутоа, во разговорите со одговорните лица се чувствува некаква резерва, особено затоа што тие го знаат односот кон СССР, кон рускиот човек во Србија. Во Србија се интересира за се што се однесува на Советскиот Сојуз. Се интересира за неговата позиција кон нив, или за другите меѓународни прашања. Ги интересираше прашањето за Трст, позицијата на Советскиот Сојуз во однос на политичките појави во Југославија. Веруваа во силата на Советскиот Сојуз. Сосема друга е работата во Македонија: не добивме ниту едно прашање за тоа како Советскиот Сојуз се однесува кон настантие во Егејска Македонија, за прашањето на Македонија воопшто. 

Разговорот со секретарот на Битолскиот окружен НОФ, Марко Кулјач, Црногорец, личеше повеќе на распрашување отколку на разговор. Тој одговараше само на прашања, ниеден збор отповеќе, не поставувајќи ниту едно прашање. Во таков тон мина и разговорот со уредникот на Нова Македонија, Хаџи Василев, како и со секретарот на Друштвото за културна врска со СССР, Конески, во Скопје. 
Во главниот град на Македонија, Скопје, Друштвото за културна врска со СССР, фактички не работи. Друштвото нема свои простории. Постојната руска библиотека во Скопје лежи во магацин и таа нема свои простории. Раководителите на Друштвото манифестираат целосна инертност, а од ЦК КП на Македонија нема никакви стимуланси за да оживее работата и на Друштвото и да му се помогне да најде потребни простории. 

Потпишани: 
Втор секретар на Амбасадата на СССР во Југославија, Григоров, Аташе на Амбасадата на СССР во Југославија, Агеев 28 јули 1945 година

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>337rxv4t80hirow74bq944gjgfp02g9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кратка историја на Грција - 1865</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2175</id>
    <revision>
      <id>5241</id>
      <parentid>5240</parentid>
      <timestamp>2006-05-30T11:51:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>67.22.200.67</ip>
      </contributor>
      <origin>5241</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7644" sha1="9wiokq9tsvb4d75xb4q2s2m76v6ddm0" xml:space="preserve">A Smaller history of Greece by SIR WILLIAM SMITH  - 1865

&quot;CHAPTER I. 

GEOGRAPHY OF GREECE. 

Greece is the southern portion of a great peninsula of Europe, washed on three sides by the Mediterranean Sea. It is bounded on the north by the Cambunian mountains, '''which separate it from Macedonia'''. It extends from the fortieth degree of latitude to the thirty-sixth, its greatest length being not more than 250 English miles, and its greatest breadth only 180. Its surface is considerably less than that of Portugal. This small area was divided among a number of independent states, many of them containing a territory of only a few square miles, and none of them larger than an English county. But the heroism and genius of the Greeks have given an interest to the insignificant spot of earth bearing their name, which the vastest empires have never equalled. 

The name of Greece was not used by the inhabitants of the country. They called their land HELLAS, and themselves HELLENES. At first the word HELLAS signified only a small district in 
Thessaly, from which the Hellenes gradually spread over the whole country. The names of GREECE and GREEKS come to us from the Romans, who gave the name of GRAECIA to the country and of GRAECI to the inhabitants.&quot; 

&quot;All the Greeks were descended from the same ancestor and spoke the same language. '''They all described men and cities which were not Grecian by the term BARBARIAN'''. This word has passed into our own language, but with a very different idea; for the Greeks applied it indiscriminately to every foreigner, to the civilized inhabitants of Egypt and Persia, as well as to the rude tribes of Scythia and Gaul.&quot; 

&quot;The Grecian colonies may be arranged in four groups: 1. Those founded in Asia Minor and the adjoining islands; 2. Those in the western parts of the Mediterranean, in Italy, Sicily, Gaul, and Spain; 3. Those in Africa; 4. '''Those in Epirus, Macedonia, and Thrace.'''&quot; 

&quot;The colonies in '''Macedonia and Thrace''' were very numerous, and extended all along the coast of the AEgean, of the Hellespont, of the Propontis, and of the Euxine, from the borders of Thessaly to the mouth of the Danube. Of these we can only glance at the most important. '''The colonies on the coast of Macedonia were chiefly founded by Chalcis and Eretria in Euboea'''; and the peninsula of Chalcidice, with its three projecting headlands, was covered with their settlements, and derived its name from the former city. 
The Corinthians likewise planted a few colonies on this coast, of which Potidaea, on the narrow isthmus of Pallene, most deserves mention. 

Of the colonies in Thrace, the most flourishing were Selymbria and Byzantium, both founded by the Megarians, who appear as an enterprising maritime people at an early period.&quot; 

&quot;The power of Sparta on land had now attained its greatest height. Her unpopularity in Greece was commensurate with the extent of her harshly administered dominion. She was leagued on all slides with the '''enemies of Grecian freedom'''--with the Persians, with ''' Amyntas of Macedon''', and with Dionysius of Syracuse. But she had now reached the turning-point of her fortunes, and her successes, which had been earned without scruple, were soon to be followed 
by misfortunes and disgrace. The first blow came from Thebes, where she had perpetrated her most signal injustice.&quot; 

&quot;CHAPTER XIX. 

PHILIP OF MACEDON, B.C. 359-336. 

The internal dissensions of Greece produced their natural fruits; and we shall have now to relate the downfall of her independence and '''her subjugation by a foreign power. This power was Macedonia''', an obscure state to the north of Thessaly, hitherto overlooked and despised, and considered as altogether barbarous, and without the pale of Grecian civilization. '''But though the Macedonians were not Greeks''', their sovereigns claimed to be descended from an Hellenic race, namely, that of Temenus of Argos; and it is said that Alexander I. proved his Argive descent previously to contending at the Olympic games. Perdiccas is commonly regarded as the founder of the monarchy; of the history of which, however, little is known till the reign of Amyntas I., his fifth successor, who was contemporary with the Pisistratidae at Athens. Under Amyntas, who submitted to the satrap Megabyzus, Macedonia became subject to Persia, and remained so till after the battle of Plataea. The reigns of the succeeding sovereigns present little that is remarkable, with the exception of that of Archelaus (B.C. 413). This monarch transferred his residence from AEgae to Pella, which thus became the capital. He entertained many literary men at his court, such as Euripides, who ended his days at Pella. Archelaus was assassinated in B.C. 399, and the crown devolved upon Amyntas II., a representative of 
the ancient line. Amyntas left three sons, the youngest being the celebrated Philip, of whom we have now to speak.&quot; 

&quot;After defeating the Illyrians he established a standing army, in which discipline was preserved by the severest punishments. He introduced the far-famed Macedonian phalanx, which was 16 men deep, armed with long projecting spears. 

Philip's views were first turned towards the eastern frontiers of his dominions, where his interests clashed with those of the Athenians. A few years before the Athenians had made various unavailing attempts to obtain possession of Amphipolis, once the jewel of their empire, but which they had never recovered since its capture by Brasidas in the eighth year of the Peloponnesian war. Its situation at the mouth of the Strymon rendered it also valuable to Macedonia, not only as a commercial port, but as opening a passage into Thrace.&quot; 

&quot;Philip now crossed the Strymon, on the left bank of which lay Pangaeus, a range of mountains abounding in gold-mines. He conquered the district, and founded there a new town called 
Philippi, on the site of the ancient Thracian town of Crenides. By improved methods of working the mines he made them yield an annual revenue of 1000 talents, nearly 250,000l.&quot; 

&quot;The battle of Chaeronea crushed the liberties of Greece, and made it in reality a province of the Macedonian monarchy.&quot; 

&quot;On succeeding to the throne Alexander announced his intention of prosecuting his father's expedition into Asia; but it was first necessary for him to settle the affairs of Greece, where the news of Philip's assassination, and the accession of so young a prince, had excited in several states a hope of '''shaking off the Macedonian yoke'''. Athens was the centre of these movements. Demosthenes, although in mourning for the recent loss of an only daughter, now came abroad dressed in white, and crowned with a chaplet, in which attire he was seen sacrificing at one of the public altars. He also moved a decree that Philip's death should be celebrated by a public thanksgiving, and that religious honours should be paid to the memory of Pausanias. At the same time he made vigorous preparations for action. '''He despatched envoys to the principal Grecian states for the purpose of inciting them against Macedon'''. Sparta, and the whole Peloponnesus, with the exception of Megalopolis and Messenia, seemed inclined to shake off their compulsory alliance. Even the Thebans rose against the dominant oligarchy, although the Cadmea was in the hands of the Macedonians.&quot; 

== Надворешна врска ==

[http://www.gutenberg.org/etext/2096 A Smaller history of Greece by SIR WILLIAM SMITH  - 1865]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>9wiokq9tsvb4d75xb4q2s2m76v6ddm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Life in the Greek Concentration Camps: Nikola's Story</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2176</id>
    <revision>
      <id>5244</id>
      <parentid>5243</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T15:13:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5244</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32630" sha1="ffc511dz19z7vuytwy05b28jxahd9dk" xml:space="preserve">This is Nikola's story, a Macedonian man who at nineteen was snatched from his family and sent to the Greek prison camps where he endured five years of isolation, humiliation and beatings at the hands of the Greek authorities. 

It was April 17, 1947, an ordinary spring day when the serenity of the village was broken by a man's loud voice calling everyone to gather at the village square. I was overtaken with curiosity as I rushed to get there as soon as I could. Something important must be happening I thought when I heard the church bells ringing. Nothing had prepared me for what was about to happen.

When I got there I saw soldiers, about thirty of them, in Greek military uniforms. One of them was an officer with a piece of paper in his hand looking anxious as he paced back and forth waiting for everyone to arrive. &quot;What's going on I asked?&quot; All I got were shrugged shoulders, no one knew. The whispers from the crowd went silent when the officer asked loudly if everyone was there. &quot;Yes.&quot; replied a man from behind the crowd. 

The officer read a list of names, including my own. When he finished he told us to immediately report to the main road at the bottom of the village and wait there. Fourteen of us stepped forward and joined the patrol. &quot;Is this all of them?&quot; the officer yelled out. &quot;Yes.&quot; replied the man again from behind the crowd. We all walked in silence as I looked around and saw my friends and neighbours. We were men of mixed ages from boys younger than I to grandfathers. When we reached our destination we were moved into the meadows away from the road and told to lie flat on our stomachs, face down. It seemed like hours had passed when I heard a familiar voice calling my name. It was my little sister. My mother, worrying about me going hungry, sent some food. 

The silence was broken again when I heard sounds of trucks coming. &quot;Everyone on your feet, we are going to Lerin,&quot; announced the officer. No one dared speak, as we all boarded the trucks.
On the way to Lerin we saw people from the village of Oshchima walking on the road and called out to them not to go home, they too were in danger.

As the trucks rumbled through the dusty meandering roads to Lerin I couldn't help but wonder what was going to happen to us. I couldn't understand why they were taking us and for how long. What had we done?

It was evening when we arrived. The soldiers escorted us into the yard of Tole's hotel. The area was crowded with about two hundred men of all ages. I recognized some of them from neighbouring villages. By dusk we were escorted at gunpoint into the boarded up hotel and locked up for the night. All through the night I could hear silent whispers of men asking questions wondering what would happen but I heard no answers. The night was long and cold and I didn't get any sleep. Through the cracks of the boards I could see the sky becoming lighter. Suddenly, I felt my heart pounding as the serenity of the night was broken by a loud noise from behind. The door flung open and a couple of guards loudly proclaimed it was morning and time to get out. We were all escorted out to the yard, divided up into teams of a dozen and driven out to various locations to work. Some of us were sent to dig bunkers and others to lay barbed wire fences. We worked from dawn to dusk that day without provisions. We were thankful to the generosity of fellow Macedonians who took pity on us and gave us some provisions. After we got back from work I sent word home for clothes, blankets and money to buy food.

Three days later two men from Oshchima came and brought me a pair of shorts, a blanket and some food. My family had no money so I relied on the generosity of others to support me. Some of the captives were leaders of organizations and were able to obtain provisions for those that couldn't afford any. No one was left to starve. By law we were entitled to one tenth of a drachma a day (four drachmas bought a loaf of bread) but even then we were cheated by the commanding officer who bought himself a radio with our money. 

As the days passed we spent the daytime working building bunkers and stretching barbed wire or in lockup in the dark rooms of the hotel. We spent the nighttime in the outdoors sleeping in the crowded yard of the police station. The police station was surrounded by a three-meter high barbed wire fence, to keep us in, and was guarded from the rooftop by guards armed with machine guns. A notice was posted at the front door warning the Partisans that &quot;we would die first&quot; if they dared attack the police station. We were being used as human shields. I remember one dark rainy night in May the police escorted us inside the hotel (out of the rain) when the shelling started. It was too late to take us back, so they quickly locked us up in the hotel for the night. Three or four policemen, upset about the Partisan attack, tried to get in and turn their guns of us. But the officer in charge offered them a different option. He told them, &quot;If you want to kill someone go where the fighting is.&quot; No one died that night. The next night the rain returned and again we were rushed into the hotel. The day after we found out a shell had landed and exploded in the police station yard that night. Many of us would have died had we stayed there.

Months passed and no word as to why we were still held prisoners. Lawyers came and went and still no one was released. People told us not to waste our money on lawyers, as they couldn't do anything for us. 

As the days passed, some of the captives were taken from lockup and executed. We found out some were accused of collaborating with the Partisans and others of sabotage. As I learned more of their fate I began to worry about my own future. Not too long ago I too was involved in some deeds that could have brought me the death penalty. I was involved in cutting communication lines and removing telephone wires from Orovnik to Zhelevo. I helped cut up and burn the wooden bridge at Kamenlivada. Before that I helped the Macedonian Partisans escape an attack from the Greek Partisans. I remember that day well. A friend of mine and I were cutting shuma (oak branches) when a man from Oshchima saw Greek Partisans advancing towards Prespa. With axes in our hands and torbi (food sacks) over our shoulders we ran from Oshchima to Rambi to warn the Partisans. We were smart to bypass Publi to avoid the Greek police that were stationed there. When we arrived we met up with Mito Tupurkovski, a Partisan officer and fellow villager from Oshchima, and gave him the news. The Partisans in Prespa (Rambi) were all Macedonians and were being chased by the Greek Partisans for disobeying orders. The Greeks wanted them to go south and defend Ipirus but the Macedonians refused the order and stayed where they were to defend their homeland. For that they were branded traitors and chased out of the country.

Mito immediately gave orders for the brigade to assemble. The bugler sounded the alarm and the men tanning and relaxing in the sun assembled and were ready to march. I remember it was before dinnertime and beans were boiling in a large cauldron. There was no time to eat so two men tipped the cauldron sending the soup rolling down the slope like a flood. The brigade was too large to be accommodated in one village so it split up into three groups. Some went to spend the night in Dupeni and Nakolets and the rest went to Lubiano. We spent the night in Nakolets. The next day my friend and I crossed over the Yugoslav border and went with Mito's group to Lubiano. We asked Mito for advice on what to do. He recommended we arm and join his Brigade, if not to fight then to defend ourselves. Having prior engagements and obligations at home, we declined the offer, said our good-bye and left. On the way back when we caught up with the enemy patrols, they saw us with axes in our hands and food bags over our shoulders and they naturally assumed we were coming back from work. They let us pass without a hassle and we arrived home safely.

That was not all I had done in my time that could have landed me in hot water. During the occupation (1940 - 1945) I operated as a Partisan in Oshchima. With the outbreak of the Greek-Italian war and later the German invasion (April 6th 1941), living conditions in the region became harsh and Partisan activities began to escalate. Later (1943) as Partisans became more organized, activities intensified and drew assistance from the local population. Like many boys and girls my age, I joined the youth organizations voluntarily. Because I was too young for combat I was given non-combat duties. My activities were confined to Oshchima and the surrounding region. For the most part, I was responsible for guard duty, delivering messages between command posts and smuggling people through the German lines. I remember one time while walking through a German camp, stationed near Oshchima, I overheard two men speaking in Greek. I approached them and found out they were Greeks from Ipiros. A number of them were caught and imprisoned by the Germans. They wanted to escape but were afraid. They didn't know the terrain well enough to do it on their own. I agreed to help them and gave them instructions to meet me at the base of the camp after dark. To my surprise, twenty-seven of them were waiting when I showed up. I took them through the back of the village and by secluded paths to Mount Gomnush. From the hilltop I showed them the road to Statitsa and left. A few weeks later a column of men walking out of the forest approached me. They called me over to see if I could identify someone among them. I said I didn't know anyone. One of them with a big smile on his face then told me that he was one of the men I had helped escape that night and he had just joined the Partisans. One by one the men shook my hand and congratulated me for my deeds.

Twenty years later I recall sitting in a cafe in Kostur where I overheard a man telling a story. I couldn't believe my ears. It was my story, and the man telling it was one of the men I had helped twenty years ago. I went over to his table and politely asked if he would be able to identify the boy in his story. He said he wouldn't, it was so long ago. After introducing myself we were both happy and thankful that fate had brought us together again. 

As I sit there, locked up in the dark room of the God-forsaken hotel, I worry about the fate of my family. My father is sixty-four years old and sick, he can't look after the farm anymore. Besides he was never a good farmer, he always depended on us (his children) to do the farming. He was good at making money though, as a petchalbar (migrant worker). In his quests for work he traveled to Ipiros, Anadol (Anatolia Turkey) and even visited Canada a few times, but he was most famous for his excellent painting and stone laying work. Everyone in the region especially in Prespa knew Barba Risto from Oshchima as the best chimney builder in the region. 

My oldest brother is dead. He died in 1943 from a burst appendix. He was only twenty-two years old, just barely married when he died. He was the hardest worker in my family.
My oldest sister too has her own tragedy. At age thirty-seven with five children she lost her husband (Partisan) at the hands of the Greeks.

My older brother and sister are both Partisans now. My brother is a courier running correspondence between Gramos and Vitcho. My sister, married with two young girls, is a field medic transporting dead and wounded Partisans between battlefields and field hospitals.
I am Nikola, Risto and Sofia's fifth child. I was born in Oshchima in 1927 and I am in jail now and I don't know why.

Later, I would learn that my youngest sister and brother were both taken by the Partisans, leaving mother and father all alone. My youngest sister was only sixteen when she was taken in 1947. In 1949 she fought in the unsuccessful and bloody battle to occupy Lerin. My youngest brother was twelve when he left with the refugee children in 1948. After spending a year in Romania he was brought back by the Greek Partisans to fight. Many like him, young and inexperienced, died fighting against the battle seasoned Greek army. My brother was only saved because many brave mothers, in protest, stood up to the Greek Partisans and stopped them from sending innocent children to slaughter. 

I miss my family very much as I lie here in this overcrowded, stench ridden dark hellhole. I can only dream of freedom, of enjoying the serenity of village life, of enjoying my mother's cooking and of drinking cold crystalline clear water from the springs of Oshchima. My dreams are often interrupted by the harsh reality of hunger pain, thirst, aching muscles and my own anxiety. As if that is not enough, I also have to endure the cruelty and humiliation of the police and soldiers who blame us for their own miseries.

To make our lives even more miserable, the police one summer day hung twenty-three decapitated human heads on the fence where we slept. The heads hung over us, reeking of the stench of death, for three long days. They were placed there out of hatred for the Partisans and to remind us of what would happen if we tried anything. The guards told us the dead men were traitors and blood thirsty Partisans, but it was not the truth. I recognized a couple of them and they were innocent farmers who probably crossed paths with the bloodthirsty Greek police.
Months have passed since we were first detained and still we are here and don't know why. Families, the community and concerned citizens often protest demanding our release but nothing is done. 

After months of complaining, finally one day we got an answer. We were told we were being detained because we are &quot;a danger to the security of the Greek State&quot;. No reason was disclosed as to how and why we are a danger.

After being detained for one hundred and five days, without a trial, we were sentenced to prison for an undisclosed prison term, to be served at the Greek concentration camps.
With that they took us from Lerin to Solun, first by train (part way) then by trucks. I remember the train tracks were damaged and we had to get off in the middle of a watermelon farm. The workers wanted to give us watermelons but were not allowed to come near so they resorted to throwing them at us.

It was early morning when we arrived in Solun. We drove around the city from jail to jail looking for space. There was no space for us anywhere. All the jails were full. By the end of the day we were taken to a nearby camp just outside the city limits. There, we were merged with a less fortunate group who told us that they were used as human shields by the Greeks. The military often traveled in convoys and loaded lead trucks with prisoners from this camp in case the road was mined. This served as a reminder for the Partisans that if they dared to do something they would be killing their own people.

We spent two days in Solun waiting for prisoners to arrive before we were loaded up in ferries and shipped out to the concentration camps.

Twelve hundred of us were sent to the island of Aistrati (Agios Evstratios) located in the center of the Aegean Sea. When we arrived, there were already two thousand captives settled, which made the camp look like a city of tents. We spent the entire day floating in the harbour waiting to offload. It was a hot, sunny August day and the ferry was overcrowded, lacked facilities, food and drinking water. When we disembarked they dumped us among the others and left us without provisions. We were entitled to 1.5 drachmas a day but it took months before we saw any of it. In the meantime we relied on those already settled to feed us. Luckily, we were allowed to grow vegetables within the confines of the camp, which helped relieve the food shortage. We were also allowed to work during the day for pay within the locality of the island.

For a while we were allowed to roam within the confines of the island unabated. After the authorities got organized they were determined to encircle our camp with barbed wire. We angrily protested and after pleading to the United Nations they abandoned the plan. After that, they selectively separated about three hundred of us, myself included, and relocated us in a valley next to the main camp and placed us under armed guard. We were grouped twelve people to a tent. Twice a day one person from each tent was allowed to pick up provisions from the main camp. Three times a day we were required to report for roll call. Without exception, three times a day the roll call alarm was sounded just as we would start eating.

No one could have survived alone with the meager allowances they gave us. To survive we had to pool our resources and negotiate prices to purchase provisions wholesale from the mainland. We did our own cooking, cleaning and improvements to the camp.

In February 1949, all prisoners under the age of thirty-two were mobilized from the various concentration camps and shipped out to a military camp on the island of Makronisos located south east of Athens. There, about six hundred of us formed the first battalion. Living conditions in Makronosos were much worse that in Aistrati. We were under the constant watch of the military police who used agitation, abuse, beatings, starvation, and humiliation to control us. They were ordered by higher authorities to break our spirits. Many of the guards even enjoyed their jobs. I remember one particular guard who took pleasure in torturing. He was a small and loud man who loved to use his heels on the bodies of his victims. He frothed at the mouth as he exerted himself kicking prisoners and screaming profanities at them in the service of his country. I also remember one day when he came back from vacation, a changed man. We found out that he had spent a month in the hospital in Athens after meeting up with some of his former victims.

Microniso was by far the worst experience in my life. No one and nothing deserves to be treated the way we were. Routinely in the hottest hours of the day, we were forced to run up hill single file between two rows of policemen, while they beat us with sticks to unconsciousness. Rarely did anyone make it to the top standing. It was a sad sight to see especially the streams of blood running downhill painting the sand red. What was even sadder was the aftermath, the humiliation of being forced to sign false confessions of acts we never committed and on top swear loyalty to the same regime that imprisoned and beat us.

After a while many of the captives became crazed with fear and had to be isolated in wire cages. Even a glimpse of a uniform threw them into a frightful screaming fit.

On many occasions we had visits from the Greek and sometimes the foreign (French and English) press but no one dared complain. The same policemen that tortured us were walking among us exchanging uniform for prison clothes every time we had visitors. The press was reporting fair treatment and compared our prison to paradise with our blessings. In fact we were so afraid that we would have agreed with anything. If the guards said pigs fly we would agree. At one point the authorities were so convinced of our rehabilitation that they allowed us to vote in the national 
elections. To their surprise we didn't vote the way they expected.

The elections however, brought change and improvements to our situation. We could finally complain without the fear of retribution. Unfortunately, everyone was so convinced by the exemplary reports in the press that no one believed us. Even the minister of corrections who paid us a visit in person one day refused to believe us. He found the mere mention of abuse preposterous until some of the men, one by one, dropped their drawers to show him their mutilated genitals. He and his visitors were so shocked at the sight that they brought up charges against the general in charge.
The abuses inflicted upon us were not limited to our bodies, we were forced to work for free like slaves and on top of that we were robbed of our prisoner entitlements. With our money they purchased building materials and with our labour we built them sleeping quarters, offices and recreational facilities. Even after we complained, not even a drahma was returned to us. We had to do with very little to survive. We survived because we were able to organize the people into a skillful labour force willing to work for anyone and for whatever they could afford to pay us.
After almost two years of enduring life in the military camp, it was time for some of us to be released. To qualify however, each had to sign a statement admitting to crimes and swearing loyalty to Greece (the ruling regime). We were given two choices. Sign a confession and leave or remain a prisoner. We were allowed to withdraw previously signed confessions given that most were signed under duress. Macedonians received the most abuse. How could one tell a Macedonian from a Greek, by his confession? Without exception all Macedonians, even the uneducated farmers, were accused of being members of the Communist Party (NOF). To the Greek regime at that time it was the worst crime one could ever commit. 

In time, one by one we abandoned our ideals and gave in to the pressures of our captors. I remained loyal to the end. I roamed the campgrounds alone for three months often wondering what wrong I had done to deserve this.

In 1950 all remaining captives (about fifty) were rounded up by armed guards, tied up at the hands in pairs and shipped out to the port of Lavrion located on the mainland near Athens. Three of us were civilians, the rest were captured Partisans (prisoners of war). When we arrived we were taken off the ship and left tied up. Without provisions in the outdoors, we waited for two days before the authorities came to pick us up. We were driven to the port of Piraeus and from there were taken to Crete to a place called Souda near Khania. We spent the first night in the local jail with some local criminals before we were released to the streets.

I must mention that at the same time we arrived in Crete a crisis was brewing in the community. It involved the kidnapping of the daughter of a politician from the right wing party, by the son of a prominent man from the left wing party. We were left to fend for ourselves for forty days before the crisis was diffused and the authorities turned their attention to us. We spent two days hungry on the streets before a woman, in passing, showed some interest in us. She wanted to know where we were from. We told her most of us were from Lerin. She too was from Lerin, married to a civil servant in the local government. She took pity on us and got her husband, who had access to army-surplus supplies, to help us out. She gave us some pots, plates and utensils while her husband provided us with canned beans, canned meat and sardines. Through family connections she also found us some work at a government construction project. Even some of the local people took pity on us and occasionally donated food and clothing. 

When the kidnapping crisis was over the authorities split us up into three groups. Twelve of us were sent to Dafnes a village near Iraklion located in the center of Crete. When we arrived we were dumped in front of the police station and told to set up quarters in a wet basement. We refused to stay in the wet and for a while we lived on the streets. To keep us from causing trouble, the authorities offered our services to the locals in exchange for room and board. I took on a job as a cobbler's assistant but I was no good at it so the boss fired me. He said he hired me to make profit, not to support me. Another man offered me a job digging ditches in his vineyard. After I finished one ditch he took me to another place. There I met a couple of young men my age that were working for a neighbour. Out of curiosity I asked how much they were making? Eighty drachmas a day was the going rate. Discouraged by the fact that I was working for nothing, a few days later I quit. As well as working for nothing, the farmer hardly cared about me and often left me without provisions. After that I joined four others who had done the same. We pooled our resources and rented a run down warehouse for forty drachmas a month. We did odd jobs in the community to earn money for expenses.

By now I was getting desperate about going home and seriously began to look at ways to get out. Of all the civilian people from the community that I asked for help only two showed any interest. They advised me to retain a lawyer and recommended one in the city of Iraklion. One day, together with another man I went and met with the lawyer. Before he would help me though he recommended I bring him letters of character reference. With those, he would make appeals on my behalf through official channels. I did as he asked and then waited. Months passed and no reply. It appeared that all my inquiries were ignored, my pleas fell on deaf ears. At one point I got so upset that I stormed into the police station and demanded to see the police chief. He was kind enough to see me and offered to answer my questions. Without hesitation I got to the point and bluntly asked, &quot;Why am I still here?&quot; He was honest enough to tell me that as far as my record was concerned his office had nothing against me, the problem was at the Lerin district. He told me, &quot;Your neighbours don't want you back.&quot; On his advice I then petitioned the Ministry of the Interior.
A month later, the local police sent me to the Iraklion office where I got news of my release. The same police chief I visited earlier gave me my papers to freedom. I was so happy I decided to spend the night in the city. I rented a hotel room and even went to a movie.

The next day walking down the street I was stormed by the police and arrested for skipping town without permission. I showed them my release papers but they refused to recognize them. They had papers of their own and I had to serve more time.

Locked up in a cell I pleaded with them to talk to the chief but they refused. Finally, one of them went to the post office (the police station had no telephone) and called the ministry. When he came back he apologized and released me. My papers superceded those from the Lerin district and I was a free man. The next day I got my ticket and left. I was eligible for free transportation but I had to go back to the police station to obtain it. I didn't want to go back so I paid my own fare. I took the ferry from the port of Piraeus to Solun then the train from Solun to Lerin and arrived in Oshchima on January 17th, 1952, penniless and with no material possessions.
I found my home empty, looted of all our possessions. Everything was gone, my father's tools, our farming tools, furniture and clothing, everything. My parents, along with ninety-percent of Oshchimians, abandoning everything and fled the country in a hurry to avoid death by Greek bombs. When the war was over no one was allowed to return. My entire family was now gone and I was left all alone.

The day after my arrival, as required, I reported to the police station in Zhelevo. I showed the authorities my release papers and in return I received my identification card and travel pass which restricted me to a radius of thirty kilometers.

Three days later I received a summons to report to the military headquarters at Zhelevo. The moment I walked into the office, the man in charge looked at me and said, &quot;You will die at a blink of an eye.&quot; He then told me to turn around and go home. To this day I am still pondering the meaning of his remark.

A day later I received another summons to report to Zhelevo for an interview with the 
plain-clothes police. When I inquired why I was summoned, one of them asked me what was happening in Oshchima. To this I recounted my days events, i.e. what I did that day, which fields I visited, and so on. He then asked me not to be naive and to tell him what he was interested in, i.e. my neighbours activities, not my own. After telling him that I didn't associate much with my neighbours, he got upset and told me to leave and come back the next day. When I asked why I had to come back his reply was, &quot;To can keep an eye on you.&quot; His smart remark made me mad so I asked, &quot;Why don't you give me a bed next to yours so that way you can keep an eye on me all the time, even when I am asleep?&quot; He became furious and told me off. He then changed his mind and told me to see him once a week on Sundays.

The next Sunday he again asked me, &quot;What is happening in your village?&quot; Again I gave him the same answer. This time he told me to get lost and never come back, which suited me fine. I think he was trying to make me into a collaborator to spy on my neighbours.

A little while later, the police again summoned me to Zhelevo. This time they gave me a letter with instructions to report to the military authorities in Maniuk, Kostur. After I arrived there and showed them the letter, they told me to go back home. They said there was no need for me to be there, as they hadn't asked for me. I didn't even care to speculate about what games the police were playing with me.

A couple of years later, the plain-clothes police again summoned me to Zhelevo. This time they confiscated my travel pass. They also informed me that until further notice, I was under house arrest and confined to the borders of Oshchima. No reason was given except that I now needed permission from the chief of police to travel.

One day I got sick and needed medical attention so I went to Zhelevo and paid a visit to the police chief. The chief got furious about my leave without permission. I explained my situation that I needed to see a doctor and the closest one was in Lerin. He refused to give me a pass and made all sorts of excuses about how I could escape if he was not careful. I told him again that I was sick and needed to see a doctor. He said he needed to see a doctor's report first, to prove that I was really sick, before he could issue me a travel pass. So I asked, how was I to do that when there is no doctor in the vicinity? He said that was my problem and not his. I asked again, what am I supposed to do now, die? He said yes! Die! That will solve both our problems. I did see a doctor but without permission. A truck driver helped me out.

Another time I was going back to Oshchima from shopping in Zhelevo when suddenly a jeep screeched to a halt. It was the plain-clothes policeman. He jumped out of the jeep and started yelling at me in front of another man sitting in the jeep. &quot;How dare you leave Oshchima without my permission?&quot; he exclaimed. My temper was rising and I had had enough of this man so I yelled back at him. In front of his companion I said, &quot;If you think I am so dangerous then why don't you arrest me right now, and put me away for good?&quot; Without a word, he stormed back to his jeep and left. Two years passed before I got my travel rights back.

I left Greece in 1965 and immigrated to Canada. I went back to visit family in the Republic of Macedonia in 1975 and decided to visit Oshchima one more time. I found my house all locked up. When I inquired, I found out a Vlah family was using it, as a barn to store winter-feed for the sheep. The new owner told me the Greek Government gave him the house and he refused to let me in. I pleaded with the man and told him I just wanted to see it one more time. My father had built this house, I was born and raised here, also my children were born and raised here. Still he refused to let me in.

I got upset and complained to the authorities in Lerin who couldn't help me either. They said, if I wanted a house they would be glad to give me one down south in Greece proper. When I showed dissatisfaction, they told me if I didn't like their answers I could sue the Greek Government. From there I went to see a lawyer who firmly advised me to drop it before I ended up in jail. He said, &quot;You know they are perfectly capable of sending you to jail and they will do it if you don't stop right now.&quot; I was still upset and after returning to the Republic of Macedonia I made a point of seeing the newspaper editor of Nova Makedonija. I asked him to write a story about my ordeal but he too refused me. The editor told me he wanted to, personally, but his country couldn't risk upsetting relations with Greece.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>ffc511dz19z7vuytwy05b28jxahd9dk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΝΤΙΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ - Από το ΄Ιλιντεν στη Ζαγκορίτσανη (1903 - 1905)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2177</id>
    <revision>
      <id>5248</id>
      <parentid>5247</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:06:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5248</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="871" sha1="5rarf7j387s4vgtj7siheknuju5wzxy" xml:space="preserve">Δημήτρης Λιθοξόου
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΝΤΙΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
Α΄
Από το ΄Ιλιντεν στη Ζαγκορίτσανη (1903 - 1905) 

This book can be purchased through the publishers at: 
KOSTAS LIAKOPOULOS
HALKOKONDILI 35- 5os OROFOS
104 32 ATHINA
GREECE

*[[ΕΙΣΑΓΩΓΗ]]
*[[Η επανάσταση του ΄Ιλιντεν]]
*[[Οι δέκα κρητικοί μισθοφόροι του  Καραβαγγέλη]]
*[[Η αποστολή των τεσσάρων αξιωματικών]]
*[[Η σύλληψη του Κώτα]]
*[[Η συμμορία του Παύλου Μελά]]
*[[Ο ματωμένος γάμος]]
*[[Η είσοδος της συμμορίας του Βάρδα]]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>5rarf7j387s4vgtj7siheknuju5wzxy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ΕΙΣΑΓΩΓΗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2178</id>
    <revision>
      <id>5250</id>
      <parentid>5249</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:08:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5250</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8410" sha1="bl0crgcrnfk83532u2t02e6ofaeqw8z" xml:space="preserve">Ελληνικό αντιμακεδονικό αγώνα, χαρακτηρίζω την περίοδο εκείνη που στην ελληνική εθνική ιστορία είναι γνωστή ως μακεδονικός αγώνας. Πρόκειται για ένα σημαντικό κεφάλαιο της νεότερης βαλκανικής ιστορίας, που η ελληνική ιστοριογραφία το έχει παρουσιάσει με τέτοιο τρόπο, ώστε να καθιστά αγνώριστη την ιστορική αλήθεια, κατασκευάζοντας ένα εξ ολοκλήρου μυθικό αφήγημα, δομημένο σε διάφορα ψεύδη, διαγράφοντας σχεδόν τα ιστορικά γεγονότα. 
    
Φυλλομετρώντας τη σχετική εθνική (: εθνικιστική) ελληνική βιβλιογραφία, βρίσκουμε έναν χαρακτηριστικό εκλαϊκευτικό ορισμό του λεγόμενου μακεδονικού αγώνα, στο βιβλίο του Παύλου Τσάμη: 
    
Ο Μακεδονικός Αγών αποτελεί λαμπρή σελίδα της ιστορίας του ΄Εθνους, άγνωστη ακόμα στο πολύ κοινό, μολονότι πραγματεύεται μία από τις πιο δοξασμένες και μεγαλόπνοες προσπάθειες, που κατέβαλε η ελληνική φυλή. Ο αγώνας αυτός μπορεί να θεωρηθή σαν δεύτερος σημαντικός σταθμός στην εθνική ζωή, ύστερα από το 1821. Φαντάζει σαν μια φωτιά που, καίγοντας και φωτίζοντας απ άκρη σ άκρη την Μακεδονία, στάθηκε ικανή να την κρατήση ελληνική. Ο Μακεδονικός Αγών έχει να επιδείξη αφάνταστες αυτοθυσίες και απαράμιλλους ηρωισμούς, σημειώνει δε μία περίοδο ανατάσεως του ΄Εθνους. &lt;ref&gt; Παύλος Τσάμης, Μακεδονικός Αγών, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1975, σ. 436. &lt;/ref&gt; 

Στο ίδιο πνεύμα βρίσκεται και το σχετικό απόσπασμα ενός εθνικού (:εθνικιστή) ιστορικού, του Απόστολου Βακαλόπουλου: 

Η θέση των Μακεδονομάχων, που με το αίμα τους στοίχειωσαν τη χώρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είναι στο πλάγι των αγωνιστών του 1821. Αν εκείνοι ανέστησαν το ελληνικό κράτος, αυτοί ανανέωσαν τους ηρωισμούς των και συμπλήρωσαν το έργο εκείνων. Πραγματικά ο ιστορικός που θεωρεί τα γεγονότα της εκατονταετίας 1821-1921 ξεχωρίζει τρεις μεγάλους σταθμούς: την επανάσταση του 1821, τον Μακεδονικόν αγώνα (τέλη 19ου - αρχές 20ού αι.) και την εξόρμηση του 1912-1913. Ο δεύτερος σταθμός που φτάνει στην ύψιστή του ακμή στα 1904 - 1908, γιατί τότε συστηματοποιείται και κορυφώνεται ο Μακεδονικός αγώνας, είναι συνεχής και έντονος, πλούσιος σε ηρωικές θυσίες, αλλά και σε επιτεύγματα. &lt;ref&gt; Απόστολος Βακαλόπουλος, Ο μακεδονικός αγώνας (1904 - 1908) ως κορυφαία φάση των αγώνων των Ελλήνων για τη Μακεδονία, στο Ο μακεδονικός αγώνας - συμπόσιο, ΙΜΧΑ, Θεσσαλονίκη 1987, σ. 18. &lt;/ref&gt; 

Για μια θεωρούμενη τόσο σημαντική εθνικά ιστορική περίοδο, έχει επίσης ιδιαίτερη σημασία η γνώμη ενός κορυφαίου ηγέτη του ελληνικού πολιτικού συστήματος, του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Και ο τελευταίος, λοιπόν, θεωρεί το μακεδονικό αγώνα μία από τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας του ΄Εθνους: τον αιματηρό και πολύπλευρο αγώνα του Μακεδονικού Ελληνισμού για να διασφαλίσει την εθνική του ταυτότητα και να αποκτήσει την ανεξαρτησία του. &lt;ref&gt; Βλ. ομιλία έναρξης, στο ίδιο, σ. ΧΙΙ. &lt;/ref&gt; 

Αν επιχειρήσουμε να ενοποιήσουμε τα ανωτέρω, τότε θα λέγαμε πως ως μακεδονικός αγώνας θεωρείται στην ελληνική εθνική ιστορία ο ηρωικός αγώνας των Ελλήνων της Μακεδονίας κατά το διάστημα 1904-1908, για τη διατήρηση της εθνικής τους ταυτότητας και την ανεξαρτησία τους. ΄Ενας αγώνας που από εθνική άποψη πρέπει να θεωρείται ο δεύτερος σημαντικός σταθμός, μετά την επανάσταση του 21. 

Αυτός ωστόσο ο ηρωικός αγώνας υπάρχει μόνο στα βιβλία των ελλήνων ιστορικών. Εκείνο που συνέβη στην πραγματικότητα, μόνο αισθήματα ντροπής και θλίψης μπορεί να γεμίσει την πλειοψηφία των νεοελλήνων πολιτών. 

Ο ελληνικός αντιμακεδονικός αγώνας, όπως πρέπει να λέγεται, είναι η συστηματική προσπάθεια που κατέβαλε το ελληνικό κράτος στις αρχές του αιώνα, για να χτυπήσει το εθνικό - δημοκρατικό αυτονομιστικό κίνημα των Μακεδόνων. 

Στον αγώνα αυτόν, το ελληνικό κράτος και εθνικιστικό παρακράτος, συμμάχησε με το οθωμανικό κατεστημένο της εποχής. Λεφτά και όπλα διατέθησαν άφθονα, για τη συγκρότηση και αποστολή συμμοριών σε μη κατοικούμενα από Έλληνες μακεδονικά εδάφη, για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό και να ανακόψουν τη διαδικασία της μακεδονικής εθνογένεσης. 

Οι ελληνικές μισθοφορικές συμμορίες, υπό την ηγεσία ελλήνων αξιωματικών, έσφαξαν, βίασαν και πλιατσικολόγησαν. ΄Εσπειραν τη φρίκη και το θάνατο στα μακεδόνικα χωριά και προσπάθησαν, ανεπιτυχώς, να εμποδίσουν την ανάπτυξη της εθνικής μακεδονικής ιδεολογίας και τον δημοκρατικό - αυτονομιστικό αγώνα των Μακεδόνων. 

Στις σελίδες που ακολουθούν, με βάση τα δημοσιευμένα απομνημονεύματα και ημερολόγια των ελλήνων μακεδονομάχων, καθώς επίσης και ένα πλήθος από ελληνικά ανέκδοτα ιστορικά ντοκουμέντα, παρουσιάζεται για πρώτη φορά η αντιμακεδονική φύση αυτού του αγώνα. 

Στην ουσία πρόκειται για ένα ταξίδι επιστροφής, από το μύθο στην ιστορία. 
  
&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>bl0crgcrnfk83532u2t02e6ofaeqw8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Η επανάσταση του ΄Ιλιντεν</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2179</id>
    <revision>
      <id>5251</id>
      <timestamp>2006-05-31T16:09:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5251</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10513" sha1="5uq40fb3wa7psscel6wvilzo7ok9mtd" xml:space="preserve">Το ΄Ιλιντεν αντιμετωπίστηκε εχθρικά από το ελληνικό κράτος, τα προξενικά όργανα του οποίου συνεργάστηκαν με τους Οθωμανούς για την κατάπνιξή του. Η έκρηξη ενός επαναστατικού κινήματος που αγωνιζόταν για τη δημιουργία ανεξάρτητου μακεδονικού κράτους τρόμαξε το ίδιο Τούρκους και ΄Ελληνες. Οι πρώτοι έχαναν το ευρωπαϊκό τμήμα της αυτοκρατορίας τους και οι δεύτεροι την κληρονομιά από πιθανή αποσύνθεση του μεγάλου άρρωστου αδελφού. 

Η επανάσταση του ΄Ιλιντεν πνίγηκε στο αίμα. Πατριαρχικός κλήρος και σπιούνοι της ελληνικής κυβέρνησης τέθηκαν στην υπηρεσία του οθωμανικού στρατού και των βαζιβουζούκων. Πυρπολήσεις χωριών, φόνοι άμαχων γυναικόπαιδων και πλιάτσικο των πάντων, ήταν η απάντηση του οθωμανικού κράτους. ΄Ολη η Ευρώπη βρέθηκε στο πλευρό των μακεδόνων επαναστατών, εκτός της Ελλάδας που τους αποκήρυξε και τους συκοφάντησε.... 
  
...Η επίθεση της ελληνικής ιστοριογραφίας κατά του Ίλιντεν μπορούμε να πούμε ότι στηρίζεται σε δυο βασικές θέσεις: α) ότι πρόκειται για ψευδεπανάσταση - ψευτοεξέγερση και β) ότι έχει καθαρά βουλγαρικό χαρακτήρα. 

Τα επιμελώς φυλαγμένα, στα αρχεία του υπουργείου Εξωτερικών, μυστικά των εμπιστευτικών εκθέσεων του Γ. Τσορμπατζόγλου, τινάζουν στον αέρα τις δύο αυτές ιστορικές - προπαγανδιστικές περί Ίλιντεν ελληνικές θέσεις. Τα μυστικά αυτά τα φύλαξαν τόσο ο Π. Βυσσούλης, στη σχετική περί των εκθέσεων εργασία του &lt;ref&gt; Π. Βυσσούλης, Εμπιστευτικές εκθέσεις Γ. Τσορμπατζόγλου έτους 1904 - νέο φως στην προσέγγιση και ερμηνεία των γεγονότων του μακεδονικού αγώνα, στο συλλογικό Ο μακεδονικός αγώνας - συμπόσιο, ό.π., σ. 177 - 190. &lt;/ref&gt;, όσο και ο Κ. Βακαλόπουλος στο βιβλίο του .&lt;ref&gt; Κ. Βακαλόπουλος, Η Μακεδονία στις παραμονές του μακεδονικού αγώνα, σ. 231 - 238. &lt;/ref&gt; 

Στην έκθεση του Γ. Τσορμπατζόγλου της 27 Μαρτίου 1904, υπάρχει ιδιαίτερο κεφάλαιο με τίτλο Η επανάστασις. Η πρώτη σημαντική παρατήρηση του συντάκτη της έκθεσης αναφέρεται στους νεκρούς της τελευταίας επταετίας τους συνδεόμενους με την ανταρτική δραστηριότητα. Γράφει λοιπόν πως εκ των ημετέρων [δηλ. των πατριαρχικών] δεν απώλεσαν την ζωήν πλείονες των τριακοσίων και πως από τους χιλιάδες ελληνοδιδασκάλους των πατριαρχικών σχολείων εφονεύθη εις και μόνος, των λοιπών αφεθέντων επιμελώς ελευθέρων μετά των ελλήνων ιερέων εν τω έργω της διατηρήσεως και επί πλέον προαγωγής του ελληνικού [:πατριαρχικού] εν τη χώρα εκκλησιαστικού και εκπαιδευτικού καθεστώτος. 

Ο Τσορμπατζόγλου επανέρχεται και υπογραμμίζει πως οι αντάρτες δεν πείραξαν, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων (προδοτών και φιλότουρκων) την ηγεσία των πατριαρχικών μακεδόνων αγροτών ( πρόκριτους, ιερείς και δασκάλους). 

Τα 300 ή 350, γράφει, μέχρι σήμερον ημέτερα θύματα της μαχαίρας των ανταρτών υπήρξαν θύματα ουχί βουλγαρικού μισελληνισμού ή οιασδήποτε βουλγαρικής ιδέας, αλλ απλώς προσωπικών καθαρώς εκδικήσεων των συμμοριτών ή μάλλον θύματα του αισθήματος της αυτοσυντηρήσεως αυτών, καταγγελθέντα ή συκοφαντηθέντα πολλάκις υπό κομματικών αντιπάλων ως επικίνδυνοι διώκται και φανατικοί καταδόται των ανταρτικών κρησφυγέτων. 

Στη συνέχεια σημειώνει ότι η εν τη χώρα επανάστασις είναι πολλώ ευρύτερον και βαθύτερον εξαπλωμένη ή όσον κοινώς νομίζεται και είναι ήδη πάντα ανεξαιρέτως τα χωρία και τα τσιφλίκια μεμυημένα εις την κοινήν περί ελευθερώσεως ιδέαν και είναι έλληνες [πατριαρχικοί] φανατικοί οι σπουδαιότεροι αντιπρόσωποι των επαναστατικών συμμοριών εντός των πόλεων και χωρίων και είναι ουκ ολίγοι οι εντός αυτών εξοπλισμένοι κρύφιοι οπαδοί των συμμοριών. 

Για το δράμα του Κρουσόβου, δηλ. την επανάσταση του Ίλιντεν, ο Τσορμπατζόγλου γράφει πως οι ορθόδοξοι Έλληνες [:οι πατριαρχικοί], καθά μοι εβεβαίωσεν ο πρώην Μητροπολίτης Πελαγωνίας, είχον συμπράξει μετά των ανταρτών εν αδελφική υπέρ ελευθερίας συμπνοία. Και παρατηρεί: 

Κατά την κεντρικήν τουλάχιστον Μακεδονίαν, ην έχω προ οφθαλμών, ουδέν ανταρτικόν σώμα ενεφανίσθη καθαρώς βουλγαρικόν ή καθαρώς βουλγαρομακεδονικόν και ουδείς γνησίως βούλγαρος οπλαρχηγός ηδυνήθη να στερεώση την αποστολήν του εν ονόματι της βουλγαρικής ιδέας. Πάντες σχεδόν οι οπλαρχηγοί όσοι εκυριάρχουν ανέκαθεν και κυριαρχούσι μέχρι της στιγμής ταύτης επί της Κεντρικής Μακεδονίας, ήτοι του επικαιροτέρου ανέκαθεν κέντρου της επαναστάσεως, του αποτελουμένου υπό των διαμερισμάτων Τίκφες, Γευγελής και Δοϊράνης εισίν Έλληνες [:πατριαρχικοί] Μακεδόνες και δη φανατικοί ορθόδοξοι. 

Ο Τσορμπατζόγλου δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη μακεδονική εντοπιότητα του επαναστατικού κινήματος και στην αντίθεσή του με τις βουλγαρικές επιδιώξεις. Οι μόνοι παράγοντες της εξεγέρσεως ους έθρεψε και έκρυψεν ο έλλην [:πατριαρχικός] Μακεδών χωρικός δεν είναι Βούλγαροι, αλλά γνήσιοι ως αυτός Μακεδόνες. Γι αυτό και η εμμονή στο πολιτικό πρόγραμμα Η Μακεδονία υπέρ της Μακεδονίας. Η Βουλγαρία ουδεμίαν διέθετε δύναμιν στη Μακεδονία και ουδεμίαν ήσκει επί των πνευμάτων επιρροήν. 

Σε άλλο σημείο της έκθεσης ο Τσορμπατζόγλου είναι κατηγορηματικός σε αυτό το συμπέρασμά του. Τολμώ όμως πάντως να φρονώ ότι είναι αδύνατον ν απατώμαι ως προς την εξής εντύπωσίν μου ότι, όπως ωστ αν η, η επανάστασις σήμερον της Μακεδονίας δεν είναι Βουλγαρική και ότι ουχί μόνον ουδεμίαν υπέστη ζημίαν ο Ελληνισμός εκ της μέχρι σήμερον εξελίξεώς της αλλά και ωφελείας μεγίστας επορίσατο εξ αυτής. 

Τέλος ο Τσορμπατζόγλου διακινδυνεύει να προβλέψει τί θα συμβεί σε περίπτωση εξόδου ελληνικών αντικομιτάτων προς καταπολέμησιν των ως ανωτέρω αγωνιζομένων υπέρ της ελευθερίας του τόπου Μακεδονικών συμμοριών. Σ αυτή την περίπτωση γράφει, ουδ ο φανατικώτερος των ελλήνων [:πατριαρχικών] Μακεδόνων θα συνεκινείτο εις την θέαν της ελληνικής σημαίας. &lt;ref&gt; Έκθεση αρ. 4, Θεσσαλονίκη, 27/3/1904 &lt;/ref&gt; Όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, κατά τη διάρκεια του αντιμακεδονικού αγώνα (1904-1908), δικαίωσαν τον Τσορμπατζόγλου... 
  
&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>5uq40fb3wa7psscel6wvilzo7ok9mtd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Οι δέκα κρητικοί μισθοφόροι του Καραβαγγέλη</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2180</id>
    <revision>
      <id>5258</id>
      <parentid>5252</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:53:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5258</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4310" sha1="fs2ldw228jtnhaz1n0k7r8wpmro9qoh" xml:space="preserve">Μάϊος 1903. Ο Παύλος Μελάς παίρνει επιστολή του μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, με την οποία του ζητάει την αποστολή μιας ομάδας ελλήνων μισθοφόρων, για να χτυπήσει τα εξαρχικά χωριά της περιοχής του. Ο Μελάς απευθύνεται για βοήθεια στον ανθυπολοχαγό και φίλο του σφακιανό Γιώργο Τσόντο (μετέπειτα καπετάν Βάρδα). 

Ο Τσόντος στρατολογεί για τον Καραβαγγέλη δέκα γνωστούς του σφακιανούς παλικαράδες, τους: Ευθ. Καούδη, Γ. Περάκη ή Πέρο, Γ. Δικώνυμο (Μακρή), Λ. Βρανά, Γ. Ζουρίδη, Ε. Μπονάτο, Γ. Στρατινάκη, Μ. Καντουνάτο, Ν. Λουκάκη και Γ. Σεϊμένη. Την οικονομική δαπάνη αναλαμβάνει κυρίως η κόμησα Λουίζα Ριανκούρ, που δίνει για το λόγο αυτό τρεις χιλιάδες δραχμές. 
... 

Στις 20 Ιουλίου, γιορτή του Προφήτη Ηλία, ξεσπάει η επανάσταση του ΄Ιλιντεν, ενώ βρίσκονται στο Λέχοβο. Φοβισμένοι οι άντρες του Βαγγέλη και οι Κρητικοί φεύγουν αμέσως για την πόλη της Καστοριάς. Στο δρόμο συναντούν μια ομάδα επαναστατημένων χωρικών που χε πάρει τα βουνά. Σκοτώσαμε πέντε και πιάσαμε κι ένα ζωντανό, που τον αποκεφαλίσαμε αμέσως επί τόπου, θυμάται στα απομνημονεύματά του ο Μακρής. &lt;ref&gt; Μακρής, σ. 85. &lt;/ref&gt; 

Τελικά βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο στη μητρόπολη Καστοριάς. Μέσα στη μητρόπολη - γράφει ο Καραβαγγέλης - είχα τους εννέα Κρητικούς και τον Βαγγέλη με τα δεκαπέντε παιδιά του, 25 όλους μαζί. Καθήστε εδώ τους είπα μα καθήστε φρόνιμα. Αυτοί που να ησυχάσουν. Όλη μέρα παίζαν, πάλευαν, φώναζαν, χτυπιώνταν .&lt;ref&gt; Καραβαγγέλης, σ. 30. &lt;/ref&gt; Συμπληρώνει δε ο Μακρής: Στη μητρόπολι μείναμε 15 έως 20 ημέρες. Εκεί μέσα ήρχονταν πολλοί Τούρκοι αξιωματικοί και μας επισκεφτόντουσαν. &lt;ref&gt; Μακρής, σ. 85. &lt;/ref&gt; 

Μια τουλάχιστο φορά, οι Κρητικοί βγαίνουν μαζί με τον τούρκικο στρατό για να χτυπήσουν τους μακεδόνες επαναστάτες στο εξαρχικό χωριό Κόσινετς. Όπως έγραψαν οι ίδιοι λίγο αργότερα, στις 25 Αυγούστου από το Βόλο, στο Γιώργο Τσόντο, επακολουθήσαμε την εκστράτευσιν του στρατού εις Κωστενέτσι και ετέθημεν μπροσθοφυλακή. &lt;ref&gt; Κ. Βακαλόπουλος, Η Μακεδονία στις παραμονές του μακεδονικού αγώνα, ό. π., σ. 316. &lt;/ref&gt; Εκείνη τη μέρα έμειναν όρθια στο χωριό 8 μόνο σπίτια από τα 200, σκοτώθηκαν δε 14 χωρικοί που δεν πρόλαβαν να φύγουν στο βουνό. 

Αυτό είναι το τελευταίο κατόρθωμα των πρώτων ελλήνων μακεδονομάχων πριν επιστρέψουν στην Ελλάδα. Τα έργα και οι ημέρες τους, είναι μια πρόγευση για το τι θα επακολουθήσει... 
...

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>fs2ldw228jtnhaz1n0k7r8wpmro9qoh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Η αποστολή των τεσσάρων αξιωματικών</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2181</id>
    <revision>
      <id>5259</id>
      <parentid>5253</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:53:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5259</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6046" sha1="jl65lq0uactpxs7embczrewxengkeur" xml:space="preserve">Η δεύτερη χρονολογικά ελληνική ένοπλη ομάδα που πήρε μέρος στον αντιμακεδονικό αγώνα, μετά τους δέκα Κρητικούς, ήταν εκείνη που έμεινε στην ελληνική ιστορία σαν αποστολή των τεσσάρων αξιωματικών. Πριν μιλήσουμε για τα πρόσωπα που την αποτέλεσαν και την ανιχνευτική δράση της ομάδας αυτής στη δυτική Μακεδονία, ας δούμε πρώτα το κλίμα που επικρατούσε στην Αθήνα εκείνη την εποχή. 

Η μαζική συμμετοχή του χριστιανικού αγροτικού πληθυσμού της δυτικής Μακεδονίας στην αντικαθεστωτική - αυτονομιστική επανάσταση του ΄Ιλιντεν, ξάφνιασε τους έλληνες πολιτικούς. Οι ανεξέλεγκτες εξελίξεις στα ευρωπαϊκά εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας προβλημάτισαν, ίσως για πρώτη φορά, σοβαρά την ελληνική κυβέρνηση. Η ελληνική πολιτική ηγεσία έπρεπε να πάρει αποφάσεις στρατηγικού και τακτικού χαρακτήρα στο μακεδονικό ζήτημα, κι όμως εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις αγνοούσε τα μακεδονικά πράγματα. 

Ο Περικλής Αργυρόπουλος στα απομνημονεύματά του, αναφέρει ένα κορυφαίο σχετικό παράδειγμα αυτής της άγνοιας: ΄Ενας από τους δύο άνδρες που εναλλάσσοταν αυτά τα χρόνια στην προεδρία της κυβέρνησης, ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, ήταν τόσο άσχετος με τη γεωγραφία της Μακεδονίας, που έκανε τη φοβερή γκάφα να ρωτήσει τάχα με ενδιαφέρον έναν έμπορο από τις Σέρρες, εάν η κίνησις του λιμένος Σερρών ήτο μεγάλη. Φυσικά το γεγονός μαθεύτηκε στην ανατολική Μακεδονία και ο Δηλιγιάννης έγινε ρεζίλι. Ακόμα και στη Δράμα, γι αυτό το λόγο, ο έλληνας πρωθυπουργός μισείται απ όλους, σύμφωνα με τον Αργυρόπουλο.&lt;ref&gt; Περικλής Αργυρόπουλος, Ο μακεδονικός αγών - απομνημονεύματα, στο: Ο μακεδονικός αγώνας - απομνημονεύματα, ΙΜΧΑ, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 20 - 21. &lt;/ref&gt; 

Οι εθνικιστικοί κύκλοι της εποχής (Μελάδες, Δραγούμηδες, αδελφοί Πολίτου, Ρακτιβάν, Λάμπρος, Λαμπίρης, Δέλλιος, Μαύρος, Μάτεσης, Βαρατάσης) πίεζαν για εμπλοκή της Ελλάδος στο μακεδονικό με μυστική αποστολή ένοπλων μισθοφορικών σωμάτων που θα κτυπούσαν και θα τρομοκρατούσαν τους εξαρχικούς και ρουμανίζοντες πληθυσμούς. 

Η πολιτική αυτή συναντούσε ωστόσο ισχυρά αντεπιχειρήματα. Περισσότερο ρεαλιστές πολιτικοί υποστήριζαν ότι οι ΄Ελληνες δεν πρέπει να ξεχνούν την ήττα του 1897. Κι αν παρ όλα αυτά έπρεπε κάπου να δώσουν σημασία, ήταν στους αγώνες των Ελλήνων της Κρήτης κι όχι στη Μακεδονία, που ήταν σε μεγάλο βαθμό άγνωστη γη. 

Απελπισμένος ο έλληνας πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Ευγενειάδης, εκμυστηρευόταν στον Π. Αργυρόπουλο: Να σχηματίσωμεν σώματα εις την Ελλάδα είναι ανωφελές, διότι οι Παλαιοελλαδίται δεν γνωρίζουν τον τόπο. Να τα σχηματίσωμεν με εντοπίους; δεν είναι κατάλληλοι διά ένοπλον αγώνα. Οι πιο θαρραλέοι είναι απογοητευμένοι. Βλέπετε ότι δεν υπάρχει υλικόν, ούτε έδαφος προς δράσιν.&lt;ref&gt; Αργυρόπουλος, σ. 9 - 10. &lt;/ref&gt; 

΄Οπως γράφει δε ο Αλέξανδρος Κοντούλης, στις ανέκδοτες αναμνήσεις του για τα συγκεκριμένα γεγονότα, ο τότε πρόεδρος της κυβέρνησης Γεώργιος Θεοτόκης δεν επίστευεν εις τίποτε, φρονών ότι όσοι εργαζόμεθα επί του εθνικού εκείνου εδάφους [: της Μακεδονίας] ήμεθα τρελλοί. &lt;ref&gt; Αλέξανδρος Κοντούλης, Η κατά το έτος 1904 στρατιωτική αποστολή εν Μακεδονία, Δυρράχιο 25/3/1926, Αρχείο Στέφανου Δραγούμη, υποφακ. 201.2, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. &lt;/ref&gt; 

Η συνεχής πίεση των εθνικιστών οδήγησε τελικά το Θεοτόκη στην απόφαση συγκρότησης μιας ένοπλης ομάδας υπό την ηγεσία ελλήνων αξιωματικών. 
  
&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>jl65lq0uactpxs7embczrewxengkeur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Η σύλληψη του Κώτα</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2182</id>
    <revision>
      <id>5260</id>
      <parentid>5254</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:54:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5260</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3989" sha1="2mnngdsjt1hukgva2rn3e6tqjgi3h70" xml:space="preserve">Τις τελευταίες μέρες της παραμονής των ελλήνων αξιωματικών στη Δυτική Μακεδονία, την άνοιξη του 1904, κι ενώ είχαν έρθει μεταξύ τους σε ρήξη λόγω των διαφορετικών εκτιμήσεών τους για το μέλλον του ελληνικού αντιμακεδονικού αγώνα και τις μορφές που αυτός έπρεπε να πάρει, άνοιγε το κεφάλαιο της προδοσίας του καπετάν Κότε ή Κώτα, της ιδιαίτερα αμφιλεγόμενης αυτής προσωπικότητας, που πότε ως μετανιωμένος ντόπιος λήσταρχος συνεργαζόμενος με τους μακεδόνες αυτονομιστές κι άλλοτε ως γκραικομάνος αρμαρτωλός μισθοφόρος, καθόρισε σε μεγάλο βαθμό με τη δράση του τις εξελίξεις στην περιοχή των Κορεστίων, κατά το διάστημα πριν και μετά το Ίλιντεν. 

Δεν υπάρχει έλληνας συγγραφέας που ασχολήθηκε με το λεγόμενο μακεδονικό αγώνα, ο οποίος δεν αφιέρωσε κάποιες σελίδες στο έργο του σλαβόφωνου Έλληνα και μάρτυρα Κώτα. Ελάχιστοι όμως κάνουν λόγο για τις σκοτεινές λεπτομέρειες της σύλληψής του από τους Τούρκους. 

Είναι γνωστό πως τον Κώτα εξαγόρασε και συντήρησε, για δυόμισι σχεδόν χρόνια, ο φιλότουρκος μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης. Ο Καραβαγγέλης από το Μάϊο του 1902 θεωρούσε πως ο Κώτας ήταν τυφλό όργανό του. &lt;ref&gt; Επιστολή Καραβαγγέλη προς τον έλληνα πρωθυπουργό. Προξενείο Μοναστηρίου, 4/5/1902. &lt;/ref&gt; Ο Κώτας εξασφάλιζε τον έλεγχο των Κορεστίων, πίεζε όμως συνέχεια το μητροπολίτη για χρήματα προς συντήρηση της συμμορίας του. &lt;ref&gt; Επιστολή Καραβαγγέλη. Προξενείο Θεσσαλονίκης, 8/11/1902, έγγραφο 685. &lt;/ref&gt; 

Το ελληνικό προξενείο στο Μοναστήρι δεν είχε εμπιστοσύνη στον Κώτα, κάνοντας ωστόσο την ανάγκη φιλοτιμία, έδειχνε σ αυτόν φιλικές διαθέσεις. 

Τα ελληνικά συμφέροντα ωθούσαν τον πρόξενο Πεζά σε ανοχή προς τους συμμορίτες του Κώτα και ταυτόχρονα σε μυστική συνεργασία με τους Τούρκους. &lt;ref&gt; Προξενείο Μοναστηρίου, 2/4/1902, έγγραφο 167. &lt;/ref&gt; Ο Ίων Δραγούμης θεωρούσε τον Κώτα σχετικά καλό αλλά ελλείψει του απόλυτα καλού καπετάνιου, τον θεωρούσε σανίδα σωτηρίας κατά των απόλυτα κακών επαναστατών. &lt;ref&gt; ΄Εκθεση του ΄Ιωνα Δραγούμη προς τον πρόξενο Κ. Κυπραίο. Προξενείο Μοναστηρίου, 4/9/1903, έγγραφο 643. &lt;/ref&gt; 

Το τελευταίο κεφάλαιο της δράσης του Κώτα, αυτό που τελειώνει με τη σύλληψή του, αρχίζει στην ... 
  
&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>2mnngdsjt1hukgva2rn3e6tqjgi3h70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Η συμμορία του Παύλου Μελά</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2183</id>
    <revision>
      <id>5261</id>
      <parentid>5255</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:54:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5261</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4531" sha1="ab3pxm9y2innkftir7xgzs05dpockwt" xml:space="preserve">Ο Παύλος Μελάς έγινε ήρωας της ελληνικής εθνικής ιστορίας λόγω ακριβώς της δράσης της ομάδας του και του θανάτου του σ αυτήν την αποστολή. Ο Παύλος Μελάς αποτελεί εδώ και δεκαετίες το σύμβολο του ελληνικού εθνικισμού στην αντιμακεδονική πολιτική του. Πρόκειται ωστόσο για ένα μύθο που κατασκευάστηκε και αναπαράχθηκε από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του ελληνικού κράτους, ένα μύθο που θεμελιώθηκε στη διαστρέβλωση των ιστορικών γεγονότων και στο ψέμα. 

Ο Μελάς ήταν γόνος και γαμπρός δύο κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά ισχυρών οικογενειών της Αθήνας που καθοδηγούσαν το ελληνικό εθνικιστικό κίνημα της εποχής και ταυτόχρονα ένας νέος αξιωματικός καριέρας. Αναλαμβάνοντας όμως την αρχηγία του ελληνικού συμμοριακού αγώνα στη Μακεδονία, ανελάμβανε ένα ρόλο που ήταν ανίκανος να παίξει σωστά. Ο συναισθηματικά εξαρτημένος από τη γυναίκα του και το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του, καλοζωισμένος και αγύμναστος δανδής Μελάς δεν έπεισε, όπως θα δούμε, ούτε τον εαυτό του ούτε τους άντρες του ότι κατείχε άξια τη θέση του καπετάνιου. 

Οι τελευταίες και σημαντικότερες μέρες της ζωής του, επιβεβαιώνουν των ανωτέρω λόγων το αληθές. Ας καταγράψουμε λοιπόν ημερολογιακά αυτές τις στιγμές που χαρακτηρίζουν τον άντρα: 

ΣΑΒΒΑΤΟ 21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ (επί ελληνικού εδάφους). Σε επιστολή προς τη γυναίκα του &lt;ref&gt; Μελά, σ. 317 - 320. &lt;/ref&gt; αναφέρεται στους άντρες της ομάδας του που θεωρεί αφοσιωμένους σ αυτόν και πολύτιμους: Θωμάς Λιόντας από Κοζάνη, Ανδρέας Δικωνυμάκης ή Μπαρμπαντρέας, Νικ. Λουκάκης και Λαμπρινός Βρανάς από Σφακιά, Θανάσης Κατσαμάκας, παλιός κλέφτης απ τη Δισκάτα. Ανάμεσά τους λαμβάνει, όπως γράφει, περισσότερον θάρρος και αυτοπεποίθησιν. 

Το προηγούμενο βράδι έχει ορκίσει τους μισθοφόρους παρουσία ενός παπά, τους έχει μιλήσει για την αποστολή τους δι ολίγων κτυπητών λόγων και τους έχει διατάξει να είναι ξυρισμένοι και κουρεμένοι, προς μεγάλην χαράν, όπως υποθέτει, της γυναίκας του και των κοριτσιών (των κουνιάδων του). 

Ένας λαρισαίος φίλος του, ο ανθυπολοχαγός Χαράλαμπος Λούφας, του κάνει το γνωστό πορτρέτο - φωτογραφία. Τόσο ξένη του φαίνεται η φορεσιά του καπετάνιου, που σχολιάζει: φαντάσου τι κωμικόν θα ήτο και τι μαρτύριον δι εμέ, αν επέστρεφα άπρακτος, να βλέπω τη φάτσα μου έτσι μασκαρεμένην. 

Στο τέλος της επιστολής ξεσπάει σε λυγμούς οσάκις σας συλλογίζομαι μου έρχονται αυτομάτως δάκρυα εις τα μάτια και τρέχουν, τρέχουν σιωπηλά και κάτι με σφίγγει εις τον λαιμόν. 
  
&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>ab3pxm9y2innkftir7xgzs05dpockwt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ο ματωμένος γάμος</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2184</id>
    <revision>
      <id>5262</id>
      <parentid>5256</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:55:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5262</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11857" sha1="ryj6nd37c4pfbj41hpkldwvm8uqa12c" xml:space="preserve">Μετά το θάνατο του Μελά, το Μακεδονικό Κομιτάτο ορίζει ως νέο γενικό αρχηγό τον κρητικό ανθυπολοχαγό πεζικού Γεώργιο Κατεχάκη (Ρούβα). Ο Κατεχάκης περνάει τα σύνορα στις 20 Οκτωβρίου, επικεφαλής συμμορίας 25 αντρών, μεταξύ των οποίων βρίσκονται οι Κορεστιάνοι Δημήτρης Νταλίπης και Σίμος Στογιάννης, ο Σερραίος Δούκας Γαϊτατζής και οι Κρητικοί Παύλος Γύπαρης και Ιωσήφ Κουντουράκης. 

Στις 27 Οκτωβρίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Κοσταράντζα όπου συναντιέται με τις συμμορίες του Καούδη και του Καραλίβανου. ΄Ολοι μαζί, μετά διήμερη παραμονή, μεταβαίνουν στη Μπλάτσα [Blaca] . &lt;ref&gt; Blaca ή Blaca Gracko ή Blaca Vlah ή Blatza. Χριστιανικό χωριό του καζά Καϊλαρίων. Ο Knchov δίνει 2.500 κατοίκους, 1.200 από τους οποίους είναι ΄Ελληνες και 1.300 Βλάχοι. Ο Brancoff δίνει 2.700 χριστιανούς, 1.500 ΄Ελληνες και 1.200 Βλάχους. Το 1913 απογράφονται 3.683 άτομα, το 1920, 399 οικογένειες - 1609 άτομα, και. το 1928, 2239 άτομα. Η ελληνική διοίκηση απογράφει το χωριό ως Βλάστη. &lt;/ref&gt; Εκεί, οι Πύρζας και Καραλίβανος με τους άντρες τους, φεύγουν για να επιστρέψουν στην Ελλάδα, οι δε Κατεχάκης και Καούδης με τους υπόλοιπους πάνε στο Λέχοβο, όπου βρίσκονται το βράδι της 29ης Οκτωβρίου. 

Στο Λέχοβο, έρχονται και τους συναντούν οι Πούλακας και Βρανάς με τους άντρες τους. ΄Ολοι μαζί τώρα φτάνουν τα 36 άτομα. Εκεί, μαθαίνουν στις 9 Νοεμβρίου, από δυο καταδότες απ το χωριό Ζέλενιτς [Zelenich] , &lt;ref&gt; Zelenich ή Zeleniche ή Zelenik. Χωριό του καζά Φλώρινας. Ο Knchov δίνει πληθυσμό 2.372 ατόμων και τον διακρίνει σε 1.800 χριστιανούς Μακεδόνες, 500 Τούρκους και 72 Τσιγγάνους. Ο Brancoff διακρίνει το χριστιανικό πληθυσμό σε 1.656 εξαρχικούς Μακεδόνες, 192 πατριαρχικούς Μακεδόνες και 102 Γύφτους. Ο Milojevich καταγράφει 310 χριστιανικές μακεδονικές και 190 τουρκικές οικογένειες. Η πατριαρχική μερίδα αριθμεί 15 οικογένειες [έγγραφο 4278]. Το 1913 απογράφονται 2.232, και το 1920, 2219 άτομα. Οι ανταλλάξιμοι Τούρκοι είναι το 1923, 170 οικογένειες - 1.100 άτομα. Τη θέση τους παίρνουν 379 πρόσφυγες - 88 οικογένειες: 53 μικρασιατικές, 25 θρακικές, 10 καυκάσιες [Πελαγίδης]. Το 1928 απογράφονται 1.437 άτομα, 346 από τα οποία είναι πρόσφυγες. Το 1932 καταμετρούνται 353 μακεδονόφωνες οικογένειες, 326 από τις οποίες θεωρούνται δεδηλωμένων σλαυϊκών φρονημάτων [Στατιστική 1932]. Το 1945 το χωριό αριθμεί 1.000 μακεδονόφωνους, 700 από τους οποίους θεωρούνται μη ελληνικής εθνικής συνείδησης και 300 ρευστής.[Στατιστική 1945]. Το 1951 απογράφονται 1.153 άτομα. Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε Σκλήθρον. &lt;/ref&gt; έναν τουρκαλβανό χωροφύλακα ονόματι Σούλιο και ένα χριστιανό ονόματι Γραμμενόπουλο, ότι την Κυριακή 13 Νοεμβρίου, ο εξαρχικός παπάς του Ζέλενιτς παντρεύει την ανιψιά του. Ο Κατεχάκης αποφασίζει, με τη σύμφωνη γνώμη όλων, να ματώσει το γάμο. 

Σάββατο βράδι, έρχεται ο Σούλιος και τους οδηγεί στο χωριό του. 

Το ένα μέρος του σώματος υπό τον Κατεχάκη κυκλώνει το χωριό απ έξω, ο δε Καούδης με τους υπόλοιπους μπαίνει μέσα, και με τις οδηγίες του Σούλιου, τοποθετεί τους άντρες γύρω απ τη γειτονιά που θα κτυπούσε. 

Φτάνουν στο σπίτι του παπά. Εισερχόμεθα μέσα, σημειώνει ο Καραβίτης, αλλά δεν ευρίσκουμε παρά μία γρηά. ΄Ισως να είναι η παπαδιά. Με τη γρηά δεν μπορεί να συνεννοηθή κανείς. ΄Οτι και να της πουν εκείνοι που γνωρίζουν την γλώσσα της, δεν ακούν τίποτα άλλο από νε ζναμ (δεν γνωρίζω). &lt;ref&gt; Καραβίτης, τομ. Α΄, σ. 148. &lt;/ref&gt; 

Προφανώς ο γάμος γινόταν σε άλλο σπίτι. Χωρίς να βιάζονται, το ρίχνουν στο πλιάτσικο. Εγέμισε το σπίτι όλη η παρέα του Πούλακα, λέει ο Καούδης. Ανέβηκα πάνω και τί να ιδώ, μια σάλα μεγάλη και την παπαδιά να στέκει στη μέση της σάλας τρομαγμένη, να κρατεί μια λάμπα να έχουν δύο - τρία μπαούλα ανοιγμένα και σκορπισμένα ρούχα και να ψάχνουν, άλλοι τα ρούχα και άλλοι τες γωνίες για λάφυρα. &lt;ref&gt; Ευθύμιος Καούδης, Απομνημονεύματα (1903 - 1907), επιμέλεια ΄Αγγελος Χοτζίδης, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 86. &lt;/ref&gt; 

Ψάχνουν στο χωριό και βρίσκουν το σπίτι του Στογιάν Γκότεφ. Εκεί γινόταν ο γάμος. Από μέσα ακουγόταν μουσική και τραγούδι. Ο Δούκας, γράφει ο Κλειδής, κτύπησε κι είπε στη γλώσσα της γυναίκας πως είναι καλεσμένος. Του άνοιξε, τη μαχαίρωσε και τους άνοιξε. Μπήκαν οχτώ και φθάσανε τη σκάλα. Τέσσερις την ανέβηκαν και στάθηκαν στην κλειστή πόρτα του σπιτιού, τέσσερις μείνανε στο πρώτο σκαλί να προσέχουνΒγήκε και άλλη γυναίκα. Στο πρώτο σκαλί τη μαχαίρωσαν. &lt;ref&gt; Κλειδής, σ. 158 - 159. &lt;/ref&gt; 

Ανέρχομαι, διηγείται ο Καραβίτης, εις την σκάλα. Με ακολουθούν κάμποσοι, ο ένας πίσω από τον άλλοΑνοίγω την πόρτα, είναι γεμάτη γυναίκες. Με την πρώτη ματιά διακρίνεται η νύφη από τα στολίδια του στήθους της. Κλείω την πόρτα αμέσως και γυρίζω το κλειδί.  &lt;ref&gt; Καραβίτης, τομ. Α΄, σ. 152. &lt;/ref&gt; Πριν κλειδώσει την πόρτα, μαχαιρώνει μια γυναίκα. 

Ανοίγουν την πόρτα της κάμαρας που γίνεται το γλέντι και ανοίγουν πυρ σε κάθε κατεύθυνση. Ο Γύπαρης που παίρνει μέρος στη σφαγή, παρομοιάζει την επίθεση της συμμορίας, με την επίθεση του γερακιού σε κοπάδι πουλιών. Εδοκίμαζαν, γράφει, να φύγουν, μα παντού αντίκρυζαν τις μαύρες κάννες των ελληνικών τουφεκιών. &lt;ref&gt; Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, Μακεδονικός αγώνας (1904 - 1908) η ένοπλη φάση, ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗΣ, Θεσσαλονίκη, 1987, σ. 86. &lt;/ref&gt; 

Χαμηλά και όσο το δυνατόν οριζοντίως, λέει ο Καραβίτης, διευθύνω το όπλο για να ευρίσκη περισσότερα κορμιά. Εις την στιγμιαία λάμψη κάθε πυροβολισμού φαίνονται τα κορμιά σαν ένα πολύποδο τέρας που ασπαίρει στο αίμα του και εκτείνει προς όλας τας διευθύνσεις χέρια ποδάρια, δίκην πλοκάμων οκταποδιού. &lt;ref&gt; Καραβίτης, τομ. Α΄, σ. 153. &lt;/ref&gt; 

Η ελληνική συμμορία ολοκληρώνει τη σφαγή. Από όσους ήταν εις το σπίτι μέσα κανένας δεν έμεινε γερός. Το όλον ήσαν καμμιά τριανταριά, γράφει ο Καραβίτης. &lt;ref&gt; ό.π., σ. 156. &lt;/ref&gt; Ο Γύπαρης [28&lt;ref&gt;&lt;/ref&gt; διορθώνει τον Καραβίτη, και ανεβάζει τον αριθμό των αιματοκυλισμένων κορμιών που βρίσκονταν καταγής την ώρα που αναχωρούσε η συμμορία, σε 47. Σαράντα άντρες και τρεις γυναίκες νεκροί, είναι ο απολογισμός του Κλειδή. &lt;ref&gt; Βακαλόπουλος, σ.88. &lt;/ref&gt; 

Καθ όλη τη διάρκεια του μακελειού, το οθωμανικό στρατιωτικό απόσπασμα που βρισκόταν στη Νέβεσκα, παραμένει στη θέση του αδρανές. Η κατηγορία για παθητική συνεργασία του με τους έλληνες συμμορίτες, διατυπώνεται επίσημα, από τους προξένους όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων της εποχής. 

Ο πρόξενος της Αυστρίας στο Μοναστήρι, γράφει χαρακτηριστικά: Από τη Νέβεσκα στο Ζέλενιτς η απόσταση είναι μισή ώρα. Υπολογίζεται ότι το γεγονός συνέβη κατά τις 9 τη νύκτα και ότι ρίχθηκαν περί τους 200 πυροβολισμοί. Στη Νέβεσκα ο στρατός και οι 10 χωροφύλακες κατ εντολή του Μουδίρη έμειναν αδρανείς και επισκέφτηκαν το Ζέλενιτς την επόμενη μέρα. &lt;ref&gt; Κλειδής, σ. 163. &lt;/ref&gt; 

Ο ματωμένος γάμος του Ζέλενιτς είναι η πρώτη μαζική σφαγή που πραγματοποιούν οι έλληνες μισθοφόροι στη Μακεδονία. 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>ryj6nd37c4pfbj41hpkldwvm8uqa12c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Η είσοδος της συμμορίας του Βάρδα</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2185</id>
    <revision>
      <id>5263</id>
      <parentid>5257</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T16:56:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5263</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8324" sha1="mrem4gweucqn9bj1l9ydl67e62tq2fh" xml:space="preserve">Ο Καούδης, στα απομνημονεύματα του, γράφει σχετικά: Ο μακαρίτης ο Μελάς, όταν επέρασεν τον ανήφορον, είχε μαζί του τρεις παλαιούς ληστές, τον Καραλίβανον, τον Βισβίκην, τον Αριστείδην από την Καστοριά, δεν ξεύρω το υπώνυμόν του  [Μαργαρίτης] . &lt;ref&gt; Καραβίτης σ.158, υποσημείωση 168β. &lt;/ref&gt; Αυτοί λοιπόν σε όποιον σπίτι έμπαιναν εζητούσαν και παράδες, λίρες. Οι χωρικοί όμως εφοβόντουσαν και δεν το μαρτυρούσαν, σιγά σιγά όμως και αφού οι Κοζανίτες παρέδωσαν τον Καραλίβανο με τον Βισβίκη στον στρατόν, διότι οι ίδιοι τον επρόδωσαν, αφού είδαν ότι βρήκαν το μπελά τωνε να τους υποχρεώνει να του μαζεύουν παράδες, δήθεν ότι τα παιδιά θέλουν κάπες, θέλουν τσαρούχια και λπ. &lt;ref&gt; Στις 31 Μαρτίου 1905, οι Μάλλιος και Βάρδας, μετά από απαίτηση του Καραβαγγέλη, αποφάσισαν και διέταξαν την εκτέλεσή του διά ληστείαν την οποίαν διέπραξεν εν Λάγγα και τα πέριξ χωρία αφαιρέσας παρά των χωρικών χιλιάδας λιρών και επειδή δια της βίας ητίμασε γυναίκας και νεάνιδας. Βλ. Ημερόλογιο Καπετάν Φιλώτα (Φιλολάου Πηχιών), Δυτική Μακεδονία, 18/1/1931. &lt;/ref&gt; 

Λίγες μέρες μετά τη σύλληψη του Καραλίβανου, αποστέλλεται προς τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών μία επιστολή από το προξενείο Μοναστηρίου, που υπογράφει ο Σ. Λεβίδης και στην οποία γίνεται γνωστό ότι μαζί με τον Καραλίβανο ο οθωμανικός στρατός συνέλαβε επίσης τρεις οπαδούς του, κατάσχεσε δε σημαντικά απόρρητα έγγραφα σχετικά με τη δράση των ελληνικών συμμοριών. 

Ο Λεβίδης ωστόσο δεν είναι ανήσυχος, γιατί η οθωμανική διοίκηση μέσα από την ανάγνωση των κατασχεμένων εγγράφων πείστηκε ότι ο σκοπός του ελληνικού κομιτάτου είναι ουδόλως εχθρικός προς την Τουρκίαν. Απεναντίας διέτασσε τα εν Μακεδονία σώματα και κέντρα αυτού, όπως εν αδελφική συμπνοία μετά των Τούρκων εργασθώσιν. ΄Οχι μόνο δε ν αποφεύγωσιν επιμελώς σύγκρουσιν μετά του τουρκικού στρατού, αλλά στην ανάγκη να μην αρνηθώσι παροχήν συνδρομήν και εις τους Τούρκους. 

Ο Λεβίδης ενημερώνει επίσης τον έλληνα υπουργό, ότι ο αρχηγός της χωροφυλακής διεβεβαίωσε τον κ. Χωναίον ότι και ο Γεν. Διοικητής είνε της γνώμης ότι οι συλληφθέντες πρέπει ν αφεθώσιν ελεύθεροι, αλλ ίνα μη διεγείρη τούτο τας διαμαρτυρίας των ξένων, καλόν είνε η αποφυλάκισίς των να γείνη δια της δικαστικής οδού. &lt;ref&gt; Ευθύμιος Καούδης, Απομνημονεύματα, σ. 94 - 95. &lt;/ref&gt; 

Είναι δε ο ίδιος ο Λεβίδης, που εννέα μέρες πριν σε άλλη επιστολή του, χαρακτηρισμένη ως όλως απόρρητος, έγραφε στον υπουργό Εξωτερικών, για το ζήτημα της ελληνοτουρκικής συμμαχίας στο μακεδονικό, τα εξής εξόχως αποκαλυπτικά: 

Θέλω λάβη την τιμήν να εκθέσω τη Υμετέρα Εξοχότητι τας εντυπώσεις, ας απεκόμισα εκ της διαμονής μου εν Μακεδονία εν σχέσει προς την ψυχολογικήν κατάστασιν του Μακεδόνος και τα αισθήματα αυτού απέναντι τοιάσδε ή τοιάσδε Ελληνικής πολιτικής, και τούτο όπως έχη η Β. Κυβέρνησις υπ όψει αυτής, καίτοι ίσως εκ περισσού, την ταπεινήν μου γνώμην, ης βάσις είνε η απόλυτος ανάγκη, όπως διαγραφή εις τους αρχηγούς των Ελληνικών συμμοριών καθωρισμένη στάσις, άνευ του οποίου κινδυνεύομεν να δημιουργήσωμεν χάος εν Μακεδονία, να συντελέσωμεν εις τον σχηματισμόν ρεύματος πολιτικού, το οποίον να παρασύρη ημάς []. 

Οι Τούρκοι, ως πολλαχόθεν μοι βεβαιούται κλείουσι τους οφθαλμούς απέναντι των Ελληνικών συμμοριών και ενεργειών[]. Ουδεμία εκ των υπό ΄Ελληνα αξιωματικόν συμμοριών συνεκρούσθη μέχρι τούδε προς τους Τούρκους []. Εάν μεν αι ελληνικαί συμμορίαι συστηματικώς δεν έρχονται εις σύγκρουσιν προς τα Τουρκικά αποσπάσματα, θέλομεν υποστή μεγάλην απώλειαν, την εκ της απογοητεύσεως των ημετέρων γεννηθησομένην και την εκ της κατακραυγής της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης []. 

Ελληνοτουρκική συνεννόησις έσται πολυτιμοτάτη αν μη απαραίτητος ημίν κατά το παρόν, αλλά συμμαχία ή συνεννόησις φανερά και πασίγνωστος προσπίπτουσα εις τας όψεις πάντων έσται επιζημία. Αρκεί καλή θέλησις εκ μέρους της Υψηλής Πύλης, όπως καθορισθή απλώς η στάσις των Τουρκικών Αρχών απέναντι των Ελληνικών συμμοριών []. Οι Τούρκοι δεν εισί ξένοι προς τα τεχνάσματα. Εάν αφ ενός εδέχοντο, όπως δοθώσι ευρισκόμεναι διαταγαί, όπως όχι μόνον μη καταδιώκονται ή συλλαμβάνονται ΄Ελληνες συμμορίται, αλλ επί πλέον προς το θεαθήναι συμπλέκονται ενίοτε υπεκφεύγουσαι πάντοτε []. 

Ο Καϊμακάμης Φλωρίνης έλεγε προ τινος τω ημετέρω Διερμηνεί κ. Χωναίω ότι βεβαίως θα συνέπραττον οι Τούρκοι τοις ΄Ελλησιν, αλλά δέον να μη προβαίνωσιν οι τελευταίοι εις πράξεις, οία η του Ζέλενιτς επίθεσις, ότε παρά πάσαν προσπάθειαν καθίσταται αδύνατον να καλυφθώσιν τα γιγνόμενα ένεκα της παρουσίας εν Μακεδονία τόσων ξένων απεσταλμένων.&lt;ref&gt; Προξενείο Μοναστηρίου, 19/1/1905, έγγραφο 69. &lt;/ref&gt; 

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На грчки јазик]]</text>
      <sha1>mrem4gweucqn9bj1l9ydl67e62tq2fh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лисаво</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2187</id>
    <revision>
      <id>10413</id>
      <parentid>5267</parentid>
      <timestamp>2015-09-25T14:35:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.40.165</ip>
      </contributor>
      <origin>10413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="904" sha1="n1ndntlwghywwiccy9xbt1m7e4xqxuz" xml:space="preserve">:Лисаво, Лисаво, Лисаво на мајка, 
:џан бела кадуно, солунска коконо, (х2)

:Ти кога запеиш, Лисаво на мајка,
:далеку се слуше, дур на нашта нива, 
:дур на нашта нива, дур на нашта слива.

:Јас кога да слушнам, Лисаво на мајка,
:сарпот го фарљувам, на стог са качувам,
:срце ми голее, шо арно си пееш. 

:Ти кога запеиш, Лисаво на мајка,
:далеко се слуше, прико три планини,
:прико три морини, солунското поле. 

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 


[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>n1ndntlwghywwiccy9xbt1m7e4xqxuz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Отвори Лено вратничка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2188</id>
    <revision>
      <id>5268</id>
      <timestamp>2006-05-31T18:34:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5268</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="869" sha1="6407pxyuc2gr672d8tojmj8eoo6ix4u" xml:space="preserve">:Отвори Лено мори вратничка, вратничка, (х2)
:сос твојта бела десна ракичка, ракичка. (х2)

:Не можам Кољчо ја бре да станам, да ј’ отворам, (х2)
:мајка ми леже лудо, до мене, крај мене.
:широк ми фустан лудо, под неја, под неја. 

:Трагни го скини Лено фустанот, фустанот, (х2)
:јас ќе ти купам Лено, пошарен, поарен. (х2)

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6407pxyuc2gr672d8tojmj8eoo6ix4u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MINORITY RIGHTS GROUP – GREECE (MRG – G) - May 2000</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2189</id>
    <revision>
      <id>5271</id>
      <parentid>5270</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T20:25:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5271</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="903" sha1="pebt4h788v0dfi5os3ejn3vtci6ku4t" xml:space="preserve">MINORITY RIGHTS GROUP – GREECE (MRG – G)
Address: P.O. Box 60820, 15304 Glyka Nera
Telephone: (+30-1) 347.22.59. Fax: (+30-1) 601.87.60.
e-mail: office@greekhelsinki.gr website: http://www.greekhelsinki.gr


Minorities and Media in Greece

(Prepared for the Article XIX/Minority Rights Group International 
project on Media Law and Minorities within the Council of  Europe area)

May 2000

Table of Contents

*[[1. Recognition/Definition/Citizenship]]
*[[2. Language/Culture]]
*[[3. Access to the Mainstream Media]]
*[[4. Minorities’ Own Media]]
*[[5. Recruitment/Discrimination/Accreditation]]
*[[6. Legal Restrictions on the Content of Publications]]
*[[7. Tolerance/Portrayal]]
*[[8. Independence/Manipulation of the Media]]
*[[9. Informal Censorship]]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>pebt4h788v0dfi5os3ejn3vtci6ku4t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>A Review of 'Fields of Wheat, Hills of Blood'</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2199</id>
    <revision>
      <id>5283</id>
      <parentid>5282</parentid>
      <timestamp>2006-05-31T20:43:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5283</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7203" sha1="7y1ib8fcml0unl0uvdssx0viyjmzu1t" xml:space="preserve">About the Hellenization of Southern (Aegean) Macedonia - A Review of 'Fields of Wheat, Hills of Blood'

By Antonio Milososki
Ph.D. Candidate
University of Duisburg
Germany

&quot;Elsewhere in Greek Macedonia, the term [en-] dopyi (&quot;local&quot;) is used to refer to Slavic-speakers who had inhabited the region prior its incorporation into Greece in 1913; in the Edessa and Florina prefectures, for example, the phrase dopyos Makedhonas (&quot;local Macedonian&quot;) is used by many to signify a Slavic-speaker, and his descendants.&quot; Perhaps this quotation from the book of Dr Anastasia Karakasidou was the reason why the same passed through various troubles before it was published. Or, maybe this was the main motivation for certain Greek extremists to accuse Dr Karakasidou of &quot;high treason&quot;. When in 1993 she published one part of her research in the periodical &quot;Journal of Modern Greek Studies (vol.11, 1993)&quot;, she received several death threats from US-based Greek right-wing organizations, even before her colleagues had a chance to congratulate her. At the same time, the Greek newspaper &quot;Stohos&quot;, describing her as a state-enemy, published both her address in Salonika and her car registration number.

But she didn't give up, she continued with her research, and when the book was finished she made a publishing contract with Cambridge University Press. The surprise came when at the last moment Cambridge Press decided not to publish the book - allegedly because of the intelligence coming from the UK Embassy in Athens saying that such a step might endanger the security of British citizens who resided in Greece. The case has now gathered a great deal of world-academic attention. There were stories in the Washington Post and The New York Times. Three academic editorial board members resigned from the publishing house in protest at the decision. The &quot;Karakasidou case&quot; became known worldwide. Generating interest even before its publishing, the book was finally printed in 1997 by Chicago University Press. Today Dr Karakasidou is Professor at Wellesley College in the US, and her book &quot;Fields of Wheat, Hills of Blood&quot; is one of the most circulated among the students of anthropology and Balkan history.

This book, which is very readable and comprehensive, is an outcome of her fact-finding mission in the region of Assiros (originally Guvezna), a small town located twenty miles northwest from Salonika. In the research that covers the time period from 1870-1990, Dr Karakasidou describes the life of the region's inhabitants, their migration, their customs, professions, languages, as well as the impact of the numerous wars on the population. Particularly emphasized is the role of the local notables in the processes of shaping or rather reshaping the national identities of the inhabitants. The local notables, known as tsorbadjihi (local Christian elite), merchants, priests, teachers and state administrators, consisted of the lowest but obviously the most effective tool in the process of national assimilation. According to Dr Karakasidou, the key factor in this process, until 1913, were the local tsorbadjihi and the Greek Church - Patriarchate. The Patriarchate had cleverly used its privileged position in the Ottoman Empire in opposition to the recently re-established (1870) Bulgarian Church (Exarchate), even though the later had noticeably enjoyed stronger support among the &quot;Slav-speaking&quot; population all over Macedonia. After the partition of Macedonia, beside the Patriarchate, state-sponsored schools and the Army (through the army-obligation for adult males) undertook the leading role in the process of nation-building of the Greek national consciousness among the non-Greek inhabitants, which at that time consisted of the majority of the population in Southern (Aegean) Macedonia. Those were the main assimilation-levers for the realisation of the state-sponsored project for the Hellenization of that part of Greece. In that respect, speaking about the situation in Assiros in the war-periods (Balkan Wars, Word Wars, and the Civil War), the author, using both oral memory and written history, brings the destiny of the &quot;ordinary people&quot; closer to the eyes of the reader.
Where in the region trade, agriculture, religion, common customs and mixed marriages had connected its inhabitants, it is easy to notice how, under the pressure of the neighbouring propagandas, year by year the differences (particularly in the language) became far more important than the similarities. For example, many &quot;Slavic-speaking&quot; women from the surrounding villages who had married into the Greek-speaking families in Assiros found themselves forbidden by their husbands or in-laws to speak their &quot;native Bulgarian dialect&quot; in their new households. At the same time, the author underlines that the labels &quot;Macedonian&quot; and &quot;Bulgarian&quot; represent synonyms, which, particularly today, are used in Greece interchangeably in reference to &quot;Slavic-speakers&quot;, in respect both of their language and ethnicity.

Further on, one can understand the significance of the refugees (prosfighas) and their immense importance in the process of &quot;national homogenisation&quot; of the young Greek state. Actually, Anastasia's father was a Turkish-speaking prosfighas himself, compulsory evacuated to Greece in the wake of the Asia Minor War in 1922. His life had been deeply affected by the Greek nation-building process. And, although after his settling in the region of Macedonia he had acquired some sense of belonging to the Greek collectivity, yet every evening he would tune his short-wave radio to an Istanbul station and sing along with the slow Turkish songs, explaining to his little daughter their verses. From the comprehensive analysis about the colonisation of this part of the country it becomes clear that the Greek nation, particularly in the regions of Southern Macedonia and Thrace, has derived from profoundly diverse ethnic and cultural backgrounds. The next method that had accelerated this process of state sponsored assimilation was the so called &quot;voluntary resettlement&quot; of the native population, mainly to Turkey and Bulgaria, but also to the East-European countries during and after the Greek Civil War.

All in all, the book represents a well-founded publication about the Hellenization of one small part of Southern (Aegean) Macedonia. Nonetheless, it gives us more than enough evidence to draw the conclusion that Macedonia has never been exclusively Greek. Moreover, at the beginning of the twenty-century, Southern Macedonia was a multiethnic region with an overwhelmingly non-Greek majority. As the Bishop of Florina (Lerin) Augostinos Kandiotis once said &quot;If the hundreds of thousands of refugees had not come to Greece, Greek Macedonia would not exist today&quot;. The book is well worth reading. Unravelling the complex social, political and economic processes through which these desperate people become amalgamated within the expansionistic Greek identity, this book provides an important corrective to the developments of the &quot;Macedonian Question&quot;.


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>7y1ib8fcml0unl0uvdssx0viyjmzu1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Абер иде од Могила</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2200</id>
    <revision>
      <id>9450</id>
      <parentid>5284</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:31:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9450</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1321" sha1="0jgxrfeye9wjlgqmxklwp0nv10c6p7f" xml:space="preserve">: Абер ми иди од Могила, 
: низ поле Пелагониско, 
: право ми оди Битола ----- 
: Битола кај валијата. 2х 

: Валијо бре Селим--ефенди 2х 
: Могила е полна комити ---- 
: таму е Димче Могилче. 2х 

: налутил се Селим--ефенди, 2х 
: боднал си коња дорија 
: утре ќе оди Могила 
: собрал си аскер најсилен 
: низ прстен јајце да боде. 

: Ај од тука Димче Могилче 
: ај од тука куче каурско, 
: жената ќе ти ја украдам 
: далеку ќе ја однесам 2х 
: во сарај ќе ја потурчам. 

: Ај од тука Селим--ефенди 
: ај од тука куче касапско, 
: кожата ќе ти ја одерам 
: на плевна ќе ја обесам 2х 
: тапан ќе ја направам.

== Надворешни врски ==
[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/mogila.wav Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>0jgxrfeye9wjlgqmxklwp0nv10c6p7f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болен лежи катил Ѓорѓи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2201</id>
    <revision>
      <id>9437</id>
      <parentid>5285</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:12:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="871" sha1="ez0t1dlx38c4j1urwd6ly8lqoq1pafo" xml:space="preserve">: Болен лежи катил Ѓорѓи,
: В Солунски зандани.

: Дење лежи катил Ѓорѓи,
: Ноќе го испитуваат.

: Кажи, кажи катил Ѓорѓи,
: Кај е твојта пушка?

: Кај е твојта пушка Ѓорѓи,
: Пушка-маликера.

: Главата си давам душман,
: Пушка не кажувам.

: Пушка не кажувам душман,
: Пушка-маликера.

: Откаде спечали Ѓорѓи,
: Тешкото имање?

: Бегови сум клало душман,
: Пари сум земало.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ez0t1dlx38c4j1urwd6ly8lqoq1pafo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болен лежи Миле Поп Јорданов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2202</id>
    <revision>
      <id>10427</id>
      <parentid>9419</parentid>
      <timestamp>2015-10-12T10:52:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>31.11.103.188</ip>
      </contributor>
      <origin>10427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1100" sha1="8mx7f64exqs4rozq8yi8e6xvvbfeydr" xml:space="preserve">: Болен ми лежи Миле Поп Орданов х2
: над глава му стои стара му мајка,
: жално го жали, милно го плачи.
:

: Стани ми, стани, мое мило чедо, х2
: твојте другари по сокаци одат,
: жални песни пеат, тебе те споминат.

:
: Бог да го прости Миле Поп Орданов, х2
: Миле Поп Орданов за Народ загина,
: за народ загина, за Македонија.

:
: Неговите сестри в'црно облечени, х2
: свадба ќе прават, брата ќе женат,
: брата ќе женат за Македонија.

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]
[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/jordanov.wav Во изведба на [[Виолета Томовска]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>8mx7f64exqs4rozq8yi8e6xvvbfeydr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бор садила мома Евгенија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2203</id>
    <revision>
      <id>9372</id>
      <parentid>8546</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T11:47:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9372</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2802" sha1="kn4g2brkrpbuhgm3iivyf8sjdbf2sh2" xml:space="preserve">: Бор садила мома Евгенија,
: Бор садила, ем Бога молила.
: Бор садила мома Евгенија,
: Бор садила, ем бога молила.

: Дај ми Боже бор да ми порасне, 
: Да се качам на борови вејки.
: Дај ми Боже бор да ми порасне,
: Да се качам на борови вејки.

: Да здогледам сред море гемија,
: Во гемија-окован делија.
: Да здогледам сред море гемија,
: Во гемија-окован делија.

: Раце му се синџир-заврзани,
: Нозе му се франги-оковани.
: Раце му се синџир-заврзани,
: Нозе му се бука-оптегнати.

: На рамо му се два сива сокола,
: Го прашува мома Евгенија.
: Го прашува мома Евгенија,
: Со што раниш два сива сокола.

: &quot;Меса сечам, соколи си ранам,
: Солзи леам, вода ги напивам.
: Меса сечам, соколи си ранам,
: Солзи леам, вода ги напивам.&quot;

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
    Бор садила мома Евгенија,
    Бор садила, ем Бога молила.
    Бор садила мома Евгенија,
    Бор садила, ем бога молила.

    Дај ми Боже бор да ми порасне,
    Да се качам на борови ветки.
    Дај ми Боже бор да ми порасне,
    Да се качам на борови вејки.

    Да здогледам сред море гемија,
    Во гемија-окован делија.
    Да здогледам сред море гемија,
    Во гемија-окован делија.

    Раце му се синџир-заврзани,
    Нозе му се франги-оковани.
    Раце му се синџир-заврзани,
    Нозе му се бука-оптегнати.

    На рамо му се два сива сокола,
    Го прашува мома Евгенија.
    Го прашува мома Евгенија,
    Со што раниш два сива сокола.

    &quot;Меса сечам, соколи си ранам,
    Солзи леам, вода ги напивам.
    Меса сечам, соколи си ранам,
    Солзи леам, вода ги напивам.&quot;</text>
      <sha1>kn4g2brkrpbuhgm3iivyf8sjdbf2sh2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Го фатиле клети Турци едно моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2204</id>
    <revision>
      <id>12090</id>
      <parentid>12089</parentid>
      <timestamp>2023-12-09T11:37:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.53.111</ip>
      </contributor>
      <comment>Ситни грешки.</comment>
      <origin>12090</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1094" sha1="hipot6m0acf1xk4zj1ohbgop7woko5t" xml:space="preserve">: Го фанале клети Турци
: едно моме најубаво
: го фанале клети Турци, клети Турци
: најубаво во селото.

: Му врзале двете раце
: двете раце наопаку
: му врзале двете раце, двете раце
: двете раце наопаку.

: Кажи кажи лично моме
: кај се крие Гоце Делчев?
: Кажи, кажи лично моме, лично моме
: кај се крие Гоце Делчев?

: И да умрам, да загинам
: јас за Гоце не кажувам!
: И да умрам, да загинам,клети Турци
: јас за Гоце Не кажувам!

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/emome.wav Во изведба на [[Ансамбл Танец]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hipot6m0acf1xk4zj1ohbgop7woko5t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зошто си ме мајко родила</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2205</id>
    <revision>
      <id>9439</id>
      <parentid>5289</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9439</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1377" sha1="amoipyy5q20tult07m4jajnvpyy6e5s" xml:space="preserve">: Зошто си ме мајко родила, оф леле,
: Цел живот не си ме видела,
: Ти си машко чедо родила, оф леле,
: И на друг си мајко радост дарила,
: Леле, оф аман, леле, леле,
: И на друг си мајко радост дарила.

: Се рецитира:
: Дење, ноќе одам, скитам јас, леле, леле,
: Пеам, свирам, играм и плачам,
: Твојот лик го гледам секој пат,
: Оф леле, леле . . . .
: На тебе долгови ти враќам јас,
: Оф аман, аман, аман . . . .
: На тебе долгови, долгови ти враќам јас.

: Херој биди мила мајко ти, леле ле . . .
: Што си среќна ѕвезда родила,
: Јас ќе светам мила мајко како сјај, оф леле . . .
: За мојот мила мајко, роден крај,
: Леле, оф аман, леле леле . . . 
: За мојот мила мајко, роден крај.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>amoipyy5q20tult07m4jajnvpyy6e5s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>И нис сме деца на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2206</id>
    <revision>
      <id>9460</id>
      <parentid>5290</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:57:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1414" sha1="ei678v0x9qx4v9ocf6zermqsc7ttmlc" xml:space="preserve">: И ние сме деца на мајката земја
: на мајката земја, на Македонија.
: на нашата земја, на Македонија.
:
: И ние имаме право да живејме.
: како и другите живот што живеат.
: А ние страдавме, гладни умиравме.
:
: Слобода немавме правдини никакви
: кога ги баравме, в затвор се најдовме
: во фурни не стават за да не изгорат.
:
: Прстите ни кршат и крвта ни пијат
: а ние смели сме, и горди умиравме.
: Горди умиравме, не се предававме.
:
: Живот не жалевме, младост си дававме
: за наши правдини смели умиравме. х2
:
: Парола имавме: Смрт или Слобода
: Смрт или Слобода за Македонија,
: за Македонија, земја поробена. 

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/deca.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ei678v0x9qx4v9ocf6zermqsc7ttmlc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Крушево абер пристигна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2207</id>
    <revision>
      <id>9376</id>
      <parentid>5291</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T11:59:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1200" sha1="m67g9lmfkbdwsyuq4uzyz9zzislgj96" xml:space="preserve">: Крушево абер пристигна
: кој има синој големи
: комити да ги испрати ---
: во тоа славно Смилево. х2

: Стојан си немал синои х2
: само си ја имал Тодорка
: Тодорка една на мајка х2
: Тодорка една на татко.

: Тодорка на татко велеше
: купи ми пушка берданка
: и една сабја пренгија
: јас комита татко ќе одам. х2
: во тоа славно Смилево.

: А што беше лична Тодорка
: нарами пушка на рамо
: запаша сабја пренгија
: три години години шетала
: никој Тодорка не познал
: дека е Тодорка девојка.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/krusevo.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>m67g9lmfkbdwsyuq4uzyz9zzislgj96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лешочкиот манастир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2208</id>
    <revision>
      <id>9384</id>
      <parentid>5292</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T13:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9384</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1093" sha1="55a5wxw2rrg19y1ueholply3tvyshfi" xml:space="preserve">: Сардисале, сардисале,
: Лешочкиот манастир,
: сардисале, сардисале,
: арнаути слатинчани.
: Сардисале, сардисале,
: арнаути слатинчани.

: Абре попе егумене
: каде ти се комитите
: абре попе егумене
: каде ти се комитите.

: Абре паша кузум паша, 
: јас комити не познавам,
: а бре паша кузум паша 
: јас комити не познавам. 

: Се налутил турскиот паша, 
: го запалил манастирот
: Се налутил Гоце Делчев, 
: ја запалил џамијата. 

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/slatino.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>55a5wxw2rrg19y1ueholply3tvyshfi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ми товарил калеш Дончо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2209</id>
    <revision>
      <id>9485</id>
      <parentid>9090</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T06:34:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9485</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1337" sha1="l5zdui3e7u87gfuzpeb6tsr9b30havc" xml:space="preserve">: Ми товарил калеш Дончо,
: Три товари ориз,
: Па си тргнал калеш Дончо,
: За пуста Битола.

: Леле, леле, леле,
: Дончо за жалење,
: Оф, оф, оф, оф, оф, оф,
: Дончо штипјанчето.

: На пат го сретнале Дончо,
: Турски караколи,
: Му најдоа пусти Турци
: Бомби и патрони.

: Леле, леле, леле,
: Дончо за жалење,
: Оф, оф, оф, оф, оф, оф,
: Дончо штипјанчето.

: Го фрлија калеш Дончо
: Во темни занадани,
: Го мачеја пусти Турци
: Во тесни долапи.

: Леле, леле, леле,
: Дончо за жалење,
: Оф, оф, оф, оф, оф, оф,
: Дончо штипјанчето.

: Аферим бре калеш Дончо,
: Никој не издаде.
: Леле, леле, леле,
: Дончо за жалење,

: Оф, оф, оф, оф, оф, оф,
: Дончо штипјанчето.
== Надворешни врски == 

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>l5zdui3e7u87gfuzpeb6tsr9b30havc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Море сокол пие</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2210</id>
    <revision>
      <id>9400</id>
      <parentid>5332</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T17:12:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1150" sha1="p375t7of8cccimfoj9e42x2z3kaxwz6" xml:space="preserve">: Море сокол пие
: Вода на Вардарот.
: Јане,Јане ле бело грло
: Јане,Јане ле кротко јагне.

: Море ој соколе,
: Ти јуначко пиле.
: Јане,Јане ле бело грло
: Јане,Јане ле кротко јагне.

: Море нели виде
: Јунак да помине,
: Јунак да помине,
: С'девет лути рани.
: Јане,Јане ле бело грло,
: Јане,Јане ле кротко јагне.

: Јунак да помине
: С'девет лути рани,
: С'девет лути рани,
: Сите куршумлии.
: Јане,Јане ле бело грло
: Јане,Јане ле кротко јагне.

: А дестта рана,
: Со нож прободена.
: Јане,Јане ле бело грло
: Јане,Јане ле кротко јагне.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>p375t7of8cccimfoj9e42x2z3kaxwz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Macedonian Appropriation of Greek Kulturgeschichte</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2233</id>
    <revision>
      <id>5326</id>
      <timestamp>2006-06-01T16:34:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5326</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4826" sha1="p93hkw60dxkxe3n88cj88jcwtl6xs95" xml:space="preserve">D. Brendan Nagle, University of South California

Macedonian Appropriation of Greek Kulturgeschichte

(Abstract from a paper presented at the 1996 Annual meeting of the American Philological
Association http://www.apaclassics.org/AnnualMeeting/96program.html)

The process by which the histories of non-Greek peoples were subordinated to the dictates
of Greek accounts of prehistory has been well documented (Cornell, Bickerman, Hall). The 
opposite process, however, the appropriation of Greek Kulturgeschichte, and its use by 
non-Greeks for political purposes against Greeks, is less common, and even less well 
documented. Here I offer an example of highly effective Macedonian use of Greek cultural
history to advance the propaganda aims of Philip II which had the double aim of blunting
Greek criticism of his state-building while at the same time cloaking his work in the 
legitimizing terminology devised by Greeks for their own, often violent, colonizing and 
city-founding activities. The modern resonances of this ancient struggle over identity 
and who has the right to determine it, are particularly ironic. As is well known Greece 
has capitalized on the Vergina finds to assert Greek ethnicity for ancient Macedonia, 
an issue of even greater significance given the recent declaration of independence by 
the former Yugoslavian province of Macedonia. My aim in this paper is to disentangle 
these complicated claims of national and ethnic identity, ancient as well as modern. 

At Opis Arrian puts in the mouth of Alexander the famous description of Philip as the 
benefactor-king who found the Macedonians poverty stricken hill-dwellers, backward, 
and incapable of defending themselves against their warlike neighbors (7.9-10). Philip 
brings them down from the hills, teaches them the arts of civilization, settles them 
in cities and gives them laws. There is much dispute about the meaning and historicity 
of the speech. Some scholars, ignoring its language and context, think that it reflects 
accurately Philip's efforts to consolidate the warring regions of Macedonia into a unified 
state (e.g. Hammond). Others pointing to the use of terms and themes of Greek cultural 
history dismiss the speech as the fabrication of Arrian (Wuest, Montgomery). I argue that 
this dichotomy is too restrictive and that a strong case can be made that while indeed it 
is unlikely that Alexander used the precise terms ascribed to him at Opis, the general 
content of the speech is authentic and represents the calculated appropriation of the 
themes and terminology of Greek Kulturgeschichte for purposes of advancing the needs 
and aims of Macedonia at the time of Philip II.

That the speech contains the traditional language of Kulturgeschichte is not in dispute. 
Plato in Laws 676bf. talks of the origins of civilization in similar ways, as does Strabo 
centuries later (2.5.6). The tradition of kings as the benefactors of their people is a 
long one (Cole, Kleinguenther, Toye). Aristotle systematizes this account into a 
description of Greek cultural origins. Kings are chosen by their people as kings because 
of their benefactions (Politics, 1284b35f.). It is precisely this image of the king as 
benefactor, lawgiver and civilizer of his people that the Macedonians appropriate for 
Philip. Just as Greek heroes and kings such as Theseus gathered the scattered people of 
Attica into a city and enabled them to defend themselves against outsiders, so Philip 
gathers and organizes the Macedonians in cities. At least so goes the argument. 

In reality, however, Philip engaged in extensive deurbanizatign, dismembering the 
Chalcidian League, destroying Olynthus, the main urban center in northern Greece, as 
well as Methone, Apollonia, Galepsus, and Stagira, while Macedonizing other poleis. 
What cities he built were mainly administrative and defensive centers with a purpose 
much more attuned to the continental nature of the Macedonian state than to the traditional 
Greek polis (Borza). This activity was, needless to say, well known to the southern Greeks 
as the complaints of Demosthenes  indicate, and indeed it was to counter this negative 
image that Philip appropriated the themes and language of Greek Kulturgeschichte to 
camouflage the fact that he was creating a wholly new type of state, a consolidation of 
ethne under a personal monarchy, which fitted neither the theories of Kulturgeschichte 
nor Aristotle's history. That it has continued to confuse interpreters is testament to 
the hegemonic power of Greek cultural history and the adroitness of the Macedonians in 
using this powerful tool of self-identification against its devisers.


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>p93hkw60dxkxe3n88cj88jcwtl6xs95</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Народе Македонски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2236</id>
    <revision>
      <id>9434</id>
      <parentid>5333</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:10:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="987" sha1="b38fbnv89vpgkeistnktjdtebox0bbt" xml:space="preserve">: Народе Македонски,
: со какви идеи си ти,
: доста беше, разбуди се, ----
: свести се не спиј ти. 2х

: Не знаеш кој си, што си,
: други тебе знајат,
: срам голем је за тебе, ----
: сам да не се знаеш. 2х

: Исклаја жени, деца,
: во село Нагоричани,
: абер аскерот турски,
: фрлајте оружјето.

: Каде е Караиванов
: и дружината му,
: Мелас Каравангелис
: Битола в затвор е тој.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/narode.wav Во изведба на [[Симеон Гугуловски]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>b38fbnv89vpgkeistnktjdtebox0bbt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Песна за Крушевската република</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2237</id>
    <revision>
      <id>10805</id>
      <parentid>9361</parentid>
      <timestamp>2019-09-17T14:15:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.132.84</ip>
      </contributor>
      <comment>Ggg</comment>
      <origin>10805</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1029" sha1="gomkt0fkpjfyqedd58t74g26my7m6m8" xml:space="preserve">: Многу крвја многу солзи,
: земја натопија,
: многу лисја гора смени
: машка снага испи,
: но по таја борба тешка
: слобода ми бликна.
:

: Претседател први беше
: тој Никола Карев,
: со македонски војвода сите Илинденци,
: Даме Груев, Питу Гули и
: Јане Сандански.

: За слобода загинаја славните војводи
: на Македонците завет оставија,
: да се борат за слобода,
: за МАКЕДОНИЈА. 

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/republik.wav Во изведба на [[Александар Сариевски]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>gomkt0fkpjfyqedd58t74g26my7m6m8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Песна за Христо Узунов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2238</id>
    <revision>
      <id>9359</id>
      <parentid>8842</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T08:54:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1137" sha1="m9x7hdk9gr9nku8ruzcgalaajva0ain" xml:space="preserve">: И таму е мојта родина,
: далеку Македонија,
: јас сакам таму да загинам,
: а ти ме забрави за век.

: И таму е мојта мајка,
: и таму има божи свет,
: јас сакам таму да загинам,
: ти ме заборави за век.

: Не плачи мила моја мајко,
: не рони солзи крвави,
: ако Христо Узунов падна,
: на врагот жив се не даде.

: Сестрите нема да ми играт,
: над мојот гроб осамотен,
: и мајка нема да ми идат,
: да лее солзи за мене.

: Не жали мила моја родино,
: и сите ми другари мој,
: ако Христо Узунов падна, ---
: на врагот жив не се даде. 2х

== Надворешни врски ==
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>m9x7hdk9gr9nku8ruzcgalaajva0ain</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Послушајте патриоти</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2239</id>
    <revision>
      <id>9480</id>
      <parentid>5337</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:34:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9480</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1375" sha1="hu1xtgibxn87gzqdx4zxztahhgvez5m" xml:space="preserve">: Послушајте патриоти
: да ви кажам словото,
: на Ѓуѓовден бев затворен, ----
: вцрни темни зандани. 2х
: Во зандани бев предаден
: од проклети шпиони
: од проклети шпиони ---
: неразбрани трговци. 2х

: Во зандани бев измачен
: ниту вода ниту леб,
: телото ми потемнело,
: долга риза до земја.
: Ах немојте да ме мачејте,
: јас сум невин како цвет
: сум се борел за слобода ---
: за човечки правдини. 2х

: Ах да знае мојта мајка
: гробот да ми ископа
: гробот да ми го ископа
: спрема јасното сонце.
: И на гробот да напише,
: тук почива маченик,
: тук почива Александров,
: Караѓуле Охридски.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/patrioti.wav Во изведба на [[Оркестар Џорлеви]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hu1xtgibxn87gzqdx4zxztahhgvez5m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Слушам кај шумат шумите</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2240</id>
    <revision>
      <id>9378</id>
      <parentid>5338</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T12:18:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9378</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1426" sha1="p9q068houka8gwuh4xwg28yfscuo2j0" xml:space="preserve">: Слушам кај шумат шумите,буките 2х
: Слушам кај шумат буките 2х
: плачат за војводата,капиданот.

: Другари верни другари Македонци
: кога низ село врвите,врвите
: кога низ село врвите -----
: со коњи да не тропате,не тропате. 2х

: Со коњи да не тропате,тропате 2х
: со коњи да не тропате ----- 
: со пушки да не фрлате,не фрлате. 2х

: Да не ве чуе мајка ми старата 2х
: да не ве чуе мајка ми ---- 
: ќе ве праша за мене аман за мене. 2х 

: Каде е син ми Костадин,Костадин 2х
: каде е син ми Костадин ----
: Костадин војводата капиданот. 2х

: Син ти се мајко ожени,ожени 2х
: син ти се мајко ожени -----
: за една Македонка робинка. 2х 

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/bukite.wav Во изведба на [[Ансамбл Танец]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>p9q068houka8gwuh4xwg28yfscuo2j0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трба трби Гевгелија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2241</id>
    <revision>
      <id>12915</id>
      <parentid>11693</parentid>
      <timestamp>2024-11-08T16:44:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.217.140.205</ip>
      </contributor>
      <origin>12915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2191" sha1="h2rcj84odyxn4itmhevh6bn7o6twhh7" xml:space="preserve">: Трба трби Гевгелија
: сите Турци надавија х2
: од јунака Леонида.
: Цар испратил до три војски
: до три војски се' тирански.

: Прва војска гевгелиска
: втора војска е дорјанска х2
: трета војска е струмичка,
: ќе го барат Леонида,
: Леонида баш комита.

: Го бараја во богданско
: го најдоја во Ѓавотско х2
: во Ѓавотско во Ѓурѓов дол,
: јунак лежи под спилата,
: срце му је динамита х2
 
: в раце држи леворвера
: бој започна од сабајле
: од сабајле дур до вечер,
: триста души убиени,
: а ранети неброени.
 
: Проговара јузбашија
: еј јунаку Леонида
: предај ми се ти на мене
: да те видам кај cултанот
: тој да види каков јунак
: ќе ти даде многу пари.
 
: Одговара Леонида
: слушај мене јузбашијо
: елај ваму, понаваму
: да ти кажам два три збора (х2)
: два три збора Македонски.
 
: Голем срам је за комита
: жив да падне в турски раце
: таква правда, турска правда
: три илјади на тримина
: останаја два патрона
: еден за теб' втори за мен'.
 
: Си извади револвера
: па го стрела јузбашија (х2)
: и на крајот сам се убил.
: Живот даде Леонида
: за Македонија мила.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/trba.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>h2rcj84odyxn4itmhevh6bn7o6twhh7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Црна се чума зададе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2242</id>
    <revision>
      <id>10801</id>
      <parentid>10685</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T11:01:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1507" sha1="cjznt56dqjcxntm91n4b7vis3tb4lcv" xml:space="preserve">: Црна се чума зададе
: там долу Демир Капија
: там жална Македонија.
: Кој ќе се јунак одбере
: чумата да ја пропади?

: Избрал се Делчев, Гоце војвода,
: он ојде в Македонија,
: чумата да ја пропади
: од жална Македонија.

: Кој иде горе низ гора,
: дал ми се Турци поганци?
: Не ми се Турци поганци,
: тук ми се одбор дружина,
: ранет ми другар носеа.

: Со куршум јунак пронижан
: од лева страна во срце,
: млад Делчев, Гоце војвода.

: Делчев дружина говори:
: ---Дружино, верна зговорна,
: вие ќе утре врвите,
: кому ќе ме оставите,
: водичка да ми подаде,
: срцето да си разладам,
: устата да си расвкасам?

: Дружино, мои комити,
: кога ќе вие минете 
: низ моја града Кукуша,
: мајка ми ќе ве пречека,
: за мене ќе ве опита:
: ---Дека е Делчев војвода?
: вие нејзе ќе и кажете:
: ---Делчев се јунак посврши,
: за црна земја робинка.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>cjznt56dqjcxntm91n4b7vis3tb4lcv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Црно му било пишано на Александро Турунџев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2243</id>
    <revision>
      <id>9411</id>
      <parentid>5341</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T20:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1190" sha1="hdeyl8w4ihl7ya70u3i0r3z7da1z09d" xml:space="preserve">: Црно му било пишано
: на Александро Турунџе
: шеснајгодишен војвода
: на седумнајста го фатија.

: Бог да убие кодошот,
: кодошот Митре Гинката,
: што го предаде Турунџе,
: тој неустрашен бунтовник.

: Тој го предаде Турунџе,
: за сто и пејсет жолтици,
: тој го предаде Турунџе,
: на тие клети душмани.

: Го турија во зандани,
: во тие темни долапи,
: со тешки франги на раце,
: и дробен синџир на гуша.

: Го изведоа на Ат-пазар,
: му ја кажаја бесилката,
: цела се Битола расплака,
: за Александро Турунџе.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/turunce.wav Музика ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hdeyl8w4ihl7ya70u3i0r3z7da1z09d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Четворица комити</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2244</id>
    <revision>
      <id>10800</id>
      <parentid>10604</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T11:01:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10800</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1107" sha1="fsl2ivbey36cau2xox6uc8zh9p5ext9" xml:space="preserve">: Четворица комити
: од балкани слегвеја
: од балкани слегвеа
: право тргат на Прилеп.

: Право тргат на Прилеп---
: кај Методи Крапчета. 2х

: Не го нашле крапчета--- 
: тук ја нашле невестата. 2х
: Добро утро невесто--- 
: добро комити. 2х

: Појдите во одаја ---
: ракија да пијате 2х
: Не сме дешле за ракија ---
: туку за амането 2х

: Го бараме Крапчета ---
: да ни даде сто лири 2х
: Да ни даде сто лири ---
: за касата комитска 2х

: Пушки да си купиме 
: за четата комитска.
: Пушки да си купиме 
: в борба да си одиме. 

: В борба да си одиме
: земја да ослободиме.
: Земја да ослибодиме
: земја Македонија.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>fsl2ivbey36cau2xox6uc8zh9p5ext9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кога ќе одиш моме за вода</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2247</id>
    <revision>
      <id>10875</id>
      <parentid>5349</parentid>
      <timestamp>2020-10-05T12:36:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bosko.mangarovski</username>
        <id>2750</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>рукање (глагол) - викање, да ме викнеш == Наводи =={{  http://www.makedonski.info/search/%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%88%D0%B5?where=anywhere#%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0/%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B2}}</comment>
      <origin>10875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1001" sha1="03hjjlhulj4dhks54v2wjcd73250j3k" xml:space="preserve">:Kога ќе одиш моме за вода, (х2)
:и мене Злато моме да ме рукаш. (х2)

:Да ти поносам моме стомните, (х2)
:да не те бољат моме раците. (х2)

:Kога ќе одиш моме за слама, (х2)
:и мене Злато моме да ме рукаш. (х2)

:Да ти поносам моме косето, (х2)
:да не те боља моме рачето. (х2)

:Kога ќе одиш моме на нива, (х2)
:и мене Злато моме да ме рукаш. (х2)

:Да ти поносам моме дикељо, (х2)
:да не те боља моме лакчето. (х2)

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>03hjjlhulj4dhks54v2wjcd73250j3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пиреј - Петре М. Андреевски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2250</id>
    <revision>
      <id>10712</id>
      <parentid>10711</parentid>
      <timestamp>2019-01-24T14:04:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Iluvatar</username>
        <id>1740</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/77.28.90.194|77.28.90.194]] ([[User talk:77.28.90.194|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:Tks4Fish|Tks4Fish]]</comment>
      <origin>10710</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="115202" sha1="0w2fwwcexc97ct2afnpyn435v15c588" xml:space="preserve">Пиреј

Петре М. Андреевски

„Пиреј е троскотна трева, а некои ја викаат и коштрева. Ама ти колку сакаш кошкај ја, корни ја, таа пак не умира. Само малку да се допре до земјата и пак ќе се фати, ќе оживи, ќе потера. Ништо не ја ништи таа трева“, вака почнува култниот роман „Пиреј“ на Петре М. Андреевски, објавен во 1980 година. Ова е всушност и пораката на Андреевски во која тој го идентификува нашиот човек, нашиот и себеси, својата голема и трајна поезија. 

''„Пиреј“ е добитник на наградата „Столе Попов“, на Друштвото на писателите на Македонија, во 1980 година. Книгите на Петре М. Андреевски имаат доживеано повеќе изданија, а особено романот „Пиреј“, кој со своите десетина изданија станува една од најчитаните, ако не и најчитана книга во Македонија. Романот „Пиреј“ стана општопризнаен дострел на нашата современа литература и неодминливо четиво на генерации љубители на убавиот пишан збор

- Колку убав пролетен ден, луѓе божји, велеа жените, колку убав ден поминува низ полето!... Сега Велика веќе се сретнала со децата, велеа. 

Денот беше широко отворен над селото и од селото излегуваа миризби од зовриен грав, од запалени буништа што смрдеа дури долу, до училиштето. Во дворот, од училиштето војниците на „Велика Б’лгарија“ го чистеа оружјето и погледнуваа кон патот. Од училиштето се слушаше: Здрав желаем, ште стареем, за кого живеем, за Б’лгарија, ура, ура, ура! Извиците се мешаа со испрекинатото одѕвонување на црковната камбанарија. Такви крикови доаѓаа само од жеравите кога, есење, го надлетуваа селото. 

Од селото ја изнесуваа Велика Мегленоска. Пред неа одеа три божји крста, а зад неа гологлави мажи и забрадени жени во црни шамии. Патот беше понизок од меѓите и луѓето не се гледаа цели. Им се гледаа само главите што ги држеа наведнато, како искарани деца. Лицата од луѓето час се развласуваа во светлината (небаре грутки шеќер пуштени во чиста вода), а час стануваа јасно пристемнети од тажниот поглед со кој ја испраќаа старицата. 

- Човекот со плач иди на светов и со плач си оди од светов, рече Дуко Вендија, одејќи рамо израмо со Родена Мегленоски. Роден Мегленоски, само ги забришуваше очите, зацрвенети од тутун, од ракија и од повремено расплакување. Ова можеби му беше прво расплакување, по раѓањето, зашто Роден Мегленоски одамна не живееше во селото. Сега беше дојден само заради погребот на својата мајка, Велика Мегленоска. 

- Овој ден е само за сликање, како порачан за сликање, рече некој, загледан кон полето. А од полето дотекуваа разни бои, се разлеваа по нивите и по ливадите, се искачуваа по стеблата, заседнуваа на нови височини. И замаените луѓе, ги занесуваа во одењето. Кога врвеа пред училиштето, луѓето погледнуваа кон војниците и си шепотеа: 

- На царот му била боса главата. 

На папагалите Гањо, под рака, Македонија ја води на дупење. 

- Даночниците ни бараат да пријавиме и камили. 

Орачите коишто се враќаа од полето, подзапираа, ги вадеа капите и се крстеа. Тоа го направи и еден набожен бугарски војник од дворот на училиштето. Тоаш едно момче се стрча да го допре неговото оружје. Но војникот наеднаш запре со крстењето и му врза една тешка шлаканица на момчето. Со истата рака со која се крстеше. Момчето почна да бега. 

- Мамката шумкарска, рече војникот потоа и ја крена пушката за да го нишани момчето. Но тоа подзапре, се сврте и рече: 

- Па, нели сме Б’лгари? 

Војникот ја спушти пушката, а момчето се смеша меѓу луѓето од погребната поворка. 

- Која држава ќе дојде по оваа, рече момчето, кој ќе дојде, стрико Дуко, кога ќе се кренат овие? 

Над главите од луѓето сонцето грееше преоблечено и чисто и ништо не можеше да го извалка во допирот со земјата. Од тоа се поткреваше и земјата, ко слабина од стелна крава. Всушност, ја поткреваа некои попови прасиња, и кртици, некои притаени семиња и повратени треви. И се беше во некакво движење: говедата се митареа, чешајќи се по дрвјата, младото ветерче скришно се задеваше со овошките и овошките крцкаа, занишани и одцут, од пеперуги и од пчели. И беше мачно, о боже, колку беше мачно да се повлекува тажна линија меѓу сите тие мириси и струи, меѓу окца и младици, меѓу свирки и светлини. 

- Мачно е да си тажен во еден олку убав ден, рече Роден Мегленоски, и ваков ден не е за погреби. 

- Мајка ти заслужува повеќе од еден убав ден, рече Дуко Вендија, иако добриот ден завршува како добриот човек. 

- Мајка ми цел живот беше добра, рече Роден Мегленоски, но за татко ми никогаш не сакаше да зборува. 

-Како што прекршува денот, рече Дуко Вендија, така прекршува и човекот. И ништо не би почнале кога би знаеле дека лошо ќе заврши, рече. 

Кога излегоа пред гробиштата луѓето се видоа цели. Се виде и сандакот со Велика Мегленоска. Таа лежеше мирно и со прекрстени раце на градите. Како да криеше нешто под дланките. Меѓу прстите и стоеше угасената свеќа. Очите и беа пропаднати во длапките под веѓите и беше многу видливо дека сосила и ги затворале.

Всушност, едната клепка и беше се уште подотворена и од белката и излегуваше една студена светлинка во која се гледаше сиот грешен свет со кој беше се сретнала. 

На стиснатата уста смртта и стоеше како незарастена лузна, како трага од долго целивање со неа. Од ушите и од ноздринките и се подаваше црвено пасменце волна. 

Гробот беше ископан и купот земја го одронуваа мрави и гуштерици. Децата ги одврзуваа шамивчињата од крстовите што ги носеа, а попот пееше: 

-Благословен бог наш всегда њиње и присно и во веки векови. Амин. 
Еден пијан гробар се занурка над гробот и луѓето го задржаа, фаќајќи го под мишките. 
-Помилуј нас боже, по велицеј милости твојој, молим ти сја, услиши и помилуј, 
господи помилуј, 
господи помилуј, 
господи помилуј! 
Од патот рикна магаре, и некој рече: волкот да те изеде! Пијаниот гробар си го исекна носот, а на црквинската црешна почна да црцори врапче. 
...Еште молимсја о упокоении души усопшеј раба божија Велика, и о еже просттисја еј всјекому прегрешенију, волному же и неволному. 
Господи помилуј, 
господи помилуј, 
господи помилуј! 
-Еј, врапчено не гледа, рече пијаниот гробар, подавајќи се меѓу луѓето. Луѓето го мушкаа во ребрата, го тргаа за ракавите. 
-Леба ми врапче подлетарче не гледаше од црешнана, рече гробарот, тргнувајќи кон црешната, ене го, се скри меѓу лисјено, ене го колва мушички, рече, не запирајќи со одењето. 
...Во блаженом успением вечниј покој подажд, господи, усопшију рабу твоеј Велика и сотвори еј вечнију памјат... 
Вечнаја памјат, 
вечнаја памјат, 
вечнаја памјат! 
-Одлета, рече пијаниот гробар, враќајќи се од кај црешната, одлета врапчето. А може да не беше врапче, рече, може да беше душата од Велика Мегленоска. Тоа што не гледаше и тоа што одлета, рече. 
-Ај, попе и коските од децата, рече Уља Мегленоска. 
-Еште молимсја о упокоениих души усопшеј рабеј твоеј... Како се викаа? 
-Ангеле. 
-Ангеле. 
-И Капинка. 
-Капинка. 
-Па Роса. 
-Роса. 
-И Здравко. 
-Здравко. 
-И Ѕвездан. 
-И Ѕвездан и сотвори им вечнију памјат, 
вечнаја памјат, 
вечнаја памјат, 
вечнаја памјат! Бог да ги прости!... Коските, одозгора... Ами мажот и, праша попот, зошто не и го кажавте мажот и? 

-Тие беа скарани, попе, рече Уља Мегленоска, стрина му на Роден Мегленоски. Се налутија пред да го прости господ, рече, и таа не сакаше да ја закопаме заедно со него. Еднаш ме заколна за душата од децата: кога ќе умрам, сестрице, ми рече, закопај ме кај децата, ама подалеку од Јона. Овој век ми помина без него, ми рече и оној нека ми врви без него. 

-Ама таму ќе се смират, рече попот, само што ќе се сретнат и ќе се смират. Таму нема бегање, нема разминување, рече. 

Гробарите веќе ја ринеа земјата, си плукаа во рацете, и ја ринеа земјата, ја нафрлаа со лопатите на сандакот, го засипуваа гробот. Жените се наведнуваа, се наведна и Роден Мегленоски, се наведна и Дуко Вендија, се наведнаа уште два-тројца старци и сите заграбуваа земја меѓу прстите и фрлаа врз моштите од Велика Мегленоска. 

-Ебати животот, рече пијаниот гробар и пак го издува носот, го исекна. 

Наоколу мирисаше на догорени свеќи, на лански босилек, на пресна земја и на некоја старешка издишка што поминала меѓу расипани заби. Од зад црквата се слушаше кукање на кукавица, од селото доаѓаше пеење на петли, прилајување на кучиња и денот стануваше уште повисок. 

- А зошто не го сакала и во гробот, праша Роден Мегленоски, бришејќи си ги очите. 
 
- Зашто некои работи остануваат запаметени и за по смртта, рече Дуко Вендија, и зашто староста го расчинува човекот и затоа никој не ја сака, рече и зеде варена пченица од жените коишто раздаваа за душа. За испустената душа од Велика Мегленоска. 
 
- Кажи ми, рече Роден Мегленоски. 
 
- Ќе ти кажам, рече Дуко Вендија, ама ќе ти кажам како што ми кажуваше мајка ти, Велика, и како што ми кажуваше татко ти, Јон, и како што ми се кажуваше мене. 
 
Под тремот црквински редачките веќе клаваа за ручек и нешто постојано брчеа со устите, како и мувите над котлите со манџа. 
 
ЈОН
 
Кога се свапери Сребра Лишка дојде еден човек и на татка му вели: 
 
- Се сваперила дека не сме префрлила вода преку рамена, вели и дека со немиени раце сме ручале по закопот. А може нешто сме подале преку покојната, вели, или нешто ја поминало: куче или маче, глушец или кокошка, а може и некој човек да ја пречекорил, му вели. Да се опулиш под мишката од ваперов син и ќе ја видиш ваперката, му вели човекот на татка. 
 
- Не сакам да ја видам, му вели татко, а не сакам и тебе да те гледам, му вели и си пие цигара, се пули в земја. 
 
По три дена татко си го пресече палецот со секира. Мајка тогаш му прати скришни мунѕи и му рече: 
 
- Тоа е дека не веруваш во вапери. Може ваперот ти ја мрднал секирата, му рече и наместо тутун на прстот му врза изгорена човечка коса. 
 
А татко беше голем мајстор за делкање. Ама јас малку го паметам, само како дете го паметам. Беше есено време и во гумното обделкуваше еден влек платици. Паче, тука беше и Давиде Недолетниот. Јас не знам дали имав десетина години, а Давиде беше речиси, момчарак, ама ништо не му помагаа годините. Кај ќе застанеше, таму е го засмрдеше местото. Како некоја болест да заседнуваше. Секој двајца со него тројца стануваа. Испустен човек: нема ни трпеза, ни нешто за на трпеза. 
 
Клечи така Давиде Недолетниот пред татка, а татко си ги делка платиците. И ноздрите му се шират, фрчат и го шмркаат воздухот, го одбираат. Поделкај чини, поделкај, па плукни си во дланките за да не му се лизга рачката од секирата. И секирата само свирка и светка и летаат деланки од крај неа. Дури онаму, настрана, летаат деланките. Давиде Недолетниот си зборува нешто, ама татко не го слуша. Вистина, напати ќе го погледне со очите, ама пак убаво не го гледа. Оти очите му играат само над платицата што ја делка и му играат на смени. Со едното мижи, а со другото гледа. Ќе истера така еден ред делкање, па ќе клекне, ќе го замижи едното око, а со другото ќе нишани: дали под конец поминала секирата, дали право ја воделе рацете. Како што треба. Па после ќе ја сврти платицата, ќе и изврти нова дупка со сврделот, ќе ја презапне. И ќе почне да ја делка од другата страна. 
 
- Еда, убава плужица, ќе рече Давиде Недолетниот, да му ‘бам мајката, ако не е убава плужица. 
 
- Кај гледаш плужица, му вели татко, ова е платица. 
 
- Еда, не е плужица, прашува Давиде Недолетниот, како изненаден. 
 
- Платица е, бре Давиде, му вели татко. 
 
- Еда, сега е платица, а после плужица, вели Давиде, колку нешто да се вели. 
 
- Платица е, бре, платно да ти застане на очите, му вели татко, кај може од платица да стане плужица?!
 
И така: едниот - платица, другиот - плужица, платица, плужица, шарена марена, татко си делка, а Давиде клечи пред него, се чуди и не знаеше дали не знае или само се инаети. Ама си мрмори човекот, си брчи под носот. 
 
И сред тие зборови, се надава мајка на чардакот и го викнува татка за ручек. Татко се исправа, издишува и ми ја подава секирата мене. 
 
- Гледај ваму, ми вели татко, ова е даб благун и тој има најмногу срцевина за спици, за бочви и за качиња и да знаеш за отсега, ми вели, рапавиот даб е само за јаглен и за греење, а царевиот даб е за ништо, вели, оти нема срце и брзо скапува. Ајде, сега делкај, учи се, ми вели и тргнува по скалите, влегува ома. По него влетува и Давиде Недолетниот. 
 
- Еда, господ да ви придаде, ќе рече Давиде Недолетниот, еда, не сум гладен, ама атер на трпезата и, еда, атер на лебот... ќе земам. 
 
По едно време, а големо време, ете го пак татко, слегува по скалите во гумното. И по него слегува и Давиде Недолетниот. И застануваат пред мене ме гледаат кај што ги чачкам спиците, кај што ги џвакам со секирата. Ги мачам. Ме погледа така татко, колут, ко налутен и после наеднаш се наведна и почна да ми ги фрла спиците. 

Ние отидовме над неа и таа не гледаше, а очите и се завируваа. Не може да зборува жената. Сака, а не може. Само не гледа и и се полнат очите со солзи, и претекуваат. Со мака ја поткрева едната рака и не фаќа за вратот, не милува по темето со раката. Првин едниот, па другиот. Не фаќа и не потргнува, не наведнува кон себе. Сака да не баци жената, а ние не знаеме што сака. Е, некако не баци, а лицето цело и подвирува од солзи. Батачка. Кога ја видовме таква мајка и ние почнавме да плачеме. Татко тогаш ги удри воловите со прачка, ги потера и тие тргнаа. Ама тргнавме и ние по колата. Колата чкрта, а ние одиме по неа и гледаме во рогозината кај што лежи мајка. И плачеме. Не знам тогаш дали од нишањето, од тресењето на колата се помрднуваше мајка, ама мене ми се стори дека се мачи да се поткрене, да се подисправи, да се обѕрне по нас. Да ни се опули уште еднаш, да не привиди. Ама не може. Ние тогаш уште посилно заплакавме со Мирчета и татко се сврте, се приповрати и не удри со прачката за да се вратиме дома. И ние се вративме. Се враќаме и се вртиме, гледаме по колата што се оддалечува надолу. И така, татко беше се вратил со мајка во Боишта, откај што беше земена. 

- Мене не ми треба болен човек дома, беше му рекол на вујка, а ја оставил мајка. После си умре жената таму. Кога чувме дека умрела, се сетивме и за мочањето во јазот. 

Татко после не глави кај калуѓерите од манастирот и си замина пак во Преку. Отпрвин по нешто праќаше, а после му се загуби трагата. Дали се прежени или умре, не дознавме. И така, откако му се загуби поштивијата работевме во манастирот колку за лебот и за по едно рало опинци што ги чувавме за зимата. За кога ќе падне силен снег. Сега никој нема со нас: ни некој нешто да не праша, ни некој да ни каже. Само еднаш дојде вујко и ни рече: 

- Како сте, деца? 

- Добри сме, му рековме ние на вујка. 

- Е, добро што сте добри, вели вујко, така и треба, рече и си отиде. Толку беше. 

А во манастирот не ни беше толку лошо. Вистина работевме се, ама и писмо научивме. Народот тогаш беше слеп за писмо. Качи го магаре и добитокот го носи од дома, добитокот го враќа дома. Толку беше опулен народот. Колку и добитокот. Немаше книги што ќе ти кажат кога си се родил и како се викаш. И тешко на оној што не ќе си ги запамети и името и годината на раѓањето. Живее ама како да не живее, тука е, а нетука. И ќе умре, не знаејќи дали на безвреме умрел. Речиси така, незапаметен од луѓето. Ама тогаш луѓето повеќе паметеа, оти помалку работи имаа за паметење. На книживе се запишуваа само умрените за да ги спомне попот во молитвата на гробиштата. Над нивните мрачни доми и домови. 

Едно време се отвори училиште во куќата Кузека, ама малку траеше. И што ќе научиш таму во едно тесно зачадено одајче. Од чадот не се гледа и учителот. Огнот чади, а ние шмрчкај и бриши ги очите, бриши ги црните таблиња. А и учителот не го разбираш убаво, па тој ќе се налути дека не го разбираш, ќе земе прачка, и-рас-трус, ќе те шврка со прачката по прстињата. Тој ќе те удира, а ти ќе се превиткуваш, ќе потсинуваш. Ќе се собираш копец во вратот и во срцето, ќе ја собираш устата, ќе ја собираш раката и, примижувајќи, пак ќе ја подаваш. На крајот со пиштење ќе прснеш да бегаш низ врата, надвор. Ќе бегаш и - олеле, олеле, ќе викаш и ќе си дуваш во прстите од силна болештина. 
Јас поодев малку, оти мајка не ме пушташе. 

- Мене, вели, главата ми гори од работа, а тој брка чавки. И ќе ме тера надвор, со кози или некому да му ги пасам воловите колку да не јадам дома. И јас ќе се искрадам кога понема работа, а кога немало работа в село, а мајка ќе помине пред куќата Кузеска, ќе тропне на џамот и ќе рече: 

- Даскале, пушти ми го детето да ми помогне, па после кажи му што треба да му кажеш. 

А вечерта ако земам да пишувам на кандило, мајка ќе дојде да ми ја затегне светлината. Само малку да светка колку око од мачка. 

- Ајде, веќе легни си, вели, легни скости се, не ти даваат јадење од тоа. Проста жена, ама мајка ти е не можеш да ја смениш. Таа прва ти дала да јадеш. И јас сам, така, на одење ќе пишувам букви: дали во правата на патот, дали во пепелта од огнот, на камењата кај што ќе најдам. Така учиш, со овега, со онега. А навечер, ќе чекам да излезе месечината и ќе се потпирам на пенџерот: ќе собирам, ќе одземам. 

- Бpавос, синко! Писмово ќе ти отвори уште еден пат кон бога. Богат не е тој што има пари, вели, туку тој што нема сиромашна душа. 

По три години откако првпат ги чув овие зборови, во манастирот дојдоа тројца комити. Го фатија отецот Висарион и со нож му ја исекоа брадата, пред сите нас и пред сите светци. Си сечат и ножот, меѓу кандилата, само светка ко мразурец на месечина. 

- Ако не знаеш зошто, прашај, велат и му ја сечат брадата, речиси му ја кубат. На отецот Висарион му се отвораат гушата и лицето, а му се затвора устата. Ништо не зборува. Потоа го изведоа надвор од манастирот. На излегување ме викнаа и мене. Другите ги оставија. И калуѓерите и Мирчета, брат ми, ги оставија. Им рекоа само да не зборуваат, оти тие секој збор можат да го чујат. Како и господ што може се да чуе. 

- Видов - не видов, чув - не чув, рекоа. 

И излегоа. Со нив излегов и јас. Отецот Висарион одеше напред и за ништо не се противеше. Ја прејдовме мртвицата и запревме во нивата зад врбите. 

- Подај ми го ножот, рече војводата. 

И јас со страв го извадив ножот од појасот на војводата. Му го подадов. И тој, едно земање, го збрца под гушата на отецот Висарион. Отецот Висарион се заниша, кркорејќи и откако падна на земја, почна да клоца со нозете, како бреспрашена пеперуга. 

- Сега врати ми го ножот, ми рече војводата. 

И јас клекнав, се потпрев со колената на градите од отец Висарион и со двете раце го повлеков ножот. Дршката беше топла и леплива од крвта на отец Висарион. 

- Ние двајцата убивме еден доушник, рече војводата, поземајќи го ножот, и сега и ти можеш да дојдеш со нас. Подобро да дојдеш отколку да останеш, ми вели и го брише ножот од мантијата на отец Висарион. 

И јас, молчејќи, тргнав со нив. Преку нивје, нагоре, в шума. Кога запревме, војводата рече дека сега е најблиску до бога тоа божјо копиле. 

Јас ја кренав главата и видов една ѕвезда што се заниша и што падна од небото над манастирот. Каде што падна и отец Висарион. 

Со прво јас не го знаев Јона, оти немаше и како да го знам. Јас сум од ова село подолу. Од Жван. Ако е за право, имав нешто начуено за него, ама на млади години ќе чуеш за многу. Еднаш, на киселица берење, тукуречи и го подвидов, ама многу од далеку. Кај си можел тогаш, кај си смеел да се гледаш. Тогаш беше големо ако ти пушти некој сонце од огледалце. Тој ќе ти пушти, а ти ќе му ја свртиш главата. И толку. Никако не оди: крв ти капе по лицето. Такво беше сакањето. Можеш да го видиш ако украдеш некоја минута кога тој не гледа. И ќе го видиш набрзина и од далеку. Како на нерамна вода. Се плашиш да не ти го фати погледот, да не ти се сретнат очите. 

Е, после чув и од која куќа бил и што имаат. А повеќе чув што немаат. Јас пак прво што прашав: колку ниви имаат, прашав, а да имаш многу ниви, значи многу да работиш. Ништо друго. Оти знаеш: земјата е танка, ништо не додржува до крај. Ама младост! Се надеваш, се лажеш. И така слушам за него и пак не знам како догања, каква му е иконата, лицето. 

Еднаш пак на Јона да му текне ќе ми ја гледа работата. Ги наовчиле колите со брат му, со Мирчета, и тргнале на пазар со платици, со плужици со ќумур... И кога свртеле на џаде, кај воденицине Чатлакови, ме здогледале мене кај што копам пченка. И ги запреле колите, ги отспрегнале коњите и седнале да ме гледаат. Ги пасат коњите, ги навртуваат покрај патот и ми ја гледаат работата. Јас не бев сама, ние бевме пет-шест другачки што си помагавме во пченки-копање. Денеска јас кај неа, утре -таа кај мене, и полесно ни се стемнува. А летен ден, долг како година, брзо се разденува, ама никако да се стемнува. 

И, велам, копаме така наредени меѓу огништата од пченката, а мотиките само с’скаат, само касаат од земјата. Јас тогаш бев многу јака и работата се плашеше од мене. Мислам само господ беше поработлив од мене. Ракавите, завртени, ми пукаат на рацете, ко ќунци, ко бории. И мотиката ми игра пред мене, спипиле што се вели. Ама другачките не беа сите такви. Некои само гледаат во сонцето до каде е искачено. Ќе погледаат во сонцето, па ќе погледнат во сенката за да видат колку им е скусена. Па после ќе се џарат што се прави на патот: кој поминал кој заминал. 
Ајде, мори, повјасајте, ќе им викам ајде да ја претераме нивава, дури не се опрлила сосема пченкава, дури не се омацурила, ќе ги подземам и пак избегам напред, глава не покревам. Само гледам пред нозете, пред прстите. А другачки ми: ха, ха, ха - ихи, една ќе се изука, друга ќе и се привдаде, се смеат. И шатмара Божана, ова било, она било, го претеруваат селото. А едно жешко време беше згазило: еден припек те удира озгора, а друг те начекува оздола. Ти ја усвитува главата. Мислиш и шамијата ти ја подгорува. Ти ја присмадува. А јас ги силам другачките, им подвикнувам да истераме повеќе од нивата дури не ни дошла сенката под петици. Оти тогаш сите ќе избегаат под дрвјата и полето ќе остане само со сонцето. 

- Кршете ги и грутките, викам, а не само копни-преврти, велам, и не ја оставам мотиката да застане да ми запре. 

- Ако не ти чини, препомини го, ми велат другачките и пак се смеат, се укаат, еднаподруга се укаат и гласот им шета ко ѕвонец низ полето. Ќе се изукаат и ќе се опулат нагоре дали иде ручекот и до крај дошло сонцето. 

И јас што ќе правам, нема да се тепам, си го терам редот пред себе. Еден ред фати со нив, па истерај го пред нив, па друг ред фати, стасај ги и пак пред нив истерај го. А Јон и Мирче си ги пасат коњите и само ме гледаат. Јас ништо не знам. Кој мислел дека некој ме гледа. За вистина еднаш како да ми се пресенија некои луѓе кај патот, ама откај знаеш кој се и што прават. Си мислиш некој патници си починуваат, го попасуваат добитокот. А и да сакаш да гледаш во таков ден ништо јасно не се гледа. 
Цело поле е некако пристемнето, омарничаво, и се некои дипли, дипли запурнина се наднесуваат над тебе и те притискаат. Времето тежи, мислиш облак ќе удри. Ама ништо. Ти само се потиш, бразди пот ти слегуваат и по снагата, од под гуша до петици. И само ти се суши устата и те тера да пиеш вода. И една од другачки ми, Стојна Ресулоска, само ја пуштаме да ги полни стомните, да носи вода. А таа радосна оти малку ќе здивне од копањето оди и ни носи. Таа носи, ние пиеме. Само малку ќе се потпреш на рачката од мотиката и ќе ја кренеш стомната. И стомната кркори, се празни. Мораш некако да се гаснеш. И тураш. Ќе подугаснеш малку и пак почнуваш да прашиш. Ја подберуваш нивата пред себеси и ја поштиш покрај секое коренче од пченката. Му ги ослободуваш рамената, ретчиш, му правиш пошироко место. И удираш двапати на лице, еднаш - наопаку, со тилјето. Мора секое грутче да се скрши, секое тревиште да го превртиш. Низ секој прст земја треба мотиката да помине. Така удираме: наведни се, исправи се, а нивата само си се зголемува. Да ја одиш не се доодува, мислиш. 

- Е, онаа ќе биде моја жена, беше му рекол Јон на Мирчета за мена, или онаа или никоја, рекол Јон тогаш. 

- Богами, ваква ламја не сум видел за работа, рекол Мирче, оваа сите може да ги носи под мишка. 
По тие зборови си ги спрегнале коњите и си заминале на пазар. Јас ова после го чув. Мирче ми кажа. Му се испушти некако во веселбата кога го женевме. Јон за ова ништо не ми кажа. 

И така. Па после, ваму си, таму си: дојде време да се видиме и од поблиску. Мораш да си го видиш и лицето може да е алипен човек, треба се да знаеш. За прво треба да видиш да не е нешто глув или слеп, да не е некаде изгорен, да не криви со нога или со рака. Се треба да знаеш оти со него ќе робуваш. 

И ден за ден, еден ден не ставија, не составија со Јона, долу кај мостон, кај вренгијана жванска. Тој отаде, јас одавде. И се гледаме така, се срамиме, не знаеш што да проговориш. Ниеден збор не ти иди, не ти текнува. Го погледнувам јас: здрав е, се има на него и се му е убаво. Очите сиви, големи, му играат, ќе ме голтне. Капата ја носи настрана. Косата му е костенлива и му се подава малку од под капата на десната страна. Мислиш страк од босилек да ставил на увото. Ушите му се оптегнати и на долниот крај зафатени, без јаготка. Зошто ќе му се јаготки на машко, кога машко не носи обетки. Го гледам така во лицето, па во џамаданот, па пак во лицето. На брадата има дупче и брадата му е малку подрамнета, потсечена. Ама ништо: се убаво му стои, па дури и дупчето на брадата. Кога ќе се насмее мислиш со две усти се смее. Се му е убаво, а на убавото сами очите ти бегаат. Тукутака, ќе ти направат, и нема мрдање. На убавото нема лага. И забите му се наредени ко пченица и цела уста бре, зошто да кријам цела уста му е некако ко изворче полно со белутраци. Така ми гледаа тогаш очиве. Е, носот му беше малку прчест, а сум чула дека луѓето со таков нос се малку лоши, наврапити, живци. Ама си велам: ај, не чешај се, Велико кај што не те јаде и не знам кај да му се изнагледам побрзо. А гледам се што треба има човекот: исправен е, џамаданот му крцка на плеќите, бечвите ги налеал со жили, со јачина. И што да гледам повеќе, си мислам, веќе ми е срам и ми е страв да го гледам повеќе. Сеќавам дека колената ми се нишаат. Некои трпки и покосници ми шетаат по снагава. И цела снага ми чука. Леле, ќе припаднам, си мислам. Срцето ми дошло в грло како да ме фатил зарек, како да сум почудена. Се погледавме така и јас му велам: 
- Е, ај доста е гледање. 

- Е, како велиш ти, ми одговорува Јон, ама мене не ми е доста, вели.
- Ај не играј си шукшуле, му велам јас на Јона, не играј си клиска со мене. 

- Да си ги ебам мртвите ако лажам, вели Јон, очи да немам, вели. 

Нешто како накриво да ме разбра. 

Се враќам сега назад, ама со потскокнување, со подлетнување. Некоја радост ме поткрева над земјата и ништо нема да ми запне, да ме препне. Се е рамно, полно и недогледно. Некои жени што береа зелје се исправаат, гледаат во мене и се крстат. Сосе ракатки зелје во рацете се крстат. Се чудат жените што ми станало и затоа се крстат. Јас потскинувам и си го прераскажувам сонот што треба да ти каже кое момче ќе го земеш, за кој човек ќе се мажиш. Вистина е дека ќе видиш човек во сонот, ама во кој сон не ќе сретнеш човек. Треба само под перница да се клае чешел, огледалце и украдена пченица од жена што се враќа од црква. Е, клаваа сите, па и јас кладов. 

И за големо чудење не го сонив Јона, туку некој непознат човек, непознат војник. Гледав само војски, војски, колони војски гледав, забрзани кон некаде. 

Главите им се покриени со железо, со некакви шлемови што им светкаат ко тикви-видимки, ко црпки. Одат и очи не можеш да им видиш. А лицето без очи не го познаваш, не знаеш што ти мисли. Јас одам кај нив, им мавтам со рака, а тие само одат и не се обѕираат. Им го гледам само тилот. Ама, одејќи така, еден од крајот на редот се сопна и, паѓајќи, ме погледна право в очи. Ме погледна, се насмеа и со смеење се исправи. Сигурно со себе си се смееше војникот од сонот. А еве Јон не е војник, и се било мижи да те лажам, ветер во вреќа биле соништата. Кога и го кажав сонот на мајка, таа викна: 
- Леле, ќерко, ти ќе земеш војник, вели. 

- Дај боже да е генерал, и велам јас на мајка, се пресмевам, оти имав чуено за генерали. 

Си го прераскажувам така сонот, трчајќи кон село. А низ село, кокошки разбегуваат околу мене, подлетнуваат, кракаат и пердуви им се креваат наугоре и прав се крева наугоре, а јас само трчам и пак си мислам дека соништата не кажуваат ништо. Кажуваат само луѓето, си мислам. И тоа што ќе и текна ти кажуваат. Еве со Јон си дадовме збор, а Јон не е војник. Така, си мислев, ама не било така. 
Се женев во сенокс, околу црешни берење. Тогаш дојде грнчарот Толе од Вранештица и продаваше земјени посатки за раздавање. За мртвите на Дуовден. Ги даваше за грав, за жито, за волна, за чорапи и за објала, за штавени кожинки, за кој што има. Стои Толе над посатките и сеедно зборува: 

- Стомниња, бардиња, грниња, вика, не ќе оди ова за многу и мечката од Москва ќе се опсени и за нас, стомниња, бардиња, грниња и ќе видите, вели, како што слушам јас, стомниња, грниња, ќе прави војна и за нас, вели, па уште ние останавме без држава, вели, стомниња, бардиња, грниња на сите околу нас им даде. И откако ќе ги надуе образите и откако ќе ја оддели устата од устинката на стомнето ќе клекне. 

- Овие не пуштаат душа, а камоли вода! 

Тогаш за ова одевме на Големача, над село. Од реката леевме тогаш. А и низ село беше чиста водата. Никој не смееше да пушти ѓубре по вода. Освен една казарница за варење ракија, покрај реката не се чуваше ништо. Ни нужник, ни кокошарник, ни кочина, ниту исцедок можеше да изведе некој. После направија и бунари и чешма направија на Пржница, ама се расипа. Се скина некаде жицата и не побараа да видат кај се скина. Не мислат сите исто. Народ! 

Јас немав коњ за зет, па коњ ми даде Николе Солески. Еднаш му го направив плугот: му кладов плужица, а пари не му зедов. Тогаш, Николе Солески ми рече: „Ко ќе ти треба нешто, само кажи“ и јас ко дојде за женење, му кажав: 

- Ми треба коњ, стрико Николе, му реков. 

- Ене ти и коњ и седло и узда и узенгии, ми рече Николе Солески, име одведе во пондила. 

Некако во тоа време се стуши воздухот, падна небото и се истури. Па ајде, сватовите, чекачите, закониците - излегувам надвор и реди крвчиња по патот, во калта. Едни крши тревичиња, други реди за да преврне. Па не би час преврна. Се исправи, се отвори небото, му помина. Не му била долга лутината. Подочисти малку, колку да не ги носиме лепешките дома. 

За гостите заклавме прч. Олкав вака беше, ко козолци му беа роговите. Задоволено беше со месо. И со друго јадење. Сватовите донесоа тепсии со ориз, со грав, со компири - пупа. Со скала да се качуваш на нив. И погачи донесоа подлеани со јајца одозгора и со дупчиња на корката, зацрвенета ко жар, ко сушно лето. Извадиле луѓето се што закривале за весели и за тажни денови. Сега со право можат да се нагнетат. И ги полнат устите со месо, со ориз, со леб и губат здив, речиси се задушуваат, па мораат да џвакаат со отворени усти. И јадењето им се гледа - заџвакано-недоџвакано - се гледа како им запнува на шупливите заби. Гладен народ. Сиромаштијата никаде не се крие. Сите брзаат да заголнат душа. Некој ќе се обиде да каже нешто и малку од јадењето ќе му испадне од устата. И после ќе запре да зборува. Тогаш и другите почнуваат да џвакаат молчејќи. На крајот си ги чистат забите со голи прсти, со нокти или боцкајќи се со виљушката во непцата околу забите. И непцата им се раскрвавуваат. Некои од сватовите кршат од метлата зад врата. И за кусо време од метлата останува само коренот, само рачката. Целата е испокршена, подгризана. Се е оди-иди низ куќата. 
 
Иди Џемо, полјакот, од Прибилци, иди во Жван и го среќава Стојана Пејкоски. А Стојан Пејкоски го разминува Џема како ништо да не среќава. И полјакот го враќа Стојана Пејкоски и му бара „многу години“. 
 
- Бројани ми се годините, му вели Стојан Пејкоски, и дека се бројани знам дека не се многу, му вели. Ако ти дадам тебе, мене не ќе ми стасаат, па ќе треба да позајмувам, му вели. А од кого ќе позајмам јас, му вели, кој ќе ми даде мене години и со чии години ќе живеам јас, му вели. 
 
И така: згоре-удолу, Џемо полјакот го враќа дома. Ја спружува пушката во скутот и бара зелник со кисело млеко, бара што има и што нема. Се што му сака газот. Еден селанец претрчува до војводата и му кажува: вака и вака. 
 
- Вистина?
 
- Вистина!
 
И војводата го пречекува кај воденицине Чатлакови. Го зема на пушка и му излегува. 
 
- Аман, вели, Џемоне земај душа, вели и го намовнува лицето, го собира ко гасеница. 
 
- Секој гостин се испраќа, му вели војводата, па и јас сакам да те испратам. 
 
- Не правам повеќе гости, се моли Џемо полјакот. 
 
- Ако правиш пак гости, ќе те испратам кај господа, му вели војводата, да не речиш дека не ти кажав, му вели. 
 
Ама од лево уво влегло, од десно уво излегло кажаното. И ете пак Џем, ама сега со џандари, со суварии да прават бозгун низ селото... Ги собира мажите и ги тепа пред жените. Тој ги тепа мажите, а жените се мачкаат со кал по лицата и со лепешки по рацете. И смрдат, корнат жените. Никој не им се доближува, никој не го напаствува. 
 
По пет дена војводата го издемнува Џема, му фрла пипер во очите и му го пресекува гркланот. 
 
- Јас еднаш сум се родил, вели војводата, и еднаш можам да простам, вели, а ножот уште му игра во рацете, ко сок на летен припек му игра, ко змиско око му светка седефот. 
 
Дали го чу Џемо или не го чу, ќе го прашаме на тој век таму. Ако има тој век таму и ако има и таму среќавање, ако не се срами господ. 
 
Многу срам имаше тогаш, ама мораш да се жениш. Што велеше Лазор Ночески: „Ако не каснеш црешна, барај јаболко или оскорушка, ако не го завтасаш и тоа, ти остануваат само шипинки и глогинки“. Толку. Брза е младоста, човече, ко вода истекува. 
 
Се избриков на едно џамче од скршено огледало. И целото солупено беше. Само со едно око можеш да се гледаш во џамчето и само едно око можеш да си видиш. Ако си го гледаш окото не си ја гледаш брадата. А и бричот изабен, како брана по грутки ти скока по лицето. И купчиња брада ти остава нефатено. Па после сакаа со мед да ме мачкаат по образите. За да бидам благ со жената. Одвај се одбранив за да не збирам муви по мене. 
 
И отидовме: ќе ја земеме Велика. Ама сватовите се опијанија и заборавија колку има, колку нема, што им треба и што не им треба. Пребаруваат: 
 
- Камо чорба, викаа и ништо од чорбата, ако не цапа во неа петел. 
 
И мајка и на Велика оди по нив. На ти ова. Не сака, На ти она, пак не сака. А тие чапји: викаат, бараат. 
 
- За да пиеш, велат, треба нешто да те натера, вол не се врзува во празна плевна, велат, и вино не се врзува на празно чкембе, викаат... И на секое напивување, мајка и на Велика само се стресува.

- Е да простиш, свате, од ова немаме подолу, ќе вели мајка и на Велика, немаме ни повеќе, ни помалку, ќе вели. 

Па после ги клаваа коњите в тепсија. Со сите четири копита в тепсија. Пијана работа. 

Дуко Вендија ми беше девер. Велика и го здравува в образ. На враќање назад го заврза коњот за еден трн крај патот и, чурејќи со цигарата в уста, скршена од патот во мртвицата, за да се олесни зад меѓата. Ама Мисајле Ковачот за шега му го одврзува коњот и го поведува со себе. Излегува Дуко Вендија и гледа - нема коњ. И, ах мајче мајчино, ах живо и мртво. Не стаса под село кај топилана Швргоски. И од коњ под коњ, - го свлечка Мисајлета. Лутината му е крената високо од над очи, се накострешил и само крв гледа Дуко Вендија. Не знае кај да го удри побрзо Мисајлета Ковачот, не знае што да му скрши понапред: дали раката, дали нога, дали вратот, да му го скрши. Така на колено како сува прачка да крши. И го дави човекот, му ја кине устата, му ги каса ушите, го дупи со палците. Мисајле само кркори: испушта некои гласови, како да ждрига од жиговина и замалува човекот. Лицето не му се гледа од крв и од прашина. 

Слегуваат луѓето од коли, од коњи, да ги разделуваат, да ги откинуваат, да го тргнат Дука ендија од над Мисајлета Ковачот. Ама кој како ќе му се доближи на Дука Вендија, овој - пам по муцката и ќе го кутне во ендекот. Па иди друг, со убаво да го фати: 

- Немој така, бре, Вендија... 

А овој - пам по муцка и ќе го ошеврати и него в ендек. 

- Немој, бре Вендија, не расипувај ја свадбата, ќе му се доближи трет да го смирува, да се разбере, а Дуко Вендија и него го светнува преку муцка и црвени мазници му потекуваат од носот, од устата. Дуко Вендија само удира, да може и небото ќе го урне. Никого не го дослушува никому не му дава да се доискаже. Кај него никому петелот не му пее. 

- Ах, што сум зет, си велам јас, знам инаку на кого да мавам, си велам, и гледам како се препелкаат луѓето, ошевратени митокос крај меѓата, како кијаници, коноп, излезени од под мелница. 

Па после, ти велам, се искрадува Мисајле Ковачот, се истргнува некако, никој не виде во тој прплец кога отиде дома и кога се врати од дома, туку еве го со пушка в раце. Иди со пушката и ја крева нагоре, го бара со цевката Дука Вендија. Луѓето одат по него, му ја држат пушката и го молат. 
- Немој, бре Мисајле, не затворај две куќи, го молат луѓето, може да го погодиш, а може и да не го погодиш, а не чини ни едното ни другото, му велат луѓето. 

- Цревата на рака ќе му ги навиткам, вели Мисајле зазбивано, како кокошајнца ќе го изгазам, во чкембето ќе му стапнам, вели Мисајле со модра и збувната уста. 

- За добро треба да си подготвен, вели Лазор Ночески, ама и за лошо треба да си подготвен, вели, слегувајќи од воловската кола што ја носеше рубата од Велика. 

Се тепаат луѓето, како што се тепавме ние после. Ќе прати писменце Комитетот: тој и тој да го снема. И ќе го снема. Ќе го земат двајца во некое долиште и ќе го заколат. После ќе дојде писменце за тој што колел: тој и тој да го стемни, да не го раздени. И не ќе го раздени. Така секој со секого се клеветевме и се виде дека од човекот немало поголем нечовек... А кога дојдоа големите војни чувме дека и војводата загинал. Се зборуваше дека намерно истрчувал кај што паѓаа гранатите од војските што влегоа да не ослободуваат. Некои рекоа дека од своја граната загинал. Кога видел какво е ослободувањето, ја испукал гранатата и истрчал за да ја стигне, за да падне на него. Други пак ќе речеа дека војводата е жив и дека некаде се крие. Не се крие од страв, туку од срам. Сите поразени се срамат. 

- Ќе дојде време, велеа, кога војводата пак ќе се јави. Само да му помине срамот, велеа и ќе се врати. 

Зборови човечки. И да е вистина голема лага, велеше Лазор Ночески. Е, и тоа помина. Би и помина. Ама војната не заврши на тоа. Некои во Сараево пак беше ја скашкале. А ние чекавме автономија. 
Сега пак ќе се повратам на свадбата. Свирач ми беше Јоше, кој би можел друг да биде. Рикна вол во темен дол. Без пари ми свиреше. Само за едно јадење. Ама убава свиреше човекот. Голем рекам држеше: ги замижал очите и се топи дури одменува со прстите, дури поттупнува со нозете. Игра напред Велика, лицето и е осветлено ко јаболко од ковчег извадено, а јас само збирам оскомиње. Оди таа, одбира во газењето, а предниците од клашеникот само и се поткреваат и копчињата и светкаат ко очиња од пилиња. Гледам јас горе, па гледам долу во нозете, во чевличиња, не сум ја прашал кој и ги купил чевлињата со жапчиња што се запетлуваат. 

Таа оди напред, а јас мислам дека цела земја оди по неа. Погледот и паѓа пред врвот од чевлињата. Им прави место на чекорите, на стапалките. И чекам да се стемни, со душа чекам да се стемни, да си одат сватовите. Јас барем бев слободен од домашна страна. Само еден брат имав, а него можеш и надвор да го истераш, може и в плевна да спие, машко е. Оние што беа мнозина, се чудеа како да си легнат кај жената. Најтешко беше зимно време. Оти сите се во иста соба, покрај ист оган. Мораш да чекаш да заспијат луѓето, да почнат да грчат, да се уталожат, па дури тогаш обично не заспиваат лесно. Не се уморени, и ако заспијат сонот им е плиток: на секое лавнување на кучињата се разбудуваат, се превртуваат и поткашлуваат. Се се слуша во тие зимски ноќи. И првкањето на говедата и клоцањето на луѓето во сонот и миризбата од нивните испотени мишки и собуени објала и чорапи. Се се слуша, бре, ама се. Дури и гранката што го тресе, надвор, снегот, се слуша, А кога се слуша се, мислиш дека и се се гледа. Мачки мачеа тие луѓе со многу луѓе. Некои стануваа и го затвораа пенџерчето на вратничето од ќумбето. Стануваа, ама тие си знаат како стануваа: со алкање, да не згазиш некого во прескокањето, да не му го прекинеш сонот, дишењето. Така ќе одат со собрано срце, со запрен здив, да го затворат вратничето од ќумбето за да не пушта светлина во собата. За да не се гледа. Оти само по темница можеше да се побараш со жената. Така беше... Од глуждовите на нозете до гушарето, под гушата, женската снага беше непозната. Друга држава... 

ВЕЛИКА
 
Е, даде господ, почнаа и децата да се раѓаат. Жената, по мажењето, станува нива. Тешка си, а нема кој да те одмени: треба готвение да се направи, да се усучи нешто, да се меси. Да се пригоди, да се стори. Ваму во куќата немаш постар човек. Едно е арно дека нема кому да му потураш, кому да му миеш нозе и да му гувееш кога ќе вечера, а трипати е полошо оти нема кој да те опсени околу тебе, да ти покаже, да те поучи. А, мажот си е маж: ти бара да му ставиш, да му постелиш, да му одиш по бесот. Не те прашува дали можеш. Тој е секогаш поуморен од тебе. 
 
Со Ангелета многу се изнамачив. Беше во жетвата, жниевме ‘рж, време осилаво и усвитено, земјата пука. Скакулци бегаат пред српот, а ние жниеме со Јона. Нивчињата ни се присојни, посни, колку да се вели дека имаш. И житото му е планосано од некои болвајци и глотежи. Класот му е празен, ама мораш да го собереш. Барем сламата да ја извадиш. И така јас жнијам, а под мене, под скутината, ми удира златното, ко со јарешко копито. Ама јас го сетив уште на ручекот: сркаме маштеница, го квасиме лебот полесно да се џвака. И како ќе голтнам така ќе ме жегне под скутината. Си мислам: сум голтнала мрава и мешам во маштеницата. На секое ждригнување ми иде некоја кислојна во устата. Од лук, од перца. 
 
- Да оставиме малку и за ужина, му велам на Јон за да не викам од болка. Маштеница има малку, велам. 
 
- Дури има вода, ќе има и маштеница, вели Јон, оти млеко имаш колку што ќе ти дадат козите, вели, а маштеница, колку што ќе туриш вода, вели. И го зема стомнето од под ветките и тура во рачникот, во маштеницата. Маштеницата се танчи и помодрува ко небото. Помодрувам и јас така од бодежи, ама, си велам, ќе помине. Сигурно некоја мрава сум сркнала со маштеницата, си велам. 
 
Стануваме да жниеме, а мене само светлинки ми излегуваат пред очите. Искри ми прскаат ко гламна да удрил некој од земја. Боли пустината: те вртат сврдли, дури в срце ти посегаат. Што да се прави сега, господе, си велам, никако не си. Нема да се чепатам пред Јона, а ваму не се трае. Мислиш ти се кинат цревата. Едно време се исправам, го клавам српот на рамо и се свртувам кон Јона. Тој пак не ме гледа, си го тера редот, фрп, фрп, прави со српот, наполни ја раката, остави ја на пологот. И пак забери го редот. Си тера, си сече. Не знам како да му викнам, како да му речам, што да му речам. Ми е срам: сонцето ќе ме изеде, виделото. Се бришам, а пот само врне од мене, утоп сум во снагата. Се исправам и гледам во плеќите од Јона. И туку наеднаш ми паѓа нешто пред очи. Ко перде, ко имела да ме фати. И седнувам на пологот до мене. Јон мој, дури тогаш ме виде. 
 
- Што седна, вели Јон, сега станавме од седењето. 
 
- Не знам што ми е, му велам, не можам. 
 
- Му дојде редот, прашува Јон и иди кон мене. 
 
- Веќе во десеттиот завлезе, му велам и пак се препотувам. 
 
Ту бре, како не почека, вели Јон, кај најде сега, вели. Кој ќе ми направи јажици, со кого ќе ги врзувам снопјево, вели. 
 
Јон зборува над мене, а мене ми се кине мевот, ми се отпарува. 
 
- Подзатскри ме барем во нежниеноно, му велам на Јона, да не се козам пред светов. 
 
И Јон ме зеде под мишка и ме легна во ‘ржта, ме намести. 
 
- Сега оди онаму, му велам на Јона, поистај се за да не ме гледаш, да не се гледаме. 
 
Пред него ми е срам и скутината да ја сопашам. 
 
И Јон излезе од ‘ржта, за право, ме послуша. Јас лежам и гледам нагоре, во сонцето. Тоа ме замижува, ми е незгодно што ме гледа и стенкам, опенам, се лигавам. По нозете ми се качуваат мрави, полето ѕуни и ми одѕива во ушите. 


Јас офкам, си ги прегризувам вилиците, да не чуе Јон, да не чуе никој. Ама одозгора едно за друго ми слегуваат некакви заплеткани конци, некои пајажини ми паѓаат вака право, како голема сенка и јас се барам со рацеве и се бранам со рацеве... Ја кинам сенката со ноктите и веќе почнувам да викам, не се додржува гласот. 

- Види мрави да не влегле во маштеницата, викам, од мравите побрзо ќе зоврие, ќе се скисели, викам, мрави, кожата, во маштеницата, види во маштеницата, викам, а Јон ми се одѕива, не слуша, а ми се одѕива, а мене се ме боли и ме онеспособува. 

- Има нешто, прашува Јон од далеку. 

- Нема ништо, велам и се држам за мевот, се чепатам. 

- Изгледа се спишмани, вели Јон, а гласот му заминува над мене. 

Почекавме така, па после Јон го доведе магарето, ме седна в седлеје, ме товари, ко подврзана вреќа и ме однесе дома. И уште ноќ и ден се мачев така со Ангелета мој. Чинеше тргни и запри. Јас склучкај се, превиткувај се и офкај. И викај по Јона да превртува се што е мое: алишта, обушје, сиот ковчег да го преврти наопаку. Се што е врзано да разодврзе, да не тоа ми помогне, да се смилува Господ, да не ме мачи. И дури другиот ден, квечерината, се реши да се оддели од крвта моја, од трбушката. Се стемнуваше, говедата рикаа, по тоа знам дека се стемнуваше, кога го чув гласот од Ангелета. Блека, дали блека, јагнето. Со нов свет се среќава, ја бара мајката. Пуста мајка, да не се најде. 

И со Здравко имав мака. Не со раѓањето. Не знам дали две години имаше: го нафатија некои мозолчиња, на слапој му се нафрлија, нешто како сипаници. Многу време замина и болката почна да му се собира горе на главата. Некои ми велат, да не даде Господ, може сараџија да стане. Жива рана да му се отвори. И Здравко си ја носи раната, како капче овдека, горе. А околу си џглиботи гној и матна вода, нечиста. Кој што ми рече - обидов, ама ништо, помош нема. Што велат: некогаш е за грош леков, може да е до тебе, ама кога не го знаеш!... Враќајќи се еден Велигден од црква, го виде детето Маса Ќулумоска и ме запира. 

- Мори, оти ти е онака детено, вели, да не ти е изгорено, прашува. 

- Не е изгорено, и велам јас на Маса Ќулумоска, туку некои мозолки му излегоа, и велам, дали од Еврејката или од некоја нечиста жена е видено, велам. 

- Е за тоа, вели Маса Ќулумоска, лесен му е лекот за тоа, вели. 

- Ами што, прашувам јас. 

- Ами чисто салце, вели Маса Ќулумоска, и малку шамачна рогозина да се изгори и пепелта да се замеша со салото, ко мевлемче да се направи. 

Ами, знаеш дека прво намалкување и се крена тоа пострупеното од главчето на Здравко. Ко капаче се крена, се одлепи. Ете, исто страда и Роса, ама нејзе не и здравееше од тој лек. Башка кожа, друга мрша... Море, море како гореше детето златно, целото запалено, и само да зборува нешто од недоветра. Како со мене да зборува, а пак не со мене. Занесено некаде, веќе душа да излегува. Му велам јас на човекот мој: 

- Море Јоне, не верувам ова да остане, велам, не верувам утрешен да го дочека, да го раздени. Туку оди малку брашно да сомелеш, велам, да месиме нешто за закоп, велам. 

Речи му чинев така на Јона и -плачи, плачи, плачи над Роса, дури да замалам. Ја гледам како кашла, заоѓа и помодрува. Море, море - зорт, море. Којзнае колку пати така до смрт дојде, ама не било за тогаш умирањето... 

За Ѕвездана ми го фаќаа многу очи. Едно излегување и ќе го почудат. Туку ќе ги превитка клепките нагоре. Така му беше дарата, оти убав ми беше. Ама Маса Ќулумоска се разбираше и од баење, кушање, да му црцне млеко од туѓа жена, под корен да провира и други маривети знаеше. И многупати го носев Ѕвездана да му закуша со скрувци сол и со шепотење на темето. 

Со другите деца не видов многу мака. И запчињата им никнуваа како кокичиња. Ниту нокти да гризат, ниту нешто. Само вода им се полнеше устата, ама не ги болеа, непцињата. Ни клинови, да ги боцкаат во ципите, ни мешето да ги врти од глисти, од далак или од нешто. Немаа тегоби. Сипаниците денеска ќе им излезат, што се вели, утре ќе им угаснат. А научив и јас многу маривети. 

Маса Ќулумоска ми кажуваше, а ми кажуваа и други жени. Прашај една, прашај друга и така ќе се научиш. Дома немаш кого да прашаш. А немав мака ни со млекото, ни со одбивањето. Срамота е да се плачам. Маката беше што се раѓаа едно за друго и што работата ти се шири. Што се вели: едно уште ти плаче во нивата, дури кршиш ветки за да го зачекуваат до сонцето, од горештината, а друго веќе ти тежи под појасот. А мораш да работиш. Не знаеш што те чека побргу: дали нива да копаш, дали добиток да прибереш, дали опута да вразиш. Не е едно. И така го кладовме пологот во седлото, тргна коренот, се шириме, се темелиме. Ако оди само вака, си велам, низ цело село ќе го пуштиме појасот. 
Па после почнаа војните. Пак се склечка работата, пак почна да чкрта, да не оди. Тогаш последен пат го видов така. А немаше година откако се врати од Стамбол. Цел живот таму го помина. Мајка, кутрата, при маже- бела вдовица. Сама не креваше на нозе, таа си знае како. Татко се врати само да има уште една мака згора. Ќе се избричи, ќе ги ласне чевлите и ќе излезе да брои муви. И после го кутна болеста и мајка, ко дете, го повива, го расповива. В постела се шета човекот, под себе си работи. И кога сетил дека нема повеќе за одење, нема за понатаму, му пуштија вест и јас отидов. 

Татко беше порачал терзија дома за да му се сошие нови бечви и нов џамадан со гајтани отпочени. За оној векалишта. И терзијата му зема мера од леженка со ендезето и пишува со сапунче на трабата шајаци што ја тркала. По некое време влезе и брат ми. Се врати од орање. 
- Што правите, вели брат ми. 

- Кусури, вели мајка. 

- Не сакам да одам непроменет, вели татко, не сакам кај господ со турски алишта, вели и лежи на гола рогузина. Само малку е подигнат со главата и потпрен со сламена перница под плеќи. Мајка му лепи пијавици на вратот и само се туфка. 

- Леле, ќерко, вели мајка од кај му се собра околу лоша крв во снагата, вели и му го брише челото. А пијавиците откако ќе се нацицаат од крвта, ќе се подујат и ќе паднат на перницата од татка. Се собираат и капат ко црни сливи, шупливи. 

- Белки , пијавиците ќе му ја намалат лошата крв, вели мајка, вели со нив ќе му поолесни. 
Откако му ги соши алиштата терзијата, татко вистина си умре. Првин почна да ги чепка алиштата, како да бара болви во рабовите и во веѓиците, а потоа се загледа, нагоре во гредите. Сигурно таму си го виде ангелот што дојде да му ги одврати рацете, нозете. Од сите зглобови и пршлени да го одврати, да го разоткова и да го земе. И татко така, со отворени очи ја испушти душата. Тогаш нешто скрцка на гредите и мајка рече дека тоа ангелот ја повел душата од татка. По овие зборови обете со еден глас заплакавме. Брат ми не се расплака. 

ЈОН 

Со комитите одев и не одев. Одиш, колиш и чекаш да те заколат. Пред жнеење слегов в село. 

- Пушката е со мене, им реков, а јас сум пак со вас. Пушката никому не му родила дете, реков. 
И така, се разбравме. 

И откако се оженив со Велика, ги засукавме ракавите. Јас, Мирче и Велика. Зедовме да раскопачуваме нивје. Треба повеќе да се сади, да се јаде. А во Дрмине сето поле беше јавнато од трње и од повит, од батачки од шамак, од евли и од врбушки. Зедовме секири, казми, дикли и му влеговме на дрезгите. Со ред: јас сечи напред, Мирче раскопачувај по мене, а Велика влечкај. Ги влечка копачките, корењата, камењата. Прави грмада крај реката. И така доста време работевме на новите нивчиња. Не е само да се ископачи земјата, туку и да се исуши водоврикот. Да послез е водата подолу, да се исцеди во ендеците, да се оспособи за сеење. Во дрезгите го најдовме и песот што збесна ланската есен и што растрчуваше низ полето со бела пена, ко сапуница на муцката. Коските веќе му беа побелени од снегот и од дождот. 

Превртената земја мириса на некаков брлог од бозје и скапани лисја и миризбата те потсетува на одамна неотворен клед со скиселено комиње. Така полето, во Дрмине, си отвора нова врата кон небото и сонцето којзнае по колку години, а може и векови одново згазува на земјата. На голата земја, покриена само со сенки, со темница и со влага. И тоа не прави неизмерно радосни. Мислиш од тебе изгрева сонцето и скока од радост дека влегло во нивите наши. И не сака да зајде сонцето, не може да се наигра и да се нагрее во трапјето, во браздите. Ќе седнеме да прекаснеме чорба од киселица, а цело време гледаме во сработеното. 

Толку ти е мило во душата што при секое посегање да сркнеш од чорбата, лажицата ти бега надвор од ваганот. На несакање ти бега. Радоста те пијани, како да си јал болвајчав леб што првин те успива, а потоа те тера на повраќање. 

-Оваа работа, ќе бара нова работа, вели Мирче. 

-Ќе бара, велам јас, ќе бара да се клепа ралникот, ќе бара орање, сеење и влачење...“ 
-Ќе бара и плевење, вели Велика, и ќе бара жниење и веење на житото. 

-И пак гноење на нивите и пак орање, вели Мирче, една работа завршуваш и само што си се обѕирнал – гледаш веќе друга работа те чека... 

-На човек му е убаво кога не го пушта работата, велам јас, кога не му дава да мисли на лошо. 
Навечер го товараме магарето со пењушки и си одиме. 

-Со пенушки најдобро се вари грав и леќа, вели Велика, оти пењушката не гори, туку само го држи огнот. Ќе ја прилепиш до грнето, вели, и тоа цел ден ќе врие, ќе поткашлува како стар човек, поднастинат, вели. 

Си одиме и кој како ќе не види ќе праша. 

-Аирлија, Јоне, што правите во Дрмине, што ќе правите? 
-Правиме поле, велам јас, правиме ниви, новишта. 

-Е, арно, велат луѓето, помогни си првин сам за да ти помогне и господ“, вели Лазор Ночески. 
Да, после почнаа сите да раскопачуваат нови ниви. Кога се зафати сета земја во Дрмине и во Батацине, почнаа да се префрлаат кон Задмартинец, Росуље, Лутешки Дол и на други места. Секаде кај што беше посложно и кај што можеше да појде вода. А некои и кај што не можеше. Расчистуваат луѓето, клаваат межници и крстици на средината од нивчињата. Цело село си отвора нова работа, си ја проширува старата. Се отвораат нови ниви и ливади. 

На ливадите, по косидбата се бореа селските бикови. Мукаа и ја корнеа земјата со роговите и со копитата. Цели бозје креваа биковите на рогови. И потоа се затрчуваа и се удираа со челата, како да кршат камења. Насобраните луѓе само подзинуваа со устите, подзамижуваа со очите. И подрипнуваа заедно со биковите. На победникот ќе му навреа венец од шамак на роговите. Зелен гушник ќе му обесеа. Ама бикот ќе ја занишаше главата и ќе го истресеше венецот од роговите. Волот си е вол. 
Да разбираше повеќе не ќе влегуваше во јарем. 

Откако ќе го испразневме полето, кога е го суправевме по амбарите, по кошовите, по ќеварите, одевме в орман. Делкавме главини, лактишта, спици, ражништа, растоки, јареми. И сите работи што им требаат на коларите. А правевме и ќумур за ковачите во Прилеп и во Битола. Од Битола купивме и овошни дрвца. 

Веќе се растураше пазарот, му плативме на анџијата за сеното, а слушаме вика човек. Ќе си одиме, не си одиме, ама нешто како да не натера да појдеме кај човекот. Којзнае од кај беше дојден: дали од Солун или од подалеку. Само вика: јаболкници, круши сливи, црници, вика и ги преќача присадите, ги одврзува снопчињата. И јас од сите сорти купив по некоја. Најмногу купив сливи, оти имаше разни: и градски сливи и магарешки сливи и црни сливи – гунгулки и петровки сливи. Ако, си мислам, нека се најдат. Од сливите, сум слушал, многу ракија излегува. И ги посадивме на јуријата, под куќа. Сета јурија ја исполнивме дури до реката. Крај реката посадивме и неколку ореви за да го бранат овоштарникот од стекување, од подлокување. И за голема среќа сите дрвца се фатија. 

-Како раката од господ да ги садела, рече Велика, сигурно сте родени пролеќе. Само на човек роден во пролет, вели Велика дрвцата му се фаќаат како пиреј. Ниедно не го проскокнува. Мирче и тогаш рече: 

-И оваа работа, ќе бара нова работа... 

-Е, ќе бара, му велам јас, не чини ако не бара, му велам... 

-Ќе бара да се прашуваат дали ќе родат, вели Велика, дали ќе родат или да се пресечат. И да им се врзува јажица, вели, да се калемат, и да се требат од вошки и од седала со јајца на гасеници... 

-И да се преват бочви и качиња, велам јас, да се киснат и да им се стегаат обрачите... 

Така наврзувавме штогоде, на нероден Петко му сучиме повој, си правиме Богородица. 

По мала Богородица дојде еден сапотничанец и побара да биде примен во четата. 

-А што те натера, го праша војводата, дали имаш некој убиено, или сакаш некого да убиеш? 

-Немам ништо убиено, рече сапотничанецот, мене сакаат да ме убијат. 

-Кој, праша војводата. 

-Браќата на Доста, вели дека сакав да ја грабам. 


Доста ни е од такви Дости, вели војводата, зар и разбојници да прибираме, вели, и наредува да го врзиме, да го мочаме. И ние сите му се изредивме. Како да гаснеме запалена вреќа со ќумур. После го одврзавме човекот и го нападивме. По години, се разбира дека избегал во Америка. В село не му држело да се врати и избегал преку море. Мирче ми пиша дека го видел таму. Му се прикажал и се познале. 

Мирче отиде подоцна, по женењето. А многу пропати тогаш Мирче со жената. Дали нешто нагази или нешто го начара, дали некој му наврза нешто, којзнае што му стана за да не може да си легне со невестата. 

Го гледам така, секој ден увилен, само молчи и само се сука. Стои задуман и ништо не му се работи. Работи, ама како некој да му ги држи рацете. Ќе земе да делка, а секирата му стои чипаво. И наместо тој неа, таа него го занесува. Го шета наваму-натаму, ко опијанет да е човекот. Мајката, си мислам, што му стана, голема фатка имаше во работата. 

- Ти Мирче, нешто си непара арен, му велам еднаш. Нешто си невеселен или нешто те мачи, му велам. 

- Ме мачи несоницата, вели Мирче и ме мачи... не е за кажување, вели. 

- Ако кажеш море, не ќе те мачи, му велам. 

- Срам-несрам, брате Јоне, ми вели Мирче, јас изгледа не сум бил за жена. Изгледа некое виножито ме има пресечено, вели. 

- Зошто, бре Мирче, му велам, што ми зборуваш така ко занесен, го прашувам. 

- Ја немам Уља за жена, ми вели Мирче, како до мртов човек да легнувам, вели и ја врти главата настрана. Му е срам да ме гледа, да го гледам. Ќе си го пресечам со тесла, вели, со брадва ќе си го пресечам, вели, не ми треба само за мочање. 

- Како, бре Уља е убава жена, му велам, да не си од нешто уплашен, го прашувам. 

- Не знам што ми е, вели Мирче, ќе излезам надвор и ќе ми се кренат панталоните. Ќе влезам в соба и ништо немам в панталони. Сиот се оладувам, вели, и рацеве ми се испотено железо. Веќе ми е срам и од мене и од жената, вели. 

- Ами, пат? 

- Не знам кој пат да го заберам, вели Мирче. Чинам, мачи се, мачи се, така, а мачи ја и Уља. Па ќе излезам надвор, вели, и ќе седнам на некој камен. И ќе седам, така, ќе се думам... Ќе ми зоврие крвта, вели, а ми е страв да влезам низ врата. Само што ќе ја отворам вратата, вели, пак се гума и се губи се во мене. А Уља еднакво си седи во постелата, ме чека, вели, и само плаче. Си збира жабурки, жабокречина жената, си клава на срце. Како понижена и непотребна, вели. Плаче, така во себеси, речиси липа, вели, и тоа липање го слушам како мјаукање на мачка, качена на снежен покрив. Не знам што да и речам, вели, ништо не ми текнува. А и таа ништо не одменува, вели. Само го крие лицето и липа. Сигурно си мисли дека е грда и дека таа е крива за се. А може и да е крива, вели, оти надвор од постелата и надвор од собата јас сум здрав маж. Ќе зачекорам и јуничка и јаричка, вели, и коза и магарица, вели. Ама ете, во собата, ме фаќа некој страв и срам, вели, и сета крв ми запира. Кон никаде не оди. И лежам крај неа, вели, целиот глибав, омрлушен и смекнат. Ко перница со плева, вели, ко раскиснат снег. Дури и коските ги сеќавам дека ми се празни и меки, вели. И во тој срам, вели, го слушам само клоцањето и првкањето на добиците, вели, само претањето на кокошките и чукањето на моето срце. Не ми се прима ни миризбата на нејзината женска пот, вели, на нејзината кожа, на нејзината плот. Многупати си мислам, вели, да не влегувам нешто со лева нога. Да не е крив прагот или вратата, вели. Па не ми иде да ја откорнам решетката од пенџерето и низ пенџере да влезам, вели, да го сменам влезот. Ми иди и низ баџа или од некое дупче на ѕидот да влезам, вели, како црвец како црвотечина, вели Мирче. 

- Не знам што да направам за да ти помогнам, му велам јас на Мирчета, да појдеме кај Маса Ќулумоска, му велам, може таа знае некој маривет. Нека ти закуша, го наговорувам... 

Во гумното влегува Давиде Недолетниот и уште од далеку почнува да зборува: 

- Еда, вели Давиде Недолетниот, за малку денеска ќе бев мечкин измет. Еда, го зедов магарето, вели, и фатив кон Петрово речиште, ба му ја, да пособерам малку трески за греење. Еда, одам така и збирам, а едно мечиште, еда, ба му ти е мртви, беше нагазило еден мравјалник, еда, се расчекорило мечиштето над мравјалникот и лижи, дали лижи. Со јазикот, жената, ко со лопата ги црпи мравите. И кога ме сети, еда се сврте, ги ококори очиштата и сега нема каде: јас гледам во неа, еда, таа гледа во мене. Еда, едно време, се исправи, жената и кога ја видов правугоре крената и мене косата ми се крена. Ќе ми ја турне капата, ба му ја. Еда, дувот ми излезе. 

Што да се прави, мајче нејзино, е да, оваа ќе ме окрка, си велам. Ојдов кај попот в џеб, си бав мајката. Море, бегај Давиде, ако сакаш жив да престанеш! И, еда, еба си го Давиде, дали бега! Кога сум ги ја драпнал, ба му ја, олкавилески сум прескокнал! Дури в село, еда, се обѕрнав, да не иди уште по мене. Еда, дури во гумното од Мисајлета Ковачон ми текна да се свртам назад. Еда да не иди уште по мене, да ме бара. Кога видов дека нема ништо, еда, седнав на земја, ба му ја, збирам душа, а Мисајлејец ме прашува: 

- Што си се отстрелушил така, бре Давиде, ми вели, еда, што си пожолтел ко смил во лицето? 
- Еда, клај крст на чело оти останав, и велам, со едно мечиште, вака, колку со тебе најблиску се сретнавме, ба му газникот, велам. Уште рака што не фативме, велам, уште што не се поздравивме, ба, му ја! 

- Ами брзо оди кај Маса Ќулумоска, ми вели Мисајлејца, оди да те крдиса, оти таа од сите работи чепкат. 

И еда, одам јас кај Маса Ќулумоска, и кажувам што ми се стори и таа ги зеде плочите, еда, ги запрета во огништето, се усвитија. 

И после ги крена плочите и зина жената, еда, небаре, пештера во устата. И така зината остана, со машата в раце. Море, си реков, зар си ба мајката, се дамлоса над мене. Еда, што да се прави сега, обајцата загинавме. Ама даде господ, еда ја заклопи муцката. 

Еда, што ти стана толку што зина, и велам, и што остана толку зината! 

- Е, Давиде, ми вели Маса Ќулумоска, многу си бил уплашен. Олку уплашен човек досега нема дојдено кај мене, ми вели. Ќе видиш сега, ко ќе пропаднат плочиве, ми вели. И, еда клавање плочите во ваганката со вода, море вриење, клокотење, да му бам мајката, дури и ваганката се покрева и вода префрла преку венче. 

- Гледаш вели ова стравот твој беа преку ваганката. 

- Море, стопанче, стопанкино, си велам, и еда, после чинеше клај жарје во вода и, е да жарјето пропадни, никако да завртат над водата, да летнат. 

- Еда, сега земи ја водата, ми вели Маса Ќуламоска и на три места на ваганката ќе направиш крст, ми вели и еда, од сите три места ќе се напиеш, ми вели. 

- Еда, како да се напијам, велам јас, гледај сето е жарје и пепел, да му бам мајката, еда, јас немам цедилка на устава. 

- Еда, од ништо не плаши се, ми вели Маса Ќулумоска, сето тоа е здравје, ми вели. 

И еда, зедов јас да пијам. Пијам и ги стегам забиве, как некое бутурисано коњиште. Еда, се напив и отаде и одаде. На три места. 

- Еда, сега наведи се, ми вели Маса Ќулумоска, да ти турам малку и во вратот. За да бега лошото по вода, еда, за посигурно, ми вели. Еда, се наведив и Маса Ќулумоска ми тури вода и, еда, ко се исправив, ба му ја сето водиште ко по падинка, ми слезе в петици. Еда, од вратот, по браздичето, па прудолу, преку газ, право од вратот, по браздичето, па прудолу, преку газ, правов петици. Еда, ме замрзна, за да му ја запоебам. Еда откако ме крдиса спав, рает, еда, не пристанував ноќта, не ме повтори уплавот. Еда ми помина, вели Давиде Недолетниот и си заминува. 

Мирче леда по него, и ја подгризува устата, го собира носот, ги стеснува очите. 

- Му веруваш на овој шут уплашен, ми вели Мирче, и веруваш дека и јас сум ко него? 

- Не му верувам, нему, велам, ама верувам во Маса Ќулумоска. Кога може будали да лекува, многу полесно и е за умни, велам. Го куражам, го лажам. 

И го прелагав: вечерта отидовме кај Маса Ќулумоска. 

- Добровечер, велиме. 

- Добровечер, вели, која мака ве донесе? 

И ние одоколу вртиме. Кажуваме, ама се плеткаме. Тревлиме. Не знаеме како да кажеме. Е, вака, така, некако не разбра жената. 

- Може да ви е нарачана киската, вели Маса Ќулумоска, дали клале леб на киската, како го скршиле лебот, вели, и дали фрлиле пушка? Дали се еднакво или нееднакво дарувани, вели, малиот девер и стариот девер, нункото и старосватот. Дали сватиците го водеа зетот меѓу себе, вели, дали месачките имале чисти нокти. Дали ги завртеле зетот и невестата спроти сонце, вели, и дали околу нив поминало сито со леб и со волна, со вино и со шеќер. И дали допреле се што имало во ситото, вели, да не ве пресретнал некој со празни шејови, вели. Дали му го занишавте самарот на коњот откако ја слеговте невестата, вели, и дали го натуривте со вино самарот. Со која нога ги внесе малиот девер во собата, вели, со левата или со десната. Да не ви се измочал пес на прагот или мачката во обушјето. 

(Дел 16)


[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска проза]]</text>
      <sha1>0w2fwwcexc97ct2afnpyn435v15c588</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дипломатски допис од бугарската влада до владата на Србија - 1900</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2251</id>
    <revision>
      <id>5365</id>
      <parentid>5364</parentid>
      <timestamp>2006-06-05T12:02:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>67.22.200.67</ip>
      </contributor>
      <origin>5365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3412" sha1="opcmxs8skwr4jvjuvq8yroch7lcec0w" xml:space="preserve">(преземено од книгата &quot;Der Mazedonische Knoten, Die Identitaat der Mazedonier dargestellt am Bispiel des Balkanbundes 1878-1914&quot; од Hans-Lothar Steppan.)

Документот е цитат од дипломатски извештај 237 од Белград, 6.12.1909, 14403 од Германското министерство за надворешни работи:

Извештај кој бугарската влада и’ го испрати на српската влада во 1900 (1900 не е печатна грешка), а една копија му беше доставена и на господинот Фон Рајхенау, царски дипломатски пратеник во Србија:

Имаме неспорни докази, а и случувањата во послениве години јасно покажаа дека големото мнозинство на христијанското население во Македонија секоја поделба на сфери на влијание ја сфаќа многу непријателски. Нивната желба оди до таму, да им се гарантира личната безбедност и правото на сопственост, и да им биде дадена слобода мирно и мирољубиво да се развиваат и да ги уживаат сите права на рамноправни отомански државјани според меѓународните договори и законите на Отоманското Царство. 

Секаков обид за било каква поделба кај македонското население би предизвикало огромно незадоволство и во оваа братска земја би причинил еден таков раздор и неединство, што би можело да изврши многу штетно влијание не само врз тамошното население, туку и врз мирот и редот како во Бугарија, така и во Србија. Кога пред некоклу години, за првпат беше отворено прашањето на „сфери на влијание“, од страна на населението во Македонија кон нас беа упатени најжестоки протести по однос на ова прашање. Населението со сите сили се бореше против една ваква поделба и се изјасни дека никогаш не сака да се стави ниту под старателство на Бугарија, нито пак под она на Србија. 

Идејата за сепарација и самостоен развиток за кратко време стана толку популарна, што во многу места во Македонија почна да се оспорува постоењето на било какви племенски сродства или други врски меѓу тамошното население и оние од другите балкански држави.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>opcmxs8skwr4jvjuvq8yroch7lcec0w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Виновен затоа што е Македонец - разговор за Ѓорѓи Солунски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2252</id>
    <revision>
      <id>5368</id>
      <parentid>5367</parentid>
      <timestamp>2006-06-06T16:20:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5368</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16274" sha1="l1uzk7p2tpnbydwxd6p9bw0nc7ltmqf" xml:space="preserve">Разговор за Ѓорѓи Солунски   

Виновен затоа што е Македонец  

Овој Македонец од Софија, кој есента 1989 година излезе на софиските улици да каже дека не е Бугарин, живее во истиот стан во кој некогаш живеел големиот македонски поет и револуционер Коле Неделковски и гледа низ истиот прозорец низ кој Неделковски скокајќи трагично го завршил животот  

ВИКТОР ЦВЕТАНОСКИ
(Постојан дописник на Нова Македонија во Софија, јануари 1997)

Веројатно Ѓорѓи Солунски многумина го подзаборавиле, зашто неговото име во последниве години го подзаборавиле. А тој е човекот што есента 1989 година, кога во Бугарија се уриваше диктатурата на Живков и се раѓаше демократијата излезе на улици за да каже дека и во бугарската држава постојат Македонци. Луѓето што биле сведоци на тие настани добро се сеќаваат. На првиот митинг на демократските сили одржан во Софија на 18 ноември 1989 година, Солунски со развиорено знаме на кое пишуваше Илинден, и со група Македонци учествуваше во простестите организирани против тоталитарниот режим на комунистите, поддржувајќи ги новите процеси. 

Веруваше дека, конечно, со паѓањето од власт на комунистите ќе ги снема сите дотогашни партиски директиви за непостоењето на Македонците. Очекуваше дека со доаѓањето на демократијата ќе може да го каже она што го чувствува, да каже слободно дека е Македонец. Но грдо се излага, во Бугарија се се менуваше, но односот кон македонската нација остана ист - за нив таква националност не постои. Токму поради тоа што се чувствуваше Македонец и тоа што јавно кажуваше подоцна во годините што доаѓаа ќе плати многу висока цена. 

Се наоѓаме во една мала тесна собичка 3,5 со 2,5 метри во потпокривот на една станбена зграда во центарот на Софија. Насекаде гледаме слики на најпознатите македонски револуционери, на Гоце, на Питу, на четите на Атанас Бабата, Пандо Кљашев, Димко Охриѓанчето... Солунски очигледно настојувал овој мал простор да го облагороди, да му внесе повеќе топлина. На ѕидовите обложени со ламперија висат шарени ќилимчиња, стари предмети за домаќинството - котлиња, тепсии и ѓумови, кочани со пченка и црвени низи со суви пиперки, а во едниот агол големо тркало на селска кола. На дрвените полици изнаредени повеќе книги. Од сите страни се чувствува душата на стара македонска куќа. Во тие десетина квадрати е сиот свет на Ѓорѓи Солунски. 

СУДБИНАТА НА ЖИВОТОТ 

Додека ја раскажува историјата на овој мал стан, човек во прв момент не може да поверува. Но очигледно судбината на животот сакала така да ги скрои нештата. Ѓорѓи Солунски живее во истата соба во која живеел познатиот македонски поет Коле Неделковски, гледа на оној ист прозорец од кој, на 2 септември 1941 година, големиот револуционер, опколен од бугарската полиција, решил сам да си го одземе животот. 

На тој трагичен настан речиси ништо не потсетува. Минувачите по никаков белег не можат да забележат дека тука на плочникот храбро завршил животот на еден голем човек. Во два наврата биле поставувани спомен-плочи, но од двете не останало ништо, освен трагите на нивното насилно откорнување. Едната била поставена во годините веднаш по војната, кога во Бугарија се признавало постоењето на Македонците и македонската нација. На неа пишувало она што всушност треба да стои, дека тука загинал познатиот македонски поет и револуционер... Меѓутоа, подоцна кога БКП со декрет решила да не признава македонска нација, ја променила и поставила нова. Очигледно им пречел изразот македонски, па наместо тоа напишале само поет и револуционер, член на БКП. Најверојатно за некои овдешни заштитници на бугарштината не било доволно само да се избрише зборот македонски, па насила ја откорнале заедно со многу други плочи на познати Македонци убиени од врховистите на софиските улици. 

Споменот на Коле Неделковски го чува Ѓорѓи Солунски. За него знае се во детали. Разговарал со сите негови соседи, со луѓето кои биле сведоци на смртоносниот скок од шестиот кат. Една учителка, која живеела под него и која повеќе не е меѓу живите секоја година на денот кога загинал пред зградата изнесувала негова слика за да се потсетат на годишнината од неговата смрт. Таа раскажувала дека кај него доаѓале Кочо Рацин, Антон Панов и други. Во повеќе наврати му раскажувала за денот кога Коле ја активирал бомбата пред да дојде бугарската полиција, за огромната дупка што таа ја направила и за книгите на македонскиот поет што паднале во нејзиниот стан. Коле најпрво низ прозорецот го исфрлил душекот, веројатно сакајќи да скокне на него и така да го ублажи падот. Но неговиот скок завршил трагично. Телефонските жици на улицата врз кои паднал го отфрлиле далеку од душекот, на тврдиот бетон. А тоа значело крај на неговиот живот. 

СЕКОЈ ДЕН СЕ ПОГОРЧЛИВ 

- Собава ја купив 1967 година. Не знаев дека во неа живеел Коле Неделковски. Разговарав со еден пријател и му се пожалив дека нема каде да живеам, а тој ме донесе тука. Го купив, а потоа дознав дека во него живеел овој голем Македонец. Ми стана многу драго и сега не би го дал за сето богатство на светот, иако како што можете да забележите, живеам во мошне тешки услови. Ако дојдам некогаш до пари, сам ќе ја обновам плочата. Не е убаво да стои без никаков белег местото каде што го завршил животот познатиот македонски револуционер и поет. 

Ѓорѓи Солунски од историјата за смртта на Коле Неделковски се префрла на неговата тажна животна приказна. Од денот кога излегол на софиските улици, и кажал дека не е Бугарин, туку Македонец, па се до денес на најсуров начин од сите страни добивал удари. Во почетокот властите кон него имале толерантен однос, дури успеал да ја регистрира организацијата што ја формирал и ја крстил ТМО-ВМРО-независна - Илинден. Меѓутоа, по нецела година ја избришале од регистарот. Го викнале во полиција и му рекле да престане со неа да се занимава, дека во Бугарија е свршено со македонството, дека нема Македонци. Истовремено на негова адреса започнале да пристигнуваат анонимни закани на кои пишувало: Солунски, деновите ти се избројани, Солунски, одредот те осудува на смрт и друго. Овие закани испишани со букви исечени од весниците ги чува до ден-денес. 

- Не сакав да уривам влади, не барав многу, сакав само да бидам она што се чувствувам, она што е право на секој човек. Не сакав да кажувам дека сум Бугарин, туку Македонец, додава тој, со голема тага во гласот. 

Подоцна секој одминат ден му бил се погорчлив и потежок. Еднаш во една софиска кафеана разговарал со еден свој пријател за тоа дека сака да сними филм за Македонците. Го слушнале луѓето од соседната маса и штом излегол надвор почнале да го следат, потоа се нафрлиле врз него и започнале да го тепаат и да викаат: Ти требаше да умреш уште 1990 година. Овде нема Македонци, во Софија не може да се зборува за македонска нација. 

ДЕМОКРАТИЈА, НО НЕ И ЗА МАКЕДОНЦИТЕ 

- Ме удираа од сите страни, но и јас почнав да се бранам, а во сета таа турканица еден од нив падна на тротоарот и ја повреди главата. Не престануваа да ме тепаат и тогаш кога видов дека ќе ме сотрат, а нема кој да ми помогне, за да ги натерам да престанат да ме тепаат, го извадив револверот кој го носев со дозвола и во воздух истрелав неколку куршуми. Сите се разбегаа, но утредента за мене започнаа нови маки. Тој што ја повреди главата на тротоарот успеал да извади лекарско уверение дека е ранет од мојот револвер. 

На властите тоа им требало. Како да очекувале да направи инцидент за да го земат под свое. Главниот обвинител Иван Татарчев побарал 20 години затвор. Се нашол осамен без никаква помош и пари за да плати адвокат да го брани од врховистите и државниот апарат. Во истражниот затвор останал цели 8 месеци. Во тие тешки денови, гледајќи каква неправда му се прави бугарскиот Хелсиншки комитет застанува на негова страна и ги плаќа сите трошоци на одбраната и судењето. Неговиот претседател, Красимир Кнев е убеден дека тајниот судски процес што бил одржан подоцна бил монтиран. Така Солунски ни крив ни должен е осуден на 2 години и 8 месеци затвор. Според обвинението тој формално е суден за тешко хулиганство, но сите знаат дека причината е друго. Бугарските весници не кријат дека причините се политички и за цело време го подгреваат тоа, занимавајќи се тенденциозно со случајот Солунски. 

Солунски в затвор останува година и пол. По излегувањето се вработува на старото работно место, како чувар во една приватна фирма. Добива плата од околу 60 илјади лева (60 германски марки) и со нив успева некако да преживее, да плати струја, вода, да се прехрани. И покрај се, тој не го губи оптимизмот. Сонува за тоа во Софија да има некое катче каде што ќе се собираат Македонците, каде што ќе може да се негуваат македонските традиции, да се слуша македонска песна. Сака да ја посети Македонија, но не може. Бугарската полиција му го одзела пасошот и се уште не му го враќа. 

Во Бугарија дојде демократијата, но не и за Македонците. Тие се присилени да плаќаат мошне висока цена затоа што кажуваат дека се Македонци. Живеат сиромашно, на дното од животот и со товарот на предавници на бугарската кауза.


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>l1uzk7p2tpnbydwxd6p9bw0nc7ltmqf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Што ако Бугарија го признае македонскиот јазик?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2255</id>
    <revision>
      <id>5377</id>
      <parentid>5376</parentid>
      <timestamp>2006-06-06T20:56:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8402" sha1="rheen8h2shabb76jzlwiwwky579wecs" xml:space="preserve">Сценарио на софиски 24 часа  

Што ако Бугарија го признае македонскиот јазик?  

Според весникот, во тој случај Бугарија сигурно ќе ја загуби Пиринска Македонија чија културна автономија ќе се претвори во  административна, со своја химна, претседател... 

- Бугарски  културни центри во Скопје и во Охрид?  

ВИКТОР ЦВЕТАНОСКИ 

(Наш постојан дописник) 
Софија, 23 февруари 

Според бугарски експерти, јазичниот спор со Македонија може да се реши на тој 
начин што спогодбите би се потпишале на бугарски и на македонски јазик, но со 
придружна декларација на Софија во која би се објаснило дека под тој јазик го 
подразбира државниот јазик, создаден во Македонија по 1945 година. Истовремено од 
Скопје би декларирале дека се откажуваат од малцински и територијални претензии 
кон Бугарија, односно би се применила формулата признавање на реалностите во 
Македонија против зачувување на нашето заедничко минато. 

Ова е формулата која, според 24 часа, моментно ја проучува Софија. Весникот 
додава дека додека не се изнајде решение за спорот претседателот на државата 
Петар Стојанов нема да ја посети Македонија. Весникот тврди дека македонските 
власти се согласувале со предложената формула, но размислувале како поелегантно 
да и го објаснат на јавноста откажувањето од малцински и од територијални 
претензии. 

Истовремено 24 часа на своите читатели им нуди свое сценарио за тоа што би се 
случило ако Бугарија го признае македонскиот јазик. Во текстот со драматичен 
наслов Како го губиме Пиринско, весникот се навраќа неколку години наназад, 
потенцирајќи дека во 1992 година, со признавањето само на македонска држава, а не 
и на македонската нација, Бугарија се осигурала од идните несреќи што би следувале. 
Со тоа Софија ја признала територијата на Бугарите од другата страна на границата, 
меѓутоа таа одби да признае дека тамошните луѓе не се Бугари, дека нивниот јазик е 
туѓ, нивната историја различна... 

Ако го признаеме јазикот веднаш ќе започнат експерименти со населението во 
Југозападна Бугарија. Притиснати од кризата и од стремежите да не го дразниме 
НАТО и ЕУ, Софија ќе се престори на балкански гулаб и ќе гука. Тоа ќе му даде 
крилја на Скопје да зазема се повоинствена поза... а македонските политичари ќе 
побараат културна автономија за Пиринска Македонија и ќе ја добијат, а во 
училиштата ќе се рецитираат еден чуден Јаворски и еден искривоколчен 
Вапцаровски, иронизира 24 часа. 

За поддршка на овие свои тези 24 часа се повикува на научниците од Македонскиот 
научен институт поврзан со ВМРО - СМД, кои уште во 1995 година го предупредиле 
тогашниот министер за надворешни работи Георги Пирински дека ако Бугарија го 
признае јазикот, дел од бугарското етничко тело ќе се одвои, не после војна, туку 
поради сопствената неспособност. Авторот на текстот предупредува дека со тоа ќе 
се расколебало националното самочувство на бегалците од Македонија и на нивните 
потомци, а со легитимирањето на македонската нација ќе се помакедончела целата 
бугарска историја и највидните фигури - Кирил и Методиј, Пајсиј Хилендарски, Гоце 
Делчев и др. Така ќе биде убиен и светлиот спомен за припадност кон Бугарија и на 
македонските Бугари во САД, Канада и во Австралија, пишува весникот. 

Според 24 часа, сето тоа е розова слика, а црната слика започнувала кога културната 
автономија во Пиринска Македонија ќе прераснела во административна, со своја 
химна, претседател, главен град, а во аголот на Бугарија ќе се појавело нешто слично 
како Косово во Југославија. Потоа сепаратистите од ОМО Илинден на Пирин ќе 
забијат македонски бајрак. Штом тоа ќе го види Скопје ќе му ги наполни ушите на 
светот дека Софија го гази македонското малцинство, доведувајќи го до бунт и очај, 
ја раскажува својата приказна 24 часа. 

Во денешниот број Дума го обвинува Радио Слободна Европа дека со специјалната 
емисија за скандалозниот водич за Охрид за потребите на бугарските туристи го 
подбуцнува Скопје против Софија. Во отворениот разговор водителот на емисијата 
Екатерина Бончева издавањето на водичот го оценува како провокативна книга која 
може да им наштети на чувствителните бугарско - македонски односи. Весникот на 
социјалистите бара од радиото да биде лојално кон државата, без разлика каква е 
вистината. 

Истовремено во Демократија се лансира идејата за отворање на бугарски културни 
центри во Македонија, слично на оној во Димитровград, која предизвика огромни 
реагирања во СР Југославија. Незамисливо е кон крајот на 20. век во Скопје или во 
Охрид да нема бугарски културен центар, а бугарските книги, весници или филмови 
се уште да се забранети, пишува авторот.

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rheen8h2shabb76jzlwiwwky579wecs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>On the Macedonian Question: In the Beginning was the Word</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2256</id>
    <revision>
      <id>12897</id>
      <parentid>12894</parentid>
      <timestamp>2024-08-04T18:38:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2600:387:B:9:0:0:0:BA</ip>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредувањето [[Special:Diff/12894|12894]] на [[Special:Contributions/XXBlackburnXx|XXBlackburnXx]] ([[User talk:XXBlackburnXx|разговор]])</comment>
      <origin>12897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37124" sha1="ha5zwo1pbt2ue5v78319l3kr7krjh67" xml:space="preserve">On the Macedonian Question: In the Beginning was the Word 

by Wolf Oschlies (Macedonian Review, 3/1983)

If my neighbor is happy, my own work will go easier, too (Macedonian proverb)

Twofold congratulations are due: to the Europaische Rundschau for its splendid article by Nino Ninow (in No. 3/1982) and to the author himself for his comments - seldom has it been possible to read Bulgaria's classic position on the topic of Macedonia so conclusively, so logically, quite simply so &quot;neatly&quot; put. Not in Sofia publications such as the brochure &quot;The Macedonia Question&quot; that sent out international waves in 1968, nor in the emigrant Bulgarian press such as the &quot;Makedonska Tribuna&quot;, published in Indianapolis, which, for all its opposition to the &quot;People's Republic of Bulgaria&quot;, so completely concurs with the official line in its rejection of Macedonian autonomy that it reprinted the said brochure without more ado.&lt;ref&gt;Cf ,,Makedonskia Vapros&quot; (The Macedonian question) in: Makedonska Tribuna, No. 2614, 29th December, 1977, to No.2623, 2nd March 1978.&lt;/ref&gt; No, it is worthy of note what brilliance of formulation Ninow still manages to extract from such an oft-treated topic as the so-called &quot;Macedonian Question&quot;, and one has to read very closely to detect the weak points in his arguments. There are one minor and three major ones. The minor one could in principle be disregarded, but because the material in question - the &quot;Bulgarian Folksongs&quot; compendium by the brothers Dimitria and Konstantin Miladinov, which appeared in Zagreb in 1861 - has so often been presented as evidence of the Bulgarian identity of the Macedonians, there are a few words that should be said: the collection includes 660 folksongs, exactly 77 of them Bulgarian, the rest Macedonian. At the time of its publication there was no such thing as a &quot;Bulgaria&quot; nor a &quot;Macedonia&quot;, since both were part of the Turkish Empire - with the result that the Bulgars and the Macedonians were united by a common interest, interest in liberation from the Turks. Seen from this aspect, the purpose of the folksong collection was a twofold one - to introduce the Macedonians to their own ethnic cultural heritage, and to draw the attention of the learned world to the Macedonians. With this latter goal in mind, Konstantin Miladinov, who had studied in Russia on a Bulgarian scholarship and maintained close links with reputable Slavophiles in Vienna and Zagreb, played the Bulgarian card: the songs, originally written down in Greek letters, were &quot;transliterated&quot; into Cyrillic, and the Bulgarian folklorist Vasil Cholakov was paid 100 Forint for one hundred Bulgarian folksongs, the inclusion of which in the compendium made it possible to call it &quot;Bulgarian Folksongs&quot; in order to gain greater international attention. The title itself was camouflage - it is enough just to read the preface by Konstantin Miladinov, in which he states the origins of the songs and pays homage to their Macedonian character, to recognize this fact &lt;ref&gt;For details, Haralampie Polenakovich, Studies on the Miladinovs, Skopje 1973&lt;/ref&gt;. There is really no more to be said on this subject - anybody who would object to Konstantin Miladinov as being a &quot;Bulgar&quot; should refer to his poem &quot;Yearning for the South&quot; which is a veritable hymn to Macedonia (&quot;Live me wings, not to stay! to our own land would I away! To our places would I go ! Ohrid to see and Struga to show&quot;). But that is, as we have already agreed, a minor point by comparison with the three weightier shortcomings in Ninow's aricle: one ease of a lack of prudence, one of misinterpretation, and one of politically motivated arrogance (which, of course, is incorporated in the whole fragility of the Bulgarian position on Macedonia). But now, one thing at a time, please!

A &quot;Self-Styled Nation&quot;? 

It is imprudent for Ninow to make a strict distinction between Pirin-Macedonia (Bulgaria) and Vardar-Macedonia (Socialist Republic of Macedonia in Yugoslavia) and between their two populations and, on that basis, to accuse Yugoslavia in ever new variations of raising the most multifarious claims to Pirin. If, 'as Ninow writes, the Macedonians from the Pirin are Bulgars (and the annexation of the Pirin after the partitioning of Macedonia in the Balkan Wars of 1912/13 was an &quot;act of national liberation&quot;), and if on the other side of the border on the banks of the Vardar a &quot;new nation&quot; is created - a &quot;self-styled nation&quot; that has &quot;no, roots&quot; and which can lay claim to only a dubious &quot;auto-genesis&quot; - then that can only mean that all Macedonians are in reality Bulgars. Though Ninow does not say so that explicitly, he does imply it' for example in sentences such as the following: &quot;The freedom fighters in Macedonia at the beginning of the century, the idea of a separate Macedonian nationality was (...) completely alien.&quot; And this is where the lack of prudence starts, for it was precisely by these freedom fighters that the idea of Macedonian autonomy was brought to its apotheosis&lt;ref&gt;For details, Jutta de Jong: ,,Der nationale Kern des makedonischen Problem - Ansatze und Grundlagen einer makedonischen National-bewegung (189~1903). Ein Beitrag zur komparativen Nationalismusforschung&quot;, Europdicche Hochschnlschriften, Series 3, Vol. 174, Frankfurt am Main/Bern 1982.&lt;/ref&gt;. The beginning of the century was not only the time of the Ilinden Uprising (August 1903), which was launched because of this ideal alone, but also the time in which Krste Petkov Misirkov (1879-1926) wrote, so to speak, the Magna Carta of this idea in his book On Macedonian Affairs. In it he wrote, for example:

&quot;Our links with the Bulgars were very close because of our common predicament under Turkey: we were brothers in fate, and our relationships with the government and with the Phanariot clergy were the same. Our common fate also attached to us the common name of Bulgars (...). It is on this that the Bulgars based their claims to Macedonia, and the Macedonians lived in expectation of liberation from Bulgaria. But the rivalry for Bulgaria that arose in the political and national respects on the part of Serbia in the Macedonian Question also brought the Macedonians themselves onto the political scene. The Macedonians started to take a greater interest in the question of their nationality and their own fate (...). These are the results of our recognition of our own identity to date. The Organization, with its gradual separation of Macedonian interests from Bulgarian, with the taking of the Macedonian Question into our own hands, and with the present uprising there finally came to be what nobody had envisaged: instead of calling for freedom, most people in Macedonia are now convinced that we should completely break off our links with all Balkan peoples and must cultivate everything that is original and ours in Macedonia: the language, the customs, the history, the literature, ethnic activities, etc.&lt;ref&gt;K. P. Misirkov, On Macedonian Affairs, Sofia 1903, `pp.70, 75.&lt;/ref&gt;.&quot;

Fortunately, the Macedonians did not consummate the segregation from their Balkan neighbors recommended by Misirkov; instead, their national and their cultural consciousness and emancipation culminated in the Socialist Republic of Macedonia. To negate the historical origins of this development, to typify its present-day character as mere &quot;Bulgarophobia&quot;, to denounce its long-term effects as an &quot;instrument of creeping expansion&quot;, and to see its international consequences as a possible &quot;territorial conflict&quot; between Bulgaria and Yugoslavia, all things that Ninow does, is the continuation of the initial imprudence: for we could point out that what is perhaps more dangerous is a country that lays claim to the entire population of another as part of its own nation which Ninow only implies, but which is official Sofia policy. In the Bulgarian capital there appeared in 1978 - in Bulgarian and English-a voluminous compendium of &quot;Documents and Material&quot; on the Macedonian Question, which starts off with the following claims on Macedonia even in the foreword:

&quot;… that the Slavic population in this region is Bulgarian, that the Bulgars in Macedonia are an indivisible component of the Bulgarian nationality in the Middle Ages and of the Bulgarian nation in more recent and contemporary times, that they think of and refer to themselves as Bulgars and, as such, are fighting for freedom and independence,. that they speak Bulgarian and regard their language as Bulgarian&quot;&lt;ref&gt;Cf. Macedonia -A Compendium of Documents and Material, Sofia 1978, p.33.&lt;/ref&gt;

The Yugoslav press did not report it, but it is said that in Titov Veles this book was publicly burned by enraged Macedonians. 

But Ninow's imprudence goes even further - because he regards the Macedonians in Yugoslavia as a &quot;new&quot;, artificial, and rootless nation, he can look back in a patronizing fashion on the few decades of Macedonian autonomy and surround its future in darkness. As long as he thinks so! In Macedonia itself, everybody is convinced that the Bulgarian position is becoming less and less credible day by day, for the Macedonian nation is emerging more and more and emanating stronger and stronger gravitational forces as each day passes. The Macedonian politician, Lazar Kolishevski formulated this in a speech as long ago as in 1973: &quot;Naturally, the fact that we exist, that the Socialist Republic of Macedonia and the Macedonian nation are constantly evolving and consolidating in every Macedonian - regardless of where he lives - his feeling of belonging to his nation. This is a process that cannot be halted by anything&quot;&lt;ref&gt;Lazar Kollshevski, (Aspects of the Macedonian Question), Skopje 1980, pp.445 et seq.&lt;/ref&gt;.

What really happened? 

To turn now to the misinterpretation that Ninow presents of the course of development in the immediate post War period and the plans, etc., of the day. Admittedly, the Bulgarians are really to be pitied, because their earlier positions are so diametrically opposed to their later attitudes that today's Bulgarian publicists have no other recourse but to condemn everything said in the past as &quot;a nihilistic line on our part&quot;&lt;ref&gt;Cf Yordan Graninain, (What do the facts say?) in: Pirinsko Delo No 93, 12th August, 1971, p. 4, No 94, 14th August, 1971, p.5.&lt;/ref&gt; and in doing so to have to come to terms with the fact that it was &quot;Bulgaria's greatest son&quot;, Georgi Dimitrov, that determined Bulgaria's policies after the war. But rubbing that under the Bulgiarians' noses is a pleasure frequently and with obvious enjoyment in Belgrade and Skopje. According to Ninow, what happened was that the official recognition for a time of a Macedonian minority in Bulgaria - and be it only in the form of &quot;census Macedonians&quot; - was the &quot;result of the situation at the time&quot; with a view to the peace treaty still to be concluded, that Yugoslavia &quot;led Bulgaria astray&quot; with all sorts of federation plans (while in fact &quot;postponing the federation of the Southern Slavs ad calendas graecas&quot;), that &quot;Yugoslav emissaries&quot; in the Pirin &quot;interfered with cultural life and the education system with the intention of alienating the population of Bulgaria&quot;. But what really happened? Anybody who visits the church of the Holy Savior in Skopje, where the tomb of the Macedonian national hero, Gotse Delchev is to be found will hear eulogies to the Bulgar, Georgi Dimitrov, of no less than amazing cordiality and sincerity. In Bulgaria, towns named after Dimitrov have been renamed - Pernik was known as Dimitrovo from 1949 to 1962 - not so in Yugoslavia. And Vladimir Dedier - confidant of Tito and historiographer of the conflict between Tito and Stalin -had friendly words to say of only one Eastern European party leader: Dimitrov&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Stalins verlorene Schlacht - Erinnerungen 1948 bis 1953+&lt;ref&gt;poisoned to death: ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10105823&lt;/ref&gt;/, Vienna~Frankfurt--Zurich 1970, pp.166 et seq.&lt;/ref&gt;. Any amount of evidence can be found for the sincere admiration that Georgi Dimitrov enjoys in Yugoslavia - as the Bulgarian politician who, for example, ensured that a &quot;Resolution on the Macedonian Question&quot; was unanimously passed at the 10th Plenary Session of the CC of the BCP on the 9th and 10th August, 1946, which included the articles:

1.The Bulgarian Workers' Party - Communists (the name of the BCP at that time, author's note), is of the opinion that the fundamental section of the Macedonian people has organized itself as a state and as a nation within the Federative People's Republic of Yugoslavia, namely as the People's Republic of Macedonia. The unification of the other sections of the Macedonian people will have to be implemented on the basis of the Macedonian People's Republic and within the FPR of Yugoslavia. 

2.The BWP-C is of the opinion that the preparations for establishing the conditions for this unification and for the unification of the Pirin region with the PR of Macedonia is the affair of the Macedonians themselves and is the common task of Bulgaria and Yugoslavia&lt;ref&gt;Boro Mitrovski, Tomo Ristovski (G. D. on the Macedonian National Question and Yugoslav-Bulgarian Relations), Skopje, 1979, pp.102 et seq.&lt;/ref&gt;. 

On 17th August. 1946, this resolution, bearing Dimitrov's signature, was sent to Tito - together with a personal accompanying letter from Dimitrov to Tito: &quot;In sending you this resolution, which for understandable reasons will not be published in the press, I would request you to bring it to the notice of our leading Macedonian comrades in Skopje…&quot;&lt;ref&gt;Id., pp.103 et seq.&lt;/ref&gt; Thus culminated the policies of Bulgarian Communists who had up to that time always advocated Macedonian autonomy and disavowed &quot;Greater Bulgarian chauvinism&quot; - something which is no longer remembered in Bulgaria but is very much in the mind of Yugosiavs&lt;ref&gt;Cf. Lazar Mojsov, (The BWP-C and the Macedonian National Question), Belgrade 1948, second edition in the Macedonian language, Skopje 1978.&lt;/ref&gt;. It is also still well known in Yugoslavia what great and manifold opportunities for autonomy the Pirin Macedonians enjoyed in Bulgaria after&lt;ref&gt;Nikola Chingo, ,,The Macedonians in Bulgaria after the Fall of the Fascist Regime&quot;, in: Macedonian Review, No. 3/1977, pp. 273-28.&lt;/ref&gt;; and how a tight knit network of Macedonian schools was set up in the Pirin, for the establishment of which Skopje was even requested to send Macedonian teachers&lt;ref&gt;Misho Kitanovskl, ,,The Macedonian Schools in Pirin Macedonia&quot;, in: Macedonian Review No 2/1979, pp. 160~167.&lt;/ref&gt;. The segregation of two problems after the war which Ninow claims occurred and for which he lays the blame on Yugoslavia - for putting Macedonian autonomy before a Southern Slav federation - is a fiction: Tito and Dimitrov, close personal friends, met in Bled in Yugoslavia (1st August, 1947) and in Evksinograd in Bulgaria (27th September, 1947) to reaffirm the cultural autonomy of the Pirin Macedonians. At the same time, they agreed to pursue the closest possible Yugoslav~Bulgarian co-operation with a view to future federation&lt;ref&gt;Slobodan Nesovic, (The Tito-Dimitrov agreement of Bled), Zagreb 1979.&lt;/ref&gt;. In the meantime, Pirin Macedonia exercised loyalty to all sides - its sympathies were with its neighbors and countrymen in Yugoslavia, but it continued to give political support to the ruling &quot;Patriotic Front&quot; in Bulgaria. The then Vice-President of the Yugoslav Parliament, Dimitar Vlahov, visited the Pirin in late 1947 and gave a very vivid report of what he saw there&lt;ref&gt;Dimitar Vlahov, (Impressions from Pirin Macedonia), in: Nova Makedonija, 31St December, 1947, p.&lt;/ref&gt;. Basically, all that remained unclear were some procedural questions - but these carried weight: for example, whether the future confederation should be built up according to the 1 + 1 model (Bulgaria plus Yugoslavia) or to the 1 + 6 model (Bulgaria becoming the seventh Republic in the Yugoslav Federation). Before any clarification could be reached, however, a massive Soviet veto was delivered - on 28th January, 1948, Moscow's Pravda declared that the whole federation project was &quot;dubious and artificial&quot;, and when the conflict between Stalin and Tito came along, it was all over anyway. For a while, Dimitrov stuck by his belief that the conflict was a matter between parties that need not have any negative repercussions on policies between states, but in the face of growing Soviet pressure Bulgaria gave in and cut off its relations with Yugoslavia&lt;ref&gt;Hans-Joachim Hoppe, ,,Georgi Dimitrov - wieder aktuell&quot;, In: Osteuropa No 2/1974, pp.127-137.&lt;/ref&gt;. As early as in July 1948, the CC of the BCP denied Yugoslavia all influence in Pirin Macedonia, but, interestingly enough, continued to uphold the principle of &quot;the cultural autonomy of the Macedonian population of the Pirin region&quot;&lt;ref&gt;Text of the resolution in Novo Vreme No.6-7/1948, pp. 512 et seq.&lt;/ref&gt;.

A Proud Balance 

And so things continued for over ten years - a fact that Ninow overlooks when he quickly jumps from 1946 to 1965 and the period thereafter. Even in 1952, the BCP head of Pirin Macedonia was able to publish in the Bulgarian Party organ, Rabotnicesko Delo (Workers' Affairs) a proud balance of &quot;what the people's authorities give the Macedonian population from the free Pirin land&quot; - with constant side glances at Vardar Macedonia, where the &quot;Tito-Kolishevski gang&quot; was doing much less for the Macedonians&lt;ref&gt;K. Trichkov, , What the people's authorities have given the Macedonian population from the free Pirin land, in. Rabotnichesko Delo , 3rd October, 1952. p.2.&lt;/ref&gt;. And on 1st December, 1956, a new set of national statistics was drawn up for Bulgaria which identified among a total population of 7,613,709 persons 6,506,541 Bulgars, 187,789 Macedonians, and members of over a dozen other nationalities; these statistics were still published in the 1959 Bulgarian Statistical Yearbook&lt;ref&gt;Cf. (Statistical Yearbook of the People's Republic of Bulgaria), Sofia, 1959, p.28.&lt;/ref&gt;. Likewise in 1959, Bulgaria's leading historian, Dimitar Kosev, was able to publish a major essay which, though it contained massive polemics against his counterparts in Skopje, primarily lamented the failure of the Bulgarian-Yugoslav federation to materialize, which had appeared to him to be desirable especially in the interests of the Macedonians. &lt;ref&gt;Dimitar Kosev, , (Revisionist falsifications of Bulgarian history by historians in Skopie), In: Istoricheski Pregled 1/1959, pp. 1-44.&lt;/ref&gt; There is no more to be said on this subject - but no less, either, which is what Ninow attempts to do. It only remains to be asked why Bulgaria has performed such a radical about-turn that today it cannot bear to hear any more about the &quot;Macedonians&quot;, least of all within its own borders. To answer this question is at the moment difficult to impossible, but it may be suspected that, between 1948 and 1959, Sofia intended to make the Pirin into such a &quot;showcase&quot; that the Yugoslav Macedonians, too, would tend towards Bulgaria, and that the powers-that-be then promptly &quot;forgot&quot; about the Macedonians when this plan turned out to be an illusion. But there is probably nobody who knows anything specific about this.

Political Arrogance

There remains to be discussed Ninow's politically motivated arrogance - that with which he treats the Macedonian language: he does this with fleeting elegance - without doubt more elegantly than other Bulgarian publicists, for whom Macedonian is merely an &quot;externally imposed conglomeration of dialects and loan words&quot;&lt;ref&gt;Gradinajn, op. cit, part 2.&lt;/ref&gt;. Ninow does not need such heavy artillery - for him, Macedonian is a &quot;new language created in Skopje after the war&quot; and which &quot;despite the pertinacious infiltration of alien elements&quot; is still Bulgarian in its basic structures and essential features. Let us leave aside the fireworks display of catch-phrases that Ninow sets off with the alleged demand by Yugoslavia that &quot;Sofia must also recognize the Macedonian language&quot;. This demand does not exist, of course - what form should the &quot;recognition&quot; of a language by another state take nowadays, anyway? Enigmatic is the following sentence by Ninow: &quot;Bulgarian tradition knows no urge to discriminate against the Macedonian language&quot;. This sentence is neither correct nor incorrect (that is possible, too!). Since pre-war Bulgaria regarded &quot;Macedonia&quot; only as a geographical term and did not even give any thought at all to the autonomy of the Macedonian nation or of the Macedonian language, it would have been difficult for it to discriminate against a &quot;Macedonian&quot; language: according to Bulgarian opinion at that time, Bulgarian was spoken in Macedonia, and the Kingdom of Yugoslavia was accused of impeding the use of just that Bulgarian&lt;ref&gt;~ Mladenov, Integral Yugoslavia from the language aspect, in: Rodna Rech, 1932-33, pp. 3-14.&lt;/ref&gt;. After the war, opinions were different in Sofia, but for years now, the old ideas have been back in force. In 1978 a linguistic collective work by the Bulgarian Academy of Sciences that was also circulated in the German language came to the conclusion: &quot;On its century long historical road, the Slavic population of the geographical region of Macedonia has been Bulgarian and has spoken Bulgarian&quot;&lt;ref&gt;Cf. ,,Edinstvo na bqlgarskia ezik v minaloto i dnes&quot;, in: Bqlgarski ezik No. 1/1978, pp. 33; cf. also the German translation: Die Einheit der bulgarischen Sprache ja yergangenheit und Gegenwart. Sofia, 1970, 70 pages.&lt;/ref&gt;. Is such an opinion on the part of an academic body &quot;discrimination&quot; or something else? In Skopje where they have a very good general view of the notable activities pursued in the field of Macedonian language studies in Poland, the Soviet Union, the GDR and other countries of Eastern Europe, with the exception of Bulgaria, the Bulgarian Academy's work was received with perfect composure: &quot;There are good reasons to ask oneself whether one should pay any attention at all to such texts that are so distinctly geared towards the politics of the day&quot;. So they didn't instead, they took the opportunity of presenting the international academic public with a bouquet of examples of the independent existence of the Macedonian language over the centuries.&lt;ref&gt;Todor Dimitrovski, Blaze Koneski, Trajko Stamatoski, On the Macedonian language, Skopje 1978, 95 pages.&lt;/ref&gt;

The Macedonian Language 

On this subject, Ninow is mistaken! The Macedonian language is neither &quot;new&quot;, nor has it &quot;emerged since the war&quot;; nor is it semi-Bulgarian - although very closely related to Bulgarian. But how much does that count in the context of the Slavic languages - whose degree of mutual kinship is greater than that of the dialects of German, for example. Anybody who has attended an international conference in Eastern Europe knows how readily Slavs understand each other, even when each uses his own idiom. But that is not the problem. Ninow says himself that the &quot;vernacular of the Slavs from Southern Macedonia&quot; formed the protoplasm from which the Slavic Apostles, Cyril and Methodius launched their linguogenetic activities. In Skopje today, the general opinion is that this vernacular - that of the &quot;Macedonian Slavs&quot;, as they were known in the official language of Byzantium - was, so to speak, the original proto-Macedonian, especially since the mother of Cyril and Methodius was one of those &quot;Macedonian Slavs&quot;. It is a demonstrable fact, however, that the linguistic differentiation between Bulgarian and Macedonian began even with the disciples of the two apostles - with Angelari, Kliment and Naum: the first stayed in the old Bulgarian capital of Preslav, and the literary &quot;school&quot; demonstrated its Helenophilia by transcribing the Old Slavonic Glagolitic into the more practical Cyrillic alphabet; not so Kliment and Naum, whose field of action was the Macedonian Ohrid, which clung tenaciously to the Glagolitic alphabet until the 12th century. Lexical, stylistic and phonetic differences grew along side the graphic differences, because the &quot;Ohrid Literary School&quot; felt more committed to the traditions of Cyril and Methodius than did its sister in Preslav. And once started, this drifting apart continued during the period of Serbian mastery over Macedonia (13th to 14th centuries), with features such as vocalization to -0 (instead of the Bulgarian a’) becoming firmly established as typically characteristic of Macedonian, and in particular under the Turks (14th to 20th centuries), when the churches and monasteries were the last bastions of the national culture. From the end of the 15th and the beginning of the 16th century, we find in Macedonia - under the influence of certain authors such as Vladislav Gramatik, Dimitar Kratovski and others, but also of the popular books of the &quot;Damaskines&quot; and the beginnings of book-printing - a language that had already developed all the basic structures of present day Macedonian&lt;ref&gt;For details refer to Mihailo Georgievski, The Macedonian Literary Heritage from the 11th to the 18th Centuries - A Review, Skopje, 1979.&lt;/ref&gt;. A new situation arose in the 19th century: more and more purely Macedonian books appeared (which from 1838 were published in a special Macedonian printing. house in Salonica); secular schools of a Macedonian national character were founded in addition to the cell schools in the monasteries, Macedonian &quot;reading halls&quot; were established everywhere&lt;ref&gt;For details refer to Mihailo Georgievski,. Monastery Libraries and Reading Halls in Macedonia up to 1912, Skopie 1975.&lt;/ref&gt;, and learned people developed a pronounced interest in the Macedonian cultural heritage - the Miladinov brothers have already been mentioned, but others such as Stefan Verkovich, Partenia Zografski, Kuzman Shapkarev and many more were also active at the same time. These effectively consummated the cultural and linguistic differentiation between Bulgarian and Macedonian, although that was by no means their intention: the clergyman, Partenia Zografski (1818-1876), for example, fought most energetically and deliberately for the autonomous Macedonian language (for which he was one of the first to publish a textbook), but nevertheless endeavored to build up a Macedonian literary language on the basis of Bulgarian&lt;ref&gt;Tome Sazdov, Studies on Macedonian Popular Literature, Skopje, 1978, pp. 62 et seq.&lt;/ref&gt;. For the Bulgars were regarded not as enemies but as natural allies against the Turks and their Greek henchmen. In the second half of the 19th century, Macedonia was the only country that had not gained its independence from the Turks, and it was courted by the others with vigorous propaganda. This fact had a lasting effect on the cultural and linguistic scene, where four currents were vying with and against each other: Macedonian is essentially identical to Serbian, said some; Macedonian and Bulgarian are essentially the same, claimed others; while a third group around the poets Prlichev and Zhinzifov declared Macedonian to be a 'pan-Slavic conglomerate&quot;. What was common to these three currents, however, was that all three took as their basis Macedonian, the language of their day-to-day life and their environs, and put it in first place; even Prlichev, who saw Macedonian as a hybrid artificial language proved with his children's poems in the Ohrid dialect that he was a master of that vernacular. This insistence on the pre-eminence of the Macedonian language, however, brought these three currents into the proximity of the fourth and most important, that of the &quot;Macedonists&quot; around Giorgi Pulevski, Krste' Misirkov and others, who were convinced of the absolute autonomy of the Macedonians and their language, which needed only to be rounded off by a formalized and literary language level. In Misirkov's &quot;On Macedonian Affairs&quot;, we can read the following as regards the diagnosis and therapy thereof: &quot;The danger threatening our people and 'our interests in the form of the propaganda that is being waged with all legitimate and illegitimate means in order to eradicate from Macedonia our language and our intellectual interests, in order to put in their place foreign languages and alien interests, (this danger) not only obliges us but also gives us every right to use all legitimate and illegitimate means to defend our people's language and with it our national interests. In doing so, we demand nothing alien but are protecting what is ours (...). The opportunity is now expedient for us to select as our common literary language the vernacular of Central Macedonia, that is to say that of Veles, Prilep, Bitola and Ohrid (...). Around this central vernacular we must now group all our academic and literary forces, to purify it and to enrich it with the treasures of the other Macedonian dialects, to make out of it a beautiful language of literature (...). The creation of a literary language is an intellectual necessity to us, with which we intend to put an end to the abuse of our interests by propaganda, with which we must create our own center of literature and science, so that we no longer have any need of Belgrade and Sofia. This difficult task will only be solved if the Macedonian from the North offers his hand to his brother from Southern Macedonia, and the Macedonian from Eastern Macedonia to his brother from the West. The handshakes cross at Prilep and Bitola&quot;&lt;ref&gt;Misirkov, op. cit., pp.137,138, 139, 141&lt;/ref&gt;.

Prophetic words, for it was precisely in this way that the Macedonian language - the autonomous identity of which was explicitly noted by the Comintern in 1934 - continued its development, and the Second World War brought the handshake between all Macedonians predicted by Misirkov: the Macedonian partisans received their orders in Macedonian, published Macedonian newspapers and journals, wrote books and plays, and by the end of the war the clearly outlined foundations of a Macedonian literary language - based on the Central Macedonian dialects and with phonetic orthography - were ready to be built upon. When the leaders of the partisans proclaimed the Macedonian Republic from the monastery of Prohor Pchinski on 2nd August, 1944 and decreed &quot;In the Macedonian State the official language is the national Macedonian language&quot;, they were basically only legitimating what the course of the war had already brought forth&lt;ref&gt;Cf. Documents on the struggle of the Macedonian People&quot; for Autonomy and their National State, Vol.11, Skopje, 1981, pp.555 et seq.&lt;/ref&gt;. It is completely incomprehensible why Ninow should attribute the foundation of the State of Macedonia to a &quot;failure&quot; on the part of the Yugoslav Communists. If communists ever and anywhere have been &quot;successful&quot;, then it was in Yugoslavia, where they came to power without Soviet &quot;assistance&quot;, where they had the majority of the people behind them, where they gave nations which had been treated cruelly by history, such as the Macedonians, a chance, and where they preserved land and peoples from joining the colorless ranks of Moscow's satellites! But that has nothing to do with the language, and it is the language with which we are now concerned. What this language &quot;introduced&quot; after the war was no more than that which it had not been possible to introduce earlier - an alphabet (to be more precise: a variant of the Cyrillic alphabet modified to reproduce the phonetic peculiarities of the Macedonian language), a standard orthography, and a binding grammar. Apart from these aids, what the Macedonian language now did was to develop its own inner life which up to then it had only been able to lead in secret. It differs from all other Slavonic languages in a number of significant peculiarities: its dynamic accent, permanently fixed on the antepenultimate syllable; the formation of accent units; almost complete loss of the phoneme &quot;h&quot;; enclitic definite article in three forms (knigata = the book, knigava = the book here, knigana = the book over there); composite tenses with &quot;sum&quot; (to be) and &quot;imam&quot; (to have); doubling of all direct object in a sentence (go vidam chovekot = I see him, the man); reflexive endings in front of the verb, and many more&lt;ref&gt;For details refer to Vera Bojic', Wolf Oschlles, Lehrbuch der mazedonischer Sprache, Bonn-Cologne, 1981, hect.&lt;/ref&gt;. To reiterate: this is not a &quot;new&quot; language but a very old one that has awoken to a new life. It has survived for hundreds of years and, unless all appearances are deceptive, it lives on even in Bulgarian Pirin Macedonia. On this subject there appeared a comprehensive learned work in Sofia in 1980 that commendably dealt with the dialects spoken in the Pirin. And these reveal a truly amazingly large number of features that they share with the linguistic conventions of beyond the border in the Socialist Republic of Macedonia&lt;ref&gt;Hadzinikolov (ed.), Pirin Country - Ethnographic, Folklore and Linguistic Studies, Sofia, 1980, pp. 625 et seq.&lt;/ref&gt;.

If one comes into contact with Macedonians today, for example at the Seminar on Macedonian Language, Literature and Culture which has been held regularly for 15 years (which is never attended by Bulgarians, but otherwise by practically the whole world), one can compress what one hears into this formula: In the beginning was the word, as it was spoken by Cyril and Methodius, Kliment and Naum; in the struggle for the word, centuries of alien mastery were survived; under the banner of the word and with its assistance the full Macedonian national life is only just beginning. A Question that does not exist The concept of &quot;scientific objectivity&quot; is even more of a fiction in the humanities and the social sciences than anywhere else - whoever writes in these passes judgment, and whoever passes judgment should admit to and stand by his judgment. I am pleased to admit that I have put (and am still putting) a lot of effort into learning the languages of the Bulgarians and the Macedonians and that I have come to know and cherish much affection for both of these peoples. For this reason, I allow myself a number of very personal observations as to how the &quot;Macedonian Question&quot; poses itself to the man in the street in Sofia or Skopje. The ongoing conflict over Macedonia obscures the fact that the Bulgarians and the Macedonians do not hate each other. If Macedonians are at all capable of feeling something like hate, then it is for the Greeks who have been holding the entire southern half of their country under foreign occupation since 1912 and there forcibly put down every stirring of Macedonian identity - including the use of the Macedonian language&lt;ref&gt;Cf. Toso Popovsk, The Macedonian National Minority in Bulgaria, Greece and Albania, Skopje 1981, pp. 6~84, 191-23.&lt;/ref&gt;. In this respect the present socialist government in Greece is even more radical by far than the Junta of Greek colonels were in the past: even as late as in 1982 Athens passed a law forbidding Greek citizens to study at universities abroad &quot;at which the language in which instruction is given is not universally internationally recognized&quot;. This boils down to a &quot;Lex Skopje&quot; intended to deprive the Macedonian minority in Greece - about 200,000 - of their last contact with Macedonian culture.[33&lt;ref&gt;Dragan Jovanovic, Law Versus Diploma, in: NIN (Belgrade), No 1668, 19th December 1982, pp.17-18&lt;/ref&gt;

As regards their northern neighbors, however, the Macedonians bear the Bulgarians hardly any resentment. They may joke about the Bulgars, but they respect them as an industrious people and think they cannot help acting as they do - because their political &quot;big brother&quot; is leading them by the hand. And the official Bulgarian negation of everything that is Macedonian has long ceased to be taken seriously in Skopje and its surroundings. Besides, the Bulgarians have been in the Macedonian capital's good books since 26th July, 1963, when Skopje was devastated by a fearful earthquake at the cost of over a thousand dead, 200,000 homeless, and the almost complete destruction of the city. Among the first to hurry to help were Bulgarian army units -they arrived in ramshackle trucks of Russian provenance, but the way they got stuck in and down to work has never been forgotten in Skopje! The Bulgarians for their part feel something bordering on admiration for Macedonian efficiency, economy, circumspection and shrewdness. If somebody makes a rapid and brilliant name for himself in Bulgaria he is generally assumed to be a Macedonian - and in most cases the assumption is correct. I have heard from people who ought to know that the former President of the Bulgarian Academy of Sciences, Todor Pavlov, used to shout at his staff at least once a week &quot;You Bulgars! But look at us Macedonians!&quot;. At times I get the impression that the &quot;Macedonian Question&quot; in politics is a similar case to that of legasthenia in pedagogy - you have to go into it very closely to realize that it does not exist.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>ha5zwo1pbt2ue5v78319l3kr7krjh67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грција против Македонците</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2257</id>
    <revision>
      <id>5383</id>
      <parentid>5382</parentid>
      <timestamp>2006-06-07T15:15:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5383</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7001" sha1="1w7hpaobf3orb1p3usaxzx886jpr6u4" xml:space="preserve">YUNANİSTAN VE EGE MAKEDONLARI

Okunma Sayısı :112 

Makedon varlığının Yunanistan tarafından inkar edilip kabullenilmemesi yeni bir gelişme değildir. Geçmişe bakacak olursak, tarih boyunca Yunan devleti Makedonyayı ve Makedonları hep inkar etmiş, yok saymış ve asimile edip yok etmeye çalışmıştır. 

Batılı araştırmacı ve tarihçiler, Ege Makedonyası olarak adlandırılan ve halen Yunanistan’ın sınırları içerisinde bulunan, Makedonya’nın bu bölgesinden, tarihi literatürde hiç söz edilmediğini vurguluyorlar. Araştırmacılar çalışmalarında, “Makedonlar, bir halk ve ulusal bir azınlık olarak adeta unutulmuşlardır” saptamasını yapıyorlar. 

Gerçekten de, Yunanistan, en geniş Makedon toprağı olan, Ege Makedonyası’nı ele geçirmişti. Yunanistan’ın bu eylemi, “Büyük Yunanistan” hayali çerçevesindeki, Makedonya üzerindeki toprak taleplerini tam olarak karşılamasa da, Yunan devleti artık Makedonya veya Makedon sorunu diye bir şeyin olmadığı söylemini ortaya atıyordu. Yunanistan’ı yönetenler için, Ege Makedonyası, kuzey Yunanistan; Slavca konuşan halkı da “Yunanlı” veya en iyi şartlar altında da, “Slavca konuşan Yunanlı” oldular. 

Egemenliklerini Makedonya’nın çeşitli bölgelerinde pekiştiren Yunanlı yöneticiler, Makedon milliyetçiliği, yurtseverliği ve folklorik özelliklerine ilişkin tüm göstergeleri yok etmeyi amaçlayan politikalar ürettiler. Bu politikalar; zoraki ihraçlar, sözde gönüllü nüfus mübadeleleri, sömürgeleştirme, sosyal ve ekonomik ayırımcılık, zorla yurttaşlıktan çıkarma ve eğitim sistemleriyle, kültürel ve entelektüel yaşamın tümüyle kontrol edilmesi yoluyla asimilasyona gidilmesi yollarıyla uygulamaya kondu. 

Bu politikalar, Yunanistan tarafından, sistematik olarak ve büyük bir kararlılıkla yürütüldü. 
Bu arada, Yunan kaynakları dışındaki tüm tarihi kaynaklar, Slavca konuşan Makedonların, 1913 taksiminden önce, nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu konusunda birleşmektedirler. Gerçekten de, L. S. Stavrianos’un da dediği gibi; “Makedonların, ayrı bir Güney Slav grubu olarak sınıflandırılmalarını haklı kılacak bir şiveleri ve belli-başlı kültürel karakteristikleri vardı.” 
Yunan istatistiki verilerin dışındaki tüm bilgilerde, genelde Makedonların 1913’ten önce, Ege Makedonyası toprakları üzerinde en büyük ve tek grup olduğunu ortaya koymuştur. Verilen rakamlara göre Makedonlar, Türk olmayan nüfusun % 45 ile % 68.9’unu (330 bin ile 382 bin), bölgenin bir milyon olan toplam nüfusunun % 31 ile % 35’ini (370 bin ile 390 bin) oluşturuyorlardı. 

Balkan Savaşları sırasında ve I. Dünya Savaşı’ndan sonra, Ege Makedonyası’ndaki Makedon nüfus, gerek mutlak rakam gerekse yüzde olarak gerilemeye başladı. 1913-1928 yılları arasında 90 bine yakın Makedon zorla Bulgaristan’a göç ettirildi. 1928 yılına gelinceye kadar, Yunan idaresi, dıştan gelen 600 bine yakın göçmen ile Yunanistan’ın öteki yerlerinden gelen 53 bin sömürgeciyi Ege Makedonyası’na yerleştirdi. Böylelikle, 130 bine yakın Makedon’un yerlerinden edilmesi ve 600 binin üzerinde göçmenin bilinçli ve planlı bir şekilde iskan edilmesi sonucu, Yunan idaresi, 1913-1928 döneminde, Ege Makedonyası’nın etnografik yapısını değiştirdi. 

1928 sonrası Yunan kaynakları, 1913 verilerine göre çok daha güvenilmez ve bilimsel dayanaktan yoksun bir şekilde önümüze çıkmaktadır. Yunanlıların 1928’te gerçekleştirdiği nüfus sayımı, Yunanistan’ı etnik olarak homojen bir devlet olarak göstermeye çalışıyor ve tüm azınlıkların sayılarını asgari düzeylerde gösteriyordu. Bu, ulusal bir azınlık olarak dahi tanınmayan Makedonlar için söz konusuydu. Makedonlar bu bağlamda, “Slavca konuşan Yunanlılar” olarak sınıflandırılırlarken, bunların Yunanistan’daki sayılarının 81 bin olduğu iddia ediliyordu ki, bu sayı gülünç derecede düşüktü. 

I. Dünya Savaşı sonrasında, çeşitli baskı ve tehditlerle gerçekleşen göç hareketlerinin sonucunda, Ege Makedonyası’ndaki Makedon nüfus kendisini, kendi toprağı üzerinde bir azınlık, tanınmamış ve mezalim altında kalan bir azınlık olarak buldu. Nüfus kırsal kesimde ve daha çok dağlık kasaba ve köylerde sıkışıp kaldı. Artık kentsel bir merkezden söz edilemiyordu. Aydın ve düşünür zümrenin hemen hemen tamamı da ülkeden sürülmüş olduğundan, bölgenin herhangi bir elit tabakası da kalmamıştı. İyi eğitim görmüş Makedonların sayısı oldukça azalırken, gördükleri Yunanca eğitim, onları, Slav kökleri ve kültürel geleneklerine yabancılaştırdı. 

Makedon azınlık, Yunan devletinin, milliyetsizleştirme ve asimilasyon yönündeki kararlılığı ve bilinçli politikalarının kurbanı oldu. Yunan devleti kontrolündeki ve elindeki tüm olanak ve araçları (ordu, kilise, basıni kültür kurum ve dernekleri, spor kuruluşları v.b.) Elenleştirme davasını ileriye götürme amacına yönelik olarak kullandı. Yunan devleti, kişisel ad ve soyadları ‘Yunancalaştırmaya’ kadar işi ileri götürdü. Bunun mümkün olamaması durumunda ise Makedon ad ve soyadları Yunanca ad ve soyadlarıyla değiştirdi. Özel olarak geçirilen ve Yunan resmi gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe giren bir yasa ile şehir, köy, nehir, dağ v.b.’nin Slavca adlarının Yunanca adlarla değiştirilmesi emri verildi. Gerçekten de, Atina, kilise ve mezarlıklardaki tüm Slavca yazıları silmek suretiyle, Ege Makedonyası’ndaki Slav varlığını anımsatan her şeyin kökünü kazımak için topyekün bir çaba gösterdi. 

Bu kampanya, 1930’lu yıllarda, General Metaksa diktatörlüğü döneminde en trajik boyutlarına ulaştı: Yunancayı ya çok az bilen ya da hiç bilmeyen bir halkının Makedon dilini evlerinde ve özel hayatlarında dahi konuşmaları yasaklandı. 

Yunanistan’ı yönetenlerle siyasi partiler Makedon halkının veya milliyetçiliğinin varlığını inkar ettiler ve zoraki asimilasyonu desteklediler. Daha sonraki yıllarda, Makedon halkının kurtuluş mücadelesi de emperyalist güçlerce bastırıldı. 

Her şeye karşın, Makedonya, günümüzün değişen koşulları bağlamında bağımsızlığını ilan etmeyi başarmış olup, kendi devleti ve bayrağı altında özgürce ayakta durmaktadır. Ancak Yunanistan’ın Makedonya’ya bakış açısı değişmiş değildir. Hedef, yine Makedon gerçeğini hasıraltı etmek, tarihi gerçekleri saptırarak “Megali idea” doğrultusunda Makedonya’nın konumunu belirlemektir.

== Надворешни врски ==
[http://www.diplomatikgozlem.com/haber_oku.asp?id=2746 Превземено од]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На турски јазик]]</text>
      <sha1>1w7hpaobf3orb1p3usaxzx886jpr6u4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MACEDONIA: ETHNIC AND INTERNATIONAL ISSUES</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2258</id>
    <revision>
      <id>7727</id>
      <parentid>7726</parentid>
      <timestamp>2009-05-18T14:16:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GStojanov~mkwikibooks</username>
        <id>112</id>
      </contributor>
      <origin>7727</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48829" sha1="oyv17fpalj663a7pxf4mjlnfe7iv8is" xml:space="preserve">International Research &amp; Exchanges Board irex@info.irex.org, September 1995

Roundtable Report 

MACEDONIA: ETHNIC AND INTERNATIONAL ISSUES 

Washington, DC, April 27, 1995 

INTRODUCTION


As the bloody conflict in Bosnia Hercegovina has continued to run its course, the Republic of Macedonia has remained an island of relative calm in the stormy Balkan sea. Surrounded by neighbors who harbor historical designs on its territory and made up of diverse ethnic groups with a complex history of interaction, this tiny, landlocked country has thus far successfully preserved the peace. In order to examine Macedonia's domestic and international circumstances, the International Research &amp; Exchanges Board (IREX) invited specialists with expertise in the region to share their views at a roundtable, held at the US Department of State on April 27, 1995. The roundtable was made possible by the State Department's Title VIII program. The round table featured three presentations on Macedonia:

- Loring Danforth, professor of anthropology at Bates College, discussed the cultural and political conflict between Macedonians and Greeks; 

- Victor Friedman, professor of Slavic and Balkan linguistics at the University of Chicago, reviewed the background and conduct of the 1994 census in Macedonia; and

- Vladimir Ortakovski, an IREX scholar on leave from his position as deputy minister of science for the Republic of Macedonia, described his country's nationalities policy and emphasized the importance of international support. 

This roundtable report presents excerpts from each of the three presentations and incorporates some of the major points raised in the subsequent discussion with invited audience members.* [*Large portions of Danforth'spresentation have been excerpted and adapted from: Loring M. Danforth, &quot;Claims to Macedonian Identity: The Macedonian Question and the Breakup of Yugoslavia,: Anthropology Today 9, no.4 (August 1993): 3-10. 

Large portions of Friedman's presentation have been excerpted and adapted from his Woodrow Wilson Center East European Studies Lecture entitled &quot;Albania, Kosovo, Macedonia: New Balkan Powder Keg?&quot; (March 1995). The full revised text of the lecture will be published by the Woodrow Wilson Center in its Occassional Papers series.] 

The audience included policy specialists and government officials with expertise in the Balkans. The views contained in this report represent a blend of the presenters' views and those of the audience. 

EXECUTIVE SUMMARY

The Conflict Between Greeks and Macedonians

The status of Macedonia has been a central question in Balkan history dating back to the Ottoman period. Both during and after Ottoman rule, Macedonia's neighbors--Bulgaria, Greece, and Serbia (later Yugoslavia)--denied the existence of a Macedonian nation and claimed large portions of Macedonia. Josip Broz Tito's establishment of the People's Republic of Macedonia within Yugoslavia served to negate Greece's and Bulgaria's claims and allowed the Macedonians to attain a significant degree of cultural autonomy. 

The present conflict between Macedonians and Greeks revolves around three issues: international recognition of the Republic of Macedonia, potential territorial claims across internationally recognized borders, and minority group rights. Since Macedonia declared its independence from Yugoslavia in 1991, Greek opposition has centered on its name and national symbols--which Greece claims as exclusively Greek--as well as language in the Macedonian constitution that Greece interpreted as a threat to Greek sovereignty. Greece has attempted to block Macedonia's entry into international bodies or has forced compromises under which the republic is called &quot;the Former Yugoslav Republic of Macedonia&quot; and is forbidden to fly its flag at international institutions. At the same time, Greece has continued to deny the existence and cultural rights of its own Macedonian-speaking citizens, some of whom consider themselves Greeks and some of whom do not. Meanwhile, in 1992 Macedonia amended its constitution to make explicit its recognition of its international borders. Ultimately, the only possible solution to the Greek-Macedonian conflict is one that recognizes both peoples' rights to their shared cultural property. From a perspective in which symbols can have more than one meaning and names more than one referent, there can be two kinds of Macedonians--Macedonians who are Greeks and Macedonians who are not Greeks. Similarly, there can be a Macedonia which is an independent country and a Macedonia which is a region in another country. While such a solution may create some confusion, it is preferable to a solution which denies Macedonians who are not Greeks the right to identify themselves as Macedonians. 

Censuses in Macedonia

States have historically used conflicting censuses to support territorial claims. The political importance of censuses has continued into the present in Macedonia, as Macedonia's Albanian community boycotted a 1991 census that it claimed was discriminatory. An internationally backed 1994 recount came about in part as the result of Albanian pressure, because the Albanian community hoped that a census would back up its demands for special status within the Macedonian state. The European Union also pushed publicly for the new census in the hope that revised numbers would ease political and ethnic tensions, while the United States lobbied behind the scenes for a new census. 
Census figures have been subject to easy manipulation in Macedonia partly because national identity is so labile among the republic's numerous ethnic groups. Multilingual families in Macedonia often made varying decisions about national identity when called upon to declare their nationalities for past censuses. Also, religious identity has often taken precedence over evident linguistic ties, with Muslim Macedonian speakers identifying themselves as Albanian or Turkish, for example, or Christian Albanian speakers calling themselves Macedonian. 

Though there was a political impetus for the 1994 census, the International Census Observation Mission (ICOM), sponsored by the Council of Europe and the European Union, characterized it as nothing more than a statistical exercise. ICOM's work in Macedonia was hampered by its lack of understanding of the country. The census met international standards (and largely verified the 1991 results), but its results were disavowed by the Albanians. Also, portions of the census law that might have been used to authorize subsequent minority-language use at the federal level were ruled unconstitutional by the Macedonian constitutional court. In fact, the census may have served to exacerbate ethnic conflict by internationalizing the Albanians' claims. It also lent credence to an erroneous Western view that Macedonia's troubles grow out of deep-rooted ethnic animosity among its constituent peoples, when in fact meddling by outside powers is largely to blame. 
Macedonia's Nationalities Policy and the Need for International Support

One of the reasons why the Republic of Macedonia has thus far remained at peace is its relative success in promoting coexistence among its nationalities. Macedonia's policies, which recognize both individual and group rights, codify equal protection under the law while allowing minorities to preserve their cultural identities and traditions. At the same time, Macedonia takes care that minority groups do not escalate demands for special rights to the point that the integrity of the state is threatened. 

Ample educational opportunities exist in minority languages at the primary and secondary level, but the question of university education is more complicated. The Albanian community is seeking to obtain education in Albanian within Macedonia, even though the Macedonian constitution does not explicitly guarantee such a right. The Albanian-language university recently established in Tetovo is considered to be illegal by the Macedonian government and represents a serious challenge to the present delicate balance within Macedonia's political and social structures. 

Macedonia's continued peaceful development depends on its continued functioning as a &quot;citizens' state,&quot; where everyone is accorded equal rights. Strengthening and broadening the process of European integration by including the Central and Eastern European countries will also make an important contribution to peace in the entire region. Finally, the United States should take steps to shore up Macedonia's international position. It can do this by serving as a conduit for negotiations with Greece and by easing Greek concerns over perceived threats to its sovereignty. 

I. CLAIMS TO MACEDONIAN IDENTITY: THE CONFLICT BETWEEN GREEKS AND MACEDONIANS

Macedonia has historically been a major source of conflict and instability in the Balkans. It is currently at the center of a debate between Greeks and Macedonians over which group has the right to identify itself as Macedonians. The current phase of the &quot;Macedonian Question&quot; involves three major issues: international recognition of the Republic of Macedonia, potential territorial claims across internationally recognized borders, and minority group rights. While the conflict has thus far been confined to the arenas of international diplomacy and public relations, the potential for violence is real: the conflict between the Greeks and the Macedonians is an expression of the same forces of ethnic nationalism and irredentism that lie at the heart of the more violent conflict that rages now between the Serbs, the Croats, and the Bosnian Muslims. 

Background to the Macedonian Question

The Macedonian Question has dominated Balkan history and politics for over a hundred years. Toward the end of the nineteenth century, the region's numerous ethnic groups (including Slavic- and Greek-speaking Christians, Turkish- and Albanian-speaking Muslims, Vlachs, Jews, Gypsies, and more) increasingly were being defined from various external nationalist perspectives in terms of national categories such as Greeks, Bulgarians, Serbs, Albanians, and Turks. By the 1890s Bulgaria, Greece, and Serbia were supporting guerrilla movements and conducting propaganda campaigns aimed at gaining control of Macedonia. 

None of these three Balkan powers acknowledged the existence of a Macedonian nation until 1944, when Josip Broz Tito established the People's Republic of Macedonia within Yugoslavia. In following decades the Macedonian language was standardized and an autonomous Macedonian Orthodox Church was established. In this way Macedonians achieved a significant degree of cultural autonomy, even if they failed to achieve complete national independence. The latter was achieved in September 1991, when Macedonia held a national referendum that affirmed its sovereignty and independence. 

Competing Claims to Macedonian Identity

This fledgling state of Macedonia has faced a difficult struggle for international recognition because of the unresolved dispute with Greece over what the latter claims to be a name that is incontrovertibly Greek. The Greek position holds that since Alexander the Great and the ancient Macedonians were essentially Greeks, and because ancient and modern Greece are bound in an unbroken line of racial and cultural continuity, it is the Greeks who have the principal right to identify themselves as Macedonians, not the Slavs of southern Yugoslavia. 

This negation of Macedonian identity includes denying the existence of a Macedonian nation, a Macedonian language, and a Macedonian minority in Greece. A Greek perspective holds that there cannot be Macedonian nation since there has never been an independent Macedonian state. The Macedonian nation is seen as an artificial creation, an invention of Tito, who--in an effort to bolster potential territorial claims against Greece--baptized a &quot;mosaic of nationalities&quot; with the Greek name &quot;Macedonians.&quot; 

Similarly, because the language spoken by the ancient Macedonians was Greek, the Slavic language spoken by the &quot;Skopjans&quot; (as most Greeks refer to the Macedonians) cannot be called &quot;the Macedonian language.&quot; Greek sources generally refer to it as a dialect of Bulgarian. Finally, the Greek government denies the existence of a Macedonian minority in northern Greece, claiming that there exists only a small group of &quot;Slavophone Hellenes&quot; or &quot;bilingual Greeks,&quot; who speak Greek and &quot;a local Slavic dialect&quot; but have a &quot;Greek national consciousness.&quot; An extreme Greek nationalist perspective holds that the use of the &quot;Macedonian&quot; by the &quot;Slavs of Skopje&quot; constitutes plagiarism against the Greek people, embezzlement of Greek cultural heritage, and falsification of Greek history. 

Macedonians, on the other hand, are committed to affirming their existence as a people with a unique history, culture, and identity, and to gaining recognition of this fact internationally. In asserting what they some times refer to as their &quot;ethnospecificity,&quot; Macedonians insist they are not Serbs, Yugoslavs, Bulgarians, or Greeks. Extreme Macedonian nationalists, who are concerned with demonstrating the continuity between ancient and modern Macedonians, deny that they are Slavs and claim to be the direct descendants of Alexander the Great and the ancient Macedonians. The more moderate Macedonian position, generally adopted by better-educated Macedonians and the international scholarly community (and publicly endorsed by Macedonian president Kiro Gligorov), is that modern Macedonians are not related to Alexander the Great, but are a Slavic people whose ancestors arrived in Macedonia in the sixth century AD. Proponents of both the extreme and the moderate Macedonian position stress that the ancient Macedonians were a distinct non-Greek people. In addition to affirming the existence of the Macedonian nation, Macedonians are concerned with affirming the existence of a unique Macedonian language as well. 

The goal of more extreme Macedonian nationalists is to create a &quot;free, united, and independent Macedonia&quot; by &quot;liberating&quot; the parts of Macedonia &quot;temporarily occupied&quot; by Bulgaria and Greece. More moderate Macedonian nationalists recognize the inviolability of the Bulgarian and Greek borders and explicitly renounce any territorial claims against the two countries. They do, however, demand that Bulgaria and Greece recognize the existence of Macedonian minorities in their countries and grant them basic human and minority rights. 

The Construction of Macedonian Identity

From an anthropological perspective, the Macedonian Question in its current form can be seen as a conflict between two opposing nationalist ideologies, both of which reify nations, national cultures, and national identities; project them far back into the past; and treat them as eternal, natural, and immutable essences. The construction of a Macedonian national identity began in the middle of the nineteenth century with the first expressions of Macedonian ethnic nationalism on the part of a small number of intellectuals. At this time, however, the vast majority of the Slavic-speaking inhabitants of Macedonia were illiterate peasants with no clearly developed sense of national identity at all. According to most outside observers, any expression of national identity that was encountered among the Macedonian peasantry was very superficial and could be attributed to educational and religious propaganda or simply to terrorism. 

By the end of World War II the Slavic-speaking inhabitants of Macedonia seem to have arrived at a stage in their national development where identification with either the Serbs or Bulgarians was no longer possible. Nevertheless, the political motivation for the recognition of a separate Macedonian nation and the creation of the People's Republic of Macedonia by Tito and the Communist Party of Yugoslavia should not be underestimated. It was an effective way for Tito to integrate Macedonia into Yugoslavia since it served to delegitimate both Serbian and Bulgarian claims to the area. (This approach is similar to the way that Tito handled Bosnia vis-a-vis Serbia and Croatia. It also dovetailed nicely with Tito's ambition to create a Balkan communist federation encompassing Yugoslavia, Albania, Bulgaria, and Greece.) 

The relatively recent creation of a Macedonian state and construction of a Macedonian nation--in comparison to other Balkan cases--does not mean, as Greek nationalists claim, that the Macedonian nation is &quot;artificial,&quot; while the Greek nation is &quot;genuine.&quot; Nor does it mean that Macedonian national identity is only &quot;imagined,&quot; while Greek national identity is &quot;real.&quot; Both Macedonian national identity and Greek national identity are equally valid. 

Similarly, the Greek claim that there is no linguistic evidence to support the view that Macedonian is a distinct language and not just a dialect of Bulgarian ignores the widely accepted sociolinguistic insight that the decision as to whether a particular variety of speech constitutes a language or dialect is always based on political rather than linguistic criteria. The existence of the Macedonian language is accepted by linguists worldwide. Only those Balkan actors who have a political interest in denying the existence of the Macedonian nation deny the existence of the language.

Current Points of Contention--Recognition and Territorial Claims

Ever since the Republic of Macedonia declared its independence in 1991, the international conflict between Greeks and Macedonians has focused primarily on the Republic's attempts to gain international recognition first from the European Community and then from the United Nations. On December 16, 1991, the Council of Ministers of the European Community (EC) announced the conditions under which the EC would recognize the former Yugoslav republics that had declared their independence. In addition to requiring that these republics commit themselves to protecting the human rights of the ethnic minorities living within their borders, the EC also required each republic to guarantee that it had no territorial claims against any neighboring EC state and that it would not engage in hostile acts against any such state, including the use of a name which implied territorial claims. This requirement, which was included at the insistence of Greece, clearly applies only to Macedonia, since Macedonia is the only former Yugoslav republic that shares a border with an EC state.

One of Greece's objections to international recognition of Macedonia centered on language in the Macedonian constitution implying that the Republic of Macedonia had a responsibility to protect Macedonians outside of its border, which Greece perceived as a threat to its territory. (Ironically, the Greek constitution contains a very similar article stating that Greece &quot;shall care for Greeks residing abroad.&quot;) In 1992, however, Macedonia amended its constitution, providing new guarantees that it would respect the inviolability of all international borders and refrain from interfering in the internal affairs of other states. At this point, an EC Arbitration Commission found that, of the four former Yugoslav republics seeking recognition, only Slovenia and Macedonia fulfilled all of the stated conditions. In addition, it specifically stated that the use of the name &quot;Macedonia&quot; did not imply territorial claims toward a neighboring state. In spite of this, however, on January 15, 1992 the EC announced that it would recognize Slovenia and Croatia (and Bosnia Hercegovina was recognized three months later), but Macedonia was not recognized.

In May 1992 the EC agreed to recognize the Republic of Macedonia, but only under a name that was acceptable to all parties concerned. Most observers agree that the EC states supported Greece on the Macedonian issue not because of the merits of the Greek case, which had been publicly rejected and ridiculed by officials from several member states, but because the EC Council of Ministers recognized the right of member states to exercise an unofficial veto on issues that affect their national interests. Furthermore, in exchange for EC support on the Macedonian issue, Greece promised to ratify the Maastricht treaty, participate in sanctions against its traditional ally Serbia, and ratify an EC financial protocol with Turkey. 

Finally, on April 7, 1993 the United Nations Security Council voted unanimously to admit &quot;the Former Yugoslav Republic of Macedonia&quot; as a member of the United Nations. At Greece's insistence, however, the Republic is not allowed to fly its flag (the 16-ray sun or star of Vergina) at United Nations headquarters because the Greeks hold that this was the emblem of the ancient Macedonians and is therefore a Greek symbol. It is interesting to note that this symbol was not even discovered until 1977, but by the late 1980s both Macedonians and Greeks had claimed it as their own, putting it on stamps, coins, and flags and designating it as their own link with antiquity. 
Current Points of Contention--The Macedonian Minority in Greece

According to the US State Department's 1990 human rights report, there are between 20,000 and 50,000 Slavic speakers in northern Greece, many of whom live in the relatively underdeveloped area along the border between Greece and the Republic of Macedonia. Although a majority of these people have a Greek national identity (that is, they identify themselves as Greeks and as Macedonians, or as Greek-Macedonians), a significant number of them have a Macedonian national identity (that is, they identify themselves as Macedonians and not as Greeks). Since the mid-1980s a small number of these Macedonians have become politically active and begun to demand human rights for the Macedonian minority in Greece. 

Among the goals of these activists is the repeal of several specific laws which discriminate against Macedonians. Two laws (passed in 1982 and 1985) explicitly exclude Macedonians from the general amnesty under which political refugees who left Greece after the civil war were allowed to return to Greece and reclaim their property only if they were &quot;Greek by birth.&quot; Another law (passed in 1982) ceased to recognize university degrees obtained in the Republic of Macedonia on the grounds that Macedonian was not an internationally recognized language. 

More generally, these Macedonian human rights activists seek recognition by the Greek government of the existence of a Macedonian minority in Greece. They are working to end discrimination against Macedonians in Greece in the fields of education and employment, as well as in other areas of social, cultural, and political life. They want Macedonians in Greece to have the right to attend church services in Macedonian, to receive their primary and secondary education in Macedonian, and to publish newspapers and broadcast radio and television programs in Macedonian. They also want the right to establish Macedonian cultural organizations. Finally, these groups have protested against police interference with village festivals where Macedonian folk songs and dances are performed, as well as against the harassment and persecution of Macedonian human rights activists, some of whom have been dismissed from their jobs, denied entry into Greece, and deprived of their Greek citizenship.

A Dispute Over Cultural Property

The dispute between Greeks and Macedonians over which group has the right to identify itself as Macedonian is a dispute between the proponents of two nationalist ideologies over the possession of national identities, histories, and cultures, all of which from a nationalist perspective are considered to be the property of the nation. It is a dispute over the ownership of cultural property in which each of two nations has attempted to place a copyright or trademark on what it considers to be its own name, its own national emblems, and its own famous ancestors. Since a nation's culture is as much its possession as its territory, the appropriation of this culture by another nation is seen as a threat to territorial integrity.

From an anthropological perspective, however, it is evident that in this dispute between Greeks and Macedonians, two different national identities and cultures are being constructed from the same raw materials, from the same set of powerful national symbols. While territory must be the mutually exclusive possession of one state or another--a particular village can only be located in Greece or in the Republic of Macedonia--not only can two cultures coexist in one place, but two different peoples with two different nationalities can share the same name. From a perspective in which symbols can have more than one meaning and names more than one referent, there can be two kinds of Macedonians--Macedonians who are Greeks and Macedonians who are not Greeks. Similarly, there can be a Macedonia which is an independent country and a Macedonia which is a region in another country.

While such a solution may create some confusion, it is preferable to a solution which denies Macedonians who are not Greeks the right to identify themselves as Macedonians. It is preferable to a solution which not only denies the existence of a nation and a minority, but also tries to destroy the identity, language, and culture of this minority. Such an approach is an expression of the same kind of ethnic nationalism that in times of economic chaos and political collapse can all too easily lead to the kind of ethnic cleansing now taking place in other parts of the former Yugoslavia.

II. CENSUSES AND NATIONAL IDENTITY IN MACEDONIA

Rival census claims have historically been employed by Macedonia's neighbors to support their overlapping territorial ambitions. The political importance of censuses continues to be evident in Macedonia, as demonstrated by the Albanians in Macedonia boycotting a 1991 census, with the claim that it was biased against them. Partly in response to Albanian pressure and partly at the urging of the European Union (in public) and the United States (behind the scenes), an extraordinary internationally backed census was conducted in 1994. The 1994 census may well have been a statistical success, meeting international standards and largely confirming the results of the 1991 population count. It did not alleviate political and ethnic tensions within Macedonia, however. Not only did it fail in this regard, but it may have served to exacerbate societal fault lines, which--contrary to commonly held Western beliefs--do not have deep roots in Macedonian history.

Lability and Manipulation of National Identity

Early twentieth-century census figures for Macedonia used by Bulgarian, Greek, and Serbian sources differed from each other drastically, with each utilizing definitional criteria that supported its own claims. While Greeks defined national identity based on historical factors (religion and/or schooling, for example), Serbs and Bulgarians chose dialect boundaries, based on detailed linguistic features, to justify ethnic, and therefore territorial, claims. Depending on the particular linguistic features chosen, either Serbian or Bulgarian claims to large swaths of Macedonia could be bolstered. Also, Bulgarian figures assumed that virtually any Slav in Macedonia was Bulgarian, and increased the numbers by assuming higher fertility and incidence of extended families for Slavs than for other groups. Thus, for example, if a given village had 50 Albanian houses and 40 Slavic houses, by counting five members per Albanian household and seven members per Slavic household, the Bulgarians could end up with a Slavic majority (280 to 250) despite the smaller number of houses. 

Notably absent from any of these censuses were figures representing the views of Macedonians themselves. The suppression of Macedonian ethnic identity in all its manifestations was not only in the interest of all the small powers that laid claim to the territory, but also in the interest of their great power backers. In certain respects that situation is being replicated today, and population figures are again being used to bolster conflicting claims ranging from minority rights to irredentism.

Census manipulation for political purposes is made possible by the utter complexity of Macedonia's ethnic patchwork and the lability of national identity. The oldest generation from Western Macedonia, for example, remembers when Christians and Muslims would live under the same roof as part of the same extended family. It was not uncommon for one brother in a Christian family to convert to Islam in order to be in a position to protect the entire family. Also, marriages have always been freely contracted across linguistic lines. The children of such mixed marriages would all grow up multilingual. When faced with the necessity of declaring a nationality, choices might follow gender, i.e., if a Turkish man married an Albanian woman, the sons might be Turks and the daughters Albanian, while in other families the choice could be for one son to be Albanian and one to be Turkish.

Many inhabitants of Macedonia have also based their national identity on their religion, disregarding evident linguistic ties. For example, Macedonian-speaking Muslims have been especially vulnerable to &quot;identity-manipulation&quot; by Albanian and Turkish politicians, who have convinced some of them that they are Slavicized Albanians or Turks rather than Islamicized Slavs, and that their economic and cultural interests will thus be best served by Turkish or Albanian political parties. The emphasis of Macedonian nationalist politicians on the connection between the Macedonian Orthodox Church and Macedonian national identity has further alienated some Macedonian Muslims, as did the outlawing of the veil in the 1950s. The result has been a conscious language shift based on religion. Examples include: (1) censuses in Macedonian-speaking Muslim villages where monolingual Macedonian Muslim families demanded a bilingual Albanian or Turkish form with an interpreter and then had to have the Albanian or Turkish translated into Macedonian; and (2) the monolingual Macedonian Muslim village of Bachishte, where parents demanded an Albanian-language school for their children, even though they did not speak Albanian. Christians have also shifted their nationality based on their religion, with some Albanian-speaking Christians identifying themselves as Macedonians because of their equation of Orthodox Christianity with Macedonian ethnicity. The Western European concept of nationality, equating ethnicity with language with state, does not correspond to the complex mosaic of Macedonia, and a focusing on &quot;nationality&quot; to the exclusion of other categories produces such seemingly irrational incidents.

Prelude to 1994

The politicization of censuses in Macedonia is demonstrated by the republic's experience with the last Yugoslav census in 1991. Led by the two largest Albanian-identified political parties, the majority of Albanians in Macedonia (and elsewhere) boycotted the census, claiming that they would be undercounted. The Bureau of Statistics then estimated the data for Albanians in the boycotting communes by means of statistical projections. Before the preliminary figures for the 1991 census were published, Albanian political actors began an international media campaign declaring not merely that they had been miscounted, but that in fact Albanians constituted 40 percent of the population of Macedonia (the census eventually came up with a figure of about 22 percent). Other groups, including the Serbs, Turks, Roma, Greeks, Gjupci (Macedonian-speaking Muslims), Bulgarians, and Vlachs also cited inflated population figures. Together, the total surpassed Macedonia's entire population--without even counting ethnic Macedonians. The point of the census claims was clearly not one of statistical accuracy, but instead had to do with claims to political power and dominance.

The Albanian community's push for higher census numbers has to do with the basic structure of the Macedonian state. If the Albanians can prove that they constitute a high enough proportion of Macedonia's citizens, they will be justified in calling for a binational state and/or some kind of a federal structure. Such issues as teacher training and establishment of educational institutions at primary, secondary, and university levels are also at stake in determining demographic figures. Ethnic Macedonians, meanwhile, have an interest in minimizing the numbers of Albanians.

Pressure for a new count arose soon after the last Yugoslav census was complete. A year after the publication of the 1991 census's preliminary results, Geert-Hinrich Ahrens, head of the Working Group for Human Rights and Minorities within the International Conference on Former Yugoslavia, called for an extraordinary census in Macedonia to be supervised and funded by the international community. Ahrens's announcement was followed by 19 months of uninterrupted dispute. First there was an intense controversy over whether or not to hold the census, then prolonged wrangling over the wording of the census law, and finally, just as the census was actually beginning, there were serious behind-the-scenes negotiations with the Albanian members of parliament, who threatened to call for a boycott, despite the presence of the International Census Observation Mission (ICOM) observers. Conduct of the 1994 Census The 1994 census was clearly tied to a political goal, namely the legitimization of claims by both Albanian and Macedonian politicians about the right (or lack thereof) of Albanians to special (nonminority) status within Macedonia based on their large numbers. ICOM and its sponsors, the Council of Europe (CE) and the European Union (EU), however, characterized the census as nothing more than a statistical exercise. 

One of the problems with this claim of objectivity on the part of the ICOM team, whose overseers were known as the &quot;Group of Experts,&quot; was that their expertise did not extend to Macedonian issues. The supervisors were, in fact, Western European statisticians and bureaucrats who were quite surprised when they discovered that they were embroiled in highly charged political issues. For example, ICOM observers were unaware of the difference between Serbo-Croatian and Macedonian when they arrived to observe the census. When they finally grasped that the difference between the two is linguistic, they concluded that language must therefore be the basis of nationality, which (as has been shown) is not always the case in Macedonia.

The other problem with the objectivity claim was its questionable validity: the EU's and CE's policies vis-a-vis Macedonia have been constrained by Greece, with the CE still refusing Macedonia admission. Furthermore, the only members of the Group of Experts who did have an understanding of Macedonia were two Greek historians, who advocated Greek views throughout the process. According to another member of the Group of Experts, these two Greeks were assigned to the mission by a Greek vice bureau chief in Brussels, who made the assignment while the bureau chief was out of town.
ICOM's lack of area expertise--coupled with its tendency to view the Macedonian government with distrust--made it prey to manipulation. At one point, for example, ICOM members claimed that the government was discriminating against Muslims by not listing them as Bosniacs or by not listing their language as Serbo-Croatian. Apparently, they had been in contact with Bosnian political activists who had tried to convince them that all Slavic Muslims in Macedonia are Serbo-Croatian-speaking and/or Bosniacs. When informed that there are a number of Macedonian-speaking Muslims, the ICOM reaction was a combination of surprise and skepticism. In the end the census observers came to understand the situation, but the very fact that such a misunderstanding could arise is a measure of both the ignorance and the distrust with which the European &quot;experts&quot; approached the census. It also indicates the extent of prevarication by some ethnopolitical actors.

Statistical Success, Political Failure

By attempting to impose a Western European construct equating language with nationality (and nationality with statehood), ICOM had a pernicious impact in Macedonia, helping to force on people the kind of choices that have led to the present situation, while internationalizing the Albanians claims. As might be expected, some Western officials have maintained that the CE's and ICOM's roles have been beneficial. They hold that that the CE's agreement to fund the census immediately led the Albanians to drop their claims from 40 percent to 30 percent. While Albanian politicians did indeed lower their claims, even citing a 25 percent figure during subsequent negotiations as a being the minimum below which they would claim falsification, this &quot;progress&quot; was short-lived, since after the first census results were published in 1994 the 40 percent figure again began being cited.

The role of the European mediators in the continued conflict may be perceived as adding to the general destabilization--in part by contributing to the erroneous Western view that &quot;ancient hatreds&quot; and a &quot;distant tribal past&quot; account for current Balkan conflicts, when in fact meddling by outside powers is largely to blame. The widespread use of the term Balkanism in the West to denote &quot;politically and ethnically fragmented&quot; manifests this view. In fact, there is a very widely accepted meaning of Balkanism that is precisely the opposite of fragmented. In linguistics, a Balkanism is a feature shared among the unrelated or only distantly related languages of the Balkans. Balkanisms attest to centuries of multilingualism and interethnic contact at the most intimate levels.

In spite of this history, one Western official was quoted in a recent editorial in the Macedonian weekly Puls as claiming that &quot;there never was a true coexistence&quot; between Macedonians and ethnic Albanians, but that nationalities in Macedonia &quot;have always led parallel lives.&quot; Also, this official is said to have the impression that nationalities had aversions to one another and to have supported this contention by claiming that there are no mixed marriages and that there are ethnic tensions in both public and private communication, especially between Macedonians and Albanians. Such a view promotes a version of the history of Macedonia that is not only at variance with concrete evidence but serves to deepen modern ethnic conflicts.

The events leading up to the boycott of the 1991 census, the imposition of the 1994 census, and the current developments show a pattern of manipulation and fragmentation of ethnic and linguistic identities utilizing legitimate grievances to benefit certain types of political elites. Also, the statistical validity of the census has been called into question by the decline of Macedonia's population by over two hundred thousand from the 1991 figures. Albanians and other minority groups claim that these missing people are minorities who have been purposely overlooked in the census or who have not been allowed to register for Macedonian citizenship and residence. Officials at the Republic Bureau of Statistics insist that the difference is due to the fact that citizens living abroad for more than one year were included in the 1991 census, whereas in the 1994 census--in accordance with international norms--only those citizens living abroad for one year or less were counted. In any case, the &quot;missing&quot; population and other concerns have led the Albanian political leaders who helped bring about the census to disavow it. In addition, the Macedonian constitutional court ruled in January 1995 that the article of the census law that had authorized the use of bilingual census forms was unconstitutional--and therefore did not justify the use of minority languages at federal level--since the constitution only guarantees the use of minority languages at the local level.

Although the 1994 census legitimated some of the basic statistics of the 1991 census, it did nothing to resolve the issues of political power and access to resources that continue to plague Macedonia. Instead, it helped to deepen a conflict whose historical roots in Macedonian history are not as deep as some political actors would maintain. In seeking to impose an oversimplified vision of nationality that does not correspond to Macedonia's complex cultural context and in refusing to take the necessary concrete steps to integrate Macedonia fully into the mechanisms of international politics and economy, Western Europe reproduces its vision of Balkan &quot;otherness&quot; in Macedonia and leaves it open to further destabilization.

III. AVOIDING WAR IN MACEDONIA: COEXISTENCE OF NATIONALITIES AND THE NEED FOR INTERNATIONAL SUPPORT

One of the reasons why the Republic of Macedonia has thus far stayed out of the armed conflicts in the former Yugoslavia is the relative success of its government and political leaders in promoting peaceful coexistence among its many nationalities. Macedonia's approach to minority rights consists of a policy of nondiscrimination, as well as the granting of special rights. Individual members of minority groups benefit from nondiscrimination, which includes equal recognition and protection under the law, as laid down in the Universal Declaration of Human Rights and the International Covenant on Civil and Political Rights. Special minority rights, which benefit the groups as a whole, make it possible for minorities to preserve their cultural identities and traditions, and are just as important in achieving equality of treatment as nondiscrimination. Only when minorities are able to use their own languages, run their own schools, benefit from other services they manage themselves, as well as take part in the political and economic life of the state, can they begin to achieve the status that majorities take for granted. But a fine line has to be tread between meeting legitimate needs of minorities and acceding to an escalating series of demands that jeopardize the integrity of the state. The case of the Sudeten Germans should prove cautionary in this regard.

Education and Minority Rights

Although ample educational opportunities in nationalities' languages exist at the primary and secondary level in Macedonia (including schools where the language of instruction is Albanian, Serbian, or Turkish), the question of university-level education is more complicated. Before the breakup of Yugoslavia, about 1,800 students from Macedonia attended Yugoslav universities outside of Macedonia, including more than 1,200 Albanians who attended Prishtina University for instruction in Albanian. Because Prishtina University now offers instruction exclusively in Serbian, Albanians in Macedonia are displaying increasing interest in attending universities in the Republic of Macedonia (and some have also been studying in Albania).

Relaxed admission requirements and quotas make enrollment in Macedonian universities easier for the republic's minority ethnic groups, resulting in an increase in recent years in the percentage of minorities attending Macedonian universities. From 1991 to 1994, the percentage of Albanians increased from 2.4 percent to 5.2 percent, while the percentage of Macedonians decreased from 93.8 percent to 90.0 percent. Most observers agree on the need for major reform of admission standards and practices and that the admission of students from minority groups must be given higher priority. This process could be accelerated by the hiring of more professors from minority groups and by offering a more diverse curriculum. 

The Macedonian constitution does not make provision for education in minority languages at the university level, however. Very few countries provide even primary and secondary educational opportunities for their minorities in their mother tongues, let alone university education. With this in mind, the Albanian-language Tetovo University is considered to be illegal by the Macedonian authorities. Its opening at this delicate period of Macedonian-Albanian relations has proven to be provocative and has contributed to a general worsening of interethnic relations by escalating nationalist passions on both sides.

This Albanian movement fits the pattern of nationalism on the part of aggrieved groups that is the bane of the entire region. The drive for an Albanian university follows the radicalization of some Albanian and Macedonian leaders and parties in Macedonia. It comes at a time when tensions have already been heightened by Macedonian accusations that Albanian extremists are planning for armed resistance and are seeking to create a so-called &quot;autonomous area.&quot; These tensions have been exacerbated by the actions and statements of neighboring governments, particularly that of Sali Berisha in Albania. Government and party officials in that country have at times actively encouraged and supported the demands of Albanian nationalists in Macedonia and the Berisha government has also made unhelpful comments denying the existence of a Macedonian minority in Albania. These acts have undermined the generally positive and constructive stand of Albania toward Macedonia that has helped to preserve stability and peace in the region.

Macedonia's success in maintaining its status as a &quot;citizens' state&quot;--where all citizens have equal rights (as opposed to a state where rights depend on ethnicity)--is the prerequisite for avoiding a new Balkan war. This success depends on keeping nationalists in check, not only among minority communities, but among ethnic Macedonians. Fortunately, the more extreme Macedonian nationalist political parties have largely alienated average Macedonians who have witnessed the outcome of unchecked nationalism in neighboring Bosnia. Although they have achieved little electoral success, they still pose a significant threat to the country's stability by generating fear in minority groups through chauvinistic rhetoric and sloganeering.

Strengthening and broadening the process of European integration by including the Central and Eastern European countries can make a contribution to diffusing nationalist conflicts by improving economic conditions. A more unified Europe would also necessarily lead to greater mobility and interethnic mixing among Europeans. The resulting multicultural society would not imply leveling and assimilation, but rather a conscious cohabitation of different peoples in a spirit of mutual respect, understanding, and enrichment.

The United Nations peacekeeping contingent in Macedonia--including 550 American troops--expresses the international community's support for the territorial integrity and sovereignty of Macedonia as a bulwark of stability in the region. The Republic of Macedonia, for its part, must be prepared to play a constructive role for peace. Despite its contribution to the UN contingent, the US role has thus far been too circumspect, based on a misplaced fear of touching off an explosion. While the United States should tread cautiously in regard to the region's internal conflicts, it can shore up peace and stability in the region by putting pressure on various actors to relax their nationalist lines and by mediating an acceptable settlement to both parties in the Greek/Macedonian dispute. Greece should be encouraged to end its economic embargo, while Macedonia is encouraged to strengthen its commitment to respect existing borders and to alleviate other Greek concerns. The establishment of full diplomatic relations between the United States and Macedonia is a necessary step in the normalization of relations in the region.

PRESENTERS Loring Danforth Professor of Anthropology, Bates College (Lewiston, Maine)

Victor Friedman Professor of Slavic and Balkan Linguistics, University of Chicago

Vladimir Ortakovski Deputy Minister of Science, Republic of Macedonia

US DEPARTMENT OF STATE STAFF

Kenneth E. Roberts Director, External Research Staff, Bureau of Intelligence and Research Susan H. 

Nelson Program Officer, External Research Staff, Bureau of Intelligence and Research

IREX STAFF

Beate Dafeldecker Senior Program Officer, Central and Eastern Europe Division

Obrad Kesic Program Officer, Central and Eastern Europe Division

Tamara Dunbar Program Assistant, Central and Eastern Europe Division

RAPPORTEUR

Keith Berner Public Information Officer, IREX

From: gopher://info.irex.org:70/00/irex.reports/macedoni.txt

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>oyv17fpalj663a7pxf4mjlnfe7iv8is</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Илинденска - Никола Вапцаров</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2290</id>
    <revision>
      <id>10613</id>
      <parentid>10612</parentid>
      <timestamp>2017-11-20T11:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.219.88.72</ip>
      </contributor>
      <origin>10613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2278" sha1="siuvz8y9ud2izetyl480zsunqxceqi5" xml:space="preserve">: Вината не беше наша.
: Вината беше туѓа
: и другому тежи
: сто тона одговорност.
: Кога ќе дојде ден,
: Кога ќе стане нужда,
: Сѐ ќе ѝ раскажеме
: на мајката историја. –
 
: Започнаа со гнасните си раце
: да пипаат во душите на народот.
: Гневот беше толку многу накипел,
: Што не ја прозреа волчата порода,
: муцуните под овчите им кожи,
: престапната и плитка лицемерност.
: Но идат дни, кога ние ќе можеме
: да фрлиме кал во мутрите им црни.
 
: И буната почна.
: Немаше зошто
: да дигнеме раце,
: да изостанеме,
: туку
: со крвта
: на простиот народ
: в Илинден влеавме
: наша содржина.
 
: Што ќе кажете на таа вест,
: Ќе барате ли тука руски рубли? –
: во Крушево беше феудална власт
: и ете за скок –
: градат сега република!
 
: Тие беа исто како нас младинци.
: Исти такви собрани сме ние.
: И се биеја,
: и мреа во метежи,
: токму както што утре
: ќе умреме и ние.
 
: Не очајувам јас што бура ги покоси,
: Еве никнат други во расчадените пожари.
: Погледни тука – ете го Питу Гули,
: а ти пак си … Никола Карев.
 
: И ако требаат пароли – добро! –
: Ќе издигнеме плакати до месечината! –
: Слободна сакаме,
: Неќеме, 
: неќеме протекторати!

==Надворешни врски ==

* [http://www.slovo.bg/showwork.php3?AuID=17&amp;WorkID=166&amp;Level=1 Илинденска], бугарски

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>siuvz8y9ud2izetyl480zsunqxceqi5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>DECLARATION</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2291</id>
    <revision>
      <id>5468</id>
      <parentid>5467</parentid>
      <timestamp>2006-06-08T21:51:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>5468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3205" sha1="sngwoo6fsvze1xrzm284n786eit4iy2" xml:space="preserve">DECLARATION 

In response to Greek misrepresentations claiming the ancient Macedonians were Greek as well as a number of offensive resolutions from American state legislatures, we as concerned Macedonians declare the following:

We, the indigenous people of Macedonia who have lived in Macedonia for centuries:

- Were present in Macedonia before the Ottoman Turks invaded the Balkan Peninsula, 

- Existed as a people before the Greek, Bulgarian and Serbian states were formed,

- Opposed the forcible occupation and illegal partition of Macedonia by Greeks, Bulgarians and Serbs, and,

- Witnessed the mass expulsion of Macedonians and the subsequent resettling of foreign people into our homeland, 

We further declare that:

1. By virtue of our distinct language and customs and by our efforts to liberate Macedonia during the Ilinden uprising of 1903, our national character is different from that of Greeks, Bulgarians and Serbs.

2. As the indigenous people of Macedonia we have a separate national identity. As such, we have the right to identify ourselves as we feel, to declare our own ancestry and to ascribe our own history.

3. Being indigenous to Macedonia and having lived in the region for centuries, it is only reasonable that we have the right to call ourselves Macedonians, our language Macedonian and our nation Macedonia.

4. We, as a distinct people have the right to assert ourselves and be awarded recognition as Macedonians by all states and peoples who respect universally accepted human rights treaties and laws.

5. Prior to the invasion and partition of Macedonia in 1912-1913, the unique national character of the indigenous people of Macedonia was misrepresented by Greece, Bulgaria and Serbia. After Macedonia’s partition the Macedonian people witnessed the destruction of our ancestral villages and churches, suffered under brutal assimilation practices, ethnic cleansing, confiscation of property, population transplantations, torture, rape, murder, humiliation and systemic state discrimination.

6. To this day, Greece and Bulgaria still refuse to recognize a distinct Macedonian nation within their borders. We, the indigenous people of Macedonia, call on the Greek and Bulgarian States to acknowledge us and grant those of us living within their borders status as a national minority with full rights and privileges in accordance with international norms.

7. We, the indigenous people of Macedonia demand an apology from the Greek, Bulgarian and Serbian governments for our past and present maltreatment.

We, the indigenous people of Macedonia also demand that:

a) All Macedonians born in Greece and Bulgaria, who were forcibly expelled because they were of Macedonian ethnic heritage, be re-instated as citizens in their respective countries and compensated for their suffering and material losses.

b) All confiscated properties are returned to their rightful owners or their heirs.

c) All perpetrators who have committed internationally recognized criminal acts against the Macedonian people are brought to justice.


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>sngwoo6fsvze1xrzm284n786eit4iy2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Битола, мој роден крај</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2292</id>
    <revision>
      <id>10788</id>
      <parentid>5471</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:48:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10788</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1149" sha1="779gi2idyhvlvw9i7nl99rra9hy0vtr" xml:space="preserve">{| {{prettytable}}
|
   '''Битола, мој роден крај'''
  
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Во тебе сум роден,&lt;br/&gt;
 За мене си рај.&lt;br/&gt;
 
 
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Јас те сакам од срце, знај.&lt;br/&gt;
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Јас те сакам, за тебе пеам.&lt;br/&gt;
 
 
 Многу градови, села пројдов,&lt;br/&gt;
 Како тебе Битола, нигде не најдов.&lt;br/&gt;
 
 
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Јас те сакам од срце, знај.&lt;br/&gt;
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Јас те сакам, за тебе пеам.&lt;br/&gt;
 
 
 Еј, роден крај, кој би можел,&lt;br/&gt;
 Збогум да ти рече, да не заплаче.&lt;br/&gt;
 
 
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Јас те сакам од срце, знај.&lt;br/&gt;
 Битола, мој роден крај,&lt;br/&gt;
 Јас те сакам, за тебе пеам.&lt;br/&gt;
|}

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>779gi2idyhvlvw9i7nl99rra9hy0vtr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Во влашкото маало жолти куќи високи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2293</id>
    <revision>
      <id>9397</id>
      <parentid>8935</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T16:28:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1357" sha1="ocsoswhkqg8tl81vlc0cu1hpxihoojc" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
'''Во влашкото маало жолти куќи високи'''
 
 Во влашкото маало&lt;br/&gt;
 Жолти куќи високи.&lt;br/&gt;
 Во влашкото маало&lt;br/&gt;
 Жолти куќи високи.&lt;br/&gt;
 
 Ој Јанино, баш Јанино,&lt;br/&gt;
 Жолти куќи високи.&lt;br/&gt;
  
 На порте ми седеше&lt;br/&gt;
 Момето на Илчови.&lt;br/&gt;
 На порте ми седеше&lt;br/&gt;
 И на ѓерѓеф везеше.&lt;br/&gt;
  
 Ој Јанино, баш Јанино,\ &lt;br/&gt;
 и на ѓерѓеф везеше    / 2x&lt;br/&gt;
  
 Оздола иде млад Стојан&lt;br/&gt;
 И на моме говори&lt;br/&gt;
 Дај ми го моме ѓерѓефот&lt;br/&gt;
 Ќе ти дадам два гроша.&lt;br/&gt;
  
 Ој Јанино, баш Јанино,&lt;br/&gt;
ќе ти дадам два гроша.&lt;br/&gt;
  
 Не и’ го зеде ѓерѓефот&lt;br/&gt;
 Тук ја фати за рака. &lt;br/&gt;
  
 Ој Јанино, баш Јанино,&lt;br/&gt;
 тук ја фати за рака.&lt;br/&gt;
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>ocsoswhkqg8tl81vlc0cu1hpxihoojc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Две невесте тикве брале</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2294</id>
    <revision>
      <id>10446</id>
      <parentid>9973</parentid>
      <timestamp>2015-11-09T23:40:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sam Sailor</username>
        <id>2036</id>
      </contributor>
      <comment>Gnoming</comment>
      <origin>10446</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1022" sha1="3qbin3hkd1ygyf2ql9lphre7l8hnjxk" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
|
 '''Две невесте тикве брале'''

 Две невесте тикве брале&lt;br /&gt;
 Куде брале, туј заспале бре.&lt;br /&gt;
 Свекрва ги разбудила бре,&lt;br /&gt;
 Ој невесте мрзеливке, бре&lt;br /&gt;
 Ај станите бре.

 Невесте се разбудиле, бре&lt;br /&gt;
 Па почеле да се караат бре&lt;br /&gt;
 Па збориле бре.

 Прва рекла: Ој свекрво бре,&lt;br /&gt;
 Ој свекрво, котрљало бре,&lt;br /&gt;
 Друга рекла: Ој свекрво бре,&lt;br /&gt;
 Ој ти свекрве, диви вепре бре.&lt;br /&gt;
|}

Автор: Филип Најдоски

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com/ Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3qbin3hkd1ygyf2ql9lphre7l8hnjxk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дотекла вода студена</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2295</id>
    <revision>
      <id>9461</id>
      <parentid>5491</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:58:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9461</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="925" sha1="a7wq5ftr2xg27128fhqgt7txrdusj4w" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
 '''Дотекла вода студена'''
 
 Дотекла вода студена, леле оф аман,&lt;br/&gt;
 Родила се Јана убава, оф аман,&lt;br/&gt;
 Родила се Јана убава.&lt;br/&gt;
 
 Кога се Јана родила, леле оф аман,&lt;br/&gt;
 Мајка и магија сторила, леле оф аман,&lt;br/&gt;
 Живо пиле в оган фрлила.&lt;br/&gt;
 
 Како што се врти пилето, леле оф аман,&lt;br/&gt;
 Така да се вртат ергени, леле оф аман,&lt;br/&gt;
 По нашата Јана убава.&lt;br/&gt;
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>a7wq5ftr2xg27128fhqgt7txrdusj4w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сторил ниет Зајко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2296</id>
    <revision>
      <id>9387</id>
      <parentid>5495</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T15:12:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9387</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2482" sha1="o41rgin942aen4epqc200cz6qmg212l" xml:space="preserve">{| {{prettytable}}
|
 
 '''Сторил ниет Зајко''' или '''Зајко Кокорајко'''
 
 Сторил ниет Зајко, Зајко да се жени, &lt;br/&gt;
 Зајко Кокорајко, токмо младожења &lt;br/&gt;
 Сторил ниет Зајко, Зајко да се жени,&lt;br/&gt;
 Зајко Кокорајко, Зајко сербеслија,&lt;br/&gt;
 напрчил мустаќи, си натресол гаќи,&lt;br/&gt;
 нагрнал џамадан, капа писќулија,&lt;br/&gt;
 море, токму младожења.&lt;br/&gt;
  
 Дејгиди ерген, Зајко бре,&lt;br/&gt;
 ерген мераклијо&lt;br/&gt;
  
 Ми оженил Зајко Лиса удовица&lt;br/&gt;
 светска испосница, личи на невеста.&lt;br/&gt;
 Ми поканил Зајко, китени сватови&lt;br/&gt;
 мечка месарија, волчица кумица,&lt;br/&gt;
 ешко тапанџија, жаба зурлаџика, &lt;br/&gt;
 овен есавџија, Мурџо аберџија,&lt;br/&gt;
 море, се’ лични сватови.&lt;br/&gt;
  
 Се накити Лиса, Лиса удовица,&lt;br/&gt;
 маза размазана, селска визитарка.&lt;br/&gt;
 Па си тргнал Зајко низ Солунско поле&lt;br/&gt;
 там' си сретнал Зајко до два-три ловџии&lt;br/&gt;
 ем они си носат пушки сачмајлии,&lt;br/&gt;
 'рти ем загари, се одбор ловџии,&lt;br/&gt;
 море силни нишанџии.&lt;br/&gt;
  
 Дејгиди ерген, Зајко бре,&lt;br/&gt;
 ерген мераклијо &lt;br/&gt;
   
 Кога виде Зајко, 'рти ем ловџии,&lt;br/&gt;
 се уплашил Зајко, личен младожења&lt;br/&gt;
 Па си летнал Зајко, Зајко да ми бега,&lt;br/&gt;
 Зајко Кокорајко, личен младожења&lt;br/&gt;
 си искинал гаќи, размрсил мустаќи,&lt;br/&gt;
 искинал џамадан, викнал се, провикнал:&lt;br/&gt;
 море не сум младожења!&lt;br/&gt;
  
 Дејгиди ерген, Зајко бре,&lt;br/&gt;
 ерген мераклијо&lt;br/&gt;
|}  

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>o41rgin942aen4epqc200cz6qmg212l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Засвирил Стојан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2297</id>
    <revision>
      <id>9366</id>
      <parentid>5527</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T10:29:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9366</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="896" sha1="g1wkm44luskw28kujv4u1vz26dib0v2" xml:space="preserve">== Текст ==
: Засвирил Стојан, посвирел,
: Со шарен кавал, леле, на село.  [2х]
 
: Почула Стојна Попова
: Метејќи рамни, леле, дворови.  [2х]
 
: Фати ја мајко, метлава, 
: Да видам, мајко, кој свири.
: Со шарен кавал, леле, на село.
 
: Ако е лудо неженето,
: Чекај ме мајко, леле, година,
: Со младо момче, леле, на коња. 
: Со младо момче на коња,
: Со машко дете на раце.
== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>g1wkm44luskw28kujv4u1vz26dib0v2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мома седи на пенџерe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2298</id>
    <revision>
      <id>9358</id>
      <parentid>5499</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T08:46:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9358</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="751" sha1="da9kyvzdkaurrnox05q4wy2g3dteqm6" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
 '''Мома седи на пенџерe'''
 
 Мома седи на пенџерe,&lt;br/&gt;
 А момчето, аман, аман, под пенџерe.&lt;br/&gt;
 
 Добро утро, сараф момче, аман, аман,&lt;br/&gt;
 Aл си сараф, аман, аман, на парите.&lt;br/&gt;
 
 Не сум сараф на парите, аман, аман,&lt;br/&gt;
 Тук сум сараф, аман, аман, на момите.&lt;br/&gt;
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>da9kyvzdkaurrnox05q4wy2g3dteqm6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Море три години Стамбол го шетав</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2299</id>
    <revision>
      <id>9441</id>
      <parentid>5501</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:16:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9441</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1160" sha1="8p9zqamn7m6qkzdslvy1adcvb8jl3jw" xml:space="preserve">{|{{prettytable}}
| 
 '''Море три години Стамбол го шетав'''
 
 Море три години Стамбол го шетав&lt;br/&gt;
 Темјано море си спечалив до три илјади,&lt;br/&gt;
 Јагне Темјано, пиле шарено.&lt;br/&gt;
 
 Првата илјада коњче си купив, Темјано,&lt;br/&gt;
 Втората илјада такам за коњче,&lt;br/&gt;
 Јагне Темјано, пиле шарено.&lt;br/&gt;
  
 Третата илјада тебе да те земам, Темјано,&lt;br/&gt;
 Таман кинисав дома да си идам,&lt;br/&gt;
 Јагне Темјано, пиле шарено.&lt;br/&gt;
  
 Таман кинисав дома да си идам, Темјано,&lt;br/&gt;
 На среде поток коњче ми пукна,&lt;br/&gt;
 Јагне Темјано, пиле шарено.&lt;br/&gt;
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>8p9zqamn7m6qkzdslvy1adcvb8jl3jw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На Струга дуќан да имам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2300</id>
    <revision>
      <id>9465</id>
      <parentid>5505</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:11:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9465</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1171" sha1="6qokkm9fedvy3rjilfwgygmfygjcuy9" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
 '''На Струга дуќан да имам'''
 
 Што ми е мило ем драго&lt;br/&gt;
 На Струга дуќан да имам,&lt;br/&gt;
 Оф леле, леле, либе ле,&lt;br/&gt;
 Срцево ми го, џанам, изгоре.&lt;br/&gt;
 
 На Струга дуќан да имам,&lt;br/&gt;
 На ќепенците да седам,&lt;br/&gt;
 Оф леле, леле, либе ле,&lt;br/&gt;
 Срцево ми го, џанам, изгоре.&lt;br/&gt;
 
 На ќепенците да седам,&lt;br/&gt;
 Струшките моми да гледам,&lt;br/&gt;
 Оф леле, леле, либе ле,&lt;br/&gt;
 Срцево ми го, џанам, изгоре.&lt;br/&gt;
 
 Струшките моми да гледам,&lt;br/&gt;
 Кога ми одат на вода,&lt;br/&gt;
 Оф леле, леле, либе ле,&lt;br/&gt;
 Срцево ми го, џанам, изгоре.&lt;br/&gt;
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6qokkm9fedvy3rjilfwgygmfygjcuy9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нико, Нико мори, меанџико</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2301</id>
    <revision>
      <id>9462</id>
      <parentid>5508</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:00:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9462</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1323" sha1="hw7m0nn0xr2agivx1nkkb81i948tu18" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
 '''Нико, Нико мори, меанџико'''
 
 Нико, Нико мори, меанџико,&lt;br/&gt;
 Чини есап, Нико, да ми платиш,&lt;br/&gt;
 Што ти служев, Нико, три години&lt;br/&gt;
 Сум решило, Нико, да се женам.&lt;br/&gt;
 
 Еј Стојане, море измеќаре,&lt;br/&gt;
 Ако сакаш, Стојан, да се жениш,&lt;br/&gt;
 Јас си имам, Стојан, измеќарки,&lt;br/&gt;
 Која сакаш, Стојан, таа земи.&lt;br/&gt;
 
 Нико, Нико мори, меанџико,&lt;br/&gt;
 Татко ми оставил проклетија,&lt;br/&gt;
 Да не земам, Нико, јас девојка,&lt;br/&gt;
 Тук да земам, Нико, јас вдовица.&lt;br/&gt;
 
 Еј Стојане, море, млад Стојане,&lt;br/&gt;
 Ако сакаш, Стојан, ти вдовица,&lt;br/&gt;
 Ако сакаш, Стојан, ти вдовица,&lt;br/&gt;
 Седи овде, Стојан, земај мене. &lt;br/&gt;
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hw7m0nn0xr2agivx1nkkb81i948tu18</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саде ти се чудам, Цвето</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2302</id>
    <revision>
      <id>9446</id>
      <parentid>5512</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:27:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9446</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1099" sha1="jyk1snx7ikttjnfjz26mo6dyaejj52n" xml:space="preserve">== Текст ==

{|{{prettytable}}
| 
 '''Саде ти се чудам, Цвето'''
 
 Саде ти се чудам, Цвето,
 Како сама спиеш,
 Еј пиле мори Цвето,
 Како сама спиеш.
 
 Како сама спиеш, Цвето,
 В шарена одаја,
 Еј пиле мори Цвето,
 На железен кревет.
 
 Ај викни ме Цвето, мори,
 Другар да ти бидам,
 Еј пиле мори Цвето,
 Другар да ти бидам,
 Еј јагне мори Цвето,
 Со тебе да спијам.
 
 Со тебе да спијам, Цвето,
 Уста да ти пијам,
 Еј пиле мори Цвето,
 Со тебе да спијам,
 Еј јагне мори Цвето,
 Уста да ти пијам.
|}

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>jyk1snx7ikttjnfjz26mo6dyaejj52n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Распукала Шар Планина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2303</id>
    <revision>
      <id>10797</id>
      <parentid>8290</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:58:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10797</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1668" sha1="j51305mxqdmxrzy9a6brt0blkbg1iu7" xml:space="preserve">{|{{prettytable}}
| 
  Македонска Народна Песна
   '''„Распукала Шар Планина“'''
  
 Распукала, распукала Шар Планина,&lt;br/&gt;
 Ајде, распукала, распукала Шар планина.&lt;br/&gt;
 Ми потвати, ми потвати три овчара,&lt;br/&gt;
 Ајде, три овчара, три овчара - три чобана.&lt;br/&gt;
 
 Први овчар, први овчар и’ се моли, &lt;br/&gt;
 Пушти мене, пушти мене Шар Планино,&lt;br/&gt;
 Имам жена, имам жена што ме жали,&lt;br/&gt;
 Ајде, имам жена, имам жена што ме жали.&lt;br/&gt;
  
 Втори овчар, втори овчар и’ се моли,&lt;br/&gt;
 Пушти мене, пушти мене Шар планино,&lt;br/&gt;
 Имам сестра, имам сестра - ќе ме жали,&lt;br/&gt;
 Ајде, имам сестра, имам сестра - ќе ме жали.&lt;br/&gt;
 
 Трети овчар, трети овчар и’ се моли,&lt;br/&gt;
 Пушти мене, пушти мене Шар планино,&lt;br/&gt;
 Имам мајка, имам мајка - ќе ме жали,&lt;br/&gt;
 Ајде, имам мајка, имам мајка - ќе ме жали.&lt;br/&gt;
  
 Жена жали, жена жали шест недели,&lt;br/&gt;
 Ајде, сестра жали, сестра жали до година,&lt;br/&gt;
 Мајка жали, мајка жали, дур до века&lt;br/&gt;
 Ајде, мајка жали, мајка жали дур до гроба.&lt;br/&gt;

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>j51305mxqdmxrzy9a6brt0blkbg1iu7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А бре, Македонче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2416</id>
    <revision>
      <id>10582</id>
      <parentid>9484</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T07:55:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10582</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="692" sha1="8u7ockl5giohcpl815lnzli5kebejmg" xml:space="preserve">:А бре, Македонче, 
:Каде се спремаш? 
:Борба те чека, 
:Борба за слобода. 

:Нека разберат, 
:Крвави фашисти, 
:Македонско име, 
:Нема да загине. 

:Момци накитени, 
:Моми наредени, 
:В борба ми влагат. 
:Борба за слобода. 

== Надворешни врски ==
*[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
[[Категорија:Македонски партизански песни]]</text>
      <sha1>8u7ockl5giohcpl815lnzli5kebejmg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Илчовице, млада невесто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2417</id>
    <revision>
      <id>9466</id>
      <parentid>6330</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:16:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9466</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="768" sha1="a3ulgc95fmn5zep0ylx426vovp985jm" xml:space="preserve">:Илчовице, млада невесто, 
:Да ли си чула, разбрала, 
:Оти е дошол агуто; 
:Агуто, Муста бегуто. 

:Илчовице, млада невесто, 
:Имате село големо, 
:Имате моми убави. 
:На снага танки убави 

:На лице бели црвени. 
:Илчовице, млада невесто, 
:Ареса ми се бендиса, 
:Младото невесте Илчово. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>a3ulgc95fmn5zep0ylx426vovp985jm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јана мајка љуто колни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2418</id>
    <revision>
      <id>9388</id>
      <parentid>6333</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T15:16:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9388</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="885" sha1="5o2yc692sx7t1aylc2uid4ihufjp592" xml:space="preserve">:Јана мајка џанам љуто колни 
:Јана мајка љуто колни 
:Што ме даде на далеку 
:На далеку преку Вардар (2 пати) 

:На далеку џанам у бегови 
:Да ми метам мајко рамни двори 
:Да ми метам мајко рамни двори 
:Аман, аман шимширови (2 пати) 

:Да не можам џанам да се видам 
:Да не можам да се видам 
:Нит со мајка нит со татко 
:Нит со мојто верно либе. (2 пати) 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>5o2yc692sx7t1aylc2uid4ihufjp592</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кандисуј бре, лудо младо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2419</id>
    <revision>
      <id>9415</id>
      <parentid>6335</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T20:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1026" sha1="5vj0icsvuaptuhotxt48q5xbkym5850" xml:space="preserve">:Многу мерак мила мајко 
:Скоро јаз ќе умрам, 
:Два мерака, два севдаха 
:Скоро одат во гроба. 

:Кандисуј бре, лудо младо, 
:Што ти даба мајка ми 
:Мама дава лудо младо 
:Триесет жолти жолтици 
:Тате дава лудо младо 
:Една бавча црници. 

:Што да правам, што да чинам 
:Кога е лоша мајка ти? 
:Не ти даба да заљубиш 
:Од личните ергени. 

:Многу мерак мила мајко, 
:Скоро јазе ќе умрам. 
:Кандисуј бре, лудо младо, 
:Што ти дава татко ми. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>5vj0icsvuaptuhotxt48q5xbkym5850</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кате, лично девојче</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2420</id>
    <revision>
      <id>9395</id>
      <parentid>6338</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T16:25:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="609" sha1="iith7f00q8j6ysgqxugm5os2jf0bny9" xml:space="preserve">:Кате, лично девојче, 
:Ајде да се земиме. (2 пати) 

:Како ќе се земеме, 
:Кога пари немаме. (2 пати) 

:Ако пари немаме, 
:Голем севдах имаме. (2пати) 

:Пари ќе спечалиме, 
:Куќа ќе паправиме. (2пати)

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>iith7f00q8j6ysgqxugm5os2jf0bny9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кито моме, Кито душо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2421</id>
    <revision>
      <id>9469</id>
      <parentid>6341</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:35:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9469</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1463" sha1="kuzr70m5igkaesreayreevf301w7hvn" xml:space="preserve">:Кито моме, Кито душо, 
:Што те мама кара, што те мама кара. 
:Што те мама кара Кито, 
:Се’ по вечерина, се’ по месечина. 

:Рефрен: 
:Кито ле моме убаво 
:Кито ле севда голема. (2 пати) 

:Мене мама кара лудо 
:Се’ запади тебе, се’ за ради тебе. 
:Кога поминуваш, лудо, 
:Коња разигруваш со јаболка фрлаш. 

:Рефрен: 
:Лудо ле, севда голема 
:Лудо ле, првин мераку. (2 пати) 

:Со јаболка фрли, лудо, 
:По ѓердан ме удри, по ѓердан ме удри. 
:Ѓерданче ми тропна, лудо, 
:На мама и’ текна, оти ти доаѓаш. 

:Рефрен: 
:Лудо ле, севда голема 
:Лудо ле, првин мераку. (2 пати) 

:На мама и’ текна, лудо, 
:Ишарет ми даваш, ишарет ми даваш. 

:Рефрен: 
:Лудо ле, севда голема 
:Лудо ле, првин мераку. (2 пати) 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kuzr70m5igkaesreayreevf301w7hvn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленче бре душо, Ленче бре срце</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2422</id>
    <revision>
      <id>9452</id>
      <parentid>6343</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:40:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1430" sha1="hmvvyh1ovisxnuizpc9e9mkzkns1qnq" xml:space="preserve">:Ленче бре душо, Ленче бре срце, 
:Умирам загинвам за тебе 
:Кога поминвам, кога заминвам 
:Покрај твоето дуќанче 
:Аман Ленче бре. 

:Рефрен: 
:Врви, лудо, врви си 
:Ваму фајде ти немаш 
:Лице мое бело румено 
:Е армасано. 

:Ленче бре душо, Ленче бре срце, 
:Умирам загинвам за тебе 
:Кај и да одам тебе те гледам 
:Срцево мое ќе пукне, 
:Аман Ленче бре. 

:Рефрен: 
:Врви, лудо, врви си 
:Ваму фајде ти немаш 
:Лице мое бело румено 
:Е армасано. 

:Ленче бре душо, Ленче бре срце, 
:Умирам загинвам за тебе 
:Се ќе ти купам, сал да те земам 
:Цел век да бидам со тебе 
:Аман Ленче бре.

:Рефрен: 
:Врви, лудо, врви си 
:Ваму фајде ти немаш 
:Лице мое бело румено 
:Е армасано. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hmvvyh1ovisxnuizpc9e9mkzkns1qnq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленче бре душо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2423</id>
    <revision>
      <id>9365</id>
      <parentid>6345</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T10:22:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1122" sha1="aevkylvraf891aq835hbw3p7hfv0qby" xml:space="preserve">:Ленче бре душо, Ленче бре срце, 
:Умрев загинав за тебе, 
:Кога помина, кога замина, 
:Покрај моето дуќанче, 
:Леле Ленче бре. 

:Немој бре лудо, немој бре душо, 
:Не играј се ти со мене, 
:Јас не можам да те земам 
:Јас сум си моме 
:Лудо, мори, сираче. 

:Мајка ти лудо, мајка ти душо, 
:Дарови ќе ми сакаја, 
:Јас не можам да ја дарам 
:Јас сум си моме, 
:Лудо, море, сираче. 

:Мајка ми Ленче, татко ти душо, 
:Дарови не ти сакајат 
:Збор да ми кажем, дума да дадеш 
:Оти ти моја 
:Ленче ќе бидеш. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>aevkylvraf891aq835hbw3p7hfv0qby</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Магдо мори, Магдалено</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2424</id>
    <revision>
      <id>9398</id>
      <parentid>6347</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T16:45:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="960" sha1="3gqhenlbo6nj1nu28frmgy6omjjrr7d" xml:space="preserve">:Магдо мори, Магдалено 
:Магдо мори, Магдалено 
:Елај ми Магдо на колено; 
:Магдо, дојде зор заман. 

:Отпетлај ми доламава, 
:Да ми видиш кошулава; 
:Три годони не е прана, 
:А четири не крпена. 

:Немам сапун, Димчо море, 
:Кошула да ти операм 
:Немам конец, Димче море, 
:Кошула да ти закрпам. 

:Раце ти се, Магдо мори 
:Мискиритли сапун Магде, 
:Косите ти, Магдо мори 
:Ко солунски свилен конец. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3gqhenlbo6nj1nu28frmgy6omjjrr7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ми го затвориле младиот Јорданчо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2425</id>
    <revision>
      <id>9483</id>
      <parentid>6349</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:56:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9483</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1105" sha1="3s27tetpikh8to1w15f4hgw5nk8gr31" xml:space="preserve">:Ми го затвориле младиот Јорданчо, 
:Ми го затвориле во темни зандани. 

:Во зандани има вода до колена, 
:Вода до колена, коса до рамена. 

:Време веќе дојде, Јордан да се пушти, 
:Право он си тргна во негово село. 

:Кога дојде Јордан до домашни порти, 
:Два пати ми чукна, три пати ми викна. 

:Кога го дочула неговата мајка, 
:Порти отворила, сина прегрнала. 

:Каде ми е мајко, мојто верно либе, 
:- Твојто верно либе, сношти се омажи; 
:За твојот комшија, за твојот побратим.

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3s27tetpikh8to1w15f4hgw5nk8gr31</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мила мајко мојто либе не ми е дома</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2426</id>
    <revision>
      <id>9440</id>
      <parentid>6351</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:15:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9440</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="796" sha1="emazsl3x5xcmh0i7ldw3wi3djrwzhpv" xml:space="preserve">:Мила мајко мојто либе не ми е дома. 
:Ми отиде на туѓина тага голема 

:Помонаа три годони како го нема 
:Ниту пише ниту иде мене да види 

:Барем еднаш да го видам дома да дојде 
:Или на сон да го видам како на јаве 

:Ми облекол мор долама дури до земја 
:Да го сретнам, да го видам ќе го познавам. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>emazsl3x5xcmh0i7ldw3wi3djrwzhpv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мирјано мори, Мирјано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2427</id>
    <revision>
      <id>9367</id>
      <parentid>6353</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T10:29:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9367</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1037" sha1="aw57d2qf6ijgkk8e9z3symtbw15oyqt" xml:space="preserve">:Мирјано мори, Мирјано, 
:Слушај што вели Ѓорѓија; 
:Аман, аман, 
:Слушај што вели Ѓорѓија. 

:Чифликот ќе си продам, 
:Тебе Мирјано да земам; 
:Аман, аман, 
:Тебе Мирјано да земам. 

:Колку ти чини чифликот, 
:Толку ми чини лицето; 
:Аман, аман, 
:Толку ми чини лицето. 

:Нивите ќе се продадам, 
:Тебе Мирјано да земам; 
:Аман, аман, 
:Тебе Мирјано да земам. 

:Колку ти чинат нивите, 
:Толку ми чинат веѓите; 
:Аман, аман, 
:Толку ми чинат веѓите. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>aw57d2qf6ijgkk8e9z3symtbw15oyqt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Море кога одев мила мамо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2428</id>
    <revision>
      <id>9417</id>
      <parentid>6355</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T20:55:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="830" sha1="7m6rimogejjhaekmaxh40lad0wdxror" xml:space="preserve">:Море кога одев мила мамо 
:Коњ да појам на кладенец 
:Море там си најдов мила мамо 
:Едно лично лудо младо. 

:Море очите и черешови 
:Лицето и златно сонце 
:Ајде учи мајко подучувај 
:Што да правам да ја земам. 

:Ајде слушај синко стара мајка 
:Не лудувај по момето 
:Ајде момето е посвршено 
:Во комшии за Ѓорѓија. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7m6rimogejjhaekmaxh40lad0wdxror</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Не прибирај мила мамо стројници</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2429</id>
    <revision>
      <id>9429</id>
      <parentid>6357</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T22:53:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="797" sha1="7059z0pdykt6go1td3iawydi4g3mmbo" xml:space="preserve">:Не прибирај мила мамо стројници 
:А, а... мила мамо ле 
:Јас си имам мила мао либе комшивче 

:Комшивче ле мила мамо комшивче 
:А, а... мила мамо ле 
:Едно лично лудо младо 

:Не дели ме мила мамо од него 
:А, а... мила мамо ле 
:Боса ќе бегам мамо по него 
:А, а... мила мамо ле 
:Живот ќе дадам мамо за него. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7059z0pdykt6go1td3iawydi4g3mmbo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ојде дедо во градина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2430</id>
    <revision>
      <id>9468</id>
      <parentid>6359</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:27:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1748" sha1="osi3fashb5lb19obqt4u3o9798c6ot3" xml:space="preserve">:Ојде дедо во градина 
:Во градина кај цвеќина 
:Таму најде девојчина 
:Та им вели и говори 

:Ај кажете девојчина 
:Која од вас - ќе ме земи. 
:Прва вели и говори 
:А бре дедо стари дедо 

:Избричи си брадичката 
:Подкастри си мустаќите 
:Јас бре дедо ќе те земам 
:Јас бре дедо - ќе те земам. 

:Втора вели и говори 
:А бре дедо стари дедо 
:Продај си ја кобилата 
:Кобилата и колата 

:Јас бре дедо ќете земам 
:Јас бре дедо - ќе те земам. 
:Трета вели и говори 
:А бре дедо стари дедо 

:Запали си куќичката 
:Изгори си бабичката 
:Јас бре дедо ќете земам 
:Јас бре дедо - ќе те земам. 

:Си запали куќичката 
:Си изгоре бабичката 
:Па се врати кај момите 
:А моми ми побегнале 

:Почнал дедо да си плачи 
:Да си плачи да си реди. 
:Стара беше ме крпеше 
:Стара беше ми готвеше 
:Стара беше ме љубеше 
:И, на старост ме топлеше 
:И, на старост ме топлеше. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>osi3fashb5lb19obqt4u3o9798c6ot3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ој, ти моме лудо ли си</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2431</id>
    <revision>
      <id>9478</id>
      <parentid>6361</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:18:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9478</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="843" sha1="jwwgli400b041r4kasf7rdkih5omout" xml:space="preserve">:Ој, ти моме лудо ли си, леле, 
:Што љубиш, што мамиш моето братче? 

:Сам ти се брати лаже, леле, 
:По мојве, по мојве црниве очи; 
:По мојве, по мојве гајтанли веѓи. 

:Ој, ти моме лудо ли си, леле, 
:Што љубиш, што љубиш мојето братче? 

:Сам ти се брати лаже, леле, 
:По мојава, по мојава руса коса; 
:По мојва, по мојва рамна снага. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>jwwgli400b041r4kasf7rdkih5omout</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Останала, останала жена удовица</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2432</id>
    <revision>
      <id>9682</id>
      <parentid>9681</parentid>
      <timestamp>2014-07-31T14:05:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.39.50</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешни врски */</comment>
      <origin>9682</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1027" sha1="1tuf3buhcdol8ym61u3itsl42orc3qm" xml:space="preserve">:Останала, останала жена удовица, 
:Удовица од седум одини, 
:Удовица с'едно машко дете, 

:Му туриле име Асан Ага. 
:Расна Асан, расна Асан, расна ми порасна; 
:Ми наврши петнаесет години, 
:Па истера телца да ми пасе, 

:Да ги пасе низ потур маале. 
:Там ја најде, там ја најде Фатма потуршена, 
:Она пасе калеши јаганца, 
:Измешала телца и јаганца, 

:Меѓу њима љубов потфатиле. 
:Меѓу њима, меѓу њима љубов потфатиле, 
:Пофатиле тврда беса дале 
:Да се љубат да не се излажат. 

== Надворешни врски ==
[http://pesna.org/song.php?id=993 Македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1tuf3buhcdol8ym61u3itsl42orc3qm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Подранила Цена за вода студена</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2433</id>
    <revision>
      <id>9401</id>
      <parentid>6367</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T17:24:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="848" sha1="e0pq2z44hlvd7qcry06jcvmdprie90i" xml:space="preserve">:Подранила Цена за вода студена 
:Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати)

:Рефрен: 
:Оф, Цено, Цено севда големо 
:Изгоре ме Цено мори 
:Запали ме душо. 

:Цениното лице, црвено јаболче 
:Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати) 

:Рефрен: 

:Ценината снага танка половина 
:Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати) 

:Рефрен: 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>e0pq2z44hlvd7qcry06jcvmdprie90i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рајна на пенџере седеше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2434</id>
    <revision>
      <id>9455</id>
      <parentid>6369</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:45:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9455</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="924" sha1="f9d0wx379hznwaek0igpjir4435eqik" xml:space="preserve">:Рајна на пенџере седеше 
:И свилен ф'стан си везеше 

:Оф Рајне, Рајне на Мазневи 
:Умрев загинав за тебе 

:Рајна на пенџере седеше 
:Ишарет на Киро му даваше 

:Оф, Киро, Киро на Јарчеби 
:Умрев загинав за тебе 

:Киро на Рајна и’ велеше 
:Елај ми Рајне елај ми 

:Елај ми Рајне при мене 
:Стара љубов да си поврнеме 

:Стара љубов да си поврнеме 
:Ние двајца да се земеме. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>f9d0wx379hznwaek0igpjir4435eqik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рајна на порти стоеше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2435</id>
    <revision>
      <id>9436</id>
      <parentid>6371</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:11:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9436</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="950" sha1="hn0xt0h7k8bvqufincd7s73bzywcdeb" xml:space="preserve">:Рајна на порти стоеше, мила мамо, 
:Рајна на порти стоеше, (2 пати) 
:Либето си го чекаше. 

:Оздола иде млад јунак, мила мамо, 
:Оздола иде млад јунак (2 пати) 
:И носи писмо за Рајна. 

:Рајно ле, моме убаво, леле, убаво, 
:Рајно ле, моме убаво, (2 пати) 
:Носам ти писмо од дружба. 

:Рајна на јунак думаше, леле думаше, 
:Рајна на јунак думаше, 
:Што ќе ми писмо од дружба, 
:кога ми либе загина.

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hn0xt0h7k8bvqufincd7s73bzywcdeb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Разграни гранка маслинка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2436</id>
    <revision>
      <id>10559</id>
      <parentid>9443</parentid>
      <timestamp>2017-04-11T23:38:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.33.12</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешни врски */</comment>
      <origin>10559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="638" sha1="9ccbneta8q6mi3kadnhtw3fwyknfkjk" xml:space="preserve">:Разграни гранка маслинка, хај, хај, хај, 
:И под маслинка девојче, хај, хај, хај. 

:На гранка вели говори, хај. 
:Три години сум го чекала, хај, хај. 

:Четврта година тој дојде 
:И на девојче зборува. 

:Мажи се моме, мажи се 
:Доста си мома одила. 

== Надворешни врски ==
[http://pesna.org/song.php?id=1140 Разграни гранка маслинка на pesna.org]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9ccbneta8q6mi3kadnhtw3fwyknfkjk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Само ме гледаш, очи ми пиеш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2437</id>
    <revision>
      <id>9425</id>
      <parentid>6375</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T22:29:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="951" sha1="dg71p52rv97clivdlwqf6yghj8zm6nz" xml:space="preserve">:Само ме гледаш, очи ми пиеш 
:Но ни збор јас не чув 
:Ти да ми го кажеш. 
:Ах, либе, либе ле (2 пати) 
:Но ни збор јас не чув 
:Ти да ми го кажеш. 

:Рефрен: 
:Дојди, дојди либе 
:Мојте очи да бидат твои 
:Зашто ко цвет ќе увенат 
:Дојди либе ти. 

:Срце и соној дамна ти пленив 
:Но ни збор јас не чув 
:Колку ти ме љубиш 
:Ах, либе, либе ле (2 пати) 
:Но ни збор јас не чув 
:Колку ти ме љубиш. 

:Рефрен: 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>dg71p52rv97clivdlwqf6yghj8zm6nz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Са ноќ ми билбил препеа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2438</id>
    <revision>
      <id>9442</id>
      <parentid>6378</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:17:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="708" sha1="9mumrry05nb6ad9h156oaw6ebn8ac7m" xml:space="preserve">:Са ноќ ми билбил препеа, (2 пати) 
:На Катиниот трендафил. (2 пати) 

:Стани ми, стани Катинке, 
:Стани ми, стани девојче, 

:Либето ти се посврши, 
:Од тебе сака проштење. 

:Од мене просто да му е, (2 пати) 
:Од бога проклет са биде, 
:Срцето ми го изгоре. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>9mumrry05nb6ad9h156oaw6ebn8ac7m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сите девојчиња, мамо, се мажија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2439</id>
    <revision>
      <id>9379</id>
      <parentid>6380</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T12:20:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9379</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="919" sha1="s3efit2qm0xh7d9rzz66ucto5xpeggz" xml:space="preserve">:Сите девојчиња, мамо, се мажија, 
:Најубави момци зедоа; 
:А јас најмалата, најубава мома, 
:Си останав, мамо, без к'смет. 

:Јас си го зедов младото бекривче, 
:Што ми пие вино, ракија, 
:Везден ми оди, мамо, по меани, 
:Пие, лумпува, лумпува до зори. 

:Сека вечер, либе, одам по меани, 
:Се за таа пуста ракија, 
:А кога се враќам, либе, од меана, 
:Удри, мавај, мавај по мене.

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>s3efit2qm0xh7d9rzz66ucto5xpeggz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сношти си мамо поминав</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2440</id>
    <revision>
      <id>9430</id>
      <parentid>6382</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T22:56:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9430</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1281" sha1="kpggtqs0u2hzaf7qk9ekuo836lx8qnm" xml:space="preserve">:Сношти си мамо поминав 
:Крај студен бисер, мамо, кладенец. 
:Тамо си, мамо мори, јас најдов 
:Девојче танко мамо високо. 

:Хеј моме, хеј моме, хеј моме убаво, 
:Хеј моме, хеј моме, хеј моме убаво. 

:На студен камен, мамо, седеше, 
:Бело си лице, мамо, миеше. 
:Бело си лице, мамо, миеше, 
:Руса си коса мамо чешлаше. 

:Хеј моме, хеј моме, хеј моме убаво, 
:Хеј моме, хеј моме, хеј моме убаво. 

:Руса си коса мамо чешлаше, 
:На мене ишарет ми даваше. 
:Иди ја, мамо мори, посакај 
:Дај ќе ја дадат, мамо, за мене. 

:Хеј моме, хеј моме, хеј моме убаво, 
:Хеј моме, хеј моме, хеј моме убаво. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kpggtqs0u2hzaf7qk9ekuo836lx8qnm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Собрале ми се набрале нашите лични ергени</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2441</id>
    <revision>
      <id>9445</id>
      <parentid>6384</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:22:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9445</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="920" sha1="fflfahzi21u2cf0oh0apwy9axh3byrn" xml:space="preserve">:Собрале ми се набрале 
:Нашите лични ергени 
:Оф, леле мале ле 
:На орото да одат 
:Оф, леле мале ле 
:Убави моми да лажат. 

:Ергени оро фатија 
:Момите ми се пуштија 
:Оф, леле мале ле 
:Пусти ми биле ергени 
:Оф, леле мале ле 
:Застрамија момите. 

:Ерген на моми думаше 
:Елате моми на оро 
:Оф, леле мале ле 
:Невеста да си бендисам 
:Оф, леле мале ле 
:Убава мома гиздава. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>fflfahzi21u2cf0oh0apwy9axh3byrn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Стани запали Тинке борина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2442</id>
    <revision>
      <id>9402</id>
      <parentid>6386</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T17:33:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1007" sha1="rckkoew2x61nkyellx5wabfortfbmbw" xml:space="preserve">:Стани запали Тинке борина 
:Да не ти влезам Тинке в'темнина (2 пати) 

:Јас ќе си земам Тинке појасот 
:Да не ти грешам Тинке коланот (2 пати) 

:Јас ќе си земам Тинке појасот 
:Да не ти грешам Тинке герданот (2 пати) 

:Влези си лудо море земи си 
:Мојот се гредан лудо познава (2 пати) 

:Колку камчиња лудо по земи 
:Толку е сребно лудо на него (2 пати) 

:Стани запали Тинке борина 
:Да не ти влезам тинке в'темнина (2 пати) 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>rckkoew2x61nkyellx5wabfortfbmbw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Што се срамиш калеш Кирчо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2443</id>
    <revision>
      <id>9410</id>
      <parentid>6388</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T19:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" sha1="f5ucgfs1n3gdgx5p0ebjx08tk1xw0mj" xml:space="preserve">:Што се срамиш калеш Кирчо 
:Мене да погледаш 
:Мене да погледаш лудо 
:Во црниве очи. 

:Не се срамам лично моме 
:Тебе да погледам 
:Тук се плашам лично Севде 
:Тебе да заљубам. 

:Кој те тебе лично моме 
:Сал еднаш догледнал 
:Љута рана лично Себде 
:На срце си ставил. 

:Земј мене калеш Кирчо 
:За млада невеста 
:Да не ставаш љута рана 
:На твоето срце. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>f5ucgfs1n3gdgx5p0ebjx08tk1xw0mj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таму долу Криволачко, Црвени Брегови</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2444</id>
    <revision>
      <id>10426</id>
      <parentid>9486</parentid>
      <timestamp>2015-10-12T10:18:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>31.11.103.188</ip>
      </contributor>
      <origin>10426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="975" sha1="tmecxzt2qeghjsg294hv1qnety0o66s" xml:space="preserve">:Таму долу Криволачко, Црвени Брегови
:Падна јунак за слобода, за Македонија. 


:Со крвничка полиција борба водеше, 
:Цел ден он се сражуваше и им викаше: 


:Ви крвници на народот, надвор од тука 
:Македонија се дига, вас да истера. 


:Ја сум чесен македонец, крв македонска, 
:Ваште раце не се давам, сам се убивам. 


:Спи спокојно наш јунаку, Никола Петров. 
:Ти загина за слобода, за Македонија. 


== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>tmecxzt2qeghjsg294hv1qnety0o66s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тешка беше нашата разделба</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2445</id>
    <revision>
      <id>9435</id>
      <parentid>6392</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:11:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1099" sha1="27h194hok1zvz1cvj8dlmer3jxsw1dg" xml:space="preserve">:Збогум мила дојде време 
:Јас од тебе да се разделам 
:Јас пак беден роден сум без к'смет 
:Се со мака тага голема. 

:Тешка беше нашата разделба 
:Кога тргнав од твојот роден крај 
:Мојте солзи патот го топеја 
:По патот за непознат крај. 

:Дојдов тука како јабанџија 
:Далеку од својот роден крај 
:Срце плаче нигде среќа нема 
:Тежок гурбет тага голема. 

:Ако бог да и ја са да се вратам 
:Тебе Стојне да те прегрнам 
:Да ти кажам мојте маки 
:Мојте маки таги големи. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>27h194hok1zvz1cvj8dlmer3jxsw1dg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тинка иди од Битола</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2446</id>
    <revision>
      <id>9392</id>
      <parentid>6394</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T15:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1533" sha1="0r7iyxaj0dce0o9cxvsx6vf4gbvje81" xml:space="preserve">:Тинка иди од Битола 
:Јонче иди од работа 
:Море бре, море Јонче 
:Леле бре, леле Тинке 
:Јонче иди од работа. 

:Рефрен: 
:Ајде Тинке елај ти либе ле 
:Да те земам за невеста. 

:Се сретиле меѓу Ресен 
:Меѓу Ресен и Јанковец 
:Море бре, море Јонче 
:Леле бре, леле Тинке 
:Меѓу Ресен и Јанковец. 

:Рефрен: 

:Тинка му вели на Јончета 
:Запри го Јонче твојто коњче 
:Море бре, море Јонче 
:Леле бре, леле Тинке 
:Запри го Јонче твојто коњче. 

:Рефрен: 

:Ајде Тинке ајде душо 
:Со едната рака, ќе го терам -2 
:Со другата ќе те гушкам. 
:Море бре, море Јонче 
:Леле бре, леле Тинке 
:Со другата ќе те гушкам. 

:Рефрен: 

:Ајде Тинке, елај ти либе ле 
:Да те земам за невеста 
:Сакам, Јонче, сакам бре 
:Либе ле, 
:Да ти бидам јас невеста. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>0r7iyxaj0dce0o9cxvsx6vf4gbvje81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тргнала ми мома Рума</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2447</id>
    <revision>
      <id>9412</id>
      <parentid>6396</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T20:07:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1113" sha1="41civcuuxa43x1jwfbmhjrweczr660a" xml:space="preserve">:Тргнала ми мома Рума 
:Низ гора зелена, 
:И по неа Стојан овчар 
:С меден кавал свири. 

:Рефрен: 
:Руме моме, Руме изгорев за тебе. 

:Со кавали свири Стојан овчар,
:Ситна роса паѓа, 
:И на Рума подвикува: 
:Стој причекај Руме. 

:Рефрен: 
:Руме моме, Руме умирам за тебе. 

:Ќе ти колам рудо јагне
:Дали би ме зело? 
:Зело би те зело лудо 
:Ама куќа немаш. 

:Ќе ти купам свилен дулак
:Дали ќе го носиш? 
:Не купувај не арчи се 
:Тебе не те сакам. 

:Рефрен: 
:Руме моме, Руме умирам за тебе. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>41civcuuxa43x1jwfbmhjrweczr660a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Три години либе ние се сакавме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2448</id>
    <revision>
      <id>9464</id>
      <parentid>6398</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:04:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1084" sha1="3oczcakefflckd50zxcs87q0pbzmshi" xml:space="preserve">:Три години либе ние се сакавме либе Мариче 
:Лоша дума либе ние не рековме 
:за да се разделиме. 
:Сека вечер либе ти ми зборуваше либе Мариче 
:Ќе те земам либе јазе за невеста век да векуваме.

:Кажи, кажи либе што ти се стори 
:та што ме заборави 
:Три годони станаја откако ме заљуби, 
:либе Стојане. 

:Не сум те бре либе јазе, забравило либе Мариче
:Туку црна земја лице ми покрило, 
:та сум те забравило. 
:Туку црна земја лице ми покрило, 
:за Македонија. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>3oczcakefflckd50zxcs87q0pbzmshi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Туѓината пуста да остане</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2449</id>
    <revision>
      <id>9373</id>
      <parentid>6400</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T11:50:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9373</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1101" sha1="hxsqi7ymi6c2wn5s54romojn6n8m702" xml:space="preserve">:Туѓината пуста да остане, 
:Таа од либето ме раздели. 
:Таа од либето ме раздели, 
:Што го љубев време три години. 

:Сите печалбари си дојдоа 
:Само мојто либе не се врати. 
:Ќе ве прашам млади печалбари 
:Дали го видовте мојто либе. 

:Дали го видовте мојто либе 
:Од печалба дома да си иде? 
:Дење ноќе на порти го чекам 
:Везден плачам и на него мислам. 

:На трета година писмо прати 
:И ми пише нема да се врати. 
:Не се враќа друга си заљубил 
:И за пеа тој си се оженил. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hxsqi7ymi6c2wn5s54romojn6n8m702</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Туљо бре, туљо Салтано</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2450</id>
    <revision>
      <id>9470</id>
      <parentid>6402</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T04:43:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9470</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="970" sha1="b6b1s30eohaa6292q8d828lz8ipw174" xml:space="preserve">:Туљо бре, туљо Салтано, оф, ле, ле, 
:Кој ми те тебе прелага 
:Оф, аман, ле, ле, ле, 
:Кој ми те тебе прелага? 

:Мене ме лага прелага, оф, ле, ле, 
:Поповото слугинче 
:Оф, аман, ле, ле, ле, 
:Поповото слугинче. 

:Лага ме лага предлага, оф, ле, ле, 
:За една рака бадеми 
:Оф, аман, ле, ле, ле, 
:За една рака бадеми. 

:За една рака бадеми, оф, ле, ле, ле, 
:И тие беа шупливи 
:Оф, аман, ле, ле, ле, 
:И тие беа шупливи. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>b6b1s30eohaa6292q8d828lz8ipw174</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>У ливаду потке наше моме кротке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2451</id>
    <revision>
      <id>9453</id>
      <parentid>6404</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:41:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="954" sha1="flhw6tkotm1cyhr5hk9ixhl4bo773ur" xml:space="preserve">:У ливаду потке наше моме кротке, кротке, 
:Диду лиду, лиду, диду да ги виду. 

:Испред куќу треске нашсе моме тешке, тешке,
:Диду лиду, лиду, диду да ги виду. 

:Пуна каца слибке наше моме дивке, дивке, 
:Диду лиду, лиду, диду да ги виду. 

:У избата крушке наше моме друшке, друшке, 
:Диду лиду, лиду, диду да ги виду. 

:У ливаду пушке наше моме мушке, мушке, 
:Диду лиду, лиду, диду да ги виду. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>flhw6tkotm1cyhr5hk9ixhl4bo773ur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ми заплакало селото, селото Ваташа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2452</id>
    <revision>
      <id>10964</id>
      <parentid>10963</parentid>
      <timestamp>2021-06-17T21:35:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.159.175</ip>
      </contributor>
      <origin>10964</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1206" sha1="fxihgqrzz2yoiccyr0dcmr9gptr42ae" xml:space="preserve">:Ми заплакало селото, селото Ваташа, 
:Тринајест роса младинци носат, 
:Моклишко горе в'долови.
 
:Целото село станало, станало на нога, 
:Дајте ги ваму нашите деца, 
:Еј, вие клети крвници.
 
:Џелати клети не слушат, не слушат народот,
:Митролез оган фрлија поган, 
:В'градите машки младински.

:Жален ми врисок пронесе в'селото, 
:По тија рамни полиња родни, 
:Ридишта голи тиквешки.
 
:Тогај се народ подигна, подигна илјадно, 
:И тргна смело да затре семе, 
:Фашиско, клето, за навек.

== Надворешни врски ==
*[http://www.mkmuzika.com Музика ]
*[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]
[[Категорија:Македонски партизански песни]]</text>
      <sha1>fxihgqrzz2yoiccyr0dcmr9gptr42ae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зајко кокорајко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2453</id>
    <revision>
      <id>9479</id>
      <parentid>6408</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T05:27:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9479</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1597" sha1="1omiu7wivpl37fypksa7y51j4i2n7bs" xml:space="preserve">:Сторил ниет зајко, зајко кокорајко 
:Зајко сербезлија, зајко да се жени 
:Си натресол гаќи, упрчил мустаќи 
:Нагрнал џамадан, море, токмо младожења. 

:Ми поканил зајко китени сватови: 
:Мечка месарија, вучица кумица, 
:Ежо тупанџија, жаба зурлакија, 
:Мурџо аберџија, зајко кокорајко 
:Си натресол гаќи, упрчил мустаќи 
:Нагрнал џамадан, море, токмо младожења. 

:Па ми појде зајко низ солунско поле 
:Да ја зима зајко младата невеста 
:Лина удовица квачка со пилиња 
:Селска визитарка, со китка накитена 
:Море личи на невеста. 

:Кога виде зајко, до два три ловџии 
:Ем они си носат пушки сачмајлии 
:'Ртки ем загари, па ми летна зајко 
:Назад на трагови, си искинал гаќи 
:Размрсил мустаќи, расфрлал џамадан 
:Се провикна зајко, не сум младожења. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>1omiu7wivpl37fypksa7y51j4i2n7bs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Заплакало е Мариово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2454</id>
    <revision>
      <id>9516</id>
      <parentid>9515</parentid>
      <timestamp>2013-11-18T15:39:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>92.53.15.169</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешни врски */</comment>
      <origin>9516</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1237" sha1="kuo2q2umkzpeu65s20d76xxqkevgyum" xml:space="preserve">:Заплакало е Мариово, заплакало е 
:За тој ми Ѓорѓи, Ѓорѓи Сугаре, 
:Каде си Ѓорѓи, сега да дојдиш, 
:Леле да дојдиш, 
:Од душманите да не куртулиш. 

:Тогаш извикна Ѓорѓи Сугаре, провикна, 
:Од Демир Хисарските планина: 
:Слушам ве народ, народ поробен, 
:Леле, поробен, 

:Слушам ви гласој, гласој жалосни, 
:Сега за скоро, јас ќе дојдам, ќе престигнам 
:Со триесет одбрани момчиња, 
:Сите со куси манлихери, манлихери, 
:Сите со нагант леворвери. 

:Колку ми тргна Ѓорѓи Сугаре да оди. 
:Во тоа село Паралово, 
:Бог да убије шпиуните Параловци, 
:Ѓорѓија што ми го предадоа. 

== Надворешни врски ==
[http://pesni.org/song.php?id=501 Заплакало е Мариово - Македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>kuo2q2umkzpeu65s20d76xxqkevgyum</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Збогом мајко јас отидов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2455</id>
    <revision>
      <id>9383</id>
      <parentid>6412</parentid>
      <timestamp>2013-10-27T13:23:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9383</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="994" sha1="51xqwahuecgxrsswe1z3dt05ml52eqp" xml:space="preserve">:Збогом мајко јас отидов, 
:Денот јас да загинам, 
:Разделба ми срце мачи 
:И пак ме тера да пејам.
 
:Збогом татково огниште 
:Збогом браќа и сестри, 
:Збогом другари ем другарки 
:Стари и млади дечиња. 

:За последно збогум ви кажам 
:Последен пат ви пејам јас 
:Било каде јас да одам 
:Вас вечно ќе ве спомињам. 

:А за тебе мила мајко 
:Јас ќе жалам ем тажам 
:В туѓа земја непозната 
:Живот ле мајко ќе поминам. 

== Надворешни врски ==
[http://www.mkmuzika.com Музика ]
[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>51xqwahuecgxrsswe1z3dt05ml52eqp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Што имала к’смет Стамена</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2456</id>
    <revision>
      <id>9432</id>
      <parentid>9323</parentid>
      <timestamp>2013-10-29T03:10:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rotlink</username>
        <id>1663</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixing dead links</comment>
      <origin>9432</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="875" sha1="7l2w7aj7hngzdxmnqqbezgrm1dd7zhk" xml:space="preserve">:Што имала ксмет Стамена, Стамена,
:мајка и’ болна паднала, паднала. (х2)

:Мајка и’ болна паднала, паднала,
:посакала вода студена, студена. (х2)

:Стамена зема стомните, стомните,
:отиде на чешма шарена, шарена,
:отиде на чешма шарена, шарена,
:да наполни вода студена, студена.

:Во село оро играле, играле
:на танец млади Стојане, Стојане.

== Надворешна врска ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>7l2w7aj7hngzdxmnqqbezgrm1dd7zhk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Драганка ѓергеф везеше</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2459</id>
    <revision>
      <id>9869</id>
      <parentid>9447</parentid>
      <timestamp>2014-12-17T20:41:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.35.131</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Надворешна врска */</comment>
      <origin>9869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1554" sha1="hb6ry13cg3cwrd34pbi55qbp7w5lkh6" xml:space="preserve">:Драганка ѓергеф везеше
:у таја бавча шарена
:на таја трева зелена
:до таја вода студена

:ем везе Драга ем пее
:славеј високо леташе
:и си Драганка слушаше
:и си Драганка слушаше

:Пркна ми славеј долета
:до Драганка си кондиса
:на Драганка и’ продума
:на Драганка и’ продума

:Драганке моме убаво
:ај да си облог ставиме
:кој кого ќе го натпее
:кој кого ќе го натпее

:Ако ме мене натпееш
:крилцата да ми одрежеш
:крилцата до раменцата
:крилцата до раменцата

:Ако те тебе натпеам
:косите да ти пресечам
:косите од руса глава
:косите од руса глава

:Драганка славеј натпеа
:славеј се милно молеше
:Драганке моме убаво
:немој ми крилца одрежуј

:Немој ми крилца одрежуј
:јас ќе ти пеам препевам
:на бел на црвен трендафил
:на бел на црвен трендафил

== Надворешна врска ==

[http://pesna.org/ Македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hb6ry13cg3cwrd34pbi55qbp7w5lkh6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>На сред село тапан чука</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2462</id>
    <revision>
      <id>6427</id>
      <parentid>6426</parentid>
      <timestamp>2006-07-11T03:05:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="736" sha1="hq50u4dokohw45lxbcrxgmo5tf3k8pe" xml:space="preserve">:Зурли трештат на сред село
:тапан чука рум дум дум
:млади моми и ергени 
:до две ора вијат

:Оздол иде стар бел дедо
:засукал мустаќи
:право трга на орото
:и он да се фати

:Го здогледа баба Меса
:дека дедо игра
:Каде одиш старо аро
:оро да им грдиш

:Стој почекај баба Месо
:до моми да играм
:да се фатам до момите
:срце да разиграм

== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>hq50u4dokohw45lxbcrxgmo5tf3k8pe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Greek sources about the Macedonian history</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2469</id>
    <revision>
      <id>6468</id>
      <parentid>6445</parentid>
      <timestamp>2006-07-27T13:35:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11737" sha1="bi4eimps0fozed5ddb51qd5we0bbbvq" xml:space="preserve">THE GREEK HISTORIAN, D. KANATSULIS 

In his History of Macedonia until Constantine the Great published in Salonica in 1964, on page 67 D. Kanatsulis writes that the Dorian and the Macedonian were two different peoples, although both appear on territory of Macedonia at almost the same time. On page 12 of this publication we read: &quot;On the descent of the Illyrians and some other peoples in the 12th and 11th centuries BC, the Dorians were forced to move further south and majority of them settled on the Pelloponnesos whereas the Macedonians stayed in Western Macedonia.&quot; 

D. Kanatsulis emphasizes that the Macedonians had a strong feeling of constituting a separate ethnic group not only during the time of the independent Macedonian state, but also during the Roman era. &quot;The Macedonians,&quot; he says, were primarily citizens of the state and only after that members of the municipality where they were born or where they lived. Thus, in the official documents in which all names were entered, the personal name was followed by the nationality - Macedonian, and then came the birthplace or the place of residence, for example: a Macedonian from Aegea, a Macedonian from Edessa, etc.&quot; (page 82). 


PROF. PHOTIS PETSAS 

Similarly ancient Macedonian historians and writers, though writing in the common language (a blend of ancient Greek and the local Macedonian when signing their names always added that they were Macedonian language); as, for example: Chrisogonis from Edessa, a Macedonian; Adaios the Macedonian; Antipatris the Macedonian. (Prof Photis Petsas: A Journey in Northern Greece, Elinikos voras, February 1976). Not one of them wrote that he was a Hellene. 

Now, back to the name of Macedonia. Looking at Ilios, a Greek encyclopedia periodical, on page 801 we find the chapter entitled 'The History of Macedonia'. Its third Paragraph begins with the words: &quot;The Macedonians or Macedons inhabited this territory and called it Macedonia...,&quot; which confirms that before the arrival of the Macedonians the territory had had other names (Imatia, Aeordea, Almopia and perhaps others) and that the Macedonian newcomers named it Macedonia. Another archeologist, Prof Photis Petsas, gives even a more detailed account: &quot;Macedonia was so named after the Macedonian People in the year 700 BC, who used to inhabit the territory to the west of the Vermion Mountains. What interests us today;&quot; says Prof Petsas, &quot;is that the Macedonians gave their own name to the land, calling it Macedonia, and expanded it in the south to Mount Olympus, in the west to the Pindus Mountain, in the east to the river Nestos (the Mesta) and to the Erigon in the north.&quot; (Prof Photis Petsas: Macedonia and the Macedonians..., Elinikos voras, 12th February 1978). 


KARAGATSIS 


The modern Greek scholar, Karagatsis, makes his contribution to the clarification of the question whether the ancient Macedonians were Greek or not. The master work of this respected author, History of the Greek People, 1952, raised a great commotion in the camp of the nationalistically oriented intellectuals of Greece. Karagatsis, however, disregarded the burden of tradition and mythology and claimed that reality was different (p. 314). &quot;It is the King of the Macedonians,&quot; he says, &quot;who is the hegemon of the Greeks. The Congress is summoned by the hegemon, but is never chaired by him, because the hegemon is not Greek.&quot; (p. 340). 

Many circles in Greece turned against Karagatsis. Thus Stefanos Hrisos, a critic, states the following in his article in the Salonica newspaper Makedonia: &quot;I believe that it is a moral obligation of every Greek, particularly those in Northern Greece, to raise his voice and demand that this book by Karagatsis should not leave the boundaries of Greece or be translated into other languages, and, if possible, be withdrawn from the shops. We might have expected such bad language from our neighbors but never from a Greek writer...&quot; 


ANA PANAIOTU 

Ana Panaiotou, for example, in the article 'The Language of Captions in Macedonia', says that &quot;the Macedonians communicated among themselves in the Koine (common) language; the use of the Macedonian dialect was shrinking and became limited to conversations within a family or within small tribal circles. The last extant records on the Macedonian dialect,&quot; Panaiotou continues, &quot;date from the first century BC&quot; This author also informs us that the oldest facts on the Macedonian language date from the fifth century BC With the arrival of Alexander the Great that language stopped being the means of communication. &quot;People used this language,&quot; Panaiotou says, &quot;at moments of anger or great excitement and when only Macedonians were present&quot; (p. 187). To support her statement, Ana Panaiotou turns to Plutarch, who claims that while killing Cleitus, at a moment of great distress, Alexander the Great &quot;cried out in the Macedonian language&quot; (Plutarch, Vii parallili, chapter 'Alexander the Great' - eighth installment in the periodical Ilios, 20th March 1954). 

Ana Panaiotou also draws attention to the example of Eumenes, an officer in Alexander's army. He himself was not Macedonian, but once, after an illness, when walking among his Macedonian soldiers, he greeted them in the Macedonian language. She also mentions that Queen Cleopatra had lessons in Macedonian. 


PROF. J. KALERIS 
In the same collected edition, Prof. J. Kaleris says that &quot;the Macedonian language was often used with the purpose of winning the trust of the Macedonian people.&quot; 

J. KORDATOS 
In the periodical Mesiniaka, J. Kordatos, a historian and sociologist, undeniably declares that the ancient Macedonians spoke a language different from Greek. 
Greece manifested territorial aspirations towards Macedonia soon after it became an independent state. Various societies, such as the Association for the Promotion of Greek Literacy and, later, the armed gangs operating in Macedonia and fighting the so-called Macedonian war, had a sole purpose of converting the Macedonian population into Greek and if reeducation did not produce the expected results, they resorted to using arms. In this connection, Joannis Kordatos has written the following: &quot;Bulgaria and Greece, as well as Serbia, sent soldiers to Macedonia in order to change the national affinity of the local population...&quot; 

&quot;A large percentage of the farmers in Macedonia,&quot; Kordatos continues, &quot;spoke a Slavonic dialect, using a lot of Greek and Turkish words; however, the essence of the dialect was Slavonic. The Slavo-Macedonian dialect was the dominant language in many areas in Macedonia. In a survey which Blunt, the British consul in Salonica, conducted in 1888 and printed in the following year in the English Blue Book, we find that the Greeks constituted the majority in the coastal belt, in Ber, Lagadin, Ser and Zihnen. But the inland areas of Macedonia were inhabited by Slavophones...&quot; 

&quot;The wide masses of Macedonia,&quot; says Kordatos, &quot;were oppressed not only by the pashas, beys and agas, but also by the local rich people and the Greek high church officials. Therefore, the majority of the Slavophone Macedonians decided to rise against the Turkish tyranny and the injustice of the Metropolitans, and in an autonomous and independent Macedonia to build political and national equality...&quot; (loannis Kordatos, Istoria tis neas Ellados, vol.5, Athens 1955, pp. 41A2). 


DIMITRIOS SOROS 

The highly respectable periodical Makedonika, the publication of the Society of Macedonian Studies in Salonica, in volume 3 of 1976, pp. 114-145, carries the report of Dimitrios Soros, chief Greek school inspector in the Salonica area in 1906, which contains the names of the villages in this area where Macedonian was the predominant language. Outside the walls of Salonica the population speaks a Slavo-Macedonian language, the 'so-called Bulgarian dialect'.&quot; Using the term 'so-called Bulgarian dialect', the inspector undoubtedly points out that this language is distinct from Bulgarian, though people accepted the term without giving its meaning a second thought. 


SPIROS MELAS 

In his longer article 'The Epopee from 1912 to 1913', the Greek academician Spiros Melas expresses his astonishment that the Macedonian population did not extend a welcome to the Greek army when it marched through Macedonia, pretending to be 'the liberator' during the Balkan Wars. The 'poor' people had anticipated the kind of liberty planned for them. This is how S. Melas describes the reception the army met with: &quot;Occasionally, all of a sudden a village woman would step out and start swearing in her own difficult Macedonian language...&quot; 

&quot;Then,&quot; Melas goes on, &quot;our soldiers would surround her and offering her money would demand bread, wine, brandy or oil. But what we invariably got in return was a stereotype word like the one the first Slavophone villager, his head bent down, whom we had met outside the village of Negus, had addressed to us. All the way to the outskirts of Salonica and further on, to the town of Lerin, wherever we went we heard the same melancholic answer to all our demands: No, we don't have any!&quot; (Spiros Melas, 'The Epopee from 1912 to 1913', published in installments in the newspaper Acropolis in 1952). 

A.AEGIDIS 

Speaking about the composition of the population in the Aegean part of Macedonia prior to its Greek annexation, the Greek expert economist A. Aegidis states: &quot;At the time when Greek sovereignty was established over Macedonia, it was estimated that 57,4% of its population were 'foreign elements' and that the Greeks constituted 42.6% of the inhabitants, which is probably exaggerated because in the survey of 1912, for obvious reasons, many inhabitants of Macedonia were entered as Greeks, even though they did not hold themselves as such... It should not be forgotten,&quot; Aegidis continues, &quot;that the minority that 'weighed the heaviest on the ethnologic scales of Macedonia' was the Slavophone population.&quot; (A. Aegidis, I Ellas horis prosfiges, Athens 1930, pp. 168-169).


GEORGE ZANGALIS
October, 1953
 
Greetings letter from the Greek Labour Union ‘Dimokritos’; 
To the National Union of Macedono-Australians in the state of Victoria 

Dear friends, 
The Labour Union “Dimokritos” (Ergatikos Sindezmos Dimokritou) and all democratic Greeks in Australia congratulate your national day, Ilinden. 

The freedom war of the Macedonian people for freedom from the Turks which reached its peak with the establishment of the Ilinden Uprising……. 

The uprising of your people failed, it did not succeed to liberate Macedonia. After 9 years namely in 1912 the Turks were driven from Macedonia only for them to be replaced by new Turks, these are the Greek hosts, colonisers and exploiters and blood-suckers. 

Our peoples’ today struggle under the slavery of the modern Turks, Monarcho-Fascist…… That is why brothers our nation leads a united war, a war that largely lies on the shoulders of the Greek and Slavic-Macedonian peoples for one true freedom and independence/autonomy, and now ….. of the National Revolutionary War of Freedom of our peoples’ started before 1941-49 and still isn’t finished. 

Our strong conviction is that the unity of our two peoples will triumph over the tyranny of fascism which holds in bondage the whole of Greece and gives the people to the merciless American imperialists so they can suck their blood. 

Our brothers who laid the groundwork for our unity and signed with their blood and their bones the agreements for our land…….. 

Long live our unity. Long live Ilinden! 

George Zangalis, Secretar. 


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>bi4eimps0fozed5ddb51qd5we0bbbvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Главна страница</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2470</id>
    <revision>
      <id>9606</id>
      <parentid>9151</parentid>
      <timestamp>2014-03-12T19:02:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>9606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2910" sha1="0gh6tqb5hye7tkl9dwm0i9y4o9xhfwp" xml:space="preserve">{| width=&quot;100%&quot;
|-
| width=&quot;60%&quot; style=&quot;vertical-align:top&quot; |
&lt;div style=&quot;margin: 0; margin-right:10px; border: 0px solid #dfdfdf; padding: 0 1em 1em 1em; background-color:#FFFFFF; align:right;&quot;&gt;

&lt;div style=&quot;background-color:#B5A642;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #E0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
[[Податотека:kniga.jpg|left|100px]]Добре дојдовте на '''Викикниги'''! Овој проект претставува збирка на најразлични видови на книги, како учебници, упатства и стручна литература на најразлични теми. Исто така тука се содржат и делата на разни македонски автори кои значително придонеле кон развојот на македонскиот јазик и/или македонската книжевност. Сега засега Викикнигите имаат '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' статии (заглавја).&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;background-color:#B5A642;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #E0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Библиотека}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

| style=&quot;vertical-align:top&quot; |
&lt;div style=&quot;background-color:#CD7F32;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #F0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:4ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Развој}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;background-color:#CD7F32;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #F0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
{{Информации}}&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

|}

&lt;div style=&quot;background-color:#CD7F32;font-size:1px;height:8px;border:1px solid #AAAAAA;-moz-border-radius-topright:0.5em;-moz-border-radius-topleft:0.5em;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px solid #F0E0F0;border-top:0px solid white;padding:5px 5px 0 5px;margin-bottom:3ex; background-color:#FFFFFF;&quot;&gt;
&lt;/div&gt;

{{Сестрински проекти}}

[[bg:]]
[[ca:]]
[[da:]]
[[de:]]
[[en:]]
[[eo:]]
[[es:]]
[[fa:]]
[[fr:]]
[[he:]]
[[hu:]]
[[hr:]]
[[id:]]
[[it:]]
[[ja:]]
[[ko:]]
[[la:]]
[[nl:]]
[[no:]]
[[pl:]]
[[pt:]]
[[ro:]]
[[ru:]]
[[sq:]]
[[sk:]]
[[sr:]]
[[fi:]]
[[sv:]]
[[th:]]
[[zh:]]</text>
      <sha1>0gh6tqb5hye7tkl9dwm0i9y4o9xhfwp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пресказание на Голем Александар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2471</id>
    <revision>
      <id>12603</id>
      <parentid>6478</parentid>
      <timestamp>2024-02-03T08:54:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>/* Translation in english */</comment>
      <origin>12603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5102" sha1="do5gbne2woogmrlpzm0nzkblgi6jpkz" xml:space="preserve">[[Слика:Atanas_the_Macedonian_1845_0.jpg|рамка|Пресказание на голем Александр, прва страница]]
[[Слика:Atanas_the_Macedonian_1845_1.jpg|рамка|Пресказание на голем Александр, втора страница]]
[[Слика:Atanas_the_Macedonian_1845_3.jpg|рамка|Пресказание на голем Александр, трета страница]]

ΠΡΕΣΚΑΖΑΝΙΕ ΝΑ ΓΚΟΛΕΜ ΑΛΕΞΑΝΤΡ 

ΒΕΝΕΤΙΑ 


ΠΡΟΛΟΓΚ ΝΑ ΤΕΡΤΖΙΟΥΜΑΝΟΤ 

Να κοπανιετο οντ Βαδυλωνα νατρε δο εντνα κουτια ζλατενα σε ναιντε εντνο μνοουγκου βετδο ρακοπισμο οντ μνοουγκου κιιμετ. Οδα ρακοπισμο σε ναπραξ τερτζιουμε να σιτε γιαζιτσιτε, ζουτυω σετ πρεσκαζανιε να Γκολεμ Άλεξαντρ, σιτο πρεκαζιαγια μπες γκρεσικα κοουκου γκολεμι ραμποτι σε ναπραδια οντ τοα βρεμετο ντο ντενεσκα ι καζιβαατ ι σιτο κε σε σιτοριτ ουσιτσιε. 
Ι στσιομ οδα ρακοπισμο γιετ πρεσκαζανιε να Γκολεμ Άλεξαντρ ι ταινιτ μνοουγκου γκολεμ ζμπορ ζα νεγκογιατα μνοουγκου μιλοσλιδα πατριντα Μακεντονια, γιας σιλουγκατα να Χριστα οντ ιστατα ζεμια σο τοι γκολεμιοτ τσιοδεκ, σιτοριφ νιετ, σο πομοζι να σφετι Ντουχ, ντα γκο πραμ τερτζιουμε ι να γιαζιτσιτε σιτο σε ζμπορουδαατ να μοιατα πατριντα ι κοουκου μοζιαμ ντα γκο τσιναμ ζα ντα σε ραζμπερουδα δο νασιατα ζεμια. Σε μολιαμ να Γκοσποτ, οδα κνιγα ντα ντονεσι μπλαγοσλοδενιε να Γκοσποντιν Ίσουσα Χριστα να τιε σιτο γκο ιμαατ. Άμην. 

Πισφαφ δο γκοντινατα 1847 

Ίερομονεχ, ΑΤΑΝΑΣ ΜAKENΤΟΝΕΥΣ


== Транслитерација во кирилско писмо: ==

ПРЕСКАЗАНИЕ НА ГОЛЕМ АЛЕКСАНДР

ВЕНЕТИА

ПРОЛОГ НА ТЕРЏУМАНОТ

На копанието во Вавилона, натре во една коутиа златена се наиде едно ветво ракописмо от мноугу кимет. Ова ракописмо се напраи терџуме на сите јазици зошчо сет претсказание на голем Александр, што прекажаја бес грешка коуку големи работи се направија од тоа време до денеска и кажваат и шчо ќе се сторит ушче. 

И шчом ова ракописмо јет претсказание на Голем Александр и чинит мноугу голем збор за негојата мноугу милослива патрида Македониа, јас слуга на Христа од истата земја, со тој големиот човек, сторив ниет, со помож на сфети Дух, да го правам терџуме и на јазиците што се зборуваат на мојата патрида и коуку можам да го чинам за да се разберува во нашата земја. Се мољам на Госпот, ова книга да донеси благославење на Господин Исуса Христа на тие што го имаат. Амин. 

Писфаф во годината 1845

Јеромонах АТАНАС МАКЕДОНЕЦ


== English translation ==


A prophecy of Alexander the Great

Venice

A foreword for the translation

During the excavations in Babylon, inside a golden box, it was found an old manuscript from long past times. This manuscript was translated in all languages, since this is a prophecy of Alexander the Great, who predicted without all the great things that were done from that time until now, and also tells what else will be done. 

Since this manuscript is a prophecy of Alexander the Great and speaks most highly about his beloved country Macedonia, I a servant of Jesus, being from the same country as this great man, decided, with the help of the Holly Spirit, to make a translation on the languages that are spoken in my homeland, and make it as understandable as possible. I pray to God so this book will bring mercy to all that have our Lord Jesus Christ. Amen

I wrote this in 1845

Yeromonah Atanas Macedonian


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]
[[Категорија:На англиски јазик]]</text>
      <sha1>do5gbne2woogmrlpzm0nzkblgi6jpkz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Atanas the Macedonian 1845 1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2472</id>
    <revision>
      <id>6450</id>
      <timestamp>2006-07-23T00:16:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6450</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Atanas the Macedonian 1845 2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2473</id>
    <revision>
      <id>6452</id>
      <timestamp>2006-07-23T00:18:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Atanas the Macedonian 1845 0.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2474</id>
    <revision>
      <id>6454</id>
      <timestamp>2006-07-23T00:21:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Atanas the Macedonian 1845 3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2475</id>
    <revision>
      <id>6456</id>
      <timestamp>2006-07-23T00:24:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Георги Радуле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2482</id>
    <revision>
      <id>6471</id>
      <timestamp>2006-07-30T12:51:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.118.173.34</ip>
      </contributor>
      <origin>6471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="176" sha1="0gef1oykgk2qxy91ylsdskrac5rspa1" xml:space="preserve">Георги Радуле(Георги Радулов) роден во Кремен,Бугария.Доцент д-р во Минно-геоложкия университет.</text>
      <sha1>0gef1oykgk2qxy91ylsdskrac5rspa1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болен Дојчин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2560</id>
    <revision>
      <id>7512</id>
      <parentid>7509</parentid>
      <timestamp>2008-09-25T19:34:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GStojanov~mkwikibooks</username>
        <id>112</id>
      </contributor>
      <origin>7512</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23260" sha1="r9yrtxkccjitzaozllq3hc91pk4iu4h" xml:space="preserve">:Попаднала црна Арапина,
:Попаднала под града Солуна,
:Глава имат колку еден казан,
:Уши имат колу два таруна,
:Очи имат колку два шиника.

:Ми кондисал под Солуна града,
:Под Солуна, Солунски ливаѓе,
:Па ми удрил белана чадара;

:И ми собрал старци и попои,
:Таин сакат од Солуна града,
:На ден сакат по две фурни лебец,
:И им сакат крава јалоица,
:И им сакат по бочка ракија,
:И им сакат по две бочки вино,
:На ден сакат п’ убаа нееста,
:На ноќ сакат п’ една малка мома,
:Ми и’ љубит и ми и’ загубвит.

:Сите ми се редум изредија,
:Ред падна на млада Ангелина.
:Ангелина Дојчинова сестра.

:Ангелина Дојчинова сестра,
:Дворје метит градум солзи ронит,
:Со солзи ми дворје завадила.

:Ја догледа брат је болен Дојчин:
:„Ајти тебе сестро Ангелино!
:Што те тебе нужба дотерало,
:Дворје метиш дробни солзи рониш?

:Али ти се, сестро, здодеало, 
:Рамни дворје, сестро, меетејќи?
:Мене болно, сестро, гледаејќи? – 
:Рани, болки, сестро, врзеејќи,
:И понади мене готвеејќи?“

:„Ајти тебе брате, Болен Дојчин!
:Та не ми се мене здодеало,
:Рамно дворје, брате, метеејќи,
:Тебе болно, брате, гледаејќи,
:Рани, болки тебе врзеејќи,
:И понади тебе готвеејќи;

:Попаднала црна Арапина,
:Попаднала под града Солуна,
:Глава имат колку еден казан,
:Уши имат колу два таруна,
:Очи имат колку два шиника.

:Ми кондисал под Солуна града,
:Под Солуна, Солунски ливаѓе,
:Па ми удрил белана чадара;

:И ми собрал старци и попои,
:Таин сакат од Солуна града,
:На ден сакат по две фурни лебец,
:И им сакат крава јалоица,
:И им сакат по бочка ракија,
:И им сакат по две бочки вино,
:На ден сакат п’ убаа нееста,
:На ноќ сакат п’ една малка мома,
:Ми и’ љубит и ми и’ загубвит.

:Сите ми се редум изредија,
:Ред ми падна, мене ќе ме замат.“

:И говорит брат је Болен Дојчин:
:„Ајти тебе сестро Анеглино,
:Ал тоа те тебе брига нашло?

:Ево имат за девет години,
:Каде лежам болно на постела;
:Веќе ми се коски раскостиле,
:Веќе ми се меса раскапале;
:Коса ми е долу до појаса,
:Брада ми е до црната земја,

:Ај отвори шарена ковчега,
:Да изваиш триста лакти платно,
:Триста лакти платно бамбакерно,
:Да изврзиш рани од анџари;

:И земи ми моја вита сабја;
:Ево имат за девет години,
:Сабја в рака не ми е фатена,
:Не фатена, ни па наоточена,
:Веќе ми е сабја ’рѓосана.

:Да ја носиш Умер калакчија,
:Калакчија, мила побратима,
:Да наточит моја вита сабја,
:Да наточит сабја вересија,
:Ако станам скапо ќе му платам,
:Ак’ не станам, алал да ми чинит.“

:Па ми стана млада Ангелина,
:И ми зеде сабја ’рѓосана,
:Ми отиде дури у Умера:

:„Ајти тебе Умер калакчија,
:Так ти Бога, ја ќе ти се мола!
:Ме допуштил брат ми Болен Дојчин,
:Болен лежит за девет години,
:Веќе му се коски раскостиле,
:Веќе му се меса раскапале;
:Коса му е долу до појаса,
:Брада му е до црната земја,
:Сабја в рака не му е фатена,
:Не фатена, ни па наоточена,
:Веќе му е сабја ’рѓосана.
:Лели си му верна побратима,
:Да му остриш сабја вересија,
:Ако станит скапо ќе ти платит,
:Ак’ не станит, алал да му чиниш.“

:Проговори Умер калакчија:
:„Ајти тебе млада Ангелино,
:Ангелино, сестро Дојчинова,
:Чуму му е сабја наточена,
:Лел’ је болен јунак Болен Дојчин?“

:Проговара млада Ангелина:
:„Попаднала црна Арапина,
:Попаднала под града Солуна,
:Глава имат колку еден казан,
:Уши имат колу два таруна,
:Очи имат колку два шиника.

:Ми кондисал под Солуна града,
:Под Солуна, Солунски ливаѓе,
:Па ми удрил белана чадара;

:И ми собрал старци и попои,
:Таин сакат од Солуна града,
:На ден сакат по две фурни лебец,
:И им сакат крава јалоица,
:И им сакат по бочка ракија,
:И им сакат по две бочки вино,
:На ден сакат п’ убаа нееста,
:На ноќ сакат п’ една малка мома,
:Ми и’ љубит и ми и’ загубвит.

:Сите ми се редум изредија,
:Ред ми падна, мене ќе ме замат.“

:Проговори Умер калакчија:
:„Ајти тебе млада Ангелино!
:Ангелино, сестро Дојчинова,
:Ак’ ми даваш твојте црни очи,
:Црни очи, морски пијавици,
:Да ти острам сабја Дојчинова.“

:Расплака се лична Ангелина,
:Се поврати назад плачеејќи,
:Плачеејќи, назад пиштеејќи;
:Од далеку Ангелина викат:

:„Ајти тебе брате Болен Дојчин!
:Не ми острит Умер калакчија,
:Не ми острит сабја вересија,
:Тук ми сакат мојве црни очи.“

:Проговори брат је Болен Дојчин;
:„Остај сабја, сестро Ангелино,
:Остај сабја на бела постела,
:И влези ми темни конушници,
:Да изваиш моја брза коња,
:Три години коња незобано,
:Не глеано коња, ни чешано,
:Ни па арно вода напоено,
:Да ја водиш Митре Поморанче,
:Налбатина, моја побратима,
:Да ти коит коња вересија;
:Ако станам скапо ќе му платам,
:Ќе му платам жолтици дукати,
:Ак’ не станам алал да ми чинит.“

:Па ми стана млада Ангелина,
:И ми влезе темни конушници,
:Ми изваи нег’ва брза коња,
:Ја однесе Митре Поморанче,
:Да ми коит коња вересија:

:„Так ти Бога Митре Поморанче,
:Ме допуштил брат ми Болен Дојчин,
:Болен лежит за девет години,
:Веќе му се коски раскостиле,
:Веќе му се меса раскапале;
:Коса му е долу до појаса,
:Брада му е до црната земја,
:Лели си му верна побратима,
:Да му коеш нег’ва брза коња,
:Да му коеш коња вересија,
:Ако станит скапо ќе ти платит, 
:Ак’ не станит алал да му чиниш.“

:Проговори Митре Поморанче:
:„Ајти тебе млада Ангелино,
:Ангелино, сестро Дојчинова,
:Чуму ти е коња Дојчинова,
:Лел’ је болен јунак Болен Дојчин?“

:Проговара млада Ангелина:
:„Попаднала црна Арапина,
:Попаднала под града Солуна,
:Глава имат колку еден казан,
:Уши имат колу два таруна,
:Очи имат колку два шиника.

:Ми кондисал под Солуна града,
:Под Солуна, Солунски ливаѓе,
:Па ми удрил белана чадара;

:И ми собрал старци и попои,
:Таин сакат од Солуна града,
:На ден сакат по две фурни лебец,
:И им сакат крава јалоица,
:И им сакат по бочка ракија,
:И им сакат по две бочки вино,
:На ден сакат п’ убаа нееста,
:На ноќ сакат п’ една малка мома,
:Ми и’ љубит и ми и’ загубвит.

:Сите ми се редум изредија,
:Ред ми падна, мене ќе ме замат.“

:И је велит Митре Поморанче:
:„Ајти тебе млада Анелино,
:Ангелино, сестро Дојчинова,
:Ако даваш твое бело лице,
:Твое лице како јасно сонце,
:Твојте веѓи, морски пијавици,
:Твојте очи како црно грозје,
:Да ти ковам коња Дојчинова,
:Да ти ковам коња вересија.“

:Па ми викна млада Ангелина,
:Викна, писна, на глас да ми плачит,
:Раце кршит од бели колена,
:Солзи ронит по бели образи,
:Од образи, шарени пазуви,
:Од пазуви, шарени скутои,
:Од скутои, по земја сурова.

:Си поведе коња Дојчинова,
:Љуто к’лнит млада Ангелина: -
:„Бог те убил Митре Поморјанче!
:Заш не тргна сабја да м’ загубиш,
:Туку мене ти ме посрамоти!“

:Па си тргна дома си отиде,
:И му кажвит брату си Дојчину:

:„Ајти тебе брате болен Дојчин!
:Што ми стори голема срамота,
:Со твојата верна побратима,
:Што јадефте, брате, што пиефте,
:Што одефте в гори на лоење;
:Кога реков за твојата коња,
:Да ја коит, брате, вересија,
:Што ми рече Митре Поморанче, 
:Ако даиш твое бело лице,
:Ќе ти коам коња вересија.“

:И се фрли јунак Болен Дојчин,
:И се фрли на нога јуначка:
:„Ајти тебе сестро Ангелино!
:Страф да немаш, сестро, страм да немаш!
:Ја отиди Плетикоса Павле,
:Берберина, моја побратима,

:Ево имат за девет години,
:Каде лежам болно на постела;
:Веќе ми се коски раскостиле,
:Веќе ми се меса раскапале;
:Коса ми е долу до појаса,
:Брада ми е до црната земја,
:Да ми стрижит коса вересија,
:Да ми стрижит, брада да ми бричит.“

:Па ми стана млада Ангелина,
:Ми отиди Плетикоса Павле:
:„Ајти тебе Плетикоса Павле:
:Ме допуштил брат ми Болен Дојчин,
:Болен лежит до девет години;
:Веќе му се коски раскостиле,
:Веќе му се меса раскапале;
:Коса му е долу до појаса,
:Брада му е до црната земја,
:Лели си му верна побратима,
:Да му стрижиш коса вересија,
:Да му стрижеш, брада да му бричиш,
:Ако станит скапо ќе ти платит, 
:Ак’ не станит алал да му чиниш.“

:Проговори Плетикоса Павле:
:„Ајти тебе млада Ангелино,
:Ангелино, сестро Дојчинова,
:Чуму му је коса острижена,
:Чуму му је брада обричена,
:Лел’ је болен јунак Болен Дојчин?“

:Проговара млада Ангелина:
:„Попаднала црна Арапина,
:Попаднала под града Солуна,
:Глава имат колку еден казан,
:Уши имат колу два таруна,
:Очи имат колку два шиника.

:Ми кондисал под Солуна града,
:Под Солуна, Солунски ливаѓе,
:Ми удрила белана чадара;

:И ми собра старци и попои,
:Таин сакат од Солуна града,
:На ден сакат по две фурни лебец,
:И им сакат крава јалоица,
:И им сакат по бочка ракија,
:И им сакат по две бочки вино,
:На ден сакат п’ убаа нееста,
:На ноќ сакат п’ една малка мома,
:Ми и’ љубит и ми и’ загубвит.

:Сите ми се редум изредија,
:Ред ми падна, мене ќе ме замат.“

:Тогаш велит Плетикоса Павле: 
:„Ајти тебе млада Ангелино,
:Ангелино сестро Дојчинова,
:Ал ми даваш твоја тонка става;
:Става имаш како морска трска;
:Да ти стрижам коса Дојчинова,
:Да ти стрижам, па и да ти бричам.“

:Се поврна млада Ангелина,
:Си отиде во рамно дворои:
:„Ајти тебе брате Болен Дојчин!
:Не си имал верни побратими,
:Туку биле Турци неверници!
:Ми посака тонката ми става.“

:„Ајти тебе сестро Ангелино!
:Убило ’и мојте побратими,
:Убило ’и јадење пиење!

:Ево имат за девет години,
:Каде лежам болно на постела;
:Веќе ми се коски раскостиле,
:Веќе ми се меса раскапале;
:Коса ми е долу до појаса,
:Брада ми е до црната земја,

:Ја отвори шарена ковчега,
:Па извади триста лакти платно,
:Триста лакти платно бамбакерно,
:Да изврзеш рани од анџари,
:Да престегнеш моја половина,
:Да собереш коски раскостени,

:Па подај ми моја боздогана,
:Боздогана, моја вита сабја,
:Доведи ми моја брза коња.“

:Извади му млада Ангелина
:Триста лакти платно бамбакерно,
:Изврза му рани од анџари
:Престегна му коски раскостени, 
:Рипна Дојчин на нога јуначка,
:Си опаса сабја ’рѓосана,
:Па ми вјана коња некована,
:Си ја грабна тешка боздогана,
:Право одит под града Солуна,
:Право одит на бела чадара,
:Право одит црна Арапина,
:Пиштит, викат колку глас го држит:

:„Ја излези црна Арапино!
:Ја излези гламјо опалена!
:Ја излези да се обидеме!
:Та да видиш јунак од јунака!“

:Си излезе црна Арапина,
:Туку врескат како некој аждер:
:„Чекај Дојчин, жолта восочино!
:Чекај моја тешка боздогана,
:Малу тежит, седумдесет ока.“

:Арап фрли тешка боздогана,
:Ја пречека Дојчин во десница.

:„Чекај, чекај црна Арапино,
:Црн Арапин, гламјо опалена,
:Чекај моја тешка боздогана,
:Малу тежит тристотини ока.“

:Фрли Дојчин тешка боздогана,
:Го погоди меѓу двете очи,
:Се откина глава Арапова.

:Рипна Дојчин од брзаго коња,
:Глаа кладе на коња пред себе,
:И ми тргна во града Солуна.

:Врвит Дојчин по среде Солуна,
:Што го виде се’ ми се зачуди –
:„Што ќе биде ова чудно чудо,
:Овој јунак, како суво дрво,
:Лице имат, како восок жолто,
:Што ми стори голема умера!
:Јунак било, јунак ќе да бидит!
:Не му требат цркви манастири,
:Да и’ праит, добро да им чинит!“

:Ми помина по среде чаршија,
:Право појде Умер калакчија:
:„Ајти тебе Умер калакчија!
:Сум те имал верна побратима,
:Ти ја пратив сестра Ангелина
:Да наточиш моја вита сабја,
:Да наточиш сабја вересија,
:Ако станам скапо да ти платам,
:Ак’ не станам алал да ми чиниш.

:Ајти тебе Умер калчкија,
:Не си било верна побратима,
:Не наточи моја вита сабја,
:Не наточи сабја вересија,
:Тук посака сестрините очи.

:Ајти тебе Умер калчкија,
:Сум станало скапо да ти платам,
:Да ти платам твоја вересија“

:Рипна Дојчин од брзаго коња,
:Па ми тргна сабја дипленица,
:Му ја зеде неговата глава.

:И појде при Митре Поморанче:
:„Ајти тебе Митре Поморанче,
:Поморанче, верна побратима,
:Што те имав кај мои црни очи,
:Ти ја пратив сестра Ангелина
:Да ми коеш моја брза коња,
:Да ми коеш коња вересија,
:Ако станам скапо да ти платам,
:Ак’ не станам алал да ми чиниш.

:Ајти тебе Митре Поморанче,
:Не си било верна побратима,
:Не окое моја брза коња,
:Не окое коња вересија,
:Тук посака сестриното лице.

:Ајти тебе Митре Поморанче,
:Што је ова голема срамота,
:Што ми стори на мојата сестра!

:Ајти тебе Митре Поморанче,
:Сум станало скапо да ти платам,
:Да ти платам твоја вересија“

:Рипна Дојчин од брзаго коња,
:Па ми тргна сабја дипленица,
:Му ја зеде и негоа глава.

:И појде при Плетикоса Павле:
:„Ајти тебе Плетикоса Павле,
:Сум те имал верна побратима,
:Ти ја пратив сестра Ангелина
:Да острижеш коса до појаса,
:Да обричеш брада вересија,
:Ако станам скапо да ти платам,
:Ак’ не станам алал да ми чиниш.

:Ајти тебе Плетикоса Павле,
:Не си било верна побратима,
:Не остриже коса до појаса,
:Не обриче брада вересија,
:Тук посака сестрината става.

:Ајти тебе Плетикоса Павле,
:Сум станало скапо да ти платам,
:Да ти платам твоја вересија“

:Рипна Дојчин од брзаго коња,
:Па ми тргна сабја дипленица,
:Му ја зеде и негоа глава.

:Вјана Дојчин коња некована,
:Отплатило таин на Арапа,
:Отплатило верни побратими,
:Отплатило скапа вересија,
:Дома одит, од далеку викат:
:„Ангелино, моја мила сестро,
:Отвори ми наши вити порти,
:Постели ми шарена одаја,
:И барај ми свешти и ламбади,
:Доведи ми попој законици,
:Што сакаше, сестро, се’ ти свршив,
:Ќе се делит душа од снагава.

:Да не жалиш, сестро, да не плачиш,
:Тук да земеш свирци, дабоани,
:Та да сториш голема донамба.“

:И ми стана сестра Ангелина,
:Ми отвори нивни вити порти,
:Уплашена, мошне устрашена;
:Кога виде глава од Арапа,
:Го прегрна млада Ангелина,
:Го однесе в шарена одаја,
:Колку легна на мека постела,
:Дури сестра свешта му запали,
:Даде душа брат је Болен Дојчин.

:Се собраје старци и попои,
:Ми кладое свирци дабоани
:Што ми бие три дни и три ноќи

[[Категорија:Македонски епски народни песни]]</text>
      <sha1>r9yrtxkccjitzaozllq3hc91pk4iu4h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дојчин јунак, Сирак Јанко и Крали Марко, Солунски чувачи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2565</id>
    <revision>
      <id>6592</id>
      <parentid>6590</parentid>
      <timestamp>2006-10-09T13:43:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6592</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2674" sha1="t79cdezlpwnh6u73iquc3pvfkennkza" xml:space="preserve">:Се собрале, се набрале, 
:До три Бана, до три Кралја, 
:Во град Солун, на Солунски,
:На Солунски седум кули.

:Едниот је Дојчин јунак,
:Дојчин јунак од Солуна;
:А вториот сирак Јанко,
:Сирак Јанко од Јанина;
:А трекиот Крали Марко,
:Крали Марко од Прилепа;

:Јадат, пијат, се веселат,
:Со нојбет си градот чуват.

:Сите редот одредоха,
:Редот дојде на Дојчина,
:Та си узе златна вигла,
:Та разгледа горе долу,
:По патишта, по друмишта,
:И по поле и по море.

:Кога гледат по морето,
:Зададел се шарен кораб,
:Внатре седе еден турски
:Еден турски челебиа,

:Еден Турчин чужја вера,
:Не си иде на скелето,
:Право тегле на Беш чинар;
:Там излезе од коработ,
:И отвори бели чадар.

:Как си виде Дојчин јунак,
:Та си вјахна брза коња,
:Та си слезе на Беш чинар;
:Од далеку се предвикна,
:На Турчина му говоре:

:„Море турски челебиа,
:Море Турчин чужја вера!
:Заш’ не идеш на скелето,
:Да си платиш тешки ѓумрук,
:Тук си дошол на Беш чинар?“

:Турчин веле и говоре:
:„Ја не дојдоф да ви плаштам,
:Да ви плаштам тешки ѓумрук;
:Тук сум дошол од Султана,
:Да повелјам град Солуна.“

:На Дојчин му жал паднало,
:Та си крена боздогана,
:Та си фрли по Турчина;
:И боздоган му утече,
:И не погоди Турчина.

:Тога Турчин се предвикна:
:„Излезите од коработ
:Да фатиме Дојчин јунак!
:Дојчин назад се поврна,
:Дробни солзи си пророни,
:Отиде на седум кули,
:На дружина им говори:

:„Што седите, што гледате?
:Дошла турска челебиа,
:Челебиа чужја вера;
:Што чиниме да чиниме,
:Град Солуна да чуваме.“

[[Категорија:Македонски епски народни песни]]</text>
      <sha1>t79cdezlpwnh6u73iquc3pvfkennkza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Екологија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2566</id>
    <revision>
      <id>8534</id>
      <parentid>8533</parentid>
      <timestamp>2012-03-24T19:02:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.200.253</ip>
      </contributor>
      <origin>8534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="183" sha1="jhz1z7psspbj7zgauzsip2p4e44j08d" xml:space="preserve">Екологијата е наука која ја изучува распределбата на живите организми,спрема нив и нивната средина.</text>
      <sha1>jhz1z7psspbj7zgauzsip2p4e44j08d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ангелино моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2568</id>
    <revision>
      <id>6602</id>
      <timestamp>2006-10-12T18:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1553" sha1="6w3z2bgkploimddvma9soyj0kjh7tgr" xml:space="preserve">:Ангелино моме, 
:шо си толко љута, џанам,
:Ангелино моме, 
:шо си толко љута,

:Љута наљутена, 
:глава навидена, џанам,
:Љута наљутена, 
:глава навидена, 

:Дали мајка каре, 
:или татко бие, џанам,
:Дали мајка каре, 
:или татко бие, 

:Ниту мајка каре, 
:ниту татко бие, џанам,
:Ниту мајка каре, 
:ниту татко бие, 

:Как да не сам љута, 
:оти ме дадеја, џанам,
:На село тарлешко, 
:на голема куќа,

:На голема куќа, 
:на малечко момче, џанам,
:На голема куќа, 
:на малечко момче,

:Јас бежам киларе, 
:и он по мене иде, џанам, 
:и он по мене иде,
:и додо ме вика,

:Јас за вода одам, 
:и он по мене иде, џанам, 
:и он по мене иде, 
:и мајко ме вика

:Јас не ти сам мајка,
:туку ти сам жена, џанам, 
:Туку ти сам жена,
:Желки да те јадат. 

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 
== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Коста Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>6w3z2bgkploimddvma9soyj0kjh7tgr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дека се чуло и видело</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2569</id>
    <revision>
      <id>6603</id>
      <timestamp>2006-10-12T18:54:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1149" sha1="2c8otv6hbxtqea83j9809jipsbtw0q1" xml:space="preserve">:Дека се чуло и видело,
:Мома за ерген да плаче. (х2)

:Мома за ерген да плаче,
:Куту Марика за Кољо. (х2)

:Љуто ој плакала калнала,
:Млади војници да збират. (х2)

:Млади војници да збират,
:И тебе Кољо те збират. (х2)

:И тебе Кољо да збират,
:На граница да те носат. (х2)

:На граница да те носат,
:Ти сирмаx Кољо да градиш. (х2)

:Пушка да пукне бре Кољо,
:У тебе Кољо да јудре. (х2)

:У тебе Кољо да удре,
:На лева страна да јудре. (х2)

:На лева страна да јудре,
:У десно рамо да испадне. (х2)

Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. 
== Надворешна врска ==

[http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Коста Новакис]] ]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>2c8otv6hbxtqea83j9809jipsbtw0q1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Никола Карев — интервју за грчкиот весник „Акрополис“, 8 мај 1903 г.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2570</id>
    <revision>
      <id>11969</id>
      <parentid>11968</parentid>
      <timestamp>2023-08-02T18:43:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Negusch</username>
        <id>3116</id>
      </contributor>
      <comment>Поправени грешки при пишување</comment>
      <origin>11969</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9825" sha1="o4m0bnapudn4k96unhctvgkncdeqnne" xml:space="preserve">'''ЈАС СУМ МАКЕДОНЕЦ!'''

''Досега необјавено интервју со претседателот на Крушевската Република за грчкиот весник „Акрополис“ од 8 мај 1903 година.''

[[Слика:Karev1.jpg|thumb|&lt;center&gt;Интервју со Никола Карев,&lt;br /&gt;прва страница&lt;/center&gt;]]
[[Слика:Karev2.jpg|thumb|&lt;center&gt;Интервју со Никола Карев,&lt;br /&gt;втора страница&lt;/center&gt;]]

— ‚Македонец ли си?‛, го прашувам.

— Да.

— И следователно Грк?

— ,За ова не знам‛, ми одговори, јас сум Македонец‛.

— ‚Непосреден наследник на Александар Велики?‛, му велам иронично.

— Да.

— И Александар Македонски што беше, ве молам?

— Не знам, но историјата вели дека бил Грк.

— Тогаш и ти, како негов наследник, си Грк.

— ‚Не‛, ми одговори.

— ‚Тогаш‛, го прашувам пак, ‚зошто кога веќе сте Грк сакате да се ослободите преку Бугарија?‛.

— Која Бугарија, мислиш на Комитетот?

— Да.

— Ти одговорам дека Комитетот не е бугарски и, второ, изгледа дека сме наклонети кон Бугарија затоа што само таа се покажува расположена да ни помогне. И Грција, ако го правеше истото, ќе ја прифатевме со целото наше срце.

— Бугарската заштита ја гледате само површно, Бугарија не сака да ве ослободи од турското ропство, туку да ве потчини.

— Хм! Ако Бугарија мисли да нè претвори во нејзина провинција, си направила лоша пресметка. Инаку, нас не нè интересира што мисли Бугарија, туку обрнуваме внимание само на следново: &quot;Си ја постигнуваме ли целта&quot;?! Си ја добиваме ли нашата слобода?! Не нè интересира дали ќе нè ослободи Грција или Бугарија. Единствено што може да добие секоја една од нив е само наша благодарност.

— Добро, ако се ослободите, што сакате да бидете, автономна?

— Да, како што е во Швајцарија, во која три различни племиња живеат во крајна хармонија и љубов.

— Да, но, знаете дека на таков начин вршите услуга на интересите на Панславистичката Етерија, чиј огранок е и  Комитетот?

— Каква услуга вршиме?

— Како што се изјасни погоре Македонија е грчка земја, а ако секоја грчка земја бара да биде антономна тогаш доаѓа до ослабнување на Грција, а тоа го бара Панславистичката Етерија.

— Зошто го бара?

— За еден ден да нè пороби и нас и вас, и затоа сака да нè најде слаби за да го постигне тоа полесно.

Карев за момент изгледаше замислен. Јас побрзав да го прекинам молчењето.

— Зошто не сакате да се обедините со Грција?

— Затоа што ако не земе Мора (Грција) ќе стане една голема држава и следователно монархија. Во таков случај ќе произлезат многу зла — прво монархијата и тоа што произлегува од неа, а второ, Грција ќе не натера да војуваме со Бугарија, нешто што (ние) не го сакаме.

— Вие што сакате?

Ми ја покажа капата:

— Сакаме република.

— Демократија и пријателство со Бугарија?

— Не само со Бугарија, туку со секој што ќе ни помогне да се ослободиме.

— Со Бугарија сакате да се обединете?

— Не, не!

— И ова ви го проповеда Комитетот?

— Да.

— Тогаш овој Комитет кој толку многу се грижи за вашата независност зошто не бара заштита од Грција која има повеќе должности да ве ослободи, туку клоните кон варварите?

— Да ви одговорам веднаш. Ние личиме на човек кој паднал во морето и се наоѓа во опасност, секој момент да се удави. Е, не ми велите, ве молам, овој човек за да се спаси ќе се фати ли за сè што ќе најде во тој момент пред себе, дури и за змија? Во таква положба сме ние, дури и Турчин да ни пружи рака за спас ќе ја грабниме со благодарност.

— Но, грчките првенци, свештеници и учители зошто ги убивате кога немате ништо посебно против никој?


— Ова се лаги. Комитетот не убива само Грци, туку и Бугари и Срби и Турци и секого кој предава.

— Ова се изговори за гревовите, уништивте многу грчки патриоти затоа што не даваа пари за вашиот Комитет.

— Овие работи ги измислувате вие Грците како и другите.

— Кои други?

— Ете, тие во Солун, поставивте вие луѓе да го направат тоа што го направија за да го оцрните Комитетот (станува збор за Солунските атентати, б.м.).

Не можев да се воздржам и страшно се насмеав што предизвика љубопитност кај сопственикот Таску Квата, кој ми се приближи.

— Што ти вели? Ме праша.

— Тоа и тоа.

— Хм! Ама како ќе се види дека е Бугарин дебелоглавец, ако не беше Бугарин не ќе кажуваше такви зборови, особено сега кога и ѕидовите имаат уши.

— Да, да ова што ви го велам јас (повтори Карев) — едно дрво кое ја проби земјата и изникна, зошто да не го вадат сите за да порасне?

— Да.

— Да, но знаете со што го вади Бугарија. Со отров на омраза кон грцизмот.

— Како и да е ова вадење (полевање), не освежува и не натера да ги завртиме гранките кон онаа страна кон која, признаваме дека ништо не не поврзува и да бегаме од вас со кои немаме иста крв и иста историја; ова е на некој начин протест против грчкото интересирање (за нас).

— Ова што го велиш е резултат на бугарското вадење, зашто Грција никогаш не престанала да ве поддржува и со писменоста и со оружје.

И пак Карев не ми одговори.

— ‚И сега, по последните настани што мислите да правите?‛, го прашав. (''Се мисли на таканареченото Горноџумајско востание од есента 1902 б.м.'')

— Ништо друго освен да ја продолжиме борбата.

— Да, но зар не знаете дека зад таа борба се крие борба подла и нечесна?

— Тоа нас не нè интересира, доволно е да си ја постигнеме нашата цел.

— Значи и со убиства?

— Штом се вршат за доброто на еден народ.

— Имате право какви учители имавте такви лекции научивте...

Карев пак не ми одговори, само стана и полека тргна кон неговата соба, додека зад него сите гости на хотелот на разни начини ги коментираа неговите зборови. &lt;ref&gt;https://srv-web1.parliament.gr/display_doc.asp?item=47395&amp;seg=67871&lt;/ref&gt;

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>o4m0bnapudn4k96unhctvgkncdeqnne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Karev1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2571</id>
    <revision>
      <id>6611</id>
      <timestamp>2006-10-23T13:27:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Karev2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2572</id>
    <revision>
      <id>6612</id>
      <timestamp>2006-10-23T13:27:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Filip M</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>6612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Философија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2630</id>
    <revision>
      <id>6806</id>
      <parentid>6805</parentid>
      <timestamp>2006-11-28T00:26:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <origin>6806</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="125" sha1="48yu6qo7gmt4c8oplb1ktqsbxwnskw4" xml:space="preserve">*[[Карактери]] од античкиот философ Теофраст (превод: Снешка Васевска)</text>
      <sha1>48yu6qo7gmt4c8oplb1ktqsbxwnskw4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карактери</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2631</id>
    <revision>
      <id>6807</id>
      <timestamp>2006-11-28T00:41:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <comment>New page: #[[Човек што се претвора]]
#[[Подлизурко]]
#[[Мрморко]]
#[[Недоделкан]]
#[[Љубезен човек]]
#[[Неранимајко]]
#[[Дрдо...</comment>
      <origin>6807</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="869" sha1="cql8ljnslgpdakga45yfcgzto8xwqol" xml:space="preserve">#[[Човек што се претвора]]
#[[Подлизурко]]
#[[Мрморко]]
#[[Недоделкан]]
#[[Љубезен човек]]
#[[Неранимајко]]
#[[Дрдорко]]
#[[Измислувач]]
#[[Безобразник]]
#[[Скржавец]]
#[[Простак]]
#[[Секогаш во погрешно време]]
#[[Грижлив]]
#[[Тапоглавец]]
#[[Грубијан]]
#[[Празноверник]]
#[[Никогаш задоволен]]
#[[Сомничав]]
#[[Гнаса]]
#[[Досаден]]
#[[Честољубив]]
#[[Недостоинствен]]
#[[Фалбаџија]]
#[[Арогантен човек]]
#[[Страшливец]]
#[[Олигарх]]
#[[Задоцнет ученик]]
#[[Клеветник (кодош)]]
#[[Љубител на неранимајковци]]
#[[Лакомник (лакомец)]]</text>
      <sha1>cql8ljnslgpdakga45yfcgzto8xwqol</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Човек што се претвора</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2632</id>
    <revision>
      <id>6809</id>
      <parentid>6808</parentid>
      <timestamp>2006-11-28T00:53:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <origin>6809</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2864" sha1="m2p3qo97oo6qd298oumnok3rjov0lk7" xml:space="preserve">'''1. ЧОВЕК ШТО СЕ ПРЕТВОРА'''


Претворањето е, на кратко, намалување на своите дела и зборови. Човекот што се претвора е ваков:

	Тој е оној кој им пристапува на своите непријатели, подготвен со нив да зборува љубезно, воопшто не покажувајќи ја омразата. Истите кои, позади грб, ги напаѓа, ги фали кога зборува со нив, и им изразува сочувство кога се повредени. 

	Им простува на предавниците, и не се лути за она што е кажано против него. На оние, на кои им е извршена неправда, и кои поради тоа се нерасположени, им го кажува она што сакаат да го слушнат. 

	Ако некој сака итно да зборува со него, секогаш вели дека покасно ќе се вратат на темата.
 
	Иако прави нешто, тој не го признава тоа, туку тврди дека само што размислувал за истото. Се правда, секогаш, дека само што стигнал или доцнел или не се чувствувал добро. 

	Ако некој побара пари или доброволен прилог од него, вели дека нема од каде да даде, ако не купува ништо, вели дека добро му оди трговијата. 

	Ако слушне нешто, се прави како ништо да не слушнал; ако види, вели дека не видел, а ако признае нешто, повеќе не се сеќава на тоа. На еден му  кажува дека ќе размисли, на друг дека ништо не знае за тоа; глуми изненаден; и на крај кажува дека и самиот помислил на истото. 

	Накратко, тоа е човек кој многу често ги користи овие изрази: “Неверојатно!”, “Несфатливо!”, “Изненаден сум!”, “Според она што го кажуваш, тој станал сосема друг човек, пред мене не зборуваше така.”, “Чудно”, “Тоа кажувај му го на некој друг”, “Не знам, вистина, дали да не ти верувам тебе или да го осудам него”, “Внимавај да не им веруваш премногу на луѓето”.</text>
      <sha1>m2p3qo97oo6qd298oumnok3rjov0lk7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Имала мајка до девет сина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2633</id>
    <revision>
      <id>10531</id>
      <parentid>10530</parentid>
      <timestamp>2016-10-14T07:34:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.124.161</ip>
      </contributor>
      <origin>10531</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4175" sha1="r59twy64escpb1xmrbkvm0qj17xort1" xml:space="preserve">Ѓорги грозниче

: Имала мајка, имала,
: до девет сина убави,
: десетт грозен Ѓоргија
: Ѓоргија беше болничав.
:  
: Мајка на Ѓорги говори,
: мани се Ѓорги од куќа,
: да не ми грдиш дворои,
: да не ми ругаш синои,
: и високите сараи.
:  
: Ѓоргија мајка молеше,
: дробни си солзи ронеше,
: оф леле стара мајчице,
: не ли сум уште малечко.
:  
: Пусти патишта ќе згрешам,
: во гора ќе се изгубам,
: ѕверои ќе ме изедат,
: без тебе мале ќе бидам.
:  
: Мајка на Ѓорги говори,
: мани се грозно глупаво,
: мани се веќе од куќа,
: више те мајка не сака. 
:  
: Виде, не виде Ѓоргија,
: дека го мајка не сака
: пак мајка си ја замоли,
: дај ми ги мале пљачките,
:  
: крпено и некрпено,
: татко ми што ми ги кроил,
: за убав ден и Великден,
:  
: Мајка му пљачки исфрли,
: Ѓорги од куќа излезе,
: Кога ми Ѓорги излезе,
: Луто си мајка проколна,
:  
: Оф леле стара мајчице,
: Кога од двори ќе излезам,
: Црната чума да влезе,
: Сараи да ти побута,
:  
: Дворои да ти запусти,
: Синои да ти потепа,
: Сама ти мајче да останеш, 
: и за Ѓоргија да кукаш.
:  
: Шетал си Ѓорги по гори,
: по гори и по планини,
: слегна си долу селата,
: ценил се Ѓорги овчарче,
:  
: Слугувал девет години,
: печалил Ѓорги печалил,
: до триста овци јаганца,
: станал ми Ѓорги чорбаџи.
:  
: Еднаш се Ѓорги нажалил,
: за своја стара мајчица,
: за девет браќа убави,
: и високите сараи.
:  
: Собрал си Ѓорги овците,
: кинисал Ѓорги пристигнал.
: Кога ми дома пристигнал,
: мајка пред порти седеше,
: и за Ѓоргија кукаше.
:  
: Ѓорги на мајка говори,
: Оф леле стара мајчице,
: имаш ли конак за мене,
: ноќеска да си преноќам
: па утре ќе си земинам.
:  
: Мајка го Ѓорги не позна,
: па му на Ѓорги говори,
: оф леле синко делија,
: имав конаци високи,
:  
: и дворои широки,
: и девет сина убави,
: десетти беше Ѓоргија,
: Ѓорги ми беше болничав.
:  
: Јас си на Бога погрешив
: Ѓоргија си го испадив,
: Кога ми Ѓорги излезе,
: Луто ме мене проколна,
:  
: Како ме Ѓорги проколна,
: Пуста ме клетва достаса,
: Каде е сега Ѓоргија,
: Да си го мајка прегрне,
: мајкини гревои да прости,
: белки ќе мајка да пукне.
:  
: Ѓорги на мајка говори,
: Јас сум ти мајко Ѓоргија,
: Ѓоргија мајко, најгрозен,
: најгрозен мајко, болничав,
:  
: Тогаш го мајка прегрна,
: дробни си солзи пророни, 
: прегрна мајка, целувна,
: и пукна мајка, од жалост.

== Надворешни врски ==

[http://web.archive.org/20070626185548/pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни]

[http://www.mkmuzika.com Музика]

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>r59twy64escpb1xmrbkvm0qj17xort1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Подлизурко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2634</id>
    <revision>
      <id>6816</id>
      <parentid>6815</parentid>
      <timestamp>2006-12-04T21:36:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <origin>6816</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3822" sha1="kk6sk7pyo5l6ya9xmi3zzjjokcv3d8l" xml:space="preserve">'''2. ПОДЛИЗУРКО'''


	Ова може да се сфати како недолично другарување, во корист на подлизуркото. Подлизуркото е ваков човек:

	Кога се шета со свој пријател, тој му вели: “Забележуваш ли како те гледаат луѓето? Тоа на никој друг во градов не му се случува”	

	Вчера те креваа во облаци. Имаше повеќе од триесетина луѓе, па кога почна да се зборува за тоа кој е најчесниот меѓу нас, сите прво тебе те спомнуваа, и на крајот повторно се враќаа на твоето име.

	Кажувајќи го ова, и слично, му ги трга на соговорникот влакната од палтото, и ако ветарот му нанесе ливчиња или гранчиња на косата, тој ги тргнува, и насмевнувајќи се вели: “Гледаш ли? Ме нема два дена и веќе ти побелела брадата, иако, за тебе, на твоја возраст, имаш поцрна коса од било кого.”
         
	Кога му зборува соговорникот, тој внимава другите да молчат, кога слуша го опсипува со фалби,  а кога ќе заврши извикнува “Браво!”.

	Кога тој, соговорникот, пак, ќе каже несолена шега, тој почнува многу да се смее, дури и го става палтото до устата, како да не може да се воздржи од смеење.

	Ако доаѓаат луѓе да се поздрават со него, ги замолува да причекаат, додека ТОЈ помине.

	На децата на соговорникот им купува јаболки и крушки, и им ги дава пред неговите очи, бакнувајќи ги и велејќи “Од добар татко, добри деца.” 

	Ако заедно купуваат чевли, забележува како ногата му е поубава од чевелот. 

	Ако соговорникот тргнува да се поздрави со свој пријател, тој истрчува пред него, и му вели “Доаѓа кон тебе”. Потоа се враќа, и му кажува на соговорникот дека го најавил неговото доаѓање.

	Тој е оној тип кој може да купува и на женскиот пазар без проблем. 

	И првиот од гостите кој ќе го пофали виното, и постојано ќе вели “Како убаво јадеш”, па земајќи нешто од масата, “Колку е ова прекрасно!”

Го прашува соговорникот дали му е ладно, и пред да му одговори, го покрива со нешто. Се наведнува кон него да му шепне нешто, или го гледа во очи додека разговараат со други луѓе. 

	На театар, самиот го зема перничето од прислужникот, и го потресува и  мести за “господинот”.
 
	Вели, “Има прекрасно изградена куќа. Нивата е прекрасно обработена, а портретот е сосема сличен.”</text>
      <sha1>kk6sk7pyo5l6ya9xmi3zzjjokcv3d8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мрморко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2635</id>
    <revision>
      <id>6817</id>
      <timestamp>2006-12-04T21:38:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''3. МРМОРКО'''


	Мрморењето е долго и непромислено зборување, а мрморкото е ваков човек:

	Кога седи до не...</comment>
      <origin>6817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1767" sha1="h3x3gon5773g928yvoicf9n157y3bcs" xml:space="preserve">'''3. МРМОРКО'''


	Мрморењето е долго и непромислено зборување, а мрморкото е ваков човек:

	Кога седи до некој, што воопшто не го ни познава, прво кажува убави зборови за својата жена, потоа полека му раскажува што сонувал вечерта, за на крај да му ги наброи сите јадења што ги имал за ручек.

	Потоа, ако нештата одат како што сака, зборува за тоа како денешните деца се многу полоши од некогашните, како на пазарот е падната цената на пченката, како бројот на странци кои доаѓаат пораснал, и како Големите и Мали Диониси повторно се слават. И како земјата би дала подобри плодови кога Зевс би пуштил повеќе дожд. Ако не, тој своето поле ќе го обработи следната година. Да, и животот денес е многу тежок. 

	Дамип, вели, поставил најголемо огниште кај Мистериите. Колку столбови стварно има Одеј ? Вчера не се чувствував добро. Кој ден е денес ? Мистериите се во Септември, Апатуриите во октомври, Селските Диониси во декември.”

	И кој може да го поднесе сето ова, него нема да го остави.</text>
      <sha1>h3x3gon5773g928yvoicf9n157y3bcs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Недоделкан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2636</id>
    <revision>
      <id>6818</id>
      <timestamp>2006-12-04T21:41:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''4. НЕДОДЕЛКАН'''


	Недоделканост е, како што се чини, недостаток на пристојност, а недоделкан човек е ва...</comment>
      <origin>6818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2909" sha1="19ci9w0dstw76uihsds99klo8ez1jv0" xml:space="preserve">'''4. НЕДОДЕЛКАН'''


	Недоделканост е, како што се чини, недостаток на пристојност, а недоделкан човек е ваков човек:

Тој би испил цело буре, и потоа сепак би отишол во градското собрание, а за цветно масло би рекол дека не мириса воопшто подобро од лукот. 

Носи чевли поголеми од ногата, а кога зборува, вика најгласно што може. 

Нема доверба во роднините и пријателите, но на слугите им ги кажува и најголемите тајни, а на оние што работата кај него, на полето им раскажува се за што се зборувало во народното собрание. 

Кога седи, го поткрева горниот дел од палтото се до над колената, па му се гледа голотината.

Кога шета, не се чуди на ништо, ништо не го изненадува, но кога ќе види вол, магаре или јарец, застанува и гледа во нив. 

Од визбата зема нешто и веднаш го јаде, а виното го пие така, без да стави вода во него. И помага потајно на жената што работи во кујната да го сомеле брашното за себе и за сите дома.

Кога појадува, фрла парче од доручекот и на живината.

Ако некој чука на вратата, самиот ја отвора. Потоа го повикува кучето, го фаќа за носот и вели “Овој ми ги чува имотот и куќата.”

Кога од некого зема пари, ги одбива, велејќи дека се нечисти, и бара веднаш да се заменат со други.
 
Ако на некого му го позајми плугот, корпата, српот или вреќа, му текнува на среде ноќ, кога не може да заспие, и оди да ги побара назад.
 
Кога се симнува во градот, го прашува првиот на кој ќе наиде, колку чинеле кожите и солените риби, дали и тој денес го слави младиот месец. И веднаш додава, дека ќе ја скрати косата, кога ќе дојде во градот, и дека ќе си купи солена риба.
 
Пее во бањата, и ги поткинува чевлите со клинци.</text>
      <sha1>19ci9w0dstw76uihsds99klo8ez1jv0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Љубезен човек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2637</id>
    <revision>
      <id>6819</id>
      <timestamp>2006-12-04T21:44:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''5. ЉУБЕЗЕН ЧОВЕК'''


Љубезност е, ако го дефинираме поимот, дружење со луѓе кое е пријатно, без некоја со...</comment>
      <origin>6819</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3377" sha1="t1r9o42ids6c0ug5lcs6hfwslv2k6cf" xml:space="preserve">'''5. ЉУБЕЗЕН ЧОВЕК'''


Љубезност е, ако го дефинираме поимот, дружење со луѓе кое е пријатно, без некоја сопствена корист, а љубезен човек е некој ваков човек:

Ако забележи некого, уште од далеку го поздравува, обраќајќи му се со “многу угледен господине” и станувајќи за да му ја покаже својата голема почит. Тогаш го фаќа за двете раце, и не го пушта да оди никаде некое време, па го испраќа, и го прашува кога повторно ќе го види, по што, пак, кажува пријатно и учтиво му се заблагодарува. 

Кога ќе го повикаат да пресуди нешто, не се обидува да му угоди само на оној кој го застапува, туку и на спротивникот, само за да се покаже како непристрастен. 

И за странците, би кажал, дека пресудуваат подобро од неговите сонародници. 

Кога е на ручек кај некого, го замолува домаќинот да ги повика своите деца. Кога тие ќе дојдат, веднаш изјавува дека многу личат на татко им. Тогаш ги повлекува кон себе, ги бакнува, и се заигрува со нив, им зборува, им дозволува да заспијат до него, иако не му се допаѓа тоа. 

Косата ја подстрижува многу често, забите му се како бисери, облеката ја менува додека е чиста и се мачка со мирисливи масти.

На плоштадот најчесто приоѓа кон масите на менувачите, во школите за борење се задржува таму кај што вежбаат најдобрите, а во театар кога се прикажуваат драми седи веднаш до војсководците.

За себе не купува ништо, а на своите пријатели им праќа подароци во Византијам спартански кучиња во Кизик, химетски мед на Род и секако на сите им кажува за тоа.

Секако има и мајмун, ќе набави и егзотична птица и силициски гулаби, коцки од коска од газела свиткани спартански стапови и завеси со ткаени персијски ликови.

Освен тоа има уредено и мало борилиште , со песок кое го нуди таму-ваму обиколувајќи ги филозофите, софистите, мечувалците и музичарите за нивни јавни настапи. Последен доаѓа на собир, за да гледачите речат: Ете , тоа е господарот!</text>
      <sha1>t1r9o42ids6c0ug5lcs6hfwslv2k6cf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Неранимајко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2645</id>
    <revision>
      <id>6832</id>
      <timestamp>2006-12-21T18:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlavrSavr</username>
        <id>9</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''6. НЕРАНИМАЈКО'''

Ова е постојана предаденост на срамни дела и зборови, а неранимајко е ваков некој чов...</comment>
      <origin>6832</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2996" sha1="cjkm4jxgbe8qn7f31majtes4y2x3f3k" xml:space="preserve">'''6. НЕРАНИМАЈКО'''

Ова е постојана предаденост на срамни дела и зборови, а неранимајко е ваков некој човек:

Брз е на клетва, рамнодушен према лошо мислење за него и секогаш подготвен за карање.

По своето значење е оној тип на човек кој бессрамно би го поткренал своето палто, и би направил секакво недело. Секако, би танцувал трезен на непристојни танци, и без маска би бил дел од хорот на една комедија. 

На настапи на панаѓури, тој е оној кој собира пари од публиката, одејќи од еден до друг гледач, и се кара со оние што имаат слободни влезници, и сакаат да гледаат без да платат. 

Би бил добар кафанџија, сводник или цариник. Никој занает не му е одбивен, колку и да е срамен, па може да е и јавен гласник, кувар или коцкар.

Не и помага на мајка си. Го апсат за кражба, и повеќе време минува во затвор отколку во својот дом.
 
Заправо е еден од оние кои го собираат народот околу себе и признаваат, односно раскажуваат неубави дела со јак и многу висок глас. Некои доаѓаат, некои пак си одат, пред воопшто добро да го дослушаат, некои го слушаат почетокот, некои неколку слога, некои пак целиот дел. Тој е, како и да е, сигурен дека инаку не може да се види нековата пропаднатост, освен кога вака ќе ги собере луѓето. 

Може вешто да биде дел од тужби, како туженик или тужител. Од  едните ќе се оддели со заклетва, и ќе им се придружи на другите, носејки кутии полни со исправи и извештаи во рацете. 

Не го смета за нечесно ни тоа да биде водач на панаѓурските пропалици, па на тие луѓе да им зема пари веднаш, барајќи за една драхма – дваесет и пет насто на ден, да обиколува крчми, рибарници и трговини со суво месо па од каматата од тоа тргување да стави нешто в уста.</text>
      <sha1>cjkm4jxgbe8qn7f31majtes4y2x3f3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трето писмо од П. Р. Славејков - 19 Февруари 1874</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2647</id>
    <revision>
      <id>10953</id>
      <parentid>6841</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:53:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10953</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13874" sha1="ct97y8mni7oofp0a15c5q4j0cpv1d08" xml:space="preserve">Трето писмо од П. Р. Славејков - Февруари 1874

(19 февр. 1874, Солун)

Ваше Блаженство!

Може да речам дека ништо не сум направил тука, и ниту сум сака да правам нешто, зашто тука во Солун нема што да се прави, а да се оди надвор сака и повеќе време и повеќе средства, а при мене и едното и другото се скудни, така што не се нафаќам да влезам во јавна борба за да не направам фијаско и повеќе да се компромитирам и себеси и делото, кое ни од далеку не е како што беше друг пат. Хидрата не владее само едно место та да ја вардиме и да ја поразиме на едно место, што би било доста лесно, туку е разиграна на многу страни. Затоа се ограничив само да ја испитам работата и принуден од малкуте средства сакав уште вчера да се вратам, но се сопрев за да почекам и да добијам уште едно писмо од Вашето Блаженство, да видам што Вие мислите за напред. Ако ми пишете, пишете ми адресирано до отец Аврекиј Зографски.&lt;ref&gt;Аверкиj Зографски, светогорски архимандрит. Управител на Зографскиот метох во Солун. Активно учествувал во црковно националните борби на Македонците во Солунско, но, како што можеме да видиме од ова писмо, Славејков успеал да го разубеди или заплаши, па од почетокот на февруари 1874 тој се повлекол.&lt;/ref&gt; Тука во Солун нема работа од таа област, или ако има кажи и јас ќе ја завршам. Според Вашата заповед не најдов за добро да се извади поп Петар&lt;ref&gt; Поп Петар Димитров (Воловаров) (1841 – с. Зарово, Солунско — 1895, Софија). Отпрвин бил патријаршиски свештеник в Сер, но од 1872 г. преминал кон Егзархијата и станал председател на црковно-училишната обштина во Солун.&lt;/ref&gt; зашто наместо да имаме корист од тоа, може да имаме повеќе штета. Јас постапив сосема поинаку и мислам дека постигнав повеќе, што и ќе се покаже отпосле. 

Поп Петар останува под нашето знаме, но таен до погоден момент, така исто и дедо Аврекиј кој бил излажан од Нил и зел учество да ги турка работите напред; но откако им објаснив колку е погубно тоа движење за општите интереси на народот, тие се кајат. На покајанието на отец Аврекиј имам причина да верувам. За Поп Петар исто сум спокоен, иако имам извесни сомнежи, зашто душата му е во рацете на отец Аврекиј и можам да речам дека тука нема страв ако дека тие двајцата ќе останат верни, зашто Аврекиј ги има поважните, а поп Петар целата простодушност. Откако дојдов, името на Вашето Блаженство се спомнува во параклисот. Ако имате потреба да дејствувате, за во Солун нема друг освен отец Авреки, нему можете да му пишете. Забележете дека освен отец Аврекиј, Нил го насрчил да им помага на унијатите до некаде и дедо Натанаил, со објаснение дека така ќе биде подобро, така можев да разберам од неговите зборови, но не сум сигурен дека успеав да го разубедам колку е излажан тој инаку толку добар старец.

Во однос на поп Петар, тој е поврзан со дедо Скопскиот и пред јас да дојдам, тој бил известен од Цариград дека било решено да биде изваден од црквата и на негово место да се постави Аврамиј. Но јас видов дека не треба да се извади поп Петар, туку да се придобие и затоа во таков дух и дејствував и дејствувам, а тоа му го препорачувам и на Вашето Блаженство, зашто не е време да ги уништуваме противниците, а уште повеќе да им даваме луѓе кои можат да им послужат и од кои можеме и ние да имаме полза. 

Најголемото шило на движењето од Цариград е Сарафов.&lt;ref&gt; Коста В’лчев Сарафов, учесник во црковно-националните борби. Представник на Драмската епархија во Цариград од 1869 до 1872 г. Од 1873 до 1874 г. повторно е во Цариград во врска со изборот на поп Харитон за владика.&lt;/ref&gt; Тој многу ги буни неодредените, издава тајни, граби од владиците, поврзан е со главните водачи тука, а тие се Димитрија Малешевски и Дојранскиот представник Г. Ахазаров. Димитрија отиде во Кукуш и тука остана Никола кого го фатив одблизу. Тој е едно младо и многу пргаво момче. 

Содржината на второто мое писмо е сосема веродостојна и движењето е сериозно и опасно, но не е тоа што ме прави очаен, зашто знам и чувствувам дека силата на убедувањето со кое можеме да дејствуваме ние е многу поголема во споредба со онаа која што ја имаат на нивна страна противниците, тие имаат да врват наспроти водата, а ние по течението на водата, само сака средства и работа. Неодложно треба да се обиколат по еднаш и два пати епархиите Струмичка, Воденска, Полјанска, Драмска, Серска и Мелничка. Нушно е исто и да се оди и до Велес, Скопје и Охрид, и да се поискоренат некои трнчиња и да се повикаат тие општини да не им ги охрабруваат неразумните желби на гореспоменатите епархии и да се дигнат на нозе да се спротивстават и самите на распространувањето на Унијата. Велешкиот&lt;ref&gt;Станува забор за велешкиот митрополит Дамаскин.&lt;/ref&gt; си го курдисал казанчето и си вари убава мастика во митрополијата, абер си нема за огинот што гори кај неговите соседи, и кој најнапред него ќе го опали. 

Ако имате намера да назначувате и некои други духовни лица, а тоа треба неодложно да го сторите кога монсињор Нил ќе тргне наваму, внимавајте да назначите лице кои нема да ги соблазнува помислата дека можат да станат владици полесно преку унијата, зашто тоа е опасно и многу лесно можат да се заразат. И владици ако назначувате, не испраќајте такви кои не се закрепени во некоја епархија, зашто не можете да имате голема доверба и тие многу лесно можат да се префрлат на спротивниот пат и да произведат големо зло. 

Иако подвигот за сочувување на православието и запазување на влијанието на Егзархијата е многу тежок, јас верувам дека луѓе вешти во владеењето на работите, дејствителни, убедителни и не склони да скитаат и да се мешаат со простата маса, во некои случаи можат уште многу да сторат, но тоа бара и средства и жртви. Најважното средстсво да се запре распространувањето на унијата денеска, ако веќе не можат да се назначат владици, е да му се даде на населението тука надеж дека можат да назначат од нивна страна векили&lt;ref&gt; Векилин, тур. - повереник, полномошник, намесник.&lt;/ref&gt; пред месните власти, зашто најголемото зло е што во разбунтуваните епархии векилите им се избирани од грчки владици и тоа ги раздружува; ако можеме да им дадеме надеж со еден совет и да им обрнеме внимание да дејствуваат во таа насока, ќе им го одземеме најсилното оружје од рацете на приврзаниците на унијата. Зашто тие се надеваат на унијата не за друго, туку зашто мислат дека преку иноверствто ќе можат полесно да си назначат луѓе по мезличите.&lt;ref&gt; Меџлис (мезлич), тур. — совет, собрание &lt;/ref&gt;

Јас многу сакав да прошетам уште некоја епархија и да им  постелам колку што можам на унијатите, но… бев пратил и коњ вчера да ми најдат да одам и јас до Кукуш да им растурам барем да не праќаат пари на монаси и на Нил во Цариград, но кога си ја направив сметката, се принудив да си легнам на брашното. Откога останав и таа недела, сега немам пари ни да се вратам. Затоа се ограничив да седам само до другиот вторник да поизучам уште подобро работите и да си тргнам. Последното ми мислење е дека ако не можете да пратите владици, да бидете внимателни да не се обидувате со други средства да ја уништувате унијата, зашто ќе измешате работите и ќе си го потрошите влијанието што ќе ви треба за во погоден случај. Не слушајте мнозина, а најповеќе Буботинова, кој доста го нарушил угледот на Егзархијата со неговите властољубиви замисли. 

19 февр. 1874 

На Вашето Блаженство

Солун

Предан, П. Р. Славейков

20 февр.

Н. П. Денес тргнувам за Велес.

истиот

ЦДИА, Софија ф. 989, оп. 2, а.е. 290, л. 1—2. Оригинал. Ракопис.

&lt;references/&gt;

== Надворешна врска ==
* [http://bg.wikisource.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%BE_%D0%A0%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2_%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%BF%D0%BE_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B0_%D0%B2_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7_1874_%D0%B3.%E2%84%96_3_%2819_%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80._1874%2C_%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BD%29 Оригиналниот текст на бугарски]

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ct97y8mni7oofp0a15c5q4j0cpv1d08</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Herman Hese</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2649</id>
    <revision>
      <id>6851</id>
      <parentid>6850</parentid>
      <timestamp>2007-02-18T14:23:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>217.16.69.101</ip>
      </contributor>
      <origin>6851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2387" sha1="kb0qk0minabeo1ymzcplyygm6bz5054" xml:space="preserve">Херман Хесе (ger. Herman Hesse; 2 Juli 1877- 9 Avgust 1962) e germanski novelist, pisatel i poet. Nobelovata nagrada za knizevnost ja dobiva vo 1946. Pisuval lirski pesni, romani i noveli. Vo pocetokot bil romanticarski nastroen vo svoite prozni dela, i pod pritisok na psihoanalizata i orintalnite mudrosti. Vo negovite dela pred se dominiraat egzistencionalnite, duhovnite i misticnite temi vo koi preovladuvaat budistickata i hinduistickata filozofija. Negovi najpoznati dela se Stepskiot Volk (Der Steppenwolf) , Sidarta( Siddhartha), Igra so staklenite monistra(Das Glassperlenspiel).

Живот и Дело 
----
Roden e vo Virtemberg 1877 godina. Vo 1922 godina emigriral vo Svajcarija, a vo 1923 postanal svajcarski drzavjanin.Kako antimilitarist se protivel za vreme na Prvata svetska vojna i ostro kritikuval. Svoite antimilitaristicki cuvstva gi iznesuva vo mnogu negovi knigi. Za vreme na vtorata svetska vojna bil pod zastita na eden germanski propagandist po ime Joseph Goebbels, i mozel slobodno svoite dela da  gi prezentira pred javnosta. Megutoa Hese nabrzo de nasol na nacistickata crna lista, i bil primoran da ja napusti zamjata i da se skrie. Uspeal da pobegne i se sokril vo Svajcarija.  
Kako i mnogute negovi likovi, Hese vo svojot privaten zhivot imal mnogu problemi so zenite. Negoviot brak so Marija Bernouli so koja imal tri deca, zavrsil tragicno pri sto negovata zena mentalno se razbolela.Negoviot vtor brak so peackata Rut Venger kratko trael, a za toa vreme ziveele odvoeni eden od drug.Toa go dovelo do emotivna kriza, Hese se povlekol vo sebe i izbegnuval bilo kakvi socijalni kontakti, koi podrobno gi opisal vo negoviot najpoznat roman Stepskiot Volk.Konecno, negoviot tret brak so Ninon Dolbin Auslender trael do krajot na negoviot zivot. Svojata treta zena ja spomnal vo knigata Patuvanje Na Istok. 

Vo svoite romani sekogas preovladuvaat prodlaboceni temi, koi go prisiluvaat citatelot da razmisluva dolgo vreme, se dodeka ne ja otkrie taa enigma, se dodeka ne prodre do nejzinata sustina, se dodeka ne se sporedi sebe si so glavniot protagonist vo deloto,  se dodeka ne se spoznae sebe si i konecno ne ja svati porakata koja nesomneno e od golema polza.Negovi najpoznati dela se Sidarta, Demijan, Narcis I Zlatoust, Stepski volk,Gertruda,Igra so staklenite monistra, Knulp.
Hese umrel vo son, na 9 Avgust 1962, na 85 godisna vozrast.</text>
      <sha1>kb0qk0minabeo1ymzcplyygm6bz5054</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Писмо од Георги Димитров до Централниот комитет на Македонскиот народен сојуз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2655</id>
    <revision>
      <id>10947</id>
      <parentid>10583</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:43:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10947</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7535" sha1="0v2twiphf8rwvxk8msatwv3h68fcl5x" xml:space="preserve">Георги Димитров во 1934 година го испратил писмо од Москва до Четвртиот конгрес на [[w:Македонски народен сојуз|Македонскиот народен сојуз]] одржан во Чикаго, кое го пренесуваме во целост: 


„До Централниот комитет на Македонскиот народен сојуз, 
Детроит, Америка. 

Братски поздрав на делегатите на Четвртиот конгрес на Македонскиот народен сојуз. Се чувствувам неразделно сврзан со судбината на македонскиот народ и како бугарски пролетерски револуционер, и како син на семејство кое потекнува од Разлог — долината на историското Илинденско востание.

Бугарскиот пролетаријат животно е заинтересиран за национално ослободување на Македонија. Националното угнетување на македонскиот народ е извор на јакнењето на угнетувањето на работниците и селаните во Бугарија, Југославија и Грција. Поделена и ограбена Македонија претставува јаболко за раздор меѓу балканските империјалисти и извор за постојана опасност од воени судрувања и немири на Балканот. 
Во својата борба за ослободување македонскиот народ нема и не може да има други вистински пријатели и сојузници освен револуционерните работници и селани во Бугарија и на Балканот. Во својата борба за социјално ослободување бугарскиот пролетаријат гледа во македонското револуционерно движење еден од своите најдобри сојузници. Борејќи се против фашизмот и за работничко-селанска власт, за Советска Бугарија, бугарските работници и селани, под раководството на Комунистичката партија, во исто време се борат за ликвидирање иа секое национално ропство и ропство на македонскиот народ.

Македонското движење има многу непријатели. Но најстрашен е неговиот внатрешен непријател — тоа се агентите на бугарскиот империјализам, бугарскиот монархизам, бугарскиот фашизам и пред се' бандата на Михајлов. Преку тие агенти бугарската буржоазија го ползува македонското движење за своите егоистички интереси и за закрепнување на својата крвава диктатура врз самиот работен народ на Бугарија. Со помош на таа банда, која се нарекува Внатрешна македонска револуционерна организација (ВМРО) со кое ги оскрнува идеалите на македонскиот народ, цанковистите успеаја на 9 јуни 1923 да ја урнат земјоделската влада и да организираат крвав терор против работничките и селанските маси. Со учеството на овие главоресци беше уништено народното востание во септември 1923. Тогаш беше убиено и затворено на илјади бугарски работници, селани и интелектуалци. Таа банда ги истреби старите независни македонски револуционери во Горна Џумаја во година. Нејзините главоресци беа искористени за убиство на повејке од 2.000 работници, селани, интелектуалци во врска со провокаторскиот атентат во Црквата св. Недела во април 1924 година. По наредба на бугарскиот фашизам, тие подло го убија великанот на македонското револуционерно движење Димо Хаџи Димов, храбриот македонски народен пратеник Христо Трајковски, многу Македонци со поинакви погледи, како и такви славни работници во бугарското работничко движење како што беше работничкиот народен пратеник Напетов. Не е возможна успешна борба против националното угнетување и за ослободување на македонскиот народ без конечно изолирање од македонските маси на оваа штетна банда, без потполно елиминирање на нејзината предавничка ролја во македонското движење и во внатрешниот политички живот на Бугарија. Македонската емиграција во Америка, како и македонската емиграција во самата Бугарија, има должност со сите сили да дејствува за што поскорешно остворување на своите задачи, подржувајќи ги стремежите на ВМРО (обединета) кон поврзување на сите вистински револуционерни македонски снаги. Само единствена револуционерна борба на македонскиот народ во најтесен сојуз со работниците и селаните во Бугарија, Југославија и Грција може да доведе до победа на македонската ослободителна револуција.

Само советскиот систем, како што најдобро покажува искуството на големиот Советски Сојуз, може да обезбеди конечно национално ослободување и полно национално обединување. Во тој дух од се' срце му пожелувам на Вашиот конгрес најдобри успеси. 

13 мај 1934.

Москва

Г. Димитров“

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>0v2twiphf8rwvxk8msatwv3h68fcl5x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ралица, 1992</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2657</id>
    <revision>
      <id>6997</id>
      <parentid>6941</parentid>
      <timestamp>2007-03-25T15:59:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jasna Koteska</username>
        <id>61</id>
      </contributor>
      <origin>6997</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30839" sha1="olgazhokcl8ruee6i8z54rvqqj75xpg" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8 Јован Котески]&lt;br&gt;
Ралица&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Издавач: НИП Ѓурѓа, Скопје&lt;br&gt;
1992&lt;br&gt;


Во спомен на брат ми Благоја


== Кон овие стихови ==


За време на робијата, пролетта 1987 година, во затворот Идризово, меѓу другите ракописи и забележав и ги зачував и овие стихови. Некои од нив и денес ми се чинат интересни. Долго се колебав дали да ги преработувам или да ги предложам за објавување изворно, онака како што настанаа. Се разбира, при преработувањето, се уверував, стиховите можеби нешто ќе добијат на естетски план, но најверојатно, ќе ја изгубат изворноста. Се решив во овие лирски записи да не менувам ништо.&lt;br&gt;
Март 1992 година&lt;br&gt; 
Скопје&lt;br&gt;
Авторот&lt;br&gt;

== Жарче ==
&lt;br&gt;
Она што гори горе, Сонцето,&lt;br&gt;
е јајце со црни дамки&lt;br&gt;
снесено од мала белузлава птица&lt;br&gt;
што квачи некаде меѓу измаглини.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тоа што му го плука отворот на полжавот&lt;br&gt;
со светлина,&lt;br&gt;
што му го остави подотворено прозорчето од слуз&lt;br&gt;
е колку уше од игла!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас ви зборувам за взаумна далга,&lt;br&gt;
за вретено завртено во круг,&lt;br&gt;
за снопче виделина зад решетки.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
- Блазеси му на Паскал Сотировски&lt;br&gt;
што гледа напрсток од црна дупка,&lt;br&gt;
фурија што ја продолжува линијата&lt;br&gt;
низ светлите прсти од Бога!- &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Легнат на грб&lt;br&gt;
ми иде да запеам од убавина,&lt;br&gt;
но едно зажарено бубаче од страст&lt;br&gt;
ми полазува слепо по рамо. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Пејсаж ==
&lt;br&gt;
Во почетокот ми ги матеше очиве&lt;br&gt;
жолтото петно во основата,&lt;br&gt;
но со време го ускладив овој пејсаж во себе,&lt;br&gt;
дури и го засакав.&lt;br&gt;
Сега мислам едка е вредно дело!&lt;br&gt;
Просто е невозможно со каква умешност&lt;br&gt;
и знаење, сликарот, созадал проѕирен редеж од буки&lt;br&gt;
се покажува Сонцето, огромно но дискретно&lt;br&gt;
на планински срт, зад ледина. Оттаму, од исток,&lt;br&gt;
се’ е во неговиот знак! На сликарот, веројатно,&lt;br&gt;
Сонцето му било попотребно од леб во ќелијата.&lt;br&gt;
Штета што не се претставил со потпис на сликата.&lt;br&gt;
Сега тој можеби и не е меѓу нас, живите,&lt;br&gt;
но оваа творба работена со жолт ималин&lt;br&gt;
ќе го надживее и неговото тегобно детство!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Самица ==
&lt;br&gt;
Станав тежина во себе и за себе,&lt;br&gt;
теснотија и за Сончево Око.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во канџи, во бунило,&lt;br&gt;
растреперува бездушна жар.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Станав невидливо кандило што осветлува&lt;br&gt;
за да се искачам до прозорчето од Бога.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Строј ==
&lt;br&gt;
Еден ме заглавува сред црвеница, в кал&lt;br&gt;
друг ме битисува меѓу квасници и сеници,&lt;br&gt;
трет ми го накалемува пламенот на гневот&lt;br&gt;
Сите ми ја расипуваат шараната дулбија!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тие веќе не се ни достојни&lt;br&gt;
да застанат лице в лице со мене.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас се израмнив со стадото Божјо:&lt;br&gt;
работници, каменоресци, ѕидари,&lt;br&gt;
дрводелци, печалбари, вешти луѓе,&lt;br&gt;
одбор делии на небеската војска!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во кругот на Мртвиот Дом чекорам по сите&lt;br&gt;
на врвот од опашката од засскана змија.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Насилници ==
&lt;br&gt;
Намуртени доушници ме поткажуваат,&lt;br&gt;
бабуносани лица ме спроведуваат.&lt;br&gt;
О леле, о леле, о леле,&lt;br&gt;
целото тело ме боли.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
„На клупата за мачење“&lt;br&gt;
ме стегаат со ситни синџири&lt;br&gt;
за раце, за нозе, за врат,&lt;br&gt;
по телото морници – морзеова азбука!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ќе ме пендрекуваат ли?&lt;br&gt;
Нема да ме пендрекуваат!&lt;br&gt;
Коска од коска, крик од крик,&lt;br&gt;
нема кому да се жалам.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Пендрекување ==
&lt;br&gt;
Сега веќе олабавува месечевата мена.&lt;br&gt;
Минатата ноќ еден бедник пендрекуваа&lt;br&gt;
зад зелениот расад на мојата поезија!&lt;br&gt;
Само како му се обликуваше телото в грч,&lt;br&gt;
во кожа од жирафа!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Му ја расипаа гравурата небеска,&lt;br&gt;
маѓиите му ги заврзаа во бело шамиче.&lt;br&gt;
Му го скршија сончевиот часовник,&lt;br&gt;
му ја поткопаа жешката лира.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Запис ==
&lt;br&gt;
При помисла дека попладне во паркот&lt;br&gt;
ќе гледам црвени трендафили,&lt;br&gt;
се ежам. Имам чувство дека&lt;br&gt;
ќе си чепкам во отворени, живи рани.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тревата во алејата е обликувана во тепих,&lt;br&gt;
но неа ја газат сотици опустошени,&lt;br&gt;
заборавени затвореници.&lt;br&gt;
Не пристигнува никаква вест.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Знам, се разотиде народот, се разлида,&lt;br&gt;
по светот. Црвот на сомнението&lt;br&gt;
како да ја нагризува целата планета.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Процес ==
&lt;br&gt;
1. На Кате&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Зазорува, чучулигата на ноќта&lt;br&gt;
пее во стиховите на Шекспир.&lt;br&gt;
Сега веќе сум „ни на небо ни на земја“.&lt;br&gt;
Може и дете со кревко раче&lt;br&gt;
да разјари лав, бик, човек,&lt;br&gt;
може да ме разјаде јанѕа.&lt;br&gt;
Сонував ергеле бели коњи,&lt;br&gt;
се преврте карпа врз мене,&lt;br&gt;
морето зина и ме голтна!&lt;br&gt;
Ми расточија се’: име, потекло, слава,&lt;br&gt;
ми ја оставија, фрлајќи ја&lt;br&gt;
со скратена реч, на слогови, поезијата!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
2. Истрага&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ги стегнав рацете, се молев да одам да мочам,&lt;br&gt;
се разлавував како претепан пес,&lt;br&gt;
- кукавици, зар немате милост, помагајте!-&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Чувствував болки на вратот.&lt;br&gt;
Насекаде ме боли. Отрпнат и тих&lt;br&gt;
во самица барав тврдо визглавје!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Мачењето продолжува со врзување.&lt;br&gt;
Според продолжението на крикот&lt;br&gt;
на некој во „капатилото“ му го менуваат ликот.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Незнајна ==
&lt;br&gt;
(сонувано)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
За да си ја покаже нежноста&lt;br&gt;
Таа соблекува раскошни дреи,&lt;br&gt;
градите, бедрата, живото Торзо&lt;br&gt;
се’ на неа и врз неа блескоти.&lt;br&gt;
Се покажува во совршен сјај&lt;br&gt;
оваа природна архитектура!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Боже, ќе умрам, а без да видам&lt;br&gt;
жив вулкан освен овој што избива&lt;br&gt;
од нејзиното тело. Помислив:&lt;br&gt;
Еве, раззеленува бескрајниот зер&lt;br&gt;
на змијското Слово на поезијата!&lt;br&gt;
Можеби е Таа вистинската смрт?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Сведоштво ==
&lt;br&gt;
Мала утеха пред тапа болка,&lt;br&gt;
идеја што се плаќа во крв&lt;br&gt;
на задоцнети рати, со камата!&lt;br&gt;
Расплодени чумави болести.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Само поетот е под клепките&lt;br&gt;
на ноќта. Го лула рулчето&lt;br&gt;
на новородена супер ѕвезда,&lt;br&gt;
го пара срцето со остар нож.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Бубаќот полн гасеници&lt;br&gt;
се отвора- рана од кратер – &lt;br&gt;
пајакот ја зацврстува мрежата,&lt;br&gt;
поетот в карцер крвари.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Ралица ==
&lt;br&gt;
(ѕвезден полилеј)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Преку решетки&lt;br&gt;
Ѕвездата Ралица ми ги открива&lt;br&gt;
сознанијата&lt;br&gt;
дека вселената жетва ќе роди!&lt;br&gt;
Преку зборот Мајка&lt;br&gt;
ги доловувам светлосните години,&lt;br&gt;
ми треба уште само рамнотежа.&lt;br&gt;
Уф, зошто го раседлувам овој облак,&lt;br&gt;
зошто ми бега оваа расцутена Ралица&lt;br&gt;
во својот сјај&lt;br&gt;
и зошто ме наведува кон Татковината&lt;br&gt;
со грешна мисла?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Ласица во сонот ==
&lt;br&gt;
Да ти ја плукнам содржината на идејата&lt;br&gt;
кога за мене никој не се стори жив!&lt;br&gt;
Да постоев во друго време&lt;br&gt;
можеби ќе ме трампеа за жито,&lt;br&gt;
за буре вино, за барут!&lt;br&gt;
Вака, бидејќи „сум ја сакал Татковината“&lt;br&gt;
ми ги замрзнаа коскиве.&lt;br&gt;
Се шмугнаа обвиниители во сонот&lt;br&gt;
бркаа ласици по волја на ветрогони!&lt;br&gt;
Помислувам: што дека сум поет?&lt;br&gt;
Да ти ја плукнам содржината на идејата!&lt;br&gt;
Смртта е една и единствена,&lt;br&gt;
неа не ја видел досега никој,&lt;br&gt;
па дури ни оној, распеаниот Орфеј.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== И така... ==
&lt;br&gt;
Се раскуќува семејство од село,&lt;br&gt;
луѓе од болести,&lt;br&gt;
шуми од пожар,&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
се раслекува жена за спиење,&lt;br&gt;
дете за капење,&lt;br&gt;
маж за орање,&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
се распалува образ од девојка,&lt;br&gt;
фурна од оган,&lt;br&gt;
човек од гнев,&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
се распаѓа дрво од старост,&lt;br&gt;
куќа од поплава,&lt;br&gt;
земја од вода,&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
се’ се растура, се ослободува,&lt;br&gt;
само со синџири на нозете и на рацете&lt;br&gt;
може се’ уште да се робува.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Авет ==
&lt;br&gt;
Се заканувам со посев од смрт.&lt;br&gt;
замеси го тоа тесто од кал&lt;br&gt;
направи скулптура на жена.&lt;br&gt;
Ќе ти се најде за садака&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ги размеѓив чувствата&lt;br&gt;
сега сум китнеса оаза&lt;br&gt;
исполнета миризливи арии!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
На Аветот од Мрак му реков:&lt;br&gt;
„Има ли разлог да се бара&lt;br&gt;
гробницата на Тутан Камон?!&quot;&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сега веќе не разликувам змија&lt;br&gt;
од катедрала! Па што?&lt;br&gt;
планината е светла од здивот.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Различена е гранката од јато птици,&lt;br&gt;
разлистена е тагата од црни мисли...&lt;br&gt;
Сакав и им реков: „Како не ви е срам,&lt;br&gt;
ја излокавте ‘правната држава’!“&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Мелодија ==
&lt;br&gt;
Како неук мајстор на стихот&lt;br&gt;
се обидувам да ги фатам звуците&lt;br&gt;
на една кантата од Рахманин.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Не ми успева.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Се вртам и го гледам стрико Сандре&lt;br&gt;
ги стега вилиците&lt;br&gt;
како да ќе го нападне расонет Демон.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во ќелијата се мешаат тоновите&lt;br&gt;
и се глодаат. Едни со други&lt;br&gt;
влегуваат в нерамен бој. Во двобој!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас ги повлекувам&lt;br&gt;
и последните линии на мелодијата,&lt;br&gt;
кинам свежи стракови пелин&lt;br&gt;
и врз напластен воздух, низ сеќавања,&lt;br&gt;
влегувам во миризлива градина.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Осуденик ==
&lt;br&gt;
Прости му Господе на Мирко Дафиловски&lt;br&gt;
што го изнесоа низ капија&lt;br&gt;
со нозете напред!&lt;br&gt;
А знаеше, зад решетки,&lt;br&gt;
пејсажот да го ооживува&lt;br&gt;
со неповторлива страст:&lt;br&gt;
овошки во цутење, цреши во зреење,&lt;br&gt;
поле изорано со мечти!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Раскажуваше и за некоја Заспана Венера&lt;br&gt;
чии очи ги покираше со надолена,&lt;br&gt;
невина дремка,&lt;br&gt;
а раката и’ ја спушташе надолу&lt;br&gt;
кон пупето.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Овој безизлезен човек сред сурија дивеч&lt;br&gt;
чиниш преку решетки истура виделина&lt;br&gt;
како млеко од кобел во јуни.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Помислувам: дрвото се обновува со корени,&lt;br&gt;
лозницата се закитува со лист,&lt;br&gt;
а јас со скуден збор се обидувам да го исплачам&lt;br&gt;
Мирко Дафиловски.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Наполи ==
&lt;br&gt;
Од се’ во сеќавањето најмногу ми останаа&lt;br&gt;
неколку балкони во неугледен кварт&lt;br&gt;
и бели шарчафи по терасите,&lt;br&gt;
платноотки во морето&lt;br&gt;
наспроти огромните троми бродови&lt;br&gt;
што одминуваа&lt;br&gt;
и некаде на исток Везув со капа од чад!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас тогаш и не помислував дека&lt;br&gt;
пред 385 години во ѕидиштата на Кастеланова&lt;br&gt;
на Томазео Кампанела&lt;br&gt;
во менгеме му ги тегнеле мускулите.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
(Сега се отстранети прангите,&lt;br&gt;
барем така пишува во куќниот ред!)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Можам да замислам со каква суптилност на витез&lt;br&gt;
Кампанела ги молел инквизиторите&lt;br&gt;
да му дозволат да оди да сере...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Мачна душо, денес – &lt;br&gt;
насилствата на безумството се повторуваат&lt;br&gt;
со посовршени методи.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Го видов Наполи со џиновски ритам,&lt;br&gt;
со широки светли плоштади, заливи,&lt;br&gt;
бучни авиони, облакодери,&lt;br&gt;
но сето тоа исчезна како во матен сон&lt;br&gt;
кога се мешаат и се истураат излижани карти.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Останува само приказот за робијата&lt;br&gt;
што го преповторуваме&lt;br&gt;
како ученици со нагледни средства.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Град ==
&lt;br&gt;
Јас го паметам тој древен град&lt;br&gt;
подигнат крај црвени брегови&lt;br&gt;
со кула на ридот што се израмнува&lt;br&gt;
со напластена тешка планина.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас ја паметам барутницата&lt;br&gt;
сурова и тешка како полноќ.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ги паметам коњите троми&lt;br&gt;
како се спуштаа по калдрмата,&lt;br&gt;
водата што се слева во коритотот&lt;br&gt;
правејќи сребрена алка.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас ја паметам неодложната мора&lt;br&gt;
што навлегува и запоседнува&lt;br&gt;
во очите, во душите, во дамарите скришни,&lt;br&gt;
во лапавицата на оптегнатите крикови!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас го паметам тој древен град&lt;br&gt;
заграден со штрбави ѕидишта,&lt;br&gt;
пренесен на географска карта&lt;br&gt;
како мртовец пред Свети Архангел.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Но јас најмногу го паметам тој древен град&lt;br&gt;
по една жена со кадифени очи&lt;br&gt;
во чии длабочини се близнеа стихии.&lt;br&gt;
нејзиното лице украсено со бемка&lt;br&gt;
и денес ме потсетува на златна болвосерка...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Вина ==
&lt;br&gt;
Во летописите од Стариот Завет&lt;br&gt;
началник над лозјата е Семеј од Рама,&lt;br&gt;
а над визбите со вино во лозјата – Завдиј, син Сефамиев.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Овој последниов, како да ме предупреди&lt;br&gt;
дека прв на целта ќе стигне Љубен Ташковски&lt;br&gt;
(до последното буре од визбата во Неготин Краина)&lt;br&gt;
кога, вкусувајќи голтка розов еликсир&lt;br&gt;
поетот свечено изјави „Овде е крајот на рајот!“&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Годините, гроздови зрна, полека се ронеа,&lt;br&gt;
но балзамот при дегустацијаа што тогаш ни проструи низ крвта&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
и денес го чувствуваме на врвот од јазикот.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Варијанта ==
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Можам да си претпоставам со какво чувство&lt;br&gt;
на одушевување и пораз се понесува&lt;br&gt;
Паско Кузман, археолог, во ископина,&lt;br&gt;
кога ќе открие јајцевидна глава од мермер!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Најпрвин маестрото ја стега дланката&lt;br&gt;
како да сака да направи топка од снег,&lt;br&gt;
потоа ги пушта прстите кон цутен јоргован,&lt;br&gt;
извлекува разгранета шипка од азбест!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ја распоредува азбуката на минатото време.&lt;br&gt;
Темен е говорот на неговото камено дно.&lt;br&gt;
Но кога мислиме дека дошол до совршен крај,&lt;br&gt;
Паско Кузман ги покажува дамарите:&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Парчосува лирска стомна од лискун.&lt;br&gt;
Може да се оди натаму, вели Паско Кузман,&lt;br&gt;
па почнува да плете мрежа од страст.&lt;br&gt;
Оптегнува невидливо јаже од пламен!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Расади ==
&lt;br&gt;
Се расрде рисот, Се расрде жената. &lt;br&gt;
Се расрде сувата земја и земјата&lt;br&gt;
што не се расрде. Ах, се расрде&lt;br&gt;
во ќелијата Ахил Пелеев, го фати гнев!&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Во моиве песни нема раст,&lt;br&gt;
има раст во криминалот.&lt;br&gt;
Во мојава поезија нема раст.&lt;br&gt;
Има раст во генерацијата.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Се разведе Христос од крстот.&lt;br&gt;
Се разведе Марија Калас&lt;br&gt;
од операта. Се разведе мојата мисла&lt;br&gt;
од твојата мисла, од твоето тело.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Се растаже морето од копното,&lt;br&gt;
мајката по синот,&lt;br&gt;
девојката по момчето,&lt;br&gt;
се растаже ангелот од ѕидот&lt;br&gt;
за светло, отворено небо.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Мојата тага е неизмерна,&lt;br&gt;
се раствори ко сол во вода.&lt;br&gt;
Чадот се гледа во ведрината,&lt;br&gt;
мојата болка е широко море.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Се растега стадото,&lt;br&gt;
се растега облакот,&lt;br&gt;
се растега редоследот&lt;br&gt;
на заслужни и незаслужни.&lt;br&gt;
Се’ тоа е зависно од сонцето&lt;br&gt;
и од грст пресна земја.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Се растечува лава од дојката,&lt;br&gt;
се растечува крв од раната.&lt;br&gt;
Меѓу мене и тебе божествено&lt;br&gt;
растојание од издивки, од грамади,&lt;br&gt;
градина измерена со пијавици&lt;br&gt;
од трепки! Меѓу Андромеда&lt;br&gt;
и мечкина дупка – божилак.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Волкот ја растргнува овцата,&lt;br&gt;
судбианта ме растргнува мене.&lt;br&gt;
Но што ми останува кај тебе?&lt;br&gt;
Растреби ми ја главата од мисли!&lt;br&gt;
Вселената од ѕвезди. Запали ми &lt;br&gt;
оган в око, во сино кандило.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Расцеп на жената&lt;br&gt;
Расцеп на душата&lt;br&gt;
Расцеп на телото&lt;br&gt;
Расцеп на судиите&lt;br&gt;
Тежок расцеп&lt;br&gt;
на белите дробови&lt;br&gt;
Се нафати рѓа&lt;br&gt;
врз моите наведнати плеќи.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Прави со мене се’, само не барај&lt;br&gt;
да ти подигнам раскошен сарај.&lt;br&gt;
Ако веќе ти подигнам, не ишти,&lt;br&gt;
сред сарајот змија да пишти.&lt;br&gt;
*&lt;br&gt;
Таа прави растур&lt;br&gt;
мелејќи со задникот&lt;br&gt;
кон високите крепости&lt;br&gt;
на иднината.&lt;br&gt;
Му реков на судијата:&lt;br&gt;
„Расуди ако си маж&lt;br&gt;
зошто ме осуди?!“&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Раскостени ==
&lt;br&gt;
Со неверојатна нежност&lt;br&gt;
таа му ги расели лебедите&lt;br&gt;
од заспаната вода на Окото&lt;br&gt;
во измислено Езеро!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Длабок беше засекот на раната,&lt;br&gt;
на карпата одронетиот вртлог,&lt;br&gt;
Длабок.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во Сoлунско Поле&lt;br&gt;
раскапа Црна Арапина&lt;br&gt;
пред Болен Дојчин.&lt;br&gt;
Крали Марко му се одмазди&lt;br&gt;
на Муса Кесеџија.&lt;br&gt;
Сите тие си имаа&lt;br&gt;
по една сопствена зандана&lt;br&gt;
од која враќање нема.&lt;br&gt;
Раскапа плодот на крушата&lt;br&gt;
во зрело злато.&lt;br&gt;
Дури и Спире Црне&lt;br&gt;
се престори течен метал!&lt;br&gt;
Коска до коска- сите се раскостија.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Никогаш да не те видат очиве мои&lt;br&gt;
сестро Ангелино,&lt;br&gt;
што стори со својата страст, кучко?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Душа ==
&lt;br&gt;
(реинкарнација)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Aко по смртта душата влегува&lt;br&gt;
во некој овоземен створ,&lt;br&gt;
дај, Боже, мојава нека се всели во змија.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Шаренилово на сите им е познато.&lt;br&gt;
Свикнат сум да ме толчат по глава&lt;br&gt;
со се’ што ќе им падне на ум, чесен збор.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Мршари ==
&lt;br&gt;
Оној сум што ја виде мршата&lt;br&gt;
во своето мртво кралство,&lt;br&gt;
маскирана вистина што им се враќа&lt;br&gt;
на згаснати пожари од сопствена крв.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Оној сум што ги виде мршарите&lt;br&gt;
се доближуваа до обилната гозба,&lt;br&gt;
завиткани во прав од вретено на ветерот,&lt;br&gt;
ги парчеа галаксиите од мртво ткиво.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Нека си понесе моево уво звук од песна,&lt;br&gt;
оково – крило од пеперуга лесна.&lt;br&gt;
Оној сум што бара три најубави жени,&lt;br&gt;
робинки,&lt;br&gt;
во Митологијата што се кријат,&lt;br&gt;
а како бршлен се вијат по столбовите&lt;br&gt;
на моите соништа луди.&lt;br&gt;
Гладот, стравот и страста се буди.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Мршарите ќе си дрпнат од мршата,&lt;br&gt;
од тоа што е од земја позајмено&lt;br&gt;
и од небо најмено,&lt;br&gt;
па ќе си заминат со смрт во забите&lt;br&gt;
за да кршат коски кај послабите...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Нека заврши оваа насилничка канонада&lt;br&gt;
со неочекуван затворенички замин,&lt;br&gt;
Оној сум што ќе рече сега и секогаш&lt;br&gt;
- бев на устието од Ахерон, сред мршарите.&lt;br&gt;
Амин.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Робија ==
&lt;br&gt;
Ристо го убил сина си за земја,&lt;br&gt;
Ѓорѓи убил старец за пари,&lt;br&gt;
Митре украл неизмерно благо,&lt;br&gt;
а двајца будалетинки од стопанкина им&lt;br&gt;
туриле отров во водовод&lt;br&gt;
за да ги отрујат жителите на градот.&lt;br&gt;
Еден Ром прекопувал гробови&lt;br&gt;
збирајќи скапоцени накити&lt;br&gt;
од починатите. Ми падна жал&lt;br&gt;
за едно момче што дотуркало „в темница“&lt;br&gt;
зошто неговата свршеница се туркала &lt;br&gt;
со друг. Да се робува за жена &lt;br&gt;
е најсмешната и најжалната работа!&lt;br&gt;
Еден мрсул од човек ја терал жена си&lt;br&gt;
да се раслекува олул-гола пред сите&lt;br&gt;
и да се цепи! „Така му било лезет!“&lt;br&gt;
Еден постојано стружеше дрво&lt;br&gt;
и пееше песна. Исто дрво, иста песна.&lt;br&gt;
Пих, друг пак со часови клечеше в але&lt;br&gt;
Еден место жена си, баба си ја возел!&lt;br&gt;
Да му се плукнам, за да и’ угодува, крадел.&lt;br&gt;
Друг пак, без причина исекол&lt;br&gt;
цела шума млади црници.&lt;br&gt;
Па нели сега никој не одгледува буби?!&lt;br&gt;
Еден постојано ја повторуваше изреката:&lt;br&gt;
„Понекогаш нож може да истреби еден,&lt;br&gt;
а понекогаш повеќемина потамина!“&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Еден се фалеше дека на жена си и’ дозволил&lt;br&gt;
да оди дури во Цариград&lt;br&gt;
за да купува бубаќ!&lt;br&gt;
Некој си Геле, некој си Веле,&lt;br&gt;
некој си Решад, некој си Рамче&lt;br&gt;
штом ќе излезат од робија, велат:&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
- Фрли зад себе камче,&lt;br&gt;
да не ти се повторило!-&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Но животот од искони до века&lt;br&gt;
знаел да зблазнува и да казнува.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
А до каде ќе се стигне&lt;br&gt;
ако за сево ова&lt;br&gt;
еден паталец запишува,&lt;br&gt;
а вистината безочно &lt;br&gt;
го избришува?!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Прашања за размисла ==
&lt;br&gt;
Ако не беше сево ова што го гледаме, што ќе беше?&lt;br&gt;
Ако немаше простор и време&lt;br&gt;
со што ќе се исполнеше безднава?&lt;br&gt;
Ако со својот ум и разум&lt;br&gt;
не ја осмислувавме Вселената,&lt;br&gt;
каква корист што таа постои?&lt;br&gt;
Дали Вселената без нас е мртва, а сепак жива сеанса?!&lt;br&gt;
Ако Вселената има крај, што понатаму од крајот?!&lt;br&gt;
Ако е бескрајна, како тоа, се шири, се шири, а крај нема?&lt;br&gt;
Кој мисли на тоа, кој се доведува до тотално лудило?!&lt;br&gt;
Кога и како е создадена праматеријата и од што?&lt;br&gt;
Ако материјата, просторот и времето некогаш „исчезнат“ што ќе ги замени?&lt;br&gt;
Дали душата, по одвојувањето од телото&lt;br&gt;
се престорува во Ништо,&lt;br&gt;
во Едно Огромно Совршено Ништо?&lt;br&gt;
Ако постои Бог, се поставува прашање:&lt;br&gt;
„Кој го создал Бога?“ Кога? Како?&lt;br&gt;</text>
      <sha1>olgazhokcl8ruee6i8z54rvqqj75xpg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jovan Koteski</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2658</id>
    <revision>
      <id>7001</id>
      <parentid>6978</parentid>
      <timestamp>2007-03-28T21:08:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jasna Koteska</username>
        <id>61</id>
      </contributor>
      <origin>7001</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="170" sha1="a2pq7vgwo89h1t675z1ca6jflrvjuz9" xml:space="preserve">==Збирки поезија==

*[[Тежина, 1965]]

*[[Живожарица, 1990]]

*[[Морници, 1991]]

*[[Ралица, 1992]]

*[[Кртечина, 2000]]</text>
      <sha1>a2pq7vgwo89h1t675z1ca6jflrvjuz9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Апел до Македонците во Бугарија - 1944</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2659</id>
    <revision>
      <id>10944</id>
      <parentid>8407</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:37:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10944</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13715" sha1="d0e8my1cv39b68y9vjmscgeseoxl8hq" xml:space="preserve">АПЕЛ
ДО
МАКЕДОНЦИТЕ ВО БУГАРИЈА

ДРАГИ СОНАРОДНИЦИ,

Македонскиот народ водел и води епски борби за своето национално ослободување. Неговите најсмели и бестрашни синови непрестајно ја напаѓаа турската тврдина на феудализмот и деспотизмот. Ентузијазмот и самопожртвуваноста на Македонците создадоа херојска епопеја среде револуционерните борби на македонскиот народ – Илинденското востание во 1903 година.

Водени смело од идеолозите на македонската ослободителна борба : Гоце Делчев, Ѓорче Петров, Даме Груев, Јане Сандански, Димо Хаџи Димов и плејада други борци, илинденци, ја направија бесмртна таа борба и го напишаа на страниците на национал-револуционерните движења најголемиот херојски подвиг.
Ситуацијата во која беше подготвена, организирана и спроведена национал-револуционерната борба бараше цврста увереност и фанатична смелост. Турската власт, иако со јасни признаци на распаѓање, се уште беше силна да се пресметува со македонските борци. Владите на Србите, Грците и Бугарите, кои тогаш постоеја, како спроводници на хегемонистичката политика на Балканот, ги вкрстуваа своите стремежи за присвојување на македонската земја, за поробување и асимилирање на македонскиот народ. За да се отстрани таа опасност, македонскиот народ мораше да ја води борбата самостојно, со сопствени сили и средства, против глутницата шовинисти и завојувачи, управници на балканските држави. Меѓутоа, наспроти неблагопријатните услови, револуционерната енергија на поробените Македонци секогаш се наоѓаше во борбена готовност.

Од турското господство до нашиве дни, македонскиот народ постојано бил под ропство и постојано се наоѓал во борба за своето ослободување. Разгледувајќи го делото на македонската ослободителна борба во минатото, која најде херојски пример во Илинденското востание, ние Македонците се наоѓаме пред настани, судбоносни и големи.

Македонскиот народ преживеа тешки години на национален гнет. По почнувањето на сегашната војна, крвавиот фашизам, во лицето на Хитлерова Германија, вооружена до заби, со тајно и јавно содејство од бугарските и македонските фашисти, стреловито се насочи кон Балканот, а со тоа настапи и во нашата татковина Македонија и се натури со својот воен и полициски апарат. Македонскиот народ се најде во едно уште пострашно економско и национално ропство. Македонскиот народ беше газен, онеправдан и жестоко експлоатиран. Тој беше поставен во страшен мрак, насилство и потисништво. Народната мисла беше скована во железни вериги на најцрното мракобесје, а нејзините носители беа убивани на најнечовечен начин, или апсени и фрлени во затворите, или праќани во концетрационни логори. Се палеа имотот и покуќнината на населението, се применуваа инквизиторски средства воопшто, пострашни од оние во средновековјето.

Така во 1941 година во Македонија никна, како решавачка сила,  Македонската народноослободителна војска, која славно ги продолжи традиционалните и историските борби на македонскиот народ против завојувачката политика на Балканот и во тесен сојуз со движењето на маршал Тито за да ги гради слободата на Македонија и нејзиното федеративно здружување со сите демократски сили на Балканот.
Во тие услови во нашата татковина се создаде АСНОМ ( Антифашистичко собрание на народното ослободување на Македонија ), како институција од највисока револуционерна и политичка вредност, прокламирајќи го основниот закон на Македонија, имено : целосно самоопределување на македонскиот народ.

Денес во Македонија е установена револуционерна народноослободителна власт, која функционира преку своите органи – Комитет на Народноослободителниот фронт.

Македонската емиграција во Бугарија водеше упорна и крвава борба во својата средина против агентите на фашистичката завојувачка политика. Со неа таа се редеше во борбите на бугарскиот народ против фашизмот и завојувачката политика и индиректно го потпомагаше борбите на македонскиот народ за слобода, која е невозможна без поразување на фашистичките клики на Балканот, сплотени во последно време зад Хитлерова Германија.

Драги сонародници,

Никогаш немало поблагопријатн услови за слобода на нашата татковина како денес. Хитлерова Германија, тоа страшилиште за слободата на народите, е пред разгром. Таа пропаѓа под притисок на славната Црвена армија, пред армиите на нејзините сојузници и борбите на сите поробени народи, под тежината на своите сопствени престапи. Хитлеровиот ѕвер е смртно ранет. Неговиот труп наскоро ќе биде ставен во дувлото што самиот си го подготви. Со залезот на хитлеризмот, се појасно се истакнува спасителнот лозунг на сојузниците : правото на национално самоопределување и слобода за внатрешно устројство на сите народи.

Денес небото на народите во Европа се разведрува. Народите на Европа се во здружена борба за доуништување на Хитлеровиот ѕвер, кој се наоѓа во агонија. Со тоа, правото на слободно постоење на народите е во рацете на самите народи. Денес Македонците жнеат победа по победа, во лицето на својата млада Народноослободителна војска. Првпат народите што се ослободуваат си подаваат братска рака за здружена борба против германските окупатори. Балканските народи се единствени во таа борба.Со разгромот на најопасниот непријател на слободата на народите, Хитлерова Германија, се распаднаа и се распаѓаат неговите поддржувачи: великобугарските фашисти, великосрпските хегемонисти, великогрчките, великоалбанските и македонските фашисти и сите нови слуги на Хитлеровиот фашизам.
Во новосоздадената ситуација во цела Европа и на Балканот наш долг е да ја поддржиме револуционерната влада на Отечествениот фронт во Бугарија, пристапувајќи едновремено со тоа кон поддршка на револуционерната борба внатре во самата Македонија.

Сега, кога македонскиот народ се бори со оружје в рака, за својата слобода и самоопределување, со поддршка на проникливиот и гениален водич на балканските борби и забрзувач на ослободувањето на балканските народи – маршал Тито, и ние оттука се наоѓаме пред една железна неопходност, со оружје в рака, да се придружиме и пожртвуваме кон Народноослободителната борба за Македонија, борба што во сегашниов момент е во својот разгор.

Заедно со тоа, да ги исчистиме нашите емигрантски организации од нивните досегашни фашистички раководства и да ги доведеме во согласност со политиката на владата на Отечествениот фронт во Бугарија, која е единствена во порддршка на македонската борба за слобода.

Да живее Општобалканската народноослободителна борба, на чело со славниот водач маршалот Тито!
Да жевее неразрушливиот Англо – советски – американски блок!

Да живеат славната и непобедлива Црвена армија и Сојузот на Социјалистичките Советски Републики – ослободители на поробените народи!

Да живее владата на Отечествениот фронт на Бугарија!

Смрт на фашизмот!

Слобода на народот!

Да живее слободна Македонија во нова Демократска Федератовна Југославија!

Горешт поздрав на македонската Народноослободителна вајска!


Софија, септември 1944 година


Потписници:

Д-р Павел П. Шатев

Божин Димитров

Иван поп Јорданов

Љубен Манолов

Христо Калајџиев

Георги Саракинов

Алаксандар Мартулков

Лазар Поповски

Д-р Христо Далкалачев

Д-р Христо Тенчов

Петар Шанданов

Пецо Трајков

Лазар Кр. Ашлаков

Туше Делииванов

Георги Динишев

Георги Деспотов

Ангел Динев

Крсто Гермов ( Шакир )

Филип поп Тодоров

Димитар Халваџиев

Иван Палејков

Никола Константинов

Д-р Лазар Божинов

Гоце Грков

Д-р Васил Христов

Борис Михов

Туше Влахов

Стефан Нанов

Михаил Герџиков

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>d0e8my1cv39b68y9vjmscgeseoxl8hq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кртечина, 2000</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2660</id>
    <revision>
      <id>6998</id>
      <parentid>6977</parentid>
      <timestamp>2007-03-25T15:59:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jasna Koteska</username>
        <id>61</id>
      </contributor>
      <origin>6998</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27724" sha1="6amv1zw35mhr2f3fp1xe86se2fwqrxk" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8 Јован Котески]

Кртечина

Издавач: Зумпрес, Скопје&lt;br&gt;
2000&lt;br&gt;


На доктор Никола Јанкуловски


== Скица ==
&lt;br&gt;
Земјава бледнее, лицево темнее,&lt;br&gt;
а Флора налева цвеќе од дланки.&lt;br&gt;
Некој си прочитал повесмо од албум!&lt;br&gt;
Зошто да оставам и јас тестамент&lt;br&gt;
кога се откривам – бигор камен…&lt;br&gt;
На него втиснувам сосема на слепо&lt;br&gt;
нокте на кртица што преора хумус&lt;br&gt;
без да сети пред тоа, грозен ламнет!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Кртечина ==
&lt;br&gt;
И еве се престорив ровка земја&lt;br&gt;
избраздена со кртечина,&lt;br&gt;
весла кртица со топло крзно,&lt;br&gt;
со бело драскаво нокте&lt;br&gt;
чепка кај што ме боли.&lt;br&gt;
Една кртечина се затина,&lt;br&gt;
друга се отина со матечина&lt;br&gt;
од пресна, засирена крв.&lt;br&gt;
Шикнува млаз вода оттаму,&lt;br&gt;
одваму веќе несопирно тече…&lt;br&gt;
Се престорив ровка земја&lt;br&gt;
низ чии лавиринти одекнува&lt;br&gt;
крикот на моето детство.&lt;br&gt;
Наслушувам с'ска влекачка&lt;br&gt;
одмотана од под студен камен;&lt;br&gt;
белким е дојден часот&lt;br&gt;
да се испорамнат сметките&lt;br&gt;
меѓу небото и земјава&lt;br&gt;
преку моево отворено тело.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Клинички центар, Скопје, јуни 1999 г.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Бунило ==
&lt;br&gt;
Кревко црешово стебло&lt;br&gt;
облечено в цутје ме потсетува&lt;br&gt;
дека сме блиску до островски брег,&lt;br&gt;
до минливи одвеани ароми&lt;br&gt;
во неодминливи строги алеи…&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Преку вена ми се слева крвна плазма,&lt;br&gt;
лава на вулкан жив!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ќе ми се измолкне душава од телово&lt;br&gt;
(змија од кошула!) и долго облакот&lt;br&gt;
пенлив ќе ја притиска земјава,&lt;br&gt;
ќе дриска посоп од снег.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Болничка соба ==
&lt;br&gt;
Двајца врвни мајстори&lt;br&gt;
играат пинг-понг, -&lt;br&gt;
топчето наизменично лета&lt;br&gt;
од едната на другата страна,&lt;br&gt;
успехот е променлив!&lt;br&gt;
Среќата му се наклонува&lt;br&gt;
на Танатос, но само за миг;&lt;br&gt;
Хипнос ја презема играта,&lt;br&gt;
победата е на негова страна!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Потоа низ некое далечно поле&lt;br&gt;
пламнуваат сино-бели макови&lt;br&gt;
како облека на медицински сестри&lt;br&gt;
кои зачекориле кон меѓата, в сон,&lt;br&gt;
со ведра, растурена смеа…&lt;br&gt;
Една од нив вели:&lt;br&gt;
- Крвната плазма ти е при крај,&lt;br&gt;
моравме да те приврземе со завој&lt;br&gt;
колку да не се струполиш од креветов,&lt;br&gt;
да не одлеташ преку прозор на слепо! – &lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Шушуле ==
&lt;br&gt;
Шушуле (инсект сличен на светулка)&lt;br&gt;
секогаш се пика в уво,&lt;br&gt;
сучи бела памучна преѓа,&lt;br&gt;
се преточува во фосфори…&lt;br&gt;
Судено му е да созрева во сува трева,&lt;br&gt;
да опстојува во погледот&lt;br&gt;
ко строшен, вреден рубин…&lt;br&gt;
Се променува во сина темјанушка&lt;br&gt;
за да ја разубавее пенушката;&lt;br&gt;
несетно орбитира околу земјава&lt;br&gt;
со отмен, спокоен лет… Боже,&lt;br&gt;
дали сум јас тоа шушуле?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== На тронот од сонот ==
&lt;br&gt;
Сонувам жетва од бронзени кипови,&lt;br&gt;
сета антика се преселила в круг&lt;br&gt;
врз бело торбе на отворена книга…&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
На ридот куќа гори, некој се капе&lt;br&gt;
во матната река на мојот сон;&lt;br&gt;
со стопени крилја на Икар летам,&lt;br&gt;
на улица се создава злокобна збрка…&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Се будам. Се чувствувам сериозен&lt;br&gt;
како крал на Аргонафтите!,&lt;br&gt;
(ги собирам нозеве на креветот&lt;br&gt;
и &amp; се молам на Сестрата&lt;br&gt;
да ми донесе чаша вода.) Еве,&lt;br&gt;
одвај се свртувам натаму&lt;br&gt;
за неприкосновено да владејам&lt;br&gt;
на Тронот од Сонот!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Светлина ==
&lt;br&gt;
Од каква кртечина извира&lt;br&gt;
овој вруток од светлина,&lt;br&gt;
- набуен млаз од искри?&lt;br&gt;
Неизмерен во бликнувањето,&lt;br&gt;
незапирлив во бранувањето,&lt;br&gt;
во просторот издашно разлева&lt;br&gt;
искон од нестварна пена!&lt;br&gt;
Длето обликува лик на гола&lt;br&gt;
паганка. Убоста &amp; ја прековува&lt;br&gt;
во пранга… Светлина,&lt;br&gt;
про'ртена во повторна болка,&lt;br&gt;
наспроти сите драги спомени…&lt;br&gt;
со каков карат да го измерам&lt;br&gt;
ова бело злато на светлината&lt;br&gt;
пред раната од темна крв?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Венера ==
&lt;br&gt;
Клунови на гаврани в кобна замка!&lt;br&gt;
Таа лежи во срцето на земјата&lt;br&gt;
и не и’ е грижа што и’ старее телото,&lt;br&gt;
што и’ малее душата, што во топило е&lt;br&gt;
гнила копа! Венера – кртица,&lt;br&gt;
ме блазне со страст&lt;br&gt;
пре два-три ожнеани снопа!&lt;br&gt;
и’ ги отинам изворите&lt;br&gt;
од благороден бигорен камен,&lt;br&gt;
та ја кревам како икона&lt;br&gt;
со посребрена рамка,&lt;br&gt;
со неистрошена стрела на времето&lt;br&gt;
сака да се престори кралица&lt;br&gt;
со неограничена власт!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Ѓурко Леко ==
&lt;br&gt;
Вода блика од каменот&lt;br&gt;
ко разголен светнат меч&lt;br&gt;
и ја пресечува ливадата&lt;br&gt;
на два чемерни зера!&lt;br&gt;
Кој бил тој Ѓурко Леко&lt;br&gt;
што ги собрал капките&lt;br&gt;
во еден дулец од мраз?&lt;br&gt;
Ѕирнал во утробата на земјата&lt;br&gt;
и ја загасил жедта на привидот!&lt;br&gt;
Ја брцнувам дланкава&lt;br&gt;
во разголена вода на припек.&lt;br&gt;
Се израмнувам со рамнотежата &lt;br&gt;
на еден излеан млаз.&lt;br&gt;
Дали некогаш моиве очи&lt;br&gt;
ќе се огледаат во жуборот&lt;br&gt;
кој скротува додека се повторува&lt;br&gt;
во една порака свежа!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
*Ѓурко Леко, име на извор во родниот крај на поетот&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Ветрови ==
&lt;br&gt;
Ги прелистувам антологиите&lt;br&gt;
на ветровите &lt;br&gt;
и ориентирот на минливоста&lt;br&gt;
ненамерно ме цели;&lt;br&gt;
Пердувите на ветрушките&lt;br&gt;
ги позајмувам за лепези,&lt;br&gt;
додека накривените кикиришки&lt;br&gt;
го бичуваат тенкиот глас…&lt;br&gt;
Стегам узди на атови…&lt;br&gt;
Виори разбеснети&lt;br&gt;
ја корнат сламната стреја,&lt;br&gt;
додека чекам еден сафир&lt;br&gt;
на скутале во крајполе,&lt;br&gt;
ме разнесува студен ветер…&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Девојки ==
&lt;br&gt;
Тие се расејани цутови на кајсија&lt;br&gt;
на црвено послана маса. Човеку,&lt;br&gt;
оправдај им ја невиноста,&lt;br&gt;
рамнодушноста на денот! Тие гипки&lt;br&gt;
газели можат да направат и задоцнет&lt;br&gt;
скок со еден префинет потег, но кога?&lt;br&gt;
Но како да се разбере тоа послание!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Складни линии ==
== Укит ==
&lt;br&gt;
Во сонот игра ласица&lt;br&gt;
копа тунел в снег.&lt;br&gt;
(Сосема топла дланка&lt;br&gt;
кинеше цут од багреми.)&lt;br&gt;
Тоа беше пролетта. Да.&lt;br&gt;
Во шарена божја бовча&lt;br&gt;
Стега зелен мраз,&lt;br&gt;
Ти подарувам азар – азно,&lt;br&gt;
нестварно цвеќе на џам,&lt;br&gt;
арабеска по смрзната мера!&lt;br&gt;
Така мртовец чекори&lt;br&gt;
а сечко по него рони&lt;br&gt;
жолта роза во вир… Не!&lt;br&gt;
Напластува снежен укит.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Месечина ==
== Крчин ==
&lt;br&gt;
Што ако сум рекол дека Крчин,&lt;br&gt;
наспроти манастирот Јован Бигорски&lt;br&gt;
ми личи на ѕвоно?! Исправен пред себеси,&lt;br&gt;
човекот е ништожен да се истоветува&lt;br&gt;
со материјалната стихија на Бога!&lt;br&gt;
Да прави од себе назорен Демон!&lt;br&gt;
Зошто ти е таква мисла за смисла&lt;br&gt;
да ја впрегаш во јарем на вечноста,&lt;br&gt;
да го дробиш својот остинат череп?! Знај –&lt;br&gt;
Крчин е сличен на остината кртечина.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Зрела ’рж ==
&lt;br&gt;
(елегија за себе)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Гледано од врв планина, в летна ноќ,&lt;br&gt;
Небото е отворена таблица&lt;br&gt;
Со светли ноти – ѕвезди; хармонија&lt;br&gt;
Во која се гнезди твојата свест;&lt;br&gt;
човеку, не мати си го умот, сврти ја мислата&lt;br&gt;
надолу, кон реката, насочи ја кон морето,&lt;br&gt;
сосема си блиску, скоро на дофат,&lt;br&gt;
до вселенската нечујна музика!&lt;br&gt;
Тоа, морето, се влева во океанот&lt;br&gt;
(син на стопанкината ала – природа)&lt;br&gt;
та ги огледува ѕвездите во жар;&lt;br&gt;
се загрнува во бела гуна од светлина…&lt;br&gt;
Остави го океанот нека се близне в бран,&lt;br&gt;
слези до реката и на една шурка&lt;br&gt;
исплакни си го лицето избраздено од грч!&lt;br&gt;
Уште што да ти речам? Тргај надолу&lt;br&gt;
сe’ додека не те распарче молњата,&lt;br&gt;
додека не те израмне со земјата&lt;br&gt;
што ќе те престори течен сулфур&lt;br&gt;
за да си расцутиш повторно во зрела 'рж.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Грозде ==
&lt;br&gt;
На платото застанав&lt;br&gt;
за троа отпочинка.&lt;br&gt;
Беше време на гроздобер.&lt;br&gt;
Од лозјето наспротија&lt;br&gt;
како од песна над песните&lt;br&gt;
неочекувано исплови&lt;br&gt;
русокоса девојка,&lt;br&gt;
ми подаде црно грозде.&lt;br&gt;
Капеа благодети од него.&lt;br&gt;
Несомнено, жедта ми ја загаси,&lt;br&gt;
но суетата ми ја пламна.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Лебедова песна ==
&lt;br&gt;
Таа ги испра кошулите ленени,&lt;br&gt;
ги исплакна, ги полеа, ги стокми,&lt;br&gt;
и со штипки ги обеси во дворот&lt;br&gt;
да се сушат. Се доби впечаток&lt;br&gt;
дека слетале јата лебеди&lt;br&gt;
од некој божествен, волшебен свет.&lt;br&gt;
Гледана од далеку, оваа панорама,&lt;br&gt;
исполнуваше една нова слика&lt;br&gt;
на спуштање лесни платноотки&lt;br&gt;
упатени кон некој непознат брег.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Она што остана ненаквасено на изворот&lt;br&gt;
се топеше во нејзината душа;&lt;br&gt;
додека светлоста на ѕвездата Даница&lt;br&gt;
нижеше ѓердани од роса,&lt;br&gt;
Таа со златни сандали на Сонцето&lt;br&gt;
тропаше по барабанот на денот!&lt;br&gt;
Го чекаше моето ненапишано писмо&lt;br&gt;
Со знаци – ноти на славеи! – и нокти&lt;br&gt;
меѓу чашките и усните на цвеќето&lt;br&gt;
каде што има многу простор за плач…&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Осилка ==
&lt;br&gt;
(резигнација!)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Песна сложена, неускладена, тоа – така!&lt;br&gt;
Се одигра драма со бодеж&lt;br&gt;
врз птичје кревко крило;&lt;br&gt;
песната никогаш не се поврзува&lt;br&gt;
во темен звук на складна лира;&lt;br&gt;
а тоа ти е како кога син камен&lt;br&gt;
ќе потоне в длабок вир&lt;br&gt;
или во уште поузреана тага&lt;br&gt;
ќе блесне пронајден талисман!&lt;br&gt;
Тоа ти е јачмено зрно со остра осилка&lt;br&gt;
на врв на страчкин клун, при лет,&lt;br&gt;
кога ќе почне отмено да штрака…&lt;br&gt;
Глеј! Тогаш создава нова увертира!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Мала љубовна песна ==
&lt;br&gt;
Ја наѕира низ клучалката&lt;br&gt;
кога се соблекуваше; оф леле,&lt;br&gt;
какво тело! Лунѕаше со погледот надолу&lt;br&gt;
се’ до задниот атар зад шумичката на Ева&lt;br&gt;
каде што созрева „џана-тан“ јаболко!&lt;br&gt;
За друго не ви кажува ништо,&lt;br&gt;
за друго сама таа ја подотвори вратата!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Таа и тој ==
&lt;br&gt;
(вистинска приказна!)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тој го презре Мажот на Жената&lt;br&gt;
кој спиеше и го сонуваше &lt;br&gt;
златното јаболко на Ева…&lt;br&gt;
Го отфрли идеалот како туѓ&lt;br&gt;
на Данте, Петрарка, Кавалканти,&lt;br&gt;
а бараше конкретно женско тело!&lt;br&gt;
Во дворот доползе ко смок,&lt;br&gt;
Жената се источка ко змија.&lt;br&gt;
Зората беше далеку од денот,&lt;br&gt;
со студен здив ги ретчеше ѕвездите;&lt;br&gt;
додека Таа и Тој се престорија&lt;br&gt;
наковална и чекан; дедо Хефајст&lt;br&gt;
ги дуеше мевовите и го спотинаше &lt;br&gt;
оганот. Таа му шепна нешто на Дојденецот,&lt;br&gt;
но јас тоа не го слушнав, се колнам!&lt;br&gt;
Бев зафатен со одмотување &lt;br&gt;
на клопчиња јагули што се мешаа&lt;br&gt;
во матниот вир на небесата,&lt;br&gt;
под самиот јоргован цутен.&lt;br&gt;
Таа ја одврза секоја клетка на телото,&lt;br&gt;
Тој, како исучен сиџим,&lt;br&gt;
се одвои и се упати кон стадото&lt;br&gt;
што брстеше бел габер, во сонот…&lt;br&gt;
Лепливи како зафатени полжави&lt;br&gt;
ја плиснаа божествената плунка&lt;br&gt;
и ја дочекаа зората со триста ата&lt;br&gt;
што галопираа врз тронот зажарен.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Вода ==
&lt;br&gt;
Прескочи го ѕидчето, на местото си,&lt;br&gt;
на местото е и ружата. Стамен мост&lt;br&gt;
на близост меѓу меките латици на цветот&lt;br&gt;
и на жената – прстите. Но еве, доаѓа ноќта,&lt;br&gt;
ја врти Земјата ко тестена топка,&lt;br&gt;
ја плиснува промената на светлоста!&lt;br&gt;
Малку ти венееш, телото ти е бакарно,&lt;br&gt;
но што од тоа? Бакар свети и на небото!&lt;br&gt;
Крикнуваш: - Дајте ми вода! – Крикнува&lt;br&gt;
ружата: - Дајте ми само капка вода! - &lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Орев ==
&lt;br&gt;
Јас го пресадувам оревот,&lt;br&gt;
се пресадувам и себеси со него&lt;br&gt;
во атарот на својата поезија.&lt;br&gt;
А веќе започнува есен:&lt;br&gt;
Лисјата што беа исполнети јод&lt;br&gt;
како киселкава реа на Карија&lt;br&gt;
при расонување, ме опиваат.&lt;br&gt;
Низ распавтаните лисја&lt;br&gt;
на крошната на оревот&lt;br&gt;
едно око ме гледа напорки,&lt;br&gt;
со закана дека ќе капнам жолт.&lt;br&gt;
Се искачувам по скала од тонови&lt;br&gt;
додека пилците небески пивкаат&lt;br&gt;
станувам акалец по солзи божји...&lt;br&gt;
Крајна утеха: паѓаат плодовите на оревот,&lt;br&gt;
сочаните се одделуваат од катците&lt;br&gt;
и стануваат биљури голи&lt;br&gt;
со сладок зародиш во јатката.&lt;br&gt;
Нанижани ѓердани од јантари&lt;br&gt;
на кои не им се рамни&lt;br&gt;
ни јадрите капки на ѕвездите&lt;br&gt;
што солзат зад мојот сон.&lt;br&gt;
Долината – смарагд,&lt;br&gt;
небото – лапис лазур,&lt;br&gt;
реката – сафир,&lt;br&gt;
Ти – црн дијамант.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Оревот одамна&lt;br&gt;
им се плукнал на јаглените.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== За возврат... ==
&lt;br&gt;
Додека акам по заобиколен пат,&lt;br&gt;
една расплакана жена ми подарува цвеќе,&lt;br&gt;
другата светнат нож од молња! И двете&lt;br&gt;
ме држат на раб од остреци. За топла &lt;br&gt;
воздишка в пазува уште не сум дошол&lt;br&gt;
до џитнат шилец за возврат! Некогаш &lt;br&gt;
Мајка ми рече дека се’ треба да се прости&lt;br&gt;
и да се препушти на заборав!&lt;br&gt;
„Зар има поголемо срце од Небото&lt;br&gt;
што во убајна се покажува, синко?!“&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Пирустија ==
&lt;br&gt;
Три столба,&lt;br&gt;
тројство од земја, вода, воздух,&lt;br&gt;
го спотнуваат оганот,&lt;br&gt;
а тој сложно им ги враќа&lt;br&gt;
попречените железни греди!&lt;br&gt;
Така е кога ќе се усвитат&lt;br&gt;
ногалките на пирустијата&lt;br&gt;
се покажува ѕвезденото небо од искри,&lt;br&gt;
едно богатство од стопени лири.&lt;br&gt;
- Ајде сега нека се мери некој&lt;br&gt;
со мене! – Ова обилно жежено злато&lt;br&gt;
им го дарувам на елементите,&lt;br&gt;
а останувам исполнет со нежност&lt;br&gt;
пред оганот што голта се’&lt;br&gt;
на вселенското растурено гумно.&lt;br&gt;
Три костени пукаат во пузата,&lt;br&gt;
три амбари исполнети со сладост!&lt;br&gt;
Има дарови пто ни ги дава природата&lt;br&gt;
низ сомнеж на водовритица&lt;br&gt;
од која се крева облак пареа.&lt;br&gt;
Пирустијата се облекува во саѓи&lt;br&gt;
и го чека идниот миг&lt;br&gt;
да не исполне со снопје светлина.&lt;br&gt;
Млекото во котлето на пирустијата&lt;br&gt;
врие. Кипе верноста на Андромеда...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Молитва ==
&lt;br&gt;
Ги допре дланките една до друга,&lt;br&gt;
ги преврте очите како за молитва&lt;br&gt;
и струполен на масата му се потсмева&lt;br&gt;
на Демонот што го гаѓа со чаша...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Време ==
&lt;br&gt;
На мојот пријател Димитар Мирчев&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Што знае Демокрит од Абдера&lt;br&gt;
за времето, ако тоа е запрено?&lt;br&gt;
Часовникот песочен тече,&lt;br&gt;
Земјата шашардисано се врти&lt;br&gt;
покажувајќи го лицето на Сонцето&lt;br&gt;
„секогаш ново и чисто“.&lt;br&gt;
Ден и ноќ, ден и ноќ,&lt;br&gt;
од неговото простување со воздухот&lt;br&gt;
изминале повеќе од два милениума&lt;br&gt;
а Тој „мисли“ дека тоа било вчера!&lt;br&gt;
Си ги пребројува низалките атоми&lt;br&gt;
врз својот непобитен опит&lt;br&gt;
и се уверува дека освен нив&lt;br&gt;
постои несфатлива празнина&lt;br&gt;
што ниту има почеток, ниту крај...&lt;br&gt;
Во бескрајните вртелешки на времето&lt;br&gt;
просторот се отвора во розов папок!&lt;br&gt;
Инка што никаде не завршува...&lt;br&gt;
Материјата, кога ќе се изделка себеси,&lt;br&gt;
и’ останува да ја започне едноставната&lt;br&gt;
игра на растурање и тоа е добро!&lt;br&gt;
Во играта се добива простиот број (пи!)&lt;br&gt;
што ги рони зрната песочни &lt;br&gt;
од мене до тебе, од мене до тебе,&lt;br&gt;
и назад...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Писмо ==
&lt;br&gt;
За релативните гледишта&lt;br&gt;
на поврзаноста на просторот и времето,&lt;br&gt;
за расчленувањето на атомското јадро&lt;br&gt;
Сине, со бистер, божествен ум,&lt;br&gt;
раскажуваш низ формули... А јас,&lt;br&gt;
тоа писмо никако да го сфатам!&lt;br&gt;
А и зошто би го разбрал?&lt;br&gt;
Сега кога со лирско кајче запловив&lt;br&gt;
кон неминовниот залез на сонцето&lt;br&gt;
под една зажарена, светла бројка,&lt;br&gt;
станав сенка под една проѕирна сенка!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Аја Софија ==
&lt;br&gt;
На цркавата – џамија Аја Софија&lt;br&gt;
(во Истанбул), и’ велам: „мудрост, молчи“!&lt;br&gt;
Минарињата ти се стартни ракети&lt;br&gt;
за лансирање в неврат!&lt;br&gt;
Ти доаѓам без збор, на Велипеток&lt;br&gt;
за да се огледнеме очи в очи...&lt;br&gt;
Ако те најдам набожна, жими тебе,&lt;br&gt;
ќе кренам бунт! Тебе ти е досудено&lt;br&gt;
да чмаеш! Да тонеш в молк!&lt;br&gt;
Ако те најдам лична, каква што си,&lt;br&gt;
ќе ги одминам туристите – мрави&lt;br&gt;
што „сучат“ црн конец во движење&lt;br&gt;
и ќе ги замолам да не те гледаат&lt;br&gt;
да ги напуштат апансас Дарданелите!&lt;br&gt;
Ти си родена пред 1500 години,&lt;br&gt;
а мене ни око да ми трепне!&lt;br&gt;
Ти се приближувам прост ко дрвен стап&lt;br&gt;
да ти плукнам на дверите мрачни&lt;br&gt;
за да ми ги покажеш мозаиците&lt;br&gt;
пред мувлосаниот малтер од влага.&lt;br&gt;
- Туку, чекај, не! – Доволни ми се&lt;br&gt;
и столбовите за да ја загасам жедта!&lt;br&gt;
Ете што може да создаде религијата?!&lt;br&gt;
Религијата се престорува шарено стакло&lt;br&gt;
што ни ги замаглува очиве од возбуда...&lt;br&gt;
Туку навистина, јас никогаш&lt;br&gt;
не сум престојувал во Истанбул, ни на сон.&lt;br&gt;
Најпосле Аја Софија си имаме дома.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
* * *&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Јас веќе не знам што кажувам.&lt;br&gt;
Но знам, еден ден, ќе ме снема&lt;br&gt;
ко никогаш да не сум постоел.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Повест ==
&lt;br&gt;
(перпетумобиле)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Најпосле Хераклит&lt;br&gt;
(фиданка на кралска лоза)&lt;br&gt;
се откажа од престолот&lt;br&gt;
и отиде со децата да игра&lt;br&gt;
„долга магарица!“ – Нејсе,&lt;br&gt;
на Хефешаните им порача&lt;br&gt;
- никогаш да не се заситат&lt;br&gt;
со пари! – И така би...&lt;br&gt;
Тој си ја продолжи играта&lt;br&gt;
„дај ми бабо, оган!“, а децата&lt;br&gt;
го обликуваа во ведра смеа.&lt;br&gt;
Се’ на се’, додека граѓаните &lt;br&gt;
се „голтаа“ едни со други,&lt;br&gt;
опчинети кој ќе ги наполне &lt;br&gt;
дланките попрв со азно,&lt;br&gt;
Хераклит со восхит гледаше&lt;br&gt;
како магарето рупа сочен трн!&lt;br&gt;
Искапен од сонцето, рече –&lt;br&gt;
се’ рамномерно гори&lt;br&gt;
за никогаш докрај да изгори! –&lt;br&gt;
Оганот го облече во божество.&lt;br&gt;
Душата и’ ја предаде на реката&lt;br&gt;
и еден ден се нурна &lt;br&gt;
во Океанот на времето&lt;br&gt;
за да се ослободи од тежок товар.&lt;br&gt;
Да ги дособере зрната бисери...&lt;br&gt;
Алчноста триж пати се повторува и денес&lt;br&gt;
зашто „се’ тече и се менува“,&lt;br&gt;
а незаситноста останува трајна!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Плажа ==
== Цвеќе ==
== Привид ==
== Воденица ==
== Јаре ==
== Свадбата во Кана ==
== Сардинија ==
== Крвава рапсодија ==
== Овцата Доли ==
== Последна строфа ==</text>
      <sha1>6amv1zw35mhr2f3fp1xe86se2fwqrxk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Морници, 1991</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2661</id>
    <revision>
      <id>8076</id>
      <parentid>7926</parentid>
      <timestamp>2010-02-17T02:19:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.36.159</ip>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредување 7926 од ([[Special:Contributions/77.29.221.138|77.29.221.138]] | [[Разговор со корисник:77.29.221.138|Разговор]])</comment>
      <origin>8076</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32191" sha1="l66l03dl6r9x2npxmd844ptqo3m3xut" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8 Јован Котески]&lt;br&gt;
Морници&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Издавач: Наша книга, Скопје&lt;br&gt;
1991&lt;br&gt;

== Славеј и кафез ==
&lt;br&gt;
За да пее&lt;br&gt;
славејот треба да се престори &lt;br&gt;
растопена ѕвезда.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Кон стиховите ги додавам&lt;br&gt;
своите искушенија:&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Славејот в кафез не пее,&lt;br&gt;
но ако веќе пее&lt;br&gt;
дајте му зрнце слобода&lt;br&gt;
или само капка смрт.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== АТО плус АТОТО ==
&lt;br&gt;
Зошто ми се случи токму мене&lt;br&gt;
да ме напаствува АТО плус АТОТО,&lt;br&gt;
какво ли зло им нанесов&lt;br&gt;
на ’ртките, соколите, омнибусите?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
За задуманите, наддуманите,&lt;br&gt;
за заебаните по јабаните&lt;br&gt;
одѕивот се крши – карпа од карпа,&lt;br&gt;
АТОТО се мечува со себеси,&lt;br&gt;
се дроби во парам – парче!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
- А-а-а-а – зеат планините&lt;br&gt;
исполнети магли, правови,&lt;br&gt;
- А-а-а-а – дебне одмаздата&lt;br&gt;
сред ненаситност сура.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
„- А-а-а-а-а-а!“,&lt;br&gt;
- акнал та пукнал – ми вели воинот од мрамор,&lt;br&gt;
истото го повторува и облакот&lt;br&gt;
што се подготвува да ’рзне,&lt;br&gt;
платанот што се чешла на ветровите&lt;br&gt;
влегува во мене со АТО на чело!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Со Господ напред&lt;br&gt;
ме снајде АТОТО,&lt;br&gt;
станав ризница&lt;br&gt;
на исчезнати гласови.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Фотографија ==
&lt;br&gt;
Во искушенијата што следуваа&lt;br&gt;
станав затвореник.&lt;br&gt;
Вртлогот на очајувањето&lt;br&gt;
ги брише границите,&lt;br&gt;
здодевниот пејсаж&lt;br&gt;
ми ги заслепува очиве,&lt;br&gt;
ми го одзема видот и здравјето.&lt;br&gt;
Ја прелистувам сопствената болка.&lt;br&gt;
Нагонот за убавото е посладок&lt;br&gt;
од корка леб.&lt;br&gt;
Кога ќе се измерат сите топлини&lt;br&gt;
останува само единствената надеж&lt;br&gt;
дека може да се повлече и конечна црта.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Сфинга ==
&lt;br&gt;
Среде песочна вејавица&lt;br&gt;
некои ми изделкаа сфинга,&lt;br&gt;
исконско гледа во пустината.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Грозоморно гломазна и грда&lt;br&gt;
скаменета в едно,&lt;br&gt;
го зазема лежиштето во мене.&lt;br&gt;
При непредвидлива фатаморгана&lt;br&gt;
ја менува формата,&lt;br&gt;
безобѕирно создадена да страда.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тајната ја крие во себе,&lt;br&gt;
од устата и’ шика крв,&lt;br&gt;
во неодредено време чемрее.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Зборот и’ е обликуван молк.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Болка ==
&lt;br&gt;
Ноќе светилките во кругот&lt;br&gt;
го засилуваат крикот&lt;br&gt;
на небесната птица,&lt;br&gt;
ме растргнуваат морници.&lt;br&gt;
Сепак е побезболно да си поблиску&lt;br&gt;
до смртта, да си на скок!&lt;br&gt;
Го молам привидението&lt;br&gt;
да не ми ги испраќа звучните еха,&lt;br&gt;
крикот на пауницата пробива како со нож&lt;br&gt;
со жед за парење.&lt;br&gt;
Грозна птицо&lt;br&gt;
со виножито во перјата&lt;br&gt;
молкни еднаш&lt;br&gt;
да ги расипам шаторите&lt;br&gt;
на својата идила!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сонувам, а буден сум,&lt;br&gt;
женско тело и слобода.&lt;br&gt;
Ја сфаќам суштината&lt;br&gt;
на двата збоа,&lt;br&gt;
кон нив ја додавам&lt;br&gt;
и поезијата&lt;br&gt;
Сепак е почиста во својот тек.&lt;br&gt;
Но времето бавно минува&lt;br&gt;
и мислата ме одвлекува во неврат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Неделно утро ==
&lt;br&gt;
Ги бројам часовите&lt;br&gt;
и единствената утеха ми е –&lt;br&gt;
што преку решетките&lt;br&gt;
гугутка лепези шири.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Веќе се изведени младите&lt;br&gt;
и срцето посилно ме стега.&lt;br&gt;
Дури сега ја откривам&lt;br&gt;
мудрата порака во погледот на лавот&lt;br&gt;
што не е упатена кон тебе&lt;br&gt;
туку кон една савана&lt;br&gt;
престорена светла точка.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Жиците на далноводот&lt;br&gt;
полни се прекриен трепет,&lt;br&gt;
недопрена харфа.&lt;br&gt;
Слетува птицата на нив,&lt;br&gt;
почнува да ги буди соништата&lt;br&gt;
и в миг се престорува&lt;br&gt;
жива нота...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Тавтабити ==
&lt;br&gt;
Некојси, а тоа сум јас,&lt;br&gt;
со нога степкав&lt;br&gt;
на работ од креветот &lt;br&gt;
тавтабита.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сега сум мошне галовен.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Касарните и клиниките&lt;br&gt;
секогаш се настанети со луѓе,&lt;br&gt;
(исполенти до последното место)&lt;br&gt;
исто и затворите.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тавтабитите се придружна сермија.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Неколку линии ==
&lt;br&gt;
Едноличните мелодии ја засилуваат вртоглавицата&lt;br&gt;
и осамата ја рапостила својата сермија,&lt;br&gt;
се испитувам во издржливоста, офкам,&lt;br&gt;
но помеко од кадифе&lt;br&gt;
крикот во мене гасне&lt;br&gt;
и веќе се чувствувам сува пепел на буниште.&lt;br&gt;
Се брише дури и значењето&lt;br&gt;
дека сме биле една душа и едно тело.&lt;br&gt;
На парче штица од креветот&lt;br&gt;
неколку линии повлечени од невешта рака&lt;br&gt;
се доволен доказ дека во процесот на збудалувањето&lt;br&gt;
некој пред мене се обидел да нацрта коњ,&lt;br&gt;
а испаднало куче&lt;br&gt;
или дури некој уште покрволочен ѕвер&lt;br&gt;
што скока в очај.&lt;br&gt;
Неколку капки машкост го довршуваат портретот&lt;br&gt;
пто си го создавам во свеста&lt;br&gt;
за потоа да скиснам&lt;br&gt;
да се престорам тесто што се меси себеси.&lt;br&gt;
По долго лебдење&lt;br&gt;
ме понесува дремка, но дури во сонот&lt;br&gt;
од преку решетките ми намигнува месечината&lt;br&gt;
со жолта веѓа.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Очајници ==
&lt;br&gt;
Според редот&lt;br&gt;
тие постојано се качуваат и слегуваат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Леб, лонче, лажица.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
На веста дека нивните браколомнички&lt;br&gt;
повлекле таен потег,&lt;br&gt;
тие ги ококоруваат очите&lt;br&gt;
како пред отстрелана срна.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Времето работи за нив.&lt;br&gt;
Уште петнаесет години, уште десет,&lt;br&gt;
уште шест...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Им здодеало прашањето – &lt;br&gt;
кога, како, зошто,&lt;br&gt;
па се гледаат како првпат да се виделе,&lt;br&gt;
а очајно се мразат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Секој секого сопнува,&lt;br&gt;
а ако ја знаеш суштината кој си и кај си,&lt;br&gt;
среде змијарникот ти останува само&lt;br&gt;
помислата да се увериш&lt;br&gt;
од која страна лутица ќе те клукне.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Злосторник ==
&lt;br&gt;
Цела ноќ го разглобуваше своето дело&lt;br&gt;
во тенкост и целина,&lt;br&gt;
навлегуваше низ лавиринтите&lt;br&gt;
на замрсена слепа љубомора&lt;br&gt;
што го довела до злосторство.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Кој би помислил дека Веле од Пробисвет&lt;br&gt;
може да убие жена?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тих, блед, со лузна на образот,&lt;br&gt;
- идеален прототип&lt;br&gt;
од цртежите на Сутин! –&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ја оживуваше жртвата&lt;br&gt;
со врховни страсти&lt;br&gt;
како што ги сретнуваме&lt;br&gt;
меѓу обичните луѓе.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Но кога со приказот дојде&lt;br&gt;
до самиот потег на злосторот,&lt;br&gt;
Офна!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сетив грозомора&lt;br&gt;
имајќи го на ум светлото сечило&lt;br&gt;
со кое ги отворал камарчињата на животот&lt;br&gt;
како на платно од Гоја!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Молкна.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Веќе се разденуваше,&lt;br&gt;
а догореа и цигарите...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Наспроти решетките огромно дрво&lt;br&gt;
со застрашувачка закана&lt;br&gt;
зафаќаше простор.&lt;br&gt;
Над него птица &lt;br&gt;
црташе круг.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Знам дека и денес ќе ме измачува &lt;br&gt;
едноличен пејсаж.&lt;br&gt;
Никогаш не ќе го доврши&lt;br&gt;
портретот Веле, помислив.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Надвор пукаше од светлина&lt;br&gt;
и кренат беше птичјиот џган.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Двојна казна ==
&lt;br&gt;
Можеби некако и ќе се издржи,&lt;br&gt;
но мислата за слобода гори,&lt;br&gt;
ги доусложнува патилата, &lt;br&gt;
зафаќа попречен порој!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
За показ ги вајам ткивата на дрвото,&lt;br&gt;
одвоена си од мојот рез,&lt;br&gt;
можеби некако и ќе се издржи,&lt;br&gt;
досудена ми е двојна казна!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Прунудата се полни ко сад без дно,&lt;br&gt;
бесличноста постојано се таложи,&lt;br&gt;
можеби некако и ќе се издржи,&lt;br&gt;
но како ќе се издржи?!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Во меѓувреме ==
&lt;br&gt;
Кругот постојано се стеснува&lt;br&gt;
останува само помислата&lt;br&gt;
дека нешто в бескрај болска,&lt;br&gt;
нешто што не е видливо&lt;br&gt;
од зад решетките,&lt;br&gt;
а те обликува чиста мисла.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
И одеднаш завладува некаков совршен мир,&lt;br&gt;
чиниш некој ти испраќа тајно&lt;br&gt;
послание&lt;br&gt;
со неразбрилива болка&lt;br&gt;
што те исполнува до дно.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
После грозоморно треснува&lt;br&gt;
железна врата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Морници ==
&lt;br&gt;
Таа просторија беше до неговата ќелија,&lt;br&gt;
го фаќаа морници ноќе&lt;br&gt;
кога оттаму пробиваа матни крикови.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Ламбада ==
&lt;br&gt;
''На Васил Атанасовски-Шумски''&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Верувај,&lt;br&gt;
ќе ти дојдам на погреб,&lt;br&gt;
со големо задоволство&lt;br&gt;
ќе ти запалам свеќа ламбада&lt;br&gt;
и ќе се потсетам дека меѓу голите ѕидишта си бил затрчан рогат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ќе ти дојдам на погреб&lt;br&gt;
за да знам&lt;br&gt;
кај е фрлен прашникот на злобата,&lt;br&gt;
а ќе ти запалам свеќа ламбада&lt;br&gt;
суровоста со пофалба да гори.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Крик ==
&lt;br&gt;
Кога слегуваа преку подмолниот засек на бедемот&lt;br&gt;
жените ги зафати некој невозмен восхит,&lt;br&gt;
некакво одушевување им навлезе во душите,&lt;br&gt; 
ги полазаа, ги заголицкаа по дамарите&lt;br&gt;
нестварни мрави, по бутините, им се качуваа нагоре&lt;br&gt;
кон божествените лозја, кон широките рудини,&lt;br&gt;
се’ до Евиниот Брег и уште потаму - &lt;br&gt;
жените ’ржеа како отпасани кобили.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Од луничаво сониште ме пробуде грозен крик.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Потег ==
&lt;br&gt;
Сликарот повлекува со четката&lt;br&gt;
и низ сеќавање ги засилува тоновите,&lt;br&gt;
тагата да ја обликува во бело!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во мислите се обидува да создаде&lt;br&gt;
бескрајно полна и топла цицка&lt;br&gt;
со пупка од виделина...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Колку и да ја дотерува
веѓата на Жената, сега,&lt;br&gt;
сонцето и’ ја засенчува во цело!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
И се покажуваат колковите Обли,&lt;br&gt;
Таа на отворено во туѓо срце спие,&lt;br&gt;
дозрева за жнеење.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Големината на портретот нараснува&lt;br&gt;
во сознание втиснато во сув восок&lt;br&gt;
ко полна месечина.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Скрупец сол ==
&lt;br&gt;
Од џеб извадив скрупец сол&lt;br&gt;
светна соланата пред мене&lt;br&gt;
(сега само во сеќавање)&lt;br&gt;
и посакав да бидам закопан&lt;br&gt;
сред пластови сол.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
го напуштив морето со мајданот,&lt;br&gt;
време е за вечера.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ја доближив лажицата до устата&lt;br&gt;
и сфатив&lt;br&gt;
колку може да биде од животна суштина&lt;br&gt;
скрупец сол.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во мигот на ускладувањето&lt;br&gt;
на потребите што блеат од телото&lt;br&gt;
кон мене се свртеа&lt;br&gt;
светли очи.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Молкнавме гледајќи се.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тој ја подаде раката кон мене,&lt;br&gt;
но во мигот светлоста згасна&lt;br&gt;
што никогаш не заоѓа над морињата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Шарена песна ==
&lt;br&gt;
... Дури и од бубалката&lt;br&gt;
што невино лази по раката&lt;br&gt;
да те чува бог.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Кога бев дете&lt;br&gt;
не ја знаев суштината&lt;br&gt;
што ја кажуваа постарите&lt;br&gt;
дека Бела Рума шара со очи.&lt;br&gt;
Сега, кога сум зад решетки,&lt;br&gt;
шарам со поглед по ѕидот&lt;br&gt;
и невешто се свртувам&lt;br&gt;
кон светилката&lt;br&gt;
облетувана во орбита&lt;br&gt;
од шарен инсект.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Згаснува светлоста&lt;br&gt;
и преку решетките затреперува&lt;br&gt;
небеското стебло.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Најпосле им се предавам на соништата&lt;br&gt;
што ми ја тетовираат душава...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Одмазда ==
&lt;br&gt;
Те шибнуваат од сите страни,&lt;br&gt;
дури и дрвото со испупени брадавици&lt;br&gt;
те полазува со гроза&lt;br&gt;
и неминовно те боли&lt;br&gt;
помислата за живо ткиво.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Час е кога несмирено лунѕаш&lt;br&gt;
со мислата,&lt;br&gt;
а излез нема,&lt;br&gt;
чмаеш како исушен брест&lt;br&gt;
и единственото офкање&lt;br&gt;
(длабоко во себе)&lt;br&gt;
е суптината на тоа што си.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Истрај во распетието,&lt;br&gt;
си велиш, а нема ниту брут&lt;br&gt;
да те приковаат зад закатанчена врата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ти останува само да ја допреш&lt;br&gt;
раката на срцето што чука&lt;br&gt;
и да почувствуваш дека си жив.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Жив леш.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Крстозбор ==
&lt;br&gt;
На крстозбор ми се падна&lt;br&gt;
да решавам за богот на љубовта&lt;br&gt;
кој живеел пред недогледни ери,&lt;br&gt;
а прашање е дали постоел!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сепак решение најдов&lt;br&gt;
под гранест јавор&lt;br&gt;
во првата своја младост&lt;br&gt;
минуваше набрекната млада жена;&lt;br&gt;
тогаш, почувствував вистинско блаженство&lt;br&gt;
што ми го осакати духот.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ми потече Вселената&lt;br&gt;
како кога полжав остава слуз.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Несомнено,&lt;br&gt;
сликата на невиноста беше сместена&lt;br&gt;
во рамките на осудениот бог.&lt;br&gt;
Подоцна дознав&lt;br&gt;
за единството на природата&lt;br&gt;
среде притеснетиот круг&lt;br&gt;
растурав убиствено множество&lt;br&gt;
страсти.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Дрвени фигури ==
&lt;br&gt;
Играм шах&lt;br&gt;
напрегнат во битката за победа,&lt;br&gt;
ги чувствувам жртвите &lt;br&gt;
на древната војска,&lt;br&gt;
а не ја чувствувам сопствената жртва.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Низ проѕирната наметка на жена&lt;br&gt;
и’ се гледа Евиниот Брег,&lt;br&gt;
ги краде воздишките&lt;br&gt;
што сега ги погребувам&lt;br&gt;
во ткиво од дрво.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Стварноста може да биде позапаллива&lt;br&gt;
од зрно барут.&lt;br&gt;
тронот е малку залулан,&lt;br&gt;
но сред зеленото кадифе&lt;br&gt;
паѓа пион.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сега, кога со лонче и лажица&lt;br&gt;
седнувам за вечера,&lt;br&gt;
чувствувам како сум поразен&lt;br&gt;
од дрвена мафија.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ме теши само помислата&lt;br&gt;
дека идната недела ќе дојдат пак&lt;br&gt;
како на гробишта &lt;br&gt;
за да ми донесат задушница.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Посета ==
&lt;br&gt;
Таа од очите истури букет секавици.&lt;br&gt;
Сакаше да и’ го расфрла бисерот&lt;br&gt;
на местото каде што ја посади&lt;br&gt;
горчливата билка, поезијата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
И рече само: сега кога ја гледаме&lt;br&gt;
земјата е оптегнато женско тело&lt;br&gt;
милувано од златна роса&lt;br&gt;
што назорум блика од облаците.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Не зборувај ми за ангели,&lt;br&gt;
раскажи ми нешто кревко&lt;br&gt;
за онаа растреперена трудница&lt;br&gt;
што ќе донее живот на светов.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Жена ==
&lt;br&gt;
Како свое видување на мојот случај&lt;br&gt;
нештата за мене се шок&lt;br&gt;
што обично им се случува на тешко болни&lt;br&gt;
кои долго биле под скалпел. Не знам&lt;br&gt;
со каква силина на сожалување&lt;br&gt;
ми пристапи, а рече дека времето на издржување&lt;br&gt;
и не е толку важно. Во душата засекогаш ќе ти остане&lt;br&gt;
црна дамка.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Овој необичен пристап на зрела жена&lt;br&gt;
која никогаш пред тоа и потоа не сум ја видел,&lt;br&gt;
дојде како долго очекувана среќа,&lt;br&gt;
па во миговите на крајно очајување&lt;br&gt;
ми посади нешто светло и топло&lt;br&gt;
од својата во мојата душа.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Глетка ==
&lt;br&gt;
Го прелистувам јасниот текст&lt;br&gt;
на црешата првестинка –&lt;br&gt;
неколку сочни плодови –&lt;br&gt;
брадавици на млада жена.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сината небеска лента&lt;br&gt;
ми ја преврзува устата,&lt;br&gt;
меѓу црвената зрелост на смеата&lt;br&gt;
окото ми останува бистро.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Со засушена плунка,&lt;br&gt;
со поттик за ново бледило&lt;br&gt;
пребликнувам од кругот&lt;br&gt;
осуденик без дело.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Автограм ==
&lt;br&gt;
Изабени се скалилата&lt;br&gt;
каде што нагоре и надолу&lt;br&gt;
се сноваат затвореници.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Со поглед барам &lt;br&gt;
парче отворен простор&lt;br&gt;
за да го ставам својот автограм.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Приказна ==
&lt;br&gt;
Меѓу нога и кол&lt;br&gt;
невидливо јаже се протега&lt;br&gt;
- тој е сопнат коњ.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Пријателите со сожалување гледаат во него,&lt;br&gt;
го одбегнуваат&lt;br&gt;
и јажето уште повеќе го затегнуваат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
А непријателите?!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Не му останува ништо друго&lt;br&gt;
освен&lt;br&gt;
да го распнува шаторот во соништата&lt;br&gt;
среде ливада во расцутен пламен&lt;br&gt;
и низ една угорница, на Плачковица,&lt;br&gt;
да тркала – сув Сизиф –&lt;br&gt;
студен камен.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Кратци ==
&lt;br&gt;
Откријте ги кратците&lt;br&gt;
	на банките,&lt;br&gt;
на пазувите, на топлите&lt;br&gt;
	мајчини зборови,&lt;br&gt;
најдете ги тие што ни ги превртуваа&lt;br&gt;
	стопанките!&lt;br&gt;
Фатете ги тие што ни ги празнеа&lt;br&gt;
	сефовите&lt;br&gt;
од зелените планови, како од дланки,&lt;br&gt;
што ги поткопуваа миризливите градби&lt;br&gt;
	на жените,&lt;br&gt;
пто ги локаа како сребрени капки&lt;br&gt;
	од разлистени гранки.&lt;br&gt;
Покажете ги тие што ги парчеа&lt;br&gt;
понесените, занесените, однесените&lt;br&gt;
	без шум&lt;br&gt;
казнете ги расипниците, натрапниците,&lt;br&gt;
тие што пустошеа секогаш и сегде&lt;br&gt;
	без ум.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Лик ==
&lt;br&gt;
И одеднаш се озари ликот&lt;br&gt;
твој&lt;br&gt;
Мајко, богатството што го имав&lt;br&gt;
болсна од ненадеен изгрев.&lt;br&gt;
И знам: малку поснижен глас&lt;br&gt;
ми ја навева песната &lt;br&gt;
(иако ретко извираше од твојата уста)&lt;br&gt;
сепак, некаква неизмерна нежност&lt;br&gt;
на постоење ме изедначи во овој миг&lt;br&gt;
на сеќавањето...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Предупредување ==
&lt;br&gt;
Напиши ги стиховите што поскоро,&lt;br&gt;
за да има време да се вратиш дома.&lt;br&gt;
Фати го патот на пресека!&lt;br&gt;
Ако случајно (или намерно!) те пресретне&lt;br&gt;
змија осојница&lt;br&gt;
немој да и’ ја одземаш душата.&lt;br&gt;
И ти имаш душа што ти виси на конец!&lt;br&gt;
Душа што можат во секој миг&lt;br&gt;
да ти ја испијат како топло млеко.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Хамлет ==
&lt;br&gt;
1.&lt;br&gt;
Да ја одиграме драмата без крик,&lt;br&gt;
да ги врземе ноќта и ноќевањето&lt;br&gt;
во точка од сон, во тег од камен,&lt;br&gt;
да ги заплеткаме коците&lt;br&gt;
за акробтатите во мрежа од сомненија&lt;br&gt;
да ги фопкаме&lt;br&gt;
и да атакуваме само за една смрт.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
2.&lt;br&gt;
Ја гледаше како се враќа од кај водата,&lt;br&gt;
беше извлечена од црвен гранит.&lt;br&gt;
Имаше светнато лице од челик.&lt;br&gt;
А дали е можно со насилници да се реши спор?!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
3.&lt;br&gt;
Кога Хамлет се освести по претставата,&lt;br&gt;
шумата во амфитеатарот беше испосечена,&lt;br&gt;
гласовите молкнати,&lt;br&gt;
среде купишта испокршени мечови&lt;br&gt;
си ја здогледа главата набиена на кол!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Неповратно светеше на месечина.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Искри ==
&lt;br&gt;
Огнилото и кременот се удираат,&lt;br&gt;
бликнуваат млазеви искри&lt;br&gt;
се губат.&lt;br&gt;
Заспаното повторно се буди&lt;br&gt;
среде природата се обликува&lt;br&gt;
во оган,&lt;br&gt;
открива совршена убавина од искри.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Се’ искри...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Роденото како да и’ шепоти на промената –&lt;br&gt;
блазе си и’ на онаа искра&lt;br&gt;
што ќе потече надвор од Затворениот Круг,&lt;br&gt;
што ќе се облече во пламења.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Не е можно да ги соберам в око сите искри&lt;br&gt;
што полетуваат во жолти роеви&lt;br&gt;
и да ги прикам на небеско платно&lt;br&gt;
како што тоа го правеше&lt;br&gt;
Хераклит&lt;br&gt;
со ѕвездите&lt;br&gt;
потпрен на елипсата од Млечниот Пат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Поети ==
&lt;br&gt;
Слушнав музика и помислив&lt;br&gt;
- ако се тргне пеш од Идризово до дома &lt;br&gt;
и не е толку блиску.&lt;br&gt;
Телото е создадено за да се брани,&lt;br&gt;
никогаш не му давав значење&lt;br&gt;
на дождот што врне врз моето тело.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во Домот запознав флејтист кој мислеше&lt;br&gt;
поважно на земјава од флејта нема.&lt;br&gt;
Дури и да е така – &lt;br&gt;
не сакам да речам дека не се разнишани&lt;br&gt;
балерините, дури и излокани!&lt;br&gt;
Прстите почнаа да пасат по инструментот&lt;br&gt;
зошто без нив и гласовите беа архаични.&lt;br&gt;
Мислев дека во театарот се прикажува&lt;br&gt;
мојата идеална претстава –&lt;br&gt;
„Време е да се биде дома!“&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ми беше страв&lt;br&gt;
да не ми го украдат кварцот од коските &lt;br&gt;
и како може да не е восхит ниту еден стих&lt;br&gt;
штом ќе се заталкаш сред гробиштата&lt;br&gt;
во Долно Нерези?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Го отсопнав ритамот&lt;br&gt;
и во трчаница го забележав&lt;br&gt;
бериќетот небески,&lt;br&gt;
не беше којзнае колку сјаен!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Еден црвен облак, лилаво-модар&lt;br&gt;
стопен во опаш од опал&lt;br&gt;
и оганот е оган, рече, и тогаш и сега&lt;br&gt;
и една тенка бразда чија вода секнува&lt;br&gt;
пред дури и да потече.&lt;br&gt;
Ни грст пепел.&lt;br&gt;
Се рашириле за да ја фрлат&lt;br&gt;
од темната мусандра, бездушницата:
Хименез, Сеферис, Сен Џон Перс, Пастернак,&lt;br&gt;
Монтале, Неруда, па дури и оној несреќен Сајферт,&lt;br&gt;
сите се наттрчуваа на стари години кон целта&lt;br&gt;
носејќи го високо кренат водоскокот&lt;br&gt;
кон небесната погребна музика.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Пред излезот од Капијата реков:&lt;br&gt;
- Што стори сестро поезијо&lt;br&gt;
со своето студенило од змија&lt;br&gt;
што им ги замати умовите&lt;br&gt;
на толку безмерно совесни луѓе?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Не е лесно да се биде толкувач &lt;br&gt;
на записите од мртвиот Дом.&lt;br&gt;
Тие тоа беа.&lt;br&gt;
Всушност сите тие го оставија&lt;br&gt;
како бедна кула своето тело&lt;br&gt;
и од својот обем не излегоа надвор.&lt;br&gt;
- А, да. Душата е додека секундата&lt;br&gt;
лази по белиот стадион на часовникот.&lt;br&gt;
Колку што се знае.&lt;br&gt;
Другото е отфрлена облека.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Реома ==
&lt;br&gt;
И еве пак почнува летото&lt;br&gt;
и јас излегувам на Црна&lt;br&gt;
на една плоча од коритото &lt;br&gt;
ја спуштам ногава&lt;br&gt;
и вжештениот камен ја пие&lt;br&gt;
студената 'рѓа на реомата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Иако нечиста и матна&lt;br&gt;
матицата на реката им годи на очиве,&lt;br&gt;
таа ги одвлекува&lt;br&gt;
едно по едно зелените стакла –&lt;br&gt;
(студените морници)&lt;br&gt;
складирани во мене во скудни зимски ноќи&lt;br&gt;
во робијашница.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
== Минливости ==
&lt;br&gt;
Една статуа во ископина,&lt;br&gt;
Еден килибар на Месечина.&lt;br&gt;
Своја сенка во туѓа сенка,&lt;br&gt;
Клатно од гипсена божица.&lt;br&gt;
Свежо тело- сулфурно цвеќе.&lt;br&gt;
Подиставена распупена дојка,&lt;br&gt;
Грмнат истрел од зрел крик.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Тоа што откопаа однесоа:&lt;br&gt;
Воин в драперија со набори,&lt;br&gt;
Бел ангел со врбова свирка,&lt;br&gt;
Бич на омарнина под клепка&lt;br&gt;
Пладнува в музички акорд.&lt;br&gt;
Пие од Атена како од барде,&lt;br&gt;
Се потсетува на злослутот:&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Вулканска вжарена лава&lt;br&gt;
Се вселува во твоето тело&lt;br&gt;
Од еден друг круг, Господе,&lt;br&gt;
Спаси ги неодложните страсти,&lt;br&gt;
Огнот што извира од пределот&lt;br&gt;
На грозно луничавиот Мирагонг,&lt;br&gt;
Спаси ги растурените коски...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Сината точка на твоето тело&lt;br&gt;
Во играта на пламенот чади.&lt;br&gt;
Прости ми што ти ја давам&lt;br&gt;
Градбата в ништожна пепел&lt;br&gt;
На божица од мрамор, в сон.&lt;br&gt;
Признавам само целосно и јасно пупење,&lt;br&gt;
Другото не содржи јота.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>l66l03dl6r9x2npxmd844ptqo3m3xut</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тежина, 1965</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2662</id>
    <revision>
      <id>6999</id>
      <parentid>6995</parentid>
      <timestamp>2007-03-25T16:11:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jasna Koteska</username>
        <id>61</id>
      </contributor>
      <comment>/* Злокуќани */</comment>
      <origin>6999</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13025" sha1="ko1zp5rkg729212mywsxq3hkspy2t0a" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8 Јован Котески]&lt;br&gt;
Тежина&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Издавач: Кочо Рацин, Скопје&lt;br&gt;
1965&lt;br&gt;


''Невино чист на устието&lt;br&gt;''
''во тргнувањето сомнително студен&lt;br&gt;''
''во средината на коритото неодложно матен.&lt;br&gt;''
''Ти извор далечен на мојата душа.&lt;br&gt;''
&lt;br&gt;


== Ќе отпатувам до Малесија ==

&lt;br&gt;
Ќе отпатувам до Малесија&lt;br&gt;
како бол од песна&lt;br&gt;
како глас од моме&lt;br&gt;
како плач од жена&lt;br&gt;
Ќе отпатувам до Малесија&lt;br&gt;
како јужен ветер&lt;br&gt;
како топло сонце&lt;br&gt;
како горка љубов&lt;br&gt;
Ќе отпатувам до Малесија&lt;br&gt;
како далечен спомен&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Смртта на Каритон ==
&lt;br&gt;
Веќе извира тешко, како ноќ.&lt;br&gt;
Кренете го! Во полусон&lt;br&gt;
душата негова се качува&lt;br&gt;
по темни скали.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Широка, прегратка на ветрот&lt;br&gt;
го дочекува со плач.&lt;br&gt;
Пеплосана долината тоне&lt;br&gt;
во цвет од созвучје нежно.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Беше ја љубел зората&lt;br&gt;
со чист трепет.&lt;br&gt;
Сега, прекриен со крила&lt;br&gt;
од мртви прици, самува.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Болката нема свој зрак&lt;br&gt;
како што нема свој камен&lt;br&gt;
белиот дворец на облакот&lt;br&gt;
каде што Каритон влезе.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Калишта ==
&lt;br&gt;
Слегувам по каменот &lt;br&gt;
ништо ново, ништо очајно.&lt;br&gt;
Водата е бисер-вода,&lt;br&gt;
убавината ја нема,&lt;br&gt;
времето не постои.&lt;br&gt;
Мајка ми пак некаде&lt;br&gt;
на сува земја длабоко дише&lt;br&gt;
и можеби умира.&lt;br&gt;
А јас во потрага&lt;br&gt;
по една блага клима&lt;br&gt;
по едни црни очи,&lt;br&gt;
по некаква измаглина&lt;br&gt;
дојдов во Калишта.&lt;br&gt;
Дојдов во Калишта&lt;br&gt;
кога манастирското ѕвоно&lt;br&gt;
во совршен занес&lt;br&gt;
сонуваше тишина;&lt;br&gt;
дојдов кога каменот&lt;br&gt;
и’ се допираше на вечноста,&lt;br&gt;
кога убавината како езерска пена&lt;br&gt;
ми ја матеше крвта.&lt;br&gt;
Таа веќе е ровка,&lt;br&gt;
таа веќе набабрува,&lt;br&gt;
таа веќе прекипува&lt;br&gt;
од убавина. Цркни!&lt;br&gt;
Се вратив во Калишта&lt;br&gt;
како стебло без сенка.&lt;br&gt;
Гледајќи те в очи&lt;br&gt;
додека твоите издивки&lt;br&gt;
како црни дамки на жолти крилца&lt;br&gt;
од пеперутка&lt;br&gt;
висеа во мене,&lt;br&gt;
гледав како со блага линија&lt;br&gt;
водата и небото плетеа роза.&lt;br&gt;
Ми останува само да го соберам својот плач&lt;br&gt;
и да отпатувам од летото.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Немаштија ==
&lt;br&gt;
Веќе ни лебдеше на усните душата,&lt;br&gt;
на јазикот се пластеше пелин.&lt;br&gt;
Како проклетство, земјата сува,&lt;br&gt;
сува кората на дрвото,&lt;br&gt;
нашите жили, камењата,&lt;br&gt;
ланските зборови и лебот сув&lt;br&gt;
со распукани усни шепнат.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Веќе паѓа сенка како крило,&lt;br&gt;
коњите, житото, вересијата&lt;br&gt;
и пештерите се наши&lt;br&gt;
и реките течат надолу,&lt;br&gt;
само ние остануваме газејќи&lt;br&gt;
пресен дожд и лански лисје.&lt;br&gt;
Ги откопуваме старините&lt;br&gt;
и при секој чекор се најдуваме &lt;br&gt;
со туѓо име. Ај нека се вратат&lt;br&gt;
децата како птиците напролет,&lt;br&gt;
кога вдовиците кукаат&lt;br&gt;
пред затворените врати.&lt;br&gt;
Угоре високо – удолу длабоко,&lt;br&gt;
а ние остануваме овде.&lt;br&gt;
Како заслепени ластовици&lt;br&gt;
што ги привтасала есента&lt;br&gt;
- далеку по патот-&lt;br&gt;
ги сретнуваме нашите мајки.&lt;br&gt;
Нека остане болеста&lt;br&gt;
закована за туѓа душа&lt;br&gt;
и тие благи очи&lt;br&gt;
што фрлале снопја топлина,&lt;br&gt;
во себе го пронашле&lt;br&gt;
мртвото стебло.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Веќе паѓа сенка како крило,&lt;br&gt;
коњите, житото, вересијата,&lt;br&gt;
плачот на жената&lt;br&gt;
и рапавиот глас во туѓо грло&lt;br&gt;
се огласува како немаштијата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Допири ==
== Црн Врв ==
== Лето ==
&lt;br&gt;
Летото дремеше на каменот.&lt;br&gt;
Како прстен,&lt;br&gt;
змијата и цивилизацијата&lt;br&gt;
ползеа в оган.&lt;br&gt;
Далеку од нас&lt;br&gt;
убавината си ја покажуваше снагата,&lt;br&gt;
манастирите криеја завист,&lt;br&gt;
небото како бела перуника&lt;br&gt;
цветаше од неа.&lt;br&gt;
На софрата од памтивек мачен&lt;br&gt;
бокалот преполн сиромаштија чекаше,&lt;br&gt;
додека ангелот на Свети Ѓорѓија&lt;br&gt;
чекаше во нас.&lt;br&gt;
Летото дремеше на каменот.&lt;br&gt;
Чист допир удираше&lt;br&gt;
со подземното богатство&lt;br&gt;
на музиката.&lt;br&gt;
Преселувајќи се народите&lt;br&gt;
по патиштата граделе кули,&lt;br&gt;
поправале древни легла&lt;br&gt;
иноселе секири златни&lt;br&gt;
кон златниот престол &lt;br&gt;
на сонцето.&lt;br&gt;
Понесувајќи ја девојката&lt;br&gt;
како златно јаболко по плажите,&lt;br&gt;
еден младич на песочниот брег&lt;br&gt;
прескочи мрава.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Маченици ==
== Немај-каде ==
&lt;br&gt;
Навечер излегуваме на ридот.&lt;br&gt;
Се загледуваме во темните длабочини&lt;br&gt;
на далечините и молчиме.&lt;br&gt;
Таму каде што заминаа нашите деца&lt;br&gt;
сега се враќа само здивот на морето,&lt;br&gt;
од морскиот разурнат бран.&lt;br&gt;
Многумина од нас не видоа море.&lt;br&gt;
Децата наши ја понесоа &lt;br&gt;
бледата сенка на црвеницата&lt;br&gt;
и плачот на мајките што знаеја&lt;br&gt;
дека не ќе дојдат дома.&lt;br&gt;
Навечер и планините шепотеа&lt;br&gt;
дека не ќе дојдат дома.&lt;br&gt;
Многумина умреа без да видат море.&lt;br&gt;
Го затворивме својот круг,&lt;br&gt;
ги скршивме гранките на сувото дрво&lt;br&gt;
и онемевме. Пресипани со злато,&lt;br&gt;
и дабовите шумеа навечер&lt;br&gt;
дека не ќе дојдат дома.&lt;br&gt;
Земјата болно мирува,&lt;br&gt;
дека не ќе дојдат дома.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Враќање ==
== Злокуќани ==
&lt;br&gt;
Вие што сте ја кренале&lt;br&gt;
куќата темна како ноќ&lt;br&gt;
на ридот, како бдеење,&lt;br&gt;
сте го одредиле патот,&lt;br&gt;
сте го стопиле каменот –&lt;br&gt;
сте си направиле чудо!&lt;br&gt;
По толку години, клета,&lt;br&gt;
вратата, стапката, здивот,&lt;br&gt;
по темни скали слегува.&lt;br&gt;
Врати се! Во градината&lt;br&gt;
со бел цвет, крило од птица,&lt;br&gt;
со очи сино-небески&lt;br&gt;
ќерката на предачката&lt;br&gt;
самува. О, бела водо!&lt;br&gt;
Преку твојот притаен звук&lt;br&gt;
таа доаѓа сред цвеќе,&lt;br&gt;
ја набабрува дојката,&lt;br&gt;
ја осмислува зората&lt;br&gt;
и цути како алов мак&lt;br&gt;
на сува земја сред поле.&lt;br&gt;
Орачот, „де!“ во шумата&lt;br&gt;
светлост од ѕвезда што вене,&lt;br&gt;
првиот пат ќе се крене&lt;br&gt;
крај река, во поле, горе&lt;br&gt;
во височините темни&lt;br&gt;
ја храни браздата взори.&lt;br&gt;
Сал ни збор за предачката!&lt;br&gt;
Таа како блага вечер&lt;br&gt;
на некој листец од цветок бел,&lt;br&gt;
си ја одмора душата.&lt;br&gt;
Бегајте војници в зора!&lt;br&gt;
Разорани патиштата&lt;br&gt;
гледај: под копито коњско&lt;br&gt;
машка вилица се злати.&lt;br&gt;
По голку години, сами&lt;br&gt;
дојдовме до куќата- молк.&lt;br&gt;
Ни плач на дете во ноќта,&lt;br&gt;
ни крило од ластовичка,&lt;br&gt;
ни бела врата, ни бел цвет&lt;br&gt;
зад бела срма од сонце.&lt;br&gt;
Само по темните скали,&lt;br&gt;
о време! плач на каменот:&lt;br&gt;
во калта ја побаравме &lt;br&gt;
чистата ѕвезда на српот.&lt;br&gt;
Душата на предачката&lt;br&gt;
во душата на ќерката,&lt;br&gt;
во душата на цветот бел&lt;br&gt;
самува. О вечност блага!&lt;br&gt;
Вие што ја ѕидавте&lt;br&gt;
куќата темна како ноќ,&lt;br&gt;
слегувајте си полека&lt;br&gt;
ронејќи камења бели&lt;br&gt;
по темните скали од молк.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Сува земја ==
== Меланхоличар ==
== Страв ==
== Смеата на Вера ==
== Збогум ==
== Оплакување ==
&lt;br&gt;
Падни овде без плач.&lt;br&gt;
Ликот твој и солза&lt;br&gt;
и душата по која јас липам&lt;br&gt;
е како секнат извор&lt;br&gt;
на сува земја.&lt;br&gt;
Падни овде без плач.&lt;br&gt;
Лебот сув, патиштата,&lt;br&gt;
чекањето со влажни очи,&lt;br&gt;
празни раце и веселбите&lt;br&gt;
ќе паднат со нас.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ти што потајно ромориш, во длабочина&lt;br&gt;
како најчист бисер,&lt;br&gt;
почиста мисла ме допре&lt;br&gt;
одгоре, гледајќи изморен лик&lt;br&gt;
на твојот срамежлив образ.&lt;br&gt;
За жедно срце жедно дојде ти&lt;br&gt;
на сува земја сред камења сури...&lt;br&gt;
Надојде божем од девојче шум&lt;br&gt;
носејќи во себе посребрена слика.&lt;br&gt;
Ти извор зелен под спокојот мек&lt;br&gt;
на бела вода складно што се слива.&lt;br&gt;
Невино чист на устието,&lt;br&gt;
во тргнувањето сомнително студен,&lt;br&gt;
во средината на коритото неодложно матен.&lt;br&gt;
Ти извор далечен на мојата душа.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Дојдов да те исплачам&lt;br&gt;
како што си ја оплакувам&lt;br&gt;
својата мајка.&lt;br&gt;
Ти си темна и тешка како ноќ,&lt;br&gt;
глува како земја,&lt;br&gt;
нејасна како лавина.&lt;br&gt;
Дојдов кога дојдоа луѓето&lt;br&gt;
како принадојдени води се насобраа,&lt;br&gt;
ги прекрстија рацете и те оплакуваа.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ти се ослободи сама,&lt;br&gt;
за секој шум птицата на твоето срце стивна&lt;br&gt;
снагата во црнината ти мируваше&lt;br&gt;
како вода на дното чиста.&lt;br&gt;
Ти си веќе полусон? полумесечина,&lt;br&gt;
твојот пат е чист како бисерот&lt;br&gt;
твојата слобода е само твоја,&lt;br&gt;
ти си безгранично осамена пред светлината!&lt;br&gt;
Најпосле те изнесовме пред сонцето&lt;br&gt;
толку драга, толку убава,&lt;br&gt;
како зрел плод&lt;br&gt;
на вжештеното летно претпладне.&lt;br&gt;
ај убавино, мирувај!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Царството Бремово ==
== Кула ==</text>
      <sha1>ko1zp5rkg729212mywsxq3hkspy2t0a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Живожарица, 1990</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2664</id>
    <revision>
      <id>7034</id>
      <parentid>7033</parentid>
      <timestamp>2007-03-28T21:40:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jasna Koteska</username>
        <id>61</id>
      </contributor>
      <comment>/* Задоцнет славеј */</comment>
      <origin>7034</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11764" sha1="abkk6txi944p2qau7n1ecg1kll4jysr" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8 Јован Котески]&lt;br&gt;
Живожарица&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Издавач: Култура, Скопје
&lt;br&gt;
1990&lt;br&gt;


&lt;br&gt;
Во спомен на сестра ми Елена&lt;br&gt;
&lt;br&gt;


== Задоцнет славеј ==
&lt;br&gt; 
(елегија за себе)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Чистата варијанта на гласот на славејот&lt;br&gt;
е минато.&lt;br&gt;
Сега гласот на славејот е раскапан&lt;br&gt;
(како кога паѓа лапавица),&lt;br&gt;
лапа невкусни слогови&lt;br&gt;
и истура шаржери – преквачени акорди!&lt;br&gt;
Гласот на славејот е&lt;br&gt;
дословна цавкутница,&lt;br&gt;
(разлабавена иронија на природата),&lt;br&gt;
се’ повеќе мекнее,&lt;br&gt;
но за споредба со ѕвездените полилеи&lt;br&gt;
веќе не е.&lt;br&gt;
Гласот на задоцнетиот славеј е&lt;br&gt;
за во некое складиште&lt;br&gt;
натрупано старудии,&lt;br&gt;
тој е распарчено сино камче&lt;br&gt;
фрлено среде ружопрсто отворање на зората&lt;br&gt;
брилијант со музејска вредност!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Бројки за споредба ==
&lt;br&gt;
''На моите деца Васил и Јасна''&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во време на робијата&lt;br&gt;
мојот затворенички број беше: 6412.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во Хомеровата „Илијада“&lt;br&gt;
стихот 6412 гласи:&lt;br&gt;
„Сега за татко ви ваш&lt;br&gt;
ќе ја платите грдата грешка“.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Понекогаш нештата&lt;br&gt;
во времето и во просторот&lt;br&gt;
се римуваат и без наша волја.&lt;br&gt;
Што се може.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Орнамент ==
&lt;br&gt;
Не очекувајте од мене да ви зборувам&lt;br&gt;
дека морето е сребрен меч&lt;br&gt;
опточен со златни нитки,&lt;br&gt;
со ѕвезди.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Медалјон ==
&lt;br&gt;
(Музата Мелета)&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
На грлицата со грсти и’ давам&lt;br&gt;
јадри зрна пченица.&lt;br&gt;
Што можам? Таков сум&lt;br&gt;
и таква споредба &lt;br&gt;
со тебе правам!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Сознание ==
&lt;br&gt;
На златната терезија од Зевс&lt;br&gt;
пафтаат раширени крилја&lt;br&gt;
и Вселената полетува&lt;br&gt;
со пурпурно зрно во клунот.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Сипче ==
&lt;br&gt;
Сипче, безумно пиленце!&lt;br&gt;
кажи уште колку ќе трае зимава,&lt;br&gt;
колку ќе наврне снег?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Ти смрзнало клунчето,&lt;br&gt;
ти се фатило крилцето,&lt;br&gt;
само душа ти сипе, ти пее&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Римувана песна ==
&lt;br&gt;
Во палатата на крал Пријам&lt;br&gt;
Касандра слекува саја&lt;br&gt;
сама.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во плевната во Криволаки&lt;br&gt;
Стамена растура копа&lt;br&gt;
слама.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
- Две жени,&lt;br&gt;
два сјајни лика на светла кама! –&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Зрнца ==
&lt;br&gt;
Градите на Андромаха-&lt;br&gt;
нетресени круши горнички&lt;br&gt;
О леле, окаен сум&lt;br&gt;
пред една миризлива смрека&lt;br&gt;
сонувајќи модри и црвени боболки,&lt;br&gt;
модри и црвени зрнца, Алте&lt;br&gt;
за многудрежна жена.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Чучулига на бедемот ==
&lt;br&gt;
По рабовите на крилјата нагрна&lt;br&gt;
дел од посна земја&lt;br&gt;
и топла морница&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Оживеа&lt;br&gt;
на брановите од воздухот&lt;br&gt;
угреа сјајна зорница&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Копче ==
&lt;br&gt;
Шлемот на глава брани,&lt;br&gt;
мечот преку рамо се спушта&lt;br&gt;
и блеска.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Колку може да поврзе&lt;br&gt;
едно обично, ситно копче,&lt;br&gt;
со рецка?!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Загина Аписаон Хипасов ==
&lt;br&gt;
Треба да се сложат дарежливите останки на природата&lt;br&gt;
во таква непоматена хармонија&lt;br&gt;
што пред и да полета гулабот на смртта&lt;br&gt;
нека го колвне зрното со страст.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Запис ==
&lt;br&gt;
Му се здроби снагата&lt;br&gt;
божилакот преку него пие&lt;br&gt;
синоока нежност од реката.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Сарпедон, Ликиецот ==
&lt;br&gt;
Светлата јадица е фрлена в море.&lt;br&gt;
Дрвото отсечено паѓа и пишти.&lt;br&gt;
Веќе е мртов Сарпедон, Ликиецот.&lt;br&gt;
Грмада од мошти. Земја стежната.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Жалбата на Лета ==
&lt;br&gt;
1.&lt;br&gt;
Ми донесоа зрела&lt;br&gt;
мисковина диња.&lt;br&gt;
Кобник умира од злоба.&lt;br&gt;
По развеаните розови цутје&lt;br&gt;
чувствувам во сонот&lt;br&gt;
Титие ме вклештил &lt;br&gt;
дива, белозаба свиња.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
2.&lt;br&gt;
Крај море самотна смоква цвета&lt;br&gt;
и миризлив ветер се шири&lt;br&gt;
во топли црносини витли.&lt;br&gt;
Растура раскошни зделки!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Две души од устите&lt;br&gt;
се преселуваат во царството на Лета&lt;br&gt;
непогрешно водени по трагата &lt;br&gt;
на две одлетани стрелки.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Пајан ==
&lt;br&gt;
Копјата се забодуваат в тил,&lt;br&gt;
мечовите ѕвечкаат во оградите на забите&lt;br&gt;
панѕирите се потнат в крвје.&lt;br&gt;
Воините гинат, Пајане,&lt;br&gt;
Колку ќе трае оваа душманска војна?&lt;br&gt;
Ова стопанкино подозрение?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Наусикија ==
&lt;br&gt;
Наусикија&lt;br&gt;
со разлеани очи&lt;br&gt;
те дочекува&lt;br&gt;
те враќа во живот.&lt;br&gt;
Те одведува со муле&lt;br&gt;
среде миризливи плодови.&lt;br&gt;
Изморен патнику!&lt;br&gt;
По душевните бродоломства&lt;br&gt;
дознаваш и сам&lt;br&gt;
колку е драгоцена &lt;br&gt;
убавината.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Зандана ==
&lt;br&gt;
Едно око, и уште едно, и уште едно...&lt;br&gt;
и времето се набива во просторот&lt;br&gt;
а просторот е грозно грд, офкање бедно!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Солзи ==
&lt;br&gt;
Се’ што скока и ползи&lt;br&gt;
со оган во очите пламнат&lt;br&gt;
од уплав и ужас солзи.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== И така... ==
&lt;br&gt;
И така – мој Полидаманте!&lt;br&gt;
не се слушнаа форминги гитари, лири...&lt;br&gt;
Утре е нов ден, но изгледа&lt;br&gt;
борбата никогаш нема да се смири...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Злато ==
&lt;br&gt;
Бездушник е златото.&lt;br&gt;
Особено од придружна мисла&lt;br&gt;
залисува со студен сјај.&lt;br&gt;
И глеј-&lt;br&gt;
тоа не признава сестринска љубов,&lt;br&gt;
се открива во неодложно предавство&lt;br&gt;
- фарисеј!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Монолог ==
&lt;br&gt;
Ахил им говори на првенците:&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Доста ми е само светлината&lt;br&gt;
од изворите&lt;br&gt;
за да го продолжам својот род&lt;br&gt;
овде и таму&lt;br&gt;
дајте ми капка роса&lt;br&gt;
бакнеж на кремен и огнило,&lt;br&gt;
икра и искра на плисната крв.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Гласниците на смртта молчеа.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Аполон ==
&lt;br&gt;
На робинките диви ко разгорен оган –&lt;br&gt;
Талеја, Кимодока, Главка,&lt;br&gt;
Халија, Мелета, Агава,&lt;br&gt;
Галатеја, Лимнореја,&lt;br&gt;
Аматеја скраја со кадрици коси&lt;br&gt;
Аполон топли зборови им роси:&lt;br&gt;
„Ако во бела пештера не може да заврзе род,&lt;br&gt;
може да расцути злоба“!&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Глина ==
&lt;br&gt;
Гласот на гулабите&lt;br&gt;
во растопен калај тече&lt;br&gt;
од кај дубравите.&lt;br&gt;
Капините се затрчани легии.&lt;br&gt;
Далеку облаци, луњи, чад...&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Не знам како можеле да из’ртат &lt;br&gt;
од пресна глина.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Пенелопа ==
&lt;br&gt;
Мека и обла како топка&lt;br&gt;
цела зафатена од страст&lt;br&gt;
(како растение од повит)&lt;br&gt;
се виеше&lt;br&gt;
околу корави машки тела&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Нагонот и’ влегуваше длабоко во утробата&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
При создавањето а светот&lt;br&gt;
боговите ја одредија Пенелопа&lt;br&gt;
за постојано потулено жарче&lt;br&gt;
жедта да ја угаснува со жед&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Што стори, црн Одисеј?&lt;br&gt;
Зошто почна да го ораш морето?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Плажа ==
&lt;br&gt;
Густото тело на жената&lt;br&gt;
црпи песок и зраци.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Со жива азбука од школки&lt;br&gt;
меѓу брегот и морето се децата.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Густа, пламната вејавица&lt;br&gt;
шиба од женско тело.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Спокој ==
&lt;br&gt;
Двајцата влегоа во морето&lt;br&gt;
водата им ги обли телата.&lt;br&gt;
Ветерот молкнат. Божествен&lt;br&gt;
некој спокој.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Во едноличноста на модрината&lt;br&gt;
двајцата воини во истиот миг&lt;br&gt;
не мислеа исто, а едниот&lt;br&gt;
просторот го гледаше со едно око.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Долон ==
&lt;br&gt;
Од се’ во сознанието остана само еден коњ&lt;br&gt;
и СТРАВОТ на Долон&lt;br&gt;
кој како смарагд од себе блеска.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Истурено е оловото од облаците&lt;br&gt;
и само со крвава кожа од лав&lt;br&gt;
се доразубавува небесната фреска.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

== Ленени кошули ==
== Цел ден ==
== Лезбјанки ==
== Линовата песна ==
== Змија ==
== Грлица ==
== Моите коњи ==
== Са-ноќ ==
== Тројци ==
== Враже ==
== Цутови ==
== Споредба ==
== Оси ==

== Скорпија ==
== Демодок ==
== Статуа ==
== За една туѓа жена ==
== Хрисеида ==
== Обетки ==
== Брисеида ==
== Менелај ==
== Диомед ==
== Терсит ==
== Антеја ==
== Тројанки ==
== Страст ==
== Дејфоб ==
== Дарот на Ахил ==
== Лаерт ==
== Антиној ==
== Арета ==
== Сенката на Ајант ==
== Смртта на Хектор ==
== Песна за воинот ==
== Бик ==
== Тантал ==
== Поведение! ==
== За унер ==</text>
      <sha1>abkk6txi944p2qau7n1ecg1kll4jysr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Градови и села</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2665</id>
    <revision>
      <id>7628</id>
      <parentid>7538</parentid>
      <timestamp>2009-01-04T20:44:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gevgelicanec</username>
        <id>389</id>
      </contributor>
      <origin>7628</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5166" sha1="t4um2fgrb5bs9hxqtre42j8okkfj4mw" xml:space="preserve">== Гевгелија ==


'''Историја'''

Гевгелија како град почнала да се развива уште од средината на 19 век, кога населението од овие краеви ја почуствувало потребата да создава современа населба во помош на на минувачите-трговци и да биде домаќин на нивните патувања кон Блискиот Исток со многубројни анови.

Не смее да се занемари фактот дека '''Гевгелија''' е излезот на '''Република Македонија''' во '''Европската Унија'''.

'''Историја На Градот'''

Секој град има раѓање, постоење, име луѓе, пејсаж, симбол, сегашнина и иднина. 

Секој народ го бележи својот пат низ летописот на поколенијата-да се создава светот од денес за во иднина и да ја печати опстојбата до вчера. Само така се негува вековната традиција, духот како огледало на културното живеење.

Ако може да се поттикне добриот патник намерник да го посети домот на гостопримството, тогаш тоа сигурно ќе го стори топлината на градот, градот на најјужната точка во '''Република Македонија''', крај самата граница со Република Грција, градот на срдечноста - '''ГЕВГЕЛИЈА'''.

..Топлиот дух на гевгеличани се уште ја памети легендата за еден дервиш кој дошол и не сакал да си оди од Гевгелија бидејќи многу му се допаѓало местото. 

Жителите не сакале да го примат и решиле насила да го прогонат. Разлутен од тоа, дервишот почнал луто да ги проколнува жителите кои се исплашиле и го повикале назад со зборовите гел-гери што значи ела назад. Иако легенда, гевгеличани не сакаат да ја прекршат заклетвата на предците-секогаш да бидат добродојдени оние што одлучуваат да ги задомат своите идеи во градот, оние што се подготвени за нови предизвици, за нови доживувања.
Старите хроники бележат дека '''Гевгелија''' како град почнала да се развива уште од средината на XIX век, кога населението од овие краеви ја почуствувало потребата да создава современа населба која ќе им пркоси на минувачите-трговци и ќе биде домаќин на нивните патувања кон Блискиот Исток со многубројни анови. 
Во тој временски период, реката Вардар иако пловна, не можела да го задоволи транспортот на стоки, па во 1873 година доаѓа до изградба на железничката линија Солун-Скопје. 
Вистински градски лик '''Гевгелија''' добива во 1886 година, кога во административно-управен поглед станала средиште на посебна каза-Гевгелиска.

Од овој временски период многу земјоделски производи успевале тука, благодарејќи на поволната клима и плодното земјиште и се извезувале преку солунското пристаниште. Меѓутоа стопанскиот развој на '''Гевгелија''' се претпочита во периодот од 1860 до 1912 година кога се развило мануфактурното и индустриското производство, а градот познат и како град &quot;Oд станица до граница&quot; ќе биде уште попознат со многубројните занаетчиски дуќани: чевларски, коларски, столарски, самарџиски, кројачки.
                                         
'''Некогаш Гевгелија бил град на незаборавните серенади, денес Гевгелија е град на сонцето, град на топлината.'''</text>
      <sha1>t4um2fgrb5bs9hxqtre42j8okkfj4mw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2668</id>
    <revision>
      <id>7421</id>
      <parentid>7070</parentid>
      <timestamp>2008-04-23T12:07:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>/* Македонски борци */</comment>
      <origin>7421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="308" sha1="ibr5j229jhv2xt0n1e7cen0b80v0m4s" xml:space="preserve">==Преродбеници==

*[[Темко Попов]]

==Македонски борци==

*[[Гоце Делчев]]

*[[Јордан Попјорданов-Орце]]

*[[Јане Сандански]]

*[[Методија Шаторов - Шарло]]

*[[Методија Андонов - Ченто]]</text>
      <sha1>ibr5j229jhv2xt0n1e7cen0b80v0m4s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гоце Делчев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2669</id>
    <revision>
      <id>7046</id>
      <parentid>7041</parentid>
      <timestamp>2007-04-05T21:50:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>/* Писма */</comment>
      <origin>7046</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="174" sha1="4mfxa1dk6lqkoxxhxfvmyzjfmy5s02l" xml:space="preserve">==Писма==

*[[Писмо до Ефрем Каранов од 17 октомври 1895]]
*[[Писмо до Никола Малешевски од 10 aприл 1897 г.]]</text>
      <sha1>4mfxa1dk6lqkoxxhxfvmyzjfmy5s02l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Писмо до Никола Малешевски од 10 aприл 1897 г.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2670</id>
    <revision>
      <id>7042</id>
      <timestamp>2007-04-05T20:06:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Ќустендил 97 год. 10/ IV                                                                   10 aприл 1897 г.  Никола ,  Твоите писма од 9-ти и 8-ми ...</comment>
      <origin>7042</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2851" sha1="aqneve6s0hadsq8qzk4faqhfpuzp3kj" xml:space="preserve">Ќустендил
97 год. 10/ IV                                                                 

10 aприл 1897 г.

Никола ,

Твоите писма од 9-ти и 8-ми о.м. ги добив сношти . Многу ме чудиш со новините . Што претставува засега Дупница ? Сврталиште на војводи разбојници , поради кои и гнездо на шпиуни .За последните нема што да кажам , освен да ги пофалам со нивната умешност да го избираат местото , за да ги исполнуваат точно своите обврски . Од војводите многу нештаможат да се купуваат , зашто не само пијани , туку и во трезна состојба тие (војводите ) не се штедат да ги величаат своите големи подвизи .

Тешко на оние што им откажале подршка . Можеме ли во тој случај ние да им помогнеме на тие несреќници ? Каков друг лек ние би можеле да употребиме кога аптеката не ги пушта лековите што ние ги бараме ? Ништо , освен да може да се растури гнездото на шпиуните . А тоа може да стане ако имаме народни луѓе , кои ќе ги требат со убиства , и тоа такви , од кои секој би се потресол . Пази се и ти да не попаднеш без да сакаш в уста . Никој не доверувај му се .А за оној господин , за кој ми пишуваш ( Н.П.Стојанов ), ми иде да се сомневам во неговата чиста душа .Тој се гледа , сака да напипа нешто од тебе , затоа добро е не само да не му укажеш доверба , туку уште и да и го предадеш на полицијата како сомнително лице . Чучков ми пишува дека не праќал никогаш такво лице . Тој истиот се јавил и кај Каранов , но овде му се даде да разбере дека ја нема таа манџа што ја бара тој .Во Џумаја не можем сега да пишувам , но од Софија ќе можам . Утре заминувам за Софија , а ти , ако има да праќаш нешто , прати го на иста адреса .

Со братски поздрав

Ахил .</text>
      <sha1>aqneve6s0hadsq8qzk4faqhfpuzp3kj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Темко Попов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2671</id>
    <revision>
      <id>7181</id>
      <parentid>7044</parentid>
      <timestamp>2007-07-22T18:56:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>7181</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="98" sha1="8jff9i6ywa4d98ehmyrls1rofdcodzb" xml:space="preserve">*[[Кој је крив]]

*[[Писмо до Деспот Баџовиќ во 1888 година]]</text>
      <sha1>8jff9i6ywa4d98ehmyrls1rofdcodzb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кој је крив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2672</id>
    <revision>
      <id>7045</id>
      <timestamp>2007-04-05T20:29:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Темко Попов  КОЈ ЈЕ КРИВ  Појке од десет години има од како није Македонциве немаме духовно начелство п...</comment>
      <origin>7045</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64006" sha1="1c5ic5upikcnhv6k2e8r7uduazvvqpa" xml:space="preserve">Темко Попов

КОЈ ЈЕ КРИВ

Појке од десет години има од како није Македонциве немаме духовно начелство по нашиве места, од које и најмногу страдаат нашиве црквени и училишни работи. Гледаш овде една општина растурена, парализирана без никаква морална и материјална сила,  без никаква морална сила нити пред народот, со која би могла да го натера да послуша нејзините решенја, нити пред власта, која по никој начин не разбира, ако би потребало, да поткрепи тија нејзини решенја; без никаква материјална сила, т.е. без баранје тугја помокј да може таа сама да си уредује училиштата, да си плакја на учителите и др. И така онаа општина стоји и се вика општина само за лице, без да може да одгоори на својот задаток, заради кого је повикана. Гледаш пак онде во еден град или градец едно училиште, које не прилега на училиште, и је, - како внатрешно, така и надворешно, - сиромашко, осакатено и без никакво значенје, јавно да кажам, - за плаченје, од сем онија училишта, што се крепат од Екзархијата, но који пак си имаат своји лоши страни, и дури големи, за који ке се докаже во своје особито место и време. И се тоа излегује од тамо, што немаме во нашава таткојна, као што рековме погоре, духовно начелство.

Ја сега у си во очите и устите гледам и вигјам да ми се кажује, оти сум седнал да зборуја и да пишуја не за некоа нова или чудна работа, туку за изветвена и позната, што ја знајат и малине деца. Гледам да ми се кажује, да не би да сум дошол сега од не знам колкугодишно седенје во Багдат, та не знам, оти, фала Богу, имаме Негоо Блаженство во Цариград, што се мачи денје и ноке за овија работи, туку Правителјството не му даа да пушти владици во Македонија! - и за тоа, кој је крив? Но таа ни је работата да видиме кој је крив за ова лошо положенје -дали Н. Блаженство, као што го криваат некоји, - дали Правителјството, као што го кривиме си или пак сами није. И ето навистина, оти вопросот, ставен по ваков еден начин, ке ни се види и нов и лесен за решуенје. Ја мнозина знам, што знајеле и признаале, оти начин за решуенје овој вопрос има еден и пак еден, а не други, но од страв да не би да се согрешат во некоа непогрешност не им држало да осветлјат овој вопрос и за тоа тој од ден на ден се си гније, а заедно со него гнијеме и није, и никој, од страв да не престапи некоја догма, некоје верују, - не си отворил устата да каже правината. Ја признаам, оти од прв поглед начинот за решуенје овој вопрос секому ке му се види чуден и странен, но што туку чоек го расуди од си страни, тој ке се увери, оти овој је најприроднијот и највернијот, само ако тој не се води од предрасудоци и празноверици, ако погледа на околностите, што го опколисујат и ако не сака невозможното да го напраји возможно и да си толче вода во аван. За тоа ја, пред да се пуштиме да расудиме овој вопрос, од каде ке видиме како стоји тој во вистин^ст, секого ке помолја да исврли онија гореречени пороци, да се наоружи тој со сета ладнокрвност, да Всврли какви и да биле симпатији и антипатији, што може тој да има кон личности, за тоа што овде не је работа за личности, а за доброто, за мируенје на еден поголем дел од Македонската населјбина, и тогај сум уверен оти секој ке се согласи со мене, и си ке мислиме како еден чоек, а пак тоа нешто помага не малку за најлесно решуенје оваа олку сплетена работа.
Рековме по-горе, оти ако сакаме да најдеме правината, требе да ѕи се прашаме сами себе: кој је крив, што се наогјаме во вакво растурено положенје, што немаме духовно начелство, што немаме училишта или и ако ји имаме, тија не се училишта као што рекол Господ, -дали Н. Блаженство? Да видиме.

Политичките околности од десет години навамо толку многу се преиначија во Отоманската Империја, што, за црквенијот вопрос, создадоа вопрос врз вопрос, со друзи зборој речено, уште не кладен во работа онај висок Императорски ферман, еден дел, кој спроти истијот ферман ке чинеше дел од независната Бугарска црква, се отцепи од Отоманската Империја и напраји едно особито Бугарско кнажество, које спроти црквените или грагјански закони, требеше и црквено да се отцепи од новосоединената Бугарсќа црква, да се раздели од новата и да си напраји друга уште понова и независна рд првата. Но наместо Н. Блаженство да постапи по еден таков најприроден начин, напраји прва и најголема погрешка, со сето негово остроумије, види се од големо властолјубије, за да има под својата повелја, колку се може појке епархији, не даде црквена независност на бугарското кнажество, а го зависи направо од неговата духовна власт, и така изникна вопрос врз вопрос, т.е. уште не отсебено бидејќи као који епархији во Македонија можат да бидат под Екзархот, предвидено во ферманот, вопросни, велјам, бидејќи македонските епархији, изникна друг вопрос сам по себе си: да ли Екзархот може да је духовен начелник на едно кнажество васално и во исто време на епархији, што се наогјаат направо под власта на Нег. Имп. Велич. Султана Абдул Хамида II? И така чекајки није да се признаје Екзархот официјално као врховен духове» начелник во нашиве епархији и сетне да ни испрати владици, изникна вопрос, да ли је тој наш законен духовен начелник и да ли није можеме да имаме владици ракоположени од него. Ево веке се чинат појке од десет години, од како овај вопрос се тркалја во ваков круг, и со сите бриги на Негоо Блаженство и постапки до Високата Порта, уште појке се докажује оти тој је далеку од разрешуенјето си кон наша страна и оти уште сто години ако Екзархот сака да јо духовен начелник на една отцепена страна од Отом. Империја и во тоа време таков на епархији, што прааат неоделен дел од таа империја, није ке живејеме со суви надежди и никој пат не ке видиме со очи во таткојнаа владици, ракоположени од Н.Блаженство.и ке се рече, нашиве црквени и училишни работи до кој знаје кога, до второ пришествије, ке бидат се во такво несвидно, или поарно да речеме, кално положенје.

Ја некју овде да изброја си усилија, си старанја покажани од страна на Н. Блаженство до Правителјството ни за испракјанје владици во Македонија, зашто сиве није знајеме, као што знајеме и резултатите им. Ке се рече, оти Н. Бл. напрајил се она, што се могло, за да се признаје тој од страна на Правителјството наш духовен архипастир и није негоо духовно стадо, но се било по пустина, зашто Правителјството со даваните нему одгоори на секоа негоа нова постапка, од далеку му даало да разбере, оти тој не може да види оживени негојте надеши и кројежи. И така Н. Блаж. си исполки должноста своја од си страни, и нема право никој да го криви, оти тој не работил или не знајел да се ползује од околностите. Сиве није знајеме, кој појке кој помалку негоата кадрина и дарба и напразно го кривиле и го криват некоји господа. Н. Блаж. во теченје на целијот вопрос ако има некоа кривица, то је само таа, као што рековме погоре, оти тој, знајејки или незнајејки, - тој сам и еден Господ знаје, -напраји прва погрешка, што не даде црквена независност на бугарското кнажество, и не се ограничи на останатите епархији, што се направо под власта на нег. Имп. Величество Султанот. Оваа је една негоа по-грешка и ни една друга, а се друго, што напраил од тогај навамо, го напрајил толку разумно и мерено, од сем последнијот такрир и неколку друзи глупости, за који ке зборујеме подолу на своје место, - што и некој светец ако слезеше од небо не ке постапеше поразумно и не ке напрајеше појке нешто. Ке се рече, оти није илјада години ке си бидеме без владици, што ке се рече, без ред, без сврталиште, без училишта, без општество свесно, наодејки се во ваква врска нашијот духовен архипасти^ со црквата на бугарсконо кнажество. И за тоа дали је крив тој или не, секој нека си кладе раката на срце и нека си праша својата совест. Требе секој да каже ова правина, и толку појке, зашто наравствената одговорност, што тежи над секого, је толку голема, је толку бесцена, што требе није да сме се сториле скотоји, та да ја не разбираме. Цели градоји, цели епархији, што велјам ја, цела невина младеж страда, и ке има право целијот млад појас да не колне за нашава глупост, за нашево не предвидујенје. Не требе није да се церемониме со личности коа је работава за добро на еден цел народ. Крив ли је Екзархот, требе јав-но, откријено и бесцеремонији да му покажеме кривицата, да го помолиме да си ја попраји, а пак ако не ке или не може, да ја попрајиме сами није, зашто ова веке не се
трпи! До кога?

Доказано веке бидејки дали Н. Блаженство је крив или не, да видиме сега да ли Правителјството ни је криво за ова несрекјно положенје, што се наогјаме није, као што ги кривиме сиве, без да влеземе внатре во работата или - не!

Зборујејки ја за Правителјството, не ке се вода од никаков подмитлив дух, зашто, сполај му на Бога, подајниците на Н. И. В. Султан Абдул Хамида II, од очески бриги  за  благујенје  на  населјбината  на  цела  Негоа широка држава, без разлика на вера и народност, имаат ,. такво  право да искажујат  мислите, доста само тија мисли да се во интерес на народите, што живејат во неја, и да се крепат на законен темелј, што чоек слободно може да покаже на една кривица, напрајена од страна на Правителството, као кон една личност, така и кон еден цел народ, и има полна слобода да помоли истото Пра-вителство, за да ја попраји, - и ке се попраји. Ето зашто, велјам ја, оти не ке се вода од никаков подмитлив дух кон Правителјството, зашто тоа такви грагјански права дало секому, што секој чоек може да си искаже својте болјки и да најде лек, стига само тој искрено да му каже кај го боли и стига само тој да сака само од него и пак од него лек без никакви задни мисли, и без сумненје ке го најде.

Нам многу чудно и дури не право ни се гледа,
вигјајки овде во Македонија Грците да имаат своји владици и закона сила пред месните власти, а није - не. Оваа неправедност, као што ни се чини нам, от страна на Правителството, није незнајеЈКИ кому да ја врлиме, велиме, оти таа се носи кон нив као иста мајка, а кон нас - као макјаа, и за тоа ни је многу мака. Но ај да видиме, да ли оваа работа вистина така стоји, као што мислиме није, или, напротив, нашево Правителјство не само не праји никаква разлика мегју нас и Грците и еднакво гледа на сите, но и дури кон нас се носило и уште се се носи као една многу трпелива мајка. Да се изјасниме.
Грците на секаде по Македонија имаат владици, и дури во онија епархији, кај што и нога грчка нема, и тоа: прво, што Негово Преосв. Патриархот је духовен начелник само на онија грчки епархији, који праат не одделен дел од Отом. Империја, без да бара да биде таков, на пр., и во Грција или друзи кралства и епархији, што биле пред  малку  под  неговото  начелство,  зашто  тогај  и самото негоо стојенје во Отоманската Империја ке беше проблематично; и друго, пошто Патриархијата објавила Бугарската црква за схизматична и пошто таа схизма на лице уште стоји, за тоа има право таа да држи владици и во онија епархији, кај што нема грчка нога, а уште само неколку „вулгарофони елинес&quot;, као што ји вакаат тија. Од овија две прости причини, Грците и неколку „вулгарофони елинес&quot;, ползујејки се, си имаат се и сја наред, а не оти Правителјството гледа на нив со подобро око, од тсолку на нас. Сега овде требе да се докаже, да ли Правителјството вистина се носи кон нас као много трпелива мајка, за да не се ограничујеме во прости фрази.

За да се докаже и оваа работа, не ке се вдаваме во ипотези и сравненја, као напр., - ако и Патријархијата беше во истото положенје, во које је денеска нашата Екзархија, да ли ке можеше да назначује владици не само во Македонија, а и во Анадол, или ке и беше испукана работата со сите права, дадени угце од време на завојевачите, као што је нашава и на Н. Блаженство, или уште полошо, - оти тија се ипотези, може некој да каже, ако и да се многу близу до вистината, и одвај не сама вистина, - но да се стави така работата за да може секој да се увери од близу во нејзината вистиност, стига само да не прибегнујеме кон софизми.

Ја сум уверен, оти нема по мегју нас никој, што да не знаје, оти сегашниве советници на Н. И. Величество и самијот Господар Султан Хамид II се едни од првите дипломати во Европа и дури, кој знаје, дали тија не можаат да му извадат фетва и на така нареченијот железен канцлер Бисмарка. Оти је така таа работа не само није требе да го знајеме, а го знаје и цела Европа. Тоа така бидујејки голема шутраштина би била, ако мислиме, оти со некакви глупи наши итрости можеме да им покажеме црното за бело и наопаку. Тоа нешто не није, не Н. Блаженство, туку и приказаните Сализберовци и друзи не можат да го напраат. Имаме илјадници при-мери од таква сорта. Ами кога оваа работа је така, пак велјам, како мислиме није, не разбираат ли овија ми ти државни мажи оваа најпроста работа, оти Н. Блаженство незаконо седи во Цариград и уште понезаконо сака да повелја од тамо духовно Македонија и во исто време црквата во кнажество Бугарија? Мислиме ли није да не разбираат овија државни мажи оваа уште по-проста работа: како је возможно Н. Блаженство да биде верен подајник на Н. И. В. Султанот и на бугарскијот кназ? како је возможно чоек да работи во едно исто време на двајица господари и на двајицата да биде верен? не раз-бират ли тија, оти, ако некоаш политиката на кнажество Бугарија се најде во противност со онаа на Отоманската империја, во таков случај Екзархот како ке може да повелја Македонската црква, како ке може да има соопштенија црквени, коа државните ке бидат прекинати? Ами како ке може да додржи онаа клетва, што ја има дадено, за да биде верен на државата и да варди нејзи-ните интереси, коа онија владици, што се во Бугарија, који дале пак иста клетва Екзарху и за који тој је одгорен пред Султанот сакале некеле, ке престапат клетвата, а пак тогај ке се рече, оти сам Екзархот престапује клетвата, што ја дал и, според тоа, требе по закон да се накаже? Ами коа олку формалности има, што није простиве лугје ји знајеме и што викаат во интерес на Правителјството, ами уште колку друзи по-големи вопроси има, што не можеме да ји знајеме со нашијов тесен ум, што викаат во интерес на Правителјството и кажујат, оти не само тоа не је криво, туку и многу трпеливо? Није не само не требе да кривиме Правителјството за ова не свидно положенје, што се наогјаме, туку требе многу, многу да му благодариме, што до сега трпило ова незаконо Екзархоо седенје во Цариград. Зашто инако, т.е. ако тоа еден ден беше рекло Екзарху едно од двеве да избере:

или да се ограничи во црквата на бугарското кнажество и да остаји Цариград, или пак да не ее меша во онаа црква и да повелја само тија епархији, што се неоделен дел од Отоманската  Империја  и  сакаат да  се  под  негоото духовно начелство, - и ако во таков случај Екзархот ни остајеше само негојите молитви и си појдеше во Бугарија, - не само није ке бевме во вакво лошо положенје и ке немавме владици, туку ке немевме тогај и попоји, ке немавме црква, ке немавме крст, од сем ако падневме повтур да се поклониме на Патриархијата. Но требе да благодариме на тоа Правителјство, што знајејки ова, трпило до сега Екзархот баре колку да ни чини најпотребните црквени нужди, и тоа даало да разбереме нам и Блаженејшему Екзарху, оти не само друго ништо не требе да се надееме од него, туку оти и ова трпенје ке биде за малку време и оти требе да се уполузјеме од него и да решиме: или Екзархот да ни остаји молитвата и није да му бациме рака и да се простиме со него, и после да си бараме чаре, или пак, да се прости со бугарсконо кнажество и да си остане тој чисто Отомански подајник и х^аш архипастир. Зашто која причина је ако не оваа, што во поникнујенјето на бугарскијот вопрос и негоото решујенје кога тој беше најраспален, а кога грчката Патриархија дрво и камен креваше, Правителјството ни да признајело нашево право, со царски ферман да го потврдело ТЃво некоји епархији да дајело да се пуштат владици, и за мало, ако не се родеше бугарскиот политички вопрос, да се назначат и во друзите останати епархији; а пак сега, кога се делени веке крушите мегју нас и Грците, т.е. кога самине Грци признаваат, оти во Дебрската, Охридската, Прилепската (а Битолјската уште им је мачно на кутри Грци да ја прежалјат), Скопската, Велешката, Воден-ската и Приштинската епархији нема Грци, - да не ни давало Правителјството да имаме владици? Сосема глу-пав требе да биде чоек, та да не разбира оваа проста причина. Ке се рече, оти није уште илјадо години ако чекаме, стојејки вака екзархијскиве работи, да имаме владици, напразно ке ни биде, и дур ми је страв да не се принуди некој ден Правителјството, као што рековме по-горе, да не остаји и без ова што го имаме, т.е. да не некој ден Екзархот се прости со ортакјојлијине и од Сиркеџи скелеси отправлјаетсја - та дури во Софија, и није овде во Македонија да си останеме со зинати усти као аплјовци Од реченоо до овде доказано бидејки као бел ден оти нашео Правителјство не се носило никако непра-ведно кон нас и никако не ни је криво, да видиме сега да ли сами није сме си криви или - не.

Не помина многу време потем онија политички работи, што се сторија во 1878 год., и ето Н. Блаженство се врати во Цариград и си није веке помисливме, оти не ке помине долго време и царскијот ферман ке се кладе во работа. Но поминаа три-четири години од коа дојде Екзархот во Цариград без да се напраји ни една стапка напред, и мнозина веке се уверија, гледајки сплетеноста на вопросот, оти не ке излезе ништо; а пак сега од три години навамо нема ни еден помегју нас, што да верује, оти се може да се дозволи Екзарху некој паг да пушти владици во Македонија, и секого ако го прашаш: коѓа ке ни пушти Екзархот владици, ти одгоара: на кукловден, тоа се вели - никогаш, кога си, велјам, сме уверени, кој знајејки причините, кој од просто очајанје, гледајки годините да си течат без фајде, оти ова нешто не ке биде: дали сме се подумале некоаш што требе да се праји? -не, никој пат! Туку сме ти скрстиле раце, и сме остајиле работата на Бога, без да гледаме како од ден на ден гаснеме духом, и оти, ако ја тераме вака работава, као што сме ја терале до сега, ке дојдеме до ништо, и тогај ке имаат право светон да велјат, оти по.мегју нас Македонциве нема интелигенција а си сме шоролопчији и готоачи, као што рекол во Солун, пред неколку години еден чоек, да не му кладеме името, оти во нашата солунска општина нема нито еден интелигентен. Ами ако во едно општество, во еден народ нема интелигенција, тогај тоа општество не се вели општество, тој народ не се вели народ, туку збирштина! Денеска, кога светов се печали не да има интелигенција во својот народ, а сијот народ да је таков, није, сиромаси, си одиме као ракот! Не за фаленје ке кажа, оти није Македонциве од натурата не сме дарујани да валиме, и не валиме кон назад, кон мрак, а, напротив, наш отличен белег бил и је: бистрина на умот, лјубов кон науката и кон друзи трговски завзиманја. А пак сега што не зеде матната и сме олку ништи духом!

Да речеш оти Господ дојде и ни го крена разумов та не напраји не некадри да мислиме здраво! Да речеш оти некој магесник ни го размати сосема умов! Ами за верујенје ли је Господ да ни напрајил вакво зло, коа сиве знајеме, оти Тој никој пат не праји лошо човеку? За верујенје ли је, оти гјаолот или магесникот ни напрајиле оваа пакост, кога знајеме није оти тија, по волјата на Всемож-нијот Бог не се веке кадри да праат пакост на Негојите созданја? Ами коа је така, која је причината на ова наша наравствена мртвост, на ова голема наша заспаност? Која је причината на ова наша умствена тромост? Коа знајеме, оти секо лошо или арно, сторено на еден чоек или на еден народ, си има своји причини, тогај нека ја побараме оваа пакосна причина, нека ја најдеме и нека ја искорениме.

Мене ми се чини, оти причина на оваа наша умствена парализија је - ама ке кажа голем збор, и, молјам, никој да се не тревожи и да не ме криви, пред да ме ислуша, - је, велјам, Екзархијата и екзархијските милости. Таа Екзархија и тија нејзини милости не напраија готоачи. Тија учители, што ни ји пушта даром, и тија училишта, што ји крепи таа, напраија оваа умствена дем-белјаана во нашаа таткојна. Молјам, која општина сега, који грагјани имаат брига за училишта, од сем Екзархи-јата? Која општина, кој грагјанин не имаат остајено својата надеш за училиштата на Екзархијата, и, ако таја не се печали да им пушти некој учителј, тија ке имаат такво училиште, што одвај може да носи тоа име? Која општи-на, кој грагјанин сега не велјат: да је жива Екзархијана, ке ни пушти учители, и така ке се спружат со токму нозе, без да му се мислјат по тамо? А, ми се чини, инако ке беше, ако се печалеше секоја општина за својте училишта и секој грагјанин дааше својата аспра за платката на учителјот. Тогај ке видевме није како ке се опечалеше општината да погоди најдобри учители и грагјанинот ке гледаше училиштето као своје око, зашто се отворило со негоијот пот. А сега што се чини? - се чини ова, оти општина, грагјани, учители се кој на клинецот, кој на плочата, поради неманје помегју си никаква обврзаност и никакви морални и материјални врзалки. Не се гледа ли од овде општествена парализија? Ама ке рече некој, оти, ако не беја овија Екзархијски милости, није ке немавме училишта. Не, тоа не је верно. Није толку добро можевме и можеме да имаме потребните си училишта во таткојнаа наша, што да немавме потреба, као што се докажује подолу, од никакви помоки давани по таков начин, што расипујат наравственоста на општеството и го праат ни вода, ни киселина! Ами што да се рече пак за онија пансиони во Солун, во Скопје, во Битолја? Ами тија на пансиони ли, или на сиропиталишта прилегаат? Влегол ми ти, брате мој, оној сиромав ученик во тој пан-сион со илјада молби, со илјада понижујенја и, дур да сврши гимназија, уште какви не ке претрпи, и, преку седумте години, какви и друзи деспотизми-јаничарлуци, што се викаат дисциплина од страна ка управителите не ке се упражнат над негоата кревка душа, така што, свршујејки училиште, ке излезе тој во општеството толку ништи духом и со толку смачкана и плашлива душа, што ти се чини, оти излегол од некој затвор. Ох, невина мла-деж, немој да се лјутите: вије не сте виновни! Сега, прашам, ако овија училишта, овија пансиони се крепеја од сами нас, од самијот народ, вакви ли ке беја? - Одгоарам: јама јок! За тоа што, као крепени од саму нас, не ке остајевме толку прави душички на директорски самоволја, на учителјски самолјубја и дрвонадзирателјски глупости. Ето зашто није немаме интелигенција, ако признајеме, оти само училиштата даваат на општеството интелигенција, а пак није имаме такви само да расипујат народот, да го праат не кадар за ништо и никакво и да отруваат младата наша интелигенција до мозокот на коските.

Инако, ако није Македонциве не бевме во едно парализано состојанје, во које сме доведени, као што веке секој знае, од Екзархијата, - не ке трпевме ова положенје на работиве; не ке трпевме да вели Н. Блаженство Екзархон во тахрирот што го подаде лани до Правителјството: „Немајки владици населјбината сосема ке се очаје и ке се даде да се поведе од агенти за креванје глави, ке си расипи нараствената си натура и својата законопокорност, и така ке се стори несвесно орудије на опасни елементи и за државаа и за народов, и затоа се ослобогјује тој уште од сега од секаква одгоорност пред истори-јата&quot;.

Немаме да трпиме велјам, и не требе да трпиме, туку си као еден чоек да станиме и да протестираме про-тив овија изрази на Н. Блаженство, поради који нашево Правителјство имало полно право да стави Македонија во војно положенје и није да стенкаме под такво едно положенје, као што у сите држави, народите стенкаат, коа се наогјат под строгоста на војнијот суд.

Според мене ништо друго не останва, од сем да помолиме Н. Блаженство да ни каже, да ли тој со негоово седенје во Цариград се надеје уште за сполука и да ли со негоово седенје не вгрлја сам цел народ во несрекја и неволја и да ли тој не је причина за ова очигледно непријателјско и недоверлјиво узајамно носенје како мегју нас и нашео Правителјство, исто така мегју нас и нашите сограгјани мусулмани. Н. Блаженство мошне добро знаје, зашто није кажујеме, оти тој је причина за сиве наши несреки и неволји, и ако работата беше само од него, не би требало разјасненја, но пошто има и добродушни лјуди, који многу многу не вникнујат во истиноста на работата, није принугјени сме да кажеме неколку речи, зашто кривиме Екзархот.

Никој измегју нас нема што не знаје Св. Стефанскијот договор као и негоото недонесено дете, што се вика Св. Стефанска Бугарија, чији дел прајеше и нашава таткојна. За наша несрекја или срекја, оваа Св. Стефанска Бугарија, според берлинскијот договор, се ограничи до познајените нам граници, и нашаа таткојна остана повтур направо под власта на Нег. Вел. Султанот. Од она време до сега се изминаа ето 12 години, и мегју тоа се преиначија толку многу и политичките погледи на самите создавачи на истата онаа Св. Стефанска Бугарија, што денеска одвај се допушта да мислиме и верујеме, оти некој пат ќе биде оваа Св. Стефанска Бугарија. Во тоа нешто можат да верујат само лјуге тврдоглави и који неможаат од носот по на тамо да видаат. Сега да си дојдеме на речта. После утишујенјето на Турската ИмпериЈа, ето ти стигна во Цариград,мислјам во 1879 год., Н. Блаженство и застана као духовен начелник на цела онаа Св. Стефанска Бугарија. Во она време, кога населјбината беше уште одушевена од новите работи, сме гледале на Екзархот, на видум, као на духовен начелник облечен во расо и камилавка, а во истиност, под оваа маска вигјали сме политичен фрак и цилиндар, и така сме се надејали, оти за брзо време преко овој полигичен стежер, утврден во самата престолница, ке се исполнит идејата за соеди-ненјето. Е, прашам, ели се исполнија овија надеши и ели има уште надеш да се исполнат. Не, никако не, и тоа, пошто као што рековме по-горе, и самите создавачи на онаа Св. Стефанска Бугарија променија си во ова време, поради разни сегашни политички причини, својите погледи, а пак није, без да гледаме по на далеку, се сме се крепиле за онај веке изгнијан стежер, као слепа мајка за кјоравога сина. Сега овде требе да видиме и кажеме вајдето и штетата од ова наше држенје:

Нашето правителјство уште у покажујенјето на Н. Блаженство во Цариград, така прозирно предвиде нбго-ото значенје, што предузе си предпазни мери и со отво-рени очи гледало на сека една Екзархоа постапка и наша, и на си наши молби тоа ни одгоорвело недоверливо и со вртенје глава, које значило и значи: немојте да учите вије деда'да мака кајгана, т.е.: ве знам што арстлоци сте и оти ми копате гробот. Со тоа исто ако гледале на нас и нашите сограгјани мусулмани и така није сме биле при-нугјени да живиме осамотен живот, далеку од правителјско доверије, које највеке убива народот. Напарени бидејки од некој глупи постапки относно црквенијот вопрос до правителјството, није сме се запреле да побараме и некоји правдини, што ни дало нашето правителјство, и поради тоа нешто толку сме се мачили и мачили! Тешко на оној народ, кој је изгубил правителјското доверенје -тој иди у пропаст. И се ова се чини од тоа, што није со Екзархот заедно сме држале сумниво положенје - спроти правителјството, као што се секој веке уверил. Но Н. Блаженство не само не можел или некел, које је и по вер-но, да разбере, оти со ова наше држанје спроти правител-ството није од ден на ден се појке губиме и не ке изле-зиме на добар крај, та да клад. веке крај на оваа колку смешна и чудна толку и опасна за нас комендија, што је игра во Цариград, туку, од коа не сполучи со сите срества и хитрости, што употреби, сврти је инако политиката за да дојде до својите кројежи и намери, на која политика не само уште појке го растресе нашето положенје спроти правителјството, туку и нас саваршено од морална и религиозна страна ке не убије.

Пред неколку дни од истински извор се научивме, оти по дадени инструкцији од Екзархоа страна г-ну Начеву, директору у Солунската бугарска гимназија, стапил реченијот г-ин Начев, заедно со учителјскијот персонал, во погодби со унијатскијот епископ во Кукуш г-на Владена Младенова. За богдушните лјуге, што не се запознајени со такви јунаштини Екзархои, ова нешто ке им дојде као измишлејнца, скројено нарочито и за не верујенје, а, напротив, ним, који знајеме Блаженствота од по-близу и који не се сомнујеме во верноста на изворот, и толку појке што овија Екзархо-Начевски постапки биле расугјујени и осугјујени од страна на здрамислјачи грагјани и ученици во Солун, - нам, велиме, који познајемо од по-близу Блаженството, никако не ни је чудна оваа негоа срамна постапка. Тој си служил и ке да си служи со такви мизерни срества, за да може да се закрепи на својето растресено местогГој не само со унијата може да се погоди, но се погодил уште со време со протестанското друштво во Цариград, и за тоа вигјаме, оти нивнијот орган, кој се вика „Зорница&quot; со језуитските своји „писма до нашето православно духовенство&quot;, написани од протестанскијот поп и уредник на истијот весник Томсона, се напрајил во исто време и Екзархов орган, по чиј пример, се пишаат и од Македонија од страна на Екзархојите мекјарина разни глупости и се штампаат у истијот весник, поради који, Екзархоји или учителјски дописки, реченијот весник се распространил по нашиве места до таква ужасна мера. Није пред да кажиме нешто за последноо екзархоо решенје относно унијата, некеме да пропуштиме случајот, без да кажиме неколку речи за милава Екзархоа „Зорница&quot;. Секој од нашите добро-душни лјудици, коа вигјат да се пишујат во овој весник много за него интересни работи, било за Екзархијската канцеларија, било од некоји друзи учители, од се срце давал је својите 30 гроша. А знајете ли со тија 30 гроша што је внесујел тој во куки? - зараза и псуванја против онија наши Св. Оци, против онија Христосои ученици и религиозни јунаци. Није познааме лјуге, што одвај се преранвеле, а не жалиле онија златни парици да ји даат за весник „Зорница&quot;. Пуста слепотија, од која се ползували Екзарховци и негова чиста и не чиста кумпанја! Но бидете веке уверени, Ваше Блаженство, оти дојде веке време, и не ке да ве остајме да хитрујете и играте со нашата таткојна!

Пред да свратиме погледот на нашите сограгјани и на нашето правителјство на таа ваша јунаштина у интерес на унијата, должност ни је со две речи да кажиме на нашите бракја Македонци што и како нешто је в. „Зорница&quot;.

Бракја, реченијот в. „Зорница&quot; не је ништо друго, од сем религиозен разврат, упатен против нашата православна вера и св. Преданија. Није ве советујемо не само да не си даате вашите златни парици за таква една губидуша, туку и кој од вас има прошли бројои од тој весник да ји искине и право во огон да ји врли, ако не на друго место. Верујеме да се послушаме у интерес на нашата православна вера.
А сега да изјасниме и последнаа пеливанштина Екзархоа со Унијата.

Нашео Блаженство, уверен бидејќи, оти сам по себе т.е. колку самите негоји сили му проштаале, не може ништо да напраји, - макар и да се содружи со Протестансконо друштво во Цариград и друзи као него - лаф бурада калсан, - сега се  содружује и со унијатските вла-дици, да не, покрај нив, као семошни, имајки Папското крило и крилото на една од, така наречените, велики сили, напне и нешто за него, без да му је брига, да ли, со ова негоо предателјство, не убива нашите, од старо време, религиозни осекјанја и спомени. Сега тој дошол во такво положенје, што за него нема ништо свето, као што немало и никоаш. Тој сега сака да се напраји една таква каша во нашаа таткојна од страна на католици протес-танти и унијати, што, давајки есап на својте патрони, који му даваат 500 и неколку илјади ле.вчинја годишно, боже за учебното дело во Македонија, за које ке се трошаат појке од 250 илјади, а што останујат ји голта тој, голта нашијон премил Офејков и негојите другари Бегаjков, Седајков, Стојајков, и знајеме ли није како се вика онаа цела тебабија екзархоа, - да може да им покаже и нешто на дело, т.е. збунујенје на нашава таткојна, сполај на негојите итрости. Но ке му заседне в грло. Не кеме веке да му простиме никакви авантурији на есап на нашиве кожи и светинје за каква и да је голема цена. Није сме заколнети во најмило и најдраго, решени бидејки да претрпиме најголемите и најнеправедните лјутости од чија да било страна, само и само да осветлјујеме,нашите сограгјани и правителјство за си лоши намери и мисли Екзархоји, и да покажујеме на нив со прст. Например, ево сега од два-три месеци навамо во Вардар-Јениџе околу 200 фамилији се отцепија од нашата Православна Црква и прегрнаа Унијата, фала на здружената агитација и распитујенјето на савестите од страна на Н. Блажен-ство и унијатскиот епископ Младенова. Истите мерки се земени и за овија градој: Сер, Костур, Лерин, и за друзи места, кај што, од турскиот јаничарлук санким, немогол да продере бугарштината. Но зар заборајло Нашео Блаженство - пошто речта не ни је за негојот другар, унијатскион епископ, што сосема је презрен од нас и го презираме заедно со негојте закрилници - оти славјанштината во нашаа таткојна претрпила и видела многу тешки времинја и пак си зачувала славјанството и во исто време православијето, а колку појке сега, коа тоа народно славјанско осекјанје је развијено у секого до таква мера, и коа правителјството ни, фала Богу, не запира никому да исповедује својата народност? Слушате Ваше Блаженство?

Извагјајки овија жални известија, прво заколнујеме Нашиот Господар Н. И. В. Султан Абдул Хамид II во најмилото и најдрагото му, во интерес на Негоата држава, да благоволи да издаде Својата висока заповед во Солунскион и Битолјскион вилајети за да се предземат претпазливи мерки против такви интриги; и второ заколнујеме својте сограгјани во името на славната таткојна сами тија да си бидаат нејзини ангели пазачи, и да се вардат од такви агитатори као од крастаји кози. Није не можеме да свршиме оваа статија без да изречеме онаа евангелска вистина на нашијот Спасителј:
За ослобогенјето од који и за разрешујенје вопросот мислиме да је најзгоден ево кој начин:
Није, као ваши сограгјани, као синој од една иста таткојна, имаме право да кажеме својето мисленје и, ако се најде тоа за добро, нека се пријеме, а пак, ако не, секој је должен да си каже својето, за, расудујки овај вопрос, да пријемеме најдоброто решенје, да се заватиме за работа, и да се курталисаме од ова положенје.

Според моје скромно мисленје, овај вопрос може да се реши вака: да се споразумејеме со Патријархијата за да не одиме потамо и да бараме Охридската архиепископија, овака: прво, од Дебрската, Охридската, Прилепската, Велешката, Скопската, Воденската и Приштинската епархији да си кренат својте грчки владици, од коа ке си остаји  во  речените  градој  по  еден свештеник  за да извршује свештенските потреби на вулгарофони или влахофони грци и да им биде као председателј на школјските надзорништва, и друго, населјбината на во гореречените епархији да има узаконено право сама таа да си избира кандидати  за митрополити измегју својите сограгјани и еднородци, а Патриархот само да ји ракоположује и да је нивни врховен духовен начелник без да има власт да ји променује или сосема да ји отврлја без саканје на народот; и трекјо, во смесените градој и паланки нјод онија епархији, во који има појке вулгарофони и влахофони Елини, на нашите општини да им се даде право да си имаат еден свештеник или архимандрит за извршујенје црквените обреди на мајчинијот ни јазик, која ке признаа така исто месните митрополити као духовни начелници.

Овај је начинот, по кого, според мене, није мОжеме: прво, да имаме за брзо време наши народни владици и Јуредени училишта, без да имаме потреба од хуги милости, зашто тешко и горко на оној народ, што чека својата душевна храна од туги раце и ја поверил на такви; и друго, со решујенјето на овој олку трнлив црквен вопрос, није ке добијеме доверије на правителството, ке кладеме Икрај на интригите надворешни и внатрешни и така ке живејеме  премирно под таткоото крило на Негоо Императорско Величество нашијот Господар Султан Абдул Хамид II.</text>
      <sha1>1c5ic5upikcnhv6k2e8r7uduazvvqpa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Писмо до Ефрем Каранов од 17 октомври 1895</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2673</id>
    <revision>
      <id>8456</id>
      <parentid>7047</parentid>
      <timestamp>2011-12-07T15:43:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.219.67</ip>
      </contributor>
      <origin>8456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2434" sha1="r978w7ki0gvlswmyrwm9o28u3jyqzn7" xml:space="preserve">17 октомври 1895г.

Господине Каранов,

Пред неколку недели г. Чакаров се јавил со офицерска униформа (чин поручник) во Виница со намера да прогласи внатрешно востание! Благородна намера! Нема поспасоносен лек од оној со кој се зафатил Чакаров. Ослободувањето на Македонија лежи во внатрешното востание. Оној што мисли дека Македонија ќе се ослободи поинаку, тој се лаже и себеси и другите. Но кои се тие што ќе се кренат сега на востание? Г-н Чакаров ли? Ако востание може да се крене со 1-40 души, Македонија одамна ќе беше слободна државичка. Но бидејќи тоа е невозможно, а треба луѓе, тогаш што да прави? Треба тој народ да се разбуди од петвековниот длабок сон, којшто го направил Македонецот доста дебел во свеста за човечка правина. И тоа ако не целиот народ, тогаш барем еден дел од него, па тогаш, наместо г. Чакаров да бара 40 души, ќе го бараат него 400, за да застанат под неговото знаме. Ако не стане така и ако се прогласи востание, жално ќе биде за народот, а тешко и горко за виновникот. Жално е зашто залудно ќе се изгубат најмлади сили (едни по зандани, други по бесилки), ќе се остават невини Македонки на самоволието на скотските и жестоки страсти на дивјаците и најпосле ќе останат под јатаганот на Азиецот 5-годишни деца и 700-годишни старци и за сето тоа виновникот ќе биде одговорен и пред својата совест, и пред народот, и пред историјата.</text>
      <sha1>r978w7ki0gvlswmyrwm9o28u3jyqzn7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јордан Попјорданов-Орце</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2674</id>
    <revision>
      <id>7049</id>
      <timestamp>2007-04-10T18:55:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[Последното писмо на Орце до свршеницата]]</comment>
      <origin>7049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" sha1="tvp38uesu7tuhspixaau259k8rks7lg" xml:space="preserve">*[[Последното писмо на Орце до свршеницата]]</text>
      <sha1>tvp38uesu7tuhspixaau259k8rks7lg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Последното писмо на Орце до свршеницата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2675</id>
    <revision>
      <id>10774</id>
      <parentid>7050</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10774</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5462" sha1="d8mwfxokryk2ocudcrwnpr266ntfhbv" xml:space="preserve">„Сакана единствена Кате,

Кога ќе го читаш моето писмо мене веќе нема да ме има - јас ќе бидам труп или веќе фрлен во некоја дупка како претепано куче. Но, во ситуацијава кога пред мојата смрт ми останува да живеам уште еден час или два, додека ја фрлам и последната бомба и да го тргнам чкрапецот на мојот нагант, мислам на тебе, писмото нека ти докаже колку многу те сакам.

Од првиот пат кога те видов, те засакав. Ти ми беше единствена радост, но чувствував дека немам право да се врзувам со тебе. Јас не си припаѓам себеси, а на делото кое што беше цел и смисла на мојот живот.

Да работам и да умрам за слободата на мојот народ, на мојата сакана ценета Македонија.
Те сакав со сите пори на моето тело. Чувствував потреба да те гледам, да го слушам твојот глас како звукот на цитрата. И сепак те одбегнував зашто ме плашеа честите средби со тебе ми ја ослабнуваа волјата ми ја смекнуваа десницата, зашто ти ми беше единствената врска со животот.

А не требаше ништо да ме врзува за него.
Понекогаш бев груб дури и суров со тебе. Прости ми за грубоста и суровоста. Зад нив ја криев безграничната љубов, а срцето ми крвавеше. Верувам ќе ми простиш, ти си добра, а јас сега жалам што не бев подобар, повнимателен и понежен кон тебе.

Сигурно ќе прашаш: Неопходно ли е да умрам?

За мене нема друг излез. Го поддржував пред моите другари ставот: Тој што не ги штеди животите на другите нема право да го штеди ни сопствениот живот.

Знаев дека нашата акција ќе им причини смрт на многу невини луѓе, ќе донесе многу солзи и страдања. Зар по сето тоа што ќе го сториме јас ќе имам право да живеам? Мислам ќе биде ниско и подло.

Да умрам, за мине е врховна повелба на мојата совест. И потоа мојата девиза беше - не зборови а дело, а крајот е тој што го краси делото.

Има и едно последно сообразување, не сакам да му причинам задоволство на непријателот да се гаври со мене да си подигрува.

Зошто ми е живот лишен од слобода. Да тлее во некоја темна ќелија на Еди Куле или да се стопи под жешкото сонце на Сахара?

Не, претпочитувам да умрам!

Со мојата смрт ќе им го фрлам на непријателите, поробувачите на мојата татковина, мојот безграничен презир. Како што живеев, така сакам и да умрам - скромно и чесно, до крај верен на себеси, сакав да бидам и останам и една целосна личност.

Треба да завршам. Времето не чека. Многу нешта навираат во мојата душа

Но, ќе ги чуеш. Така е подобро. Срцето ти претскажа што би сакал да ти пишам во овој последен час. Ќе мине време, раната ќе ти зарасне. Животот е посилен од се.

Ти пожелувам, не, те молам да си најдеш друг маж, достоен за твојата љубов и нему дај му го своето срце и својата љубов. Дај му ги оние радости што ги чуваше и ги намени за мене.

Ти пожелувам да бидеш среќна.

Понекогаш во вечерните часови, кога спомените довеани од вечерните сенки ќе навлезат во твојата душа, спомни си за мене. Ти благодарам за тоа.

Те прегрнува и те бакнува првиот и последен од гемиџиите, од самооткажаните.

Твојот Орце.“

(Писмото е напишано во 1903 година)

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>d8mwfxokryk2ocudcrwnpr266ntfhbv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Извештај на италијанскиот генерал Енрико Телини</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2676</id>
    <revision>
      <id>7052</id>
      <timestamp>2007-04-21T20:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Како член на Комисијата за разграничување меѓу Југославија, Грција и Албанија, италјанскиот генерал Е...</comment>
      <origin>7052</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2437" sha1="abzhrvbt1ev290ibwacc8cfc9rhbbb0" xml:space="preserve">Како член на Комисијата за разграничување меѓу Југославија, Грција и Албанија, италјанскиот генерал Енрико Телини имал задачата да ги утврди етнонационалните чувства на населението во 18-те села во реонот на Преспа и Св.Наум.


МАКЕДОНСКИ СЕЛА СО БЕДНИ СЕЛАНИ	

Сега преминувам да одговорам на прашањата поставени во врска со овие села кои ги посетив.

1. Бројот на куќи во секое село (потцртани со црвено на скицата) е приближно следен (бројот на населението не може да се прибере):

Љубаниште - 15 куќи: македонски селани кои обработуваат чифлици на албански бегови.

Конско - 7, Безмиште - 40, Горица - 30, Гломбок - 32, Сулим - 30, Пустец - 50, Лајсика - 10, Црновча - 10 куќи: бедни села на западниот брег на Преспанско Езеро населени со македонски селани, кои главно работат на имотите на албанските бегови, а делумно своја земја.

Рахова - 53, Гразден - 55 куќи: во основа македонски села, но каде што училиштата и грчкото влијание имаа значајно влијание, така што тие сега се сметаат предимно грчки.

Цера - 10 куќи, Трахово - 12 куќи: бедни села од видот на осумте на западниот брег на Преспанско Езеро

Врник - 30 куќи: албанското и грчкото влијание се наметнаа на првобитниот македонски карактер.

Лабаница - 90, Костенец - 110, Пеликат - 73, Слимица - 75 куќи: како за претходните две од полуостровот Сува Гора, грчкото влијание преовладува на првобитната македонска основа.</text>
      <sha1>abzhrvbt1ev290ibwacc8cfc9rhbbb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАНИФЕСТ НА АСНОМ ДО МАКЕДОНСКИОТ НАРОД</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2677</id>
    <revision>
      <id>12067</id>
      <parentid>10793</parentid>
      <timestamp>2023-11-26T06:44:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>12067</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42871" sha1="jjux2r4ljxsc36khmj9ripr4jbcjdyo" xml:space="preserve">'''МАНИФЕСТ НА ПРВОТО ЗАСЕДАНИЕ НА АНТИФАШИСТИЧКОТО СОБРАНИЕ НА НАРОДНОТО ОСЛОБОДУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ДО МАКЕДОНСКИОТ НАРОД'''


2 август 1944 година


Македонски народе,

Во деновите на најголемите световни стресенија, во времето на најкрвавата борба на македонскиот народ, твоето прво народно Собрание израснато од крвта и од животите на најарните свои синови, во твое име излегува пред лицето на цел свет да каже на пријатели и душмани, на сојузници и окупатори, на блиски и далечни, оти македонскиот народ е решен да заживее слободен живот и оти никаква сила на светот не може да му застане на неговиот пат кон полна национална слобода.

Во моментот кога картечниот оган на нашите бригади го уништува крвавиот окупатор од Куманово и Струмица до Тиквеш и Дебар, кога нашата борба оди кон својата највисока точка и кога нејзиниот успешен крај стана јасен за секого, првото македонско Народно Собрание излегува со прокламација за полна национална слобода на нашиот народ.


Македонски народе,

Овие исторически печалби кои ти ги оповестува воето прво Народно Собрание не се ни случајни ни аризани. Тие се плод од реки пролеана крв и од купишта коски посеjани од едниот до другиот крај на Македонија. Во петвековното ропство разни поробувачи е грабеа твојата земја и го поробуваа твојот народ. Единото средство које не можеше да ти биде ограбено, беше борбата. Таја остана најсилното оражие во твоите раце и ти помогна да не бидеш збрисан како народ.

Во следните денови на Илиндeнското востание и Крушевската република, ти разбра колкава е силината на това оражие. Илинденското востание откри пред цел свет колку е тврда твојата решеност да не бидеш роб на никого, ами да живееш како слободен народ. Илинденската епопеја ти покажа и тебе колку е силна твојата тупаница кога се подига за извојување на слободата. И токму таква сила ги заплаши твојте скиени и отворени душмани - империјалистите од комшиските балкански држави. Уплашени од таја борбена сплотеност тие се обидоа за својата отровна пропаганда да те разединат за полесно да те поробат. И, благодарение на предатели и измамници во твоите редови, ти ја дочека, решителната 1912 година разединен, закрвавен, неорганизиран и твојата земја бидува разделена меѓу империјалистичките грабители. Во 1919 година се повторува срамната делба на Македонија, и ти не куртули од јаремот на ропството.


Македонски народе,

Впрегнат во невидено економско ропство, одречен како народ, обезправен политички, заостанал просветно, ти беше пред 23 годишниот живот под великобугарското ропство, доведен во положение на колонијален народ. Србизирањето стана националното гесло на белградските реакционери, занданите - нивното единствено умиротворително средство, економскиот грабеж - нимниот стопански принцип. Това што те одржа за тие тежки години, това беше твојата борба против великосрпските грабачи и нивните македонски измеќари. Во таја борба ти прогледа и узреја политички, во неа ти си ги најде својте, најдобри сојузници. Това беа другите поробени народи на Југославија. Това беше и братскиот српски народ зад чие име се криеја поробувачите од белградската чаршија. Во борбата против великосрпските повелачи, ти го искова своето братство со другите народи на Југославија. Това братство, покрај твојата борба, стана уште една гаранција, за спечалване на слободата.


Македонски народе,

Со подлиот напад на геманско-фашистичките империјалисти во 1941 година Југославија бидува прегазена, а Македонија за четврти пат во 30 години, поделена меѓу фашистичките јатаци на Хитлера.

Пред великобугарската окупација настанаја најтешките години на македонскиот народ. Грабежот зема невидени дотогај размери, македонското селско стопанство бива исцело ставено во услуга на Хитлерова Германија. &quot;Дирижираниот стопански&quot; грабеж ги рашири своите крила над Македонија. Не остана произведение од селско стопанство, које можеше да куртули од реквизиционата експлоатација. Селаните беа бутнати во понорот на бедата. Со нив заедно тонеа во мизерија сите други сасловија. Целото македонско стопанство беше подложиво на најбесрамен грабеж за сметка на Германија. Бугарските фашистички измеќари се преобратија во најверни кучиња на Хитлера. Спекулата стана неписен закон. Македонија беше стопански изцрпена. Македонскиот народ потона во дотогај невидена невидена беда.

Дури на една страна се трубеше неуморно старата поробувачка песна оти македонски народ немало, оти ние сме биле асли Бугари, на друга страна се полнеа занданите со чесните синови на Македонија, а во полицајските участаци со инквизаторски методи се мачеа народните борци. Војно-полевите судови работеја усилено, интернациите обухватија цели села и околији, на бесилките увиснија најдобрите синови на Македонија. Крвожедниот фашистички окупатор тргна кон физичко истребување на македонскиот народ. Модерните Хуни ги надминаја во крволочноста најсуровите турски катили.


Македонски народе,

През долгите години на ропство, тешката стварност те научи оти ти против поробувачи имаш само едно сигурно оружие: борбата. И ти машки го стегна това оружие. Во позивот на КП на Југославија за борба, ти ја чу свеста на најдобрите твои синови. Во нејзиниот револуционерен дух ти ја осети бунтовната силина на еден поробен народ. Во нејзината организациона стегнатост ти го виде твојот водач и умен организатор. Во нејзината доследност ти виде гаранција оти борбата ќе биде изведена до победоносен крај - и ти не се поколеба да тргнеш со смелиот водач и организатор.

Револуционерната традиција на Илинден пак оживеа. Настануваат најславните години во твојата историја, настанува епопеја на светата народна ослободителна борба, во која ти се препороди како народ и се осети ослободен да си ја земиш судбата во сопствените раце. Во неравната борба, во која ти влезе смело, израсна од малите партизански одреди - првата во твојата историја Народно-ослободителната војска, која го прослави македонското име по цел свет и стана страх и трепет за фашистичкиот окупатор. Сјајните победи при Кичево, Дебар, Тушин, Ристовац, Злетово, Кратово и Струмица се славна историја на твојата војска. Ослободувањето на Македонија е нејзиниот свештен завет. Надахната со лјубовта за својот народ, запоена со духот на Делчев, одушевена со борческиот елан на Тито, твојата војска ќе го исполни тој свештен завет и нема да го испушти оражието од рацете дури последниот окупаторски војник не биде избркан од нашата татковина, дури последниот воен преставник и предател не добие заслужено неказани и дури слободата не биде исцело извојувана и осигурена.


Македонски народе,

Изненаден од твојата сплотеност, исплашен од смелите удари на твојата војска, поганиот фашистички окупатор разбра оти сам нема да може да се додржи во Македонија. По стариот обичај на сите поробувачи, тој побара и најде гнасни изроди, готови за фрлената коска да го продадат сопствениот народ. Чкатровци и Ѓузеловци, Китанчевци и Ципушевци се натпреваруваат кој посрамно да те предаде. Од шпионско служение на фашистичкиот окупатор, овие одвратни јуди стигнаја до организиране на банди, составени од најкриминални албански и домашни елементи, за борба против нашата Народно-ослободителна војска, за крволочно избиване на мирното македонско население и за паленје на македонските села.

Уплашениот фашистички окупатор сега ја фрли и последната карта во борбата против македонскиот народ. Крволочната банда на Ванчо Михајлов, потоната во нивната крв на толку македонски синове, пак, се јавува на предателската сцена, овој пат на чело со познатиот фашистички агент Александар Станишев. Професионалните убици од софијските улици прават сега јалов опит со терористички јадра со коцкари и пијаници да ја отежат праведната борба на македонскиот народ за слобода.

Во борбеното единство на македонскиот народ со другите народи на другите народи на Југославија, овие погани изроди ја гледаат најголемата опасност за своите противнародни планови. Удирајќи бесно против српскиот народ, тие сакаат да удрат против единството на братските народи во Југославија, да го оделат македонскиот народ од нив, да го осамат во борбата, и, изолиран од неговите сојузници, полесно да го уништат. Со својата бесна кампанја против Маршал Тито, тие се опитаха да го отделат македонскиот народ од генијалниот водач на Народноослободителната борба и да ја закопат за вечни времина слободата на македонскиот народ. Фрлајќи лаги и одвратни клевети против нова, демократска и федерална Југославија, тие сакаат да го турнат македонскиот народ во поразениот лагер на фашистите и да го дотераат утре на оптуженичка клупа заедно со фашистичките заложници.

Велико-српските хегемонисти на Дража Михајловиќ и Милан Недиќ, демаскирани како слуги на окупаторот и отфрлени од српскиот народ, презрени од демократската светска јавност, разбиени исцело во Македонија, притаени во разни германски претпријатија, дебнат момент да се фрлат на македонскиот народ и пак да го прегнат во јаремот на белградските шовинисти.

Сите овие браќа во криминалот и душмани на македонскиот народ се верни слуги на истиот господар - крволочниот Хитлер. Но ти брзо ги откри пеколни планови на овие злочинци и им даде достоен одговор. Немилосрдната борба против фашизмот и крвавиот великобугарски окупатор, беше твојот одговор на нивните обиди да те впрегнат во јаремот на фашистичкото ропство. Разбивањето на контрашките банди уште во нивниот зародиш, беше твојот одговор на нивниот обид да го разделат македонскиот народ и да е уништат неговата борба. Нераздружимото братство и единство со другите народи во Југославија, беше твојот одговор на нивните обиди да те осамотат во борбата. изградуванјето на нова, демократска федеративна Југославија, на чело со маршал Тито и твојата сплотеност во редовите на Народно-ослободителниот фронт на Македонија, е твојот одговор на сите планови на великосрпските хегемонисти и на разбојничките прохтеви на големоалбанските фашисти.

То е денес твојот одговор на сите овие душмани - твојата праведена борба за слобода. Утре никаква сила нема да ги спаси овие продадени души од немилосрдниот народен суд. Никаква сила нема да ја запре твојата осветничка тупаница да ги разбие главите на овие гнасни изроди и подли поробувачи. Борбата за твоите праведни идеали се најдува пред победоносен крај, пред полна национална слобода.


Македонски народе,

Од тешките борби и пролеаната крв на најдобрите македонски синови излегува денес првото Народно Собрание, тој симбол на твојата слобода и изразител на твојот суверенитет, и ја прокламира пред цел свет полната национална слобода на македонскиот народ во ПРВАТА СЛОБОДНА МАКЕДОНСКА ДРЖАВА. Вековниот идеал на македонскиот народ се постигнува. За прв пат после Самоила македонскиот народ створи своја сопствена држава; за прв пат македонскиот народ ќе се осети во Македонија како во своја кукја; за прв пат тој стана дребна пара во сметките на грабежливите сили, ами слободен народ во слободна држава. Това е најголемата придобивка во историјата на нашиот народ, спечалена во гигантскиот антифашистички фронт со крвта на најдобрите синови на Македонија и со помошта на другите народи на Југославија, осигурена во нова, федеративна заедница на народите на Југославија.

Тргајќи од животните интереси на македонскиот народ од неговите заеднички борби со другите народи во Југославија против големо-српската хегемонија и од скапите жертви дадени против заедничкиот фашистички окупатор, првото македонско Народно собрание изјавува во твое име оти Македонскиот народ влегува како национално ослободен рамноправен член во нова Демократска и Федеративна Југославија на принципите установени на II заседание на Антифашистичкото веќе на народното ослободуене на Југославија (АВНОЈ), на кое му се признаја правата на национална слобода. Со това македонскиот народ станува градител на нова Југославија, која е дело и израз на нераздруживото единство и братство на сите нејзини народи, а најголемата гаранција како за слободата на секој отделен народ, така и за слободата на сите народи во Југославија заједно. Како дел на нова, демократска и федеративна Југославија, македонскиот народ станува сојузник на големите сили победителки.

Тргвајќи од вековните идеали на македонскиот народ, првото македонско Народно Собрание го прокламира пред цел свет своето праведно и неостапно сакање за обединение на целиот македонски народ на принципите на правото за самоопределување. Со това ќе се тури крај на робството на македонскиот народ во сите негови делови и ќе се создадат условија за искрена солидарност и мир между балканските народи.

Бидејќи е свесно оти фашизмот е најголемиот враг на малите народи и на славјанството, првото македонско Народно собрание тржесвено изјавува оти македонскиот народ нема да го остави оружието дури фашизмот со сите негови помагачи не биде исцело разгромен.

Борејќи се за слободата на македонскиот народ, првото македонско Народно Собрание ги прокламира правата на полна слобода и рамноправност на сите народности во Македонија.


Македонци и Македонки, браќа и сестри!

Првото македонско Народно Собрание ги прокламира овија свети принципи во момент кога братската победоносна Црвена армија стапува на германска земја и неиздрживо оди кон Берлин, кога нашите англо-американски сојузници на запад го пробија атланскиот зид на Хитлеровата европејска зандана, кога сојузничките армии од југ настапуваа кон Алпите, кога со смелата Титова армија се готви да тргне на Белград, Љубљана, Сарјево и Скопје.

Првото македонско Народно Собрание ги прокламира овие големи принципи во согласие со основните решениа на Московската и Техеранската конференција, кои ги гарантираа правата на слободен живот на секој народ, ангажиран во борбата против фашискиот окупатор.

Во овија дни се решава судбата на нашиот народ за векови. Историјата ве поставила пред судбоносна проба. Од вас зависи дали Македонија ќе биде зандана за робови или слободна татковина на слободни луѓе. Жртвите на вашите браќа и првоборци ве викат на последен јуриш. Иднината ваша е иднина на нашата земја и таа не вика на последен, одлучен бој. Наредете се сите во народно-ослободителниот фронт и докажете оти сте достојни и докажете оти сте способни да си ја спечалите слободата и изградите сами сетнина.


Македонци под Бугарија и Грција,

Обединението на целиот македонски народ зависи од вашето учестие во гигантскиот антифашистички фронт. Само со борба против подлиот фашиски окупатор ќе го спечалите правото на самоопределување и обидение на целиот македонски народ под покровот на Титова Југославија, која стана слободна заедница на слободни и равноправни народи. Нека борбата на македонскиот пиемонт ве одушеви за посмела борба против фашискиот поробувач! Нека патот на овој дел на македонија стане и ваш пат, оти само тој води кон слободата и обединението на целиот македонски народ! Нека вашето учестие во свеопштата антифашиска борба им даде живот на принципите прокламирани на првото македонско Народно Собрание и нека ги збрише искуствените граници који разделија брат од брат, Македонец од Македонец.


Браќа Арнаути, Турци и Власи,

Поробувачите на Македонија од везден сакале да не разделат и скарат за полесно да ја владат нашата татковина и да ги грабат нашите народи. Тешкото минато ни покажа оти интересите на нашите народи са исти, а нивната судба заедничка. Во овие решителни моменти сите ние изградуваме слободна Македонија. Каква Македонија ќе изградиме, таква ќе ја имаме.

Вашите синови учествуваат во македонската војска и земат веќе командни места. Вашите првоборци учествуваат како пратеници - народни претставители во Народното Собрание. Првото македонско Народно Собрание е прокламира слободата и равноправноста на сите народности во Македонија. Мобилизирајте ги сите народности поскоро да ги оствариме неговите свети принципи. Учествувајте равноправно во изградуванјето на слободна Македонија - слободна татковина на сите народности.


Илинденци,

Крвавиот фашиски окупатор спекулира со вашите жертви и со вашата крв. Тој срамно ги изопачува целите на вашата несебична борба во минатото. Тоа се опирва да го сроза вашиот авторитет, употребувајќи ве како перде за страшниот грабеж и терор спроведуван над вашата земја. Тој подмолно се опитва во најрештелните моменти да го раздели вашиот народ на стари и млади.

Се исполнуваат целите за кои вие сте се бориле. Македонија врви кон својата слобода, кон непостигнатиот идеал за кој хиладници ваши другари ги дадоа својте животи во Илинденската епопеја. Вашиот првоборец и другар Димитар Влахов е еден од нашите водачи. Вашето место е покрај вашите синови и внуци. Напред во борбата за идеалите за кои вашата генерација се бореше а нашата ги исполнува! Напред стари и млади за изградување на слободна Македонија.


Македонска емиграција во Бугарија,

Ропството на нашата македонска родина ве оддели од вашите куќи, од вашите блиски, од вашите села и градови. Тешката судба на вашата поробена татковина ве фрли во шапите на подлиот кобурговски диктатор. Во мрачните завоевателни планови на крвавиот кобурговски дворец, на вас ви беше предопределена ролјата на воени провокатори на Балканот и на камшик во рацете на тираните против слободољубивиот бугарски народ.

Ние синовите на боречка Македонија везден сме правеле разлика между убијците од бандата на Иван Михајлов и чесната македонска емиграција. Ние од везден сме знаеле оти во вашите гради никога не престанало да биде едно чесно срце на нашата обшта родина, оти нашите идеали са и ваши идеали, и оти во вас никога не угаснало желанието да се најдете пак во вашата слободна и незастранена македонска татковина.

Првото македонско Народно Собрание ви испраќа пламени братски поздрави и ве кани во дружна борба за ослободуванје на Македонија и изградуванје на слободна Македонска држава.

Отфрлете ги самоназначените водачи околу крволокот Иван Михајлов! Присаединете се кон нашиот Народно-ослободителен фронт за избркуване на фашиските поробители! Земете учестие во ослободуванјето на обштата македонска татковина! Дајте го својот дел во нејзиното изградуванје! Нека нашата сплотеност стане остар одговор на сите поробувачки планови! Нека нашето единство стане страх и трепет за враговите на Македонија! Нека нашиот боречки патриотизам стане гаранција за подобра иднина на нашата татковина!


Македонски работници,

Вие први разбравте оти фашизмот е вашиот најголем душман, најсвирепиот поробител на вашиот народ, а вие први влеговте во светата броба против него. Зад секоја победа во оваја трогодишна борба се крие пожртвуваноста на вашите првоборци. Секој успех против крвавиот фашиски окупатор е израснал од крвта на вашите другари.

Во слободна Македонија, во нова Југославија, вие ќе започнете еден посреќен и подостоен за вас живот.

Во предвечерието на слободата ни еден ваш другар не смее да остане на страна на борбата. Напуштајте ги фашиските работилници, фабрики и рудници! Напуштајте ги фабриките во фашиска Германија! Влегувајте во вашата народно-ослободителна војска и станете нејзини грбнак!.. Со своето масовно учестие станете првоборци на Народно ослободителната борба! Со својата храброст станете гордост на нашиот народ! Со својата прикажана упорност изградувајте ја слободна Македонија и станете нејзини најпредани творители! Направете од новата македонска држава вистинска, слободна и праведна татковина на целиот работен народ.


Македонски селани,

Вие најдобро осетивте на сопствената кожа што значи фашиско ропство. Во овија три години плодовите на вашиот труд се грабеа и се грабат по најбесрамен начин, а на вас ви остава само ропска работа, беда и безправие. Фашиските повелачи ве оставија да живите само за тоа, да можете да работите на нивната воена машина. Од вашиот труд се гојат окупаторските грабачи, а вие остануете гладни, голи и боси. Фашизмот ви зеде се, а не ви даде ништо.

Во овије неколку месеци се решава судбата на македонскиот народ. Судбата на Македонија е судба на македонскиот народ. Судбата на Македонија е садба на македонските селани, дека вие сте најголемиот негов дел. Не давајте ги својте произведенија на фашиските изеденици! Кријте го житото! Избивајте ги реквизионите комисии! Палете ги фашиските општини! Не плаќајте данаци на вашите поробители! Влегувајте смело во редовите на нашата војска! Станете сите како еден да ја извојуваме слободата и да ја изградиме слободна Македонија.


Македонски младинци и младинки,

Вие бевте првата жертва на фашиските окупатори и вие се кренавте први во борба против нив. Со својата прикажана храброст вие дадовте пример како се служи на народните идеали. Вие денес го чините најборбеното јадро на нашта војска.

Во борбата што се води денес се изградува поарна младинска иднина. Слободна Македонија вие треба да (ја) изградите. Со сите сили помогнете за спроведуенето на решениата на АСНОМ и (за) изградуенето на новата народна демократична власт во Македонија и (на) нашата Македонска држава.


Борци од Народно-ослободителната војска на Македонија, партизани, војници, офицери, подофицери и политички работници,

Со вашата прикажана смелост вие го разнесовте македонското име по цел свет. Со својата безпримерна пожртвуваност вие му натеравте страв во коските на фашискиот окупатор. Со крвта на најдобите свои другари вие е исписавте историјата на македонскиот народ. Победата е близу, но требат уште напори да се извојува слободата на македонскиот народ. Во гиганската борба што се води денес, вие не сте сами. Вие сте дел на славната Народно-ослободителна војска на Југославија и како такви - сојузници на победоносната Црвена армија и на англоамериканските војски, кои ги задаваат последните удари на фашискиот окупатор.

Запалените села по цела Македонија ве канат на освета! Поробениот македонски народ чека од вас слобода! Држете го уште поцврсто оражието спечалено со крв, јакнете ја уште повеќе вашата дисциплина и воена вештина! Дигнете го уште повисоко знамето на Гоце Делчев! Гответе се за последните удари на фашискиот окупатор! Гответе се за ослободуене на Македонија!


Македонски мајки, жени и сестри,

Во оваја величествена борба вие го дадовте својот крвав дел. Во слободата на македонскиот народ вие ќе си ја спечалите и собствената слобода. Во утрешна слободна Македонија вие ќе бидете нејзини слободни и равноправни сторители.

Учествувајте уште помасовно во народно-ослободителната борба! Мобилизирајте ги сите свои другари за борба на фронт и работа во тилот. Борците на фронтот имат нужда од вашата поткрепа. Слободата на вашиот народ имат нужда од вашата помош. Изградувајнето на новата држава не може да се замисли без вашето равноправно учестие. Прегнете ги сите сили за поскоро да ги оствариме принципите провозгласени од првото македонско Народно Собрание.


Македонски народе, браќа и сестри!

Зората на слободата изгрева! Од крвавата слобода израсна веќе слободна Македонската држава, во нова, демократска и федеративна Југославија. Но борбата уште не е завршена. Прегнете ги сите сили да се истргне слободата што поскоро, да се зачуваат печалбите на сегашната борба, мобилизирајте ги сите снаги за изградуванјето на нашата држава и направете од неа сретна татковина на среќен народ.

Се за фронт - се за победа!

Да живее првата Македонска Држава во нова, демократска федеративна Југославија.

Да живее првото Антифашистичко собрание на народно ослободуване на Југославија!

Да живее националниот комитет, на чело со лубимиот водач на Југославија Маршал Тито!

Да живее нераздруживото братство и единство на народите на Југославија!

==Извор==
* [https://digitalna.gbsk.mk/items/show/323 Манифест на АСНОМ]

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>jjux2r4ljxsc36khmj9ripr4jbcjdyo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Проблемот на јазикот на македонците во трудовите на раната германска македонистика - Волф Ошлис</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2679</id>
    <revision>
      <id>9156</id>
      <parentid>7064</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T22:13:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9156</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19539" sha1="ehce0kc1z9un1q502evr7xan1n090q9" xml:space="preserve">'''ПРОБЛЕМОТ НА ЈАЗИКОТ НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО ТРУДОВИТЕ НА РАНАТА ГЕРМАНСКА МАКЕДОНИСТИКА'''

Волф Ошлис

„Во македонската држава како службен јазик се заведуе народниот македонски јазик“ гласи едната реченица (од две) на најбитната одлука на историскиот состанок во мaнастирот „Св. Прохор Пчињски“, 2 август 1944-та г.&lt;ref&gt;Христо Андонов-Полјански (ур.): Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност и за национална држава, том 2, Скопје 1981, стр. 594&lt;/ref&gt; Всушност, оваа реченица исто така ги маркира координатите на нашата наука, на македонистиката: „народниот јазик“ како основата, „службениот јазик“ како, речиси, надградбата од која истекуваат сите форми на поновата македонска писменост: административната комуникација, новинарството, книжевноста, лекискографијата итн. И секундарната последица на Прохор Пчињски е дека дури од тогаш ние, меѓународните македонисти, во целата длабочина и широчина можеме да се занимаваме со македонскиот јазик.

Меѓутоа, едно прашање притоа гласи, како нашите „предци“, поранешните македонисти, го гледаа и го третираа јазикот на Македонците. Одговорот ни дава бројни податоци за стручниот и личниот профил
на оние што далеку пред нас ги истражувале приликите во Македонија. Тоа важи пред сѐ за Германците, кои порано од други се заинтересирале за Македонците и се занимавале со нив, иако повеќето од нив всушност немале ни слух ни осет за едноставниот факт дека живи луѓе го зборуваат својот жив јазик. Токму со оглед на македонскиот јазик, можеме да откриеме неколку различни типови кај раните германски Македонисти што беа активни на крајот на 19 и на почетокот на 20 век. Првиот тип е оној ефикасен, лојален и досаден германски чиновник што може добро да работи во која било земја, но секогаш останува, речиси, „дома“, значи, во тесниот круг на својот германски уред, клуб, пејачко друштво, крчма. Овој тип беше претежно присутен во редовите на германските наставници и свештеници што работеа во странство, на пример во Цариград&lt;ref&gt;Fritz Braun: Die deutsche Schule zu Konstantinopel, во: Die deutsche Schule im Auslande 1903, стр.
405-411&lt;/ref&gt; или Солун&lt;ref&gt;August Sigmund. Bericht der Deutschen Schule in Salonik über das Schuljahr 19077/1908, во: Die
deutsche Schule im Auslande 1908, стр. 464-475&lt;/ref&gt;. Тие знаеa дека Солун се наоѓа во Македонија, но тоа за нив беше сосема небитно. Битни беа службата во германското училиште, излетот со „железницата Салоник – Монастир“ за Струмица кон тамошните Германци, посетата во „Искиб“ кај „малата германска
колонија“ и така натаму. Макс Брунау, пред Првата светска војна протестантски свештеник во Солун, во 1925 г. ја објави својата книга „Германците во Македонија“.&lt;ref&gt;Max Brunau: Das Deutschtum in Mazedonien, Schriften des Deutschen Ausland-Instituts Stuttgart, Kulturhistorische Reihe Band 15, Stuttgart 1925&lt;/ref&gt; „Македонија“ беше за него „уредничката област на германскиот конзул во Солун под турската власт“, жителите беа „Бугари“, Илинденкото востание „бугарското востание“, а за македонскиот јазик Брунау ќе го каже следново: „Јазично се Бугарите и Србите толку блиску оти македонскиот бугарски јазик од двете племиња е прогласен како свој
сопствен јазик со мали дијалектни промени, и затоа јазикот не е битен белег за луѓето“.

Еден сличен тип како Брунау, но далеку повлијателен беше Генерал-Фелдмаршал Колмар Вилхелм Леополд Фрајхер фон дер Голтц (1843-1916), долги години најголемиот советник на турскиот „аскер“. Од него ја имаме книгата „Излет низ Македонија“&lt;ref&gt;Colmar Freiherr von der Goltz: Ein Ausflug nach Macedonien – Besuch der deutschen Eisenbahn von
Salonik nach Monastir, Berlin 1894&lt;/ref&gt; од 1894 г.: еден туристички опис на Македонија, можеби малку над просекот на ваквите творби, но не премногу занимлив од македонистичка гледна точка. Неговите историски белешки – за Александар, Самоил, Борис, Душан и други – го покажуваат како доста образовaн човек, неговите политички белешки за „српската пропаганда“ во Македонија како внимателен набљудувач на положбата, но општо земено Словените, камоли Македонците, него воопшто не го интересираат – дури „Искиб“ за него е „еден чисто албански град“. Сосема спротивно мислење имаше – и пишуваше – Германецот Херман Вендел (1884-1936), 1912 г. Најмладиот пратеник во германскиот Рајхстаг (Парламент) и до денешен ден славен како најдобриот познавач на Балканот во Германија и западна Европа. Како
изразит србофил, Вендел беше еден претставник на оној став што го изразил веќе сто години порано германскиот историчар Леополд фон Ранке и што гласи кај Вендел вака: „Срби, Хрвати и Словенци један су народ (...), ако Југословени нису један народ, онда нису ни Немци“.&lt;ref&gt;Херман Вендел: О Југославији, Италији, Албанији и Немачкој, Београд 1921, стр 15&lt;/ref&gt;

Штом Вендел го споменува „српскиот народ“, тогаш тоа секогаш на некој начин ја подразбира „водечката улога на Србите кај јужните Словени“, исто во односот кон Македонците, како што пишуваше тој во
својата книга „Македонија и мирот“&lt;ref&gt;Hermann Wendel: Makedonien und der Friede, München 1919&lt;/ref&gt;, објавена во 1919 г. За Вендел Србите навистина биле најсвесниот народ на Балканот – јунаци во војната, родени демократи во мирот - но, за жал, Србите, вели Вендел, биле долго време најомразениот народ во очите на големите сили, и затоа за Македонците секогаш беше покорисно сами да се декларираат како „Бугари“, без да имаат определено национално чувство за една ваква декларација; а самото декларирање, започнато без која било пробугарска определба, подоцна
стануваше „постојана навика“. И (вели Вендел понатаму) „националната неопределеност на Македонците“ исто така се изразува во нивниот однос кон сопствениот јазик: Македонците не се ниту Срби, ниту Бугари – тие се (како и нивниот јазик) една развојна „предформа“ на Србите и на Бугарите, една мешаница од народот со една мешаница на јазикот што може да се развива, јазично и национално, во едниот или во другиот правец. Етничката самобитност на Македонците, макар подразвиена, е за
Вендел неоспорен факт, и „под влијание на воспитанието, навиката и околината, тие лесно можат да се претворуваат во добри Срби или добри Бугари“. Но, најдоброто решение на „македонското прашање“ би бил еден „општобалкански сојуз“ во кој сите балкански народи слободно можат да ги развиваат своите природни можности и духовни способности. Ретроспективно гледано, ставовите на Вендел се еден вид политички романтизам, но токму како таков овој романтизам беше едно предизвикување за бројните „македонски“ друштва, клубови и.т.н. кои тогаш дејствувале во Германија и Австрија, постојано повторувајќи го официјалниот став на Софија, дека „секој што во Македонија е Словен, тој е Бугарин“. Имено, во оваа смисла дојдоа веднаш реакции на Венделовите публикации&lt;ref&gt;Die Makedonische Frage – Eine Antwort an Hermann Wendel, Wien 1927&lt;/ref&gt;, кои не се интересни.

Една слична еманципација на Македонците како Вендел, значи, живот во рамките на една балканска федерација, бараше и Германецот Карл Штруп (1886-1940), денеска горе-долу заборавен, но во свое време
еден славен правник, стручњак за меѓународно право, чие поголемо влијание на катадневната политика на државите му беше голем идеал. Една своевидна демонстрација на ставовите на Штруп е неговата книга
„Правната положба на Македонците во Југославија“&lt;ref&gt;Karl Strupp: La situation juridique des Macédoniens en Yougoslavie, Paris 1929&lt;/ref&gt;, 1929, објавена на француски јазик во Париз.

Во оваа книга Штруп тврди дека Македонците со оглед на нивна народност, религија и јазик не се Срби, и тоа тој го докажува врз основа на една фантастична историја на Македонците од античките времиња, сѐ до современоста. Предноста и истовремено слабоста на книгата е дека сѐ што пишувал Штруп, на некој начин го црпел од други автори, и во тој однос тој бил работлив до крај, давајќи му на читателот еден опсежен преглед на дискусиите што тогаш биле во оптек. Но, така тој го избегна децидниот одговор како е тоа со јазикот на Македонците. Притоа, тој беше повеќе или помалку наклонет кон претставата дека јазикот на Македонците е многу сличен на бугарскиот јазик. Притоа, тој опсежно го цитира германскиот романист и бугарофил Густав Вајганд (1860-1930), од кого знаеме дека за него воопшто не постоел никаков „македонски“ јазик, туку само бугарскиот јазик – со „единствента разлика на акцентот во централно-македонските дијалекти“.&lt;ref&gt;Gustav Weigand: Ethnographie von Makedonien, Leipzig 1924&lt;/ref&gt; Меѓутоа, со јазичниот аспект Штруп всушност не се занимаваше,
бидејќи неговиот став кон „македонското прашање“ беше дека Македонците „во смислата на договорот за малцинствата од 19. септември 1919 г. се едно етничко малцинство“, со оглед на нивното „национално чувство“ (le sentiment national), дури еден „македонски народ“ (le peuple macédonien). Најдобро решение би било, според Штруп, една „независна македонска држава“ (un État indépendant macédonien) или „една федерална југословенска држава што ги опфаќа различните елементи на денешното Кралство на Србите, Хрватите и Словенците, на Македонија и на Бугарија, со исклучок на Грција“. Сите овие публикации имаат своја вредност, веќе поради своите бројни фусноти и долги списоци на цитираната литература – читај ја едната и познавај ги другите. Можеби, тие денеска можат да служат како повод или поттик за една од наредните научни дискусии да се занимаваме со улогата на бројните филства и фобства со кои беше дискутирано таканареченото „македонско прашање“. Поголема беше вредноста на малкуте публикации што воопшто не се грижеа околу политичките аспекти, туку просто рекоа дека Македонците зборуваат македонски, кој е рамноправен јазик во семејството на словенските јазици.&lt;ref&gt;Волф Ошлис: Од историјата на германското научно интересирање за Македонија, во: Историја
бр. 1-2/1994, стр. 31-41&lt;/ref&gt; Еден таков автор беше германскиот географ Карл Естрајх (1873-1947), кој ги опишувал Македонците и нивниот јазик на начин што понекогаш гласи како некој препис на Крсте Петков Мисирков.&lt;ref&gt;Karl Oestreich: Die Bevölkerung von Makedonien, во: Geographische Zeitschrift бр. 5/1905, стр. 268-292&lt;/ref&gt; Или германсиот славист Алфонс Маргулиес (1897-1928), за кого политичките аспекти „не припаѓаат пред форумот на науката“, бидејќи самобитноста на македонскиот јазик не само што е неспорна, туку и лесно
разбирлива штом се сеќава на јазикотворното влијание на „конзервативната“ Охридска книжевна школа.&lt;ref&gt;Alfons Marguliés: Historische Grundlagen der südslavischen Sprachgliederung, во: Archiv für slavische Philologie 40, 1926, стр. 197-222&lt;/ref&gt;

И најсетне, германскиот географ Леонард Шулце Јена (1872-1955), кој во својата книга „Македонија – Сликите од пејсажот и културата“ (1927) ги отфрлил сите напори однадвор да ги подели Македонците според етнички, јазични и други критериуми за да им се досудува припадноста на некоја друга народност.&lt;ref&gt; Leonhard Schultze-Jena: Makedonien – Landschafts- und Kulturbilder, Jena 1927&lt;/ref&gt; Шулце Јена не само што велел дека Македонците имаат сопствен јазик, туку го внел тој јазик во долгите списоци со зборови – дури до зборовите како ќепенец, пенџере, ѕиври и многу други што со време фатиле доста „патина“. Со други зборови: многумина чекореле пред нас, но ние, современите македонисти, знаеме дека не вредат сите подеднакво. Ние ги следиме тие што го нашле вистинскиот пат.

== Наводи ==
{{наводи}}</text>
      <sha1>ehce0kc1z9un1q502evr7xan1n090q9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија 1944-1945</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2686</id>
    <revision>
      <id>10790</id>
      <parentid>7091</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:50:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10790</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22070" sha1="5ilfgzmcvz82g45dmht5hdbvjxkvp7g" xml:space="preserve">*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 1|ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТРАН - КАЗЕРТА]]

*[[ТЕЛЕГРАМА ОД  ФОРИН ОФИС , ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА]]

*[[ТЕЛЕГРАМА ОД ВИСОКИОТ КОМЕСАР ВО РИМ, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА]]

*[[МЕМОРАНДУМ ЗА МАКЕДОНИЈА, ОД ПОЛИТИЧКО ИСТРАЖУВАЧКИОТ ОДДЕЛ НА ФОРИН ОФИС]]

*[[ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ]]

*[[СТАТИЈА ОД ВЕСНИКОТ &quot;ЊУС ХРОНИКАЛ&quot; ЗА МАКЕДОНИЈА]]

*[[ТЕЛЕГРАМА ОД МАКЕДОНСКИОТ ВОЕН КОМИТЕТ ОД КАНАДА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ, ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 9|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 10|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА , ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 11|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 12|ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 13|ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 14|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ПОЛИТИЧКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 15|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 16|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 17|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 18|ИЗВЕШТАЈ ОД ЛИПЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ГРЦИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 19|ТЕЛЕГРАМА ОД АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО МОСКВА, ДО КРИСТОФЕР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 20|МЕМОРАНДУМ ОД КАНЦЕЛАРИЈАТА НА ПОЛИТИЧКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 21|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН,МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 22|МЕМОРАНДУМ, ЗА МАКЕДОНИЈА ОД АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 23|ИЗВЕШТАЈ ОД КАПЕТАНОТ П.Х. ЕВАНС, ОФИЦЕР ЗА ВРСКА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 24|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 25|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО АМБАСАДОРИТЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР И САД]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 26|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 27|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО АМБАСАДОРИТЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР И САД]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 28|ТЕЛЕГРАМА ОД КОНЗУЛОТ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СОЛУН, ДО АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО АТИНА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 29|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 30|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ЛИПЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ГРЦИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 31|БЕЛЕШКА ОД ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ, ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 32|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 33|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 34|ТЕЛЕГРАМА ОД ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 35|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 36|ПИСМО ОД КРАЛСКАТА АМБАСАДА НА ГРЦИЈА ВО ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 37|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 38|РЕЗОЛУЦИЈА ОД СОЈУЗОТ НА МАКЕДОНЦИТЕ И ТРАКИЈЦИТЕ ДО АНТОНИ ИДН МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТО НА ВЕЛИКА  БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 39|ИЗВЕШТАЈ НА ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 40|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО МОСКВА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 41|ТЕЛЕГРАМА ОД МОСКВА ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 42|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 43|ТЕЛЕГРАМА ОД ОБЕДИНЕТИОТ МАКЕДОНСКИ СОВЕТ ОД ТОРОНТО ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 44|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 45|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН,МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 46|БЕЛЕШКА ОД АНТОНИ ИДН МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 47|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 48|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА  ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 49|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 50|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 51|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 52|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 53|ТЕЛЕГРАМА ОД ВОЕНИОТ АТАШЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО АНКАРА ДО ГЛАВНИОТ ШТАБ НА СОЈУЗНИЧКИТЕ СИЛИ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 54|ТЕЛЕГРАМА ОД ЛОТВИЛ ДО ЛАУФОРД]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 55|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 56|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 57|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 58|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 59|ТЕЛЕГРАМА ОД ПРИВАТНИОТ СЕКРАТАР ДО КОЛВИЛ]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 60|ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА , ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 61|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 62|ТЕЛЕГРАМА ОД КОЛВИЛ ДО ЛАВОРД]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 63|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 64|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ХОСТОН БОСВИЛ ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 65|ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МЕКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 66|ТЕЛЕГРАМА ОД АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 67|ТЕЛЕГРАМА ОД ЛАСКИ ДО МАЈОРОТ ХАЧКИНСОН]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 68|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 69|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДОРОТ НА ГРЦИЈА ВО ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 70|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 71|ТЕЛЕГРАМА ОД КИЛЕРИ ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 72|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 73|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 74|ПИСМО ОД ВЈЕЧЕСЛАВ МОЛОТОВ, СОВЕТСКИ КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ, ДО АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 75|ТЕЛЕГРАМА ОД АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 76|ТЕЛЕГРАМА ОД ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА  ВО САД, ДО ФОРИН ОФИС]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 77|ТЕЛЕГРАМА ОД АВАРЕЛ ХАРИМАН, АМБАСАДОР НА САД ВО СССР, ДО ВЈЕЧИСЛАВ МОЛОТОВ, СОВЕТСКИ КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА СССР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 78|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 79|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА  ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 80|ПИСМО ОД АРЧИБАЛД КЕР, БРИТАНСКИ АМБАСАДОР ВО СССР, ДО МОЛОТОВ, КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА СССР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 81|ТЕЛЕГРАМА ОД КАНЦЕЛАРИЈАТА НА ДОМИНИОНИТЕ ДО ВЛАДИТЕ НА КАНАДА, АВСТРАЛИЈА, НОВ ЗЕЛАНД И ЈУЖНА АФРИКА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 82|ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДОРОТ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР, АРЧИБАЛД КЕР]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 83|ПИСМО ОД РАЛФ СТИВЕНСОН, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАД-ВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА]]

*[[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 84|ТЕЛЕГРАМА ОД РАЛФ СТИВЕНСОН, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС]]

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>5ilfgzmcvz82g45dmht5hdbvjxkvp7g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2687</id>
    <revision>
      <id>9013</id>
      <parentid>7086</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9013</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2420" sha1="ro91jx6w44lji6bptbkvmmbqawcz9oz" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН - КАЗЕРТА3

Г-ин Брод 								И. 1.58 а.м. 18 август 1944.    

Бр. 98									П. 4.20 п.м. 19 август 1944.

18 август 1944.

Повторено до Форин офис бр. 464. 

ВАЖНО
Штотуку ја примив следната порака, за Првиот министер, датирана од 16 август, од Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија.

[Почнува]. До неговата екселенција Винстон Черчил, Прв министер на Велика Британија.

Делегатите на Првото заседание на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија ви ги испраќаат вам и преку вас на народите на Велика Британија нивните срдечни борбени поздрави. Во овие три години водејќи војна заедно со народите на Југославија против Хитлеровиот фашизам и неговите наемници на Балканот, македонскиот народ му ја покажа на целиот свет својата волја и способност да живее како слободна рамноправна нација во слободна демократска федеративна Југославија.
Македонскиот народ уште повеќе од она што го направи досега ќе ги вложи сите свои сили за конечно ослободување на нивната заедничка татковина Југославија. Потпишано од Методија Андонов Ченто, претседател на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија и Митар Бакиќ, шеф на кабинетот на маршал Тито.

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>ro91jx6w44lji6bptbkvmmbqawcz9oz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС , ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2688</id>
    <revision>
      <id>7078</id>
      <timestamp>2007-06-12T19:54:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА  Бр. 402 										И. 9.40. 20   а...</comment>
      <origin>7078</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1325" sha1="assvwaz9vlwcq2owbm8cr2jq0ql5fgy" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА

Бр. 402 										И. 9.40. 20 

август 1944 

20 август 1944.

Повторено до Бари бр. 423. 

ВАЖНО

Во врска со телеграмата на Г-дин Брод бр.4649 [од 18 август: порака од Македонските партизани].
Ако Првиот министер се одлучи да одговори на оваа порака, јас би сакал тоа да биде во форма на едноставна благодарност. Нашата помош на партизанското движење не ги вклучува во никој случај, во сегашниот момент.Титовите шеми за автономна Македонија. Се друго.освен потврда за прием, може да ги охрабри локалните Македонци да веруваат дека нивните политички цели, одделно од нивниот отпор на непријателот, ја уживаат поддршката на владата на Неговото Височество.

FО 371/43665 P 12920/12929/67</text>
      <sha1>assvwaz9vlwcq2owbm8cr2jq0ql5fgy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕЛЕГРАМА ОД ВИСОКИОТ КОМЕСАР ВО РИМ, ДО ФОРИН ОФИС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2689</id>
    <revision>
      <id>7079</id>
      <timestamp>2007-06-12T20:15:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ВИСОКИОТ КОМЕСАР ВО РИМ, ДО ФОРИН ОФИС  Сер Н.Чарлс 								И. 1.00 а.м. 24 август 1944.   БР. 259. 									П. ...</comment>
      <origin>7079</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="868" sha1="d1tq7j7nzgwov4wo91e9scj6lkuy6w6" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ВИСОКИОТ КОМЕСАР ВО РИМ, ДО ФОРИН ОФИС

Сер Н.Чарлс 								И. 1.00 а.м. 24 август 1944. 

БР. 259. 									П. 8.45 а.м. 24 август 

1944. 

23 август 1944.

Да се повтори до: Ресмед10 

Бари

ВАЖНО

Во врска со телеграмата бр. 402 (R 12920/67)11 до Казерта.
Првиот министер предлага да не (повторувам не) одговори на пораката на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија одовде. Би бил благодарен ако вие испратите само потврда за прием на телеграмата во негово име.

FО 371/43665 R 13150/12920/67</text>
      <sha1>d1tq7j7nzgwov4wo91e9scj6lkuy6w6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2690</id>
    <revision>
      <id>9160</id>
      <parentid>7080</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T17:17:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9160</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="781" sha1="oyjefe13dw26idb441qstqfvv1k8m2g" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТЕРАН – КАЗЕРТА

Г-дин Брод 								И. 4.40 п.м. 25 август 1944. 

Бр. 132. 								П. 8.30 а.м. 26 август 1944. 

24 август 1944.

Повторено до Форин офис Бр. 498.
Високиот комесар – Рим

Во   врска   со   телеграмата   од   Рим    Бр.   259 (R 13150/12920/67) 12 до Форин офис.
Го молам Маклин да испрати само потврда за прием.

FО 371/43665 R 13306/12920/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>oyjefe13dw26idb441qstqfvv1k8m2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МЕМОРАНДУМ ЗА МАКЕДОНИЈА, ОД ПОЛИТИЧКО ИСТРАЖУВАЧКИОТ ОДДЕЛ НА ФОРИН ОФИС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2691</id>
    <revision>
      <id>7082</id>
      <timestamp>2007-06-12T20:57:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: МЕМОРАНДУМ ЗА МАКЕДОНИЈА, ОД ПОЛИТИЧКО ИСТРАЖУВАЧКИОТ ОДДЕЛ  НА ФОРИН ОФИС  ТАЈНО 											Секција 6. (16652)  ...</comment>
      <origin>7082</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89233" sha1="6t7w4btrebbkw305rpswy82boojuv21" xml:space="preserve">МЕМОРАНДУМ ЗА МАКЕДОНИЈА, ОД ПОЛИТИЧКО ИСТРАЖУВАЧКИОТ ОДДЕЛ  НА ФОРИН ОФИС

ТАЈНО 											Секција 6. (16652)                                                                          						
26 август 1944. 

R 1009/1009/67

МАКЕДОНИЈА
[Со мапа]

КРАТОК ПРЕГЛЕД

1. Географија.- Македонија е воглавно планинска земја со ретки површини на плодна земја, со зелени висорамнини и големи минерални резерви. Низ нејзината територија поминуваат два историски главни пата, еден од Дунав до Солун и друг од албанскиот брег преку Солун за Цариград. Солун е нејзината природна метропола. (пара/граф/1-3).

2. Население.- Населението од грчка и бугарска Македонија од 1938. стана грчко и бугарско по национално чувство. &quot;Македонското прашање&quot; оттогаш е ограничено само на југословенска Македонија. Населението на Македонија, како целина, со векови е измешано. Објавените статистики не се сигурни. Состојбата во 1938. беше како што следи: (а) Грците се скоро ограничени на грчка Македонија каде од 1922. тие формираат надмоќно мнозинство. (б) Поголемиот дел од Словените кои не можат потполно да се идентификуваат било како Срби или Бугари се во југословенска Македонија. Овде тие станаа помалку Бугарофили отколку што беа. (ц) Албанците се застапени во западниот дел. (д) Турците претставуваат прилагодливо малцинство во југословенска Македонија. (е) Евреите се воглавно концентрирани во Солун. (ф) Власите водат селски живот на запад и ги има во некои градови. (пара/граф/4-11).
Направен е обид да се пресмета бројот на овие елементи (пара/граф/12).

3. Историја.- Средновековна Македонија била населена од неколку племиња и управувана од многу различни владетели. Од 1372. до 1912. политички таа била под контрола на султанот; христијаните беа под цивилна јурисдикција на Грчката цариградска патријаршија (по 1453). Современото македонско прашање се појави со формирањето на Бугарската егзархија и натпреварувањето на Бугарите, Грците и Србите за придобивање на населението (пара/граф/13-15). Во 1878. Русија се обиде да и ја даде скоро цела Македонија на Бугарската држава која беше во фаза на формирање; но договорот од Берлин и ја врати Македонија на Турција. Од 1800. датираат две револуционерни движења: едно, чија цел беше инкорпорирање на Македонија кон Бугарија и второ, чија цел беше добивање автономија. Српско-Бугарскиот договор од 1912. и го осигура поголемиот дел од Македонија на Бугарија. Немаше грчко-бугарска распределба на територии. Во 1912. балканските држави ја нападнаа Турција, а во 1913. Бугарите се бореа против Србите и Грците. Со наметнатиот договор на Бугарија, Србија го доби поголемиот дел од северна Македонија, јужна и источна Македонија и припадна на Грција и само мал и планински дел на Бугарија. Во 1915. Бугарија, приклучувајќи и се на централните сили ја доби цела Србија и источниот дел од грчка Македонија. Во 1919. тоа и беше вратено и Бугарија тогаш ја изгуби Струмица која и припадна на Југославија (пара/граф/ 16-22). Набрзо потоа Грција се ослободи од поголемиот дел од нејзините Словени со размена на населението со Бугарија, при што грчките бегалци од Азија ја комплетираа еленизацијата на грчка Македонија. Југословените полагаа право дека нејзините македонски Словени се навистина Срби и би можеле брзо да се едуцираат за да се чувствуваат така. Македонските револуционери со помош на Бугарија жестоко се спротивставија со што југословенско-бугарските односи беа многу затегнати се до 1934. кога беше направено приближување меѓу двете земји. Во 1941. Бугарија ја доби цела Македонија, освен дел од југозапад, некои области од северо-запад и Солун. Бугарските суровости ја дееленизираа источна Македонија и не се покажа разбирање за автономистичките аспирации во Југословенска Македонија (пара/граф/23-38).

4. Економски и социјални фактори.- Македонските комуникации се лоши. Постојат неколку железнички пруги и сите водат од Солун (пара/граф/ 29). (а) Во југословенска Македонија земјоделството е примитивно; има малку индустрија; одгледувањето стока и обработувањето тутун и афион се главните производи за трговија. Политичките аспирации пред 1941 беа воглавно за автономија или комунизам (често погрешно дефиниран) или и за двете (пара/граф/ 30-31). (6) Општите работи со населувањето на 600.000 бегалци во грчка Македонија и предузимливоста на бегалците ја направија оваа област на Грција главна житница и економски ја унапредија областа на повеќе начини. Политичкото чувство на поголемиот дел од населението изгледа дека е потполно грчко, со малку комунизам во индустрисксите центри (пара/граф/ 32-33). (ц) Бугарска Македонија е сиромашна и планинска област која изгледа станала интегрален дел на Бугарија (пара/граф/ 34).

5. Конфликтни интереси.- (а) Вардарската долина го осигурува патот од Србија кон морето. Србите сметаат дека излезот на слободна зона во Солун не ги задоволува нивните аспирации и тежнеат за поседување на Солун и од економски и од стратегиски причини. Српските аспирации кон Македонија на етничка или историска подлога, со исклучок на северо-запад се неосновани, но жестоко се поддржувани (пара/граф/ 35-39). (б) Сегашниот предоминантен грчки карактер на населението на грчка Македонија и чувството на бегалците таму и даваат на Грција основни етнички аспирации на оваа територија. Областа е исто така од голем економски интерес за Грција, иако Солун загуби со одделувањето на некои делови од неговата внатрешност. Грчките стратегиски интереси лежат во обезбедувањето на одбраната на границите и спречување на доминацијата на Балканот од словенска сила (пара/граф/ 39-41). (ц) Бугарскиот интерес кон Македонија е пред се етнички. Бугарија има интерес за стекнување на економски и стратегиски излез на Егејот од западна Бугарија преку Македонија. Но Грција, веројатно подржана од Турција, ќе одбие секаков предлог за отстапки на било кој дел од нејзиниот брег на Бугарија (пара/граф/ 42-44). (д) Албанија има етнички аспирации на дел од западна Македонија; но само мал планински дел е на нејзина страна (пара/граф/ 45). Револуционерните движења во денешна Македонија може да ја променат политичката ситуација. Нивната сила се уште е непозната и делумно ќе зависи од политиката на големите сили (пара/граф/ 46).

6. Можни солуции.- (1) Обединета и независна Македонија. Ова се чини е застарено откако јужната област сега конечно е Грција, а не Македонија. (2) (а) Обединета и автономна Македонија во Балканска федерација. Ова исто така ќе наиде на истата пречка, настрана од неверојатноста од таква федерација. (б) Автономна негрчка Македонија во јужнословенска федерација. Тоа можеби би бил најдобриот начин да се стави крај на српско-бугарскиот антагонизам и веројатно би имал најголема поддршка во Југославија, Бугарија и СССР; и покрај тоа што тоа би го зголемило грчкиот страв. (ц) Истото во Балканска федерација. Кога би се формирала таква федерација, овој предлог, би ги имал одликите на (б) едновремено со економските и реобединувањето на Солун со целата негова внатрешност. (III) Отстапување на дел од југословенска Македонија на Бугарија и размена на населението. За ова постојата многу големи пречки. (IV) Такво отстапување и размена може да се реализира во рамките на јужнословенска федерација вклучувајќи ги Југославија и Бугарија. (V) Елиминирање на македонското прашање преку контрола на Балканскиот Полуостров од надворешна сила на пример СССР. Тоа би предизвикало многу несигурности на Балканот и на други места. (VI) Реставрација на status quo-to од 1940. Можно смирување со меѓународна контрола на пристаништата и главните комуникации на Македонија но не донесувајќи конечна солуција. Но новите фактори можат да предизвикаат непредвидливи солуции (пара/граф/ 47-53).

МАКЕДОНИЈА

Географија

1. Македонија ги вклучува следните области кои ги наводнуваат реките и притоките: Вардар и Вистрица14 на запад и Места и Струма на исток. Нејзините приближни граници се Родопските планини и планината Рила северо-источно и северно од Скопје Шар Планина, на југ се протега кон езерото Охрид и Преспа и венецот на Пинд, планината Камвуниа, планината Олимп и Егејското Море.

2. Македонија е предимно планинска; единствените плодни рамнини се наоѓаат во низинските делови на главните реки. Исто така има помали облагородени рамнини во соседството на Тетово, Скопје и Битола. Има големи зелени висорамнини погодни за пасишта. Се верува дека минералните ресорси се големи; железо, олово, магнезит и манган се пронајдени во многу делови, а пред се се претпоставува дека резервите за хром се големи.
Посебно треба да се нагласат две работи: (а) Областа лежи во центарот на Балканскиот Полуостров. Низ нејзината територија, сечејќи го Вардар, поминуваат два од главните пата преку
Полуостровот - северо-јужната рута од Дунав до Морава и продолжува до Вардар и до Егејот и западно-источната рута од албанскиот брег покрај северниот брег од Егејот до Цариград. (6) Сите македонски патишта водат кон Солунскиот залив. Ова е целосна вистина за западна и јужна Македонија каде планините ги блокираат сите други патишта и дури северо-источна Македонија тежнее да обезбеди трговија преку Солун што се должи на недостигот од пристаништа во непосредна близина на брегот.

Население

4. Во однос на Македонија треба да се спомене една сегашна карактеристика. Од 1938. се чини дека е воспоставен национален грчки карактер на населението на грчка Македонија (види пара/граф/ 6, 23, 39, 47) и исто така бугарски карактер на бугарска Македонија (види пара/граф/ 34). Прашањето за македонската автономија, оттогаш, се однесува само на југословенска Македонија; иако тоа е комлицирано со присуство на словенското население во границите на западна грчка Македонија и проблемот за морскиот пристап кон Солун.

5. Населението со векови е мешавина на раси кои зборуваат различни јазици. Оттука кулинарската импресија une macedoine, за мешавина од различни делови. Никогаш не постоела веродостојна лингвистичка или расна статистика за Македонија. Тоа се должи пред се на неписменоста на многу од населението и на незапирливоста на националното непријателство што било причина властите да ги прилагодуваат бројките спрема нивната сопствена желба и селаните да се идентификуваат себеси таму каде што се чувствуваат сигурни. Очигледно во многу случаи самите селани не знаат што се.

6. Главно шест народи ја населуваат Македонија. Имајќи ја во предвид нивната, веројатна, бројчана големина во 1938. тие се: Грци, Словени, Албанци, Турци, Евреи и Власи. (а) Грците од југословенска и бугарска Македонија, кои до 1912, сочинуваа голем дел од градското население, до 1938. станаа бројчано безначајни. Од друга страна голем дел од егејскиот брег беше грчки-населуван континуирано уште пред христијанската ера. Грчките елементи во Македонија се зголемија меѓу 1919. и 1928. со околу 600.000 бегалци од Мала Азија и Источна Тракија. До 1938. предоминантното мнозинство во грчка Македонија го сочинуваа Грците по религија православни и национално свесни, вклучувајќи и бегалци, во помал број, кои зборуваа турски но беа православни и со грчко чувство.

7. (6) Словените во 1938. формираа големо мнозинство во Југославија и бугарска Македонија и мали остатоци во грчка Македонија. Пред 1870. тие беа само дел од сиромашно христијанско население кое зборувало словенски од кои поголемиот дел беа православни; исто така имаше и муслиманско малцинство кое зборуваше турски. Во 1870. беше формирана Бугарската егзархија и тоа создаде шизма меѓу нејзините приврзаници и оние на грчката патријаршија (види параграф 15). До 1912. поголемиот дел од властите изразуваа спремност овие Македонци кои зборуваат словенски и се припадници на Егзархијата да бидат асимилирани пo чувство кон Бугарија; иако на север беа оние чие чувство беше српско.а насекаде постоеја некои кои отворено се изјаснуваа само за Македонци. Дваесет и три години од југословенско (српското) управување ја намали врската со Бугарија но политичкото чувство на македонските Словени беше прикриено.

8. (ц) Албанците, иако се наоѓаат по на исток се воглавно концентрирани по западната граница на Македонија. Поголемиот дел од овие Албанци се мохамеданци, иако извесен број на север се католици, а некои од нив во грчка Македонија се православни.

9. (д) Турците од Македонија се патетични остатоци на некогашната доминантна класа. Турците изчезнаа од грчка Македонија со размената на населението меѓу Грција и Турција. Исто така поголем дел ја напушти југословенска Македонија но во 1938. се уште имаше турски елементи кои живееја по течението на реката Вардар и во градовите. Се чини дека тие се без национални амбиции и се предаваат на нивните подредени услови.

10. (е) Евреите од Македонија во 1938. беа скоро сите концентрирани во Солун. Во југословенска Македонија имаше неколку илјади Евреи во градовите.

11. (ф) Власите или Куцо-Власите се остатоци од некогашните романизирани Трачани или Илири. По религија тие се православни. Тие водат сточарски живот во планините на западна Македонија и во Грција и во Југославија и се посебен затворен свет. Исто така има влашки елементи во градовите но тие се на пат да исчезнат од асимилацијата на нивните градски соседи.

12. Проценката на различните раси во Македонија во 1912., според Прирачникот на Форин офис Бр. 19 Македонија од 1920., е како што следува:-
Словени 	1,500.000
Турци 		400.000
Грци 		300.000
Власи 		200.000
Албанци 	120.000
Евреи 		100.000
Големите промени во грчка Македонија се случија потоа. Она што следува е обид да се процени бројот на овие расни елементи за 1938., имајќи ги предвид забелешките во параграф 5 (лингвистичките бројки според последниот попис се дадени во загради).

ТАБЕЛА

	Грчка Македонија (1)
	Југословенска Македонија (2)
	Бугарска Македонија
	Вкупно

Грци
	1,250,000 (1928:1250,000)
	10,000
	
	1,260,000

Словени
	120,000 (1928: 82,000)
	750,000 (1921: 553,000)
	220,000
	1,090,000

Албанци
	40,000 (1928: 2,000)
	130,000 (1921: 124,500)
	
	170,000

Турци
	
	100,000 (1921: 116,000)
	
	100,000

Евреи
	70,000 (1928: 60,500)
	7,000 (1921: 5,000)
	
	77,000

Власи
	45,000 (1928: 20,000)
	50,000 (1921:7,800)
	
	95,000

Вкупно
	1.525.000
	1.047.000
	220.000
	2.792.000

Поспедниот попис
	1928:1,411769
	1931: 950.435
	1934:207.065
	
(1)Грчките пописни бројки за 1928. изгледа дека го преценуваат бројот на Грците и ги потценуваат другите елементи.
(2) Последниот југословенски лингвистички попис кој дава податоци е оној од 1921. Се чини дека се потценети албанскиот и влашкиот елемент. Од 1921. словенскиот елемент е зајакнат со емиграција; а турскиот и албанскиот елемент ослабнат со емиграција.

Историја

13. Македонија била еленизирана околу деветтиот век пр. н.е. од грчки колонисти, и од внатрешноста и од грчките градови-држави околу јужниот Егеј. Во четвртиот век пр. н. е. Филип и Александар Велики, кралеви на Македонија, ги ставија под своја управа грчките градови-држави на македонскиот брег и на јужна Грција. Оваа проширена Македонија стана римска провинција во вториот век пр. н. е. При крајот на четвртиот век од н.е. таа беше вклучена во источната т.е. византиската половина од империјата. Оттогаш цела Македонија зборува грчки, освен северниот дел во близината на Скопје кој зборува латински. Новиот елемент пристигна во шестиот век со словенските освојувачи кои во голема мера го истиснаа населението кое зборуваше грчки и латински од внатрешноста и се распространија на брегот на устието на Вардар. Во текот на десеттиот век бугарскиот цар (словенизиран Турчин)15 ја прошири својата доминација преку цела Македонија, освен брегот и формира бугарска патријаршија во Охрид16. Во 1019. императорот Василиј II ја загуши бугарската моќ и Македонија остана византиска провинција до 1186. От тогаш до 1372. Македонија беше предмет на несогласувања меѓу Византија, Бугарија и Латините и на крајот беше инкорпорирана во краткотрајната српска империја на Стефан Душан чиј главен град беше Скопје. Во 1372. на сцената стапија Османлиите и во 1430. со заземањето на Солун, кој беше грчки за целиот период на словенската управа на крајбрежниот појас, тие го завршија Турското поробување на Македонија.

14. Повеќе од пет векови Македонија беше дел од Отоманската империја. Од 1453. па натаму нејзиното православно население од сите националности беше колективно класифицирано како &quot;народи на Румелија&quot; и сите беа подведени (сепак не сите) под црковна јурисдикција на екуменскиот патријарх од Цариград. Отоманското ропство ја збогати Македонија со два нови додатоци: воените муслимански турски колонисти од Анадолија и еврејските бегалци кои зборуваа турски, протерани од Кастиља на кои Отоманската влада им даде нови домови во Солун.

15. Со настапувањето на западната идеологија на национализмот во деветнаесеттиот век народите во Македонија се раздвижија. Селаните сакаа да се ослободат од некомпетентноста и злоупотребите од последните остатоци на отоманскиот режим, Христијаните сакаа да се одслободат од муслиманската доминација, негрчкото население да избега од уцените на грчкото свештенство, кои од 1767. станаа нивни црковни како и цивилни старешини. Современата форма на македонското прашање беше последица на формирањето на Бугарската егзархија во 1870. Отоманската влада, под дипломатски притисок на Русија, го одобри формирањето на автокефална бугарска црква со скоро сите територии кои од 1885. беа вклучени во Бугарија со придодавање на Ниш и осигурувајќи си дека и други области можат да бидат анектирани кон Егзархијата ако две третини од нејзините жители изразат желба. Грчкиот патријарх од Цариград се спротивстави на оваа иновација и на крајот го екскомуницира егзархиско свештенство како шизматичко. Потоа следуваше 40 годишна војна на нож меѓу патријаршистите и егзархистите во поголемиот дел на Македонија. Грците и Бугарите употребуваа свештеници, учители и вооружени банди на &quot;комити&quot; (збор произлезен од комитетите кои ги организирале) во борба за формирање на нивни етнички аспирации, очекувајќи го колапсот на Европска Турција. Омразата кон Турската управа стана помала отколку омразата кон христијанските соседи.

16. Неуспешниот мировен договор од Сан Стефано (3 март 1878.) наметнат од Русија на Турција обезбедуваше формирање на Бугарско кнежество во кое требаше да влезат делови од денешна Албанија и Србија и цела Македонија, освен долината на Бистрица, Солун и полуостровот Халкидик. Меѓутоа, во Берлин силите вознемирени од руската политика, драстично го променија односот од Сан Стефано и го потврдија турското поседување на цела Македонија, каде продолжи анархијата под Турците во наредните 34 и повеќе години. Бугарите не можеа да заборават дека во Сан Стефано на нивната држава и беа ветени територии кои би ја направиле доминантна на Балканот, со што би ги анулирале грчките амбиции во Македонија.

17. По 1878. Бугарите привлекоа македонски Словени и успеаја да добијат неколку бискупии за нивната Егзархија. Кон крајот на векот и Србите се приклучија кон борбата и дури оддалечената Романија ги помагаше Куцо-Власите. Во оваа борба на сите против сите, Отоманската империја можеше да се потпре само на лојалноста на три елементи: Албанците (освен кога тие беа огорчени од намерата да бидат управувани), Турците и Евреите. Тие го возобновија пазарењето на една раса на сметка на друга и освен Русите другите големи сили не се интересираа за тоа.

18. Во 1895. во Софија од македонските бегалци (кои беа многубројни во Бугарија и формираа близу половина од населението на градот ) се формира &quot;Врховен комитет&quot; кој бараше анексија на Македонија кон Бугарија. Во 189618. беше формирана Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМРО), чија цел беше автономија на Македонија и чии лидери, иако Словени, со години се обидуваа да одржат пријателски односи со сите нацоналности, дури и со Турците, во Македонија. И покрај збунувачките промени во овие две организации во последните 40 години, овој раскол стана постојан. Врховистите го застапуваа бугарскиот национализам, ВМРО се до неколку години по 1919. се застапуваше за автономија на Македонија и некои членови од ор-ганизацијата никогаш не се откажаа од тоа додека други преминаа на страната на &quot;врховистите&quot; (види долу параграф 25).

19. Обидите на силите да постигнат мир со меѓународна контрола на финансиите и на жандармеријата стори малку за да ги спречи внатрешните расни борби. Големите надежи полагани во Младотурската револуција (1908), која промовираше слобода и еднаквост на сите раси и религии во Турција набрзо предизвика разочарување. Борбата на националностите беше обновена. Но во 1912. балканските држави, за прв пат, одлучија самите да го решат македонското прашање. Резултатот беше Балкански сојуз од 1912. и војната што следуваше.

20. Привремениот српско-бугарски договор од 13 март 1912. ако не ги покажа искрените аспирациите на двете држави, во секој случај ја покажа нивната спротивставеност. Од турската територија која имаше намара да ја анектира, Србија и го призна на Бугарија правото источно од Родопските планини и Струма; додека Бугарија и го призна правото на Србија северно и западно од Шар Планина. И во врска со главниот дел од Македонија линијата беше повлечена. Србија немаше аспирации југоисточно од таа линија. Бугарија во внимателен договор ја прифати линијата со тоа што и двете се согласија да реши за нив арбитражата на рускиот цар. Така Србија се задоволи себеси со пристојниот дел од северна Македонија вклучувајќи го и Скопје; додека Бугарија, требаше да го добие остатокот од Македонија и стекна право да протестира за линијата која ги дели. Изјавата за правото на Србија на запад од Шар Планина покажа дека таа има намера да ја анектира територијата населена со Албанци преку која таа се надеваше да излезе на море. Во сличниот грчко-бугарски договор од 29 мај 1912. не беа направени никакви договори. Не е познато дека бил склучен српско-грчки договор. Бугарија беше лидер и стожер на Сојузот.

21. Во Првата балканска војна (1912-13) бугарските трупи беа воглавно насочени источно и поради тоа окупираа малку од Македонија но речиси цела Тракија; додека Србија ја прегази долината на Вардар и северна Албанија, а Грците ја окупираа јужна Македонија се до, и повеќе од посакуваното солунско пристаниште. Меѓутоа, големите сили се согласија да се формира албанска држава, на што како последица Србија беше исфрлена од албанскиот брег. Само што беше склучен мирот со Турција (30 мај 1913) започна расколот меѓу балканските сојузници. Србија докажуваше дека исфрлена од северна Албанија, која таа се надеваше да ја добие, мора да има поголем дел од Македонија. Бугарија застана против Србија во заштита на нејзиниот дел од договорот, потенцирајќи дека Грција добила многу повеќе од пленот отколку што тоа го покажува нејзината војничка јачина. Србија и Грција, поседувајќи ја Македонија, склучија договор за меѓусебна помош; не беше направена никаква молба до царот за арбитража; сојузниците се подготвуваа да се борат меѓусебно. Бугарите ги нападнаа Србите и Грците, но беа отфрлени и, исто така, мораа да ја издржат турската и романската инвазија во нивната позадина. Со Букурешкиот договор (10 август 1913) Македонија беше поделена по должината на линијата на сегашната окупација (види ги границите обележани со зелено на картата)19. Србите ја добија скоро целата Вардарска котлина заедно со Охрид и ветување од Грција за економски излез на море, на Солун. Грција ја доби цела јужна Македонија, Солун и егејскиот крајбрежен дел, се до над Места. Од Македонија, Бугарија доби само мала и планинска област опфаќајќи ги речните котлини на Струмица, средна Струма и горна Места. Огорчени од неуспехот на сите нивни планови, Бугарите чекаа погодна прилика да ја променат одлуката од 1913. Исто така и нивните македонски соработници беа огорчени. Автономистите, со поделбата на нивната земја увидоа дека нивните надежи се уништени. &quot;Врховистите&quot; ја видоа Македонија одделена од &quot;мајката земја&quot; Бугарија.

22. Повторна прилика на Бугарија и се укажа во 1915. кога таа им се придружи на централните империи и беше наградена со окупирање на цела Македонија и источниот дел од грчка Македонија. Државата беше бугаризирана. Бугарски свештеници и учители беа донесени и словенското население мораше да ги промени презимињата од иќ во ов. Во 1919. сето тоа беше уште еднаш променето. Србите и Грците повторно се вратија, ов му отстапи место на иќ и Бугарија мораше да и ја отстапи струмичката долина на Србија (сега Југославија).

23. По 1918. Грција и Југославија водеа различна политика спрема македонските немири кои скоро секогаш беа дело на Словените. Грција, со договорот во Неј (1919), договори размена на населението со Бугарија, на тој начин, обезбедувајќи преместување на сите, освен на неколку илјади, Словени од источна Македонија. Словените од западна Македонија таа ги остави во нивните села обезбедувајќи ги нив со грчки школи. Огромното навлегување на грчки бегалци од Мала Азија брзо ја комплетираа еленизацијата на грчка Македонија.

24. Но Србија тврдеше дека нејзините македонски Словени се Срби на кои им се потребни неколку години &quot;воспитување&quot; за да бидат свесно благодарни за тој факт. Искуството од југословенската влада, меѓутоа предизвика Македонците жестоко да се жалат до Лигата на народите и пошироко во светот. Тие изјавуваа дека управата е неспособна, корумпирана и брутална, средствата за комуникација жалосни како никогаш дотогаш. Државниот тутунски монопол беше угнетувачки за одгледувачите, владините служби затворени за школуваните Македонци. Владата, неверувајќи им на Македонците, во 1920. им испрати службеници, доктори, правници од Србија, исто така ја примени аграрната реформа во корист на колонистите од Србија. Бидејќи платите на службениците беа мали, условите за живот примитивни, а шансите за унапредување зависеа од партиските интриги, најнепожелните лица во српските граѓански служби беа испраќани во Македонија.

25. Природниот ефект од ова &quot;воспитување&quot; е тоа што се предизвика силен отпор на ВМРО (види пара/граф/ 18) при што Југославија беше &quot;непријател бр. 1.&quot;. Делумно од сожалување кон ВМРО, делумно од неспособност во скоро демилитаризирани услови да ја контролира ВМРО, Бугарија и даде на организацијата одврзани раце да оперира во и надвор од областа Петрич. Во самата ВМРО во оптек беа две тенденции. Едно крило, предводено од Иван Михајлов, очигледно соработуваше со бугарските шовинсти. За возврат на таа помош тие делуваа како терористи на бугарската политичка полиција и ги отстрануваа видните луѓе кои се залагаа за либерална политика или покажуваа знаци на добра волја спрема Југославија. Другото, предводено од Тодор Александров, се залагаше за македонска независност со акција. Во 1924 трето движење беше формирано од страна на Влахов, Македонец во врска со Советската влада, со кое извесно време беше близок Александров, кое работеше за автономија на Македонија во рамките на Балканската федерација и во Виена излегуваше периодичното списание Балканска федерација кое ја пропагираше таа програма. Ниту автономијата, ниту советското влијание им одговраа на бугарските националисти. Од тие причини Александров беше убиен во 1925. Генерал Протогеров, кој политички го наследи и кој фактички ја уживаше поддршката на големиот дел Македонци во јужна Југославија, исто така беше убиен во 1928. Историјата на ВМРО што следуваше претставува очајнички отпор кон југословенскиот режим и крвава внатрешна борба. Во време на Михајлов, кој одржуваше врски со Павелиќ и хрватските терористи и се зборуваше дека бил финансиран од Италија, нападите на ВМРО во Југославија беа толку жестоки што југословенската влада мораше да изгради систем од бодликава жица и безброј бараки по должината на бугарската граница и дури ги ангажира локалните селани да ги одбиваат нивните &quot;ослободители&quot; се додека на крајот тие не ја победија организацијата.

26. Ситуацијата претставуваше еден маѓепсан круг. Југословенската влада истакна дека тие не можат да дозволат поголема слобода на Македонија додека е присутна опасноста од ВМРО. Бугарската влада одговори дека нивното јавно мислење нама да им дозволи да ја забранат ВМРО додека Македонија стенка под тиранија. Кралот Александар, по 1929, се обиде да го реши проблемот. Многу југословенски службеници беа сменети, а други од кои поголемиот број од некогашните австроунгарски земји беа донесени, платите беа зголемени, месното македонско свештенство доби парохии, крајот на партиските политики на некој начин ја подобри атмосферата. Здравствената служба направи чекори во сузбивањето на маларијата. Кредити им беа дадени на селаните кооперанти. Тие подобрувања беа подготовка за патот на кралот да стапи во контакт со бугарскиот крал Борис во 1933. Тие беа пропратени со формирање на владата на Георгиев во Софија во 1934, забраната на ВМРО во Бугарија и крајот на затворените граници. Се покажа дека бугарското јавно мислење станува се повеќе и повеќе помирено со губењето на Македонија. Во меѓувреме Михајлов побегна во Турција, но ја носеше сатисфакцијата од сознанието дека еден од неговите атентатори го уби кралот Александар во октомври 1934.

27. Причина за несмалените поплаки на Македонците од Југославија беа невработувањето на интелектуалците и малите трошоци за јавните работи, освен во Скопје. Иако политичкиот криминал беше отстранет, идејата за автономија остана. Британскиот вицеконзул во Скопје заклучува, во ноември 1940, дека мнозинството од Словените и Турците на југословенска Македонија се автономисти, само мал дел од Словените се уште се надеваат за анексија од Бугарија.

28. Во 1941, Бугарија уште еднаш ја окупира цела југословенска Македонија, освен горниот тек на вардарската долина, над Скопје како и источниот дел на Грција и некои делови од западна грчка Македонија. Поголемиот дел од западна Македонија беше окупирана од Италијаните, а Солун цврсто беше под германска контрола. Илјадници Грци беа масакрирани во источна Македонија, други беа депортирани во Бугарија и уште повеќе побегнаа во јужна Грција. Бугарската влада започна систематско заменување на мртвите, депортираните или избеганите Грци со Бугари. Во југословенска Македонија такви суровости не беа преземени. Но Бугарите не покажаа обѕири спрема македонските аспирации за автономија и поставија бугарски службеници, учители и свештеници, не само Македонци кои долго живееле во Бугарија, туку и луѓе кои немаа никакво македонско потекло. Илјадници Срби побегнаа во Србија. Населението доби право да се одлучи за бугарска или нивната претходна националност. Ако ја избереа последната алтернатива, тие требаше да емигрираат. Од Солун и југословенските градови имаше депортации на Евреите во непозната дестинација.

29. Недостигот од железнички пруги заедно со рамнодушниот однос кон патниот транспорт е делумната причина за сиромаштијата во Македонија. Неколкуте железнички пруги во Македонија водат од Солун. Тие се: главната линија за Србија по Вардар и долу по Морава со споредни пруги за Охрид и Штип и спојни пруги за Флорина и Битола кон Велес; главната линија од Грција од Солун за Атина и две линии кои водат источно од Солун за Драма од каде единечна линија води преку Тракија. Во Бугарија две линии од Софија водат до границата во близината на Ќустендил и Петриќ. По април 1941. беа направени планови за продолжување на овие линии низ Македонија. До јуни 1944, линијата до Ќустендил беше продолжена до Куманово (на главната линија Солун-Белград) и се очекува да биде отворена за сообраќај за неколку недели, додека теснолинејката за Петрич ќе се прошири за да се приклучи на грчката железничка пруга во Сидерокастро (Демир Хисар) и почетокот (првите 25 милји јужно од Горна Џумаја) се направени со конверзија на линијата со нормални шини.

30.( а) Во југословенска Македонија земјоделството е примитивно и покрај тоа што има релативен мир во неа од 1930., и се воведоа, во мала мера, методи за унапредување. Како додаток на житарицата главната култура е тутунот (на чии одгледувачи државниот монопол исплаќа смешна цена) и афионот; со малку ориз и памук. Индустријата беше ограничена на неколку пивари, фабрики за сапун и мелници за брашно и рудници за хром и традиционалните ракотворби. Голем дел од населението живее од одгледување овци и крави.

31. Пред 1912. близината на морето и контактот со странските школи и меѓународниот живот на Солун и Цариград формираа мала, но интелегентна, образована класа Македонци од сите националности. Во југословенска Македонија, по 1919., мешани делови од оваа интелигенција која беше намалена со исчезнувањето на поголемиот број Грци, даваат докази за заедничката кооперативност. Нивните главни барања беа за чесна и образована влада која ќе им даде на образованите Македонци шанса за вработување и ќе им го направи пристоен животот на селаните. Македонското јавно мислење, се чини, ако може да се направи мала генерализација, бара реализирање на овие бенефиции или преку автономија во рамките на демократска федерација или преку комунизам (често парадоксално идентификуван од балканските Словени со она што некогаш беа нормални европски слободи на личноста) под Русија или друга странска заштита. Се чини дека двете аспирации не ретко се подржуваат истовремено.

32. (б) Грчка Македонија е комплетно променета по 1918. со населување на грчки бегалци од турска Тракија и Анадолија. За да им угоди на овие емигранти големите поседи беа поделени како и остатокот од општинските пасишта. Големи делови од мочуриштата и маларизираното земјиште беа исушени во долината на Вардар и Струма и се преземени мерки за обезбедување вода од артешки извори и се поставија доводни и одводни цевки. Комисијата за бегалци подели јаки животни и овци. Бегалците беа, воглавно, вешти, решителни, работливи и интелигентни. Тие енергично се посветија на обработување на необработливата земја прифаќајќи нови земјоделски методи и произведувајќи нови како и стари житарици. Македонија со нејзините парчиња од плодна земјата стана главна житница на Грција. Пред доаѓањето на бегалците тутунот беше одгледуван воглавно во источна и централна Македонија. Новите колонисти го проширија одгледувањето и во западна Македонија така што на крајот се произведе толку многу тутун што ја надмина побарувачката и требаше да се ограничи. Бегалците, исто така, започнаа со успех да се занимаваат со градинарство во близината на големите градови и со производство на коноп и свила.

33. Економската асимилација на бегалците се чини беше успешно завршена, но тие настојуваа во одделни делови да водат одвоен живот во своите села. Во градовите беше спротивно бидејќи беше тешко да се најде вработување за некои стручњаци. Во секој случај, се чини, не постоеше сомневање за националното чувство на бегалците. По раса тие беа Грци и национално свесни. Индустрискиот пролетеријат од центрите за производство на тутун од источна Македонија, се известува, дека е приклонет кон комунизмот, но што тој разбира под тоа или колку ќе потпадне под Руско влијание е многу тешко да се претпостави.

34. (ц) Бугарска Македонија е сиромашна и планинска област. По 1919. лидерите на врховистичката ВМРО од неа направија главен штаб во кој дури и бугарските власти не се осмелуваа да влезат без нејзино одобрување. Во 1934 нивната управа исчезна со зачудувачка совршеност. Оттогаш областа, по се изгледа, целосно е интегрирана во Бугарија.

Конфликтни интереси

35. (а) Југословенски интереси.- Југословенскиот интерес во Македонија е српски, без удел на Хрватите и Словенците освен индиректно. За Србија, моравско-вардарскиот пат до Солун е географски природен пат до морето, блокиран со грчкото поседување за излез. По долги дискусии договорот од 1929. и даде на Југославија мала слободна зона во Солун со слободна употреба на железничката пруга кон Гевгелија, но под зависност на грчката сувереност за одржување на зоната и железничката пруга. Но како и да е југословенската трговија, северно и западно, скоро целосно беше насочена по суво и таа имаше мала корист од слободната зона. Нејзиниот извоз беше ограничен на рудите од Трепча и рудниците на Алатини. Увозот беше занемарувачки. И понатаму, се чини југословенските власти ја сметаа зоната во грчкото пристаниште назадоволителна и таеја надеж да го добијат Солун целосно; надеж која беше моментално реализирана на 25 март 1941. кога Хитлер им го вети Солун за нивното пристапување кон неговиот &quot;Нов поредок&quot;. Изгледа неверојатно дека земјоделските производи на Србија и југословенска Македонија ќе најдат пазар преку море. Но нивните рудни ресорси ќе најдат такви пазари и ќе бидат се повеќе и повеќе експлоатирани. За извозот на руди и за увоз (во случај светот да се врати на слободната меѓународна трговија) Југославија би имала интерес да го поседува Солун. Но ако слободната зона се прошири разумно би можело да ги задоволи нејзините барања.

36. Србите тежнеат за поседување на Солун од стратегиски причини. Тоа би ја обезбедило Југославија со алтернативен излез на Медитеранот (со еден најбизу до Србија) во случај Јадранското Море да се наоѓа под контрола на непријателска сила. Во случај Србија да биде одделена од хрватската и словенската територија таа српска желба ќе биде засилена. Од друга страна, се додека, југословенските односи со Бугарија не се пријателски, југословенската анексија на Солун, која би ја поделила грчката територија и целосно би ја отстранила Грција, би ги уништила дефанзивните југословенски балкански сојузници и нејзината граница би била опкружена со непријатели. Единствено, ако во случај Југославија и Бугарија политички би се обединиле, или ако врз основа на најпријателски односи таа основна пречка за југословенското поседување на Солун ја изгуби својата важност и тогаш југословенските политичари треба да размислат дали ќе биде исплатливо да се добие Солун на сметка на грчкото и исто така и на турското непријателство.

37. Српските етнички и историски барања кон Македонија иако жестоко подржувани се слаби. Србите не заборавија дека Скопје беше главен град на Српското царство во XIV век. Но тоа царство беше мултирасно и со краток век. Единствено на север, во близината на Скопје, може да се каже дека македонските Словени се предоминантно Срби по национално чувство.

38. (б) Грчки интереси.- Прво, Грција има етнички интерес. Солун и поголемиот дел од областа беа населени со Грци уште пред христијанската ера (види пара/граф/ 13 горе). Во 1913. Грција го доби поголемиот дел од внатрешноста населена со негрчко население. По 1919. карактерот на населението се промени со преместување на муслиманите кои зборуваат турски и најголем дел на Бугари и со прилив на огромен број грчки бегалци, грчка Македонија во 1938. доминантно беше населена со Грци. Вековниот грчки карактер на брегот и успехот на Грција со помош на Друштвото на народите во населувањето на Грција од Мала Азија во областа и дава на Грција неспорно силни права за нејзиниот дел од Македонија.

39. Второ, грчкиот економски интерес е голем. Несомнено, дека Солун отсечен од северните граници на Грција од големиот дел на Македонја од 1918. не напредува, иако неговите економски тешкотии мора, исто така, да се припишат на војната од 1914-1918., поразот во Мала Азија и светската економска криза. Грчка Македонија е најбогата од грчките провинции и е од голема важност за Грција поради нејзините житарици, пасиштата, тутунската индустрија, се уште целосно неискористените минерални ресурси и нејзиното цврсто селско население.

40. Трето, солунската област е важна за одбраната на Грција. Грчкиот стратегиски интерес е да има прикладна позадина која ќе служи како заштита за Солун и за пасиштата кон Флорина, Касторија и Тракија, против било кој непријател кој не е голема сила. Исто така грчки интерес е Бугарија да не се прошири (како во 1941.) со вклучување на југословенска Македонија и не треба да се дозволи формирање на една словенска сила која ќе ја држи цела негрчка Македонија и ќе го доминира Балканскиот Полуостров.

41.(ц) Бугарски интереси.- Добивањето на поголемиот дел од Македонија е традиционална аспирација на бугарскиот народ. До 1919. Бугарија можеше да се повикува на чувството на мнозинството од македонските Словени. По 1919. населението кое беше наклонето кон Бугарија од грчка Македонија беше редуцирано на мал број, а поголемиот број од оние од југословенска Македонија се чини постепено ја напуштија надежта за анексија од страна на Бугарија и ја прифатија онаа за автономија во југословенска или балканско-словенска или Балканска федерација.

42. Бугарскиот основен економски интерес во Македонија лежи во добивање на прикладен излез на Егејското Море, кој, истакнуваат Бугарите бил затворен за нив пред 1 939. поради непријателството на грчките власти. Можеби е точно дека Бугарија ќе најде пазари за нејзините производи само во централна Европа, но додека светот да се врати на слободата на меѓународната трговија, Бугарија ќе има потреба да увезува стоки од прекуморските земји. Најдобриот излез за западна Бугарија би бил Солун, или ако не Кавала. Алтернативно таков излез би можел да се оствари не во Македонија туку во Дедеагач (Александрополис) во Тракија. Како и да е, не земајќи го предвид сигурното спротивставување на Грција и Турција на отстапување на територии на било кој дел од егејскиот брег на Бугарија, треба да се потсетиме дека Бугарија има голем дел од брегот на Црното Море.

43. Бугарскиот стратегиски интерес, се чини, е двоен. Прво, поседувањето на Вардарскиот басен би и овозможило да ја одвои Грција од Југославија и да добие заедничка граница со Албанија; ситуација која во случај Југославија да се дезинтегрира би ја направило Бугарија доминантна на Балканот. Второ, поседување на умерен дел од Македонија, во кој би било вклучено и пристаниште од Егејското Море, би ја ослободило Бугарија од зависноста од пловните патишта на Црното Море - Дарданелите и Дунав за снабдување. Повторно, такво пристаниште би можело да се обезбеди во Дедеагач. И повторно спротивставувањето на Грција и Турција кон отстапувањето територии на пристаниште во Егејот ќе биде неминовно. ( Во врска со пара/графите/ 43 и 44 види: Територијални проблеми меѓу Бугарија и Грција31 параУграф/12-16).

44. (д) Албански интереси.- Албанија може да има етнички барања чија валидност би била тешко да се процени на областа Тетово, Гостивар, Кичево и Охрид. Но првите од овие три области лежат во вардарскиот басен и географски припаѓаат кон Македонија. Охрид е зад планините во басенот на Дрин32. Од економска и стратегиска основа 6и било оправдано Охрид да и се даде на Албанија.(види албанско-југословенска граница33 пара/граф/18 (е) и (ф), 20 (е), 21, 25).

45. (е) Револуционерни движења.- Во спротивност со сите овие &quot;традиционални интереси&quot;, таму се развија, особено од 1941, во и околу Македонија силни револуционерни тенденции кои се чини ги прекинаа историските граници и националните антагонизми на балканските Словени. Меѓу српските и македонско-словенските &quot;партизани&quot; и бугарските левичари во 1943. се чини имаше повеќе одушевеност за социјална револуција отколку за национални држави. Во Грција и Албанија имаше исти тенденции. Јачината на овие движења, во врска со силите кои ги претставуваат традициите од деветнаесеттиот век и последиците од нивниот судир со тие традиции, ќе зависи разбирливо од настаните на Балканот и во таа етапа ќе зависи од политиката усвоена спрема нив од Велика Британија, Соединетите Американски Држави и СССР. Овие движења стекнаа углед со нивниот активен отпор на германските сили. Но се додека политиката на големите сојузници во однос на Балканот е позната, тешко е да се процени релативната сила на спротивставените сили во Македонија освен дека грчкиот карактер на грчка Македонија е востановен.

Можни солуции

46. Изворната солуција застапувана од ВМРО беше независност за цела Македонија, базирана на еднакви права и однос кон сите нејзини жители без разлика на раса. Под претпоставка Македонија навистина да е независна, бугарскиот отпор кон оваа солуција можеби не би бил голем особено по изгубената војна. Непомирливо спротивставување, секако, ќе покаже Србија која по-лага право и смета дека југословенска Македонија е дел од Србија; освен ако власта во Србија во иднина помине во рацете на помалку националистички елементи. Но, и да е така, идејата за независна Македонија е застарена. Таква држава не може да егзистира без нејзиниот природен главен град Солун; и Грција нема доброволно да го отстапи тој голем грчки град, а ниту македонските Грци би прифатиле да бидат одделени од Грција. Уште повеќе, тоа би ја изолирало грчка Тракија од останатиот дел на Грција и може да ги стимулира бугарските, македонските и можеби турските претензии кон таа провинција.

47. Второ, може да се сугерираат неколку форми на македонска автономија во рамките на федерација. (а) Автономија на Македонија како целина во рамките на Балканска федерација. Тоа би ја вклучило и грчка Македонија во автономната држава и ќе наиде на истите пречки за тоа кои се истакнати во претходната сугестија. (б) Автономија на негрчка Македонија во рамките на федерација на балканските Словени што би можела да се оствари со доаѓањето на власт на нови елементи во Србија и Бугарија. Се чини тоа е најдобриот начин да се стави крај на меѓусебниот антагонизам меѓу Југославија и Бугарија кој ги влече своите корени од македонското прашање и на тој начин би се овозможило формирање на голема федерална држава на Јужните Словени што е и краен идеал на голем дел од интелигенцијата и помалку шовинистичките балкански Словени. Таква солуција за негрчка Македонија може да го има одобрувањето на СССР. Но формирањето на словенска федерација, која ќе се протега од Јадранското до Црното Море би предизвикала страв и кај Грција и Турција и може да биде во спротивност со британските интереси. (Ц) Автономија на негрчка Македонија во рамките на Балканска федерација. Солуцијата може да претставува комбинација на автономија за населението свесно за свјот посебен идентитет со економска слобода на поголема област и слободен излез на Солун. Сепак, таквата Балканска федерација, за нејзиното хармонично работење, ќе бара одреден степен на доверба меѓу сите балкански нации за што тие сепак даваат мали докази.

48. Трето, може да се направи возобновување на предлогот даден од силите на Антантата на Бугарија во 1915. за отстапување од Србија на Бугарија на неколку области источно од Вардар; зависи пред се од размената на делови од населението од југословенска Македонија кои сакаат да ја преминат новата гранична линија. Таков предлог може да биде поздравен од Бугарија како краен договор за нејзините претензии кон негрчка Македонија. Но тоа ќе повлече со себе преместување на југословенско-бугарската граница од планинските меѓи во речниот басен; Југословените тоа ќе го сметаат како загрозување на нивната главна комуникациона линија со Грција и Солун; не е многу вероватно дека многу од селаните ќе ја прифатат шансата да ја променат националноста, и исто не е веројатно дека двете држави би го спречиле емигрирањето на населението кое го сметаат за свое, со резултат дека иредентизмот нема да биде отстранет; изгледа скоро неверојатно дека Србите ќе се согласат да и отстапат територија на Бугарија за која тие четири пати се бореа во 30 години; и последно, предлогот сигурно 6и предизвикал спротивставување на Грција.

49. Четврто, во случај нетрадиционалните, лево ориентирани сили да станат предоминантни во Србија и Бугарија, можна солуција за негрчка Македонија може да се најде во комбинација на јужнословенска федерација, вклучувајќи ја Југославија и Бугарија (види пара/граф/ 48 (б) горе), заедно со неавтономија на негрчка Македонија, туку отстапување на Бугарија на неколку области од источна југословенска Македонија (види пара/граф/ 49). Делови од населението кои го сакаат тоа, би биле слободни да се префрлат преку внатрешните граници меѓу Србија и Бугарија и на српко-бугарскиот раскол може да се очекува да му се стави крај. Оваа солуција нема да ги има предностите на локалната автономија (за што тие може да се расправаат дека негрчка Македонија е премногу мала и сиромашна); а како што се навестува во пара/граф/ 48 (б) тоа би го зголемило стравот на Турција и Грција.

50. Петто, можно е, во случај Балканскиот Полуостров да се најде под контрола на голема сила, таа сила да стави крај на локалните непријателства и да ги смири расите во Македонија и на целиот Полуостров и нејзе да и бидат потчинети. Единствената сила способна и разбирливо подготвена да ја изврши оваа задача, се чини, би бил СССР. Оваа солуција би предизвикала силно спротивставување од Турција, Грција и на поголем дел од другите Балкански народи. Исто така тоа би предизвикало големи последици на меѓународно поле.

51. Шесто, можно е и реставрирањето на status quo од пред 1941. со неизбежното продолжување на напомирливиот национализам во Македонија. Таа ситуација, може секако, да биде нешто ублажена во случај ако слободни пристаништа и комуникации меѓу Солун и Кавала се востановат и ако тие слободни пристаништа и комуникции меѓу нив и главните центри на југословенска и бугарска Македонија се стават под меѓународна контрола. Таков еден аранжман економски може да биде корисен, а присуството на меѓународни власти може да послужи да се зголеми стандардот на локалната управна власт под услов да се воспостави ефективна меѓународна власт со можност да интервенира во спречување на неправдите докажани од нејзините органи. Секако би било наивно да се очекува да следува политичко смирување со овие мерки и мора искрено да се признае дека, додека овој начин можеби е единствено остварлив имајќи ја предвид политичката ситуација, тој секако не го дава крајното решение ниту за македонскиот ниту за балканските проблеми.

52. Последно, како и да е, балканската ситуација вклучува такви непредвидливи фактори (види пара/граф/ 46) што е можно и друго практично решение, кое во моментот не може да се предви-ди.

Истражувачки департмент, Форин офис, White Hall
26 август 1944.

FО 371/43649 НР 00201 R 1009/1009/67</text>
      <sha1>6t7w4btrebbkw305rpswy82boojuv21</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Телеграма од Форин Офис, до дипломатскиот преставник на Велика Британија во Бари</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2692</id>
    <revision>
      <id>9023</id>
      <parentid>9022</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T21:04:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>M4r51n ја премести страницата [[ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ]] на [[Телеграма од Форин Оф...</comment>
      <origin>9023</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="886" sha1="0fb7m8oq0q1qzoylj5wu0hf1qgbrmop" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ

Бр.448

26 август 1944. 								И. 6.20 п.м. 27 август 

1944.

Повторено до министерот резидент на централниот Медитеран - Казерта Бр. 489.
Рим (Високиот комесар) Бр. 430.

Во врска со телеграмата на сер Н. Чарлс Бр. 25934 до мене [од 23 август: порака до Првиот министер од Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија.]
Ве молам испратете прикладна потврда за прием.

FО 371 /43665 R 13150/12920/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>0fb7m8oq0q1qzoylj5wu0hf1qgbrmop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>СТАТИЈА ОД ВЕСНИКОТ &quot;ЊУС ХРОНИКАЛ&quot; ЗА МАКЕДОНИЈА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2693</id>
    <revision>
      <id>7084</id>
      <timestamp>2007-06-13T20:41:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: СТАТИЈА ОД ВЕСНИКОТ &quot;ЊУС ХРОНИКАЛ&quot; ЗА МАКЕДОНИЈА  ОД: РОЈТЕР  (извод)  МАКЕДОНИЈА ВКЛУЧЕНА ВО ЈУГОСЛАВИЈ...</comment>
      <origin>7084</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5115" sha1="fmvmrt3v5suugxre998a55a42i76mp7" xml:space="preserve">СТАТИЈА ОД ВЕСНИКОТ &quot;ЊУС ХРОНИКАЛ&quot; ЗА МАКЕДОНИЈА

ОД: РОЈТЕР 
(извод)

МАКЕДОНИЈА ВКЛУЧЕНА ВО ЈУГОСЛАВИЈА
Бугарска телеграфска агенција на англиски 11.55, 21. 9. 1944.
(Телеграма од Софија за Берн: Ибрахим Шамли за Њус Хроникал.
МАКЕДОНИЈА ВКЛУЧЕНА ВО ЈУГОСЛАВИЈА
Софија: Македонија е прогласена за слободна и дел од Демократска и федералтивна Титова Југославија на заседанието кое се случи на денот Св. Илија (2 август) во Македонија.
Прокламацијата е потпишана од 125 пратеници од сите делови на Македонија во присуство на британски, американски и советски мисии и претставници на Бугарија, Тито и Србија. Ова беше соопштено во утринскиот печат.
Бугарскиот премиер изјави дека неговата влада го поздравува самоопределувањето на македонскиот народ.
Министерот за пропаганда Казасов, вчера претпладне на прес конференција истакна дека бугарската влада смета дека е право на Македонците да одлучат за самите себе. Понатаму тој до-даде дека бугарската влада не е заинтересирана за анексија на Македонија.
БАЛКАН
СЛОБОДА ЗА МАКЕДОНИЈА: БУГАРСКИ СТАВ
СОФИЈА, ЧЕТВРТОК - М. КАЗАСОВ, БУГАРСКИ МИНИСТЕР ЗА ПРОПАГАНДА, ДЕНЕСКА ИМ ПРЕНЕСЕ НА СТРАНСКИТЕ НОВИНАРИ ДЕКА ИДНИНАТА НА МАКЕДОНИЈА ЛЕЖИ ЦЕЛОСНО НА САМИТЕ МАКЕДОНЦИ.
Бугарија смета дека македонскиот народ треба да има полна слобода за да одлучи за својата слобода и дека Бугарија ќе ја почитува секоја одлука донесена со слободна волја на македонскиот народ. 
Бугарскиот став, истакна тој, е јасно дефиниран во Манифестот на Татковинскиот фронт пред coup d’etat. Ројтер.

(Белешки)

''Титовата прокламација веројатно не се однесува на било којдел од грчка Македонија.
X. Томпсон 27.9''

''За заседанието и неговата декларација извести радиостаницата Слободна Југославија на 15 август 1944, 08,05. Постои опис за тоа во краткиот преглед на П. И.43, Бр. 255 (23 август) стр. 74. Пораката од заседанието до Черчил е доставена во телеграмата од Бари до Казерта до Брод, бр. 98 од 18 август.''
''Сосема е јасно дека &quot;Македонија&quot; за која се зборува е југословенска Македонија. Но тоа не ја исклучува можноста југословенско македонските партизани да пројават аспирации кон делови од пред 1941 грчки, бугарски и албански територии за нивна Македонија.''
''Изгледа дека ние немаме копија од &quot;Манифестот од Татковинскиот фронт&quot;на кој се прави алузија. Но треба да се има предвид дека секоја бугарска влада, пријателски наклонета кон Југославија, со одобрување би го пречекала искреното самоопределување на југословенска Македонија и можеби би била спремна даја отстапи бугарска Македонија кон една автономна Македонија.''
''29. 9. 1944
Лафен''

''Радио Анкара од 29 септември известува дека ген. Апостолски полага право на македонски територии зацртани од Марица, Охрид, Солун и Ристовац (40милји северно од Скопје).''
''Ова може да биде уште еден удар на [sic] турското новинарство.''
''30. 9. 1944''
''Едмондс''

FО 371/43649 R 15232/1009/67</text>
      <sha1>fmvmrt3v5suugxre998a55a42i76mp7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕЛЕГРАМА ОД МАКЕДОНСКИОТ ВОЕН КОМИТЕТ ОД КАНАДА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ, ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2694</id>
    <revision>
      <id>7085</id>
      <timestamp>2007-06-13T20:59:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД МАКЕДОНСКИОТ ВОЕН КОМИТЕТ ОД КАНАДА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ, ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА  Прие...</comment>
      <origin>7085</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1342" sha1="38dkgx9poqkfny1p1bokyesl3b5wlid" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД МАКЕДОНСКИОТ ВОЕН КОМИТЕТ ОД КАНАДА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ, ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Прием: 17ч. ЗОм. 							ДО: ПРВИОТ МИНИСТЕР

ОД:ТОРОНТО 								ЧЕРЧИЛ, БРИТАНИЈА,

Бр. 7813. 								МОСКВА.

Маршал Сталин, првиот британски министер Черчил В/елика Б/ританија/, неговата екселенција В.А Хариман САД, маршал Тито Југославија, Москва.
Во името на македонскиот воен комитет за помош, претставувајќи го обединетиот глас на македонските Канаѓани кои несебично ги помагаат сојузниците, ние бараме вашето сегашно советување во Москва да ја прифати желбата на македонскиот народ за обединета и автономна Македонија вклучувајќи ги сите македонски територии.
Македонско-канадски воен комитет за помош,
Претседател: К.П. Ендрјус

FО 371 /43649 R 17273/1009/67</text>
      <sha1>38dkgx9poqkfny1p1bokyesl3b5wlid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД , ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ , ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТРАН - КАЗЕРТА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2695</id>
    <redirect title="Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 1" />
    <revision>
      <id>7087</id>
      <timestamp>2007-06-13T22:35:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Brest</username>
        <id>58</id>
      </contributor>
      <comment>[[ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД , ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ , ДО МИНИСТЕРОТ РЕЗИДЕНТ НА ЦЕНТРАЛЕН МЕДИТРАН - КАЗЕРТА]] преместе</comment>
      <origin>7087</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="111" sha1="q7ev6x3wbvrfx9q4wyg7ju060k8b2be" xml:space="preserve">#redirect [[Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 1]]</text>
      <sha1>q7ev6x3wbvrfx9q4wyg7ju060k8b2be</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 9</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2697</id>
    <revision>
      <id>9012</id>
      <parentid>7092</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:19:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9012</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2138" sha1="sqcbdwkmtrvahjft035y5gh2st322c1" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

БР. 2.

Господине,

Во врска со мојата телеграма бр. 19 од 19 октомври имам чест да проследам до вас, во превод, извод од една статија во в. &quot;Свобода&quot; од 19 октомври во која се направени понатамошни
референции на идејата за &quot;Слободна Македонија&quot; во рамките на &quot;нова демократска федерална Југославија&quot;.
Ќе го забележите, авторовото нагласување, дека формирањето на таква Македонија е изгласано на состанокот од 2 август на кој присуствувале не само претставници на Македонија и Југославија туку и &quot;сојузнички воени мисии&quot;.
Ми изгледа можно дека случајот со &quot;младинскиот конгрес&quot;, кој беше организиран пред кратко време под покровителство на Тито можеби е искористен како покритие за оваа посериозна работа. Ако меморијата ме служи добро, владата на Неговото Височество не дозволи ниту еден британски делегат да присуствува на конгресот и да го наговори францускиот национално ослободителен комитет да усвои сличен став.
Испраќам копија од оваа телеграма до министерот резидент во Казерта.

FО 371/43649 R 8059/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>sqcbdwkmtrvahjft035y5gh2st322c1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 10</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2698</id>
    <revision>
      <id>9011</id>
      <parentid>7094</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:19:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9011</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18734" sha1="3v8gnkz3wie7j2b81j6xn9lzdwkqcw9" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА , ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Бр.9 					Канцеларијата на британскиот политички претставник,

Софија 

Тор ѕесгеt.

Господине,

Во врска со моето писмо бр. 2 од 21 октомври, имам чест да доставам до вас еден превод од изјавата што беше објавена на првата страна на в. &quot;Свобода&quot; од 28 октомври во однос на &quot;Манифестот&quot; за кој се истакнува дека е напишан во Македонија од &quot;Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија&quot; (АСНОМ).

2. Ќе забележите дека исто како и статијата доставена до Вас со моето писмо погоре споменато, 
Манифестот се однесува на потврдениот состанок од минатиот 2 август кога во &quot;присуство на сојузнички претставници&quot; слободна Македонија беше прогласена во рамките на нова федеративна Југославија.

3. Не постојат индикации колку е вистинит овој &quot;Манифест&quot;. Списокот на потписниците на крајот веројатно е вметнат со цел да се отфрли било каков аргумент дека самите Македонци не биле консултирани за нивната иднина, По форма документот е многу во советски стил.

4. Исто така, приложувам копија од еден интересен документ кој е доставен до еден британски член на Сојузничката контролна комисија. Тој содржи голем број прашања поставени од граѓанин на Соединетите Американски Држави на водачот на македонската делегација, спомената во мојата телеграма бр. 19 од 19 октомври, и одговорите на последниот. За несреќа картата на која се повикува на почетокот на документот не е достапна. Но изгледа сосема јасно дека &quot;независна Македонија&quot; како што се планира во картата ќе вклучи делови од грчка територија.

5. Во меѓувреме, овде во последните десет и повеќе денови, Македонија не се споменува во печатот. Можеби водачите на движењето чувствуваат дека отишле предалеку за сегашниот момент. Ќе имам чест и понатаму кратко да Ви се обратам вам по овој предмет.
Испраќам копија од ова писмо до резидентот министер во Казерта.

Хостон Босфил

Додаток 2                              

Прашање 1. Би ви бил благодарен ако ги набележите на приложената карта предложените граници на независна Македонија.

Одговор: Историските, географските, политичките и економските граници на Македонија се претставени на картата, но прашањето не се однесува за една &quot;независна&quot; Македонија туку за федеративна Југославија држава во границите на нова демократска и федеративна Македонија. Независна Македонија е &quot;нон-сенс&quot; од воена, политичка и економска гледна точка бидејќи денеска нациите тежнеат да се групираат заедно, а не да се разделат.

Прашање 2. Кои чекори ќе ги преземете за да ги остварите границите кои ги опишавте? До каде сте спремни да одите? Какви се односите меѓу вашето движење и грчката организација ЕАМ?

Одговор: Обединувањето на македонскиот народ мора да се оствари со добра волја на братска Бугарија и грчката нација. Одговорот на ова пршање е олеснато бидејќи Бугарија денеска има влада на Татковинскиот фронт која е спремна да го ликвидира големо бугарскиот шовинизам. Од поодамна најважната воена и политичка сила во Грција е ЕАМ со кој, во последните три години во нашата борба против германскиот окупатор, ние сме во непосредна соработка. Уште еднаш треба да нагласам дека не постои друг пат, за обединувањето на Македонија, освен со братско разбирлњр меѓу државите и нациите кои се заинтересирани по тоа прашање.
За правилното решение на проблемот за обединување на Македонија, не е заинтересиран само македонскиот народ, туку за тоа се заинтересирани сите балкански народи кои изразуваат спремност да ги отстранат еднаш за секогаш недоразбирањата и конфликтите на Балканот. Ние сме цврсто уверени дека постојниот мир и меѓусебното разбирање се искрено посакувани од сите народи на Балканот.

Прашање 3. Каков е вашиот став спрема декларацијата на М.Папандреу дека грчките граници мора да се прошират на север, зад нејзините предвоени граници, со цел да се заштити Грција од напад? Како вие мислите да излезете на крај со овие пречки кон вашите аспирации?

Одговор: Декларацијата на М. Папандреу е израз на тој ист шовинизам кој секогаш беше причина за конфликти на Балканот. Од друга страна, неговата цел е да го сврти вниманието на демократскиот свет од проблемот на обединувањето на македонскиот народ. Ние сме убедени дека таква декларација ќе биде отфрлена од самата грчка демократска нација, за кои слични погледи во минатото значеа судири и војни.

Прашање 4. ............... 

Одговор: Како што споменав погоре, тригодишната зедничка борба против фашистичкиот агресор создаде единство меѓу грчкиот и југословенскиот народ. Зедничкото крваво жртвување, за заедничката идеја, се најдобрата гаранција дека постојното пријателство и меѓусебното разбирање ќе продолжи и ќе се унапреди во иднина.

Прашање 5. Во една независна Македонија каков ќе биде статусот на делот од Македонија кој сега е дел од Бугарија?

Одговор: Ние веруваме дека тој дел од Македонија ќе и се придружи на федералната македонска нација т.е. на нова Југославија. Тоа по се изгледа ќе се оствари на мировна конференција. Инкорпорирањето на овој дел од Македонија не е само национално право на македонската нација но исто така е од интерес и за бугарската нација. Со брзото решавање на ова прашање ќе се отвори патот за соработка меѓу бугарскиот народ и народите на Југославија. На тој начин главните пречки за соработка меѓу двете братски јужнословенски нации, Србите и Бугарите ќе се уништат.

Прашање 6. Дали сте спремни да дозволите плебисцит во било кој дел од Македонија кој е оспоруван од надворешна сила?

Одговор:Долготрајните војни од 1912 -1918 и германската окупација на Балканот и Македонија создадоа такви услови што било каков плебисцит би бил нереален. Прашањето за плебисцит може да се покрене кога на сите локални жители кои биле насилно екстрадирани, пред и по војната од Македонија, ќе им се гарантира правото да се вратат на нивното родно огниште и да им се овозможи слободно да гласаат. Каде-каде е голем бројот на Македонците кои емиграа во Бугарија, како резултат на договорот Молов-Кафандарис, кои се уште се несместени и сакаат да се вратат на нивната родна земја.
Плебисцит врз основа на оваа насилно создадена институција би била спротивна не само на националните и економските интереси на Македонија, но исто така и на духот на Атлантската повелба.
Треба да се нагласи дека анексијата на грчкиот дел на Македонија нема да биде на сметка на грчките емигранти од Мала Азија и Кавказ. Напротив, националните, економските и политичките права на грчките колонисти не само што ќе бидат целосно заштитени и гарантирани во рамките на границите на нова Југославија општо и посебно во слободна Македонија, но и грчкото население ќе постигне економски просперитет.

Прашање 7. До каде се вашите планови во односна формирањето на влада? Дали е избран главен град?

Одговор: Македонската федерална држава, формирана на 2 август 1944, веќе доби Народно собрание (Антифашстичко собрание на народното ослободување на Македонија АСНОМ). Од Народното собрание е формиран Президиум кој има карактер на привремена влада. Во заедничкото народно собрание на Југославија (АВНОЈ) македонските делегати учествуваат со полни права. Седум од четириесетте членови на Президиумот на АВНОЈ се Македонци еден од нив е потпретседател на Президиумот. Еден од министрите член на Националниот комитет (привремена влада на нова Југославија) е Македонец.
Привремено главен град на федералната македонска држава е Скопје. По обединувањето на трите дела на Македонија главниот град ќе биде избран според економските, географските и политичките интереси на македонскиот народ. Во минатото (пред 1912) Солун (Салоники) се сметаше за главен град на Македонија.

Прашање 8. Каква влада е формирана во делот на Македонија кој е ослободен?

Одговор: Вистинска демократска влада е формирана во ослободениот дел на Македонија. Органите на оваа влада се наро-дноослободителните комитети формирани во сите села, општини, области и региони. Народното собрание (АСНОМ) е законодавно претставничко и извршно тело. На малцинствата со посебна одлука на народното собрание им се гарантираат целосни национални права. Малцинствата ќе уживаат целосни економски и политички права со македонскиот народ. Исто така се гарантира приватната сопственост, слободата на мислење, јазик и вероисповест.

Прашање 9. Дали го сметате поседувањето на Солун од витален интерес за една независна Македонија?

Одговор:Солун е од витален економски интерес за Македонија. Но тоа не значи дека пристаништето ќе биде затворено за другите народи, посебно за балканските. Слободен Солун е витална економска потреба за народите на Југославија и за остатокот на балканските народи. Само слободен излез на Солун за сите балкански нации од него ќе создаде развиено Средоземноморско пристаниште.

Прашање 10. Дали може да направите краток осврт на настаните кои Македонија ги направи во минатото во однос на независноста?

Одговор:Одговор треба да се даде на некои прашања кои не се поставени, но кои се важни. 
Народноослободителното движење започна во регионот на Македонија кој е дел од нова Југославија. Постигнатиот успех е резултат од големите жртви за време на тригодишната фашистичка окупација. Тој е исто така резултат од братската помош која останатите народи на Југославија ни ја дадоа. Заедничката борба на народите на Југославија, брилијантно пред-водена од маршал Тито, создаде вечно единство меѓу народите на нова Југославија. Голема е заслугата на маршал Тито кој успеа Југославија од зандана на народите да ја претвори во зедничка, сакана и незаменлива татковина. Тоа може да се разбере само ако се имаат предвид поранешните несогласувања во стара Југославија. За прв пат во својата историја Македонците чувствуваат дека Југославија е нивна вистинска татковина, за чија сигурност и просперитет тие се спремни да направат било каква жртва. Вербата на македонскиот народ во маршал Тито е комплетна и апсолутна. Ние оставаме на маршал Тито да најде солуција за виталниот проблем на нашето обединување. Ние цврсто веруваме дека нашиот вековен идеал наскоро ќе стане стварност.
Истовремено ние очекуваме дека големите сојузници ќе заземат правилен став спрема проблемот на нашето обединување и дека тие со нивните чекори ќе помогнат во реализирањето на нашиот праведен идеал.

FО 371/43649 R 19352/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>3v8gnkz3wie7j2b81j6xn9lzdwkqcw9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 11</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2699</id>
    <revision>
      <id>9010</id>
      <parentid>7095</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:19:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9010</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1922" sha1="4k0h01wkxwmx1hiko0fpmmbr9j1tidj" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил 						И. 1.04 п.м. ГМТ 15 ноември 1944 

Бр. 109. 								Р. 3.00 п.м. БСТ 15 ноември 

13 ноември 1944

Да се повтори до Ресмед

Тајно

Во врска со моето писмо бр. 9 од 10 ноември.
Границата на &quot;федералната македонска држава во рамките на новата демократска и нова Југославија&quot; навестена, од водачот на македонската делегација (мојата телеграма бр. 19), на картата спомената на почетокот на вториот додаток на моето писмо во груби црти изгледа како што следува.
2. На исток долината на реката Места и вклучување на Солун; тоа во форма на &quot;V&quot; како клин влегува на север во Грција (т.е. веројатно по долината на Камвуниа и венецот на Пинд, [ѕIс] параграф 1 страна 2 во Меморандумот на Форин офис од 26 август 1944); потоа по должината на Албанската граница (Охридското Езеро и т.н.); потоа источно со вклучување на југословенска и бугарска Македонија.
Ве молам повторете го до Казерта како мојата телеграма 6р.28.
[Повторено до Казерта под бр. 1905.]

FО 371/43649 R 18594/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>4k0h01wkxwmx1hiko0fpmmbr9j1tidj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 12</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2700</id>
    <revision>
      <id>9009</id>
      <parentid>7097</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:19:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9009</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8263" sha1="smb41ufd19tqfhl8631p0w1h4z1dmma" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Брод 							И. 5.27 п.м. 16 ноември 1944 

Бр. 1042. 							П. 7.40 п.м. 16 ноември 1944 

16 ноември1944

Дежурниот офицер во мисијата на бригадирот Маклин замоли следново да биде пренесено од бригадирот Маклин.

[Почнува]

Се дознава дека неодамна е постигнат таен договор меѓу Тито и бугарската влада со кој Пирин, македонска провинција на Бугарија ќе и биде вратена на Југославија.

[Крај]

(Белешки)

Да се достави до Софија.

Областа Пирин е планински предел кој лежи на запад меѓу струмичката долина и на исток до долината на Места. Таа е во границите на Бугарија уште пред војната и поради тоа не треба да се поставува прашањето за нејзиното &quot;враќање&quot; на Југославија бидејќи во поновата историја никогаш не и припаѓал на Србија. Горниот извештај е потврден со параграф 2 од телеграмата од Софија под 6р. 109 од 13 ноември, дека територијата која е во прашање лежи на запад од долината на Места.
Ставот на бугарската влада да ја разгледа сецесијата на така важен дел од нејзината територијата, се чини, ја покажува нeјзината спремност да ја стопи својата сувереност во големата јужнословенска федерација, иако од друга страна е тешко да се верува дека бугарскиот народ би го толерирал намалувањето на територијата.

Ние би требало да го почекаме ветувањето на Хостон Босвил да ни испрати скица пред да побараме друг извештај.

Чуден аспект на ова прашање му дава дополнителното писмо од М. Влахов, македонски комунист, до грчкиот прв министер - соопштено преку долгобрановата новинска агенција Танјуг. Во ова писмо недвосмислено се истакнува дека Пирин ќе биде &quot;единица на нова Демократска Бугарија&quot; која изјава е во контрадикторност со извештаите од Софија и од Бари, Ако извештајот од Софија е точен - а постои добра причина да веруваме дека е -се чини дека формирањето на македонска државна единица ќе предизвика судир (за Солун) со Грците, без разлика дали таа ќе ги оствари своите аспирации кон пиринската област. Но тешко е да се поверува дека југословенските и бугарските федералисти ќе скршнат од патот со цел да го предизвикаат британското спротивставување за формирање на југословенска федерација со неоправдано полагање право на Солун и други неспорни грчки територии. Под претпоставка дека тие се спремни да го забрзаат отворањето на картите и сметаат на советската помош, се чини дека веројатно тие намерно ги истакнуваат нивните максимални територијални претензии со надеж подоцна да ги постигнат нивните пооправдани барања.

Рид 

17 ноември1944

Јас морам да признам дека сум наполно збунет во однос на работите што се однесувааат до Македонија. Телеграмата на г-динот Брод зборува за таен договор меѓу Тито и бугарската влада. Јас не сум сосема сигурен, во секој случај, дали ова е, како што сугерира господин Рид, навистина потврдено во телеграмата од Софија бр. 10973. Таа телеграма се осврнува на работата на тајната македонска делегација (види параграф 3 во телеграмата од Софија бр. 19) која е придодадена кон делегацијата на Југословенската национално ослободителна армија. Овие разговори не се со бугарската влада туку со членови на бугарскиот кабинет.

Протестното писмо на доктор Влахов до Грчкиот прв министер е исто така конфузно. Во првиот дел од писмото се чини тој навестува дека југословенска Македонија ќе биде во Југославија и бугарска Македонија во Бугарија. Потоа тој продолжува да зборува за обединување на единиците. Лично, јас сум склон да се сомневам дека она со што ние сме соочени е типична македонска завереничка интрига отколку било каков договор меѓу бугарската влада и партизанските власти. Многу е тешко да се издвои нешто од овој збркан тек на мисли, затоа што информациите што ние ги добиваме од Југославија се многу фрагментарни што се должи на отсуството на британски политички претставник во Белград. Мисијата на бригадирот Маклин не е школувана и веројатно нема да биде охрабрена да испраќа политички извештаи. Се што можеме да направиме е да го замолиме Бари да им постави одредени прашања на кои ние бараме вистинити одговори.

Одделот предлага да се прифати оваа техника со цел да се спречи пристигнувањето на голем број телеграми од Софија за политичките настани во Белград и ослободена Југославија.

Во меѓувреме јас поднесов нацрт одговор за Софија кој би можел да помогне да се расветли ситуацијата.

С.Л. Клутон

18 ноември 1944

Видено од О. Сарџент

Ве молам видете ја белешката на R 18673/G.

С.Л. Клутон

18 ноември 1944

Разгледано со сер Орме Сарџент кој ја одобрува белешката.

21. XI 1944

FО 371/43649 R 18673/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>smb41ufd19tqfhl8631p0w1h4z1dmma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 13</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2701</id>
    <revision>
      <id>9008</id>
      <parentid>7098</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:19:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9008</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5394" sha1="n6jk4co5wtkbvq0aqai1xe4gzkbw9gg" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД БРОД, ДИПЛОМАТСКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Брод. 							И. 8.10 п.м. ГМТ 19 ноември 1944. 

БР. 1059. 							П. 9.55 п.м. БСТ 19 ноември 1944. 

19 ноември 1944

Да се повтори до Каз/ерта/, Атина.

Она што следува е во врска со мојата претходна телегра-ма R 8855/18497/9278

[Почнува]

Македонија. Генерал Ѓилас зборувајќи пред Тито на 7 ноември протестираше против грчкото угнетување на Словените во грчка Македонија истакнувајќи дека таквата шовинистичка политика само ќе ги затруе односите меѓу двете земји.

2. Генерал Темпо зборувајќи во српското Антифашистичко собрание изјави дека целиот македонски народ сака да оствари целосно обединување: егејската провинција под Грција и пиринската провинција под Бугарија да се обединат со македонската федерална држава. Темпо истакна дека тој поминал низ Пиринска и Егејска Македонија и дека меѓу населението постои желба да и се придружи на мајката земја.

3. Димитар Влахов, потпретседател на АВНОЈ протестираше против изјавата дадена од грчкиот премиер за грчките територијални аспирации на север на сметка на Пирин. Таквите аспирации се во контрадикција со правото на самоопределување на народите и Атлантската повелба. Народот на Пирин ја изрази својата желба да се приклучи кон Вардарска и југословенска Македонија. Влахов исто така протестираше против грчкиот терор и прогонувањето на Словените во Егејска Македонија.

4. Бугарскиот делегат Иван Терпешев и Тодоров се сложуваат со правото на народот од Пирин да се приклучи кон Вардар со [ѕiс] како дел од Југословенската федерална држава.

Албанија. Ѓилас истакна дека ослободителното движење во Албанија е многу силно и се надева дека ќе продолжи во тој правец. Нова Албанија ќе најде верен пријател во нова Југославија.

6. Италија. Ѓилас истакна дека Италија останува центар на интриги против Југославија. Така наречените демократски политичари го употребуваат јазикот на Мусолини и Гајда и зборуваат за болшевичката опасност преку Југославија. Нивната цел е да се отфрлат како југословенски териториите земени без правна основа од Југославија по последната војна. Тие не можат да сфатат дека протестот во Југославија е насочен против таквата форма на фашизам во корист на сојузничката цел.

7. Генерал Арсо Јовановиќ, во говорот одржан пред Тито ја истакна неопходноста за враќање на Истра вклучувајќи ги Трст и областа Горица. Весникот &quot;Политика&quot; го испушти овој дел од неговата изјава.

8. Бугарија. Шефот на бугарската делегација зборувајќи како претставник на владата на нова Бугарија е овластен да истакне дека од нивна страна не постојат пречки за формирање на пријателски сојуз меѓу двете држави.

9. Локална управа. Стамболиќ истакна дека во градењето на новата Југословенска држава ќе се употребат старите управни рамки и персоналот но штетните елементи нема да бидат примени.

Го молам Форин офис да го повтори до Атина како мојата телеграма бр. 22

[Повторено до Атина 6р. 233, 20 ноември.] 

FО 371/44395 R 18886/18457/92

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>n6jk4co5wtkbvq0aqai1xe4gzkbw9gg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 14</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2702</id>
    <revision>
      <id>9007</id>
      <parentid>7099</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:18:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9007</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1649" sha1="lrmq79xcxrza9gnek86fzztqw6gh65f" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ПОЛИТИЧКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА

Бр. 137.								 И. 6.10 а.м. 22 ноември 1944. 

21 ноември 1944.

Повторено до Бари бр. 915.

Канцеларијата на Ресмед бр. 1988.

Телеграма од Бари бр. 1042 [од 16 ноември соопштува за договор меѓу Тито и бугарската влада во однос на Македонија.]

Дали сте во состојба да добиете било каква потврда за постоењето на таков договор?

2. Јас се уште го немам примено вашето писмо бр. 9, но се чини вашата телеграма бр. 1098Ѕ која е во врска со параграфот 3 од вашата телеграма бр. 1989 сугерира дека македонската делегација која дискутира за Македонија со членовите на бугарската влада и ги зацртува границите на федералната македонска држава во рамките на нова федерална Југославија е едно неофицијално тело и нејзините активности се во суштина типичен македонски заговор. Каков е вистинскиот статус на делегацијата?

FО 371/43649 R 18673/14079/G

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>lrmq79xcxrza9gnek86fzztqw6gh65f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 15</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2703</id>
    <revision>
      <id>9014</id>
      <parentid>7100</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:20:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9014</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5493" sha1="5eqiluq9adqrfabei7zf0g6drunesjs" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ

Бр. 918. 									И. 3.10 п.м. 22 

ноември 1944. 

22 ноември 1944

Повторено до Казерта Бр. 1990.

Атина Бр.246. 

Софија Бр.139.

Она што следува е текст емитуван од новата Југословенска Телеграфска агенција на 14 ноември на англиски од, како што беше нагласено, доктор Влахов, потпретседател на Антифашистичкото собрание на народното ослободување, до грчкиот прв министер.

2. [Почнува]

Веќе двапати, Господине премиере давате јавна изјава што се однесува до проширувањето на грчката територија на север, со преттекст за обезбедување на грчката безбедност. Бидејќи грчките граници на север се населени со Македонци, сметам дека е моја должност да го истакнам следново: Вардарска Македонија, која е рамноправен член на нова федеративна Југославија исто како и Пиринска Македонија, која ќе биде член на нова демократска Бугарија, не ја загрозуваат грчката независност и интегритет; напротив, тие и подаваат братска рака за соработка на сите мирољубиви демократски земји. Населението на Пиринска Македонија, кое ја изрази својата желба да се обедини со неговите браќа во федеративна Југославија, никогаш не ја загрозувало безбедноста на неговите браќа во Егејска Македонија. Вашата изјава е во целосна спротивност со принципите на народите за национално самоопределување, прифатени од сите напредни и прогресивни народи. Тие се во контрадикторност и со принципите на Атлантската повелба прифатена од сите сојузнички земји, според тоа, исто така, и од грчката влада. Јас морам отворено да истакнам, господине премиере, дека Македонците од Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија, кои најактивно учествуваа во борбата против фашизмот, што е докажано со пролиената крв на најдобрите синови и ќерки на македонскиот народ, не само што никогаш никому нема да дозволат да ја загрози нивната слобода, но исто така ќе ја бранат слободата и независноста на секој народ во рамките на нова федеративна Југославија; како што и народите на федеративна Југославија ќе ги бранат границите на Македонија од секој агресор од било која земја. Вашата изјава остава лош впечаток кај сите Македонци. Во име на македонскиот народ чиј претставник сум и јас остро протестирам против вашата изјава која има империјалистички карактер и која јас ја сметам апсолутно неоснована. Во исто време протестирам против [...] македонските антифашисти во Егејска Македонија од страна на органите на грчката влада за нивната борба против германската окупација и нивната желба да зборуваат македонски и да уживаат национални права и слободи [Крај]

3. Јас ќе бидам благодарен ако го замолите полковникот Максвел да му обрне внимание на маршал Тито на споменувањето на грчката територија во овој документ кој го добив непосредно по извештајот за говорот на генерал Ѓилас (телеграма бр. 882). Дали маршал Тито ќе се задоволи со тоа што Влахов зборувал во свое име, како Македонец, би требало да му се каже дека јас тоа нема да го примам како извинување.

FО 371/44395 R 18866/18457/92

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>5eqiluq9adqrfabei7zf0g6drunesjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 16</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2704</id>
    <revision>
      <id>9015</id>
      <parentid>7101</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:20:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9015</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2485" sha1="svfkkzldd5w0u8sfmyf9msrdvqd9inm" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМАОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК
НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Канцеларијата на британскиот 
политички претставник, Софија

22 ноември 1944. 

Господине,

Повикувајќи се на мојата телеграма бр.9 од 10 ноември, имам чест да ве известам дека на 12 ноември печатот го прекина краткото молчење во однос на Македонија со една статија во весникот на Звено &quot;Изгрев&quot; под наслов &quot;Македонија во нејзината народна и патриотска освестеност&quot;. Преводот на статијата е во прилог.

2. Оваа нова манифестација за Македонија може да не е целосно без врска со статијата во &quot;Тајмс&quot; од 8 ноември за Бугарија и сојузниците, што беше соопштено на истакнато место во софискиот печат на 13 ноември. Според верзијата објавена овде, оваа статија, зборувајќи за подобрување на односите меѓу Бугарија и Југославија на маршал Тито, тврди дека &quot;оваа нова и среќна промена во бугарско-југословенските односи се должи на одлуката на законодавното собрание на маршал Тито да и се даде целосна слобода на Македонија како што е и случајот со целосната подршка дадена во врска со тоа од владата на Татковинскиот фронт на Бугарија. Испраќам копии од оваа телеграма до амбасадорот на Неговото височество во Атина, до резидентот министер во Казерта и до г-дин Брод во Бари.

Хостон Босвил

FО 371/43649 R 21267/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>svfkkzldd5w0u8sfmyf9msrdvqd9inm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 17</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2705</id>
    <revision>
      <id>9017</id>
      <parentid>7102</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:21:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9017</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5961" sha1="5i66gzvfz6qsqbinnh2p80j1gisye5g" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ
ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА,
ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил. 						И. 4.06 п.м. ГМТ 24 ноевмри 1944. 

Бв. 141. 							П. 6.15 п.м. БСТ 24 ноември 1944. 

22 ноември 1944.

Да се повтори до Бари.
      
Канцеларијата на Ресмед. 
    
Атина.

Во врска со телеграмата од Бари 6р. 1042. 

Министерот за надворешни работи вчера демантираше дека постои било каков договор меѓу бугарската влада и Тито со ветување за враќање на пиринскиот дел на Југославија. Се што постои е договор од 5 октомври98 (мојата телеграма 6р. 15.)&quot;

2. Кога јас го притиснав него за причината на постојаното циркулирање на македонското прашање во печатот (мојата телеграма бр.19 и подоцнешната кореспонденција), тој се воздржа од директен одговор, но се изјасни како што следува: три пати (во 1912 - претпоставувам тој мисли на 1913-1914 до 1918 и 1941) Бугарија влезе во Македонија со цел само да ги спречи незгодите. Таа влезе во Македонија по четврт пат во 1944 и повторно ја ослободи. Во секој случај, сега, генерал Апостолски како главен на македонската држава (според министерот за надворешни работи тој е Србин и бил мајор во регуларната југословенска армија) ја информира бугарската влада дека
Народноослободителната армија е надлежна за преземање на југословенска Македонија, Според тоа бугарските трупи се повлекоа од неа. На тој начин Бугарите сега имаат добра шанса да излезат комплетно од Македонија. Таа сигурно нема да влезе во неа по петти пат. Оттогаш бугарската влада го смени ставот во однос на Бугарите во Македонија исто како што направи и француската влада со Французите во Канада.

3. Јас му напоменав дека бев изненаден со пишувањето на печатот за &quot;политички претставници на Македонија (мојата телеграма бр. 115.); што тоа значи. Тој смеејќи се истакна дека Македонците формирале држава сами за себе со прикладна влада. Но според неговото мислење цела Југославија е во многу конфузна состојба. Неодамнешното собрание е фарса кое Терпешев, кој ужива да прави накитени говори, со големо восхитување го поздрави.

4. Што се однесува до идејата за Јужно-словенска федерација (во која и Македонија ќе биде дел) министерот за надворешни работи истакна дека пред такво нешто да се случи би било неопходно да се види кој со кого ќе федерира. Во сегашниот момент тоа не е воопшто јасно. Дури и идното уредување на Југославија не е решено. Тој навести дека се уште не е јасно што претставува самиот Тито и колкаво влијание може да има; и дека Србите може да му го оспорат раководењето.

5. Во текот на разговорот му ставив до знаење дека што се однесува до македонската агитација нема, според мене, &quot;чад без оган&quot;. Како што ќе видите, во секој случај, министерот за надворешни работи многу вешто се вртеше околу главното прашање и јас мислам дека не е можно во сегашниот момент да добиеме (само со испрашување) било какви јасни сознанија за вистинскиот став на бугарската влада во однос на овој предмет. Единствено што тој навистина дефинира е тврдењето дека времето се уште не е дојдено за разгледување на тоа прашање.

Го молам Форин офис ова да го повтори до Бари како во случај со мојата телеграма бр. 3.

[Повторено до Бари со телеграма бр. 941]

(Белешки)

''Протестот на министерот за надворешни работи за нивната невиност не ми звучи убедливо.''

Сарџент 

28 ноември

FО 371/43649 R 19301/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>5i66gzvfz6qsqbinnh2p80j1gisye5g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 18</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2706</id>
    <revision>
      <id>9016</id>
      <parentid>7103</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9016</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9500" sha1="dh3iv7irervyb8lbfr4p11amqb9p1sb" xml:space="preserve">ИЗВЕШТАЈ ОД ЛИПЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ГРЦИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

БАЛКАНСКИ ДРЖАВИ 								11 декември 1944

ТАЈНО 										Секција 1.

[R 20431/1009/67] 								Копија бр. 8.

Г-дин Липер до Г-дин Идн.-(Примено на 11 декември.) 
(Бр. 57.)

Атина, 24 ноември 1944.

Господине,

Имам чест да го приложам следниот коментар на документот на одделот за истражување од 26 август 1944. во однос на предметот Македонија.

2. Два тешки македонски проблеми со кои Грција е засегната се: а) грчките односи со словенскиот свет застапени од Србија и Бугарија и се очекува и двете во најблиска иднина да бидат под силно руско влијание и ќе имаат руска подршка за своите аспирации и 6) преживеаното бугарофилско малцинство во Западна Македонија.

3. Првиот проблем се однесува воглавно на српскиот и бугарскиот излез на Егејското море, предмет дискутиран во параграфите 35-40 и 41-43 во документот. Сосема е јасно дека во никој случај не смее да се дозволи на словенските сили да им се даде било кој дел од северниот Егејски брег кој во 1940 имаше мало малцинство на словенски жители. Од друга страна, стратегиската позиција на Грција овде, дури и со турска позадина е многу слаба vis-a-vis словенскиот свет, така што дури во нејзин сопствен интерес е Грција да постигне договор со нејзините северни соседи. Единствената можна солуција - тешко изводлива во практика во сегашните услови - се чини дека е онаа сугерирана во параграф 51, имено враќање на системот на слободни зони. Српска слободна зона во Солун не е проблем, но бугарска зона во Кавала или дури во оддалечениот Алексанадропулос, е надвор од прашање во догледно време имајќи ги предвид страдањата настанати од ужасите предизвикани од Бугарите во северна Грција од 1941. Останува, како и да е, не помалку грчки отколку бугарски интерес бугарската желба за излез на некое егејско пристаниште да биде задоволена што е можно побрзо, бидејќи, од друга страна, бугарските јужни политички аспирации кои сега се во голем дел вештачки ќе продолжат да живеат од една незадоволена економска потреба. (Како ќе биде примена алтернативата за слободна зона во Дурацо е работа на посебна студија). Би можело да се каже дека давањето слободни зони во нејзините северни пристаништа би било фактички од директна финансиска корист на самата Грција преку оживувањето на влијанието на нараснатата размена во тие пристаништа општо и преку реставрацијата на природниот степен од меѓусебната врска меѓу тие грчки пристаништа и неговата словенска позадина.

4. Проблемот со Западна Македонија бугарофонска, која е кратко спомената во параграф 7 на документот, исто така останува сериозен и тежок во поглед на лиминтираните димензии. Ова малцинство кое се простира преку регионот од Флорина до Касториа преку Сјатиста до рамнините на Јаница се докажа како прекумерно несигурно во текот на војната. Не се достапни статистички податоци, но изгледа од настаните во текот на окупацијата дека незадоволното малцинство мора да е многу поголемо отколку што се сугерира од страна на грчките статистички подтоци; очигледно е дека грчките влади избегнувале да се соочат со проблемот и дури се обидувале да се убедат себеси дека тој не постои. Под претпоставка 1) дека политиката на владата на Неговото Височество е да ја третира Грција како најважна балканска земја од британска гледна точка и да ги помага оние елементи во Грција кои се цврсто пробритански и 2) дека Грција не сака да припаѓа на Балканска федерација во која мнозинството би било словенско. Изгледа дека Грција не сака да има словенско малцинство, додека отцепувањето на словенската област во Западна Македонија и нејзиното анектирање во словенска федерација е практично невозможно и би било, исто така економска катастрофа за Грција, 6и следело, дека е тешко да се најдат домови за можеби 120 000 словенски Македонци северно од грчката граница од 1941.

5. Испратив копии од овој извештај до Резидентот министер во Казерта, до г-дин Хостон Босвил во Софија и г-дин Брод во Бари.

П. А. Липер

(Белешки)

''Сметам дека проблемот за бугарскиот излез на Егејот не може да се реши како што е во делот 3. Меѓу двете светски војни Грција понуди економски излез кон Солун, Кавала 7.../91 и Александропулос. Бугарија го отфрли сето тоа, поради тоа што она што таа сакаше беше целосна сувереност.''

16. XII 1944 

В. Ц.. Едмондс

''Јас се согласувам со г-дин Едмондс. Економски излез, за несреќа не би ја задоволил Бугарија, која најверојатно ќе продолжи да ги одржува нејзините желби за јужни политички аспирации со вештачки намери. Бидејќи Грција не се очекува да отстапи територии со полна сувереност на Бугарија овој проблем изгледа нерешлив. Не е јасно во параграф 4 дали македонските Словени ќе се населат во Југославија или во Бугарија. Да допуштиме дека би било пожелно за Грција да нема словенско малцинство. За самата нејзе би било тешко да ги отфрли нејзините Словени надвор бидејќи нејзината политика секогаш беше да докажува дека тие се Грци.''

19. XII 1944 

X. К. Томпсон

Јас мислам дека во оваа фаза нема што многу да се каже. Јасно е дека Грција се наоѓа во дефанзива во однос на еден агресивен југословенски и бугарски блок. Јас не мислам дека има шанси да се истребат 120 000 Македонци надвор од Грција.

/потпис нечиток/ 

FО 371/43649 R 2043/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>dh3iv7irervyb8lbfr4p11amqb9p1sb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 19</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2707</id>
    <revision>
      <id>9018</id>
      <parentid>7104</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:21:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9018</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12213" sha1="bdznpa5935a18qxt2c3kx68qjly81cj" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО МОСКВА, ДО КРИСТОФЕР

(122/17/44) 								БРИТАНСКА АМБАСАДА

МОСКВА 

27 ноември 1944

Мој драг Кристофер,      

Амбасадорот мисли дека вие би сакале да го погледнете прилогот кој претставува интересен запис од она што Адам Ватсон го собрал од локалните странски новинари за аспирациите на Југославија, обелоденети од разговорите што тие ги имале со членовите на групата што дошла во Москва со Шубашиќ минатата недела и Југословените en poste.

2. Во случај нивните впечатоци да се точни, изгледа како овие аспирации да се составени од идејата за интегрална Југославија и од паролата &quot;Балканот на балканските народи&quot; која во деновите на мојот претстој во Белград беше прифатена од сите оние Југословени кои беа уморни од меѓународното ривалство на Балканот и сакаа да ја видат нивната земја доволно голема за да ја оневозможат интервенцијата на било која голема сила. Навестувањата за вклучување на Унгарија во таква федерација е секако амбициозно: Русите кои можеби ќе го преземат на себе подржувањето на бугарско-југословенското 
сошиетед прес со генерал Велебит (кој го познава од Југославија) може да се скицира следнава слика.
Тито и партизаните се сигурни дека идејата за федерално решение на југословенскиот проблем, базиран на локални народни влади во рамките на строга &quot;партијаност&quot;, се голем извор на моќ. Младите генерации таму се уморни од националните несогласици и вознемирени во барањето излез од тоа.

На внатрешен план во секоја од федералните области ќе има една партија, Национално ослободителната партија. Но ќе има поголема ширина за политиката која ќе се определува со референдум на одредено време. Тоа ќе биде проследено со поголеми мерки на селанска демократија - секогаш популарна на Балканот. Очигледно не сака да се наметне било какво одредено решение за проблемот како што е сопственоста на малите индустрии. Резолуциите во собранието секогаш ги одразуваат разликите на погледите во однос на ова прашање.

Транспортот, воените работи и т.н. ќе бидат во рацете на централната влада која ќе биде &quot;еднопартиска&quot;. Ова &quot;еднопартиска&quot; малку или повеќе е коалиција од сите активни просојузнички елементи (сТ. (Је ОаиНе). Војниците и партизанските единици, од кои многу се или се нарекуваат комунисти, чудно се однесуваат во однос на вклучувањето на Шубашиќ и т.н. отколку на Тито и водачите. Се очекува федералната солуција да оди и над границата на сегашна Југославија. Обично се смета дека Бугарија &quot;многу веројатно&quot; ќе и се приклучи на новата федерација, имајќи предвид дека повеќе или помалку партизански и селански влади постојат во двете земји. Лично Тито е многу чувствителна на ова.

Албанија исто така е контролирана од партизаните и ќе сака да влезе во исти односи со федерална Југославија од страв од Грција и пред се поради политичката блискост. Велебит истакнал дека тоа би се остварило доколку Британците немаат ништо против. Не е пожелно да се лаже Британија. Албанија не е важна, освен што таму има добри пристаништа за трговија на Балканот.

Генерал Велебит истакнал дека партизаните се многу разочарани во Грција каде партизанското движење не успеало да прерасне во општонародно востание и направило малку против Германците. Се чини Југословените, општо, не ги сакаат Грците.

Сите Југословени сметаат на преземање на Риека и Трст и цела Истра. Тие веруваат дека многу Италијани, особено пристанишните работници и т.н. би биле задоволни да останат во просперитетниот Трст. Слободен пристап кон пристаништата и секаков вид транспорт ќе им биде даден на Австрија, Унгарија и Чехословачка за трговија преку Трст кој мора да го добие своето поранешно значење.

Иако три четвртини од Германците без сомнение ќе бидат протерани од Југославија со народните барања, тоа не се однесува на Унгарците против кои се има скоро исто чувство. Тито се надева дека Унгарија по ова ќе има млада влада и дека ќе има најмалку царинска унија и добри односи. Се очекува и таа да се придружи кон федералниот систем. Некои унгарски партизани добро се бореа во Југославија.

Што се однесува до Австрија, таа земја не ужива симпатии, но мора да и се помогне за да опстане економски. Посебни економски договори треба да се склучат со неа и тоа да му се објасни на народот. Постојат надежи дека и Чехословачка ќе соработува. Таа без сомнение по заобиколен пат ќе дојде до федералната солуција за нејзиниот проблем. Повеќето Југословени кои се наоѓаат овде во посета се наполно свесни дека покривката на Австриската империја се спушта над нив. Тие го отсликуваат Белград како федерален главен град на Дунавската партизанска област поврзана со слободна трговија, хидроенергија и т.н. Милан Хоџа и други се залагаа за федерализам пред 1914. но за тоа не постоеше политичка база. Партизаните многу се вознемируваат од можноста да бидат обвинети за империјализам, но сметаат дека секој правилно ќе ја оцени спонтаноста, доброволноста и општата природа на секој направен договор.

Во однос на ставот кон Британија погледите се различни. Водачите ја разбираат потребата за добри односи. Симиќ истакна дека Британија не ужива популарност во Белград поради тоа што многу малку направи за партизаните, додека Б.Б.С. зборува за голема помош. Но други истакнуваат дека Британија е популарна во крајбрежниот дел и во Хрватска. Српските партизани се многу чувствителни на нашата помош на Михајловиќ. САД се многу понепопуларни отколку ние, особено за бомбардирањето на Белград и за општата рамнодушност.

Има доволно храна во северна Југославија за да се нахрани целата земја само ако има транспорт. Основните потреби се облека и камиони.

27 ноември 1944 

А/дам/ В/атсон/

(Белешки)

''Оцената дадена за идната организација на федерална Македонија кореспондира со извештаите на бригадирот Маклин.''

''Без сомнение некои постари членови на партизанското движење имаат многу долгорочни идеи за идната позиција на Југославија на Балканот. Комуникацијата која господин Балфор треба да ја направи во однос на другите документи за македонското прашање може да даде индикации за погледите на советската влада во однос на целото прашање. Мајорот Хеникер-Мејџор кој го напушти Белград пред еден месец ми кажа претходниот ден дека ентузијазмот за советскиот сојузник е многу поголем. Гледаме каков ефект и држење има во Југославија за Британците, на кои се гледа како на нешто второстепено, иако се уште е добронамерен фактор.''

Џ.М. Адис

4 јануари /1945/

Северен оддел.

''Вознемирува што овој извештај е пристигнаг доцна. Копија од него треба да се приклучи кон онаа на г-дин Стивенсон.''

''Деловите за Бугарија, Албанија, Унгарија и Русија се многу интересни како и последните и претпоследните делови од извештајот.''

/Потпис нечиток/

4 јануари /1945/ 

FО 371/44395 R 21002/18457/92

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>bdznpa5935a18qxt2c3kx68qjly81cj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 20</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2708</id>
    <revision>
      <id>9137</id>
      <parentid>7105</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9137</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26727" sha1="j05n8w6svhr6ouhu51fyj8b6tlz2er3" xml:space="preserve">МЕМОРАНДУМ ОД КАНЦЕЛАРИЈАТА НА ПОЛИТИЧКИОТ
ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО
ФОРИН ОФИС

Реф: 102/3/44

Канцеларијата на британскиот 
политички претставник, Софија 

27 ноември1944.

Почитуван оддел,

Во вашата телеграма бр. 918 од 22 ноември до Бари е предадена телеграма со текст на англиски адресирана до грчкиот Прв министер од Влаховиќ, потпретседател на Антифашистичкото собрание на народното ослободување. Во врска со фуснотата на страна 7 Меморандумот на И/стражувачкиот/ О/ддел/ на Форин офис го замоливме полковникот Бејли, со оглед на неговото големо балканско искуство, да ни даде мислење дали Влаховиќ и Влахов се едно исто лице. Доставуваме и копија од неговиот Меморандум кој се надеваме може да биде интересен за вас. Ни се чини дека одлучувачки фактор сигурно ќе бидат годините на Влаховиќ, доколку е околу 65 тој мора да биде Влахов.

/Потпис нечиток/

&quot;А&quot;

ДИМИТАР ВЛАХОВ

1. Димитар Влахов е роден околу 1880 во Приштина (Југославија) во тоа време во рамките на Отоманската империја.

2. Малку е познато за неговото детство и школување; но во врска со 5 и 6 подолу тој мора да има факултетско образование и дури може да има и докторат по правни науки како квалификација за влегување во дипломатска служба.

3. Прво Влахов стана познат по македонските работи кога тој се вклучи и победи во трката на првите турски избори во 1908 во изборната единица Приштина, што беше дел од реформите наметнати на Отоманската империја од големите сили и притисокот од младотурците во време на првите години од овој век. (Овој Парламент никогаш не се состана и според тоа Влахов никогаш не седна во него).
Заедно со другите многу познати македонски лидери (Сандански, Пеев, Паница и Хаџи-Димов) беше основоположник на &quot;Народната федерална македонска партија&quot; чии цели секако се рефлектираа во нејзиниот наслов.

4. Подоцна тој стана еден од поручниците на Сандански; станува член на Централниот комитет на ВМРО во 1911 и беше награден од оваа работничка класа со поставување на местото Областен гувернер за областа Приштина во време на бугарската окупација на Источна Србија во 1916-1918. (Во тоа се состои единствената слаба точка во идентификацијата на Влахов со Влаховиќ бидејќи во ова својство Влахов мора да е одговорен за некои од ужасните злосторства извршени од Бугарите против српското население. Но оваа сегашна противречност е разбирлива и може да се објасни со условите дека, општо земено, Титовото национално собрание не е просрпско и според тоа српската чувствителност сигурно ужива поддршка од него).

5. По 1918. Влахов, кој во тоа време ја прими бугарската националност, влезе во бугарската конзуларна служба. Земајќи го предвид неговото гувернерство во Приштина секако тој беше реrѕоnа nоn grаtа во Југославија во било кое својство или националност. Неговото прво назначување беше во Одеса, каде тој остана од 1919 до 1922, стекнувајќи, очигледно многу пријатели болшевици.

6. Во 1923. Влахов беше поставен (како конзул) во Виена тогашен главен центар на Македонската револуционерна активност надвор од Балканот. Овде, веќе НИКОЛА ХАРЛАКОВ бугарски комунист, го печатеше весникот &quot;Federation Balkanique&quot; кој се застапуваше за федерална солуција на македонскиот проблем.

7. Влахов го задржа својот интерес кон македонското движење и контактираше со него за време на неговата конзуларна служба. Со време стана неповратен приврзаник на федералистичката идеја.

8. Иван Михајлов подоцна потврди (1927), во обид да го дискредитира Влахов, дека последниот бил испратен од Александров во Москва во 1923. Таму тој ги образложил целите на ВМРО и се обидел да обезбеди советска помош претставувајќи ја ВМРО како единствена организација способна да и се спротивстави на политичката доминација на Стамболиски во Бугарија. Советскиот одговор - ако е веродостојно - е интересен и може да се каже дека фрла сенка за во иднина. А тој е дека тие навистина нема да и дадат на ВМРО помош се додека на бугарските комунисти не им се даде еднакво учество во управувањето со организацијата.

9. Во почетокот на 1924 многу познати федералисти, дотогаш во непремостлива шизма со врховистите одржаа серија конференции во Виена. Како резултат на овие дискусии беше составен Манифест за публикување во &quot;Р.В.&quot; Манифестот беше потпишан од Тодор Александров, Паница, Протогеров, Атанас Чаулев и Влахов. Со него ВМРО се обврзуваше за формирање на независна автономна Македонија во рамките на општа балканска федерација. Таа исто така и објави војна на сите балкански влади кои се спротивставуваа на реализирањето на таа идеја вклучувајќи ја и бугарската влада која ја подржуваше идејата на врховистите за вклучување на целата македонска земја во рамките на бугарската држава.

10. Во Манифестот исто така се истакнува дека во нејзината борба за реализирање на оваа идеја таа би ја примила помошта и би соработувала со сите балкански револуционери и прогресивни европски движења, а особено со Советска Русија. Фактички во Виена, Влахов веќе беше во контакт со Албанските, Црногорските (републикаци) и Хрватските (Павелиќ-усташи) револуционери и советски претставници за кои се истакнува дека и лично присуствувале на разговорите.

11. На крајот Манифестот им објавува војна до смрт на југословенскиот, бугарскиот и грчкиот шовинизам и империјализам.

12. Манифестот очигледно бил комплетиран на 29 април 1924., но неговото публикување беше одложено и висеше во воздух во очекување на Александровото враќање во Софија за да ги консултираат другите партии таму.

13. По пристигнувањето во Софија на Александров му станало сосема јасно дека публикувањето на Манифестот во суштина 6и значело потпишување на сопствен смртен налог имајќи ја предвид неускладеиоста со врховистичките цели. Неговите следбеници го убедиле да го повлече својот потпис во интерес на самата ВМРО која не би смеела да си дозволи да изгуби толку способен лидер во тој критичен момент.

14. Александров поради тоа го известил Влахов и Чаулев да го суспендираат објавувањето и на Манифестот и на &quot;Ф.Б.&quot; и веднаш да се вратат во Софија. Срамниот удар против федералистите во Софија и Петричко, како и да е, беа причина Влахов и Чаулев на враќањето во Софија да гледаат со недоверба. Инструкцијата била игнорирана и Манифестот бил обнароден на 22 јули1924.

15. Обнародувањето предизвика поплава на демантирања од сите места. Влахов беше отповикан како конзул од бугарската влада и заедно со Атанасов, Паница и Чаулев беше лишен од бугарската националност. Тој исто така беше отповикан и од федералистите - иако тоа не го спаси Александров кој подоцна, во 1924 беше убиен од Михајлов на иницијатива на Волков (тоагашен министер за војна и моќен човек во владата). Ова го означува почетокот на опаѓањето на влијанието на ВМРО, практично започнувајќи со атентатот над Протогеров во 1928.

16. По ова општо денунцирање, Влахов, Атанасов и Паница продолжија извесно време да соработуваат на иста линија.

Во 1924, на границата со Албанија, под руско претседателство (и италијанско премолчено одобрување!) се одржа заедничка конференција со другите балкански бунтовници.

17. Таа соработка беше со краток век. Атанасов откри дека Влахов &quot;е премногу црвен&quot; за неговите убедувања. Влахов и Чаулев се држеа заедно и со Атанасов и Паница формираа многу умерено дисидентско крило.

18. Во октомври 1925 Влахов ги приклучи Шалев и Занков како свои приврзаници и се изјасни за автономна Македонија во федерација на балканските социјалистички републики по моделот на СССР. Оваа тешка комбинација опстојуваше до 1928 (продолжувајќи да го објавува &quot;Ф.Б.&quot; и основајќи весник на мајчин јазик &quot;МАКЕДОНСКО ДЕЛО&quot;) кога Влахов виде дека Шалев и Занков се премногу неактивни. Тие беа исклучени и Влахов тогаш влезе во отворена соработка со Бугарската комунистичка партија, а со цел да го реализира социјалистичкиот македонски идеал.

19. Конечното разијдување помеѓу Влахов и Атанасов се случи во 1929. кога последниот на конференцијата во Истанбул категорички го обвини Влахов дека е пред се комунист, а помалку македонски револуционер.

20. Од 1930. по се изгледа сликата на Влахов почна да бледнее и јас не можам да откријам понатамошни детаљи за неговиот живот.

21. Тоа што тој сега се појави како Југословен претставува случај, а не изненадување, како на пример Паница кој зеде југословенско државјанство по неговото лишување од бугарската националност. Општо земено југословенските влади беа премногу среќни да му ја дадат оваа привилегија на било кој Бугарин, за кого тие сметаа дека може да биде употреблив против Бугарија (на пример Коста, Тодоров и многу други земјоделци).


Д-р ВЛАХОВИЌ

1. Документот за Македонија од 26 август 1944 од истражувачкиот оддел на Форин офис во параграф 25 и забелешката за тоа дека извесниот ВЛАХОВ, кој беше обелоденет како претседател на Југословенското партизанско националноослободително собрание формирано во Јајце во ное/мври/ /19/43 можеби е идентичен со Македонецот со исто име кој го започна во 1924. македонското движење со кое Александров некое време соработуваше, а чија цел беше формирање на автономна Македонија во рамките на Балканска федерација.

2. Во прилогот &quot;А&quot; има многу поединости за неговиот живот отколку што можев да откријам јас.

3. По мое мислење следниве точки одат недвосмислено во прилог дека овој човек навистина може да биде авторот на отвореното писмо испратено до грчкиот прв министер, прикажано со телеграмата на Форин офис бр. 139-Р 18866/18457/92.

а) Фактот дека е роден во Приштина, најјужниот град на српска Македонија.

б) Неговите врски со таа област, во интервали во период од скоро 20 години.

ц) Неговата долгогодишна соработка со различни македонски движења и организации.

д) Неговата верност кон концепцијата за автономна Македонија одделена и од Југославија и од Бугарија но во рамките на Балканска федерација за која Титова Југославија треба да биде претходница.

е) Неговата долга поврзаност со-

1) третата интернационала и општо со комунистичките револуционери.

2) незадоволните елементи од 1919-1941 во Југославија, на пример Хрватите, црногорските републиканци и општо дисидентите (Тито е Хрват).

4. Мене ми се чини дека, можеби, за време на неговиот егзил во Виена и на друго место Влахов дошол во контакт со луѓе како Тито, ако не и лично со Тито кои исто така биле принудени да бараат азил надвор од Југославија.

5. Разликата меѓу имињата ВЛАХОВИЌ и ВЛАХОВ не е од значење бидејќи за Македонците е вообичаено да го прилагодуваат југословенскиот или бугарскиот стил, а според изворот на нивната помош во тој момент.

6. Вистинското име на ВЛАХОВ е Димитр. Србизираното би било ДИМИТРИЈЕ. Ако навистина се земе дека тоа е името на авторот на отвореното писмо, тоа според мое мислење би го утврдило идентитетот на овие две личности без било какви сомнавања.

(Во телеграмата на Форин офис ВЛАХОВИЌ е именуван како &quot;Д-р&quot; што сигурно е вообичаената кратенка за доктор; не би можела да се отфрли и претпоставката дека ова би можело да биде и скратена форма од &quot;Димитр&quot;).

7. Јас се согласувам со завршните забелешки на вашиот допис до мене. Ако навистина ВЛАХОВ и ВЛАХОВИЌ се исти личности, тогаш, настрана од сегашните импликации кои фрлаат црвена светлина на Тито и неговата македонска автономија, би било интересно да се знае каде и во какви услови ВЛАХОВ живеел во 1930 и како успеал да се врати во Југославија додека таа беше под германска окупација и да му се придружи на Тито.

8. Што се однесува до минатото, постојат работи како што се учеството на ВМРО во атентатот на кралот Александар што можеби треба да се земе предвид при секоја мировна конференција што го засега овој дел од светот. (Ќе се сетите дека заговорот бил планиран и атентаторот обучуван во Унгарија во близина на југословенската и австриската граница).

9. Од поголем непосреден интерес, и она што особено копка, е дека за време на конференцијата во Јајце во 1943 (во Независна држава Хрватска) никој друг туку Иван Михајлов лично живееше во Загреб како гостин на господин ПАВЕЛИЌ (и како што сум информиран се уште е таму).
Не правам никакви инсинуации но сугерирам дека оваа коинциденција може на крајот да бара да се поддржи со најнепосредно истражување.

10. Во заклучокот може да се полемизира дека поодминатите години на ВЛАХОВ (тој мора да е приближно 65) би можеле да бидат хендикеп во неговата активна соработка со Тито: но фактички многумина од приврзаниците на Тито се дури и постари (на пример Иван Рибар, Вукосављевиќ и други). Но моите сомневања и предрасуди повторно читаат нешто злокобно во фактот дека овој човек во години во целост ги претставува демократските елементи на Титовиот националноослободителен фронт: претставниците на екстремното лево крило се многу помлади луѓе (на пр. Ѓилас, Јовановиќ и Велебит).

Софија

25 ное/мври//19/44.

Белешки
 
Меморандумот на пол/ковникот/ Бејли и неговиот прилог &quot;А&quot; се многу интересни и информативни. Може ли и јас да направам мали додатоци?

Меморандум, пара/граф/ 7; прилог &quot;А&quot; пара/граф/ 20. Верувам дека Влахов живеел во Австрија под името Стојанов се до неговото истерување во 1930. Тогаш тој останал во Швајцарија и по извесно време се префрлил во Париз каде неговиот зет Петар Калев, главниот соработник на &quot;Federation Balkanique&quot; беше заминат пред него. Во Париз, се верува, соработувал со Георги Димитров од Коминтерна во работи поврзани со Шпанската граѓанска војна. (Тито исто така бил преокупиран со тоа). Од Париз заминал за Москва но датата не ми е позната. Последните навестувања за неговиот престој пред летото на 1944, видено од мене, беше во извештајот од &quot;41150&quot; од 10 јуни 1944 од Бугарите во Америка (од ОСС датирано од средината на мај 1944). Се споменува (параграф 4) како &quot;комунист и во моментот се известува дека е во Москва како македонски претставник на владата на Тито&quot;.

Појавувањето на Влахов како југословенски политичар можеби е најдобро објаснето со реченицата во извештајот на Јужниот оддел од &quot;11500&quot; (бр. 312 од 5 ноември 1944) кој се однесува на Македонија - &quot;Најзначајниот настан во 1941. беше одлуката на Москва во смисла дека Комунистичката партија во Македонија ќе биде во рамките на Југословенската комунистичка партија наместо во Бугарската комунистичка партија&quot;.

Мемо/рандум/: пара/граф/ 8, последниот ред. Дали не би било повистинито да се каже дека &quot;заговорот беше организиран од Италија со премолчено унгарско одобрување&quot;? Во секој случај по се изгледа дека Михајлов може да е поврзан со атентатот, но тешко Влахов.

Ibid!. Пара/граф/ 9. Не ми е јасно што сака да се каже. Михајлов и Влахов 20 години се претставници на крајно спротивни програми: Михајлов во сојуз со бугарските шовинисти и Италија и Павелиќ, а Влахов со Москва.

Ibid. Пара/граф/ 10. Последната реченица на полковникот Бејли. Во постарите &quot;демократи&quot; би можеле да се додадат Смодлака и Сернец, а кон помладите левичари Хебранг, Коцбег, Кардељ и Александар Ранковиќ.
Тврдењето дека Влаховиќ е навистина Влахов е без секакво сомневање.

Лафен 

З јануари 1945

FО 371/43649 R 20958/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>j05n8w6svhr6ouhu51fyj8b6tlz2er3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 21</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2709</id>
    <revision>
      <id>9136</id>
      <parentid>7106</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:09:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9136</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5354" sha1="nm9mzn1intso3g2qphdakxq3h9a7mg1" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК
НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Бр. 20 		      Канцеларија на британскиот политички претставник, Софија 29 ноември 1944

(14/40/44). 							

Тајно. 								

Господине,

Повикувајќи се на мојата телеграма бр. 17 од 22 ноември имам чест да Ви доставам превод на една статија од Д-р. Г. М. Димитров, бугарски земјоделски лидер, за македонското прашање, што се појави во органот на земјоделската партија &quot;Земјоделско знаме&quot; од 22 ноември.

Слаткоречивата статија е доказ дека д-р Димитров, како што се напоменува во третиот параграф од мојата телеграма бр. 19 од 19 октомври, го поддржува формирањето на Македонија како автономен ентитет. Во приватна конверзација тој фактички ја објасни својата идеја по тој предмет во истата смисла. Тоа воопштено говорејќи е следново:

Бугарска Македонија (т.е. деловите од Пирин и Петрич) мора конечно да биде вклучена во секој македонски автономен ентитет, но тоа мора да следува, а не да претходи на формирањето на југословенско-бугарската унија. Се поставува прашањето дали овие територии отстапени на Македонија, која веќе во оваа прва фаза е вклучена во југословенската федерација, последнава нема да го поклопи остатокот на Бугарија и да и наметне свои услови на Бугарија кога прашањето за нејзиното приклучување кон федерацијата ќе се постави. Што се однесува до грчка Македонија, додека д-р Димитров признава дека промената на населението во оваа област во текот на последниве две децении комплетно го еленизира тој дел, тој истакна дека македонските аспирации за нејзиното вклучување во македонскиот ентитет не може да се отпише, имајќи го предвид прашањето за југословенскиот и бугарскиот излез на Егејот. Ниту тие аспирации можат да бидат поддржани. Како единствена солуција тој сугерира интернационализација на Солун и нејзината позадина со југословенските и бугарските граници од пред 1941. Тоа тој тврди би ја ослободило Грција од било каква загриженост од изненаден напад од север и ќе ги покаже како невалидни нејзините аспирации, од стратегиски причини, спрема проширувањето кон север кон бугарска Македонија на нејзините граници.

3. Д-р Димитров секогаш во конверзација е внимателен при истакнувањето дека овие прилагодувања, ако тие имаат било какви шанси на успех, би требало да се направат во рамките на општа (не само јужнословенска) балканска федерација, вклучувајќи ја и Романија (ако не е целосно под советска доминација) и веројатно Турција. Прашањето на Европска Турција тогаш 6и се решило на начин сличен на тој на грчка Македонија viz. so интернационализација на Истанбул, Протоците и турска Тракија. Дали овие повеќе од смели идеи на д-р Димитров се веројатни, секако е друга работа.
Испраќам копии од оваа телеграма до амбасадорот на Неговото Височество во Атина и Ангора, до резидентот министер во Казерта и г-дин Брод во Бари.

Хостон Босвил 

FО 371/43649 R 21374/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>nm9mzn1intso3g2qphdakxq3h9a7mg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 22</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2710</id>
    <revision>
      <id>9135</id>
      <parentid>7107</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9135</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23390" sha1="b3nanpt9wd2h7d6r9279rkohyqkv3xd" xml:space="preserve">МЕМОРАНДУМ, ЗА МАКЕДОНИЈА ОД АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

ТАЈНО 										Копија бр. 63. 

В. П. (44) 707.

5 декември 1944.

ВОЕН КАБИНЕТ

МАКЕДОНИЈА

Меморандум од министерот за надворешни работи

Во прилог на ова писмо испратив до моите колеги меморандум од сер Орме Сарџент за македонскиот проблем и идејата за обединување меѓу Југославија и Бугарија.

2. Ако моите колеги се согласат предлагам за потребно да ја информираме Советската влада за нашите погледи во однос на предметот во смисла на последниот параграф од овој меморандум.

Форин офис, 5 декември 1944.

А/нтони/ И/дн/

Се уште не се исушило мастилото на бугарскиот мировен договор, а почнаа да се појавуваат знаци кои покажуваат дека Титова Југославија почнува да размислува за југословенско-бугарска федерација и дека Бугарите повторно ги подгрејуваат т.н. македонски аспирации. Досега ништо опипливо или официјално не е истакнато, но е јасно дека во полн ек се разговори и планирања. Лично Тито даде навестувања во многу интервјуа и говори во кои тој особено се труди да го велича југословенско-бугарското пријателство, а некои од Титовите следбеници отидоа уште подалеку и ја побараа грчка Македонија за Југославија. Во меѓувреме бугарскиот печат пренесе информации за одржаниот состанок во Белград меѓу југословенските и бугарските претставници на кој се разгледувало идното внатрешно уредување на Југославија под претпоставка дека ќе се создаде федерација во која исто така ќе влезе и Македонија. Еден од бугарските претставници е член на владата. Во Бугарија, исто така, македонските пропагандисти се многу присутни во печатот и им беше дозволено да одржат собир во Софија и да го дискутираат формирањето на независна Македонија во словенската федерација вклучувајќи ја Бугарија и одделни делови од југословенските народи. Повторно се појавуваат приказни за македонската бригада која дејствува во грчка Македонија.

2. Овие активности во сегашниот момент може да се сметаат само како непромислени потези и жални интриги кои сосема јасно се поттикнати од двете влади. Тоа исто така се должи и на фактот што Грција во сегашниот момент е премногу слаба за да ги изложи своите интереси на Балканот. Ако не се спречат тие се на пат да прераснат во сериозна агитација, која во сегашната анархична ситуација на Балканот може лесно да излезе надвор од контрола и да води кон директна акција за државни удари и борби.

3. Ние би требало да бидеме информирани поради што треба повторно да ја преиспитаме природата на овој стар и неразбирлив проблем за Македонија и исто така нејзината врска кон неодамнешната идеја за словенска федерација вклучувајќи ја и Југославија, Бутарија и Македонија. Во блиска иднина ние ќе треба да решиме каков став треба да заземе владата на Неговото Височество во светлината на британските интереси. Ние тешко да можеме да останеме пасивни и индиферентни имајќи ја предвид нашата политика да ја изградиме Грција и да ја потпомогнеме Турција како балканска сила.

4. Таканаречениот македонски проблем датира од времето на Берлинскиот договор од 1878 година, но ја доби сегашната форма како резултат на Втората балканска војна во 1912 година кога турската територија, населена со Словени, полагајќи право дека се Македонци, беше приграбена од Грција и Србија и поделена меѓу нив оставајќи и на поразена Бугарија само мал дел од таканаречена Македонија што се состои од струмичката долина и областа Пирин. Грција и Србија се обидоа да го апсорбираат нивното македонско население. Може да се каже дека Грција успеа во тоа со колонизирањето на територијата. Тие населија во неа Грци доведени од Мала Азија и така го трансформираа словенското мнозинство во малцинство. Србите не беа толку успешни. Тие ги третираа Македонците како Срби и нивната територија стана &quot;Јужна Србија&quot;. Но населението одби да биде апсорбирано во српската нација и беше охрабрено од Бугарите кои оценувајќи дека &quot;грчка&quot; Македонија во сегашните услови е надвор од нивниот дофат никогаш не го прифати српското населување. Оваа бугарска Македонија од времето на Балканските војни е во фокусот на терористичката агитација варирајќи во интензитетот, приклонувајќи се кон барањето за посебен идентитет на Јужна Србија како Македонија, барајќи притоа или нејзина автономија или нејзина анексија кон Бугарија. Раздорот за цело време е пред се меѓу Србите и со српската династија - не меѓу Бугарија и Југославија -бидејќи Србите се апсорбирани во последната војна во Југославија и затоа (и можеби поради тоа) таа е доминантен партнер во новата држава. Хрватите и Словенците никогаш не се чувствувале себеси како партнери во овој раздор.

5. За време на целиот период меѓу двете светски војни секогаш се јавуваа одредени напредни Словени - во Југославија и Бугарија - кои во федералната унија меѓу Југославија и Бугарија и Македонија гледаа солуција за македонскиот проблем. Но објективните пречки беа многу големи за да се оствари таа идеја. Во почетокот постоеше ривалство меѓу двете национални династии, која ќе и попушти на другата. Тогаш Србите беа доволно мудри за да увидат дека во таква унија тие повеќе нема да бидат доминантна сила како што беа во Југославија, но ќе бидат доминирани во комбинација од Хрватите и Словенците од една страна и Бугарите и Македонците од друга. Грција и Турција, исто така, се спротивставија на идејата, бидејќи тие со право увидоа дека словенска држава која ќе се простира преку Балканот од Јадранското Море до Црното Море би била директна закана за нивните сопствени територии.

6. Би било заблуда да се претпостави дека ако српските и бугарските разлики се елеминираат или ако навистина се склучи вистинска унија меѓу Југославија и Бугарија балканскиот проблем ќе биде решен и мирот и стабилноста ќе завладеат во Југоисточна Европа. Како што сер Невил Хендерсон истакна, во 1934., во времето на склучувањето на Балканскиот пакт тоа е најголемата грешка. &quot;Мирот завршува таму каде српско - или поточно југословенско-бугарската унија почнува...Меѓу балканските држави, формирани како што се, рамнотежата на силите е правилно расподелена. Но таа веднаш се менува ако Бугарија се обедини со Југославија&quot;. Федерална унија меѓу различни делови од Југославија од една страна и Бугарија од друга нема да значи крај туку трансформација на македонското прашање во нешто уште поопасно т.е. заедничка југословенско-бугарска експанзија кон југ, возобновувајќи ја македонската и бугарската иридента. Бугарите имаат аспирации за враќање на Западна Тракија, во откажувањата што досега ги правеше Грција ја имаше поддршката на Југославија, но од тој момент тие би станале дополнителна сила што би ја носела со себе унијата меѓу двете држави. Србија, подоцна Југославија, го посакуваше во минатото пристаништето Солун кое ги контрслира грчките најбогати провинции и е витално за грчката економија додека Бугарија секогаш гледаше на Солун како на главен град на Голема Македонија. Со обединувањето на Бугарија и Југославија, Грција ќе се соочи со дополнителен притисок кон ова витално пристаниште пред се како општословенски интерес или задоволување на природните аспирации на автономна Македонија новоформирана како една од федералните партнери во југословенско-бугарската унија.

7. Поради овие причини на идејата за југословенско-бугарска унија никогаш не и беше дозволено да влезе во рамките на практичната политика. Но во услови кои постојат денес, пречките кои можеа да го спречат тоа пред војната сега се многу намалени и изгледа, ако повторно оживее, идејата како да може лесно да прерасне во политичка реалност. На пример, личното ривалство и меѓусебната недоверба на двете династии, кои во годините пред војната толку ефективно ја спречуваа југословенско-бугарската соработка, не е повеќе фактор од било каква важност. Југословенскиот крал е во прогонство и бугарскиот крал е малолетен, а перспективите да владеат таму каде што владееја нивните татковци се мали. Второ, Тито и партизанското движење водат многу внимателно испланирана и промислена политика на намалување на српското влијание во Југославија. Тито ги потисна Србите во границите на Стара Србија и со одлуката од минатиот ноември ја подели Југославија на автонимни единици. Една од нив беше и формирањето, надвор од рамките на Србија, на &quot;Македонија&quot;. Во врска со ова значајно е што во моментот се во оптег тајни состаноци со што Пирин, бугарска провинција од Македснија, ќе биде обединета со бугарска согласност кон југословенска Македонија. Не може да се претпостави дали Бугарија би ја отстапила оваа територија освен ако тоа не е само вовед кон нејзиното целосно приклонување кон југословенско-бугарската федерација во која Македонија би била една од конститутивните држави. И трето, Грција во критичниот момент е во состојба на хаос и не е во позиција да ги брани своите погледи и интереси. Турција, исто така, како неутрална, не е во ситуација да интервенира.

8. Културно и расно таквата федерација би имала природни склоности кон Советскиот Сојуз и политичките односи меѓу двете без сомнение би биле многу блиски. Уште повеќе, Советскиот Сојуз може да ги подржи словенските експанзионистички аспирации. Тие можат да им послужат многу добро на стратегиските интереси на Советскиот Сојуз во случај ако оваа јужнословенска федерација има пристаниште на Егејот како што е Солун. Познато ни е дека Советскиот Сојуз настојува да ја ревидира конвенцијата за Протоците со цел да ја лиши Турција од нејзиното неприкосновено право да ги затвори Протоците. Губењето на Адријанопол од Турција би создало ситуација во која турска Тракија и европскиот брег на Протоците би останале небранети. Турција би била елеминирана како европска и балканска сила и кој и да е режим, во пријателски односи со Советскиот Сојуз ги добие Протоците, би било рамно на физичко контролирање. (Овде би требало да се спомене дека во 1940. советската влада и ја понуди на бугарската влада линијата Енос-Мидија како надоместок за бугарското потпишување на пактот за меѓусебна помош).

9. Ако сликата во сегашниот момент е таква и се направени точни процени во однос на идниот развој на настаните, се поставува прашањето како се загрозени британските интереси и како најдобро тие би можеле да бидат заштитени?

10. Во минатото ние се надевавме дека солуција за ова и другите балкански проблеми може да се најде во обединување на сите балкански држави - како сојузнички така и непријателски - и вклучувајќи ја можеби и Турција, во една федерална држава. Како прв чекор во таа насока ние го подржавме договорот од 1941 меѓу грчката и југословенската влада во прогонство што требаше да биде база за таквата балканска федерација. Идејата беше напуштена пред се поради сомневањата на Советскиот Сојуз во грчко-југословенскиот договор. Тие мислеа дека интенцијата е таа да стане заштита од руското влијание и пенетрација на Балканот. Во овие услови и руските окупациски армии во Романија, Бугарија и во поголемиот дел на Југославија би било бескорисно да се оживува било грчко-југословенскиот договор или идејата за целосна балканска федерација. Но затоа не постојат никакви причини ние јасно да ставиме до знаење дека нема да прифатиме како алтернатива ексклузивна југословенско-бугарска унија. Навистина, кога тогаш ние ќе ставиме вето на таквата комбинација за да ги заштитиме нашите интереси, би било најдобро да ги обелодениме нашите ставови пред политиката на владата на Советскиот Сојуз и југословенската и бугарската влада да се искристализира. Само така можеме да се надеваме да ги избегнеме идните заемни обвинувања и крнфликти.

11. Што и да се преземе во однос на тоа би требало добро да се промисли. Но сосема е јасно дека каква и да преземеме акција таа треба да се преземе што е можно побрзо и можно. Општо земено, позицијата која ние би требало да ја заземеме е (а) и покрај тоа што ние 6и ја поздравиле федерацијата меѓу сите балкански држави, како сојузнички така и непријателски и вклучувајќи ја по можност и Турција, не може да се согласиме за една ексклузивна унија или федерација меѓу Југославија и Бугарија бидејќи тоа би ја променило рамнотежата на силите меѓу балканските држави, би ја изолирало Грција и 6и ја довело во опасност нејзината позиција како балканска држава и затоа што тоа 6и ја оневозможило Бугарија, која во двете светски војни и се приклучи на Германија против нејзините балкански соседи и против западните демократски сили, да ги поднесува консеквенциите од нејзините дела стопувајќи го својот идентитет како една од членките на Обединетите нации; и (б) и покрај тоа што ние сме спремни да го прифатиме формирањето на македонската држава во идната Југословенска федерација, ние мора да инсистираме дека оваа држава нема да анектира или да полага право на било која територија што и припаѓа било на Бугарија или Грција под изговор дека овие територии се &quot;Македонија&quot;.

30. ноември 1944. 								О. Г. Сарџент 

FО 371/43649 НР 00201 R 19712/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>b3nanpt9wd2h7d6r9279rkohyqkv3xd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 23</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2711</id>
    <revision>
      <id>9134</id>
      <parentid>7110</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9134</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87570" sha1="a2lnhqr1y4xidr01e06j0mafz85kmp0" xml:space="preserve">ИЗВЕШТАЈ ОД КАПЕТАНОТ П.Х. ЕВАНС, ОФИЦЕР ЗА ВРСКА, ДО ФОРИН ОФИС

156/19/44 						БРИТАНСКА АМБАСАДА АТИНА 

12 декември 1944.

Почитуван оддел,	

Во врска со нашата телеграма бр. 20 од 11 декември, приложуваме две копии од еден интересен извештај за ослободителното македонско движење во областа Флорина од еден британски офицер за врска кој беше на должност во областа од април до ноември 1944. Ние се извинуваме, а исто така и авторот, за набрзина направениот нацрт на овој извештај и на машинописот, но тој е направен во услови на борба во Атина. Имајќи го предвид фактот што Истражувачкиот оддел би сакал да го види што е можно побрзо, ние не го средивме зашто можеше да го одложи неговото испраќање.

2. Основниот впечаток што произлегува од извештајот е неочекуваниот цврст словено-македонски карактер на областа и непоправливиот несимпатичен однос на речиси сите Грци, вклучувајќи ги дури и локалните лидери на ЕАМ, спрема целото население на грчката територија кои не се Грци по обичаи, вера и јазик. Авторот верува дека ако не се премногу сурово оданочени, и ако нивните обичаи и јазик не се забранети, како што беше случај во минатото, а особено во времето на Метаксас, ова заостанато планинско население може да се помири со грчката управа. Тој исто така истакнува дека постојат одредени сомневања спрема Британците во оваа област, бидејќи кај населението кое зборува Словенски, Велика Британија во свеста на селаните асоцира на кралот на Грција, а кој им асоцира на Метаксас и неговите репресивни мерки.

3. Славо-македонското население од таа област се подели за време на герилската борба на (а) приврзаници на ЕАМ ( во нивна словенска верзија познато како СНОФ, од кои најголемиот дел имаат големи симпатии кон југословенските партизани и (6) оние словенски села кои примија оружје од Германците и нивните бугарски офицери за врска, локално познати како комитски села. Еден партизански офицер го убедил авторот на овој извештај, во случај да му се дозволи, тие комитски села тој би можел да ги убеди да преминат на сојузничка страна со политички средства. Навистина, Титовите партизани можат да влегуваат и излегуваат од комитските села сосема слободно, што се должи пред се на многу полибералниот став на Тито и неговите претставници спрема различните национални групи под негова команда, а додека ЕЛАС води стриктно националистичка политика и секогаш македонските единици ги командуваат Грци.

4. Од ова може да се заклучи дека западното македонско прашање, кое е преувеличено, има многу подруга форма од онаа што досега ни беше презентирана. Прво, западномакедонското словенско население е претставено во извештајот како многу хомогено и помалку измешано со бегалци или други Грци и изгледа дека веројатно е многу поголемо отколку што е покажано во грчките официјални статистики. Второ, локалното словенско политичко движење, такво какво што е, не е во корист на Бугарија туку за една независна Македонија; нивната надворешна помош доаѓа од југословенска Македонија, а не од Бугарија. Според тоа, населението кое е во прашање не е одделено од неговите &quot;браќа&quot; од странство со силно грчко население од Источна Македонија, туку е обединето со него преку големиот природен пат на Монастирската клисура и е одделено само со државните граници. Оттука произлегува дека трансферот на македонските Словени е многу потежок проблем отколку што се веруваше; и по мислење на авторот на овој извештај, слободен и фер плебисцит би оддел, со сигурност, против Грција.

5. Ние сме заинтересирани да ги видиме коментарите за овој извештај на Истржувачкиот оддел и да видиме како тие можат да се компарираат со другите материјали кои им се наоѓаат на располагање.

/…../Потписот е нечиток


ТАЈНО 

SFU107/I


ИЗВЕШТАЈ ЗА МАКЕДОНСКО ОСЛОБОДИТЕЛНОТО ДВИЖЕЊЕ ВО ОБЛАСТА ФЛОРИНА 1944


(Од капет. П. X. Еванс, чета 133)

(Карта: Грција 1/100 000, Лист I. IV и I. V)


СОДРЖИНА НА ИЗВЕШТАЈОТ 

1. Областа која се разгледува. 

2. СЛАВО-МАКЕДОНСКОТО население.

3. Левичарството меѓу МАКЕДОНЦИТЕ.

4. БУГАРСКОТО влијание меѓу МАКЕДОНЦИТЕ.

5. МАКЕДОНСКОТО движење сега: 

а) Личности 

б) Воена сила

в) Односот меѓу андартите и партизаните

г) Неуспехот на СНОФ

д) Улогата на Комунистичката партија

6. Иднина.

7. Добивање информации. 

Забелешка: Во овој извештај терминот &quot;МАКЕДОНЦИ&quot; или &quot;СЛАВО-МАКЕДОНЦИ&quot; е употребен со значење Славофонско население во ГРЦИЈА и во одредени случаи спомнати во контекстот МАКЕДОНСКО малцинство во БУГАРИЈА, ЈУГОСЛАВИЈА И АЛБАНИЈА.

1.ОБЛАСТА КОЈА СЕ РАЗГЛЕДУВА

Сите информации од овој извештај се добиени од прва рака во периодот март-октомври, 1944. За тоа време јас живеев во ВАПЦОРИ (''Бапчор'') 5256 во ВИЦИ (''Планината Вичо'') 5754, во близината на ДХАСЕРИ (''Дробишта'') 3268 (т.е. на западниот брег од МАЛА ПРЕСПА), во КОРИФИ (''Турје'') 5061 и на крајот во ФЛОРИНА 6068. Во текот на септември и целиот октомври имаше една осамена станица во БУФИ (''Буф'') 5173. Покрај овие места јас ги посетив или поминав низ голем број села во областа од ИСТОЧНАТА страна на ФЛОРИНА - ГРЧКО-ЈУГОСЛОВЕНСКАТА граница - ПРЕСПА-КАСТОРИА (''Костур'') 4640- АМИНТИОН (''Соривич'')8257. За целото време не навлегов подлабоко во територијата на Југославија или Албанија, ниту бев ЈУЖНО од патот КАСТОРИЈА-АМИНТИОН.

Оттаму моите познавања за она што се случува таму се само претпоставки, и моите опсервации не одат подалеку од горе наведената област. Јас никогаш, на пример, не бев во ИСТОЧНА МАКЕДОНИЈА или ТРАКИЈА, и некои од воопштувањата кои јас ги добив од сопственото искуство во областа можеби нема да бидат применливи на друго место.

2.СЛАВО-МАКЕДОНСКОТО НАСЕЛЕНИЕ

Еден премолчен факт за областа, која е предмет на разгледување, а за кој не се зборува, е тоа што ретко кој ја сфаќа. Англичанец, дури и оној кој ја познава ГРЦИЈА не успева да ја сфати бидејќи ретко кој од нив оди подалеку на СЕВЕР. ГРЦИТЕ на успеваат да ја сфатат од две причини. Прво, тие не сакаат. Во нивна корист е да веруваат дека сите места кои се обележани како &quot;ГРЧКИ&quot; на картата се, или мора да бидат ГРЧКИ по симпатија и на секој друг начин; ГРЦИ по природа какви што се; тие не сакаат да сфатат дека голем дел од населението на МАКЕДОНИЈА во ГРЦИЈА има исто толку добри причини да се сметаат себеси за МАКЕДОНЦИ колку што тие себеси се сметаат за ГРЦИ. Тоа претставува недоволен повод, еден вид измама, која е неразделен дел од Големата идеја. Втората причина е, или така барем мене ми е кажано, што последователните ГРЧКИ влади од ослободувањето на славофонска ГРЦИЈА од ТУРЦИТЕ беа, и покрај нивната разноликост, согласни во една работа: подржување на оваа лага оставајќи впечаток кај својот сопствен народ и во светот дека нема никакво СЛОВЕНСКО малцинство во ГРЦИЈА; додека ако странец кој не ја познава ГРЦИЈА, ја посети областа ФЛОРИНА и потоа формира сопствено мислење за земјата во целина, заклучокот би бил дека ГРЦИТЕ се тие кои се во малцинство. Тоа е предимно СЛОВЕНСКИ регион, а не ГРЧКИ. Јазикот во домовите, и по правило на полињата, на селските улици, на пазарот е МАКЕДОНСКИ, СЛОВЕНСКИ јазик. (Не познавајќи било кој од СЛОВЕНСКИТЕ јазици јас не можам да го коментирам, но се чини дека е поблиску до БУГАРСКИОТ отколку до СРПСКО-ХРВАТСКИОТ. Тој е во секој случај изопачен и лош без литература или одредена граматика, и со голем број позајмици од ТУРСКИ, ГРЧКИ, АЛБАНСКИ и ВЛАШКИ и дури РОМАНСКИ. Но во секој случај тоа е СЛОВЕНСКИ јазик. ПОЛЈАЦИТЕ на пример би го разбрале многу лесно, но сепак не така лесно како што е случај со СРПСКО-ХРВАТСКИОТ кој е чист и одреден). Многу од жените, особено постарите и многу од постарите мажи и скоро сите деца родени околу 1939 или подоцна не знаат ГРЧКИ. Дури и оние кои знаат ГРЧКИ повеќе сакаат да зборуваат МАКЕДОНСКИ кога можат. Странец кој ќе поздрави со &quot;Добро утро&quot; на ГРЧКИ ќе го добие истиот одговор, но ако истото го каже на МАКЕДОНСКИ тој ќе биде опсипан со плима фрази за добредојде и други додатоци. Имињата на местата, како што се дадени на картата, се ГРЧКИ: КАЛИТЕА, ТРИГОНОН, ДРОСОПИ и т.н., но како и да е, имиња кои најчесто се употребуваат, и покрај тоа што на картата се напишани со мали букви и во загради, ако воопшто се дадени така, се: РУДАРИ, ОШЧИМА, БЕЛКАМЕН - се СЛОВЕНСКИ имиња. ГРЧКИТЕ се единствено дел од обидот на МЕТАКСАС да ги прикрие (но како и да е тие се општо разбирливи). ГРЧКИОТ се смета речиси за странски јазик и на ГРЦИТЕ не им се верува и се третираат како странски државјани, дури и ако не, во полна смисла на зборот како странци. Овој очигледен факт, скоро толку очигледен за да се спомене, е дека областа е природ-но СЛОВЕНСКА, а не ГРЧКА, и не може, а да не се пренагласи. Тоа е, после се причината за почетокот на целиот проблем, и само имајќи го сето ова предвид, задоволувачка позиција може да се постигне, наместо некоја безнадежна крпеница што подоцна би предизвикало проблеми.

Исто така, важно е да се нагласи дека населението, како што тие не се ГРЦИ, исто така не се БУГАРИ или СРБИ или ХРВАТИ. Тие се МАКЕДОНЦИ. За ова јас овде не можам да догматизирам, бидејќи јас не ја познавам историјата и посебно етнологијата на МАКЕДОНЦИТЕ. ГРЦИТЕ секогаш нив ги нарекуваат БУГАРИ и затоа ги осудуваат, освен за ЕАМ/ЕЛАС, кои покажаа малку мудрост и кои го нарекоа овој народ &quot;СЛАВО-МАКЕДОНЦИ&quot;. Ако тие беа БУГАРИ, распрскани во делови на четири земји, од кои една е и БУГАРИЈА, зашто се сметаат себеси за посебен ентитет и поголемиот дел од нив се декларираат себеси како &quot;МАКЕДОНЦИ&quot;. Оние пак што се сметаат за БУГАРИ се потврдени во секој случај. Јас сум во состојба да потврдам дека бев под директно влијанието на  БУГАРСКАТА пропаганда ( за време на војната што беше ширена од КАЛЧЕВ и ГЕЛЕВ од КАСТОРИА и ФЛОРИНА). Македонската идеја исто така би можела да биде навистина нешто вештачко, резултат на пропаганда. Но не изгледа така. На мене ми изгледа сосема објективно МАКЕДОНЦИТЕ да се сметаат како ентитет, иако се малубројни и предмет на делба. МАКЕДОНЦИТЕ се поттикнати од силни но измешани чувства на патриотизам. Во ГРЦИЈА изгледа тој е од три вида, кој обично коегзистираат во една личност. Постои сигурна лојалност кон ГРЧКАТА држава; и растечки и понекогаш страстен локал патриотизам; и чувство тешко да се процени, бидејќи ретко се обелоденува пред странци, и се менува со промената на настаните и пропагандата, за МАКЕДОНИЈА како таква, без оглед на сегашните граници на кои се гледа како на узурпирани. Лојалноста кон ГРЧКАТА држава се прекина, во извесна смисла, кога ГРЧКАТА држава пропадна, и бугарската пропаганда и јака организација почна жестоко да работи, а МАКЕДОНСКИТЕ партизани на ТИТО дадоа голем придонес за придобивање илегални приврзаници, но, како и да е, сето тоа беше бескорисно само што селата постојано беа запоседнувани од андарти со цел да ја покажат приврзаноста кон ГРЦИЈА. Уште повеќе, кога земјата беше окупирана од непријателот антисловенската репресија предизвикана од МЕТАКСАС почна да се враќа во форма на индигнација против ГРЦИТЕ. Но извесна степен на лојалност постоеше дури и во времето на МЕТАКСАС. Тоа сосема јасно произлегува од начинот на кој полковите од СЛОВЕНСКИТЕ области се бореа во АЛБАНСКАТА војна, кога тие се истакнаа себеси не само со нивниот борбен дух туку и со нивната издржливост на умор и студ во што тие ги надминаа другите единици; и не изгледа дека кај нив има поголем процент на предавници во однос на величината на односното малцинство, од да кажеме ВЛАШКИОТ елемент во ГРЧКАТА армија. Но што е многу посилно од МАКЕДОНСКОТО чувство за ГРЦИЈА е неговиот локал патриотизам, не толку неговата љубов кон земјата како кон неговиот сопствен дел од земјата, родниот град - во ова тој личи на населението на ГРЦИЈА. Кога во октомври 1944 на ГОЧЕ (Илија Димовски), како КАПИТАНИОС и практично командант на Вториот баталјон на ЕЛАС-овиот 28 полк, му беше наредено да замине за ВЕРМИОН (Дурла), тој одговори &quot;Не, ние сме МАКЕДОНЦИ и нашето место е во МАКЕДОНИЈА; тоа е она зашто ние се бориме&quot;. (ВЕРМИОН се разбира, е исто така во МАКЕДОНИЈА, но тој е , јас верувам помалку СЛОВЕНСКИ отколку областа ВИЧО, каде ГОЧЕВИОТ баталјон тогаш беше стациониран и каде тој прво го пополни него; и родно место на ГОЧЕ е ВИЧО). Тој тогаш се побуни и замина за ПРЕСПА, подоцна за МОНАСТИР (Битола), и неговиот баталјон беше со него. Материјалот за оваа експлозија очигледно беше збрка на чувства акумулирани извесно време, меѓу нив ГОЧЕВАТА лична амбиција, но тоа беше исто толку добра каписла која што можеше да биде активирана и големата измама од 9-та Дивизија на ЕЛАС.

Повторно, еден војник на ЕЛАС кој требаше да се врати во ВАПЦОРИ за време на летото кога требаше да се врати во неговата единица која беше ЈУЖНО од АЛИАКМОН (Бистрица) рече не, тој беше МАКЕДОНЕЦ и сакаше да остане во МАКЕДОНИЈА; тој не сакаше да оди во ГРЦИЈА, и ако тие го пратеа таму, тие ќе зажалеа за тоа бидејќи ќе откриеја дека тој едноставно би станал нем, дрзок и би станал бескорисен за нив.

Истата тврдоглавост се покажува и во МАКЕДОНСКИТЕ песни, како традиционалните исто така и оние кои се создадени во сегашната војна. Вистина е дека песните обично ја споменуваат МАКЕДОНИЈА и не некое посебно место во МАКЕДОНИЈА, но нувството кое тие го изразуваат е едноставна и директна љубов кон земјата без некој интелектуален ентузијазам за политичка идеја. Чувството е исто без разлика дали песната е општо познатата &quot;Маре море Маре&quot; (приказна за девојка чиј вереник не се вратил од војните завршувајќи со зборовите &quot;Маре не чекај ме; омажи се. Јас веќе се омажив за црната земја за МАКЕДОНИЈА&quot;; а во една деуга верзија постои додаден двостих со рима &quot;За МАКЕДОНИЈА -каде ние сите би биле слободни; или хумористичната песна за ’Маре од Прилеп&quot;, чија мајка сакала да ја омажи - среќно - за три млади момчиња, коишто таа не ги сакала, еден од ПРИЛЕП, еден од БИТОЛА (МОНАСТИР) и еден од КОСТУР (КАСТОРИА) и која во последната и необврзна строфа го зема оној што таа го избрала, строфа којашто не може да се пее во приемни соби. Песната може да биде весела, а со малку маршевски тон, разубавена и свечена, која вели дека &quot;ропските денови на МАКЕДОНИЈА се завршени&quot;. Ритмичките пулсации во сите нив е љубовта на МАКЕДОНЕЦОТ кон неговото родно место.

МАКЕДОНСКОТО чувство за МАКЕДОНИЈА како целина, како земја, и како потенцијална држава се разгледува во делот 5 од овој извештај. Патем треба да се истакне дека и покрај големиот број агитатори во ГРЦИЈА, ЈУГОСЛАВИЈА И БУГАРИЈА кои беа, а и сега се активни во корист на една независна МАКЕДОНИЈА, на прво место се чини дека ова чувство не е нешто формирано со пропаганда, напротив пропагандата го зголемува. Македонскиот патриотизам не е вештачки, тој е природен, спонтано и длабоко всадено чувство кое почнува во детството како и секој друг патриотизам. Оттаму сепаратистичките тенденции ќе продолжат да жнеат; тоа не е неуспешен обид. Мене ми се чини дека тоа е една од грешките на историјата или лапсусите на историјата, (јас повторувам, не знам ништо за МАКЕДОНСКАТА историја) за непостоењето на независна држава. МАКЕДОНЦИТЕ кои во подолгиот период на својата историја беа потчинета раса, повеќе отколку било кој друг од нејзините соседи, ја изгубија нивната снаодливост, нивната иницијатива, останаа заостанати; тие беа ослободени од ТУРЦИТЕ но никогаш не се ослободија себеси од различните европски господари; кога овие станаа нации и секоја се зајакна и засили себеси, МАКЕДОНЦИТЕ не беа доволно смели и единствени да го направат истото, и сега кога тие изгледа се спремни да направат сериозен чекор кон национално единство, се чини дека е доцна. Фактот дека некогаш таму можеби постоеле одлични услови за независна МАКЕДОНИЈА не значи дека таков е случајот и денеска. (Види дел 6, долу).

Факторот кој јас не го слушнав да биде споменат, но кој ГРЦИЈА би можела добро да го искористи во зачувување на лојалноста на СЛОВЕНСКИОТ елемент, е што тој елемент е чудна комбинација на апатија и беда. Обичниот МАКЕДОНСКИ селанец, со кој јас имав можност да се сретнам, не е заинтересиран ни малку за политика како што е заинтересиран за благосостојба. Неговиот интерес за политиката е само желба да биде оставен на мир, оставен самиот на себе и поради што тоа е повеќе респектирано отколку политичките интереси. Тој е за чудо неутрален; тој има прилагодено заштитни бои и како камелеон може да ги промени кога за тоа ќе се појави потреба. Јас бев сведок на тоа. Еднаш во текот на јуни, кога патот ВАТОХОРИ (Брезница) 3758 – КАСТОРИА се уште се употребувашe од ГЕРМАНЦИТЕ, и јас на едно од моите ноќни патувања на коњ од ДЕНДРОХОРИ (Д'мбени) 3549 за ВАПСОРИ забележав дека додека во СЛОВЕНСКОТО село МАВРОКАМПОС (Чрновишта) и КРАНИОНА (Дреновени) немаа поставено стражи, во ГРЧКОТО бегалско село АГИОС АНТОНИОС (Жевени) јас бев сопрен уште пред првата куќа и не ми беше дозволено да продолжам се додека не докажав дека сум британски офицер по што бев топло пречекан. Мој придружник во тоа време беше еден андарт кој научил МАКЕДОНСКИ од неговата мајка, ГРЧКИ од неговиот татко, АЛБАНСКИ од патувањата по барање работа пред војната и кој беше ВЛАВ по потекло но ГРК по лојалност, така што тој беше во добри односи со сите локални МАКЕДОНЦИ. Јас го зедов него како личен слуга и водич; го избрав намерно бидејќи беше таква мешавина, а и поради познавањето на планините и коњите. Тој објасни дека народот од КРАНИОНА и МАВРОКАМПОС не поставил стражи бидејќи во случај да ги повикат ГЕРМАНЦИТЕ или комитска банда тие тогаш нема да бидат обвинети дека се непријателски расположени или дека нешто кријат. Во исто време, како и да е, тие немаат оружје и не се во опасност да бидат нападнати од андартите како комитска тврдина.

Еден стар човек од КОРИФИ ми укажа многу јасно на овој аспект од МАКЕДОНСКИОТ карактер. Тој беше СЛОВЕН, бил претседател на неговото село ВАПСОРИ во периодот на режимот на МЕТАКСАС. Како последица, сега, тој е исфрлен од страна на ЕАМ и ЕЛАС. Тој ми кажа: &quot;Гледаш, ние имаме толку многу различни господари, кој и да дојде ние велиме (ги доближи двете раце, направи задоволна насмевка со мал наклон), 'Калос орисате'!. Тоа беше многу убедливо. Тоа е таа дволичност на МАКЕДОНЦИТЕ поради што е тешко да се запознаат. Тешко е да се дознае што тие мислат. Трет човек што беше присутен на разговорот го дополни предметот истакнувајќи: &quot;Во суштина, нашиот став е навистина овој. Ние немаме ништо против ако државата зема дел од нашето производство како данок, пет, десет дури и петнаесет проценти. Но да дозволиме државата да биде разбрана: да земе само умерена количина, така што јас би знаел за што работам, зашто јас се потам, што на крајот ќе биде мое. Ако јас отидам на ридот оваа вечер и ја поминам ноќта таму правејќи дрвен јаглен, што ќе добијам јас? само неколку драхми. доволни само за кутија цигари. Гледате, нашите планини се сиромашни и ние имаме многу малку. Што ние навистина сакаме, е некоја богата земја како АНГЛИЈА и АМЕРИКА да ја отвори МАКЕДОНИЈА, да ги експлоатира нејзиниот тутун и нејзините недопрени минерали. Тогаш секој ќе го планира своето плаќање секоја недела и ќе има многу за јадење и добри алишта за носење. ГРЦИЈА не може да го направи тоа; таа е премногу сиромашна. Постоеше една АМЕРИКАНСКА компанија која сакаше да отвори рудници во овие планини по последната војна, но ГРЧКАТА влада не им дозволи&quot;.

Нивните уверувања за немаштина се малку преувеличени, не многу, и општата слика од неговите искажувања се потврдува со она што јас го видов во бројни села за време на мојот 7 1/2 месечен престој во областа.

Патем, истиот човек кој секогаш ми изгледаше непоколеблив другар и кој се борел како митралезец во АЛБАНСКАТА војна, на крајот му се придружи на баталјонот на Гоче и зеде учество во дезертирањето во ЈУГОСЛАВИЈА во име на една независна МАКЕДОНИЈА. Јас често бев изненаден од ова истовремено одбивање и привлекување или повеќе-отколку-привлекување и одбивање на СЛОВЕНИТЕ во ГРЦИЈА, нивната спремност да одат во овој или оној правец кои се во склад со непресметливоста на пропагандата и променливиот притисок на условите. Тие се збирка на збркани селани кои можеби тешко знаат што тие сакаат од еден до друг месец. Во политичката сфера, така е; од практична страна тие се начисто. Тие сите би сакале да јадат пченичен леб, наместо р'жен и пченка; и тие сакаат да заработат повеќе и да имаат поголема удобност. На другата страна ништо не е јасно. Потврдени про-ГРЧКИ или про-МАКЕДОНСКИ или про-БУГАРСКИ меѓу нив се ретки. Се дознава дека голем дел од оние кои се побунија со Гоче би сакале да се вратат во нивните домови но не се осмелуваат да го направат тоа. Тие би биле убиени од ЕЛАС и во секој случај од фанатиците во нивните чети, лично ГОЧЕ ги спречува да заминат.

Може да се докаже од пример во пример дека сите МАКЕДОНЦИ во ГРЦИЈА се раководени, дури и против нивна волја, од секој оној кој ја има предноста во дадениот момент; ГРЧКАТА влада, странските освојувачи или андартите на ЕЛАС како што е сега. Непрекинато потчинети, тие станаа апатични, но само до одреден степен, не целосно. Кога тие се незадоволни, тие преоѓаат кај секој оној што ќе ги третира подобро или кон оној за кој тие сметаат дека би се однесувал подобро. Она кон што тие се стремат не е толку нациналноста колку да им биде овозможено да го зборуваат својот сопствен јазик и да живеат невознемирувани од никого и да живеат подобар живот отколку пред тоа. Потребата се повеќе го зголемува нивното незадоволство до степен кога тоа не е повеќе важно. 

Секако, ова покажува сигурни можности, не за да се отстрани проблемот настанат со постоењето на СЛОВЕНСКОТО малцинство во ГРЦИЈА но барем да се намали. Ако ГРЦИТЕ им дадат на МАКЕДОНЦИТЕ што тие сакаат, слобода да зборуваат на мајчин јазик и нешто подобар живот - тие би биле наклонети да останат ГРЧКИ граѓани. Ако ова се случи, и дури ако ГРЦИЈА асоцира мисловно со БРИТАНИЈА, тие би мислеле подобро за БРИТАНИЈА и би биле помалку наклонети кон РУСИЈА. Учеството на БРИТАНИЈА во нејзината задача за рехабилитација на ГРЦИЈА ќе го направи тоа поврзување.

Уште неколку случајни точки мора да се задоволат за да се потполни остатокот на оваа слика за СЛАВО-МАКЕДОНЦИТЕ како што ги видов јас.

СЛАВО-МАКЕДОНЦИТЕ општо земено се плашат и не им веруваат на Британците и покрај тоа што тие пријателски се однесуваа кон британските офицери и ОР'с во планините за време на окупацијата, еднаш Британците дојдоа и се покажаа дружељубиви.

Причината за ова недоверба е тоа што во свеста на МАКЕДОНСКИОТ селанец БРИТАНИЈА е поврзана со кралот, со МЕТАКСАС, кој го забрани СЛОВЕНСКИОТ јазик во ГРЦИЈА и ги хранеше луѓето со рицинус ако го зборуваат него. Во време на окупацијата БУГАРСКАТА пропаганда беше брза за да ја искористи таа страна од ситуацијата. &quot;КАЛЧЕВ и некои други дојдоа во нашето село од КАСТОРИА и го собраа целиот народ на плоштадот и ни рекоа &quot;Андартите се со Британците и Британците ќе го вратат кралот и стара ГРЦИЈА (т.е. ГРЦИЈА на МЕТАКСАС). Поради тоа вие морате да се вооружите против андартите&quot;. (Од изјавата на жена фатена при нападот на ПРЕКОПАНА (Прекопана) 5950, Апр/ил/44).

Оваа НЕДОВЕРБА кон БРИТАНЦИТЕ делумно влече корени, но не целосно, од мешавината на страсната желба, почитувањето и задоволстото кое е всадено кај многу селани од воодушевувањето кон големата и богата нација. &quot;БРИТАНИЈА е богата, БРИТАНИЈА ќе не спаси&quot;, велат тие (тие би рекле АМЕРИКА ако некој е АМЕРИКАНЕЦ) и продолжуваат да наплаќаат двојно за компири или вино или јајца што ги купуваат од нив.
МАКЕДОНСКОТО чувство спрема ГРЦИТЕ и vice versa, во моментот е жестоко и осветољубиво. Но тоа е двосмислена генерализација. Во ФЛОРИНА (''Лерин'') на пример се случува двајца да живееат еден до друг; никој не ги вознемирува обичните луѓе зашто зборуваат МАКЕДОНСКИ на улица и само во приватни конверзации ГРЦИТЕ ја признаваат нивната омраза. (За МАКЕДОНЦИТЕ не знам, затоа што јас не го зборувам нивниот јазик и, ако во ова време ги запрашам нив за тоа на ГРЧКИ, тие сигурно не би ми одговориле. Тие се темпераментни, недоверливи суштества). Карактеристика на МАКЕДОНИЈА е што оваа состојба на очигледна мирољубивост може да продолжи за подолго време, и во еден момент да биде прекината од краткотраен терор, а тоа би можело да се случи повеќепати во тек на една или две години.
Ставот дури и на ГРЧКИТЕ интелектуалци во однос на СЛОВЕНСКОТО малцинство, не само во СЛОВЕНСКИТЕ области туку насекаде, е обично глупаво, неупатено и брутално реагирање што го доведува човек во ситуација да очајува за недоразбирањата било кога создадени меѓу двата народа. Многу ГРЦИ дословно ќе го кажат текстот на Атлантската повелба или ќе ви одржат опширно предавање, иако не многу точно, за Версајската конференција, а кој не знае дека во рамките на нивните сопствени граници егзистира малцинство кое зборува СЛОВЕНСКИ или ако имаат некои точни сознанија за постоењето на МАКЕДОНЦИТЕ ги прогласуваат за БУГАРИ и велат &quot;Тие треба да бидат убиени или вратени во БУГАРИЈА од каде што и се дојдени&quot;205. Тие не сакаат дури ниту да слушнат за нивното постоење, или ако слушнат тоа претставува еден вид глупаво неверување и поради сето тоа тие се во неможност да одговорат на укажувањата дека МАКЕДОНЦИТЕ не се БУГАРИ и дека не се дојдени од БУГАРИЈА, или, ако се дојдени, дојдени се многу одамна и што, како и да е, не може да се пресмета.

Жртвите на двете страни во последните три години навистина беа чести. Во победничкиот напад на андартите на ПОЛИКЕРАСОС (Черешница) 5448 во август беа заробени околу триста. Командантот на ЕЛАС наредил да не се стрелаат туку да бидат заклани. И тоа беше направено. Кога 80 комити со 50 ГЕРМАНЦИ влегоа во ДЕНДРОХОРИ во јуни и убија неколку андарти и цивили, еден ранет и заробен андарт беше убиен од комитите на самото место со секира. (Убиениот од моја страна беше обучуван за диверзии и во тоа време беше под моја команда). И така натаму. Јас би можел да дадам уште неколку примери но јас не се ангажирав околу &quot;собирање&quot; на жртвите. ГРЦИТЕ често протестираат против варварството на &quot;БУГАРИТЕ&quot; но фактички тоа не е ни половина од другите. Некои ГРЦИ ќе го признаат ова и продолжуваат да се жалат.
Непотребно е да се каже дека овие жртви само ја влошуваат веќе и онака аелектризираната ситуација. Една жртва раѓа друга.

Прашање е колку од оваа омраза меѓу двете раси може да се избегне. Можеби постои некој непретворлив минимум, слепа омраза што произлегува од нешто непознато, нешто спротивно, кое тие автоматски го чувствуваат еден кон друг. Но неспорно е дека голем дел од лошото чувство е чиста креација на пропагандата, особено онаму каде пропагандата се употребува за преувеличување на жестокоста предизвикана од репресалиите. ГРЦИТЕ и СЛОВЕНИТЕ можат да живеат заедно и удобно. Ова е мислењето на полковникот ЛОВКАРИС, сега &quot;генерал&quot; на ЕЛАС на Резервната дивизија на КАСТОРИА, пензиониран офицер на ГРЧКАТА армија кој имаше успешна кариера и покрај фактот што по раѓање беше СЛАВО-МАКЕДОНЕЦ и кој ја познава СЛАВОФОНСКА ГРЦИЈА многу добро.

ГРЦИТЕ секогаш наведуваат како доказ дека малцинствата се добро третирани со самото тоа што им е дадена алтернатива да останат во ГРЦИЈА и добро да се однесуваат или да заминат за БУГАРИЈА. На мене ова ми се чини дека е нешто како прашањето: &quot;Дали се откажавте од тепањето на својата сопруга? Одговори ДА или НЕ&quot;. МАКЕДОНЦИТЕ во ГРЦИЈА се речиси странци и во одредени случаи скори сите се чувствуваат така. Но за МАКЕДОНСКАТА фамилија, нивниот сопствен дел од планината, нивното сопствено мало парче земја примитивно обработено, е домот, нешто за што фамилијата живее со генерации. Така владината наредба се сведува само на ставање на знаење дека тие или ќе ги напуштат домовите или ќе останат како странци. Оваа дилема се уште постои; таа е во природата на ситуацијата. По се изгледа дека не постои солуција која ќе ги задоволи и двете страни, но мудро и толерантно становиште од страна на успешна ГРЧКА влада која би била на власт, комбинирано со едно апсолутно на-гласување на лојалност кон ГРЦИЈА, би дало поднослив modus vivendi кој 6и го направил поднослив животот во МАКЕДОНИЈА иако тоа не може да се осигура.

Ако еден живее опкружен со борбата меѓу ГРЦИТЕ и МАКЕДОНЦИТЕ, како што живеев јас повеќе од седум месеци, она што најмогу погодува, од било што друго, е сознанието дека тоа е проклета работа. Тоа е работа на грубо без сожалување, одземање на земја. Постои посебен вид на проклетство кое е присутно во сите националистички борби и сите го поседуваат тоа. Уште повеќе, тоа е борба меѓу селаните, од кои поголемиот дел се селани од планините. Планините формираат луѓе кои се цврсти и храбри и кои, кога се борат, кога нивната трпеливост ќе биде изиграна, се борат со гнев, и под кожата на секој селанец, кои и да се неговите добри квалитети, лежи скриен нагон на убиец. Под притисок на ова тие излегуваат од својата кожа и стојат исправени со целата своја нескриена непријатност.

Без сомнение, оваа психолошка позадина е во непосредна врска со дивјаштвото со кое борбата се води.
Еден инцидент кој фрла извесна светлина на МАКЕДОНСКИОТ проблем во ГРЦИЈА се случи во летото 1943. Еден стар господин по име КАРАГЕОРГИУ кој живее во АРГОС ОРЕСТИКОН (Рупишта), беше глава на многу почитувана фамилија во таа област и во деновите под ТУРСКО ропство претседател на &quot;ГРЧКИОТ комитет&quot; кој претставуваше центар на ГРЧКОТО локално единство против ТУРЦИТЕ и комитите. Еден од неговите синови, капетан (потоа поручник) ИРАКЛИС КАРАГЕОРГИУ, се бореше генијално како скромен командант во 1941 за што е одликуван три пати. Во 1943 стариот КАРАГЕОРГИУ беше фрлен во затвор во АРГОС од страна на комитите кои беа многу активни во тоа време тероризирајќи ги ГРЦИТЕ. Еден млад комита влегувајќи во ќелијата, почнал да го тепа што завршило со негово убиство, некои велат со кршење на неговата глава од ѕид, други со удар од врвот на неговите чизми. По кратко време во областа пристигнал капетанот КАРАГЕОРГИУ како падобранец на 133 чета и разбрал за смртта на својот татко. По пристигнувањето во селото во кое тогаш се наоѓал Главниот штаб на 133 чета во Западна МАКЕДОНИЈА тој беше изненаден гледајќи го убиецот како слободно шета по улиците како слободен човек. Се чинеше дека тој преминал во ЕЛАС и влегол како член на Комунистичката партија, што сигурно значело дека му било простено. Капетан КАРАГЕОРГИУ истакнал &quot;Јас се заколнав на гробот на мојот татко дека ќе го убијам тој човек&quot;. Јас сум сосема сигурен дека тој тоа ќе го направи. Тој е ројалист, националист, целосно бескомпромисен републиканец и особено храбар така што ништо не би можело да го сопре. Останува да се види дали некои пријатели или роднини на комитата би презеле слична заклетва. 

3. ЛЕВИЧАРСТВОТО МЕЃУ МАКЕДОНЦИТЕ

Исто така многу е важно при анализирањето на МАКЕДОНИЈА како и со остатокот на ГРЦИЈА да се направи разлика помеѓу вистински окоровените доктринирани комунисти, кои се ретки и проста маса која го формира мнозинството од симпатизерите на Левото крило, кој го претставуваат различни контрасти од Лево крилна идеологија и понекогаш без било каква идеја и се погрешно наречени од самите себе и од другите комунисти. Оттука јас го употребувам поприфатливиот варваризам &quot;Левичарство&quot;. Слушнав како пред војната МАКЕДОНЦИТЕ покажувале поголема тенденција спрема комунизмот отколку ГРЦИТЕ. Ако е тоа така, како прва причина јас ја земам СЛОВЕНСКАТА симпатија кон РУСИЈА, второ, реакцијата против репресијата, трето природниот екстремизам на СЛОВЕНСКИОТ темперамент кој скоро постојано гравитира спрема тиранска ортодоксност.

4. БУГАРСКОТО ВЛИЈАНИЕ МЕЃУ МАКЕДОНЦИТЕ

Тоа беше големо за време на последните три години. БУГАРИТЕ одржуваа пропагандни пунктови во ФЛОРИНА, КАСТОРИА и јас верувам во ВАСИЛИАС (Загоричани) 5944. Најактивни пропагандисти беа ГЕЛЕВ и уште попознатиот КАЛЧЕВ (роден во ГРЦИЈА, школуван во БУГАРИЈА и фанатик). Со оружје беа снабдени голем број села од страна на ГЕРМАНЦИТЕ и ИТАЛИЈАНЦИТЕ со цел да го ослабнат герилското движење со поделба на населението и едновремено да формираат длабок заштитен обрач (КАСТОРИА и синџир гарнизони долж патот) околу КАСТОРИА-АМАНТИОН. Тоа резултираше со голема економизирање на трупите. Голем дел од вооружените села се чини имаа неколку фанатици и голем број индеферентни луѓе кои не 6и се бореле против никого. Некои села, на пример АСПРОИЈА (Сребрено) 6350, со брутални методи беа присилени да се вооружат. По се изгледа нај про-БУГАРСКО село е ВАСИЛИАС, кое има мал број ГРЧКИ бегалски фамилии и е предимно СЛОВЕНСКО. Неколку фамилии од таму имаат роднини кои емигрирале во БУГАРИЈА и добро се снајдоа, еден дури стана генерал во БУГАРСКАТА армија. Во далечната 1938, жителите имаа навика да го нарекуваат нивното село &quot;Мала СОФИЈА&quot;.

Покрај вооружувањето на селата БУГАРИТЕ исто така се обидоа да го придобијат населението да се регистрираат како граѓани на БУГАРИЈА. Еден стар човек во ТРИВОНОН (Трсје) 5065 ми кажа дека само шест фамилии од тоа село, покрај неговата, инсистирале да останат ГРЦИ.

МАКЕДОНЦИТЕ, во целина, се чини, не се навистина многу заинтересирани за БУГАРИЈА и некои сега се исплашени дека таа ќе ги третира нив како инфериорно малцинство како што тоа веќе го прават СРБИТЕ И ГРЦИТЕ. Ако областа со која јас сум запознат е навистина про-БУГАРСКА, сите села во неа би требало веројатно да бидат вооружени, додека единствените кои се вооружија беа оние стационирани во низинскиот дел на падините на планината Вичо. Планинската област е секогаш слободна од вооружени села, иако не и од информатори кои би им ги предале андартите и БРИТАНЦИТЕ на ГЕРМАНЦИТЕ. Оние од жителите кои не се про-ГРЦИ - што би се рекло мнозинството - се исто несигурно неутрални или се уште полни со прилично неодредени аспирации спрема слободна МАКЕДОНИЈА продолжувајќи ја линијата на Левото крило. Така, кога во мај андартите од ВАПСОРИ испратија долго писмо до СИДЕРОХОРИ (Шештево) барајќи да се придружат кон ЕЛАС и сојузниците, од СИДЕРОХОРИ им одговорија &quot;Ако вие (ЕЛАС) сте навистина сојузници вие ќе носите црвени ѕвезди на вашите капи&quot;.

5.МАКЕДОНСКОТО ДВИЖЕЊЕ СЕГА 

(а) Личности

ТЕМПО (Светозар Вукмановиќ): ТИТОВ претставник кој се наоѓа со МАКЕДОНСКИТЕ единици на ЈУГОСЛОВЕНСКИТЕ партизани. Неговиот Главен штаб на 10 ноември јави дека е во Прилеп.

АБАС (Цветко Узуновски) : &quot;Агитпроп&quot; на МАКЕДОНСКИТЕ партизани под ТИТО (Агитпропот е слично нешто како Капитаниос во единиците на ЕЛАС). Мирен и добро воспитан, интелигентен, образуван но до кој степен јас не знам. Остава впечаток дека е целосно определен. Минатиот јануари му изјави на еден британски офицер:&quot;Не јас не сум комунист; политички јас не знам што сум. Се што јас сакам е МАКЕДОНИЈА на МАКЕДОНЦИТЕ- МАКЕДОНСКИ јазик, цркви, школи, болници и т.н.&quot;

ДЕЈАН (Киро Георгиевски): Член на Главниот штаб на ТЕМПО. Во пролетта и летото оваа година работеше во областа ПРЕСПА регрутирајќи партизани и пропагирајќи за МАКЕДОНИЈА. Добро воспитан, мирен, но јака личност, според некои кажувања бил архитект (веројатно точно), а според други новинар. За горниот се истакнува дека е во ПРИЛЕП. Јас до сега се имам сретнато со двајцата но не и со ТЕМПО.

ГОЧЕ: Се истакнува дека е во МОНАСТИР. Некои од неговите луѓе ја контролираат границата. Се потпишува со &quot;Командант на бригада од КАСТОРИА и ФЛОРИНА&quot;. Роден е во МЕЛАС (СТАТИЦА) 4761 (село со силна основа на антигрчко чувсто). Горд селанец со репутација на добар борец.

ПЕЈО (Наум Пејов): Роден е во ГАВРОС (Габреш) 4053. Со оружје заробено од Германците се бори против андартите, се изјасни дека неговата цел е независна МАКЕДОНИЈА, не голема БУГАРИЈА. Имаше и веројатно има големо влијание на селата во близината на неговото. Неговата чета беше нападната и растурена од единиците на ЕЛАС во средината на летото. Тој замина за ПРЕСПА и му беше дадено засолниште од ДЕЈАН кој за тоа беше остро прекорен од ТИТО. ПЕЈО беше вратен назад од партизаните, некои велат лично од ТИТО, во ЕЛАС кој го прати под амнестија во баталјонот на ГОЧЕ, Кога ГОЧЕ се побуни во октомври ПЕЈО му се придружи и го поддржа.Се истакнува дека ПЕЈО бил комунист од пред војната и дека заминал за БУГАРИЈА по доаѓањето на МЕТАКСАС. Се истакнува дека е голем егоист. Образование: Посетувал гимназија во ФЛОРИНА.

ТУРУНЏЕВ (Георги Турунџев): Уште еден помалку важен лидер од слафовонска ГРЦИЈА. Роден е во КСИНО НЕРО (Врбени) 7757. Во време на побуната на ГОЧЕ бил во КАЈМАКЧАЛАН на ЈУЖНАТА страна на фронтот. Му се придружил на ГОЧЕ земајќи со себеси чета од герилци (со непозната јачина).

Последниве тројца се луѓе со понизок статус од АБАС, ТЕМПО и ДЕЈАН. Тие се амбициозни селани со одредена надареност за лидерство. Нивното движење не е значајно (побуна на селани), опасно е како симптом.

Се имам еднаш сретнато со ГОЧЕ (пред неговата побуна), а со ТУРУНЏЕВ И ПЕЈО никогаш.

(б) Воена сила
	
Се истакнува дека ГОЧЕ имал 500 вооружени луѓе во време на неговата побуна од кои скоро сите ги зел со себе. Се истакнува дека собрал 500 до 1 000 невооружени цивили од селата на пат за ПРЕСПА. Некои од нив ги собрал со сила, а други пристапиле доброволно. Исто така му се  придружиле и од областа ПРЕСПА.

Со сигурност знам за постоењето на три бригади на МАКЕДОНСКИТЕ партизани под ТИТО/ТЕМПО. Тоа е јачината за која јас бев известен во јули. (Бригада во ЈУГОСЛОВЕНСКАТА организација е еднаква на 400 луѓе).

Така силата на про-МАКЕДОНСКИТЕ сили СЕВЕРНО од границата е 1700 или повеќе. Но јас би бил изненаден ако тие се нешто повеќе од тоа.

(ц) Односите меѓу андартите и партизаните

Тие обично беа добри, ако се иземат периодичните кавги предизвикани од партизанската пропаганда за слободна МАКЕДОНИЈА. Партизаните се многу поувежбани и агресивни и на андартите гледаат со презир како на кукавици.

Имаше несогласувања меѓу ЕЛАС-овиот 1 баталјон на 28 пешадиски полк и 1 и 2 бригада (МАКЕДОНСКИ) на партизаните во ВАПСОРИ во април. Командантот на ЕЛАС сакал да нападне комитско село и ги замоли партизаните да нападнат со него. АБАС беше таму во тоа време и одби. Подоцна тој му кажа на еден друг офицер и на мене дека тој би можел сите комитски сили да ги преорентира на страната на сојузниците со политички средства, ако тоа му се дозволи. Еден партизан ми кажа дека во тоа време партизаните можеле да влегуваат и излегуваат од комитските села сосема слободно; тие никогаш не биле нападнати или избркани.

За време на оваа посета на 1 и 2 бригада на ВАПСОРИ и областа, мал број од андартите преминаа на страната на партизаните. Сите тие се СЛАВОФОНСКИ андарти.

ТИТО секогаш презема послободна политика онаму каде дејствуваат неговите единици, отколку што е тоа случај со ЕЛАС. Тоа значи, АЛБАНСКИТЕ единици во склоп на ТИТОВИТЕ сили го употребуваат АЛБАНСКОТО знаме, АЛБАНСКИОТ јазик и имаат АЛБАНСКИ офицери; МАКЕДОНСКИТЕ единици МАКЕДОНСКО знаме (златна звезда на црвена позадина) и т.н. ЕЛАС од друга страна секогаш ги командува МАКЕДОНСКИТЕ единици со ГРЦИ што остава лош впечаток кај андартите СЛАВОФОНИ во ЕЛАС. Тоа прави тие да се чувствуваат исто како што се чувствуваат и цивилите, дека златното време најавувано од ЕЛАС/ЕАМ во кое СЛАВО-МАКЕДОНЦИТЕ ќе уживаат исти права и полна слобода е на крајот на краиштата само трговија; ГРЦИЈА ќе продолжи да биде нивен господар, ќе продолжи да ги исклучува од државните служби, од унапредувањето во војската и т.н.

(д) Неуспехот на СНОФ
	
СНОФ беше СЛАВОФОНСКА верзија на ЕАМ; што би се рекло ЕАМ (значи ГРЧКА организација) под СЛОВЕНСКО име водејќи ја својата работа на СЛОВЕНСКИ јазик. Буквите СНОФ значат &quot;СЛАВЈАНО-МАКЕДОНСКИ НАРОДНО АНТИФАШИСТИЧКИ ФРОНТ&quot; (Славјано-македонски народноослободителн фронт) (Не сум сосема сигурен за анти-фашистички). Во текот на летото кога ГРЦИТЕ станаа вознемирени од пропагандата за независна МАКЕ-ДОНИЈА и посебно поради партиската насоченост во ЕАМ, се исплашија дека би ги изгубиле ГРЧКИТЕ приврзаници, на сметка на ова, Н (за &quot;народни&quot;) беше исфрлено и организацијата стана позната како СОФ. Денеска зборот СОФ е редок и дури не се слуша; ЕАМ е име кое се употребува дури и кога се зборува на СЛОВЕНСКИ.

Причината за промената на СНОФ (во суштина ЕАМ) беше да се нагласи СЛАВО-МАКЕДОНСКИОТ елемент во орбитата на ЕАМ. Маневрот беше половичен. Во почетокот СНОФ направи добра работа, отворајќи области кои доттогаш беа непријателски, не само спрема ГРЦИТЕ туку исто така и кон сојузниците. Благодарејќи на СНОФ, јас успеав да опстанам во потполно СЛОВЕНСКА област како што е таа на ВИЧО. Полека, како и да е, МАКЕДОНЦИТЕ ја изгубија довербата во СНОФ, почнаа да размислуваат- правилно -дека ГРЦИТЕ не се искрени во нивните уверувања и дека фактички ГРЦИТЕ се определени да останат доминантни; дека тоа е само уште еден трик. Тоа не значи дека СНОФ исчезна; го промени само своето име во СОФ и потоа во ЕАМ и денеска ЕАМ се уште ги контролира скоро сите села во кои што СНОФ имаше свое влијание. Но ентузијазмот на селата речиси исчезна и го замени движење во правец на независна МАКЕДОНИЈА; она што можеби ја прели чашата во недовербата кон ЕАМ беше мобилизацијата извршена од страна на ЕЛАС во август на млади луѓе како андарти; во СЛОВЕНСКА област тоа природно значи мобилизација на СЛОВЕНИ. Толку за слободата на СЛОВЕНИТЕ.

Паѓа во очи дека кога партизаните ќе организираат село т.е. ќе ги убедат дека мора да работат против ГЕРМАНЦИТЕ и фашизмот ќе обезбедат курири, стражари, 'Q' и служба за снабдување и т.н. или обично користејќи село организирано од ЕАМ, организацијата работи многу добро. ТРИГОНОН (Ошчима) 4265 е такво место. Селаните таму имаат прекрасен распоред за водење на партизаните, андартите или Британците преку патот кој е многу употребуван од ГЕРМАНЦИТЕ. Со системот на курири и стражи (просто работат на поле со нивните мотики или лопати изгледајќи сосема невино) тие би го пренеле секого по бел ден, низ село, дури иако ГЕРМАНСКИТЕ единици се улогорени само неколку стотина метри на периферијата.

(е) Улогата на грчката комунистичка партија

Во ФЛОРИНА213 највероватно во ноември, но не е сосема сигурно, тамошната КОМУНИСТИЧКА партија (која го контролира движењето како што контролира и се друго) дозволи претставници на ГОЧЕ да влезат од градот МОНАСТИР.

Веројатно ККЕ води комплетно опортунистичка политика. Ако МАКЕДОНСКОТО движење успее ККЕ ќе го поздрави тоа; а ако се покаже дека ќе доживее неуспех, ККЕ ќе биде прва која ќе го отфрли. Јас го нагласувам &quot;прва&quot;.

6. ИДНИНА

Не може да има независна МАКЕДОНИЈА. Дури и ако некој го посакува тоа, како што јас тоа го посакувам, како право, теоретски гледано, дека би требало да постои, треба да се признае дека практично тоа е непожелно.

МАКЕДОНСКОТО воскреснување би било жестоко спречено од ГРЦИТЕ кои би востанале како еден од цела ГРЦИЈА за да го угушат. Практично барањето на СОЛУН ќе предизвика кај ГРЦИТЕ бес. Резултатот 6и бил крајно крвава војна од која ништо добро нема да произлезе.

Исто така присутен е и ПАН-СЛОВЕНСКИОТ аспект којшто е многу реален но кој јас не сакам овде да го коментирам.

Секако, границата на ГРЦИЈА помеѓу ПРЕСПА и КАЈМАКЧАЛАН мора да остане непроменета. (Јас ништо не знам за правото на ГРЧКИТЕ барања за Северен ЕПИР и јужната граница со БУГАРИЈА). ГРЦИЈА е веќе доволно сиромашна за да отстапи една од нејзините продуктивни територии што би ја направило уште посиромашна.

Во исто време, ако таа не биде доведена во незавидна ситуација од нејзиното МАКЕДОНСКО малцинство, и исто така во интерес на правичноста, таа мора добро да се однесува кон малцинствата, цврсто, но пријателски, без дискриминација. Јас не сум убеден дека ова ќе се случи. Но не е невозможно.
Скоро е веројатно, но не е сигурно, дека МАКЕДОНЦИТЕ од преку границата - двајцата ТЕМПО и ГОЧЕ - порано или подоцна ќе направат вооружен обид за автономија или независност. Во текот на мај ТЕМПО во говорот во МОНАСТИР истакна дека тие ќе формираат слободна МАКЕДОНИЈА која ќе ги вклучи ФЛОРИНА и САЛОНИКА. На говорот беа присутни британски и американски офицер што остави лош впечаток и кај ГРЧКОТО малцинство во МОНАСТИР и кај многу жители на ФЛОРИНА кои се прашуваа дали тоа значи дека БРИТАНИЈА и АМЕРИКА ги одобруваат МАКЕДОНСКИТЕ барања.

Методот заговаран од ТЕМПО е плебисцит. Ако тој инсистира на тоа и тоа биде одбиено, тој веројатно ќе прибегне кон вооружено востание. Од друга страна, ако таков плебисцит слободно и чесно се одржи, повеќе е од веројатно дека резултатот би бил слободна МАКЕДОНИЈА.

Јас не верувам дека ТЕМПО соработува со &quot;Комити&quot; или било кој друг орган од бугарските националности; иако БУГАРИЈА сигурно е заинтересирана за формирање на одделна МАКЕДОНИЈА. Но јас не верувам дека тој соработува и со МАКЕДОНСКИТЕ левичари од БУГАРИЈА.

Слабоста на сегашната ГРЧКА влада и нејзината бавност во возобновувањето на авторитетот на Државата во ФЛОРИНА218 и областа сигурно дозволи МАКЕДОНСКОТО чувство да се изрази послободно отколку кога ситуацијата би била друга, и опасноста -бидејќи тоа е опасност - продолжува да расте.


7. ДОБИВАЊЕ ИНФОРМАЦИИ

Многу лесно е да се добијат информации за македонските настани, добиени од оној кој:

(а) ја познава земјата

(б) се наоѓа таму, а не овде

(в) внимателно ги проверува сите извештаи, гласини и т.н.

(д) претпазливо се однесува кон шпионите меѓу оние кои ги доставуваат информациите.

Исто така е од помош, речиси основна, да се зборува МАКЕДОНСКИ. Тоа ги охрабрува луѓето да зборуваат многу послободно. Овој извештај е многу долг. Тој исто така содржи мислења како и информации. Но јас порано или подоцна ќе си го дозволам тој луксуз, иако само за да си ги потврдам моите погледи. Уште повеќе, тоа е потребно за да се вклучат корисниците на извештајот во односната тема. Поради тоа што мислењата се добиени од искуство, со фактите со кои се среќавав, еднаш формирани, тие влијаат на селекцијата на самите факти при составувањето на извештајот. Така ниту еден извештај не е комплетен без краток опис на влијанието на оној што го пишува.

АТИНА 								(П. X. Еванс)   Кап/етан/

1 дек/ември/44 							

(Белешки)

Крајно добар извештај.

И.С. Ласки

Ова е еден крајно интересен документ; за несреќа, материјалот за ова словенско население од Западна Македонија е страшен и практично е невозможно да се дознае повеќе од дадената информација.

Ако навистина е точно, по се изгледа дека македонските Словени се многу повеќе од занемарливо малцинство отколку што досега се претпоставуваше; тој исто така потврдува дека грчкиот став спрема нив, кој се чинеше дека е повеќе од занемарлив, во стварноста е многу груб. Како што произлегува од овој извештај патриотските чувства на македонските Словени се чисто локални, без разлика што тие во целост се незаинтересирани за политика, тие би можеле да останат во Грција воглавно како задоволно малцинство. Но поради тоа Грција ќе мора да ја промени својата политика; нејзината влада тогаш би требало да го признае тој народ како малцинство со посебни права, на пример, јазик, наместо досегашното тврдење дека не ја искористиле шансата за размена, дадена со договорот во Неј, тие индиректно се декларираат како Грци.

/…./220

13. I 1944.

Овој извештај е многу интелигентно напишан, интересен и информативен. Сосема е јасно дека од Србите доминирана Македонија има малку привлечност за Словените од областа Касторија, Флорина во Грција, за разлика од привлечноста која ја има идејата за единствена автономна Македонија во Југославија.

Судејќи според говорите на Ѓилас и Темпо од ноември и на Влахов, писмото до Папандреу, тогаш без сомнение изгледа дека се одобрени погледите на југословенските партизански лидери кои се заинтересирани за Македонија дека федералната единица Македонија може најмалку да се прошири со вклучување на словенски населените области на Грција. Но сепак партизанското собирање во Битола на 3 декември резултираше со тоа што последниве избраа комитет за раководење со борбата на Македонците во Грција.

Од друга страна имаме постојани повторувања и категорични декларации на Тито до бригадирот Маклин дека тој нема да им дозволи на своите потчинети да го потегнуваат прашањето за аспирации кон грчка Македонија и ќе стави забрана на публикувањето на таквите аспирации.

Приизлегува дека постојат две солуции за славофонската област во Грција. (1) сецесија на северо – западниот дел на Грција, вклучувајќи ја Флорина, Касторија и западниот брег на езерото Острово кон југословенска Македонија. Ако тоа би претставувало голема загуба за грчките интереси тогаш (2) би требало да се поправи грчкиот третман кон Славофоните. Оваа солуција би можела да биде многу успешна доколку постои економска привлечност во таа област и ако грчката влада дозволи британскиот и американскиот капитал да ги користат тие привлечности обезбедувајќи на тој начин вработување и увоз во таа област.

Интересно е да се види дека овој извештај ги потврдува сомневањата во грчките статистички податоци во извештајот на истражувачкиот оддел за Македонија (R 1009/1009/67 од 26. 8. 1944), пара/граф/ 12н белешка 1.

Лафен 

16.I 1945

FО 371/43649 НР 00201 R 22039

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>a2lnhqr1y4xidr01e06j0mafz85kmp0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 24</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2712</id>
    <revision>
      <id>9133</id>
      <parentid>7111</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:09:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9133</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4803" sha1="aylclqcpmd1goox43l1gryrrn9vo2iq" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 11.12 а.м. ГМТ 17 декември 1944. 

Бр. 54.                                 					П. 1.20п.м. БСТ 

17декември 1944. 

16 декември 1944.

Текстот што следува е повторен до Сагмед со телеграма бр. 649 од 10 декември.

Мојата мисија при партизанскиот главен штаб во Македонија известува, според информациите од печатот од Скопје, дека се одржал состанок на партизанските водачи и делегати од грчка Македонија на 3 декември во Битола каде сега е стационирана грчката македонска бригада. На состанокот Димитар Влахов потпредседател на АВНОЈ (повторувам АВНОЈ), го претставил политичкото тело &quot;за раководење со борбата на Македонците во Грција&quot;. Илпиридис, делегат од грчката комунистичка партија, ги повика југословенските Македонци да се обединат со Комунистичката партија на Грција против грчката влада.
Британскиот офицер за врска, исто така, известува за кампања во локалниот печат во корист на ЕЛАС и ЕАМ против грчката влада.

2. Мојата мисија понатаму истакнува дека не (повторувам не) постојат конкретни докази дека било какво оружје навистина е пренесено преку границата во Грција иако постојат индиции дека југословенските македонски партизани им пружаат материјална помош на грчките Македонци.

3. Во врска со инструкциите содржани во сигналот даден во телеграмата на генерал Вилсон која упатува на тоа, му обрнав внимание на Тито на настанатата состојба нагласувајќи му дека тоа не е во согласност со уверувањата што тој самиот ми ги даде во однос на предметот и го предупредив уште еднаш да не (повторувам не) биде вовлечен во Грција. Тој одговори дека активностите кои се случиле се случиле без негово знаење и одобрување и вети дека таквите активности ќе ги прекине веднаш.

4. Во меѓувреме на 8 декември мојата мисија при Главниот штаб на Македонија била информирана од домашниот партизански командант генерал Апостолски дека присуството на Британската воена мисија во неговиот Главен штаб повеќе не е пожелна и дека тие треба да заминат. Командантот додал, сосема неточно, дека нивната евакуација веќе била договорена меѓу Тито и мене. Во исто време движењата на мисијата биле ограничени и сите информации кои се однесуваат на воената ситуација и биле ускратени. Слично соопштение било доставено и до локалната американска мисија. Шефот на американската мисија овде и јас веднаш писмено го известивме Тито за тоа. Информирани сме од Тито дека генерал Апостолски постапувал без било какво овластување и му била издадена наредба работите да ги доведе во ред. Според тоа мисиите ќе останат каде што се.

[Крај].

FО 371/43649 HР 21108/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>aylclqcpmd1goox43l1gryrrn9vo2iq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 25</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2713</id>
    <revision>
      <id>9132</id>
      <parentid>7112</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9132</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11552" sha1="ew6tybrwzjfjaa5n27ym7eh7ikcp14f" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО АМБАСАДОРИТЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР И САД

27 декември 1944

Повторено до Белград бр. 45. 
                        
Софија бр. 297. 
                      
Атина бр. 576.     
                        
Канцеларијата на Ресмед, Казерта бр. 2445.

Постојат индикации дека идејата за југословенско-бугарска федерација со задоволство е подржана од Југословенското национално ослободително движење и дека Бугарите се спремни уште еднаш да подржат агитација за голема Мекедонија на сметка на Грција. Лично маршал Тито отиде предалеку отколку што смее зборувајќи со топлина за југословенско-бугарското пријателство. А некои од неговите приврзаници отидоа предалеку што јавно бараат вклучување на грчка Македонија во Југославија.

Бугарскиот печат соопштува за состанок во Белград меѓу југословенска и бугарска делегација, еден од членовите на делегацијата е од составот на бугарската влада, на кој е дискутирана политичката оранизација на Југославија со претпоставка дека ќе има федерација во која исто така ќе влезе и Македонија. На македонските пропагандисти исто така им беше дозволено да одржат митинг во Софија, на кој се дискутирало за формирање на независна Македонија во словенска федерација, вклучувајќи ја Бугарија и различни делови од југословенските народи. Македонска бригада на Југословенската армија за национално ослободување е формирана и е стационирана во Битола.

2. Прашањето на македонската бригада е разгледано од бригадирот Маклин и маршал Тито кој даде лично уверување дека тој нема агресивни намери спрема грчка Македонија и дека бригадата нема да ја премине границата. Неговите команданти примија дополнителни инструкции да не прават понатамошни референции кон Грција или кон македонското прашање без тој да биде известен. Тој исто така дал уверување дека било кои југословенски аспирации ќе бидат поставени по редовен пат на мировна конференција, но не пред тоа.

3. Овие уверувања се задоволувачки и разубедувачки колку што е тоа можно. Но и покрај тоа владата на Неговото Височество мисли дека е потребно своите погледи по тоа прашање да ги обелоденат сега. Поради тоа молиме да се информираат (1) советската влада и (2) владата на Соединетите Американски Држави за ставовите кои се наоѓаат на почетокот на следниот параграф нагласувајќи притоа дека тие во исто време се испратени до (1) владата на Соединетите Американски Држави и (2) советската влада. Само за ваша информација, се предлага да се врачи едно соопштение со иста содржина на маршал Тито и бугарската влада по кратко време. Инструкции во таа смисла ќе бидат благовремено испратени во Белград и Софија.

4. Владата на Неговото Височество би поздравила федерација меѓу сите балкански држави, сојузнички и непријателски и по можност вклучување на Турција. Во секој случај, тие нема да дозволат ексклузивна унија или федерација меѓу Југославија и Бугарија која не само што безизгледно не би промовирала федерација меѓу сите балкански држави но исто така би ја изолирала Грција влошувајќи ја така нејзината позиција како балканска држава. Тоа, исто така, би и овозможило на Бугарија, која во двете светски војни и се придружи на Германија против нејзините балкански соседи и против западните демократски сили, да ги избегне консеквенциите за нејзините акции стопувајќи го својот идентитет како една од членките на Обединетите Нации. Што се однесува до Македонија, владата на Неговото Височество е подготвена да прифати формирање на македонска држава како федерална единица во идната федерална Југославија, но тие мора да инсистираат дека оваа држава (или југословенската федерална влада зборувајќи во своја корист) нема да анектира ниту ќе полага аспирации на било кои територии коишто и припаѓаат било на Бугарија или Грција под изговор дека тие територии се &quot;Македонски&quot;.

Белешки

Споменувањето на &quot;македонската бригада&quot; во параграф 1 и 2 во телеграмата до Москва и Вашингтон може да предизвика недоразбирање. Фактички постојат 19 македонски бригади во Југословенската национална ослободителна армија. Но бригадата во Битола е нешто одделно, составена од лица од грчка Македонија. Можеби ова би требало да се појасни во другата телеграма.

Ј. М. Адис

29 декември

Денеска јас му ги покажав на сер А. Кларк Кер Меморандумот за Македонија и заклучокот на кабинетот. Исто така како примери за она што се случува му ги посочив телеграмите на г-дин Хостон Босвил тел/еграма/ 240, тел/еграмата/ на генерал Окслеј (Oxley’s) М/298 од 13 декември и на г-дин Дикин бр. 544. Го прашав дали има некој приговор на нашата намера да ја известиме советската влада како што е истакнато во Меморандумот.

Сер А. Кларк Кер истакна дека нема никакви приговори, и покрај тоа што тој се сомнева дали ќе добиеме вистински одговор. Бидејќи тој има намера да остане овде неколку недели пред да замине, се согласи дека комуникацијата не треба да чека за тој да се врати за, во меѓувреме, да не би се влошила општата ситуација во Македонија до тој степен што би и наштетило на целата наша позиција.

Како прво, тој сугерира дека можеби најдобар начин е секретарот на државата да испрати директна порака до М. Молотов по предметот. Но по подолга дискусија се согласивме дека оваа процедура може да се употреби во случаи кога ние сакаме да добиеме моментални одговори што се однесуваат на конкретни случаи и дека ние тоа сега го користиме со цел да добиеме подобар третман за британската мисија во Бугарија. Би било доволно ако нашите погледи за македонското прашање се стават во извештајот како додаток на извештајот на г-дин Баолфур до советската влада. За да ја комплетираме нашата акција ние 6и требало да го известиме маршал Тито и бугарската влада во истата смисла на нашата комуникација до советската влада. Поднесувам нацрт телеграма до г-дин Балфур заедно со телеграмите до бригадирот Маклин и г-дин Хостон Босвил.

О. Г. Сарџент 

15 декември1944

Јас сум на мислење дека заклучокот на Воениот кабинет целосно ни дава за право да стапиме во извршување на акцијата која е предложена. Само во еден случај можеме да отстапиме од овие заклучоци, а тоа е, дека работата треба да ја отпочне Сер Кларк Кер во Москва по неговото враќање. Како што има намера Сер А. Кларк Кер да остане во земјата до крајот на јануари, ние предлагаме дека потребната комуникација треба да се направи до Молотов од г-дин Балфор. Сер Кларк Кер го поддржува тоа.

О. Г. Сарџент 

22 декември 1944. 

FО 371/43649 R 21989/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>ew6tybrwzjfjaa5n27ym7eh7ikcp14f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 26</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2714</id>
    <revision>
      <id>9131</id>
      <parentid>7113</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:56:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9131</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3964" sha1="7s6d87s56m395vz3y4swzmccappwylw" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 2.25 п.м. ГМТ 30 декември 1944.          

Бр. 100                               					П. 4.25 п.м. БСТ 30 декември 

1944. 

29 декември 1944

ВАЖНО

Она што следува е повторено со телеграма бр. 791 до САКМЕД.

Во врска со мојата телеграма бр. 713 од 21 декември повторена до Форин Офис под бр. 78.

Она што следува е примено од мојата мисија при Главниот штаб на Македонија.

&quot;Односите со партизаните сега наизглед се многу подобрени и е сторено се за нашата материјална удобност. Нашето движење надвор од Скопје е ограничено со образложение за опасноста од субверзивни елементи. Апостолски е одговорен за нашата безбедност. Движењето во Скопје се уште се контролира од не (повторувам не) официјална безбедносна полициска организација. Граѓаните се многу пробритански определени и неколку изразија желба дека британските трупи би требало да влезат во Македонија. Многу, вклучувајќи ги и партизаните, се незадоволни од сегашниот режим што се должи на воената управа и автократската контрола. Некои граѓани познати како демократи и пробритански беа затворени за различни политички [ѕ!с].

Голем број од поранешните четнички команданти, кои им се придружија на партизаните, се затворени за манифестирање на ставови против режимот. НКОЈ (повторувам НКОЈ) не ги предупредил граѓаните и партизаните да не не посетуваат освен за службени работи. Печатот се уште молчи за ситуацијата во Грција. Верувам дека е во пораст илегалната кампања против Британците и кампањата за помош на ЕАМ (повторувам ЕАМ). Печатот, исто така, води незабележлива комунистичка пропаганда. Економската ситуација овде е лоша, пред се, поради недостиг на транспорт и неефикасност. Има доволно храна во Македонија, но акутен е проблемот на дистрибуција. Претходното е можеби причина за пов-торните избори за новиот Министерски совет на АСНОМ (повторувам АСНОМ) кој ќе се одржи на 28. Повторен е прогласот за скорешниот мобилизациски закон. Новиот мобилизациски закон, објавен денеска во печатот, ги повикува сите оние, без разлика на годините и занимање, кои служеле во војска или биле морнарички топџии.

FО 371/43649 R 22084/1009/67.

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>7s6d87s56m395vz3y4swzmccappwylw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 27</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2715</id>
    <revision>
      <id>9130</id>
      <parentid>7114</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:54:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9130</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="813" sha1="p99mcqyyuckpy2okfbpkes8a92j51mj" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО АМБАСАДОРИТЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР И САД

29 декември 1944. 							И. 3.40 п.м. 30 декември 1944.
	

Повторено до Белград бр. 53. 
           
Софија бр. 308. 
                         
Атина бр. 599. 
                         
Канцеларија на Ресмед бр. 2467.

Во врска со мојата телеграма до Москва бр. 4886.

Ставив до знаење дека Македонската бригада која се споменува во параграф 1 и 2 е составена од лица од грчка Македонија.


FО 371/43649 НР R 21989/14079/С

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>p99mcqyyuckpy2okfbpkes8a92j51mj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 28</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2716</id>
    <revision>
      <id>9129</id>
      <parentid>7115</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:25:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9129</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5401" sha1="hv4uoxkqb2s0w04u16cqlmkp3ul8vg5" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД КОНЗУЛОТ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СОЛУН, ДО АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО АТИНА

Г-дин Рап 							И. 3.52 п.м. ГМТ 29 декември 1944.  

Бр. 54. 								П. 5.35 п.м. БСТ 29 декември 

1944.  

29 декември 1944

Повторено до Форин офис бр. 49.

ИТНО 

ТАЈНО

Јас би бил благодарен за било каква информација што би можеле да ми ја дадете за политиката што сега треба да се води во Македонија и Тракија имајќи ја предвид посетата на првиот министер.

2. Инсистирањето на министерот за чистење на Атина и Атика без јасен став во однос на остатокот на Грција не им дава уверување на антикомунистичките елементи во Солун кои чувствуваат дека доминацијата на ЕЛАС овде може да биде одобрена или дека ЕЛАС би можел да концентрира голем дел од своите сили во оваа област од која тие тогаш би можеле да бидат истерани само со голема воена операција.

3. И покрај тоа што пацификацијата на Атика, без сомнение, би предизвикала многу корисен ефект овде и 6и значело значително ослабнување на локалниот фронт на ЕАМ/ЕЛАС, во овој момент јас гледам помала веројатност, отколку порано, македонските комунисти да ја напуштат власта. Тие се свесни за омразата која континуирано се акумулира против нив и сфаќаат дека тоа не е само борба за власт туку, исто така, и за нивните животи. Случаи на освета се случуваат и во градовите и селата. Не постои доволно јака сила која и е на располагање на владата за да ја одржува рамнотежата помеѓу спротивставените партии. Кога трупите на ЕЛАС се потиснати, британските трупи никогаш не можат ефикасно да ја преземат оваа улога.

4. Јас разбирам дека прво е потребно да се чека и да се види ставот се додека Атика се исчисти. Но е пожелно дури и сега да се прават планови за Македонија и Тракија врз претпоставката дека комунистите нема да го одложат оружјето. Прво, било каква акција да се преземе мора да биде поддржана со побројни воени сили отколку што сега се на располагање. Хуманите мотиви спрема обичните граѓани, како и чисто воените обѕири го бараат тоа. Второ, можеби ќе биде лодобро ако може тоа да се постигне со растурање на мирен начин отколку некој формален акт за распуштање на војската или во комбинација со двете, знаејќи дека многу офицери на Е.Л.А.С. се колебаат да ја напуштат организацијата ако им се понуди соодветна сигурност. Имајќи го ова предвид јас му сугерирам на бригадирот Ловет дека прелиминарните планови би требало да се изработат со цел да се дезинтегрира Е.Л.А.С. со поттикнување на дезертирањето во одреден рок. Реализирањето на овие планови би требало внимателно да се ко-ординираат со осмислени воени операции како би можеле да предизвикаат максимален ефект.

5. Соочувајќи се со локалната ситуација би било од голема корист кога би ми биле дадени одредени информации за општата политичка линија, како и одредени инструкции кои се однесуваат на мојата област.

6. Го молам Форин офис да го повтори истото до Атина како во случај со мојата телеграма 6р. 54.
[Повторено до Атина од Форин офис под бр. 597]

FО 371/43649 R 22023/1009/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>hv4uoxkqb2s0w04u16cqlmkp3ul8vg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 29</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2717</id>
    <revision>
      <id>9120</id>
      <parentid>7116</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:18:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9120</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1252" sha1="2gjog4s2nb6qcvb40achpvaeo4aruaj" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 10.40 а.м. Г.М.Т. 31 декември 1944    

Бр. 108                                					П. 12.25 п.м. Б.С.Т. 31 

декември 1944       

30 декември 1944.

Повторено до Сакмед со телеграма бр. 806.

Во контекст на мојата телеграма 100 (К 22084/С)241 проследена до Сакмед под бр. 791.

Тито го испрати Кардељ (повторувам Кардељ), неговата политичка десна рака како претставник на АВНОЈ (повторувам АВНОЈ) на Второто заседание на АСНОМ - Македонско федерално собрание во Скопје. Тоа значи дека заседанието ќе ја следи партиската линија, и освен тоа ќе ни даде многу јасни индикации за неговата цел.

FО 371/48181 НР 00297 R 11/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>2gjog4s2nb6qcvb40achpvaeo4aruaj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 30</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2718</id>
    <revision>
      <id>9128</id>
      <parentid>7117</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9128</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2691" sha1="j88su7bkak4tofbm1ykt2cg6r03qgj8" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ЛИПЕР АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ГРЦИЈА

Бр. 633. 							И. 9.15 п.м. 31 декември 1944 

31 декември 1944.

Повторено до Ресмед бр. 2485. 
           
Рим бр. 1457.

ИТНО

Во врска со телеграмата од Солун бр. 54 до вас. Без сомнение вие директно ќе му одговорите на конзулот на Неговото Височество во Солун, притоа давајќи му ги потребните инструкции.

2. Секако дека во момектот е тешко да се води стереотипна политика што се однесува до остатокот на Грција ако еднаш Атика и Атина се исчистат. Јас целосно ја разбирам загриженоста на г-дин Рап за иднината, но треба да биде јасно и не треба да се поставува прашањето за испраќање на британски засилувања во Солун за да се заугушат македонските комунисти. Ние треба само да се надеваме дека во случај Регентот да ја консолидира својата позиција во главниот град и ако главниот дел на Е.Л.А.С. е разоружан, би било можно да се формира национална гарда која ќе може да се употреби во Солун и Тракија и да воведе ред. Штом овој процес ќе стане очигледен дали не треба да очекуваме дека тој би го забрзал дезинтегрирањето не само на локалните единици на Е.Л.А.С. на север, туку и на македонските комунисти?

3. Но и покрај тоа г-дин Рап не треба да ги напушти плановите што ги направил со бригадирот Ловет за поттикнување на дезертирањето од бандите од Е.Л.А.С.

Адис 

Хауард

[Копии да се испратат до началниците на генералштабот, првиот лорд на адмиралитетот и секретарот на државата за војна].

FО 371/43649 НР 00201 R 22023/1009/67.

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>j88su7bkak4tofbm1ykt2cg6r03qgj8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 31</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2719</id>
    <revision>
      <id>9127</id>
      <parentid>7118</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:24:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9127</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4397" sha1="37mss7dl27mcx10toc1orrjurw1deuj" xml:space="preserve">БЕЛЕШКА ОД ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ, ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

До секретарот за надворешни работи

Кога архиепископот ќе ја формира или додека ја формира неговата влада, оваа вест може да му помогне во стекнувањето на чувство на единство на кое дури може да одговори и поголемиот дел на Е.Л.А.С. Ќе го информираме за тоа, но ве молам да размислиме каква ќе биде нашата корист или загуба од тоа.

31. XII/19/44

(Белешки)

Ве молам видете го прилогот белешка бр. 1255/4 од 31 декември од Првиот министер.
Телеграмите до Вашингтон и Москва на кои се осврнува Првиот министер покажуваат дека ние правиме се што можеме да го заштитиме интегритетот на грчката територија и да спречиме било каква закана на грчка Македонија од развојот на ситуацијата. Веста дека ние заземаме толку цврста линија во корист на Грција секако ќе го задоволи архиепископот и другите грчки политичари и може да промовира единство меѓу нив. Од друга страна ние мора да бидеме свесни дека ако информацијата му се даде на архиепископот и ако му се дозволи да ја обнароди, таа веднаш ќе стане јавна сопственост. Јас се сомневам дали ова е пожелно додека ние не разбереме дали владите на Соединетите Американски Држави и на Советскиот Сојуз се согласуваат со нас. Постојат безброј извештаи за пропагандата која се води во корист на независна Македонија и препади на југословенско-бугарските партизани на грчка територија. Скоро сите извештаи нагласуваат дека ЕАМ се во непосреден контакт со овие словенски сили и дури постои доказ дека бугарските единици учествуваат во нападите на Зервас. Ако Е.А.М. навистина помага или дури ги снабдува овие промакедонски активности, тие ќе изгубат голем дел од помошта дури и меѓу нивните членови. Во моментот народот во Атина и во многу други области на Грција има толку многу за размислување што тие не можат да обрнат внимание на настаните на север, но кога ќе се соочат со словенската опасност за Грција ќе се свртат со сите сили против Е.А.М., а во корист на грчкото единство.

И.С. Ласки 

2 јануари 1945.

Јас исто така мислам дека би било непријатно за нас во случај оваа информација да стане достапна за јавноста пред ние да разбереме дали владите на Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз имаат некои приговори. Освен тоа ние се уште не сме го известиле Тито или Бугарите за нашите погледи.

Хауард 

2/1 /1945/

FО 371/48181 НР 00297 R 729/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>37mss7dl27mcx10toc1orrjurw1deuj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 32</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2720</id>
    <revision>
      <id>9125</id>
      <parentid>7119</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9125</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2538" sha1="9mvzth5f9j8zvbanshgg3qcm805od06" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Г-ин Хостон Босвил 						И. 7,59 а.м. Г.М.Т. 2 јануари 1945. 

Бр. 1. 								П. 9.50 а.м. Б.С.Т. 2 јануари 1945. 

1 јануари 1945.

Да се повтори до Вашингтон 
                              
Белград 
  		      
Атина 
      
Канцеларијата на Ресмед, Казерта

Во врска со телеграмата од Белград 6р. 50 (R. 1043/7112/7).

Казасов (министер за Звено за пропаганда) на 28 декември зборување на радио за &quot;предлогот за македонска држава&quot;. Тој истакна дека формирањето на оваа држава ќе се оствари со избраното национално собрание кое е отворено во Скопје, Идејата за автономна Македонија е Македонија на Македонците и е родена во внатрешната македонска организација. Таа е разработена и раширена од либералните кругови во Бугарија повеќе од 40 години. Владиниот патриотски фронт (формиран од политичките кругови кои секогаш се бореа за автономија на Македонија и против големобугарскиот шовинизам) топло ја поздравија новата македонска држава и се сигурни дека таа ќе стане вистински и активен соработник во нова Југославија.

2. Говорот заврши со извици за братска Титова Југославија и идеалот за балканска федерација.

3. Го молам Форин офис да го повтори до сите горе наведени адреси.
[Повторено до Вашингтон со телеграма на Форин офис 6р. 27., Белград бр. 2, Атина бр. 10, концеларијата на Ресмед, Казерта бр. 15 и Москва 6р. 9.]

FО 371/48181 НР 00297 R 141/11/67.

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>9mvzth5f9j8zvbanshgg3qcm805od06</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 33</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2721</id>
    <revision>
      <id>12066</id>
      <parentid>9126</parentid>
      <timestamp>2023-11-21T07:23:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>12066</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4541" sha1="osi3iczajthqwyrx188ku0oigpgy6y8" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 10.30 а.м. Г.М.Т. 2 јануари 1945. 

Бр. 3. 								П. 11.55 а.м. Б.С.Т. 2 јануари 1945. 

1 јануари 1945.

Продолжение на мојата телеграма бр. 108 од 10 декември251 проследено до Сакмед бр. 806,
Белградскиот печат се осврнува на отворањето на Второто заседание на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија (АСНОМ) кое беше отворено во Скопје на 28 декември.

2. Седницата беше посетена од Кардељ (повторувам Кардељ), Влахов (повторувам Влахов) потпретседател на АВНОЈ, Кулишевски (повторувам Кулишевски), секретар на македонскиот обединет ослободителен фронт и генерал Темпо (повторувам Темпо). Генерал Терпешев (повторувам Терпешев) исто така се известува дека бил присутен како претставник на бугарската влада, Харизанов (повторувам Харизанов) како претставник на Бугарскиот татковински фронт и Касту Белев (повторувам Касту Белев) претставник на &quot;Македонците од Пирин&quot;). Исто така беа присутни и претставниците на мојата, американската и советската мисија.

3. Дневниот ред ги содржеше овие точки:

а) управа и организација,

б) извештај за работата на АСНОМ меѓу Првото и Второто заседание,

ц) избор на ново претседателство, 

д) разно.

4. Зборувајќи по првата точка од дневниот ред Љупчо Арсов (повторувам Љупчо Арсов) нагласи дека Македонија административно е поделена на три региони (обласни) триесет области (срески) комитети. Најголемите проблеми кои остануваат да бидат решени се оние за транспортот и снабдувањето со храна.

5. Хасан Шукри (повторувам Хасан Шукри) зборувајќи во корист на турското малцинство во Македонија ја потврди лојалноста кон партизанскиот режим.

6. Осврнувајќи се на политичката ситуација генерал Темпо (повторувам Темпо) истакна &quot;Ние ја добивме битката на военото поле и сега мора да ја добиеме (ѕ(с) на политичко. Опасноста која ги загрозува успесите на победата на нашата голема битка лежат во напорите кои се прават од непријателите на федеративна демократска Југославија да го разбудат шовинизмот и сепаратизмот&quot;. Темпо продолжи со нагласувањето на потребата од слободни демократски тајни избори и потврди &quot;ние не се плашевме да му дадеме оружје на народот, уште помалку се плашиме да му дадеме на народот да гласа.

7. Заседанието се уште трае. Повторено со телеграма бр. 821 до (САГМЕД).

/.../262

(Белешки)

Контраверзното македонско прашање по се изгледа е избегнато на заседанието на АСНОМ.

Ј. М. Адис 

З јануари 1945

FО 371/48181 НР 00297 R 136/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>osi3iczajthqwyrx188ku0oigpgy6y8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 34</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2722</id>
    <revision>
      <id>9124</id>
      <parentid>7121</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:23:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9124</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="923" sha1="fdgj1da04q6btxan5892qvy9yn21hco" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД, ДО ФОРИН ОФИС

Ерл од Халифакс 						И. 1.27 а.м. 3 јануари 1945. 

Бр. 39.                                               		П. 10.35 а.м. 3 јануари 1945. 

2јануари 1945.

ВАЖНО

Во врска со вашите телеграми бр. 10 823

(R 21 989/14 079/G263)и 10 915 (R 22 025/14 079/G264).

Ова претпладне јас зборував со Стетиниус за Југославија и Бугарија. Оставајќи му краток aide-memorie му го подвлеков усмено параграфот 2 од 10 823. Го замолив да ни ги достават што е можно побрзо нивните погледи

FО 371/48181 НР 00297 R 224/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>fdgj1da04q6btxan5892qvy9yn21hco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 35</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2723</id>
    <revision>
      <id>9123</id>
      <parentid>7122</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:23:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9123</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5649" sha1="tkr6iw4e1qacynkf9zwgszkgfyhh43k" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 2.34 п.м. Г.М.Т. 4 јануари 1945.

Бр. 8. 								П. 5.20 п.м. Б.С.Т. 4 јануари 1945. 

3 јануари 1945.

ВАЖНО

Продолжение на мојата телеграма 6р. 3 од 1 јануари (Р 136/11/6)266.

Денешниот печат го објави целиот текст од долгиот говор на Кардељ (повторувам Кардељ) на Второто заседание на АСНОМ (повторувам АСНОМ).

2. Зборувајќи како претставник на Тито, Кардељ им ја честита на Македонците новоизвојуваната автономија. Меѓутоа тие не треба да бидат лесноумни со постигнатиот успех. Тие се уште не се излезени од шумата. Прво, треба да ги поразат нивните непријатели на политичко поле, исто како што ги поразија на воено. Во сегашниот момент независноста на малите сили е загрозена со смртни опасности. &quot;Внимателноста е уште повеќе потребна бидејќи секојдневните искуства покажуваат дека важните одлуки, да не се интервенира во внатрешните работи на другите држави во практика се само парче хартија&quot;. Тие мора да препознаваат кои се нивните вистински пријатели, а кои се нивните непријатели. Нивните непријатели кои се уште работат на делење и поробување на Македонија се &quot;голема Бугарија, голема Србија, голема Албанија /и/ грчкиот шовинизам&quot; и нивните подржувачи во странство. Нивни пријатели се другите народи на Југославија и сите вистински прогресивни /и/ демократски елементи во светот. Сите сепаратистички тенденции треба да се искоренат. За Македонија, Кардељ нагласи во заклучокот, иднината може да биде само во рамките на нова федеративна демократска Југославија.

3. Ова утро се сретнав со Кардељ кога тој одеше да се види со Тито со текстот на говорот кој му ѕиркаше од неговиот џеб. Јас му реков дека го прочитав секој ред од текстот. На ова тој изгледаше изненаден (повторувам изненаден), без сомнение поради прикриеното но и навредливо осврнување на нашата грчка политика, види подолу.

4. И покрај тоа говорот изгледа беспрекорен. Во него се потврди дека нова Македонија конечно ќе остане дел од Југославија и не (повторувам не) се осврна на можната јужнословенска федерација на широка основа, ниту покажа било какви територијални аспирации во корист на Македонија надвор од сегашните граници на Југославија.

5. Второто заседание на АСНОМ заврши на 30 декември. Покрај говорот на Кардељ, понатамошниот тек на заседанието се чини не (повторувам не) е интересен. Новото претседателство составено од кандидати предложени од Влахов (повторувам Влахов), потпретседател на АВНОЈ и претседател на Македонскиот националноослободителен фронт беше прифатено со едногласна акламација. Ченто (повторувам Ченто) е потврден за претседател на АСНОМ.

6. Како што сугерирав во мојата телеграма 108 (К 11/11/05) од 30 декември јас мислам дека Кардељ без сомнение е испратен во Скопје од Тито да го осигура цврстиот став на компартиската линија што во овој случај се чини е умерен и дискретен.

7. Го молам Форин офис да го проследи до сите заинтересирани.

[Крај] 

FО 371/48181 НР 00297 R 310/11/67

(Белешки)

Индиректиното споменување на Грција е лошо направено. Но останатиот дел од говорот е безопасен.

Ј. М. Адис
5 јануари 1945.

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>tkr6iw4e1qacynkf9zwgszkgfyhh43k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 36</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2724</id>
    <revision>
      <id>9122</id>
      <parentid>7123</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:22:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9122</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4438" sha1="3qem5xkvk059rtowt5rrm13ddkrnhj4" xml:space="preserve">ПИСМО ОД КРАЛСКАТА АМБАСАДА НА ГРЦИЈА ВО ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Кралска амбасада на Грција 

51, Upper Brook Street, 

W. 1 

Бр. 19/ЦТ/45.

Лондон, З јануари 1945.

Господине, 

По добиените инструкции од мојата влада, имам чест да ја проследам до вас следнава комуникација и да ве замолам истата да ја проследите до Првиот министер, уважениот Винстон Черчил, на чие име исто така е адресирано писмото од четири членови на владата, господата Манулидес, Ламбронидес, Теологитес и Драгумис.

&quot;Како последица на постојаните извештаи кои пристигнуваат овде од Македонија и Тракија, имаме чест да го свртиме внимание на Вашата екселенција на следниве факти:-

&quot;Движењето за автономија кое е поддржувано од приврзаниците на ЕАМ и од елементите со сомнителни национални чувства делувајќи во соработка со пробугарските соработници на Тито кои се наоѓаат во овие провинции, од неодамна предизвикуваат значителни неприлики кои попримаат опасен карактер. Материјално потпомогнати со внесување на воен материјал во Македонија, а од неодамна доби сила и со фактот што британските и грчките сили се зафатени со загушувањето на востанието на ЕАМ во Атина&quot;.

&quot;Невооружени, гладни и тероризирани Грците од Македонија и Тракија апелираат до нивната влада за заштита и бараат да се преземат мерки за одбрана на националната територија&quot;.

&quot;Според извештаите од 17 декември бугарските комити кои го подржуваат ЕАМ во областа Флорина отворено водат пропаганда во корист на автономија, додека во Кавала и Драма вооружени Бугари работат по улиците&quot;.

&quot;Школските инспектори во Флорина, кои се приврзаници на ЕАМ, наредиле отворање на бугарски школи и репресивно се однесуваат кон оние кои одбиваат да предаваат на бугарски јазик. Притисок се врши врз грчките деца да се нарекуваат македонски Словени и да ги посетуваат бугарските школи&quot;.

&quot;Во поглед на ваквата ситуација се обраќаме со горешта молба до Вашата екселенција, чие пријателство спрема Грција е покажано во повеќе прилики. Денеска Грција се соочува со обидот за промена на карактерот на овие области кои се во основа и несомнено грчки и загушување на нејзините аспирации и покрај големите жртвувања што му се познати на целиот свет кој ги поднесе нејзиниот народ во текот на четиригодишната војна и спротивставување&quot;.

Истата комуникација е направена и до претседателот Рузвелт и фелдмаршалот Џ.Ц. Смит.

Аргидес 

F0371/48181/НР 00297 R 420/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>3qem5xkvk059rtowt5rrm13ddkrnhj4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 37</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2725</id>
    <revision>
      <id>9121</id>
      <parentid>7124</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T17:22:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9121</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1610" sha1="6gb4f1c3uni0h21fc23whfsg5e5bva7" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил 						И. 1.10 п.м. Г.М.Т. 5 јануари 1945. 

Бр. 21. 							П. 3.50 п.м. Б.С.Т. 5 јануари 1945. 

4 јануари 1945.

Во врска со телеграмата од Белград бр. 100 (R 22 084/14 079/G)270 и мојата телеграма бр. 1 (Р 141/11/67)271.

На 2 јануари печатот извести за состанокот на &quot;Македонското народно собрание&quot; во Скопје одржан на 28 декември споменувајќи притоа дека истото било посетено од Терпешев (комунистички министер без портфељ) и Харизанов од Бугарија; мајорот Инков од Сојузот на Социјалистичките Советски Републики; мајорот Милер и мајорот Дикинсон од Обединетото Кралство и Соединетите Американски Држави. Печатот за тоа донесе краток приказ на 29 и 30 декември.

Ве молам повторете го до Белград како во случај со телеграмата бр. 3.
[Повторено до Белград со телеграма бр. 12]

FО 371/48181 НР 00297 R 397/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>6gb4f1c3uni0h21fc23whfsg5e5bva7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 38</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2726</id>
    <revision>
      <id>7125</id>
      <timestamp>2007-06-21T17:42:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: РЕЗОЛУЦИЈА ОД СОЈУЗОТ НА МАКЕДОНЦИТЕ И ТРАКИЈЦИТЕ ДО АНТОНИ ИДН МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТО НА ВЕЛИ...</comment>
      <origin>7125</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3378" sha1="3g4j871oriyq25oot1xd25jgosdv4mv" xml:space="preserve">РЕЗОЛУЦИЈА ОД СОЈУЗОТ НА МАКЕДОНЦИТЕ И ТРАКИЈЦИТЕ ДО АНТОНИ ИДН МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТО НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Бр. 109/СТ/9/45. 					Кралската амбасада на Грција 

51 , Upper Brook Street,W. 1. 

Лондон, 5 jануари 1945.

Господине,

По инструкции на мојата влада имам чест да ви доставам во прилог текст од резолуцијата адресирана до Вас од сојузот на Македонците и Тракијците.

Резолуцијата е доставена до Амбасадата со телеграма од Атина датирана со 4 јануари.

Аргитис

&quot;Како претставници на народот на Македонија и Тракија од 1923 и користејќи ја вашата посета на Атина сметаме дека е наша должност да ја изразиме нашата благодарност на претставникот на големата и најхрабрата англиска нација која секогаш го поддржува грчкиот дух на Македонија и Тракија чие компактно население и покрај бројните прогонувања преземени од варварските соседи секогаш високо го задржало нивниот грчки дух и останале верни пријатели и сојузници на Британската империја. Во сегашниот критичен момент на нашата историја во кој мал дел се обидува да ја преземе власта со сила и да воспостави тиранска диктатура во Грција, колевка на слободата, ние се чувствуваме приморани да протестираме многу жестоко и да ги обелодениме пред вас и на целиот цивилизиран свет напорите правени со цел добивање на т.н. автономија на Македонија преку соработка на ЕАМ-ЕЛАС и Бугарите и другите анархиситички елементи на Балканот.

Апелираме на Велика Британија и до сите либерални земји за заштита и бараме веднаш по заедничката одлука на големите сили, да бидеме снабдени со средства за да ги истераме освојувачите и да бидеме во можност да ја продолжиме борбата на страна на големите демократии со цел да се порази непријателот на слободата, да ги осигураме нашите граници и да ги оствариме нашите цели&quot;.

(Белешки)

Мислам дека е потребно само потврда за прием на пораката.

Ласки

11. 1/1945/

FО 371/48181 НР 00297 R 606/11/67</text>
      <sha1>3g4j871oriyq25oot1xd25jgosdv4mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 39</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2727</id>
    <revision>
      <id>7126</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ИЗВЕШТАЈ НА ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  БРИТАНСКА ВОЕ...</comment>
      <origin>7126</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19832" sha1="m5rp1yfswlitp385b8udpf45wzrfby3" xml:space="preserve">ИЗВЕШТАЈ НА ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

БРИТАНСКА ВОЕНА МИСИЈА 

БЕЛГРАД

Доставувам извештај за Македонија.

Бригадир 

Маклин

Генерал полковник ХАРДИНГ, ЦБ, ДСО, МЦ., - AFHQ.

Британскиот министер резидент, Казерта.

Сер Орме САРЏГЕНТ, КЦМГ, ЦБ.,

ФОРИН ОФИС

Воздухопловниот Вице маршал ЕЛИОТ (ЦБ, ВБЕ, ДФЦ.,Б.А.Ф.)

Извештај бр. 1.

1. Откако помина извесно време по напуштањето на Македонија од страна на окупаторите, може да се направи обид да се процени степенот до кој партизаните успеаја да ја остварат нивната политика во формирањето на македонската федерална единица. И покрај тоа што партизаните донекаде се наклонети да го сметаат проблемот како &quot;решен&quot; со самото прокламирање на македонската автономија, јасно е дека вистинското решение може да се постигне преку долг процес на образование, административна и економска реконструкција.

2. Тие се повикувааат на одлуките донесени на Второто заседание на АВНОЈ во Јајце во 1943. со кој сметаат дека и е даде на целосна автономија на Македонија. Со таа одлука Македонија доби еднаков статус во секој поглед како Србија, Црна Гора, Хрватска и Словенија во нова федерална Македонија. Првиот чекор кон практичното реализирање на оваа автономија беше формирањето на Антифашистичкото собрание на Македонија (АСНОМ) како претставничка федерална власт.

3. Се чини, меѓутоа, дека ќе има голема разлика во одлуката за автономија која партизаните имаат намера да ја дозволат во различни сфери од македонскиот национален живот. Во културата Македонија ќе добие моментална и целосна автономија; во политичките и административните работи толку автономија колку што може да се поднесе; во економскиот живот постојат мали знаци на автономија и навистина може да се воведе спротивна политика од контролата на централната држава.

4. Македонската културна автономија веднаш го најде својот израз во официјалното стимулирање дадено на &quot;македонскиот јазик&quot;. Неговото постоење досега беше негирано и се сметаше за српски или бугарски дијалект според националните предрасуди на спротивставените филологисти. &quot;Нова Македонија&quot; и други книги сега секојдневно се печатат на македонски јазик и посебно место им е дадено на македонските поеми и песни.

5. Особени напори се прават за школување и развој на на-јзаостанатите делови од населението. Антифашистичкиот фронт на жените, се известува, добил поддршка од македонските жени и, за да се привлече заостанатото турско малцинство свечено е прославен Бајрам со масовно собирање во Скопје и со континуиран публицитет во печатот.

6. Правото на политичка и административна автономија се применува многу срамежливо. Како прво, тоа право без сомнение е општо признато од другите народи на Југославија, особено од Србите кај кои се уште е присутно уверувањето дека не постои Македонија, но само &quot;Јужна Србија&quot;. Значајна потврда за ова е неодамнешната статија објавена во &quot;Борба&quot; во која се критикува состанокот на воспитувачите во Ниш кои се согласија со изјавата дадена од еден говорник во насока дека Македонија е &quot;само дел од Голема Србија&quot;. Статијата понатаму обвинува дека на друг состанок на Антифашистичкиот фронт на жените, исто така одржан во Ниш, на еден делегат од Македонија му беше одбиено правото да зборува на својот јазик.

7. Ако Србите се бавни во признавањето на правото на Македонците како еднакви партнери во југословенската држава, Македонците од нивна страна не се брзи во простувањето на неоамнешната експлоататорска хегемонија. Пред војната Македонија се сметаше за колонија - еден вид јужно - словенски Сибир - во кој беа прогонувани корумпираните, неспособни или непослушни граѓански лица. Нивната задача во Македонија беше што помалку да ја подобрат положбата на населението, отколку пропаганда за големата српска идеја. Во моментот Македонците треба да воведат нивна администрација. Иако локалната власт во лицето на системот на комитети или &quot;одбор&quot; го намалува бројот на потребните службеници. Се чини дека недостигот на искусни македонски граѓански лица ќе се чувствува извесно време.

8. Можеби уште поогорчени од македонскиот народ од старите власти се српските колонисти населени со владин подарок на македонската земја. Големосрпскиот поглед на овие колонисти, заедно со економските привилегии што ги имаа тие, беа причина за нетрпеливоста меѓу македонското население. Дека таа нетрпеливост се уште не е исчезната, интимно беше потврдена од отец Влада Зечевиќ, повереник за внатрешни работи во Националниот комитет кој неодамна се врати од посета на Македонија. Отец Зечевиќ истакна дека во тек е прераспределба на земјата со што, тој се надева, ќе се задоволат потребите на сиромашното македонско селанство без целосно да им биде одземена на српските доселеници и неизбежно дава повод за некои случаи на лична одговорност.

9. Во меѓувреме економската ситуација во Македонија останува несредена како што известив со бр. 791 од 29 декември цитирајќи го извештајот што го примив од мојата мисија: &quot;Економската ситуација овде е лоша, пред се поради недостигот од транспорт и неефикасност. Има доволно храна во Македонија но акутен е проблемот со транспортот. Претходното можеби е причина за изборите на новиот министерски совет на АСНОМ кој ќе се одржи на 28 декември&quot;. Непосредните импликации од автономијата на економско поле, поради тоа, не можат да се сметаат како дефинитивни. И покрај прилагодувањето на односите меѓу српските доселеници и сиромашните македонски селани се чини, без сомнение, дека партизаните ќе се обидат да го прошират тој закон. Секако, посебниот карактер на македонската економија сугерира спротивна тенденција кон српскиот централизам. Како додаток кон одгледувањето опиум и памук, и двете со голема потенцијална вредност ако умно се унапредуваат од државата, главен македонски производ е тутунот. Тој го обезбедува главниот приход на државата која го купува преку монополите од производителите со фиксирани ниски цени. Меѓутоа, државата не учествува во организирањето или унапредувањето на одгледувањето со што селаните би можеле да добијат голема помош преку совети на експерти за методите на одгледување, за моделите на плантажи, финансиска помош, кооперација и т.н. Помошта на државата на оваа основа може да се очекува да донесе многу поголеми економски резултати. Ако Југославија, контролирана од партизаните, има намера да преземе било каков успешен експеримент во земјоделската колективизација, тоа би било најдобро на тутунските полиња на Македонија.

10. Дека патот на македонската автономија се уште се соочува со трнливи проблеми, како во сферата на внатрешните и надворешните работи, се гледа и од одлуката на маршал Тито, веќе доставена до вас со телеграма, да го испрати Кардељ, неговата десна рака, на Второто заседание на АСНОМ кое се одржа на 28 декември 1944. Во неговиот говор до заседанието, Кардељ им ја честита на Македонците новоизвојуваната автономија но ги предупреди да не станат &quot;опиени од успехот&quot;. Нивните непријатели, истакна тој, се уште се активни и независноста на малите држави постојано е загрозена. &quot;Вниманието е уште повеќе потребно што за несреќа го покажува секојдневното искуство дека официјалните ветувања да не се интервенира во внатрешните работи на другите земји&quot;- овде Кардељ направи прикриена референција за настаните во Грција - &quot;во практика се сметаат само како парче хартија&quot;. Македонските непријатели, продолжи тој, се &quot;Голема Бугарија, Голема Албанија, Голема Србија и грчкиот шовинизам&quot; и нивните поддржувачи од надвор. Иста опасност имаат спротивните тенденции спрема сепаратизмот. Македонија може да напредува само, заклучи Кардељ, во рамките на новата федерална демократска Југославија.

11. Слични убедувања беа изразени и од други говорници на заседанието, посебно од генерал Темпо-Вукмановиќ, кој истакнал: &quot;Ние ја извојувавме победата на воено поле и сега мора да ја добиеме на политичко поле. Опасноста која се заканува да ги уништи придобивките на нашата голема победа лежат во напорите кои се прават &quot;да оживее шовинизмот и сепаратизмот&quot;. Темпо продолжил со нагласувањето на потребата од слободни и демократски избори со тајно гласање и потврди: &quot;Ние не се плашевме да му дадеме на народот оружје - уште помалку се плашиме да му дадеме да гласа&quot;. На тој начин официјалната линија која беше заземена од страна на главните партизански говорници беше избегнување на било какви територијални барања или предлози за било каква евентуална јужнословенска федерација и афирмација на мирољубива и современа политика со целосна демократија. Овие внимателни укажувања се во спротивност со жестоките полемики и дури со жестоките територијални барања искажани од генерал Темпо и д-р Влахов во ноември за кој предмет по инструкции од Форин офис јас вложив остар протест до маршал Тито.

12. Од ова и од многуте разговори што јас ги имав со него по предметот Македонија не треба да се сомнева дека Тито сосема ја разбира деликатната природа на внатрешните и надворешните проблеми со кои се соочува и има индикации дека во сегашниот момент во секој случај тој има намера да постапува внимателно. Какви планови има тој (или можеби Москва) за овој традиционално експлозивен регион останува да се види. Тој секогаш истакнуваше дека нема намера да поставува било какви територијални барања, доколку ги има, пред одржувањето на мировната конференција и дека во случај на било која спорна област тој би бил подготвен да се раководи од резултатите на плебисцитот. Во случај со етнолошката измешаност на Косово Поле, во една прилика тој ја истакнал можноста од раселување на она што останало од арнаутското население целосно во Албанија, чија лојалност кон Германците беше непоколеблива до крајот. Првите говори на Темпо и Влахов, одржани по ослободувањето на Македонија, што се однесува до горното, покажуваат дека во секој случај некои познати Македонци би сакале да ги видат сегашните граници на Македонија проширени на сметка на Грција и Бугарија.

13. Можната солуција на овој проблем секако би била формирање на федерална држава вклучувајќи ја Југославија и Бугарија и дури по можност Грција и Албанија во чии рамки границите на идеална Македонија би биле цврсто изградени, ако не со меѓусебен договор, тогаш со решение од страна на централните федерални власти. Од друга страна, во случај да не се формира балканска или јужнословенска федерација, изгледа сосема јасно дека, во поглед на сличностите на погледите на режимите кои се или ќе бидат воспоставени во сите овие земји, задачата да се постигне или дури ако е потребно да се наметне решение ќе наиде на мали тешкотии.

6 јануари 1945. 							Ф. Маклин 

FО 371/48181 НР 00297 R 2107/11/67

(Белешки)

Параграфите 10-13 од овој извештај се составени од материјал кој веќе е доставен од бригадирот Маклин со телеграма. Но целиот претставува многу корисен преглед на ситуацијата во Македонија.

Да се печати и копира за Вашингтон, Москва, Софија и Атина; една копија веќе е испратена за Казерта.

Џ. М. Адис 

3.Јануари</text>
      <sha1>m5rp1yfswlitp385b8udpf45wzrfby3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 40</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2728</id>
    <revision>
      <id>7127</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:20:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО МОСКВА  Бр. 95 									И. 10.55 п.м. 6 јануари 1945.   6 јануари 1945  Во врска со мојата теле...</comment>
      <origin>7127</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="356" sha1="eaiftoxfztw7pzoa5mlzm8o8bki1hdm" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО МОСКВА

Бр. 95 									И. 10.55 п.м. 6 јануари 1945. 

6 јануари 1945

Во врска со мојата телеграма бр. 4886 [од 27 декември: Македонско прашање]
Дали презедовте акција?

FО 371/48 181/НР 00297 R 224/11/С</text>
      <sha1>eaiftoxfztw7pzoa5mlzm8o8bki1hdm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 41</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2729</id>
    <revision>
      <id>7128</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:29:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД МОСКВА ДО ФОРИН ОФИС  Г-дин Балфур 					И. 10.34 а.м. Г.М.Т. 8 јануари 1945.   Бр. 69. 						П. 11.58 а.м. Б.С.Т. 8 ...</comment>
      <origin>7128</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2009" sha1="p82dkphsdnziddev8h6chqz8nderccj" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД МОСКВА ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Балфур 					И. 10.34 а.м. Г.М.Т. 8 јануари 1945. 

Бр. 69. 						П. 11.58 а.м. Б.С.Т. 8 јануари 1945. 

8 јануари 1945

ВАЖНО

Во врска со вашата телеграма бр. 95 (R 224/11/G)277.

Да, Јас му пишав на Молотов на 1 јануари објаснувајќи му ги вашите погледи и замолувајќи го да ги образложи неговите. Копија од моето писмо ќе ви биде испратено во првата прилика.

(Белешки)

Одлуката да се извести маршал Тито и бугарската влада за ставот на владата на Неговото Височество, една недела по известувањето на владите на Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз, е донесена пред да се одлучи комуникацијата до Вашингтон и Москва да има форма на консултација, барање за запознавање со нивните ставови, а не само едноставно изјава за ставовите на владата на Неговото Височество. Во новонастанатата ситуација по се изгледа дека е поприкладно да не се известат Белград и Софија пред ние да се запознаеме со ставовите на владите на Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз или додека не ги информираме маршал Тито и бугарската влада за нашите ставови.

Џ.М. Адис

8 јануари /1945/

FО 371/48181 НР 00297 R 566/11 /67С</text>
      <sha1>p82dkphsdnziddev8h6chqz8nderccj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 42</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2730</id>
    <revision>
      <id>9175</id>
      <parentid>7129</parentid>
      <timestamp>2013-04-15T18:42:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9175</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6812" sha1="oas2cjklutyqzijjfmj3rqddxayxqzc" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 3.21 п.м. 8 јануари 1945 Г.М.Т. 

Бр. 21.                                               		П. 4.55 п.м. 8 јанури 1945 Б.С.Т. 

8 јануари 1945.

ВАЖНО

[Почнува]

Во врска со вашата телеграма бр. 45 од 27 декември (R 21989/14079/0). Параграф 1.

Вчера го запознав Тито со информацијата што беше содржана во вашата телеграма од 2 јануари, имено дека, како што може да се утврди, Велебит не (повторувам не) споменал план за сојуз со Бугарија или Албанија во неговото интервју. Тито покажа олеснување и истакна дека и покрај тоа што тој не (повторувам не) ја исклучува можноста од евентуално проширување на југословенската федерација во иднина, во сегашниот момент не (повторувам не) се водат преговори било за бугарско или албанско влегување во било каков федерален сојуз со Југославија. Посебно во случајот со Бугарија не е (повторувам не е) спремен на таков чекор. Како што тој и истакнал на бугарската делегација, која го посетила претходниот ден [ѕiс] порака, Бугарите на неколку пати во минатото се колнеле на вечно пријателство со Србите но тоа не (повторувам не) ги спречувало да го прекршат тоа и да ги масакрираат во првата прилика. Потребно е извесно време додека Србите го заборават однесувањето на Бугарите во трите војни. Во исто време не постојат изгледи таквото непријателство да се продолжи и ако се воспостават добри односи тоа би било од двоен интерес. Во врска со ова јас му реков дека статијата на Пијаде, сумирана во мојата телеграма бр. 11 од 4 јануари не (повторувам не) успеа да ми се провлече.

2. Моите погледи во однос на македонското прашање се изложени во мојот извештај [sic] од 6 јануари што е на пат. Видете ја исто така и мојата телеграма бр. 8 од 3 јануари (R 310/11/67),

3. Повторете до сите занитересирани.
[Крај]

(Белешки)

Ова изнасилено уверување од маршал Тито во врска со југословенско-бугарската федерација е задоволувачко колку што може во овој момент. Имајќи го предвид неговото уверување за мирните намери спрема грчка Македонија, произлегува дека за неодредено време Титовите погледи не се разликуваат многу од нашите во однос на покренатите прашања во R 21989/1479/G. 34

Одлучено е со R 566/11/G во растојание од неколку денови да се проследи предложеното извествување до Тито и бугарската влада во однос на македонското прашање и југословенско-бугарската федерација. Сер Орме Сарџент неодамна обрна внимание на извештајот од Солун, телеграма бр.25 (приложена копија) дека комунистите во Солун се расправаат дали да прогласат автономија на Македонија со вклучување на бугарска и југословенска Македонија и се прашува дали овој извештај нема да влијае врз одлуките на R 566. Во врска со Титовите претходни уверувања веројатно тој не може да даде охрабрувачко прифаќање на таков гест од грчка Македонија; а во случај тој да покаже знаци дека тоа ќе го прифати бригадир Маклин е доволно спремен веднаш да му укаже на чекорите кои во тој случај ќе ги преземе владата на Неговото Височество за таквата акција.

Но како и да е, ние можеме да ги запознаеме Вашингтон и Москва со суштината на телеграмите од овој плик и да сугерираме дека тие би можеле да бидат проследени до владите на Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз, кои во исто време можат да бидат информирани дека под претпоставка нивните погледи да не се разликуваат од нашите ние предлагаме да го запознаеме Тито и бугарската влада со нашите погледи на точно определен датум, да речеме на 18 јануари (ако дотогаш се уште нема единствена југословенска влада287 јас сметам дека би требало да го запознаеме и д-р Шубашиќ).

Нацрт на телеграмата ќе следува.

Џ.М. Адис

11 јан/уари/ /1945/

За една недела Тито може повторно да биде поставен на дневен ред.

Џ. М. Адис

19 јан/уари/ /1945/

FО 371/48181 НР 00297 R 629/11/67G

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>oas2cjklutyqzijjfmj3rqddxayxqzc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 43</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2731</id>
    <revision>
      <id>7130</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:40:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ОБЕДИНЕТИОТ МАКЕДОНСКИ СОВЕТ ОД ТОРОНТО ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА  П...</comment>
      <origin>7130</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2983" sha1="j39dyxzs6wv2rfap7x3i4ch87moel9r" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ОБЕДИНЕТИОТ МАКЕДОНСКИ СОВЕТ ОД
ТОРОНТО ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Почитуван Г-дин Премиер

Ние долу потпишаните од Обединетиот македонски совет претставувајќи го обединетиот глас на сите Канаѓани од македонско потекло ве поздравуваме за неодамнешната изјава во британскиот парламент дека ќе сторите се за обединување на сите балкански народи и држави во балканска федерација. Ние сметаме дека ова е единствена и најпрактична солуција. Македонскиот народ ја подржува вашата изјава и се надева дека вие ќе ја помогнете таа цел на македонскиот народ. Желбата на македонскиот народ е да ги обнови своите историски права во слободна, обединета и суверена држава со рамноправни права во идната балканска федерација. Ви благодариме однапред и се надеваме дека принципите на Атлантската повелба за самоопределување на сите народи и нации ќе допринесе најмногу кон тоа.

Палмероф

Л. Сотироф

(Белешки)

Јас сум на мислење дека ова треба да добие само потврда за прием од 6р. 10 и треба да биде куртуазна.
Како прилог доставувам копија од телеграмата од Обединетиот македонски совет од Торонто до П.М.
Не е јасно која изјава на Првиот министер е интерпретирана како охрабрување на македонските надежи. Но ние сугерираме дека овој совет би требало да добие потврда за прием со писмо од вас со следната содржина:
&quot;Господинот Черчил изразува благодарност за телеграмата од Обединетиот македонски совет од 8 јануари. Тој се надева дека ќе се создадат услови во кои ќе се постигне задоволувачки договор меѓу балканските држави во согласност со принципите за кои се борат Обединетите Нации.&quot;

FО 371/48181 НР 00297 R 1127/11/67</text>
      <sha1>j39dyxzs6wv2rfap7x3i4ch87moel9r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 44</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2732</id>
    <revision>
      <id>7131</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7131</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3598" sha1="2w03oxg2ljzofxkmcawq3o5hjwpod8p" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 5.50 п.м. Г.М.Т. 8 јануари 1945. 

Бр. 27. 							П. 7.40 п.м. Б.С.Т. 8 јануари 1945. 

8 јануари 1945.

[Почнува] Во продолжение на мојата телеграма бр. 8 од 3 јануари, мојата мисија при Главниот штаб на Македонија известува како што следува:
Односите меѓу мисијата и Главниот штаб на Македонија се пријателски но резервирани. Само одредени цивили се обесхрабрени или спречени да влезат во просториите на мисијата, а оние кои ќе ја посетат се саму малку испитувани од ОЗНА (повторувам ОЗНА).

ОЗНА е оддел од Националната одбрана и има свој Главен штаб во Скопје. Тој е формиран во септември 1944 со цел да ја по-могне првата партизанска цивилна управа и природно дојде под контрола на војската. Сега функционира независно под команда на полковникот Цветко (повторувам Цветко) Узуновски (повторувам Узуновски) алијас Абас (повторувам Абас) кој претходно беше политички комесар во македонскиот Главен штаб и се чини има големи овластувања.

3. ОЗНА е поделена на тајна полиција чиј број и други особини не се познати и НО или народна одбрана-Милиција. Последната вклучува жандармерија, безбедност и градска полиција.
Во јануари со приближна јачина од 20.000 (повторувам 20.000) сите вооружени и лево ориентирани. НО исто така дејствуваат и како офицери за врска меѓу цивилите и милициската власт.

[Крај]

Белешки

Од ова произлегува и покрај тоа што целосно не е јасно дека ОЗНА и нејзиниот оддел НО делуваат по директивите на централното раководство на целата територија на Југославија и не се подредени на властите на одделните држави кои ја формираат федерацијата.
Добро организираната и бројна тајна полиција и жандармерија е сигурна карактеристика на еден вид тоталитарен режим кој се воведува во Југославија.

Џ.М. Адис

11 јануари /1945/

Што е ново во Југославија? Постоеше добро организирана тајна полиција и жандармерија и во време на стариот режим.

/потпис нечиток/ 

12.1/1945/ 

FО 371/48181 НР ОО297 R 672/11/67</text>
      <sha1>2w03oxg2ljzofxkmcawq3o5hjwpod8p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 45</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2733</id>
    <revision>
      <id>7132</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:44:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИ...</comment>
      <origin>7132</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6009" sha1="pkgyztny8mz98oe7q9pjk3flimxsxaa" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК
НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

БР. 6 

(1/3/45)

Канцеларија на британскиот политички претставник,

Софија 

10 јануари 1945.

Господине,

Повикувајќи се на мојата телеграма бр. 21 од 4 јануари, имам чест да ви доставам во врска со тоа превод од изјавата на М. Харизанов, еден од претставниците кои присуствуваа на &quot;Македонското народно собрание&quot; кое беше отворено на 28 декември 1944, за весникот &quot;Политика&quot; од 3 јануари по неговото враќање од Скопје.

2. Весникот &quot;Татковински фронт&quot; на 6 јануари го пренесува говорот на М. Харизанов до Собранието, при што тој истакнува дека Македонија е географска и економска целина и дека не може да се подели без да му се нанесе штета на населението; и дека ниту една балканска држава, самата, не може да го реши македонското прашање.

Испраќам копии од ова до амбасадорот на Неговото Височество во Атина и до резидентот министер во Казерта.

М. Иван Харизанов, член на националниот комитет на татковинскиот фронт се врати од Скопје каде беше да ги изрази поздравите на отечествениот фронт на Бугарија до новата македонска држава.
Во оваа прилика М. Харизанов ја даде следнава изјава:

&quot;Моите импресии се одлични. Она што беше сон сега е стварност. Вардарска Макеоднија е слободна. Таа има своја сопствена влада, свој сопствен јазик и сопствено уставно собрание. Таа има сопствено лице во секој поглед. Посетителот веднаш го чувствува тоа. Се е во вриење и во работа. Сите се свесни дека големиот историски чин кој беше сон на многу генерации е постигнат.

Прашање:Какво е чувството спрема нас М. Харизанов?

Одговор: Мора да се признае дека до сега тие беа непријателски расположени. Тоа се должи на окупацијата, на лошото однесување на нашите власти и особено на погрешната фатална политика на нашата династија и нејзините влади.

Прашање: По ваше мислење кои се грешките на поранешната бугарска политика?

Одговор: Поранешните владетели не можеа да сфатат што е навистина Македонија. Во тој поглед ние Бугарите сме многу виновни во однос на македонското народ.
Кога македонската револуционерна организација на Гоце Делчев и Сандански херојски се бореше за слободата на Македонија, големобугарскиот шовинизам на бугарската династија и нејзините влади ги вложуваа сите сили да го уништат и спречат тоа.
Лидерите на револуцијата се спротивставија на тоа и поради тоа најеминентните членови беа елеминирани од агентите на династијата.

Тие лидери беа првите кои пред светот го прокламираа големиот завет: &quot;Македонија мора да биде автономна и наместо јаболко на раздорот мора да биде алка за обединување на балканските народи&quot;. И тоа е навистина она што сега се случува таму.

Затоа што ние не го сфативме сето тоа историјата се свети. Ние ја окупиравме Македонија како &quot;ослободители&quot; но населението побегна во планина. Нашите лидери не сфатија дека Македонците тешко борејќи се многу, многу години беа свесни дека автономијата е единствениот пат за решавање на македонскиот проблем.

И сега тоа е решено. Таа станува се појака под мудрото водство на големиот маршал Тито. Во рацете на такви активни работници Влахов, Апостолски, Ченто, Павел Шатев и други идејата Македонија да биде обединувачка алка меѓу балканските народи ќе стане ставрност&quot;.

FО 371/48181 НР 00297 R 1937/11/67</text>
      <sha1>pkgyztny8mz98oe7q9pjk3flimxsxaa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 46</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2734</id>
    <revision>
      <id>7133</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:46:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: БЕЛЕШКА ОД АНТОНИ ИДН МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ ПРЕМИЕР НА ...</comment>
      <origin>7133</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2508" sha1="a3pxbqp5nz4wdy1ft9q8etd0svqr9m6" xml:space="preserve">БЕЛЕШКА ОД АНТОНИ ИДН МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ
РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА, ДО ВИНСТОН ЧЕРЧИЛ
ПРЕМИЕР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

П.М./45/17/

ПРВ МИНИСТРЕ,

Во вашата белешка М. 1255/4 од 31 декември вие сугерирате дека можеме да го информираме регентот во Атина за нашите ставови во поглед на независна Македонија и за акцијата преземена со нашата телеграма бр. 4886 до Москва со цел да ја обезбедиме грчката територија.

Се согласувам дека веста за заземање на така цврста линија во корист на Грција секако би го задоволила архиепископот и другите грчки политичари и може да помогне да промовира единство меѓу нив. Од друга страна, во случај информацијата да му се даде на архиепископот со овластување да ја спроведе, таа веднаш ќе стане јавна сопственост и јас мислам дека тоа би било многу незгодно за нас се додека ние не бидеме информирани дали советската влада и владата на Соединетите Американски Држави ќе стават некои приговори. Освен тоа ние се уште не сме го информирале Тито или Бугарите за нашите ставови. Од тие причини јас повеќе би сакал ништо да не му пренесеме на архиепископот додека не бидеме известени каков став ќе заземат владите на Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз.

Антони Идн 

10 јануари 1945

Белешки

Се повикува на белешката на Г-дин Идн до Првиот министер РМ/45/17/датирано 10. 1 /19/45.
&quot;Се сложувам&quot;.

В/инстон/ С/пенсер/ Ч/ерчил/ 
      
14. 1./19/45

FО 371/48181 НР 00297 R 729/11/67</text>
      <sha1>a3pxbqp5nz4wdy1ft9q8etd0svqr9m6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 47</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2735</id>
    <revision>
      <id>9163</id>
      <parentid>7134</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T19:50:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9163</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1773" sha1="o7gjlv9b907ijl575hkkp51piqqr3pa" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 10.01 а.м. Г.М.Т. 15 јануари 1945. 

Бр. 47. 							П. 12.25 п.м. Б.С.Т. 15јануари 1945. 

14јануари 1945.

Продолжение на мојата телеграма бр. 8 од 3 јануари (R. 320/11/67) .

Една статија во денешна Политика од д-р Раде Прибичевиќ (повторувам Раде Прибичевиќ) комесар за јавни работи во националниот комитет се осврнува на бугарската спремност да отстапи територија на Југославија.

2. Д-р Прибичевиќ истакнува дека &quot;на последното заседание на АСНОМ официјалниот претставник на Бугарија објави дека Бугарија е спремна да го отстапи нејзиниот дел од Македонија на нашата држава&quot;.

3. Во официјалните извештаи од заседанието на АСНОМ нема било какви референции за таква изјава и по се изгледа дека споменувањето на тоа во статијата по својата природа е направено индискреција.

4. Ве молам да се повтори до Софија. 
[Проследено до Софија со телеграма бр. 43]

FО 371/48181 НР 00297 R 1161/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>o7gjlv9b907ijl575hkkp51piqqr3pa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 48</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2736</id>
    <revision>
      <id>9140</id>
      <parentid>7135</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T22:02:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9140</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2109" sha1="i69ev1tlm1l2rxthcfal17vs0a1dst6" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил 					И. 1.55 п.м. (Г.М.Т.) 17 јануари 1945. 

Бр. 68. 						П. 3.45 п.м. (Б.С.Т.) 17 јануари 1945. 

15 јануари 1945.


Да се повтори до Белград, 
   			      
Атина 
   			      
Канцеларијата на Ресмед - Казерта.

Во врска со мојата телеграма бр. 1.

(R. 141/11/67).

Работничко дело објави интервју со Ченто, претседател на Президиумот на АСНОМ (Антифашистичко собрание на народното ослободување на Македонија) кој истакнува:

а) ќе се институционализира контролна администрација чија прва задача ќе биде реконструкција на разрушената земја.

б) војната мора да се води до конечната победа.

ц) на Македонија и недостасуват храна и облека.

д) владата ќе обезбеди бесплатно образование.

е) односите со Бугарија се многу добри.

Тој додаде: &quot;По 50 години заедничка борба односите меѓу братските словенски народи даваат надеж дека наскоро обединувањето на сите Јужни Словени ќе стане стварност. Федерацијата ќе ни даде можност за изградба на иднината&quot;.

Ве молам повторете го до Белград како со телеграмата бр. 4.

[Повторено до Белград со телеграма бр. 49]

FО 371/48181 НР 00297 R 1315/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>i69ev1tlm1l2rxthcfal17vs0a1dst6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 49</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2737</id>
    <revision>
      <id>9061</id>
      <parentid>7136</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T21:11:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9061</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1789" sha1="d6hh9iba2rhenfknyd9gwj32k4g9oh9" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 					И. 2.50 п.м. Г.М.Т. 16 јануари 1945.

Бр. 63. 						П. 4.55 п.м. Б.С.Т. 16 јануари 1945.

16јануари 1945. 

ИТНО

Текстот што следува го примив од мојата мисија при Главниот штаб на Македонија.

&quot;На 6 јануари елементи на една партизанска бригада демонстрираа против движењето на 15 корпус да се бори против Германците. Тие нагласуваа дека сакаат да се борат за Солун. Сите беа уапсени. Водачите ќе бидат изведени пред суд и веројатно стрелани под обвинение за фашистичка активност насочена кон влошување на односите со сојузниците. Горното директно беше потврдено од говорницата на Младинскиот конгрес на 7 јануари нагласувајќи ја неопходноста од концентрирана борба против Германија и најостро казнување на елементите одговорни за слични вознемирувања.

Проследено до САКМЕД со телеграма бр. 959.

Белешки

Да се повтори до Атина.

Џ.М. Адис

17 јануари /1945/

FО 37Р1/48181 НР 00297 R 1223/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>d6hh9iba2rhenfknyd9gwj32k4g9oh9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 50</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2738</id>
    <revision>
      <id>7139</id>
      <parentid>7137</parentid>
      <timestamp>2007-06-21T18:58:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>7139</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4175" sha1="9hc14v5bip70qxqw0ce25jhno0oieor" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил 						И. 5.30 п.м. Г.М.Т. 19 јануари 1945. 

Бр. 74. 							П. 7.35 п.м. Б.С.Т. 19 јануари 1945. 

16 јануари 1945.

Да се повтори до Вашингтон, 
     
Москва, 
     
Казерта, 
   				     
Атина.

Во врска со вашата телеграма бр. 431 до Вашингтон (R 629/Н/G).
Ако навистина маршал Тито бил искрен во изложувањето на своите погледи до бугарските претставници сегашната состојба на пројугословенската пропаганда овде и организирањето на голема доброволна помош за сиромашното население на Југославија (види ја мојата телеграма бр. 72 и на генерал мајорот Оксли бр. М/467 бр. 1 до Министерството за војна) може да претставува навестување со бугарското демонстрирање на добра волја и нивната определеност да расчистат еднаш за секогаш со минатата перфидност спрема Југославија. Освен тоа меѓусебната недоверба кон Србите може да биде преовладувачка во некои делови овде. Според тоа не постојат битни противречности помеѓу ставот на Тито каков што е и нашата интерпретација овде на сегашните бугарски активности како подготовка на бугарското јавно мислење за евентуалната сметка. Било што и да се реши, оваа акција која Бугарија ја направи јавна, како симболичен мировен акт, тешко може да не оди во корист на Бугарија. Една работа е јасна: бугарската влада не може да промовира блиски односи со Југославија ако не добие премолчено одобрение од локалните советски власти и оттаму, по своја прилика, непосредно од Москва.

Го молам Форин офис да го проследи до Вашингтон и Москва како моите телеграми бр. 11 и 15 (по ред).
Повторено до Вашингтон и Москва како телеграми бр. 663 и 322.]

FО 371/48181 НР 00297 R 1586/11/67

(Белешки)

Што станува со намерата да се известат Тито и бугарската влада за нашите ставови во однос на Македонија?

Сер Орме Сарџент

Како што се гледа од белешката R 629/G не треба да се покрене ова прашање со Тито и спрема тоа и со бугарската влада додека двата демарша не се испратат едновремено и додека југословенската владина криза не се реши.

Треба да се размисли бидејќи изгледа дека Тито е задоволен од југословенската криза, да се потсети тој и Бугарите за Македонија или треба да почекаме неколку наредни денови додека кризата се реши. На мислење сум да испратиме телеграми до Белград и Софија.

/потпис нечиток/ 

22 јануари 1945.</text>
      <sha1>9hc14v5bip70qxqw0ce25jhno0oieor</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 51</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2739</id>
    <revision>
      <id>7138</id>
      <timestamp>2007-06-21T18:57:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7138</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2192" sha1="e3x86pxqnx9oj8kykhz7yxufrc18c08" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 					И. 3.37 п.м. Г.М.Т. 16 јануари 1945. 

Бр. 61. 						П. 5.30 п.м. Б.С.Т. 16 јануари 1945. 

16јануари 1945.

Антифашистичкото собрание за национално ослободување на Македонија моли следнава порака да биде проследена до Првиот министер:

&quot;Делегатите на Антифашистичкото собрание за национално ослободување на Македонија кои се состанаа на нивното Второ заседание во Скопје, главен град на федерална Македонија, сакаат да Ве поздрават вас и народот на Велика Британија за при-донесот кој Вие и британскиот народ го правите за поразот на заедничкиот непријател на сите слободољубиви народи - германскиот фашизам&quot;.

&quot;Со денешното манифестирање на цврстата поврзаност кон принципите на нова федеративна Југославија, македонскиот народ уште еднаш ја покажа својата желба и спремност да живее како слободен и рамноправен народ во демократска федеративна Југославија&quot;.

&quot;Во името на македонскиот народ се обврзуваме да се бориме со уште поголеми сили и да земеме учество во маршот на армиите на ослободољубивите народи кон Берлин во дувлото на фашистичките ѕверови&quot;.
[Копии се испратени до министерот]

FО 371/48181 НР 00297 R 1222/11/67</text>
      <sha1>e3x86pxqnx9oj8kykhz7yxufrc18c08</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 52</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2740</id>
    <revision>
      <id>7140</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:02:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Г-дин...</comment>
      <origin>7140</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4060" sha1="i4q5wpl5x9qxq3fgkia3x1e4562nvuy" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил 					И. 3.05 п.м. Г.М.Т. 21 јануари 1945. 

Бр. 86.							П. 5.30 п.м. Б.С.Т. 21 јануари 1945. 

19 јануари 1945.

Да се повтори до Белград.

Во врска со телеграмата од Белград 6р. 47 (R1161/II/67).

Кога му ја споменав оваа статија на министерот за надворешни работи и го потсетив дека генералполковникот Терпешев беше присутен на заседанието (моја телеграма 6р. 21 Р 397/П) тој истакна дека министерот на владата не може да зборува неофицијално во странска држава. Бугарската влада како таква не беше претставена во таа прилика. Генералполковникот Терпешев изразил желба да оди во Скопје да го поздрави АСНОМ од страна на Бугарската работничка (комунистичка) партија. Тој беше во придружба на М. Харизанов како претставник на Татковинскиот фронт (М. Харизанов во минатото беше најзаинтересиран студент за македонскиот проблем). Бидејќи ова е, без сомнение, прва прилика во која Терпешев дава неодговорна изјава од ваков вид (ц.ф. телеграма на воената мисија М/467 од воениот кабинет) јас го замолив министерот за надворешни работи да ја разгледа работата со оглед на неговата изјава дека неговите колеги немаат право да истакнуваат такви работи. Јас му сугерирав дека би требало да се вложи дополнителен напор за да се спречи генераловата богата оратичност. Тој вети дека тоа ќе го испита. Според него, Бугарија во моментот е толку демократска и свртена кон самоопределувањето и т.н. што тој претпоставува дека во случај населението на Пиринската област да сака да им се приклучи на нивните македонски браќа би било тешко да се сопрат. Но тој смета дека времето се уште не е созреано таквите работи да се разгледуваат. Пред да го завршиме разговорот за оваа тема тој нагласи дека за разлика од бугарската влада која не беше официјално претставена на заседанието на АСНОМ, владата на Неговото Височество испрати свои претставници. Јас истакнав дека за присуството на еден офицер на воената мисија во Скопје се информирав од печатот, но дека тој не може да се смета за претставник на владата на Неговото Височество.

Ве молам повторете го до Белград како и мојата телеграма бр. 7

[Повторено до Белград како телеграма на Форин офис бр. 67].

FО 371/48181 НР 00297 R 1630/11/67</text>
      <sha1>i4q5wpl5x9qxq3fgkia3x1e4562nvuy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 53</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2741</id>
    <revision>
      <id>7141</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:05:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ВОЕНИОТ АТАШЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО АНКАРА ДО ГЛАВНИОТ ШТАБ НА СОЈУЗНИЧКИТЕ СИЛИ  ОД - М.А...</comment>
      <origin>7141</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1343" sha1="jloaqpdeivb5h2vpgdd0v5rvrv2ieh9" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ВОЕНИОТ АТАШЕ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО АНКАРА ДО ГЛАВНИОТ ШТАБ НА СОЈУЗНИЧКИТЕ СИЛИ

ОД - М.А. Анкара

ДО - А.F.Н.О.

Да се повтори до: Воениот кабинет (за Д. М. И.) 

Ц. (с.) во Ц. (с), Среден Исток (за БГС (И)).

ИТНО
	
МА/0406 кипер 19 јан/уари/.

Извештајот примен од непотврдени извори говори дека македонската бригада под командата на Петко Трајов ги окупирала Флорина и Воден и има намера да продолжи за Солун. Оваа бригада ќе биде следена од други. Трупите носат бугарски униформи со црвена ѕвезда и капи. Планот е организиран од Велчев со одобрување на Тито.

2. Во неможност да ја оценам вистината, го испраќам до вас како што го добив.

До М.И. З.в. (за акција) 

Копии до Д. Д. М.И. (И) 

М.И. 3. Зв. 6.17.

М. 0.5.

Форин офис (Г-дин Хауард)

FО 371/48181 НР 00297 R 1778/11/67</text>
      <sha1>jloaqpdeivb5h2vpgdd0v5rvrv2ieh9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 54</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2742</id>
    <revision>
      <id>7142</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ЛОТВИЛ ДО ЛАУФОРД  19 јануари 1945  Почитуван Лауфорд,  Грчкиот амбасадор му испрати на Минис...</comment>
      <origin>7142</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="772" sha1="7mv92n5fzpdhq630jd9qr5qyb14cd1d" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ЛОТВИЛ ДО ЛАУФОРД

19 јануари 1945

Почитуван Лауфорд,

Грчкиот амбасадор му испрати на Министерот за надворешни работи писмо (Бр. 19/СТ/45) во која се наоѓа порака адресирана до Првиот министер од четири члена на грчката влада.

Г-дин Черчил ја виде оваа порака и вие сигурно ќе излезете во пресрет на писмото со потврда за прием во која ќе ја вклучите и благодарноста во име на Черчил.

Џ. Р. Лотвил 

FО 371/48181 НР 00297 R 420/11/67</text>
      <sha1>7mv92n5fzpdhq630jd9qr5qyb14cd1d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 55</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2743</id>
    <revision>
      <id>7143</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:08:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7143</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1665" sha1="tldddlt0uds9fuhe3eww9wml3mm882a" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 					И. 9.51 а.м. Г.М.Т. 21 јануари 1945. 

Бр. 82.                                 		П. 11.45 а.м. Б.С.Т. 21 јануари 1945.

20јануари 1945.

Продолжение на мојата телеграма бр. 63 од 16 јануари.

Денешните извештаи во печатот соопштуваат дека македонските единици на 1 јануари го поминале Врање кон нивната крајна цел Сремскиот фронт. Локално тоа беше искористено за непосредно манифестирање на српско-македонската солидарност и решеност за борба против Германците до конечната победа.

2. Македонските единици, по се изгледа, се во составот на 15 Корпус кој се состои од 48 дивизија, 42 дивизија и по се изгледа 51 дивизија. Нема информации дека бунтот за кој соопштив во мојата телеграма бр. 63 од 16 јануари се проширил и во другите македонски единици.

3. Ве молам повторете до Казерта за Сакмед. 
[Повторено до Казерта со телеграма 6р. 332]

FО 371/48181 НР 00297 R 1596/11/67</text>
      <sha1>tldddlt0uds9fuhe3eww9wml3mm882a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 56</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2744</id>
    <revision>
      <id>9161</id>
      <parentid>7144</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T17:33:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9161</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13748" sha1="cje3krckcga37wf400d33lm3d2eunvl" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИЈН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Британска воена мисија 

Белград

Оваа телеграма е проследена до: Генерал полковник ХАРДИНГ, ЦБ, ДСО, МЦ, AFHQ, Британскиот резидент министер во КАЗЕРТА, Сер Орме САРЏЕНТ, КЦМГ, ЦБ.

ФОРИН ОФИС

БРИТАНСКА ВОЕНА МИСИЈА 

БЕЛГРАД 

Бр. 4. 									21 јануари

Во врска со мојата телеграма Бр. 1.од 6 јануари, во однос на Македонија, би можело да биде од интерес да се потсетиме на следните индикативни секвенции од текот на настаните во југословенска, бугарска и грчка Македонија во светлината на нивното инкорпорирање во новата македонска федерална единица на Југославија.

2. На 18 ноември грчката македонска бригада ја одржа својата основачка церемонија во Битола со извиците &quot;Дајте ни право да живееме во рамките на федеративна Југославија&quot;. Југословенските партизански лидери, се чини, прават обиди да го ублажат народниот ентузијазам и Пасанко, претставник на Македонскиот национално ослободителен фронт, ги потсети присутните дека &quot;тоа е деликатно дипломатско прашање во кое соработката на нашите сојузници Англија, Русија и Америка е примарно&quot;.

3. Грчката македонска бригада изгледа дека е формирана делумно од бегалци, жители на Бугарија и делумно од поранешни приврзаници на Е.А.М. кои не се согласуваат со политиката на ЕАМ спрема малцинствата.Керемитчиев, политички повереник на новата бригада го обвини ЕАМ за давање заштита на одделни елементи кои одбиваат да им ги дадат на грчките Македонци нивните културни права и формирање на нивна сопствена воена формација. ЕАМ, тој додаде на крајот, даде инструкции да се разоружаат Македонците. За да го избегнат тоа тие ја преминаа границата и дојдоа во Југославија.

4. Таму на нив, веројатно, им се придружија доброволци регрутирани од македонските бегалци кои дотогаш живееја во Бугарија. Југословенските извори истакнуваат дека има околу 700.000 од овие бегалци во Бугарија. Голем број од нив беа разменети како резултат на договорот направен по последната војна за размена на населението на Балканот. Југословенскиот партизански весник Нова Македонија од 14 ноември 1944. го дава следниот коментар за нивното сегашно држање: &quot;Овие македонски бегалци сфаќаат дека независноста и ослободувањето на грчкиот дел на Македонија зависи не малку од нивното директно учество во операциите против германскиот фашизам. Поради тоа се формирани комитети во секое село и град во Бугарија каде живеат Македонците. Треба да се очекува дека одгласот на доброволците ќе поприми големи размери и ќе ги вклучи сите оние способни да носат оружје и сите едници ќе бидат формирани само од бегалци&quot;.

5. На 3 декември се одржа друг состанок во Битола за да се избере &quot;Политичка комисија која ќе ја предводи борбата на македонскиот народ во грчка Македонија&quot;. Комисијата го назначи Филип Велков како нејзин претставник во Президиумот на АСНОМ (т.е. антифашистичко собрание за национално ослободување на Македонија) и ГШ ЈАНО за Македонија. На Второто заседание на АСНОМ одржано кон крајот на декември Велков ис-такнал: &quot;На нас Македонците од Егејска Македонија ни претстои голема борба за да го реализираме долгогодишниот идеал на нашиот народ, ослободувањето на нашиот дел од Македонија кој се уште е под туѓинско ропство&quot;. На истото заседание на АСНОМ Атанас Атанасовски, зборувајќи во името на бугарските Македонци, потврди дека: &quot;Целото население од Пиринска Македонија го очекува среќниот час кога ние ќе бидеме вклучени со нашите браќа во Македонија, во Титова демократска федерална Југославија&quot;.

6. Овие барања за обединување меѓу македонското население од Југославија, Бугарија и Грција веќе беше навестено неколку недели претходно од авторитативни југословенски партизански лидери, како генерал Ѓилас, генерал Темпо и Димитар Влахов. Иако некои од најкатегоричните барања беа дадени во пламенот на говорите, вредно е да се одбележат, истражувајќи ја кариерата на најискусните од овие политичари Влахов, симптомите на постојаните цели и принципи кои ја детерминираат нивната политика.

7. Димитар Влахов е роден во Килкис во грчка Македонија во 1878. и бил член на правата В.М.Р.О. уште во1903., соработувајќи непосредно со познатиот македонски лидер Гоце Делчев. Во 1908. тој беше избран за пратеник во Турскиот парламент како претставник на Народната федерална партија, чија цел беше по уставен пат да се дојде до автономија на Македонија. Во 1917. по анектирањето на Македонија од страна на Бугарија, Влахов стана управник на Приштинската област и по Големата војна ја вршеше должноста Бугарски генерален конзул, прво во Одеса, а потоа во Виена. Во 1924. го потпиша Манифестот на Александров, Протогеров, кој се обиде да ги смири спротивставените водачи на ВМРО, поради што беше отповикан од бугарската влада. Несогласувајќи се со терористичките методи на ВМРО, кое во тој период потпадна под големо влијание на Иван Михајлов и дегенерира во пион на бугарските и италијанските планови за разбивање на Балканот, Влахов формира своја организација Обединета ВМРО во 1925. и ги изложи своите идеи во неговата позната книга &quot;Балканска Федерација&quot;. Влахов не беше свртен ниту кон Бугарија, ниту кон Југославија (која тогаш водеше политика на крут централизам) туку кон Советскиот Сојуз, со чија помош тој се надеваше да постигне обединување на јужно словенските народи каде Македонија би формирала одделна, автономна федерална единица. Иако Влахов и понатаму продолжи да се залага за ненасилнички методи за остварување на своите цели, неговата организација престана да постои по преземањето на власта во Бугарија од владата на Воената лига во Бугарија во 1934, при што нејзините членови беа осудени на долги временски казни под обвинение за вооружено востание. Самиот Влахов се насели во Москва во 1936. и се чини дека остана таму се до враќањето во Југославија (кога им се придружи на партизаните).

Внимателните читатели можеа да забележат еден друг поглед на неговата активност во Москва од една статија во новиот партизански весник, кој пишуваше дека Влахов &quot;живеел во Москва каде работел неуморно во Меѓународниот Аграрен Институт&quot; -последната фраза беше замена за избришаниот, но и се уште читлив збор &quot;Коминтерна&quot;.

8. Иако енергичноста со која властите ја загушија желбата на некои од нивните трупи да се упатат кон Солун (види ја мојата телеграма бр. 63 од 16 јануари) и го потврдува многу пати повторуваното Титово уверување дека тој нема намера да презема предвремена акција во однос на македонскиот проблем, постои причина да се претпостави дека негова намера е правовремено да ги обедини македонските провинции на Грција и Бугарија кон југословенска Македонија и дека тој проект го има одобрувањето од Советскиот Сојуз. Д-р. Смодлака истакна дека бугарската влада (без сомневање под притисок од Москва) веќе се согласила да ја отстапи бугарска Македонија (види ја мојата телеграма бр. 88 од 21 јануари). Грчкиот став во однос на овој проблем мора да го гледаме како помалку сигурен и во секој случај ќе зависи од составот на грчката влада, иако, како што може да се види од мо јата телеграма Бр. 2 од 7 декември, дури ЕАМ се чини не се покажа доволно одговорна во однос на ова прашање како што сакаше Тито. Меѓутоа, тешко е да се види како Грција, каков и да е нејзиниот став, ќе се спротивстави на желбите во оваа работа, за еден голем и силен јужно словенски блок под советско туторство.

Маклин 

Бригадир 

FО 371/48181 НР 00297 R 2302/11/67

(Белешки)

Ова е уште поинтересен дел од историскиот развој на македонското прашање.

Да се отпечати и копира до Вашингтон, Москва, Софија и Атина; се одн/есува/ на 2107/11/67.

Џ.М. Адис 

18 февруари

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>cje3krckcga37wf400d33lm3d2eunvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 57</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2745</id>
    <revision>
      <id>7145</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:13:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7145</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="966" sha1="htm9a17e3a6mwijr3p2mpekecjdyzkc" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 					И. 2.29 п.м. Г.М.Т. 21 јануари 1945. 

Бр. 88. 						П. 5.30 п.м. Б.С.Т. 21 јанаури 1945. 

21 јануари 1945.

Продолжение на мојата телеграма бр. 47 од 14 јануари (R1161/11/61). 

Минатата ноќ во момент на индискреција д-р Смодлака, комесар за надворешни работи во Националниот комитет, потврди дека бугарската влада дефинитивно се согласила да ја отстапи бугарска Македонија на Југославија.

2. Ве молам повторете до сите заинтересирани.

FО 371/48181 НР 00297 R 1627/11/67</text>
      <sha1>htm9a17e3a6mwijr3p2mpekecjdyzkc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 58</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2746</id>
    <revision>
      <id>7146</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:13:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7146</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="908" sha1="8xuok907aansk0mn7c1e76vxkhefxza" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 					И. 2.26 п.м. Г.М.Т, 22 јануари 1945. 

Бр. 93. 						П. 4.05 п.м. Б.С.Т. 22 јануари 1945. 

22 јануари 1945.

Трудејќи се да бидам што е можно поцелосно информиран за ситуацијата во Македонија би бил благодарен ако ми испратите било какви релевантни информации кои се содржани во извештајот (R 22039/1009/67) за западна Македонија кои се споменуваат во параграф 4 во вашата телеграма бр. 54 од 29 декември. 

FО 371/48181 НР 00297 R 1747/11/67</text>
      <sha1>8xuok907aansk0mn7c1e76vxkhefxza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 59</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2747</id>
    <revision>
      <id>7147</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:15:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ПРИВАТНИОТ СЕКРАТАР ДО КОЛВИЛ  Форин офис  С.В. 1  24 јануари 1945.  До Колвил  Приложувам копиј...</comment>
      <origin>7147</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="959" sha1="g9tkr7jj39vzg2dghl6btukvondu3k0" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ПРИВАТНИОТ СЕКРАТАР ДО КОЛВИЛ

Форин офис

С.В. 1

24 јануари 1945.

До Колвил

Приложувам копија од телеграмата од Белград бр. 61 од 16 јанаури со порака од Антифашистичкото собрание на националното ослободување на Македонија до Првиот министер.

Ако се согласите ние мислиме дека би можело да го овластиме Маклин да испрати прикладен одговор преку маршал Тито и би се ограничило само на потврда за прием и некој збор на благодарност.

/потпис нечиток/ 

Приватен секретар 

П. Колвил, 

10, Dowing Street, 

S.W. 1.

FО 371/48181 НР 00297 R 1222/11/67</text>
      <sha1>g9tkr7jj39vzg2dghl6btukvondu3k0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 60</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2748</id>
    <revision>
      <id>7148</id>
      <timestamp>2007-06-21T19:20:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА , ДО ФОРИН ОФИС  Г-ди...</comment>
      <origin>7148</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9137" sha1="qp2swd9o7mxcraw51qunweafatu9o28" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХОСТОН БОСВИЛ, ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА , ДО ФОРИН ОФИС

Г-дин Хостон Босвил 						И. 2.17 п.м. (ГМТ) 24 јануари 1945.

Бр. 108. 							П. 3.50 п.м. (БСТ) 24 јануари 1945.

24 јануари 1945.

Повторено до концеларијата на Ресмед бр. 15.

Атина

Белград

ИТНО

ТОР ЅЕСRЕТ

Преку сигурни извори дознавме дека во минатите неколку дена бугарскиот премиер бил отсутен, нерасположен и дека генерал Терпешев претседавал со Министерскиот совет во негово отсуство. Се верува дека М. Георгиев ја напуштил Софија во придружба на Советски офицери со цел да дискутира со маршал Тито или неговите претставници за формирањето на јужнословенска конфедерација. Според информациите се очекува да се врати во Софија за еден или два дена кога ќе биде издадена некоја декларација за таа работа.

2. Заклучокот е дека таа е подготвена да се совпадне со претстојната конференција на големите тројца.

3. Изворот исто така истакнува дека на 3 март (прослава на бугарското ослободување и крунисувањето на кралот Борис III) Бугарија ќе биде прогласена за Република. Неколку недели потоа ќе следува отстапување на Пиринската област на Бугарија кон автономната македонска држава (види ја мојата телеграма 86). Изворот меѓутоа е на мислење дека локалното население може да се спротивстави.

4. На крајот, изворот истакнува, дека советските власти ќе ја поддржат секоја аспирација на јужнословенската конфедерација спрема Солун.

5. Иако ова на прв поглед може да изгледа сензационално, јас го доставувам ова, бидејќи тоа е во врска со настаните кои се во тек, Јас многу се сомневам, затоа што, како што знаете, министерот за надворешни работи постојано го избегнуваше разговорот по тој предмет.

6. Ве молам, покажете му го ова на мајорот Оксли. Го молам Форин офис да го повтори ова до Белград како мојата телеграма бр. 9 (без предност).

[Да се повтори до Белград како моја телеграма 6р. 77]

(Белешки)

Видете исто така R 1627/G копија на телеграмата од Белград бр. 47 во прилог на истото и параграф Ј од телеграмата на британската воена мисија во Бугарија чија копија е во прилогот.

Во моментот постојат две индискреции во поглед на Југославија кои покажуваат дека Бугарија се согласила да и го отстапи на Југославија бугарскиот дел на Македонија. Не може да се верува дека ако ова е вистина Советската влада да не знае за тоа и да го одобрува. Секако постојат многу индикации дека Бугарите прават се што можат да се смират со Југославија и дека се водат преговори за јужнословенска федерација.

Ако навистина е одлучено Бугарија да ја отстапи бугарска Македонија на Југославија и Југословените го прифатат тоа и покрај фактот што Тито се изјасни дека не сака македонски територии кои не се југословенски, јас предвидувам дека апсорбирањето на бугарска Македонија ќе води евентуално кон аспирации кон грчка Македонија и дека таквите аспирации би биле засилени со одлуката за бугарско-југословенска конфедерација која Русите можат да ја поздрават со цел да се отстрани Грција како сила на Балканот.

На 28 декември се дадени инструкции на амбасадорите во Москва и Вашингтон да ги изнесат пред владите на Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз нашите погледи во однос на Голема Македонија и јужнословенската конфедерација. Беше предложено Тито и бугарската влада да се известат по извесно време. Но беше предложено и усогласување имајќи ја во предвид југословенската внатрешна криза. Од тие причини би било незгодно да се испрати било каква комуникација по тоа прашање на Тито. Бидејќи ние му ставивме јасно до знаење на Тито дека имаме намера да го одобриме договорот Тито-Шубашиќ и дека лично Тито е сосема задоволен во однос на ова, јас сум на мислење дека не треба да ја одлагаме акцијата понатаму и веднаш треба да испратиме телеграми до Белград и Софија особено имајќи ги предвид информациите содржани во телеграмата од Софија во прилогот. И покрај тоа што таа информација, како што се истакнува, доаѓа од несигурни извори тешко е да се верува дека Русите би ги наведувале Бугарите да се однесуваат на тој начин имајќи ја предвид комуникацијата доставена од нас до нив во почетокот на овој месец; и исто така тешко е да се види како ќе реагира Тито земајќи го предвид неговиот протест што тој не гледа благонаклоно на бугарско-југословенската конфедерација во оваа фаза.

Нацрт телеграмите за Софија и Белград кои се подготвени и одобрени кон крајот на декември се застарени и поради тоа јас поднесувам корегирани нацрти.

/потпис нечиток/ 

25 јануари 1945.

Јас сум убеден дека е многу важно ние да ги испратиме нашите приговори во Софија и Белград без понатамошно одлагање. Ние и дадовме на советската влада големо предупредување дека ние ќе направиме така и во случај таа да не преземе акција пред Аргонаут затоа што тоа ќе биде многу тешко да го направиме подоцна. Исклучувајќи го сето друго, јас мислам дека ние должиме на Грција да се грижиме за нејзините интереси на овој начин во време кога грчката влада не е во можност да се брани себеси како што 6и го правела тоа во нормални услови.

О. Сарџент

25 јануари1945.

FО 371/48181 НР 00297 R 1848/11/67</text>
      <sha1>qp2swd9o7mxcraw51qunweafatu9o28</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Десетте Лаги на Македонизмот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2749</id>
    <revision>
      <id>7602</id>
      <parentid>7445</parentid>
      <timestamp>2008-11-12T15:38:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>155.181.152.2</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Десетте Лаги на бугаризмот */</comment>
      <origin>7602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="126" sha1="cdoctwof3af0crleraln0fej02hrc0n" xml:space="preserve">Ljubcho Georgievski e bulgarin, kako site makedonski prerodbenici i revolucioneri. Samuilovata drzhava se vikala B'lgarija! :)</text>
      <sha1>cdoctwof3af0crleraln0fej02hrc0n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 61</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2750</id>
    <revision>
      <id>7152</id>
      <timestamp>2007-06-26T17:00:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7152</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1421" sha1="frhmlr60yru0kwoqtqy5kny8gpfeq2l" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 2.54 п.м, ГМТ 25 јануари 1945. 

Бр. 102. 							П. 4.40 п.м. БСТ 25 јануари 1945. 

25 јануари 1945.

Во врска со мојата телеграма бр. 4 од 21 јануари (R 2302/11/67) .

Мојата мисија при Главниот штаб на Македонија известува дека неодамнешните говори на Темпо, Апостолски и другите во моментот се директно насочени против &quot;неодговорните народни непријатели кои агитираат за непосредна окупација на грчка Македонија и на тој начин ги кршат партизанските наредби и предизвикуваат недоразбирање со сојузниците&quot;. Полковникот Неделковски (повторувам Неделковски) втор во штабот на Апостолски неодамна изјави &quot;грчка Македонија мора да се бара во Берлин, а не (повторувам не) во Солун&quot;.

FО 371/48181 НР 00297 R 1956/11/67</text>
      <sha1>frhmlr60yru0kwoqtqy5kny8gpfeq2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 62</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2751</id>
    <revision>
      <id>9179</id>
      <parentid>7153</parentid>
      <timestamp>2013-04-17T21:12:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9179</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="690" sha1="3ssnh44iqd2h1em8fiea3d5ihp9qlz6" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД КОЛВИЛ ДО ЛАВОРД

25 јануари 1945.

Почитуван Лаворд,

Ви благодарам за вашето писмо R 1222/11/67 од 24 јануари во врска со пораката испратена до Првиот министер од Антифашистичкото собрание на националното ослободување на Македонија.
Ние се согласуваме со акцијата која ја предлагате вие.

Џ.П. Колвил 

В.Г. Лафорд, Еsq, 

Форин Офис

FО 371/48181 НР 00297 R 1222/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>3ssnh44iqd2h1em8fiea3d5ihp9qlz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 63</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2752</id>
    <revision>
      <id>7154</id>
      <timestamp>2007-06-26T17:24:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА  Бр. 85. 							И. 2.0...</comment>
      <origin>7154</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2219" sha1="4bwl1sbgc9ourg2ibbaldppoqre0jgt" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА

Бр. 85. 							И. 2.00 а.м. 26 јануари 1945. 

26 јануари 1945. 

Повторено до:- Москва бр. 409.

Вашингтон бр. 828.

Атина бр. 266.

Казерта бр. 387.

Софија бр. 104.

ИТНО

Во врска со телеграмата до Москва бр. 4886.

Што се однесува до југословенската внатрешна криза досега ние се воздржувавме да ви дадеме инструкции за претходно доставените наговестувања во параграф 3 во горе споменатата комуникација сметајќи дека таква комуникација ќе го онерасположи Тито во моментот кога ние сакаме тој да биде стрплив и да постигне договор со д-р Шубашиќ.

Имајќи ја предвид вашата телеграма бр. 47 и 88, а особено телеграмата од Софија бр. 108 и М/467 од Воената мисија во Софија јас мислам дека комуникацијата до Тито не може повеќе да се одложува. Би ви биле благодарни ако го информирате Тито дека владата на Неговото Височество го прими со задоволство неговото уверување дадено како што не известивте со вашата телеграма бр. 21 што е во согласност ставовите на владата на Неговото Височество. Потоа на него ќе му ја пренесете изјавата за ставовите на владата на Неговото Височество за поголемиот број прашања од гореспоментата телеграма во параграф 4.

FО 371/48181 НР 00297 R 1848/11/67</text>
      <sha1>4bwl1sbgc9ourg2ibbaldppoqre0jgt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 64</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2753</id>
    <revision>
      <id>9155</id>
      <parentid>7155</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T22:12:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9155</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2888" sha1="6br7z06ay7tpc9uuv9r2z9cde0q8ot2" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ХОСТОН БОСВИЛ ПОЛИТИЧКИ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БУГАРИЈА

Бр. 105. 							И. 2.45 а. м. 26 јануари 1945. 

26 јануари 1945

Повторено до Москва бр. 410.
         					
Вашингтон 6р. 829.
           					
Белград 6р. 86.
           					
Атина бр. 267.
           					
Казерта 6р. 388.

ИТНО

Во врска со мојата телеграма бр. 4886 до Москва.


Имајќи ја предвид телеграмата бр. 47 и 88 и вашата телеграма бр. 108 и М/467 од 16 јануари, од мојата телеграма ќе видите дека на бригадирот Маклин му дадовме инструкции да му достави на Тито комуникација во смисла на претходно доставеното навестување во параграф 3 во гореспоменатата телеграма. Вие исто така веднаш информирајте ја бугарската влада за погледите на владата на Неговото Височество за следната линија:

Додека владата на Неговото Височество ќе прифати конфедерација меѓу сите балкански држави, сојузнички и непријателски и вклучувајќи ја по можност и Турција, таа нема да одобри една ексклузивна унија или федерација меѓу Југославија и Бугарија. Освен тоа, додека владата на Неговото Височество се согласува со формирањето на македонска држава во идната федерална Југославија таа со сите можни средства ќе се спротивстави на формирањето на голема македонска држава која вклучува аспирации кон грчки територии. Затоа таа гледа со неодобрување на активностите на македонските пропагандисти во Бугарија која изгледа ги одобрува и не го признаваме правото на бугарската влада да отстапи било кој дел од бугарската територија на македонската југословенска федерална држава без согласност на Обединетите Нации.

FО 371/48181 НР 00297 R 1848/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>6br7z06ay7tpc9uuv9r2z9cde0q8ot2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 65</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2754</id>
    <revision>
      <id>7156</id>
      <timestamp>2007-06-26T17:35:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МЕКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бригадир Мак...</comment>
      <origin>7156</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2280" sha1="3dglr85mkigruigdseaj6msw6szl038" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФИЦРОЈ МЕКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бригадир Маклин 						И. 9.23 п.м. ГМТ 29 јануари 1945. 

Бр. 120.                                             		П. 10.50 п.м. 29 јануари 1945. 

29 јануари 1945.

ИТНО 

Почнува.

Денеска зборував со Тито во смисла на телеграмата Бр. 85 од 26 јануари (R 1848/11/G).

2. Тој одговори дека, што веќе ми го кажа претходно, е уверен дека ова не е (повторувам не е) време за воспоставување на федерација со Бугарија или со некој од другите нејзини соседи и дека тој нема (повторувам нема) намери да се обиде да го стори тоа во сегашната ситуација.

3. Тој, исто така, уште еднаш, ми предочи дека тој нема (повторувам нема) намери да анектира територија од Грција или Бугарија пред мировната конференција, кога тој ќе ги постави барањата по редовен пат.

4. Мој впечаток е дека ова прашање фактички веќе е решено со Москва и поради тоа Тито само чека и го припрема јавното мислење за предложените промени. Дали тоа вклучува некој вид балканска федерација или само помали врски со Бугарија во советската орбита останува да се види.

5. Тито не беше (повторувам не беше) вознемирен со моите презентации. Се смееше од се срце за последните вести од Лондон и истакна оти се надева наскоро да го види д-р Шубашиќ овде.

Крај. 

FО 371/48181 НР 00297 R 2107/11/67</text>
      <sha1>3dglr85mkigruigdseaj6msw6szl038</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 66</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2755</id>
    <revision>
      <id>7157</id>
      <timestamp>2007-06-26T17:42:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР ДО ФОРИН ОФИС  Сер Ватсон 						И. 12.17 п.м. ГМТ 1 февруар...</comment>
      <origin>7157</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3623" sha1="tv4t8w8p6lt8olvpyi176la93ylsosy" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР ДО ФОРИН ОФИС

Сер Ватсон 						И. 12.17 п.м. ГМТ 1 февруари 1945. 

Бр: 332.                               			П. 2.25 п.м. БСТ 1 февруари 1945. 

31 јануари 1945.

Да се повтори до Вашингтон.

Во врска со мојата телеграма бр. 69 (R 566/11/G) и вашата телеграма бр. 4886 (R 21984/14079) од 27 декември.

Деканозов одговори на приговорот на Неговото Височество како што следува:-

&quot;Што се однесува до формирањето на југословенско-бугарска федерација [Јас сум] во позиција да истакнам дека што се однесува до информациите со кои располага советската влада, се водат разговори меѓу Југославија и Бугарија за потпишување на пакт за сојуз и заемна помош и дека ставот на советската влада во однос на ова е позитивен.

Што се однесува до прашањето создадено со формирањето на балканска федерација, а посебно прашањето за југословенско-бугарска федерација, ова прашање според мислењето на советската влада, во сегашниот момент, не е актуелно и не е од практично значење.&quot;

Ве молам да се повтори до Казерта, Софија Атина, Белград како мои телеграми бр. 25, 13, 11 и 1 , одделно.

[Повторено до Казерта, Софија, Атина и Белград како телеграми 6р. 501, 138, 347 и 111, одделно.]

(Белешки)

Ние го немаме дефинирано нашиот став во однос на идејата за југословенско-бугарски пакт за сојуз и заемна помош и не сме свесни дека преговори се водат за таков договор. Договорот секако би бил непосреден вовед во федерација.

Советската влада е многу внимателна што не зазеде јасен став во однос на една балканска или ексклузивна југословенско-бугарска федерација.

Сите докази одат во прилог да го потврдат ставот на бригадирот Маклин, дека овие прашања веќе се решени меѓу Москва, Белград и Софија, но дека тие договори не предвидуваат било какви непосредни акции.

Не е можно да се провери кои од овие две идеи понатаму ќе биде предмет на разгледување додека ние не ги дознаеме резултатите од разговорите на големите тројца.

Суштината на оваа телеграма е испратена до секретарот на државата.

Џ.М. Адис 

2. февруари 

FО 371/48181 НР 00297 R 2361/11/67</text>
      <sha1>tv4t8w8p6lt8olvpyi176la93ylsosy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 67</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2756</id>
    <revision>
      <id>7158</id>
      <timestamp>2007-06-26T17:44:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ЛАСКИ ДО МАЈОРОТ ХАЧКИНСОН  1 февруари 1945.   Почитуван Хачкинсон,  Без сомнение ја видовте т...</comment>
      <origin>7158</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="884" sha1="tbgej1bhzjdp4uqsrdgfray6spilocc" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ЛАСКИ ДО МАЈОРОТ ХАЧКИНСОН

1 февруари 1945. 

Почитуван Хачкинсон,

Без сомнение ја видовте телеграмата МА/0406 од 19 јануари од военото аташе во Анкара. Во неа се известува за движење на македонската бригада од Југославија кон Грција. На нас тоа ни се чинат само гласини и невистини. Би биле благодарни доколку не информирате за вашите ставови и за било какви други информации за оваа работа која Ви е позната.

Д. С. Ласки

Мајор С.Ф. Хачкинсон, 

М.И. ЗБ.

War Office

FО 371/48181 НР 00297 R 1778/11/67</text>
      <sha1>tbgej1bhzjdp4uqsrdgfray6spilocc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 68</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2757</id>
    <revision>
      <id>7159</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА  Бр.113								И. 4.20 ...</comment>
      <origin>7159</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="704" sha1="oc8l1ojs7r2g79nr7gg0l4uip7unwy5" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА

Бр.113								И. 4.20 а.м. 1 февруари 1945.

Во врска со вашата телеграма бр. 61. (од 16 јанаури: порака до Првиот министер од АСНОМ).
Ве молиме испратете преку Тито прикладен одговор во име на Првиот министер.
Одговорот не треба да биде повеќе од потврда за прием и некој збор на благодарност.

FО 371/48181 НР 00297 R 1222/11/67</text>
      <sha1>oc8l1ojs7r2g79nr7gg0l4uip7unwy5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 69</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2758</id>
    <revision>
      <id>7160</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:16:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДОРОТ НА ГРЦИЈА ВО ВЕЛИКА БРИТАНИЈА  Бр. R 1939/11/67.			FOREIGN OFFICE S.W.1.,1 февруар...</comment>
      <origin>7160</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2410" sha1="4sluf2id1zyisxqzytkg9u7fvo6atu9" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДОРОТ НА ГРЦИЈА ВО ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Бр. R 1939/11/67.			FOREIGN OFFICE S.W.1.,1 февруари 1945.

Почитуван амбасадоре,

Ви пишувам како одговор на вашето барање за добивање информации побарана во Меморандумот Бр. 379 и 411/СТ/9/45 од 23 јануари.

Во почетокот на јануари во Скопје се одржа заседание на Антифашистичкото собрание на националното ослободување. Собранието е врховен орган на власта во југословенска Македонија, чија независност како единица во новата федеративна Југославија беше прогласена во Јајце во ноември 1943. Претставниците на воените мисии на Британија, Советскиот Сојуз и Соединетите Американски Држави присуствуваа на Собранието во Скопје. Според нашите информации, македонско југословенската држава останува ограничена во предвоените граници и нема вистина во извештаите дека Бугарија и отстапила територии на неа.

Исто така од извештаите од Турција произлегува дека елементи од грчко македонската бригада на Југословенската армија за национално ослободување дејствува на границите на грчка Македонија, но нема потврда за тоа. Точно е дека бригадата е формирана од бегалци од грчка Македонија; но маршал Тито му даде уверување на шефот на нашата воена мисија во Белград дека нема интенции да дозволи да дејствува во грчка Македонија.

Искрено ваш, 

Д. Ф. Хауард

FО 371/48181 НР 00297 R 1939/11/67</text>
      <sha1>4sluf2id1zyisxqzytkg9u7fvo6atu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 70</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2759</id>
    <revision>
      <id>9139</id>
      <parentid>7161</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T22:00:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9139</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4054" sha1="csjyn3ji6on7ied3eoblsyrpg310v01" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

ВЕДНАШ 								ФЛЕЕЦЕ Бр. 212. 

ОД: А.М.С.С.О.                                                                 		ТОО 0614033 

ДО: АРГОНАУТ.                                                       		ТОД 0615223

Х СОЅ Z
 

ФЛЕЕЦЕ 212 								6 февруари 1945. 

За државниот секретар од Форин офис.

Ве молам погледнете го параграф 9 од ФЛЕЕЦЕ 89 кој се однесува на ставот на советската влада за југословенско-бугарската федерација.

2. Тито беше многу внимателен кога не ни навести за преговорите за југословенско-бугарскиот пакт за сојуз и замна помош, а како одговор на нашиот приговор се ограничи само на убедување дека федерацијата не е во план во тој момент. Меѓутоа постојат многу неодамнешни индикации кои зборуваат за пријателство меѓу двете држави. Овој развој на настаните, колку и да е непожелен, не дојде како изненадување.

3. На нас ни се чини дека многу од непријатностите што се однесуваат до федерацијата се однесуваат во помал степен и на пактот иако е сосема јасно дека договорот претставува прв степен кон федерација. Ако се склучи договор, Бугарија ќе ја избегне постапката што таа ја заслужува како поразен непријател и реакциите за позицијата на Грција би биле неповолни. Ние сме на мислење дека треба да заземеме линија дека непријателска земја која се наоѓа под сојузничка контрола е спречена да влегува во специјални договорни односи со друга држава, особено со оние со кои таа се уште е технички во војна, освен со експлицитна дозвола од победничките држави со која таа го склучила примирјето; и дека ние ќе инсистираме за целосни репарации на Грција пред Бугарија да може да го склучи планираниот сојуз.

4. Би била голема помош доколку Вие успеете на сегашниот состанок да го поставите на дневен ред и да дискутирате за предметот на југословенско-бугарските односи. Треба да знаете дека владата на Соединетите Американски Држави се уште нема доставено одговор за нивниот став на нашето барање.

ТОО 0614033

Доставено:

Кралот

Воениот кабинет

Секретарот на државата за Доминионите

Лордот на Тајниот печат

Секретарот на државата за воздухопловство

Министерот за производство

Министерот за информации

Форин офис

Господин Пик

Министерот за одбрана

FО 371/48181 НР 00297 R 2361/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>csjyn3ji6on7ied3eoblsyrpg310v01</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 71</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2760</id>
    <revision>
      <id>7162</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:30:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД КИЛЕРИ ДО ФОРИН ОФИС  Лорд Килери 						И. 2.55 п.м. Г.М.Т. 18 февруари 1945.   Бр. 385. 						П. 4.42 п.м. Б.С.Т. ...</comment>
      <origin>7162</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" sha1="4urworbitqyfln6thde1lx7rgn78gwu" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД КИЛЕРИ ДО ФОРИН ОФИС

Лорд Килери 						И. 2.55 п.м. Г.М.Т. 18 февруари 1945. 

Бр. 385. 						П. 4.42 п.м. Б.С.Т. 18 февруари 1945. 

18 февруари, 1945,

Да се повтори до Москва

Вашингтон 

Белград

ИТНО 

Тајно

Она што следува е од секретарот на државата. Јас се трудам да се реши прашањето во однос на југословенско-бугарскиот пакт кое беше поставено на дневен ред на Аргонаут. Во Аргонаут беше оставено советската влада да размисли за мојата сугестија дека на бугарската и југословенската влада големите тројца ќе им укажат да не продолжуваат со преговорите во сегашниот момент. (види Ф.С. М. Аргонаут девети состанок, 10 февруари и параграф 2 (ц) од Џесон бр. 363).

2. Амбасадорот на Неговото Височество во Москва треба да се информира дека господин Стивенсон ги извршува своите должности при единствената југословенска влада. Јас сметам дека е важно да му се укаже дека југословенската влада е запозната со ставовите на владата на Неговото Височество за овој предмет. Исто така на советската влада треба да и се укаже дека ако имаат општа алузија за договор за таков пакт владата на Неговото Височество ќе биде принудена да ги обнароди своите ставови. Од тие причини, јас се надевам дека М. Молотов ќе го прифати курсот кој јас го предложив во Аргонаут.

3. Во меѓувреме господин Стивенсон ќе најде прилика, штом му се претстави, да го запознае Тито со нашите ставови во врска со овој предмет.

Амбасадорот во Вашингтон би требало да го информира Државниот департмент за она што ние го преземаме, бидејќи се надевам дека тие едновремено би ја притиснале советската влада и би го запознале својот претставник кај југословенската влада.

[Го молам Форин офис да го проследи до Белград како моја телеграма бр. 170 од 18 февруари.]

FО 371/48184 НР 00297 R 3424</text>
      <sha1>4urworbitqyfln6thde1lx7rgn78gwu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 72</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2761</id>
    <revision>
      <id>7163</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:33:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР  Бр. 760. 							И. 9.50 п.м. 19 февруари, 1945.   19 ...</comment>
      <origin>7163</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2642" sha1="5vmao4xuhl6nvy7dd27zswjoqdaj30a" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДАТА НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР

Бр. 760. 							И. 9.50 п.м. 19 февруари, 1945. 

19 февруари, 1945.

Да се повтори до Вашингтон 1597 
  				   
Белград 171

НАЈИТНО

ТОР ЅЕСRЕТ

Во врска со телеграмата од Каиро Бр. 385 (од 16 февруари: југословенско-бугарски односи).
Господин Стивенсон се уште не е заминат за Белград бидејќи ние сметаме оти тој треба да остане овде се додека не се формира единствена југословенска влада и не биде именуван регентскиот совет. Поради тоа штом ќе помине извесно време пред господин Стивенсон да го разгледа овој предмет со југословенската влада, јас го известив бригадирот Маклин да го информира маршал Тито за ставовите на владата на Неговото Височество за предложениот југословенко-бугарски пакт (види ја мојата телеграма бр. 761 ).

2.Поради тоа Ве молиме да дејствувате (со горните модификации) како што се објаснува во параграф 2 во телеграмата од Каиро бр. 385.

3 Амбасадорот на Неговото Височество во Вашингтон ќе го информира Државниот департмент за горното и ќе изрази надеж дека тие ќе го информираат амбасадорот на Соединетите Американски Држави во Москва да преземе слична акција. На Државниот департмент би требало да му се сугерира дека, бидејќи ние сметаме за пожелно да преземеме акција пред американскиот и британскиот амбасадор да пристигнат во Белград, тие треба да го информираат југословенскиот претставник во Вашингтон за нивните ставови и да замоли да му ги соопшти на Тито.

FО 371 /48184 НР 00297 R 3424</text>
      <sha1>5vmao4xuhl6nvy7dd27zswjoqdaj30a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 73</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2762</id>
    <revision>
      <id>7164</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:40:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА  Бр. 172. 							И. 10...</comment>
      <origin>7164</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5584" sha1="0s2nqfwqf9516n5r8mjn8h8pa7f3br2" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ФИЦРОЈ МАКЛИН, ШЕФ НА БРИТАНСКАТА ВОЕНА МИСИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА

Бр. 172. 							И. 10.15п.м. 19 февруари 1945 

19 февруари, 1945.

Повторено до канцеларијата на Ресмед бр. 764.
      
Софија бр. 193.
 					      
Атина бр. 535. 
      
Москва 6р. 761. 
       
Вашингтон бр. 1598.

ИТНО

ТОРЅЕСRЕТ

Во врска со телеграмата од Москва бр. 332 и телеграмата од Каиро бр. 385 [од 31 јануари: и 18 февруари југсловенско-бугарските односи].

Британската и Руската делегација, и двете, ја презедоа иницијативата за покренување на прашањето за југословенско-бугарските односи на Кримската конференција. На состанокот на министрите за надворешни работи на 10 февруари, М. Молотов ги повтори советските ставови, како што се презентирани во телеграмата до Москва, во гореспоменатата телеграма. Секретарот на државата ги изложи ставовите на владата на Неговото Височество како што следува:

А. Додека владата на Неговото Височество е задоволна од ставот на советската влада, да не го смета во сегашниот момент актуелно прашањето за југословенско-бугарската федерација и што тие сметаат дека тоа не од практична важност, таа е вознемирена од сознанието дека во тек се преговори за сојуз и заемна помош меѓу Југославија и Бугарија и дека ставот на советската влада во однос на овие преговори се благонаклони.

Б. Владата на Неговото Височество не може а да не смета дека пактот за кој се преговара ќе наиде на истите пречки кои се однесуваат на можната федерација. Според неа непријателска држава чиј статус е се уште регулиран со режим на примирје мора да се спречи да влегува во посебни договорни односи со друга држава со која таа технички е во војна, освен со експлицитна дозвола на сите победнички сили со кои е склучено примирјето.

Ц. Одделно од важноста на моралните прашања кои се вовлечени, владата на Неговото Височество, исто така, е загрижена во однос на преговорите кои сега се водат за пакт меѓу Југославија и Бугарија на сметка на интересите на Грција која досега ги нема примено од Бугарија репарациите на која таа е задолжена според одлуките од примирјето. Овој аспект од предметот се разгледува во подробности во посебен aide memoire.

Д. Согласно тоа, владата на Неговото Височество смета дека треба да се испрати обраќање до бугарската влада од сите победнички сили со кои таа неодамна го потпиша примирјето, со нагласување дека тие не можат да се сложат таа да влезе во посебни договорни односи со Југославија во оваа фаза и дека целосни репарации треба да и се дадат на Грција пред да се постави прашањето за продолжување на преговорите. Владата на Неговото Височество смета дека и маршал Тито, истовремено, би требало да биде известен за приговорите на победничките сили за потпишување на југословенско-бугарскиот пакт. Владата на Неговото Височество ќе биде задоволна доколку советската влада ги изложи своите ставови во однос на предметот што е можно побрзо.

2. Во овој момент кога е на пат формирање на единствена југословенска влада Вие би требало да најдете погодна прилика да му ги објасните на Тито нашите ставови за овој предмет како што е набележано во А и Б горе.

FО 371/48184 НР 00297 R 3424</text>
      <sha1>0s2nqfwqf9516n5r8mjn8h8pa7f3br2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 74</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2763</id>
    <revision>
      <id>7165</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:42:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ПИСМО ОД ВЈЕЧЕСЛАВ МОЛОТОВ, СОВЕТСКИ КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ, ДО АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИК...</comment>
      <origin>7165</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1985" sha1="o6h92y63tq3vfreu72m4sps60cmqi64" xml:space="preserve">ПИСМО ОД ВЈЕЧЕСЛАВ МОЛОТОВ, СОВЕТСКИ КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ, ДО АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР

ПРЕВОД. 									Москва 

Почитиван господин Амбасадор,

Го потврдувам приемот на вашето писмо од 20 февруари и изјавувам дека советската влада е во тек со информацијата содржана во него, како последица на што бригадир Маклин добил инструкции да го запознае маршал Тито со ставот на британската влада дека бугарската и југословенската влада не би требало да продолжат со преговорите за југословенско-бугарски пакт за пријателство и сојуз.

Во исто време советската влада која веќе ги изрази своите погледи по тој предмет, во писмото на В.Г. Деканозов од 29 јануари, смета дека е пожелно да се продолжи дискусијата по ова прашање во Москва, како што беше предложено на Кримската конференција од господин Стетиниус и кој во тоа беше поддржан од мене.
Ве молам, примете ги господине амбасадор уверувањата за моето големо почитување.
	
(потпис) В. МОЛОТОВ

Сер Арчибалд Кларк Кер 						/28 февруари 1945/ 

Специјален и овластен амбасадор 
на Велика Британија 

М о с к в а

FО 371/48183 R 4110/11/67</text>
      <sha1>o6h92y63tq3vfreu72m4sps60cmqi64</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 75</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2764</id>
    <revision>
      <id>9138</id>
      <parentid>7166</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T18:30:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9138</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7088" sha1="fabri4majohj66w2so672tp45mqp3h5" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР, ДО ФОРИН ОФИС

Сер А. Кларк Кер 						И. 2.36 п.м. Г.М.Т. март 1, 1945. 

Бр. 632. 							П. 4.50 п.м. Б.С.Т. март 1, 1945. 

Март1,1945

Да се повтори до Вашингтон 
   						      
Белград

ВЕДНАШ

Во врска со вашата телеграма бр. 760 (R 3424/11/G).

М. Молотов одговори дека советската влада е во тек со нашата акција. Нивните ставови остануваат исти како оние во белешката на Деканозов од телеграмата 6р. 332. Тие изразуваат желба да продолжи дискусијата по ова прашање во Москва како што беше предложено од господин Стетиниус на Кримската конференција и подржано од М. Молотов.

Ве молам испратете го до Белград како моја телеграма бр. 2

[Повторено до Белград со телеграма бр. 204]

(Белешки)

Ве молам исто така видете ја телеграмата од Вашингтон бр. 1333 во Р 4088 (буква А) која е во прилог.

Верзијата на господин Молотов за дискусиите за југословенско-бугарскиот договор на Кримската конференција не кореспондира со нашето прикажување во R 3500 (буква Б). Меѓутоа, сугестијата дека дискусијата ќе продолжи во Москва меѓу господин Молотов, Сер А. Кларк Кер и господин Хариман е очигледно најдобриот пат предметот да продолжи со уште една фаза. Од тие причини, ќе биде потребно Државниот департмент штом конечно ќе се одлучат, да му дадат инструкции на господин Хариман. Нацрт телеграми за Москва и Вашингтон според горното.

Постојат уште две точки во однос на ова кои бараат разгледување:

(а) Бугарската влада не одговара на нашата оригинална презентација по предметот на југословенско-бугарската федерација и за проширена Македонија. Уште повеќе бугарската влада се, уште не е информирана за нашите ставови во однос на прашањето за југословенско-бугарскиот пакт, иако тие ставови веќе се испратени до другите заинтересирани страни. Во последно време постојат докази, и покрај нашето презентирање за ова на советската влада и на маршал Тито, дека бугарската влада продолжува со своите планови за поблиски односи со Југославија - види телеграма од Софија бр. 252 во R 3779/11/67 (Буква Ц) и параграф 2 (д) во приложената копија од Економско-финансиско истражувачкиот извештај бр. 6 од А.Ц.Ц., Бугарија. Според тоа, постои доволно силна причина сега да му се укаже на господин Хустон-Босвал да побара од бугарската влада формален одговор на неговата комуникација за можната југословенско-бугарска федерација и да ги информира во исто време за ставот на владата на Неговото Височество за можниот југословенско-бугарски договор за сојуз. Од друга страна, со тоа можеби постои опасност предложените дискусии во Москва да бидат многу потешки, ако пред да отпочнат го преземеме следниот чекор. Ако почетокот на дискусијата во Москва би се одложила, или ако по почетокот се покажат знаци на неоправдано пролонгирање, ние тогаш може да му укажеме на Сер А. Кларк Кер да ја информира советската влада, имајќи го предвид развојот на ситуацијата меѓу Југославија и Бугарија, дека е неопходно да се информира бугарската влада за нашите ставови.

(б) Исто така и маршал Тито не направи формален одговор на нашата презентација по предметот на југословенско-бугарската федерација и за голема Македонија. Тој сепак му навести на бригадир Маклин, во неформален разговор, дека тој план не е актуелен. Неговата реакција, на комуникацијата на бригадирот Маклин во однос на југословенско-бугарскиот пакт за сојуз и заемна помош беше уште понезадоволителна (види телеграма од Белград бр. 219 во Р 3795 (буква Д). Комуникацијата во двата случаи беше орална и, имајќи ја предвид позицијата на Маклин (до извесен степен неформална), мое мислење е дека ние не треба да очекуваме Тито по нормален пат да ни даде повеќе податоци за неговите ставови. Исто така можеби би било непожелно да се изврши притисок врз него за поцврсти гаранции пред да почне предложената конференција во Москва.

Следува телеграмата
од Вашингтон Бр.1504 -
Џ.М. Адис
во Р 4564 белешките

Змарт1945

Џ.М. Адис, 8 март

FО 371/48183 НР 00297 R 4110/11/67

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>fabri4majohj66w2so672tp45mqp3h5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 76</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2765</id>
    <revision>
      <id>7167</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:48:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД, ДО ФОРИН ОФИС  Ерл од Халифакс 						И. 7.36 п.м. ...</comment>
      <origin>7167</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3496" sha1="mvhy4obzvvacspbguog0moggzdgf6zi" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД, ДО ФОРИН ОФИС

Ерл од Халифакс 						И. 7.36 п.м. 7 март 1945. 

Бр. 1504 							П. 5.30 а.м. 8 март 1945. 

7март1945.

Да се повтори до Москва

Белград 
 				      
Атина
      
Софија

ВЕДНАШ 

ТОР ЅЕСRЕТ

Во врска со мојата телеграма бр. 1333 Р 4088/11/0 која не е повторена до Атина и Софија.
Она што следува е главниот дел од одговорот на Државниот департмент.

Департментот го дели мислењето на британската влада дека не би било пожелно за Југославија и Бугарија, особено се додека последната земја е се уште непријателска земја, да влегува во преговори за договор за сојуз и заемна помош или во други меѓународни договори со политички карактер за време додека трае примирјето. Амбасадорот на САД во Москва согласно тоа е известен да ја информира советската влада за овие ставови, кои во исто време се доставени до југословенскиот отправник на работите во Вашингтон за да ги проследи до неговата влада. Имајќи ја предвид договорената политика за консултации меѓу трите главни сојузници пред да се дејствува за работи кои се однесуваат на бугарските надворешни работи во време на периодот на режимот на примирје, Департментот цени дека треба да почека да го види ставот на советската влада пред да се дискутира ова прашање со советската влада.

2. Го молам Форин офис веднаш да го проследи до Белград како моја телеграма бр. 21 и до Софија како моја телеграма бр. 18.

(Белешки)

Ова е дискутирано со Сер Орме Сарџент и господин Хауард.

Американците сега се во полна согласност со нас со сите точки и преземаат паралелна акција.

Сер Орме Сарџент смета дека предноста што се добива со презентирањето на еден идентичен американско-британски фронт на предложената дискусија во Москва ја зголемува предноста и веднаш може да се испрати обраќање од наша страна до бугарската влада за југословенско-бугарскиот пакт.

Да се преиспитаат телеграмите до Вашингтон и Москва.

Џ.М. Адис 

март 8.

FО 371/48183 НР 00297 R 4564/11/67</text>
      <sha1>mvhy4obzvvacspbguog0moggzdgf6zi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 77</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2766</id>
    <revision>
      <id>7168</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:50:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД АВАРЕЛ ХАРИМАН, АМБАСАДОР НА САД ВО СССР, ДО ВЈЕЧИСЛАВ МОЛОТОВ, СОВЕТСКИ КОМЕСАР ЗА НАДВОР...</comment>
      <origin>7168</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2950" sha1="8l17nx4u4wo57yv41rlmm3wrkwqbnb2" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД АВАРЕЛ ХАРИМАН, АМБАСАДОР НА САД ВО СССР, ДО ВЈЕЧИСЛАВ МОЛОТОВ, СОВЕТСКИ КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА СССР

Бр.98

Москва, март 7, 1945. 

Почитуван господин Молотов:

Британската влада и сугерира на мојата влада за потребата трите главни сојузници да ги информираат владите на Југославија и Бугарија оти тие се против одлуката за договор за сојуз и меѓусебна помош меѓу Југославија и Бугарија. Јас разбрав дека иста сугестија и е дадена и на советската влада од британските претставници на Кримската конференција.

Замолен сум да ја информиран советската влада дека според мислењето на мојата влада би било неприкладно за поранешен сојузник на оската се уште непријателска земја, предмет на контрола на сојузничка комисија, да договара мир или друг договор од политички карактер со член на Обединетите Нации, освен ако такви преговори не се одобрени од трите главни сојузници и другите заинтересирани влади.

Државниот департмент претходно го достави до југословенскиот отправник на работите во Вашингтон за информација од неговата влада; но во согласност со договрената политика за консултирање меѓу тројцата главни сојузници, пред да се преземе акција за работи кои се однесуваат на Бугарија во периодот на режимот на сојузничката контрола, Департментот ја одложи за момент комуникацијата за нејзината позиција по овој предмет до бугарската влада со мисла дека советската влада можеби сака да даде набрзо индикации за нејзините погледи во однос на оваа работа.

Екселенција, 								Искрено ваш,

В.М. Молотов, 							(Потпис): В. А. Хариман

Народен комесар за надворешни работи

Москва

FО 371/48183 НР 00297 R 4110/67</text>
      <sha1>8l17nx4u4wo57yv41rlmm3wrkwqbnb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 78</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2767</id>
    <revision>
      <id>7169</id>
      <timestamp>2007-06-26T18:56:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД  Бр. 2313 							И. 12.20 а.м. 11 март 1945....</comment>
      <origin>7169</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1553" sha1="6ga49c79py9b4mwqsbzhk40rtihktng" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО ХАЛИФАКС, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО САД

Бр. 2313 							И. 12.20 а.м. 11 март 1945. 

10 март 1945


Повторено до Москва бр. 1188. 
           					            
Белград бр. 239.

ВАЖНО

Во врска со вашата телеграма 6р. 1333 и 1504 [од февруари 28 и март 7: југословенско-бугарските односи]. Задоволство е што Соединетите Американски Држави се согласуваат со нас со сите основни точки и преземаат паралелна акција.

2. Ќе видите од телеграмата од Москва бр. 632 и мојот одговор дека сега е договорено понатамошните разговори за југословенско-бугарските односи да продолжат во Москва меѓу Молотов и амбасадорите на Неговото Височество и на Соединетите Американски Држави.

3. Вие можете, доколку сметате за потребно, да го информирате Државниот департмент за суштината на моите инструкции до Сер А. Кларк Кер во мојата телеграма бр./ѕiс/ 1189 до Москва.

FО 371/48183 НР 00297 R 4564/11/G</text>
      <sha1>6ga49c79py9b4mwqsbzhk40rtihktng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 79</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2768</id>
    <revision>
      <id>9176</id>
      <parentid>7170</parentid>
      <timestamp>2013-04-15T20:04:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9176</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4554" sha1="1dxki7e5scmvaxgp0vshlxrgwybt4w4" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АРЧИБАЛД КЕР, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР

Бр. 1189 								И. 2.45 а.м. 11 март 1945. 

10 март 1945.

Повторено до Вашингтон бр. 2314. 
            
Белград бр. 240.

ВАЖНО

Во врска со вашата телеграма бр. 632 [од 1 март: југословенско-бугарските односи].

Моето сфаќање на дискусиите, во однос на југословенско-бугарскиот договор на Кримската конференција, се дека по соопштувањето на господин Молотов на мојата изјава за погледите на владата на Неговото Височество, на конференцијата на министрите за надворешни работи на 10 февруари, тој зеде да се запознае со целата работа со цел следниот ден да ни ги соопшти ставовите на советската влада. Но како што се случи, тој немаше погодна прилика да се врати на прашањето.

2. Како и да е, јас се согласувам дека дискусијата сега би требало да продолжи во Москва меѓу Молотов, господин Хариман и вас.

3. Вие веќе имате доволно материјал за да земете учество во оваа дискусија од мојата телеграма бр. 4886 од 27 декември и во изводот од кој јас зборував на 10 февруари (текст од овој извод е вклучен во писмото на господин Робертс до господин Хауард од 10 февруари, копија од истото е испратено и до вас). Вие можете, доколку сметате за потребно, да му дадете на Молотов документирана комуникација која ќе биде на линија на изводот, бидејќи советската влада, јас сметам, нема добиено ништо од нас документирано во однос на прашањето за југословенско-бугарскиот договор.

4. Вие веќе ја имате видено телеграмата од Вашингтон 6р. 1333 и 1504 дека Соединетите Американски Држави се во согласност со нас со сите точки и му имаат дадено инструкции на господин Хариман.

5. Постојат уште две точки кои Вие би требало да ги поставите на претстојната дискусија. Одговорот на М. Деканозов на вашата комуникација од 10 јануари одбегнува да даде објаснување за прашањето на проширена Македонија за кое ние се уште сакаме да ги дознаеме советските предлози. Второ сметам дека е важно на бугарската влада во најскоро време да и се стави до знаење нашиот став за југословенско-бугарскиот договор. Ако М. Молотов не може да се согласи со мојата сугестија дека заедничка комуникација треба да се направи на бугарската влада од тројцата големи или воопшто, ако дискусиите покажат знаци на неоправдано пролонгирање, вие можете да му пренесете на М. Молотов дека ние ќе бидеме приморани самите да испратиме комуникација до бугарската влада. Меѓутоа би имало голема предност доколку мојата сугестија за заедничка комуникација би била усвоена.

FО 371/48183 НР 00297 R 4564/11/G

[[Категорија:Телеграми]]</text>
      <sha1>1dxki7e5scmvaxgp0vshlxrgwybt4w4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 80</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2769</id>
    <revision>
      <id>7171</id>
      <timestamp>2007-06-26T19:01:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ПИСМО ОД АРЧИБАЛД КЕР, БРИТАНСКИ АМБАСАДОР ВО СССР, ДО МОЛОТОВ, КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА СССР  (122...</comment>
      <origin>7171</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5169" sha1="c5k49kj4bvg6kt5i1ttq9j1a2sxdnuc" xml:space="preserve">ПИСМО ОД АРЧИБАЛД КЕР, БРИТАНСКИ АМБАСАДОР ВО СССР, ДО МОЛОТОВ, КОМЕСАР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА СССР

(122/43/45) . 

МОСКВА 

13 март 1945.

(Почитуван господин Молотов),

Во вашето писмо од 28 февруари за предложениот договор за пријателство и сојуз Вие изразивте желба да ја продолжиме дискусијата за ова прашање во Москва.

2. Јас сум задолжен од мојата влада да го разгледаме тоа со Вас и господин Хариман штом ќе Ви биде згодно на вас двајцата.

3. Би било корисно да го рекапитулирам овде ставот на мојата влада по овој предмет. Тоа нашироко е опишано во писмото на господин Балфор до вас од 1 јануари. На 10 февруари, за време на Кримската конференција, господин Идн се осврна на него подетално. Ќе се потсетите дека господин Идн истакна дека, додека мојата влада би била задоволна да слушне дека советската влада не го смета за актуелно во моментот прашањето за југословенско-бугарската федерација и дека ја смета работата не од голема практична важност, тие се вознемирени што слушаат дека во тек се преговори за договор за сојуз и меѓусебна помош меѓу Југославија и Бугарија и дека ставот на советската влада спрема овие преговори е позитивен.

4. Господин Идн додаде дека мојата влада мора да смета дека преговорите кои се водат за договор можат да наидат на истите пречки кои тие ги имаат во однос на можната федерација. Според нив, непријателска држава чиј статус се уште е регулиран со режим на примирје мора да се спречи да влезе во посебни мировни договори со друга држава, особено со друга држава со која таа технички се уште е во војна, освен со експлицитна дозвола на сите победнички сили со кои примирјето е потпишано.

5. Надвор од ова прашашање што е генерално, господин Идн ја спомена и загриженоста на мојата влада за последиците од преговорите за договор меѓу Југославија и Бугарија за интересите на Грција која се уште ги нема примено целосно репарациите од Бугарија со кои таа е поврзана со роковите од договорот.

6. Како што објасни господин Идн и како што истакнав јас во моето писмо до вас од 20 февруари, мојата влада поради тоа смета дека една комуникација треба да се испрати до бугарската влада од сите победнички држави со кои таа неодамна склучи примирје, нагласувајќи дека тие не можат да се согласат таа да влегува во посебни мировни односи со Југославија во оваа фаза и дека целосни репарации мора да и се дадат на Грција пред да се постави прашањето за продолжување на таквите преговори.

7. Постои уште едно прашање кое јас би сакал да го покре-нам кога ќе дискутираме за овој предмет, Писмото на господин Балфор од 1 јануари го покренува прашањето за предлогот за формирање проширена македонска држава. Мојата влада се уште сака да го дознае ставот на советската влада по тоа прашање и јас се надевам дека ќе биде можно вие да ме информирате кога ќе се сретнеме.

(Искрено ваш) 

(Потпис)

Арчибалд Кларк Кер 

FО 371/48183 НР 00297 R 4110/67</text>
      <sha1>c5k49kj4bvg6kt5i1ttq9j1a2sxdnuc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 81</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2770</id>
    <revision>
      <id>7172</id>
      <timestamp>2007-06-26T19:06:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД КАНЦЕЛАРИЈАТА НА ДОМИНИОНИТЕ ДО ВЛАДИТЕ НА КАНАДА, АВСТРАЛИЈА, НОВ ЗЕЛАНД И ЈУЖНА АФРИКА  ...</comment>
      <origin>7172</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2512" sha1="9dp4a50wzm38g4i51nvqxxykl29r5a2" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД КАНЦЕЛАРИЈАТА НА ДОМИНИОНИТЕ ДО ВЛАДИТЕ НА КАНАДА, АВСТРАЛИЈА, НОВ ЗЕЛАНД И ЈУЖНА АФРИКА

ОД: Д.О.

ДО: Владата на КАНАДА
    
АВСТРАЛИЈА
    
НОВ ЗЕЛАНД
    
ЈУЖНА АФРИКА


(Испратена 2.45 п.м. 13 март 1945.)

Д. Бр. 437 ТОРЅЕСRЕТ.

Во врска со мојата телеграма Д. Бр.434 од 9 март.

Се надевавме дека М. Молотов на Кримската конференција ќе ги изнесе ставовите на неговата влада во однос на југословенско-бугарскиот договор. Меѓутоа, бидејќи тоа беше неможно (види моја телеграма И. бр. 316 од 20 февруари) дискусиите сега ќе продолжат меѓу М. Молотов и амбасадорот на Обединетото Кралство и Соединетите Американски Држави во Москва.

2. На амбасадорот на Обединетото Кралство во Москва, согласно тоа, му е дадена инструкција да учествува во дискусиите во согласност со параграф 2 од мојата телеграма И. Бр.1 од 1 јануари и да ги постави следните точки:

(а) Ние се уште сакаме да ги дознаеме погледите на советската влада за проширена Македонија и

(б) ние мислиме дека е важно на бугарската влада да и се стават на знаење нашите ставови во однос на југословенско-бугарскиот договор. Иако ние повеќе би сакале да испратиме заедничко обраќање на Бугарија, амбасадорот на Обединетото Кралство треба да го информира М. Молотов, во случај тој да не се сложи со оваа сугестија или ако разговорите неоправдано се пролонгираат, дека ние ќе бидеме приморани самите да испратиме обраќање.

FО 371/48183 НР 00297 R 4110/67</text>
      <sha1>9dp4a50wzm38g4i51nvqxxykl29r5a2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 82</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2771</id>
    <revision>
      <id>7173</id>
      <timestamp>2007-06-26T19:10:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДОРОТ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР, АРЧИБАЛД КЕР  Бр. 1323. 								И. 2.55 п.м. 17 ...</comment>
      <origin>7173</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4081" sha1="p9fb7oj1h7noswova4crmb3crsiu0ko" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС ДО АМБАСАДОРОТ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО СССР, АРЧИБАЛД КЕР

Бр. 1323. 								И. 2.55 п.м. 17 март, 1945. 

17март, 1945

Повторено до Вашингтон Бр. 2544. 
            
Белград Бр. 267.

ИТНО

Во врска со вашата телеграма Бр. 781А [од 13 март, југословенско-бугарските односи].

Основната причина за нашиот приговор е да се спречи опасноста од заедничкиот југословенско-бугарски притисок врз Грција за да се отстапи западна Тракија. Солун, традиционално беше заедничка желба и на Југославија и на Бугарија. Поради тој раздор на интересите, во минатото беше многу лесно да се отстрани притисокот од двете страни. Југословенско-бугарскиот пакт ќе ја отстрани таа гаранција и ќе овозможи аспирациите кон Солун да бидат ставени во преден план како заеднички словенски интерес. Ако пактот вклучува, што изгледа можно, преземање обврска Бугарија да отстапи територија на југословенската македонска држава би имало дополнителна опасност од силната подцршка за задоволување на традиционалните македонски аспирации на сметка на Грција. Оваа опасност би се интензивирала со актуелната федерација; и исто така треба да се смета дека пактот сигурно би бил првиот чекор кон евентуалната федерација.

2. Ние, исто така, сме загрижени да видиме дали грчките барања за репарации ќе бидат задоволени. Консеквенциите од југословенско-бугарскиот пакт би биле тоа што предност би им се дало на југословенските аспирации пред грчките. Тоа и навистина веќе се случува и има тенденција да се зголеми со склучувањето на формалниот пакт. Би требало Бугарија да се поттикне да ја задоволи Грција ако големите сили и стават јасно на знаење дека Бугарија не може да прави отстапки или да и се дозволи да оди кон патот за рехабилитација се додека не покаже искрена желба да ги спроведе сите одлуки од примирјето, вклучувајќи го и плаќањето на репарации на Грција и во оваа фаза враќањето на грчката сопственост.

3. Последно, ситуацијата на Балканот е се уште премногу конфузна за да може да се посака било какво средување на односите меѓу балканските држави. Пактовите и договорите, особено оние од ексклузивна природа, би требало да причекаат додека многу повеќе не се средат условите и рамнотежата на односите меѓу балканските држави не биде постабилна.

FО 371/48184 НР 00297 R 4196/11/0</text>
      <sha1>p9fb7oj1h7noswova4crmb3crsiu0ko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 83</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2772</id>
    <revision>
      <id>7174</id>
      <timestamp>2007-06-26T19:15:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ПИСМО ОД РАЛФ СТИВЕНСОН, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВО...</comment>
      <origin>7174</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20747" sha1="jo8ao7jdwe8vl6nmnwkv0v88ikui4f7" xml:space="preserve">ПИСМО ОД РАЛФ СТИВЕНСОН, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА ДО АНТОНИ ИДН, МИНИСТЕР ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА

Број 44 								БРИТАНСКА АМБАСАДА

БЕЛГРАД

13април1945.
	
Господине,

Имам чест да ве известам дека двајца членови од мојот персонал неодамна имаа долг разговор со господин Емануел Чучков, министер за Македонија. Господин Чучков беше многу непосреден и расположен да ги даде сите можни информации.

2. Тој го почна разговорот со укажувањето за важноста сојузниците да ја разберат ситуацијата во Македонија и да сфатат дека Македонците се сметаат себеси за посебен народ. Што тој мислел со оваа изјава не е јасно. Но подоцна нагласил дека Македонија е многу задоволна со нејзиниот федерален статус во рамките на југословенската држава и објасни дека федералната идеја не е нова за Македонците кој претходно претпоставувале да добијат степен на автономија како федерална единица во јужнословенската федерација. Од се она што го истакнал произлегува дека Македонците имаат многу конкретни идеи за степенот на автономијата кој произлегува од нивниот сегашен федерален статус. Во внатрешните работи, се чини, дека тие сметаат да делуваат скоро наполно независно од остатокот на југословенската држава.Од други изјави, кои јас неодамна ги слушнав од познати Југословени, се чини дека е можно овие тенденции спрема прекумерна независност на делот на Македонија да предизвика голема загриженост кај централната влада.

3. Запрашан за новите административни области кои неодамна се формирани во Македонија, господин Чучков истакна дека тој не е експерт за тоа прашање но дека по негово мислење таа поделба во основа е иста како онаа од пред 1941. Тие, како што истакна тој, сега се подобрени и под еден административен центар се вклучени сите села и области кои се граничат географски со тој центар. Пред 1941 поделбите беа неограничени и производите на една област кои беа наменети за еден град често беа вклучувани во административната област на друга. Тоа водеше кон неефикасност и им причинуваше на селаните големи тешкотии. Границата меѓу Македонија и Србија е историска т.е. линијата која оди од исток на запад баш северно од Куманово и јужно од Качаник. Кон овој извештај приложувам прилог список и карта на новите административни области во Македонија.

4. Господин Чучков потоа зборуваше за земјоделството. Тој истакна дека пред 1941. се направени обиди за унапредување на житарството во Македонија. Меѓутоа почвата не беше добра за тоа. Настојувањата на македонската влада во иднина се насочени кон одгледување на ориз, сусам, афион, тутун кои можат полесно да се одгледуваат. Македонија никогаш немала многу фабрики, но цел на македонската влада е да го помогне ова и да ги зголеми индустриските претпријатија за производство на производи кои ќе се произведуваат во рамките на македонските граници. Главните индустриски претпријатија пред војната, (како што беа Алатин и рудникот за хром Радуша и оловните рудници близу Штип) не претрпеа големи штети и се повеќе или помалку спремни да ја продолжат работата.

5. Што се однесува до реконструкцијата, федералната влада на Македонија непосредно по евакуацијата на Германците, по нејзина иницијатива, се пристапи кон поправка на железничката пруга и патиштата. Оваа реконструкција се финансираше од македонската влада без помош од централната влада. Главно тоа беше предизвикано од фактот што динарот немаше вредност во Македонија и така кај централната влада се уште се наоѓаат парите за реконструкција во Македонија. Тој верува дека сите патишта се скоро поправени и железничката пруга од Белград до Велес е отворена. Од Велес до Ѓевѓелија, Германците целосно ја уништија железничката пруга за време на нивното повлекување и ќе биде потребно извесно време додека истата се поправи. железничката пруга кон грчката граница преку Битола, по негово мислење, набрзо ќе биде подготвена за сообраќај.

6. Запрашан дали српските колонисти ќе можат слободно да се вратат во Македонија, тој одговори травијално дека сите Југословени, природно, ќе бидат слободни да дојдат во Македонија ако тие сакаат. Меѓутоа, што се однесува до службениците, тој истакна дека прашањето дали тие ќе се вратат на нивните стари работи зависи од македонската влада, а не од централната влада. Македонската влада посакува што е можно побрзо местата на службениците да ги пополни со Македонци со тоа што ќе покаже дека има луѓе да ги пополнат местата. Според тоа изгледа неверојатно македонските власти да изразат спремност да ги вратат старите службеници. На пример пред 1943. полицијата беше скоро целата српска и полициските шефови беа Срби. Сега милицијата е македонска и природно и шефот на милицијата да биде Македонец.

7. Што се однесува до распределбата на земјата, тој нагласи дека пред 1941. им беше многу лесно на Србите да купуваат земја во Македонија, а како резултат на тоа Македонците за кои купувањето земја не беше лесно беа истерани од најплодните делови на земјата. Тој навести дека колку што е можно побрзо ќе се направи распределба на земјата во корист на Македонците и дека српските колонисти, ако е можно ќе бидат вратени во Србија. Триесет проценти од Банат беше сопственост и обработуван од Германците и овде густината на населението беше 9 на км обработлива земја, додека во Македонија беше 350. Тој е на мислење дека Србите од Македонија би можеле да бидат преселени на местата на Германците во Банат.

8. Тој потоа зборуваше за црквата. Истакна дека пред војната еден од главните обиди за србизирање на Македонците се правеше преку тој медиум. Скоро сите свештеници беа Срби и тоа беше многу непопуларно кај Македонците кои беа крајно националистички расположени и ќе признаат само црква управувана од нив самите со македонски свештеници. Тој верува дека солуцијата лежи во федерална југословенска црква. Бидејќи претходната православна црква беше српска црква со пипала во Македонија, Босна и други делови од Југославија, тој се надева да види одделни православни цркви во секоја од федералните единици од кои секоја по ред ќе биде верна на централната југословенска патријаршија. Во случај таквото решение да не биде санкционирано од православната црква, тој смета дека македонската црква ќе биде принудена да се однесува шизматички како што бугарската црква се однесуваше околу седумдесет години. Тој притоа го нападна митрополитот Јосиф од Скопје кој, истакна, за време на војната бил соработник на Трбиќ, четнички водач во Македонија, и континуирано беше против партизаните. Тој го смета него за подлизурко кој е неспособен да биде избран за заменик на митрополитот Гаврил на кого сите му се восхитуваат. Митрополитот Јосиф, исто така е Србин и иако тоа може да биде само внатрешна работа на православната црква, самиот се нарекува митрополит на Скопје и тој ја зголеми лутината иа сите Македонци кога неодамна замина за Москва во тоа својство привидно претставувајќи ја македонската црква. Тој потенцира дека Македонското црковно собрание испрати поздрави до Светиот Синод чиј авторитет тие го признаваат, но не и на митрополитот Јосиф. Изгледа дека неодамнешната посета на митрополитот на Москва беше причина да се отфрли македонското барање за посебна црква.

9. Неодамнешните избори претставуваат голем успех и предизвикаа широк интерес. Во речиси сите области преку 90% од избирачите гласале. Тој верува дека на сите над 21, освен оние обвинети за колаборација, им било дозволено да гласаат и на оние под таа година кои учествуваа во Југословенската армија на националното ослободување. Кандидатите биле избирани слободно, од народот и како пример ни наведе град од 10.000 жители. Тој може да биде поделен во четири реони секој од по пет улици. Секоја улица на јавен собир избира два члена, а потоа се држи собир на реонот на кој сите оние кои имаат нешто против кандидатите го изнесуваат и кандидатот се исклучува. Сите оние кои ќе поминат како кандидати се истакнуваат за избори кои се вршат со тајно гласање. Немаше убедувања ниту од полицијата или од армијата за време на изборите.

10. Опозицијата на сегашниот режим во Македонија е мала. Проблемот со четниците никогаш не бил сериозен и неколку кои се бореа во Македонија одамна заминаа северно во Србија. Албанските банди кои едно време беа многу сериозна опасност беа само разбојници чија цел беше да профитираат од општото безредие. Во време кога Германците се повлекуваа непристрасно ги нападнаа и Германците и партизаните.
Тие скоро сите заминаа - некои заминаа на север со Германците, а другите избегаа по планините на Косово.

11. Во Македонија сега работи судот на националната чест, но тој не е запознат со поединости. Тој истакна дека бројот на македонските цивили, егзекутирани за злочини за време на војната и по ослободувањето е мал и се движи околу седумдесет, Главните злочини се: материјална и културна соработка, шпионирање, информирање и т.н. Тој истакна дека неодамна четворица биле осудени на смрт поради шпекулации. Природно, по колапсот на Германците, еден дел од противниците биле фатени со оружје и биле стрелани на лице место. Спомена група од околу четириесет Албанци фатени во близината на Скопје.

12. Македонија нема проблеми со Албанија и тој мисли нема да се поставува прашањето за промена на границите.

13. Што се однесува до Бугарите тој е без став. Меѓутоа во време на колапсот на Југославија во 1941. македонскиот народ кој долго време се бореше за автономија виде дека шансите за добивање на надворешна помош со тоа се намалија. Поради тоа тие ги пречекаа Бугарите и се надеваа дека тие имаат намера да формираат независна Македонија. Некои Македонци сакаа да бидат под бугарска доминација. Но кога нивните надежи за независност беа изиграни, Бугарите станаа се повеќе и повеќе непопуларни и многу македонски патриоти, како него, заминаа во шума.


14. Запрашан за Грција, тој истакна дека Македонците како дел од југословенската федерација немаат одделни надворешни односи. Македонците сфатија дека основната задача во тој момент е да се порази непријателот и да не дозволат други размислувања да се појават меѓу нив и крајот. Од тие причини тие не сакаат да ги вознемируваат на било кој начин сојузниците и се решени да не предизвикуваат неприлики со мешање во грчките работи. Меѓутоа, тој додаде дека 70% од населението на грчка Македонија се Македонци и дека со нив се постапува лошо. Тој е свесен дека има многу проблеми кои треба да се решат со Грците но тие треба да почекаат да се решат по војната.

15. Испраќам копии од ова писмо до Резидентот министер во Казерта, до амбасадорот на Неговото Височество во Атина и до политичките претставници на Неговото височество во Софија и Дебрецен.

Ралф Скрин Стивенсон

Прилог

Административната поделба на Македонија Со одлука на Антифашистичкото собрание за национално ослободување на Македонија, објавено на 13 февруари 1945, Македонија е поделена во административна смисла на осум окрузи како што следува:

(1) Скопје, кој се состои од областа Тетово, Гостивар и Ростуше.

(2).Куманово, кој се состои од областа Куманово, Кратово и Крива Паланка.

(3) Штип, кој се состои од областа Штип, Кочани, Царево Село и Радовиш.

(4) Струмица, кој се состои од областа Струмица, Берово, Валандово и Ѓевѓелија.

(5) Велес, кој се состои од областа Велес, Св. Николе, Неготино и Кавадарци.

(6) Прилеп, кој се состои од областа Прилеп, Брод, Крушево и Кичево.

(7) Битола, кој се состои од областа Битола, Ресен и Мариово.

(8) Охрид, кој се состои од областа Охрид, Струга, и Дебар.

FО 371/48183 НР 00297 R 7478/11/67</text>
      <sha1>jo8ao7jdwe8vl6nmnwkv0v88ikui4f7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Британски документи за Македонија (1994-1945), телеграма 84</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2773</id>
    <revision>
      <id>7175</id>
      <timestamp>2007-06-26T19:21:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ТЕЛЕГРАМА ОД РАЛФ СТИВЕНСОН, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС  Бр. 73. 								БРИ...</comment>
      <origin>7175</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9527" sha1="35lys5js7g10qmj0wq3e82ltvksp0q9" xml:space="preserve">ТЕЛЕГРАМА ОД РАЛФ СТИВЕНСОН, АМБАСАДОР НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО ЈУГОСЛАВИЈА, ДО ФОРИН ОФИС

Бр. 73. 								БРИТАНСКА АМБАСАДА

БЕЛГРАД    

Господине,                                                                                   

Во врска со мојата телеграма бр. 19. од 17 април, имам чест да ви испратам некои кратки биографски белешки за членовите на новата македонска влада. Треба да се одбележи дека сите освен тројца се членови на комунистичката партија.

2. Испраќам копија од оваа телеграма на Резидентот министер во Казерта и претставникот на Неговото Височество во Атина и Софија.
   									
Ралф Скрин Стивенсон


Претседател на владата: ЛАЗАР КУЛИШЕВСКИ 

Роден во 1914 во Св. Николе во областа Брегалница, Македонија. Студирал во Воениот технички институт во Крагуевац каде станал член на Комунистичката партија. По окупацијата на Југославија Кулишевски се појави како еден од организаторите на илегалното движење на отпорот и на првиот партизански одред во Македонија. Тој е секретар на Комунистичката партија на Македонија.

Прв потпретседател: ЉУПЧО АРСОВ 

Роден во Штип во 1910. Студирал на Вишата економска школа во Загреб и работел како службеник во Државната хипотекарна банка во Белград. По инвазијата на силите на оската станал службеник на Бугарската земјоделска банка во Софија. Арсов е стар член на Комунистичката партија и извесно време работел како секретар на Президиумот на АСНОМ. Освен функцијата потпретседател го држи портфелот за финансии.

Втор потпретседател: АБДУРАХИМ МАХМЕД 

Македонски муслиман. Роден во Штип во 1892. Пред војната бил член на Демократската партија. Тој е чесен и одговорен човек со современо образование кој се посветил на земјоделството. Им се придружил на партизаните во 1943 и станал потпретседател на Народноослободителниот фронт на Брегалница.

Министер за индустрија и рудници: СТРАХИЛ ГИГОВ 

Роден е во 1909 во Велес. Тој е металски работник по струка и член на Комунистичката партија. Бил затворен на неколку пати поради неговата политичка активност, а во почетокот на 1941 беше интерниран во Ивањица. Со партизаните е од почетокот на востанието и е член на македонскиот Главен штаб.

Министер за социјална политика: Д-р НЕЏЕТ АГОЛИ 

Роден е во Дебар во 1914. Припадник е на албанскот народ во Македонија. Студирал право во Рим, а потоа посетувал Воена академија во Тирана каде се подготвувал да биде воен судија. Им се придружи на партизаните во 1943 и стана командант на македонско-албанска единица. Подоцна стана политички коме-сар на Дебарската област, потпретседател на АСНОМ и член на Централниот комитет на Националноослободителниот фронт на Македонија.

Министер за внатрешни работи: КИРО ПЕТРУШЕВ

Роден е во село Богданци во близината на Гевгелија во 1895. По професија е графички работник. Им се придружи на пар-тизаните во 1944. од Скопје каде работеше како графички работник под бугарска окуипација. Член е на Комунистичката партија. 

Министер за правосудство: ПАВЕЛ ШАТЕВ 

Роден е во 1882. во Кратово. Еден е од членовите на правата ВМРО и подоцна соработува со Димитар Влахов во формирањето на ВМРО обединета - инспириран од комунистите. Подоцна го напушта Димитар Влахов и живее главно во Бугарија каде работи како адвокат и државен службеник. По септември 1944 Шатев се пресели од Бугарија во Македонија и се приклучи кон партизанското движење.

Министер за просвета: НИКОЛА МИНЧЕВ .

Роден е во Кавадарци во 1915. Посетувал учителска школа во Скопје и за време на окупацијата работел како учител во бугарско училиште. Припаѓа на Комунистичката партија и им се придружи на партизаните во 1943.

Министер за трговија и снабдување: ТОДОР МОСПАЛ 

Роден е во Прилеп во 1895. Пред војната Моспал бил познат со неговите постојани промени на политичката лојалност и општо се сметаше дека е силно пробугарски настроен. Тој е градежен предузимач по професија. Им се придружил на партизаните во 1943 но по се изгледа немаше некоја активност. 

Министер за народно здравје: Д-р ВУКАШИН ПОПАДИЌ 

Роден е во Гламоч во Босна во 1904. Тој е Србин. Попадиќ студирал медицина во Загреб каде станал член на студентскиот комунистички клуб. Во 1932 беше поставен на работното место бактериолог во Институтот за народно хигиена во Скопје. Подоцна премина во Битола каде остана за време на бугарската окупација. Тој е член на Комунистичката партија но не им се придружи на партизаните на слободната територија се до јуни 1944.

Министер за земјоделство и шуми: БОГОЈА ФОТЕВ 

Роден е на 14 август 1900 во село Герман во близината на езерото Преспа. Тој е стар член на Комунистичката партија и како таков беше затворен во 1940 во Сремска Митровица од каде успеа да избега по колапсот на Југославија. Им се придружи на партизанските единици во Фрушка Гора. Од таму премина во Македонија каде беше интерниран од Бугарите. По деветмесечна интернација успеал да избега и се вратил во Битола по што и се придружил на Македонско-косовската бригада.

Министер за градежништво: инжињер ГЕОРГИЈЕ ВАСИЛЕВ.

Роден е во 1908 во Струмица. Студирал Технички факултет во Белград и работел во администрацијата на Државниот монопол. По инвазијата на силите на оската работи во Бугарскиот државен монопол. Член е на Комунистичката партија и им се придружил на партизаните во февруари 1944. Тој е претседател на Народноослободителниот комитет за Струмица.

1 мај 1945. 

FО 371/48184 НР 00297 R 8571/11/67</text>
      <sha1>35lys5js7g10qmj0wq3e82ltvksp0q9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Советски документи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2775</id>
    <revision>
      <id>7179</id>
      <timestamp>2007-07-20T21:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[Решение на ЦК на ВКП од 31 јануари 1938 година за стрелање на македонци - на руски јазик]]</comment>
      <origin>7179</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" sha1="q8tvfkpbga1dmod7jssk8oefcqmgl5u" xml:space="preserve">*[[Решение на ЦК на ВКП од 31 јануари 1938 година за стрелање на македонци - на руски јазик]]</text>
      <sha1>q8tvfkpbga1dmod7jssk8oefcqmgl5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Решение на ЦК на ВКП од 31 јануари 1938 година за стрелање на македонци - на руски јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2776</id>
    <revision>
      <id>7180</id>
      <timestamp>2007-07-20T21:29:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Решение Политбюро ЦК ВКП(б) № П57/49 от 31 января 1938 г.  49. Вопрос НКВД  1. Разрешить Наркомвнуделу продолжит...</comment>
      <origin>7180</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1347" sha1="mvu1ib2gkbuyoeqkm5c6dlpgh3h4ev1" xml:space="preserve">Решение Политбюро ЦК ВКП(б) № П57/49 от 31 января 1938 г.

49. Вопрос НКВД

1. Разрешить Наркомвнуделу продолжить до 15 апреля 1938 года операцию по разгрому шпионско-диверсионных контингентов из поляков, латышей, немцев, эстонцев, финнов, греков, иранцев, харбинцев, китайцев и румын, как иностранных подданных, так и советских граждан, согласно существующих приказов НКВД СССР.

2. Оставить до 15 апреля 1938 года существующий внесудебный порядок рассмотрения дел арестованных по этим операциям людей, вне зависимости от их подданства.

3. Предложить НКВД СССР провести до 15 апреля аналогичную операцию и погромить кадры болгар и македонцев, как иностранных подданных, так и граждан СССР.

СЕКРЕТАРЬ ЦК

АП РФ, ф. 3, оп. 58, д. 6, л. 52 

*[http://www.memo.ru/history/document/pbnac.htm]</text>
      <sha1>mvu1ib2gkbuyoeqkm5c6dlpgh3h4ev1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Писмо до Деспот Баџовиќ во 1888 година</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2777</id>
    <revision>
      <id>7182</id>
      <timestamp>2007-07-22T19:02:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Во предговороф на ова писмо ќу ти предизвестам, оти ја ќе се помачам да ти пишем, колку е можно, на нање н...</comment>
      <origin>7182</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3782" sha1="11jaaep9j0l18wfytcg6nx1zwxr9e1v" xml:space="preserve">Во предговороф на ова писмо ќу ти предизвестам, оти ја ќе се помачам да ти пишем, колку е можно, на нање наречие, заместавајќи оние речи кои ја не знам, со б`лгарски. Шчо да се чинит инако, Деспоте! Нашето наречие кога можело да диктира на другите славјансќи наречиа останало наисиромашно и, као питач да опкружвит р`ка, било на б`лгарското, било на српското па и дури на руското!...

Да не се л`жеме, Деспоте национаниот дух у Маќедонија до такво дереџе је стигнал штото и сам Исус Христос ако слезит не можит да го уверит Маќедонеца оти тои је Б`лгарин или Србин, освен онија Маќедонци у кои веќе пропаганда б`лгарска се имат вкоренето. За да се увериш ти во ова нешчо требит да земиш б`лгаризма пред очи. Б`лгарската пропаганда ево веќе се чинеет 20 години, к`де работит у Маќедонија, во најслепите врмиња, кога грцизмот - сосвем чужда нациа беше зафатил да се вкоренвит во срцето Маќедонско, и Маќедонците кога видоа зрак од славјанизамо, фрлиа се, као слепи во пазувите му без да пулеет на разликите му. Стигаше за ними оти се отќиноа од грцизмот. Но, шчо се чини сега, т.ј. после двадесет години б`лгарски маќи...

Се чинит, она, Драѓи ми Деспоте, шчо е природно, но за Б`лгарите неочеквено, т.ј. сега секои Маќедонец признава оти не е Б`лгарин и гласно исповедува својата нациа, ако и да се ползувит ушче од б`лгарски средства, намајуќи, разуме се свои. После, от како виџиме ние оти б`лгаризмот пропадвит вака ужасно, можено ли је да врвит  на некаков  успјех за  распространението на друг какоф  и да е тои славјански јазик? Ја не вервам, а така исто не вервам и ти да вервиш. Затоа ние, Драѓи Деспоте, бевме расчистиле уште од лани и дури од улом-лани да препоручвиме да се отвореет маќедонсќи училишча со она намерение штото колку е можно да се искоренвеет блгаризмите, кои се имеет пикнато от отворењето на б`лгарските учиљ(ишча) у Маќедонија и да се заместаат со поприродните...“

Ова ми ти е работата, накусо Деспоте, ако сака да је знаат. Треба да го препишам писмото, ама, Богами ми је мака, зшчо се спрема на долго. Молим Вас поздравите Браќеви и попчето. 

Ваш Пријател Т.Попов. Солун, 9 маи, 1888 година.</text>
      <sha1>11jaaep9j0l18wfytcg6nx1zwxr9e1v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антропологија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2782</id>
    <revision>
      <id>7194</id>
      <timestamp>2007-09-06T00:46:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[Антрополошки карактеристики на населението на Македонија од неолит до среден век]] - Фаница Вељановс...</comment>
      <origin>7194</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="191" sha1="laey3sq70g3c5091y7jvdpht8gwxmv8" xml:space="preserve">*[[Антрополошки карактеристики на населението на Македонија од неолит до среден век]] - Фаница Вељановска</text>
      <sha1>laey3sq70g3c5091y7jvdpht8gwxmv8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антрополошки карактеристики на населението на Македонија од неолит до среден век</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2783</id>
    <revision>
      <id>7195</id>
      <timestamp>2007-09-06T01:07:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''ЗАКЛУЧНИ СОГЛЕДУВАЊА'''  Предмет на текстот се антрополошките и палеодемографските карактеристики н...</comment>
      <origin>7195</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="114236" sha1="khn6frkbdh3vyznigypw0mcu7jvbr4f" xml:space="preserve">'''ЗАКЛУЧНИ СОГЛЕДУВАЊА'''

Предмет на текстот се антрополошките и палеодемографските карактеристики на населението на територијата на Р. Македонија од неолитот до доцниот среден век, како и антрополошките процеси на брахикранизација, динаризација и грацилизација на посткранијалниот скелет. Основа на анализата се 3300 индивидуални скелети, кои потекнуваат од 65 археолошки локалитети, откриени во периодот помеѓу 1950 и 1996 година. 

Според хронолошката припадност скелетните наоди се поделени во пет групи: неолитски, скелетни наоди од II и I милениум пред нашата ера, римскиот период и средновековни скелетни наоди. При поделбата повеќе е користена апсолутната хронологија отколку културолошката детерминација. Тоа пред се се однесува на II и I милениум п.н.е. каде се собрани скелетни наоди од различни културно-хронолошки периоди. 

Причината за ваква поделба лежи во малиот број на сочувани праисториски и протоисториски скелети (8% од вкупниот број на скелети и 7% од вкупниот број на измерени краниуми), при што најголем дел припаѓа на периодот од крајот на II до крајот на I милемиум п.н.е. Најголем дел од скелетите се инхумирани - 2877 (88% од вкупната серија). 

Вкупниот број на измерени краниуми е 534. Во скелетните серии од крајот на II милениум п.н.е. до првите векови од нашата ера се јавуваат и кремирани скелетни остатоци. На овој погребен ритус му припаѓа многу помал дел од антрополошките остатоци во Македонија (околу 12%). Самата кремација како и подоцнежните неповолни физичко-хемиски влијанија на околната почва условуваат силна фрагментираност, некомплетност и деформираност на кремираните скелетни остатоци со што е оневозможена реконструкција на антрополошкиот тип. Овие наоди се вклучени само во палеодемографската анализа.

'''Антрополошки карактеристики на населението на Македонија од неолит до среден век'''

Антрополошките карактеристики на населението на Македонија во различни праисториски и историски периоди досега не биле предмет на проучување најмногу поради недостиг на скелетни остатоци, особено поради малиот број на скелетни серии.Со поновите археолошки истражувања, особено после осумдесеттите години откриен е значителен фонд на скелети од сите праисториски и историски епохи, освен палеолитот, мезолитот и енеолитот. Преку нив е возможно согледување на морфометриските карактеристики и антропотиполошката припадност на скелетните остатоци од различни хронолошки периоди и од различни краеви на Македонија.

Познавањата на неолитското население и понатаму остануваат преку скелетната серија од Анзабегово, позната во литературата од седумдесеттите години, преку текстот на авторите на анализата, унгарските антрополози Ј. Немешкери и Л. Ленѓел (Nemeskery J – L.Lengyel, 1976). Поновиот наод, детскиот скелет од Маџари-Скопје само ја потврдува неолитската пракса на погребување во рамките на населбата. 

Скелетната серија од Анзабегово е широко хронолошки датирана. Го опфаќа целокупниот временски распон на неолитот: ран - доцен (6100 - 5000 г.п.н.е.). Антрополошкиот материјал од овој локалитет е многу слабо сочуван. Половина од вкупниот број на скелети се детски. Единствениот измерен женски краниум од овој период покажува мезодолихокранија и курвоокципиталија, ортогнат профил на лицето и мезоконхија. За телесната градба е карактеристична нагласена грацилност и средна телесна височина. За целокупната популација исто така е ќарактеристична нагласена грацилност и слабо изразен полов диморфизам, особено во карактеристиките на краниумите. Според заклучокот на авторите на анализата тоа е доказ за затвореност на оваа неолитска група низ подолг временски период без поголеми миграции. Антропотиполошкото определување на наодите од овој локалитет укажува на грацилниот медитерански тип. 

*	*	*

Слабата сочуваност на скелетниот материјал од Анзабегово оневозможува барање на аналогии со соседните области. Сепак останува констатацијата, веќе изнесена во литературата, дека неолитското население од овој локалитет претставува дел од големиот медитерански комплекс на неолитско население раширен на поширокиот балкански простор / Nemeskery J – L.Lengyel, (1976), Mikić Ž. (1981)/. 

До поновите скелетни наоди од овој значаен период на човековата (пра) историја остануваат отворени прашањата на појавата на неолитското население на овој простор, неговото возможно формирање преку микроеволутивни трансформации на доцнопалеолитското население или евентуални миграции од некој друг простор.За антрополошките карактеристики на населението од II милениум п.н.е. сведочат скелетните наоди од четири археолошки локалитети од Повардарието.

Хронолошките рамки на наодите од овој период се 15 – 11 в.п.н.е. Освен серијата од Хиподром во која се јавуваат кремирани скелетни остатоци, сите останати се инхумирани. Просечните вредности на линеарните мерки и индекси на машките неврокраниуми од двете скелетни серии (Водоврати и Уланци) укажуваат на значителни разлики на мажите од овие два хронолошки и географски многу блиски локалитети. Неврокраниумите на мажите од Водоврати се просечно средно долги, тесни, мезодолихокрани, хипсикрани, акрокрани и еуриметоп, а од Уланци кратки, средно широки, брахикрани, хипсикрани, метриокрани и метриометоп. За разлика од групата на машки краниуми, женските краниуми од двата локалитета имаат многу повеќе сличности. Кај нив неврокраниумите се средно долги, средно широки и брахикрани. Единствениот делумно измерен женски фацијален скелет од Водоврати покажува средно широко, средно високо, мезопро-зопно лице и камерин нос. Телесната височина е средна кај мажите, а голема кај жените. 

Просечните вредности на ширинско-должинскиот кранијален индекс, покажуваат значителна хетерогеност на населението од II милениум п.н.е. Кај мажите од овој период се јавува мезодолихокранија и брахикранија, а кај жените просечна брахикранија. Хетерогеноста е поизразита кај мажите од Водоврати.Процентуалната застапеност на категориите на ширинско-должинскиот индекс во вкупната серија исто така ја покажува хетерогеноста на скелетните наоди од овој период, но и претежната брахикранија. Во вкупната популација повеќе од половина краниуми се брахикрани, по зачестеност следи мезокранијата, а најретка е долихокранијата. Помеѓу половите постојат сосема мали разлики.

Според морфо-метриските карактеристики скелетните наоди од овој период припаѓаат главно на медитеранскиот и динарскиот антрополошки тип. Најбројната група на брахикрани краниуми со изразита планокципиталија, присутна особено во серијата од Уланци е претставник на динарскиот антрополошки тип.

Ултрадолихокраниот машки неврокраниум од Водоврати со многу голема должина и висина, многу мала ширина, изразитата хипсикранија и акрокранија, висок и испакнат окципут не е претставник на медитеранскиот тип. Поради недостаток на фацијалниот скелет не може да се изврши негово попрецизно антро-потиполошко определување.

Споредбата на просечните вредности на линеарните мерки и индекси на краниумите од Водоврати и Уланци со шест хронолошки блиски серии од Балканскиот Полуостров покажува извесни сличности помеѓу машките краниуми од Водоврати и краниумите од ист пол од пештерата Бездањача (Р. Хрватска). Оваа серија е хронолошки блиска (средна - доцна бронза), но сепак побројна од серијата од Водоврати. 
Брахикраните серии од Уланци (двата пола) и женската серија од Водоврати со изразито кратки, широки, брахикрани и планокципитални краниуми немаат паралели со другите серии од овој период. 


*	*	*

Во втората половина на II милениум п.н.е. на територијата на Македонија се забележани првите брахикрани краниуми. Од ова време е и најстарата појава на динарскиот антрополошки тип.

Антрополошките наоди од I милениум п.н.е. потекнуваат од шеснаесет археолошки локалитети. Најголем дел е од Повардарието, но за првпат се јавуваат наоди од Источна и Западна Македонија. Хронолошките рамки на серијата се 8- 3 в.п.н.е. Некрополите од кои потекнува скелетниот материјал се одредени во железното време, архајскиот, класичниот и хеленистичкиот период. 

Најголем дел од скелетните наоди е од рамни некрополи и инхумиран. Скелетниот материјал од овој период е многу слабо сочуван. Најбројни се поединечни наоди или мали скелетни серии со неколку сочувани скелети, а од четири некрополи потекнуваат поголеми серии. Најбројни и најдобро сочувани се наодите од Дедели (Валандово) и Сува Река (Гевгелија).

Просечните вредности на линеарните мерки и индекси на машките неврокраниуми од Дедели и Сува Река имаат големи сличности. За нив е карактеристична средна должина, средна ширина, нагласена висина, брахикранија, хипсикранија, метриокранија и еуриметопија. Лицата се средно широки, еурипрозопни и еуриен со голема бигонијална ширина на мандибулата. Орбитите се мезоконхи, а носот камерин.
Голема меѓусебна сличност имаат и женските краниуми од овие локалитети: кратки, средно широки, високи, со тесно чело, брахикрани, хипсикрани и стенометоп. Лицата се средно широки-широки, хипереури-еурипрозопни и еуриен-мезен. Орбитите се хамеконхи или хипсиконхи, а носот камерин.
Поединечните наоди кои се главно од Скопје и околината, покажуваат и меѓусебни сличности и сличности со сериите од Дедели и Сува Река. 

Големи разлики постојат единствено кај неврокраниумот од Требеништа. Черепот од Требеништа е со нагласена должина, тесен со средно широко чело, хипердолихокран и еуриметоп. Нема паралели во скелетниот материјал од овој период во Македонија.

Најголем дел од краниумите во I милениум п.н.е. е брахикран што е потврдено и со распределбата на краниумите во категориите на ширинско-должинскиот индекс. Во вкупната популација 71% краниуми се брахикрани, следи мезокранијата, а најретка е долихокранијата.

Помеѓу половите постојат одредени разлики. Брахикранијата е поприсутна кај жените, а долихокранијата воопшто не се јавува.

Споредбата на процентуалната застапеност на категориите на ширинско-должинскиот индекс покажува декаЈфетежната брахикранија од II милениум п.н.е. во овој период е уште понагласена, мезокранијата е незначително пониска, а долихокранијата е значително намалена.

Во споредбата со претходниот период просечните вредности на линеарните кранијални мерки и индекси (вкупна серија на краниуми) покажуваат извесни промени во овој период. 

Кај машките краниуми во I милениум п.н.е. доаѓа до зголемување на сите линеарни мерки, а ширинско-должинскиот индекс се зголемува за безмалку една единица (79.3 - 80.1). Кај жените незначително се намалува должината на неврокраниумот, расте ширината, а висината се намалува. Ширинско-должинскиот индекс бележи пораст за повеќе од една единица (81.3 - 82.9).

Статистички значајна разлика на просечните кранијалните мерки и индекси, помеѓу II и I милениум п.н.е. е утврдена само кај машките неврокраниуми во најмалата ширина на челото, висинско-должинскиот и висинско-ширинскиот индекс.

Според просечната телесна височина мажите се во категоријата на средно високи (167.5 см) а жените во високи (160.3 см). Споредбата со претходниот период покажува намалување на просечната височина кај двата пола, кај мажите за околу 1 см а кај жените значително повеќе (4 см). 

Според морфо-метриските карактеристики, пред се поради брахикранијата и помалку или повеќе присутната планокципиталија, најголем дел од краниумите од овој период е со динарска антропотиполошка припадност. Ретките мезокрани краниуми му припаѓаат на медитеранскиот антрополошки тип. Слабата сочуваност и недостаток на фацијалниот скелет на хипердолихокраниот неврокраниум од Требеништа оневозможува порецизна антропотиполошка определба.

Споредбата на просечните вредности на кранијалните мерки и индекси на двете мали серии од Македонија (Дедели и Сува Река) со вкупно единаесет серии на краниуми од Балканскиот Полуостров, хронолошки одредени во I милениум п.н.е., покажува највисоки неврокраниуми со најшироко чело во двете серии од Македонија. Со ретки исклучоци се и значително пократки, а вредноста на ширинско-должинскиот индекс е значително повисока кај двата пола. Разликите се особено големи во споредба со ранотракиските краниуми и двете серии од Грција.

*	*	*

Во најголем дел од I милениум п.н.е. Македонија, конкретно Повардарието било населено со доминантно брахикрано, динарско население.

Во споредба со населението од истиот простор од претходниот милениум постојат големи сличности и на морфометриските и на антропотиполошките карактеристики. 

Одредени разлики се забележани во кранијалните мерки и индекси, пред се пораст на ширинско-должинскиот индекс, потоа мерките на долгите коски, зголемување на робусноста (особено на хумерусот) и намалување на телесната височина. За разлика од претходниот период во I милениум п.н.е. значително е зголемена хомогеноста на антрополошките карактеристики.

Покрај малиот број на скелети од двата периода сепак е забележително дека не се утврдени статистички значајни разлики во најголемиот дел на следените краниот - и остеометриски карактеристики. 

Антрополошките карактеристики на населението од римско време се познати преку скелетните остатоци од дваесет и два археолошки локалитети.Најбројни се наоѓалиштата од Повардарието. Доста се чести наодите од Источна Македонија, особено од североисточниот дел. Наодите од Западна Македонија стануваат побројни во овој период. 

Хронолошките рамки на серијата се 2 в.п.н.е. - 5/6 век. Четири скелетни серии лмаат широка хронолошка детерминација, а најголем дел од другите серии е доцноантички (4-6 век).

Во вкупната серија од овој период се зголемува учеството на кремирани скелети. Две серии се со претежно или исклучиво кремирани скелети, а во биритуалните серии процентот на кремирани скелети се движи од 3 - 30% што не е реален податок за зачестеноста на кремацијата на некрополите, бидејќи најголем дел од кремираните скелети воопшто не е подигнат за антрополошка анализа.
Прецизната хронолошка детерминација на гробовите извршена за дел од погребувањата од Западните некрополи на Стоби и Скупи, покажува дека кремацијата не била единствен начин на погребување во последните векови од старата и првите векови од новата ера. Дел од покојниците бил инхумиран. Во двете групи се застапени сите возрасти и двата пола, но сепак новороденчињата и помалите деца во тој период почесто биле инхумирани отколку кремирани.

Скелетниот материјал од овој период е главно слабо сочуван и некомплетен. По бројност се одделуваат сериите од Стоби и Скупи. Многу се помали сериите од Дебој и Опила, а од останатите локалитети потекнуваат сосема мали серии или поединечни наоди.

Просечните вредности на кранијалните мерки и индекси на сериите од овој период покажуваат кај двата пола претежно средно долги, средно широки и средно високи неврокраниуми со средно широко или широко чело.

Според вредноста на ширинско-должинскиот индекс постои групирање во две групи. Во побројната група се просечно брахикраните серии. Во две серии (Дебој и Скупи) се јавува просечна мезокранија. Според висинско - должинскиот индекс најзастапена е ортокранијата, кај жените и хипсикранијата. Фронтопа-риеталниот индекс покажува најчеста метриометопија.

Просечните вредности на линеарните мерки и индекси на фацијалните скелети се доста варијабилни кај двата пола. Сепак лицето е најчесто средно широко и средно високо, мезен. Просечните вредности на индексот на целото лице покажуваат значителна варијабилност од лепто до еурипрозопија. Орбитите се мезо-или хипсиконхи, а со подеднаква зачестеност се присутни сите три категории на назалниот индекс.
Почестите брахикрани просечни вредности на сериите од овој период добро ја отсликуваат претежната брахикранија на индивидуалните вредности на ширинско-должинскиот кранијален индекс. Од вкупно 185 измерени неврокраниуми од овој период (вклучувајќи ги и поединечните наоди) 64% се брахикрани, 21% се мезокрани и 15% се долихокрани. Брахикранијата е почеста кај жените, а мезо-доли-хокранијата кај мажите. 

Споредбата со претходниот период, покажува намалување на брахикраните краниуми за 7% и на мезокраните за 3%, но зголемување на долихокраните за 10% во вкупниот број на краниуми. Помеѓу половите постојат разлики. Кај мажите нема промени во присуството на брахикрани краниуми, но се намалува процентот на мезокрани, а се зголемува процентот на долихокрани. Кај жените постои позначително намалување на брахикранијата, мало зголемување на мезокранијата и нешто поголемо на долихокранијата. Во претходниот период воопшто не се присутни долихокрани женски краниуми.

Поголемиот број на наоди од овој период од различни региони на Македонија овозможува да се одредат и некои регионални разлики и во просечните вредности на ширинско-должинскиот индекс и во неговата процентуална застапеност.

Во Средно и Долно Повардарие (од Велес до Гевгелија) доминира брахи-кранијата според просечните вредности на сериите, но и според процентуалната застапеност со 80% од вкупниот број и приближно толку одделно по полови. Во споредба со претходниот период овде постојат сосема мали разлики. Долихокранијата е малку зголемена, мезокранијата и брахикранијата малку намалени.

Североисточна Македонија (скопско - кумановскиот басен и областа кон Крива Паланка) има хетероген состав со приближно еднакво учество од по една третина на сите категории на ширинско-должинскиот индекс. Средните вредности за целата област донекаде ја прикриваат поприсутната мезо-долихокранија во скопско - кумановскиот регион и почестата брахикранија на двете некрополи од околината на Крива Паланка.

Малубројните наоди од Западна Македонија според процентуалната застапе-ност од приближно една третина од сите категории на кранијалниот индекс имаат сличности со Североисточна Македонија. Споредбата на движењето на кранијалните мерки и индекси низ времето преку просечните вредности за одделни периоди покажува разлики помеѓу половите. Во римскиот период кај мажите постои намалување на повеќето линеарни мерки, а ширинско-должинскиот индекс се зголемува за една единица (80.1 - 81.1) во споредба со претходниот период. Спротивно, кај жените повеќето линеарни мерки бележат зголемување, а кај ширинско-должинскиот индекс постои незначително намалување (82.9 - 82.7).

Статистички значајни разлики со претходниот период постојат во најмалата ширина на челото (кај двата пола), фронтопариеталниот индекс кај мажите и двата висинско-должински индекси кај жените, потоа во мерките на орбитата и бигонијалната ширина на мандибулата кај жените.

Споредбата на движењето на мерките и индексите на долгите коски низ времето преку просечните вредности за периоди покажува намалување и најниски вредности на мерните карактеристики на фемурот кај двата пола во овој период. За дел од карактеристиките е утврдено дека промената е статистички значајна.

Според просечната висина и двата пола се средно високи (мажи 167.7 см), жени (157.9 см). Во споредба со претходниот период кај мажите постои незна-чително зголемување (0.2 см), а кај жените намалување од 2.4 см. Намалувањето на телесната височина на жените во овој период е статистички значајно. Кај жените се намалува и процентот на високи, а се зголемува процентот на средно високи. За прв пат кај двата пола се јавува и мал процент на индивидуи со низок раст. Во овој период е забележана најголема разлика во просечната телесна височина помеѓу половите од десетина сантиметри. Значително е зголемена во споредба со претходниот период кога изнесува 7 см.

Покрај нееднаквиот број на скелети од различни географски региони од Македонија кај кои е одредена телесната височина, сепак можат да се забележат одредени разлики. Просечно најниски индивидуи од двата пола се во Повардарието, највисоки мажи се во Западна Македонија, а највисоки жени во Источна Македонија.

На некрополите од римскиот период се појавува поголем број на антро-полошки типови во споредба со претходните периоди. Особено се зголемува бројот на долихокрани типови кои се најзастапени на некрополите на Скупи. На овој локалитет се издвојува група во која се присутни карактеристиките на нордискиот антрополошки тип. Во многу скелетни серии од овој период е присутен медитеранскиот антрополошки тип во робусна, грацилна и брахикраната варијанта. Од брахикраните типови е најчест динарскиот антрополошки тип.

Од овој период е и единствениот наод на веројатно вештачки деформиран краниум. Откриен е на Акрополата на локалитетот Жеглиговски Камен кај Куманово. Одреден е како доцноантички-раносредновековен. Невообичаената ширина која значително ја надминува должината на овој машки череп, ултрабрахикраната вредност на ширинско-должинскиот индекс како и нагласената планокципиталија укажува на вештачка деформација. Тешко е да се каже дали се работи за артифициелна (намерна) или случајна деформација.

Според просечните вредности на кранијалните мерки и индекси, машките краниуми од Скупи имаат доста сличности со голем број на серии од римскиот-доцноантичкиот период (Лангобардите од Крањ, Виминациум - Више Гробаља, Августа Трајана, збирната серија на римски краниуми од Грција итн). Стоби, со кратки, широки и ниски краниуми кај двата пола нема паралели со наодите од ова време.

*	*	*

Првите поголеми промени во антрополошката структура на населението на теритиријата на Македонија, од крајот на II милениум п.н.е. од кога може да се следи континуирано, се забележани во римскиот период. 
Во овој период постојат промени во кранио- и остеометриските карактеристики, се јавуваат просечно мезокрани серии кај двата пола, се зголемува процентуалното учество на мезо-долихокранијата, има промени во телесната градба и телесната височина и се јавуваат нови антрополошки типови.

Интересно е што за најголем дел од овие промени не може да се докаже дека се статистички значајни. Причина може да биде нееднаквата големина на сериите од I милениум п.н.е. и римскиот период. 

Скелетниот материјал од римскиот период е многукратно поброен. Меѓутоа доколку разликите навистина не се статистички значајни, а не последица на случајност, возможно е и друго објаснување. Имено, возможно е промените на населението да не биле доволно масовни да ја изменат структурата на домашното, автохтоно население. 

За тоа има докази во некрополите на двата најголеми антички града во Македонија. Населението на Скупи е значително изменето во однос на малубројните наоди од претходниот период. Тоа не е случај со населението на Стоби кај кое се присутни во висок процент карактеристиките на населението од претходниот период.

Нагласената брахикранија нанаодите од североисточниот агол на Македонија (некрополите кај Крива Паланка), покажува сличности со населението од Долното Повардарие. Покрај малубројноста, недостасува и познавањето на населението од претходниот период на овој простор така да не може со сигурност да се тврди дека постои континуитетот со предримското население како што тоа е случај со наодите од Средно Повардарие.

Слично е со наодите од Западна Македонија, поточно од охридскиот регион. Мезо-долихокраната серија од Дебој покажува повеќе сличности со скопскиот регион отколку со наодите од Повардарието. Меѓутоа доколку предримското население на овој простор имало појака долихокрана основа, т.е. доколку хипер-долихокраниот неврокраниум од Требеништа не е само исклучок тогаш населението од овој простор исто така би можело да биде со појака автохтона основа. За да се тврди ова треба да се почекаат побројни и подобро сочувани скелетни наоди од двата периода. 

Антрополошките карактеристики на средновековното население се следени преку скелетните наоди од дваесет археолошки локалитети. Како и во претходните периоди најбројни се локалитетите од Повардарието, сконцентрирани главно од Велес до Гевгелија. Се зголемува бројот на наоди од Источна и Западна Македонија, а за првпат се јавуваат скелетни серии од Пелагонија. 

Хронолошките рамки на серијата се 7/8 -15/17 век. Во неа се застапени сите три средновековни периоди - ран, полн и доцен среден век. Раносредновековни (7-8 век) се три скелетни серии, од полниот среден век (до 12 век) се единаесет скелетни серии, а доцносредновековни се скелетните наоди од седум локалитети. Најголемата средновековна серија, Црквиште- Демир Капија е сместена во доцносредновековната група покрај тоа што има два слоја на погребувања (9 -12 и 14 -15 век) затоа што не е извршено прецизно разграничување на гробовите од различните слоеви.

Поради малиот број и слабата сочуваност на раносредновековните скелети (вкупно 27 измерени краниуми ), скелетните наоди од среден век се поделени во две групи: раносредновековна (до 12 век) и доцносррдновековна (после 12 век).

Во текот на анализата е утврдено дека не постојат антрополошки разлики помеѓу двете хронолошки одделни групи. Поради тоа антрополошките карактеристики на населението од овој период се прикажани за вкупната средновековна група од сите три периоди. 

'Просечните вредности на линеарните мерки на машките краниуми од овој период покажуваат средно долги, средно широки и средно високи неврокраниуми со средно широки, средно високи цели и средно високи или ниски горни лица. Фацијалните индекси имаат најчесто мезопрозопна и мезен вредност, орбитите се мезоконхи, а носот мезо-камерин.

Просечните вредности на кранијалните индеки покажуваат доминантна мезокранија со исклучок на една брахикрана и една суббрахикраната серија. Висинските индекси имаат најчесто ортокрана и метриокрана вредност, но со голем број исклучоци. Фронтопариеталниот индекс е еуриметоп или метриометоп.
Просечните вредности на линеарните мерки и индекси на женските краниуми покажуваат средно долги, средно широки и средно високи неврокраниуми со средно широки, средно високи или ниски горни лица. Фацијалните индекси имаат доста варијабилни просечни вредности. Покажуваат претежна мезопрозопија, мезен горни лица, мезоконхија или хипсиконхија и мезо-камеринија.

За разлика од мажите за кои во овој период е карактеристична просечна мезокранија, кај жените доминира просечна брахикранија или суббрахикранија. Две третини од сериите на женски краниуми имаат брахикрана или суббрахикрана вредност на ширинско-должинскиот индекс. Висинските индекси имаат ортокрана и претежно метриокрана вредност, а фронтопариеталниот индекс е најчесто метриометоп.
Процентуалната зачестеност на категориите на ширинско-должинскиот индекс покажува доминантна мезокранија во вкупната популација. Блиску поло-вина краниуми од овој период се мезокрани (45%), следат брахикрани (37%) и најмалку долихокрани (18%). 

Помеѓу половите постојат разлики. Кај мажите преовладува мезокранија (46%) а приближно подеднакво се јавува брахикранија (34%) и долихокранија (29%). Кај жените е најчеста брахикранија (47%), незначително помалку се јавува мезокранија (44%), а долихокранијата е застапена со само 9%.
Големи разлики, во споредба со претходниот римски период, се гледаат доколку се спореди распределбата на краниумите во категориите на ширинско-должинскиот индекс. 

Во вкупната популација постои големо опаѓање на брахикраните краниуми на 38%, што е најниска вредност во сите следени периоди и за првпат е под 50%. Двојно се зголемува процентот на мезокрани, кој со 45% претставува блиску половина од вкупниот број и за првпат е повисок од процентот на брахикрани краниуми. Најмалите промени се кај долихокраните. Нивното учество се зголемува само за 2% во споредба со претходниот период.

Помеѓу половите постојат одредени разлики. Во споредба со римскиот период кај мажите е зголемена долихокранијата за 7%, мезокранијата за 25%, а брахикранијата е намалена за 32%. Кај жените се намалува долихокранијата за 1%, се зголемува мезокранијата за истите 25% како кај мажите, но брахикранијата е помалку намалена (24%). 

Споредбата на процентуалната застапеност на долихо-, мезо- и брахикрани краниуми во различни региони на Р. Македонија покажува одредени регионални разлики.
Во Североисточна Македонија во вкупната популација се јавува низок процент на мезокрани (20%), а висок процент на брахикрани и долихокрани. Од сите региони, тука се најчести долихокраните со 34%. Во споредба со претходниот период овде доаѓа до значително намалување на мезокранијата, мало намалување на брахи-кранијата, а големо зголемување на долихокранијата.

Меѓусебна сличност покажуваат Средното Повардарие и Западна Македонија (охридскиот басен и Пелагонија) со најчестата мезокранија (над 50%), па брахикранија и низок процент на долихокрани краниуми (под 10%). Во споредба со претходниот период во Повардарието е зголемена мезокранијата за повеќе од двојно, а брахикранијата е безмалку преполовена.

Одредени географски разлики постојат и во големите разлики помеѓу половите. Утврдени се во Североисточна Македонија каде се јавува честа долихокранија кај мажите, а претежна брахикранија кај жените, и во Пелагонија каде има доста висок процент на долихокрани мажи, а воопшто не се јавуваат долихокрани жени.

Во Повардарието и охридскиот басен не постојат такви разлики. Со многу слични вредности во овие региони кај двата пола постои претежна мезокранија, значителна брахикранија и ретка долихокранија.
Споредбата на просечните вредности на линеарните мерки и индекси на вкупната средновековна група со претходниот римски период укажува на значителни промени.

Кај двата пола постои зголемување на должината и висината, а намалување на ширината на неврокраниумот. Вредноста на ширинско-должинскиот индекс се намалува за три ериници (81.1 - 77.9) со што станува мезокран кај мажите, а суббрахикран кај жените (82.7 - 79.6) кај кои е ова прво паѓање под 80.0 во сите следени периоди од крајот на II милениум п.н.е. 

Промената на мерните карактеристики е статистички значајна. Утврдена е кај најголемата должина, најголемата ширина, ушната висина (кај мажите и во basion-bregma висината), ширинско-должинскиот индекс, висинско-ширинскиот индекс и фронтопариеталниот индекс кај двата пола, како и во мерките и индексите на орбитата и носниот отвор.Споредбата на просечните вредности на мерките и индексите на долгите коски помеѓу римскиот и средновековниот период покажува зголемување и највисоки вредности за најголемиот дел на следените остеометриски карактеристики на хумерусот и фемурот во средниот век, кај двата пола. За најголемиот дел од промените е утврдена статистички значајна разлика, особено кај мажите. Просечната телесна височина во раниот среден век кај мажите е средно висока (168.6 см), а кај жените висока (160.6 см). Во доцниот среден век постои разлика од 1.3 см во висината кај двата пола со тоа што се зголемува кај мажите, а намалува кај жените (мажи -169.9 см, жени - 158.8 см). Споредбата на просечната телесна височина со римскиот период покажува зголемување во средновековниот период, кај мажите за 1.3 см, а кај жените за 2.1 см. Разликите се статистички значајни, кај двата пола. Во средниот век се намалува процентот на средно високи, а се зголемува процентот на високи, кај мажите за 11%, кај жените за 21%. Во овој период за првпат се јавува и мал процент на многу високи индивидуи кај двата пола. Како и во сите останати периоди, кај жените е значително поголема тенденцијата кон висок раст.

Споредбата на телесната височина во различни региони на Македонија покажува најниски жители во Источна Македонија. Поголема висина, кај двата пола, со слични вредности постои во Повардарието и Западна Македонија.

Во средновековните скелетни серии се зголемува бројот на антрополошки типови. Нема разлики помеѓу одделните средновековни периоди во појава и присуство на различните типови. 

Од долихокраните типови најчест е медитеранскиот антрополошки тип со грацилна и робусна ватијанта. Робустен лептодолихоморфен (т.н. словенски) тип е присутен на најголемиот број некрополи. Нордискиот антрополошки тип е констатиран на малку локалитети во Македонија. Одредени кромањоноидни карактеристики се појавуваат на некои наоѓалишта во форма на ниски, правоаголни, камеконхи орбити, но не се следени со широки и ниски лица карактеристични за овој тип. Во некои серии спротивно, постои долихокранија здружена со еурипрозопни и еуримандибуларни лица, но не и со типични орбити.
Од брахикраните антрополошки типови најчест е динарскиот антрополошки тип кој во некои серии е и доминантен. Во помал број на серии се утврдени и балтидите.

Монголоидни карактеристики се откриени на мал број на краниуми, најчесто женски, во неколку скелетни серии (помладата серија од Свети Еразмо, Дуње, Опила и Демир Капија). Присутни се во градбата на зигоматичните коски и нагласениот прогнатизам. 

Споредбата на просечните вредности на кранијалните мерки и индекси на средновековните серии од Македонија со другите делови на Балканскиот Полуостров (Р. Словенија, Р. Хрватска, Р. Босна и Херцеговина, СР Југославија, Р.Бугарија Р. Грција и Р. Албанија) покажува пократки, пошироки, често повисоки неврокраниуми со повисок ширинско-должински индекс кај двата пола во сериите од Македонија освен во споредба со доцносредновековните брахи-хипербрахикрани серии на динарското население (Босна и Херцеговина, Хрватска) како и сериите од Грција (Мала Преспа) и Албанија.

Во најголем дел од сериите од Македонија лицата се со највисок орбитален (висока мезоконхија и хипсиконхија) и назален (висока мезоринија и камеринија) индекс, кај двата пола. Лицата се често пошироки, пониски со понизок индекс на горното лице.

Најголеми разлики на сите следени крарактеристики (антропо-морфолошки, остеометриски и антропо-типолошки), во споредба со претходниот, римски период, постојат во среден век. 
Промените на краниометриските карактеристики се присутни во продолжување и стеснување на краниумите, опаѓање на вредноста на ширинско-должинскиот индекс на мезокрана вредност итн. Промените јасно се гледаат и во процентуалната застапеност на категориите на ширинско-должинскиот индекс. Доминира мезокранија, брахикранијата е значително намалена. Се зголемува робусноста на долгите коски. Телесната височина бележи значителен пораст. На некрополите се присутни нови антрополошки типови - робусниот лептодолихо-морфен, поприсутен е нордискиот отколку во претходниот период, се јавуваат балтиди, а на одреден број краниуми постојат кромањоноидни или монголоидни карактеристики. Сите овие типови се широко присутни на најголемиот дел на средновековните словенски некрополи на балканскиот простор и пошироко.

За најголемиот дел од следените карактеристики е утврдено дека промените се во висок степен статистички значајни.

Населувањето на Словените донело промени кои можат да се документираат антрополошки.


'''Палеодемографски карактеристики на населението на Македонија од II милениум п.н.е. до среден век'''

Покрај антропоморфолошките карактеристики за секој период се одредени и основните палеодемографски карактеристики на населението (процентуално изразена смртност и просечен животен век). Следењето на овие карактеристики низ времето покажува сличности во најголемиот дел на скелетните популации, но и значителни промени во некои периоди.

Со ретки исклучоци процентуално изразената смртност има многу слично движење во сите периоди. Тоа се: висока смртност на помалите деца, опаѓање на смртноста кај повозрасните деца, понатамошно опаѓање во јувенилниот период, зголемување на смртноста во третата деценија (20-30 години), големо зголемување во четвртата деценија (30-40 години), највисока смртност во петтата деценија (40-50 години), големо опаѓање во шестата деценија (50-60 години) и многу ниски вредности во седмата деценија од животот.
Во сите периоди смртноста на жените е повисока во адултниот период (20-40 години), а на мажите во периодот матурус (40-60 години). 

Најголем број исклучоци постои во римскиот период. Процентот на детски и јувенилни скелети во скелетните серии од овој период е многу висок (35 -46 %). Интересно е што во најголемиот дел од сериите од овој период триесеттата година не ја доживеало повеќе од половина од вкупната популација (52-56%). 

Споредбата на збирните серии од различни периоди покажува дека во овој период постои највисока смртност на помладите адулти, од двата пола (20-30 години). Единствено во овој период е.забележана повисока смртност на мажите отколку на жените во периодот помеѓу 30-40 години. Во категоријата адултус е забележан извонредно висок процент (40-50%) од вкупниот број на возрасни мажи и жени, со често повисок процент на машки скелети. 

Интересно е да се спомне појавата на поголем број машки скелети забележана единствено во римскиот период. Сите скелетни групи од овој период претставуваат природни биолошки популации во кои се присутни сите возрасти и двата пола. Сепак извесното зголемување на бројот на машки скелети е можеби сепак резултат на вистинското поголемо присуство на мажи - војници, ветерани, трговци или припадници на административниот апарат.

Споредбата на движењето на просечниот животен век низ времето покажува значителни разлики. 
Највисок просечен животен век на вкупната популација од 40 години е забележана во II милениум п.н.е. Условен е од малиот, возможно и нереален број на детски скелети во сериите од овој период.
Најголемо опаѓање од седум години е забележано кај населението од I милениум тн.е., кога паѓа на 33 години. Намалувањето е предизвикано од порастот на бројот на детските скелети и високата смртност на жените во јувенилниот период.

Понатамошното опаѓање од пет гадини и најниска вредност има во римскиот период (28 години). Ниските вредности се условени со високата смртност на деца и млади, но дополнително и со високата смртност кај двата пола во адултниот период.

Во средниот век постои покачување на вредноста на просечниот животен век за пет години, кога достигнува 33 години. Покрај високата смртност на деца во средниот век, покачувањето на просечниот животен век е предизвикано со зголемувањето на индивидуите од двата пола во периодот матурус.
Просечниот животен век на мажите има доста високи вредности (над 40 години) во сите следени периоди. Највисока, многу слична вредност има во II и I милениум п.н.е. - 47 години. Влошувањето на животните услови во римскиот период повеќе се одразило на машкиот пол. Во ова време постои опаѓање од три години и најниска вредност на просечниот век на мажите забележана во сите периоди -44 години. Мало растење од една година има во средниот век.

Просечниот животен век на жените се движи околу 40 години во сите периоди. Највисок е во II милениум п.н.е. - 42 години. Најтешки услови за жените биле во I милениум п.н.е. Тогаш е забележано најголемо опаѓање од четири години и нај-ниска вредност во сите периоди (38 години). Во римскиот период постои покачување од три години (41 година), а минимално покачување од блиску една година постои и во средниот век. 

Најголемата разлика во просечниот животен век помегу половите е во I мил.п.н.е. кога изнесува девет години. Во II милениум п.н.е. таа разлика изнесува четири години, а во римскиот и средновековниот период разликата е најмала (околу три години). 

Споредбата на движењето на палеодемографските карактеристики низ времето покажува значително влошување на животните услови во римскиот период. Немирните и несигурни времиња, војните, варварските пустошења, природните катастрофи, земјотреси и поплави, епидемии, политичките и верски судири во овој период многу јасно се одразуваат во сите следени палеодемографски карактеристики.

За сето ова постојат докази и во палеопатолошките траги на скелетните наоди од овој период, што не е предмет на овој труд, но сепак впечатливо сведочи за радикалното влошување на животните услови. Голем број на бојни повреди предизвикани од оружје, како и честите фрактури на долгите коски откриени на Западните некрополи на Скупи и Стоби појаснуваат зошто дошло до намалување на просечниот животен век на мажите и зголемување на смртноста во периодот до четириесеттата година. Масовните гробови од Стоби во кои се присутни сите возрасти и двата пола, а во кои се откриени траги на насилна смрт покажуваат дека не биле поштедени ниту жените и децата.


'''Антрополошки процеси на територијата на Македонија'''

Покрај движењето на палеодемографските карактеристики низ времето направен е обид за следење на антрополошките процеси на брахикранизација, динаризација и грацилизација на посткранијалниот скелет од II милениум п.н.е. до среден век, период во кој е возможно континуирано следење на сегашниот степен на истраженост. 


'''Процесот на брахикранизација'''      

Феноменот на скратување на неврокраниумот е следен преку движењето на просечната вредност на ширинско-должинскиот кранијален индекс низ времето. Утврдено е рамномерно покачување на вредноста на овој индекс од приближно една единица, кај двата пола, во периодот од втората половина на II мил.п.н.е. до римскиот период и опаѓање за три единици во средниот век. Кај мажите вредностите низ периодите се: 79.3 во II милениум п.н.е., 80.1 во I милениум п.н.е , 81.1 во римскиот период и 77.9 во среден век, а кај жените, за истите периоди се: 81.3- 82.9 - 82.7 - 79.6. И за вкупната популација (мажи и жени) резултатите се многу слични: 80.3 - 81.3 - 81.8 - 78.7. 

Одредени разлики помеѓу половите постојат во I милениум п.н.е. кога е забележан поголем пораст на ширинско-должинскиот индекс кај жените и особено во римскиот период кога кај жените доаѓа до минималмо намалување (0.2 единици). Освен тоа кај жените постои прилично рамномерно, бавно продолжување на краниумите низ времето, а рамномерно проширување од по 2 мм во секој период од II мил.п.н.е. заклучно со римскиот период. Такви рамномерни промени не се присутни кај машкиот пол. 
Обидот за споредување на процесот на брахикранизација на целиот балкански простор покажа одделување на брахикрано јадро на централниот и југозападниот дел од крајот на II милениум п.н.е. до крајот на римскиот период. Оваа територија е ограничена на север со Сава и Дунав, на исток со Бугарија а на југ со Грција. Во овие &quot;периферни&quot; области кранијалниот индекс во овој период има константно пониска (мезокрана) вредност. Исклучок е територијата на Р.Србија каде во римскиот период постои ниска, мезо-долихокрана вредност на кранијалниот индекс, а за I милениум п.н.е. не постојат доволно податоци. 

Споредбата на процесот на брахикранизација во Македонија со соседните земји на Балканот покажува најголеми сличности со јужна (СФР) Југославија (пределите јужно од Сава и Дунав) и Р. Албанија.
Сличностите со јужна (СФР) Југославија се во сличниот тек - зголемување на вредноста на индексот помеѓу 1000 г.п.н.е. и 0 година, опаѓање во средниот век и пораст кон рецентното население, како и во блиските вредности на индексот.

На територијата на Р. Албанија постојат слични брахикрани вредности низ поголемиот дел на споредуваниот временски интервал (крај на II милениум п.н.е.-рановизантискиот период). Разлика постои во самиот тек на процесот. Највисоката вредност на кранијалниот индекс во Албанија е во првата половина на I милениум п.н.е., потоа постои благо опаѓање и најниска вредност во доцна антика. Во Македонија спротивно низ целиот споредуван период постои постепено покачување на индексот од ниска брахикрана вредност при крајот на II милениум п.н.е до највисока вредност во римскиот период.
Поголеми разлики постојат со северна (СФР) Југославија, Р. Србија, Р. Бугарија и Р. Грција пред се во значително повисоките вредности на ширинско-должинскиот индекс во Македонија низ целиот следен период.

*	*	*

Следењето на промените на вредноста на ширинско-должинскиот индекс на територијата на Македонија покажува присутност на феноменот на брахикранизација и на овој дел на Балканот. 
Процесот е евидентен од крајот на II милениум п.н.е. до крајот на антиката. Присутен е кај двата пола, со сосема мали разлики. На територијата на Македонија го карактеризира рамномерно покачување на вредноста на ширинско-должинскиот индекс од околу една единица низ секој од следените периоди.
Прекин постои во средниот век кога е забележано опаѓање за три единици. Интересно е што нема промени во доцниот среден век. Една од причините може да биде помалиот број краниуми од доцниот среден век (13-15 век). Најголем дел од оваа група (повеќе од половина) ја сочинуваат краниумите од Демиркаписката некропола која е всушност со долг век на користење (го опфаќа и полниот среден век). Возможно е оваа некропола да не е доволно репрезентативен претставник на доцносредновековното население.

Денешното население на Македонија е едно од најбрахикефалните на Балканот (просечно брахи-хипербрахикефално). Кога повторно започнало скратувањето на краниумите на оваа територијата на сегашниот степен на истраженост не може да се одговори. Треба да се почекаат побројни средновековни наоди, особено од доцниот среден век.

*	*	*

Брахикранизацијата како еволутивен процес долго го привлекува вниманието на антрополозите. За причините на овој процес се изнесени повеќе претпоставки помеѓу кои најважни се: возможни влијанија на надморската височина и географската ширина на населбите, геоморфологија на почвата, начинот на стопанисување, исхраната, потоа социјалната диференцијација, возможна селективна улога на го-лемите епидемии на инфективни заболувања итн. /Martin R. – K.Saller (1959), Mikić Ž. (1981, 1984, 1988, 1990/а), Кондова Н. - С. Чолаков (1991) итн/.

Засега може да се утврди постоење и тек на процесот на брахикранизација на територијата на Македонија. Дискутирањето на возможните причини на овој процес бара посебна студија и значително би ги проширило зададените рамки на овој труд.


'''Процесот на динаризација'''    

Со појавата на првите брахикрани краниуми во втората половина на II милениум п.н.е. се јавува за првпат и динарскиот антрополошки тип на територијата на Македонија. На двете некрополи од ова време постојат типични претставници на овој тип и во поединечните наоди (Водоврати) и како вкупна мала серија од исклучиво динарски краниуми од двата пола (Уланци). 

Од првото појавување, динарскиот тип е широко распространет на некрополите во Македонија низ сите периоди до доцниот среден век. 

На сегашниот степен на истраженост возможно е да се забележат одредени разлики на овој тип низ времето. Во I милениум п.н.е покрај нагласено широки и кратки краниуми кои се најчести на некрополите од овој период се јавува и мал број на високи, тесни и изразито планокципитални черепи. Поприсутни се кај мажите, особено во скопскиот регион. Во римско време се јавува кај мажите и во една нагласено робусна варијанта со масивна мандибула, екстремно робусна телесна градба и голема телесна висина. Во медитеранско-динарска варијанта е почест кај жените кај кои неврокраниумите се пониски, а планокципиталијата не е изразита. Присутен е на најголемиот дел на средновековните некрополи, а на некои и како доминантен антрополошки тип.

Една од најраните појави на динарскиот антрополошки тип е во неолитскиот период на Кипар (Хirotiris N.,1979). На балканскиот простор негова најрана појава е забележана во Бугарија во енеолитските скелетни наоди од Русе (Воev Р., 1972).

Првата појава на динарскиот антрополошки тип во втората половина на II милениум п.н.е. во Македонија се поклопува со неговата појава на територијата на (СФР) Југославија каде е констатиран во наодите од пештерата Бездањача (Р. Хрватска) во средно и доцно бронзено време (Mikić Ž, 1981). 

Од овие први појави, динарскиот антрополошки тип е широко присутен во скелетните наоди на балканскиот простор низ сите периоди до рецентното население. Територијата на Македонија не е исклучок.


'''Процесот на грацилизација на посткранијалниот скелет'''     
    
Феноменот на појава на полесна (пограцилна градба) на коските на пост-кранијалниот скелет е истражуван преку промените на просечните вредности на должината, пречниците, обемите и индексите на робусност на хумерусот и фемурот. Грацилизацијата на черепот не е испитувана поради малиот број на сочувани черепи (особено фацијални скелети) од праисториските епохи.

Добиените резултати се невоедначени. Сите следени карактеристики немаат исти промени (во некои периоди доаѓа до зголемување на едни, а намалување на други мерки), за двете коски се добиени различни резултати, а разлики постојат и помеѓу половите.

Кај хумерусот постои тренд на постојано, постепено зголемување на нај-големиот дел од следените карактеристики низ времето. Најмалите вредности се во II милениум п.н.е., а највисоките во средниот век. Во целина, во праисториските периоди машките хумеруси се пограцилни отколку во историските. Кај жените постојат одредени разлики особено во римскиот период кога е забележително намалување на голем дел од мерките на хумерусот.

Статистички значајна разлика постои единствено помеѓу римскиот период и средниот век кај поголемиот број на мерки на машките хумеруси и на мал дел на мерките на женските хумеруси во истиот период.
Други резултати се добиени со следење на мерките и индексите на фемурот. Во текот на I милениум п.н.е. кај мажите е присутно зголемување на повеќето следени карактеристики, во римскиот период постои намалување и во средниот век повторно зголемување на сите мерни карактеристики. Највисоките вредности за најголемиот дел од споредуваните мерки и индекси се кај мажите во I милениум п.н.е и во средниот век, а кај жените само во средниот век. Најмали вредности на сите следени карактеристики кај двата пола се утврдени во римскиот период. Помали разлики помеѓу половите постојат во движењето на мерките и индексите на фемурот отколку на хумерусот.

Статистички значајна разлика е утврдена во голем дел од мерките во рим-скиот период и скоро сите во среден век.

Според фемурот може да се заклучи појава на грацилизација во римскиот период и појава на деграцилизација во среден век но не и според мерките и индексите на хумерусот. Кај оваа коска постои тренд на континуирано зголемување на робусноста низ следениот период.

Причина за добиените резултати може да биде малиот број измерени долги коски од праисториските периоди (на пример ниту еден измерен женски фемур од II милениум п.н.е.), како и несоодветната големина на некои серии (I милениум п.н.е. - римски период). Забележително е дека статистички значајни разлики не се утврдени помеѓу периодите од кои потекнува помал број на скелетни наоди. Освен тоа можеби е направен премал избор на следени коски. Можеби би требало да се вклучат сите или поголемиот дел на долгите коски, и да се пресмета просечно намалување или зголемување на мерките за целиот посткранијален скелет.

Сепак факт е дека се утврдени промени на мерките и индексите на коските на посткранијалниот скелет низ времето, за некои од мерките и во некои периоди со голема статистичка значајност. 

Исто така е факт дека постои различен тренд кај двете коски, кај хумерусот постојано зголемување на робусноста, а кај фемурот појава на грацилизација во римскиот период и деграцилизација во среден век.
Причината за овие разлики кај двете коски можеби треба да се побара во тоа што на двете коски не делувале подеднакво истите фактори или истите промени. Коските на раката би можеле да стојат под поголемо влијаније на професијата и секојдневната работа, а на коските на нозете покрај ова можеби би можело повеќе да влијае промената на животните услови. Појавата на пограцилни фемури кај двата пола во римскиот период е можеби поврзано со високоразвиениот градски живот. Најголемиот дел од скелетните наоди од овој период потекнува од големите антички центри во Македонија (Скупи, Стоби и Лихнид). Освен тоа не треба да се заборави и големото влошување на животните услови во римскиот период, констатирано преку промените на палеодемографските карактеристики.

Деграцилизацијата во среден век е најверојатно предизвикана со присуство на ново, поробусно население. 

Засега може да се каже дека се утврдени промени на коските на посткра-нијалниот скелет низ времето. Промените не се рамномерни ниту кај двете коски ниту кај двата пола.

За причините може да се каже уште помалку. Потребни се посеопфатни проучувања на поголем број коски на посткранијалниот скелет и на поголем број скелети. Покрај познавањата на влијанијата на генетските фактори, неоп-ходни се проучувањата на влијанијата на околината, професијата, климатските услови, исхраната, физичката кондиција итн., како и нивните промени во одредени периоди.


'''Обид за историска реконструкција'''

Истражувањата на археологијата, историјата, лингвистиката и другите ис-ториски науки укажуваат на промени во материјалната култура, политичката историја и етничката структура во одредени периоди во Македонија. Тоа се големите миграции во праисториските и историските периоди, појавите на хеленизација во половината на I милениум п.н.е., романизација на преодот на старата во новата ера и славизација во втората половина на I милениум.

Што може да се заклучи за овие појави преку движењето и промените на антрополошките карактеристики на населението низ времето?

На почетокот на следениот период, последните векови од II милениум п.н.е., археологијата ги посочува последните бранови на големите праисториски миграции на балканскиот простор (егејските преселби). 
Скелетните наоди од овој период од Повардарието, кое е голема комуникација кон југ сосема спротивно укажуваат на претежно автохтоно балканско брахикрано, динарско население.

На нестабилно време, какво би требало да се очекува во времето на егејските преселби укажува хетерогеноста на малата скелетна серија од Водоврати од каде е и единствениот краниум кој со ултрадолихокранија упатува на туѓи елементи во антрополошката структура на населението од овој период. Сите останати припаѓаат на балканскиот, медитерански и динарски круг на население.
На сегашниот степен на антрополошка истраженост, на територијата на Македонија нема траги на големи етнички поместувања во овој период освен извесни индиции за нестабилно време.

Првиот милениум п.н.е. е време кога можат да се следат Пајоните, една од најстарите палеобалкански популации на територијата на Македонија. Околу половината на овој милениум е констатирана нивната најголема моќ. Кон послед-ните векови на старата ера е забележано постепено губење на територии, на крај и политичката самостојност кога стануваат дел од Македонската држава.

Антрополошките карактеристики на Пајоните од Повардарието веќе биле предмет на проучување (Вељановска Ф.,1995). Тогаш е укажано на нивните разлики со истовременото илирско и тракиско, треба да се додаде и хеленско население. Новите наоди од претходниот и наредниот милениум, како и од други региони на Македонија овозможуваат сликата за Пајоните да биде донекаде проширена.

Сличноста на антрополошките карактеристики на пајонските скелетни наоди од I милениум п.н.е. со скелетните остатоци од двете некрополи од преодниот период, Водоврати и особено Уланци, упатува на заклучок дека Пајоните од По-вардарието од I милениум п.н.е. имаат свои претходници во нив т.е. дека пајонското присуство на оваа територија може антрополошки да се следи до последните векови од II милениум п.н.е.

За тоа колку далеку во минатото можат да се следат треба да се почекаат скелетните наоди од претходните праисториски епохи.

Освен во Повардарието, поновите скелетни наоди упатуваат на пајонско присуство и во скопскиот регион. Покрај тоа што се малубројни и поединечни, сепак на пет локалитети од овој период од Скопје и околината се повторуваат наоди на брахикрани, планокципитални, претежно динарски краниуми. Нивната голема антропоморфолошка сличност со наодите од Долно Повардарие укажува на најверојатна пајонска припадност.

Населението од охридскиот регион од овој период е и понатаму познато преку малата скелетна серија со еден измерен машки неврокраниум од Требеништа (Ѕ1еѓапас М.,1985). Според тогашните сознанија населението од оваа некропола е припишано на илирскиот етно-културен круг. Меѓутоа и авторот на анализата на оваа серија ги нагласува разликите помеѓу хипердолихокраниот неврокраниум од овој локалитет и едновремените скелетни остатоци на Илирите. Овој неврокраниум исто така не покажува никакви сличности ниту со истовременото пајонско население од Повардарието. 
Расветлувањето на етничката припадност на населението на овој регион ќе мора да почека нови, побројни и подобро сочувани антрополошки наоди.

Околу половината на последниот милениум од старата ера е забележана силна хеленизација на материјалната култура на територијата на Македонија т.е. усвојување на нова култура карактеристична за хеленскиот југ. Дали била следена со појаки промени на населението?
Од вкупно 21 краниум од I милениум п.н.е. само два се од времето после 5 век п.н.е., конкретно од 4 - 3 век п.н.е. Двата краниуми не покажуваат никакви разлики со групата на постарите наоди (7-6 в.п.н.е.).

Посреден одговор на ова прашање нудат скелетните наоди од наредниот, римски период. На истиот повардарски простор населението на Стоби до длабоко во историско време ги има истите антрополошки карактеристики присутни кај праисториските скелетни наоди. Опстојување на исти антрополошки карактеристики до толку доцно време упатува на заклучок дека феноменот на хеленизација не бил заснован на појаки населувања на нови етнички (хеленски) елементи, но останал во доменот на усвојувањето на нова култура.

Први поголеми промени на населението се констатирани во римско време.
Вклопување на оваа територија во границите на Римското царство не донело благосостојба, сосема спротивно, животните услови значително се влошиле. Според палеодемографските карактеристики ова е еден од најтешките периоди во историјата на територијата на Македонија. 

Промените на краниометриските карактеристики, појавата на мезокрани серии какви не се забележани во претходниот период, зголемување на мезо-долихокранијата и особено појавата на нови антрополошки типови укажува на поголемо присуство на нови етнички елементи во овој период. Според тоа може да се заклучи дека феноменот на романизација не останал во доменот на политички и културни промени.
Според сегашните сознанија може да се каже дека романизацијата не била подеднаква во сите делови на Македонија. Во северниот дел (скопскиот, возможно и кумановскиот регион) постои помасовно населување на нови етнички елементи за што сведочи значителна хетерогеност на населението. Засега е тешко прецизно да се каже кои биле точно населениците. Сличностите помеѓу Западната некропола на Скупи и некрополите на Виминациум, Августа Трајана и Лангобардската некропола од Крањ (која е хронолошки помлада) укажуваат на Романи со различно потекло.

Во Повардарието, првенствено стобскиот регион, овој феномен не е следен со големи етнички промени. Во доменот е на промената на политичката власт и усвојување на нова, римска култура. Најголемиот дел на населението на Стоби според антрополошките карактеристики е се уште автохтон, пајонски, без оглед што во тоа време Пајонија не постоела ниту како етнографски поим.

Освен тоа треба да се подвлече дека овие два града се наоѓале во различни римски провинции, Скупи во Горна Мезија, а Стоби во Македонија. Границата помеѓу овие две провинции поминувала северно од Велес што е воедно и границата на појава на претежно брахикрано и динарско население во овој период во Македонија.

Антрополошки добро документирана промена на населението во најголемиот дел на територијата на Македонија се случила во среден век.

Промените се забележани во сите следени антрополошки карактеристики. Просечните вредности на кранијалните мерки и индекси покажуваат продолжување и стеснување на краниумите и опаѓање на вредноста на ширинско-должинскиот индекс на мезокрана вредност, постои зголемување на процентуалната застапеност на мезокранијата, а значително намалување на брахикранијата. Се зголемува робусноста на долгите коски, а телесната височина бележи голем пораст. На некрополите се присутни нови антрополошки типови кои се констатирани на најголемиот дел на средновековните словенски некрополи на балканскиот простор.

Што може да се заклучи за антрополошкиот изглед на македонските Словени во средновековниот период на сегашниот степен на истраженост?

На прво место значителна хетерогеност присутна во сите серии, помеѓу сериите, одделно во рамките на половите, но и помеѓу половите. Славизацијата како био-антрополошки процес не одела брзо. Почетоците на овој процес засега можат да се следат после 9-10 век. 
За мажите е карактеристична и просечна и претежна мезокранија, за жените суббрахикранија и брахикранија. Има примери и за сосема различна припадност на двата пола во исти скелетни серии. Но поголема тенденција кон брахикранија кај жените на овој простор е присутна континуирано низ сите следени периоди.

На сегашниот степен на истраженост возможно е да се забележат и одредени регионални разлики и сличности помеѓу групите. Меѓусебна сличност покажуваат Повардарието и Југозападна Македонија (охридскиот басен и Пелагонија). Просторот на Источна Македонија има поголеми разлики во споредба со претходните два региони со најнизок процент на мезокрани, највисок процент на брахикрани и долихокрани, помала телесна височина и понагласена хетерогеност на населението. Не се утврдени разлики во антропотиполошката припадност на скелетните наоди од различни региони.
Покрај значителната хетерогеност на словенските скелетни серии од Македонија веќе во овој период се имаат издиференцирано одредени антрополошки карактеристики кои укажуваат на разлики со соседните групи.

Споредба со едновремените серии од Балканскиот Полуостров, од кои најголем дел се словенски, укажува на пократки и пошироки неврокраниуми со повисок ширинско-должински индекс, пониски горни лица, понизок индекс на горното лице, со повисок орбитален (висока мезоконхија и хипсиконхија) и повисок назален индекс (камеринија) во скелетните серии од Македонија.
Забележаните разлики во повисокиот ширинско-должински индекс, пократките и пошироките краниуми не треба да чудат доколку се има предвид нагласената брахикрана предсловенска (доцноантичка) основа на населението на овој простор. За нејзиното присуство сведочат и динарските краниуми кои се најдени во најголемиот дел од сериите од средновековниот период.

Следењето на антрополошките карактеристики на населението на Македонија низ време, од неолит до среден век овозможи запознавање на антрополошкиот изглед и палеодемографските карактеристики на населението во одделни периоди. Исто така укажа на постоење на антрополошките процеси на брахикранизација, динаризација и грацилизација на територијата на Македонија, кои веќе се констатирани во другите делови на Балканскиот Полуостров.

На сегашниот степен на истраженост може да се укаже на долг континуитет на егзистенција на палеобалканското пајонско население на овој простор, од крајот на II милениум п.н.е., во некои региони до длабоко во историските периоди. Засега можат да се утврдат одредени етнички промени во римскиот период и добро документирани промени на антрополошката структура во среден век условени со населувањето на Словените.

Со овој труд е собран на едно место целиот архео-антрополошки материјал од Македонија при што се покажа дека недостасуваат скелетни наоди од најстарите епохи (палеолит, мезолит и енеолит) како и најмладите периоди (16-19 век) кои се последната алка помеѓу минатите популации и современото население. Доколку сакаме да добиеме целосна антрополошка слика за населението на Македонија идните истражувања треба да се насочат првенствено на тие периоди.</text>
      <sha1>khn6frkbdh3vyznigypw0mcu7jvbr4f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nikola Karev - interview with Greek newspaper ‘Acropolis’, 8 may - 1903</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2784</id>
    <redirect title="Никола Карев — интервју за грчкиот весник „Акрополис“, 8 мај 1903 г." />
    <revision>
      <id>7197</id>
      <timestamp>2007-09-19T10:13:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AimLook~mkwikibooks</username>
        <id>79</id>
      </contributor>
      <comment>[[Nikola Karev - interview with Greek newspaper ‘Acropolis’, 8 may - 1903]] преместена како [[Никола Карев — интервју за грчкиот весник „Акрополис“, 8 мај 1903 г.]]</comment>
      <origin>7197</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135" sha1="jt06cufw966qjwhfpg50qtaoj9ddgmt" xml:space="preserve">#redirect [[Никола Карев — интервју за грчкиот весник „Акрополис“, 8 мај 1903 г.]]</text>
      <sha1>jt06cufw966qjwhfpg50qtaoj9ddgmt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Современиот литературен македонски јазик во споредба со други словенски јазици -Рина Усикова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2785</id>
    <revision>
      <id>7253</id>
      <parentid>7202</parentid>
      <timestamp>2007-12-22T23:02:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.73.110.151</ip>
      </contributor>
      <origin>7253</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24062" sha1="ije9u126yhrqqyiydo2y7xqt1cpra1y" xml:space="preserve">СОВРЕМЕНИОТ ЛИТЕРАТУРЕН МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК ВО СПОРЕДБА СО ДРУГИ СЛОВЕНСКИ ЈАЗИЦИ

Sunday, 5. August 2007, 08:37:38

За особеностите на литературниот македонски јазик на Семинарот е говорено, така да се рече, милион пати. Но оваа година, кога најмладиот литературен словенски јазик – македонскиот – навршува 60 години од својата официјална кодификација, време е да го споредиме неговиот систем со системите на други словенски јазици – пред сè со соседните словенски јазици – српскиот и бугарскиот, но исто така и со други словенски јазици, главно со рускиот. На таа попаушална споредба е посветен мојов реферат.

1. По својот материјален состав, повеќето коренски морфеми, префикси, суфикси и флексии на глаголските и именските форми, македонскиот јазик спаѓа во јужнословенската група на словенските јазици.

2. На лексички план, современиот литературен македонски јазик е многу близок до народно-разговорниот, бидејќи социолингвистички се однесува кон литературните јазици од „нов тип“ (термин на Д. Брозовиќ)
кои прекинаа врски со црковнословенската традиција. При кодификацијата на македонскиот литературен јазик (1945 г.) се прокламираше дека лексиката ќе се зема од сите македонски дијалекти, меѓутоа терминолошка лексика не може да се земе само од дијалекти, и македонската терминологија се создаваше со помош на неологизми, со калкирање и заемање на српска терминологија и интернационализми преку српското посредство, зашто српскохрватскиот литературен јазик беше службен во целата федеративна Југославија, а македонскиот – само во Република Македонија и основната маса население во Македонија владееше српски јазик. Но последните петнаесет години, кога Македонија стана самостојна суверена држава, а македонскиот јазик – еден од јазиците во меѓународна комуникација, новата македонска лексика се создава и се зема без српско посредство. По својот лексички состав, современиот македонски литературен јазик е на ниво со развиените современи литературни јазици, богат е со современа терминологија, експресивна лексика и фразеологија, со формирани функционални стилови и е способен лексички да ги изрази сите нијанси и страни на околната стварност. И така, според лексичкиот состав, македонскиот литературен јазик е пред сè јужнословенски и е поблизок до српскиот отколку до бугарскиот, кој од социолингвистички аспект е поврзан со традицијата и има црковнословенски елементи во лексиката и дури во морфологијата (на пр. глаголски придавки). Од друга страна, македонскиот јазик е балкански, и неговата балканскост лексички се карактеризира со „умерен“ пуризам (термин на Л.Минова-Ѓуркова).

3. Според граматичката структура што се пројавува главно на нивото на морфосинтакса, македонскиот јазик влегува во групата балкански јазици (таканаречен балкански јазичен сојуз) заедно со бугарскиот јазик, некои српски дијалекти, а исто така со албанскиот, романскиот, влашките дијалекти и новогрчкиот јазик.

4. Како од соседните словенски јазици, така и од другите словенски, а и од повеќе балкански јазици, литературниот македонски јазик се одликува со акцентскиот систем, кој внатре во зборот не носи парадигматски туку фонетски карактер (третиот слог од крајот на зборот), но покрај тоа, акцентот засегнува и некои типови синтагми (прва вечер – прва вечер; му дадов – не мудадов; напиши – напиши му – напиши му го итн.).

5. Од најблискиот по граматичка структура бугарскиот јазик (кој е истовремено и балкански) македонскиот литературен јазик честопати се одликува со средства за израз на некои балкански по потекло и структура граматички категории. На пр. во глаголскиот систем при изразување на
веродостојност/неверодостојност. Така, во бугарскиот во перфектот се употребуваат само аористни -л-форми и помошниот глагол во 3-то лице не се испушта, а при изразување на прекажан аорист и имперфект, помошниот глагол во 3-то лице се испушта и се користи опозицијата на аористни и имперфектни -л-форми, што е невозможно во македонскиот, затоа што во него помошниот глагол секогаш се испушта во 3-то лице, а поради поврзана зависност меѓу видот и времето во перфектот може да се употреби и аористна, и имперфектна -л-форма, на пр.: тој плачел, но тој заплакал, додека во прекажани форми може да се употреби тој плачел, ќе плачел и тој заплакал, ќе заплачел). Во бугарскиот има посебни форми за недоверливо прекажување: той е рекъл (перфект) – тойрекъл (прекажан аорист) – той бил рекъл (недоверливо прекажување), а во македонскиот недоверливоста (неверодостојноста) се изразува имплицитно со прекажаните форми. За да се реализира можноста за изразување неверодостојни дејства со помош на перфектот од типот сум видел, сум дошол како граматички показател, во македонскиот глаголски систем се најдени други посебни формални средства: се формираат нови индикативни темпорални форми за перфект (и воопшто за категоријата резултатив), земени од југозападните македонски дијалекти од типот има видено, има дојдено. Со кодифицирањето на тие иновациски дијалектни форми, современиот литературен јазик ја отстранува категоријалната многузначност и амбивалентност на постари перфектни форми, а кодифицирањето на новите перфектни форми им го придава статусот на општонационални.

Во глаголскиот систем на македонскиот и бугарскиот јазик, кој по својата структура скоро е ист, има и други формални разлики. Така, во двата јазика постои минато-идно време, но во македонскиот формата за 
минато-идно време се изразува со глаголската честица ќе + имперфект, а во бугарскиот – со помошен глагол во имперфект (щях, щеше, щеше, щяхме, щяхте, щяха) + да + форми на презент; во двата јазика има разлики и во глаголските форми за изразување претпосгавка и сомневање. Воопшто, за македонскиот е карактеристична граматикализација на бившата глаголска морфема со значењето ’vоlаrе‘ во честицата ќе и нејзиното пошироко користење за образување на понови аналитички глаголски форми.

6. Секако, во глаголскиот систем на македонскиот литературен јазик и во системите на соседните литературни јазици има некои разлики што резултираат од историскиот развој на дијалектите. Пред с# ја имам предвид категоријата на глаголските придавки. Во српскиот и македонскиот останаа само еден вид глаголски придавки, кои во српскиот се образуваат само од преодни глаголи и означуваат пасив. Во литературниот македонски јазик исто така останаа глаголски придавки само од овој тип (по потекло – минати пасивни глаголски придавки), меѓутоа за разлика од другите словенски јазици тие глаголски придавки се образуваат од сите глаголи – свршени и несвршени, преодни и нeпрeодни, а можат да
означуваат и пасив, и актив, а исто така признаци на сегашоста и минатоста. Значењето на глаголската придавка во литературниот македонски јазик зависи од значењето на глаголот и од контекстот (на пр. легнат може да има и пасивно, активно значење; виден – пасив, дојден – актив, притоа глаголските темпорални форми од типот имам видено, имам дојдено секогаш имаат значење на активниот залог, додека составите од типот сум+ глаголска придавка зависно од глаголот може да имаат значење на пасивен залог (е напишан), или на конкретен резултат во активен залог (е дојден). Во разговорниот бугарски јазик, покрај пасивните глаголски придавки на -н/-т има активни минати глаголски придавки на -л (во
македонскиот и српскиот л-формата се употребува само како дел од глаголска модално-темпорална форма). А бидејќи бугарскиот литературен јазик е поврзан со црковнословенската јазична традиција, во него има и други форми на глаголските придавки, на пр. активни за сегашно време на -ащ, -ящ, -ещ (решаващ, летящ, пишещ), кои скoро не се употребуваат во разговорниот бугарски јазик. И така, значењата и употребата на единствената глаголска придавка на -н/-т во македонскиот литературен јазик покажуваа уште една негова специфичност во споредба со соседните литературни словенски јазици.

7. Некои граматички категории во македонскиот и во бугарскиот се разликуваат и со семантички можности, благодарејќи на разликите во формалното изразување. на пр.: тројниот член на именките во македонскиот јазик дава можност да се изрази и просторна положба на предметот кон говорникот, и преносно емоционален однос на говорникот кон блискоста на предметот (На пример: Колку одамна не сум го видел езерово! – може да каже еден охриѓанец во Америка, мислејќи на омиленото Охридско езеро).

8. За литературниот македонски јазик повеќе од другите словенски јазици е карактеристична тенденцијата кон полна граматикализација и ширење на некои категоријални значења, изразувани со одредени морфеми, врз сите граматички зборовни класи, што им е својствено и на македонските дијалекти. Така, во граматикализацијата и анализатизацијата на начини за изразување на синтаксички функции и категоријални значења на различни видови (класи) зборови доста голема улога играат заменките, а имено: а) коренските морфеми на демонстративните заменки станале показатели на категоријата определеност кај именките (тројниот член), на определени прилошки определби за време (деновиве, утредента и сл.) и дури влегуваат во сферата на глаголот (разговорниот глагол онади/
онадува); б) кратките форми на личните и повратните заменки покрај основното лексичко значење вршат службена аналитичка функција во синтаксата како показатели на директниот објект и дативниот објект на
адресатот на дејство и како морфолошки показатели за преодноста / непреодноста на доста глаголи (се радува – радува; легнав – го легнав); в) коренските морфеми од квалитетни и количински заменски прилози во различни раздели на адјективните заменки ги граматикализираат признаците за квалитет (-ак-), а во некои раздели дури и за количина и величина (-от-), на пр.: како – каков – таков – некаков и т.н., колку – колкав – толкав – колкав годе, колкав било и т.н.

9. За граматичкиот систем на литературниот македонски јазик е важно, исто така дека во процесот на развој на нови (балкански) категоријални значења кај некои стари (словенски) форми се развиваат нови
категоријални признаци и значења, на пр., кај аористот и имперфектот – категоријално модално значење на веродостојноста и признак на лично сведоштво на говорникот за дејството. Така е и во бугарскиот јазик, зашто тие се балкански јазици.

Од друга страна, при функционирањето на некои форми се појавува категоријална многузначност и амбивалентност, кога се изразуваат две значења наеднаш, или пак ни едното, ни другото, ама нешто средно меѓу нив. На пример: а) во бројот еден – неопределена заменка и неопределен член; б) во перфектот со сум +-л-форма – темпорално перфектно значење (резултатив), нова модална категорија за прекажување, начин за умозаклучок и претполагање, адмиратив (неочекуван резултат што предизвикува
чудење на говорителот) – границите во значењата меѓу тие категории честопати се амбивалентни; в) во различните глаголски форми со честицата ќе што се наоѓаат на периферијата на функционално-семантичкото поле за темпоралноста се изразуваат идно време, минато-идно време,
неактуелно повторливо дејство во сегашно или минато, кондиционал, а исто така и редица амбивалентни значења меѓу нив; врз таа база се зараѓаат нови аналитички глаголски форми (ќе+да+ глагол) за нови
модални граматички категории, на пр. за претполагање, итн. Како балкански јазици, и македонскиот и бугарскиот имаат стремеж кон иста граматичка структура, но формалните средства за изразување на
таа структура во двата јазика доста се разликуваат. 

10. Стремежот кон пополна формална граматикализација го одликува македонскиот јазик од повеќето други словенски јазици, на пр.граматикализацијата на глаголскиот вид со вторични имперфекти (мак.
св. в. напише — несв. в. напишува, во буг. исто напиша — написвам, но во рус. само св. в. ниписатъ).
Во македонскиот јазик, а делумно и во разговорните јужнословенски јазици бугарски и српски, образувањето на аналитичките форми за споредбени степени со помош на морфемите по- и нај- не им се
својствени само на квалитетните придавки и прилози (како и во другите словенски јазици, но со свои форми за споредба), туку и на именки и глаголи, а во македонскиот литературен разговорен стил честиците по- и нај- може да се употребуваат и самостојно како синоними на прилози за мера и степен. На пример: мак. убав – поубав – најубав; рус. красивый – красывее / более красивый – самый красивый / наикрасивепшип; мак. мај- стор – помајстор – најмајстор, рус. мастер – мастер получше ~ самый
лучшип /наилучший мастер; мак. тој знае – тој по знае – тој најзнае, рус. он знает – он лучше (болъше) знает ~ он знает болыие (лучше) всех.

Поважни заклучоци од изнесеното:

Македонскиот јазик е еден од јужнословенските јазици и лексички и социолингвистички како литературен јазик тој е поблизок до српскиот отколку до бугарскиот. Македонскиот литературен јазик како балканословенски структурно-типолошки е многу близок до бугарскиот. При сето тоа, современиот македонски литературен јазик значајно се одликува од сите други и словенски и балкански јазици лексички, фонолошки, прозодиски, а исто така со формалните средства за изразување на системот граматички категории. По 60 години развој, македонскиот литературен јазик го достигна нивото на потполно развиените современи литературни јазици како во лексичкиот состав, така и во граматиката.

Автор-Рина Усикова</text>
      <sha1>ije9u126yhrqqyiydo2y7xqt1cpra1y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јане Сандански</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2787</id>
    <revision>
      <id>7204</id>
      <timestamp>2007-10-08T19:35:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[Манифест до сите народности во Османската империја 31 јули 1908 г.]]</comment>
      <origin>7204</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="120" sha1="lrtevvnamc47l3mehlpj1udn4ieup4t" xml:space="preserve">*[[Манифест до сите народности во Османската империја 31 јули 1908 г.]]</text>
      <sha1>lrtevvnamc47l3mehlpj1udn4ieup4t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Манифест до сите народности во Османската империја 31 јули 1908 г.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2788</id>
    <revision>
      <id>10794</id>
      <parentid>9233</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:55:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10794</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5998" sha1="qvnubm86lonsrdz8fmt3fv0lkpvsze1" xml:space="preserve">[[Податотека:Jane_Sandanski_Manifest_1908.jpg|мини|десно|250п|Манифест до сите народности во Империјата]]
Драги сотатковници,

Толку долго очекуваниот зрак на слободата изгреа. Нашата измачена татковина се прероди. Срамниот апсолутизам е во агонија. Против него востана целиот народ во лицето на сите нации што го составуваат. Револуционерниот повик на нашата братска Младотурска револуционерна организација наиде на радосен одѕив во душата на толку измачениот народ. И народот - роб стана господар. И неговата света пресуда е:

Смрт на апсолутизмот!

Смрт на угнетувачите!

Драги сотатковници,

Денешниот момент е голем. Во него ќе се реши големото прашање: ќе биде или не слободен нашиот народ? Кој ќе биде победник - тоа зависи исклучиво од вас, од вашата волја и готовност да умирате за слободата. И зарем вие, граѓани, што веќе вкусивте од слатките плодови на слободата, ќе се поколебате да ја исполните својата пресуда и да не го закопате злосторничкиот апсолутизам?

Сотатковници Турци,

Вие го составувате големото мнозинство од народот, но заедно со тоа вие најмногу ги почувствувавте злосторствата на заедничките непријатели. Во своето „турско царство“, вие бевте не помалку робје од вашите сотатковници христијани. Нашите управници досега лажеа дека христијаните се ваши непријатели. Сега вие разбравте кои се ваши браќа, а кои ваши непријатели. Вие први влеговте во борбата за слобода и рамноправност. Заедно со вас се сите. Вашиот проглас: „Народите се браќа и како браќа треба да живеат“ - ги загреа срцата на христијанското население и го олесни во мачното прашање: по кој пат може да се стигне до слободата. Затоа: да живее започнатата од вас борба против тиранијата за да заживее целокупниот народ!

Драги сотатковници христијани,

И вие не помалку бевте заблудувани и верувавте дека вашите маки произлегуваат од тиранијата на целиот турски народ. И таа заблуда падна. Турскиот народ никогаш немал интерес да му бидете робови. Сега вие си подадовте братски раце и само со тој сојуз вие ќе ја извојувате толку досега саканата и скапо платена слобода. Зацврстувајте го тој сојуз. Да ги погребаме заедно со апсолутизмот и создаваните од него национални самоистребувачки борби.

Сонародници,

Вие, кои сте дале толку скапи жртви пред олтарот на слободата, можете радосно да здивнете. Сега вие не сте сами - ете зошто и вашата борба станува полесна и понадежна. Со заедничките усилби на сите народи ние ќе ја извојуваме нашата слобода. Не подавајте им се на престапната агитација која можеби ќе ја поведат официјалните власти во Бугарија против вашата заедничка борба со турскиот народ и неговата интелигенција којашто се стреми кон слобода.

Драги сотатковници,

Ждрепката е веќе фрлена. Враќање назад нема, а и кој од вас би посакал да се врати повторно кон смрдливата атмосфера на неправдата и развратот на бившата тиранија? Да си дадеме сите збор дека ја претпочитаме смртта на светата слобода пред гнасниот харем на ропскиот живот.

Бодроста, самопожртвуваноста и постојаната подготвеност за борба - ете што треба да не воодушевува во овој голем момент.

Смрт на тиранијата - за да живее народот! 

Да живее слободата! 

Да живее солидарноста на народот! 

Да живее големата народна борба! 

Да живее народот!

Солун, 18 јули 1908 г.

САНДАНСКИ

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>qvnubm86lonsrdz8fmt3fv0lkpvsze1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ПОЛИТИКА НА ПОГРЧУВАЊЕ НА МАКЕДОНСКОТО МАЛЦИНСТВО ПОМЕЃУ ДВЕТЕ СВЕТСКИ ВОЈНИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2791</id>
    <revision>
      <id>7209</id>
      <timestamp>2007-10-18T20:42:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[ДВА НЕОБЈАВЕНИ И3ВЕШТАЈА ОД АРХИВОТ НА Ј. МЕТАКСАС]]</comment>
      <origin>7209</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" sha1="t4xn4p2zfhvruotap6g99cu4683jy1z" xml:space="preserve">*[[ДВА НЕОБЈАВЕНИ И3ВЕШТАЈА ОД АРХИВОТ НА Ј. МЕТАКСАС]]</text>
      <sha1>t4xn4p2zfhvruotap6g99cu4683jy1z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ДВА НЕОБЈАВЕНИ И3ВЕШТАЈА ОД АРХИВОТ НА Ј. МЕТАКСАС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2792</id>
    <revision>
      <id>7210</id>
      <timestamp>2007-10-18T21:33:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[Предговор од Димитриос Литоксоу]] *[[ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 1]] *[[ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 2]]</comment>
      <origin>7210</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="130" sha1="1t703tq84jkx6txshu4jt44fybu6veu" xml:space="preserve">*[[Предговор од Димитриос Литоксоу]]
*[[ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 1]]
*[[ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 2]]</text>
      <sha1>1t703tq84jkx6txshu4jt44fybu6veu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предговор од Димитриос Литоксоу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2793</id>
    <revision>
      <id>7211</id>
      <timestamp>2007-10-18T21:36:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ДВА НЕОБЈАВЕНИ И3ВЕШТАЈА ОД АРХИВОТ НА Ј. МЕТАКСАС  Во Централниот државен архив поточно, во Архивот на ...</comment>
      <origin>7211</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14358" sha1="3v4mhfcnkmifto2e6qeu5a8y11i2a7h" xml:space="preserve">ДВА НЕОБЈАВЕНИ И3ВЕШТАЈА ОД АРХИВОТ НА Ј. МЕТАКСАС

Во Централниот државен архив поточно, во Архивот на Јоанис Метаксас (досие 36), се наоѓаат два необјавени извештаја во врска со македонското малцинство, од значаен историски и политички интерес.

И двата доверливи извештаја составени од едно исто лице, учителот Г. Пападопулос, се адресирани до Државната служба за одбрана и претставуваат &quot;плод на долгогодишно набљудување&quot;.

Првиот извештај, со датум од 05.05.1936 год. и под наслов &quot;За емоционапната, јазичната итн. ситуација кај Славофоните Македонци, особено кај жителите во Западна Македонија, и за наметнатите мерки за нивно побрзо погрчување&quot;, составен е од тринаесет куцани страници и е напишан за време на службувањето на Г. Пападопулос во Второто Основно училиште во Воден.

Вториот е со датум од 22.07.1938 год., под наслов &quot;За двегодишните напори за погрчување на Западна Македонија и постигнатите резултати&quot;, составен од осум куцани страници, составен во Неа Еритреја-Атика.

Од читањето на обата извештаја произлегуваат два основни проблема: а) немоќта на грчката држава да го инкорпорира малцинството, и б) македонската (а не бугарска) национална свест на мапцинството.

Ги подвлекувам забелешките на Г. Пападопулос за &quot;упорното и намерно&quot; карактеризирање на говорниот јазик како &quot;македонски&quot;, за &quot;упорното самоопределување&quot; на припадниците на малцинството како &quot;Македонци&quot;, слоганот &quot;Македокија на Македонците&quot; кој што &quot;ги електризираше Славофоните&quot;, одбивањето на малцинството да го учи грчкиот јазик &quot;поради нетрпеливоста помеѓу двата народа&quot;, малиот број гркофили помеѓу припадниците на малцинството (20%), &quot;незаинтересираноста и презирот&quot; на населението кон било какви &quot;народни или државни појави&quot;.

Историските информации кои што, мошне лесно и без коментар произлегуваат од обата извештаи, се наоѓаат во забележителна контрадикција со тврдењата и изјавите на грчките историчари за непостоење на македонска национална свест пред војната, како и за непостоење на било каков отпор кон процесот на погрчување.

Воведно,токму поради ова, би сакал да споменам одредени факти плус, кои што грчката историографија систематски ги сокрива:

Формирањето на македонската национална свест е процес чии што корени задираат во почетокот на овој век, а свој политички израз најде, главно, во Гоце Делчев (187? 1903) од Кукуш и Јане Сандански (1872-1915) од Пирин.

Говорејќи за Сандански, Елефтериос Ставридис - водечка личност на КПГ (ККЕ) и нејзин секретар во дваесеттите години на овој век, а подоцна раководен кадар на десницата, пишува дека е човек &quot;кој нанесе најголемо зло што би можел да го стори човек во Бугарија&quot;; кој што &quot;ги спречуваше славофонските жители на Македонија да се сметаат себе си за Бугари, култивирајќи ја македонската национална свест&quot;.

Македонското малцинство за прв пат се појавува во званичниот попис на населението во грчката држаба 1920 год. Иако податоците од пописот што се однесуваат на новите околии не се објавуваат, во томот со резултатите &quot;Тесалија и Артас&quot; постои разликување помеѓу Македонците, Србите и Бугарите, а особено во поделбата помеѓу схизматичарите-православци, како и според степенот на нивното знаење на грчкиот јазик.

Македонското малцинство е именувано како &quot;македонословенско&quot; во пописот од 1928 год. и званично, вкупниот број на припадниците на ова малцинство досега 82.000 луѓе, бројка што е помала од половината на реалниот број.

Во согласност со моите необјавени претпоставки, од вкупно 1779 села во новите македонски околии инкорпорирани во Грција, 427 (24%) се чисти, а 212 (11,9%) се мешани славофонски христијански села.

Западномакедонската област, што ја сочинуваат касабите Лерин, Костур, Воден и Јаница, покажуааат висок процент на славофони - христијани: од вкупно 358 села постојат 193 (53%) чисти, и 56 (15,6%) мешани славофонски христијански села.

Во оваа област, согласно со веродостојните статистички податоци на Бугаринот Канџов (1900 год.), од вкупниот број население 218.000, процентуалниот состав е следниот: славофони-христијани 62,4%, славофони-муслимани 11,5%, албанофони-муслимани 2,3%, албанофони-христијани 1,4%, гркофони-христијани (во јужниот дел на Костурската касаба) 4,1%,влахофони-христијани 3,4%, Цигани 3,2% и Евреи 0,5%.

Оваа слика прилично се менува по размената на населението, меѓу тоа грчкиот или поточно &quot;грчки осознаениот&quot; елемент останува и понатаму малуброен во областа што во 1928 год. ја сочинуваат околиите на Лерин, Костур, Воден и Јаница. Согласно со официјалните пописни податоци, од вкупно 194.000 жители во оваа област, има 55.500 (28,6%) бегалци и 3.000 (1,5%) државни службеници и административци дојдени од стара Грција. Ако на овие се додадат околу десетте илјади Грци-староседелци, остануваат 65% жители кои говорат на друг јазик, и етнички сомнително домородно население кое што го преокупира авторот на извештаите.

Во извештајот на леринскиот префект Ат. Сулјоти-Николаидис до грчката влада во август 1935 год., се оценува дека двете околии, Лерин и Костур, бројат 16.000 славофонски христијански семејства од кои 9.075 (54,1%) имаат &quot;изразена словенска свест&quot;.

Со слоганот &quot;Целосна рамноправност на малцинствата&quot; КПГ (ККЕ) на парламентарните избори во 1936 год. добива, како Сенароден фронт, 5,8% од вкупниот број гласови во Грција. Во Леринската околија овој процент достига 6,5%, а во Костурската 9,5%. Значаен е процентот на КПГ во одделни малцински села во областите: Аг. Пантелејмонас (Патели) 19,1%, Јеропиги (Косинец) 20,8%, Нестрами 22,6%, Ксино Неро (Екшису) 23,1%.

На истите избори, Реформистичката партија на Сотири Гоџамани, со автономистичките слогани, добива 23,9% во околијата на Јаница, 25,4% во околијата Алмопија (Меглен) и 35,4% во Воденската околија.

Според еднострани информации, помеѓу 1933-1936 год., во грчкиот дел на Македонија со седиште во Солун, дејствуваше организација на Обединета ВМРО со 17 илегални месни комитети и 893 членови. За активноста на организацијата се гледа од нејзините писма, или писмата на нејзините членови до списанието &quot;Ризоспасти&quot; (25/4/34, П/Г./34. 10/6/34. 26/6/34, 22/7/34, 12/8/34, 12/9/34,3/10/34.1 /11 /34,13/11 /34.13/12/34,30/1 /35.3/7/35, 3/9/35, 10/3/36).

Мерките за погрчување ќе дадат резултат неколку години подоцна, само што тие резултати ќе бидат дијаметрално спротивни на оние што ги очевуваше грчката администрација: малцинотвото ќе создаде своја организација на отпорот за време на окупацијата. Во април 1944 год., само во 43 села во регионот на Костур, има 2.496 мажи и 1.941 жена организирани припадници на СНОФ.

Македонскиот 28-ми баталјон, кон крајот на 1944 год., доаѓа во судир со ЕЛАС. Раководството на малцинството повторно ќе стапи во сојузништво со КПГ и нејзиниот водач Нико Захаријадис, ќе ја укине правоснажноста на грчката администрација и ќе се огради од учество на изборитв во 1946 год. Во многу малцински села ова бојкотирање е речиси целосно. Го приложувам индикативниот број гласачи во одделни села во однос со бројот на жителите (според пописот од 1940 год.): Сидирохори (Шештево) 0/609, Мелас (Статица) 1/609, Левка (Жупаништа и Орман) 5/774, Гаврос (Габреш) 7/384, Халара (Поздивишта) 7/738, Висинја (Вишени)  10/684, Поликерасо (Черешница) 13/397, Маврокамбос (Црновишта) 14/332, Бопсори (Бапчор) 16/854, Кладорамби 17/326, Оксја (Бугарско Блаце) 17/247, Кранјонас (Дреновени) 27/702, Макрохори (Кономлати) 26/946, Тихио (Тихолишта) 42/844, Ксино Неро (Екшису) 49/1955, Аетос (Ајтос) 67/1189, Вефи (Баница) 66/2450, Буфи (Буф) 33/1989, Попилотамо (Неред) 31/1535.

Така, малцинството влегува во граѓанската војна, земајќи учество во рамките на НОФ, а со тоа и како сојузник на Демократската Армија и грчките комунисти. Ова герилство се уште го плаќа скапо. Правото на репатријација на политичките бегалци се однесува само на “Грците по род&quot;.

Грчката држава им забранува враќање иа татковинските огништа на сите оние кои што имаат македонска национална свест. Стариот пак другар по оружје, КПГ, го негира нивното постоење. За грчката левица (освен за поединечни исклучоци), како впрочем и за целиот грчки политички свет, македонско малцинство ниту постоело, ниту пак постои.

Меѓутоа, освен од животот, вистината продолжува да биде потсетувана и од историјата.</text>
      <sha1>3v4mhfcnkmifto2e6qeu5a8y11i2a7h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2794</id>
    <revision>
      <id>7212</id>
      <timestamp>2007-10-18T21:41:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 1  ЗА ЕМОЦИОНАЛНАТА, ЈАЗИЧНАТА ИТН. СИТУАЦИЈА КАЈ СЛАВОФОНИТЕ МАКЕДОНЦИ. КАКО И КАЈ ЖИТЕЛ...</comment>
      <origin>7212</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38748" sha1="1i5tmcnyrmu6tr7ae9miv68c0g4neyu" xml:space="preserve">ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 1

ЗА ЕМОЦИОНАЛНАТА, ЈАЗИЧНАТА ИТН. СИТУАЦИЈА КАЈ СЛАВОФОНИТЕ МАКЕДОНЦИ. КАКО И КАЈ ЖИТЕЛИТЕ ВО ЗАПАДНА МАКЕДОНИЈА И ЗА НАМЕТНАТИТЕ МЕРКИ ЗА НИВНО ПОБРЗО ПОГРЧУВАЊЕ

Изминаа скоро цели дваесет и пет години од ослободувањето на Македонија, за кое толку многу материјални и човечки жртви нацијата даде, меѓутоа секого патуаајќи низ овие места невозможно е, а да не го преокупира едно свето огорчување поради постоечката ситуација, и да не се увери во таквата ситуација што раѓа сериозен немир кај нацијата.

Честите појави на бугарските комити во минатото (појава што од неодамна се повторува): убиства на државни службеници или знаменити борци од Македонската борба (убиството на Катевски од Лерин): минирачки обиди (Лерин - Солун), наспроти будната заштита на границата: чести патувања на Славофоните во Бугарија на бањско лекување, особено од околиите на Костур и Лерин; словенски имиња, презимиња и топоними; употреба на негрчки поздрави, песни, јазик, народни обичам, меѓусебно допишување на бугарски; откривање, пред неколку години, на бугарски книги кои веројатно постојат и денес; знаењето читање и пишување на бугарското писмо и од страна на жителите кои се под триесетгодишна   возраст;   нивната   челична   меѓусебна поврзаност и верност на бугарската идеја, што особено дојде до израз во предизборниот период на јунските избори; непризнавањето и отпорот кон се што е грчко; упорното и намерно карактеризирање, од нивна страна, на говорниот бугарски јазик како &quot;македонски&quot;, иако е толку очигледно и докажано дека постојат минимални разлики што, главно се должат на месните дијалекти, а кои што се забележуваат во секој јазик, нивното упорно самокарактеризирање како Македонци, а не како Грци; големата незаинтересираност и аверзија на Славофоните кон црквата - ова особено се забележува во селата на Западна Македонија - од причини што  литургијата се врши на грчки јазик; пропагандата на комунистичката и автономистичка идеја чии следбеници, кои што не се малубројни, произлегуваат од нив, освен некои исклучоци. Нетрпеливост и омраза кон сите грчки службеници и учители; неволност за изучување и употреба на грчкиот јазик - вообичаена појава кај службениците, интелектуалците и оние што се занимаваат со политика Македонци насекаде и секогаш да говорат бугарски; постоечките словенски имиња; Ванче, Димче, Ѓорче, Џоџе, Коле, Томе, Милка, Цвета, Љуба, Борис, Владимир, Митко, Трајко и др.; упорноста на Славофоните, и покрај веќе десетгодишната забрана за употреба на старите словенски топоними, што е во целосна спротивност со случајот на бегапците, наспроти тешкотиите што се појавуваа од време на време, кои ведкаш ги научија и почнаа да ги употребуваат новите називи, и кои направија посебни напори за да го научат грчкиот јазик; очигледниот, во сите словенски села и градови, јазичен Вавилон, зашто не се зборува само бугарски јазик, туку и куцовлашки и турски од страна на големиот број бегапци; поради сето тоа, овие места на посетителите им оставаат секаков друг впечаток, само не грчки.

Како во минатото, така и сега, се читаат во секојдневниот печат, објавени од бугарските весници новинарски извештаи и дописи кои ја прикажуваат Македонија како негрчка, а нејзините жители на различни начини бараат &quot;ослободување&quot; од грчкиот јарем.

Ако се земат предвид бугарофилите во Европа, во Америка и Бугарија, помошта и толеранцијата од страна на званичната бугарска влада, делувањето на многубројните и различни автономистички бугарско - македонски организации, фактот дека Друштвото на народите многу пати до сега се занимаваше со прашањето на македонските малцинства, се зголемува можноста за поцелосно скицирање на сликата на состојбите.

И така се раѓа прашањето: Дозволено ли е, во ова време, во кое има тенденции наполно да се асимилираат и да исчезнат значајни малцинства, и тоа особено оние на повисоко цивилизациско ниво - што не е случај со Славофоните и Куцовласите кај нас - во сите соседни балкански земји со систематски и засилени напори, само Грција да е скоро индиферентна и дефетистички да го следи развојот на една непријатна ситуација оптоварена со мноштво опасности, имајќи предвид дека сите наши северни соседи не пропуштаат да искористат секаква шанса со надеж за нова поделба на македонскиот простор.

Често се повторуваше, а и сè уште слушаме како се вели дека бегалците целосно го менуваат изгледот иа Македонија; ова не в точно, барем што се однесува до околиите на Воден, Алмопија (Меглен), Јаница (Ениџе-Вардар), Гуменица (Гуменџе), Лерин и Костур, зашто бегапците се сместија збиени, главно, во градовите, додека по перифериите ги има неспоредливо помапку од Славофоните, а во повеќето села на овие области не може ни да стане збор за некакво нивно инсталирање.

Оттука се наметнува непосредно преземање мерки за коренито сузбивање на злото. Во изнаоѓањето на потребните мерки треба да се раководиме од долу наведениве елементи.

ЈАЗИК

Јазикот е бугарски, и покрај тврдењата што тие ги пружаат дека станува збор за чист македонски јазик; жителите никогаш во меѓусебните разговори не го употребуваат грчкиот јазик, освен кога говорат со некој туѓинец, со војните или, пак, административните службеници и сл. Мажите во градовите, со исклучок на некои од нив, знаат грчки, а особено оние кои живееле надвор {освен во Бугарија, Србија и Америка) како и оние што служеле војска; грчкиот јазик не го знаат оние од времето на турското владеење, како и од мигрантите доселени од горе споменатите земји и повратниците во текот на последните години; тие не само што не го знаат грчкиот јазик туку, и по правило, одбегнуваат да го учат и да го употребуааат, поради меѓуетничката нетрпеливост.
Жените над триесет години по правило го знаат грчкиот јазик; оние што се на возраст помеѓу дваесет и триесет години сигурно го знаат грчкиот јазик поради фактот што со години го учеле во училиште; девојките на помала возраст, како и момчињата нивни врсници, го знаат грчкиот поради задолжителното образование на грчки јазик меѓутоа, го игнорираат веднаш по распуштањето од училиште, како и за време на школувањето (и во основните училишта, и во гимназиите); сè до денес се забележува како говорат на бугарски и за време на нивното играње, и за време на одморите помеѓу часовите, во слободното време надвор од училиштето па дури, не ретко, и за време на наставата прекинувајќи ги предавањата, слушајќи ги нивните соученици (Грци) како се жалат поради тоа.

Аргументите што постојано ги даваат, дека учениците зборуваат на бугарски - според нив македонски - по навика, и зашто ги слушаат родителите и останатите роднини кои исто така говорат на бугарски јазик и се поведуваат по нив, не се вистинити, од причина што тоа не е случај со децата на бегалците кои, наспроти фактот што нивните родители се туркофони и не го позкаваат целосно грчкиот јазик, поради што покажуваат жалење и голема тага, никогаш не се користат со турскиот јазик. Во врска со ова создадов целосно убедување врз основа на моето долгогодишно искуство.

Меѓутоа, она што раѓа револт, и тоа со право, кај секого и кај сета нација, е позицијата што ја држат Македонците учени интелектуалци, адвокати, аптекари и сл., како и државни службеници во сите гранки. На различните собири во кафеаните и, дури, во вршењето на службата (државните службеници) го употребуваат бугарскиот јазик.

Ако некој ги лосети, на пример, канцелариите на Општината во Воден, во работно време, ќе ги слушне службениците на Општината, од портирот па сè до оној на највисока функција, како се служат со бугарскиот јазик. Ова е случај и со останатите државни служби, во кои службуваат Македонци.

Особено треба да стане збор за Македонците просветни работници (професори, учители и воспитувачи во забавиштата). Тие во своето дружење со останатите Славофони, или со другите што го знаат грчкиот, се служат најчесто со бугарскиот јазик. Многу од сопругите на просветните работници не знаат грчки, а нивните деца со ништо не се разликуваат од селанчињата.

Должен сум да го спомнам однесувањето што го покажаа моите колеги Македонци за време на една наша екскурзија во Србија. Околу средината на ноември 1934 год., по завршувањето на едно Педагошко советување, одлучивме да патуваме под претседателство на господинот инспектор за основните училишта, од Лерин. На ова патување учествуваа, доколку се сеќавам добро, околу педесетина учители воспитувачи; вториот ден го посетивме пограничното српско село Драгош; од границата до селото и назат, нè придружуваа двајца офицери од нашата погранична стража и еден нивни српски колега. По целиот пат што го минавме со автомобил, како и внатре во српското училиште, колегите Македонци разговараа со Србинот офицер и со учителот Србин на бугарски јазик, предизвикувајќи непријатни коментари и од страка на нашите офицерите и колегите бегалци, или оние од стара Грција, Овој случај остави посебен впечаток кај Србите, и се разбира, можевме да заклучиме каков извештај ќе достават до нивното Воено министерство и Министерството за образование. 

Младите учители, особено од околината на Лерин, кои бидуваат регрутирани од страна на државата од Славофонските села уште на мала возраст со единствена цел: нивно воспитување и образување во грчки дух во интернатите и училиштата, за да бидат употребени како идни носители на Националната идеја во нивните родни места, за несреќа не придонесоа со ништо туку, напротив, со нивното однесување предизвикуваат поголемо зло. Истото ова се однесува и за персоналот во училиштата за општо техничко образование и домаќинство.

Ниту учесниците во Македонската борба, одликувани со ордени за заслуги за народ не се исклучок и не се разликуваат од другите; дури некои од нив на Велика недела, заедно со останатите жители на градот Воден, ги преполнија рестораните и кафаните, за да ги слушаат страдањата на Христос на радио, на бугарски, а некои на српски. Еден учесник во Македонската борба од околината на Лерин склопи роднински врски со Србите; во забелешките на учителот тој дрско рекол дека &quot;овие места не се грчки; српски се и многу бргу Србите ќе ги заземат; мора да имаме роднини Срби за да можеме да останеме тука&quot;.

ПЕСНИ

Песните што се пеат за различни празници, панаѓури, свадби, забави и сл., по правило се бугарски. Ретко да се слушнат грчки песни, и тоа од помладите на кои им се познати од училиште, но затоа не ретко се слуша бугарската национапна химна, и извици и скандирања за цар Борис.

УБЕДУВАЊЕ И СВЕСТ

Во врска со ова, Славофоните се делат на четири категории, и тоа: 1) Грци. Оние кои се населија за време на Македонската борба, и ги има мошне малку; 2) гркофили - измешани, поради заедничките општествени дејности, некои со свештенството, а имотните поради нивниот страв од економски реперкусии, или од можно уништување во случај на нови војни или слични компликации во Македонија; 3) неопределени - категорија создадена по ослободувањето, и 4} чисти Бугари. Процентот на секоја категорија е даден приближно, т.е. за првите три категории изнесува по 10%, а за четвртата до 70%.

До пред извесно време, поточно до пред изборите во јуни минатата година, имав поинакво мислење, меѓутоа сега, и особено во предизборниот перход, се најдов пред настаните индикативни за внатрешното расположение, и за подлоста и хипокризијата на Славофоните, и се уверив дека имав формирано погрешни сфаќања. Од друга страна, навистина е неможно да се двоумам во национализмот на господин Гоџамани, а неговите најниски партијски органи буквално оргијаа ветувајќи им на Славофоните присоединување на Македонија кон Бугарија, или нејзина автономија. Слоганот &quot;Македонија на Македонците&quot;, &quot;Искра македонцка&quot;, ги наелектризира Славофоните. Зборот &quot;искра&quot; е бугарски, а како што сум информиран, во Софија под тоа име циркулира весник. За време на изборите, бугарските весници со благонаклоност го коментираа востановувањето на новата македонска партија, а некои дури ја објавуваа и фотографијата на господин Гоџамани со пропратниот натпис &quot;Предвесник на македонската слобода&quot;. Колку е ова вистина не знам. Меѓутоа од големо значење е фактот што оваа информација кружи меѓу Славофоните и има големо влијание. Изненадувачки е и непријатен фактот дека на категоријата бугарофипи не припаѓаат само Славофоните на возраст од над 40 год., што би било природно, туку и секој друг помлад, што е мошне очигледно, го следи чувството и определбата на старешината на семејствого; ова, според мене, значи дека не успеавме да постигнеме ништо со досегашните усилби и спроведената тактика.

НАВИКИ И ОБИЧАИ

Не постои никаква разлика помеѓу навиките и обичаите на српските и бугарските селани. Ова станува особено очигледно во деновите на празници, панаѓури, свадби и сл.

СЛЕДЕЊЕ НА НАСТАВАТА ВО УЧИЛИШТАТА

Следењето на наставата е редовно благодарение на законите за задолжително образование. Спорадични се случаите на појава на нередовно посетување на наставата, зашто се казнуваат од надлежните.

ОДНОСОТ КОН СЛУЖБЕНИЦИТЕ И ТУЃИНЦИТЕ

Односот на Славофоните кон државните службеници и тугинците најчесто е прикриен и подол, освен во поединечни спучаи поради лични врски и релации. Меѓутоа. нивната омраза кон туѓинците-службеници беше изразена во предизборниот период на минатиот јуни, кога непосредно во обичните, секојдневни разговори, бараа нивно отстранување и воедно провоцирајќи ги во голема мерка истите.

Но, ова не се однесува и на домородните службеници од едноставна причина што овие рамнодушно гледаат на движењата и манифестациите на Славофоните.

НУЖНИ МЕРКИ ЗА ПОУСПЕШНО И ПОБРЗО ПОГРЧУВАЊЕ

Од досега изложеното, се надевам дека е можно да се скицира целосна слика на ситуацијата и да се извлечат одредени заклучоци во врска со нужните мерки кои, по мое скромно мислење, би можеле да бидат следниве:

1) Градење пристојни училишта онаму каде што не постојат и доизградување на започнатите. Целосно опремување на училиштата со училишен намештај и со помошни наставни средства; бесплатни книги и прибор за пишување за сиромашните, како и награди за учениците што се истакнуваат.

2) Директно отстранување од Македонија на сите државни службеници кои што потекнуваат од префектурите Пела и Лерин, без исклучок, па дури и на оние на раководни места. Нивно преместување во Стара Грција, и поставување на најдобрите и проверени службеници од стара Грција во Македонија.

3) Укинување на забавиштата и на нивно место основање подготвителни одделенија во основните училишта, во кои ќе бидат назначени учители и учителки, препорачливо е да бидат учителки. За жал, воспитувачите не ги исполнуваат задачите што им се поставуваат. Девет од десетмина воспитувачи, по потекло од споменатите префектури, во и надвор од училиштето зборуваат на бугарски.

4) Вршење унапредување на просветниот кадар во училиштата.

5) Назначување на поголем број учители, наспроти законот за определениот број ученици во славофонските училишта.

6) Прекинување на поставувањето учители од училиштата во славофонските села во службите на инспекторатите. За жал, не се посветува доволно внимание од страна на надлежните, така што воспитувачите и учителите и понатаму се земаат во овие служби, со што на славофонските ученици им нанесуваат уште поголеми штети.

7) Наставата да се одвива исклучиво на грчки народен јазик.

8) Основање на вечерни курсеви во склоп на сите славофонски училишта.

9) Комплетна опременост на училиштата со машини за шиење и редовна настава по предметите везење, плетење и шиење. Дури и за неученичките.

10) Обезбедување паричен стимуланс за учителите во славофонските периферии; треба да се разбере дека е неможно да се споредува службувањето на овие учители, кои се изложени на многу лишувања, имајќи ги предвид поголемите потреби поради студената клима, т.е. потребата од поквалитетна и пообемна исхрана, топла облека, огрев и сл.

11) Службувањето на учителите во Новата Земја, што се однесува по пензионирањето, да биде со двојно пресметуван бенефициран стаж, како што беше случај и до сега. Со ваквиот третман ќе се подгрее страста кај службениците дојдени од стара Грција, а меѓу другото, ќе се привлечат и нови службеници кои ќе заминат на служба во Новата Земја.

12) Строго да се забрани обраќањето и поздравувањето на бугарски јазик, како и пеењето на негрчки песни; во нашите соседни држави, во Србија и Бугарија, Грците не се осмелуваат не само да запеат, туку и да проговорат на грчки јазик.

13) Регрутираните Славофони да ја исполнуваат својата воена обврска во гарнизоните во Стара Грција.

14) Да се врши избирање и назначување на воените и политичките службеници според нивните потврдени способности и беспрекорно држење, и да се престане со политички интервенции во работите што се однесуваат до самите службеници.

15) Важноста на свештеничките мисии не смее да биде потценувана во овие места. Таквата пракса има големо влијание врз чувствата на населението во овие места. Меѓутоа свештениците, повеќето од нив неписмени, нечисти и парталави, со беден карактер и никаква иницијатива, со својата појава предизвикуваат потсмев, одбивност и презир, наполно отфрлајќи ја нивната мисија, секако дека не можат да придонесат некаква национална услуга. Според тоа, треба да се престане со хиротонијата на свештеници кои што се неписмени старци, груби и нељубезни, со непознато потекло итн.

16) Системстско надгледување и мотивирање на странските јазични заедници за општо добро, што спаѓа во директното поимање на народот, поттикнување доверба, верба и љубов кон местото и општествениот поредок преку соодветно пропагирање на такви дела, за да се создаде убедување дека во Грција начинот на живеење е неизмерно подобар отколку во Бугарија и сл.

17) Да се поведе посебна грижа околу земјоделството, сточарството и, воопшто, за развојот и просперитетот на земјоделците, со што автоматски ќе се намали опасноста од пропагандите.

18) Во сите славофонски села да се населат семејства на бегапците, се разбира гркофони, а да се иселат еднаков број Славофони кои ќе бидат населени во поранешните населби на бегалците, особено Славофоните што се под сомневање или се познати по своето бугарско убедување и свест. Реализацијата на овие мерки ќе предизвика големи потешкотии, но ваквите мерки се сметаат за најсериозни и најуспешни. Од економска пак страна, за државата не претставуваат голема потешкотија. Наместо имотот на веќе иселените во Бугарија да се распродава од страна на Службата за општествен имот за бедна цена на жители со сомнителна националност што се иселиле од своите села, да им се додели на бегалците во замена за делот на кој имаат право.

19) Животот во Бугарија постојано да се прикажува посуров и, на сите можни начини што потежок, прикажувајќи ги тешкотиите на дојденците.

20} Воведување пониски даноци и бенефиции за Грците кои што се населија помеѓу Славофоните и потпомагање на таквото мешање, зашто иако изминаа веќе 14 години од доселувањето на бегалците, незначителни се остварените роднински врски помеѓу нив и Славофоните.

21) Да се ревидираат матичните книги од ксенофонскиге заедници со имиња од инојазичните заедници со преиначување или преведување на грчки јазик на сите странски имиња и презимиња.

22) Да се издаде наредба свештениците, за време на крштевањето, да одбегнуваат да даваат негрчки имиња, и задолжително да зборуваат на грчки - секаде и секогаш.

23) Печатење и бесплатно делење, преку учителите, на популарни книги и списанија со соодветна историска и слична содржина.

24) Доделување стипендии на Славофоните, како и нивно бесплатно запишување во сите училишта до еден определен број.

25) Укажување бесплатно лекување и медицинска нега за сиромашниге Славофони со обезбедување на соодветни фондови во буџетот на општините и заедниците

26) Зголемување бројот на полициските станици.

27) Одложување на месните избори во славофонските заедници и да се назначат за старешини доверливи луѓе.

28) Итно извршување на сите видови судски и административни работи и случаи.

29) Назначените префекти мора да се беспрекорни службеници или интелектуалци; треба да се посветува поголемо внимание на избирањето лица за префектурите во Западна Македонија, дури поголемо од она во префектурата на главниот град на државата.

Привршувајќи, би сакал да нагласам дека сето ова е резултат на многугодишно набљудување, долгогодишно искуство и стручно проучување. Завреме на моето дванаосет годишно службување во оваа околија не еднаш ги имам посетено славофонските села во префектурите на Пела и Лерин, имам разговарано со мнозина мои колеги и други службеници за ова сериозно прашање, и се уверив во совпаѓањата на нашите согледувања. Овие мои согледувања и забелешки, и ако не се сосема точни, во секој случај представуваат поголемо доближување и допирање до вистината, а секој друг приказ на ситуацијата нема да соодветствува на реалноста.

Горе наведените мерки не бараат сериозни трошоци. На мислење сум дека можат веднаш да бидат спроведени и будно надгледувани од страна на посебни службеници. Повеќето од предпочитуваните мерки се спроведуваат во Србија со мошне очигледни резултати, апсорбирајќи ги и интегрирајќи ги малцинствата во оваа земја.

Ова ќе се случи и кај нас брзо со спроведување на предложените или други мерки, со што Новата Земја би престанала да претставува тема на разнороден мозаик. И тогаш нашиот народ, компактен и неуништив од туѓинските пропаганди, ќе го оствари она што му е зададено од судбината.

Воден, 5 мај 1936 година

Георгиос Пападопулос учител во Второто Основно училиште во Воден од Археја Олимпија</text>
      <sha1>1i5tmcnyrmu6tr7ae9miv68c0g4neyu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2795</id>
    <revision>
      <id>7213</id>
      <timestamp>2007-10-18T21:47:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 2  НАПОРИТЕ ВО ПОСЛЕДНИВЕ ДВЕ ГОДИНИ ЗА ПОГРЧУВАЊЕ ВО ЗАПАДНА МАКЕДОНИЈА И ПОСТИГНАТИТЕ ...</comment>
      <origin>7213</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16546" sha1="6jhrl8b3vkr1hj965z8j57sj5qd0482" xml:space="preserve">ИЗВЕШТАЈ БРОЈ 2

НАПОРИТЕ ВО ПОСЛЕДНИВЕ ДВЕ ГОДИНИ ЗА ПОГРЧУВАЊЕ ВО ЗАПАДНА МАКЕДОНИЈА И ПОСТИГНАТИТЕ РЕЗУЛТАТИ

Пред две години поточно на 05.05.1936 година поттикнат од чисти патриотски чуства, и земајќи го во предвид својството на учител во пошироката мисија во пограничните места, испратив опширно писмо, те. доверлив извештај до Службата за државна одбрана во кој на кратко ја изложувам ситуацијата во врска со емотивната јазичната итн. ситуација на славофоните Македонци, главно на жителите на Западна Македонија, како и за нужните мерки за нивно што поскоро погрчување.

Денес кога грчкиот народ се подготвува да ја прослави втората годишнина од неговата национална преродба, и попгорно морално и духовно крштевање, сметам дека моја лична обврска претставува составувањето на оној извештај, во кој ќе се обидам писмено да ја прибележам сегашната ситуација во Западна Македонија од аспект на своите интересни согледувања.

Оваа компилација наметнува незгаслива желба да го изразам - и како учител, и како грчки граѓанин заинтересиран за општото добро - својот бескраен ентузијазам и воодушевеност од делото на големиот творец на чело на Владата и на неговите ценети соработници, кои не само што не се подвоени - како Неговите претходници по битното национално прашање за погрчување на Славофоните туку напротив, покажаа посебен интерес за ова, внимателно и деликатно раководејќи со целата работа согласно со сета нејзина сериозност.

Познато им е на сите во колкава мера огнот на партијските стремежи во минатото, и витлите на партијските страсти ги оддалечија &quot;татковците на нацијата&quot; од мислата за големите животни прашања на нацијата, и затоа сметам дека е неопходно да се потсетиме на настаните, зашто мислам дека предизвикаа млитавост и тромост на државната сила, во комбинација со покажаната невидена државна толеранција спрема комунистичката пропаганда (а напоредно со неа спрема онаа автономистичката) што беше главната причина за опуштената и инертна национална свест, за недостаток на доверба во моќта, исправноста и достоинството на грчката држава, за безочноста на разновидните пропаганди и недовербата, незаинтересираноста - па дури и за презирот - со кои Македонците славофони гледаат на секоја национапка и државна манифестација.
Изгревот на 4 август 1936 година, што како животен здив се вдишуваше од едниот до другиот крај на Грција, донесе успех и по ова најважно прашање, и за само две години донесе значајни резултати, давајќи цврста надеж за еден целосен, со тек на времето, успех.

Зашто веднаш се забележува дека ова не е работа за која се потребни месеци или две - три години. Промената на апокрифните психички расположенија поради долгата емоционална и јазична традиција, менталитет и обичаи бара трпелива, постојана и систематична работа за која што е потребно виртуозност, голем напор и пред сè, убедување и ентузијазам.

Покрај ова, државата на 4 август и спроти осамнувањето на овој ден, осамнување громогласно и достоинствено, кое што вдахнуваше чувства на сигурност и почит, успеа да ги избрише претпоставките и причините за фаворизирање на падот на националното убедување и свест во минатото, и едновремено се погрижи, со помош на низа успешни мерки, сè да заживее и да ги култивира кај народот чуствата на верба во своето постоење и своите стремежи.

На тој начин, реорганизацијата на војската и од материјален и од нематеријален аспект, зацврстувањето на редот и мирот, кршењето на комунизмот, колективните работни договори, големите стопански проекти, заштитата на домашното производство, мотивираноста на државните и општинските служби во вршењето на општите услуги без дискриминација и, на крајот, дипломатските успеси на сегашната влада, ја создадоа основата на новата националистичка атмосфера, и му вдахнаа на народот чувство на доверба и сигурност. па дури уште повеќе се зајакна изградбата на големи безбедносни (фортификациски) објекти по должината на границата. На тој начин, грчката држава веќе не претставува за народот распарчено сештојадно чудовиште, или пак распартален и невооружен војник, туку наполно здрава држава, држава способна да им овозможи на своите граѓани сигурност, згриженост и заштита.
Како што е очигледно, во ваквата јасна и светла атмосфера не ќе биде лесно заживувањето и делувањето на чудовиштата на туѓите пропаганди, кои имаат потреба од темнина и државна инертност за да се движат и да дејствуваат.

Како основна грижа на претставниците на Националната влада по разните општини, беше и најстрогата забрана за употреба на македонскиот (читај: бугарскиот) дијалект на улица, во кафаните, трговијата и, воопшто, во секоја слична ситуација.

Оваа мерка, што се спроведува мошне деликатно и внимателно за да не предизвика реакции и непријатни тензии освен формално (од јазична гледна точка наше единствено настапување), има и суштинско значење: новите генерации конечно ќе сфатат дека живеат во Грција, и дека предметот грчки јазик не се изучува во училиштата како странски јазик. Резултатот, во зависност од спроведувањето како првенствена мерка, беше непеењето веќе по улиците и куќите во западномакедонските градови - особено во родното место на Александар - бугарски песни.

Со друга мерка, жителите беа принудени за државните, како и за месните и националните празници, да го истакнуваат на продавниците и куќите грчкото знаме, настан што секако не малку допринесува за создавање на саканата и очекувана националистичка атмосфера, и за култивирање на патриотските чувства во психата на младите врз кои главно се базира надежта на новата грчка држава.

Паралелно со оваа мерка, се просуди за целисходноста од бојадисување на куќите во национални бои, како варосувањето иа ѕидовите во бело, а дрвенаријата (прозорците. вратите и сл.) во сино.

Најголемо влијание врз добронамерното расположение на граѓаните спрема државата имаше мошне задоволувачката цена на откупот на житото, имајќи предвид дека производството на пченица во одделни области во Западна Македонија не е безначајно.
Организациите на националната младина неоспорно претставуваат расадник во кој се култивира и издига националната свест, а во Западна Македонија ќе одиграат значајна и суштествена улога, ако се земе предвид се она што во врска со славофоните Македонци го изложив во мојот првичен извештај.

Во врска со ова, би споменал дека создавањето младински национални организации во Западна Македонија претставува мотив за уште еднаш да го потврдам расположението на славофонскиот елемент и неговата неволност што ја покажува спрема соодветниот обид на надлежните, а кое расположение е во спротивност со она на бегалците и на оние од стара Грција, кои што со ентузијазам и спонтаност придонесоа за брзото зголемување на бројноста во редовите на Организацијата на националната младина.

Оваа констатација на реалната ситуација секако е жална, но наспроти тоа сметам дека моја света должност е да зборувам објективно и оддалечен од секакво чувство, со цел државата да ја спознае вистината и да ги превземе потребните мерки; зашто не ме задоволува изјавувањето благодарност и љубов кон државата од страна на Славофоните Македонци само заради здобивање со материјални добра, обезбедени од државата во различни форми и на различни начини (заштита на производството на жито, свила, тутун и др.). Посакувам да ја засакаат грчката татковина искрено, да поверуваат во нејзините идеали, да ги трогнат нејзините херојски стремежи и обиди, и тие спонтано да се вклучат во великото дело за нејзина изградба, што е во тек, без да сметаат на материјалната корист, туку поттикнати од патриотски пулсирања.

Оваа моја желба денес се пројавува во облик на надеж, благодарение на веќе преземениот и спроведен во Западна Македонија проект за основање вечерни училишта за Славофоните и Туркофоните. Оваа мерка, според мое мислење, би требало да роди најбогати плодови и најсушествени резулти, и да стане основањето на граѓаните во грчки манир било како поединци, било како општествена и национална целост.

Довербата во државата е задоволително развиена, како и почитта кон неа, која што почит беше уништена во минатото благодарение на политичките фактори.

Што се однесува до подлабоката промена на чувствата кај Славофоните, невозможно е таа да се почуствува во целост во ограничен временски период од две години, зашто резултатите од духовните, психичките и националните обиди ќе бидат очевидни подоцна, како последица на долгата работа и соодветната истрајност.

Покрај ова има доста поволни показатели, како на пример вообичаената дејност на О.Е.Н. (Организации на националната младина) и вечерните училишта чија што работа, секако, нема да остане јалова.

На крај, базирајќи се врз будното следење на ова круцијално прашање од страна на новата држава и нејзината грижа да ја отстрани од синилото на грчкото небо единствената постоечка сенка на Македонскиот проблем од горе изложеното и изложеното во мојот претходен извештај, се надевам дека превземеното и возобновено дело за погрчување на Западна Македонија ќе биде крунисано со успех.

Атина, 22. 7. 1938 , Георгиос Пападопулос

Учител во основно училиште Н. Еритреа, Кифисија</text>
      <sha1>6jhrl8b3vkr1hj965z8j57sj5qd0482</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Паратироидна жлезда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2799</id>
    <revision>
      <id>7218</id>
      <timestamp>2007-10-23T16:07:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Viki~mkwikibooks</username>
        <id>87</id>
      </contributor>
      <comment>ПАРАТИРОИДНА ЖЛЕЗДА</comment>
      <origin>7218</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1662" sha1="5ri5sm8iinvzfhoi73osfl3osqddprr" xml:space="preserve">'''ПАРАТИРОИДНА ЖЛЕЗДА''' се наоѓа близу до тироидните жлезди регулирајќи го метаболизмот на фосфатите и калциумот во организмот. Концентрацијата на паратхормонот во крвта и неговото создавање од оваа жлезда е регулирано од повратната (feed back) врска. Инсуфициенцијата на оваа жлезда предизвикува зголемена нервно-мускулна раздразливост проследена со тетанички грчеви кои што можат да го доведат организмот во животна опасност ако ги зафатат мускулите на ларингсот (ларингоспазам).
Ако се намали количеството на паратхормон во организмот, во фазата на никнување на забите (хипопаратироидизам) тогаш истите ќе бидат неправилно минерализирани, при потешки форми и трајно.
При туморозни форми на паратироидната жлезда настанува хиперпаратироидизам, а во крвта се забележува намалено количество на фосфор и калциум како последица од деминерализација.Коските на скелетот стануваат лесно кршливи и деформирани</text>
      <sha1>5ri5sm8iinvzfhoi73osfl3osqddprr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Панкреас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2800</id>
    <revision>
      <id>7221</id>
      <parentid>7220</parentid>
      <timestamp>2007-10-23T16:44:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Viki~mkwikibooks</username>
        <id>87</id>
      </contributor>
      <comment>ПАНКРЕАС</comment>
      <origin>7221</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2731" sha1="ttd9z103ah6xtarlewilxpk4zuv8w8i" xml:space="preserve">'''ПАНКРЕАС''' е жлезда со ендокрина и егзокрина функција. Учествува  во дигестија на храната  (излачува дигестивни сокови), а од неа се излачуваат  и хормони. Хормоните се секретирани од Лангерхансовите островца на панкреасот во кои што има два вида на секреторни клетки кои меѓусебно се разликуваат бидејќи излачуваат различни хормони (инсулин, глукагон и соматостатин).
Двата дела на панкреасот функционираат независно, при атрофија на Лангерхансовите островца од панкреасот не настанува атрофија или пореметување на функцијата на егзокриниот дел од панкреасот.
'''Инсулинот''' настанува со претворање на проинсулинот во инсулин. Инсулинот од панкреасот се влива во vena porte, а своето дејство го манифестира во црниот дроб. Неговото дејство или полуживот во организмот е кратко, а го разложува ензимот инсулиназа. Дејствува главно врз јаглехидратите, потоа и на мастите и протеините.Овој хормон се смета за хипогликемичар бидејќи го овозможува поминувањето на глукозата од крвта во клетката , со што во истата се обезбедува енергетски материјал, а од друга страна го намалува нивото на шеќерот во крвта.
'''Глукагонот''' по природа е протеин кој дејствува врз јагленохидратниот метаболизам. За разлика од инсулинот има дијабетогено дејство (хипергликемичар)така што, малку зголемена количина од овој хормон во организмот може да предизвика хипергликемија (зголемено количество на шеќер во крвта).
Зголемена секреција на овој хормон може да биде предизвикана од изразен физички напор и гладување.</text>
      <sha1>ttd9z103ah6xtarlewilxpk4zuv8w8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ГРЧКАТА АНТИМАКЕДОНСКА БОРБА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2804</id>
    <revision>
      <id>7226</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:30:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: *[[ВОВЕД]]   *[[Илинденското востание ги исплаши и Турците и Грците ]]   *[[Илинден е ставен во потребите на г...</comment>
      <origin>7226</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1718" sha1="ot1cyo2i28bdnhllk0olwe8o5zdbe8f" xml:space="preserve">*[[ВОВЕД]] 

*[[Илинденското востание ги исплаши и Турците и Грците ]] 

*[[Илинден е ставен во потребите на грчката пропаганда ]] 

*[[Грците го пресметаа ризикот на востанието ]] 

*[[Потребно е патријарсите да не учествуваат во движењето ]] 

*[[Грција не верува дека бунтот ќе го спречи преку своите агенти ]] 

*[[За грчката историографија Илинден е псевдовостание ]] 

*[[И според грчките архиви – Илинден е народно востание ]] 

*[[Кажете им на вашите војводи дека завршија лагите! ]] 

*[[Испраќањето на четирите офицери ]] 

*[[Жените не знаат грчки и поздравуваат со „добровечер“ ]] 

*[[Грција не верува дека месното население може да работи за нејзините интереси ]]

*[[Грчките офицери се жалат оти во Македонија се примени злонамерно ]] 

*[[Релативно добар војвода против апсолутно лошите бунтовници ]] 

*[[Војводата Коте загина, предаден од другарите ]] 

*[[Бандата на Павлос Мелас ]]

*[[Мелас од Македонија сонува да се врати дома, во Атина ]]

*[[Мелас е натажен до смрт ]]</text>
      <sha1>ot1cyo2i28bdnhllk0olwe8o5zdbe8f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мелас е натажен до смрт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2805</id>
    <revision>
      <id>7245</id>
      <parentid>7227</parentid>
      <timestamp>2007-11-28T23:04:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>7245</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15571" sha1="oslbmetedqt6y7hp98fz3gyh2vtanzm" xml:space="preserve">'''Мелас е натажен до смрт''' 

Многу сум преморен - пишува – опинците ми ги изранија нозете, имам болки во грбот,  моите фишеклаци, ранецот, револверот, притискаат и страшно ме боли половината, појасите од двогледот и од чантата ми ги сечат рамењата. Но, идејата да се качи на коњот, сепак, не ќе му излезе на добро. Бев качен на коњот, ама по малку се урнав сосе него на каменливиот пат недалеку од с. Крања. По сево ова, тој и се исповеда на жена си, велејќи дека многу посакува да завршат неговите маки и да се врати кај своето семејство: Си се замислувам себеси дека се враќам во своето гнездо, признава тој.
Поминуваат надвор од Крања, ја минуваат реката Венетико и на крајот застануваат да се одморат по 13-часовно пешачење. 

НЕДЕЛА, 29 август 

Заробуваат двајца овчари Саракачани и се договараат со нив да купат а) дваесет оки пченкарно брашно и сирење; б) да ги префрлат до некое друго бачило каде што ќе најдат месо да јадат и нов водич за да го продолжат патот; б) со задоцнување Саркачаните да им дадат абер на Турците (што значи да го предадат минувањето на одредот), така што да не посака единицата за прогон да излезе во потера!
Рано вечерта еден старец, овчар ги носи во друго саракачанско бачило, три часа понатаму,  каде што ќе купат,  ќе испечат и ќе изедат две овци. Потоа се одмораат во подножјето на една планина.
 
ПОНЕДЕЛНИК, 30 август 

Напладне пак купуваат јадење од бачилото и се договараат од двајца овчари да ги водат, откако откриле дека ограбувачот Танасис Вагијас, калаузот што го беше примил Мелас, дезертирал и го зел со себе и оружјето што му било дадено. Подоцна се дознало дека Вагијас отишол во Гревена и ги предал на Турците. 

Мелас разочаран од нивната состојба ѝ пишува на својата жена:  Принудени сме при секој наш марш да се обраќаме до овчарите. До денешен ден околу 20 луѓе знаат за нашето постоење. Изминаа 4 дена и се наоѓаме уште многу далеку од Самарина. Под вакви услови може да ни се случи нешто непријатно. Чувствувам дека моиве момци почнаа да се разочаруваат и го губат својот морал, а и имаат право. Ниту еден час не сме оделе по каков било пат. Постојано се качуваме и се спуштаме по планини, долини итн., нашите нозе, прстите и посебно нашите колена не си ги знаеме, Кацамакас, воопшто не го знае патот што води до Самарина. 

Тргнуваат рано попладне и на полноќ заробуваат четворица овчари Власи. Им рековме, пишува Мелас, дека сакаме водич за да ни покаже некој пат кон местата на Епир. Сите се преправаат дека не им е познат теренот. Тогаш Кацамакас им рече: -Ќе земам еден од вас со мене и ако не го знае патот, ќе го заколам и ќе се вратам да ја заколам и вашата стока. И веднаш ни најдоа еден млад човек.  Го продолжуваат патот со нов водич и застануваат да се одморат на разденување. 

ВТОРНИК,  31 август

Купуваат храна (месо, леб и сирење) од конаците на некој Влав, голем сточар, познат на Кацамакас и изнајмуваат двајца овчари за местата околу Самарина. Тргнуваат рано напладне, но по петчасовно пешачење, водичите запират и им велат дека не им е познат патот понатаму. Ме опфати револт поради нивната магарштина забележува Мелас, затоа што сигурно добро го знаат патот, но сакаат да ја избегнат маката. Запленуваат еден бичкиџија, кој ги води близу до селото Бразја, каде што ќе останат до пред разденување. 

СРЕДА, 1 септември

Рано утрото кога ќе се разбудат, ќе видат дека го нема Јанис Каравитис. Тој заспал во текот на некој одмор на групата, претходната вечер, без никој да знае за тоа. По повеќечасовно скитање,  во потрага на другите, тој стигнал кај некои влашки конаци, каде што заканувајќи се со оружјето го изразил својот патриотски идентитет и почнал со националистичката проповед: 

Започнав со појаснување на целта на мисијата на единицата на Мелас. Потоа им реков дека ја загубив единицата, но сточарот без возбуда од мојата патриотска реторика ми рече:  - Смирете се, бре деца, оставете го народот да живее во мир.  Потоа го слушнал сточарот како зборува со своите на друг јазик. Изнервиран од однесувањето на Власите Каравитис, избувнува викајќи: Кажи ми бре, куче, што сте вие и дали има Грци на ова место? Бев веќе надвор од себе, продолжува, затоа што сум тргнал да загинам за Грците во Македонија, а сега каде и да се појавував сакаа да куртулат од мене и да ме предадат. 

Конечно групата ќе го пронајде Каравитис во конаците доцна вечерта. Таму Мелас дознава дека Власите ги беа известиле Турците во Самарина за случајот. 

Разочаран Мелас ѝ пишува на жена си: Веќе цела недела сме во движење и сè уште се вртиме околу Самарина, а секој поминат ден и драгоценото загубено време сè повеќе нè изложува на опасност од предавство или поткажување. Кон сево ова треба да се додаде и ревматизмот на моето лево рамо, кој доста многу се заостри. А за својата душевна состојба ќе забележи: Натажен сум до смрт.

За видливата телесна истоштеност на Мелас и за проблемите што и ги создава на неговата група, разобличувачки се, исто така, коментарите на Каравитис: 

Нашиот командант одвај ги влече своите нозе и тоа негово тешко движење е нешто очајно. Ако не начека некаде некој одред за прогон, ние сите сме осудени да загинеме неславно. 

ЧЕТВРТОК, 2 СЕПТЕМВРИ

Еден старец Влав овчар оди во Самарина (растојание околу два часа пат) за да пренесе повик за помош до еден пријател на Кацамакас, но ќе се врати напладне без да постигне нешто. Не го нашол, вели, но верувам дека таму бил, коментира Мелас. Трагаат да запленат други овчари, кои го знаат патот за Костур. Наоѓаат двајца браќа Власи и го земаат едниот за водич, заканувајќи му се до смрт во случај да одбие.  И згора на тоа држат заложник и еден млад овчар од кошарата каде што го беа нашле Каравитис. Тргнуваат кон север се до 3 часот наутро кога легнуваат да спијат. 

ПЕТОК,  3 СЕПТЕМВРИ

На местото каде што се одморале до пладне го чекале водичот, кој претходната вечер отишол за да донесе некое животно на кое требало да ги натоварат своите работи. Иако му ветија една и пол лира, им стана јасно дека залудно се надеваат оти тој ќе се врати. Моите момци се меланхолични, пишува Мелас,  а јас интимно веќе сум и натажен. Само тешкотии до овој час, не можам да мрднам од оваа благословена Самарина, иако пешачам веќе цели 7 дена.
 
Продолжуваат кон север се додека не пристигнуваат до една бичкија на погон со вода. Таму и покрај отпорот на работниците, и покрај заканата со оружје, земаат некој старец од селото Барбурскон (Барбурско) за водич и синот на сопственикот како заложник. И овие, како и сите водичи досега, во почетокот се преправаат дека не го знаат патот. Го продолжуваат својот пат и на разденување остануваат близу до селото Жупан. 

САБОТА, 4 СЕПТЕМВРИ

Вечерта ќе заробат две жени и една група селани, кои отишле на некој панаѓур во околината. Тие ги воделе малку време додека не фатиле нови заробеници, еден Полјак и еден овчар, кои ќе ги донесат близу до селото Клепишта.
 
НЕДЕЛА, 5 СЕПТЕМВРИ

Рано навечер по дожд тргнуваат со цел да стигнат до една воденица близу селото Женско, каде што се наоѓало некое лице од нивна доверба, кое требало да им даде храна и да им укаже помош (воденичарот Анагностис Пападимитриу). Нивната мисија се крунисала со успех во 3 часот наутро, кога на крај го сретнале воденичарот и станале негови гости. 

Бандата на Мелас се наоѓа на работ од физичката издржливост. Сите се намокрени до коска, повеќето ги зафати треска, пролив или настинка. 

Јанис Каравитис за ова пишува во своите мемоари:  Се случи да пешачиме десет дена во гркофона зона и да не можеме да видиме еден христијански пријател, освен еден воденичар, кој ни даде три леба и малку ракија и беше прогласен за рамноправен со пријателите.
 
Мелас им ја објаснува причината за непријателското однесување на христијаните во Македонија спрема нивниот одред, со некаква ретроспектива во минатото: Македонците имаат право да се сомневаат и да не им веруваат на андартите, исто како и на ограбувачите, односно да не прават разлика меѓу нив, затоа што секој пат кога Грција ќе тргне во војна против Турција, се создаваа и андартски единици, таканаречени орли, од кои на крајот, повеќето се менуваа во ограбувачи на богатите Македонци, кои требало да ги... ослободат. Сега кога ќе одиме во Вогацико (Богацко), ќе видите луѓе со исечени уши од прочуените ослободители. 

* 

Смртта на Мелас, која од страна на грчкиот национализам е користена како аларм за сеопшта агресија на банди од стара (јужна, з.н.) Грција против Македонците, во буквална смисла, претставува тотално исконструирана басна, голема историска лага што се репродуцира до денешен ден. Вистината ја кажува Петрос Хаѕитасис во 1927 година, како и старите македонски селани што со шепотење раскажуваат за убиството на Мелас од страна на неговите луѓе.</text>
      <sha1>oslbmetedqt6y7hp98fz3gyh2vtanzm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВОВЕД</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2806</id>
    <revision>
      <id>7228</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:39:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''УДАР ВРЗ АВТОНОМИСТИЧКОТО ДВИЖЕЊЕ НА МАКЕДОНЦИТЕ'''  Македонската борба во грчката национална истори...</comment>
      <origin>7228</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1968" sha1="ja9anic2f4pgaxxu766o5g0mzkg3lwp" xml:space="preserve">'''УДАР ВРЗ АВТОНОМИСТИЧКОТО ДВИЖЕЊЕ НА МАКЕДОНЦИТЕ'''

Македонската борба во грчката национална историја се смета за херојска борба на Грците во Македонија во периодот 1904-1908 година за зачувување на нивниот национален идентитет и независност. Но, таа херојска борба постои само во книгите на грчките историографи.
 
Грчката антимакедонска борба е систематски напор што го вложила грчката држава во почетокот на 20 век за да му зададе удар на национално-демократското автономистичко движење на Македонците. Во таа борба, грчката држава и националистичката парадржава му станале сојузник на отоманскиот естаблишмент. Грчките платенички банди посеале ужас и смрт низ македонските села и се обиделе безуспешно да го спречат развојот на македонската национална идеологија и на демократско-автономистичката борба на Македонците.
 
Низ страниците на оваа книга, врз основа на објавените мемоари на грчките македономахи (борци на Македонија), како и на голем број необјавени грчки историски документи првпат се презентира антимакедонската природа на оваа борба.

ДИМИТРИС ЛИТОКСОУ</text>
      <sha1>ja9anic2f4pgaxxu766o5g0mzkg3lwp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Илинденското востание ги исплаши и Турците и Грците</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2807</id>
    <revision>
      <id>7229</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:42:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Илинденското востание ги исплаши и Турците и Грците'''   На 20 јули 1903 (стар календар), ден кога се слави ...</comment>
      <origin>7229</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7075" sha1="fue16symzftfzw68pk4i8vq75jwugps" xml:space="preserve">'''Илинденското востание ги исплаши и Турците и Грците''' 

На 20 јули 1903 (стар календар), ден кога се слави пророкот Илија, во Македонија избувна востанието што остана познато во историјата како Илинденско или, просто, Илинден. Илинден систематски е подготвуван од Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМРО), којашто е позната под ова име за Македонците (а како ЕМЕО за Грците) и како Интернал Мацедониан Револутионарѕ Органисатион (ИМРО) за Европејците. Учеството на селското христијанско население, како на егзархиското, така и на патријархиското, речиси е сеопшто во реоните каде што избувна востанието (особено во западна Македонија). 

Илинден е непријателски пресретнат од грчката држава, чии конзуларни органи соработуваат со Отоманците за негово задушување. Избувнувањето на едно револуционерно движење што се бори за создавање независна македонска држава ги плаши еднакво и Турците и Грците. Првите го губат европскиот дел од својата империја, а вторите наследството од можното распаѓање на големиот болен брат. 

Илинденското востание е задушено во крв. Патријаршиското духовенство и шпионите на грчката влада се ставаат во служба на отоманската војска и на башибозуците. Опожарувањата на селата, убиствата на невини жртви и деца и пљачкосувањето на се и сешто е одговорот на отоманската држава. Цела Европа ќе се најде на страната на македонските бунтовници, освен Грција, која ќе ги осуди и ќе ги наклевети.
 
Грчкиот читател што денес ќе прибегне кон грчката библиографија за македонското прашање, со желба да има некој поглед за Илинден, ќе се стекне со следниве лаги: 

- Илинден е бугарско движење, кое се појавило во западна Македонија во летото 1903 година. 

- Во него учествувале главно славофони-отцепници (егзархисти) селани раководени од комитаџиите.

- Во Илинден учествувале мал број патријаршисти (славофони, влахофони, албанофони), и тоа принудени од комитетите, под закана од смрт.

- Бунтовниците се бореле насилно како против муслиманското население, така и против патријаршистите.

- Крвавите репресалии на отоманската војска од страна на раководството на движењето се очекувани, па дури и посакувани, со цел да предизвикаат вмешаност на големите сили од она време за наметнување реформи.

- И на крај, движењето на Илинден не може да се нарече револуција или народен бунт.
На сите грчки автори што напишале нешто за Илинден речиси им се совпаѓаат ставовите по наведените точки, кои ја сочинуваат грчката позиција. Таа позиција, сепак, им служи на политичките цели и се вклопува во севкупното грчко пропагандистичко гледиште на грчката држава по македонското прашање. 
Одговорот на прашањето зошто Илинден треба да биде бугарско и псевдовостание го разоткрива врвниот антимакедонски пропагандист и со децении советник при грчкото министерство за надворешни работи Евангелос Кофос во својот реферат прочитан на Симпозиумот по повод 80-годишнината од македонската борба, што заеднички го организираа во 1984 година Институтот за проучување на Балканскиот Полуостров, Друштвото за македонски студии и Музејот на македонската борба. 

„Илинденското востание веќе има добиено такви димензии во југословенско-македонската историографија какви што се оние на американската, на француската и на грчката револуција“, пишува Кофос.
 
„Исто така, тоа станало мит на крајно возбудлив епос, кој ги поврзува сенародното востание против отоманското господство и идеалистичкото сонување на едно демократско и рамноправно општество со изразито истакнување на националната посебност на македонскиот народ. И сето тоа и служи не само на соодветната филологија за создавањето на македонската нација, туку е и обид за изземање на бугарската врска со неа“. 

Бидејќи, следствено, вознемирува историскиот факт за едно народно македонско востание (зашто служи во процесот на македонската етногенеза), поради тоа се понижува како бугарско псевдовостание.</text>
      <sha1>fue16symzftfzw68pk4i8vq75jwugps</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Илинден е ставен во потребите на грчката пропаганда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2808</id>
    <revision>
      <id>7230</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:43:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Илинден е ставен во потребите на грчката пропаганда'''   Илинден за Македонците навистина е појдовна т...</comment>
      <origin>7230</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9402" sha1="ehxwmeul36sxtfgyxomztuyeu37ul55" xml:space="preserve">'''Илинден е ставен во потребите на грчката пропаганда''' 

Илинден за Македонците навистина е појдовна точка и симбол на борба, поврзана со националното самоопределување (според современите сфаќања за етногенезата). Претставува врвно дело на антиотоманското народно револуционерно македонско движење, предвесник што ја предизвикува платеничката грчка антиреволуционерна интервенција, односно грчката антимакедонска борба. 
Во ова поглавје, Илинден се преуредува врз основа на соодветната неиздадена документација на Историскиот архив на грчкото министерство за надворешни работи. Овој материјал го имаат искористено со избрани повикувања и со уште поизбрани затајувања грчките научници Николаос Влахос и Константинос Вакалопулос. 

Овие автори се обидуваат, применувајќи го прокрустиот метод, да го постават Илинден во границите на потребите на грчката пропаганда. Информациите на грчките извори покажуваат, сепак, дејства и состојби што го анулираат нивното историско дело и ја потврдуваат неубедливоста на нивниот збор. 
Првото прашање на кое треба да се одговори во врска со Илинден е прашањето за тоа кои се општествените, економските и политичките услови што го револуционизирале македонското селско население во почетокот на 20 век. 

Пезас, конзулот во Монастири (или Битола), пишува соодветно околу една година пред Илинден, на 2 мај 1902 година, во својот извештај до претседателот на грчката влада: 

За да се увери Вашата екселенција дека не зборувам бесмислени работи, доволно е да имате предвид дека главните причини што ја создадоа и ја развија оваа состојба остануваат засекогаш непроменливи. Турската администрација ниту се подобри, а ниту постои надеж да се подобри под постојниот систем. Корумпираноста на службениците ќе продолжи како и порано, затоа што не гледам никаков сериозен напор за зауздување на економската парализа на државата, која е главниот повод за корумпираноста на службениците. 

И продолжува: Угнетувањата на христијаните од страна на падарите, на беговите и на воените единици, секогаш се на дневен ред, а пак овие грдотии, со кои не може да се справи централната администрација, секогаш   ќе ги тераат селаните да бидат наклонети кон какви било лажни совети од четите. 

Жалната состојба во која се нашол македонскиот христијански селанец пред Илинденското востание се одразува, исто така, и во акциската програма за 1903 година, на централистите, од левото автономистичко крило на ВМРО: 

„Досега турската администрација игнорира што е благосостојба и како се постигнува таа. Даноците, кои христијаните продолжуваат да ги плаќаат, се даноци на ропство. Од нив никаков дел не се издвојува за обезбедување на нивната благосостојба. Патиштата се градат со принудна работа и од нив има корист само владејачката нација. Начинот на собирањето даноци и десеток е од оние начини што во други држави веќе одамна се осудени на смрт. Никаква помош не се дава за образованието на нацијата, која, иако се бори со своите сопствени сили, власта ја спречува на многу начини, зашто осудата на народот на неписменост е еден од многуте интереси на владејачката нација. Мисијата на војската е, пред се, државјаните да се држат во покорност, а не одбрана на земјата од надворешни непријатели. А, пак, целта на судовите и на администрацијата не е доделување правда и обезбедување ред, туку, пред се, опслужување на интересите на владејачката нација и тероризирање на трудбеникот. Надлежните за заштита на животот на државјаните се првите што ги држат постојано во страв и опасност. Човековата права и личната вредност кај христијаните во Македонија немаат никакво значење. Христијаните во Македонија насекаде стануваат предмет на дискредитација и презирање.   Еден од условите за прогрес на една нација е одржувањето на нејзината јадрост. Во Македонија и во Едрене не може да стане ни збор за тоа, затоа што во овие земји народот е во многу пониска состојба отколку што се животните во однос на нивните господари“. 

Централистите застануваат на чело на Илинден летото1903 година. Но, да ја видиме во истиот документ нивната политичка програма, за која само со полузборови мрморат грчките историчари. 

„На народот траба да му се објасни неговата положба и да му се каже дека постои начин таа да се промени. За да успее тоа треба да се знае дека има потреба од доброорганизирана борба, која може да потрае подолго време. Кога ќе се врши агитацијата, таму каде што има и Турци, треба да ги вдахновите дека се стремите кон уставен режим што дава гаранции за владеење на правото еднакво за сите класи и родови и да го свртите вниманието на народот кон таа точка. Кога вршите агитација кај борците не треба да заборавите да им обрнете внимание на македонското прашање од меѓународен аспект. Треба да ги навикнете да не очекуваат никаква помош од Русија, од Австрија, од Бугарија, од Србија или од Грција, туку да се потпираат врз сопствените сили. Треба да им се објасни дека слободата не им се дава како милостина на народите, туку дека таа се добива со оружје“. Но, да поминеме сега на факторот грчка држава. Односно, каква била нејзината политика, преку дипломатијата и нејзините агенти, пред веројатноста за избувнување востание во Македонија.</text>
      <sha1>ehxwmeul36sxtfgyxomztuyeu37ul55</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грците го пресметаа ризикот на востанието</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2809</id>
    <revision>
      <id>7231</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:44:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Грците го пресметаа ризикот на востанието'''   Појаснувачки одговор ни дава уште еден извештај на конз...</comment>
      <origin>7231</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8225" sha1="kgq3ydh5lt52gnepkz7wrfzlm20w2r2" xml:space="preserve">'''Грците го пресметаа ризикот на востанието'''
 
Појаснувачки одговор ни дава уште еден извештај на конзулот во Битола  Киузес Пезас до грчкиот премиер (јануари 1902 година). 

Во Битола на должност е назначен нов валија, Едип-паша. Грчкиот конзул ја известува грчката влада за неговата средба со новиот валија и за се што разговарале. Од тоа што напишал произлегува дека постои наредба од големиот везир до Генералната администрација во Битола за тесна соработка со грчкиот конзулат за спречување на бунтовниците. 

Таа наредба попусто ја барал Едип-паша, како што недвосмислено ме увери, пишува Пезас, а за жал, до денес, не добил ниту некаква понова наредба по овој предмет, иако кралската амбасада со своето доверливо писмо под бројот 1.195 од 28 декември минатата година ми соопшти и мене дека големиот везир ветил дека ќе испрати недвосмислена наредба од новиот генерален администратор. 
И така, Пезас предлага да се побара од грчкиот амбасадор во Истанбул повторно да го праша големиот визир дали да му даде таков налог на новиот валија во Битола. Ако го потсетуваме, забележа тој, големиот везир преку кралската амбасада за реализација на ова ветување, многу ќе се олеснеше мојата позиција, затоа што се што правам денес неофицијално и поради заемна учтивост со валијата, ќе имаше форма на насушна должност за двете страни и потребна послушност на наредбите на нашите влади. Поради тоа молам повторно да се направи итно потребното посетување кај големиот везир. 
Пезас, сепак, го информира валијата за движењето на бунтовниците, доставувајќи му ја секоја информација што тој ја собрал преку своите агенти. 

Во сообразност, вели, со упатствата што ми се дадени со Вашето писмо број 3.040 од 14 декември минатата година јас го известив Едип-паша во рамките на моите овластувања за голем број информации, кои сметам дека е излишно да ги наведам овде, и му обрнав внимание за многу точки. Забележа се и ми вети дека многу бргу ќе дејствува соодветно. 

Во продолжение Пезас му објаснува на валијата зошто Грците толку многу ги сакаат Турците и се интересираат за доброто на империјата. 

Не испуштив, пишува тој, да му ја објаснам на Едип-паша солидарноста на грчко-турските интереси во Македонија, убедувајќи го да сфати дека ние, заради нашиот национален интегритет, сме заинтересирани како никој друг народ за мирот и за благосостојбата на Турција, како земја што го опфаќа во своите граници најголемиот дел од нашиот народ. Турците треба непоколебливо да се убедат дека ние искрено сакаме да соработуваме со нив, затоа што заканувачката опасност исто толку ни се заканува и нам. Природно е, му реков, да се интересираме за судбината на нашите сонародници во Македонија и да се беспокоиме за тоа што се случува во неа, затоа што како соседи не можеме, без да се грижиме за заштитата и на нашиот дом, бидејќи е познато дека ако се опожари вашиот дом, огнот ќе го зафати и нашиот крај него. 

Наспроти сето тоа, опасноста од револуцијата е очевидна и најлошото за грчкиот конзулат е дека патријаршиското население пристапува кон револуционерното движење. 

Веќе нема никакво сомнение дека сите расколници сега ги прифаќаат револуционерните идеи на комитетот, но жално е што и мнозинството славофони, склони кон грцизмот, ги прифатија, помалку или повеќе, овие идеи поради лошата турска администрација од една страна, но и поради теророт што го предизвикаа четите од друга, наспроти сите наши реакции и совети. Иако секако се повоздржани од расколниците, тие сепак ги примаат четниците во своите домови без никакво соодветно соопштение. Впрочем, агентите на комитетот се однесуваат кон нив со голема вештина и ги оставаат да се помират со своите расколнички браќа и да ја поддржат нивната борба во полза на христијаните, воопшто, без да се стремат кон разликување расколници и православни.
 
Крајниот заклучок на Пезас е дека во ваква ситуација подобро е востанието да избувне предвремено, за да може полесно и да се задуши. 

Почна постепено да ми се создава мислење, пишува тој, дека дотаму до каде што се стигнати работите можеби е во наш интерес колку што е можно порано да избувне организираното револуционерно движење ако претстои тоа да донесе промена на режимот, затоа што неговото лесно задушување без некоја друга последица, само по себе, ќе ги освести Македонците и, во секој случај, ќе биде од полза за нашава борба. 

Востанието почнува организирано попладнето во неделата на 20 јули 1903 година. Масовното учество на населението во неговата подготовка, нормално, датумот на неговиот почеток ќе го направи заедничка тајна</text>
      <sha1>kgq3ydh5lt52gnepkz7wrfzlm20w2r2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Потребно е патријарсите да не учествуваат во движењето</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2810</id>
    <revision>
      <id>7232</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:46:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Потребно е патријарсите да не учествуваат во движењето '''  Новиот грчки конзул во Битола К. Кипреос е ...</comment>
      <origin>7232</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7782" sha1="te2agxt6cpqte9y9jqeyogeo8zmz0u9" xml:space="preserve">'''Потребно е патријарсите да не учествуваат во движењето '''

Новиот грчки конзул во Битола К. Кипреос е информиран од своите известувачи за претстојното востание. Два дена пред неговото избувнување тој ќе забележи: „Идната недела на 20 јули навечер селаните се должни да се фатат за оружјето за да ги нападнат засега само турските села и да уништат се што е турско, дали замок, или куќа, или реколта“. 

Дури и додава дека само неколку дена подоцна, во рапорт до претседателот на грчката влада, оваа информација веднаш ја доставил, како што впрочем и практикувал секогаш, до отоманската администрација: 

„Ме известија доверливо дека на дваесет и први јули, в недела, на празникот на Пророкот Илија, се прогласува бездруго востанието и ми ги посочија местата на собирање на бунтовниците. Не пропуштив тоа да му го соопштам на главниот администратор и да му препорачам, како што секогаш сум правел, да ги преземе потребните мерки за заштита, особено на нашите села. Но главниот администратор не сакаше да ги земе предвид моите укажувања а информациите ги сметаше за обични слухови од припадниците на комитетот“. 

Конзулот К. Кипреос на 24.7. во рапорт до министерот за надворешни работи А. Скузес дава опис за првите моменти од востанието, попладнето на 20 јули, во престолнината на вилаетот. Сигналот беше даден со големи огнови што бунтовниците ги палеа на предодредени места. Надвор од Битола беа запалени два огна на стогови на двата краја од градот, во источниот и во западниот, како места во почетокот на револуционерното движење. 

Го опишува, исто така, големото свечено знаме на комитетот. Има златни реси и натпис „Народе храброст, Господ е со нас“, а на другата страна „Слобода или смрт“ и имињата на 11 града во Македонија, прва е Битола, потоа Лерин, Костур, Охрид, Струмица итн., потоа со големи букви ВТОР КОМИТЕТСКИ РЕОН. 
       
Во истиот документ читаме дека таа вечер револуционерното знаме е дигнато во селата Смилево и Буково во битолската област. Исто така, дека се запалени некои ниви што им припаѓаат на турски бегови и дека се пресечени сите телефонски жици што го поврзуваат градот со преостанатиот свет. 
Во наредните денови востанието станува сеопшто. Планините се полнат со илјади вооружени македонски селани. Сите што можат да носат оружје речиси во сите села ги оставија гумната и стоката и куќите и отидоа во планините. Во многу села останаа малкумина затоа што избегаа други и жените. Судири има на многу места, читаме во телеграмата од конзулатот во Битола. Во истата телеграма се известува за освојувањето на гратчето Крушово.
 
Во документот повторно станува збор за напуштање на селата: некои села ги напуштија сите жители. Жените и децата на некои од нив се вратија на 22 јули. Исто така, и самите селани се враќаат во своите огништа, веројатно прекубројните. 

Потребата од прекинување на железничкиот сообраќај, со цел спречување на префрлување воени единици и муниција од Солун, ги поттикна бунтовниците да ги разурнат железничките шини: железничката линија двапати беше оштетена од бунтовниците, близу до Екшису на 21 јули беа извадени некои шини, на 22 јули е дигнат во воздух некој мал мост. Истиот ден војници-чувари на линијата во Петорак спречија бунтовници што се обидоа да ја разурнат линијата.
 
Кипреос презирно ги нарекува револуционерите бандитски четници. Но призна со жалење дека денес ги има илјадници и ги пребројува нивните успеси: Речиси без отпор зазедоа едно од најглавните точки на овој дел, Крушово, северно од градот Битола, а северозападно и Смилево и многу села од реонот на Преспа и на Костур, како и нашите манастири во Паралово, Драгош, Велушина.
 
На 25 јули во Битола стигнува телеграма од грчкото министерство за надворешни работи со совршено јасна порака до Кипреос: „Потребно е по секоја цена да се вложат сите напори да не учествуваат нашите (односно патријаршистите) во движењето. И на конзулот му се остава иницијативата за распределба и за користење на агентите. Предлага: ако се оцени од Вас како корисно, испратете агенти низ селата и потврдува дека нема проблем со пари кога се во прашање грчките интереси. Грчката влада, како што повеќепати изјавува, прифаќа секакви трошоци што ќе бидат потребни. А до доставувањето нови износи за нешто непредвидено. Ве ополномоштуваме да трошите од предвидените за просвета“.</text>
      <sha1>te2agxt6cpqte9y9jqeyogeo8zmz0u9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грција не верува дека бунтот ќе го спречи преку своите агенти</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2811</id>
    <revision>
      <id>7233</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:48:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Грција не верува дека бунтот ќе го спречи преку своите агенти'''   Следниот ден, на 26 јули, Кипреос одго...</comment>
      <origin>7233</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10444" sha1="o1qh1cz0kdciumr6sptg155ztdf6t1t" xml:space="preserve">'''Грција не верува дека бунтот ќе го спречи преку своите агенти'''
 
Следниот ден, на 26 јули, Кипреос одговара на телеграмата од грчката влада. Тој не верува дека е можно спречување на бунтовниците преку нашите агенти. Известува дека при секоја можност и помагаме на турската власт за задушување на движењето и се прашува дали е потребно, со ризик, се разбира, да се загуби и минимум преостанатото од грчкото влијание врз православното население, да го прогониме заеднички со Турците нашето (патријаршисти) население, кое се дигна против нив. А го информира Министерството дека ги има потрошено соодветните средства, дури и оние што се наменети за просвета. 
Сепак, најбитната констатација на Кипреос е дека целата таа земја (од тогашните граници на бугарската држава до гркофонската зона јужно од Костур) му се приклучи на движењето, со исклучок на влахофоните и на албанофоните од паланките, чиешто заземање сега е цел на бунтовниците за да се неутрализира нивната реакција. 

И продолжува, нагласувајќи дека востанатото население сега е убедено дека се бори за своето ослободување и ништо не може сега да ги запре неговите револуционерни убедувања. И признава на крајот уште дека влахофоните и албанофоните се благонаклонети кон движењето. 
За бунтовничката состојба што се создала, исто така, особено е интересен извештајот на британскиот генерален конзул во Битола Питер Џејмс Мекгрегор до британскиот генерален конзул во Солун Роберт В. Крејвс, на 21.7.1903 година.
 
Невозможно е, пишува во овој момент да се пресмета процентот на селското население што ги напушти селата, делумно или целосно, и се повлече во планините почитувајќи го повикот од неделата, но би требало да ги има повеќе илјади. Во бунтовничкиот логор не се само егзархисти Македонци, но и патријаршисти и Власи, кои досега се сметаа за верни припадници на грчката пропаганда. 
И малку понатаму дава информации за востанието во реонот на Леринско и на Костурско. 
Валијата ме информира дека христијанските села во реонот околу Буф и Лерин, како Росна, Заб’рдени, Арменско, Баница, Хасаново се напуштени, а тоа се случува и во реонот на Корешта меѓу Преспанско и Костурско Езеро, каде што останаа само деца и возрасни луѓе.
 
Обратното броење за бунтовниците почнува во среда, на 30 јули, со паѓањето на градот Крушово, престолнината на Илинден. Грчкиот конзулат во Битола дознава за настанот по три дена. Крушово е заземено и опљачкано од војската, како што се зборува, читаме во рапорт од 2 август. Дека Крушово е опљачкано тоа е сигурно затоа што војници и башибозуци овде и во Прилеп донесоа и продаваат разноразни работи, облека и прибор и разни дијамантски украси.
 
Од истиот документ дознаваме, исто така, за уништувањето на патријаршиското македонско село Раково. Вчеравечер дојдоа од Раково околу 130 жени и деца и се пожалија зошто да го опожарат нивното село, кога мажите се во туѓина во Америка и сите тие се невини. 
Неверојатната суровост на антиреволуционерното насилство ја опишува Јон Драгумис во својот извештај од тие денови. Војниците, пишува тој, при средба со селаните ги убиваат и ги разголуваат, а прогонувајќи ги бунтовниците ги опљачкуваат и ги горат селата, ги колат сите мажи и жени што ќе ги најдат таму. 

Во својот извештај до грчката влада конзулот Кипреос појаснува дека не се прави никаква разлика меѓу нашите (патријаршиски) и расколничките (егзархиски) села, кога се работи за опожарување и за ограбување.
 
Освен конзуларните извештаи и телеграмите, во досиејата на конзулатот во Битола се наоѓаат извештаи за развојот на востанието (особено за неговото задушување), напишани од туркофилскиот и експониран противник на востанието митрополитот костурски Германос Каравангелис. 
Каравангелис ги излага настаните со длабока омраза спрема бунтовниците, кои ги карактеризира како варварски елемент, псевдоослободители, малодушни убијци, волци, кучиња, злосторници, човеколики изроди.
 
За востанието н¢ известува дека во Костурската околија било прогласено на 21 јули. Цел на бунтовниците биле: муслиманското село Жервени,  влашката паланка Клисура и влашкото село Невеска. Опсадата на првото од споменатите села беше решена со помош на војската, а другите две за неколку дена ги зазедоа бунтовниците. 

Отоманската војска, под команда на Хусни паша, набрзо помина во контраофанзива. На 23 јули закла 30 селани во самиот град Костур. На 24 по завршувањето на опсадата на Жервени, враќајќи се во градот, тој поминува низ селото Шестеово и запалува 15 куќи.  На 31 јули тој излегува и го запалува големото село Дамбени (Д’мбени).
 
На 4 август ги напаѓа истовремено селата Жупаништа и Косинец и ги уништува. Во нападот на второто од овие села учествува соработникот на Каравангелис и на Турците, војводата Вангелис Стрембениотис со својот одред и со платениците од Крит.
 
Петнаесет дена по избувнувањето на востанието, состојбата во Костур, според кажаното од Каравангелис, е следнава: од селата никој не смее да дојде во Костур од страв, од една страна од комитетот, кој строго под смртна закана го забрани доаѓањето, а од друга од војската на Костур, која изврши многу убиства на селани во градот. Пред една ваква ненормална состојба, која дури не е можно да си ја претстави некој,  бунтовниците спокојни беснеат низ планините, а, пак, војската се ограничи само на опожарувања и на колежи независно од родот и од вероисповедта.
 
Во овој свој прв извештај митрополитот костурски известува дека укажал на потребата од препознавање на православните од расколниците, штом е рамнодушен или, подобро речено, се радувал за колежот на егзархистите Македонци и побарал дури од главниот воен командант енергично прогонување на бандите. На крајот во постскриптум ги бара задоцнетите пари, зашто премногу се испотрошил во својата борба против проклетиот комитет.</text>
      <sha1>o1qh1cz0kdciumr6sptg155ztdf6t1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>За грчката историографија Илинден е псевдовостание</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2812</id>
    <revision>
      <id>7234</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:49:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''За грчката историографија Илинден е псевдовостание'''   Во овие необјавени документи на грчкото минис...</comment>
      <origin>7234</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8810" sha1="bn2063bqcmwgjfk24tjrp62yg333jd6" xml:space="preserve">'''За грчката историографија Илинден е псевдовостание''' 

Во овие необјавени документи на грчкото министерство за надворешни работи се дава доста опширен опис како на големината на револуционерното движење на Илинден, така и на суровоста на антиреволуционерното насилство што следувало. Сепак, отсуствува постфактум – отчетот за карактерот на востанието, нешто што се обиде да го направи подоцна, извршувајќи налог од претпоставениот во Министерството за надворешни работи Атос Романос, дипломатскиот службеник (преведувач) Г. Цорбаѕоглу, по одредени обиколки за да образложи низа заклучоци.
 
Нападот на грчката историографија против Илинден можеме да кажеме дека се базира врз две основни тези: а) дека се работи за псевдореволуција-псевдовостание и б) дека има чисто бугарски карактер. 
Грижливо чуваните тајни на доверливите извештаи на Цорбаѕоглу, во архивите на Министерството за надворешни работи, ги дигаат во воздух овие две историски–пропагандистички грчки тези за Илинден. 
Овие тајни ги зачуваа како П. Висулис, во соодветниот свој труд за извештаите, така и К. Вакалопулос во својата книга. 

Во извештајот на Г. Цорбаѕоглу од 27 март 1904 година има едно посебно поглавје под назив: Востанието. Првата значајна забелешка на составувачот на извештајот се повикува на мртвите во последните седум години како последица од грчката андартска активност. И така, тој пишува дека: од нашиве (т.е. патријаршистите) своите животи не ги загубија повеќе од 300 луѓе и дека од илјадниците грчки учители во патријаршиските училишта беше убиен само еден единствен, а другите беа оставени грижливо слободни, заедно со грчките свештеници во име на каузата за одржување и, уште повеќе, за унапредување на грчкиот (патријаршиски) црковен и просветен режим во земјата. 
Цорбаѕоглу повторно се враќа и истакнува дека бунтовниците не го ни допреле, освен во одредени исклучоци (на предавници и туркофили), раководството на патријаршиските македонски селани (старешини, свештеници и учители). 

Нашите 300 или 350, пишува тој, до денес, жртви од ножот на бунтовниците не беа жртви на бугарската омраза спрема грцизмот или на која било бугарска идеја, туку едноставно на чисто лични одмазди на четниците или, подобро речено, жртви на чувството за нивно самоодржување, кои беа обвинети или наклеветени многупати од партиски противници како опасни прогонувачи и фанатични поткажувачи на бунтовничките скривалишта. 

Во продолжение забележува дека востанието во земјава е многу поопширно и подлабоко распространето отколку што јавно се мисли и веќе сите села без исклучок и сите чифлици се вовлечени во заедничката идеја за ослободување, а позначајните претставници на востаничките чети во градовите и во селата се Грци (патријаршисти) - фанатици, но не се малку ни вооружените тајни приврзаници на четите во нив. 
За драмата на Крушово, односно за Илинденското востание, Цорбаѕоглу, пишува дека православните Грци (патријаршистите), како што ме убедуваше поранешниот митрополит пелагониски, придонесоа заедно со востаниците во братска сплотеност за слобода. И забележува: 

Барем низ централна Македонија, која е пред моиве очи, не се појави никаква бунтовничка единица чисто бугарска или чисто бугарско-македонска и ниту еден автентичен бугарски војвода не можел да ја зацврсти својата мисија од името на бугарската идеја. Речиси сите војводи што отсекогаш владееле и владеат до овој момент во централна Македонија односно отсекогаш најактуелниот центар на востанието, што го составуваат реоните на Тиквеш, Гевгелија и Дојран се Грци (патријаршисти) Македонци, и тоа фанатизирани православни. 

Цорбаѕоглу особено ги нагласува македонската домородност на револуционерното движење и неговата спротивност на бугарските амбиции. 

Единствените фактори на востанието коишто ги согледал и ги скрил Гркот (патријаршист) македонски селанин, тоа не се Бугари, туку домородци како и самиот тој, Македонци. Затоа и настојувањето на политичката програма Македонија за Македонците. Бугарија не располагаше со никаква сила во Македонија и не вршеше никакво влијание врз духовите.
 
На друго место во извештајот Цорбаѕоглу е категоричен во овој свој заклучок. Но, сепак, јас можам да заклучам дека не е можно да сум во заблуда за мојот впечаток дека денес Револуцијата во Македонија не е бугарска и дека од неа не само што грцизмот не претрпе никаква штета, од нејзиното почнување до денес, туку имаше и голема корист. 

На крај Цорбаѕоглу ризикува да предвиди што ќе уследи во случај да излезат грчки антикомитски чети за борба против гореспоменатите борци за слобода на земјата т.е. против македонските чети. 
Во таков случај, пишува тој, дури ниту најфанатичниот од грчките (патријаршисти) Македонци немаше да се возбуди при глетката на грчкото знаме. Се што уследи во наредните години, во текот на антимакедонската борба (1904-1908), го оправдаа Цорбаѕоглу.</text>
      <sha1>bn2063bqcmwgjfk24tjrp62yg333jd6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>И според грчките архиви – Илинден е народно востание</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2813</id>
    <revision>
      <id>7235</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:51:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''И според грчките архиви – Илинден е народно востание'''   Четири месеци подоцна, Цорбаѕоглу, откако бе...</comment>
      <origin>7235</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10064" sha1="j9gd2e02cl7oqgtf21isikw5s7s67v8" xml:space="preserve">'''И според грчките архиви – Илинден е народно востание''' 

Четири месеци подоцна, Цорбаѕоглу, откако беше одблизу запознаен со работите во Источна Македонија (во Серскиот санџак), му ги пишува на премиерот Г.Теотокис, меѓу другото, своите заклучоци за револуционерното движење во Македонија.

Цорбаѕоглу одговара на тоа што самиот го нарекува енигма под името Комитети, енигма што го преокупира целиот свет. И појаснува дека неговите заклучоци се однесуваат како на Централна, така и на источна Македонија, т.е. на сиот простор што го проучил по налог на грчката влада. 
Според Цорбаѕоглу постојат две струи во редовите на револуцијата: чисто бугарската и чисто македонската. Организациски овие струи доаѓаат до израз преку Бугарскиот и Македонскиот комитет. Бугарскиот комитет има морално и материјално влијание во северните реони на Петрич, Горна Џумаја, Неврокоп и Разлог (денес територии на Бугарија).

За кадрите на Македонскиот комитет читаме дека македонските заменик-команданти, а можеби и самите водачи само поради еден единствен услов од нивниот договор со земјата, условно речено ја извлекоа својата голема моќ досега: од условот да не си постават друга цел, освен ослободувањето на Македонците како Македонци. 

За дијаметрално спротивниот политички избор на двата комитети и за нивните меѓусебни судири, Цорбаѕоглу пишува: Но спротивноста во погледите и чувствата од една страна на водачите на бугарскиот комитет и, од друга, на Македонскиот комитет и особено на неговите македонски војводи, не задоцни да дојде до израз преку разновидни начини. Така, паралелно со меѓусебните расправии преку бугарскиот печат на двата комитети, се случија едноподруго и во самата Македонија секакви судири меѓу органите на двата комитети. 

Цорбаѕоглу е категоричен кога зборува за отсуство на заеднички политички намери на Бугарите и на Македонците: Како во однос на горенаведената мечта на Македонците, така и во однос на соодветната програма на вистинското востание во Македонија, не вршат никакво влијание на политичките аспирации и волјата на бугарската хегемонија. 

Па, дури ја додава значајната информација дека многу бугарски учители дошле во судир со Егзархијата како македонски автономисти: навистина многу од Македонците, бугарски учители соработувале со Македонскиот комитет сосема независно од бугарската егзархија, или, пак, тајно во самите села или со нејзино знаење како прогласени македонски ренегати во планините.

Значи, како што произлегува од документацијата на историскиот архив на грчкото Министерство за надворешни работи, Илинден е едно големо народно востание, во кое масовно учество зема христијанското население од западна Македонија, независно од догмите. Програмата на востанието неоспорно си ставила цел политичка автономија и создавање стратегиски независна македонска држава. Повеќето од ударите на револуционерите беа однапред избрани и носеа класен – антиотомански политички карактер (а не општо антимуслимански). Насилството против востанието било извонредно жестоко. Илјадници паднале како жртви на тоа насилство од страна на војската и на башибозуците. А грчката држава и Патријаршијата се нашле цврсто на страната на отоманскиот естаблишмент, како фанатични прогонувачи на револуционерите.
 
'''ДЕСЕТТЕ КРИЌАНИ – ПЛАТЕНИЦИ НА КАРАВАНГЕЛИС''' 

Мај 1903 година. Павлос Мелас добил писмо од митрополитот костурски, Германос Каравангелис, со кое му бара испраќање на една група грчки платеници, за да ги нападне егзархиските села во својот реон. Мелас се обраќа за помош до потпоручникот и негов пријател од Сфакја (место на Крит, н.з.). Јоргос Цонтос (понатаму познат како војвода Вардас). 

Цонтос за Каравангелис мобилизирал десет негови познати јунаци од Сфакја и тоа: Едит, Каудис, Г.Перакис или Перос, Г.Диконимос (Макрис), Л.Вранас, Г.Зуридис, Е.Бонатос, Г.Стратинакис, М.Кантунатос, Н.Лукакис и Г.Сејменис. Финансиските трошоци, главно ги презема принцезата Луиза Рианкур, која за таа цел дава три илјади драхми.

Овие десет луѓе од Крит тајно ги префрла потпоручникот на Картографската служба, К.Мазеракис Ењан до Калабака. Оттаму со помош на поручникот Влахојанис, лекарот Рамос, полицискиот капетан Кутрувидас и капетанот Икономидис, се вооружуваат и на 13 јуни со лажни нуфузи (лични карти) тајно ја преминуваат границата.

На 21 јуни тие пристигнуваат во манастирот „Св.Никола“ во Чирилово, Костурско, каде што ќе ги пречека игуменот, кој е човек на Каравангелис. 

Наредниот ден во манастирот доаѓа Вангелис Георгиу (или Стребењотис), со петнаесет негови момци, за да ги преземе по налог на митрополитот. Вангелис порано бил член на ВМРО, но бил поткупен од Каравангелис и станал шеф на неговите телохранители (со дозвола на турските власти да ги гони комитите). 

Сите 25-мина пристигнуваат на 26 јуни во Лехово, родното место на Зисис Димулиос, десетар на Вангелис, кој исто така има турска дозвола да држи вооружени луѓе во своето село.
На 29 јуни, во предвечерјето на Светите Апостоли, во Лехово доаѓа Каравангелис за да одржи литургија, во придружба на воен одред од триесет Туркоалбанци. На чело на одредот е баш-чаушот (постар водник) Рустем Бег од Лесковики (кој завршил гимназија во Атина), а негов помошник е чаушот (водник) Сафхат (кој имал служено како џандар на Крит).

Туркоралбанци-војници, гркомани, Арнатури и криќани-платеници, се обединуваат под наредбите на Каравангелис. Како што пишува самиот во своите мемоари: вечерта на Светите апостоли имавме голема забава со печено месо и со многу вино. Момците од придружбата се опијанија и сите почнаа да се бакнуваат.</text>
      <sha1>j9gd2e02cl7oqgtf21isikw5s7s67v8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кажете им на вашите војводи дека завршија лагите!</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2814</id>
    <revision>
      <id>7236</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:52:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Кажете им на вашите војводи дека завршија лагите!'''   Војниците-Туркоалбанци, гркомани, Арнаути и Криќ...</comment>
      <origin>7236</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8970" sha1="pd9brefp2mz6gtgn4sos1e0azputas5" xml:space="preserve">'''Кажете им на вашите војводи дека завршија лагите!''' 

Војниците-Туркоалбанци, гркомани, Арнаути и Криќани-платеници, под наредбите на Каравангелис, од Лехово поминуваат преку Сребрено, па преку Невеска, за да стигнат до првата цел од обиколката на митрополитот, односно во Зеленич. 

Македонските жители на Зеленич отпорано преминале во егзархијата. Како што пишува Каравангелис, дваесет и пет години немаше стапнато патријаршиски архијереј во Зеленич, село со 350 семејства (...). Имаше само еден патријаршиски свештеник, поп Димитрис, кој со уште петнаесет семејства и особено во Граменопулоси и нивните роднини му останал верен на грцизмот. Малобројните патријаршисти користат една мала црква кај гробиштата. 

Митрополитот со својата вооружена придружба влегува со истрели во селото и се сместува во куќата на попот Димитрис. Ги повикал муфтијата (претседателот) на општината и старешините и побарал да му ги дадат клучевите од егзархиската црква за да отслужи литургија. 

Оставете ги шегите, им велам, јас ќе ја одржам светата литургија. Имам војска. Вистински јунаци. Сите офицери. Помина времето што го знаевте. Сите под нож ќе ве поминам. Кажете им на вашите војводи Чакаларов, Митре Влаот, Каршарков, Кузо и на другите да се скријат оти завршија лагите. Не можете да се спасите. Старешините одбиваат да ги предадат клучевите. Скокнува Каудис и го зграпчува муфтијата. Како што го држеше на земја, со својот топук му ги скрши забите и така на крај тој му ги даде клучевите. Ќе ви го изгорат селото, им велев покажувајќи ги Криќаните.
 
За да ја обележат својата победа тие одат во манастирот на Богородица, под Невеска. Игуменот, пишува Каудис, ни приреди богата трпеза и откако јадевме и се напивме, се опијанивме, почнавме да пееме,  а Рустем Чаушот... ја испеа и (грчката) национална химна. 

Потоа тргнуваат за селото Ајтос, каде што Каравангелис, исто така насилно, одржува света литургија. Пред да замине од Ајтос, добива писмо од еден Влав од Невеска. Тој бил организиран во ВМРО, но истовремено бил и агент на митрополитот (за две лири месечно). Со писмото го информира владиката за движењата на револуционерната чета на Александар Турунџија, од Екшису. 

Кога ја имал оваа информација, придружувачите на Каравангелис поставуваат заседа меѓу Неговани и Долно Котори, на полноќ меѓу 10 и 11 јули. Еве што пишува за ова Г. Диконимос (Макрис): Беа околу дваесетмина. Последниот влечеше една голема букова гранка за да ги избрише трагите врз патот. Стрелавме и веднаш паднаа шестмина. Другите избегаа и само еден ранет го фативме жив. 
За овој случај австрискиот конзул во Битола А. Крал забележува дека групата на Вангелис изврши напад заедно со војската кај Неговани против војводата Алексис од Екшису и му нанесе загуба со пет мртви. Еден од бунтовниците, кој беше ранет во ногата од куршум Грас (значи не од оружје на турскиот аскер), беше пренесен тука. Војската имаше двајца мртви. 

Каравангелис соопштува за тројца заробени. Едниот му беше курир, а другите двајца снабдувачи на Алексис. Нив ги зедовме со нас и се вративме во манастирот на Ајтос, каде што игуменот заклал и испекол јагниња, а јунаците јадеа и пиеја со голем ќеф. Во текот на веселбата, продолжува тој, тројцата бунтовници ги имавме врзано за дрвја. Оттаму ги испратив во затворот во Лерин како убијци, а јас со мојата придружба тргнав кон Неговани. 

И така од кажаното произлегува дека штом во затворот пристигнал само еден бунтовник, другите двајца биле ликвидирани по патот. 

Во Неговани митрополитот се сретнал со бандитот Никола и со неговата банда и ги подмитувал за да ги тероризираат егзархистите во регионот:  организирав една единица од месни луѓе на чело со Никола, стар борец, ајдук. Му дадов еден офицерски меч што сум го купил во Битола и оружје за неговите момци. 

Турнејата на Каравангелис завршува во Неговани. Тој се враќа во Костур со Туркоалбанците, а Криќаните ја следат единицата на Вангелис и се сместуваат во Сребрено. 
На 20 јули, празникот на пророкот Илија, избувнува Илинденското востание, кога тие се наоѓале во Лехово. Луѓето на Вангелис и Криќаните исплашени веднаш бегаат во градот Костур. По патот сретнале една група селани-востаници коишто излегле во планина. Убивме петмина и фативме и еден жив, кого го обезглавивме веднаш на самото место, се сеќава во своите мемоари Макрис.
 
На крај наоѓаат сигурно прибежиште во Костурската митрополија. Во самата митрополија - пишува Каравангелис - ги имав деветте Криќани и Вангелис со своите петнаесет момци, 25 лица вкупно. – Седнете тука! - им реков -  но бидете мирни! Ама тие никако да се смират. Преку цел ден играа, се бореа, викаа, се тепаа.  И додава уште Макрис:  Во митрополијата останавме 15-20 дена. Таму внатре доаѓаа многу Турци офицери и не посетуваа. 

Заедничкиот напад со турската војска врз македонските востаници во егзархиското село Косинец, кога од 200 цели останале само 8 куќи, е последниот подвиг на првите грчки македономахи (борци за Македонија) пред тие да се вратат во Грција.</text>
      <sha1>pd9brefp2mz6gtgn4sos1e0azputas5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Испраќањето на четирите офицери</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2815</id>
    <revision>
      <id>10380</id>
      <parentid>10379</parentid>
      <timestamp>2015-08-17T04:11:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Infinite0694</username>
        <id>1960</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/210.45.215.224|210.45.215.224]] ([[User talk:210.45.215.224|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:Ajax~mkwikibooks|Ajax~mkwikibo...</comment>
      <origin>10380</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9773" sha1="sy211m06y3bvoskztnn42enykifi6gs" xml:space="preserve">'''Испраќањето на четирите офицери '''

Хронолошки, втората грчка вооружена група што учествува во антимакедонската борба, по десетте Криќани, е онаа што во грчката историја е забележана како испраќањето на четирите офицери. Пред да проговориме за лицата што ја сочинуваат и за разузнавачката активност на оваа група во западна Македонија, да ја видиме прво климата што преовладува во Атина во тоа време. 

Масовното учество на христијанското селско население од западна Македонија во антирежимското-автономистичко востание на Илинден ќе ги изненади грчките политичари. Неконтролираниот тек на настаните во европските територии на Отоманската Империја ја проблематизираат, можеби првпат, сериозно грчката влада. Грчкото политичко раководство ќе треба да донесе решенија од стратегиски и политички карактер за македонското прашање, но сепак, освен со некои минимални исклучоци, тоа ја игнорира македонската стварност.

Периклис Аргиропулос во своите мемоари наведува еден врвен соодветен пример за ова игнорирање: еден од двајцата функционери што се сменуваа во тие години во претседателството на Владата, Теодорос Дилијанис, како резултат од непознавањето на географијата на Македонија ќе го направи страшниот гаф кога навидум со интерес ќе праша еден трговец од Серес, дали раздвижувањето на пристаништето во Серес било големо. Се разбира, за тоа се дознало во источна Македонија и Дилијанис се изрезилил. Дури и во Драма поради истата причина премиерот го мразат сите, според Аргиропулос. 

Националистичките кругови во тоа време (од типот на Мелас, Драгумис, браќата Политу, Рактиван, Ламброс, Ламбирис, Делиос, Маврос, Матесис, Варатасис) вршат притисок за вмешување на Грција во македонските работи со тајно испраќање вооружени платенички единици за воени удари и терор против егзархистите и романофилското население.
 
Оваа политика, сепак, се соочува со силни противаргументи. Повеќе реалисти-политичари тврдат дека Грците не треба да го заборават поразот од 1897 година. И ако, наспроти се, би требало да обрнат внимание на нешто, тоа е борбата на Грците на Крит, а не на Македонија, која во голем степен за нив е непозната земја. 

Разочараниот грчки конзул во Солун, Евгенијадис, е отворен спрема П. Аргиропулос: 
 
- Да составиме единици во Грција, тоа е бесполезно, затоа што луѓето од централна и од јужна Грција не го познаваат теренот. Да ги составиме од месните жители? – Тие не се соодветни луѓе за оружена борба. Најхрабрите се разочарани. Гледате дека нема ниту материјал, ниту почва за акција. 
А, пак, како што пишува Александрос Кондулис, во своите необјавени мемоари за конкретните настани, тогашниот претседател на Владата Георгиос Теотокис во ништо не веруваше и сметаше дека сите ние што работиме на таа национална почва (на Македонија) сме лудаци. 

Постојаниот притисок на националистите на крајот го доведува Теотокис до одлука да формира една група под водство на грчки офицери. Мисијата на групата се состоела во тајната обиколка на западна Македонија, во местата каде што во јули 1903 година избувнало Илинденското востание и во проучување на положбата на самото место, заради собирање на потребните информации за да се донесат одлуки. Така успеавме - ќе забележи Кондулис, постојано вознемирувајќи го соодветно Теотокис, тој да посака да се ослободи од нас, поради тоа што за него станавме мошне здодевни. 

По налог на министерот за надворешни работи Романос водството на мисијата го презеде капетанот Александрос Кондулис, кој е одговорен за комплетирање на единицата. Кондулис ќе избере со себе да ги земе офицерите Анастасиос Папулас, Георгиос Коокотронис и Павлос Мелас.
 
Тука почнуваат првите разногласија. Романос го смета потпоручникот Мелас за фанатик, кој може да вовлече и други во многу опасни работи. Мелас не го сака капетанот Папулас, бидејќи е постар од Кондулис и можеби ќе претендира да застане тој на чело. Мелас, исто така, верува дека поручникот Колокотронис е смешен и штетен. Но и Кондулис нема добро мислење за Колокотронис. Го смета него за човек без никаква вредност, но го става во мисијата поради славното име што го носи, како потомок на Теодорос Колокотронис. Колокотронис, пак, во почетокот се обидува да посредува преку началникот на штабот. Сапунѕакис, за да ја избегне мисијата оти многу ќе се насекира неговата мајка, госпоѓа Марика,  но конечно се откажува и бара извинување од Кондулис. 

Мисијата на четирите офицери е доверлива тајна на Министерството за надворешни работи и на Генералниот штаб.  Им беа издадени фиктивни дозволи од нивните служби (на Мелас, на пример, за негови работи во Ѕја) и лажни нуфузи (лични карти). Нивните нови имиња се: Скуртис за Кондулис, Тасос за Папулас, Панос за Колокотронис и Зезас за Мелас. Четирите офицери земаат со себе соодветно по еден придружник-помошник (чирак – ординанца), и тоа Е. Каудис, Ап. Тратас, Г. Диконимос и Г. Перакис. 

Богот од Пантеонот, како што се изразува Кондулис, што ги водел офицерите во Македонија непозната за нив е македонскиот војвода Кота, поранешен член на ВМРО, кој бил поткупен од митрополитот костурски Каравангелис, за десет лири месечно (плус две за секој негов приврзаник). Кота ги дал како заложници своите две деца, кои се наоѓале во Лицејот на националистот Делиос (специјализиран за вакви работи). Во тие денови Кота бил во Атина да ги види своите синови и се обврзал да ја води единицата во својот реон, во костурските Корешта.</text>
      <sha1>sy211m06y3bvoskztnn42enykifi6gs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жените не знаат грчки и поздравуваат со „добровечер“</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2816</id>
    <revision>
      <id>7238</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:55:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Жените не знаат грчки и поздравуваат со „добровечер“ '''  Кота го придружуваат неговиот чирак Симос Ј...</comment>
      <origin>7238</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8634" sha1="jt512n4wiadcng96lbsvsdrpepfrjfc" xml:space="preserve">'''Жените не знаат грчки и поздравуваат со „добровечер“ '''

Кота го придружуваат неговиот чирак Симос Јоанис Грацис од Арменско, Илиас, Митру Гадушис или Сидерис од Желево, Василис Коле Рабов, или Рамос од Оштима. Единицата ја дополнуваат Павлос Киру од Желево (како заеднички старател-преведувач) и уште двајца, познаници на Пирзас. 
Пред тргнувањето на единицата, четворицата офицери го посетуваат, по негова покана, престолонаследникот Констандинос, кој им зборува за значајноста на нивната мисија. 

На 29.2.1904 година целата група се наоѓа на грчко-турската граница, во селото Велемисти, каде што почнува нејзиниот обид да ја помине границата. Вечерта на 29 февруари спроти 1 март, таа тргнува кон станицата на Аспроклисја со водич еден безумен водник, според зборовите на Мелас, кој не можел воопшто да се снајде. Пешачевме преку дабови шуми, со стрмни угорнини и надолнини и со често паѓање на момците. Луѓето даваат една комична слика, која личи на се друго само не на андартска чета. 
За овој страшен марш Павлос Мелас ќе и напише на својата жена Наталија (...) ненадејно го загубив Колокотронис пред мене. Тој падна во еден доста длабок ендек. Го гледав како на најкомичен начин се бори да стане под неговиот непропустлив мантил и товар. Се смеев целиот, но ненадејно ја загубив рамнотежата и паднав и јас долу (...), па падна ненадејно и војводата Скуртис (Кондулис) од една мала страница и остана обесен за едната нога. 

На грчкиот одред ќе му биде потребна една недела за да ја помине границата! Надвор од своите штапски канцеларии, офицерите се како риба на копно. Немирот и лошата состојба што е на видело ќе го натераат Мелас да и напише на 8.3.1904 година на Наталија: (...) требаше да им покажеме и на нашите војници и на Македонците што беа со нас дека ние не сме војводи на слатката вода. 

За лажливоста на зборот, по два дена, Мелас раскажува за новата несреќа на поручникот Колокотронис, при неговиот обид да ја помине реката Венетико: (...) го слушам Колокотронис како ме вика.  Се свртив и го гледам кутриот Гого – Панос (како што самиот се нарекува) целиот нашироко во реката, а над него коњот (...), едната рака и едната нога му беа под коњот. Значи, беше невозможно самиот себеси да си помогне. Одвај главата му беше над водата. Лицето му беше спокојно како и секогаш, но толку беше комично сето тоа, така што не можев без да се насмеам, пред да му помогнам. 

Грчката единица влегува во Костурската каза на 13 март и се сместува во планината надвор од Богашко во црквата „Свети Атанасиј“. На 15 април се најде во манастирот на „Свети Никола“ во Чирилово и вечерта на 15-ти спроти 16-ти почнува, според Кондулис, опасната работа на обиколката во околијата на Корешта. 

Прва станица во таа ноќ се гробиштата во македонското село Шестеово, каде што ја сретнале вдовицата на Јанакос Станскос (поранешен припадник на Кота, кого го убиле автономистите). Овде грчките офицери се залагаат да покажат добро лице и да им делат пари на сиромашните селани. На вдовицата и дале две лири, огромна сума за тоа време. Замисли, пишува изненадено богатото дете Мелас, тука нема никој да раситни една лира. 

Во продолжение преминуваат од разурнатото македонско село Черновишта, кое на Илинден е опожарено целосно од страна на Турците, а в зори пристигнуваат во Габреш. 

Во Габреш Колокотронис и Мелас продолжуваат да делат пари: еден златник од пет франци и две меџити. На Мелас му станува јасно дека жените не знаат ниту еден грчки збор и затоа ги поздравуваат со „добровечер“. 

Попладнето офицерите собираат дванаесет општински челници и почнуваат по ред да им држат говори. Леринчанецот Лакис Пирзас вршел превод. Кота, секогаш во согласност со Мелас, мошне живо, убедливо и најуверливо (...) зборува македонски. 

На 17 март сите ќе се најдат во Рулја, селото на Кота. Тие ќе бидат пречекани од десетте вооружени на Кота и од заменик-водачот Стојанис. Мелас сфаќа дека и тука ниедна жена не зборува грчки. Учителот во училиштето, за да ги задоволи офицерите, им кажал на учениците да запеат една македонска песна, но ние не разбравме, продолжува Мелас, дали јазикот беше македонски или грчки. 
Лакис Пирзас, во објавениот цензуриран (од зетот на Папастаматис) дневник, признава дека додека Кота бил отсутен во Атина неговата чета ограбила еден Евреин од Костур и дека офицерите го изразија своето огорчување за преседанот со Евреинот. Забележува исто така дека јас бев користен и како преведувач, бидејќи офицерите не можеа да се разберат со селаните.
 
Мелас забележува дека и во Рулја се делат пари. Кондулис, кој го посетил домот на некој селанец, ранет во несреќен случај, оставил три меџити (...), огромна сума за селаните. 
Мелас им ја објаснува на насобраните жители грчката позиција во однос на Отоманската Империја и борбата на бунтовниците: Кажуваме дека не сакаме востание.</text>
      <sha1>jt512n4wiadcng96lbsvsdrpepfrjfc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грција не верува дека месното население може да работи за нејзините интереси</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2817</id>
    <revision>
      <id>7239</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:56:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Грција не верува дека месното население може да работи за нејзините интереси '''  Во сабота на 20 март г...</comment>
      <origin>7239</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9338" sha1="m4eiixomnqsodbcyybw409gt2wyrfzy" xml:space="preserve">'''Грција не верува дека месното население може да работи за нејзините интереси '''

Во сабота на 20 март грчката единица се наоѓа во Оштима. Мелас се обидува да научи малку македонски, за да им зборува на жителите и да ги поткупи. Научив, пишува тој, и неколку македонски збора, што им ги кажувам на жените и особено на мајките (...) една паричка ваму, едно шеќерче таму, едно добро зборче, едно бакневче на децата, ги привлекува веднаш родителите. 

Од Оштима, Мелас пишува со страв од револуционерот Јанков од селото Загоричани. Според кажаното од Мелас, Јанков ја има отруено свеста на жителите од регионот со учењето дека Македонците се една посебна целина од сите други нации. 

Нивната следна станица, на 21 март е селото Желево, бастион на патријаршистите во зоната Преспа-Корешта. Во Желево единицата се разделува. Една група со Папулас, болен од настинка, и со Колокотронис останува таму, а втората група со Кондулис, Мелас, Перакис, Каудис,  Пирзас, Кота и со уште осум други негови луѓе заминуваат вечерта на 21 кон 22 март за селото Оровник, кај селото Вердок (Мала Преспа). 

Во Оровник, групата останува два дена и се сретнува со селани од околните села. На Велики понеделник (22 март) пристигнува еден старец полјак, смрдлив, мизерен, полулуд, парталко, агент на грчкиот заменик-конзул во Битола, Јон Драгумис. Тој им го носи на офицерите следново шифрирано писмо: Турската амбасада, кога дозна за присуството на господата Мелас и Кондулис во околните места на Костур, почна со презентирање. За да се разбијат сомнежите на Турците сметавме за потребно да се врати привремено барем господинот Мелас. Групата се враќа на 24 март во Желево и на Велики четврток (25 март) Мелас заминува за Битола и оттаму преку Солун во Грција. 

Тука е можно значајно сведочењето на Г. Диконимос (подоцна познат како капетан (војвода н.з. Макрис). Тој не информира дека пред да замине Мелас, во Желево се одржал совет на офицерите за да предложат мерки до грчката влада. Кондулис и Мелас доаѓаат до заклучокот дека бунтовничките чети на Македонците и егзархијата можат да бидат спречени со платенички групи што ќе бидат формирани во Македонија. Но Папулас и Колокотронис не веруваат дека месните луѓе, па дури и за злато, би можеле суштински да работат за грчките интереси. Напротив, тие го тврдат она што конечно ќе се случи во наредните години, односно да дојдат силни воени единици од Грција за да нанесат удар. 
Но Макрис дава и уште една карактеристична информација. Групата на Кота ќе се расцепи поради неговото преминување во служба на грчката држава. Десет негови борци си одат кај Митрето Влаот. Неговите (на Кота) луѓе, кои останаа во Македонија, штом ги видоа офицерите, го напуштија, тврдејќи дека тие не можат да работат со Грците. 

Офицерите (освен Мелас, кој заминал за Грција) и нивните придружници заминуваат од Желево на 29 март, вториот ден Велигден. Со ноќно пешачење тие, со помош на платени месни водичи, ги посетуваат македонските села Нерет, Лагино, Сребрено и албанските села Белкамени, Неговани и Лехово. 
Во Лехово остануваат приближно десет дена и одблизу го запознаваат блискиот соработник на митрополитот Каравангелис и на Турците, војводата Вангелис. Лакис Пирзас во врска со тоа се сеќава: Офицерите зборуваа доста со Вангелис. Вангелис им рече дека е готов да се стави под наредбите на офицерите, односно да оди со нив или да остане како водич на турската војска. 

Од Лехово тие заминуваат во грчкото село Богацко, каде што Кондулис го составува извештајот до грчката влада, со заклучоците на офицерите од нивната обиколка во западна Македонија. Овој извештај со датум 16.4.1904 година останува необјавен и до ден-денес. Негов примерок се наоѓа во архивата на Стефанос Драгумис во Генадиос библиотеката, од каде што препишуваме одредени интересни извадоци. 
Со споменатиот војвода Вангелис, за овој херој македономах на грчките историчари, читаме дека тој, како осуденик во затворот во Халкида, избегал оттаму иако требало да прележи уште десет години затворска казна и дека смогнал да стане познат поради својата соработка со турската војска.  Дознаваме, исто така, дека офицерите му предложиле соработка по слободен избор да ги продолжи своите односи, ако сака, со Турците, а до Владата да се достави предлог да му се даде помилување за остатокот од неговата казна. 

За минатото на Кота дознаваме дека, кога порано бил со бунтовниците на ВМРО, храбро се борел против турскиот аскер, без разлика на православни и расколнички, со став за едно христијанско братство и за единствена Македонија. Но по неговото поткупување од Каравангелис и уште по додатното плаќање од страна на грчките офицери, со месечна плата не помала од десет отомански лири, тој го менува мислењето и тврди дека најважното од се е повторното враќање на расколниците во православието. 
Во извештајот станува збор уште и за македонскиот револуционер Јанков, на кој се повикува и Мелас. И така, грчките офицери ја информираат својата влада дека Јанков им оставил одличен впечаток и сите го споменуваат неговото име со почит. Тој со својата поука ја култивирал македонската свест без разлика на родот и успеа на Македонците да им ги зацрта генералните идеи за автономија.</text>
      <sha1>m4eiixomnqsodbcyybw409gt2wyrfzy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грчките офицери се жалат оти во Македонија се примени злонамерно</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2818</id>
    <revision>
      <id>7240</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:57:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Грчките офицери се жалат оти во Македонија се примени злонамерно '''  Што се однесува до трошоците, тие...</comment>
      <origin>7240</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6046" sha1="8qqgwwl3wgk0fr62sf6ke7gfjo74tns" xml:space="preserve">'''Грчките офицери се жалат оти во Македонија се примени злонамерно '''

Што се однесува до трошоците, тие за 45 дена, колку што приближно траела обиколката, читаме дека потрошиле сума од четиристотини лири! Но, имале уште дополнителни триста, во случај на потреба. 
Став на офицерите е дека организацијата на борбата против Македонците-егзархисти треба да се потпира, главно, врз сили на платеници-патријаршисти. Оружје, муниција и лири за гореспоменатите и одредени елитни единици од Грција како помош, е конечниот официјален предлог што ќе го потпишат Кондулис, Папулас и Колокотронис. 

Но, да му дадеме повторно збор на Лакис Пирзас за да го видиме неславниот крај на оваа мисија. Пред да го потпишат извештајот Папулас и Панос (Колокотронис), првиот му напиша (тајно) писмо на Сапунѕакис (началник на штабот) дека не е можно да се работи во Македонија, дека насекаде има предавници итн. Бидејќи Папулас нема силно перо, грешките му ги поправаше Г. Панос и му диктираше повеќе работи. А, пак, Г. Панос му напиша (и тој тајно) писмо на тогашниот министер Левидис. 
Пирзас ја знае сета таа комедија, која ќе доведе до итно отповикување на офицерите во Атина. 
Кондулис во неговите подоцнежни мемоари (1926) што се наоѓаат во архивата на С. Драгумис, забележува дека на 8 мај кога пристигнал во Атина, тој го посетил старецот Стефанос Драгумис, кој го информирал еден од другарите (офицери) напишал во Атина дека нема полош народ од Македонците, дека се наоѓаме меѓу предавници, дека н¢ примија злонамерно итн., итн. 

За да нема какво било сомневање, Драгумис му покажал препис од писмото на Колокотронис, кое пристигнало преку Левидис до премиерот Теотокис. Исто така, му кажал дека уште едно слично писмо од Папулас пристигнало преку Сапунѕакис до престолонаследникот Констандинос. 

На 24 мај самиот Теотокис му го покажал на Кондулис извештајот што му го поднесоа господата Папулас и Колокотронис, според кој Македонците не би примиле оружје за одбрана итн. Дури се дознало дека двајцата офицери го потпишале извештајот на Кондулис поради потребата да се избегне двобој на туѓа почва. 

На крајот, двобојот што не се беше случил во Македонија се остварил на 28 мај во Атина меѓу Мелас и Колокотронис. Мелас бил задоволен од обидот за уништување на своите национални соништа, ранувајќи го полесно Колокотронис во бутот. 

Трагичната иронија е во тоа што гледиштето на Папулас-Колокотронис, кои го сметаа за залуден секој обид за потпирање врз домородните Македонци за остварување на планираната грчка антимакедонска борба, во наредните години станала официјална политика. А, пак, Павлос Мелас е првиот што го реализира планот на спротивставените офицери, односно дека борбата во Македонија за повторно враќање на егзархистите во Патријаршијата треба, главно, да се потпира врз воени единици, испратени од Грција под водство на грчки воени лица.
 
'''ОДГОВОРНИОТ БАРА ОТПОВИКУВАЊЕ '''

Скуртис (Кондулис), одговорен за комплетирање на единицата од четворица офицери, внесени за разузнавачка дејност во Македонија, кон крајот на април испраќа итна порака до Конзулатот во Битола, во која пишува: 

Еднодушноста меѓу членовите на нашата мисија е нарушена, така што од натамошните заеднички дејства, веројатно, ќе произлезе штета. Потребно е да бидам отповикан во Атина. Молам да се погрижите за моето отповикување, ако е можно, телеграфски.</text>
      <sha1>8qqgwwl3wgk0fr62sf6ke7gfjo74tns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Релативно добар војвода против апсолутно лошите бунтовници</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2819</id>
    <revision>
      <id>7241</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:58:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Релативно добар војвода против апсолутно лошите бунтовници '''  Во последните денови од престојот на ...</comment>
      <origin>7241</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7024" sha1="dwg6nuw7efrzcy2izkoxu1kl3kxvpi2" xml:space="preserve">'''Релативно добар војвода против апсолутно лошите бунтовници '''

Во последните денови од престојот на грчките офицери во западна Македонија, пролетта 1904 година, во времето кога меѓу нив избива караница поради различните оцени за иднината на грчката антимакедонска борба и поради формата што таа требаше да ја има, се отвора поглавјето за предавството на војводата Коте или Кота. Оваа особено контроверзна личност, еднаш како покаен локален ајдук во соработка со македонските автономисти, другпат како гркоман-платеник, со својата активност во голем степен ќе го определи текот на случувањата во реонот на Корешта, во периодот пред и по Илинден. 

Не постои ниеден грчки автор што се занимавал со таканаречената македонска борба, а кој не му посветил неколку страници на делото на славофониот Грк и маченик Кота. Но мошне мал е бројот на оние што зборуваат за темните подробности на неговото апсење од Турците. 

Познато е дека Коте бил поткупен и, во текот на околу две и пол години, бил издржуван од митрополитот костурски Германос Каравангелис, кој бил пријателски настроен спрема Турците. Каравангелис од мај 1902 година сметал дека Кота бил негов слеп орган. Кота ја обезбедува контролата над Корешта, но постојано врши притисок и врз митрополитот за пари, заради издржување на својата чета. 

Грчкиот конзулат во Битола нема доверба во Кота, но сепак од честољубивост спрема него покажува пријателско расположение. 

Грчките интереси го поттикнуваат конзулот Пезас на толеранција спрема четниците на Кота и истовремено на тајна соработка со Турците. Јон Драгумис го смета Кота за релативно добар, но во отсуство на апсолутно добар војвода го смета за отскочна штица против апсолутно лошите бунтовници. 
Последното поглавје од дејноста на Кота, тоа што завршува со неговото апсење, почнува во регионот на Мурикио, југоисточно од Костур, во грчките села Лошница и Богацко. Таму, на 15 април 1904 година, грчките офицери на Коте му даваат пари за да најде месни платеници и да го изврши своето ветување кон нив, односно да ги ликвидира Митре Влаот и неговата чета. Коте ја презема мисијата истиот ден кога Кондулис го информира конзулатот во Битола за нарушувањето на еднодушноста меѓу грчките офицери и бара да биде отповикан во Атина. 

Кота со малкутемина што му останале (веќе петнаесет луѓе под водство на Сфејко го напуштиле), па тројцата Криќани (Каудис, Диконимос и Перакис) во Лехово ги води Христос Аргиракис. Оттаму одат во соседното Сребрено и ги земаат со себе луѓето на Вангелис, но без него, зашто тој бил заминат во Битола. И сега сите заедно, околу дваесет и пет луѓе, во правец од исток кон север низ падините на планината Вич, близу до селото Белкамени, Нерет, поминуваат западно во регионот на Корешта и преноќуваат во шумата над селата Оштима и Трново.

Во почетокот на мај бандата на Кота влегува во македонското село Трново и до смрт го претепува егзархискиот учител. Митре Влаот, кој е на чело на една револуционерна македонска чета од четириесет вооружени лица, испраќа порака до Кота и го поканува да се сретнат насамо, со беса за беса. Средбата не е тешко да се оствари, бидејќи двајцата се стари пријатели и побратими. Како место за средбата се одредува македонското село Оштима.
 
Коте ја остава својата чета, којашто не знае за настанот, надвор од селото и влегува една вечер во мај во Оштима, за да собере наводно информации за Влаот. Со себе го зема единствено својот посинок Симо Стојан и оди во куќата каде што е закажана средбата. 

Коте со часови разговара со Митре Влаот. Тој го повикува Котета да престане со својата антимакедонска дејност и да се врати во редовите на бунтовниците. Му ветува дека ќе стане војвода во Преспа. Кота побарал и добил рок за одговор до септември. Се враќа со Симо во четата и се соочува со гневот на Каудис, поради многучасовното доцнење при неговото враќање. Но ја држи во тајност својата средба со Влаот.</text>
      <sha1>dwg6nuw7efrzcy2izkoxu1kl3kxvpi2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Војводата Коте загина, предаден од другарите</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2820</id>
    <revision>
      <id>7242</id>
      <timestamp>2007-11-28T22:59:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Војводата Коте загина, предаден од другарите '''  Наредната вечер, тие престојуваат во македонското се...</comment>
      <origin>7242</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8523" sha1="lswx1ksijwtbsxrwt3flw2b30btrv9u" xml:space="preserve">'''Војводата Коте загина, предаден од другарите '''

Наредната вечер, тие престојуваат во македонското село Рулја, родното место на Коте. Перакис и Макрис отворено го обвинуваат Кота дека тој не се држи до своето ветување што им го дал на грчките офицери оти ќе го гони Влаот. Кота наспроти оправдувањата и умилкувањата не успева да им го смени мислењето. Но, тој успева да го убеди третиот Криќанец, Тимиос Касудис, па овој застана на негова страна и им се спротивстави на своите земјаци. На крајот Перакис и Макрис си заминуваат разјарени, а со себе ги земаат и четниците на Вангелис. Истата вечер тие одат во Желево, каде што ќе го најдат Павло Киру и нему ќе му раскажат за случајот. Со водич овој последниов заминува од Корешта и преку Белкамени пристигнува во манастирот „Св. Никола“ во Чирилово, источно од Костур.
 
Бандитите на Вангелис на враќање во своите засолништа дознаваат за лошите вести, односно за смртта на нивниот водач. Нивниот челник Вангелис Стребрениотис,  платеникот на Каравангелис и водач на турските единици за прогон, на враќање од Битола, каде што бил отиден за да го ослободи од затвор (со посредство на валијата) Стерјос Волиотис, паднал во заседа на македонските востаници на Алекса Турунџев, близу до селото Љубетино. Вангелис и Стериос биле убиени таму на 13 мај. 

Со Кота во Рулја остануваат неговите борци: Семос Стојан, Димитрис Далипис, Василис Цилес и Каудис. Еден ден, кон крајот на мај, во Корешта од Костур пристигнува синот на Далипис, мало дете, и £ пренесува скришум на својата мајка една порака на живот и смрт од митрополитот костурски. Таа оди кај својот сопруг и има таен разговор со него и со Симо. Непосредно во наредните денови Симос и Далипис го известуваат индиректно Каудис што побргу да замине, затоа што постои опасност да биде убиен од Цилес. Каудис бега во Габреш и оттаму братот на Далипис го води во манастирот „Св. Никола“ кај Сливени. 

А, таму, во Рулја, Симос и Далипис му ја соопштуваат на Кота својата одлука да заминат привремено и да си одат во Атина. Кота им го зема оружјето и тие заминуваат облечени во селска облека. Го среќаваат Каудис и заедно пристигнуваат во село Костараца каде што ги наоѓаат Перакис и Дикономис. Таму последниве за првпат слушнале од Симос се што било речено на средбата на Митре Влаот со Кота. 
На 27 мај, грчкиот конзул во Битола, добива едно енигматско, речиси необјасниво писмо од Каравангелис во врска со Кота. По налог на Министерството за надворешни работи, Калиергис побарал Митрополитот да му даде, преку своите агенти, пари на Кота, а за сметка на грчката Влада. Митрополитот одговара дека му дал доволно во текот на две и пол години, дека Кота сега живее разочаран и не сака да работи, дека размислува да го замени со Симо и дека конечно, можеби, ќе треба и да се најде под штик.
 
Калергис прибира информации со цел да го објасни пресвртот на Каравангелис против Кота. Костурскиот банкар Цакалис го информира дека Митрополитот истура лутина против Кота што овој последниов се наоѓа во преговори со Колетис. 

Колетис порано служел како заменик-управител во Костурско и бил, како и Каравангелис, кадар на отоманската власт. Митрополитот дознал за комуникацијата на Кота со Колетис и бил убеден дека неговите врски со грчката Влада ќе бидат предадени, како и неодамнешните случувања поврзани со испраќањето на единицата на грчките офицери. За да ја докаже својата приврзаност спрема Високата порта, а за да ги оправда трите турски ордени, што ги добил за две години за својата антимакедонска дејност, се решил да го предаде Кота. Така, Каравангелис им соопштил на Турците дека располага со информации за неговото скривалиште и понудил да им даде, според него, доверлив човек кој ќе ги однесе за да го уапсат. 

Во зората на 9 јуни 1904 година, Коте преноќува во својот дом во Рулја. Заедно со него се Василис Цилис (единствен од неговите стари приврзаници) и уште двајца луѓе Костас Миловесис, кој се крие од судот за убиството во Корча, и Лазарос Кизас од Псодери. Турскиот одред за прогони, пристигнува од Костур, испратен од Каравангелис, и ги фаќа на спиење. Водач на одредот е пријателот и соборец на Кота, желевецот Павлос Киру!

Кота го префрлуваат едноподруго во затворите во Костур, во Корча и во Битола. Каравангелис му предлага да го ослободи од затвор со замена тој да влезе во служба на Турците како водач (калауз) на турските одреди за прогон. Кота не се согласува и конечно ќе се најде на бесилка на 27 септември 1905 година. 

Еве, ова е вистинската историја за апсењето на Кота, којашто оттогаш се обидуваат да ја скријат грчките историчари. Бандитите македономахи (борци за Македонија, н.з.) Симос, Далипис и Киру, под раководство на митрополитот костурски, им го предале својот другар на Турците.</text>
      <sha1>lswx1ksijwtbsxrwt3flw2b30btrv9u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бандата на Павлос Мелас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2821</id>
    <revision>
      <id>7243</id>
      <timestamp>2007-11-28T23:00:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Бандата на Павлос Мелас '''  Со смртта на Вангелис Стрембениотис и апсењето на Кота, грчката држава ја ...</comment>
      <origin>7243</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7620" sha1="4vm7lzp75gzimb1cdmbdlxncl44jy5s" xml:space="preserve">'''Бандата на Павлос Мелас '''

Со смртта на Вангелис Стрембениотис и апсењето на Кота, грчката држава ја губи Западна Македонија и двајцата војводи-платеници, кои поминале во нејзина служба, по испраќањето на четворицата офицери. Овој настан, конечно завршува во полза на гледиштето на Папулас - Колокотронис, во нивниот спор со Мелас – Кондулис, во врска со организацијата на четите и начинот на водењето на антимакедонската борба. 

Владата на Теотокис го прифаќа извештајот на Папулас за организирање  мали вооружени одреди, составени од луѓе од стара Грција и Криќани – платеници на чело со грчки офицери и подофицери и калаузи (водичи) домородни гркомани. За да не се нарушат грчко-турските односи, Владата раководењето на операциите му го отстапува на новосоздадениот парадржавен Македонски комитет, формиран со таа цел во Атина и на неговиот претседател Димитрис Калапатакис, сопственик на весникот „Емброс“. 

Калапотакис, во јули 1904 година, на чело на еден помал одред го поставува Тимиос Каудис. Овој одред се состои од западномакедонските поткажувачи на Кота, Симо Стојан и Павлос Киру, од Криќаните С. Зулис,  И. Калогеракис, С. Клидис, Х. Лефкарудакис, А. Нистарие, С. Хазидакис, и од негушанецот И. Саманикас. 

Истовремено Павлос Мелас, кој веќе е во судир со Каудис (и со П. Киру, со Симо, со Г. Диконимис и Г. Перос) поради предавството на Кота, организира и втор поголем одред.
 
Одредот на Каудис ја преминува границата на 18 август 1904 година со цел да пристигне во Корешта и во поширокиот регион. Мисијата е тероризирање на планинските македонски села помеѓу Костур и Лерин и задавање удар на организираното македонско автономистичко движење. Десет дена подоцна и додека се наоѓаат во шумите на Вич и Перецка, во Македонија влегува и одредот на Павлос Мелас (Микис Зезас), кој по укажување на Владата до Комитетот во Атина,  во последен момент го презема водството на грчките групи во Западна Македонија.
 
Павлос Мелас е херој на грчката национална историја точно поради дејствата на неговата единица и неговата смрт во оваа мисија. Павлос Мелас во текот на неколку децении ќе биде симбол на грчкиот национализам во неговата антимакедонска политика. Станува збор, сепак, за еден мит што е конструиран и репродуциран од идеолошките механизми на грчката држава, мит што се базира врз историски факти, но и врз лаги. 

Мелас бил потомок и зет на две општествено-економски и политички моќни атински семејства, кои го раководат грчкото национално движење во она време, а истовремено тој е и млад офицер од кариера. Но, кога ќе се преземе водството на грчката андартска борба во Македонија, тој ќе влезе во една ролја за која е неспособен да ја одигра така како што треба. Сентиментално зависен од својата жена и од својата непосредна семејна околина, човек со удобен живот и неизвежбан конте, Мелас не ќе се убеди ниту самиот себеси, како што ќе видиме, ниту, пак, своите борци дека е достоен за позицијата - војвода. 

Последните и најзначајни денови од неговиот живот ја потврдуваат вистината на погоре кажаните зборови. Да ги регистрираме календарски овие моменти, карактеристични за овој човек.
 
САБОТА, 21 август (на грчка територија). Во писмо до својата сопруга пишува за војниците од својата група, кои ги смета за верни и многу ценети. Тоа се: Томас Лиондас од Кожани, Андреас Диконимакис или Барбандреас, Ник. Лукакис и Ломбринос Вранас од Сфакја, Танасис Кацамакас, стар ајдук од Диската. Од нив црпи, како што пишува, поголема смелост и самоувереност. 

Претходната вечер платениците му се колнат во присуство на еден поп. Тој им зборува за нивната мисија со малку ударни зборови и им дава наредба да бидат избричени и потстрижени, заради задоволство на својата жена и на девојките (на своите балд’зи). 

Еден негов пријател од Лариса, потпоручникот Хараламбос Луфас,  го црта неговиот познат портрет – фотографија. Толку туѓо му изгледа неговата облека на војвода, што ќе искоментира: замисли колку би било комично и таква мака за мене, кога би се вратил без да постигнам ништо, да си го гледам својот образ толку огрден. 

На крајот од писмото избувнува во силно плачење кога мислам на вас ми се лепат автоматски солзи од очите и течат, течат молчаливо и нешто ме задушува во грлото.</text>
      <sha1>4vm7lzp75gzimb1cdmbdlxncl44jy5s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мелас од Македонија сонува да се врати дома, во Атина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2822</id>
    <revision>
      <id>7244</id>
      <timestamp>2007-11-28T23:03:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>New page: '''Мелас од Македонија сонува да се врати дома, во Атина'''   НЕДЕЛА, 22 АВГУСТ, (на грчка територија).  На соп...</comment>
      <origin>7244</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7510" sha1="72mfrcbm3u35dllob7pouy3ndyi3mwi" xml:space="preserve">'''Мелас од Македонија сонува да се врати дома, во Атина''' 

НЕДЕЛА, 22 АВГУСТ, (на грчка територија).

На сопругата Ната и го испраќа списокот на своите војници, за да им го даде на Балтаѕис и на Калапотакис. Препис од овој список денес се наоѓа во архивата на С. Драгумис.  Освен горенаведените, во списокот се наоѓаат и имињата на Криќаните: Г. Стратинатис, Г. Зуридис, Марк, Папамаркакис, Ник, Халкиадакис, Јанис Каравитис, како и на луѓето од Сребрено:  Димос Евангелу, Костис Нациос, Мицос Нолис, Г. Пападимитриу, на Кожанчаните Д. Плексас, К. Влаху. Т. Хараламбу, на Сјатистаните Д. Трапанѕас, Г. Лелекис, Андреас Каламбукас, Д. Трокас, на Г. Цанакас од Малатриа, на Д. Анастасиу од Зупани, на Г. Карајанис од Клиписти, на Г. Мацалис од Костенско, на Т. Стравонихопулос од Катафиги, Т. Веренѕиотис од Веренѕи, на Хр. Стефанопулос од Диската и на крај на познатиот Лакис Пирзас од Лерин. 

Мелас од Ната, исто така, бара некому да не му ја покаже сликата што ја испраќа и ја преколнува да не се поколеба ако, не дај боже, се разболи или настрада некој од оние што ги сака, веднаш да го информира не само за да дознае туку за да остави сè и веднаш да се врати во Атина!

СРЕДА, 25 АВГУСТ (на грчка територија). 

До својата сопруга испраќа едно писмо од Г. Цонтос (Вардас)  коментирајќи: Те уверувам дека ова негово писмо многу ме охрабрува, затоа што првпат од туѓ човек (роднините не ги сметам) слушам дека нешто значи ова што го правам. Јас ти признавам дека никогаш не £ давав големо значење на оваа операција, и повеќе ја сметав за безнадежно движење и затоа толку многу се плашам. Но сега сè ми стана јасно и себеси се сметам за мошне значаен човек!

Паметот ми е уште во Атина. Со часовникот на рака се сеќавав,  на сите соодветни моменти и часови од поминатиот вторник, односно на последниот ден што го поминав близу вас, моја Нато, мои дечиња златни! И уште еднаш плачам. Се бори интимно да биде самоуверен. Започнувам, -пишува, да имам поголема самодоверба во самиот себе. Но, сепак, останува повеќе подалеку од нив (од војниците) за да не се создаде голема блискост. 

ПЕТОК, 27 АВГУСТ (манастир во Мерица, на грчка територија). 

Ја облекува униформата на војвода и се појавува пред своите платеници да произнесе говор:  Ја облеков мојата страшна долама и за првпат се појавив вооружен до заби пред војниците. Впечатокот беше добар, затоа што до тој момент ја носев одвратната капа од трска и панталоните на Рецинас и, секако,  не им се допаѓав. Ги повикав веднаш и им говорев со сета страст и со сето срце за нашата кауза. 

Јанис Каравитис во своите мемоари го опишува впечатокот што го остави говорот на Мелас кај монасите: 
Наспроти теориите за татковината на нашиот водач, калуѓерите овие негови говори ги сметаа за смешни, а нас, пак, за банда разбојници. 

Во своето писмо од 27. 8., во постскриптум забележува дека претходната ноќ го запрел движењето на единицата, затоа што му било потребно еротски да размислува за својата жена!

Вчера точно во 8,30 часот вечерта издадов наредба за одмор за да седнам и да мислам на вас. Во тоа време вие сите сте околу масата и го славите твојот празник. Пиев за твоето здравје, се разбира, во тој момент и те бакнував и те благословував. 

САБОТА, 28 АВГУСТ. 

Ноќта на 27 кон 28 август единицата на Мелас ја преминува границата. Неговите момци по настојчиво барање како аванс добиваат една месечна плата. Од тројцата водичи што ги имал обезбедено Мелас, едниот воопшто не дошол, вториот се разболел и останал во манастирот, додека третиот, ајдукот Танасис Вагиас од селото Спилео изгледа дека не го познава добро теренот. И згора на тоа, на постојаниот водич Кацамакас во последен момент му текнува дека не го памти добро теренот. По долго многучасовно пешачење во густа шума, изутрината откриваат дека се вратиле назад на грчка територија на 600 метри од турската станица Острово! Се кријат до три часот попладне, а потоа продолжуваат пак.  Во 5 часот попладне фаќаат некој селанец и го принудуваат да ги води до Крња. По 7 часа заробуваат некого од Божово и му ја земаат мазгата за да ги натоварат своите торби. Подоцна заплеснуваат и друг селанец кому му го одземаат коњот за да се качи на него Мелас и да се одмори оти не се чувствувал добро.</text>
      <sha1>72mfrcbm3u35dllob7pouy3ndyi3mwi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Тековни настани</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2824</id>
    <revision>
      <id>7248</id>
      <timestamp>2007-12-13T17:54:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.84.127.221</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ==Betawiki: better support for your language in MediaWiki == Dear community. I am writing to you to promote a special wiki called [[betawiki:|Betawiki]]. This wiki facilitates the localisa...</comment>
      <origin>7248</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1969" sha1="0hvnxdfdi78wvp8e999qs2k4drofv5r" xml:space="preserve">==Betawiki: better support for your language in MediaWiki ==
Dear community. I am writing to you to promote a special wiki called [[betawiki:|Betawiki]]. This wiki facilitates the localisation (l10n) of the MediaWiki interface. You may have changed many messages here to use your language in the interface, but if you would log in to for example the Japanese language Wiktionary, you would not be able to use the interface as well translated as here. In fact, of over 1,700 messages in the core of MediaWiki, 1354 messages have been translated. Betawiki also supports the translation of messages for well over 100 extensions, with over 1,550 messages. Translators for over 70 languages contribute their work to MediaWiki this way every month.

If you wish to contribute to better support of your language in MediaWiki, as well as for many MediaWiki extensions, please visit [[betawiki:Translating:Intro|Betawiki]], [http://translatewiki.net/w/?title=Special:Userlogin&amp;type=signup&amp;uselang=en create an account] and [[betawiki:Betawiki:Rights|request translator privileges]]. You can see the current status of localisation of your language on [[mw:Localisation_statistics|MediaWiki.org]] and do not forget to get in touch with others that may already be [[betawiki:Translating:Languages|working on your language on Betawiki]].

If you have any further questions, [[betawiki:User_talk:Siebrand|please let me know on my talk page on Betawiki]]. We will try and assist you as much as possible, for example by [[betawiki:Import requests|importing]] all messages from a local wiki for you to start with, if you so desire.

You can also find us on the Freenode [[w:en:Internet Relay Chat|IRC]] network in the channel #mediawiki-i18n where we would be happy to help you get started.

Thank you very much for your attention and I do hope to see some of you on [[betawiki:|Betawiki]] soon! Cheers! [[betawiki:User:Siebrand|Siebrand@Betawiki]] 17:54, 13 декември 2007 (UTC)</text>
      <sha1>0hvnxdfdi78wvp8e999qs2k4drofv5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Технологија и применети науки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2825</id>
    <revision>
      <id>8347</id>
      <parentid>7710</parentid>
      <timestamp>2011-07-05T13:53:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.180.138.90</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Електротехника */</comment>
      <origin>8347</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="296" sha1="ccj18vikal2os65py8yin8dqz6hdgw8" xml:space="preserve">== Електротехника ==
Електрониката е една од многуте научни дисциплини и се занимава со проучување на електронски елементи нивни карактеристики и точни вредности</text>
      <sha1>ccj18vikal2os65py8yin8dqz6hdgw8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Постерот наречен Човек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2830</id>
    <revision>
      <id>12266</id>
      <parentid>12265</parentid>
      <timestamp>2024-01-09T17:06:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ГСтојанов</username>
        <id>102</id>
      </contributor>
      <origin>12266</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62836" sha1="ta2o7kbb5a34ypls4vp6pgul4c46vx1" xml:space="preserve">== Полудена магнетна игла ==

Сѐ уште актуелниот мит за познатиот бермудски триаголник најчесто зборува за тоа дека во тој простор се случуваат работи кои тешко можат да се објаснат. Сомнителните сведоци и непотврдените преживеани учесници на таа мистериозна драма на природата кажуваат дека таму настапува вистински хаос во навигационите  инструменти, а пак магнетната игла ја зафаќа хистерична паника. Претпоставка е дека доаѓа до некој „судир“ на магнетните сили, а компасот пак „не знае“ според што да се владее.  

Книгата ПОСТЕРОТ НАРЕЧЕН ЧОВЕК од младите писатели Елена Терзиева и Горан Стојанов нуди една таква, глобална слика на светот чија матрица се наоѓа во сликата на бермудскиот триаголник. Митот и легендата дејствуваат како стварност. Историјата во најопшти, несредени и кроки-потези се претставува како актуелна стварност, а пак иднината не се разликува од некоја хипотетична или потврдена историја. 

Можеби веќе забележува читателот дека избегнуваме категорично да го определиме жанрот на ракописот од нашите двајца млади автори. Условно речено, се работи за проза, но таа проза на очигледен начин не соочува со сѐ поизразената хипотетичност на каква и да е класификација кога станува збор за современата литература. Обично е да се среќаваат лирски пасажи во наративаната структура на некое современо дело, како што поезијата воопшто не се одкажува од „прозни признаци“. Исто така, обично е да се користи техниката на филмот мотажата и колажот во современото разкажување, од што следува дека традиционалната представа за прозниот исказ е само оперативен термин кој нема некоја поособена поткрепа во самиот материјал – литературата. Посочените специфики се особено важни за авторите на книгата Постерот наречен човек. Веќе првиот кандидат нѐ соочува со постапката на скокови. Раскажувањето не признава последователност но, исто така, не се заснова и врз познатите принципи на симултано прикажување на времето според некој систем, односно на мешањето на објективното и субјективното (вкрстување на дескриптивна наративна едница со внатрешниот монолог) – постапка, која има определена верификација во нашата повоена литература. Станува (првенствено) збор за прикажување некој маркантни секвенци како од митологијата така и од историјата кои се комбинираат без некои надворешни белези на каузалност, што не значи дека не ги поврзува некоја внатрешна кохеренција. Кохезиониот агенс на раскажунањето ние ќе го назначиме како експлозија, големото бум или големото бенг како што велат младите писатели. Со тоа големо бенг, со делењето на нештото од ништото, на светот од хаосот го започнуваат тие своето раскажување. Таа експлозија е нивниот почеток на светот, но самата постои како една потенција на сѐ што е материјално историја и иднина не без извесна сигурност може да се каже дека експлозијата е темелна карактеристика и на светот и на човекот во нивната престава. Таа може да биде физичка, метафизичка, сетилна, еротска, спиритуална, вербална, видлива, невидлива, слушна и нема - со еден збор, светот се идентификува како експлозивен феномен и експлозијата е метонимија на космосот. Сѐ е затегнато, напрегнато, магнетизирано и концентрирано како пред некое драматично финале: атмосферата на овие кроки-митови или негативни митомании е атмосфера на темпирана бомба. Недостига секунда за да биде разнесен и овој свет во неговите идеали, странпатици, клања, илузии, демагогии, религиозни верби во „светлата иднина“, сомнителни правди и несомнени неправди. 

Како се пуши луле на мирот? За да се пуши луле на мирот треба да изполнуваш еден услов: да бидеш паметен човек. Затоа толку ретко се пуши луле на мирот – порачуваат нашите млади писатели во својата необемна книга на еден несомнено ироничен начин, а иронијата е основниот тон на нивното раскажување. По ист начин тие ја редуцираат сликата за лудистичката екстаза на римските патриции: кај нив нема огорченост поради очигледаната престава за декадентност на една високо развиена цивилизација каква што била римската (огорченост е, заправо, носталгија поради падот) ами негација на митот за успешниот свет, за земниот рај преку зборовите на некој анонимен плебеец кој кажува дека, за него, најголем настан во колосеумот бил оној кога пастувите почнале да ги силуваат најиздржливите римски курви. Не поинаку звучи и една секвенца од нашата (на човештвото) блиска историја: Берлин, Берлин, мајне либе Марлен, Берлин, Берлин(...) како гадно не излажаа тогаш. Не може сосем јасно да се определи кој го зборува тоа, но очигледно е дека тоа што го зборува е кажано по човечка мера која, обично, се разликува од тонот, тактот и стратегијата на некоја или која и да е идеолошка мера.

Предполагам дека читањето на оваа книга може да се одвива и поинаку: како стимулиран дефетизам, како загубена ориентација, како ѓаволштилак, како мазохистичка негативна свест, како плукање по лебот во името на чоколадо в уста но, исто така, јас сум уверен дека од сето тоа по нешто влегува во сензибилитетот на сегашниот млад човек. Тој има право не само да им аплаудира на своите постари, ами и понекогаш да ги прашува, како што има право, покажувајќи го својот занес кога го водат за рака во човечкиот бестијариум, да го покаже и својот бес кога се враќа оттаму. 

Отвореноста и смелоста - тоа се две својства кој мене особено ме привлекуваат во ова раскажување. 
                                                              
Атанас Вангелов


== РАСПРОДАЖБА НА ЧУСТВАТА ==

Купувајте ги книгите и читајте ги! Во нив ќе ги најдеш сите животни вистини и лаги. Ќе дознаеш колку добар трговец е животот и на кој начин, и покрај сите химни посветени нему, на крајот многу успешно ве продава на смртта.

Престанете да зјапате во светлечките реклами:

„Во секој момент свежо овошје“

„Кај нас имате голем избор на модерен намештај“

„Овде се продаваат надгробни споменици во секаква боја и големина“

„Се сеќавате ли, во нашава болница си го купивте животот, овој пат, по намалена цена, ви нудиме смрт“

Одморете се малку меѓу две купувања и купете книги. Купете ги поетовите чуства, навлезете во нив, не дозволувајте наместо вас тоа да го стори правот!  


== НАМЕСТО УВОД ==

Еден наш другар, во својата соба направи интересен постер. 

Наместо лица на познати музчки и филмски ѕвезди, тој залепи лица на обични луѓе од различни времиња, различни континенти, различни возрасти и го нарече ЧОВЕК.


Некогаш, не некогаш, но не ни никогаш, значи еднаш кога времето сѐ уште не било родено, постоело само ништо, огромно ништо. Ништото не било раѓано оти отсекогаш постоело. Но не било ни старо, оти не било ништо друго освен ништо.

Неговата безконечност била исполнета со страшна монотонија, глупава и стушена. И не можејќи повеќе да ја издржи досадата, ништото експлодирало. Станало нешто и сега имало кој да ја чуе големата експлозија. Настанал просторот, а со него и времето. И тогаш огромните огнови почнале да бегаат од местот каде што се родиле. Тие се ширеле сѐ повеќе и повеќе низ вечната космичка тишина. Некои се здружувале, а некој продолжувале сами. Граделе огромни спирали, елипси и кругови. Оние со помалку фантазија се задоволувале со несмасни, ладни, грутчести форми.

Времето и просторот плетеле џиновска мрежи и во нив ги ловеле ѕвездените творби. Мрежите ги скривал мракот, а тој повремено бил раскинуван од големи светкавици. Тие го дереле, а тој не знаел дали да продолжи да се шири или да почне да се скрива во себе.

И така огромното нешто се создало од огромното пак е осамено. Можеби некаде постојат браќа и сестри? И тоа брза во сите правци одеднаш, со очајнички страв дека можеби никој нема да ги најде. Некогаш можеби ќе заборави каде тргнало и вечно ќе талка и ќе бара. Но, чекањето може да му ја скрши вербата и нештото да се врати назад во ништо за кога ќе му досади, пак да експлодира во нешто.

Во ограмното пространство на вечната тишина, во еден мал зафрлен кат, светка една мала ѕвезда со повеќе од скромен сјај. Слабите зраци плашливо ги пушта низ мракот од кој многу се плаши и сака да го ублажи. До себе стега девет мали планети и постојано ги пребројува од страв да не изгуби некоја.

Една од нив е многу немирна. Досадата си ја разбива со огромни молњи и огнени дождови. Интересно ѝ е да си ја боцка кожата со вулкански ерупции. Прави црни облаци од кои непрекинето врне дожд. Водата се слева во барички и пак се крева зовриена од топлата кожа на планетата.
Ѕвездата почна да се лути од палавштините на своето дете. Ѕирна во неговите играчки, а таму, во мали барички атомите почнаа да се спојуват и да градат неверојатно големи низи. На ѕвездата играта ѝ стана интересна и си ги бркна рацете во баричките. Низите од атоми почнаа да се преплетуват меѓусебно, а потоа да се делат и пак да си прилепуваат нови атоми. Низите станаа паметни и потоа раснеа.

Ѕвездата беше многу задоволна и горда на своето дете. Тоа знае да си игра. Но што ако играта стана премногу опасна? Да, таа мора да го предупреди своето дете. 

Ѕвездата се сврте кон малата планета, сакаше да ѝ каже ...Силната експлозија ја прекина. Мракот избега некаде исплашен од светлината, а од третото дете останаа само парчиња.

Да, играта сепак беше премногу опасна.


Небото е премногу возбудено од допирот на земјата. А таа, стара блудница, препредена љубовница, го дразни до лудило. Тоа притиска по нејзиното тело, разгалено, распалено, жедно. Небото темнее од страст и ги пушта рацете, натежнува врз земјата, ги милува нејзините облини и дише разпалено. А таа не чуствува ништо, или барем така се преправа. Небото уште повеќе залудува и темнее од бес и неискажана сила. Веќе се претвора во мрак и во него ја допира и милува, ја бара нејзината душа, а земјата како да нема душа. Небото е животно готово да гребе, каса, крши, силува... А земјата е бесчуствително спокојна. Небото се уморува и паѓа врз неа. Тишина. Земјата не се брани, но досадата го турка кон висините, а тоа се корне, црвенее од болка и се крева нагоре. Земјата молчи. Небото е сино од капнатост и умор, но сепак, од високо, со татковска гордост го гледа своето чедо-новиот ден.


Меѓу болничките соби,

меѓу болничките кревети,

меѓу мајчините нозе,

детска главичка.

Нов живот.

Но зошто се оддели од вечноста?

За да стане нешто сосема обично,

човек!


Денот кога мајмунот стана човек.

Од небото пак паѓаше она белото. Беше ладно и жените и децата цел ден останаа во пештерата. Маѓосникот грижливо го чуваше огнот. Големата молња поради несто се лутеше и не доаѓаше да ги пали дрвјата. 

Ловците долго време ги немаше. Маѓосникот им го препушти огнот на старците и почна да игра врз големиот камен за ловците да се вратат живи и да донесат улов. Кога сонцето се умори, отиде да спие. Но празните стомаци не можеа да спијат. Со завист го гледаа сонцето како бега зад планините. Таму се најадува и наутро има сила повторно да грее. Кората од дрвјата веќе оддамна ја немаше, а храната што паѓаше од небото не беше вкусна. Тие беа гладни.

На местото каде што небото и земјата се допираат се појавија ловци. Отидоа право кај главатарот. Носеа само два зајака што не стигнуваше ни за подарок за главатарот и маѓосникот. Знаеја што следуваше, само не знаеја кој од нив. Главатарот одбра еден. Го врзаа за столбот. Не се бунеше. Главатарот го зеде светиот камен и го удри по тилот. 

Наседнаа окулу огнот. Јадеа и беа задоволни. Небото виде дека имаат храна и престана да им ја праќа својата. Една жена седеше понастрана од огнот. Цревата ѝ беа прилепени, а тоа ѝ беше непријатно. Но се обиде повеќепати и никако не можеше да го стави месото в уста.


Ноќта уште дише изморена над сивите ридови на Англија. Во селото се чуствува необична раздвиженост. Исток се избиструва и навестува руменило. Поворка луѓе облечени во овчи руна, со рогови на главата, тргнуваат кон исток, кон ридот. Додека одат некои од нив пеат некоја растегната мелодија, а разбиениот хор само повремено им се приклучува. Набргу стигнуваат до ритчето. На неговиот зарамнет врв стојат камења високи колку двајца луѓе, наредени во круг. Поворката влегува меѓу камењата. Луѓето застануват во круг и замолчуват. Во средината на кругот влегува девојка, а веднаш зад неа оди човек облечен во црн кожув. Девојката ленува на камената плоча поставена на средината не кругот. Луѓето се раздвижуваат. Исток ги заруменил пердувестите облаци. Луѓето чекаат. Човекот во црниот кожув игра окулу девојката, гледајки во двата големи камења на истокот. Одеднаш, застануваат. Сите замолчуваат. Тој се наднесува над главата на девојката и се свртува кон исток. Од кожувот вади парче наострен камен. Меѓу двата големи камена блеснува првиот зрак и паѓа на на остриот камен. Човекот зборува: „Сонце еве ја твојата љубовница, млада и убава, недопрена од никого. Биди милостиво и дај ни светлина и живот и оваа година.“ А потоа острото сечило го забоде во градите на девојката. Крвта го испрскува младото месо, заруменето од црвената светлина на утринското сонце. Девојката одвај може да го почуствува ударот зашто нејзината свест е поматена од големата доза луди печурки. Луѓето почнаа гласно да пеат, да се нишаат во ритамот на песната, а човекто во црн кожув застанува под зракот на сонцето.   


...Познато ни е дека милиони деца во светот гладуваат. Секое шесто дете умира од глад. А ние имаме повеќе храна отколку што ни треба. Зошто да не им дадеме? Само малку од она што за нас е ѓубре и нивната кожичка нема веќе да биде прилепена за коските. Дали е грев тоа што биле црни, жолти или црвени? Не, сите луѓе се исти. Сите ги раѓа мајка и сите ги прибира земјата...бла бла... Затоа ние што имаме повеќе ќе дадеме....бла бла бла... Мораме да ја истакнеме христијанската милосрдност на... бла бла бла... ќе помогнеме, луѓе сме...бла бла бла... повеќе нема да има гладни...бла бла бла...

-Но, ќе ми дадете ли веќе еднаш да јадам?

рѕ: додека го читавте последниот пасус, ве светот умреа од глад единаесет деца. АМИН.


Големиот црн брод се лула на брановите на Атлантикот. Во неговата внатрешност, под палубата, стотина црни луѓе лежат со железа на рацете и нозете. Нивните тела се испиени од долгите денови преседени во смрдливото, задушливо потпалубје и од ретката брашнена каша што ја добиваат наместо храна. Сѐ уште ги печат раните од камшиците, добиени кога ги потераа од село.

Една жена ги подигна рацете кон небото или барем онаму каде што требаше да се наоѓа. Синџирите заѕвечкаа, а нејзиниот глас се надви над мрморењето на луѓето. „О бели луѓе, каде ги носите нашите тела!“ Синџирите ѕвечкаа во ритамот во кој се клатеше жената. Луѓето ја прифатија песната, отпрвин само со ритамот на синџирите, а потоа во растегнатата тажна хармонија на ритамот и мелодијата започна да упаѓаат соло партии... „Таму далеку, во големата џунгла, мојата драга спие. О лулај ме, броду, кон душата на џуглата, мојата драга ќе ме чека“... „О црна жено, црна жено, толку е далеку што не можеш да долгледаш, толку е широко што не можеш да опфатиш, не чекај ме, црно жено“... „Лулај ја мојата душа во пазувите на џунглата, лулај ја мојата душа во пазувите на џунглата, о, лулај ја мојата душа.“ 

Некогаш така пееја на свадбени игри, при посмртните ранци, собрани во круг на средината на селото. А сега пеат за душата на џунглата која останува сѐ подалеку и подалеку, преку матните води на Атлантикот. 
	

Ветрот јава низ пространите рамници на Ирска. На брегот на морето неговата свирка се меша со песната на девојката. Седната на камен, со гитара в раце, загледана во делечините на хоризонтот, нежно ја извива тажната мелодија. Вчера го убија нејзиниот сакан во затворите на Белфаст. Девојката плаче, а ветерот ги брише нејзините солзи. Облаците оловно тежат. Зошто го убија нејзиниот сакан во затворите на Белфаст?


Зошто ѕвездите се толку далеку? Јас не можам да си играм со играчките, тие се толку студени. Зошто ѕвездите се толку далку? Јас не можам да го почуствувам мирисот ма пролетта. Зошто ѕвездите се толку далеку? Љубовта не живее во срцето. Зошто се толку далеку ѕвездите и Африка и големиот орел? Дали некаде има поубави суштества од нас? Зошто ѕвездите се толку далеку?


Еден ден во римскиот КОЛОСЕУМ. Народот е изморен од жештината и здодевните гладијаторски борби во кој ретко некој гладијатор ќе покаже вешта и храбра борба што ќе измами неколку скржави аплаузи.

- Сите тие умираат без достоинство - коментираше еден гледач.

Но одеднаш атмосферата стана напната. Започна главниот дел од играта, ловот на диви ѕверови. Арената брзо ја испразнија од труповите на убиените гладијатори, а од скриената врата излегоа животните. Десет големи африкански слонови, стадо антилопи, два лава, неколку тигри, глутница волци и чакали, бесни кучиња... Животните беа исплашени од извиците на публиката. Излегоа ловците. Опкружија еден лав и го ибодија со копја, но лавот во последен момент се фрли врз еден од нив и со шепата му ја откачи главата што се истракала во песокот. Публиката аплаудираше. Еден гладијатор се фрли врз грбот на еден бик и со нож му ја распори кожата од левата страна, така што зад бикот истече неговата утроба и цревата скоро залепени од прегладнетост. Додека гладијаторот стоеше до убиениот бик и ја поздравуваше публиката, еден носорог од грб го набоде на својот рог и галопираше низ арената. Публиката уште посилно аплаудираше.

Потоа стражарите во арената фрлија едно девојче, една малечка робинка со црна кожа од Египет. Бесните кучиња ја заобиколија и почнаа да ѝ ја кинат облеката. Девојката преплашено се згрчи и почна да им се моли на своите богови. Тогаш кучињата се втурнаа во неа и од нејзиното тело остана само безоблична црвена маса. Публиката падна во еуфорија. Новата точка им се допадна. Само понекоја патрицијка дискретно ги покрива очите со прозирното шамиче...

По два дена игрите завршија. Гледачите си отидоа во своите куќи во предградието на РИМ. Само по некој, кој сѐ уште имаше сила да зборува, коментираше:

- А мене најмногу ми се допадна точката кога коњите ги силуваа старите блудници...


Ловците денеска фатија голем тулјан. Се собраа во иглото и започнаа да го сечат телото на тулјанот. Најстариот ловец го зеде ножот и ги обележа деловите на телото. Точно се знае кој дел кому му припаѓа и за што се употребува. Децата трчаат наокулу и со здравите запчиња гризат од насоленото сало на тулјанот. Жените помагаат, го прифаќаат месото и го редат во садови.
Иде зимата, студена и долга. Уште само неколку тулјани и нема да се плашат од гладот. Во долгите зимски вечери вредните раце на Ескимите од забите на тулјанот ќе направат фигури на еленчиња и поларни мечки, а жените ќе ги сошијат своите шарени облеки.


На работ на големата тајга се наоѓала една мала колиба. Во колибата живеела млада девојка од која никаде немало поубава. Една ноќ девојката сонила чуден сон. Долетала самовила и ѝ донела прекрасна црвена одежда, подарок од принцот. А во нивното село било обичај, пред мажачка момчето на девојката црвена одежда да ѝ дари. Девојката многу се израдувала на сонот, па се разбудила и веднаш потрчала кон реката. Во бистрата вода го здогледала своето лице. Ги расплела коските, ги загризала румените усни. А образите ѝ биле зацрвенети од ноќниот здив. Била толку убава, што дури и реката морала да воздивне. И тогаш едно срнче дошло да се напие водичка, и девојката целата претрпнела, мислејќи дека е принцот што го сонила на белиот коњ. Кога се враќала кон колибата скинала три стракчиња босилек и ги заденала во појасот. Опојниот цветен мирис и младото моминско тело се помешале во залуден пролетен здив...

Кога сонцето се разбудувало на исток, мајката на девојката побрзала да ја разбуди. Во рацете држела прекрасна црвена одежда поубава од онаа на самовилата. Целата извезена и накитена со цветан тантела. Девојката помислила дека е од принцот и од радост срцето низ устата ќе ѝ излетало.

-	Од кого е?- ја прашала мајка си.

-	Од Николенка, чедо!

-	Ах мајко, од Николенка лудиот!? А принцот?

-	Тие и од принцовите и од кралевите имаат повеќе пари - со воздишка одговорила жената.

Есента, ја направиле најголемата свадба што се памети во селото. Богатите родители на Николенка го поканиле целото село. А на чело на свадбата поворка одела прекрасна девојка со црвена одежда...

Минале години. Една приквечерина, во истото село една страрица полнела вода на изворот. До неа дојавал коњаник качен на прекрасен бел коњ. Бил ист како оној што го сонила, а црвената одежда лежела некаде во ковчезите, заборавена и стара.

-	Бабо, во башето село имало нокоја прекрасна убавица.

-	Имало, - одговори бабата - имало многу оддамна, а сега веќе ја нема.


Сте ја чуле ли тажната приказна за малото слонче? Го убија ловците што ја убиле и мајка му. Неговите запчиња беа премногу мали, а тие го убија. Зашто беше премногу згодна цел.

А можело слончето да стане слон, голем и моќен, и да талка по саваните. Со неговиот рик птиците да го започуваат денот, а навечер да наоѓаат одмор на неговото тело. Да залудува од мирисот на слонците во правливите жешки денови, а малите слончиња да му се моткаат меѓу нозете во долгите маршеви по храна и вода.

Ова е тажна приказна за малото слонче што го убија ловците. Мајка му ја убија зашто имаше убави големи заби, а него зашто мораа. Беше премногу згодна цел.


Облаците се капат во руменилото на зората. На морската ширина се раѓа утрото. Брановите трчајќи низ морето ја будат ноќната тишина. И трчаат тие, брзаат кон карпите, а знаат дека таму е крајот. Многу се брановите, и самите не знаат колку се. И случајно два од нив се среќаваат и за миг се слеваат во еден голем бран, поголем и помоќен од сите. И веќе не се солена вода, не се веќе бранови и осамено море. Капките се преточуваат во срце. Воздухот се вобудува и станува љубов. И времето заборава да тече, заслепено од божествената убавине пред него. Сонцето го дава својот благослов и небото синее од восхит. И сѐ е премногу возвишено за да биде само вистина. Водата што веќе не е вода се надига од возбуда и го преплавува единствениот миг. И времето се сепнува и брза да го надополни пропуштенето. Ветерот ги разделува, и брановите пак стануваат бранови. И секој продолжува во својот правец. И брзаат тие, брзаат кон карпите, брзаат да се разбијат во милиони ситни капки. И не знаат дека она што го носат во себе е само една голема илузија. Дека еднаш, за еден краток миг, престанале да бидат само вода, го сопреле времето и станале нешто многу повозвишено.


Момче, не грижи се! Државата мисли на тебе. Еден убав ден и ти ќе добиеш ливче и тогаш ти ќе престанеш да бидеш дете, ќе престанеш да бидеш дури и човек. Тогаш ќе станеш војник, горд бранител на татковината. Слуга покорен на царот, фирерот, генералот, народот, понекогаш сеедно кому.

Постојат два вида убијци. Едните завршуват на бесилка, а другите во историските читанки. Има уште една поделба. Едните убиваат со цел, за големи идеали, а другите, едноставно убиваат. Сите убијци се убијци.

Дали си имал жена? Си ја милувал ли, си спиел ли со неа? Побрзај! Кога ќе ти стават пушка в раце, прстите ќе ти станат премногу студени за тоа. По пушката, жената не е веќе жена. Не можеш да водиш љубов со двете. Што мислиш, колку му треба на куршумот за да ти го просвири срцето? Колку време ѝ треба на крвта за да истече? Колку време ти треба за да умреш? Ти не сакаш да умреш. Природата само еднаш направила човек како тебе. Ти си ти, и никој не е како тебе, сеедно дали си гениј или глупак, ти си ти и никој нема да биде како тебе. Кога ќе убиеш доволно луѓе, ќе те убијат и тебе.

Дали неокогаш си мислел? Побрзај, под шлемот нема место за мисли. Кога ќе станеш само еден запченик од големата бојна машинерија никој од тебе нема да бара да мислиш. Тие ќе те истрижат, ќе те соблечат и ќе ти направат униформа. Потоа и самиот не ќе знаеш кој си, а тие тоа го сакаат. Да го убијат твоето Јас!

Ајде, војнику, убиј ме мене, убиј ги моите браќа и сестри! Ние сме луѓе, а ти кога ќе нѐ убиеш, нема веќе да бидеш човек. Човекот понекогаш е војник, но војникот никогаш не е човек!


Топовите на Аурора. „Русија, занданата на народите, ќе стане наша земја“. „Идеалот на слободниот човек ќе стане вистина“. Црвено. Многу се исплашија од крвта, но сѐ што е големо се раѓа во крв. И белите и црните бригади јуришаа на Новиот ден. Но црвената зора неумоливо го роди сонцето. Напред Црвена коњице, донесете го сонцето на вашите сабји. Прегалопирајте ја Русија, исчитете го ѓубрето за да му направите место на Новиот ден.

А Денот можеби не беше толку светол колку што сакавме, можеби она најцрвеното го затворивме во Сибир, но Денот сепак беше ден, голем Нов ден.


Берлин, Берлин, Берлин, мајне либе Марлен, Берлин, Берлин, Берлин, светот ќе биде наш!

Хајл Хитлер! Хајл Хитлер! Хаајл! ќе го исчистиме еврејското ѓубре што смрди по германските улици...  Тие... и Господ на крст фо ставија. Ја, натурлисх! Нас господ нѐ одбра зашто сме чиста раса, одбрана... ариевске раса!... Ја... хајл Хитлер!!! Еден бог на небото, еден цар на земјата! Хајл! ... а тие ќе умрат! Сите што ќе му згрешат на нашиот Кајзер мора да умрат. Светот ќе биде наш! Хајл! Хајл Хитлер! Хајл Хитлер! Хајл, хајл, хаајл!!!.

Берлин, Берлин, Берлин, мајне либе Марлен, Берлин, Берлин... како гадно нѐ излажаа тогаш!


Ноќта беше предолга во срцето на младиот црн човек, а колибата беше претесна за да го собере неговиот залуден здив. Запурничавиот воздух го носеше нејзиниот здив. Ја чуствуваше млада и безгрижна во соседната колиба. Младото женско тело натежнало врз сламената простирка. Се обидуваше да ја замисли нејзината положба. Неговото тело исполнето со допири се надигаше и сакаше да експлодира. Телото бараше тело. Мораше да се испразни.

Младиот човек, кој штотуку станал ловец и заслужил да има жена, излезе од својата колиба. Желбата за допир во допирот со свежиот воздух го залуде уште повеќе. Тргна. Сите спиеја, а неговата крв беше премногу млада за да спие. Застана пред нејзината колиба. Тивко ја повика. Таа плашливо ја подаде главата.

-	Зошто ме викаш, млад ловецу?

-	А зошто завива лавот во жешка летна ноќ?!

Пауза.

-	Го праша ли татко ми?

- Ако сакаш ти, ќе сака и тој.

Ѝ се приближи. Скоро можеше да ги почуствува врвовите на набрекнатите гради. Рацете сами се залепија на колковите. Таа го погледна и се насмевна. Чуствата ѝ ги натежнаа трепките но таа не се предаваше, и понатаму се бореше со погледот. Рацете ја прекинаа борбата. Тој почна да шета по мазното растреперено тело и да се полни со неговата мекост. Рацете  му запреа на градите. Го чуствуваа засиленото чукање на срцето. Нејзината мекост проструи низ неговото тело. Зборовите на татко му му прелетаа низ мислите. Еднаш кога ловеа низ високите треви му рече: „Кога ќе ја допреш, не стегај, туку милувај ја нежно зашто жената е како газела, плашлива и чуствителна...“ Се обидуваше да ја контролира цврстината на својот стисок. Нежно и баво почна да ѝ го одвиткува здолништето. Бутовите ѝ беа меки. Тонеше во нивната мекост повеќе од каде и да е. Огнот се рашири и на нејзиното тело. Тешкото платно околу неговите колкови веќе беше претесно за да го собере и се најде на земјата. Патем таа случано го допре и него веќе ништо не можеше да го сопре. Телата заиграа во некој залудувачки ритам. 

Девојката му се истргна од прегратката. По еден миг пак беше до него. Телата се прилепија едно до друго сакајќи да станат едно. Нејзиниот крик за миг ја прекина телесната музика, а потоа тие ритмички почнаа да се проголтуваат. Навлегуваше во мекото тело и истовремено тонеше во некоја далечна, пред раѓањето заборавена музика. Да имаше време ќе се сетеше на советите на старите ловци. Се чувствуваше преполн и оптегнат како тетива на ловечкиот лак. Напнатоста го гребеше до болка. Дивиот ритам се претвораше во грч. Чувствата експлодираа и тој целосно се истури низ непрекинати ритмички грчеви. 

Телата тонат во бесвест. Страста надоаѓа како плима и го притиска мозокот до болка. На крајот сѐ стивнува. Постои уште благиот допир на нивните тела...

-Дојди во мојата колиба, ќе ми раѓаш синови!


Реките на Вавилон течат мирно како што течеле од секогаш. Човекот ја копа малата нива. Жените и децата уморно се придржуваат за алатките, за да не падната во браздите. Слабите растенија шушкаат за уште една зима и уште една сиромаштија. И сламената колиба, и големата скалеста пирамида до неа, и светиот храм и тие шушкаат за уште една зима и уште една сиромаштија. 

По брегот на реката јаваат војници. Застануваат до старецот.

- А, еве го тој што не го плаќа данокот!

- Аман, божји луќе, јас сѐ плаќам. И кожата од грбот си ја дадов.

- Лажеш, ѓубре парталаво. Но, не грижи се. Данокот се плаќа и со нешто друго.

Војниците му ја одвлекуваат најголемата ќерка во трските. Човекот се подисправа. Девојката крикнува. Човекот стои. Девојката пак крикнува. Човекот стои. Девојката крикнува!... Човекот стои!...

Војниците јаваат по брегот на реката. Девојката излегува од трските. Со калливите раце го крие разголеното тело. Човекот само ја погледнува за миг, а потоа продолжува да копа. Девојката паѓа немоќна, а калливата земја се помешува со срамот. Реките на Вавилон продолжуваат да течат мирно како што течеле од секогаш. 


Таа не беше убава, туку прекрасна. Со блескава црна коса и парченце небо во очите. Немирна, разбушавена, насмеана, чудна, мистично заводлива...

За него небото од секогаш било сино. Толку сино што понекогаш го тераше да се смее, и во таа насмевка да ја пронаоѓа неа. Во едно такво небо таа дојде и му ја стави иглата во вената. Небото стана уште посилно, илјада пати посилно, целото претворено во насмевка. А под него пливаа двајцата, споени, вечно, засекогаш...

Небото расипнички ја трошеше својата боја и еден ден остана без неа. Стана жолто, со кафеави облаци. Почна да реве од болка. Ревеше и тој и ги бараше нејзините очи, или нејзините раце што толку нежно ја забодуваа иглата. 

Болница. Тесно е за неговата болка што излегуваше од душата и гребеше по синото небо и насмевките. Долго време, или само неколку недели, сеедно. Во меѓувреме ја изгуби младоста. 

Таа. Ја сретна пак кога влезе во животот. Беше истата сонлива девојка со пролетно небо во очите. Некој друг беше со неа. Двајцата прегрнати пливаа под небото, споени „засекогаш“?!

Само отиде и ја праша:

- Имаш ли?

Оба е приказна за синото небо. 


...А приквечерината, еден бел човек дојде и им кажа дека во битката загинаа сите воини.

Жените ги растурија шаторите, ги собраа децата и малкуто покуќнина што ја носеа со себе и тргнаа. Еден индијанец, стар воин, кого поради снегот на старата глава не го поведоа со себе, си зборуваше самиот со себе: Белиот човек ни зеде сѐ. И гордоста, и честа, и земјата, и живото, и племето. Смртта дојде во нашето огниште. Но сѐ уште има машки деца во племето. Тие ќе пораснат и повторно ќе го создадат племето...

Тажната колона тргна. Некаде далеку, некаде уште еднаш на запад, некаде далеку. Останаа само стаповите од шаторите и беззабите старици кои не можат да му родат синови на племето, за да умрат со првите снегови и зимата.


Јоханес го роди Џими
   и Свази го роди Сонга
Џими го роди Мајкл
   и Сонга го роди Хаза
Мајкл го роди Џек
   и Хаза го роди Сото
Џек го роди Томсон
   и Сото го роди Зулу

И Јоханес дојде во Јужна Африка и со себе понесе пушки, многу пушки. Суази се роди тука и веруваше дека човекот вреди колку што може да го оптегне лакот. Јоханес го уби додека го оптегнуваше лакот...

А белите синови го слушаа таткото Јоханес. Ја следеа неговата порак аи убиваа. Црните синови се' уште веруваа дека човекот вреди колку што може да го оптегне лакот и сите по еднаш го оптегнаа, и сите по еднаш беа убиени.

Но синот на Зулу знае. Не постои Добра Надеж, зашто бог не е црн и нему му е редот да го оптеен лакот. 


Еден стар Евреин сосема глупаво умре на почетокот на Втората светска војна. А имаше само уште неколку дена до доаѓањето на Германците. Ќе го одведеа заедно со дригите и тој како нормален човек ќе умреше во гасните комори. Е сега, тој беше стар и не можеше да даде некое којзнае колку големо задовослтвто, но колку-толку, ќе задоволеше. Ќе си обезбедеше маченичка смрт, па дури и името моежеше да му се најде издлабено на некоја од заедничките гробници. А вака се' расипа.
Еден стар Евреин сосема глупаво умре на почетокот на Втората светска војна. Замислете, умре со природна смрт.


Како се пуши луле на мирот?
За да пушиш луле на мирот треба да исполнуваше еден услов: Да бидеш човек. Затоа толку ретко се пуши луле на мирот.

Современ човеку на дваесеттиот век. Ти си преморен од бескрајната трчаница. Се кинеш меѓу два состанока, и два автопуса. Ти си фрустриран, смогот ит прави рак во белите дробови, бетонските чудовисшта се ѕверат во тебе од секој агол. Не ја разбираш политиката, а чувствуварш дека политичарите манипулираат со тебе. Времето те гази, те гмечи и ти ја губиш способноста да сакаш и да бидеш сакан. Децата те прават глупав и старомоден, а жената те лаше со шефот за да добиеш поголема плата...
Современ човеку на дваесеттиот век, самоубиј се! Најлесен и најефикасен начин да го сториш тоа е со сечење вени. (И ефтино е). Потребен е само еден леген, околу 4 литри млака вода и еден чилет. Легенот со водата стави до го себе, стави ја во него десната рака и седни удобно. Потоа земи го жилетот и внимателно пресечи си ги вените. Не плаши се, навистина нема да те боли. Срцето отпрвин силно ќе чука, нешто од восбуда, а нешто поради непослушноста на твојот организам кој упорно ќе настојува да ја задржи крвта. Ако си плашлив, не гледај го тенкиот бликот крв што ќе истечува во водата. Можеш да се онесвестиш и да го пропуштиш сопственото умирање. И сега доаѓа најпријатното. Ќе почувствуваш како ти се спие, и наеднаш ќе тонеш во пријатен сон, вечен, пријатен сон...
Не мисли на оние што ќе треба да го погребат твоето деформирано посинето тело. Тоа ќе биде само една мала непријатност во нивниот живот, која тие брзо ќе ја заборават. Не мисли на оние со кои те сврзуваат роднински, правни, или други врски. Тие ќе го подела твојот двособен стан и ќе бидеш заборавен. Мисли на себе. Осамостој се. Стори нешто што ќе им покаже на другите дека ни се бескарактерен лигав водоземец. Живеј го животот на својот начин-умри!!


Луѓе, што чекате уште, уништете се'! Планетата веќе не ве трпи, многу сте. Ајде, само храбро! Имате најразлично оружја, дроги, отрови... Напред, изберете што ви е по војла! Или чекајте! А зошто бавно и болно? Па имате атомски бомби. Само ги трупате, употребете ги веќе еднаш! Со атомските бомби ќе ги снема и енергетските кризи, и студените војни и гладот, и сите современи чудовишта. Само внимавајте добро, да уништите се' зад себе, зашто на мајмуините може пак да им текне да слегуваат од дрвјата, а тоа веќе ќе биде навистина премногу за кутрата Земја.
Убаво размислете, само еден момент и вие ќе бидете спасени! Доволно е само големите глави да дадат знак и...

Како и да е, сега сме на крајот. Имаше многу необични, чудни, понекогаш пријатни, понекогаш непријатни изненадувања, сепак, ако не друго, беше интересно да се види, чуе и доживее сето тоа, а сега, завршуваме во пренабиените, мртви, железни топки. Нем адвижење, нема светлина, нема време. Се' стои неподвижно во мракот и чека во бескрајното долго. Можеби некогаш с' ќе се урне во една точка и пак ќе почне големото „Бенг“, можеби... Но сега се' е готово, завесата се спушта, мрак...</text>
      <sha1>ta2o7kbb5a34ypls4vp6pgul4c46vx1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Рецепти за леб</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2831</id>
    <revision>
      <id>7267</id>
      <timestamp>2008-01-13T12:17:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>221.127.102.209</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: [[Рецепти за леб]] Рецепти за леб.</comment>
      <origin>7267</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="7vdmnw30wh8usthploqr5p67ogucyfo" xml:space="preserve">[[Рецепти за леб]]
Рецепти за леб.</text>
      <sha1>7vdmnw30wh8usthploqr5p67ogucyfo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Скендербег</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2832</id>
    <revision>
      <id>7269</id>
      <timestamp>2008-01-19T18:26:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.125.239.87</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: СКЕНДЕРБЕГ    По паѓањето на Албанија под османлиска власт, голем број градови и селски населби биле ог...</comment>
      <origin>7269</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6458" sha1="iennrb8j09o3n3jsvaxaahueb1d4fo4" xml:space="preserve">СКЕНДЕРБЕГ


По паѓањето на Албанија под османлиска власт, голем број градови и селски населби биле ограбени и опустошени. Населението било задолжено со бројни даноци и други обврски и задолженија во полза на османлиската власт. Поради тешката ситуација и притисоците на Османлиите, голем дел од албанското христијанско население било принудено да ја напушта земјата.

Поради лошата положба на населението, кон средината на 15 век  во Aлбанија било кренато големо востание против Османлиите, на чело со Скендербег. Родено име му е Ѓорѓија(Георг Кастриот), роден на 6 мај 1405год.  во Круја(Албанија). Тој потекнува од христијанско благородно семејство.

 Неговиот татко по име Иван Кастриот за да задржи поседи во средна Албанија и во дебарската област ,  ги дал своите синови како заложници кај султанот. Иван Кастриот владеел со териториите меѓу реките Мат и Дрим .Кога бил кај султанот Ѓорѓ ја сменил својата религија во Ислам и си го променил името во Скендер(исламска варијанта на Александар). Тој вршел високи функции во османлиската 
држава, дури станал и  т.н. генерал, турски бег.
 Во 1443год. Скендербег дошол во Албанија со 300 свои приврзаници и користејки ги слабостите во Отоманската империја, тој се отцепил од турската власт и кренал востание во Дебарско. Негов најблизок соработник бил Мојсо Големи од Дебар, додека центар на востанието бил градот Кроја. Во борбата против Османлиите тој добил подршка и помош од Венеција и од другите западноевропски земји. Како &quot;капетан на Албанија&quot;, Скендербег со успех се борел против побројната османлиска војска. Востаниците ослободиле поголем дел од Албанија, како и дел од пограничните територии на Македонија. Во востанието на Скендербег зеле учество и голем број Македонци од Дебарскиот крај. Во Дебарско се одиграле и неколку битки помеѓу востаниците и османлиската војска. Попозната била битката што се одиграла кај Светград(Коџаџик) во која османлиската војска лично ја предводел султанот.
Скендербег успешно им се спротивставувал на Османлиите цели 25 години. Се до неговата смрт на 17 јануари 1468година, кога востанито било задушено од еден Албанец по име Балабан-Паша, кој бил освоен од Османлиите. Јуначката борба на Скендербег против Османлиите во целиот тогашен христијански свет предизвикувала восхит и одушевување.

Востанито на Скендербег имало големо значење во борбата на христијанското население во Албанија и Македонија против османлиската власт. Иако било кренато во Албанија востанието го помагале христијанските држави од Европа, најмногу Венеција. Покрај Албанците во востанието зеле учество и голем број Власи и Македонци, кои се истакнале во борбата против Османлиите.


	според Марин Барлети биографот на Скендербег:	Османлиите го освоиле Светиград(Коџаџик) со издајство. Успеале да наговорат еден од бранителите на градот ноќе да фрли во бунарот со вода пцовисано куче. Кога следното утро тоа било забележано во градот завладеало големо неспокојство. Сите Дебрани биле огорчени заради предавството. Повеќе се плашеле од загадената вода отколку од непријателот. Едни барале градот да се запали и да се направи пробив низ непријателските редови. Сепак го избрале помалото зло-му се предале на непријателот и ги прифатиле неговите услови за мир.
Војската на Скендербег била со традиционално оружје-сабји, копја и стрели. Имало лесна пешадија(турска пешадија).
По смртта на Скендербег, неговиот син Скендербег Ѓон Кастриот, којшто имал само 14 години заедно со својата мајка Доника морале да заминат од земјата, и се населиле во христијанското Неаполско Кралство.</text>
      <sha1>iennrb8j09o3n3jsvaxaahueb1d4fo4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Политика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2836</id>
    <revision>
      <id>7453</id>
      <parentid>7319</parentid>
      <timestamp>2008-07-11T20:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.141.179</ip>
      </contributor>
      <origin>7453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="602" sha1="hooobd1nkqtaglhxz719na9w2yydzil" xml:space="preserve">*[[Локална самоуправа]] - Гордана Силјановска-Давкова и Владимир Митков
*[[Хинд Свараџ или Индиска Самоуправа]] - М. К. Ганди
*[[Теории за мирот]] - Светомир Шкариќ
*[[Ненасилна трансформација на конфликти]] - Олга Мурџева-Шкариќ
*[[За вечниот мир - Филозофски проект]] - Имануел Кант / Immanuel Kant
*[[Трансценд метод и контакти со мирот низ светот]]</text>
      <sha1>hooobd1nkqtaglhxz719na9w2yydzil</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хинд Свараџ или Индиска самоуправа – Махатма Ганди</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2837</id>
    <revision>
      <id>10777</id>
      <parentid>7318</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:08:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Хинд Свараџ или Индиска Самоуправа]] на [[Хинд Свараџ или Индиска самоуправа – Махатма Ганди]]</comment>
      <origin>7318</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1730" sha1="6ut6zv2dmjjmmqrcr9dypi574297i7j" xml:space="preserve">СОДРЖИНА
*[[Кон читателот]]
*[[Предговор кон новото издание (Махадев Десаи)]]
*[[Предговор (Махадев Десаи)]]
*[[Објаснување]]
*[[I. Конгресот и неговите службеници]]
*[[II. Одделувањето на Бенгал]]
*[[III. Незадоволство и немир]]
*[[IV. Што е тоа Свараџ?]]
*[[V. Состојбата во Англија]]
*[[VI. Цивилизација]]
*[[VII. Зошто Индија беше загубена.]]
*[[VIII. Состојбата во Индија]]
*[[IX. Состојбата во Индија (прод.): железница]]
*[[X. Состојбата во Индија (прод.): индусите и мохамеданците]]
*[[XI. Состојбата во Индија (прод.): адвокатите]]
*[[XII. Состојбата во Индија (прод.): докторите]]
*[[XIII. Што е вистинска цивилизација?]]
*[[XIV. Како Индија може да стане слободна?]]
*[[XV. Италија и Индија]]
*[[XVI. Груба сила]]
*[[XVII. Пасивен отпор]]
*[[XVIII. Образование]]
*[[XIX. Машинерија]]
*[[XX. Заклучок]]

Додатоци
*[[I. Некои авторитети]]
*[[II. Сведоштва на некои значајни личности]]
*[[Џ. Сејмур Кеј]]
*[[Виктор Кузин]]
*[[Фредерик Макс Мулер]]
*[[Фредерик вон Слегел]]
*[[Аби Џ. А. Дубојс]]
*[[Џ. Јанг]]
*[[Полковник Томас Мунро]]
*[[Сер Вилијам Ведербурн]]</text>
      <sha1>6ut6zv2dmjjmmqrcr9dypi574297i7j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кон читателот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2838</id>
    <revision>
      <id>7452</id>
      <parentid>7451</parentid>
      <timestamp>2008-07-11T19:53:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.141.179</ip>
      </contributor>
      <origin>7452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1483" sha1="c3y7qpcrpirawamzrb4fdpfzt8wynw5" xml:space="preserve">Би сакал да му кажам на вредниот читател, но и на сите оние кои се интересираат за моето пишување, дека јас воопшто не се трудам да изгледам доследено. Во мојата потрага по Вистината јас се ослободив од многу идеи и научив многу нови нешта. Јас сум стар, но не чуствувам дека престанав да растам одвнатре или пак дека моето растење ќе престане со распаѓањето на моето тело. Она што ме интересира е мојата подготвеност да се потчинам на повикот на Вистината, мојот Бог, во секое време, и затоа кога некој ќе пронајде некаква недоследност во две различни мои творби, и ако сеуште има верба во мојот здрав разум, ќе постапи правилно доколку ја избере последната од овие две напишани на иста тема.   
                                                                                           
                                                                                           М. К. Ганди

Хариџан 29-4-'3.</text>
      <sha1>c3y7qpcrpirawamzrb4fdpfzt8wynw5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предговор кон новото издание (Махадев Десаи)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2839</id>
    <revision>
      <id>7283</id>
      <parentid>7282</parentid>
      <timestamp>2008-02-15T14:11:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <origin>7283</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14797" sha1="h82rsezjt0mjnwpl38pwakguokbdbom" xml:space="preserve">Pri izleguvaweto na novoto izdanie na Hind Svarax mo`ebi }e bide soodvetno da soop{tam deka slednoto go napi{av vo Harixan za specijalniot broj na Hind Svrax vo Arijanskite pati{ta. Iako Gandievite gledi{ta kako {to se ka`ani vo prvoto izdanie na Hind Svarax vo su{tina ostanaa neizmeneti, tie pominaa niz izvesna neophodna evolucija. Mojot natpis sodr`an podolu frla izvesno svetlo na ovaa evolucija. Dokaz deka ovaa izdanie be{e preraboteno od mnogubrojni prijateli na koi sum im beskrajno blagodaren. Vartha, 11-12' 38
- M.D

Va`no izdanie

Specijalniot broj na Hind Svrax za Arijanskite pati{ta e edinstveno po svojata zamisla i izvonredno uspe{no vo svojata izvedba. Toa go dol`i svoeto pojavuvawe na posveteniot trud na talentiranata sestra [rimati Sofija Vadija koja isprati kopii od Hind Svarax (Indiskata samouprava) do mnogubrojni prijateli vo stranstvo i gi pokani najzna~jnite od niv da gi izrazat svoite pogledi za knigata. Taa samata posveti specijalni statii za knigata i vo nea ja vide nade`ta za idnata Indija, no taa saka{e evropskite misliteli i pisateli da ka`at deka vo nea le`i potencijalot, da i pomogne duri i na Evropa, da izleze od sopstveniot haos, i zatoa taa go obmisli ovoj plan. Specijalniot broj  sodr`i natpisi od prof. Sodi, G.D.H. Kol, K.Delisal Brns, Xon Midelton Muri, X.D.Beresford, Hju Foset, Klod Hauton, Xerald Hrt i Irin Radbon. Se razbira nekoi od niv se dobro poznati pacifisti i socijalisti. ^ovek se pra{uva kolkav bi bil brojot  dokolku bi bile vklu~eni i natpisi od nepacifisti~ki i nesocijalisti~ki pisateli! Natpisite se taka podredeni da “sprotivstavenite kritiki i prigovori, koi se postavuvaat vo prethodnite natpisi, se odgovaraat vo nivnite posledovatelni natpisi”. No, postojat edna ili dve kritiki koi se napraveni od re~isi site pisateli, i korisno e tuka da bidat zemeni vo obzir. Postojat opredeleni ne{ta za koi e dobro vedna{ da bidat razjasneti. Taka prof. Sodi pri negovoto vra}awe od Indija zabele`uva, deka na prv pogled doktrinata vsadena vo knigata nema zna~itelen uspeh. Toa vo izvesna mera e to~no. Podednakvo to~na e zabele{kata na g-n G.D.H.Kol deka iako Gandi e “blisku do Svarax kolku {to ~ovek mo`e da bide vo ~isto li~en odnos”, toj nikoga{ ne go re{il za negovo li~no zadovolstvo, drugiot problem - onoj za iznao|awe uslovi za sorabotka, koja }e go premosti jazot pome|u lu|eto, pome|u dejstvuvaweto sam i pomagaweto na drugite da dejstvuvaat vo soodnos so nivnata svetlina, koja vklu~uva dejstvuvawe so niv i kako eden od niv - da se bide istovremeno svoj i nekoj drug, pri {to drugiot mo`e i mora da po~ituva i kritikuva i da se obide da ceni. Kako {to Xon Midlton Muri veli, “efikasnosta na nenasilieto brzo se tro{i koga e koristena samo kako tehnika na politi~ki pritisok”, - koga se izdignuva pra{aweto. ‘Dali nenasilstvoto fante de mieux e navistina nenasilstvo voop{to?’
	No celiot proces e edna beskrajna evolucija. Rabotej}i za krajot, ~ovekot isto taka raboti za usovr{uvawe na sredstvata. Na~elata za nenasilstvo i qubov se iska`ani od Buda i Hristos pred mnogu vekovi. Tie se uspe{no primenuvani niz vekovite od odredeni lu|e za to~no definirani celi.  Kako {to e poznato, i kako {to Xerald Hrt poso~i “dolgotrajniot interes na celiot svet za eksperimentot na g-n Gandi le`i vo faktot, deka toj se obide metodot da proraboti na masovno ili nacionalno nivo”. Pote{kotiite na taa primena se o~igledni, no Gandi veruva deka ne se nenadminlivi. Eksperimentot izgleda{e nevozmo`en vo Indija vo 1921 g. i treba{e da bide napu{ten, no toa {to toga{ be{e nevozmo`no stana vozmo`no vo 1930.  Duri i sega se izdiga pra{aweto: ‘[to zna~i nenasilstvo?’ ]e bide potrebna dolga praktika za da se standardizira zna~eweto i sodr`inata na ovoj termin. Ottuka i zna~eweto e pro~istuvawe na sebesi i pove}e pro~istuvawe na sebesi. Ona {to zapadnite misliteli ~esto go zaboravaat e deka osnovniot uslov za nenasilstvo e qubovta i deka ~istata nesebi~na qubov e nevozmo`na bez za~uvana ~istost na umot i teloto.
Napadite kon ma{inerijata i civilizacijata
Ona {to e zaedni~ka crta na site ostanati pozitivni kritiki na knigata, spored misleweto na kriti~arite e Gandievata neopravdana osuda na ma{inerijata. “Vo itnosta na negovata vizija toj zaborava” veli Midlton Muri “deka predaloto, koe toj tolku go saka, e isto taka ma{ina i e isto taka neprirodno. Spored negovite na~ela toa treba da bide zabraneto.” “Ova” veli prof. Delisal Brns, “e bazi~na filozofska gre{ka. Toa pretpolaga deka treba da se smeta za moralno zol sekoj instrument, koj mo`e pogre{no da se upotrebi. No duri i predaloto e ma{ina i o~ilata na negoviot nos se obi~ni mehanizmi za ‘telesen’ vid. Plugot e ma{ina; i najranite mehanizmi za izvlekuvawe voda se samo podocne`ni relikvii na deseticite iljadi godini ~ove~ki trud da se podobri `ivotot na lu|eto. Sekoj mehanizam mo`e da bide zloupotreben, no ako ima moralno zlo, toa e vo ~ovekot koj go zloupotrebuva, a ne vo mehanizmot.” Moram da priznaam deka“ vo itnosta na negovata vizija” Gandi upotrebil prili~no grub jazik za ma{inerijata, koj dokolku samiot bi ja prerabotil knigata bi go izmenil.  Zatoa {to sum siguren deka Gandi bi gi prifatil site izjavi koi gi citirav ovde i nikoga{ ne im gi pripi{uval na mehanizmite moralnite kvaliteti na lu|eto  koi gi upotrebuvaat. Taka vo 1924 g. toj upotrebi jazik koj potsetuva na dvata pisatela koi {totuku gi citirav. ]e reproduciram dijalog odr`an vo Delhi. Odgovaraj}i na pra{aweto dali toj e protiv seta ma{inerija Gandi re~e:
“Kako mo`am da bidam koga znam deka duri i ova telo e najsovr{ena ma{inerija? Predaloto e ma{ina; malata ~epkalka za  zabi e ma{ina. No ona na koe se protivam e ludiloto po ma{inerijata, a ne samata ma{inerija. Luduvaweto e za ona {to tie go narekuvaat ma{inerija koja go za{teduva trudot. ^ovekot celi na ‘za{teduvawe na tudot’ dodeka iljadnici se bez rabota i se isfrleni na ulica da umrat od glad. Jas sakam da za{tedam vreme i rabota ne samo za del od ~ove{tvoto, tuku za site. Sakam koncentracijata na bogatstvoto, da ne bide vo racete na nekolkumina, tuku vo racete na site. Denes ma{inerijata im pomaga na nekolkumina da `iveat na grbot na milionite. Potikot  za sevo ova ne e filantropijata za za{teduvawe na trudot, tuku al~nosta. I protiv vakvata postavenost na ne{tata jas se boram so seta moja sila... Vrvnata gri`a e ~ovekot. Ma{inata ne smee da gi atrofira ekstremitetite na ~ovekot. Kako primer }e napravam nekolku inteligentni isklu~oci. Zemete go slu~ajot so Singerovata ma{ina za {iewe. Toa e edna od nekolkute korisni ne{ta dosega izumeni i postoi privle~nost kon samiot ured. ”
“No” zapra{a sogovornikot “no mora da postoi fabrika za izrabotka na ovie {iva~ki ma{ini i taa }e bide sostavena od ma{inerija pridvi`uvana od obi~ni motori.”
“Da” re~e Gandi vo odgovor “no jas sum socijalist vo onaa mera za da ka`am deka takvite fabriki treba da bidat nacionalizirani, dr`avno kontrolirani... Za{teduvaweto na trudot na individuata treba da bide cel, a ne ~ove~kata al~nost kako motiv. Taka, na primer, jas }e go pozdravam denot koga ma{ina }e gi poprava iskrivenite predala. Ne deka kova~ite }e prestanat da  pravat predala, tie }e prodol`at da gi proizveduvaat, no koga predaloto }e se rasipe sekoj preda~ bi imal ma{ina za da go popravi. Ottamu zamenete ja al~nosta so qubov i sè }e bide vo red.”
“No” zapra{a sogovornikot “ako napravite isklu~ok so Singerovata ma{ina za {iewe i va{eto predalo,  koga ovie izgovori bi zavr{ile?”
“Samo koga tie mu pomagaat na poedinecot i ne ja zagrozuvaat negovata individualnost. Na ma{inata ne smee da $ se dozvoli da gi oskati ekstremitetite na ~ovekot.”
“No, kako ideal, ne bi li ja otfrlile celata ma{inerija? Koga napravivte isklu~ok so ma{inata za {iewe, vie }e treba da napravite isklu~ok i za velosipedot, avtomobilot, itn.”
“Ne, jas nema” re~e toj “zatoa {to tie ne ja zadovoluvaat koja bilo  od primarnite potrebi na ~ovekot, bidej}i ne e osnovna potreba na ~ovekot da gi pominuva dale~inite so brzina na avtomobil. No, nasproti ova, iglata se poka`uva za su{tinsko ne{to vo `ivotot, osnovna potreba.”
No toj dodade “Kako ideal jas bi ja otfrlil celata ma{inerija, duri jas bi se odrekol i od telo, koe ne e od pomo{ vo spasenieto, i bi baral apsolutno osloboduvawe na du{ata. Od ovaa gledna to~ka jas bi ja otfrlil celata ma{inerija, no ma{inerijata }e ostane, bidej}i kako i teloto, tie se neophodnost. Samoto telo, kako {to rekov, e vrven mehanizam, no ako toa e pre~ka za najvisokite dostigawa na du{ata, treba da bide otfrlen.”
Jas ne smetam deka bilo koj od kriti~arite vo su{tina nema da se soglasi so ovaa pozicija. Ma{inata, kako i teloto, e korisna ako i samo vo mera so koja se pomaga raste`ot na du{ata.
Sli~no za Zapadnata civilizacija g-n G.D.H. Kol se sprotistavuva na gledi{teto deka “Zapadnata civilizacija e beskrupulozna neophodnost na neprijatelstvoto so ~ove~ka du{a.”: “Jas velam deka u`asite vo [panija i Abisinija, postojaniot strav koj visi nad nas, nema{tijata srede potencijalno izobilie, se nedostatoci, te{ki nedostatoci na na{ata Zapadna civilizacija, no ne se nejzinata su{tina... Jas ne velam deka nie treba da ja popravime ovaa na{a civilizacija, no isto taka ne veruvam deka taa e nepopravliva. Jas ne veruvam deka taa po~iva vrz zaedni~ko odrekuvawe od ona {to e neophodnost na ~ove~kata du{a. ”U{te pove}e {to i defektite koi Gandi gi poso~i ne bea su{tinski nedostatoci, tuku bea nedostatoci na tendenciite, i gandieviot prigovor vo knigata be{e so cel da se sprotistavat tendenciite na Indiskata civilizacija so tie na Zapadnata. Gandi }e se soglase{e so G.D.H. Kol deka Zapadnata civilizacija ne e nepopravliva, i deka Zapdot }e ima potreba od Samouprava vo zapaden stil i isto taka sostavena od “voda~i koi se gospodari na sebesi, kakov {to e Gandi, no gospodari spored na{iot zapaden stil, koj ne e negov ili na Indija.”  
Ograni~uvawe na doktrinata
	G.D.H. Kol go postavuva sledniov te`ok problem: “Dali e toa taka i koga germanskite i italijanskite piloti go masakriraat {panskiot narod, koga japonskite piloti vr{at kole` vrz iljadnici i iljadnici vo kineskite gradovi, dodeka germanskite vojski mar{iraa vo Avstrija i se zakanuvaat da mar{iraat vo ^ehoslova~ka, i koga Abisinija be{e krvavo bombardirana za vreme na odbranata? Do pred dve godini ili ne{to porano, se smetav za protivnik na vojnata i go isklu~uvav nasilstvoto pod bilo koi okolnosti. No denes, mrazej}i vojna, bi rizikuval vojna da go zapram ovoj horor.” Kolku e ostra borbata vo samiot nego se zabele`uva od re~enicite koi sledat podolu: “Bi rizikuval vojna, no duri i sega, vtorata polovina od mene se povlekuva vxa{ena od pomislata za ubistvo na ~ovek. Li~no jas porado bi umrel, otkolku da ubijam. No ne e li pove}e moja dol`nost da se obidam da ubijam, otkolku da umram? Gandi mo`ebi bi odgovoril deka so takva dilema ne  bi se soo~il ~ovek, {to go dostignal svojot li~en Svarax. Jas ne tvrdam deka go dostignav mojot; no ne sum ubeden deka bi se soo~il so taa dilema, ovde i sega vo Zapadna Evropa, pomalku voznemiruva~ki i dokolku go postignev.” 
	Situacii kako onie koi gi spomena g-n Kol ja stavaat na test verata, no Gandi go dava pove}e od edna{ odgovorot, iako toj sosema ne go dostignal svojot Svarax od ednostavna pri~ina, {to za nego Svarax e necelosen s# dodeka negovite srodni du{i se li{eni od nego. No toj `ivee vo vera, i verata za nenasilstvo ne se pomatuva pri spomenuvaweto na italjanskite ili japonskite varvarstva.  Zatoa {to nasilstvoto ra|a nasilstvo i edna{ {tom igrata e zapo~nata, ne postoi granica za da bide sopreno. Filip Manford vo svojata kniga Protivnik na vojnata mu odgovara na kineski prijatel, koj bara akcija vo korist na Kina:
	“Va{iot neprijatel e japonskata vlada, a ne japonskite selani i vojnici - nesre}ni i neobrazuvani lu|e, koi ne znaat zo{to se povikani da se borat. I pokraj toa, dokolku upotrebite obi~ni voeni metodi za odbrana na va{ata zemja, ovie nevini lu|e koi ne se va{ite vistinski neprijateli,  vie }e mora da gi ubiete.Samo dokolku Kina se obide da gi primeni nenasilnite taktiki koristeni od Gandi vo Indija, taktiki koi se poblisku do u~eweto na golemite religiozni voda~i }e bide pouspe{na, otkolku koga bi gi kopirala voenite metodi na Evropa.. Se razbira, lekcija za ~ove~kiot rod, e deka kinezite, najpacifisti~kiot narod na svetot, se za~uvale sebesi i svojata civilizacija podolg period vo istorijata otkolku bilo koj drug od voinstvenite rasi. Ve molam, nemojte da mislite deka nie ne im oddavame po~it na hrabrite kinezi, koi se borat za odbranata na svojata zemja. Ja po~ituvame nivnata `rtva i prifa}ame deka imaat poinakvi na~ela od nas. Sepak, nie veruvame deka ubivaweto e zlo vo bilo koi okolnosti i od nego ni{to dobro ne mo`e da proizleze. Pacificizmot nema da ve po{tedi od celoto stradawe, no na dolgoro~en plan veruvam, deka e poefektivno oru`je protiv bo`emnite osvojuva~i otkolku site va{i voinstveni sili; {to e najva`no }e gi odr`i `ivi idealite na va{ata rasa.”
	G-|ica Iren Ratbon postavuva sli~no pra{awe: “Kakvo ~ove~ko su{testvo na ovaa zemja, normalno ili nalik na svetec, mo`e da go izdr`i stradaweto na malite mom~iwa i devoj~iwa, i kako poklonuvaj}i mu se na tiranot i odrekuva}i se od svojata sovest mo`e da gi spasi? Ova pra{awe Gandi ne go odgovara. Toj duri i ne go postavuva... Hristos e pojasen.. Eve gi negovite zborovi: ‘Na onoj, koj }e im na{teti na male~kite koi veruvat vo mene }e bide podobro da mu se vrze kamen okolu vratot i da bide udaven vo moreto.’ Hrisos ni e od pogolema pomo{, otkolku Gandi.” Ne mislam deka Hristovite zborovi izrazuvaat ne{to pove}e otkolku od negoviot gnev, a predlo`enoto dejstvie ne e kazna koja treba da mu  bide nalo`ena od nekoj drug na vinovnikot, tuku toj treba samiot da ja izvr{i vrz sebe. I dali g-|ica Iren Ratbon mo`e da bide sigurna, deka primenuvaj}i go ona {to spored nea e Hristov metod bi spasilo dete? Taa gre{i koga misli deka Gandi ne go postavil pra{aweto. Toj go postavil i odgovoril kategori~no, kako {to be{e postaveno i odgovoreno na delo od onie besmrtni muslimanski ma~enici pred 1300 godini, koi go podnesoa stradaweto `enite i decata da umrat od glad i `ed, otkolku da mu se poklonat na tiranot i da se odre~at od svojata sovest. Zatoa {to poklonuvaj}i mu se na tiranot i odrekuvaj}i se od svojata sovest, go ohrabruvate tiranot da izvr{uva pogolemi u`asi. 
	No duri i g-|ica Iren Ratbon ja narekuva Hind Svarax “isklu~itelno mo}na kniga” i preku nejzinite doblesti taa se na{la “sebesi pottiknata od taa ogromna iskrenost da ja bara svojata iskrenost. Bi gi zamolila lu|eto da ja pro~itaat. ”
	Urednicite na Arijanskite pati{ta napravija ogromna usluga na kauzata za mir i nenasilstvo so izdavaweto na nivniot specijalen broj na Hind Svarax.</text>
      <sha1>h82rsezjt0mjnwpl38pwakguokbdbom</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предговор (Махадев Десаи)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2840</id>
    <revision>
      <id>9166</id>
      <parentid>7284</parentid>
      <timestamp>2013-04-09T00:01:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9166</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7611" sha1="a3wh6d52f1noqpuzul23thmwy18erbp" xml:space="preserve">Кога лорд Лотиан беше во Сигон ме праша дали би можел да му дадам копија од Хинд Свараџ, бидејќи како што тој кажа, с# што Ганди учи сега го има својот зародиш во таа мала книга, која заслужува да биде читана и препрочитана со цел Ганди да биде соодветно разбран. 
Интересно е дека во исто време Шримати Софија Вадија пишуваше натпис за книгата убедувајќи ги сите наши министри и членови на правната асамблеја, и сите британски и индиски државни службеници, навистина секој кој сакаше експериментот на ненасилство во демократијата да успее, да ја прочита и препрочита книгата. “Како може ненасилен човек да биде диктатор во својот дом?” таа прашува. “Како може тој да биде винопиец? Како може адвокатот да го посоветува својот клиент да оди на суд и да се бори?”Одговорите на сите овие прашања издигнуваат многу важни практични проблеми. Образованието со Хинд Свараџ, во кое овие проблеми се решаваат од гледна точка на принципи, треба да биде извршено во голема мера.
Нејзиниот повик е навремен. Книгата е напишана во 1908 г. за време на враќањето на Ганди од Лондон, како одговор на индиската школа на насилство и е издавана на делови во колумни во весникот Индиско гледиште, уредувано од Ганди. Потоа беше издадена во вид на книга, која беше забранета од Владата на Бомбај. Ганди ја преведе книгата за г-н Калебек. Како одговор на постапката на владата на Бомбај, тој го издаде англискиот превод. Кога Гогхеил го виде преводот при неговата посета на Јужна Африка тој го сметаше за незрел и набрзина составен и тој претскажа дека самиот Ганди ќе ја уништи книгата по една година помината во Индија. Во одбрана на сеќавањето на големиот учител, можам да кажам дека ова претскажување не се оствари. Во 1921 г. Ганди пишувајќи за неа рече: “Ја проповеда вистината за љубовта, наместо онаа за омразата. Го заменува насилството со саможртвата. Ја вдлабнува душевната сила наместо грубата сила. Не повлекувам ништо од неа освен еден збор, и тоа во одбрана на една пријателка. Книшката е силна осуда на ‘модерната цивилизација’.Напишна е 1908 г. Моето убедување денес е подлабоко од кога и да е. Но ќе го предупредам читателот да не мисли дека јас денес се стремам кон достигнување на таму опишаниот Свараџ. Знам дека Индија не е зрела за него. Тоа може да изгледа дрско. Но такво е моето убедување. Јас самиот работам на себевладеењето опишано таму. Но денес мојата заедничка активност е без сомнеж посветена на остварувањето на Парламентарен Свараџ, во соодветствие со желбите на луѓето на Индија.”Дури во 1938 г. тој не сакаше да измени ништо во книгата освен можеби јазикот во некои делови. Претставена е на читателот неизменета. 
Но дали Индија за тоа е зрела или не, најдобро е индијците да ја проучат знаменитата книга, која го содржи крајниот логички заклучок за прифаќање на двојните начела на Вистината и Ненасилството, и тогаш да одлучат дали овие начела треба да бидат прифаени или одбиени. Кога му беше кажано дека книгата не се печати веќе извесно време и дека само неколку копии од нејзиното Мадрас издание се достапни по цена од осум анеси за копија, Ганди рече дека треба да биде издадена веднаш по номинална цена, за да биде лесно достапна за оние кои би сакле да ја прочитаат. Затоа Наваџиван издавачката куќа ја издава по цена на трошоците.

Вардха, 02.02.1938                                                                                  Махадев Десаи

Порака

Го поздравувам вашето промовирање на начелата за одбрана, заради кои Хинд Свараџ беше напишана. Англиското издание е превод на оргиналот, кој е напишан на гуџарати. Би можел да го изменам јазикот на некои места доколку би требало да ја преработам книгата. Но по бурните триесет години низ кои што поминав, не видов ништо кое би ме натерало да ги променам гледиштата изложени во неа. Нека читателот има на ум дека ова е веродостоен запис од разговорите што јас ги водев со работниците, меѓу кои еден беше посветен анархист. Тој исто така треба да знае дека таа го сопре ширењето на гниежот што беше почнал да се шири помеѓу некои индијци во Јужна Африка. Читателот  може да одржува рамнотежа наспроти ова мислење на драг пријател, кој за жал го нема повеќе, дека тоа беше производ на будала. 

Сигон, 14, јули, 1938 г.                                                                                   М.К. Ганди</text>
      <sha1>a3wh6d52f1noqpuzul23thmwy18erbp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Објаснување</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2841</id>
    <revision>
      <id>7285</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:15:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Objasnuvawe  Se rabira deka e golema sre}a {to ovaa moja kni{ka dobiva tolku mnogu vnimanie. Orginalot e na guxarati. Ima promenliva kariera. Prvo be{e izdadena vo kolumnite na Indisko gle...</comment>
      <origin>7285</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4030" sha1="bns0bxxv0fgcrs149wumndeneed2mvo" xml:space="preserve">Objasnuvawe

Se rabira deka e golema sre}a {to ovaa moja kni{ka dobiva tolku mnogu vnimanie. Orginalot e na guxarati. Ima promenliva kariera. Prvo be{e izdadena vo kolumnite na Indisko gledi{te od Ju`na Afrika. Be{e napi{ana vo 1908 g. za vreme na mojot povraten pat od London za Ju`na Afrika kako odgovor na indiskata {kola na nasilstvo i nejziniot prototip vo Ju`na Afrika. Stapiv vo kontakt so sekoj poznat indiski anarhist vo London. Nivnata hrabrost me impresionira{e, no pouvstvuvav deka nivnata posvetenost e pogre{no naso~ena. Po~uvstvuvav deka nasilstvoto ne e lek za indiskata bolka, i deka nejzinata civilizacija bara{e upotreba na poinakvo i posovr{eno oru`je za samoza{tita. Satijagrahata od Ju`na Afrika be{e seu{te mladen~e edvaj dve godini staro. No se razvi dovolno za da mi dozvoli da pi{uvam za nego so izvesen stepen na samouverenost. Ona {to go napi{av be{e tolku mnogu ceneto {to be{e izdadeno kako kni{ka. Privle~e izvesno vnimanie vo Indija. Vladata na Bombaj go zabrani negovoto cirkulirawe. Na toa odgovoriv so izdavawe na negov prevod. Smetav deka be{e moj dolg kon moite angliski prijateli, tie da ja znaat nejzinata sodr`ina. 
Sored moeto mislewe toa e kniga koja mo`e da bide dadena i na dete. Ja propoveda vistinata za qubovta, namesto onaa za omrazata. Go zamenuva nasilstvoto so samo`rtvata. Ja vdlabnuva du{evnata sila namesto grubata sila. Pomina niz nekolku izdanija i bi ja prepora~al na onie koi bi sakale da ja pro~itaat. Ne povlekuvam ni{to od nea osven eden zbor, i toa vo odbrana na edna prijatelka. 
Kni{kata e silna osuda na ‘modernata civilizacija’ Napi{na e 1908 g. Moeto ubeduvawe denes e podlaboko od koga i da e. ^uvstvuvam deka dokolku Indija ja otfrli ‘modernata civilizacija’ mo`e da ima pove}e pridobivki.
 No }e go predupredam ~itatelot da ne misli deka jas denes se stremam kon dostignuvawe na tamu opi{aniot Svarax. Znam deka Indija ne e zrela za nego. Toa mo`e da izgleda drsko. No takvo e moeto ubeduvawe. Jas samiot rabotam na sebevladeeweto opi{ano tamu. No denes mojata zaedni~ka aktivnost e bez somne` posvetena na ostvaruvaweto na Parlamentaren Svarax, vo soodvetstvie so `elbite na lu|eto na Indija. Jas ne se stremam kon uni{tuvawe na `eleznici i bolnici, iako sigurno bi go smetal za dobrodojdeno nivnoto prirodno uni{tuvawe. Nitu `eleznicite ne se test za visoka i ~ista civilizacija. Vo najdobar slu~aj tie se neophodno zlo. Nitu edna od niv ne dodava nitu in~ za morlniot ugled na nacijata. Nitu pak se stremam kon trajno uni{tuvawe na zakonodavnite sudovi, iako go smetam za ‘dlaboko posakuvano sovr{enstvo’. U{te pomalku se obiduvam da ja uni{tam celata ma{inerija i fabrikite. Toa bara povisoka ednostavnost i otka`uvawe otkolku {to lu|eto se podgotveni denes da dadat.
Edinstven del od programata {to se izvr{uva denes e onoj za nenasilstvoto. No `alam {to moram da priznaam deka, duri ni toj ne se izvr{uva vo duhot na knigata. Dokolku se izvr{uva{e Indija }e vospostave{e Svarax za eden den. Dokolku Indija ja prisvoe{e doktrinata za qubov kako aktiven del od nejzinata religija i ja vovede{e vo nejzinata politika Svarax }e be{e donesen vrz Indija od rajot. No bolno sum svesen deka toj nastan e seu{te mnogu daleku.
Gi predlagam ovie komentari zatoa {to zabele`uvam deka mnogu se citira od knigata za da se frli somne` vrz ova dvi`ewe. Sum videl duri i natpisi, koi naveduvaat deka jas igram dlaboka igra, deka go koristam momentalniot nemir za da go nametnam mojot zanes vrz Indija, i deka na smetka na Indija pravam religiozni eksperimeti. Mo`am samo da odgovoram deka Satijagraha e napraven od po`ilav materijal. Nema nikakva rezerviranost i ni{to tajno vo nego. Del od celata teorija za `ivotot opi{ana vo Hind Svarax nesomneno e izvr{ena vo praksa. Ne postoi nikakva opasnost od negovoto celosno primenuvawe. No ne e vo red  da se pla{at lu|e so izvlekuvawe na delovi od moeto pi{uvawe, koi se neva`ni za problemot na zemjata.

Mlada Indija, januari 1921 g.              
                                                      M.K. Gandi</text>
      <sha1>bns0bxxv0fgcrs149wumndeneed2mvo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>I. Конгресот и неговите службеници</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2842</id>
    <revision>
      <id>7288</id>
      <parentid>7287</parentid>
      <timestamp>2008-02-15T14:18:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <origin>7288</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9501" sha1="e7dwekkfx9h1jfee8eui66j6rpujetf" xml:space="preserve">^itatel: Tokmu sega nad Indija minuva bran za samouprava. Se poka`a deka site na{i sonarodnici pottiknuvaat za Nacionalna nezavisnost. Sli~en duh preovladuva kaj niv duri i vo Ju`na Afrika. Indijcite poka`uvaat revnosnost za ostvaruvawe na pravata. ]e ni gi objasnite li va{ite gledi{ta za ovaa tema?
Urednik: Vie dobro go postavivte pra{aweto, no odgovorot ne e lesen. Edna od celite na vesnikot e da go razbere ~uvstvoto na javnosta i da se izrazi za nego; drugata e da razbudi me|u lu|eto opredeleno posakuvano raspolo`enie; i kako treto bez strav da gi izlo`uva javnite nedostatoci. Praktikuvaweto na ovie tri funkcii e vklu~eno vo odgovorot na va{eto pra{awe. Do izvesna mera voljata na narodot mora da bide izrazena, opredeleno raspolo`enie }e mora da bide pothraneto, i nedostatocite }e mora da bidat prika`ani. No kako {to vie go postavivte pra{aweto, moja dol`nost e da odgovoram na nego.
^itatel: Dali toga{ smetate deka kopne`ot za Samouprava se sozdava me|u nas?
Urednik: Ovoj kopne` dobi podem na Nacionalniot Kongres. Izborot na samiot zbor “Nacionalen” go podrazbira toa.
^itatel: Toa sigurno ne e problemot. No izgleda deka Mlada Indija go ignorira Kongresot. Toj se smeta za instrument so koj se ovekove~uva Britanskoto vladeewe.
Urednik: Ova mislewe ne e opravdano. Ako Velikiot Starec na Indija ne ja be{e podgotvil po~vata, na{ite mladi lu|e ne mo`ea duri ni da govorat za Samouprava. Kako mo`e da go zaboravime ona {to g-n Hjum go napi{a, kako ne opi so dejstvuvaweto i so naporot da ne razbudi nas, so cel da se postignat celite na Kongresot? Ser Vilijam Vederburn go dade svoeto telo, um i pari za istata kauza. Negovite napisi se vredni za prou~uvawe i denes. Prof. Gokhal so cel da ja podgotvi nacijata, ja prifati siroma{tijata i potro{i dvaeset godini od svojot `ivot. Pokojniot Sudija Budrudin Tiebxi be{e eden od onie, koi preku Kongresot, go posea semeto na Samoupravata. Sli~no vo Bengal, Madras, Penxab i na drugi mesta postoea qubiteli na Indija i ~lenovi na kongresot, i indijci i angli~ani.
	^itatel: Popoleka, vie odite premnogu daleku i go izbegnuvate moeto pra{awe. Jas ve pra{av za Samoupravuvaweto, a vie mi govorite za stranskoto upravuvawe. Jas nemam `elba da slu{am angliski imiwa, a vie mi ka`uvate samo takvi. Vo vakvi okolnosti jas duri i ne pomisluvav deka mo`e da se sretneme. Bi bil zadovolen dokolku se ograni~ite do Samouprvata. Govoreweto za drugi ne{ta ne bi me zadovolilo.
	Urednik: Vie ste nestrpliv. Jas ne mo`am da si go dozvolam istoto. Ako ste so mene malku trpeliv, mislam deka }e go najdete ona, {to go baravte od mene da vi go dadam. Prisetete se na starata pogovorka deka drvoto ne raste vo eden den. Faktot deka vie me proveruvate i deka ne sakate da slu{ate za dobronamernicite na Indija, mi ka`uva deka za vas Samoupravata vo sekoj pogled e  seu{te daleku. Ako imavme mnogu kako vas, nie nikoga{ nema{e da napravime kakov i da e napredok. Ovaa misla e vredna za va{eto vnimanie.
	^itatel: Mi se ~ini, deka vie  sakate ednostavno da se oslobodite od mene govorej}i od okolu. Onie, koi vie gi smetate za dobronamernici na Indija ne se takvi vo moite procenki.  Pa toga{, zo{to jas bi go slu{al va{eto izlagawe za ovie lu|e? [to napravi za nacijata onoj, koj vie go smetate za nejzin Tatko? Toj veli deka angliskite guverneri }e ja sprovedat pravdata i deka nie treba da sorabotuvame so niv. 
	Urednik: Moram da vi ka`am, so seta ne`nost, deka za nas e sramno toa {to vie bez po~it govorite za eden velikan. Samo poglednete ja negovata rabota. Toj si go posveti `ivotot vo slu`ba na Indija. Nie go nau~ivme toa {to go znaeme od nego. Po~ituvaniot Dadabhai be{e onoj, koj ni ka`a deka angli~anite ni ja pijat krvta. Tolku li e zna~ajno toa, {to i denes, toj seu{te se oslonuva na angliskata nacija? Dali Dadabhai treba da bide pomalku po~ituvan, zatoa {to vo mlade`kiot zanes nie sme podgotveni da odime ~ekor ponapred? Dali, pri ovaa procenka, nie sme pomudri od nego? Dali e znak na mudrost da se otfrli prvata stapalka so koja nie se iska~ivme povisoko. Otstranuvaweto na stapalka od skalilito }e go sru{i vo celost. Koga po detstvoto rasteme vo mladosta, nie ne go prezirame detstvoto, tuku naprotiv se povikuvame na denovite od detstvoto so naklonost.  Ako posle mnogu godini na u~ewe, u~itelot bi me pou~il ne{to, i ako jas sum steknal ne{to pove}e od ona {to toj mi go prenel, jas, vo toj pogled, ne bi se smetal za pomudar od u~itelot.  Toj sekoga{ }e ja ima mojata po~it. Takov e slu~ajot i so Velikiot Starec na Indija. Nie mora da priznaeme deka toj be{e avtor na nacionalizmot.
	^itatel: Vie ubavo govorevte. Jas sega mo`am da sfatam deka nie morame kon g-n Dadabhai da gledame so po~it. Bez nego i lu|eto kako nego, nie verojatno nema{e da go imame ovoj duh koj gori vo nas. No kako istovo mo`e da bide ka`ano za prof. Gokhal? Toj samiot se izgradi vo golem prijatel na angli~anite; toj veli deka nie treba mnogu da nau~ime od niv, pred da zapo~neme da govorime za Samouprava. Jas sum umoren od ~itaweto na negovite govori.
	Urednik: Ako ste umoren, toa samo go izneveruva va{eto netrpenie. Nie veruvame deka onie, koi se nezadovolni od bavnosta na svoite roditeli i se luti, bidej}i roditelite nema da tr~aat so decata,  se smetaat nepo~ituva~i na svoite roditeli. Profesorot Gokhal go zazema mestoto na roditel. Dali e tolku va`no toa {to toj ne mo`e da tr~a so nas? Nacija koja kopnee da obezbedi Samouprava ne mo`e da si dozvoli da gi prezira svoite predci. Nie }e staneme beskorisni, ako ni nedostasuva po~it kon postarite. Samo ~ovek so zreli misli e sposoben za samovladeewe, a ne nekoj netrpeliv. Osven toa, kolku indijci ima{e kako prof Gokhal koga toj se oddade na indijskoto obrazovanie?  
Jas navistina veruvam deka sè {to prof. Gokhal pravi, go pravi so ~isti motivi i so misla deka í slu`i na Indija. Negovata posvetenost kon tatkovinata e tolku golema {to toj, dokolku e potrebno, bi si go dal `ivotot za nea. Sè {to toj ka`al, e ka`ano ne za da laska nekomu, tuku zatoa {to toj veruva deka toa e taka. Zatoa, nie sme obvrzani  da mu oddademe najvisoka po~it.
^itatel: Toga{, dali treba da go sledime vo sekoj pogled?
Urednik: Nikoga{ ne sum rekol takvo ne{to. Dokolku sovesno se razlikuvame od nego, toga{ samiot profesor bi n# posovetuval da go sledime ona {to ni go nalo`uva na{ata sovest, a ne toj. Na{ata glavna cel, ne e da ja kritikuvame negovata rabota, tuku da poveruvame deka toj e beskone~no pogolem od nas, i da se ubedime deka vo sporedba so negovata rabota za Indija, na{ata e beskrajno mala. Nekolku vesnici pi{uvaat bez po~it za nego. Na{a cel e da se pobunime protiv takvoto pi{uvawe. Lu|eto kako profesor Gokhal, treba da gi smetame za stolbovi na na{ata samouprava. Lo{a e navikata da se zboruva deka mislite na drugiot se lo{i, a samo na{ite dobri i deka onie koi imaat poinakvi gledi{ta od na{ite se neprijateli na zemjata. 
^itatel: Po~nuvam da razbiram {to sakate da ka`ete. ]e treba odnovo da razmislam za ova. No ona {to go ka`uvate za g-n. Hjum i ser Vilijam Vedernburn e von moeto sfa}awe.
Urdnik: Istoto pravilo va`i i za angli~anite i za indijcite. Nikoga{ ne bi mo`el da se soglasam so izjavata deka site angli~ani se lo{i. Mnogu angli~ani posakuvaat Samouprava za Indija. To~no e deka angli~anite se malku posebi~ni od drugite, no toa ne doka`uva deka sekoj angli~anec e lo{. Nie koi barame Pravda, mora pravedno da postapuvame so drugite. Ser. Vilijam ne í saka zlo na Indija, - toa bi trebalo da e dovolno za nas. Kako odime ponatamu, vie }e vidite deka, ako se odnesuvame pravedno, Indija pobrzo }e bide slobodna. Isto taka }e vidite deka ako go smetame sekoj angli~anec za neprijatel, Samoupravata }e dojde kasno. No, ako sme pravedni kon niv, }e ja dobieme nivnata podr{ka za napreduvawe kon celta. 
^itatel: Vo momentov seto ova mi izgleda kako glupost. Angliskata podr{ka i ostvaruvaweto na Samoupravata se dve protivre~ivi raboti. Kako bi mo`ele angli~anite da ja toleriraat na{ata Samouprava? No vo momentov ne bi sakal da mi odgovorite na pra{awevo. Da tro{ime vreme na nego e beskorisno. Koga }e mi objasnite kako bi mo`ele da ja dobieme Samoupravata,  mo`ebi toga{ bi mo`el da gi razberam va{ite pogledi. Vie me ispolnivte so predrasudi za vas, razgovaraj}i za angliskata pomo{. Zatoa, ve prekolnuvam da ne prodol`uvame na taa tema. 
Urednik: Jas nemam `elba toa da go napravam. Toa {to vie imate predrasudi za mene ne bi trebalo mnogu da n# zagri`uva. Bi bilo dobro da gi ka`am neprijatnite raboti na po~etokot. Moja dol`nost e trpelivo da se obidam da gi otstranam va{ite predrasudi.    
^itatel: Mi se dopadna poslednata izjava. Me ohrabruva da go ka`am ona {to go sakam. Edna rabota sè u{te me ma~i. Ne razbiram kako Kongresot gi postavi temelite za Samoupravata.
Urednik: Da vidime. Kongresot povika Indijci od razli~ni mesta na Indija, i ne voodu{evi so idejata za nacionalnost. Vladata na toa gleda{e so neodobruvawe. Kongresot sekoga{ insistira{e na toa deka Nacijata treba da ima kontrola vrz prihodite i rashodite. Toj sekoga{ posakuva{e avtonomija po Kanadskiot model. Dali mo`eme da ja dobieme ili ne, dali ja posakuveme ili ne, i dali postoi ne{to po posakuvano, se razli~ni pra{awa. Se {to treba da poka`am e deka kongresot, ni ja najavi Samoupravata. Zatoa, ne e vo red da se li{i od ~esta, a nie ne samo {to }e bideme neblagodarni dokolku go storime toa, tuku i }e ne unazadi vo postignuvaweto na na{ta cel. Odnosot kon kongresot, kako kon institucija koja e neprijatelski nastroena kon na{iot rast, bi ne onesposobil da go koristime toa telo.</text>
      <sha1>e7dwekkfx9h1jfee8eui66j6rpujetf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>II. Одделувањето на Бенгал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2843</id>
    <revision>
      <id>7289</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:19:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Ako gi promislime rabotite onaka kako {to vie gi pretstavivte, se ~ini soodvetno da se ka`e deka temelite na Samoupravata bea postaveni od Kongresot. No mora da priznaete deka toa...</comment>
      <origin>7289</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3758" sha1="i0boy30bxvgsjeg68g0tgb87wd29j2y" xml:space="preserve">^itatel: Ako gi promislime rabotite onaka kako {to vie gi pretstavivte, se ~ini soodvetno da se ka`e deka temelite na Samoupravata bea postaveni od Kongresot. No mora da priznaete deka toa ne mo`e da se smeta za vistinsko budewe. Koga i kade zapo~na vistinskoto budewe?
Urednik: Semeto nikoga{ ne se gleda. Raboti pod zemjata, samoto se uni{tuva, i edinstveno drvoto {to izniknuva od zemjata e ona {to mo`e da se vidi. Sepak ona {to vie go narekuvte vistinsko budewe se slu~i po oddeluvaweto na Bengal. Za ova treba da sme mu blagodarni na lord Kurzon. Za vreme na oddeluvaweto, lu|eto na Bengal go ubeduvaa lord Kurzon, no so gordosta na svojata mo} toj gi otfrli site nivni molbi. Toj veruva{e deka indijcite mo`at samo da zboruvaat, bez nekoga{ da prevzemat vistinski ~ekori. Toj upotrebi navredliv jazik, i pokraj op{toto protivewe, toj go oddeli Bengal. Toj den mo`e da se smeta za den na delewe na Britanskata Imperija. Udarot koj Britanskata sila go dobi so oddeluvaweto, ne mo`e da se sporedi so nieden drug. Ova ne zna~i deka drugite nepravdi koi  í bea napraveni na Indija se pomalku vidlivi od onaa so oddeluvaweto. Danokot za sol ne e mala nepravda. ]e vidime mnogu takvi raboti ponatamu. No lu|eto bea spremni da se sprotistavat na oddeluvaweto. Vo toa vreme ~uvstvata se v`e{tuvaa. Mnogu ugledni Bengalci bea podgotveni da izgubat sè. Tie ja znaea nivnata mo}, ottuka i golemiot ogan. Ve}e e docna da se izgasne, duri nema potreba toj da bide izgasen. Bengal povtorno }e bide obedient, no puknatinata na angliskiot brod }e ostane; mora sekojdnevno da se pro{iruva. Razbudenata Indija, nema povtorno da zaspie. Baraweto za poni{tuvawe na oddeluvaweto e ednakvo po zna~ewe so baraweto za Samouprava. Liderite vo Bengal go znaat ova. Britanskite funkcioneri go sfa}aat toa. Ete zo{to oddeluvaweto se u{te postoi. Kako {to minuva vremeto, nacijata se sozdava. Naciite ne se sozdavaat vo eden den; sozdavaweto iziskuva godini.
^itatel: Spored va{eto mislewe, koi se rezultatite od oddeluvaweto?
Urednik: Do tuka razgleduvavme, deka za otstranuvawe na pri~inite za poplakite mora da mu prijdeme na tronot, i ako ne dobieme o{teta mora da ostaneme mirni, a osven toa seu{te mo`eme da pra}ame peticii. Po oddeluvaweto, lu|eto vidoa deka peticiite mora da bidat proprateni so sila i deka tie mora da se podgotveni za stradawe. Ovoj nov duh mora da se smeta za glaven rezultat od oddeluvweto. Ovoj duh be{e zabele`an i vo pi{uvaweto na vesnicite. Ona {to lu|eto go ka`uvaa vo strav i tajno, zapo~na da se govori i pi{uva javno. Dvi`eweto Svade{i be{e najaveno. Lu|eto, mladi i stari, begaa {tom }e vidat anglisko lice; toa pove}e ne gi pla{i. Tie pove}e ne se pla{at duri i od kavga ili pak da bidat zatvoreni. Denes nekoi od najdobrite sinovi na Indija se vo progon. Ova e ne{to poinakvo od obi~na peticija. Na ovoj na~in lu|eto se pridvi`eni. Duhot sozdaden vo Bengal se ra{iri na sever do Panxap i na jug do Kejp Komorin.
^itatel: Dali predlagate nekakov drug vpe~atliv rezultat?
Urednik: Oddeluvaweto ne napravi procep samo vo angliskiot brod, tuku i na na{iot. Golemite nastani sekoga{ proizveduvaat golemi rezultati. Na{ite voda~i se podeleni vo dve partii: umereni i ekstremisti. Ovie mo`at da se smetaat za bavnata partija i netrpelivata partija. Nekoi gi narekuvaat Umerenite pla{livata partija, a Ekstremistite se smelata partija. Site gi interpretiraat dvata zbora spored nivnite odnapred sozdadeni mislewa. No edno e sigurno - deka se sozdade neprijatelstvo pome|u niv dvete. Ednata ne i veruva na drugata, i ñ pripi{uva nameri. Za vreme na Surat Kongresot re~isi ima{e tepa~ka. Mislam deka ovaa podelba ne e dobra za zemjata, no isto taka mislam deka vakvite podelbi nema da traat dolgo. S# zavisi od liderite, kolku dolgo tie }e ostanat.</text>
      <sha1>i0boy30bxvgsjeg68g0tgb87wd29j2y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>III. Незадоволство и немир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2844</id>
    <revision>
      <id>7290</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:20:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Dali toga{ smetate deke Oddeluvaweto e pri~ina za budeweto? Dali go pozdravuvate zadovolstvoto, {to proizleze od nego? 	Urednik: Koga ~ovek se budi od son, toj gi razmrduva racete...</comment>
      <origin>7290</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1853" sha1="nh3b4kl6s15zd9ss6px3vj9fh2k0eko" xml:space="preserve">^itatel: Dali toga{ smetate deke Oddeluvaweto e pri~ina za budeweto? Dali go pozdravuvate zadovolstvoto, {to proizleze od nego?
	Urednik: Koga ~ovek se budi od son, toj gi razmrduva racete i nozete i e voznemiren. Potrebno e izvesno vreme pred toj celosno da bide buden. Sli~no, iako Oddeluvaweto go predizvika budeweto, komatoznata sostojba seu{te ne e is~eznata. Nie u{te gi razmrduvame na{ite ekstremiteti i sme voznemireni, i kako {to sostojbata pome|u son i budewe se smeta za neophodnost , taka i sega{nata voznemirenost vo Indija mo`e da se smeta za neophodnost, a ottuka i za soodvetna sostojba. Znaeweto deka ovde e voznemirena voljata, so golema verojatnost, ni ovozmo`uva da ja nadrasneme nea. Budeweto od son nema da go prodol`ime so komatozna sostojba, no spored na{ite sposobnosti , porano ili podocna, nie celosno }e gi vozobnovime na{ite setiva. Taka }e bideme slobodni od sega{niot nemir, koj nikoj ne go saka.
	^itatel: Koja e drugata forma na  nemir?
Urednik: Nemirot vo realnosta e nezadovolstvo. Poslednovo duri sega se opi{uva kako nemir. Za vreme na Kongresniot period be{e okarakterizirano kako nezadovolstvo. G-n Hjum sekoga{ vele{e deka {ireweto na nezadovolstvoto vo Indija e neophodnost. Ova nezadovolstvo e mnogu korisno ne{to. S# dodeka ~ovek e zadovolen so negovata sega{na sudbina,  pote{ko toj da bide ubeden da izleze od nea. Zatoa na sekoja promena mora da i prethodi nezadovolstvo. Gi frlame rabotite {to gi imame, samo toga{ koga }e prestanat da ni se dopa|aat.  Takvo nezadovolstvo be{e sozdadeno me|u nas, otkako gi pro~itvme golemite dela na Indijcite i Angli~anite. Nezadovolstvoto vode{e do nemir, a nemirot donese mnogu smrt, mnogu zatvorawa, mnogu progoni. Takvata sostojba na rabotite }e prodol`i. Mora da bide taka. Seto ova mo`e da se smeta za dobar znak, no toj isto taka mo`e da vodi i do lo{i rezultati.</text>
      <sha1>nh3b4kl6s15zd9ss6px3vj9fh2k0eko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IV. Што е тоа Свараџ?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2845</id>
    <revision>
      <id>7291</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:20:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Sega nau~iv {to Kongresot napravi za da sozdade od Indija edna nacija, kako oddeluvaweto predizvika budewe, i kako nezadovolstvoto i nemirot se ra{irija niz zemjata. Sega bi sakal...</comment>
      <origin>7291</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4184" sha1="gxtdzppzdz9ufl8kc6j47f7ez2qmzjt" xml:space="preserve">^itatel: Sega nau~iv {to Kongresot napravi za da sozdade od Indija edna nacija, kako oddeluvaweto predizvika budewe, i kako nezadovolstvoto i nemirot se ra{irija niz zemjata. Sega bi sakal da gi znam va{ite pogledi za Svarax. Se pla{am deka na{ata interpretacija e poinakva od va{ata.
Urednik: Mnogu e verojatno da ne mu go davame istoto zna~ewe na zborot. Vie i jas kako i site Indijci sme netrpelivi da vospostavime Svarax, no seu{te so sigurnost ne mo`eme da ka`eme {to e toa. Da se izbrkaat angli~anite od Indija e misla koja e iska`ana od mnogu usti, no se ~ini deka mnogumina ne razmislile zo{to bi go storile toa. Moram da ve pra{am. Dali mislite deka e neophodno da se  izbrkaat Angli~anite, ako dobieme se {to sakame?
^itatel: Od niv bi pobaral samo edna rabota: “Ve molam ostavete ja na{ata zemja” Ako, otkoga $ se pot~inile na ovaa molba, nivnoto povlekuvawe od Indija zna~i deka tie seu{te se vo Indija, ne bi imal ni{to protiv. Toga{ bi razbrale deka vo nivniot jazik “zaminat” zna~i isto {to i “ostanat”. 
Urednik: Vo red, toga{ da pretpostavime deka Angi~anite si zaminale. [to toga{?
^itatel: Vo ovaa faza na toa pra{awe ne mo`e da se odgovori. Sostojbata po povlekuvaweto vo golem stepen }e zavisi od na~inot na koj }e bide izvedeno toa. Ako, kako {to vie pretpolagate, tie se povle~at, mislam deka nie }e go zadr`ime nivniot ustav i }e ja sprovedeme vlada. No dokolku tie se povle~at po barawe nie treba da imame podgotvena vojska. Zatoa ne bi trebalo da imame pote{kotii pri sproveduvaweto na vladata.
Urednik: Vie mo`ebi mislite taka, no jas ne. Me|utoa seu{te nema da diskutiram za toa. Treba da odgovoram na va{eto pra{awe, a potoa }e vi postavam u{te nekolku. Zo{to sakate da gi izbrkate angli~anite? 
^itatel: Zatoa {to Indija be{e osiroma{ena od nivnata vlada. Sekoja godina tie gi zemaat na{ite pari. Najva`nite slu`bi se rezervirani za niv. Ne dr`at vo sostojba na robstvo. Se odnesuvaat navredlivo kon nas i ne gi po~ituvaat na{ite ~uvstva.
Urednik: Dokolku ne gi zemaat na{ite pari, stanat vnimatelni i ni dadat odgovorni slu`bi, seu{te li }e smetate deka nivnata prisutnost e {tetna?
^itatel: Toa pra{awe e beskorisno. Sli~no e na pra{aweto dali ima opasnost da se bide so tigar dokolku toj ja promeni negovata narav. Takvo pra{awe e prosto tro{ewe na vreme. Koga tigarot }e ja smeni svojata narav i Angli~anite }e ja smenat nivnata. Toa e nevozmo`no, i da se veruva deka toa e vozmo`no e sprotivno na ~ove~koto iskustvo. 
Urednik: Da pretpostavime deka }e dobieme avtonomija sli~na na Kana|anite i Ju`noafrikancite, dali toa }e bide dovolno? 
^itatel: Ova pra{awe e isto taka beskorisno. Mo`e da ja dobieme koga }e ja imame istata mo}; toga{ }e go izdigneme na{eto sopstveno zname. Kakva {to e Japonija, takva i Indija mora da bide. Mora da poseduvame na{a mornarica, na{a armija, i mora da imame na{a veli~estvenost, toga{ glasot na Indija }e odekne niz celiot svet. 
Urednik: Dobro ja naslikavte slikata. Vo praktika zna~i: deka go sakame angliskoto vladeewe, bez angli~anite. Ja sakate tigrovata narav, no ne i tigarot, t.e. bi ja napravile Indija angliska. A koga }e stane angliska nema da se vika Hindustan, tuku Anglostan. Ova ne e Svarax, koj jas go posakuvam.
^itatel: Ja postaviv pred vas mojata ideja za Svarax kakva {to mislam deka treba da bide. Ako obrazovanieto koe go dobivme e od nekakva korist, ako delata na Spenser i Mil se od nekakva va`nost, i ako angliskiot parlament e majka na site parlamenti. Jas so sigurnost mislam deka treba da gi podra`avame angliskite lu|e, i toa kako {to angli~anite ne dozvoluvaat nekoj da stapne na nivnata zemja, taka i nie nema da im dozvolime nim nitu na bilo koj drug da stapne na na{ata.  Ona {to tie go napravija vo nivnata zemja, ne e napraveno vo niedna druga. Zatoa, smetam deka e soodvetno da gi uvezeme nivnite institucii. No sega bi sakal da gi znam va{ite pogledi.
Urednik: Potrebno ni e trpenie. Moite pogledi }e se razvijat sami od sebe za vreme na ovaa rasprava. Za mene e onolku te{ko da ja razberam vistinskata priroda na Svarax, kolku {to za vas toa e lesno. Zatoa, zasega, }e se zadovolam so obidot da vi poka`am deka ona {to vie go narekuvate Svarax, ne e navistina toa.</text>
      <sha1>gxtdzppzdz9ufl8kc6j47f7ez2qmzjt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>V. Состојбата во Англија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2846</id>
    <revision>
      <id>7292</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:21:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Toga{ od va{ata izjava mo`am da zaklu~am deka  angliskata vlada ne e vredna da bide kopirana. Urednik: Tvojot zaklu~ok e to~en. Sostojbata na Anglija vo momentot e za `alewe. Se m...</comment>
      <origin>7292</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5760" sha1="egtjxiehw37ow6qaxwjqsel81ixwnge" xml:space="preserve">^itatel: Toga{ od va{ata izjava mo`am da zaklu~am deka  angliskata vlada ne e vredna da bide kopirana.
Urednik: Tvojot zaklu~ok e to~en. Sostojbata na Anglija vo momentot e za `alewe. Se molam na Boga Indija da ne bide vo taa situacija. Ona {to vie go smetate za majka na site parlamenti e kako neplodna `ena i prostitutka. Obata termina se surovi, no i dvata sovr{eno odgovaraat na slu~ajot. Parlamentot samiot od sebe nikoga{ ne napravil nitu edna dobra rabota. Go sporediv so sterilna `ena. Bez nadvore{en pritisok, toj ne bi mo`el da stori ne{to, toa e prirodna sostojba na toj parlament. Toj e kako prostitutka zatoa {to go kontroliraat ministri koi se menuvaat odvreme navreme. Denes e pod g-n. Askut, utre mo`ebi pod  g-n. Balfor.
^itatel: Ova go ka`avte sarkasti~no. Terminot “sterilna `ena” e nesoodveten.  Parlamentot e izbran od lu|eto, i zatoa mora da bide pod javen pritisok. Toa e negoviot kvalitet.
Urednik: Vie gr{ite. Da go razgledame toa od malku poblisku. Najdobrite lu|e bi trebalo da bidat izbrani od narodot. ^lenovite slu`at bez nadomest, i zatoa, treba da se pretpostavi deka tie toa go pravat za op{to dobro. Se smeta deka glasa~ite se dobro obrazuvani i zatoa treba da pretpostavime deka ne e bi trebalo da napravat gr{ki vo nivniot izbor. Takviot parlament ne bi imalo potreba da bide stimuliran so peticii, ili od bilo kakov drug vid na pritisok. Negovata rabota treba da te~e tolku lesno, a rezultatite od nea sekoj den bi trebalo da se povidlivi. No vsu{nost, op{to poznato e deka ~lenovite se licemerni i sebi~ni. Sekoj misli samo za svojata mala korist. Stravot e vode~kiot motiv. Ona {to e napraveno denes, mo`e da e uni{teno utre. Ne e vozmo`o da se pripomne eden primer, kade {to krajniot rezultat na edna rabota bi mo`el da se predvidi. Koga najva`nite pra{awa se debatirale, negovite ~lenovi se videni kako se protegaat i dremat.  Ponekoga{ ~lenovite zboruvaat se{to, dodeka ne im se zgadi na slu{atelite. Karlajl go narekol “najgolema prodavnica za razgovori na svetot”. ^lenovite glasaat za nivnata parija bez voop{to da razmislat. Nivnata taka nare~ena disciplina gi obvrzuva na toa. Dokolku nekoj ~len, bide isklu~ok, i dade nezavisen glas, toga{ toj }e bide smetan za predavnik. Ako parite i vremeto potro{eni od parlamenot, im bea dodeleni na nekolkute dobri lu|e, angliskata nacija denes bi bila izdignata na povisoka platforma. Parlamentot e samo skapa igra~ka na nacijata. Ovie pogledi ne se svojstveni samo za mene.  Nekoi od velikite angliski misliteli isto taka gi iska`ale. Eden od ~lenovite na parlamentot neodamna izjavi deka vistinski hristijanin, ne bi mo`el da bide negov ~len. Drug re~e deka toj e bebe. I ako ostanal bebe, po postoewe od sedumstotini godini, toga{ koga }e ja nadmine svojata bebe{ka faza?
^itatel: Me podzamislivte; se nadevam ne o~ekuvate odedna{  da prifatam  sè {to mi ka`avte. Mi dadovte sosema poinakvi gledi{ta. ]e moram da podrazmislam za niv. ]e mi go objasnite li sega epitetot “prostitutka”? 
Urednik: Vo red e toa {to ne mo`ete odedna{ da gi prifatite moite gledi{ta. Ako ~itate literatura na ovaa tema, }e dobiete nekakva pretstava za toa. Parlamentot e bez vistinski gospodar. Pod rakovotstvo na premierot, negoviot ôd e nestabilen, toj se teteravi kako prostitutka. Premierot e pove}e zagri`en za svojata mo}, otkolku za dobroto na parlamentot. Negovata energija e naso~ena kon obezduvaweto uspeh za svojata partija. Ne sekoga{  negova gri`a e, dali parlamentot pravilno }e postapi. Premierite se poznati po toa {to pravat parlamentot da ~ini ne{ta koi se vo korist samo na nivnata partija. Za seto ova vredi da se razmisi. 
^itatel: Toga{ vie navistina gi napa|ate lu|eto za koi smetavme deka se patrioti i iskreni?
Urednik: Da, toa e to~no. Jas bi mo`el da nemam ni{to protiv premierite, no ona {to go vidov me vodi da mislam deka tie navistina nemo`at da bidat smetani za patrioti. Ako se smetani za ~esni zatoa {to  ne go zemaat ona {to e op{to poznato kako potkup, neka bidat, no tie se otvoreni za posuptilni vlijanija. Za da ja postignat svojata cel, tie sigurno potkupuvaat lu|e so po~esti. Nema da se vozdr`am i }e ka`am deka tie nemaat nitu vistinska ~esnost,  nitu sovest.
^itatel: Po na~inot na koj gi izka`uvte va{ite gledi{ta za Parlamentot, bi sakal da se izka`ete i za angliskiot narod, po {to na toj na~in bi go imal va{eto mislewe za nivnata Vlada?  
Urednik:Za angliskite glasa~i nivniot vesnik e nivnata biblija. Tie se povedeni od nivnite vesnici koi ~esto se neiskreni. Istiot podatok razli~no se interpretira od razli~ni vesnici, vo zavisnost od partijata vo ~ij interes se ureduvaat. Eden vesnik bi  smetal eden velik angli~anec za stolb na ~esnosta, a drug bi go smetal za ne~esen.  Kakva bi mo`ela da bide sostojbata na lu|eto, ~ii {to vesnici se vakvi?
^itatel: Vie }e mi ja opi{ete.
Urednik: Ovie lu|e gi menuvaat svoite gledi{ta ~esto. Se veli deka gi menuvaat sekoi sedum godini. Ovie gledi{ta se ni{aat kako klatnoto na ~asovnikot i nikoga{ ne se stabilni. Lu|eto bi sledele mo}en govornik ili ~ovek koj im prireduva zabavi, priemi, itn. Kakvi se lu|eto, takov e i nivniot parlament. No so sigurnost tie imaat edna silno razviena karakteristika. Tie nikoga{ nema da dozvolat nivnata zemja da bide izgubena. Koga nekoj bi frilil zloben pogled na nea, tie bi bile podgotveni da mu gi iskopaat o~ite. No toa nezna~i deka zemjata gi poseduva site ostanati doblesti, ili deka treba da bide imitirana. Ako Indija ja kopira Anglija, silno sum ubeden deka taka }e bide uni{tena.
^itatel: Na {to ja pripi{uvate ovaa sostojba vo Anglija?
Urednik: Ova ne se dol`i na nekoja osobena gre{ka na angliskiot narod, tuku na modernata civilizacija. Toa e civilizacija samo po ime. Pod nea evropskite nacii sekojdneno se degradiraat i uni{tuvaat.</text>
      <sha1>egtjxiehw37ow6qaxwjqsel81ixwnge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VI. Цивилизација</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2847</id>
    <revision>
      <id>7293</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Sega }e treba da mi objasnite {to podrazbirate pod civilizacija. Urednik: Ne stanuva zbor {to jas mislam. Nekolku angliski pisateli odbivaat da go nare~at civilizacija, ona {to mi...</comment>
      <origin>7293</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6322" sha1="e053s5q9qki5st35xvncbop33acumgm" xml:space="preserve">^itatel: Sega }e treba da mi objasnite {to podrazbirate pod civilizacija.
Urednik: Ne stanuva zbor {to jas mislam. Nekolku angliski pisateli odbivaat da go nare~at civilizacija, ona {to minuva pod toa ime. Mnogu knigi bea napi{ani na ovaa tema.  Bea formirani dru{tva koi bi ja izlekuvale nacijata od zlata na civilizacijata. Eden golem angliski pisatel napi{al kniga nare~ena Civilizacijata: Pri~ina i Lek. Na toj na~in narekuvaj}i ja bolest.
^itatel: Zo{to nie ne go znaeme ova?
Urednik: Odgovorot e mnogu ednostaven. Retko sre}avame lu|e koi se protiv sebesi. Onie koi se zarazeni od modernata civilizacija, ne bi pi{uvale protiv nea. Nivna gri`a e da najdat fakti i argumenti so koi bi ja poddr`ale, i ova tie go pravat sosema nesvesno, veruvaj}i deka toa e to~no. ^ovekot dodeka sonuva, veruva vo svojot son, toj izleguva od zabludata samo koga }e se razbudi. ^ovek koj raboti pod prokletstvoto na civilizacijata e kako ~ovek {to sonuva. Ona {to nie go ~itame se voobi~aeno dela na branitelite na modernata civilizacija, koja bez somnenie me|u svoite poddr`uva~i ima mnogu genijalni, pa  duri i nekoi mnogu dobri lu|e.  Nivnite napisi n# hipnotiziraat. I taka eden po eden, site sme vovle~eni vo viorot.
^itatel: Ova e dosta ubedlivo. ]e mi ka`ete li sega ne{to za toa {to ste ~itale i {to ste mislele za ovaa civilizacija? 
Urednik: Prvo da razgledame {to se podrazbira pod “civilizacija”. Vistinata le`i vo faktot deka lu|eto koi `iveat vo nea go pravat telesniot dobrobit cel na `ivotot. ]e zememe nekolku primeri. Evropjanite denes `iveat vo podobro izgradeni ku}i otkolku {to `iveeja pred sto godini. Ova se smeta za emblem na civilizacijata i ova e pri~ina za golema telesna sre}a. Porano tie nosea ko`i, i koristea kopja kako nivno oru`je. Sega, tie nosat dolgi pantoloni, i za ukrasuvawe na svoite tela imaat razli~na obleka, i namesto kopja tie so niv nosat revolveri so pet ili pove}e komori. Ako lu|eto od nekoja zemja koi dotoga{ nemale navika da nosat mnogu obleka, ~izmi itn. go usvojat evropskoto oblekuvawe, pa se pretpolaga deka od divjaci stanale civilizirani. Porano, vo Evropa lu|eto ja obrabotuvale zemjata ra~no so sopstven trud.  Sega eden ~ovek mo`e da obraboti ogromno prostranstvo zemja so pomo{ na parni ma{ini i na toj na~in da se zdobie so golemo bogatstvo. Ova se smeta za znak na civilizacijata. Porano samo nekolku lu|e pi{uvale vredni knigi sega, sekoj pi{uva i pe~ati sè {to }e posaka i gi true umovite na lu|eto. Porano, lu|eto patuvale so zapre`ni koli. Sega, tie jurat niz vozduhot so vozovi so brzina od ~etrsto i pove}e milji na den. Ova se smeta za visina na civilizacijata. Ka`ano e deka kako {to napreduva ~ove{tvoto, tie }e mo`e da patuvaat so avioni i }e stignat vo bilo koj del od svetot za nekolku ~asa. Lu|eto nema da mora da gi koristat svoite race i stapala. Tie }e pritisnat kop~e i nivnata obleka }e bide pokraj niv. Tie }e pritisnat drugo kop~e i }e go dobijat svojot vesnik. Treto, i nivniot avtomobil }e gi ~eka. Tie }e imaat izobilie od prekrasno servirana hrana. Sè }e bide napraveno od ma{inite. Porano, koga lu|eto sakaa da se borat me|u sebe tie si gi odmeruvaa silite, sega e vozmo`no da se odzemat iljadnici `ivoti od eden ~ovek, koj upravuva so top na nekoj rid. Ova e civilizacijata. Porano, lu|eto rabotea na otvoreno onolku kolku {to sakaa. Sega iljadnici rabotnici se sobiraat za da rabotat vo fabrikite ili rudnicite. Nivnata sostojba e polo{a od onaa na yverovite. Tie se obvrzani da rabotat, rizikuvaj}i si go `ivotot, vo polza na milionerite. Porano, lu|eto bea porobuvani pod fizi~ki pritisok, sega se porobeni od isku{enieto na parite i od luksuzite koi parite mo`at da gi kupat. Sega postojat bolesti za koi lu|eto porano ne ni sonuvale, i armija od doktori vo iznao|awe na nivnite lekovi, pa taka bolnicite se zgolemija. Ova e test na civilizacijata. Porano, specijalni glasnici bea potrebni i pra}aweto na pisma be{e golem tro{ok; denes sekoj mo`e da go maltretira svojot prijatel so pismo od eden peni. Navistina za istata cena, mo`e da se isprati zablagodaruvawe. Porano, lu|eto imaa dva ili tri obroka koi se sostoea od doma{en leb i zelen~uk, sega tie baraat da jadat na sekoj dva ~asa, pa taka tie edvaj imaat vreme za ne{to drugo. [to pove}e e potrebno da ka`am? Sevo ova mo`e da ti bide potvrdeno od nekolku avtorietni knigi. Sevo ova e vistinski test za civilizacijata. I ako nekoj govori sprotivno, znaj deka toj e neuk. Ovaa civilizacija ne se gri`i nitu za moralot, nitu za religijata. Nejzinite poddr`uva~i mirno izjavuvaat deka ne e nivna rabota da u~at na religijata. Nekoi duri ja smetaat za sueverie. Nekoi ja trgaat nastrana religijata i drdorat za moralot. No po dvaeset godi{no iskustvo dojdov do zaklu~ok deka nemoralnosta ~esto se u~i vo ime na moralnosta. Duri i dete mo`e da razbere deka vo sè {to pogore opi{av nema pottik za moralnosta. Civizacijata bara da se zgolemat telesnite udobstva, no duri i vo toa mizerno ne i uspeva. 
Ovaa civilizacija e bezbo`na, i zemala tolkav zamav {to lu|e koi `iveat vo nea se napola ludi. Nim im nedostasuva vistinska fizi~ka sila ili hrabrost. Tie ja odr`uvaat svojata energija truej}i se. Tie ne bi mo`ele da bidat sre}ni vo samotijata. @enite koi treba da bidat kralici na doma}instvoto, talkaat po ulicite ili robuvaat po fabrikite. Za bedna suma polovina milion `eni, samo vo Anglija, rabotat vo te{ki uslovi vo fabriki ili sli~i institucii. Ovoj u`asen fakt e edna od pri~inite za sekojdnevnoto zgolemuvawe na dvi`eweto za pravo na glas.
Ovaa civilizacija e takva {to treba da se ima trpenie i taa sama od sebe }e bide uni{tena. Spored u~eweto na Muhamed taa }e bide smetana za Satanska Civilizacija. Hinduizmot ja narekuva Crna Doba. Ne mo`am da vi dadam soodveten poim za nea. Gi jade vitalnite organi na angliskata nacija. Mora da bide odbegnuvna. Parlamentite se navistina obele`ja na robstvoto. Ako dovolno razmislite za ova vie }e se zdobiete so istoto mislewe i }e prestanete da gi obvinuvate Angli~anite. Tie pove}e go zaslu`uvaat na{eto so~ustvo. Tie se ostroumna nacija i zatoa veruvam deka tie }e go izgonat zloto. Tie se pretpriem~ivi i vredni, i nivnata misla ne e nasledno nemoralna. Nitu pak imaat lo{o srce. Zatoa gi po~iuvam. Civilizacijata ne e neizle~iva bolest, no nikoga{ ne treba da bide zaboraveno deka vo momentov angli~anite se zarazeni od nea.</text>
      <sha1>e053s5q9qki5st35xvncbop33acumgm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VII. Зошто Индија беше загубена.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2848</id>
    <revision>
      <id>7294</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:22:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Ka`avte mnogu za civilizacijata - dovolno za da me naterate da razmisluvam za nea. Ne znam {to treba da usvojam, a {to da izbegnuvam od evropskite nacii, no edno pra{awe vedna{ bi...</comment>
      <origin>7294</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5139" sha1="jwdf3ri8gggka9d4minbu26437kiv4s" xml:space="preserve">^itatel: Ka`avte mnogu za civilizacijata - dovolno za da me naterate da razmisluvam za nea. Ne znam {to treba da usvojam, a {to da izbegnuvam od evropskite nacii, no edno pra{awe vedna{ bi sakal da postavam. Ako civilizacijata e bolest zo{to ja napadnala Anglija, zo{to taa ja osvoi Indija i kako be{e sposobna da ja zadr`i?
Urednik: Va{eto pra{awe ne e mnogu te{ko da se odgovori, i vo momentov }e ja razgledame vistinskata priroda na Svarax, bidej}i znam deka seu{te treba da go odgovoram toa pra{awe. Sepak, }e go odgovoram va{eto prethodno pra{awe. Angli~anite ne ja zavzemaa Indija, nie im ja dadovme. Tie ne se vo Indija zaradi nivnata sila, tuku zatoa {to nie gi zadr`uvame. Da vidime dali ovie pretpostavki mo`at da bidat potvrdeni. Prvobitno vo na{ata zemja tie dojdoa da trguvaat. Spomnete si na kompanijata Bahadur. Koj ja napravi Bahadur? Vo toa vreme tie nemaa nikava namera da formiraat kralstvo. Koj im pomaga{e na slu`benicite na kompanijata? Koj be{e isku{uvan od nivnoto srebro? Koj gi kupuva{e nivnite dobra? Istorijata svedo~i deka nie go napravivme seto toa. So cel da staneme odedna{ bogati gi pre~ekavme slu`benicite na kompanijata so ra{ireni race. Im pomagavme. Ako imam navika da pijam bang i zatoa prodava~ot mi go prodava, treba li da go obvinam nego ili sebe si? Obvinuvaj}i go prodava~ot }e bidam li sposoben da ja izbegnam navikata? I ako toj trgovec e izbrkan nema li drug da go zavzeme negovoto mesto? Vistinskiot sluga na Indija }e treba da odi do korenot na problemot. Ako izobilstvoto na hrana vi predizvika lo{o varewe na hrnata, so sigurnost nema da go izbegne obvinuvaj}i ja vodata. Vistinski doktor e onoj koj ja istra`uva pri~inata za bolesta i ako se postavite kako lekar za bolesta na Indija,  }e treba da ja najdete nejzinata vistinska pri~ina.  
^itatel: Vie ste vo pravo. Mislam deka sega nema da se raspravame za da gi dovedeme va{ite zaklu~oci do kraj. Netrpeliv sum da gi doznaam va{ite ponatamo{ni pogledi. Sega sme na edna mnogu interesna tema. Zatoa }e se obidam da ve sledam ve~erva, i da ve sopram onamu kade {to }e imam nekakov somne`.
Urednik: Se pla{am deka i pokraj va{iot entuzijazam kako }e odime ponatamu, }e imame razli~ni mislewa. I pokraj toa, }e sporam samo koga }e me soprete.  Ve}e vidovme deka angliskite trgovci stapnaa vo Indija samo zatoa {to nie gi ohrabrivme. Koga na{ite princovi se borea me|usebe tie pobaraa pomo{ od kompanijata Bahadur. Taa korporacija be{e podednakvo upatena vo trgovija i vojna. Be{e oslobodena od moralot. Nejzina cel be{e da ja zgolemi trgovijata i da napravi pari. Ja prifati na{ata pomo{, i go zgolemi brojot na magacini. Za da gi za{titi anga`ira{e armija koja be{e koristena i od nas. Ne e li toga{ beskorisno da gi obvinuvame angli~anite za ona {to nie go napravivme vo toa vreme? Hindusite i muhamedancite si vadea o~i. Ova isto taka i dade vozmo`nost na kompanijata i na toj na~in nie gi sozdadovme okolnostite kompanijata da ja prevzeme kontrolata nad Indija. Ottuka poispravno e da se ka`e deka nie im ja dadovme Indija na angli~anite, otkoku deka Indija be{e izgubena. 
^itatel: ]e mi ka`ete li sega kako tie se sposobni da ja zadr`at Indija? 
Urednik: Pri~inite koi im ja dadoa Indija, im ovozmo`uvaa da ja zadr`at. Nekoi angli~ani izjavuvaat deka ja prevzemaa i dr`at Indija so me~. I dvete izjavi se gre{ni. Me~ot e sosema beskorisen za dr`awe na Indija. Nie samite gi dr`ime. Se veli deka Napoleon gi opi{al angli~anite kako nacija na du}anxii. Toa e soodveten opis. Tie gi dr`at site zemji {to gi imaat zaradi nivnata trgovija. Nivnata vojska i mornarica se nameneti da ja branat. Koga Transval ne ponudi takva atraktivnost, po~inatiot g-n Gledston otkri deka ne e vo red angli~anite da ja zadr`at. Koga stana plate`en predlog, otporot vode{e do vojna. G-n ^emberlejn naskoro otkri deka Anglija ima pravo da upravuva so Transval. Se raska`uva deka nekoj go pra{al po~inatiot pretsedatel Kruger dali ima zlato na Mese~inata. Toj odgovoril deka e malku verojatno, zatoa {to dokolku go imalo angli~nite bi go prisvoile. Mnogu problemi bi mo`ele da bidat re{eni zapomnuvaj}i deka parite se nivniot Bog. Ottuka proizleguva deka nie gi dr`ime angli~anite vo Indija zaradi na{iot sopstven interes. Ja sakame nivnata trgovija; tie ne zadovoluvaat so nivnite suptilni metodi i go dobivaat ona {to go sakaat od nas. Da gi obvinime niv za ova, e isto kako da ja za~uvame nivnata mo}. Nie pove}e ja zacvrstuvame nivnata kontrola karaj}i se me|usebe. Ako gi prifa}ate pogornite izjavi, toa deka angli~nite dojdoa vo Indija so cel da trguvaat. Tie ostanaa zaradi istata cel i nie im pomognavme da go napravat toa. Nivnoto oru`je i municija e sosoema beskorisno. Vo vrska so ova da ve potsetam deka Britanskoto zname e ona, koe se viori vo Japonija, a ne japonskoto. Angli~anite imaat spogodba so Japonija zaradi nivnata trgovija, i }e vidite deka ako mo`at da ja odr`at nivnata trgovija {iroko }e se ra{iri niz taa zemja. Tie sakaat da go preobratat celiot svet vo eden golem pazar za nivnite stoki. Vistina e deka tie ne mo`at da go napravat toa, no vinata nema da bide nivna. Tie }e go prevrtat sekoj kamen za da ja postignat svojata cel.</text>
      <sha1>jwdf3ri8gggka9d4minbu26437kiv4s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VIII. Состојбата во Индија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2849</id>
    <revision>
      <id>7295</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:22:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Sega razbrav zo{to angli~anite ja dr`at Indija. Bi sakal da gi znam va{ite gledi{ta za sostojbata vo na{a zemja. Urednik: Toa e ta`na sostojba. Pri pomislata na nea o~ite mi se na...</comment>
      <origin>7295</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4789" sha1="5jkwaffosgjvzlyi5q988tcjtovdta6" xml:space="preserve">^itatel: Sega razbrav zo{to angli~anite ja dr`at Indija. Bi sakal da gi znam va{ite gledi{ta za sostojbata vo na{a zemja.
Urednik: Toa e ta`na sostojba. Pri pomislata na nea o~ite mi se nasolzuvaat i grloto mi se stega. Imam ta`ni somne`i dali }e uspeam dovolno da objasnam {to e vo moeto srce. Moeto mislewe e deka Indija e zgazena ne od angliskata ~izma, tuku od onaa na modernata civilizacija. Jauka pod ogromnata te`ina na ~udovi{teto. Seu{te ima vreme da ja izbegneme, no sekoj  izminat den toa stanuva pote{ko i pote{ko. Religijata mi e mnogu draga i mojata prva poplaka e deka Indija stanuva nereligiozna. Ovde ne mislam na hinduizam, muhamedanstvo i zoroasterianstvo, tuku na onaa religija {to e vo osnovata na site religii. Nie se oddale~uvame od Boga. 
^itatel: Na koj na~in? 
Urednik: Protiv nas ima obvinenie deka sme mrzliv narod i deka evropjanite se vredni i pretpriem~ivi. Nie go prifativme obvinenieto i zatoa bi sakale da ja promenime na{ata sostojba. Hinduizmot, islamot, zoroasterianstvoto, hristijanstvoto i site drugi religii u~at da ostaneme  so pasivni zemski kopne`i i aktivni za bo`jite barawa, deka treba da postavime granica na na{ata zemska ambicija i deka na{ata religiozna ambicija treba da bide bezgrani~na. Na{ata ambicija treba da bide usmerena kon poslednava nasoka. 
^itatel: Se ~ini deka go ohrabruvate religiozniot {arlatanizam. Mnogu izmamnici zavzemaj}i sli~en stav, napravija lu|eto da zastranat. 
Urednik: Vie iznesuvate u`asno obvinenie protiv religijata. Izmamata e svojstvena za site religii. Kade ima svetlina ima i senka. Podgotven sum da potvrdam deka izmamnicite vo svetovnite raboti se daleku polo{i otkolku izmamnicite vo religijata. Izmamata na civilizacijata koja se obiduvam da vi ja poka`am ne mo`e da se najde vo religijata. 
^itatel: Kako mo`e da go ka`ete ova? Vo ime na religijata hindusite i mohamedancite se borea me|usebe. Za istata kauza hristijanite se borea so hristijanite. Iljadnici nevini lu|e bea ubieni, iljadnici bea zapaleni i ma~eni vo nejzino ime. Se razbira, ova e mnogu polo{o od bilo koja civilizacija. 
Urednik: Sekako, priznavam deka gore spomenatite te{kotii se daleku popodnoslivi od tie na civilizacijata. Sekoj razbira deka surovostite koi vie gi poso~ivte ne se del od religijata, iako bile izvr{eni vo nejzino ime; zatoa ne postoi posledica od ovie surovosti.Tie sekoga{ }e se slu~uvaat se dodeka postojat neuki i lekoverni lu|e. No nema kraj na `rtvite uni{teni vo ognot na civilizacijata. Nejziniot smrtonosen efekt e {to lu|eto vleguvaat vo nejziniot `e`ok ogan veruvaj}i deka toa e dobro. Tie stanuvaat krajno nereligiozni i vo realnosta, izvlekuvaat malku korist od svetot. Civilizacijata e kako glu{ec koj n# grize dodeka n# smiruva. Koga nejziniot poln efekt }e se ostvari, }e vidime deka religioznite sueverija se bezopasni sporedeni so onie na modernata civilizacija. Ne se zalagam za prodol`uvawe na religioznite praznoverija. Nie sekako }e se borime so niv do posleden zdiv, no toa ne mo`eme da go napravime so nepo~ituvawe na religijata. Toa mo`e da go storime samo so cenewe i za~uvuvawe na religijata. 
^itatel: Toga{ }e potvrdite deka Paks Britanika e nepotrebno breme?
Urednik: Mo`ete da vidite i mir dokolku sakate, no jas ne go gledam.
^itatel: Pravite da zvu~i polesen terorot {to tagovite, pindarite i bilsite se na zemjata.
Urednik: Ako podrazmislite za ova }e vidite deka terorot vo nikoj slu~aj ne e tolku mo}na rabota. Dokolku be{e tolku zna~aen, drugite lu|e }e izumrea pred doa|aweto na angli~anite. Dotolku pove}e momentalniot mir e samo formalen, zatoa {to so nego nie stanavme skopeni i stra{livi. Ne smeeme da pretpostavime deka angli~anite ja izmenija prirodata na pindarite i bilsite. Zatoa mo`ebi e podobro da stradame pod pindarovata opasnost, otkolku nekoj da n# za{tituva od nea i da n# smeta za feminizirani. Zatoa pove}e bi sakal da bidam ubien od bilova strela otkolku da baram nema`estvena za{tita. Indija bez takva za{tita be{e Indija polna so smelost. Makulej gi predade neukite, koga gi `igosa  indijcite kako kukavici. Tie nikoga{ ne mu se izraduvaa na obvinuvaweto. Kukavicite koi `iveat vo zemja naselena so izdr`livi planinski lu|e i preplavena so volci i tigri so sigurnost rano }e si go najdat grobot. Dali nekoga{ ste gi posetile na{ite poliwa? Ve uveruvam deka na{ite zemjodelci spijat bestra{no na nivnite farmi duri i denes, no angli~anite kako i vie i jas bi se dvoumele da spieme onamu kade {to tie spijat. Silata le`i vo otsustvoto na strav, a ne se meri spored koli~inata na muskuli vo na{eto telo. Pokraj toa, moram da go potsetam onoj, koj ja posakuva Samoupravata, deka sepak bilsite, tagovite i pindarite se na{i sonarodnici. Da gi pobedime e va{a i moja rabota. Se dodeka se pla{ime od na{ite bra}a, }e sme nesposobni da ja postigneme celata.</text>
      <sha1>5jkwaffosgjvzlyi5q988tcjtovdta6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>IX. Состојбата во Индија (прод.): железница</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2850</id>
    <revision>
      <id>7296</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:22:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Vie me li{ivte od utehata, {to ja imav vo odnos na mirot vo Indija. 	Urednik: Jas vi go dadov samo moeto mislewe za religijata, no koga }e vi gi ka`am moite gledi{ta za siroma{tij...</comment>
      <origin>7296</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5458" sha1="1vig7x8039vkx6apk0hlfveehgdfqmx" xml:space="preserve">^itatel: Vie me li{ivte od utehata, {to ja imav vo odnos na mirot vo Indija.
	Urednik: Jas vi go dadov samo moeto mislewe za religijata, no koga }e vi gi ka`am moite gledi{ta za siroma{tijata na Indija, mo`ebi }e po~nam i da ne vi se dopa|am, bidej}i ona, koe vie i jas dotuka go smetavme korisno za Indija, pove}e ne sum siguren deka e takvo.
	^itatel: [to bi mo`elo toa da bide?
	Urednik: @eleznicite, advokatite, i doktorite tolku ja osiroma{ija zemjata, taka {to, ako ne se razbudime navreme, nie }e bideme uni{teni.
	^itatel: Sega navistina se pla{am deka nie voop{to ne bi mo`ele da se soglasime. Vie gi napa|ate instituciite koi gi smetavme za dobri.
	Urednik: Neophodno e da se praktikuva trpenie. Vistinskata priroda na zlata na civilizacijata }e gi razberete so pote{kotii. Doktorite ne ubeduvaat deka tuberkolozniot cvrsto se dr`i za `ivotot, duri i koga }e umre. Tuberkolozata ne predizvikuva vidliva bolka - taa duri predizvikuva privle~na boja na liceto na pacientot za da go pottikne veruvaweto deka s# vo red. Civilizacijata e takva bolest i nie treba da bideme mnogu vnimatelni.
	^itatel: Vo red toga{. Da ve ~ujam za `eleznicite.
	Urednik: Mora da vi bide predo~eno deka da ne bea `eleznicite angli~anite ne bi mo`ele da imaat takva kontrola vrz Indija kakva {to imaat. @eleznicata isto taka ja {iri ~umata. Bez nea, narodot ne bi mo`el da se dvi`i od mesto do mesto. Tie ja {irat zarazata. Porano imavme prirodna segregacija. @eleznicata isto taka ja zgolemi za~estenosta na gladot, blagodarej}i im na sredstvata za patuvawe ja prodavaat svojata `etva i taa e ispratena do poskapite pazari. Lu|eto stanuvaat neodgovorni i taka pritisokot od gladta se zgolemuva. @eleznicite ja istaknuvaat zlata priroda na ~ovekot. Lo{ite lu|e gi ispolnuvaat svoite zli planovi so pogolema brzina. Svetite mesta na Indija stanaa nesveti. Porano be{e te{ko da se dojde do ovie mesta. Zatoa, samo vistinski posvetenite gi posetuvaa ovie mesta. Denes izmamnici gi posetuvaat so cel da go izvr{uvaat nivnoto  izmamni{tvo.
	^itatel: Ja prika`uvate samo ednata strana na ne{tata. Dobrite lu|e, isto kako i lo{ite, mo`e da gi posetuvaat ovie mesta. Zo{to da ne gi iskoristat mo`nostite na `eleznicata? 
	Urednik: Dobroto patuva so brzina na pol`av - zatoa  bi imalo mnogu malku zaedni~ko so `eleznicata. Onie koi sakaat da pravat dobro ne se sebi~ni, tie ne brzaat, tie znaat deka za da se oplodat lu|eto so dobro e potrebno dolgo vreme. No zloto ima krilja. Da se izgradi ku}a e potrebno vreme. Za nejzinoto uni{tuvawe potreben e mig. Taka `eleznicata mo`e da stane rasprostranuva~ na zloto. Mo`ebi e diskutabilno dali `eleznicata go {iri gladot, no e von sekakva diskusija deka taa go propagira zloto. 
	^itatel: Pa neka bide taka, site nedostatoci na `eleznicata se izbalansirani od faktot {to tokmu na nea se dol`i noviot duh na nacionalizam koj go gledame vo Indija.
	Urednik: Smetam deka ova e gr{ka. Angli~anite n# u~ea deka porano ne bevme edna nacija i deka }e bidat potrebni vekovi pred da staneme edna nacija. Toa e neosnovano. Nie bevme edna nacija pred tie da dojadat vo Indija. Edna misla ne inspirira{e. Imavme ist na~in na `ivot. Tokmu zatoa {to bevme edna nacija tie bea vo sostojba da formiraat edno kralstvo. Podocna tie ne podelija. 
	^itatel: Ova bara objasnuvawe. 
	Urednik: Ne sakam da ka`am deka zatoa {to bevme edna nacija nemavme razliki, no potvrdeno e deka na{ite voda~i patuvaa ili pe{ ili so zapre`ni koli. Tie me|usebno gi u~ea nivnite jazici i nema{e rezerviranost pome|u niv. [to misli{ koja bi bila namerata na onie na{i dalekugledi predci koi gi formiraa Setunbatha (Rame{var) na jugot, Jaganat na istok i Hardvar na sever kako mesta za poklonenie? ]e priznaete deka ne bea budali. Tie znaea deka poklonenieto na Boga mo`e da bide izvr{eno isto tolku dobro i doma. Tie ne u~ea deka onie, ~ii {to srca bea v`areni so pravednost, gi imaat Ganxite vo nivnite domovi. Tie ja gledaa Indija kako nedeliva zemja sozdadena taka od prirodata. Pa ottamu tie sporea deka taa mora da bide edna nacija. Raspravaj}i za ova, tie formiraa sveti mesta vo razli~ni delovi na Indija i gi zagreaa lu|eto so idejata za nacionalnosta po na~in nepoznat za ostanatiot svet. Nie Indijcite sme edno kako {to ne mo`at ni dvajca Angli~ani sami. Samo vie i jas i nekoi drugi koi se smetame za civilizirani i nadmeni li~nosti si voobrazuvame deka sme mno`estvo od nacii. Duri po pojavata na `eleznicata nie zapo~navme da veruvame vo razlikite, i vie ja imate slobodata sega da ka`ete deka preku `eleznicata nie zapo~nuvame da gi bri{eme ovie razliki. Opiumskiot zavisnik mo`e da spori za prednosta na opiumskata zavisnost od faktot deka toj zapo~nal da go razbira zloto na zavisnosta od opium, otkako go upotrebuval. ]e ve zamolam dobro da razmislite za ona {to go ka`av za `eleznicite.
	^itatel: So zadovolstvo }e go napravam toa, no edno pra{awe mi se nametnuva duri i sega. Vie mi ja opi{avte Indija od pred-muhamedanskiot perod, no nie sega imame muhamedanci, parsisi i hristijani. Kako tie mo`at da bidat edna nacija? Indusite i muhamedancite se stari neprijateli. Na{ite pogovorki toa go poka`uvaat. Muhamedancite se vrtat na zapad za poklonenie, nasproti hindusite koi se vrtat na istok. Tie gledaat na hindusite kako na idolopoklonici. Hindusite ja obo`uvaat kravata, a muhamedancite ja ubivaat. Hindusite veruvaat vo u~eweto za neubivawe, a muhamedancite ne. Taka {to nie se sre}avame so razliki na sekoj ~ekor. Kako Indija mo`e da bide edna nacija?</text>
      <sha1>1vig7x8039vkx6apk0hlfveehgdfqmx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>X. Состојбата во Индија (прод.): индусите и мохамеданците</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2851</id>
    <revision>
      <id>7297</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Urednik: Va{eto posledno pra{awe e seriozno, no sepak so vnimatelno razgleduvawe mo`e da otkrie deka e lesno za re{avawe. Pra{aweto proizleguva zaradi prisustvoto na `eleznicata, advokatit...</comment>
      <origin>7297</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10814" sha1="civ7wdm5ksvvib2zivv8qbrbd8j69ad" xml:space="preserve">Urednik: Va{eto posledno pra{awe e seriozno, no sepak so vnimatelno razgleduvawe mo`e da otkrie deka e lesno za re{avawe. Pra{aweto proizleguva zaradi prisustvoto na `eleznicata, advokatite i doktorite. Sega }e gi razgledame poslednite dve. Nie ve}e prodiskutiravme za `eleznicata. Sepak, jas sakam da dodadam deka ~ovekot  e na toj na~in sozdaden od prirodata da od nego se o~ekuva ograni~uvawe na dvi`eweto se do tamu dokade {to go dr`at racete i nozete. Ako ne brzavme od edno mesto na drugo so pomo{ na `eleznicata i drugi izluduva~ki udopstva, golem del od zbunetosta koja proizleguva }e be{e izbegnata. Na{ite pote{kotii se na{a sopstvena kreacija. Pri sozdavawe na ~ove~koto telo Bog ja ograni~il negovata lokomotorna ambicija. ^ovekot vedna{ prodol`il da pronao|a sredstva za nadminuvawe na toa ograni~uvawe. Bog go obdaril ~ovekot so intelekt za da go znae svojot Tvorec. ^ovekot go zloupotrebil za da go zaboravi svojot Tvorec. Jas sum taka sozdaden za da mo`am da im slu`am na moite neposredni sosedi, no vo mojata voobrazenost se pravam deka sum otkril deka moram so moeto telo da mu slu`am na sekoj poedinec vo vselenata.  Taka obiduvaj}i se da go dostigne nevozmo`noto ~ovekot stapuva vo kontakt so razli~ni prirodi, religii i e krajno zbunet. Spored ova razmisluvawe, mora da vi e o~igledno deka `eleznicata e mnogu opasna institucija. Blagodarenie na nea ~ovekot se oddale~il od svojot Tvorec. 
^itatel: No jas sum netrpeliv da go ~ujam va{iot odgovor na moeto pra{awe. Dali voveduvaweto na mohamedanizmot ja razbi nacijata? 
Urednik: Indija ne mo`e da prestane da bide edna nacija zatoa {to vo nea `iveat lu|e koi im pripa|aat na razli~ni religii. Doa|aweto na stranci voobi~aeno ne ja uni{tuva nacijata, tie se soedinuvaat  so nea. Zemjata e edna nacija koga vo nea vladee vakva sostojba. Taa zemja mora da ima sposobnost za asimilacija. Indija sekoga{ bila takva zemja. Vo realnosta postojat onolku religii kolku {to postojat poedinci; no onie koi se svesni za duhot na nacionalnosta ne si pre~at na me|usebnata religioznost. Dokolku go pravat toa, tie ne se podgotveni da bidat smetani za nacija. Ako hindusite veruvaat deka Indija treba da bide naselena samo od hindusi, tie `iveat vo zemjata na soni{tata. Hindusite, muhamedancite, parsisite i hristijanite koi ja napravija Indija svoja zemja se sonarodnici, i }e moraat da `iveat vo zaedni{tvo pa makar i samo za sopstveniot interes. Vo nieden del od svetot edna nacionalnost i edna religija ne se sinonimni termini; nitu pak nekoga{ bile vo Indija.
^itatel: No {to e so vrodenoto neprijatelstvo pome|u hindusite i muhamedancite? 
Urednik: Taa fraza be{e izmislena od na{iot zaedni~ki neprijatel. Koga hindusite i muhamedancite se borea me|usebe tie sigurno govorele na toj na~in. Tie odamna prestanaa da se borat. Kako toga{ mo`e da stane zbor za vrodeno neprijatelstvo? Ve molam pripomnete si deka nie ne prestanavme da se borime po angliskata okupacija. Hindusite napreduvaa pod muslimanskite suvereni i muslimanite pod hinduskite. Sekoja strana osozna deka me|usebnoto borewe be{e samoubistveno, i deka niedna strana nema da se otka`e od svojata religija pod sila na oru`jeto. Zatoa dvete strani re{ija da `iveat vo mir. So doa|aweto na angli~anite kavgite se vozobnovija. 
Pogovorkite koi gi citirate bea sozdadeni za vreme na borbite; da se citiraat sega e o~igledno {tetno. Treba da se podsetime deka mnogu hindusi i muhamedanci imaat isti predci i deka ista krv te~e niz nivnite veni. Dali lu|eto stanuvaat neprijateli zatoa {to ja menuvaat religijata? Dali Bogot na muhamedancite e poinakov od onoj na hinduste? Religiite se razli~ni pati{ta koi se spojuvaat vo edna to~ka. Dali e va`no {to odime po razli~ni pati{ta se dodeka imame ista cel? Koja e pri~inata za kavga? 
Dotolku pove}e, postojat smrtonosni pogovorki i pome|u sledbenicite na [iva i onie na Vi{nu, sepak nikoj ne tvrdi deka tie ne pripa|aat na ista nacija. Se veli deka vedskata religija e razli~na od xainizmot, no sledbenicite na soodvetnite religii ne se razli~ni nacii. Vistinata e deka stanavme porobeni i zatoa se karame i sakame na{ite kavgi da bidat re{eni od treta strana. Postojat hindu ikonoborci kako {to ima muhamedanci. Kolku pove}e napreduvame vo vistinskoto znaewe, tolku podobro }e razbereme deka ne treba da vojuvame so onie koi imaat razli~na religija od nas. 
^itatel: Sega bi sakal da gi znam va{ite gledi{ta za za{titata na kravite. 
Urednik: Jas li~no ja po~ituvam kravata, t.e. gledam na nea so golema po~it. Kravata e za{titnik na Indija, zatoa {to Indija e zemjodelska zemja i taa e zavisna od krvata. Kravata e korisno `ivotno na iljadnici na~ini. Na{ite muhamedanski bra}a }e go priznaat ova.
No kako {to ja po~ituvam kravata taka gi po~ituvam i moite sonarodnici. ^ovekot e isto tolku korisen kolku i kravata, bez razlika dali e muhamedanec ili hindus. Dali toga{ treba da se boram ili da ubijam muhamedanec so cel da spasam krava? Pravej}i go toa }e stanam neprijatel na muhamedancite, kako i na kravite. Zatoa, edinstveniot metod koj go znam za da ja za{titam kravata e da mu prijdam na mojot muhamedanski brat i da go zamolam vo korist na zemjava da mi se pridru`i i da ja za{titime. Ako toj ne me poslu{a }e ja ostavam kravata od ednostavna pri~ina, deka ne{tata se  von moite sposobnosti. Ako bev obzemen so `al za krvata, jas bi trebalo da go `rtvuvam mojot `ivot za da ja spasam, a ne da mu go odzemam na mojot brat. Ova, tvrdam, e zakonot na na{ata religija. Koga lu|eto }e stanat tvrdoglavi, toa e te{ka rabota. Ako jas povle~am od edna strana, mojot muslimanski brat }e povle~e od druga strana. Ako go pofalam toj }e mi vozvrati na komplimentot. Ako mu se poklonam ne`no toj }e go napravi toa vo pogolema mera; ako ne vozvrati na toa, jas nema da bidam sfaten deka sum napravil ne{to lo{o poklonuvaj}i mu se. Koga hindusite stanaa nastoj~ivi ubivaweto na kravite se zgolemi. Spored moeto mislewe op{testvata, koi gi {titat kravite, se vsu{nost op{testva koi gi ubivaat kravite. Za nas e sram da ni trebaat takvi op{testva. Koga zaboravivme kako da gi {titime kravite pretpostavuvam deka ni bea potrebni takvi op{testva.
[to treba da napravam koga mojot brat po krv e podgotven da ubie krava? Zarem treba da go ubijam, ili da padnam pred negovite noze i da go molam?  Ako priznaete deka treba da go napravam ona vtoroto, toga{ istoto moram da go napravam i so  mojot muslimanski brat. 
Koj ja {titi kravata od uni{tuvawe koga hindusite lo{o se odnesuvaat so nea? Koj se rasprava so hindusite koga so stapovi go pretepuvaat potomstvoto na kravata? No ova ne nè spre~i da ostaneme edna nacija.
Posledno, ako e vistina deka hindusite veruvaat vo doktrinata za neubivawe, a muhamedancite ne, koja e toga{ dol`nosta na prvite? Ne e napi{ano deka sledbenik na religijata Ahimsa (neubivawe) mo`e da ubie drug ~ovek. Za nego patot e prav. So cel da spasi edno su{testvo, toj ne treba da ubie drugo. Toj mo`e samo da moli - vo toa se sostoi negovata dol`nost.
No dali sekoj hindus veruva vo Ahimsa? Odej}i do sr'`ta na problemot, nieden ~ovek ne e poklonik na taa religija zatoa {to nie uni{tuvame `ivot. Velime deka sme sledbenici na taa religija zatoa {to sakame da ja zadr`ime slobodata od odgovornosta  da ubieme  bilo kakva forma na `ivot. Op{to ka`ano, mo`eme da vidime deka mnogu hindusi kasnuvaat meso i zatoa ne se sledbenicina Ahimsa. Zatoa, besmisleno e da se ka`e deka dvajca ne mo`at da `iveat prijatelski zaedno zatoa {to hindusite veruvaat vo Ahimsa, a muhamedancite ne.
Ovie misli ni se vsadeni vo umot od sebi~ni i la`ni religiozni u~iteli. A angli~anite go napravija zavr{niot poteg. Tie imaat navika da pi{uvaat istorija, tie se prepravaat deka gi prou~uvaat navikite i obi~aite na site narodi. Bog ni dal ograni~en mentalen kapacitet, no tie ja prevzemaat funkcijata na Bo`jata glava i se vpu{taat vo novi eksperimenti.  Tie pi{uvaat za sopstvenite istra`uvawa so najpofalni zborovi i ne hipnotiziraat da im veruvame. So na{eto neznaewe, nie toga{ pa|ame pred nivnite stapala.
Onie koi ne sakaat pogre{no da gi razberat rabotite mo`e da go pro~itaat Koranot, i vo nego }e najdat stotici delovi prifatlivi za hindusite, a Bagavadgita sodr`i delovi so koi sekoj muhamedanec bi se soglasil.  Zarem treba da ne mi se dopa|aat muhamedancite zatoa {to ima delovi od Koranot koi ne gi razbiram ili ne mi se dopa|aat? Za kavga se potrebni dvajca. Ako jas ne sakam da se karam so muhamedancite, tie }e bidat nemo}ni da zapo~nat kavga so mene, i sli~no, jas }e bidam nemo}en ako muhamedanec odbie da se kara so mene. Raka koja udira vo vozduh }e udri vo prazno. Ako sekoj se obide da ja razbere sr'`ta na svojata religija i se dr`i do nea, i ako ne dozvoli la`ni u~iteli da mu ka`uvaat {to da pravi, toga{ ne bi imalo prostor za kavga.
^itatel: No dali angli~anite nekoga{ bi dozvolile ovie dve tela da si podadat raka?
Urednik: Ova pra{awe proizleguva od tvojata pla{livost. Ja poka`uva na{ata povr{nost. Ako dva brata sakaat da `iveat vo mir, dali e vozmo`no nekoj tret da gi razdeli? Ako slu{ale zli soveti toga{ bi gi smetale za budalesti. Sli~no, ako im dozvolime da n# raspar~at, nie hindusite i muhamedancite, bi trebalo da ja obvinime na{ata budalestost, a ne angli~anite. Glinenoto grne bi se skr{ilo pri udar, ako ne so eden kamen toga{ so dva. Da se spasi grneto ne treba da go krieme od opasnosta, tuku da go pe~eme na toj na~in {to nieden kamen ne bi go skr{ilo. Treba da si gi napravime srcata od sovr{eno ispe~ena glina.Toga{ }e bideme cvrsti pred opasnosta. Hindusite ova lesno mo`at da go napravat.Tie se pomnogubrojni, se pravat deka se obrazuvani, i na toj na~in, tie se sposobni podobro da se za{titat od udarot vrz nivnite prijatelski  odnosi so muhamedancite.
Postoi me|usebna nedoverba pome|u ovie dve zaednici. Zatoa muhamednacite baraat nekoi osloboduvawa od lord Morli. Zo{to hindusite bi se sprotivstavile? Koga hindusite bi se otka`ale, angli~anite bi go zabele`ale toa, muhamedancite postepeno bi po~nale da im veruvaat na hindusite, i bratstvoto bi bilo proizvod od ova. Bi trebalo da ni e sram da si gi nosime kavgite kaj angli~anite. Sekoj mo`e da voo~i deka hindusite ne bi izgubile ni{to ako se otka`at. ^ovek koj {to ja pottiknal doverbata vo drug nikoga{ ne izgubil ne{to vo `ivotot.
Jas ne velam deka hindusite i muhamedancite nekoga{ nema da se karaat. Dvajca bra}a koi `iveat zaedno toa ~esto go pravat. Ponekoga{ glavata }e ni bide skr{ena. Takva rabota mo`ebi ne e neophodna, no site lu|e ne se pravedeni. Koga lu|eto se besni tie pravat mnogu budalesti raboti. Niv treba da gi podnesuvame. No koga se karame, sigurno deka ne sakame da pobarame sovet i da se obratime na angli~anite ili na bilo koj sud. Dvajca se tepaat, i na dvajcata glavite se skr{eni, ili samo na edniot? Kako mo`e treta strana da deli pravda me|u niv? Oni {to se tepaat mo`at da o~ekuvaat deka }e bidat povredeni.</text>
      <sha1>civ7wdm5ksvvib2zivv8qbrbd8j69ad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XI. Состојбата во Индија (прод.): адвокатите</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2852</id>
    <revision>
      <id>9020</id>
      <parentid>9019</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T20:29:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>9020</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9591" sha1="m28vjziprprdyicqg49oclvn9vbzsj2" xml:space="preserve">Читател: Вие ми кажувате дека кога двајца се караат не треба да одат на суд. Тоа е зачудувачки.
:Уредник: Без разлика дали го нарекувате зачудувчки или не, тоа е вистината. И вашето прашање не носи до адвокатите и докторите. Моето силно убедување е дека адвокатите ја поробија Индија, ги потенцираа хинду-мухамеданските несогласувања и ја потврдија англиската власт.
Читател: Лесно е да се изнесат овие обвинувања, но ќе ви биде тешко да ги докажете. Ако не адвокатите, кој би ни го покажал патот до независноста? Кој би ги заштитил сиромашните? Кој би ја осигурил правдата? На пример, покојниот Маномохан Гос бранеше многу сиромашни бесплано. Работата и постоењето на Конгресот кој вие толку многу го фалевте зависи од работата на адвокатите. Да се разобличува една толку почитувана класа луѓе е да се прави неправда, а вие ја злоупотребувате слободата на печатот критикувајќи ги адвокатите.
:Уредник: Некогаш и јас мислев како вас. Немам желба да ве убедувам дека тие никогаш не направиле ниту една добра работа. Го почитувам сеќавањето на г-н. Гус. Точно е дека тој им помагаше на сиромашните. Дека Конгресот им должи нешто на адвокатите е веројатно. Адвокатите се исто така луѓе, а во секој човек има нешто добро. Можат да се истакнат сите случаи кога адвокатите направиле добро,  но ќе се открие дека  доброто се должи на нив како луѓе,  а не како адвокати. С# што сакам да ви покажам е дека професијата учи на неморал, изложена е на искушенија од кои само неколкумина се спасиле.
	Хиндусите и мухамеданците се скарале. Обичен човек би им кажал да заборават, би им кажал дека помалку или повеќе и двајцата се виновни и би ги посоветувал да престанат да се караат. Но тие одат кај адвокати. Должност на адвокатот е да застане на страната на својот клиент и да изнајде методи и докази во полза на неговиот клиент, кои вообичаено за него (клиентот) се сосема непознати. Ако не го сторот тоа, ќе се смета дека ја деградирале својата професија. Затоа, како по правило, адвокатите би ја продлабочиле кавгата, отколку да ја спречат. Што повеќе, луѓето ја одбираат таа професија, не со цел да им помогнат на другите, туку да се збогатат. Тоа е еден од патиштата да се стане богат и во нивен интерес е да има повеќе расправи. Познато ми е дека тие се радуваат кога има расправии. Ситните застапници всушност ги произведуваат. Нивните намамувачи, како пијавици, ја цицаат крвта од сиромашните луѓе. Адвокатите се луѓе кои имаат малку работа. Мрзливите луѓе со цел да уживаат во луксузот, одбираат такви професии. Ова е точна изјава. Секоја друга причина е обично тврдење. Адвокатите се оние кои открија дека нивната професија е чесна. Тие ги создаваат законите како што ги создаваат своите фалби. Тие одлучуваат колкав хонорар ќе наплатат и ставаат толку многу на страна, што сиромашните речиси ги сметаат за родени во рајот. 
	Зошто повеќе ги сакаат хонорарите отколку обичните работници? Зошто нивните потреби се поголеми? Зарем тие што прават добро имаат право на поголема награда? И ако направиле нешто за земјата заради пари, како би можело тоа да се смета за добро?  
	Оние кои знаат нешто за хинду-мухамеданските кавги знаат дека често се должеле на интервенцијата на адвокатите. Некои семејства биле уништени преку нив, тие направиле браќа да бидат непријатели. Кнежествата кога поминаа под владение на адвокатите, се давеа во долгови. Многу беа целосно ограбени. Има многу вакви примери.
	Но најголемата неправда која $ ја направија на оваа земја е што го зацврстија англискиот стисок. Мислите ли дека би било возможно англичаните да ја спроведат нивната влада без судовите. Погрешно е да се мисли дека судовите се формирани за доброто на народот. Оние кои сакаат да ја одржат својата моќ го прават тоа преку судовите. Ако луѓето беа способни да ги разрешат своите кавги, трета страна не би била способна да наметне никаква власт на нив. Навистина, луѓето беа помалку немажествени кога самите си ги разрешуваа расправите или со тепање или барајќи нивните роднини да решат за нив. Тие станаа повеќе немажествени и кукавици кога им се обратија на судовите. Се разбира беше знак на дивјаштво кога ги решаваа расправиите со тепачки. Но дали е помало дивјаштво, ако замолам трета страна да реши помеѓу мене и вас. Се разбира, одлуката на третата страна е не секогаш исправна. Страните сами знаат кој е во право. Ние, во нашата едноставност и незнаење, си замислуваме дека туѓинец земајќи ни ги парите ни дава правда.
	Главната работа која треба да биде запаметена е дека без адвокатите судовите не би можеле да бидат формирани и без нив англичаните не би можеле да владеат. Да претпоставиме дека има само англиски судии, англиски застапници и англиска полиција, тие би можеле да владеат само со англичаните. Тие не би можеле без индиски судии и индиски застапници. Како застапниците беа во почетокот создадени и како беа повластени, треба да го разберете добро. Тогаш би ја имале истата аверзија за професијата како што ја имам јас. Ако застапниците ја напуштеа својата професија и ја сметаат за онолку деградирачка колку и проституцијата, англиската власт би попуштила за еден ден. Тие имаа важна улога во обвинението дека ние сакаме кавги и судови како што рибата ја сака водата. Она што го кажав за застапниците се однесува и на судиите, тие се први братучеди, и едните им даваат сила на другите.</text>
      <sha1>m28vjziprprdyicqg49oclvn9vbzsj2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XII. Состојбата во Индија (прод.): докторите</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2853</id>
    <revision>
      <id>8837</id>
      <parentid>8836</parentid>
      <timestamp>2013-01-25T14:12:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8837</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6970" sha1="b4ta1fzymg1nzhavqitu6n793qqdjyc" xml:space="preserve">Читател: Сега ги разбирам адвокатите, доброто кое можеби го направиле е случајно. Чуствувам дека професијата е со сигурност омразена. Но вие исто така ги споменувате и докторите, зошто? Уредник: Гледиштата кои ви ги претставувам се оние кои ги усвоив. Тие не се оргинални. Западните писатели употребиле уште посилни зборови кои се однесуваат и на адвокатите и на докторите. Еден западен писател го поврзал целиот модерен систем со упа дрвото. Неговите гранки ги претставуваат паразитските професии, вклучувајќи го правото и медицината, и над стеблото е издигната секирата на вистинската религија. Неморалноста е коренот на дрвото. Така ќе видите дека гледиштата не произлегуваат дирекно од мојот ум, туку претставуваат комбинирани искуства на многумина. Мојата намера беше да станам доктор за доброто на земјата. Пове}е не го делам тоа мислеwе. Сега разбирам зошто медицинарите (веидите) кај нас немаат многу почесен статус. Англичаните со сигурност ја употребиле медицинската професија за да не др`ат. Англиските лекари се знае дека ја искористиле нивната професија со неколку азијатски мо}ници за политичка добивка. Англиските доктори речиси душевно не растроија. Понекогаш мислам дека надри-лекарите се подобри од високо квалифицираните лекари. Ајде да разгледаме: работата на докторот е да се грижи за телото, или подобро кажано, дури ни тоа. Нивната вистинска работа е да го ослободи телото од болести кои го мачат. Како се појавуваат овие болести? Сигурно преку на{ето запоставуваwе или угодувwе. Се прејадувам, имам ло{о вареwе, одам на доктор, тој ми дава лек, јас сум излезен. Одново се прејадувам, повторно ги земам неговите ап~иwа. Ако првиот пат не ги земев ап~иwата, нема{е да страдам од заслу`ената казна и нема{е повторно да се прејадувам. Докторот интервенира{е и ми помогна да си угодам на себеси. Со тоа му олеснив на моето тело, но го заслабнав мојот ум. Затоа продол`ителната употреба на лекови резултира со губеwе на контролата врз умот. Јас у`ивав во порок, си навлеков болест, докторот ме лекува, многу е веројатно дека }е го повторам порокот. Ако не интервенира{е докторот природата сама ќе ја заврше{е работата, и ќе си го повратев владееwето врз себеси, ќе бев ослободен од порокот и ќе бев среќен. Болниците се институции за {иреwе на гревот. Луѓето помалку се грижат за своите тела и неморалноста се зголемува. Европските доктори се најло{и од сите. Заради погре{ната гри`а на човекото тело тие годишно убиваат иљадници `ивоти. Тие изведуваат вивисекција. Ниедна религија не го одобрува тоа. Сите велат дека не е неопходно да се одземат толку многу `ивоти заради на{ите тела. Овие доктори го нарушуваат нашиот религиозен инстинкт. Повеќето нивни медицински препарати содр`ат или `ивотински масти или алкохолни течности, обете се забранети кај хиндусите и мухамеданците. Мо`е да се преправаме дека сме цивилизирани и да ја нарекуваме религиозната забрана суеверие и развратно да уживаме во сè што ќе посакаме. Фактот останува дека лекарите н# поттикнуваат да си угодуваме, а како резултат ние станавме ли{ени од самоконтрола и станавме нема`ествени. Во овие околности, ние не сме подготвени да $ слу`име на земјата. Да се изу~ува европската медицина е да се продлабо~и на{ето робство. Вреди да се размисли зо{то ја избираме медицинската професија. Со сигурност не ја избираме со цел да му слу`име на ~ове{твото. Стануваме доктори за да имаме по~ест и богатства. Се обидов да пока`ам дека нема вистинска корист за човештвото од таа професија, и дека е штетна за човештвото. Докторите прават спектакал од своето знаеwе и наплатуваат превисоки хонорари. Нивните препарати кои вистински вредат неколку пени, чинат шилинзи. Популацијата во нејзината лековерност и во наде`та да се ослободи од некоја болест, дозволува да биде измамена. Зарем не се подобри надри-лекарите, кои ги знаме, од лекарите, кои се кријат зад хуманоста?</text>
      <sha1>b4ta1fzymg1nzhavqitu6n793qqdjyc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XIII. Што е вистинска цивилизација?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2854</id>
    <revision>
      <id>7300</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:24:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Vie gi razobli~ivte `eleznicata, advokatite i doktorite. Mo`am da pretpostavam deka }e ja otfrlite celata ma{inerija. Pa toga{ {to e civilizacijata? Urednik: Da se odgovori na ova...</comment>
      <origin>7300</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6372" sha1="2rg48ckkc5u624572h98d2xvi9876nw" xml:space="preserve">^itatel: Vie gi razobli~ivte `eleznicata, advokatite i doktorite. Mo`am da pretpostavam deka }e ja otfrlite celata ma{inerija. Pa toga{ {to e civilizacijata?
Urednik: Da se odgovori na ova pra{awe ne e te{ko. Veruvam deka civilizacijata koja {to Indija ja razvila ne e nadminata vo svetot. Nema ni{to ramno na semeto {to na{ite predci go posejaa. Rim zamina. Grcija ja slede{e istata sudbina, mo}ta na faraonite be{e skr{ena, Japonija se vesternizira, za Kina ni{to ne mo`e da se ka`e, no Indija s# u{te, na eden ili drug na~in, cvrsto stoi na temelite. Narodite na Evropa gi u~at svoite lekcii od spisite na lu|eto na Grcija ili Rim,  koi pove}e ne postojat vo nivnata porane{na slava. Vo obidot da se pou~at od niv, evropjanite si voobrzuvaat deka }e gi izbegnat gre{kite na Grcija i Rim. Tolku e `alostna nivnata sostojba. Vo sredinata na sevo ova Indija ostanuva nepromenliva i vo toa e nejzinata slava. Postoi obvinuvawe protiv Indija, deka nejzinite lu|e se necivilizirani, neuki i flegmati~ni, taka da e nevozmo`no da bidat pottiknati da prifatat kakvi i da se promeni. Ova e navistina obvinuvawe protiv na{ite vrednosti. Ona, {to sme go isprobale i sme go na{le vistinsko na nakovalnata na iskustvoto, ne se osuduvame da go smenime. Mnogumina i imaat verba vo Indija i taa e mirna. Ova e nejzinata ubavina, taa e na{ata posledna nade`. 
Civilizacijata e onoj na~in na upravuvawe, koj im go poso~uva na lu|eto patot na dol`nosta. Izvr{uvaweto na dol`nosta i pridr`uvaweto kon moralot se konvertibilni poimi. Da se pridr`uva{ kon moralot e da se zadr`i gospodarstvoto nad umot i strastite. Pravej}i go toa, nie se spoznavame. Ekvivalentot na Guxarati za civilizacijata zna~i “dobro upravuvawe”.
Ako ovaa definicija e to~na, toga{ Indija, kako {to mnogu pisateli poka`ale, nema {to da nau~i od nekoj drug, i vaka treba da bide. Zabele`avme deka umot e neumorna ptica, {to pove}e dobiva tolku pove}e posakuva i seu{te ostanuva nezadovolen. Kolku pove}e im ugoduvame na na{ite strasti, tolku pove}e se neskrotlivi. Zatoa, na{ite pretci, postavile granica za na{ite ugoduvawa. Tie uvidele deka sre}ata pred sè e sostojba na umot. ^ovekot ne sekoga{ e sre}en ako e bogat ili nesre}en ako e siroma{en. Bogatite ~esto se nesre}ni, a siroma{nite sre}ni. Milioni }e ostanat siroma{ni, nabquduvaj}i go seto ova na{ite predci, ne odvratile od luksuzite i zadovolstvata. Rabotevme so istiot plug, koj postoel pred iljadnici godini. Go zadr`avme istiot vid na kolibi, koj go imavme vo damne{nite vremiwa, na{eto lokalno obrzovanie ostana isto kako i porano. Nemavme sistem na konkurencija, koja go razjaduva `ivotot. Sekoj si go sledel svoeto zanimawe ili trgovija i naplatuval soodveten nadomest. Ne deka ne znaevme kako da izmislime ma{inerija, no na{ite pradedovci znaea deka, ako se naso~ime kon takvi raboti }e staneme robovi i }e ja izgubime na{ata moralna priroda. Zatoa tie po vnimatelno razgleduvawe re{ija deka nie treba da go pravime samo ona {to mo`eme da go napravime so na{ite race i noze. Tie uvidele deka na{ata vistinska sre}a i zdravje se sostojat vo soodvetna upotreba na na{ite race i noze. Tie ponatamu razmisluvale deka golemite grdovi se stapica i beskorisen tovar i deka lu|eto ne bi bile sre}ni vo niv, deka tamu bi imalo bandi od kradci, prostitutki i porok, koi vo niv bi cvetale, i deka siroma{nite lu|e bi bile ograbuvani od bogatite. Zatoa, tie bile zadovolni so mali sela. Tie uvidele deka kralevite i nivnite me~evi bile pod~ineti na me~ot na etikata, i zatoa, gi smetale vladetelite na zemjata za pod~ineti na ri{ite i fakirite. Nacija so vakvo ureduvawe e popodgotvena da gi u~i drugite, otkolku da u~i od drugite. Ovaa nacija imala sudovi, advokati i doktori, no tie bile vo dozvoleni granici. Site znaele deka ovie profesii ne se superiorni, zgora na toa, ovie vakili i veidi ne gi ograbuvale lu|eto, se smetalo deka tie zavisat od lu|eto, a ne deka se nivni gospodari. Pravdata bila relativno fer. Voobi~aeno pravilo bilo da se izbegnuvaat sudovite. Nemalo namamuva~i da gi privlekuvaat vo niv. Ova zlo bilo zabele`livo samo vo i okolu glavnite gradovi. Obi~nite lu|e `iveele nezavisno i si ja vr{ele svojata zemjodelska rabota. Tie u`ivale vistinska Samouprava. 
I onamu kade {to ovaa prokolnata moderna civilizacija ne dostignala, Indija ostanuva kakva {to bila porano. @itelite na toj del od Indija sosema soodvetno bi se smeele na va{ite novi soznanija. Angli~anite ne vladeat so niv, nitu pak vie nekoga{ bi vladeele so niv. Onie vo ~ie ime zboruvame nie ne gi poznavame, nitu pak tie ne znaat nas. Bi ve posovetuval vas i onie, kako vas, koi ja sakaat tatkovinata da odat vo vnatre{nosta, koja seu{te ne e zagadena od `eleznicata i da po`iveete tamu {est meseci, toga{ mo`ebi bi bile patrioti i bi zboruvale za Samouprava.
Sega gledate {to smetam za vistinska civilizacija. Onie koi sakaat da gi smenat uslovite, koi gi opi{av se neprijateli na zemjata i gre{nici. 
^itatel: Se bi bilo vo red dokolku Indija be{e to~no onakva kakva {to vie ja opi{avte, no Indija isto taka e zemja kade {to ima stotici detski vdovici, kade {to dve godi{ni bebiwa se ma`at, kade {to dvanaeset godi{ni devoj~iwa se majki i doma}inki, kade {to `enite praktikuvaat poliandrija, kade {to se zadr`alo praktikuvaweto na Nijoga, kade vo ime na religijata devoj~iwata se posvetuvaat na prostitucija i kade vo ime na religijata ovci i kozi se ubivaat. Dali i ova go smetate za simbol na civilizacijata koja ja opi{avte. 
Urednik: Vie pravite gre{ka. Nedostatocite koi vie gi prika`avte se navistina nedostatoci. Nikoj ne smeta deka se del od drevnata civilizacija. I pokraj nea  tie ostnuvaat. Otsekoga{ se pravele obidi i }e se pravat za da gi otstranime. Mo`e da go iskoristime novorodeniot duh za da se pro~istime od ovie zla. No ona {to vi go opi{av kako emblemi na modernata civilizacija se prifateni kako takvi od nejzinite poklonici. Indiskata civilizacija kako {to vi ja opi{av, na ist na~in e opi{ana i od nejzinite privrzanici. Vo nieden del od svetot i vo niedna civilizacija, site lu|e ne postignale sovr{enstvo. Tendencijata na indiskata civilizacija e da go vozdigne moralnoto su{testvo, a na zapadnata da propagira nemoralnost. Vtorata e bezbo`na, a prvata se osniva na verbata vo Boga. Tolku polna so razbirawe i vera, dol`nost na sekoj qubitel na Indija da se prilepi kon indiskata civilizacija kako {to dete se prilepuva na maj~inite gradi.</text>
      <sha1>2rg48ckkc5u624572h98d2xvi9876nw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XIV. Како Индија може да стане слободна?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2855</id>
    <revision>
      <id>8847</id>
      <parentid>7301</parentid>
      <timestamp>2013-01-29T20:27:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8323" sha1="hloldodoigrrkohistar4tyyxfqyz2p" xml:space="preserve">^итател: Јас ги по~итувам ва{ите гледи{та за цивилизацијата. ]е треба да размислувам за нив. Не мо`ам да ги прифатам одеда{ сите нив. Тога{, кога, др`еј}и се до ва{ите гледи{та, би сугерирале осободуваwе на Индија? Уредник: Јас и не о~екувам дека моите гледи{та ненадејно }е бидат прифатени во целост. Моја дол`ност е да ги претставам пред ~итатели како {то сте и самиот вие. Мо`е да му се довериме на времето дека }е го направи останатото. Ние ве}е ги проу~ивме условите за ослободуваwе на Индија, но го направивме тоа индирекно, а сега }е го сториме тоа дирекно. Светски позната е максимата, дека отстрануваwето на при~ината на болеста резултира со отстрануваwе на самата болест. Исто така, ако при~ината за робството на Индија се отстрани, Индија }е стане слободна. ^итател: Ако индиската цивилизација, според ва{ите зборови, е несомнено најдобра, како го објаснувате индиското робство? Уредник: Оваа цивилизација е несомнено најдобра, но треба да се напомни дека сите цивилизации биле ставени на проба. Онаа цивилизација, која е постојана, ја надминува неа. Бидеј}и синовите на Индија се прока`аа несоодветно, нивнта цивиизација бе{е доведена во опасност. Но нејзината сила се гледа во способноста да го пре`ивее ударот. Макар {то, цела Индија не бе{е засегната. Само оние кои беа заразани од западната цивилизација станаа поробени. Ние ја мериме вселената со на{иот сопствен линијар. Кога ние сме робови, мислиме дека и целата вселена е поробена. Бидеј}и ние сме во мизерна состојба, мислиме дека цела Индија е во таква состојба. Всу{ност, тоа не е така, дури и кога го пренесуваме на{ето робство на цела Индија. Но ако го поттиснеме во умот погорниот факт, мо`еме да видиме дека ако ние станеме слободни, и Индија }е биде слободна. И во оваа мисла ја имате дефиницијата за Свараx. Свараx е тога{ кога ние }е нау~име да владееме со себеси. Оттаму, тој е во дланките на на{ите раце. Не сметајте дека овој Свараx }е биде како сон. Ова не е замисла за седеwе мирно. Свараxот, кој јас сакав да ви го опи{ам е ваков, откако ние }е го оствариме, }е треба да се стремиме до крајот на `ивотот во убедуваwе на останатите да го сторат истото. Ваквиот Свараx треба да биде искусен од секој сам пооделно. Еден давеник никога{ не мо`е да спаси друг. Ние поробени би било премногу претенциозно да размислуваме за ослободуваwето на другите. Сега вие видовте дека не е неопходно за нас да биде цел протеруваwето на англи~аните. Ако англи~аните станат индијанизирани, ние }е ги прифатиме нив. Но доколку сакаат да останат во Индија заедно со нивната цивилизација, за нив овде нема место. На нас останува да направиме ваква состојба на не{тата. ^итател: Невозмо`но е англи~анец некога{ да стане индијанизиран. Уредник: Да се ка`е тоа е исто како да се ка`е дека англи~ните не поседуваат хуманост. И навистина е нерелевантно дали тие }е станат или не. Ако ние ја одр`уваме на{ата ку}а во ред, само оние кои се подобни да `ивеат во неа }е останат. Останатите }е заминат доброволно. Вакви не{та се слу~уваат во искуството на секој од нас. ^итател: Но такво не{то не се појавило во историјата. Уредник: Да се верува дека она {то не се појавило во историјата, нема да се појави вооп{то отвара расправа за сомне`от во ~ове~кото достоинство. Многупати, тоа не обврзува да се обидеме со она, кое ни се јавува во разумот. Сите земји не се во сли~на состојба. Состојбата на Индија е единствена. Нејзината сила е неизмерлива. Оттука, ние немаме потреба да се осврнуваме на историјата на другите земји. Јас го насо~ив вниманието на фактот, дека кога останатите цивилизации подлегнуваат, Индија во голема мера го пре`ивеа ударот. ^итател: Јас не мо`ам да го следам ова. Постои малку сомне`, дека }е треба да ги протераме англи~ните со силата на ору`јето. С# додека тие се во земјата ние не мо`еме да бидеме мирни. Еден од на{ите поети вели, дека робот не мо`е дури ни да сонува за сре}а. Ние од ден на ден стануваме послаби како последица на присуството на англи~аните. На{ата вели~ина е ис~езната, на{ите лу|е изгледаат испла{ено. Англи~аните се во земјава како болест која треба да биде остранета по секоја цена. Уредник: Во ва{ата возбуденост, вие заборавивте на сè, {то земавме во обyир. Ние ги доведовме англи~аните и ние ги задр`уваме. Зо{то заборавате дека на{ето прифа}аwе на нивната цивилизација го прави нивното присуство во Индија возмо`но? Ва{ата омраза кон нив мора да биде пренасо~ена кон нивната цивилизација. Но да претпоставиме дека }е треба да ги избркаме англи~аните со борба, и како тоа }е треба да се направи? ^итател: На истиот на~ин на кој тоа го направи Италија. Она {то бе{е возмо`но за Мацини и Гарибалди е возмо`но и за нас. Вие не мо`ете да одре~ете дека тие беа великани.</text>
      <sha1>hloldodoigrrkohistar4tyyxfqyz2p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XV. Италија и Индија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2856</id>
    <revision>
      <id>7302</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:25:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Urednik: Dobro e {to vie ja poso~ivte Italija. Macini be{e golem i dobar ~ovek, a Garibaldi be{e golem voin. Obajcata bea voshituva~ki, mo`eme mnogu da nau~ime od nivnite `ivoti. No sostoj...</comment>
      <origin>7302</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5577" sha1="6cg7tkhfs8d3oc00z4jsc7t95wqjhxd" xml:space="preserve">Urednik: Dobro e {to vie ja poso~ivte Italija. Macini be{e golem i dobar ~ovek, a Garibaldi be{e golem voin. Obajcata bea voshituva~ki, mo`eme mnogu da nau~ime od nivnite `ivoti. No sostojbata vo Italija be{e poinakva od onaa vo Indija. Na prv pogled, razlikata pome|u Mazini i Garibaldi  e bezna~ajna. Macinievata ambicija ne be{e i seu{te ne e realizirana po odnos na Italija. Mazini ni poka`a vo svoite pi{uvawa za dol`nosta na ~ovekot, deka sekoj ~ovek mora da nau~i kako da se samovladee. Toa ne se slu~i vo Italija. Garibaldi ne gi zadr`a ovie stavovi na Macini, Garibaldi otstapi i sekoj italjanec zema oru`je. Italija i Avstrija imaa ista civilizacija, tie bea rodnini vo ovaa smisla. Toa be{e pra{awe na milo za drago. Garibaldi ednostavno saka{e Italija da bide slobodna od avstriskiot jarem. Spletkite na ministerot Kavor go osramotija ovoj del od italjanskata istorija. I kakov be{e rezultatot? Ako veruvate deka zatoa {to italjanite ja vladeat Italija, italjanskata nacija e sre}na, toga{ vie ste zabludeni vo temnica. Macini ubedlivo poka`a, deka Italija ne stana slobodna. Viktor Emanuel dade edno zna~ewe na ovoj izraz, a Macini dade drugo. Spored Emanuel, Kavor, pa duri i  Garibaldi, Italija ja pretstavuva Kralot na Italija i negovite podanici. Spored Macini nea ja pretstavuva celiot italijanski narod, t.e. nejzinite zemjodelci. Emanuel be{e samo nejzin sluga. Italija na Macini seu{te ostanuva vo sostojba na robstvo. Za vreme na t.n. nacionalna vojna, se odigruva{e partija {ah pome|u dva rivalski krala so narodot na Italija kako nivni pe{aci. Rabotni~kite klasi vo ovaa zemja se seu{te nesre}ni. Ottamu, tie se oddavaat na atentati, napraveni od revolt, i buntovni{tvoto od nivna strana sekoga{ mo`e da bide o~ekuvano. Kakva zna~ajna pridobivka Italija stekna po proteruvaweto na avstriskite trupi? Pridobivkata be{e nezna~itelna. Reformite, zaradi ~ija dobrobit se pretpostavuva{e deka vojnata e otpo~nata, seu{te ne se ispolnuvaa. Uslovite za lu|eto generalno ostanaa isti. Jas sum uveren deka vie ne bi sakale da povtorite vakva situacija vo Indija. Jas veruvam deka vie sakate milionite Indijci da bidat sre}ni, neposakuvaj}i gi  uzdite na vladata svoi race. Ako toa e taka, ni ostanuva da razgledame samo edno ne{to: kako mo`e milionite da se steknat so sebevladeewe? ]e priznaete deka lu|eto pod nekolku indiski princovi bea potisnati. Podocne`nata nemilosrdnost gi skr{i niv. Nivnata tiranija e pogolema od onaa na angli~anite, i dokolku sakate vakva tiranija vo Indija, toga{ nie nikoga{ nema da se soglasime. Mojot patriotizam ne me u~i, deka jas treba da dozvolam lu|eto da bidat skr{eni pod ~izmata na indijskite princevi, dokolku angli~anite se povle~at. Ako jas imam mo}, treba da se sprotistavam na tiranijata na indiskite princevi, so onaa mera kako i kon angli~anite. Pod patriotizam jas podrazbiram blagosotojba na site lu|e, i dokolku bi mo`el da ja obezbedam so pomo{ na Angli~anite, jas bi kleknal pred niv. Ako nekoj Angli~anec go posvetil svojot `ivot vo obezbeduvawe sloboda za Indija, davaj}i otpor na tiranijata i slu`ej}i $ na zemjata, jas }e go prifatam toj Angli~anec kako Indiec.
	Od druga strana, Indija mo`e da se bori kako Italija samo dokolku bi imala oru`je. Vie ne go razgledavte ovoj problem voop{to. Angli~anite se odli~no vooru`eni, toa ne me pra{i, no jasno e, deka za da gi odmerime silite  protiv niv so oru`je, neophodno e iljadnici Indijci da bidat vooru`eni. Zgora na toa, da se vooru`a Indija zna~i da se evropeizira vo golema mera. Toga{ nejzinata sostojba }e bide isto tolku `alna kako i onaa na Evropa. Ova nakratko zna~i deka Indija mora da ja prifati evropskata civilizacija, i ako toa e ona, {to go sakame, toga{ najdobroto ne{to e deka  pome|u nas imame takvi, koi se tolku dobro obu~eni vo taa civilizacija. Toga{ nie }e se borime za nekolku prava, }e go dobieme onolku kolku mo`eme i taka }e pominat na{ite denovi. No fakt e, deka indijskata nacija nema da go prifati oru`jeto i e dobro {to toa e taka.
	^itatel: Vie gi preuveli~uvate faktite. Ne e neophodno site da bidat vooru`eni. Kako prvo, nie }e izvr{ime atentat vrz nekokumina angli~ani i }e predizvikame strav, potoa, dovolno lu|e, koi }e bidat vooru`eni, }e zapo~nat direkna borba. Nie mo`ebi }e zagubime ~etvrt milion lu|e, pove}e ili pomalku, no }e upravuvame so na{ata zemja. ]e otpo~neme gerilska vojna i }e gi pobedime Angli~anite.
	Urednik: Toa e kako da ka`ete, deka sakate svetata zemja  Indija da ja napravite nesveta. Ne treperite li od pomislata za osloboduvawe na Indija preku atentati? Ona {to nie treba da go napravime e da se `rtvuvame sebesi. Toa za ubivaweto na drugi e kukavi~ka pomisla. Kogo vie o~ekuvate da oslobodite so atentati? Milionite Indijci ne go posakuvaat toa. Onie koi se zatrueni od prokletata moderna civilizacija razmisluvaat za ovie ne{ta. Onie, koi }e se iska~at do mo}ta preku ubistvo so sigurnost nema da ja napravat nacijata sre}na. Onie, koi veruvaat deka Indija spe~ali od aktot na Dhingra i od drugi takvi dejstva niz Indija, pravat seriozna gre{ka. Dhingra be{e patriot, no negovata qubov be{e slepa. Toj go dade svoeto telo na pogre{en na~in, negoviot kraen rezultat be{e samo pakost.
	^itatel: No, }e priznaete deka angli~anite bea ispla{eni od ovie ubistva i reformite na Lord Morlej se rezultat od stravot.
	Urednik: Angli~anite se voedno i pla{liva i hrabra nacija. Jas veruvam, deka Anglija e lesno povlijaena od upotrebata na barutot. Vozmo`no e deka Lord Morlej gi odobri reformite poradi stravot, no ona, {to e dobieno poradi strav mo`e da se zadr`i onolku dolgo kolku {to trae stravot.</text>
      <sha1>6cg7tkhfs8d3oc00z4jsc7t95wqjhxd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XVI. Груба сила</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2857</id>
    <revision>
      <id>7303</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:25:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Ova e nova doktrina, deka ona {to e dobieno poradi strav se zadr`uva onolku kolku trae stravot. Bezdrugo, ona {to e dadeno nema da bide povle~eno?  	Urednik: Ne sosema. Proklamaci...</comment>
      <origin>7303</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12689" sha1="9ez1jq5ge1fg2bu6ymdqbb02nqnudl3" xml:space="preserve">^itatel: Ova e nova doktrina, deka ona {to e dobieno poradi strav se zadr`uva onolku kolku trae stravot. Bezdrugo, ona {to e dadeno nema da bide povle~eno? 
	Urednik: Ne sosema. Proklamacijata od 1857 g. be{e dadena na krajot od revoltot, so cel da se za~uva mirot. Koga mirot be{e obezbeden i lu|eto go zapo~naa sekojdnevniot `ivot nejziniot poln efekt be{e oslaben. Ako prestanam da kradam poradi strav od kazna, jas }e prodol`am so aktivnosta toga{ koga stravot }e se povle~e od mene. Ova e re~isi univerzalno iskustvo. Nie pretpostavuvame deka mo`e da  naterame ~ovek da pravi ne{to so sila i zatoa upotrebuvame sila.  
	^itatel: Zarem nema da priznaete deka sporite protiv samiot sebe? Vie znaete deka ona, {to angli~anite go steknale vo nivnata sopstvena zemja, e steknato so gruba sila. Jas znam deka vie }e sporite, so toa deka steknatoto od niv e bezvredno, no toa ne vlijae vrz mojot argument.  Tie posakuvaa beskorisni raboti i gi dobija. Mojata poenata e deka nivnata `elba be{e ostvarena. [to e tolku va`no kakvi sredstva tie usvoija? Zo{to nie da ne ja postigneme na{ata cel, koja e dobra, so kakvi i da bilo sredstva, duri i so upotreba na nasilstvo? Dali treba da razmisluvam za sredstvata koga se spravuvam so kradec  vo ku}ata? Moja dol`nost e da go izbrkam nadvor na sekoj na~in. Vie kako da priznavate deka nie ne dobivme ni{to i deka nema da dobieme ni{to preku peticii. Zo{to toga{ da ne go napravime toa so upotreba na gruba sila? I za da go zadr`ime ona, koe bi go dobile, }e go odr`uvame stravot so upotreba na istata sila vo razmer koj e neophoden. Vie ne bi imale zabele{ka za prodol`itelnosta na silata, ako stanuva zbor za za{tita na dete, koe go stava stapaloto vo ogan. Na eden ili na drug na~in nie mora da ja postigneme na{ata cel. 
	Urednik: Va{eto razmisluvawe e ubedlivo. Toa zavede mnogumina. Jas porano koristev sli~ni argumenti. No smetam deka sega znam pove}e i }e se obidam da gi razbijam va{ite iluzii. Ajde prvo da go razgledame gledi{teto, deka }e bideme zadovoleni vo postignuvaweto na na{ata cel koristej}i sila, zatoa {to angli~anite ja postignaa svojata upotrebuvaj}i sli~ni sredstva. To~no e deka tie upotrebuvaa sila i deka e vozmo`no i nie da go pravime toa, no koristej}i sli~ni sredstva nie mo`e da go dobieme samo ona {to tie go dobija. ]e priznaete deka nie ne go sakame toa. Va{eto ubeduvawe deka ne postoi povrzanost pome|u sredstvo i cel e golema gre{ka. Preku taa gre{ka duri lu|eto koi bea smetani za religiozni napravija seriozni zlodela. Va{eto razmisluvawe e isto  kako da ka`ete deka }e dobiete roza zasaduvaj}i {teten korov. Ako sakam da go preminam okeanot, jas mo`am da go napravam toa samo koristej}i brod, ako upotrebev zapre`na kola za ovaa cel, zapre`nata kola i jas nabrgu }e se najdevme na dnoto. “Kako {to e Bog, taka e i poklonikot” e maksima za koja vredi da se razmisli. Nejzinoto zna~ewe be{e izvrteno i lu|eto zastranija. Sredstva mo`at da bidat sporedeni so seme, celite so drvo i postoi istata neskr{liva vrska pome|u sredstvata i celta kako pome|u semeto i drvoto. Nema da mo`am da go osvojam uspehot proizlezen od obo`uvaweto na Boga koleni~ej}i pred Satanata. Zatoa, ako nekoj re~e: “Jas sakam da go obo`uvam Bog, ne e va`no dali toa go pravam so satanski sredstva,” }e se smeta za budala{tina. Nie `neeme ona {to sme poseale. Angli~anite vo 1833 steknaa pogolema glasa~ka mo} so nasilstvo. Dali tie koristej}i sila pove}e ja cenat svojata dol`nost? Tie go posakuvaa pravoto na glas, koe go postignaa so upotreba na fizi~ka sila. No vistinskite prava se rezultat od izvr{uvawe na dol`nosta, ovie prava tie ne gi postignaa. Zatoa vo Anglija ja gledame silata na sekoj da gi bara i posakuva svoite prava, a nikoj ne misli na svojata dol`nost. I onamu kade {to sekoj saka prava, koj }e gi dade na kogo? Ne sakam da pretplo`am deka tie ne izvr{uvaat nikakvi dol`nosti. Tie ne gi izvr{uvaat dol`nostite koi soodvetstvuvaat na onie prava. Kako {to ne ja izvr{uvaat tie osobena dol`nost, imeno za nea e potrebana sposobnost, pa zatoa pravata se poka`aa tovar za niv. So drugi zborovi ona {to tie go dobija e rezultat od upotrebenite sredstva. Tie upotrebuvaa sredstva koi soodvetstvuvaa na celta. Ako sakam da vi go odzemam ~asovnikot, so sigurnost }e treba da se tepam za nego, ako sakam da go kupam va{iot ~asovnik }e treba da platam za nego, i ako go sakam kako podarok }e treba da molam za nego. I soodvetno na sredstvata koi gi upotrebuvam, ~asovnikot e ukraden, moja li~na sopstvenost ili podarok. Na ovoj na~in gledame tri razli~ni rezultati od tri razli~ni sredstva. Zarem seu{te }e ka`ete deka sredstvata ne se va`ni?
	Sega }e go razgledame primerot daden od vas za kradecot, koj treba da bide izbrkan. Ne se soglasuvam so vas deka kradecot mo`e da bide izbrkan so bilo koi sredstva. Ako tatko mi dojde da krade jas }e upotrebam eden vid sredstva. Ako e poznanik jas }e upotrebam drug, i ako toj e celosen stranec }e upotrebam tret.  Ako e slab, sredstvata }e bidat poinakvi od onie upotrebeni vo spravuvawe so nekoj fizi~ki ramen; i ako kradecot e naoru`an do zabi, ednostavno }e ostanam tivok. Taka da ima raznoobrazie od sredstva pome|u tatkoto i vooru`eniot kradec. Sepak veruvam deka bi trebalo da se prepravam deka spijam, bez razlika dali kradecot e mojot tatko ili onoj silen vooru`en ~ovek. Pri~inata za ova e deka mojot tatko isto taka bi bil vooru`en i jas bi trebalo da potkleknam na silata poseduvana od obajcata i da dozvolam moite raboti da bidat ukradeni. Silata na mojot tatko bi me rasplakala od so`aluvawe, silata na vooru`eniot ~ovek bi predizvikala bes vo mene i nie bi trebalo da staneme neprijateli. Takva e neobi~nata situacija. Od ovie primeri mo`ebi nema da mo`eme da se soglasime koi sredstva da gi upotrebime vo sekoj od ovie slu~ai. Li~no jas mo`am jasno da sogledam {to treba da bide napraveno vo site ovie slu~ai, no lekot mo`ebi }e ve upla{i. Zatoa se dvoumam dali da vi go ka`am. Zasega }e ve ostavam da naga|ate, i dokolku ne mo`ete, jasno e deka }e treba da primenite razli~ni sredstva vo sekoj slu~aj. Isto taka, }e sogledate deka bilo koi sredstva nema da bidat od korist za da se izbrka kradecot. Vie }e treba da primenite sredstva koi }e odgovaraat na sekoj slu~aj. Ottuka sledi deka va{ata dol`nost ne e da go izbrkate kradecot so bilo koi sredstva. 
	Ajde da prodol`ime malku ponatamu. Dobro vooru`eniot ~ovek go ukral  va{iot imot, vie razmisluvavte za negoviot ~in, ispolneti ste so bes, vie tvrdite deka treba da go kaznite toj izmamnik, ne zaradi vas, tuku zaradi dobroto na va{ite sosedi, sobirate nekolku vooru`eni lu|e, sakate da ja osvoite negovata ku}a so napad, toj e blagovremeno informiran, toj bega, toj isto taka e razbesnet. Toj gi sobira svoite pobratimi kradci, i vi ispra}a la`na poraka deka denski }e izvr{i kra`ba. Vie ste silni, ne se pla{ite od nego, podotveni ste da go pre~ekate. Vo me|uvreme kradecot im dodeva na va{ite sosedi.  Tie vi se `alat. Vie im odgovarate deka pravite s# za nivno dobro, ne vi e gri`a {to va{ite raboti bea ukradeni. Va{ite sosedi vi odgovaraat  deka kradecot porano nikoga{ ne im dodeval, i deka toj gi izvr{il negovite pusto{ewa otkako vie go objavivte neprijatelstvoto kon nego. Vie ste pome|u Scila i Haribda. Vie ste polni so so`aluvawe za kutriot ~ovek. Ona {to tie go velat e to~no. [to treba da napravite? ]e bidete posramoteni dokolku go ostavite kradecot namira. Zatoa vie im velite na jadnite lu|e “negri`ete se”. Dojdete mojot imot e va{, jas }e vi dadam oru`je, }e ve nau~am kako da go koristite, vie treba da go proterate izmamnikot, nemojte da go ostavate. I taka bitkata prodol`uva, brojot na kradcite se zgolemuva, va{ite sosedi namerno si sozdadoa gri`i. Taka `elbata da mu se odmazdite na kradecot rezultira{e so naru{uvawe na va{iot mir. Vie ste vo postojan strav od grabe` i napad, va{ata hrabrost e zameneta so kukavi~luk. Ako vnimatelno go razgledate argumentot, vie }e vidite deka ne ja preuveli~iv pretstavata. Ova e edno od sredstvata. Ajde sega da razgledame drugo. Se postavuvate kon ovoj vooru`en kradec kako kon neuk brat. Vie imate namera da razgovarate so nego koga }e imate soodvetna mo`nost. Vie velite deka toj e va{ pobratim, vie ne znaete {to go nateralo da krade. Zatoa, vie re{avate deka koga }e mo`ete, }e go uni{tite motivot na ~ovekot da krade. Dodeka vie vaka razmisluvate vo sebesi ~ovekot doa|a pak da krade. Namesto da mu bidete luti vie go so`aluvate. Vie mislite deka ovaa navika da krade mora da e negova bolest. Zatoa otsega vie gi ostavate vratite i prozorite otvoreni, go menuvate va{eto mesto na spiewe, i gi ~uvate va{ite raboti na na~in koj e najdostapen za nego. Kradecot doa|a povtorno i e zbunet zatoa {to seto ova e novo za nego, no i pokraj toa toj gi zema va{ite raboti. Me|utoa negoviot um e voznemiren. Toj se raspra{uva za vas vo seloto i doznava za va{eto golemo srce, se pokajuva, ve moli za pro{ka, gi vra}a va{ite raboti i ja ostava navikata da krade. Stanuva va{ sluga i vie mu nao|ate ~esna rabota. Ova e vtoriot metod. Na ovoj na~in, vie gledate deka, razli~ni sredstva donesoa sosema razli~ni rezultati. Od ova ne bi sakal da go izvle~am zaklu~okot deka kratcite bi se odnesuvale na gore opi{aniot na~in ili deka site bi go imale istoto so`aluvawe i qubov kako vas, no jas samo bi sakal da poka`am deka pravednite sredstva pora|aat pravedni rezulati i deka najmalku vo pove}eto slu~ai, ako ne i vo site, silata na qubovta i so`aluvaweto e beskrajno pogolema od onaa na oru`jeto. Ima {teta od upotrebata na gruba sila, no nikoga{ od so`aluvaweto.  
	Sega }e go rzgledame pra{aweto za peticijata.  Nesomnen fakt e deka preticijata bez podr`ka od sila e beskorisna. Me|utoa, pokojniot Sudija Ranade vele{e deka peticiite slu`at za korisna namena, bidej}i tie se sredstva za obrazovanie na lu|eto. Tie na poslednive im davaat predstava za nivnata sostojba i gi predupreduvaat vladetelite. Od ovaa gledna to~ka tie ne se celosno beskorisni. Peticijata na ramnopravniot e znak na u~tivost, a peticijata od robot  e simbol na negovoto robstvo. Peticijata poddr`ana so sila e peticija od ramnopraven i koga toj gi prenesuva svoite barawa vo forma na peticija, toa e dokaz za negovoto blagorodni{tvo. Dva vida na sila mo`at da ja poddr`at peticijata. “]e ve povredime ako ne ni go dadete ova” e prviot vid na sila, i toa e silata na oru`jeto, ~ij zli posledici gi prou~ivme. Vtoriot vid na sila mo`e da bide definiran na ovoj na~in: “Ako ne gi odobrite na{ite barawa, nie pove}e nema da bideme va{i peticioneri. Mo`e da vladeete so nas s dodeka dozvoluvame da bideme vladeeni, pove}e nema da imame nikakvi dogovori so vas. ”Silata upotrebena vo ova mo`e da bide opi{ana kako sila na qubovta, du{evna sila ili popoznato, no pomalku to~no, pasiven otpor. Ovaa sila e neuni{tiva. Onoj koj ja koristi sovr{eno ja znae svojata pozicija. Nie imame drevna pogovorka koja bukvalno zna~i: “Edno odrekuvawe le~i trieset i {est bolesti.” Silata na oru`jeto e bezmo}na koga e sporedena so silata na qubovta ili na du{ata. 
	Sega }e ja razgledame va{ata posledna ilustracija, onaa za deteto, koe ja stava nogata vo ogan.  Taa nema da vi pomogne. [to navistina mu pravite na deteto? Da pretpostavime deka upotrebuva tolku mnogu fizi~ka sila {to ve ostava bezmo}en i tr~a kon oganot, toga{ ne mo`ete da go spre~ite. Pred vas se otvoreni samo dve vozmo`nosti - ili mora da go ubiete so cel da go spre~ite da is~ezne vo plamenot, ili }e mora da si go dadete `ivotot zatoa {to ne sakate da zagine pred va{ite o~i. Vie nema da go ubiete. Ako va{eto srce ne e sosema ispolneto so so`aluvawe, vozmo`no e da ne se predadete sebesi, sledej}i go deteto i vleguvaj}i vo oganot. Zatoa vie bespomo{no dozvoluvate toa da vleze vo oganot.  Se nadevam deka koga vie nasilno bi se obidele da go spre~ite deteto da ne istr~a kon ognot, nema da smetate deka toa seu{te e fizi~ka sila, iako od ponizok vid. Taa sila e od poinakov vid i }e treba da doznaeme {to e toa.
	Zapomnete deka spre~uvaj}i go deteto na ovoj na~in, go imate naum samo negoviot interes, go upotrebuvate va{iot avtoritet samo za negovo dobro. Va{iot primer ne se odnesuva na angli~anite. Koristej}i gruba sila protiv angli~anite go imate vo obzir samo va{iot, t.e. nacionalniot interes. Ovde ne stanuva zbor nitu za `al, nitu za qubov. Ako velite deka delata na angli~anite, so toa {to se zli, go pretstavuvaat ognot, i gi izvr{uvaat svoite dela zaradi neznaewe i zatoa tie ja zavzemaat polo`bata i deka vie sakate da go za{titite toa dete, toga{ vie }e treba da go prevzemete sekoe zlodejstvie od toj vid bez razlika od kogo e izvr{eno, i kako vo slu~ajot so lo{oto dete }e treba da se `rtvuvate. Ako ste sposobni na takvo neizmerlivo so`aluvawe vi posakuvam uspeh vo nivnoto izvr{uvawe.</text>
      <sha1>9ez1jq5ge1fg2bu6ymdqbb02nqnudl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XVII. Пасивен отпор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2858</id>
    <revision>
      <id>7304</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:26:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Postojat li nekakvi istoriski dokazi za uspeh na ona {to vie go narekovte du{evna sila ili sila na vistinata? Se ~ini deka nema primeri kaj niedna nacija, da se izdignala preku du...</comment>
      <origin>7304</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17222" sha1="62ikne8vncq0hl3rkbh9qit01c65okw" xml:space="preserve">^itatel: Postojat li nekakvi istoriski dokazi za uspeh na ona {to vie go narekovte du{evna sila ili sila na vistinata? Se ~ini deka nema primeri kaj niedna nacija, da se izdignala preku du{evnata sila. Seu{te mislam deka zlodejatelite nema da prestanat da pravat zlo bez fizi~ka kazna.
	Urednik: Poetot Tulsidas rekol: “Za religijata, so`aluvaweto ili qubovta se koren, kako {to e egoizmot za teloto. Zatoa, ne treba da go napu{time so`aluvaweto se dodeka sme `ivi.”Ova mi se ~ini deka e nau~na vistina. Veruvam vo nego kolku {to veruvam deka dva i dva se ~etiri. Silata na qubovta e ista kako silata na du{ata ili vistinata. Imame dokazi za nejzinata sila na sekoj ~ekor. Vselenata bi is~eznala bez postoeweto na taa sila. No vie pra{uvate za istoriski dokazi. Zatoa, e va`no da se znae {to istorijata zna~i. Ekvivalentot na Guxarati zna~i: “Toa taka se slu~i”. Ako toa e zna~eweto na istorijata, toga{ e vozmo`no da se dadat mnogubrojni dokazi. No, ako toa gi ozna~uva delata na kralevite i imperatorite, toga{ vo takvata istorija ne postojat dokazi za du{evnata sila ili za pasiven otpor. Ne mo`e da o~ekuvate da najdete srebrena ruda vo rudnik za kalaj. Istorijata, kakva {to ja znaeme, e zapis na vojnite vo svetot, i postoi pogovorka me|u angli~anite deka nacija koja nema istorija, t.e. nema vojni e sre}na nacija.  Kako kralevite igrale, kako stanale me|usebni neprijateli, kako me|usebno se ubivale e to~no zapi{ano vo istorijata, i ako e ova se {to se slu~ilo na svetot, }e be{e is~eznat mnogu odamna. Ako istorijata na vselenata bila zapo~nata so vojni, nieden ~ovek denes nema{e da bide najden `iv. Onie narodi koi vojuvale pome|u sebe is~eznale, kako na primer, domorotcite na Avstralija, od koi mnogu malku se ostaveni `ivi od natrapnicite. Zabele`ete ve molam, deka ovie domorotci ne ja upotrebuvale du{evnata sila vo samoodbranata, i ne e potrebna mnogu golema dalekogledost da se znae deka avstralijancite }e ja imaat istata sudbina kako nivnite `rtvi. “Onie koi go zemaat me~ot, }e bidat uni{teni od me~ot.” Kaj nas pogovorkata e deka, profesionalnite pliva~i }e najdat voden grob. 
	Faktot deka ima tolku mnogu lu|e seu{te `ivi vo svetot, poka`uva deka toj ne e zasnovan na silata na oru`jeto, tuku na silata na vistinata ili qubovta. Zatoa najgolemiot i najneosporliv dokaz za uspehot na ovaa sila mo`e da se sogleda vo faktot deka i pokraj vojnite vo svetot, taa seu{te opstojuva.
	Iljadnici, navistina desetici iljadi, go dol`at svoeto postoewe na aktivnata rabota na ovaa sila. Malite kavgi vo `ivotite na milioni semejstva is~eznuvaat pred dejstvoto na ovaa sila. Stotici nacii `iveat vo mir. Istorijata ne mo`e i ne go zabele`uva ovoj fakt. Vsu{nost istorijata e zapis na sekoe prekinuvawe na ramnomernoto dejstvuvawe na silata na qubovta ili na du{ata. Dvajca bra}a se karaat, edniot od niv se pokajuva i povtorno ja budi qubovta {to le`ela zaspana vo nego; dvajcata povtorno zaponivaat da `iveat vo mir; nikoj ne obrnuva vnimanie na ova. No ako dvajcata bra}a, so intervencija na advokati ili od nekoja druga pri~ina zemat oru`je ili odat na sud - {to e u{te edna forma na sproveduvawe gruba sila - nivnite dela vedna{ bi bile zabele`ani od Pe~atot, }e bidat predmet na ozboruvawe na nivnite sosedi i verojatno }e stanat del od istorijata. Ona {to e to~no za semejstvata i zaednicite va`i i za naciite. Ne postoi pri~ina da veruvame deka postoi eden zakon za familiite i drug za naciite. Spored ova, istorijata e zapis za prekin na tekot na prirodata. Du{evnata sila zatoa {to e prirodna ne e zabele`ana vo istorijata. 
	^itatel: Spored ona {to go ka`avte jasno e deka primeri od ovoj vid na pasiven otpor nemo`e da se najdat vo istorijata. Va`no e podobro da se razbere ovoj pasiven otpor. Zatoa bi bilo podobro da navlezete do detali. 
	Urednik: Pasivniot otpor e metod za obezbeduvawe prava preku li~no stradawe, toa e sprotivno na otporot so oru`je. Koga }e odbijam da napravam ne{to koe í e odbivno na mojata sovest, koristam du{evna sila. Na primer, momentalnata vlada sprovela zakon koj me zasega mene. Toj ne mi se dopa|a. Ako  so koristewe na sila ja prinudam vladata da go povle~e zakonot, jas  ja koristam taka nare~enata telesna sila. Ako ne mu se pot~inam na zakonot  i ja prifatam kaznata za nepo~ituvawe, ja koristam du{evnata sila, koja vklu~uva samo`rtvuvawe.   
	Sekoj priznava deka samo`rtvata e beskrajno po superiorna od `rtvuvaweto na drugite. Dotolku pove}e, ako ovoj vid sila se upotrebi za kauza koja e nepravedna, samo onoj koj ja upotrebuva strada. Toj ne pravi drugite da stradaat za negovite gre{ki. Lu|eto dosega napravile mnogu ne{ta za koi podocna se ustanovilo deka se gre{ni. Nieden ~ovek ne mo`e da tvrdi deka e sekoga{ vo pravo, ili deka odredeno ne{to e pogre{no samo zatoa {to toj misli taka, tuku  deka e pogre{no za nego se dodeka toa e negovo mislewe. Zatoa e soodvetno toj da ne go pravi ona  za koe znae deka e gre{no, i da gi trpi posledicite kakvi i da se. Ova e klu~ot za upotrebata na du{evnata sila.
	^itatel: Toga{ vie nema da gi po~ituvate zakonite - ova e vid nelojalnost. Nie sekoga{ bevme smetani za nacija koja go po~ituva zakonot. Se ~ini deka vie odite podaleku od ekstremistite. Tie velat deka mora da im se pot~inime na zakonite koi se ve}e doneseni, no ako zakonite se lo{i nie mora da gi izbrkame nositelite na zakoni, duri i so sila.
	Urednik: Dali jas odam podaleku od niv ili ne, e ne{to {to n# zasega nieden od nas. Nie prosto sakame da doznaeme {to e vo red, i da dejstvuvame vo soodnos so nego. Vistinskoto zna~ewe na izjavata, deka nie sme nacija koja se pod~inuva na zakonot, e deka davame pasiven otpor.  Koga ne ni se dopa|aat odredeni zakoni, ne gi  kr{ime glavite na zakononositelite, tuku nie stradame i ne im se pod~inuvame na zakonite. Deka treba da im se pod~inime na zakonite bez razlika dali se dobri ili lo{i e nova moderna zamisla. Nema{e takva rabota vo minatoto. Lu|eto ne gi po~ituvaa zakonite koi ne gi sakaa i gi trpea kaznite za nivnoto nepo~ituvawe. Sprotivno e na na{ata ma{kost, ako im se pod~inime na zakonite sprotivni na na{ata sovest. Takvoto u~ewe e sprotivno na na{ata religija i zna~i robstvo. Ako vladata bara{e da odime bez ali{ta, dali }e go napravevme toa? Ako jas bev nekoj koj dava pasiven otpor, bi im ka`al deka nesakam da imam ni{to so nivniot zakon. No nie tolku se zaboravivme sebesi i stanavme poslu{ni {to ne ni pre~i bilo koj degradira~ki zakon.
	^ovek koj e svesen za svojata ma{kost, koj se pla{i samo od Boga, ne se pla{i od nikoj drug. Zakonite doneseni od lu|eto ne se zadol`itelni za nego. Duri i vladata ne go o~ekuva toa od nas. Tie ne velat: “Vie treba da ja napravite taa rabota”, tuku velat “ako ne go storite toa, nie }e ve kaznime”. Nie padnavme tolku dolu {to se zamisluvame deka e na{a dol`nost i na{a religija da go pravime ona {to e propi{ano so zakonot. Samo ako ~ovekot osoznae deka e nema`estveno pod~inuvaweto na zakonite koi se nepravedni nikakva ~ove~ka tiranija nema da mo`e da go porobi. Ova e klu~ot za sebevladeeweto ili samoupravata. 
	Sueverie i nebo`ja rabota e da se veruva deka dejstvuvaweto na mnozinstvoto go porobuva malcinstvoto. Mnogu primeri mo`at da bidat dadeni kade {to delata na mnozinstvoto bile gre{ni, a oni na malcinstvoto bile pravedni. Site reformi go dol`at svoeto poteklo na inicijativata na malcinstvoto da mu se sprotistavi na mnozinstvoto. Ako vo bandata na ograbuva~i znaeweto da se ograbuva e zadol`itelno, dali pobo`niot ~ovek treba da go prifati toa zadol`enie? Se dodeka postoi sueverieto deka lu|eto treba da im se pod~inat na nepravednite zakoni dotoga{ }e postoi nivnoto robstvo. Onoj koj pru`a pasiven otpor mo`e da go otstrani takvoto sueverie. 
	Da se upotrebuva gruba sila, da se upotrebuva oru`je e sprotivno na pasivniot otpor, zatoa {to zna~i deka nie sakame na{iot protivnik da go napravi so sila ona {to nie go posakuvame, no toj ne go pravi toa. Ako takvata upotreba na sila e opravdana, se razbira deka toj e ovlasten od nas da go stori toa. I taka nie nikoga{ nema da postigneme dogovor. Nie mo`e samo da si zamisluvame, kako slepiot kow, koj se dvi`i vo krug okolu vodenicata deka napreduvame. Samo onie koi veruvaat deka ne se obvrzani da im se pod~inat na zakonite, {to im se odbivni na nivnata sovest, go imaat pred sebe lekot na pasivniot otpor. Sè drugo vodi kon propast. 
	^itatel: Od ona {to go ka`avte mo`am da izvedam deka pasivniot otpor e izvonredno oru`je na slabite, no koga tie se silni tie se fa}aat za oru`jeto.
	Urednik: Ova e op{to neznaewe. Pasivniot otpor, t.e. du{evnata sila e nesporedliva. Posuperiorna e od silata na oru`jeto. Kako toga{ mo`e da bide smetana samo kako oru`je na slabite? Na fizi~ki silnite lu|e im e nepoznata hrabrosta koja im e potrebna na onie koi pru`aat pasiven otpor. Mislite li deka stra{livec mo`e da mu se sprotistvi na zakon koj ne mu se dopa|a. Ekstremistite se smetaat deka se pobornici na grubata sila. Zo{to toga{ tie zboruvaat za pod~inuvawe na zakoni. Jas ne gi obvinuvam. Tie nemo`at da ka`at ni{to drugo. Koga }e uspeat da gi izbrkaat angli~anite i samite da stanat upravnici, tie }e sakaat vie i jas da im se pod~inime na nivnite zakoni.   I toa e soodvetna rabota za nivnoto ureduvawe. No onoj koj pru`a pasiven otpor ne bi se pod~inil na nieden zakon koj e protiv negovata sovest, duri i da bide raspar~en so top. 
[to mislite? Za {to e potrebna pogolema hrabrost - kriej}i se zad topot da raznesete nekogo na par~iwa, ili so nasmevka da mu prijdete na topot i da bidete razneseni na par~iwa? Koj e vistinski vojnik - onoj koj ja pregrnuva smrtta ili onoj koj ima kontrola nad smrtta na drugite? Veruvajte mi, ~ovek koj nema hrabrost, ne mo`e da pru`a pasiven otpor.
Sepak }e priznaam deka: duri i ~ovek ~ie {to telo e slabo, mo`e da pru`i vakov otpor. Eden ~ovek mo`e da go pru`i isto kako milioni. I ma`ite i `enite mo`at da mu se oddadat. Ne e potrebna obuka na armija, ne e potrebno xiu xitsu. Potrebna e samo kontrola nad umot, i koga taa e ostvarena, ~ovek e sloboden kako kral na {umata i samo so pogled go razbrkuva neprijatelot.
Pasivniot otpor e sestran me~, i mo`e sekako da bide upotreben,go blagoslovuva onoj koj go upotrebuva i onoj vrz kogo e upotreben. Bez kapka krv postignuva dalekuse`ni rezultati. Toj nikoga{ ne r|osuva i nemo`e da bide ukraden. Natprevarot pome|u onie koi pru`aat pasiven otpor nikoga{ ne iscrpuva. Za me~ot na pasivniot otpor ne e potrebna no`nica. I navistina e ~udno deka ova oru`je vie go smetate za oru`je samo na slabite. 
^itatel: Vie rekovte deka pasivniot otpor e osobenost za Indija. Zarem topovite nikoga{ ne bile upotrebeni vo Indija?
Urednik: O~igledno, spored va{eto mislewe, Indija e nekolkute princovi. Za mene taa e ispolneta so milioni od koi zavisi postoeweto na nejzinite princovi i na{eto. 
Kralevite sekoga{ }e go koristat svoeto kralsko oru`je. Da upotrebuvaat sila e vsadeno vo niv. Tie sakaat da zapovedaat, no onie koi treba da se pod~inat na nivnite zapovedi ne sakaat oru`je; a tie se mnozinstvoto nasekade vo svetot. Tie treba da ja nau~at ili telesnata sila ili du{evnata sila. Onamu kade {to ja u~at prvata, zaedno vladetelite i pod~inetite stanuvaat nalik na mnogumina ludi. No onamu kade {to ja u~at du{evnata sila, zapovedite na vladetelite ne odat podaleku od vrvot na nivniot me~, zatoa {to vistinskite lu|e ne gi po~ituvaat nepravilnite zapovedi. Selanite nikoga{ ne bile pod~ineti na me~ot i nikoga{ nema da bidat. Tie ne ja znaat upotrebata na me~ot i ne se pla{at koga e upotreben od drugi. Velika e onaa nacija, koja odbiva da ja stavi glavata vrz smrtta kako vrz pernica. Onie koi i prkosat na smrtta se oslobodeni od sekakov strav. Ova ne mo`e da se ka`e za onie koi rabotat pod la`nata privle~nost na grubata sila. Fakt e deka vo Indija, nacijata vo celost voop{to koristi pasiven otpor vo site segmenti na `ivotot. Nie odbivame da sorabotuvame so na{ite vladeteli koga tie ne razlutuvaat. Ova e pasiven otpor.
Se se}avam na primer koga vo edno malo kne`evstvo, selanite bile navredeni od nekoja zapoved izdadena od princot. Prvite vedna{ zapo~nale da go napu{taat seloto. Princot stanal voznemiren, im se izvini na svoite podanici i ja povle~e svojata naredba. Mnogu takvi primeri mo`e da se sretnat vo Indija. Vistinskata Samouprava e vozmo`na samo onamu kade {to pasivniot otpor e vode~ka sila na lu|eto. Sekoe drugo upravuvawe e tu|o upravuvawe.
^itatel:Na toj na~in vie velite deka voop{to ne e neophodno da se trenira teloto?
Urednik: Se razbira deka nema da ka`am takva rabota. Te{ko e da se dava pasiven otpor, ako teloto ne e podgotveno za toa. Po pravilo, umot smesten vo telo, koe stanalo slabo od ugoduvawe, e isto taka slab, a kade {to nema umstvena sila nema i du{evna sila. ]e treba da ja podobrime na{ata psiha osloboduvaj}i se od detski brakovi i luksuzno `iveewe. Koga bi pra{al ~ovek so umorno telo da se soo~i so topovskata  usta, bi napravil od sebe predmet za smea.
^itatel: Od ona {to go ka`uvate se ~ini deka ne e mala rabota da se stane ~ovek koj{to pru`a pasiven otpor, i ako e toa taka, bi sakal da objasnite kako mo`e da se stane takov.
Urednik: Da se pru`i pasiven otpor e podednakvo te{ko i lesno. Poznavav mom~e od ~etirnaeset godini koj be{e eden od onie koi davaa pasiven otpor. Sum poznaval i bolni lu|e koi go pravele toa, no isto taka sum poznaval zdravi i sre}ni lu|e, koi bile nesposobni da go prifatat pasivniot otpor. Po dolgogodi{no iskustvo se ~ini deka onie koi sakaat da pru`aat pasiven otpor vo slu`ba na zemjata treba da poseduvaat sovr{ena nevinost, da ja prifatat siroma{tijata, da ja sledat vistinata i da neguvaat bestra{nost. 
Nevinosta e edna od najgolemite disciplini bez koja umot ne mo`e da ja odr`i potrebnata cvrstina. ^ovek, koj ne e nevin, gubi izdr`livost, stanuva nema`estven i stra{liv. Onoj ~ij um e oddaden na `ivotinski strasti ne e sposoben za golem napor. Ova mo`e da bide doka`ano so mnogubrojni primeri. [to treba da pravi o`enet ~ovek e pra{awe koe prirodno se nametnuva, a mo`ebi i ne. Koga ma`ot i `enata ja zadovoluvaat strasta ne  e ni{to pomalku od `ivotinsko zadovoluvawe. Takvoto zadovoluvawe osven za odr`uvawe za rasata e strogo zabraneto. No onoj {to pru`a pasiven otpor treba da go izbegnuva duri i toa ograni~eno zadovoluvawe zatoa {to toj ne mo`e da ima `elba za potomstvo. Na toj na~in `enetiot ~ovek mo`e da ja odr`uva nevinosta. Ovaa tema ne mo`e podolgose`no da se prou~uva. Se izdigaat nekolku pra{awa: kako ~ovek treba da se odnesuva so svojata `ena, koi se nejzinite prava i drugi sli~ni pra{awa? Sepak onie koi sakaat da u~estvuvaat vo ovaa golema rabota se obvrzani da gi re{at ovie zagatki. 
Kako {to postoi neophodnost za nevinost, taka ima i za siroma{tijata. Ambicijata za pari i pasivniot otpor ne se soglasuvaat dobro. Onie koi imaat pari ne se o~ekuva da gi frlaat, tuku od niv se o~ekuva da bidat ramnodu{ni kon niv. Tie treba da se popodgotveni da go izgubat sekoe peni, otkolku da se otka`at od pasivniot otpor. 
Pasivniot otpor vo tekot na na{iot razgovor be{e opi{an kako sila na vistinata. Zatoa vistinata treba da se sledi po sekoja cena. Vo vrska so ova se izdigaat akademski pra{awa od tipot dali ~ovek treba da la`e za da spasi drug ~ovek itn., no ovie pra{awa proizleguvaat od onie koi sakaat da go opravdaat la`eweto. Onie koi sakaat vo sekoe vreme da ja sledat vistinata ne se postaveni pred takva dilema; i ako se, sepak se spaseni od zavzemawe pogre{na pozicija.
Pasivniot otpor nemo`e da napreduva ni ~ekor bez bestra{nosta. Samo onie koi se oslobodeni od strav mo`e da go sledat patot na pasivniot otpor, bez razlika dali e toa strav od gubewe na svojot imot, la`na ~est, nivnite rodnini, vladata, telesni povredi ili smrt. 
Ne treba da se napu{ti pridr`uvaweto kon ovie ne{ta veruvaj}i deka toa e te{ko. Prirodata vo ~ove~kite gradi vsadila sposobnost za spravuvawe so bilo koja pote{kotija ili stradawe, koe mo`e da go snajde ~ovek neo~ekuvano. Dobro e da se poseduvaat ovie kvaliteti duri i za onie koi ne sakaat da i slu`at na zemjata. Da nema zabuni, onie koi sakaat da se obu~uvaat vo koristewe na oru`je pomalku ili pove}e se obvrzani da gi poseduvaat ovie kvaliteti. Sekoj ne stanuva voin samo so `elbata. Onoj koj saka da bide voin treba da ja po~ituva nevinosta i da bide zadovolen so siroma{tijata kako negov prijatel. Voin bez hrabrost ne mo`e da ja izmisli hrabrosta. Mo`e da se misli deka toj ne bi imal potreba da bide sosema iskren, no taa osobina ja sledi vistinskata bestra{nost. Koga ~ovek }e ja napu{ti vistinata toa se dol`i na nekoj vid ili forma strav. Spored ova pogore navedenite ~etiri atributi ne treba da pla{at nikogo. Mo`ebi e dobro ovde da se spomene deka fizi~kata sila e edna od onie osobini koi nikoga{ ne mu trebaat na onoj koj pru`a pasiven otpor. ]e otkriete deka sekoj dopolnitelen napor koj mu e potreben na me~uvalecot se dol`i na nedostatok na bestra{nost. Ako toj e olicetvorenie na bestra{nosta me~ot }e padne od negovite race vo istiot mig. Na nego ne mu e potrebna pomo{. Na onoj, koj e osoboden od omraza ne mu e potreben me~. ^ovek so stap odedna{ se najde lice vo lice so lav i instiktivno go podignal oru`jeto vo samoodbrana. ^ovekot uvidel deka toj samo zboruval za bestra{nost, koja toj ne ja poseduval. Vo toj mig toj go frlil stapot i se po~ustvuval osloboden od celiot strav.</text>
      <sha1>62ikne8vncq0hl3rkbh9qit01c65okw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XVIII. Образование</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2859</id>
    <revision>
      <id>7305</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:26:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Vo celata na{a diskusija, vie ne ja spomenavte potrebata od obrazovanie, nie sekoga{ se `alime za otsustvoto na obrazovanie vo  na{ata zemja. Nie go zabele`avme dvi`eweto za zadol...</comment>
      <origin>7305</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10711" sha1="3399rdcwnf00xyxzwrd2at3pn2fomnd" xml:space="preserve">^itatel: Vo celata na{a diskusija, vie ne ja spomenavte potrebata od obrazovanie, nie sekoga{ se `alime za otsustvoto na obrazovanie vo  na{ata zemja. Nie go zabele`avme dvi`eweto za zadol`itelno obrazovanie vo na{ata zemja.  Maharaxata Gekvar go pretstavi toa vo negovite teorii. Site pogledi se naso~eni kon nego. Nie go blagoslovuvame Maharaxata zaradi ova. Toga{ zarem celiot ovoj napor e beskorisen?
Urednik: Ako ja smetame na{ata civilizacija za najvisoka, soodvetno na toa jas bi ka`al deka pogolemiot del od naporite koi vie go opi{avte se beskorisni. Motivite na Maharaxata i ostanatite golemi voda~i koi rabotea vo ovaa nasoka se sovr{eno ~isti. Zatoa tie nesomneno zaslu`uvaat golemo priznanie. No nemo`eme da go skrieme od sebesi rezultatot koj e verojatno da proizleze od nivniot napor. 
Koe e zna~eweto na obrazovanieto? Toa e prosto znaewe na slovata. Toa e obi~en instrument, a instrumentot mo`e da bide dobro upotreben ili zloupotreben. Istiot instrument koj mo`e da bide upotreben da se izlekuva pacient, mo`e da se upotrebi za da se odzeme negoviot `ivot, a isto va`i i za znaeweto na slovata. Sekojdnevno gledame deka mnogumina go zloupotrebuvaat, a malkumina izvlekuvaat polza od nego, i ako ova e to~na izjava doka`avme deka pove}e {teta e napraveno so nego otkolku korist. Obi~noto zna~ewe na obrazovanieto e znaewe na slovata. U~eweto na mom~iwata da ~itaat, pi{uvaat i aritmetika e nare~eno osnovno obrazovanie. Selanecot ~esno si go zarabotuva lebot. Toj ima obi~na pretstava za svetot. Toj znae dosta dobro kako treba da se odnesuva kon svoite roditeli, `ena, deca, i kon negovite soselani. Toj gi razbira i se pridr`uva kon pravilata na moralnosta. No toj nemo`e da si go napi{e sopstvenoto ime. [to mislite deka }e napravite davaj}i mu go znaeweto na slovata? Dali }e dodadete in~ kon negovata sre}a? Dali sakate da go napravite nezadovolen od negovata koliba ili zemja? Pa duri i da sakate da go napravite toa nema da mu bide potrebno takvo obrazovanie. Poneseni od preplavenosta na Zapadnata misla dojdovme do zaklu~ok, bez da gi izmerime dobrite i lo{ite strani, deka treba da im go dademe ovoj vid obrazovanie na lu|eto.
Da go razgedame sega visokoto obrazovanie. Sum u~el geografija, astronomija, algebra, geometrija, itn. [to so toa? Na koj na~in sum si bil od korist sebesi ili na onie okolu mene? Zo{to sum gi u~el ovie ne{ta? Profesorot Haksli na sledniov na~in go definiral obrazovanieto: “Mislam deka liberalno obrazovanie imal onoj ~ovek koj bil obu~en vo mladosta na toj na~in {to negovoto telo e podgotven sluga na negovata volja i so lesnotija i zadovolstvo ja izvr{uva seta rabota koja kako mehanizam e sposoben da ja vr{i, ~ij  um e ~ist, student, logi~en motor, ~ii delovi se so ednakva sila i dobro rabotat ....  ~ij um e izvor na znaewe za osnovnite vistini na prirodata .... koj gi obu~il svoite strasti da se povinuvaat na silnata volja, slugata na ne`nata sovest .... koj nau~il da ja mrazi seta podmolnost i da gi po~ituva site kako sebesi. Samo takov i nikoj drug, smetam deka imal liberalno obrazovanie zatoa {to toj e vo harmonija so prirodata. Toj }e go zeme najdobroto od nea i taa od nego” 
Ako ova e vistinsko obrazovanie, moram kategori~no da ka`am deka naukite koi pogore gi nabroiv nikoga{ ne bev sposoben da gi upotrebam za kontrolirawe na moite setiva. Zatoa, bez razlika dali }e u~ite osnovno ili visoko obrazovanie, tie ne se potrebni za glavnata rabota. Tie ne nè osposobuvaat da ja vr{ime na{ata dol`nost.
^itatel: Ako e toa taka }e moram da vi postavam u{te edno pra{awe. [to ve osposobuva da mi gi ka`ete site ovie raboti? Dokolku nemavte visoko obrazovanie, kako }e mi gi objasnevte ovie raboti?
Urednik: Vie toa dobro go ka`avte. No mojot odgovor e ednostaven: Jas vo nieden moment ne veruvav, deka mojot `ivot bi bil zaludno potro{en, dokolku ne dobiev visoko ili nisko obrazovanie. Nitu pak smetam deka slu`am zatoa {to govoram. No jas sakam da slu`am i vo streme`ot da ja ispolnam taa `elba go koristam obrazovanieto koe sum go dobil. I ako dobro go upotrebuvam, duri i toga{ toa ne go pravam za milionite, tuku mo`am da go upotrebam za takvite kako vas, i toa go poddr`uva mojot stav. Nie obajcata padnavme pod prokletstvoto na ona {to e, pred sè, la`no obrazovanie. Jas tvrdam deka se oslobodiv od negovite bolni posledici, i se obiduvam da vi ja predadam korista od moeto iskustvo i pravej}i go toa vi ja prika`uvam gnilosta na ova obrazovanie.
[to pove}e, ne sum go otkril znaeweto na slovata vo site okolnosti. Sè {to sega poka`av e deka nesmeeme od nego da napravime feti{. Toa ne e na{iot Kamadhuk. No, na vistinsko mesto mo`e da bide od korist i }e go najde svoeto mesto, koga }e si gi pod~inivme setilata i ja }e postavivme etikata na cvrsta osnova. I toga{, ako se ~uvstvuvame podgotveni da go primime toa obrazovanie }e mo`eme dobro da go iskoristime. Verojatno e deka kako ukras dobro bi ni stoelo. Od ova sledi deka ne e neophodno ova obrazovanie da go napravime zadol`itelno. Na{iot dreven u~ili{en sistem e dovolen. Vo nego gradeweto na karakterot e na prvo mesto, a toa e osnovnoto obrazovanie. Gradba postavena na takva osnova e dolgotrajna. 
^itatel: Toga{ dali pravilno razbiram deka vie ne go smetate angliskoto obrazovanie za neophodno, pri steknuvaweto na Samoupravata?
Urednik: Mojot odgovor e i da i ne. Milionite Indijci da se nau~at angliski, zna~i da se porobat. Osnovata koja Mekaulaj ja postavi vo obrzaovanieto ne porobi.  Nesakam da ka`am deka toj imal takva namera, tuku deka toa e rezultatot. Ne e li ta`en komentar toa {to nie treba da govorime za Samoupravuvawe na stranski jazik? 
Vredno e da se spomene deka sistemite koi evropjanite gi otfrlile se onie koi vleguvaat vo moda kaj nas. Nivnite u~eni postojano pravat izmeni. Nie vo neznawe se prilepuvame za nivnite otfrleni sistemi. Tie ja isprobuvaat sekoja podelba za da si go podobrat statusot. Vels e mal del od Anglija. Se pravat golemi napori da se vozobnovi poznavaweto na vel{kiot jazik pome|u vel{anite. Angliskiot kancelar g-n Lojd Xorx ima vode~ka uloga vo dvi`eweto koe se zalaga vel{kite deca da govorat vel{ki. A koja e na{ata sostojba? Nie me|usebno si pi{uvame na lo{ angliski, a od ova duri i na{ite magistri ne se oslobodeni; na{ite najdobri misli se izrazeni na angliski; zasedavawata vo na{iot Kongres se izveduvaat na angliski; na{ite najdobri vesnici se pe~atat na angliski. Ako ovaa sostojba na ne{tata prodol`i podolgo vreme na{ite potomci - a toa e moe cvrsto ubeduvawe - }e ne osuduvaat i prokolnuvaat. 
Primaj}i go angliskoto obrazovanie, nie ja porobivme nacijata. Hipokrizijata, tiranijata, itn. se zgolemija; indijcite koi znaat angliski ne se dvoumea da mamat i da vsadat strav vo lu|eto. Sega, ako voop{to pravime ne{to za lu|eto, nie pla}ame samo del od ona, {to im go dol`ime.
Ne e li bolna rabota, ako sakam da odam na sud, moram da go upotrebuvam angliskiot jazik kako medium, {to koga }e stanam advokat nema da mo`am da go zboruvam mojot maj~in jazik i {to nekoj drug }e treba da mi preveduva od mojot sopstven jazik? Zarem ova ne e potpolno apsurdno? Zarem toa ne e znak na robstvo? Treba li da gi obvinuvam angli~anite za ova ili sebesi? Nie, Indijcite koi zboruvaat angliski, ja porobivme Indija. Kletvata na nacijata nema da gi stigne angi~anite, tuku nas. Vi ka`av deka odgovorot na moeto posledno pra{awe e i potvrden i odre~en. Vi objasniv zo{to e potvrden, sega }e vi objasnam zo{to e odre~en. 
Nie sme tolku izma~uvani od bolesta na civilizacijata, {to ne mo`eme bez angliskoto obrazovanie. Onie koi go dobile mo`e dobro da go iskoristat onamu kade {to e potrebno. Vo odnosite so angli~anite, vo odnosite so na{ite lu|e, koga morame da op{tuvame so niv samo na toj jazik, zatoa {to znaeme kolku stanale zgrozeni (angli~anite) od svojata civilizacija nie mo`eme da go upotrebuvame i u~ime angliskiot, kako {to nalaga situacijata. Onie koi u~ele angliski }e moraat da go u~at svoeto potomstvo za moralot so nivniot maj~in jazik i da gi nau~at niv u{te eden indijski jazik; i koga }e porasnat mo`e da go nau~at angliskiot, no krajnata cel e deka ne ni e potreben. Motivot e da se pravat pari, zatoa treba da bide izbegnuvan. Duri i pri u~eweto na angliski vo tolku ograni~en stepen }e treba da razmislime {to }e u~ime, a {to ne. ]e bide neophodno da se znae koi nauki nie treba da gi izu~uvame. Malo razmisluvawe bi vi poka`alo deka {tom }e prestane da ni e gri`a za angliskite diplomi, vladetelite }e si gi na~ulat u{ite.
^itatel: Toga{ kakvo obrazovanie treba da ponudime? Ova be{e malku razgledano pogore, no sega u{te malku }e go razgledame. Mislam deka treba da gi podobrime site na{i jazici. Koi predmeti bi trebalo da gi u~ime preku niv, netreba da bide razgeduvano ovde. Onie angliski knigi koi se vredni, treba da gi prevedeme na razli~nite indiski jazici.  Treba da ja napu{time pretencijata za u~ewe mnogu nauki. Religioznoto, t.e. eti~koto obrazovanie }e go zavzeme prvoto mesto. Sekoj obrazovan indiec dopolnitelno }e go znae negoviot provincijalen jazik, ako e hindus - sanskrit, ako e muhamedanec - arabski, ako e parsi - persiski; a site }e znaat hindi. Nekoi Indusi }e znaat arabski i persiski; nekoi muhamedanci i parsi - sanskrit.  Nekoi lu|e od sever i zapad treba da u~at tamil. Unverzalen jazik za Indija teba da bide hindi, so vozmo`nost da se pi{uva na persiski ili nagri znaci. So cel hindusite i muhamedancite da imaat pobliski odnosi neophodno e da se poznavaat znacite na dvata naroda.  I ako go storime ova, za mnogu kratko vreme }e mo`eme angiskiot jazik da go isfrlime od igra. Seto ova e neophodno za nas, robovite. Preku na{eto robstvo nacijata be{e porobena, i }e bide oslobodena so na{ata sloboda. 
^itatel: Pra{aweto za religioznoto obrazovanie e mnogu te{ko.
Urednik: Sepak nemo`eme bez nego. Indija nikoga{ nema da bide bezbo`na. Ateizmot ne mo`e da cuti vo ovaa zemja. Zada~ata e navistina te{ka. Po~nuva da mi se vrti koga }e pomislam na religioznoto obrazovanie. Na{ite religiozni u~iteli se hipokriti~ni i sebi~ni; na niv }e treba da im se prijde. Mulasite, dastorsite i brahmanite go dr`at klu~ot vo svoi race, no ako tie ne poka`at razumnost energijata koja be{e dobiena od angliskoto obrazovanie }e treba da bide posvetena na religioznoto. Toa ne e mnogu te{ko. Samo del od okeanot be{e zagaden i samo na onie koi se vo toj del im e potrebno ~istewe. Nie koi spa|ame pod ovaa kategorija mo`eme da se pro~istime duri i samite, zatoa {to moite zabele{ki ne se odnesuvaat na milionite. So cel da se vrati Indija vo nejzinata besprekorna sostojba, nie treba da se vratime na nea. Vo na{ata civilizacija normalno deka }e ima napredok, nazaduvawe, reformi i reakcii; no potreben e eden napor, a toa e da se izbrka zapadnata civizacija. S# ostanato }e sesredi.</text>
      <sha1>3399rdcwnf00xyxzwrd2at3pn2fomnd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XIX. Машинерија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2860</id>
    <revision>
      <id>7306</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:27:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Koga zboruvate za proteruvawe na zapadnata civilizacija, pretpostavuvam  }e go ka`ete i toa, deka ne ni e potrebna ma{inerija.  Urednik: Izdignuvaj}i go ova pra{awe mi otvarate ed...</comment>
      <origin>7306</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6650" sha1="shxzet6jadw1vt3dzgirjnequrven2w" xml:space="preserve">^itatel: Koga zboruvate za proteruvawe na zapadnata civilizacija, pretpostavuvam  }e go ka`ete i toa, deka ne ni e potrebna ma{inerija. 
Urednik: Izdignuvaj}i go ova pra{awe mi otvarate edna stara rana. Koga ja ~itav Ekonomskata istorija na Indija od g-n Dat, pla~ev,  i koga povtorno }e pomislam na nea srcevo mi se stega. Ma{inerijata ja osiroma{i Indija. Te{ko e da se izmeri zloto koe Man~ester ni go napravi. Zaradi nego, indiskoto zanaet~istvo is~ezna.
No jas pravam gre{ka. Kako mo`e Man~ester da bide obvinet? Nie nosime obleka od Man~ester i toj zatoa ja tkae. Jas bev voodoo{even koga pro~itav za hrabrosta na Bengal. Vo taa oblast ne postoea fabriki za obleka. Zatoa, tie mo`ea da go vozobnovat ra~no-take~kiot zanaet. To~no e deka Bengal ja ohrabruva fabri~kata industrija na Bombaj. Ako Bengal objave{e bojkot na site ma{inski proizvedeni proizvodi, toa }e be{e mnogu podobro. 
Ma{inerijata zapo~na da ja opusto{uva Evropa. Propasta sega ~uka na angliskite porti. Ma{inerijata e glavniot simbol na modernata civilizacija; taa pretstavuva golem grev.
Rabotnicite vo fabrikite na Bombaj stanaa robovi. Sostojbata na `enite koi rabotat vo fabrikite e {okantna. Koga ne postoeja fabriki ovie `eni ne gladuvaa. Ako raste ma{inskoto ludilo vo na{ata zemja, taa }e stane nesre}na zemja. Mo`e da bide smetano za eres, no jas moram da ka`am deka za nas }e be{e podobro da pra}avme pari vo Man~ester i da koristevme  obleka so slab kvalitet od Man~ester, otkolku da se ra{iruvaat fabrikite niz Indija. Koristej}i obleka od Man~ester nie samo gi tro{ime na{ite pari; no reproduciraj}i go Man~ester vo Indija nie }e gi zadr`ime parite za smetka na na{ata krv, zatoa {to na{eto moralno su{testvuvawe }e bide iscrpeno, vo poddr{ka na mojata izjava gi povikuvam fabri~kite rabotnici kako svedoci. I onie koi nasobrale bogatstvo od fabrikite ne se ni{to podobri od drugite bogati lu|e. Bi bilo sme{no da pretpostavime deka indiskot Rokfeler bi bil podobar od amerikanskiot. Osiroma{ena Indija mo`e da stane slobodna, no bi bilo te{ko bilo koja Indija zbogatena preku nemoralnost da si ja vrati svojata sloboda. Se pla{am deka }e mora da priznaeme deka bogatite lu|e go poddr`uvaat britanskoto vladeewe; nivniot interes e povrzan so nivnata stabilnost. Parite go pravat ~ovekot bespomo{en. Drugo ne{to koe e podednakvo {tetno e seksualniot porok. Obata se otrov. Kasnuvaweto od zmija e pomalku otrovno od ovie dva, zatoa {to zmiskiot otrov go uni{tuva teloto, a ovie dva go uni{tuvaat teloto, umot i du{ata. Zatoa, nie, ne treba da bideme zadovolni so napredokot na fabri~kata industrija.
^itatel: Toga{, zarem treba da se zatvorat fabrikite?
Urednik: Toa e te{ko. Ne e lesna zada~a da se oslobodi{ od ne{to {to e ve}e formirano. Nie, zatoa velime deka nezapo~nuvaweto na ne{to e najgolema mudrost. Ne mo`eme da gi osudime sopstvenicite na fabrikite; mo`eme samo da gi so`aluvame. Bi bilo premnogu da barame od niv da se otka`at od nivnite fabriki, no bi mo`ele da gi prekolnuvame da ne gi zgolemat. Koga bi bile dobri tie postepeno bi go skratile svojot biznis. Vo iljadnici doma}instva tie bi mo`ele da go donesat drevniot i svet ra~en razboj i bi mo`ele da ja otkupuvaat oblekata, koja e tkaena na ovoj na~in. Bez razlika dali sopstvenicite na fabrikite }e go napravat ova ili ne lu|eto mo`at da prestanat da koristat ma{inski proizvedeni dobra. 
^itatel: Dosega zboruvavte za ma{inski proizvedenata obleka, no postojat bezbroj ma{inski proizvedeni ne{ta. Nie treba ili da gi uvezeme ili da ja vovedeme ma{inerijata vo na{ata zemja.
Urednik: Navistina, proizvodite koi gi upotrebuvame se proizveduvaat duri i vo Germanija. Koja e potrebata toga{ da se zboruva za kibriti, igli i staklo? Mojot odgovor e eden. [to prve{e Indija pred da bidat doneseni ovie proizvodi? Tokmu toa treba da bide napraveno i denes. Se dodeka ne mo`eme da proizvedeme igli bez ma{inerija, se dotoga{ }e `iveeme bez niv. Nema da imame ni{to so bleskaviot rasko{ na stakloto, i }e pravime fitili kako porano, so doma{no proizveden pamuk i }e koristime ra~no izraboteni zemjeni tacni za lambi. Pravej}i go ova }e si gi za~uvame o~ite i parite i }e go poddr`ime Svade{i i na toj na~in }e postigneme Samouprava.
Ne treba da se misli deka site lu|e }e gi napravat site ovie raboti istovremeno ili deka nekoi lu|e }e se otka`at od ma{inski proizvedenite raboti odedna{.  No ako razumot e zdrav, sekoga{ }e otkrieme od {to mo`eme da se otka`eme i postepeno }e prestaneme da go koristime. Ona {to nekolkumina mo`at da go storat drugite }e go sledat i dvi`eweto }e raste kako kokos od matemati~ki problem. Ona {to go pravat voda~ite, naselenieto rado }e go sledi. Pra{aweto ne e nitu komplicirano, nitu te{ko. Vie i jas ne treba da ~ekame se dodeka mo`eme da poneseme drugi so nas. Onie koi nema da go storat toa }e bidat gubitnici, a onie koi nema da go storat toa i pokraj toa {to ja cenat vistinata zaslu`eno }e bidat nare~eni kukavici. 
^itatel: [to toga{ so tramvaite i strujata?
Urednik: Pra{aweto e sega zadocneto. Ne pretstavuva ni{to. Ako mo`eme bez `eleznicata, }e mo`eme i bez tramvaite. Ma{inerijata e kako zmiska dupka vo koja mo`e da ima od edna do iljadnici zmii. Kade {to ima ma{inerija tamu ima i golemi gradovi. A onamu kade {to ima golemi gradovi ima tramvai i `eleznica; i samo tamu mo`e da se vidi elektri~no svetlo. Angliskite sela ne mo`e da se pofalat so ovie ne{ta. ^esnite lekari }e vi ka`at deka onamu kade sredstvata za ve{ta~ko pridvi`uvawe se zgolemile strada zdravjeto na lu|eto.  Se se}avam koga vo eden evropski grad ima{e nedostatok na pari, prihodite na tramvajskata kompanija, na advokatite i na doktorite opadnaa i lu|eto bea pozdrvi. Ne mo`am da se setam na niedna dobra rabota povrzana so ma{inerijata. Knigi mo`at da bidat napi{ani za da gi prika`at nejzinite zla.
^itatel: Dali e dobara ili lo{a rabota faktot deka sevo ova {to go ka`uvate }e bide ispe~ateno so ma{inerija? 
Urednik: Ova e eden od onie primeri koi poka`uvaat deka otrovot ponekoga{ se koristi za da uni{ti otrov. Toga{ ova nema da bide od golema polza za ma{inerijata. Kako {to izumira ma{inerijata kako da veli: “^uvajte se i izbegnuvajte me. Vie nema da izvle~ete korist od mene i korista koja mo`e da proizleze od pe~ateweto }e bide od korist samo na onie koi se inficirani od ludiloto na ma{inerijata”.
Zatoa, ne go zaboravajte najva`noto ne{to. Neophodno e da se osoznae deka ma{inerijata e lo{a. Toga{ postepeno }e bideme sposobni da se oslobodime od nea. Prirodata ne predvidela na~in spored koj nie mo`eme da ja postigneme posakuvanata cel odedna{. Ako namesto da ja pozdaravuvame ma{inerijata kako blagodet, nie na nea gledame kako zlo, taa na krajot }e si zamine.</text>
      <sha1>shxzet6jadw1vt3dzgirjnequrven2w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>XX. Заклучок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2861</id>
    <revision>
      <id>7307</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: ^itatel: Od va{ite gledi{ta mo`ev da sfatam deka vie }e formirate treta partija. Vie ne ste nitu ekstremist, nitu umeren. Urednik: Toa e gre{ka. Jas ne razmisluvam za treta partija voop{to...</comment>
      <origin>7307</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12993" sha1="7ptbgg39z48r6i6sybayp9j1x6wlx8t" xml:space="preserve">^itatel: Od va{ite gledi{ta mo`ev da sfatam deka vie }e formirate treta partija. Vie ne ste nitu ekstremist, nitu umeren.
Urednik: Toa e gre{ka. Jas ne razmisluvam za treta partija voop{to. Site nie ne razmisluvme isto. Nie ne mo`eme da re~eme deka site umereni imaat isti gledi{ta. I kako mo`e onie koi sakaat samo da slu`at da imaat partija? Jas bi im slu`el i na obete, umereni i ekstremisti. Onamu kade {to se razlikuvam od niv, jas so po~it }e go postavam moeto gledi{te pred niv  i }e prodol`am da slu`am. 
^itatel: Toga{ {to bi im ka`ale na obete partii? 
Urednik: Bi im ka`al na ekstremistite: “Jas znam deka vie sakate Samouprava za Indija, toa ne e ne{to koe treba da bide va{e barawe. Sekoj }e treba da go napravi toa za sebesi. Ona {to drugite }e go dobijat za mene ne e Samouprava tuku tu|a uprava; ottamu, jas nema da bidam korekten kon vas, ako ka`am deka ste ja postignale Samoupravata so toa {to ednostavno ste gi izbrkale angli~anite. Jas ve}e vi ja opi{av vistinskata priroda na Samoupravata. Toa vie nikoga{ nema da go postignete so silata na oru`jeto. Grubata sila e neprirodna za indiskoto podnebje. Zatoa vie }e treba celosno da se podprete na du{evnata sila. Vie nesmeete da smetate, deka nasilstvoto e neophodnost vo bilo koja faza vo postignuvaweto na na{ata cel.”
Na umerenite bi im pora~al: “Samo peticioniraweto e poni`uva~ko, nie na toj na~in iska`uvame inferiornost. Da se ka`e deka britanskoto vadeewe e neophodnost, e re~isi kako da se odka`e{ od Boga. Nie ne mo`eme da ka`eme deka nekoj ili ne{to se neophodnost, osven Bog. Dotolku pove}e, zdraviot razum }e ni ka`e deka tvrdeweto - angli~anite se neophodnost za Indija- bi gi napravilo voobrazeni.”
“Ako angli~anite ja napu{tat Indija sose partali, nesmee da se smeta deka taa }e ostane vdovica. Vozmo`no e deka onie koi se prinudeni da go po~ituvaat  mirot pod nivniot pritisok da se tepaat po nivnoto povlekuvawe. Beskorisno e da se potisnuva erupcijata, taa mora da se isprazni. Zatoa, pred da vospostavime mir, ako treba da se tepame, toga{ e podobro da go storime toa. Nepostoi pri~ina tretata partija da gi {titi slabite. Tokmu taa taka nare~ena za{tita e ona {to ne obeshrabruva. Takvata za{tita mo`e samo slabite da gi napravi poslabi. Dokolku ne go sogledame ova, nie ne mo`eme da imame Samouprava. ]e ja parafraziram mislata na eden angliski sve{tenik i bi rekol deka anarhija vo Samoupravata e podobro otkolku uredno tu|o vladeewe. Iako, po moe mislewe, zna~eweto koe u~eniot sve{tenik go privrza kon Samoupravata e poinakvo od indiskata Samouprava. Nie treba da u~ime, i da gi u~ime drugite deka ne ja sakame tiranijata nitu na angliskoto vladeewe, nitu na indiskoto. ”
Ako ovie idei bea sprovedeni, ekstremistite i umerenite bi si podale raka. Ne postoi pri~ina za strav ili me|usebna nedoverba. 
^itatel: Toga{, {to bi im rekle na angli~anite?
Urednik: So po~it bi im rekol: “Priznavam deka vie ste moi vladeteli. Ne e nu`no da se razgleduva pra{aweto dali vie ja dr`ite Indija so me~ ili so moe odobruvawe. Nemam prigovor na va{eto ostanuvawe vo mojata zemja, no iako ste vladeteli, vie }e treba da ostanete kako slugi na narodot. Nie ne sme onie koi treba da pravat kako {to }e posakate, tuku vie treba da pravite onaka kako {to nie sakame. Mo`ete da gi zadr`ite bogastvata koi gi iscedivte od ovaa zemja, no otsega nema da mo`e da go pravite toa. Dokolku sakate, va{ata funkcija }e bide da ja nadgleduvate Indija, no mora da ja napu{tite idejata da dobivate nekakov komercijalen benefit od nas. Nie imame civilizacija za koja vie mislite deka e sprotivnoto na civilizacijata. Nie smetame deka na{ata civilizacija e daleku po superiorna od va{ata. Ako ja sogledate ovaa vistina, }e bide vo va{a polza, ako ne, spored va{ata pogovorka, vie mo`ete da `iveete vo na{ata zemja na ist na~in kako i nie. Ne smeete da pravite bilo {to koe e sprotivno na na{ite religii. Va{a dol`nost kako vladeteli e zaradi hindusite da go odbegnuvate govedskoto, a zaradi muhamedancite da ja odbegnuvate slaninata i {unkata. Dosega ne rekovme ni{to zatoa {to bevme ispla{eni, no nemojte da mislite deka ne gi povredivte na{ite ~uvstva so va{eto odnesuvawe. Nie ne gi izrazuvame na{ite ~uvstva zaradi sebi~nost ili strav, tuku zatoa {to na{a dol`nost sega e da zboruvame hrabro. Smetame deka va{ite u~ili{ta i sudovi se beskorisni. Sakame povtorno da bidat vrateni na{ite drevni u~ili{ta i sudovi. Jazikot na Indija ne e angliskiot tuku hindi, i zatoa, vie treba da go nau~ite. Mo`eme da komunicirame so vas samo na na{iot nacionalen jazik. 
“Ne mo`eme da ja tolerirame idejata za va{eto tro{ewe pari na `eleznici i vojska. Ne gledame pri~ina za niedno od niv. Vie mo`ebi se pla{ite od Rusija, nie ne. Koga }e dojde nie }e se pogri`ime za nea. Ako ste so nas, zaedno radosno }e ja sretneme. Nam ne ni  e potrebna evropska obleka. ]ese snajdeme i so proizvodi proizvedeni i izraboteni doma. Mo`ete ednoto oko da go dr`ite na Man~ester, a drugoto na Indija. Mo`eme da rabotime zaedno samo ako na{ite interesi se identi~ni.
“Ova ne vi be{e ka`ano od voobrazenost. Imate mnogu voeni resursi. Va{ata pomorska mo} e nesporedliva. Ako sakavme da se borime so vas na va{a teritorija, nema{e da mo`eme da go storime toa, no ako gore navedenite predlozi ne se prifatlivi za vas, }e prestaneme da ja igrame ulogata na zavladeani. Ako sakate, mo`ete da ne raspar~ite. Mo`ete da ne raznesete pred ustata na topot. Ako dejstvuvate sprotivno na na{ata volja, nie nema da vi pomogneme; a bez na{ata pomo{, nie znaeme deka ne mo`ete da se pomrdnete nitu eden ~ekor.”
“Verojatno }e se smeete na seto ova opijaneti od va{ata mo}. Mo`ebi nema da mo`eme odedna{ da ve osvestime; no ako ima malku ma{kost vo nas, za kratko vreme }e vidite deka va{ata opijanetost e samoubistvena i deka va{iot potsmev na na{a smetka e skr{nuvawe od zdraviot razum. Nie veruvame deka dlaboko vo srceto vie pripa|ate na religiozna nacija. Nie `iveeme na zemja koja e izvor na religii.  Kako se najdovme zaedno netreba da se razgleduva, no vzaemno mo`eme da gi iskoristime na{ite odnosi ”
“Vie, angli~anite, koi dojdovte vo Indija ne ste dobri primeroci na angliskata nacija, nitu pak nie, re~isi polu-anglizirani indijci, ne sme dobri pretstavnici na indiskata nacija. Ako angliskata nacija znae{e za sè {to ste napravile, }e im se sprotistave{e na mnogu od va{ite dela. Masite na Indija imaa mnogu malku op{to so vas. Ako ja napu{tite va{ata taka nare~ena civilizacija i ako poglednete vo va{ite sveti knigi }e vidite deka na{ite barawa se pravedni. Samo pod uslov na{ite barawa da bidat celosno ispolneti, vie mo`ete da ostanete vo Idija; i ako ostanete pod tie uslovi nie }e mo`eme da nau~ime nekoi raboti od vas, a vie }e nau~ite mnogu  od nas. Pravej}i taka nie bi imale vzaemno korist, no i svetot bi imal polza od nas. No ova bi mo`elo da se slu~i samo koga korenot na na{ata vrska, bi se zasadil vo religiozna po~va”
^itatel: [to bi í ka`ale na nacijata?
Urednik: Koj e nacijata?
^itatel: Za na{ata namera toa e nacijata na koja vie i jas mislime, onie od nas koi se pogodeni od civilizacijata, i koi se netrpelivi da imaat Samouprava. 
Urednik: Na ovie bi im ka`al, “Samo onie Indijci, koi se ispolneti so vistinska qubov, }e mo`at da zboruvaat so angli~anite na gorenavedeniot ton bez da bidat upla{eni, i samo za onie mo`e da se ka`e deka se tolku isponeti, koi svesno veruvaat deka indiskata civilizacija e najdobra, a deka evropskata e ~udo za devet dena. Takvi minlivi civilizacii ~esto doa|ale i is~eznuvale i }e prodol`at da go pravat toa. Samo onie mo`at da bidat smetani ispolneti, koi otkoga ja do`iveale silata na du{ata vo sebesi, ne se pla{at od grubata sila, i po nikoja cena ne bi sakale da ja upotrebat grubata sila. Samo onie mo`e da se smetaat ispolneti, koi se silno nezadovolni od sega{nata `alka situacija, ve}e imaj}i ja ispieno ~a{ata na otrovot.”
“I dokolku postoi samo eden takov Indiec }e im  govori na angli~anite kako {to e ka`ano gore, a tie }e mora da go slu{aat. ”
“Ova ne se barawa, tuku ja poka`uvaat na{ata mentalna sostojba. Baraj}i nema ni{to da dobieme; }e treba da go zememe ona {to go sakame, i }e ni bide potrebna neophodnata sila za naporot i ovaa sila }e mu bide dostapna na onoj koj }e dejstvuva vaka:
1. Toj samo vo retki slu~ai }e go upotrebuva angliskiot jazik,
2. Ako e advokat }e se otka`e od svojata profesija, i }e go zeme ra~niot razboj;
3. Ako e advokat, }e go posveti svoeto znaewe vo prosvetluvawe kako na narodot, taka i na angli~anite; 
4. Ako e advokat  nema da se me{a vo raspraviite pome|u stranite, tuku }e se otka`e od sudot i preku svoeto iskustvo }e im go predo~i na lu|eto istoto; 
5.Ako e advokat }e odbie da stane sudija, i }e se otka`e od profesijata;
6. Ako e lekar }e se otka`e od medicinata, i }e sfati deka namesto da gi zakrepnuva telata, }e treba da gi zakrepne du{ite.
7. Ako e lekar, }e razbere, bez razlika na religijata na koja i pripa|a, deka e podobro telata da ostanat bolni, otkolku da bidat izle~eni so instrumentariumot na |avolskata vivisekcija, koja se praktikuva vo evropskite {koli za medicina; 
8. Iako e lekar }e go zeme ra~niot razboj, i ako pacient dojde kaj nego, }e mu ja ka`e pri~inata za negovata bolest i }e go posovetuva kako da se oslobodi od pri~inata, namesto da go razne`nuva so beskorisni lekarstva; toj }e razbere deka, ako bez lekarstvata pacientot slu~ajno umre, svetot nema da padne vo taga i deka toj navistina bil milostiv kon nego;
9. Iako bogat ~ovek, i pokraj negovoto bogatstvo, }e go ka`e ona {to go misli, i nema da se pla{i od nikogo; 
10. Ako ~ovekot e bogat, toj }e gi nameni parite za otvorawe ra~ni tkaja~nici, i }e gi pottiknuva drugite da nosat ra~no izraboteni proizvodi, nosej}i gi sam;
11. Kako i sekoj drug Indiec, toj }e znae deka ova e vreme za pokajanie, iskupuvawe i `alewe;
12. Kako i sekoj drug Indiec, toj }e znae deka da se obvinuvaat angli~anite e beskorisno, deka tie dojdoa zaradi nas, i ostanaa zaradi istata pri~ina, i deka tie ili }e si odat, ili }e ja promenat svojata priroda samo koga nie samite }e se podobrime;
13. Kako i drugite, toj }e razbere deka za vreme na `alewe nema mesto za ugoduvawe, a toa, bidej}i sme vo propadnata sostojba, e mnogu podobro od zatvor ili progon; 
14. Kako i drugite, toj }e znae deka e sueverie da se pomisli deka e neophodno da se ~uvame da ne bideme zarobeni so cel da mo`eme da rabotime so drugite lu|e;
15. Kako i drugite, toj }e znae deka deloto e mnogu podobro od govorot; deka e na{a dol`nost da go ka`eme ona {to go mislime i da se soo~ime so posledicite, i samo toga{ }e mo`eme da impresionirame nekogo so na{iot govor;
16. Kako i drugite, toj }e razbere deka }e staneme slobodni samo preku stradawe;
17. Kako i drugite, toj }e razbere deka deportirawe za `ivot na andamanite ne e dovolno iskupuvawe za grevot napraven so ohrabruvaweto na evropskata civilizacija;
18. Kako i drugite, toj }e znae deka niedna nacija ne se izdignala bez stradawe, deka duri i vo fizi~kata vojna vistinskiot test e stradaweto, a ne ubivaweto na drugite, toa mnogu pove}e se odnesuva na vojuvaweto so pasiven otpor;
19. Kako i drugite, toj }e znae deka e prazen izgovor da se ka`e deka nie treba da gi pravime ne{tata koga i ostanatite go pravat toa: deka nie treba da go npravime ona {to e pravilno i deka ostanatite }e go napravat toa koga }e go vidat patot; koga }e posakam opredelen delikates, jas ne ~ekam  ostanatite da go probaat; da napravi{ nacionalen podvig i da strada{ e sli~no kako i so delikatesot; a da se strada pod ne~ij pritisok ne e stadawe.”
^itatel: Toa e golem spisok. Koga site nie }e go izvr{ime?
Urednik: Vie pravite gre{ka. Vie i jas nemame ni{to so drugite. Neka sekoj si ja izvr{i svojata dol`nost. Ako jas ja izvr{am mojata dol`nost toa zna~i da si slu`am sebesi, i jas }e bidam sposoben da im slu`am na drugite. Pred da ve napu{tam, jas }e si ja zemam slobodata da povtoram:
1. Vistinskata samouprava e sebe-vladeewe ili sebe-kontrola.
2. Patot do nea e preku pasivniot otpor: Ova e sila na du{ata ili sila na qubovta. 
3. So cel da se sprovede ovaa sila, Svade{i vo sekoj smisol e potreben.
4. Ona {to posakuvame da go napravime treba da bide napraveno, ne zatoa {to se protivime na angli~anite ili zatoa {to treba da se odmazdime tuku zatoa {to toa e na{a dol`nost. Taka da pretpostavime deka angli~anite }e go trgnat danokot za solta, }e gi vratat na{ite pari, }e gi dadat najvisokite slu`bi na indijcite, }e gi povle~at svoite trupi, nie so sigurnost nema da gi upotrebuvame nivnite ma{inski proizvedeni proizvodi, nitu }e go koristime angliskiot jzik, ili nivnite idustrii. Ne e va`no {to ovie ne{ta se po priroda {tetni zatoa {to nie nema da gi upotrebuvame. Jas nemam prazno neprijatelstvo kon angli~anite, no sum neprijatel na nivnata civilizacija.
Spored moeto mislewe, nie go upotrebuvame terminot Svarax bez da go razbirame negovoto vistinsko zna~ewe. Jas se obidov da go objasnam onaka kako {to jas go razbiram, i mojata sovest svedo~i deka mojot `ivot otsega }e bide posveten na negovoto ostvaruvawe.</text>
      <sha1>7ptbgg39z48r6i6sybayp9j1x6wlx8t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Џ. Сејмур Кеј</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2864</id>
    <revision>
      <id>7310</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:31:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: X. Sejmur Kej, ~len na parlamentot Bankar i agent vo Indija (pi{uva vo1883)  “Ne mo`e da bide sfateno deka na{ata pozicija vo Indija nikoga{ ne bila, vo nieden stepen, takva da civilizir...</comment>
      <origin>7310</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1120" sha1="qrrezf3ul8h3700roi14li699y5ua5t" xml:space="preserve">X. Sejmur Kej, ~len na parlamentot
Bankar i agent vo Indija
(pi{uva vo1883)

“Ne mo`e da bide sfateno deka na{ata pozicija vo Indija nikoga{ ne bila, vo nieden stepen, takva da civiliziranite im ja nosat civilizacijata na divja~kite rasi. Koga stapnavme vo Indija nie najdovme stara civilizacija, koja, za vreme na razvojot od iljadnici godini, se prilagodila spored karakterot i `elbite na visoko intelektualnite rasi.  Civilizacijata ne be{e povr{na, tuku univerzalna  i celosno ispolneta - snabduvaj}i ja nacijata ne samo so politi~ki sistem, tuku i so socijalni i doma{ni institucii od najrazgranet vid. Dobrodetelskata priroda na ovie institucii, mo`e da se proceni od rezultatite koi tie gi imaat vrz karakterot na hindu rasata. Verojatno ne postojat drugi lu|e na svetot koi gi poka`uvaat tolku silno vo svojot karakter efektite od napredokot na svojata civilizacija. Tie se ostroumni biznismeni, brzi vo razmisluvaweto, doma}ini, religiozni, trezveni, dare`livi, poslu{ni kon roditelite, polni so po~it kon postarite, qubezni, go po~ituvaat zakonot, so~ustvitelni kon bespomo{nite, i trpelivi koga stradaat.”</text>
      <sha1>qrrezf3ul8h3700roi14li699y5ua5t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Виктор Кузин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2865</id>
    <revision>
      <id>7311</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:31:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Viktor Kuzin (1792-1867) Osnova~ na sistematskiot elekticizam vo filozofijata  “Od druga stana koga gi ~itame so vnimanie poetskite i filozofskite  pravci na Istokot, pred sè onie od In...</comment>
      <origin>7311</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="555" sha1="l2r97l9jlmpu4ujah0nzvtkii0lwykv" xml:space="preserve">Viktor Kuzin (1792-1867)
Osnova~ na sistematskiot elekticizam vo filozofijata

“Od druga stana koga gi ~itame so vnimanie poetskite i filozofskite  pravci na Istokot, pred sè onie od Indija, koi zapo~nuvaat da se ra{iruvaat niz Evropa,tamu otkrivame tolku mnogu vistini, i vistini koi se tolku dlaboki, {to se tolku sprotivni na siroma{nite rezultati na koi Evropskiot genij ima zapreno ve}e izvesno vreme, taka sme prinudeni da navedneme glava pred ona od Istokot i da ja vidime vo lulkata na ~ove~kata rasa rodnata po~va na najvisokata filozofija.”</text>
      <sha1>l2r97l9jlmpu4ujah0nzvtkii0lwykv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фредерик Макс Мулер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2866</id>
    <revision>
      <id>7312</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:32:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Frederik Maks Muler  “Ako se zapra{av sebesi od koja literatura nie ovde vo Evropa, nie koi re~isi ekskluzivno bevme vospitani so mislite na grcite i rimjanite, i na edna semitska rasa, ...</comment>
      <origin>7312</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="497" sha1="k3ladksgv1j81d5qlo77vl6gxv2g872" xml:space="preserve">Frederik Maks Muler

“Ako se zapra{av sebesi od koja literatura nie ovde vo Evropa, nie koi re~isi ekskluzivno bevme vospitani so mislite na grcite i rimjanite, i na edna semitska rasa, evrejskata, mo`eme da go povle~eme onoj korektiv koj e tolku mnogu posakuvan so cel da go napravime na{iot vnatre{en `ivot posovr{en, pove}e seopfaten, pove}e univerzalen, vsu{nost pove}e vistinski human, `ivot ne samo za ova `iveewe ovde, tuku preobrazen i ve~en `ivot - jas povtorno }e ja poso~am Indija.”</text>
      <sha1>k3ladksgv1j81d5qlo77vl6gxv2g872</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фредерик вон Слегел</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2867</id>
    <revision>
      <id>7313</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:32:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Frederik von Slegel  “Nemo`e da bide odre~eno deka ranite indijci poseduvale znaewe za vistinskiot Bog, site nivni tekstovi se ispolneti so ~uvstva i izrazi, koi se blagorodni, jasni i e...</comment>
      <origin>7313</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="602" sha1="6ymcjsq1o2ld43l1pq6rqep9s3l5hay" xml:space="preserve">Frederik von Slegel

“Nemo`e da bide odre~eno deka ranite indijci poseduvale znaewe za vistinskiot Bog, site nivni tekstovi se ispolneti so ~uvstva i izrazi, koi se blagorodni, jasni i ednostavno veli~estveni, zamisleni vo dlabo~inata i izrazeni so po~it  kako i na sekoj drug ~ove~ki jazik so koj ~ovek mu progovoril na svojot Bog.., Pome|u naciite koi poseduvaat lokalna filozofija i metafizika zaedno so vrodenata strast za ovie ne{ta, kako {to vo momentov se karakterizira Germanija, i vo damne{nite vremiwa bila gorda odlika na Grcija, Hindustan ja zazema prvata pozicija vo odnos na vremeto.”</text>
      <sha1>6ymcjsq1o2ld43l1pq6rqep9s3l5hay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аби Џ. А. Дубојс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2868</id>
    <revision>
      <id>7314</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:32:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Abi X. A. Dubojs Misioner vo Misor: del od pismo so data 15 dekemvri 1820 g., Seringapatan  “Avtoritetot na ma`enite `eni vo ramkite na nivnite ku}i e glavno naso~en vo odr`uvawe na pore...</comment>
      <origin>7314</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1711" sha1="r2pvb9f4xqm0q7bu6owgm3cij5tww67" xml:space="preserve">Abi X. A. Dubojs
Misioner vo Misor: del od pismo so data 15 dekemvri 1820 g., Seringapatan

“Avtoritetot na ma`enite `eni vo ramkite na nivnite ku}i e glavno naso~en vo odr`uvawe na poredokot i mirot pome|u lu|eto koi go sostavuvaat nivnoto semejstvo, i pove}eto od niv ja ispolnuvaat ovaa zna~ajna dol`nost so razumnost i diskrecija koi nemaat paralela vo Evropa. Poznavam semejstva sostaveni od po trieset do ~etiriset lu|e, ili pove}e, vo koi ima vozrasni sinovi i }erki, koi se vo brak i imaat deca, i site `iveat zaedno pod nadzor na stara matrona - nivnata majka ili svekrva. Taa, so dobro upravuvawe i so nejzino prilagoduvawe na temperamentot na snaite, upotrebuvaj}i soodvetno na uslovite re{itelnost ili zabrani, uspeva vo za~uvuvawe na mirot i harmonijata vo tekot na pove}e godini pome|u tolku mnogu `eni, od koi site imaat ostri temperamenti. Ve pra{uvam dali bi bilo vozmo`no da se primeni toa, vo ime na okolnostite, vo na{ata zemja, kade e malku vozmo`no da se nateraat dve `eni, koi `iveat pod eden krov, da  bidat slo`ni. 
“Vsu{nost, nepostoi vid na ~esna rabota vo civiliziranite zemji vo koja hindu `enite nemaat zaslu`en del. Osven oraganiziraweto na doma}instvoto i gri`ata za semejstvoto koja (kako {to ve}e zabele`avme) e pod nivna kontrola, soprugite i }erkite u~estvuvaat i im pomagaat na nivnite ma`i i tatkovci vo zemjodelskite raboti. Onie na trgovcite pomagaat vo izvr{uvawe na trgovijata. Kaj trgovcite nivnite u~estvuvaat i pomagaat vo prodavnicite. Mnogu `eni se prodava~ki iako samouki i bez znaewe na alfabetata ili decimalnata skala, ja odr`uvaat so drugi sredstva   svojata smetka vo izvonreden red, i se smetaat za poitri i od samite ma`i vo nivnite trgovski zdelki.”</text>
      <sha1>r2pvb9f4xqm0q7bu6owgm3cij5tww67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Џ. Јанг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2869</id>
    <revision>
      <id>7315</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:32:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: X. Jang Sekretar, Mehani~ki institute Savon ( Vo  poslednive godini)  “Tie rasi (indijcite poglednati od moralen aspekt) se verojatno najzabele`itelni lu|e vo svetot. Tie di{at atmosvera...</comment>
      <origin>7315</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1478" sha1="nawssvlxqsjaolyu6gl2swf85b0lalx" xml:space="preserve">X. Jang
Sekretar, Mehani~ki institute Savon
( Vo  poslednive godini)

“Tie rasi (indijcite poglednati od moralen aspekt) se verojatno najzabele`itelni lu|e vo svetot. Tie di{at atmosvera na moralna ~istina, koja nemo`e a da ne predizvika po~it, i ova posebno se odnesuva na siroma{nite klasi, koi, i pokraj nema{tijata na nivnata bedna grupa se sre}ni i zadovolni. Vistinski deca na prirodata, tie `iveat od den za den, ne razmisluvaj}i za utre{ninata i blagodarej}i za malite ne{ta koi providenieto im gi ovozmo`uva nim. Interesno e da se bide svedok na nastanot vo koj rabotnici od obata pola se vra}aat nave~er doma po naporen den rabota, koj ~esto trae od izgrejsonce do zajdisonce. I pokraj premorenosta od te{kata rabota, tie se vo pogolemiot del veseli i `ivi, razgovaraj}i veselo pome|usebe i odvreme navreme podpevnuvaj}i. No, {to gi o~ekuva niv koga }e se vratat vo {upite koi gi narekuvaat ku}i? ^inija oriz za hrana i pod za krevet. Doma{nata sre}a e pravilo pome|u lokanite, a toa e u{te po~udno koga obi~ajot na svadbata }e se zeme vo predvid, roditelite gi dogovaraat site tie ne{ta. Mnogu indiski doma}instva davaat primeri za brak so najvisok stepen na perfekcija. Ova mo`ebi se dol`i na u~eweto na {astrite, i na strogite zabrani koi tie gi vklu~uvaat vo odnos na bra~nata obvrska, no ne e preterano da se ka`e deka sopruzite se revnosno privrzani za svoite soprugi, i deka soprugite imaat voshituva~ka koncepcija za obvrskite vo odnos na nivnite sopruzi.”</text>
      <sha1>nawssvlxqsjaolyu6gl2swf85b0lalx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Полковник Томас Мунро</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2870</id>
    <revision>
      <id>7316</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:33:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Polkovnik Tomas Munro (trieset i dve godini slu`ba vo Indija)  “Ako dobriot zemjodelski sistem, nenadminatata manufakturna ume{nost, sposobnosta da se proizveduva sè ona mo`e da pridone...</comment>
      <origin>7316</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="696" sha1="sztaina5novpdr1c4ep5ietkl5ewqcq" xml:space="preserve">Polkovnik Tomas Munro
(trieset i dve godini slu`ba vo Indija)

“Ako dobriot zemjodelski sistem, nenadminatata manufakturna ume{nost, sposobnosta da se proizveduva sè ona mo`e da pridonese za sekojdnevieto ili luksuzot, u~ili{ta osnovani vo sekoe selo za izu~uvawe na ~itaweto, pi{uvaweto i aritmetika, op{to praktikuvawe na gostoprimstvo i gri`a pome|usebe, i ,pred sè, tretmanot na `enite, poln so doverba, po~it i ne`nost, se pome|u znacite koi gi opredeluvaat civiliziranite lu|e, toga{ indusite ne se inferiorni vo odnos na naciite od Evropa; i dokolku civilizacijata stane predmet na trgovija pome|u dvete zemji, jas sum ubeden deka ovaa zemja (Anglija) }e spe~ali od uvezenoto kargo.”</text>
      <sha1>sztaina5novpdr1c4ep5ietkl5ewqcq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сер Вилијам Ведербурн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2871</id>
    <revision>
      <id>7317</id>
      <timestamp>2008-02-15T14:33:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Ser Vilijam Vederburn, Bart  “Indiskoto selo so vekovi ostanalo bedem nasproti politi~kiot nered, i ogni{te na ednostavnite doma{ni i socijalni doblesti. Ottamu, ne e ~udno {to filozofit...</comment>
      <origin>7317</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="662" sha1="6kk55hdoqyc0xm5m5bkmouzyk1su7v3" xml:space="preserve">Ser Vilijam Vederburn, Bart

“Indiskoto selo so vekovi ostanalo bedem nasproti politi~kiot nered, i ogni{te na ednostavnite doma{ni i socijalni doblesti. Ottamu, ne e ~udno {to filozofite i istori~arite so qubov se navra}aat na ovaa drevna institucija, koja e prirodna socijalna edinica i najdobar vid na ruralen `ivot: samouvereni, vredni, miroqubivi, konzervativni vo najdobra smisla na zborot ... Mislam deka }e se soglasite so mene deka ima mnogu ne{ta koi se `ivopisni i privle~ni vo ovoj kratok pogled na socijalniot i doma{niot `ivot vo indiskoto selo. Toa e nevina i sre}na forma na ~ove~koto postoewe. Dotolku pove}e, ne e bez dobar prakti~en ishod”</text>
      <sha1>6kk55hdoqyc0xm5m5bkmouzyk1su7v3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Теории за мирот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2872</id>
    <revision>
      <id>7320</id>
      <timestamp>2008-02-15T15:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: СОДРЖИНА *[[Теории за мирот и конфликтите како академско подрачје]] *[[Трансценд методот и правилата за м...</comment>
      <origin>7320</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="440" sha1="1z8lqz7aepb3x4ky2uac5aubcen18i0" xml:space="preserve">СОДРЖИНА
*[[Теории за мирот и конфликтите како академско подрачје]]
*[[Трансценд методот и правилата за миротворење]]
*[[Мирот во културите и историјата]]
*[[Мировни проекти]]
*[[Теорија на ненасилството]]
*[[Негативен и позитивен мир]]
*[[Литература]]</text>
      <sha1>1z8lqz7aepb3x4ky2uac5aubcen18i0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ненасилна трансформација на конфликти</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2873</id>
    <revision>
      <id>7321</id>
      <timestamp>2008-02-15T15:12:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.131.215</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: СОДРЖИНА *[[За (не)насилството]] *[[Трансформирање конфликти]] *[[Психологија на трансформирање на конфлик...</comment>
      <origin>7321</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="331" sha1="4qa2ndoqz0i4k58ubwe68vpm25anv0a" xml:space="preserve">СОДРЖИНА
*[[За (не)насилството]]
*[[Трансформирање конфликти]]
*[[Психологија на трансформирање на конфликти]]
*[[Кон култура на мирот]]
*[[Насилници и миротворци]]
*[[Литература]]
*[[Прилози]]</text>
      <sha1>4qa2ndoqz0i4k58ubwe68vpm25anv0a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помош:Како се уредуваат страници</title>
    <ns>12</ns>
    <id>2875</id>
    <revision>
      <id>7326</id>
      <timestamp>2008-02-17T21:52:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.157.5.80</ip>
      </contributor>
      <comment>New page: Може некој да објасни како се уредуваат страници?</comment>
      <origin>7326</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="90" sha1="a551gcktpmgbr0e5uf1fthp2uw3hqv3" xml:space="preserve">Може некој да објасни како се уредуваат страници?</text>
      <sha1>a551gcktpmgbr0e5uf1fthp2uw3hqv3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Davidpogue.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2878</id>
    <revision>
      <id>7336</id>
      <timestamp>2008-02-17T22:40:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vele</username>
        <id>111</id>
      </contributor>
      <origin>7336</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Манифест на Привремената Влада на Македонија - 1881</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2879</id>
    <revision>
      <id>10945</id>
      <parentid>7371</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:41:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10945</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12986" sha1="rggmmrucnsb210rfinryiulgqsxdq2y" xml:space="preserve">Манифест на Привремената Влада на Македонија - 1881

23 март 1881 во Ќустендил

Македонци,

Нашата мила татковина Македонија еднаш беше една од најславните земји. Македонците ги поставија основите на уметноста на војувањето, со нивните победоносни фаланги и просветлувањето на Аристотел, го цивилизираа човештвото и Азија. А сега нашата татковина, толку славна во минатото, сега е на прагот на уништувањето, благодарение на нашите грешки и негрижа. Туѓи и сомнителни народи сакаат да ја освојат нашата татковина и да го уништат нашиот народ, кој, блескајќи со таква светлина, никогаш нема да биде уништен. Нашата мајка Македонија стана како вдовица, осамотена и напуштена од нејзините синови. Не го вее знамето што го вееше победоносната Македонска војска. Денеска е само географски поим. Како некој да се обидува да ја прикрие нејзината победоносна природа со прекривката на заборавот. Гробот и’ го ископаа натрапници кои сноват низ нашата земја и ја троват со смртоносни отрови. Тие натрапници се гробарите на нашата велика и славна татковина, тие се договараат како да ја распарчат и да ја препуштат на победничките војски на Австро-Унгарија. Ако еден јарем се замени со друг, обновувањето на Македонија ќе стане невозможно и нашиот народ ќе биде збришан. Овој момент е клучен за Македонија; ова е прашање на живот или смрт.

Вистински Македонци, верни чеда на вашата татковина!

Ќе дозволите ли вашата татковина да биде уништена? Погледнете како се гуши во ропство, како крвави од раните што околните народи и’ ги нанесоа! Погледнете ги тешките синџири во кои Султанот ја окова! Во таква беспомошна состојба, сета во солзи, нашата мила Македонија, нашата драга татковина ве вика: вие, мои верни чеда, вие наследници на Аристотел и Александар Велики, вие во чии вени тече Македонска крв, не ме оставајте да умрам, помогнете ми! Голем срам ќе биде за вас, вистински Македонци, ако останете неми сведоци на мојот погреб. Не, не, еве ги моите грозни раскрвавени рани, еве ги моите тешки пранги: скршете ги, расковете ги, зацелете ги моите рани, направете се’ што е во ваша моќ за да се напишта зборовите „Сложна и обединета Македонија“ на знамето што ќе го кренам. Откога ќе успеете победоносно, избркајте ги убијците од оваа земја кои го веат знамето на раздорот и сеат  погубни идеи, делејќи ве, мои чеда, на безбројни народи, па така обединето под знамето на Македонија, како единствен народ, дигнете го високо тоа славно знаме и подгответе се еднодушно да напишете на него:

Да живее Македонскиот народ, да живее Македонија!

Тоа е гласот на нашата земја, тоа е нашата слобода - нашето народно наследство. Ако ги прогласите овие зборови, ќе бидете поздравени од слободно мислечките народи и сите благородни срца ќе побрзаат да ви се придружат и да се борат, да ви помогнат да ја добиете светата слобода, која толку векови веќе ви е одземена. 

Македонци, запомнете го вашето потекло и не се одрекувајте од него!

Ќустендил 11-23 март 1881,

Верно на оригиналот Доспат 18-30 април 1881.

Претседател Васил Чомо&lt;ref&gt;Познат и како Васил Симон&lt;/ref&gt;

Секретар Никола Трајков

Централната Државна Архива на Октомвриската Револуција во Москва (оддел гроф Игнатиев, Бр. 730, Опис бр 1, ед. хр. 79). Преобјавено во „Одбрани текстови за историјата на македонскиот народ, 2 дел, Скопје 1976 стр. 256-258).


Историска позадина на овој манифест: Во 1880 година, од 21 мај до 2 јуни, на планината Грамос (Гремен теке), Островско, приморскиот дел од Македонија, се одржало Национално собрание на Македонија со учество на 32 претставници од сите краеви на земјата. Собранието било свикано за ја разгледа политичката положба на земјата по Берлинскиот Конгрес и покажаната незаинтересираност на големите сили (вклучувајќи ја тука и словенска Русија) да ја присилат Османлиската држава да ја спроведе обврзувачката одредба од чл. 23 на Берлинскиот договор за давање посебен, автономен статус на Македонија, а како непосредна цел било поставено да се утврдат мерките и акциите за постигнување така поставената «националната цел». Собранието констатирало дека и по последните големи промени на Балканот, кога сите останати христијански народи се здобиле со национална слобода и државност; «Романија, Србија и Црна Гора, по силата на Берлинскиот договор од 1878 година, се здобиле потполна независност, а Бугарија, Источна Румелија и Крит, добиле граѓански права, единствено Македонија, која уште во древно време имала своја цивилизација, била лишена од секаква помош. По што Националното собрание «еднодушно решило» од владата на Османлиската држава и големите сили да бара «праведните барања на македонскиот народ да се исполнат со брзо применување на чл. 23 од Берлинскиот договор» за Македонија. 

Националното собрание избрало привремена Влада на Македонија «Единство», како извршно оперативно тело што ќе ги превземе потребните акции за реализирање на «националната цел»:

создавање македонска државност. За постигнувањето на тоа било решено најнапред да се бара, по легален пат, право на автономија признато од големите сили и санкционирано со меѓународниот Берлински договор од 1878 година. Во случај владата на Османлиската држава да откажела да ја исполни превземената обврска, а големите сили не ќе превземеле мерки да ја присилат на тоа, «привремената Влада на Македонија» си зела за задача да го повика македонскиот народ на оружје, под паролата: „Македонија за Македонците“, за воспоставување на древна 
Македонија». 

Во март 1881 година привремената Влада на Македонија објавила Манифест испратен (со Протоколарното решение на Македонското национално собрание) до дипломатските претставници на големите сили. 

Во Манифестот се барало признавање правото и на македонскиот народ, како историски народ со богато и славно минато кој оставил траен белег во цивилизацијата на човештвото, да ја возобнови својата државност. Привремената влада апелирала и до прогресивното јавно мислење, до сите «слободољубиви луѓе, со благородни срца», да му притекнат на помошт на македонскиот народ во неговата борба за слобода. Со Манифестот привремената Влада на Македонија повикувала, пред опасноста татковината да биде распарчена од агресивните «околни народи», «гробари на големата и славна татковина», сите народни сили да се обединат под знамето на «единствена и обединета Македонија како единствен национален симбол». Бидејќи, само со единство можело да се смета да се извојува сопствената слобода, «тоа скапо наследство на народите». И со тоа да се обезбеди спасот на татковината. Владата предупредувала на опасноста од делба на Македонија и ново ропство што трајно ќе го спречело возобновувањето на македонската држава. 

Манифестот бил прогласен на 23 март 1881 во Ќустендил (денешна Бугарија). Бил испратен до сите дипломатски претставници во Битола, Солун и Цариград. Ова е еден од најважните акти донесени од Привремената Влада на Македонија. Еден од учесниците во Привремената влада на Македонија е и Леонидас Вулгаракис. 

Овој манифест се спомнува од Бугарскиот патријарх Кирил во книгата: Б’лгарската екзархија в Одринско и Македонија след Освободителната војна (1877-1878), vol. 1/1, Софиа: Синодално издателство, 1969, p. 461-466, 485.

&lt;references/&gt;

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rggmmrucnsb210rfinryiulgqsxdq2y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Социологија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2881</id>
    <revision>
      <id>7420</id>
      <parentid>7419</parentid>
      <timestamp>2008-04-20T13:31:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.72.204</ip>
      </contributor>
      <origin>7420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="965" sha1="0qim4dl6c4sr5j9sc18hoi5bf13zpfw" xml:space="preserve">* '''1. [[ШТО Е СОЦИОЛОГИЈА?]]'''
* '''1.1 [[ОСНОВАЧИ НА СОЦИОЛОГИЈАТА]]'''
**[[ОГИСТ КОНТ]] (1789-1857)
**[[КАРЛ МАРКС]] (1818-1883)
**[[ЕМИЛ ДИРКЕМ]] (1858-1917)
**[[МАКС ВЕБЕР]] (1864-1920)
**[[ТАЛКОТ ПАРСОНС]] (1902-1979)
* '''1.2 [[СОВРЕМЕНИ ОРИЕНТАЦИИ ВО СОЦИОЛОГИЈАТА]]'''
**[[ФУНКЦИОНАЛИЗАМ]]
**[[ТЕОРИЈА НА КОНФЛИКТОТ]]
**[[СИМБОЛИЧКИ ИНТЕРАКЦИОНАЛИЗАМ]]
**[[СТРУКТУРАЛИЗАМ]]
* '''1.3 [[МЕТОДИ НА СОЦИОЛОГИЈАТА]]'''
**[[ИСТРАЖУВАЧКИ МЕТОДИ ЗА ПРИБИРАЊЕ ПОДАТОЦИ]]
**[[ТЕХНИКИ ЗА СРЕДУВАЊЕ И ПРИКАЖУВАЊЕ НА ПОДАТОЦИ]]
**[[МЕРЕЊЕ]]
**[[СТАТИСТИЧКИ МЕТОДИ]]
**[[ТЕХНИКИ ЗА АНАЛИЗА И ТОЛКУВАЊЕ НА ПОДАТОЦИ]]</text>
      <sha1>0qim4dl6c4sr5j9sc18hoi5bf13zpfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ШТО Е СОЦИОЛОГИЈА?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2882</id>
    <revision>
      <id>7354</id>
      <parentid>7353</parentid>
      <timestamp>2008-02-26T00:53:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Igorpp</username>
        <id>114</id>
      </contributor>
      <origin>7354</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2180" sha1="1xacl1t67rocelsl48szf9pskfnbe03" xml:space="preserve">Социологијата за свој предмет на истражување го има целокупниот општествен живот, односно сите појави во општеството. Затоа, таа е општа општествена наука. Во своите истражувања, таа го користи глобалниот научен пристап. Секоја општествена појава ја набљудува во рамките на поширок сплет општествени појави со кои таа појава непосредно или посредно е поврзана. Затоа, социологијата е теориска (воопштувачка) општа наука која настојува да ги открие и формулира општите услови во кои еден вид општествена појава влијае на друг вид независно од времето и просторот.


Според целта и практичните задачи кои се поставуваат пред сите науки, тие се делат на фундаментални (основни) и применети (апликативни). На првите им е основна цел да ги откријат општите вистини за појавите кои ги проучуваат, независно дали нивното знаење може да се примени во практиката. Социологијата е основна општествена наука затоа што претставува темел од кој поаѓаат сите посебни општествени науки. Таа е поле на кое се сретнуваат  нивните посебни резултати кои се поврзуваат во широка т.н. социолошка синтеза. Но, тоа е едновремено и применета наука, бидејќи испитува и проучува практични односи и појави во општеството.</text>
      <sha1>1xacl1t67rocelsl48szf9pskfnbe03</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОСНОВАЧИ НА СОЦИОЛОГИЈАТА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2883</id>
    <revision>
      <id>7365</id>
      <parentid>7362</parentid>
      <timestamp>2008-02-26T17:31:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Igorpp</username>
        <id>114</id>
      </contributor>
      <origin>7365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5064" sha1="gsmbhj16733ahqj5tvfxlwz5gnk6nou" xml:space="preserve">Социолошкото занимавање и проучување на човекот и неговата заедница потекнуваат од дамнешни времиња. Античките грчки и римски мислители Сократ, Аристотел, Платон, Херодот, Тукидит, Кикерон и Ливиј, но и кинескиот филозоф Конфучиј, како и арапскиот Ибн Калдун, многу придонеле за затемелување на знаењата за човековата заедница и општеството.

Сепак, дури со распаѓањето на феудалното општество и неговиот преод во капитализам, се создадоа услови за осознавање на општествата. Експанзијата на научните знаења и технолошкиот развој го променија колку ликот на светот, толку и сфаќањата за него.

Кон крајот на 18-тиот, и половината на 19-тиот век, сѐ повеќе се нагласува потребата од создавање на посебна наука, која за свој предмет на проучување ќе го има општеството, неговата структура и развој. на голем број универзитети се држат предавања од предмети кои добиваат најразлични имиња, морална филозофија, социјална физика, социјална механика, социјална физиологија. Сите се обидуваат да го претстават општеството како природен феномен за кој важат слични закони како законите на природата. Тоа значи дека развојот на науката за општеството во овој период е во близок однос со развојот на природните науки.

'''Сен Симон''', кој живее во големата криза на француското општество и на Граѓанската револуција, отворено укажува на потребата од создавање на наука за општеството. Според него, таа наука треба да ја објасни смислата на општествената преобразба на француското општество и да ги открие движечките сили и неговиот иден развој. Таквата наука за него треба да биде еднакво егзактна како што се природните науки. Тој неа ја нарекува социјална физика, а подоцна социјална физиологија.

Денес се мисли дека ако треба да се побара основачот на социологијата, тоа место треба да му припадне на Сен Симон. Неговото дело ги содржи во елементарна форма сите својства на развиена социолошка наука. Сен Симон оствари големо влијание и врз делото на Маркс и Енгелс, зачетници на марксистичкиот правец во социологијата. Тој влијаел и врз делото на Огист Конт кој е првиот претставник на граѓанската насока во социологијата. Сепак, тешко е да се каже дека социологијата се изделила како самостојна наука преку делото на само еден автор. Нејзиното созадавање претставува долготраен процес. Голем број мислители кои живеат пред и по Француската револуција, особено во втората половина на 19-тиот век, учествуваат во процесот на нејзино осамостојување. Сите тие со определбата на нејзиниот предмет на проучување и со изборот на објективни методи на проучувањето ја определуваат општата физиономија на социолошката наука. Сепак, некои од нив се посебно значајни.

'''[[ОГИСТ КОНТ]] (1789-1857)'''

'''[[КАРЛ МАРКС]] (1818-1883)'''

'''[[ЕМИЛ ДИРКЕМ]] (1858-1917)'''

'''[[МАКС ВЕБЕР]] (1864-1920)'''

'''[[ТАЛКОТ ПАРСОНС]] (1902-1979)'''</text>
      <sha1>gsmbhj16733ahqj5tvfxlwz5gnk6nou</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ОГИСТ КОНТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2884</id>
    <revision>
      <id>7361</id>
      <parentid>7360</parentid>
      <timestamp>2008-02-26T16:56:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Igorpp</username>
        <id>114</id>
      </contributor>
      <origin>7361</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4452" sha1="b6gr03mkagj36z0bbxdliynpezcrhe7" xml:space="preserve">Зборот социологија е творба на Огист Конт, кованица од два антички збора: од старогрчкиот logos и латинскиот societas, во значење - практична позитивна наука за општеството.

Тој се обидел проучувањето на општеството да го направи научно, одделувајќи го од филозофијата и теологијата. Тој физиката ја сметал за најразвиена „позитивна“ наука која треба да служи како пример за социологијата. Ова настојување општествените науки да се градат по примерот на природните е својство на позитивизмот - влијателен правец во општествените науки.

Како претставник на капиталистичката класа и приврзаник на Наполеоновата империјална политика, а потоа републиканец, Конт во своето дело ги изразува стремежите на класата на која припаѓа. Тој тврди дека, за да биде општеството стабилно, не треба да ја менува својата физиономија. Верува дека власта треба да остане во рацете на оние кои веќе ја поседуваат (капиталистите).

Своето учење Конт го поделил на социјална статика и социјална динамика. Во првото, тој ги истражува природата и односот на механизмите кои придонесуваат за стабилност на општеството, а тоа се јазикот, со чија помош се воспоставуваат односите меѓу луѓето; религијата (која го зајакнува општествениот поредок), со поделбата на ритуалите и верувањата и поделбата на трудот (која придонесува за меѓусебна зависност меѓу луѓето).

За Конт од особено значење за стабилноста и редот во општеството се институциите: семејството, религијата и др. Во своето дело насловено како „Социјална динамика“, Конт ги разгледува прашањата поврзани со општествениот поредок и човековата еволуција.

Во делото „Закон за трите фази“, Конт настојува да го објасни општествениот равој. Тој вели дека секое општество во својот развој мора да помине низ три фази: теолошка, метафизичка и позитивна. Во првата, важат апсолутни вистини. Појавите во општеството се објаснуваат со помош на дејствувањето на натприродните сили, поточно силата на единственото суштество наречено - Бог.

Втората ваза е видоизменување на првата. Наместо натприродните сили, во оваа фаза општествените појави се претставуваат како манифестација на одредени апстрактни сили (природата). Во позитивната фаза се напуштаат идеите за постоење на апсолутни вистини за општеството. Значајно место им се дава на карактеристиките на човековото дејствување на неговите можности и индивидуални потреби, зошто само човекот има способност да мисли и да ја осозава општествената стварност.</text>
      <sha1>b6gr03mkagj36z0bbxdliynpezcrhe7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>КАРЛ МАРКС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2885</id>
    <revision>
      <id>7364</id>
      <timestamp>2008-02-26T17:23:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Igorpp</username>
        <id>114</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Карл Маркс е германски интелектуалец, основач на т.н. марксистичка теорија за општеството наречена ист...</comment>
      <origin>7364</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2490" sha1="pzxwu1olzhmt7omev2xh5uwee02mqyz" xml:space="preserve">Карл Маркс е германски интелектуалец, основач на т.н. марксистичка теорија за општеството наречена историски материјализам. За него општеството е арена на конфликти во која предност имаат оние кои се веќе привилегирани. Историјата на општеството за него е постојана борба за општествени придобивки помеѓу доминантната група (експлоататорите) и експлоатираните групи во општеството. Според него, во сите општества каде постоеле две доминантни класи, постоела и диспропорција на моќта. Во древна Грција и Рим, основната борба била меѓу слободните луѓе и робовите. Во средновековните држави, доминантни групи биле благородништвото, свештенството и земјопоседниците наспроти кметовите и селаните. Во негово време борбата се водела меѓу буржоазијата и пролетаријатот. Маркс утврдил дека корените на моќта на владејачките групи во секоја од овие историски епохи лежат претежно во сопственоста над средствата за призводството. Значи, какви односи ќе има општеството зависи од начинот на производство. Од овие причини, во неговото учење примарно место заземаат социо-економските односи. Маркс тврдел дека досега секој општествен поредок, секој економски систем, развива во себе внатрешни спротивности. Тие, пак, еден момент стануваат толку силни што не можат да се контролираат од постојниот поредок. Кога ќе се случи ова, постоечкиот поредок се заменува со друг.</text>
      <sha1>pzxwu1olzhmt7omev2xh5uwee02mqyz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ЕМИЛ ДИРКЕМ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2886</id>
    <revision>
      <id>7366</id>
      <timestamp>2008-02-26T17:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Igorpp</username>
        <id>114</id>
      </contributor>
      <comment>New page: Диркем, како и Конт, живеел во општество преплавено со немири. Неговите теоретски ставови, посебно во о...</comment>
      <origin>7366</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3181" sha1="nfeybko4uvrgcaez25uxsbwjjo564x6" xml:space="preserve">Диркем, како и Конт, живеел во општество преплавено со немири. Неговите теоретски ставови, посебно во областа на социолошката методологија - даваат силен поттик на граѓанската мисла за општеството. Иако претставник на позитивизмот, неговата определба за општеството, науката за општеството и нејзиниот метод, многу се разликуваат од останатите претставници на оваа насока. Имено, најголем број позитивисти тврдат дека природата на општеството треба да се објасни по аналогија со другите сфери на природата (пред сѐ, биолошката и психолошката). За него, општеството претставува дел од природата кој значително се разликува од останатите нејзини сфери. Општеството не може да се објасни по аналогија на биолошките организми или психичкиот живот.

Основен предмет на општественото проучување, според Диркем, се општествените факти. Тие трагаат подолго време од животниот век на индивидувата и имаат моќ да влијаат врз неа. Го обликуваат нејзиното однесување, ги темелат нејзините желби и интереси. Општествените факти, всушност, се: колективните претстави, идеи, морални норми кои го обезбедуваат животот во општеството.

За Диркем, општествениот поредок се менува толку брзо што претходните вредности исчезнуваат уште пред да се појават новите. Оваа состојба Диркем ја нарекува „аномија“ - недостаток на правила за општествена регулација. Затоа луѓето што биле социјализирани со едни вредности, кога ќе се случат пресврти, стануваат дезориентирани во новиот поредок во кој важат други вредности. Таквиот пресврт, Маркс го нарекол револуција и предвидел дека капитализмот, преку револуција, ќе се замени со социјализам, т.е. со поредок во кој средствата за производство ќе бидат во општествена сопственост. Сепак, досега тоа не се случило.</text>
      <sha1>nfeybko4uvrgcaez25uxsbwjjo564x6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Bot policy</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2893</id>
    <redirect title="Викикниги:Портал на заедницата" />
    <revision>
      <id>11099</id>
      <parentid>7383</parentid>
      <timestamp>2022-08-20T06:16:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rschen7754</username>
        <id>1420</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Викикниги:Портал на заедницата]]</comment>
      <origin>11099</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" sha1="4ov1lrhf4d2gos0vr36dcz7yi3fefcw" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Викикниги:Портал на заедницата]]</text>
      <sha1>4ov1lrhf4d2gos0vr36dcz7yi3fefcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Силјан штркот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2894</id>
    <revision>
      <id>7386</id>
      <parentid>7385</parentid>
      <timestamp>2008-03-17T10:21:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Writer~mkwikibooks</username>
        <id>122</id>
      </contributor>
      <origin>7386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81870" sha1="f3kbwmq5vcdksm8zra485zud4dvmhdq" xml:space="preserve">Во село Мало Коњари имаше еден човек многу чесен и кроток, на име Божин. Тој имаше само еден син на име Силјан; имаше Божин и една ќерка. Силјан беше многу гален и од татка и од мајка, чунки од многу синови Божинови само Силјан беше останал жив, та од тоа беше гален многу и беше го ожениле уште на шеснаесет години и на седумнаесетте години му се роди на Силјана едно дете машко, му го викаа Велко.

Бидејќи гален Силјан и аџамија, ич ќеф немаше да работи селска работа: орање нивјето, копањето лозјата, жниењето нивјето, вршењето и овците гледање оставени беа на Божина и на Божиница. Неда, невестата му, и сестраму, тие да ја работат куќната работа, а пак Силјан ќеф имаше пазарџибашија да биде; да беше кабил катаден да оди на Прилеп на пазар, да купува вино и ракија и друзи слатки работи.

Секое одење на пазар, Силjан, уште не слезен од коњ, право ќе појдеше кај лебарниците и ќе земеше еден топол сомун ас-екмек и ќе си купеше тан-алва, та ќе јадеше. – „ Е, кога ми е посладок сомунов со тан-алвава, бре браќа, им велел на другарите си, како да јадам од дома ’ржани леб?“ На тие зборови и друзи Силјанови што им ги велел на другарите, тие уште повеќе го насрчувале да јаде најслатки работи, чунки покрај него и тие јаделе и пиеле. Некој пат ќе одел на пазар, тики ако му се најдеа повечко пари, два-три дни не си идел ни во најсилната работа дома.

Многупати татко му го скаруваше за дека се забавал в град и не идел да му помага во работата; арно ама Силјан беше фатил еден лош пат, тики ич не го слушаше татка си и мајка си, што ти велат вај, бај да не се настрви пес на касапница, да после мачно е да се одучи. Многупати татко му го поучуваше со кротко, до колку знаеше сиромав Божин, и многу примери му носел ѓоа да се тргне Силјан од тој пусти ајљазлак.

„Синко бре, чедо бре, Силјане! Остај се, бре чедо, од лошиот ајљазлак што си го фатил; остај се од тие лоши другари што не се домаќинска челад; тие те лажат, бре синче, да арчиш пари по пустина, та и ти да се осиромашиш после како нив! Немој, бре чедо, не оди по умиштата од тие другари; слушај ме, синко, јас што те учам и мајка ти, оти ќе те фати некоја клетва од нас, бре синче Силјане! Веруј, синко, оти секој син и ќерка што не слушале татко и мајка големо наказание од Бога добиле. Слушај, синко, нешто што ми текна да ти кажам: за Сивета и Чулета. Тие две пилиња и ти сам си ги видел и си ги чул, синко, в поле кај си стојат по шипјето и глогјето и си пеат; едното си пее: сиве, сиве, а другото – чуле, чуле. Ете тие две пилиња, синко си биле некогаш брат и сестра. Многу биле лоши, разлавални; татко и мајка ич не ризале, многу ги огорчувале, и зер татко им бил многу лут, така и мајка им, та беа ги колнале многупати, ете зер ѓавол натемаго беше се погодил, чедо, некој лош саат, кога ги колнала мајка им вака: „Синко Сиве и ти ќерко Чуле! Пилци да се сторите и од куќава наша да одлетате, да в поле да појдете по трњето да стоите и еден-друзи да се барате, та да неможете никогаш да се најдете. Така куртулија од вас да имаме, од вашиве маки што ни ги давате.“ И за вистина, синко Силјане, беа се сториле пилци и си пошле в поле да живеат по трњето и катаден еден други да се бараат и да не можат да се најдат и да се видат. Ем, тако ми Бога, чедо, тебе може да ти се чини лага, ама мене за вистина, чунки ми е приказано од деда прадеда; чунки во стар век, синко, не лажеа нашите стари како сега што лажат младите.

Дека многу те милувам, синко Силјане, та затоа ти ја прикажувам оваа приказничка, да се свестиш и да се оставиш од тие лоши другари што те учат на лошо оти може Господ да те стори со секакви лошотии. Најпосле, чедо, не знам друго што да ти речам и да те учам отколку што сум чул од татка ми, Бог да ми го прости. Тој многу пати велеше: кој оди од кол на кол, колот...... ќе му се пикне. Ти, синко, не ме слушаш за ова што те учам сега; арно ама ќе дојде саатот, што моиве зборови се по глава ќе те удрат и тогај ќе поверуваш; арно ама што рекол некој: ќе ти дојде умот, ама ќе ти појде кумот. Толку знам сега, Силјане, толку ти велам. Прави што правиш, чести си го таткото и мајката да не добиеш некоја клетва во некој лош саат, да  да тргаш мака“.

Дури го учел Божин Силјана сина си, се се пулел во гредите и во ѕидовите, чунки како крв му се гледаше татко му пред очите кога го учеше. – „Ако се раздени, ќе ти кажам јас тебе клетва ќе добијам и друзи маслаати што ми ги кањараш ти мене, си велел сам со себе Силјан, дури да си појдам в град, да ќе ме видиш ти овде да ме тераш ти на жниење на оваа силна горештина, бидејќи има в град ладни меани, да седам и ќеф да терам со граѓаните. Блазе си им анасана на граѓаните, тие ете тие живот поминуваат ја, а не како ние селаните ќе испукаме од горештина, пот да ни тече од челото како река. Утре, дај Боже здравје, одење в град и назад нема да се вратам од овие тешки лакрдии што ми ги рече стариот, да знам оти за вистина клетвата негова ќе ме фати; пиле да се сторам, бело море и црно да прелетам, ама уште еднаш при татка не дојдувам. Ете лели со инаетлак татко ми ме фати, чекај да ме види што маж сум јас. Лели за инает, еден товар сол ќе јадам, ама не му се поклонувам.“ Размислувајќи ги овие зборови и друзи ноќта, Силјан уште во темни зори ја праштил в град и си ошол на еден ан кај што си одел секогаш.

Вечерта за касметот од Силјана дошол еден дуовник на анот, од Божи гроб, да проси милостина по вилаетот Прилепски и по други. Арно ама дуовникот други пат не бил во тој вилает, за да знае да шета сам и му рекол на анџијата за да му бара некој калауз, за да го шета по селата и по градовите. – „Ха, еве ти, Силјане, тебе работа како што бараш, му рекопл анџијата на Силјана, на нога да шеташ по селата“. Силјан асли тоа бараше, за да го пука татка си и мајка си, кога ќе чујат оти и од Прилеп беше избегал. Се удрил со дуовникот и Силјан на пазар; вур, тут, веше ујдисале поштозашто и утрото тргнале по вилает да просат милостиње за на Божи гроб.

Целото лето и есента што шета Силјан со дуовникот и на ден Митровден си дошле во Прилеп и извадил дуовникот пари да му плати на Силјана ругата, колку што беше погоден. Арно ама Силјан парите не му ги земал, чунким сакал и тој да оди со него на Божи гроб. – „Аман, оче дуовниче, те молам, земи ме и мене со тебе на аџилак, за да се сторам и јас еден аџија, да и да умрам да не жалам“. Вака му велеше Силјан на дуовникот и му се молеше дури со плач на очите за да го земе на Божи гроб. Никако не му даваше рака на дуовникот за да го носи Силјана со себе на Божи горб, чунки сакаше да арчи пари за него повеќе отколку што му чинеше ругата. Му се товари анџијата на дуовникот и го моли да го земе Силјана на аџилак, да отаде назад како знае нека си прави. Најпосле, беше кандисал дуовникот и го зел Силјана со себе за на аџилак.

Дошле на Солун и влегле во една гемија та се упатиле за на Божи гроб. Одела што одела гемијата по правиот пат и по некој ден свртел еден противен ветар многу силен, та кога ја подбрал гемијата по морската ширина, летала како некоја црпка по талазите што биле по морето. Бре овде ќе се удави гемијата, бре онде ќе пропадне, една цела недела што ја тера гемијата и едно утро приближила гемијата до една ада, та кога се удрила од камењето, парче по парче се направила; сите што беа во гемијата се удавиле, само Силјанче беше се нашол на една штица задржан и беше го исфрлило далгата на суво.

Многу време стојал Силјан на суво фатен на штицата и се му се чинело оти се носи на море. Некое време сетил оти е на суво и станал просто та се избавил. Застанал крај моер да гледа кај што се скрши гемијата, да не нешто излезе од море дуовникот. Арно ама залудо што чекал Силјан, чунки дуовникот и сите друзите што беа во гемијата, беа се удавиле. Откога виде Силјан оти никој не излезе, тргна да оди по адата, да види што земја ќе биде таа.

Оде што оде и најде еден извор, та појде и се напи една вода; до изворот најде емиш зрел и си скинал та се поранил, оти беше умрел од глад. Над изворот најде една пештера и тамо беше си влегол за вечерта да преноќева; арно ама ако дојде ти да преноќеваш и да заспиеш  тамо, да и Силјан да заспие! Целата ноќ што мислел и думал, за кај бил и сега каде е во таа пустелија кај што петел не пеал и куче на лајало. –„Ах мајче! ах татче! ах мое мило синче, и ти моја мила сестро! и ти моја мила домаќинко! Дали ќе видите некој сон оти јас се избавив од улавото море што ќе ме удавеше? Дали ќе видите некој сон оти јас сум во една пуста земја кај што петел не пее! Ќешке со пушка да бев убиен, мајче, и тамо да бев умрен, во нашите гробишта да бев закопан, за ти, мајко да ми идеш на гробот да ми палиш свеќа и да ми раздаваш задужбина! Ами тука, мајко, во оваа пустелија ќе умрам и орли и врани месата ќе ми ги јадат. Ах, татко, татко, зошто толку лошо ме колна за да дојдам во оваа пустелија!“ Со тие зборови и друзи Силјан целата ноќ си ја поминал и одвај во зората беше мигнал малку, та кога се разбудил сонцето беше огреало. – „Сполај ти, Господи, сполај ти, оти сонцево грее од кај што заоѓа овде! Чудна земја ќе биде оваа, си рекол сам со себе, зер долна земја ќе биде оваа! Ејди јас сиромав, нема за мене избавиште и одење веќе во Коњари. Ах, село златно, ах град Прилеп златен, дали ќе ме донесе Господ уште еднаш тамо! Ако рече Господ уште еднаш јас да појдам тамо, три години ќе чинам измет на манастир на Трескавец, на Богородица. Оф јас сиромав само со умот што се богатеам, оту уште еднаш јас ќе било касмет да си одам, ами види го тоа широко море: до кај јас да се вратам уште еднаш назад, овде коски ќе окапам и друго ништо“.

Со прво беше направил еден крст на едно дрво, од некое суво дрвце, за да го познава местото, чунки ќе одел како внатре во адата, за да види што има и што нема, да ако нема некоја трага од човека, пак сакал да се врати назад кај изворот за да поживее тамо со емишот што бил на дрвата.

Си зел в раце едно дрво некастрено како за стап, раце да му се најде, за од лошо да се брани, и тргнал на угорното да оди. Колку еден саат што одил, пак нашол извор со вода и чунки одел прекутрупа, на многу места наоѓал јаготки и си јадел. Тоа само му било мака, што не можел да види некаков пат и да види некоја човечка трага. Пред се тоа Силјан си патувал со голема надеж да најде некоја трага и до кај пладне го изодил угорното, та се качил на планината и кога се опулил натамо, видел едно поленце опколено со планинки и ридови, прилично како Прилепското. – „Сполај ти, Господи, сполај ти, си рекол сам со себе Силјан, дали на Крушово се наоѓам овде и го гледам нашето поле? Дали сон гледам и јас не знам. Во тоа поле треба да има луѓе, чунки гледам како да има ливаѓе и нивје“.

Со надеж Силјан да најде луѓе, тргна да оди од планината в поле. И до кај десет саатот дошол во крајот од полето и видел еден пат кај што оделе луѓе. – „Ете ми трага од луѓе, си рекол сам со себе Силјан; арно, ами што знам што луѓе ќе бидат? Ако се Бугари, арно, - ќе се разберам; ами ако се Турци или Власи или Арнаути, како ќе се разбирам за да зборувам?“ Така си мислел Силјан и си патувал по патчето што го нашол. Патчето било низ едни ливаѓе и во ливаѓето имало киселица, та Силјан си набрал и се изнајал од неа. Близу пол саат што одел, и кога дошол до една тумбичка, се качил на неа и чул од луѓе зборови; арно ама ништо не разбирал од тие зборови, така му се чуло, како кога да кљакаат штркови. Се уплашил сиромав Силјан едно чудо, чунки си рекол со умот оти ќе бидат некои ѕверови. Се засолнал зад едни шипје и отаде ги видел луѓето. Тие си биле маж и жена и си коселе една ливада. Думал, мислел Силјан, како да прави, дали да им се јави, дали назад да се врати. – „О јас сиромав, си рекол сам со себе, угоре високо, удолу длабоко, да се вратам, кај џевнем да одам? Да им се јавам на овие луѓе, ми е страв да не нешто ме отепаат или да не се некои диви луѓе од долна земја? Како да правам, златен Господи? Ај, на име Божје, ќе им се јавам, да како сака нека биде; и така јас сум загубен и така“.

Излегол од зад шипјето и тргнал кај луѓето да оди со прекрстени раце и со солзи на очите, се приближувал кај нив. Едно го виделе Силјана мажот и жената, ги оставиле косите и си проговориле помеѓу си со нивниот јазик и се изнасмеале. Си рекол со умот Силјан да не им проговори, ами да им се поклони, чунки чу оти тие си проговориле по нивниот јазик. – „Од кај ќе знаат овие луѓе, си рекол Силјан сам со себе, по мојот јазик, за да им речам добровечер“. И едно се приближил пред нив, им се поклонил со рацете на градите и ја наведил главата пред нив без да им рече добровечер. – „Море што не проговориш, бре Силјане, да речеш добровечер, му рекол мажот, или помози Бог? Дали онеме нешто од морето што си пливал, дали што?“ – „Сакав, стрико, да проговорам, арно ама чинев оти не знаете по мојот јазик. Вие еве сте знаеле и по бугарски и сте го знаеле дури и името мое, рекол Силјан; ви се молам, стриколе, од кај ме познавате мене што ми рековте на име? Јас вас до денеска не сум ве видел ни во некое село ни пак во некој град; летоово јас со еден дуовник го шетав сиот наш вилает и по села и по градови; арно ама нигдека како вас Човек не сум видел. Ви се молам, стричеле ако не ми кажеш од кај ме знаеш?“ – „Лели те довеал ветрот у нашава земја, кај што човек не дошол досега, му рекол, ќе ти кажам од кај те познавам, чунки си имал касмет да се видиш со мене и гостин ќе ми бидеш у мене. Ја повели, седни, и на малку леб и сирење касни, да тамо ќе се разбереме за се што има да не прашаш и да те прашаме“.

Се смрачило и си го зеле мажот и жената Силјана, та си го однесле дома. Едно влегле во дворот и го догледале синови му на човекот Силјана, дале радосен вик децата: „Иии, ене го Силјан од Коњари; ене го Силјан од Коњари кај ни иде на гости.“ – „Шоана, али навистина е ова, али на соне; види сега и децана да ме познават и на име да ме викаат, чудна оваа работа ќе биде; ај да видиме Господ што ќе каже“, си велел сам во себе и влегол у човекот дома. Се натрчаа сите и добродошол беше му рекле. Го навечерале со најубави манџи како секој гостин најмил. Силјан не можел да се начуди на луѓето, кои се и во кое место се. Еднаш се преесапил, како да е во Охридско Поле и Струшко, чунки тамо имало езеро, да може морето да ја донесло гемијата во езерото и тамо може да се скрши и тој излегол. – „Хаа, не сум Охридско Поле и Струшко; чунки тамо вакви луѓе нема со олку долзи носеви и олку високи во нозете; овие луѓе не се асли како нас, си велел сам со себе. Е арно не се како нас, ами од кај ме познаваат мало големо во куќава шо се?“ Дури си мислел така Силјан, сам беше го оставиле во една одаја луѓето, чунки ошле да ги наранат имањето.

По малку време беше се собрале сите куќни луѓе и дури некои од комшиите и курдисале муабети да го прашаат Силјана. – „Е, Силјане, како е татко ти Божин со здравјето? Го прашал домаќинот, како е мајка ти Стојна, невестата Неда? Ами како е сестра ти Босилка, син ти Велко? Сите здрави и живи се? Ами ти бре Силјане, како си сега со татко ти, али го ризаш потроа? Дали повеќе го пукаш?“ – „Тукуречи повеќе го пукам, стрико, му рекол Силјан, одошто го ризам. И од тоа пусто неризање мое ме накажа зер Господ што дојдов во вашава земја“. Оттука зафатил Силјан да им ги кажува на луѓето сите грешки што му грешавал на татка си и на мајка си, што им правел, при се што домаќинот од половината и повеќе беше му ги знаел на Силјана грешките.

Откога го доказа сето сторение негово, Силјан им се молил за и тие да му кажат од кај го познаваат и од кај го виделе, што му ги кажувале грешките како со очи да му ги гледале. – „Ејди, синко Силјане, му рекле старите, ние сме дојдени во вашето село Коњари уште не беше роден ти; ние сме живееле на вашата куќа; ние знаеме се што имате дома, ем поарно од тебе. Знаеш али не знаеш? И дека ти кажуваме вака тебе дури како да не ти фаќа вера, ама откога ќе ти докажеме здраво, после ќе веруваш“.

Туку седи Силјан и се чуди на тоа што му го кажувале; каква работа ќе биде таа, луѓе невидени ни чуени да му прикажуваат за се што имал дома и за што му се сторило нему и во селото. „ Ви се молам, браќа мои, кажете ми каква е оваа работа што ми знаете се што имам дома? Дали ангели од Бога сте и сте дошле у нас, дали светци сте? Дали пилиња сте и сте долетале у нас? Дали што сте, ве молам кажете ми да се уверам, оти на ум сум станал со вашава приказувачка“. – „ Еве зошто ние знаеме се што имате дома, Силјане, му рекле, оти ви седиме на куќите; ние се правиме штркови, Силјане, и ви идеме во вашето село и во сиот вилает ваш“. – „ Ами кога се правите штркови, им рекол Силјан, зошто сте сега луѓе?“ – „Оти луѓе сме, затоа луѓе сме, му рекле, а за штркови што се правиме, си имаме од деда прадеда клетва да се правиме, чунки тука ние, Силјане, не е чаре да родиме челад според една клетва што ни е оставена од деда прадеда како што ти кажав уште од понапре“. – „Ами не е чаре, стрико, да ми кажеш каква била клетвата од дедови ви за да не раѓате челад?“ му рекол Силјан. - „Можам, Силјане, да ти кажам како се сторило себап за да не ни траат челадта во старо време и да одиме во вашите страни да раѓаме. Имало во старо време некој си старец што бил како светец на оваа земја. Во тоа време децата од преку-преку-дедови ни биле многу лоши; не ги слушале таткови си и мајки си, а пак татковите и мајките ич не ги повелале, триста лошотии правеле. Само тој старец ги учел и децата и мајките и татковите за да не прават така, оти големо зло ќе ги најде. Еднаш беше ги скарал неколку деца што биле собрани онде на крај селоно под едно дрво јаворово. Бидејќи лоши многу биле децата, го удриле од земи старецот и беше му пукнала жолчката на часот. Тогај беше го проколнал старецот сиот народ што се наоѓал во нашава земја: „Ох да би Господ ве судил деца, им рекол, што ме отепавте на правина! Да дадеше Господ една сипаница лоша да дојдеше и сите вас да ве собереше, та после векот едно да не пркне: овде да се роди, ама бело море и црно да препливаат таткови и мајка ви, тамо да видат челад; откако ќе видат челад тамо, еден Господ нека суди и еве јас си умирам“. Тие и други зборови беше рекол стариот и беше си умрел, и тамо беше го закопале. На трите години од помеѓу гробот на старецот извреа два извора што се и ден денеска. И за вистина, Силјане, клетвата од старецот, што ги колна прадедови ни, ни се исполни и до неколку години сите деца од лошата сипаница изумреа и останале сите како црни кукавици без челад; да му е милост на Бога, зер нејќел да не сотре сите, ами и дошол на старата од стариот на сон за да им каже на дедови ни да појдат кај изворите и во едниот извор да се искапат, та ќе се сторат штркови, и да прелетаат бело море и црно, та да појдат во вашата земја и тамо челад да родат и да ги изгледаат, та пак овде да си дојдат и да се искапат во другиот извор, та да се сторат пак луѓе. И ете кај си правиме така од илјадница години и дури стои веков, Силјане внучко се така правиме“, му рекол домаќинот и друзите.

– „Сполај ти, Господи, сполај ти, бре стрико, што беше била клетвата лоша, им рекол Силјан, татко ми кажуваше за две пилиња што се кај нас в поле, едното го викаат Сиве, а другото Чуле. За нив татко ми прикажуваше оти тие биле брат и сестра и ич не живееле како што рекол Господ, та беше ги колнала мајка им и татко им да се сторат пилиња и да одлетаат в поле, та да се бараат и еден други и да не се најдат. Ете вистина, стрико, се тие пилиња кај нас и везден кај се бараат и не можат да се видат. Арно, сега салам поверував оти клетвата од татка и од мајка фаќала, чунки еве мене кај ме фати.

Тоа веќе, стрико, оти е така како што кажавте,          така си е, и не инаку, туку јас сиромав, како ќе правам за дома да си одам? Некоја гемија дали дојдува покрај земјава ваша за да се качам и да си одам? Чунки сам знаеш ти стрико; те молам, стрико, ако е кабил, кажи ми како ти е името? ( „Името ми е, Силјане, му рекол домаќинот, Аџи Кљак-кљак, внучко!“) – колку е жал за кај што се родил човек“. – „Колку за гемија, Силјане, околу нашава земја не е чаре да може да дојде, чунки бијат талазите во бреговите и околу наоколу бреговите се спили и камења. Ем јас чунки сум прв на земјава наша, како војводата ваш што го имате во Прилеп, така и јас сум овде, - да сум ја опколил сета земја околу наоколу сум видел оти не може ништо да се прибере од лоши спили и далги. Туку ти лели си при мене, нема да те оставам овде, ќе ти барам некое чаре и ќе си одиме заедно дома. Ем еве како ќе направиме. Кога ќе ни дојде времето за одење кај вас, ќе се искапеш и ти и ќе се сториш еден штрк, ќе си земеш едно шише вода од другиот извор и ќе си го обесиш на гуша и кога ќе си одиме дома, ќе се потуриш и еве си пак човек. Ете така, Силјане внуче, ќе си одиме, ич да не береш колку за тоа гајле. Дотогај ти гостин ќе ни бидеш, јади си, пиј си и ќеф терај си“, му рекол Аџи Кљак-кљак војводата.

Откога беа го довршиле муабетот, легнале и си спале. Утрото станале и го зел Силјана Аџи кљак-кљак, та го прошетал низ неговото градче и го однесол кај двата извора, што се правеа штркови и човеци – „Ако не веруваш, Силјане, оти човек се прави штрк, еве јас ќе се искапам за да поверуваш“. Влегол Аџи Кљак-кљак во изворот, се искапал и се сторил штрк. Летнал вамо, летнал тамо, прокљакал и пак се искапал, па се сторил човек. Брго-брго, Силјан и тој така се обишол и се сторил штрк и пак човек. Со тоа се уверил Силјан оти ќе си одел дома.

Неколку месеци што седел Силјан тамо, во сите полски работи им помагал. Али е тој Силјан што не работеше дома кај татка си? Тамо работел гологлавечки и јуначки. Приближало времето за да се готват за вамо да идат, пратил пратеници Аџи Кљак-кљак по сите домаќини и сите младоженци да идат тамо за да се прават штркови. Во неколку дни се направија штркови и сите одлетаа крај море за да се чекаат дури сите да се соберат. Тамо имало едно големо блато и во блатото илје и милје имало жаби и други водни животники, тамам за штрковите гозба. Си наполнил Силјан едно шише од човечката вода и си го врзал на гуша, та си се сторил штрк и си летна заедно со Аџи Кљак-кљак, та дошол кај што беа збрани сите штркови. Откога се изнајале сите арно убаво од жаби, се дало заповед од Аџијата и сите летнале и се извишиле наугоре дури до облаци.

Отаде бе се упатиле право за кај нас да идат; летале, летале токмо 24 саати, дошле до една ада, та слегле на адата и се најале отаде жаби и друзи животинки. Во тоа време ете кај иделе низ море две ламји за да ги јадат штрковите; едно се приближале, и штрковите летнале пак вишно небо. Откога се извишиле до облаци, беа му се пуштиле за кон кај нас да си идат.

Летале што летале и приближиле до некое краиште од земјата, слегле и си починале, си попасале тамо троа тревичка, чунки такво било местото што немало никаква животинка рана за штркови. Откога се починале и се понајале, си летнале пак и си дошле во тие земји кај што си имале седела, та секој си тргнал во својот вилает, а Силјан со Аџијата и друзи се упатиле за кај Прилеп. Кога дошле близу селото Плетвар, кај дервенот, го видел Силјан полето Прилепско; ги видел Маркови Кули; го видел манастирот Трескавец, и од радост веднаш слегол до едни камење, за тамо да се потури со шишето вода, за човек да се стори и оттука пеш да си оди дома.

Арно ама што рекол некој: „Не треба човек да се радува многу, ни да жали многу, оти зијан ќе го најде“. Така и Силјан коњарецот, голема радост му се сврте на голема жалост, чунки од големата радост слегувајќи на земи не стори мукает да не го окрши шишето; да што рекле стари: „зла суправа – готова штета“, така му се сторило и на Силјана, дека силно паднал на земи и го удрил шишето од каменот и го окршил парче по парче и водата се разлеала по каменот. Брго-брго се испрепелал над истурената вода Силјан, арно ама немаше да се натопи барем ич и си остана пак штрк.

Радоста од Силјана се свртела на преголема жал и плач и тогај дури се уверил оти штрк ќе си биде и штрк ќе си умре. – „Ех, кој не слуша татко и мајка, си рекол сам со себе, клетвата го фаќа, нели ме донесе Господ на мојот вилает, не ни е толку жал, чунки овде ќе си умрам“. Со тие мисли Силјан си летна од Плетварско и си одлетал во село Коњари, та си кондисал на седелото од Аџијата. – „Силјане, му рекол Аџијата, при се што те милувам многу, атер нема да ти остане, нема да седиш во моево седело, ами ќе си седиш на другиот крај на куќата, чунки нам ни е седелото домаќинска постела. И не бери гајле, пак јас ќе те однесам и ќе те донесам и пак човек ќе те сторам; арно беше сега да не го окршиш шишето, ама откога ќе се стори едно лошо, не се враќа лесно. Здравје нека ни даде Господ и сè ќе биде“.

Му текнало на Силјана оти така е како што му рекол Аџијата и си отишол на другиот крај на куќата да седи. Бидејќи било многу рано, уште не беа развражале куќните луѓе, само татко му беше излегол во двор, со прво него го видел и од жал што му паднало се расплакал. По малце време беа растанале сите од куќа и секој по нешто работа работел: мајка му фатила кравите да ги молзи, невестата му овците ошла да ги молзи, син му свињите и телците, прлињата ги испуштило за в говеда да одат, сестра му куќата фатила да ја мете и гнојот да го фрла. За Силјана и напре немало работа и сега немало, при се што сега му се смилила работата и куќата; арно ама требало да си ја трга џезата што го колнале татко му и мајка му.

Откога си поплакал Силјан на куќа на деветти марта за домашните, кога ги гледал и не можел со нив да зборува, на жалта згора си летнал од куќа и си ошол в поле да си ги види нивјето, ливаѓето, лозјата и чаирите кај што паселе говедата. Прошетал по сето Коњарско поле и слегол дури на Врбјанско, крај блатото, та си се најал жаби, кауѓерици, скакулци и гуштерици. – „Ах, јас сиромав, си рекол сам со себе, дали така ми било речено, наместо од прасе месо да јадам понапред, сега си јадам жаби; наместо јагули и риби напред што јадев во златниот град Прилеп по ладните меани, сега си јадам гуштерици и кауѓерици. Нека ми е уѓе: на таква глава таков брич, што го вели тој збор татко, ем ак има што го вели, чунки се што ме учеше и ми велеше, се по глава ме удри. Ах Боженце, и ти златна Богородице, ви се молам, душата да не ми ја земете дури не се сторам пак човек и тогаш ќе познае татко ми и мајка ми како ќе работам во куќава и како ќе ги слушам“.

Кога ќе се замислел Силјан штркот понекогаш вака тики ќе се заборавел кај што стоел. Стоејќи еднаш на куќа, ја видел жената му кај ги молзе кравите и од милост на убавите телиња слегол во двор и отишол до телињата да ги помилува ѓоа; арно ама кај го знаеше син му Велко оти штркот Силјан е татко му; Велко си имал едно стапче в раце, и видело оти телињата ги милувал Силјан со клунот, та и свикало на мајка си:  „Мајко мори, види го штркот ќе ги јаде со клунот телињата!“ – „ Не јаде штрк телци, а чедо, туку лели ти е страв, бркни го.“ Кога чу Велко зборот од мајка си, фрли со стапчето по него и го удри по глава, та го ошумоглави и не можел Силјан веднаш да си летне. Кога видело Велко оти стоел Силјан на тоа место, пошол да си го земе стапчето и го грабнал штркот преку половина со обете раце и свикал по мајка си:  „Мајко, мајко го фатив штркот.“ Во тоа време  дошла кај жената му и мајка му да и помага за кравите молзење. И нејзе и кажувал Велче оти штркот го удрил со стапчето и после го фатил. Пусти Силјан тогај дури се сетил оти штрк е и може син му да го удави и умре, ако не беше му свикала мајка му на Велка да го пушти од раце, и умирачка ќе си го најдеше, чунки можеше да го врзе Велко со еден сиџим за нога и да си игра со него, како што си играат деца кога да врзуваат врапчиња и чавки. – „Пушти го, Велко чедо, штркот, пушти го, му рекла Неда, оти е гревота, зер и тој, завали, е некој вдовец ја вдовица како мене што сум без татка ти, еве ќе стори близу две години како поштукот му го нема. Да што бил црн пусти касмет мој, да останам уште млада вдовица.“ Од тие зборови што му ги рече на Велета, беше го пуштил штркот Силјан и си одлетал Силјан на куќа. Збивал, збивал, одвај душата си ја зел од пусти страв што беше превидел од држењето на Велка.

По неколку дни му се смилило на Силјана да појде кај трлото да си ги види јагнињата, чунки тогај се јагнеле. Одејќи околу трло, го догледала кучка Лиса и му се пуштила молкома, та го фатила за опашка. Ако не беше и свикал очарот Смиле на кучка да го пушти Силјана, ќе го испердушела уште за малце. – „ Погледај, кучкана една, ќе го испердушеше сиромашкиот штрк што си е единак,“ овчарот рекол. И тогај Силјан куртулисал од смрт.

По некоја недела ги спрегнал татко му Божин воловите и отишол на нива да ора. Си го зел со себе внука си Велка да му ги тера воловите. Му се смилило на Силјана да појде и тој на нива за да го гледа татка си како ќе ора. Тргнал една бразда, две, Божин во нивата и Силјан застанал на долниот крај кај нивата да им се пули на браздите што ги ора татко му. Гледајќи во браздите видел кај мрдаат од земјата црвените црвје. – „Ја чекај да си позобам троа црвје, и така ми се јаде,“ си рекол Силјан и си влегол во браздите да си збира црви.

Оди по бразда, чини, и збира Силјан црви и бидејќи многу чекореше, дошол близу зад татка си. Не знам како се сврте Велко назад, го видело штркот оти е близу деда си си му свикало: „Дедо, дедо, опули се зад тебе, ете го нашиот штрк.“ – „Ако е, внучко, ако, терај ги ти воловите.“

Поорале уште една бразда, пак Велко беше се опулил и бидејќи дете, пак му свикало на деда си: „Дедо, дедо, ете го штркот зад тебе, заврти се да го видиш.“ - „Море терај ги, бре внучко, воловите, не пули се по чавките, оти треба до ручек да ја изораме нивата.“ Поораа уште малку и бидејќи Силјан си одел по браздите се близу, си зобал црвјето, чунки му се сладило, и му се чинеше оти татко му го милува, без да му текна оти е штрк во тој саат.

Треќи пат пак беше му рекол Велко на деда си: „Тате, тате, види го штркот до тебе.“ – „Е доста со тој ѓаволски штрк, бре внучко, се џари.“ Тоа рече Божин и замавна со остенот на штркот, та беше го удрил по десната нога. Од големата болештина Силјан летнал како некој стршен и отишол на куќа, та си застанал на левата нога да ја плаче лошата болештина од скршената нога. Не знам колку дни што боледувал дури му оздравела ногата.

Вечерта, како што си вечерале дома, му текнало на Велка за штркот како одел по бразда и како го удрил дедо му со остенот. – „За гревови, завали штрк, рекла Неда, што сте го тепале, доста му е самотијата што е вдовец како мене, па сте го тепале.“ – „Тепање, ем лошо тепање сум му сторил, рекол Божин, со остенот ногата сум му ја окршил, ама сиот кабает го има Велко, што сеедно се џареше во него и не ми ги тераше воловите арно. Откога го удрив, го пожалив пусти штрк, ама се стори. Господ да ме прости, неарно сторив, ама пуста лутина човечка е лоша, тики човек колку да се чува да не греши пак ќе згреши.“ Во тоа време Силјан си седеше до баџа и го слушаше сето ова што зборуваа.

Бидејќи сестра му од Силјана била свршена, си седела во двор на ругузина и си низала едно ѓерданче од стари рупчиња. Во тоа време сите куќни луѓе биле по работа в поле, само Босилка била дома и како што си го низала ѓерданчето, го оставила на ругузина па станала да ги види в куќа свињите, нешто пакост да не сторат. На часот на Силјана му текнало та слегол во двор и го зел ѓерданчето и го качил на куќа та го скрил во сламата. По малку време излегла Босилка од куќа и си седна на ругузината. Кога го побара ѓерданчето, го немало; барала, барала и не го нашла, плакала и колнала едно чудо.

По некоја недела беше останала жената му на Силјана сама дома и си седела во двор на ругузина та си везела една кошула со црна преѓа, како за вдовица; си везела и си плакала за касметот што го имала, дека без домаќин останала. – „Не ќе жалав толку, Боже, си велела со жалосен глас, за Силјана мој, ако беше умрел овде, барем гробнината ќе му ја знаев и свеќа ќе му палев, ами како да не жалам и да не плачам кога в море може да се удави одејќи на тој пусти аџилак.“

Силјан ги слушал тие зборови од жената си и срцето му се корнеше, од жал што му идеше; арно ама канонот, што бил даден треќата вечер, требало да го трга.

Станала Неда да си семе нешто дома и Силјан слегол од куќа, та и го зел клопчето што везела сосемати игла и го качил на куќа, та го скрил во сламата за ич да не се сеќава. Кога дошла Неда кај ругузината, клопчето не си го нашла. - „Што се срдиш, мори ќерко, толку, и рекла свекрва и, чунки тогај си дошла од работа, што зијан ти се стори? Ја ај кажи ми да чујам јас, да да видам имаш ли право што се срдиш?“ И кажала Неда оти клопчето и загинало дури влегла дома и излегла, и го зел некој. – „Арно сторил тој што ти го зел клопчето, ќерко, и рекла, оти од узур ќе ми везеш црна кошула, сосила ќе ми се правиш ти вдовица; Силјан ни е на аџилак со дуовникот, а пак ти сосила сакаш да умре и да не дојде; гревота е, а ќерко, ова ти што го правиш; моли Бога за Господ да ни го донесе, не туку плачеш и жалиш. Ете некни ѓерданчето на Босилка и загина; не е човечка глава да, човек умира и никому ништо, а ќерко, а не ти оти едно клопче ти загинало и да плачеш.“

По малку време се приготвиле свадба да прават за Босилка, чунки одамна била свршена. При се што нејќеле да ја даваат без Силјана, арно ама откај зетот не чекале и друго чаре не бидувало: или ќе им ја даделе или ќе ја оставеле; на зортот згора, за да не и го расипат касметот, стрексале да им ја дадат и друго ништо. Си каниле некоја куќа сватови кај Божина и чекаат во неделата да им дојдат сватовите со зетот за да ја земат Босилка. Се задале сватовите од под село да идат: нункото напред со ургулицата в рака, по него зетот и сите сватови, свирејќи со гајдата и фрлајќи пиштоли дошле во Божинови дворови.

Застанал зетот пред врата и сите сватови на коњи, наметнати со белите јапанџаци, на главите фесови тунузи преврзани со белите чалми, опкачени сите со пиштоли жолтомедни, а на нозете сите со скорни црвени. Сите млади  и зелени, да ти е мило да ги гледаш. Гајдите свират, дури саѓите паѓаат од гредите. Сите млади коњарки беа дошле во дворот од Силјана за да ја гледаат радоста; сите се радувале и се веселеле; само Силјан штркот стоел на таткова си куќа омаудрен со главата в земи, од голема жал што му дошла, дека ја гледал од сестра си свадбата. – „Ах, проклет да е тој саат, си велел сам со себе Силјан, кога им грешив на мајка и на татка, да ме втаса ваква клетва, бев човек сега и да си ги пречекав сватовите, и јас да се веселам како сите што се на свадбава.“

Влегле сватовите дома да ручаат, а Силјаница си го зела детето за рка и се качила на амбар да плаче и да жали дека не и бил тука Силјан. – „Немој, мори мајко, не плачи за Силјана, и велел Велко, оти за Велигден ќе си дојде аџија.“ Од тие зборови што ги слушал Силјан штркот, голема жал му идела, што дури сакал да се сам убие или во бунарот да се удави; арно ама душа е мила, пак се попишманил. Би свадба, доби, и времето беше приближило да си одат штрковите на својот вилает. Младите штрчиња ги учеле да летаат нависоко и Аџијата беше распратил абер по сите страни да се чинат азар сите штркови, за на свети Панделимон да тргнат за на вилает; му стори абер и на Силјана за и тој да се стори азар.

Во тие неколку дни Силјан го испрошетал сето поле Прилепско и извидел секое долче и ритче. Си ги прошетал нивјето негови, си ја прошетал куќата, и најпосле летнал и отишол дури на манастир на Богородица на Трескавец, та застанал на кубето од црквата и многу и се молил на Богородица, за да му поможе да појде на штрков вилает и пак да си дојде и човек да се стори, та три години ќе служел на манастирот. Си летнал од манастирот и си ошол пак на село. На ден Панделејмон си летнале со Аџи Кљак-кљак и со аџиицата, со децата нивни, и си отидоа во штрков вилает здрави и живи како што сакаше Господин Бог.

Целото лето тамошно што им работил по полските работи на Аџиовците и тие многу го честеле и гледале како свој човек. Приближало времето пак за кај нас да идат штрковите и тогај веќе Силјан беше се сторил мукает, та беше нашол едно малечко црпче и си го наполнил со од човечката вода и го врзал на гуша кога дошол денот за да кинисаат за кај нас да идат.

Како што првиот пат што идоа, така и тогај беа си долетале на нашава земја. Поодиле внатре како кај нас и дошле до едно место од кај што започнувале да се делат штрковите по вилаетите. Во тоа место беше се направил еден бој и многу луѓе имало истепани и изоставени по планината, та поради мршите беа се собрале орли да јадат од мршите. Орлите биле тукуречи и тие на број колку штрковите. Близу до таа планина имало и едно поленце што било полно со скакулци од најголемите, - тамам за рана на штрковите. Слегле тука штрковите и се изнајале арно со скакулците. Ами лели им завидоа орлите, оти јадат штрковите скакулци, и од збор на збор се капаштисаа да се бијат едни други. На кавгата згора се примешаа големците, ѓоа да смират некоја работа, да повеќе ја запалија работата (што ти велаат: „ѓаволот ни ора ни копа, само луѓе скарува“) и туку беше се поткачиле сите да се бијат и да се тераат по таа пуста планина. Три дни и три ноќи што се биле и се тепале. Крв до колена беше направиле. Силјан во бојот никако не зел дел, чунки Аџијата го имал покрај себе и бидејќи бил гостин не го внесол во џенгот. Силјан, дека го носел црпчето на гуша, многу му помогнало да се плашат орлите од него, беше нашол една пештера и тамо беше се засолнал дури се свршил џенгот. И така џенгот се свршил и штрковите наттепале, та си отвориле пат и си се упатиле за кај нас. Радосни штрковите си тргнале и си се упатиле секој род и фамилија за својот вилает, а Силјан со Аџиовци си долетале во село Коњари здрави и живи.

Силјан дошол на амварче и си го отнал црпчето, да си се потурил и ете ти го човек како што си бил дома у себеси при татко и мајка, при жена и дете. Слегол од амбарче Силјан долу и тргнал за дома да си влезе, чунки рано било и малку ремето расипано со дожд и лапавица, била уште баба Марта, та домашните си седеле крај огон и си се грееле. Кучката Лиса  лежела на врата и веднаш не го познала Силјана, та го слајала: „хам, хам, хам.“ _ „Лисо мори, на мене лаеш?“ и рекол. – „Ду! Мајко, Силјан по трем проговори“, и свикала Неда на мајка му од Силјана. Рипнале сите просто и на врата в куќи го пречекале, сите плачејќи го избакнале и здраво и живо сториле, а Силјан им бакна на татка си и на мајка си десница и проштење им сака за клетвата што го втаса.

Брго-брго мајката го клала ѓумчето со ракија до огнот да се стопли, а Неда го донесла големиот стол, та го клала да седи Силјана; му ги собула опинците и му ги измила нозете и го променила со велигденската руба. Станал од спиење Велко и си го грабна Силјан в раце, та си го измилувал и  слатко си го целивал.

Се расчу низ село оти Силјан Божиноски си дошол од аџилак. Секому радост му дошло оти Аџи Силјан си дошол и отрчал да го види и добре дојде да му рече. Се исполнила куќата од селани, повеќе стари, и секој му велел: „Добре дошол, Аџи Силјане, добре дошол Аџи Силјане.“ – „Море не велете ми аџија, бре селани им рекол Силјан, оти не би касмет да одам на аџилак, чунки дуовникот што ме зеде да ме носи се удави в море; оставете, браќа, не е за кажување и за верување тоа што сум патил во овие две-три години, ама ак ми беше тоа што сум патил оти од таткова и мајкина клетва не сум верувал. Вие, како сте, браќа, како поминувате во селово?“ – „ Море ние, Силјане, сполај Богу, си поминуваме, туку ти, ти како помина по туѓина, кажи ни некои унерии, елбете тоа, што си видел ти, ние не сме виделе,“ му рекле селаните.

- „Ами како се удави сиромашкиот дуовник в море, бре чедо?“ му рекол татко му. – „Ете како: откога влеговме в гемија во Солун, кога не забра еден силен ветар, та кога ја спотераа талазите гемијата, една недела што ја носи силно морете и на неделата кога ја удри од едни спили, парче по парче се стори и за касметот мој ме исфрли на една штица морето на суво. Тамо најдов еден извор и дрвја со емиш, та си појадов и тамо ноќта прележав. Утрото тргнав за повнатре да одам. Одејќи си најдов едно чудо јаготки и со нив проживеав. Цел ден што патував и на пладне стасав до едно поле и ево ти двајца луѓе маж и жена кај си косеа една ливада. Арно ама луѓето беа бамбашка: не беа како нас асли; тие беа во нозете долги и во носовите вудве од нашите носови. Ами лели едно ме видоа и на име ми рекоа и ме однесоа дома, та ме нагостија и многу ме честија.“ – „Море, од кај те познаваа, бре Силјане, што те честија,“ – „Тие луѓе се штрковите наши што ни идат овде, браќа, им рекол; тамо во градот кај што бев има два извора: во едниот да се искапеш ќе се сториш штрк, а во другиот да се искапеш, да се сториш човек. Како било и што било, што се прават тамошните луѓе штркови, другаш ќе ви кажам, браќа им рекол Силјан, сега згора-згора ќе ви кажам оти и јас се сторив штрк на двапати и едно цело лето сум ви седел овде на нашава куќа и сум патил триста маки; арно ама не верувам да ми верувате оти сум бил штрк.“ – „Море ами кој е тој будала што ќе ти верува, бре Силјане, му рекле селаните, оти си бил штрк.“ – „Море браќа бре, ами Силјан е шетан човек, им рекол некој стареа, тики видел замја секаква, ти видел море, тики со секакви луѓе се кунуштисал, да од тоа Силјан се научил вакви приказни и сторении да ни кажива.“ – „Ба, братко, клку за тоа така си е, му рекле друзите на стареата, нека е жив Силјан, многу итроштиње научил дури шетал по туѓи земји, да од тоа ќе знае и приказни што чул да ни каже и да не чуди.“

-„Море не ви кажувам, бре браќа, приказни, им рекол Силјан, ами ви кажувам вистинско сторење и патување мое, и преѓе ви кажав и сега ви кажувам оти штрк бев и во штркова земја бев, две лета тамошни сум работил полска работа во куќата од штрковите наши што се на нашава куќа. Јас знам оти чудно ви е ова што ви го кажувам ама не е чаре да ве излажам, чунки најпосле испат ќе ви го сторам и ќе ве уверам. Јас што дојдов овде, штрк, не оти сакав да бидам штрк, ами клетвата од татка и од мајка ме фати, што не ги слушав како врапчињата Сиве и Чуле.“ – „Море колку за нив знаеме оти се сторија од брат и сестра две пилиња, му рекле сите, туку тој век друг бил, кога шетал Господ по земи и светците, да слушале луѓето што зборувале, а пак севишниот век повеќе ѓаволот шета по земјава, да од тоа тебе не те веруваме да си бил штрк.“

Откога видел Силјан оти не веруваат, почнал да им кажува што му правел на татка си, како го поучувал татко му и тој не слушал, како се главил со дуовникот, како влегол во морето, како се нашол на долна земја, како правел муабет првата вечер у Аџи Кљак-кљак, како му прикажувал за старецот што го отепале децата и што колнал, како излегле двата извора од кога им изумреле сите деца од големата сипаница, како се сторил штрк и си врзал шише на гуша и како патувал од штрковата замја преку широкото море, како дошол над Плетвар и го окршил шишето, та си останал штрк и си дошол дома.

Силјан селаните ги видел оти ним им било како приказна, почнал да им кажува што патил дома дури бил штрк и што видел и што сторил. – „А бре татко и ти мајко, што не ме верувате оти бев штрк и ви седев на куќава на другиот крај; имаше летово еден штрк али немаше?“ – „Е, имаше, бре синко, туку што дека имаше?“ – „Ете јас бев, татко, тој штрк, што си седев на куќа; мајко мори, и ти Недо, знаете кога ги молзевте кравите и ме удри Велко со стапчето, оти си ги милував телињата? Лели јас тогај се ошумоглавив и Велко ме фати, та одвај ме пушти?“ – „Боже! Зер си гледал од некаде, ја ти кажал некој, море синко Силјане,“ му рекла мајка му. –„Арно, за тоа ми кажал, ами за Лиса, што ќе ме испердушеше ако не беше Смиле овчарот да ме одбрани, се сврте кај овчарот и му рече: не беше вака, бре Смиле?“ – „Така беше, така Силјане, вистина штркот што беше сам летоска на куќава, ќе го испердушеше Лиса.“ – „Па некој ти ги кажувал овие работи, му рекол татко му, во градот што ни ги гаткаш.“ – „Е лели и ова не ми го веруваш, бре татко, ами кога беше ти на орање во големата нива, лели ти ги тераше Велко воловите и јас си зобав црви во браздите изорани; ами лели Велко ти рече два три пата: дедо, дедо, нашиот штрк ете го зад тебе, ит ти  на треќиот пат ме удри со остенот и ми ја окрши писката од ногата, та едно чудо време боледував, одвај дури оздравев. И вечерта ме пожалавте кога Велко ви кажуваше. Не беше вака, татко?“ – „Море вистина така беше, бре синко Силјане, туку ова ти е кажано од некого, ја на сон ти се сонило а инаку не верувам да било“. – „Ами за Сивета и Чулета како веруваш, бре татко, да за мене да не веруваш му рекол Силјан и си го собул објалото од десната нога та му ја покажал ногата кај што му била заварена“. – „Ја види ја, бре татко, ногата, кај што ми ја окрши и ми се завари“. Кога му ја виде Божин ногата, на чудо беше станал тој и сите селани; арно ама пак нејќеле да го поверуваат оти бил штрк. – „Кој знае, бре синко, според нишаниве што ни ги кажуваш, вистина како да си бил штрк“, му рекол татко му. – „Вистина, татко, и вие браќа селани, им рекол Силјан, ама за приказна е мојава работа што бев дури во долна земја или штркова земја кај што човек досега не пошол и не ќе појде, и да ми верувате оти не е чаре да ве лажам јас, чунки не ќе ви земам нешто да си кладам в ќесе, за да не поверувате за здраво. Еве друго што ќе ви кажам: сестра ми Босилка седеше еден ден во двор на ругузината и си шиеше едно ѓерданче и од ругузината и загина; по неколку дни невестата ми Неда седеше и таа во двор на ругузина и си везеше вдовичинска црна кошула, преденото со сета игла везарка и загина. Не беше вака, ти мајко и ти Недо, моја домаќинке?“ – „Така беше, бре синко, за тоа, му рекла, туку кој беше тој човек што ги зеде?“ – „Ете јас бев, мајко, што ги зедов, и рекол, ја качи се, бре Смиле, на куќа кај што стоев јас, побарај во сламата, ќе ги најдеш, земи ги вамо да ги видат за да поверуваат“. Се качил Смиле и ги нашол и ги донесол пред сите селани да ги видат и да поверуваат. Кога ги видоа домашните, на големо чудо беше станале. – „Сполај ти, Господи сполај ти, што не било да биде, човек штрк да биде“, сите беа рекле и поверувале, та затоа до ден денеска се прикажува за штрковите оти се луѓе. – „Ете вака, синко Марко, се сторило со Силјана од Мало Коњари; знам оти тебе ти е како лага; арно ама мене ми е навистина, оти од татка ми е прикажана оваа приказна“, вака ми рече татко ми кога ми ја прикажа со прво.
[[Категорија:Македонски народни приказни]]</text>
      <sha1>f3kbwmq5vcdksm8zra485zud4dvmhdq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Слава славит Кралевиќе Марко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2896</id>
    <revision>
      <id>8670</id>
      <parentid>8191</parentid>
      <timestamp>2012-09-13T12:42:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.205.5.250</ip>
      </contributor>
      <origin>8670</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2089" sha1="k0sjxenpng6oaujerdd94aoyqesqi29" xml:space="preserve">:Слава славит Кралевиќе Марко,
:слава славит светаго Ѓорѓија.
:Дошле триста попој и двесте калуѓери
:и триста стари патријарси.
:и му велет на Кралевиќе Марко,
:ејгииди Кралевиќе Марко,
:све си имаш, с'де риба от Охрида немаш.
:И си киниса Кралевиќе Марко,
:во града Охрида да ојт.
:Си зеде пушка и сабја.
:Мајка му велит:
:- Немој сине, не земај оружје.
:Нас ќе ни поможит свети Ѓоршија.
:Си киниса Кралевиќе Марко
:во Охрида града риба да си купит.
:и го најде едно Турче:
:- К'де одиш незнаен делија?
:- Што ме питаш, шо те тебе брига.
:Турчето го врза Кралевиќе Марка,
:и го однесе во града Охрида.
:Се молеле охриѓани:
:- Не губи го Кралевиќе Марко,
:не ќе ни родит нити жито, нити вино,
:нито трева по полето.
:А Марко му велит:
:- Немој да ме носиш
:прет јанино кафе, три години сум јало,
:пило, нишчо не сум платило.
:И тој сега за инет го однесе...
:А кога го виде Јана девојка:
:- Добро ми го донесе ов'ј пријет'л,
:три години јало, пило, нишчо не платило,
:сега ќе ми платит.
:И се опијани она црно Турче и си заспа,
:му зеде Јана к'лучој от појаси и го отк'лучи Кралевиќе Марко.
:Си однесе она Турче дома.
:И им велит на онје гости:
:- Ево риба од Охрида.
:[[Категорија:Песни за Крале Марко]]</text>
      <sha1>k0sjxenpng6oaujerdd94aoyqesqi29</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Песни за Крале Марко</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2897</id>
    <revision>
      <id>7389</id>
      <timestamp>2008-03-17T10:35:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Writer~mkwikibooks</username>
        <id>122</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: [[Категорија:Македонски епски народни песни]]</comment>
      <origin>7389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="d0ovgj9xeec04gzpornhzvm4s6f30kd" xml:space="preserve">[[Категорија:Македонски епски народни песни]]</text>
      <sha1>d0ovgj9xeec04gzpornhzvm4s6f30kd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Седум јунаци и Арапин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2898</id>
    <revision>
      <id>9939</id>
      <parentid>9938</parentid>
      <timestamp>2015-02-04T07:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.124.161</ip>
      </contributor>
      <origin>9939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="884" sha1="alopatlgi5f7e99zg1azsl2tst03xly" xml:space="preserve">:Средба срете Марко Прилепчанец,
:Средба срете низ Косово поле,
:Тамо прави седумдест манастир,
:Без везиров и без царев изан,
:От там ојде на широко Скопје,
:Тамо фати манастир да праве,
:Манастир праве свети Димитрја.
:Кога Марко направи манастир,
:Ми се пречу во града Стамбола,
:Во Стамбола до султан Мурата:
:„Султан Мурат си кладе телјали.
:Телал личе из града Стамбола: &quot;Дал чуете Турци и рајате!
:Што настанал делибаша Марко,
:Што ми се тиа чудби от него!
[[Категорија:Песни за Крал Марче]]</text>
      <sha1>alopatlgi5f7e99zg1azsl2tst03xly</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонски народни приказни</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2899</id>
    <revision>
      <id>10856</id>
      <parentid>10387</parentid>
      <timestamp>2020-04-26T20:47:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.25.84.60</ip>
      </contributor>
      <comment>Целосно избришана страница</comment>
      <origin>10856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Приказни за Итар Пејо</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2900</id>
    <revision>
      <id>7394</id>
      <timestamp>2008-03-17T10:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Writer~mkwikibooks</username>
        <id>122</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: [[Категорија:Македонски народни приказни]]</comment>
      <origin>7394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="77" sha1="obmelzvo9toov5pwy4ah1038uwyl8qh" xml:space="preserve">[[Категорија:Македонски народни приказни]]</text>
      <sha1>obmelzvo9toov5pwy4ah1038uwyl8qh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Приказни за Итар Пејо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2901</id>
    <revision>
      <id>10939</id>
      <parentid>10688</parentid>
      <timestamp>2021-03-28T14:03:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.58.42</ip>
      </contributor>
      <origin>10939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="288" sha1="4bz4li9tscgakadt9v7yg1uvk6k61hw" xml:space="preserve">*[[Итар Пејо и селаните риболовци]]
*[[Итар Пејо и стариот арамија]]
*[[Рибина чорба]]

[[Категорија:Приказни за Итар Пејо]]
[[Категорија:Македонски народни прикази]]</text>
      <sha1>4bz4li9tscgakadt9v7yg1uvk6k61hw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТАЛКОТ ПАРСОНС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2905</id>
    <revision>
      <id>7406</id>
      <timestamp>2008-03-21T17:42:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Igorpp</username>
        <id>114</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: Парсонс е влијателен американски социолог, основач на функционалистичкото гледање во социол...</comment>
      <origin>7406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2257" sha1="3v22r0oq4tn6isw8u4k4gwectqnn21d" xml:space="preserve">Парсонс е влијателен американски социолог, основач на функционалистичкото гледање во социологијата. Се смета за најчесто цитиран социолог во последните децении. Социологијата за него суштински не се разликува од другите науки зошто сите науки го користат методот на аналитички реализам и сите поаѓаат од поимот „систем“ како целина од елементи со кои владеат одредени правилности и поврзаности.

За Парсонс, основен проблем со кој треба да се занимава социологијата е општествениот поредок, неговите делови и неговата интеграција. Таа треба да  открие зошто доаѓа до поврзување и соработка меѓу поединците во општеството. Според Парсонс, одговорите на овие прашања се наоѓаат во поимот општествена дејност на луѓето.

Дејноста на луѓето подразбира свест кај носителот на дејноста за тоа кои се средствата и целта на дејствувањето. Целите секогаш потекнуваат од вредностите и нормите и од културата во општеството. Вредностите и нормите се важен елемент на општественото дејствување. Тие се клуч за објаснување на прашањето зошто и како доаѓа до интеграција на поеднците и нивните дејности.

За да функционира општеството, Парсонс вели дека му се потребни нужни елементи, а тоа се: јазикот, сродството, технологијата и религијата.</text>
      <sha1>3v22r0oq4tn6isw8u4k4gwectqnn21d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Методија Шаторов - Шарло</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2909</id>
    <revision>
      <id>7422</id>
      <timestamp>2008-04-23T12:14:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: * [[Зошто бугарската фашистичка диктатура по 19 мај спроведува отворена противмакедонска поли...</comment>
      <origin>7422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" sha1="r12xvvbhafhqvdultinzu9ohoe360bh" xml:space="preserve">* [[Зошто бугарската фашистичка диктатура по 19 мај спроведува отворена противмакедонска политика]]</text>
      <sha1>r12xvvbhafhqvdultinzu9ohoe360bh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зошто бугарската фашистичка диктатура по 19 мај спроведува отворена противмакедонска политика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2910</id>
    <revision>
      <id>7423</id>
      <timestamp>2008-04-23T12:19:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ЗОШТО БУГАРСКАТА ФАШИСТИЧКА ДИКТАТУРА ПО 19 МАЈ СПРОВЕДУВА ОТВОРЕНА ПРОТИВМАКЕДОНСКА ПОЛИТ...</comment>
      <origin>7423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42710" sha1="4l1wkguv5wjo3su487090s7i0upa9ek" xml:space="preserve">'''ЗОШТО БУГАРСКАТА ФАШИСТИЧКА ДИКТАТУРА ПО 19 МАЈ СПРОВЕДУВА ОТВОРЕНА ПРОТИВМАКЕДОНСКА ПОЛИТИКА'''

Извештај до Задграничното биро на Централниот комитет на БКП во Москва, односно до Васил Коларов, 1937 година


Еднаш помош, другпат прогон

Секогаш завојувачката политика на бугарскиот империјализам во лицето на македонското национално-ослободително движење имала еден свој сериозен противник.Затоа што тоа национално-ослободително движење е една антитеза на анексионистичката политика во однос на Македонија.

Ако во извесни моменти великобугарските шовинистички реакционерни средини и нивните влади помагале и помагаат одделни македонски организации или движења, тоа помагање е такво, доколку тие организации и движења се стават во услуга на нивната завојувана политика. И обратно.

Штом тоа движење, малку или повеќе, добива посамостоен карактер и се насочува против реакционерната политика на бугарските завојувачи, тоа се подложува на најжестокото прогонување.

По 19 мај, со воведувањето на отворена фашистичка диктатура, бугарската реакција спроведе поширока терористичка акција против целокупното македонско движење, пред се што е македонско. И тоа е лесно објасниво. Кога бугарските империјалисти и фашисти се наоѓаат во еден период на непосредна и засилена подготовка за војна, секоја македонска иницијатива, од каде и да произлегува, која се стреми да го зачува самостојниот карактер на македонската борба, се јавува многу поопасна и заради тоа главниот удар на реакцијата беше насочен, пред се, ДА ГО УБИЕ, ПРЕД СЕ, МАКЕДОНСКИОТ КАРАКТЕР НА БОРБАТА.

За таа цел, беа растурени редица македонски организации и институти, како ВМРО на Михајлов и Шанданов, Националниот комитет, Македонскиот младински сојуз и др., кои не беа на централистички позиции, но кои сепак имаа македонски карактер.

ЗАБРАНЕТИ ПРАЗНУВАЊА

Затоа, бугарските власти во македонскиот крај ги симнуваат од училиштата и читалиштата имињата и портретите на видни македонски револуционери, забрануваат било какви беседи или читање реферати по македонски прашања. Ја отпуштаат македонската интелигенција во државните и општинските установи,како што е случајот во Г. Џумаја, Св. Врачко, и сменувањето на учителите санданисти во Неврокопско и Разлошко, дури и на попот - санданист.

Затоа, им се забранува на блиските на убиените Македонци да организираат панихиди, да ги посетуваат гробовите, како што е случајот по повод годишнината од убиството на Т. Александров, на Јане Сандански и др.

Се забранува, исто така, населението во македонскиот крај и бегалците во Бугарија слободно да ги прославуваат своите народни празници, како што се Илинден, Гоцевиот ден, годишнината од Крушевската република и др. Младите Македонци, кои сакале да постават венци на споменикот на непознатиот четник во Горна Џумаја, на бистата на П. Ј. Јаворов во Неврокоп и др., биле највулгарно растерани од полицијата.

Тој терористички бран, во помал или во поголем обем, ги засегна приврзаниците на михајловистите, некои од нив се уште не се помириле со состојбата и прават обиди да ги обноват своите растурени организации, како што е случајот со Г. Џумаја.

Со сите тие мерки бугарската реакција сака:

1. Да го зачува заграбениот дел од територијата на Македонија, да го држи во покорност македонското население, за да може полесно да го ограбува;

2. Да го присвои македонското прашање, откако ќе го претвори во чисто бугарско државно прашање;

3. Да го подготви психолошки и фактички општественото мислење, туку и во странство, за евентуално освојување на останатите делови од Македонија, како бугарски.

ЕКОНОМСКАТА СОСТОЈБА И ГРАБЕЖОТ НА МАКЕДОНСКОТО НАСЕЛЕНИЕ ВО ПЕТРИЧКО

Како што веќе погоре рековме, терористичката акција на фашистичката диктатура има за цел се уште да го држи во ропска потчинетост македонското население, за на тој начин тоа да биде полесно ограбувано. И навистина, крајно бедната состојба во која се наоѓа македонското население во Петричко не може, или скоро не може, да се спореди со ниедно друго бугарско население во разните делови на Бугарија

Безобѕирниот грабеж на продуктите на македонските стопанственици, големите даночни тешкотии и постојаното тормозење, до таков степен материјално го истоштија населението, што тоа нема во џебот ниту два лева кибрит да си купи.

Со сопствени уши слушнав од македонските селани и граѓани во Г. Џумајско како раскажуваат дека при запишувањето на своите деца во училиштата, наместо пари, за да ги платат таксите, носеле јајца, млеко и други продукти. Населението систематски недоволно јаде, а многу често и буквално гладува.

Единствена негова храна е пченкарното брашно, во најдобрите случаи измешано со брашно од јачмен. Видов двајца работници кои одеа од село на работа во рудникот Србиново (Г. Џумаја) да јадат браница, направена од брашнот од јачмен и жрж измешано со трици. Кога ги прашав, таков ли ви е лебот во селото, тие се пдонасемеаја и одговорија. - Не тоа е баница, лебот ни е уште полош, но често и него го нема и затоа одиме на работа во рудникот.

ЗАНИМАЊЕ

Главното занимање на македонското население во Петричко е земјоделството 85 отсто од населението се занимава со земјоделство, кое на задружни начела ги експлоатира шумите. Поголемиот број од земјата е неплодородна, бидејќи никаква грижа не се води од државата и општинските власти за нејзино одржување, при што оваа околност мошне многу го отежнува занимањето на населението. Просечно, според признанието на софискиот областен инспектор, кој што бил во обиколка на македонската област, на едно стопанство се паѓа од 6,7 декари обработлива земја, што според густината на населението во однос на она на Бугарија е значително помала. Така, на пример, официјалната статистика ја дава следната слика:

На еден квадратен километар по околија се паѓа:

Г. Џумајско - 28,6 души; Петричко - 32,9; Неврокопско - 26,7; Разлошко - 25,3; Св. Врачко - 24,8.

Таа ненормална состојба може да се објасни со неправилното разделување на земјата и недостигот на една силна стопанска политика од страна на бугарската држава

Државна кражба

Голем дел од земјата (и тоа најдобрата), којашто беше оставена од турските бегови, се заграби од државата и разните македонски пљачкаши во Неврокопско, Г. Џумајско, Разлошко и др.

Државата раздаде многу од земјата на своите чиновници, доведени од внатрешноста на Бугарија, кои не се занимаваат со земјоделство и ја даваат земјата под наем на бедното македонско население.

Шумите што заземаат големи пространства во Македонија (Петричко), исто така, се сопственост на државата и општините, а само еден, многу мал дел, е сопственот на населението.

Освен тоа, големи пространства, поради тоа што се изложени на водни стихии, стојат неискористени, а при една добра стопанска политика, како што веќе рековме, тие можат да се претворат во златни полиња.

Но, и таа земја, којашто му припаѓа на македонскиот селанец, не сета се засадува со зрнести и индустриски култури. Но, дури и при целосно искористување, не може населението да произведе продукти, кои, малку по малку, ја обезличуваат неговата егзистенција.

Еве, на пример, што претставува Горноџумајската околија. Според официјалната статистика, Г. Џумајската околија се смета за една од оние околии коишто имаат најмногу дел од македонскиот крај. Според нивната пресметка, просечно на едно стопанство (што се состои од 10 души) се паѓа по 27 декари.

И КАМЕНОТ - ОБРАБОТЛИВ

Човек кога ќе прочита, ќе помисли навистина дека од горноџумајци никој не е подобар. Каква е всушност состојбата. Во таа бројка се вклучуваат и оние делови земји, што со ништо не можат да се засадат, (зашто се каменести и карпести), но кои се прогласуваат во државни агрономства од населението за обработлива почва, зашто во спротивен случај државата ќе им ги земе. Но дури и да се прифати оваа бројка за вистинска, да видиме што може да извлече еден сопственик од нејзината обработка. Самиот имав можност да разговарам со селанец од Горно Орахово, кој ми рече дека минатата година засадил 27 декари со пченка, но со производеното количество одвај можел да истера до почетокот на пролетта, (треба да се има предвид дека тоа село не произведува, или сосема малку, други индустриски култури). Во некои села, како Логодаш и др., дури многумина кои засадуваат по 30-40 декари не можат да истераат до ново садење. Тоа се објаснува со крајно малата плодородност на земјата. Од еден декар се добива од 70-120 кгр. пченка, до 70 кгр. јачмен, а жито скоро не се сее.

Човек треба да види со своите сопствени очи што претставува животот, (на тоа крајно трудољубиво население), особено на оние кои се изложени на пороиштата, за да има појасна претстава.

Фашистичката влада не еднаш раструби дека ги започнала своите мерки за зачувување на нивите изложени на поплави. Всушност, апсолутно ништо не е направено. Единствената мерка, што била преземена да се спроведе, тоа е кампањата за пошумување. Но, за да се добие нужниот ефект, населението треба да чека 10-20 години додека дрвата израснат за да ги запрат водните стихии.

А со таа пошумувачка кампања, од друга страна, уште повеќе се притеснува населението - зошто големи пространства, кои порано служеле како паша за добитокот, сега се прогласуваат за строго ограничени периметри - браништа, како што ги нарекува народот, и со тоа се одзема можноста на населението да исхранува и помалку добиток, кој што го има.

Уште повеќе, од 19 мај наваму се спроведува една политика од планинските и општинските власти, со која се стреми населението да се принуди да ги продаде своите кози, од кои единствено бедниот Македонец очекува малку млеко за своите деца. Се дојде до таква состојба, што оној кој е сопственик на една или неколку кози, да не може да ги пушти на паша дури и во своето сопствено парче земја. Штом падарите сретнат некого да ја води својата коза (дури и да е саанска) му се одзема и на сопственикот му се изрекува казна од 100-500 лева, и посебно да плати такса за да добие дозвола да го пасе својот добиток на одобрените места. Мошне тешка е состојбата, исто така, и на тутунопроизводителите. Производството на тутун во целиот македонски крај е едно од најглавните извори за егзистенција. По количество, македонската област е прва во споредба со другите бугарски области.

Според официјалната статистика во 1936 година за производство на тутун биле ангажирани во македонската област 37.593 стопанства со вкупно засадени 128.000 декари. Количеството на тутун се пресметува на 11.000.000 кгр. Просечно на семејство се паѓа околу 3-3,5 декара.

Горноџумајската околија, во која најмногу се сади тутун, еве каква слика ни дава за состојбата на тутунскиот производител. Од 5.604 стопанства во целата околија, 4.300 се занимаваат со производство на тутун, кој што е засаден на површина од 10.900 декари, или просечно на стопанство се паѓа по 2,4 декари. Од еден декар просечно се добива 60-70 кгр тутун, или на семејство просечно се паѓа по 140-150 кгр тутун. Дури во некои села како Грамада, Лешница, Тросково и други се добива од 24 до 40 кгр по декар. А во одделни села, Србиново, Ораново, Железница, Лешко, Падеш и други производителите имаат просечно од 1-2 декара земја. Самиот центар Горна Џумаја се прехранува од одгледување тутун. Единственото прашање, што сега ги вознемирува тутунопроизводителите, е уништувањето на шкартот и зголемување на цената на тутунот.

СЛЕП КРАЈ

Македонскиот крај во културен и урбанистички однос мошне многу е заостанат. Според статистиката на Министерството за урбанизам, што дава податоци за Горноџумајската околија, се гледа дека од вкупно 263,3 км пат, само 30,1 км пат е трасиран и асфалтиран. Значи, единствениот пат што може да се смета за пристоен, тоа е патот што води за Демир Хисар и тој се одржува зашто има важно стратешко значење за бугарските завојувачи. Апсолутно никаква комунална политика не се спроведува, ако се исклучи ангаријата на населението за градење на некои малку потребни патишта за населението. А во исто време, со милиони лева државата ограбува од оголениот грб на осиромашеното македонско население. Специјално ударни команди се праќаат во селата од даночните и акцизните власти да ја попишуваат покуќнината и имотот на оние што не платиле разни даноци и казни. По патиштата и крстопатите акцизните власти го пресретнуваат населението и го претресуваат за да најдат шверцуван тутун. За една цигара тутун, изрекуваат по 2-3 илјади лева казна, а на многумина им го запленуваат целиот тутун, зашто направиле една цигара од своето сопствено производство.

Времето на обзорниците и на војводите

На населението му се одзема и можноста за просвета. На читалиштата не им се одобрува скоро никаква културно-просветна дејност. Според официјалните соопштенија, неписменоста е многу поголема во македонскиот крај во споредба со оние во внатрешноста на Бугарија.

Така, на пример, во Дупничката околија при прегледот на 3.645 младинци што подлежат на воена обврска, само 1677 биле неписмени, или 4,6%, кога во истото време од прегледаните 3.215 младинци во Горноџумајско, 1.039 биле неписмени, или 32%.

Од сето ова кажано, се гледа многу добро целосното, национално-политичкото и економското незаконие што постои во македонскиот крај. Оваа состојба неспорно открива крајно благопријатна почва за работа и при една исправна политика од страна на народно-револуционерните организации и класните партии можат да се добијат добри резултти.

РАСПОЛОЖЕНИЕТО НА НАСЕЛЕНИЕТО

Поголемиот број од македонското население и бегалците се настроени против фашистичката диктатура и нивните органи, во лицето на одделни македонски народни претставници обзорци, разните пљачкаши во Петричко, кои повторно ги креваат главите, (таканаречените војводи).

Исто така, непријателски е односот на македонското население во Петричко и против Цанков. Тој, засега, наоѓа свои приврзаници само во лицето на најкорумпираните македонски пљачкаши (војводите). И затоа, пред опасноста да се врати старата состојба, населението е едногласно во односот кон Цанков и конкретните носители на цанковштината, издигајќи го лозунгот: Борба против Цанков и војводите!

До извесен степен населението во Петричко е непријателски настроено и против БЗНС на Гичев, доколку неговите приврзеници во македонскиот крај се во близок контакт со луѓето на Михајлов. Треба да се каже дека влијанието на Земјоделскиот сојуз Врапча е незначително.

Ако може да се говори за влијание со поголемо значење, а тоа е на земјоделците - пладненци. И тоа се должи, главно, заради нивната непријателска политика кон војводите.

Тие, пладненците, по македонското прашање се најблиску до нас и целосно ја прифаќаат идејата за изградување на едно масовно народно македонско движење, кога ќе се напушти практиката на партиското разбирање на македонското население. Влијанието на другите партии нема апсолутно никакво значење, со мал исклучок на демократите.

Големо е влијанието на класната партија, особено во Горноџумајско и Разлошко. Народните маси со отворени симпатии ја прифаќаат, макар и со најнезначителната иницијатива на партијата, дури таа и формално да не произлегува од неа.

Засега, може да се каже со најголема сигурност дека партијноста пошироко не е навлезена во македонскиот крај, како што навлегла сред народот во внатрешноста на Бугарија.

ВЛИЈАНИЕТО НА МАКЕДОНСКИТЕ ОРГАНИЗАЦИИ

Наспроти големите грешки и левосектанската политика, што се спроведува од левото македонско крило, сепак, најголемо е неговото влијание сред македонските народни маси. Идејата и принципите на старата ВМРО на Гоце остануваат единственото знаме на македонскиот народ. И до денес, наспроти жестокостите во недалечното минато, многу групи, приврзеници на санданизмот се сочувани (Неврокопско, Мелничко и др). Најголемата несреќа е тоа што таму организационо македонските идејни струи не се опфатени, а не е во состојба и ВМРО(Об.) како организација, да ги опфати во себе, заради едноставната причина што таа се смета како комунистичка организација.

ВМРО на Михајлов целосно си останува на старите позиции, т.е. на фронтот на бугарските завојувачи. Инаку, како организациона и политичка сила, таа не претставува она што беше до 19 мај. Нејзиното влијание неколкукратно е намалено. Се уште големи се недоразбирањата во самите нејзини редови. Против отворената великобугарска и ревизионистичка политика, што ја спроведува групата Обзор, застануваат многумина довчерашни приврзеници и членови на ВМРО-Михајлов.

Општо земено, голема е разочараноста од актуелната политика на соработка со бугарските империјалистички и фашистички средини. Одделни личности отворено се спротивставуваат против Обзор. Случајот со групата околу Македонски глас. Горноџумајската младина - неколкумина бивши михајловисти на чело со Стојан Попов и др.

Од тие лица и групи се прави, макар и со големи колебања, обид за договор со левите Македонци (Г.Џумаја, Пловдив и др.).

При таквата состојба, можно е да се дојде до договор за заедничка борба со извесни групи, кои што, малку или повеќе, имаат влијание сред македонските маси и стојат на посамостојни македонски позиции.

Тоа значи дека кога ние го разобличуваме оној дел од михајловистите, кои отворено се ставаат на страната на најреакционерните бугарски средини и на страната на Цанков и меѓународниот фашизам, треба да бидеме внимателни кон другиот дел, кој што, така или инаку, прави сериозен обид да се ослободи од туторството на бугарските фракциони и фашистички средини.

Доколку фашистичката диктатура денес го поддржува реакционерниот дел од михајловистите и подготвува почва повторно да ја врати михајловиштината во македонскиот крај, во тој случај нашата борба треба да биде насочена и против тој дел, против михајловштината. Тој лозунг е единствениот и најпопуларниот што може да го сплоти огромното мнозинство од македонското население во Петричко.

Влијанието на протогеровистите скоро безначајно во македонскиот крај. Тие имаат само одделни личности, кои не се одликуваат со влијание сред македонското население.

Протогеровистите, исто така, не се единствени. Кај нив се создадени две струи: едната на чело со Шанданов, која што има најмногу приврзеници, е за единствена борба со левите Македонци, другата на чело со Крстан П.Тодоров, која е против секакво зближување со комунистите и со левите Македонци.

Формирање на македонски народен фронт

Од друга страна, мнозина бивши приврзеници на протогеровистите целосно поминале на нашата страна и работат како обединисти, или централисти (Варна, Плевен, Софија).

Во општи црти, таков е односот на силите во македонскиот крај, што покажува дека доминираат силите на демократијата, а тоа неспорно дава можност за побрзо изградување на македонскиот народен фронт.

Основната задача на ВМРО (Об.) во сегашниот момент е, не да создава затворени, секташки нејзини групи, туку да ги насочува сите свои сили за побрзо сплотување на разединетите македонски сили, на основата на едно или неколку заеднички барања, а поскоро создавање на МАКЕДОНСКО НАРОДНО ЕДИНСТВО.

Затоа, ВМРО (Об.) сета своја активност ја насочува за создавање таква, пред се, работа, каде се концентрирани Македонците во најразновидни политички, стопански, културно-просветни, професионални, спортски и други организации на македонскиот народ.

Привлекува одделни групи на работа, приврзеници на Сандански, земјоделци-пладненци, михајловисти, без да им прилепува етикета обединисти, дури и да работат во името на интересите на македонскиот народ и се борат против фашистичката диктатура и безаконието.

Идејата, која обединува и се јавува како знаме на македонскиот народ, тоа е борбата за национална независност. Но тоа е само заедничката идеја и крајната цел, лозунзите, околу кои се обединуваат народните македонски маси, се тие што непосредно ја засегаат сегашната положба и општонационалните и економски интереси.

КОМИТЕТИ ЗА БОРБА

Усилбите денес се насочени да се постигне договор меѓу сите партиски групи, македонските национални организации, сите културно-просветни, стопански и други организации за заедничка дејност.

За таа цел, почесто да се избираат општоградски, селски и други општи комитети за борба, кои ќе бидат органи на единствениот македонски фронт, а фактички и органи на идната единствена македонска народна организација.

Ние мислиме дека во македонскиот крај, доколку е национално поробен дел од Македонија, на прво место треба да се постават прашањата што имаат национален карактер, прашања што еднакво ги засегаат сите, или скоро сите, македонски средини.

Доколку бугарските империјалисти и фашисти се стремат со сите средства да го убијат МАКЕДОНСКИОТ КАРАКТЕР НА БОРБАТА (со големи букви во Извештајот - б.м.), нашиот долг е да бидеме против таа политика и да им разјаснуваме на сите Македонци кои се неговите пријатели и непријатели во Бугарија и во светот, и истовремено високо да го издигнеме знамето на самостојната македонска борба.

При денешната состојба, доколку при водењето на преговори со одделните партии и организации се говори да се дојде до договор на Македонците, за единствена борба против фашизмот и реакцијата во Бугарија неопходно е истовремено да се популаризира идејата за создавање и на единствена македонска народна организација.

Тоа сосема не значи дека механички денес ВМРО (Об.) треба да се растури, напротив, доколку паралелно со неа постојат и други македонски револуционерни организации, како оние на Михајлов и Шанданов и покренуваат други идеи и принципи, ВМРО (Об.) треба да се зачува, при што се повисоко да го издига знамето на централизмот.

Но како што во почетокот рековме, не е цел таа да се наложи како народна организација, зашто таа тоа не може да го стори, туку да ја подготви почвата во процесот на борбата за создавање на единствена веќе македонска народна организација.

Ние мислиме дека во македонскиот крај, доколку РП немало во минатото и не е популарна сред населението, неправилно е таа да се создаде вештачки. РП како антифашистичка организација има извонредно големо значење за бугарскиот народ, зашто таа навистина во минатото се претворила во народна организација.

Тие односи во македонскиот крај отсуствуваат. И ако ние сега решиме да создадеме РП ќе ги одвратиме тие партиски елементи - пладненци и др.. кои работат како Македонци.

Ние мислиме дека најдобрата форма, што, засега, од сите би се прифатила, тоа е изградувањето на македонскиот народен фронт. Создавање на заеднички комитети во местата, што ќе ја координираат дејноста на целиот македонски национален и партиски актив што работат во најразличните организации.

ЦЕЛ-МАКЕДОНСКА ПАРТИЈА

Таа форма денес на многу места се чувствува.

Организацијата успеа, благодарение на таа форма на работа во Горна Џумаја, да прибере околу себе повеќе од 240 души активисти и да опфати десетици масовни организации, кои бројат со десетици и стотици членови.

Истото нешто се врши скоро во сите други краишта на Македонија и сред бегалците.

Таа форма е која што даде можност на нашите другари да привлечат на работа разни македонски општественици, како С.Попов, Шанданов, Хајдуков и др, кои не се ниту комунисти, ниту обединисти и не станаа членови во една организација која би го носела името - Работничка партија.

При утрешни евентуални поблагопријатни услови и при единствена дејност на борбата, задолжително во македонскиот крај ќе се наложи потреба од создавање на организација или македонска партија.

Што се однесува до КП, не само што треба да се создаде, но е крајно потребна, зашто во македонската област не се води само национална борба, туку и класна, зашто работништвото од ден на ден се повеќе расте, иако бавно се создава индустрија - шумска, рудна, тутунска итн.

Потребно е и поголемо внимание од страна на револуционерните работнички синдикати во македонскиот крај.</text>
      <sha1>4l1wkguv5wjo3su487090s7i0upa9ek</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Методија Андонов - Ченто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2911</id>
    <revision>
      <id>8249</id>
      <parentid>7460</parentid>
      <timestamp>2011-01-26T19:36:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>8249</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="563" sha1="17k6tl7ptl2u6y0o74iwhbsmbf7m8lh" xml:space="preserve">*[[АВТОБИОГРАФСКИ ЗАПИС]]

*[[Оставка на Ченто]]

*[[Протокол од личниот претрес на Методи Андонов - Ченто ]]

*[[Сослушување]]

*[[ПРЕСУДА]]

*[[Жалба од Методија Андонов Ченто осуденик на КПЗ Идризово]]

*[[Извештај на УДБ-а по пуштањето на Ченто од затвор]]

*[[Предупредени лица кои контактирале со Методија Андонов Ченто]]</text>
      <sha1>17k6tl7ptl2u6y0o74iwhbsmbf7m8lh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АВТОБИОГРАФСКИ ЗАПИС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2912</id>
    <revision>
      <id>7428</id>
      <parentid>7425</parentid>
      <timestamp>2008-04-28T15:12:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GStojanov~mkwikibooks</username>
        <id>112</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ситни корекции.</comment>
      <origin>7428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9550" sha1="c9r6k9yoxhdd02joey826mifavv41ba" xml:space="preserve">АВТОБИОГРАФСКИ ЗАПИС

“.... На седницата на Националниот комитет, која се одржа на дваесет и четврти јуни, на која присуствуваа, покрај Тито, уште Ранковиќ, Ѓилас, Кардељ и други, беа поставени две точки: известие на Иницијативниот одбор и македонското прашање. За да се увери Тито во она што му го кажав, се договоривме, по првата точка да зборува Мане Чучков. Тој ги пренесе поздравите на македонскиот народ до АВНОЈ, до националниот комитет, а посебно до Тито за разбирањето за правата на нашиот народ, со уверение дека македонскиот народ, во заедничката борба, ќе ги оствари своите идеали и национални права, односно ќе се обедини. Кажа дека со одлуките на АВНОЈ, Тито ужива голем авторитет меѓу борците и кај народот, кои веруваат дека е вистински борец за слобода. Накусо зборуваше за нашите идеали и за развојот на народно-ослободителната борба, која треба да се круниса со одржувањето на Првото заседание на АСНОМ. На крајот рече дека за успешно одржување на заседанието, а со тоа и за поголемо разгорување на борбата со окупаторот, треба да се разјаснат некои прашања, кои се разгледувани од Иницијативниот Одбор и од Главнит Штаб. За да не ги пренесува, предложи да ги прочитаме записниците од нивните заседанија.

Пред да ги прочитаме записниците, Тито се заблагодари за поздравите и накусо изложи како тој  и Националниот комитет, гледаат на борбата на македонскккиот народ. Кажа дека нивните гледања се содржани во одлуките на второто заседание на АВНОЈ, и дака нема сила што ќе го спречи нивното остварување, а во таа смисла, дека македонскиот народ треба да ја засили борбата против окупаторите, која во почетокот не била разгранета, како во другите делови на Југославија, но дека се гледа оти ќе се разгори после одржувањето на заседанието на АСНОМ, па побара да се одржи што е можно поскоро.

Потоа ги прочитав записниците и го повторив она што му го реков на Тити во врска со грчките комунисти, а Киро Петрушев даде некои појаснувања во врска со решенијата од заседанијата на Иницијативниот Одбор и на Главниотт Штаб. Поставив прашање како да се поврземе со Македонците во Грција и во Бугарија и предложив Националниот комитет да издаде еден меморандум за Македонија, од кој ќе се види дека и македонскиот народ се бори против заедничкиот фашистички непријател и за остварување на националното право на обединување.

Но, овие работи беа премолчени во дискусијата.

На крајот, Тито предложи да се донесат заклучоци во врска со македонското прашање, кои беа во смисла на нашиот предходен разговор: - дека истириските идеали на македонскиот народ за обединување се наше национално право и дека ќе остане наше барање; - дека, со оглед на положбата во соседните земји и договорите меѓу сојузниците, е прерано тоа да се поставува, затоа што би ја ослабело борбата против заедничките окупатори; - дека за остварување на тоа право најдобро е да се соработува со сите народноослободителни движења; - и дека треба што поскоро да се одржи заседанието на АСНОМ и да се формира Народно-ослободителен фронт. Исто така, се предложи, по заседанието на АСНОМ да појдам во Националниот комитет, за да ги застапувам интересите на нашиот народ.

Кога заврши состанокот, на кој, во споредба со другите, ние бевме облечени во истуткани алишта, кои по прегазувањето на Морава, дуру ни се смалија, Тито рече:

- Организирајте, на нашиве другари од Македонија, да им се сошијат одела по мерка. Нема смисла да одат во вакви истуткани одела.

Додека бевме таму, ни сошија униформи од еден убав сивкаст штоф, но не ги облековме ни таму, ниту кога се вративме, бидејќи ни беше незгодно пред другите, ние да изгледаме како грофови.

По два дена одржавме состанок со Кардељ, на кој ни советуваше  како да го организираме одржувањето на заседанието на АСНОМ: како да биде украсена простиријата, каде што ќе се одржи заседанието; што да се избере на заседанието - президиум и влада, при што може да изберме и лица, кои не се на слободната територија, па дури и да се в затвор (што мене ми личеше на одговор во врска со расправијата со Темпо, кога дискутиравме за делегацијата во АВНОЈ); да испратиме поздравни телеграми до Сталин, до Рузвелт, Черчил, Тито и до Рибар и исто така да ги избереме во почесно председателство на заседанието; каква декларација и прокламација да донесеме, со која ќе се обратиме до македонскиот народ; декларација со која ќе ги одобриме одлуките на АВНОЈ; одлука со која АСНОМ како и АВНОЈ, ќе се прогласи за врховно законодавно и извршно тело за Македонија; одлука за избор на комисија за испитување на воените злосторства; и друго”.

“... На триесетти јуни повторно се сретнав со Тито. Се интересираше дали сме задоволни од разговорите. Јас му кажав дака разговорите се едно, а друго е што навистина ќе се направи и дака за задоволство ќе зборуваме подоцна кога ќе се остварат ветувањата. Тој пак ми повтори дека при првата можност ќе проговори и ќе се заложи за обединувањето на Македонија и на македонскиот народ:

- Ќе видите оти нема да Ве изневерам. Ова не се празни ветувања. Еве Ви една моја фотографија за спомен, како залог за она што Ви го ветив. Ако Ве изневерам, ќе можете да покажувате кој Ве изневерил.

Ја зедов фотографијата, на која беше со маршалска униформа и на која имаше напишано: “За спомен на соборецот, другарот Методија Ченто. Тито. 30.lV. 1944.&quot;</text>
      <sha1>c9r6k9yoxhdd02joey826mifavv41ba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Оставка на Ченто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2913</id>
    <revision>
      <id>7427</id>
      <timestamp>2008-04-23T12:36:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: „До ПРЕЗИДИУМОТ НА НАРОДНОТО СОБРАНИЕ НА НАРОДНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА  СКОПЈЕ  Молам Презид...</comment>
      <origin>7427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="756" sha1="qx5mw009ocdvvj1u7yuq4p996fjel6q" xml:space="preserve">„До
ПРЕЗИДИУМОТ НА НАРОДНОТО СОБРАНИЕ
НА НАРОДНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

СКОПЈЕ

Молам Президиумот на Народното Собрание на Република Македонија да ме ослободи од досегашната должност како претседател и член на президиумот.

Сметам за потребно да изнесам дека ова оставка ја поднесувам по причина на моето лично положение и сознание дека понатаму не можам  да ја исполнувам поверената ми должност.

14 март 1946год.“</text>
      <sha1>qx5mw009ocdvvj1u7yuq4p996fjel6q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помош:Содржина</title>
    <ns>12</ns>
    <id>2920</id>
    <revision>
      <id>8988</id>
      <parentid>8787</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T19:43:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8988</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6013" sha1="dt787ijb85mupnlb0qz621k88g6f7hz" xml:space="preserve">{{MultiCol}}
*'''[[Викикниги:Вовед|Вовед во Викикниги]]'''
*[[Помош:Најавување|Како да се најавите]]
*[[Викикниги:Почетен курс (Регистрирање)|Зошто да создадам корисничка сметка?]]
*[[Викикниги:Помошна табела|Помошна табела со команди]]
*[[Викикниги:Песок|Песок, страница за експериментирање]]
{{ColBreak}}
**[[Викикниги:Портал/Помош|Биро за помош]] за користење на Викикниги
**[[Викикниги:Помош за нови уредувачи|Страница за помош на нови уредувачи]]
{{EndMultiCol}}
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; font-size:150%; padding:3px; margin:4px;&quot;&gt;Разгледување на Викикниги&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;padding-right:2em;&quot;&gt;
:'''[[Викикниги:Кој ја пишува Викикниги|Кој ја пишува Викикниги]]''' ги дава најважните потребни информации за новите читатели.
{{MultiCol}}
* Како да [[Помош:Пребарување|барам статии]]
* Како да [[Помош:Преземање|преземам содржина]] од Викикниги
* Како да ја користам [[Помош:Скорешни промени|страницата Скорешни промени]]
&lt;!--* Како да ја користам [[Помош:Поврзани промени|страницата Поврзани промени]]--&gt; 
{{ColBreak}}
&lt;!--* Како да ја користам [[Помош:Што води овде?|страницата Што води овде?]]--&gt; 
* Како да користам [[Викикниги:Кратенки|кратенки]]
* Како да [[Помош:Прилагодувања|ја прилагодам Викикниги]] според моите потреби
{{EndMultiCol}}
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; font-size:150%; padding:3px; margin:4px;&quot;&gt;Начела и напатствија&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;padding-right:2em;&quot;&gt;
{{MultiCol}}
*'''[[Викикниги:Пет столба|Пет столба]]''', основните начела на проектот
*[[Викикниги:Цитирајте извори|Цитирање на извори]]
{{ColBreak}}
*[[Викикниги:Проверливост|Проверливост]] на енциклопедиската содржина
*[[Викикниги:Неутрална гледна точка|Неутрална гледна точка]] (НГТ)
{{EndMultiCol}}
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; font-size:150%; padding:3px; margin:4px;&quot;&gt;Уредување&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;padding-right:2em;&quot;&gt;
:'''[[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]]''' за уредување кој ќе Ви помогне да станете [[Викикниги:Викикнигинци|Викикнигинец]].
:'''[[Викикниги:Прирачник за стилот|Прирачник за стилот]]''', како да пишувате статии со енциклопедиски тон. 
{{MultiCol}}
* Како да '''[[Помош:Превод на статија|преведам статија од друго јазично издание]]'''?
* Како да '''[[Викикниги:Вашата прва статија|почнам нова статија]]'''?
* Како да '''[[Помош:Како да уредам страница|уредам страница]]'''?
{{ColBreak}}
* Како да [[Помош:Претворање_во_кирилична_поддршка|претворам текст во кирилична поддршка]]?
* Како да [[Помош:Пренасочување|пренасочам различни наслови кон еден наслов]]?
* Како да [[Помош:Подредување по азбучен редослед|подредувам по азбучен редослед]]?
{{EndMultiCol}}
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; font-size:150%; padding:3px; margin:4px;&quot;&gt;Контакт&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding-left:2em;padding-right:2em;&quot;&gt;
{{MultiCol}}
* &lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://mail.wikipedia.org/mailman/listinfo/wikimk-l Е-поштенски список]&lt;/div&gt;
* [[Викикниги:Ирцање|IRC-канали]]
{{ColBreak}}
* [[meta:Главна страница|Мета-Вики]], страница која соработува со проектот Викикниги. Тука можете да праќате ваши состави и да водите дискусии на теми поврзани со Викикниги. 
{{EndMultiCol}}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;


[[Категорија:Викикниги:Помош| *]]

[[map-bms:Wikipedia:Bantuan]]
[[ba:Wikipedia:Белешмә]]
[[bg:Уикипедия:Първи стъпки]]
[[de:Wikipedia:Hilfe]]
[[ilo:Help:Dagiti Linaon]]
[[os:Википеди:Æххуыс]]
[[kk:Анықтама:Мазмұны]]
[[ky:Help:Contents]]
[[lad:Ayudo:Contents]]
[[lv:Palīdzība:Īsa lietošanas pamācība]]
[[mr:विकिपीडिया:सहाय्य पृष्ठ]]
[[ne:Help:सहायता विषयसूचि]]
[[sa:उपकारः:सहाय्य]]
[[szl:Pomoc:Půmoc]]
[[ckb:یارمەتی:ناوەڕۆک]]
[[sh:Help:Contents]]
[[th:วิกิพีเดีย:ความช่วยเหลือ]]
[[yi:װיקיפּעדיע:הילף אינהאַלט]]
[[diq:Help:Contents]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dt787ijb85mupnlb0qz621k88g6f7hz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Локална самоуправа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2923</id>
    <revision>
      <id>7459</id>
      <parentid>7458</parentid>
      <timestamp>2008-07-11T20:53:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.141.179</ip>
      </contributor>
      <origin>7459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2619" sha1="lf1g8evn7m3cse6h8or5vh25fn4j8rb" xml:space="preserve">*[[Предизвикот на локалната самоуправа]]
*I. Теоретски проблеми на изучувањето на локалната самоуправа
*[[1. Поим, значење и основни карактеристики на локалната самоуправа]]
*[[2. За различната терминологија што се употребува за означување на локалната самоуправа]]
*[[3. Локалната самоуправа и демократијата]]
*[[4. Локалната самоуправа - децентрализацијата и деконцентрацијата]]
*[[5. Локалната самоуправа и регионализмот]]
*Потекло и развиток на локалната самоуправа
*[[1. Никулци]]
*[[2. Средновековните &quot;слободни градови&quot; и &quot;слободни комуни&quot;]]
*[[3. Буржоаско-демократските револуции како &quot;муниципални движења&quot;]]
*4. Развој на локалната самоуправа во текот на 19-ти и 20-ти век на примерот на некои земји
*[[4.1. Локалната самоуправа во Англија]]
*[[4.2. Локалната самоуправа во Шведска]]
*[[4.3. Локалната самоуправа во Швајцарија]]
*[[4.4. &quot;Локална ренесанса&quot;]]
*4.5. Европската повелба за локалната самоуправа
*[[4.5.1. За каков акт се работи?]]
*[[4.5.2. Структура на Повелбата-Преамбула и три дела]]
*[[4.5.3. Мониторинг над имплементацијата на Повелбата]]
*Теории (сфаќања) за локалната самоуправа
*[[Општи напомени]]
*[[1. Теоријата за муниципалните права]]
*[[2. Историско-правната школа и локалната самоуправа]]
*[[3. Теоријата на Self / Government]]
*[[4. Нормативистичка теорија и локална самоуправа]]
*[[5. Теоријата на Community Development]]
*[[6. Социјал-утописки концепции за комуната]]
*[[7. Социјал-анархистичките концепции за комуната]]
*[[8. Концептот за комунално уредување]]
*Современата локална самоуправа</text>
      <sha1>lf1g8evn7m3cse6h8or5vh25fn4j8rb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жалба од Методија Андонов Ченто осуденик на КПЗ Идризово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2924</id>
    <revision>
      <id>10581</id>
      <parentid>7461</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T07:50:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10581</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42101" sha1="3ryemdym30ngp1i5t39sra9wrw0jn4d" xml:space="preserve">''До Окружниот суд Скопје''

''До Врховниот суд на НР Македонија''


''Жалба од Методија Андонов Ченто осуденик на КПЗ Идризово''


Окружниот суд на 21 ноемв. 1947 година донесе решение со кое се одбива молбата (поднесена од Василка Андонова) а за помилување врз основа Указот од Президиумот на Народната скупштина на ФНРЈ од 9 мај 1947 година. Мотивот за едно вакво решение е тоа што моето дело се смета како шпионажа.
	
За доказ дека ова решение не е правично, е тоа што пресудата (11 години затвор) е заснована врз доста неверни сведочења и обвиненија, сите тие (употребени), како материјал против мене, но од друга страна, се пропуштени и нецелосно се изнесени доста верни докази кои беа во полза на мојата одбрана. Натаму, не знам од која причина, моја жена не поднесе жалба на пресудата во определениот рок, иако таква жалба беше подготвена, со цел да излезе на видело (да се расветли) материјалната вистина, а тоа е дека немам кривично дело за шпионажа. Затоа го давам следното  

'''ОБРАЗЛОЖЕНИЕ'''

На претресот пред судот како материјал за делото за кое сум осуден беа: обвинителниот акт, исказите на другите обвинети, исказите на сведоците и речта на јавниот обвинител. Покрај тоа што имаше доста невистини во врска со делото, на судот и моето политичко минато беше прикажано во најцрна боја, за да послужи како поткрепа на обвиненијата и како придонес за построга пресуда. Поради тоа сметам за потребно да одговорам поодделно за секој случај, бидејќи на претресот бев ограничуван во моите одговори, особено (ограничен) во мојот завршен збор и на тој начин не беше изнесена материјалната вистина. На прво место ќе се задржам на моето политичко минато што е во врска со процесот, иако сметам дека тоа не е толку важно, но, сепак, зарад хронолошкиот ред, би почнал од него.
	
За време на стара Југославија се занимавав со политика, бев прогонуван од 1929 до 1941 година, многупати казнуван, повеќе пати лежев затвор... Од 1935 до 1939 година бев „мачековец“ затоа што Мачек беше федералист, за политички и национални права на македонскиот народ и за негова економска заштита. Во 1939 година Мачек се откажа од југословенската федерација, а тогаш и јас се откажав од него, бидејќи и натаму останав федералист. Една година потоа кога тој беше потпретседател во владата, јас два пати паднав во затвор и одлежав девет месеци во апсаните, два пати бев обвинет според Законот за заштита на државата, а вториот пат ќе бев осуден на многу години ако не капитулираше стара Југославија. Токму во тоа време бев во затвор во Баина Башта. На 15 април 1941 година два пати ќе бев и стрелан, еднаш од жандармеријата еднаш од воената полиција, односно од Прекиот воен суд, кога благодарение на интервенцијата на граѓанството бев спасен во последен момент.
	
Кога се вратив од Баина Башта на поминување во Скопје, бев повикан од Македонскиот национален комитет кој имаше карактер на - македонска територијалност, бугарска националност, а негов претседател беше Стефан Стефанов. Комитетот го определи адвокатот од Кавадарци - Атанасов, да ми објасни дека треба да соработувам со бугарската власт, бидејќи Македонија се обединила со Бугарија. Мојот одговор во присуство на Матов и инженерот Цветко беа дека јас нема да соработувам со бугарската власт, затоа што не се чувствувам Бугарин, туку Македонец, и затоа што за мене е важно обединувањето на цела Македонија и на националните права на Македонците. Овој разговор е воден на 26 април 1941 година, прв и последен во врска со Стефан Стефанов и со Македонскиот национален комитет. Тоа го знае и Киро Платник.

Поради тоа, а и поради други причини, јас паднав во немилост кај бугарската власт. Кога почна војната меѓу Германија и Советскиот Сојуз, бугарските агенти забранија кај мене да се слушаат вести од Радио Лондон. Истовремено бараа факти за студенти - комунисти, што соработувале политички со мене, меѓу другите и за Кузман Јосифовски. Еден ден кога имаше агенти во дуќанот, дојде Кузман, го отвори радиото да слуша вести од Лондон, а јас за да го спасам, бидејќи тој не ги знаеше агентите, наеднаш му го затворив радиото и без објаснување му реков да си оди. Тој замина изненаден. Но, по некој ден, се објаснивме и Кузман за сето тоа остана благодарен.
	
На Петровден 1941 година се растурија првите комунистички летци во Прилеп. Како први политички жртви за нив бев јас, Благој Попов, сегашниот јавен обвинител и брат му Никола, сите истовремено, во еден ден паднавме во затвор. Веднаш по моето затворање, агентите го чекале Кузман Јосифовски да дојде во чаршијата, во дуќанот кај мене, но моите калфи го спасиле и оттогаш Кузман стана илегален - партизан, а јас четири пати паднав в затвор, еднаш бев испратен во интернација, па испратен во логор. Во септември 1943 година бев слободен. Тогаш добив писмо пишувано со рака, по другарката Драга (жена на Никола Влажалски, јавен обвинител) за состанок со Кузман Јосифовски во Скопје. На тој состанок, покрај другото, решивме да заминам во партизани и со врските што ми ги даде Кузман, јас тргнав кон Дебарца. На Илинден 1944 година бев избран за претседател на АСНОМ.
	
Од 2 Август, од Илинден 1944, до 16 април 1945 година, Президиумот на АСНОМ беше и законодавно тело и народна влада. Јас како народен претставник и како претседател на Президиумот имав право и должност да предлагам да се извршат некои исправки таму каде што го сметав тоа за потребно, според моето мислење и со најдобра намера. Во тоа време имаше некои мои предлози неприфатени, но тие не беа ниту противнародни, ниту противзаконити. Ете тие мои предлози во обвинителниот акт (во обвиненијата) се наречени како „несогласување“ и како противнародни.
	
Овие „несогласувања“ се окарактеризирани како против внатрешната и надворешната политика на ФНРЈ, па така обвинителниот акт и пресудата, се засновани врз „моето несогласување со внатрешната и со надворешната политика на ФНРЈ“. Од исказите на сведокот Трајко Бешоски и на обвинетите Неделко, Борис и Митре, може да се види Разликата - противречноста, бидејќи тие, особено исказите на обвинетите, се неверни, и се дадени со цел и со надеж тие лично да бидат ослободени од секаква казна. На пример:
	
Неделко Митрески, обвинетиот, изнесе дека јас сум сакал во Грција да организирам чети за борба против ФНРЈ. За доказ дека ова сведочење не е верно, доволно е ако се спореди со исказот на сведокот Трајко Бешоски, кој е мој противник, а кој, меѓу другото, сведочи дека „Методија Ченто му рекол на Трајко Бешоски оти не сакам ниедна капка крв повеќе да се пролева за Македонија и дека ќе гледам веднаш со параход да заминам од Солун“. Фактички, јас му кажав во разговорот и на Неделко дека од Солун ќе гледам да заминам во Америка и тој се согласи да киниса и да не се дели од мене. Неверноста за организирање чети може да се процени и според тоа што јас никогаш не сум бил терорист во политичкиот живот, а тоа е најпотребно за еден организатор на такви чети. Од друга страна треба да се цени и тој факт дека јас имам толку свест и знам дека со чети земја не се презема, па и кога би го сакал тоа. На Неделко му ги објаснив причините за намерата да заминам надвор, но тие причини беа сосема извртено прикажани.
	
Борис Загоранлиев изнесе дека сум му рекол дека имам намера да емигрирам, сум му дал копија од предлогот на уставниот проект за да види од кои причини дошло до мојата оставка и до моето решение за емигрирање, потоа дека сум сакал пред Мировната конференција да го изнесам прашањето за обединување на Македонија под протекторат на некоја голема сила. Или, ако тоа не се успее на Мировната конференција, тогаш дека ќе се вратам во Грција, и со насилство, Вардарска Македонија ќе ја соединиме со Грција. И како, по сето тоа, сум му предложил да замине со мене.
	
Верно е дека на Борис му кажав оти сакам да заминам, дека разговаравме заедно да го направиме тоа, но јас, на вториот разговор, му откажав. Верно е оти му дадов копија од предлогот на уставниот проект да прочита, а во врска со тоа го допревме и обединувањето на Македонија. Имено, дека покрај Трст и обединувањето на Македонија може да биде поставено пред Мировната конференција, но, не токму од мене. Верно е тоа оти му реков дека и во емиграција да сум за време на Конференцијата јас ќе го поддржувам обединувањето со правото на самоопределување, но во никој случај не реков дека Македонија треба да биде под протекторат, или ако тоа не се успее на Конференцијата, тогаш, по пат на насилство да се соедини Егејска Македонија во федерација со Грција. Ова може да се процени и по логиката на здравиот разум, дека ако на една Мировна конференција не биде решен еден проблем, тогаш тој никогаш нема да биде решен со насилство и, конкретно, со грчка сила и со грчка помош да се земе земја од Југославија. Мислам дека секој свесен човек ќе процени, оти таква глупост кај мене не може да биде.
	
Митре Митревски изнесе дека тој ден, пред да тргнам, сум му рекол дека ќе бегам преку граница. Дека ќе ја ставам главата в торба, дека не испадна така како што мислев... јас не се сеќавам точно дали така сум му рекол. Но, и да сум рекол, сметам дека тука нема дело за шпионажа. „Ќе ја ставам главата в торба“, тоа само по себе се разбира за ризикот на границата и преку неа, „не испадна како што мислев“, тоа е верно, оти никогаш не мислев дека мојот живот ќе биде во опасност и во моја Македонија.
	
Трајко Бешоски, сведокот, изнесе дека сум му рекол оти сакам да бегам во Солун, да ми најде човек кој ќе ме пренесе преку граница, а јас од Солун да заминам со некој американски параход пред време, пред почетокот на Мировната конференција за да би можел да се заложам за обединувањето на Македонија. Дека, со помош на Англија и Америка, Македонија ќе биде обединета, а за неа не сакам ниедна капка крв да се пролее, освен тоа, печалбата од тутунот треба да е во нашето ќесе.
	
Исказите на Бешоски приближно се верни, бидејќи е опфатена смислата, но тие не се целосни за да се процени токму вистината. Има извесна измена на одделни зборови за кои мислам дека не се намерно сменети, меѓутоа, од друга страна, тие се на моја штета. Исто така, има пропуштени зборови од нашиот разговор кои се многу важни за да се види материјалната вистина, бидејќи се однесуваат за обединувањето и врската на Русија, Англија и Америка.
	
Имено, нема веќе потреба за борба. Обединувањето на Македонија може да стане на мирен начин и тоа ќе биде најдобро. Јас лично не сакам ниедна капка крв повеќе да се пролева за Македонија. Но, за обединувањето е потребно на прво место согласност со големите сили, Русија го признава нашето прашање, а тоа не е доволно, бидејќи треба да е признато и од Англија и Америка. Во тој поглед ние сме должни да се залагаме, особено сега, пред Мировната конференција, за правото на самоопределување.
	
На претресот, бидејќи немав право да му поставувам прашања директно на сведокот, туку индиректно, преку претседателот, јас го запрашав да каже што сме разговарале во врска со големите држави. Арно ама претседателот на судот рече: „Не се сеќава старецот за тоа“, и така Бешоски не одговори ни со да, ни со не, и тој важен дел од разговорот остана неразјаснет. Што се однесува за ќесето, за тутунот, тоа не е никаква тајна, бидејќи сум дал писмен предлог за уставниот проект. Од целиот разговор со Бешоски, сметам дека нема дело за шпионажа...
	
...Во обвинителниот акт, но не и пред истражната власт и пред јавното обвинителство, се спомна некаква оружена банда од десет души. Што е верно или неверно, за каква банда станува збор, знаат само тие што ја споменаа. Од моја страна, тврдам, дека ништо и никакви врски не ми се познати, ниту пак од некого сум чул за некаква банда, што пак може да се процени од претресот пред судот и од моите разговори со обвинетите и со сведокот. Јас наполно сам сакам да одам во Солун и потоа надвор од Грција. Логично е дека, доколку сум имал некаква врска со каква било банда, тогаш во никој случај не ќе беше потребно јас да ѝ пробивам пат на бандата за Грција, туку би било обратното.
	
Чудно е и тоа, што не беше спомнато ниту едно име на тие бандити, ниту место од каде што се тие, иако ова беше многу важно за судот. И најпосле, во една и пол година откако сум досега во затвор, сепак ќе се најдеше некаква трага на таква банда, и на некаква врска доколку имала таа со мене.
	
Петре Талев сведокот тврди дека како претседател на ГНО во Прилеп забранил на некој од муштериите да доаѓаат кај мене. Тој изјави дека сум против еднократниот данок. Меѓутоа, јас го потпишав како претседател решението за тој данок. Предлагав да се исправат грешките - конкретно Струмица требаше да плати три милиони, а Прилеп 149 милиони, а се мислеше и до 170 милиони лева, на некои фирми, многу, а на онаа во којашто тогаш бев и јас, малку, па дадов предлог на оваа фирма (иако тоа ќе биде на моја штета) да ѝ се покачи данокот од 300 илјади на еден милион. Една фирма, немајќи во тие денови готови пари да го плати данокот, внела и злато за кое немаше определен курс. По некоја недела фирмата добила пари и со нив отишла да го плати данокот, но да си го земе златото. Петре тогаш мене ме праша како да постапи. Моето мислење беше: кога нема курс за златото и кога фирмата го плаќа данокот како што е задолжена со пари, тогаш правилно е златото да ѝ биде вратено. Овој мој предлог не беше примен, меѓутоа, не ќе беше никакво зло и доколку се примеше.
	
За Киро Платник ќе беше чесно ако кажеше дека две години од мојот дуќан и нему и на другите прилепски партизани им испраќавме храна и други потреби поради што јас четири пати паднав во затвор. И друго; дали Кузман Јосифовски ќе одржуваше со мене состанок во 1943 година во Скопје, доколку бев негов непријател. Платник злонамерно ја прикажа мојата интервенција за некои смртни казни. За тоа јас јавно говорев во Народното собрание ва 15 април 1945 година, а потоа бев избран за претседател на Президиумот. Сведокот Ристо Бајалски, народен претставник, потврди дека во истата смисла ме нападнал во Собранието, а потоа злонамерно го прикажа мојот предлог за уставниот проект кој не е тајна, а кој не е кривично дело.
	
Јавниот обвинител во својата завршна реч ги потврди сите точки во обвинителниот акт и сите искази од обвинетите и од сведоците, без оглед дали се вистински или не. Покрај другото, го прикажа мојот политички живот во стара Југославија и врските со Мачек и со Драгољуб и случаите со Стефанов и Кузман Јосифовски Питу. За случаите со Мачек, со Стефанов и со Кузман доволно е она што веќе го изнесов, додека за Драгољуб можам да речам дека во стара Југославија имав врски по препорака на прогресивните македонски студенти меѓу кои беше и јавниот обвинител Благој Поповски. Инаку, ќе беше чесно ако Поповски спомнеше дека јас и тој како први жртви за време на окупацијата паднавме во затвор на Петровден 1941 година.
	
Општо земено, ете, на тој изнесен материјал, верен или не, е заснована пресудата со толку строга казна. При една објективна анализа може да се утврди дека има законски прекршок за обид за нелегално преминување на границата-емигрирање, но во никој случај нема ниту обид, ниту цел, ниту дело за шпиунажа, ниту цел за оружена борба, ниту цел за отцепување земја од Југославија, ни за присоединување со Грција или пак Македонија да биде под нечиј протекторат.
	
Од сето тоа може да се констатира дека обединувањето на Македонија ме интересира и дека според моето мислење како најправилно решение сметам дека е - правото на самоопределување и дека таквото мислење ќе го подржувам и тогаш кога би се нашол во странство, како емигрант. 
	
Ова нешто не го кријам, бидејќи го сметам за свој долг, тоа нешто сум го предлагал да влезе и во уставниот проект, мислејќи на сите три дела на Македонија, а не само на Вардарска, како исклучително нешто.
	
Основните и оправданите причини што можеа да ме доведат и што ме доведоа до едно такво решение за емигрирање на еден психолошки момент се следниве: кај секој политичар може да се најде нешто специфично. Тој беше случај и кај мене. За некои работи јас имав поинакво гледиште од другарите. Еден таков случај беше и моето видување и на уставниот проект. Јас дадов писмен предлог (амандман) да се воведе правото на самоопределување и да се даде поголема компетенција на народните републики во економскиот сектор. Поради тоа и поради некои други од порано различни, но не и противнародни или противзаконити гледишта, против мене почна кампања.
	
Јас сакав да ја избегнам оваа кампања, но не толку поради мене, колку за општите политички интереси, бидејќи бев претседател на Президиумот. Поради тоа презедов мерки, за да не се шири таа кампања против мене. На 7 март 1946 на Конференцијата на Главниот одбор на Народниот фронт во Скопје, од 12-мина бев злонамерно нападнат со многу неверни работи. Меѓу другото и како противник на аграрниот закон, а моето гледиште за овој закон беше следново: да им се остави по некој хектар земја и на оние земјопоседници што имаа повеќе од 25 хектари, за да можат да работат и со својот личен труд да живеат. Ова мое гледиште им е познато на сите тогашни членови на Президиумот. Практиката докажа дека сум бил во право. Извесно време по мојата оставка, централниот закон во тој поглед донесе измена. Покрај другото, бев нападнат и како пријател на ЈРЗ, на Германците и на Џемо, а цела Македонија знае и тие што ме нападнаа знаеја дека сум се борел и против ЈРЗ и против Германците и против џемовци. Покрај другото, бев нападнат и за амандманот на уставниот проект. Ми беше речено дека „од функцијата ќе те избркаме“.
	
Ете, сите тие работи ми налагаа како свесен и чесен човек да си дадам оставка на сите функции што ги заземав и да се повлечам од политичкиот живот на чесна работа. Отидов во Прилеп и мислев дека ќе имам спокоен живот, со труд ќе ја хранам фамилијата и нема никому да пречам кога немам власт. Арно ама, како резултат на она што стана во Скопје, на фронтовската конференција, работите во Прилеп зедоа судбоносен развој. Како поважни од нив се следниве: забрана на луѓето да пазарат кај мене; синдикатот не дозволува да ми се дава пиво, иако имав услови да точа; во Народното собрание Платник и Бајалски остро истапуваат со заплашување против тие кои доаѓаат кај мене на дуќан: по селата се агитира да не доаѓаат селаните да пазарат во мојот дуќан, конкретно, Трајко - претседателот на селото Бешиште. Во Битола некоја улица што носела мое име е сменета со друго. Сменувањето само по себе ништо не значи, но, коментарите и нападите против мене по тој повод имаат значење.
	
Милан Јаневски, саатчија од Прилеп, во очи директно ми вели: „ќе те уништи власта“. Но, јас и на тоа не би давал некакво значење, ако тој Милан, во тоа време немаше пет сина важни политички функционери; Лазо Чешлар ми рече дека „како троцкистите така и тебе ќе те убиеме“. И на тоа не би давал некакво сериозно значење ако тој Лазо, немаше син шеф на јавната безбедност во Прилеп.
	
Прв пат во време на стара Југославија, втор пат за време на окупацијата, мојот дуќан беше жигосан како антидржавно собиралиште, а моите муштерии заплашувани и казнувани, но никогаш не мислев дека мојот дуќан и моите муштерии и по трет пат ќе бидат на ист начин жигосани и тоа во Народното собрание на Македонија.
	
Во стара Југославија, Србите, за време на окупацијата на Бугарија, ме заплашуваа со убиство, но никогаш не се надевав дека и Македонци ќе ми се фалат со убиство.
	
Малку ли се овие неброени факти - погледнато од економска и од политичка гледна точка - едни од нив да ме доведат да си дадам оставка, а други да се решам, да бегам од Македонија, оставајќи го најмилото, татковиот дом, жената и четирите ситни деца на неизвесна судбина, ризикувајќи го и својот живот?
	
Јан Хус, кога горел на огнот, некоја стара доодена баба не можејќи да донесе поголемо дрво, донела само една прачка и ја ставила на огнот, за да си го исполни својот свет долг. Ете тие нејзини потомци јас ги почувствував на себеси.
	
Пред судот, на претресот, бев нападнат зошто да бегам во времето пред Мировната конференција, зошто да бегам во Грција, натаму зошто во Америка и зошто во Солун да го барам Петре Соколовски кого обвинителот го опиша како револуционер.
	
Во Грција мислев да заминам затоа што тука ми беше најблиску границата и затоа што во Караџова имав познати Македонци кои ќе ме одведеа тајно до Солун, каде што исто така имав познати кои ќе ми помогнеа да заминам со некој параход од УНРА за Америка. Таму имам роднини и пријатели Македонци, кои ќе ми помогнат за мојата егзистенција, за да не зависам политички од никого освен од своето убедување.
	
Низ Грција сметав да минам тајно бидејќи се плашев од грчката власт и тоа зашто на митинзи јавно сум го осудувал режимот за теророт над Македонците. Ако не ги најдев другите познати, во краен случај мислев на Петре Соколовски, бидејќи тој повеќе од 15 години е чиновник во Солунското пристаниште, го познава движењето на параходите, а како прилепчанец сметав дека ќе ми помогне, но дали тој ќе сакаше и ќе можеше, тоа ќе беше негова работа. Доколку не ми помогнеше, мислев оти нема да ме издаде на грчката власт. Неговото политичко минато јас го знам, тој беше во немилост за време на шестојануарската диктатура и затоа отиде да живее во Солун.
	
Пред судот беше спомнувана Мировната конференција. Што се однесува до неа, тоа е една случајност. Била или не Мировната конференција, јас бев принуден да заминам поради напред изнесените причини, но, не како шпион. Во Македонија или надвор од неа каде и да бидам, секогаш имам исто видување за обединувањето, а тоа е право на самоопределување, соединување или отцепување, за да може слободно да решава по своја волја народот од сите три дела на Македонија. Но во никој случај сум немал цел за отцепување на Вардарска Македонија од Југославија и соединување со Грција.
	
Сметам за потребно да напоменам и тоа, ако е некој шпион, тој ќе трпи секакво понижување и нема да се откаже од функцијата што ја зазема, за да може поуспешно да ја постигне својата цел. Друго, во текот на една и пол година откако сум во затвор, настанаа многу промени во ФНРЈ и посебно во Македонија. Ако имав нешто во врска со шпионажа што би било исто така во врска и во поткрепа на неверните искази против мене, сепак ќе се најдеше досега некоја трага. Конкретните примери за тоа се доказ.
	
На крајот во пресудата е речено: казната е строга затоа што обвинетиот Ченто не покажал каење.
	
А како да се каам за дела кои ниту сум ги сторил, ниту сум мислел да ги сторам!
	
Јас сметам дека пресудата ќе беше сосем поинаква доколку: не бев ограничуван особено во мојата завршна реч, доколку беше прочитано писмото во американскиот весник „Народна волја“, и доколку беа повикани уште тројца сведоци како најважни во делото: Трајко претседателот на селото Бешиште, Милан и Лазо од Прилеп, бидејќи беше во прашање мојот живот. А дека треба да се ценат како веродостојни моите наоди, е тоа што јас не посочив да се повикаат за сведоци мои пријатели кои ќе ме бранат, туку мои противници, за да се види материјалната вистина. Од тие шест сведоци, тројца што дојдоа пред судот ги потврдија моите наводи. Оттука треба да се цени дека е верно и тоа што го изнесувам за сведоците кои не беа повикани.
	
Од сето горе изложено јас се надевам дека Врховниот суд ќе види оти во моето дело нема вина за шпионажа и дека имам право на помилување по Указот. Се надевам дека правдата ќе биде задоволена. 


4 декември 1947

Скопје


''Учтив''

''Методија Андонов Ченто''

''осуденик во Казнено поправниот завод Скопје''

[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]
[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>3ryemdym30ngp1i5t39sra9wrw0jn4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Општествено богатство и национални сметки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2925</id>
    <revision>
      <id>7463</id>
      <timestamp>2008-07-15T05:38:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.125.249.212</ip>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: &lt;center&gt;Општествено богатство и национални сметки&lt;/center&gt;   За овој текст:  Овој текст се белешки од ...</comment>
      <origin>7463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="315754" sha1="8dxted6iy22ln5ck2ev9qa3jgs8ob57" xml:space="preserve">&lt;center&gt;Општествено богатство и национални сметки&lt;/center&gt;


За овој текст:

Овој текст се белешки од предавањата по предметот „Општествено богатство и национални сметки“ на Економскиот факултет во Скопје од раните 2000-тити години. 

Тогаш го исчукав на компјутер за да можам полесно да го учам испитот. Сега го пронајдов на стариот компјутер и го објавувам тука. Можеби некому ќе му биде од корист.

Текстот не е комплетен. На повеќе места референцира кон фотокопии кои веќе ги немам, но можеби со време ќе се дополни

'''Содржина'''

I Дел: Општествено богатство4

1. Дефинирање и валоризација на општественото богатство4

1.1 Дефинирање на општественото богатство4

1.2 Методи за пресметување (валоризација) на општественото богатство10

1.2.1 Директни методи10

1.2.2 Индиректни методи10

1.2.3. Концепции за валоризација на општественото богатство11

1.3. Осврт кон проценките на општественото богатство12

2. Фактори, структура и динамика на општественото богатство13

2.1 Фактори на општественото богатство13

2.2 Структура на општественото богатство14

2.3 Динамика на општественото богатство 16

3. Разместеност на богатството во светот17

3.1 Создавање на богатството17

3.2 Распределба на богатството19

3.3 Употреба или потрошувачка на богатството20

4. Општественото богатство и економската анализа26

4.1 Местото на општественото богатство во економската анализа26

4.2 Потреба од усовршување на биланси или сметките на општественото богатство27

II Дел: Национални сметки29

1. Поим и предмет на системот на национални сметки (СНС)29

1.1 Поим на СНС29

1.2 Предмет или опфат на изучувањето на СНС31

1.3 Настанување и развој на СНС 34

1.4 Економската активност и нејзиниот кружен тек35

1.5 Извори на податоци за системот на национални сметки37

1.6 Облици на прикажување на националните сметки37

1.7 Рамки (аспекти) на националните сметки37

2. Институционални единици и институционални сектори38

2.1 Институционални единици38

2.2 Институционални сектори и подсектори41

3. Економски трансакции и други текови45

3.1 Поим и главни видови економски трансакции45

4. Основни карактеристики на СНС199352

5. Макроекономски агрегати 57

5.1 Производството и неговите основни агрегати57

5.1.1 Концепции на производството (фотокопија 7)57

5.1.2 Валоризација на производството57

5.1.2 .1 Валоризација на производството во некои стопански дејности61

5.1.2 .2 Валоризација на нелегалното производство и сивата економија63

5.1.3 Основни агрегати на производството и методи за нивно мерење65

5.1.4 Основни агрегати на распределбата68

5.1.5 Основни агрегати на потрошувачката69

6. Главни видови на сметки72

6.1 Сметка на стоки и услуги73

6.2 Сметка на производство74

6.3 Сметки на доходот76

6.4 Сметка на капиталот80= I Дел: Општествено богатство =
==== 1. Дефинирање и валоризација на општественото богатство ====
==== 1.1 Дефинирање на општественото богатство ====
Во историјата на човекот постојат бројни обиди за дефинирање на поимот општествено богатство, како и за објаснување на потеклото на богатството. Првите објаснувања доаѓаат од Хомер преку неговите епови „Илијада“ и „Одисеја“. Во овие епови тој истакнува дека богатството се претставува преку употребни врености како добиток, алатки, злато, сребро итн. Оној кој поседувал поголемо количество од овие се сметал за побогат и обратно. Хомер истакнува дека богатите луѓе добивале прекар „дебели – угоени“. Наспроти нив, „слабите“ биле сиромашни.

Во таа смисла и Маркс во „Капитал“ објаснува дека големината на стомакот на југот важела за синоним за акумулирана сопственост. Поради тоа богатството се мерело според стомакот.

Во „Илијада“ и „Одисеја“ исто така има мисли за потеклото на богатството. Се истакнуваат три извори: 

# војни
# даноци
# делумно трговија

Одредени размислувања за богатството има и во феудализмот (средниот век: 5 – 15 век). Феудализмот е поделен на ран и развиен феудализам и размислувањата се различни во двата периода.

Во првиот се проповедала скромност во акумулирањето и трошењето и помагање на блискиот. Предност имало духовното над матријалното богатство. Претставник на ова учење е Августин Блажениот.

Во вториот период, со развојот на стоково-паричните односи и со сѐ поголемото присуство на разни облици на богатство кај одредени слоеви на населението, се променило мислењето за богатството. Црковните норми се усогласиле со реалниот живот.

Во новите размислувања почнало да се разликува умерено и претерано богатство. Но цврст критериум за разликување помеѓу двете не постоел. Во отсуство на таков критериум важело уверувањето дека умерено е она што е вообичаено во дадено време.

Во 18 век, посебно во Франција каде доминирало земјоделството, се граделе размислувања според кои богатството може да се создава само во земјоделството. Претставници на ова учење се физиократите. Тие тврделе дека единствен извор на богатството е земјоделството поради тоа што единствено таму има услови за мултиплицирање на богатството, додека во другите дејности можно е само собирање на постојното богатство.

Една друга група мислители од 16 и 17 век изградила мислење дека како богатство може да се смета поседувањето на благородни метали. Тоа се меркантелистите според кои непосреден извор на богатството е надворешна трговија. Така приливот на благородни метали ќе се остварува преку поскап извоз и поефтин увоз, со што и богатството на земјата ќе се зголемува.

Поголемиот дел од класичарите сметаат дека богатството се создава во сите дејности каде за резултат се има одредено добро или услуга. Кај нив се наоѓа во зародиш пошироката концепција за производството и богатството.

Наспроти ова кај марксистите присутна е потесна концепција за создавање на производството и богатството. Според нив создавач на богатство е само трудот што е вложен во матријално производство, производна услуга како трговија или сообраќај и матријална употребна вредност.

Неокласичарите, маргиналистите и другите приврзаници на неокласичната (неолибералната) школа се враќаат на пошироката концепција. Според нив богатството се создава и во матријалното производство и во услугите.

Покрај овие поопшти размислувања во врска со '''поимот, содржината и потеклото''' на богатството, во економската литература има и поконкретни дефиниции.

Меѓу првите е марксистичката дефиниција. Таа е изградена врз марксистичката економска теорија која пак се потпира на столбот на трудовата теорија за вредноста. Според марксистичката дефиниција под поимот општествено богатство се подразбира големината и структурата на матријални добра со кои располага општеството на определен ден.

Од дадената дефиниција се гледа дека општественото богатство претставува состојба на одреден ден кој што во статистиката се нарекува инвентарен (пописен) ден. Со тоа поимот општествено богатство се разликува од агрегатните големини на производството како што се БДП и БНП каде што се имаат предвид резултатите кои што се остваруваат во текот на целата година. Тие се текови. Општественото богатство е состојба. И токму поради тоа што општественото богатство е состојба на даден ден, некои предлагаат тоа да се утврдува како годишен просек, со цел да се елиминираат колебањата во текот на годината.

Следната дефиниција за поимот општествено богатство се потпира на теоријата за маргинална продуктивност. Според таа теорија општественото богатство е резултат на трите фактори на производството: трудот, капиталот и земјата. Покрај нив се споменува и четврт фактор, но за него има различни мислења. Според некои тоа е технологијата, според други – претприемништвото, потоа организацијата (А. Маршал), па знаењто и информациите итн.

Концепцијата изразена врз оваа теорија е позната како поширока концепција на производството и богатството и според неа општественото богатство се состои од широк опсег на добра и услуги.

Општественото богатство исто така се дефинира и од апект на инвестициите. Се истакнува дека богатството настанува како резултат на кумулирани инвестиции во текот на повеќе периоди и генерации. Притоа се истакнува дека иако инвестициите не создаваат директна вредност тие се опредметуваат во разни добра кои служат во матријалното производство и за човечка егзистенција.

Оваа дефиниција е теоретска основа за реконструкција на податоци за општественото богатство од минатите години, како и за предвидувања за некој иден период.

Одредена дефиниција за општественото богатство дал и американскиот економист Рејмонд Голдсмит. При градењето на својата дефиниција тој тргнува од структурата на билансот на општественото богатство. Според него општественото богатство може да се добие ако од вкупната актива се одземат вкупните обврски. Тој истакнува дека општественото богатство може да се пресметува на ниво на институционални единици, на ниво на институционални сектори, но и на ниво на вкупната национална економија.

Слична дефиниција за општественото богатство е дадена и во документот „Систем на национални сметки 1993“ - '''СНС1993'''. Во тој документ се истакнува дека општественото богатство на една земја се состои од нефинансиска актива (имот) и нето побарувања од странство.

Во обичниот говор, а и во литературата за поимот богатство се користат и други термини: имот, изобилство, благосостојба (општествена или економска). По својата природа тие термини се различни од богатството и не треба да се користат како синоними.

Благосостојбата кај Пигу е дефинирана на 3 начини: како потесна, поширока и најширока. Првата претставува потрошувачка на духовни и матријални добра и услуги од страна на населението, но само оние добра и услуги кои се бесплатно обезбедени. Во пошироката смисла, благосостојбата подразбира лична потрошувачка на духовни и матријални добра и услуги за кои се плаќа. Најшироката благосостојба вклучува уживања на хумани и етички вредности: социјална еднаквост, лична слобода, полна вработеност, демократија итн.

При дефинирањето на поимот општествено богатство треба да се прави разлика меѓу термините произведено богатство и општествено богатство. Првиот е потесен, и тој го опфаќа она богатство кое е резултат на човечки труд (Маркс) или она на основните фактори на производство (маргиналистите).

Произведеното богатство се состои од три елементи: фиксен капитал, залихи и драгоцености или вредности. За елементите на фиксниот капитал карактеристично е постепеното пренесување на вредноста на проиводите зависно од нивниот век на траење. Денес, во економската литература, главно по СНС1993, најчесто се користи терминиот фиксен капитал (наместо другите кои се користеле порано или се користат во сметководството на претпријатијат: основни фондови, постојани средства, основни средства). Залихите се трошат и целосно ја пренесуваат својата вредност на новите прозиводи. А во драгоцености и вредности се вбројуваат скапоцените метали, камења, накит, уметнички предмети и др.

Покрај произведеното богатство, поимот општествено богатство опфаќа уште три други компоненти: природно богатство (непроизведено, необновливо матријално богатство), нематријално богатство и салдо на странски имот во определена земја.

Природното богатство како компонента на општественото богатство е мошне разновидно. Покрај кај некои негови елементи постојат тешкотии за нивна валоризација. Поради тие две причини природното богатство само делумно се вклучува во општественото богатство, т.е. некои делови од природното богатство се апстрахираат. Таков е случајот со природните услови кои не може да се валоризираат. Во општественото богатство не се вклучуваат и оние природни богатства кои не може да се користат. Земјиштето, исто така, само делумно е вклучено во општественото богатство.

Во нематријалното богатство спаѓаат разни патенти, лизинг, други преносливи договори, потоа „goodwill“, имиџ итн. Салдото на странски имот всушност се сведува на салдо на побарувања и долгови на една земја со странство.

Во СНС1993 богатството е вклучено во редуцирана форма. Тоа се сретнува под поимот економски имот. Во тој дел од богатството се вклучуваат оние делови од општественото богатство над кои институционалните единици имаат сопственички права и оние делови од кои може да произлезат користи за сопствениците.

Така дефиниран економскиот имот има два дела: нефинансиски и финансиски имот. Поконкретна соджина и престава се гледа од следниов преглед. (Следи фотокопија 1, страна 1.)

Нефинансикиот имот од своја страна се дели на произведен (т.е. произведено богатство) и непроизведен имот.

Произведениот имот вклучува: 

* Фиксни средства, и тоа: матријани (машини, опрема, згради) и нематријални (истражувања, софтвер, литература и др.) кои што можат да се користат повеќе од 1 година.
* Залихи, и тоа: залихи на матријали, производство во тек, готови производи и трговски стоки.
* Драгоцености, и тоа: скапоцени камења, накити, уметнички предмети.

Непроизведениот нефинансиски имот (или природно богатство) исто така има матријална и нематријална форма. Во првата влегува земјиштето (почви, поврзани површински води, унапредувања кои не можат да се одделат од земјиштето, земјата на која има згради и насади, земја која се користи како рекреациона површина итн.), подземните средства (резерви на минерали лоцирани на површината или под неа кои што може да се користат зависно од технологијата или цените), необработените биолошки ресурси (животни и растенија кои даваат принос и над кои има сопственички права – шуми, риболов и сл. - и кои се користат за економски цели), водените ресурси (води над кои има сопственички права, кои пазарно се валоризираат и кај кои има мерки за економска контрола). Во втората група се наоѓаат патентите, лизингот, goodwill-от и сл.

Финансискиот имот исто така е разнороден и постои потреба за кратко дефинирање на неговите елементи:

* Монетарното злато како дел од финансискиот имот е под контрола на монетарните власти и тоа се чува како дел од девизните резерви. Тоа значи дека покрај ова во една земја има и други видови на злато дефинирани како стоки, залихи или драгоцености.
* Специјалните права на влечење како дел од финансискиот имот ги креира ММФ и ги алоцира на неговите членки за дополнување на резервите. Со нив располага централната банка на земјата.
* Готовина и депозити се парите кои се користат за плаќања: заменливи депозити, чекови, исплата преку ж-сметки и др.
* Хартии од вредност кои вклучуваат обврзници, банкарски акцепти, меници, комерцијални записи итн. Тие може да бидат краткорочни или долгорочни.
* Заради својата специфичност, посебно се сметаат акциите и другите облици на акционерски капитал.
* Во финансискиот имот има и краткорочни и долгорочни заеми.
* Во финансискиот имот се вклучени и техничките резерви на осигурување кои се јавуваат во различни облици како претплата на премии, резерви за одредени побарувања итн.
* Во ставката сметки за побарувања и обврски спрѓаат трговски кредити и аванси.
* На крајот во финансискиот имот спаѓаат и т.н. сметки за потсетување во кои влегуваат трајните потрошни добра во домаќинствата и странските директни инвестиции.

При утврдувањето на големината на економскиот имот и општественото богатство се јавуваат разни проблеми. На пример, постои разлика во мислењата дали работната сила и човечкиот капитал треба да се вклучат во категоријата општествено богатство. Има поборници и за двете мислења. Тие што сметаат дека овие не треба да се вклучат, потенцираат дека тие не се вид на произведено богатство, туку дека тие произведуваат богатство. Другите сметаат дека работната сила и човечкиот капитал треба да се вклучат во општественото богатство. Тоа го објаснуват со фактот што тие фактори добиваат сѐ поголемо значење при производството и создавањето на богатството на една земја. Проблеми има и во поглед на респектирањето на еколошкиот фактор при создавањето на богатството, но за тоа подоцна. Кога се зборува за општественото богатство треба да се истакне дека се користат различни јазични термини: општествено и национално богатство (eng. Social and national wealth).

Од досега кажаното се заклучува дека под поимот општествено богатство се подразбира големината и структурата на матријалните и нематријалните добра со кои располага некоја земја на одреден ден. Најглобално кажано општественото богатство се состои од следниве елементи: 

* произведено богатство,
* природно богатство.
* нематријално богатство и

* салдо на странски имот во една земја.

Големината и структурата на богатството во секоја земја се одраз на степенот на развиеност, но и фактор за натамошен развој. Историски гледано, богатството покажува тенденција на зголемување. Но, присутна е и тенденција на продлабочување на разликите помеѓу богатите и сиромашните земји, како и меѓу богатите и сиромашните слоеви на население во одредена земја.


==== 1.2 Методи за пресметување (валоризација) на општественото богатство ====
Методи за пресметување на општественото богатство се делат на директни и индиректни методи.

==== 1.2.1 Директни методи ====
Од директните методи карактеристичен е методот на инвентаризација (попис) на одредени елементи или на вкупното богатство на одредена земја. Меѓутоа и денес мал е бројот на земјите каде се прави попис на општественото богатство. Така САД е земја во која попис се прави секои десет години, додека други земји воопшто не го применуваат овој метод.

==== 1.2.2 Индиректни методи ====
Поради големината на општественото богатство, тоа се пресметува со помош на индиректни методи. Тоа значи дека општественото богатство се пресметува со помош на некои големини кои се во одредена поврзаност со општественото богатство. Во тој контекст се користат доходот, имотот, наследството и сл. над кои се плаќаат одредени даноци. Оттаму со помош на даноците и постојните каматни стапки се утврдува големината на општественото богатство. Овие методи речиси биле единствените начини да се дојде до големината на општественото богатство на една земја до II светска војна.

Примери: Ако во некоја земја е познат данокот на доход и даночната стапка, тогаш лесно се пресметува даночната основа на која е платен данокот и тој износ го претставува богатството на таа земја.

Данок: 10 000 п.е.Даночна стапка: 5%

Даночна основа: 10 000 / 5 * 100 = 200 000 п.е.

Ако е познат данокот на имот и стапката на тој данок, тогаш има две фази за да се дојде до општественото богатство: прво се пресметува основата, а потоа таа се капитализира во зависност од постојната камата стапка со што се добива вредноста на општественото богатство.

Данок: 500 п.е.Даночна стапка: 5%Каматна стапка: 5%

Даночна основа: 500 / 5 * 100 = 10 000 п.е.

Општествено богатство: 10 000 / 5 * 100 = 200 000 п.е.

Вториот метод се изразува на следниов начин. Со собирање на вредностите на одредените елементи на богатството се добива вкупното приватно богатство. Потоа се пресметува јавното богатство и тоа најчесто со кумулирање на инвестициите од државниот буџет. Со собирање на двете ставки (приватно и јавно) се добива вкупното богатство.

Покрај овие два метода се користи и оној на францускиот статистичар Фовил, кој е познат како метод за пресметување на богатството преку данок на наследство (оставинска маса). Фовил смета дека во текот на одреден дел на години целокупното богатство, а главно имотот, преминува од една во друга генерација. Со помош на данокот што се плаќа на оставинската маса, се пресметува наследеното богатство за една, а потоа и за други години, и преку збирот се доаѓа до приватното богатство.Според расположливите статистички податоци Фовил пресметал дека во Франција еден циклус на наследство во кој се пренесува целиот имот изнесува 36 години. Во Италија пак, циклусот е 32 години. Со помош на овој метод пресметувано е богатството и на Австро-Унгарија, Холандија и др. Иако методот на Фовил е едноставен, кај него се отркиени одредени слабости, па поради тоа подоцна се правени други напори за доаѓање до големината на богатството со помош на индиректни методи.

Придонес за утврдување на големината на општественото богатство дал и американскиот економист Рејмонд Голдсмит. Тој го користи методот на кумулирање на инвестициите во одредени елементи на богатството. При кумулирање на инвестициите тој зема предвид толку години колку што е векот на трање на одреден елемент на општественото богатство. Тоа го објаснува на примерот на камионите во текот на една година кога врши кумулирање на инвестициите за 10 години.

Со помош на споменатиот метод Голдсмит го пресметал богатството на САД за период од околу 150 години (1805 – 1950). Со помош на овој метод се пресметувале богатствата и на Велика Британија и Австралија.

Треба да се истакне дека овој метод може да се примени само кај еден дел од богатството – само кај фиксниот капитал.


==== 1.2.3. Концепции за валоризација на општественото богатство ====
Покрај методите за пресметување на општественото богатство, едно од најважните прашања се цените по кои се врши валоризација. Во поглед на цените има три концепции: 

* Според набавни цени: ова значи дека општественото богатство се изразува или според изворната цена на одредено добро (кога се гради) или според цената по која е набавено. Ака може да се добие претстава за капацитетот на едно добро или за богатството на земјата.
* Според чинење на замента: ова претпоставува користење на цени од одредена базна година, при што може да се користат или набавни или сегашни цени. Разликата меѓу цените е во амортизацијата (потрошен фиксен капитал во СНС1993). 
* Според пазарни цени: ова подразбира користење на просечни пазарни цени за одредено добро во одреден временски период.

При примена на било која од споменатите концепции се јавуваат бројни проблеми, а посебно кај оние делови од богатството кои немаат пазарна вредност. Проблемот се решава со разни методи за проценка на вредноста на тој дел од богатството.

Која било од трите концепции и да се примени, кај залихите како дел од богатството се добива еднаков износ. Тоа произлегува од краткиот век на траење на залихите. Случајот со фиксниот капитал е поинаков. Таму секоја концепција предизвикува различни износи. Поради тоа кога се користат податоци за фиксниот капитал, треба да се истакне по која цена е изразен.

Најидеално решение сепак е дирекниот метод – попис, но малку земји можат да го практикуваат тој метод, а дури и да го прават, го прават секоја 10-та година. Поради тоа за поголем број од земјите останува како изнудено решение да се користат разни методи за проценка на делови или вкупното богатство. Поради разновидноста на богатството мора да се користат различни цени при валоризацијата на одредените делови на богатството. Тоа прашање се разгледува и во СНС1993, каде се препорачани различни цени за валоризација на одделните делови на општественото богатство. (Следи фотокопија 1, страна 2.)

Проблематика на пореално изразување на општественото богатство и денес останува отворено прашање. Поради тоа и денес е тешко да се одговри на прашањето дали една земја е богата или не. Тоа призлегува и од тоа што општественото богатство може да се разгледува од различни аспекти.

Пример: Некоја земја ги има следниве карактеристики: 

Висок БДП, Развиена пазарна економија. Нерамномерна распределба на доходот, големи разлики во потрошувачката, ширење на насилство, затворање на богатите во гета, малку подносливи секојдневни услови за живот, раст на ксенофобија. Дали од ова може да се оцени дека земјата е богата? Од овие наведени карактеристики може да се каже дека само според првите две таа е развиена и богата. Но според другите тешко може да се каже дали земјата е навистина богата или не.

Примерот не наведува на заклучок дека е тешко со еден општ податок да се оцени дали една земја е богата или не. Во таа смисла Оскар Моргенстен вели: „Економијата е мошне комплексна работа за да може да се претстави со една единствена бројка.“ Според него, да се бара економијата да се претстави со една единствена бројка е како да се бара животот на човекот од бебе до старец да се опфати со една бројка која би ги опфатила висината, тежината, интелектуалната способност и др.

==== 1.3. Осврт кон проценките на општественото богатство ====
(Фотокопија 2.)

==== 2. Фактори, структура и динамика на општественото богатство ====
==== 2.1 Фактори на општественото богатство ====
Во економската литература во областа на економскиот развој, поконкретно во областа на општественото богатство не постои единствено гледиште за основните фактори од кои зависи обемот, структурата и динамиката на општественото богатство. Покрај тоа, се прават и разновидни систематизации на одредените фактори на богатството во одредени групи.

Притоа се сретнуваат следниве поделби на факторите, кои патем се и фактори на економскиот развој:

* економски и неекономски фактори,
* мерливи и немерливи фактори,
* ендогени и егзогени фактори, 
* историски и современи фактори итн.

Претсавниците на класичната школа зборуваат за три основни фактори на богатството, кои истовремено се и фактори на производството и на економискиот развој: труд, капитал и земја. Подоцна кон оваа група се додава и четврт фактор кој се именува различно: технологија, претприемништво, организација и сл. Во најново време се придодава и факторот информации.

Според Херик и Кинделбергер постојат седум главни фактори на општественото богатство: земјата и природните ресурси, физички капитал, труд и човечки капитал, вработеност и дистрибуција на доход, технолошки промени, обем (на производството) и организација.

Пол Семјуелсон и Вилијам Нортхаус сметаат дека економискиот развој и општественото богатство се потпираат на 4 тркала (локомотиви), независно од тоа дали некоја земја е богата или сиромашна:

* човечки производни фактори (понуда на работна сила, образование, дисциплина, мотивација и сл.)
* природни производни фактори (земјиште, рудни и енергетски богатства, клима и сл.)
* акумулација на капитал (машини, фабрики, патишта и сл.)
* технологија (наука, инжинеринг, управување, претприемништво и сл.)

Факторите на богатството немаат еднакво значење во секоја земја и во секое време. Со други зборови, во определена земја/време доминира еден фактор, а во друга/друго друг фактор.

Историски гледано во почетокот на човечката цивилизација најголемо значење имале земјата и трудот, потоа капиталот, а денес за главни се сметаат знаењето и високата технологија, или според други – информациите.

Во еконосмката литература се сретнува мислење дека ако се тргне од главниот фактор ќе се констатира дека во досегашната човечка историја постоеле следниве периоди: номадизам, ханибализам, робовладетелство, феудализам и капитализам кој се дели на класичен и модерен.

И марксистичката економија ја систематизира човечката историја во неколку општествено-економски формации: првобитна заедница, робовладетелство, феудализам, капитализам, комунизам со пониска фаза – социјализам и повисока – развиен комунизам.

Од наведеното може да се констатира дека богатството на една земја заиси од бројни фактори како и од нивната комбинација. Историски гледано со текот на развојот на човештвото сѐ поголемо значење добиваат некои неекономски фактори. Со тоа може да се објасни зошто некои големи земји (Кина, Индија) и денес се неразвиени и покрај тоа што се смета дека во тие земји се формирал првиот центар на човековата цивилизација.


==== 2.2 Структура на општественото богатство ====
Општественото богатство е составено од различни елементи од кои некои се мерливи, а други не се мерливи. Поради тоа постојат тешкотии во идентификувањето на деталната структура на општественото богатство.

Одредена првична глобална претстава за општественото богатство се добива од билансите или сметките кои се подготвуваат за секторот имот. За градење на тие биланси или сметки најчесто се користат податоци од сметководството на на претпријатијата за состојбата на имотот. 

Податоците за претпријатијата како институционални единици се групираат во институционални сектори и потоа со собирање на тие податоци се добива еден значителен дел на обемот и структурата на општественото богатство.

Одредена претстава за богатството, односно за неговиот обем и структура може да се добие и од елементите на билансот за секторот имот. Тој биланс ја има следнава структура (Фотокопија 2).

Подетална претстава за структурата на општественото богатство може да се добие од елементите на богатството кои што се препорачани во СНС1993. Тоа се гледа од следниов преглед: структура на општественото богатство според СНС1993 (Фотокопија 2).

Како што се гледа од прегледот општественото богатство се состои од следниве главни делови: обновливо матријално богатство, необновливо матријално богатство, нематријално богатство, салдо на странски имот во земјата.


Структурата на општественото богатство може да се изучува од од различни аспекти: секторски, територијален, сопственичка структура, фиксен и обртен капитал и др.

Кога се оценува структурата од секторски аспект всушност се настојува да се види учеството на одредени сектори во вкупното богатство. Притоа се користи различно ниво на (дез)агрегација. Најглобално структурата се гледа низ 3-те сектори на дејности: примарен, секундарен и терцијален. Потоа структурата се разгледува од аспект на стопанските дејности, стопанските гранки, според групи на призводи итн.

Претсава за структурата на општественото богатство може да се добие преку институционалните сектори. Според СНС1993 општественото богатство гледано од аспект на институционалните сектори ја има следнава глобална структура:

# Нефинансиски претпријатија

* корпорации
* квази корпорации

# Финансиски институции
# Држава
# Приватни непрофитни организации кои даваат услуги на домаќинствата
# Домаќинства и фамилијарни фирми.

Структурата на општественото богатство од територијален аспект пред сѐ зависи од општествено-економското уредување на една земја односно од степенот на (де)централизација на власта. Територијалните единици можат да бидат покраини, региони, општини, градови, села итн. Тоа значи дека тука постојат различни степени на (де)централизација.

Исто така, структурата на општественото богатство може да се разгледува и од аспект на сопственоста на одредени делови на богатството. Од тој аспект најопшто се гледа зависноста од учеството на стопанството, населението и државата во вкупното општественото богатство. Покрај тоа се гледа и учеството на приватното и јавното богатство во вкупното општественото богатство.

Како што рековме, структурата се анализира и од аспект на учеството на фиксен и обртен капитал во општественото богатство. Податоците од развиените земји кажуваат дека фиксниот капитал е 80% од општественото богатство. Но, постојат големи отстапувања кај одредени земји во поглед на учеството на одредени елементи во вкупниот фиксен капитал.

==== 2.3 Динамика на општественото богатство  ====
За да може да се разгледува динамиката на општественото богатство во една земја во подолг временски период потрено е да се располага со податоци за општественото богатство изразено во постојни цени, односно цени од една година. Ако не се располага со такви податоци, а се користат тековни цени, тогаш ќе се јават проблеми околу реалната слика за динамиката на општественото богатство. Тоа ќе биде посебно изразено во земји со висока инфлација.

Заради големото значење што го има богатството за општествено-економскиот развој на една земја вонекои развиени земји се прават напори за реконструкција на долгорочни серии на податоци за богатството.

Тоа најчесто се прави со метод на кумулирани инвестиции. Како пример за тоа ги наведовме САД каде со овој метод се обезбедени податоци од 1805 до 1950 година. Во поново време во некои земји се прават и 10 годишни пописи на богатството како што има попис на население.

Динамиката на општественото богатство може да се следи преку стапки на раст на богатството, потоа преку пресметување на индекси, утврдување на трендови за подолги периоди итн. Врз основа на проучување на динамиката и структурните промени на богатството, утврдени се неколку трендови:

* Долгорочно гледано учеството на земјоделството и шумарството се намалува во вкупното општествено богатство.
* Се зголемува учеството на индустријата, градежништвото и рударството.
* Се зголемува учествто на зградите.
* Се зголемува учеството на елементите од терцијалниот сектори во вкупното општествено богатство.

Податоците за обемот, структурата и динамиката на општествено богатство може да се користат за анализа на состојбите во досегашниот и сегашниот развој, но и да служат како основа од која се тргнува и со помош на разновидни методи се предвидува идната структура и динамика на богатството. Предвидувањата се прават најчесто при подготвување на развојни стратегии на одделни или на групи на земји.

==== 3. Разместеност на богатството во светот ====
Ова прашање е полидимензионално, но за нас од интеерес е само разместеноста на богатството од аспект на неговото создавање, распределба и употреба.


==== 3.1 Создавање на богатството ====
Иако светот претставува една целина, територија на која живеат неговите жители, сепак тој е мошне сегментиран по разни основи: вера, раса, нации, држави, јазици. Тој се дели на свет на богати и сиромашни, сити и гладни итн.

Тоа значи дека создавањето на богатството во светот може да се разгледува од разни аспекти. За тоа да се направи прво треба да се одговори на прашањето како да се измери големината на богатството во светот.

А на ова прашање нема вистински одговор, или нема еден единствен идикатор со чија помош може да се измери создаденото богатство во светот. Во отсуство на таков индикатор постои второ најдобро решение и со помош на други податоци се доаѓа до големината, структура и динамиката на богатството во светот па и во одредена земја. Во таа смисла најмногу се користи БДП, било во апсолутна вредност или пер-капита. 

Денес во светот постојат и разни публикации во кои се наведуваат податоци за БДП или БНП. Како најчести извори на податоци од таа сфера се податоци од публикации на Светската банка, ООН, ММФ, ОЕЦД. Тие податоци овозможуваат меѓународни споредби, бидејќи сите се подготвени по иста методологија.

Според класификацијата на Светската банка светот е поделен на земји со: низок, среден и висок доход. Во рамките на втората група има подгрупи: низок-среден и висок-среден доход. Поделбата на земјите во светот според оваа систематизација е направена според БНП пер-капита. Податоците за одредените групи земји покажуваат значителни разлики (следи табела Т-4, фотокопија 3). Споредбата на податоците од првата група каде просечниот БДПпк е $360 со третата каде тој е околу $23 000, покажува дека постојат големи разлики во поглед на големината на БДПпк. Тоа истовремено зборува за разликите во разместеноста на богатството во светот. 

Во поново време во публикациите на ООН има податоци и за човековиот развој. И таму има три групи земји: земји со висок, среден и низок човеков развој. Вакви податоци има за 174 земји и тие податоци упатуваат на уште поголеми разлики во разместеноста на богатството во споредба со податоците од БДПпк (следи табела Т-5, фотокопија 3).

Од расположливите податоци за БДПпк се дознава дека најразвиените земји каде се создава наголемо богатство и производството пер-капита се Луксембург и Швајцарија. Таму БДПпк е над $40 000. Наспроти тоа има земји со многу низок БДПпк. Пресметувањата во кои се прави споредба меѓу најбогатата и најсиромашната земја, кажуваат дека разликата е околу 400 пати. Ова доволно упатува на фактот за постоење на големи разлики во распределбата, создавањето и употребата на производството и богатството во светот.

Но разликите се продлабочуваат. Пример: во 1950 година разликата во доходот пер-капита меѓу најбогатата и насиромашната земја била 12:1, додека во 1997 таа е 400:1.

Низ литературата се среќаваат различни податоци со кои се изразува нерамномерната разместеност на богатството од аспект на неговото создавање. Така околу 1/4 од светското население (развиен север) создава и располага со 4/5 од светскиот доход. Во тој контекст има и податоци за учеството на Г7 земјите во светското население и светскиот БНП: 16,5% од населението располага со 88% од светското богатство или 64% од светскиот БНП. Таму пак, со најголем процент на доход и богатство располага САД: 6,5% од население располага со 50% од светското богатство.

Наспроти овие податоци кои се однесуваат на богатите делови од светот има исти и за сиромашните (сиромашниот југ). Во некои од тие земји не само што постои сиромаштија, туку има и глад и неисхранетост. Според некои податоци 40% од населението од ЗВР живее под границата на апсолутната сиромаштија, односно во просек троши $1 дневно. Во таа смисла илустративен е податокот од 1998 година кога тројца најбогати луѓе имале поголемо богатство од 48 најнеразвиени земји земени заедно. Исто се наведува и податокот дека има околу 800 доларски милијардери. Интересни се податоците и за учеството на одделните цивилизации во светското богатство. И тука се користат податоци од доменот на БДП. Претстава за тој аспект на создавањето на богатството се гледа од следната табела (следи табела Т-6, фотокопија 3).

Иако западната цивилизација сеуште доминира во светскиот БДП видлива е тенденцијата на намалување на нејзиното учество од 64% во 1950 на 49% во 1992 година. Слична тенденција е присутна и кај православната цивилизација. Наспроти овие две, исламската, кинеската и јапонската динамично го зголемиле своето учество во светскиот БДП во периодот 1950-1992.

Претстава за создавањето и разместеноста на богатството се добива и до податоците за фиксниот капитал. ОД тој домен, во последно време, најмногу се користат податоци од технологија, високо технолошките сектори. Претстава може да се добие и од податоците за учеството на факторите на производството во стапката на раст на БДП (следи табела Т-7, фотокопија 3). Од табелата се гледа дека во високо развиените земји поголемо е учеството на технологијата во стапката на растот на БДП, додека учеството на трудот и капиталот е помало. Во ЗВР овие податоци се спротивни. Таму стапката на раст на БДП се потпира пред се на труд и на капитал, а во некои земји тоа учество е над 80% од стапката на раст на БДП.


==== 3.2 Распределба на богатството ====
Разместеноста на богатството од аспект на распределбата може да се следи на ниво на светот како целина, но и во одделна земја според одредено ниво на население. Со оглед на тоа што не постојат прецизни податоци за распределбата на богатството, како замена се користат податоци (од обемот) на доходот.

Во економската литература се среќаваат повеќе методи и индикатори за распределбата на доходот и богатството. Меѓу нив најпознати се Кузнецовата крива, Џини коефициентот, HDI, индекс на сиромаштијата и комбиниран идекс на сиромаштијата изграден од Амартија Сен (следи табела Т-8, фотокопија 3).

Со помош на Џини коефициентот се добива поконкретна претстава за степенот на (не)еднаквост во распределбата на доходот. Тој се движи меѓу 0 и 1. Поголем Џини коефициент покажува поголема нееднаквост и обратно. Во табелата 8 има податоци за Џини коефициентот за 10-тина земји и од анализата на податоците може да се извлечат следниве заклучоци: Во зависност од големината на Џини коефициентот земјите се делат во 3 групи. Во едната е Кенија со највисок Џини коефициент – 0,57. Во другата се три земји со коефициент од 1/3 до 1/2. И во третата се другите преостанати со коефициент под 1/3.

Амартија Сен, нобеловец, се залага при оценката на степенот на нееднаквоста на распределбата на богатството да се користат податоци за благосостојбата. Според него, податоците за доходот ја изкажуваат распределбата на богатството во редуциран вид. Поради тоа тој се залага за користење на комбиниран индекс на благосостојбата за кого ќе зборуваме подоцна. Во филозофијата на Сен поврзана со благосостојбата е залагањето за постигнување на поголем степен на рамномерност во распределбата на богатството и намалување на нееднаквостите. Но тој укажува и дека не треба да се претера со намалувањето на нееднаквостите, зошто тоа може да биде неповолно за создавањето на богатството.

За разрешување на спротивноста меѓу економската ефикасност и социлајната праведност Сен се залага за еднакви можности на стартото кај поединците, а потоа да се остави секој поединец сам да си ја максимизира својата благосостојба.


==== 3.3 Употреба или потрошувачка на богатството ====
Овој аспект на општественото богатство се изразува и сигнализира со помош на повеќе индикатори. Најкористени се HDI, HPI, збирен иднекс на благосостојбата и др.

HDI опфаќа три аспекти на економскиот и општествениот развој:

# Индикатори од областа на здравјето и долговечноста кои се пресметуваат врз основа на очекување на траење на животот.
# Индикатори од областа на образованието каде основни елементи се писменост и просечен број на години на школување.
# Индикатори за пристапот до ресурсите; БДП по глава жител мерен со куповна сила на националната валута во долари.

При конструирањето на HDI се трга од претпоставката за полидимензионалност на развојот. Негови димензии се: економската, социјалната, политичката, културната, еколошката, духовната и др.

При толкувањето на HDI се респектира следнава скала:

* &lt;nowiki&gt;HDI &lt; 0,500 – недоволно развиени земји;&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;0,500 &lt; HDI &lt; 0,800 – средно развиени земји;&lt;/nowiki&gt;
* HDI &gt; 0,800 развиени земји.

По ова, во 1997 најразвиени биле Канада (HDI=0,932), Норвешка, САД, Јапонија и Белгија. На дното биле Сиера Леное (HDI=0,254), Нигерија, Етиопија и др. Овие податоци доволно зборуваат за разликите во развиеноста во земјите.

Рангирањата според HDI и според БДП кажуваат дека некои земји стојат подобро според едниот, а некои според другиот критериум. Пример: во една публикација спомнати се 174 земји од кои 92 се рангираат повисоко според HDI во споредба со рангирањето според БДПпк. Ова укажува дека станува збор за земји кои го користеле економскиот раст и развој многу повеќе за подобрување на здравствената и образовната структура на населението. Разликите во ранг листите според HDI и БДПпк се гледаат и од податоците до следната табела (следи табела Т-9, фотокопија 3). Примерите на Кувајт, Таџекистан и Канада зборуваат доволно.

Позитивната разлика меѓу двете рангирања покажува дека некоја земја постигнала подобри резултати на планот на човековиот развој наспроти БДПпк. Негативната разлика го покажува спротивното.

Покрај HDI се користат и индикатори за човеков развој според половата структура на населението. Со овие индикатори се настојува да се изрази нееднаквоста меѓу мажите и жените.

Како податок за изразување на разместеноста на општественото богатство според потрошувачката се користат податоци за износот на дневната потрошувачка по глава жител. Се истакнува дека 2,8 милијарди од населението живее со $2 пер-капита. Не се потребни други податоци дасе заклучи дека во земјите каде потрошувачка е $2 дневно живее претежно сиромашно население.

Претстава за потрошувачката на богатството се добива и од податоците за HPI. Така познати се неколку индекси: HPI 1 се однесува на ЗВР, а HPI 2 се однесува на развиените земји. Потоа тука се двата индекси пресметани според полот на населението, главниот збирен индекс на сиромаштијата, индексот на длабочината на сиромаштијата, индексот на оштрината на сиромаштијата и заедничкиот индекс на сиромаштијата (познат како индекс на Амартија Сен).

Со оглед на тоа што сиромаштијата станува сѐ посериозен светски проблем таа е предмет на светски проучувања. Во тие проучувања се настојува да се дефинира поимот сиромаштија, па да се најдат индикатори за нејзино мерење, да се објаснат причините ки предизвикуваат сиромаштија, да се препознаат мерките за намалување на сиромаштијата итн.

Еден од најзначајните автори кои ја изучуваат сиромаштијата или пошироко благосостојбата е англискиот научник со индиско потекло Амартија Сен кој во 1998 ја доби нобеловата награда по економија за остварените резултати во проучувањето на благосостојбата. Меѓу другото Сен е познат по заедничкиот индекс на сиромаштијата. Индексот го има следниов облик: '''&lt;nowiki&gt;P = [I (1 – I) G] H&lt;/nowiki&gt;'''&lt;nowiki&gt;, каде: P е индексот на сиромаштијата, I е мера на дистрибуција на доход вклучувајќи и дистрибуција кај население под линија на сиромаштија 0 &lt; I &lt; 1, G е Џини коефициентот со кој се мери степенот на доходовната нееднаквост, H е уделот на население под линијата на сиромаштија.&lt;/nowiki&gt;

Овој индекс е прифатен во инструментите на економската анализа и посебно во ООН каде што се применува за утврдување на сиромаштијата т.е. Благосостојбата. 

Оние кои ја проучуваат сиромаштијата зборуваат за апсолутна и релативна сиромаштија. Апсолутната ја поврзуваат со границата на опстанок на човекот. Релативната се поврзува со степен на развиеност на една земја, и како таква, оваа сиромаштија постои и во развиените и во неразвиените земји. 

Според еден автор за сиромашни лица и домаќинства се сметаат оние чии приход не се доволни да се задоволат темелните физички потреби на човекот (храна и живеалиште). Некои кон овие потреби ги додаваат и темелните културни потреби. Лицата кои не можат да ги задоволат споменатите потреби се под прагот на сиромаштијата.

Наједноставен начин за утврдувањето на сиромаштијата е користењето на стапата на сиромаштија. Таа се пресметува со делење на бројот на сиромашните лица (или домаќинства) со бројот на население (или домаќинства) во една земја и резултатот се множи со 100.

Денес за изразување на сиромаштијата најчесто се користат три индекси:

* Главен збирен индекс – со него се изразува оној процент од населението чии приходи се под утврдената линија на сиромаштија. Тој е познат како стапка на сиромаштија и се пресметува како однос на сиромашни лица и вкупно население.
* Индекс на длабочина на сиромаштијата – со него се изразува сумата на пари која на сиромашните поединци би им овозможила да ја преминат линијата на сиромаштијата. Тој е разлика помеѓу приходи утврдени со таа линија и нивниот (на сиромашните) реален приход.
* Индекс на острина на сиромаштијата – се однесува на сиромашните групи на население кои се под линијата, т.е. ја покажува распределбата на сиромашните под линијата.

Според едно толкување како линија на сиромаштијата во светски размери се зема износот од $370 пер-капита. Земјите кои имаат помал износ се сметаат за сиромашни. Во таа смисла е и толкувањето за постоење на екстремна сиромаштија кај која границата е $275 БДПпк. Треба да се истакне дека и првата и втората граница се променливи и се менуваат во зависност од покачувањето на економската развиеност на одредена земја.

По заслуга на програмата за развој на ООН за изразување на сиромаштијата се користат и познатите индекси за сиромаштија HPI 1 и HPI 2. Според оваа програма (UNDP) HPI се потпира на три елементи: 

* должина на живеење (процент на население чиј век на траење на животот е помал од 40 г.);
* пристап до знаењето, односно процент на писменост на возрасно население;
* матријални услови за живот кои се однесуваат на здравствените услуги, водата за пиење, смртност на деца поради неисхранетост и др.

Индексот за сиромаштија се пресметува за ЗВР (HPI 1), но и за развиените земји (HPI 2). Овие индекси можат да се пресметаат и според половата структура на населението.

HPI 1 е пресметан за 92 земји и тој покажува различни состојби во земјите. Во 37 земји над 35% од населението е сиромашно. HPI 1 варира од 2.6 во Барбадос до 65,5 во Нигерија. Одредена претстава за сиромаштијата во ЗВР може да се добие и од податоците од табелата 10 (следи табела Т-10, фотокопија 3).

Иако е постигнат одреден успех во поглед на намалувањето на сиромаштијата во светот и денес населението во голем број земји живее во екстремна сиромаштија со 1 долар дневно пер-капита. Во таа група земји живеат 1.2 милијарди луѓе.

HPI 2 е пресметан за 17 индустриски земји во светот во 1999 година. Тој покажува дека и во рамките на високо развиените земји постои сиромаштија. Таа е најмала во Шведска (7%), а најголема во САД (16,5%). 


Покрај мерењето на сиромаштијата, предмет на изучување се и причините за нејзиното појавување. Во публикациите во кои се елаборирани причините има најразлични објаснувања. Според едно истражување на сиромаштијата во Африка се констатира дека таа е предизвикана до 3 фактори (3 вида експлоатација):

# Експлоатација на жената,
# Експлоатација на селата од страна на градовите,
# Експлоатација на нацијата од нејзината сопствена елита.

Исто така предмет на изучување се и можностите за намалување на сиромаштијата. Во таа смисла посебна заслуга имаат Светската банка и UNDP. Тие се залагаат за изготвување на стратегија за борба против сиромаштијата, и тоа како во светски размери, така и во одредени земји. Покрај тоа во рамките на ООН подготвена е и меѓународна програма за развој во 21 век. 

Проблематиката на сиромаштијата е предмет на следење проучување и во нашата земја. Најчесто таа се проучува со помош на податоците за потрошувачка на домаќинствата. Според еден документ сиромаштијата во нашата земја во 1991 била околу 4%, а најголемиот дел од населението егзистенцијата ја обезбедувало преку плати. Потоа, сиромаштијата во досегашниот транзиционен период бележи тенденција на зголемување. На пример, збирниот главен индекс во 2002 година изнесува 30%. Поконкретна претстава за сиромаштијата во Македонија мерена со трите наведени индекси се гледа во табела 12 (следи табела Т-10, фотокопија 3).

Широките размери на сиромаштијата во Македонија пред сѐ се резултат на високата долгорочна невработеност, како и високиот процент на неписменост кај возрасното население. Според социолошките истражувања во Македонија има неколку сиромашни групи:

* традиционално сиромашно население,
* сиромашни лица како жртва на транзицијата (невработени, вработини со ниски и нередовни примања),
* хронично сиромашни лица (неспособни за работа, дел од пензионерите и др.) кои немаат средства за живот.

Во Македонија е подготвен документ „Национална стратегија за намлување на сиромаштијата во Р. Македонија“. Во него покрај дијагнозата на состојбите се предлагаат и одредени мерки за намалување на сиромаштијата. Притоа се истакнува дека стратегијата на борбата против сиромаштијата пред сѐ треба да се потпира една политика на долгорочен и одржлив економски раст. Таа политика треба да ги има следниве карактеристики: стабилност и ниска инфлација, реален пораст на БДП, пораст на извозот, инвестиции, намалување на невработеност, намалување на внатрешниот долг, задолжување на надворешниот долг на сегашно ниво итн.

Кога се анализира богатството и сиромаштијата не треба да се прескокне и прашањето поврзано со прагот на неразвиеноста, а со тоа и за создавањето на услови за радикално намалување на невработеноста и сиромаштијата. Дека е можно да се прават такви радикални чекори, т.е. да се прескокне прагот на неразвиеноста, па дури и да се стигне во групата на развиените земји, покажуваат новоиндустријализираните земји, а меѓу нив особено азиските тигри.

Постојат различни мислења во поглед на решавачките фактори за излез од сиромашните земји и неразвиеноста. Според некои толкувања прогресот се потпира на:

# Домашни напори (мобилизација на штедењето, развој на образованието, пораст на инвестициите),
# Избраната стратегија за извоз и изградба на сопствена пазарна економија,
# Активна улога на државата во економијата.

За оценка на нивото на богатството во одредена земја се користи и податокот за население според сектори на дејности. Во таа смисла најчесто се користи следнава скала: 

* Ако населението од примарниот сектор учествува со повеќе 50% во вкупното население тогаш станува збор за недоволно развиено општество,
* Ако повеќе од 50% од населението е во секундарниот сектор, тогаш тоа е развиено општество, 
* Ако повеќе од 50% од населението е во терцијалниот сектор, тогаш тоа е модерно општество, 
* Ако повеќе од 50% од населението е во секторот ИКТ, тогаш тоа е ултра модерно општество ( следи табела Т-14, фотокопија 3).

Посебен проблем во рамките на сиромаштијата е гладот. Оваа проблематика ја проучува Сен на примерот на Бангладеш. Покрај тоа што дава дијагноза, Сен посочува и одредени решенија кои ги предлага до владите во чии држави има глад. Во таа смисла, ја критикува политиката на Индија сметајќи ја за пасивна во поглед на преземањето мерки за ублажување на гладот, а ја фали Кина за порамномерната расределба на храна. Исто така, Сен го поврзува гладот и со отсуството на демократија во некои земји. Во оние земји во кои има демократија има и притисоци врз владите за да има мерки за ублажување на гладот.

И покрај тоа што е направен одреден чекор напред во утврдување на степенот на развиеност на една земја, како и на нивото на задоволување на човековите потреби, сепак сеуште не може да се измери вкупната благосостојба во една земја. Поради тоа и натаму се бара начин за мерење на благосостојбата. Пример нобеловецот Тобин предложи проект за нето-национална благосостојба. Во него се залага, покрај за водење сметка за БДП, да се земат предвид и расходите што се прават за надоместување на штети од економскиот раст. Идеите на Тобин се земени предвид во проучувањата во кои се зборува за индекс на вистинскиот прогрес. Во нив постои залагање на страната на БДП да се земат предвид и активности кои денес се исклучени, како што е неформалната економија. Исто така се предлага до БДП да се одземат некои стапки кои што се поврзани со загадување, невработеност, нееднаквост итн. (заедничко име – изгубена вредност). Се претпоставува дека кога сето тоа ќе се направи ќе се добие понеповолна слика за економијата на одредена земја од онаа сега.

Слично залагање постои и во статистичкиот уред на ООН кој се залага за користење на индикаторот зелен БДП (еко-нето домашен производ). Тоа значи дека се инсистира на респектирање на трошоците врзани со животната средина, а кои се врзуваат со економијата и благосостојбата. На тој план предлог дава и Тинберген. Тој се залага за пресметување на бруто национална среќа. Но и покрај сѐ како најрелевантни индикатори за развојот и богатството на една земја денес се користат БДП и HPI.

==== 4. Општественото богатство и економската анализа ====
==== 4.1 Местото на општественото богатство во економската анализа ====
Од доменот на општественото богатство се користат повеќе индикатори во економската анализа со цел да се дијагностицира одредена состојба или пак да се прогнозира развојот во иднина. Во бројниот репертоар на индикатори од доменот на општественото богатство, прво треба да се спомене општественото богатство пер-капита. Тој индикатор најмногу се користи при споредбени изучувања на богатството на разни земји со различен број на население и различна економска развиеност. 

Значајно место во економската анализа зема и техничката опременост на трудот. Таа најчесто се изразува како однос меѓу фиксниот капитал и бројот на вработени лица во стопанството. Техничката опременост на трудот може да се пресметува со помош на набавната цена или во бруто израз или сегашна цена – нето израз. Во првиот случај се изразува капацитетот на фиксниот капитал, а во вториот неговата сегашна состојба и степен на истрошеност. 

Во економската анализа се користат и податоци од доменот на структурата на општественото богатство. Тука основна задача е да се согледаат структурните промени и долгорочните трендови. Во рамките на структурата на општественото богатство како посебен дел спаѓаат кредитните односи. Во тој домен познат е финансискиот коефициент. Тој се дефинира како однос меѓу вредноста на сите финансиски побарувања и вредноста на реалните вложувања. Исто така тој го изразува и степенот на финансирање од кредити во споредба со самофинансирањето. Како таков, тој се користи и како еден од индикаторите за степенот на економската развиеност на одредена земја.

При толкувањето на финансиските коефициенти треба да се почитува следново правило: повисоките финансиски коефициенти одразуваат повисок степен на економска развиеност и обратно. Пример: финансискиот коефициент во САД во 1958 е 1,17, а во Идија во 1961 е 0,35.


При анализата на динамиката на општественото богатство се анализираат и стапки на раст, индекси, трендови и сл. Се смета дека индикаторите од доменот на динамиката се постабилни во споредба со индикаторите од доменот на производството. Поради тоа што постои зависност меѓу општественото богатство и производството, постојата неколку индикатори за изразување на таа зависност. Меѓу нив најпознати се разните видови на капитални коефициенти.

Самите капитални коефициенти се потпираат на неокласичната теорија, според која во создавањето на вредноста и богатството учествува капиталот. Во основа капиталниот коефициент е однос меѓу општественото богатство и производството кое се создава врз негова основа. Тој може да се пресметува за вкупното богатство или за некои негови делови. По правило капиталниот коефициент е поголем од 1 и колку е повисок изразува помала ефикасност на користењето на расположливото богатство.

Најчесто се употребува капитален коефициент за фиксниот капитал. Тоа произлегува оттаму што фиксниот капитал зазема најголем дел од општественото богатство и за него постојат најголем број на податоци независно како се добиени (директни или индиректни методи). И тука капиталниот коефициент може да се пресметува за вкупното стопанство или за негови помали или поголеми делови. 

Капиталниот коефициент може да се пресметува во бруто или нето израз. Разликата е во тоа што во првиот случај се зема и потрошениот фиксен капитал или како што на микро ниво се нарекува – амортизацијата.

Постои просечен и маргинален капитален коефициент. Просечниот е однос меѓу големината на богатството и големината на оствареното производство. Слабост на овој е тоа што недоволно го изразува степенот на економска развиеност на одредена земја, но тој се употребува за анализа на структурата на општественото богатство. Маргиналниот капитален коефициент претставува однос меѓу прирастот на богатството и прирастот на производство во одреден временски период. Тој може да биде истовремен и неистовремен (синхронизиран – несинхронизиран). Во првиот случај богатството и производството се замаат од еден ист период. Во вториот случај богатството е од одреден период, а производството од некој подоцнежен период. Разликата во двата периоди зависи од период на активизација на инвестициите. Ако период на активизација е 2 години, тогаш податоците за производството доцнат 2 години во однос на оние на богатството.

Во економската анализа, исто така, се пресметува коефициент на ефикасност на богатството. Тој е реципрочен на капиталниот коефициент. Тој ја покажува вредноста на производство остварена по единица расположливо богатство. 

(Коефициентите најчесто се именуваат по именителот.)


==== 4.2 Потреба од усовршување на биланси или сметките на општественото богатство ====
Постојниот систем на биланси или сметки од доменот на општественото богатство е недоизграден и постои потреба за негово усовршување. Меѓу другото, усовршувањето се врши со опфаќање на делови од општественото богатство кои во сегашниот систем на пресметување на се вклучени. Како такви најчесто се спомнуваат човечкиот капитал, животната средина, делови од природното богатство и др.

Потребата за вклучување на човечкиот капитал во општественото богатство произлегува оттаму што тој станува позначаен фактор на големината на богатството и производството на една земја. Исто така тој е значаен и од аспект на утврдувањето на приоритетите во сферата на образованието.

Денес само еден дел од природното богатство се вклучува во општественото богатство. Тоа е главно поради постоење на бројни тешкотии за валоризација на одредени делови на природното богатство. Поради тоа останува како задача на економската анука, посебно на статистиката да бара начини повеќе делови од природното богатство да се вклучат во пресметките на вкупното општественото богатство.

Со документот СНС1993 се поставува задача усовршувањето на системот на националните сметки да се одвива во насока на негово поголемо ширење во доменот на животната средина и екологијата. Таа задача произлегува оттаму што загадувањето на животната средина поприма се поголеми димензии и станува светски проблем. 

За намалувањето на загаденоста (отстранувањето на штетните последици) се издвојуваат значителни суми од од БДП на земјите. Тоа треба да се има предвид при пресметувањето на општественото богатство на една земја. Денес еколошката проблематика повеќе се анализира низ познатата матрица на општествени сметки (МОС).

= II Дел: Национални сметки =
==== 1. Поим и предмет на системот на национални сметки (СНС) ====
==== 1.1 Поим на СНС ====
Денес поимот СНС постои во двојна смисла. Од една страна тој е израз на една посебна научна дисциплина во рамките на економската наука. Од друга страна кога се зборува за СНС се мисли на начини, методи, правила и форми за регистрирање и следење на економските активности во една земја. 

За да го дефинираме поимот СНС потребно е прво дефинирање на поимот национална економија. Од аспект на СНС националната економија претставува заедница на резидентни (домашни) единици на една економска територија. Оттука за да може да се дефинира поимот национална економија, а потоа и поимот СНС, треба прво да се дефинира поимот економска територија.

Според СНС1993 поимот економска територија ги опфаќа следниве елементи: 

# Географска територија со која управува една држава и на која има слободно двиќење на луѓе, добра и капитал. Во поморските земји тука се вклучуваат и островите на кои важи истата монетарна и фискална власт како и на главната земја на која ѝ припаѓаат.
# Воздушниот простор, територијалните води и континенталниот појас во меѓународните води над кои една земја има исклучиви права за риболов или експлоатација, вадење нафта и други минерали од морето.
# Територијални енклави во странство – тоа се подрачја што се лоцирани во други земји, а ги користи одредена земја за дипломатски, научни, воени и други цели.
# Сите слободни зони, консигнациони складишта или фабрики со кои управуваат вон-територијални претпријатија и кои се наоѓаат под царинска контрола и сл. Според тоа во економската територија на една земја не спаѓаат енклави на странски земји или меѓународни организации кои физички се лоцирани во таа земја.

Поимот национална економија има три аспекти: територијален, правен и економски. Територијалниот аспект се сведува на економската територија на една земја. Правниот аспект – за национална економија се смета секоја единица која носи националност на земјата за која се прават национални сметки. Конечно поголеми проблеми има со утврдување на економскиот аспект на една национална економија. Тука може да се случи некоја единица да нема правна националност и да не биде пристутна на домашната територија, а сепак да има третман на резидентна единица. Пример: турист од земјата А во странство каде престојува до 1 година е резидентна единица на земјата А. Реципрочно на тоа странски туристи и сезонски странски работници во земјата А не се нејзини резидентни единици. Тоа важи и за амбасадите.

Кај националните сметки се применува критериумот на „резидентност“ и согласно со него се конструираат неколку главни сметки. Наспроти тоа заедницата на нерезидентни единици, а тоа се оние со кои соработуваат резидентните, се сместуваат во посебна сметка – сметка странство (сметка остаток на светот).

Во економската литература од областа на националните сметки се сретнуваат повеќе дефиниции на поимот СНС (или како што понекогаш се нарекува национално сметководство). Според една од дефинициите националните сметки претставуваат гранка на економската наука специјализирана за квантитативни истражувања на интегрираните економски мрежи. Во оваа дефиниција не двајца француски економисти СНС се дефинира како наука или дисциплина од областа на економијата. Како таква таа има свој предмет на проучување и користи методи по кои се разликува од другите економски науки.

Според една друга дефиниција националните сметки претставуваат презентација, според одредени сметководствени рамким на релативно заеднички шифрирани информации за економската активност на една национална економија. Со други зборови националните сметки ги опишуваат феномените на производство, распределба, прераспределба и акумулација на богатството. Во оваа дефиниција националните сметки се дефинирани како техника на регистрирање/опишување на економските активности на една земја. Како такви тие даваат ренген снимка за состојбата на една национална економија.

Најпознатата дефиниција на поимот СНС е онаа од СНС1993. Таму СНС се дефинира како целосно конзистентно и интегрирано множество на прифатени поими, дефиниции, класификации и правила на изработување на сметките. Тие овозможуваат систематско споредување и детална слика на економската активност на една земја. Ова дефиниција може да се расчлени на следниве елементи:

# СНС е целосно конзистентен и интегриран систем од макроекономски сметки, биланси на состојба, табели, матрици и сл.
# СНС се заснова на одредени принципи како меѓународно прифатени поими, дефиниции, конвенции, класификации и правила за изработка на националните сметки.
# СНС обезбедува информации за економските активности во одредена земја, група земји, региони и сл. Некои сметаат дека овој елемент од дефиницијата е најзначаен, бидејќи ја изразува суштината на СНС.
# СНС претставува повеќе секторски модел бидејќи овозможува истовремено да се следи активноста во повеќе сектори, да се изучуваат меѓусебните односи во повеќе сектори, но и да се изучува целата национална економија.

Во СНС1993 се истакнати 20-тина области во кои што може да се применува овој систем и да се добиваат одредени сознанија кои потоа ќе помогнат при креирање на економската политика, како и предвидување на економската активност во иднина. 

Најголема заслуга за развојот на СНС1993 има статистичкиот уред на ООН. Имено заедно со некои други меѓународни организации како ММФ, СБ, ОЕЦД и ЕУ тој го прифати документот СНС1993 и го препорача на членките на ООН за подготовка на националните сметки во одделните земји. Според тоа СНС1993 претставува одреден стандард, меѓународен модел, кој што служи како ориентир при изготвувањето на националните сметки на одредени земји. Но тој не е готов рецепт кој механички треба да се примени во секоја земја.

Смислата на СНС1993, а и практичната употреба во некои земји покажува дека има широк простор за слобода во креирањето на националните сметки во земјите. Во таа смисла посебно треба да се истакнат можностите кои ги таваат сателитските – придружните сметки, како и системот на МОС – матрица на општествени сметки.


==== 1.2 Предмет или опфат на изучувањето на СНС ====
Предмет на изучувањето на дисциплината СНС е економскиот процес и неговите функции: производство, распределба и употреба на добра во една земја. Терминот економски процес во дисциплината СНС се среќава и како економска активност.

Централно место во дисциплината СНС има мерењето на економската активност, потоа институционалните единици и сектори како нејзини носители, потоа контролата на постигнатите резултати, како и согледување на можностите за економски развој во иднина.

Одредените економски активности во СНС се следат преку трансакции (операции). Според тоа и економските трансакции, кои што во основа претставуваат текови меѓу одредени институционални единици, претставуваат дел од предметот на проучување на дисциплината СНС.

Главни економски функции кои се остваруваат преку економски трансакции се производството, трошењето, штедењето, инвестициите, акумулацијата и др. Во најголем дел економските трансакции се извршуваат на пазарот. Но има и такви кои настануваат надвор од пазарот. Предмет на изучување на СНС се и двете.

Информациите за економската активност и трансакциите се регистрираат на два начина: како текови и како состојба. Самите називи покажуваат дека тековите се одвиваат во одреден временски период (година, квартал) и тие треба да се регистрираат како такви. Наспроти нив, информациите за состојбите даваат претстава за економските активности во одреден временски пресек. Најчесто тоа се прави на почетокот или на крајот на годината.

Помеѓу тековите и состојбите постои меѓузависност. Така, од една страна состојбите се резултат на тековите, а од друга страна тие претставуваат почеток за остварување на некои текови во некој иден период. 

Значаен дел од дисциплината СНС се институционалните единици и сектори. Најглобално институционалните единиц може да се поделат на физички (индивидуи, домаќинства) и правни (претпријатија, институции, НВО) лица. Според една друга поделба институционалните единици се делат на резидентни и нерезидентни. Првите се нарекуваат и домашни и тие го заземаат најголемиот дел од предметот на изучување на дисциплината СНС. Најчесто институционалните единици се групираат во институционални сектори. Во СНС1993 како основни сектори се сметаат: нефинансискиот сектор (претпријатијата), финансискиот сектор, државата и непрофитните организации кои даваат услуги на домаќинствата. 

Како нерезидентни се сметаат единиците кои се надвор од економската територија на една земја. Тие се од интерес за СНС на една земја, бидејќи постојат економски меѓузависности меѓу нив и резидентните економски единици. 

Покрај економските трансакции во дисциплината СНС опфатени се и некои текови кои немаат карактер на трансакции. Тие се под заедничко име – други текови: последици од војна, откривање на природни богатства и др. Во дисциплината СНС се изучуваат и различните облици преку кои се искажуваат економските трансакции. Меѓу нив доминираат: т-сметки, табели, дијаграми, матрици итн.

СНС е мошне комплексен поради тоа што се гради врз основа на голем број на сметки за гранки, дејности, сектори итн. Тие сметки може да се групираат во различни групи според одредени критериуми.

СНС1993 се потпира на три основни групи на сметки:

# тековни (производство и доход).
# сметки на акумулација (капитална сметка, финансиска сметка и сметка со чија помош се изразуваат други промени во активата),
# биланси (сметки на состојбата).

Со усовршувањето на СНС1993 воведена е уште една сметка: сметка на стоки и услуги – нулта сметка. Нејзините креатори истакнуваат дека таа е мост меѓу множеството други сметки и инпут/аутпут табелите. Во СНС се приготвува и еден посебен вид на сметки – сателитските (придружните) сметки. Тие се сметки за одредени прашања, најчесто образование, здравство, животна средина и др. 

Составен дел на предметот на изучување на дисциплината СНС се и познатите инпут/аутпут табели на Леонтиев, а во поново време и матрицата на општествени сметки. Исто така во СНС се изучува и можноста од предвидување на економскиот раст и развој во иднина како и креирањето на економската политика.

Одредена претстава за предметот на изучување на дисциплината СНС може да се добие и од неопходните постапки при подготовката на националните сметки на една земја. Во тие постапки се настојува да се почитуваат препораките на СНС1993 како и специфичностите на земјата за која се подготвуваат националните сметки. Најчесто како главни постапки, фази и задачи при подготвувањето на националните сметки на една земја се истакнуваат следниве:

# Одредување на поимот економски процес или економска активност,
# Дефинирање на носителите на економските процеси, најчесто институционалните единици и сектори,
# Дефинирање на економските трансакции според главните фази на нивното извршување, а тоа се производство, распределба и употреба. Во тој контекст се извршуваат и разни групирања на економските трансакции, па за најопшта нивна класификација се смета онаа која ги групира во три основни групи:

* трансакции на добра и услуги
* трансакции на распределба
* финансиски трансакции

Покрај тие три постои и четврта група во која се вклучуваат другите претходно неопфатени трансакции.

# Утврдувањето на главните сметки е исто така една од главните фази во подготовката на националните сметки. Овој проблем го решава документот СНС1993 каде како главни сметки се истакнуваат следниве:

* сметка на стоки и услуги,
* сметка на производство,
* сметки од домен на доход со кои се изразува создавање, распределба, прераспределба и употреба на доходот,
* сметка на капиталот
* сметка странство

# Исто така се изготвуваат и неколку биланси на состојбата: почетен и завршен биланс и биланс на промени. Во тој контекст се формираат и познатите интегрирани економски сметки, инпут/аутпут табелите, МОС и др.

Друг начин за да се добие претстава за предметот на изучување на дисциплината СНС е д се одговори на следниве прашања:

* Што изучуваат СНС? - Трансакции.
* Кој е основен носител на трансакциите? - Институционалните единици и сектори.
* Каде се случуваат трансакциите? Во воспоставени единици, установи и индустрии.
* Како се случуваат трансакциите? - Со производствен процес и финансирање.
* Зошто се случуваат трансакциите? - За корисниците има финална и меѓуфазна употреба. За производителите има профит и колективни добра и услуги.

За дисциплината СНС карактеристични се две тенденции. Едната се состои во напорите за попрецизно дефинирање на предметот на изучување, а втората во напорите за ширење на националните сметки во нови домени и тоа во сферата на образованието, социјалната сфера, животната средина, општественото богатство, користењето на слободното време итн.


==== 1.3 Настанување и развој на СНС  ====
(Следи фотокопија 4.)

==== 1.4 Економската активност и нејзиниот кружен тек ====
Како што веќе рековме главен предмет на изучување во дисциплината СНС е економската активност (економските процеси). Во економската литература, а посебно од доменот на националните сметки се среќаваат повеќе дефиниции за поимот економска активност. На пример, англискиот економист Робинс под поимот економска активност го подразбира комбинирањето на ретки ресурси и алтернативите во поглед на задоволувањето на потребите. Според Пигу, кој е познат по теоријата за економска благосостојба, суштината на поимот економска активност се сведува на активностите од областа на размената и тоа оние кои добиваат паричен израз т.е. може д се изразат во пари. 

За овие две дефиниции карактеристично е тоа што тргнуваат од тоа дека создавачи на вредноста се трите фактори на производството: трудот, капиталот и земјата. Тој концепт се применува и во СНС1993.

Дефиниција на поимот економска активност има и во марксистичката економија и таму се истакнува дека таа е матријална основа на општествените односи. Ова дефиниција е изградена врз трудовата теорија за вредноста, според која вредноста единствено се создава во матријалното производство и во производствените услуги (сообраќај, трговија). Треба да се истакне дека во марксистичката литература повеќе се користи терминот општествена репродукција, а мошне малку терминот економска активност. Терминот општествена репродукција се користеше во поранешните социјалистички земји каде се подготвуваа макроекономски биланси. Во западната литература или стандардната економска наука, терминот репродукција се користи во сферата на демографијата, додека сите економски науки се користат со термините економска активност или економски процес.

Постојниот доминантен СНС во светот се потпира на пошироката концепција на производството и на создавањето на вредноста. Според таа концепција во поимот производство се вклучуваат три компоненти: матријално производство, производствени и непроизводствени услуги. Во суштина економска активност се сведува на производство, распределба и употреба на додадената вредност. Во документот СНС1993 вклучена е и една класификација на дејностите во една национална економија. Таа е меѓународна стандардна класификација на економските активности (ISIC). Таа класификација се состои од 17 дејности, кои се поделени на 60 области, тие на 222 гранки, тие на 509 групи, тие на 463 подгрупи. Сето тоа зборува за комплексната материја во СНС која треба да се изрази пред сѐ квантитативно. Во рамките на проблематиката на економската активност спаѓа и проблематиката на цените, продуктивноста, квалитетот на производството и сл.

СНС се потпира на кружниот тек на економска активност. Во основа во тој кружен тек главни субјекти се претпријатијата и домаќинствата. Во кружниот тек се движат добра и услуги, но и доходи. Поради тоа сите движења може да се групираат во две глобални групи: реални и монетарни текови.

Задачата на објаснувањето на кружниот тек е да се согледаат промените кои што настануват на страната на реалнте ресурси и на страната на финасиските плаќања и тоа во прв ред помеѓу претпријатијата и домаќинствата. Во кружниот тек претпријатијата главно нудат добра и услуги за трошење. Домаќинствата се јавуваат во двојна улога. Тие се производители и потрошувачи. Во тие трансакции настануваат бројни давања и примања на пари помеѓу претпријатијата и домаќинствата. Тоа е случај кога од економските текови се исклучени државата и надворешната трговија. Всушност тоа е еден поедноставен модел за објаснување на економскиот кружен тек во една национална економија.

Инаку трансакциите меѓу претпријатијата и домаќинствата може да се прикажат сликовито (следи слика 1 од фотокопија 4).

На левата страна под наведената слика е претставен секторот домаќинства. Тој се јавува како корисник на добра и услуги произведени од претпријатијата, но и како сопственик на фактори за производство кои им ги продава на претпријатијата. На десната страна е секторот претпријатија кои купуваат фактори за производство од домаќинствата и кои произведуваат и продаваат добра и услуги на домаќинствата. Од сликата се гледа дека домаќинствата и претпријатијата се среќаваат на два пазари: пазар на добра и услуги и пазар на фактори на производство. На тие пазари вкупната побарувачка се формира на страна на домаќинствата, а вкупната понуда на страна на претпријатијата. Кружниот тек може да се разгледува и само со помош на монетарни текови.

Наведениот модел на кружен тек се однесува на затворена економија во која се апстрахираме од улогата на државата, со цел на поедноставен начин да се согледуваат трансакциите во неа. Моделот може да се прошири и да се вклучи и секторот држава. Во тој случај економскиот кружен тек ќе го има следниов облик (следи слика 2 од фотокопија 4).

Од наведената слика се гледа дека државата е поврзана со претпријатијата со три текови. Првиот се движи од домаќинствата кон државата во облик на нето даноци. Другиот ја поврзува државата со пазарот на добра и услуги каде што таа купува добра и услуги. И во третиот тек, државата се поврзува со финансискиот пазар од кој се снабдува со потребни финансиски средства. 

И од секторот домаќинства се одлеваат три тека. Првиот е нето данок кон државата. Вториот се состои во делот кој што самите домаќинства го трошат или го заштедуваат од доходот. И на крајот заштедениот дел оди преку финасиските пазари за инвестиции за претпријатијата или за државата. Понатаму од сликата се гледа и дека претпријатијата комуницираат со пазарот на добра и услуги, со пазарот на фактори на производство и со финансискиот пазар.

Двете наведени слики за кружниот тек се однесуваат на состојба на затворена економија, но ниту една економија не може херметички да се затвори во себе, туку мора да комуницира со остатокот од светот преку увоз и извоз на добра и услуги. Поради тоа треба да се гради модел на отворена економија во кој покрај секторите домаќинства, претпријатија и држава ќе се вклучи и секторот странство. 

Економската активност и кружниот тек во стварноста се многу покомплексни и многу работи не може да се опфатат со било кој модел. Покрај тоа за да се опфатат и некои од нив, потребно е да се познаваат и многу други аспекти на СНС.


Следи фотокопија 5:

==== 1.5 Извори на податоци за системот на национални сметки ====
==== 1.6 Облици на прикажување на националните сметки ====
==== 1.7 Рамки (аспекти) на националните сметки ====
==== 2. Институционални единици и институционални сектори ====
==== 2.1 Институционални единици ====
Институционалните единици (ИЕ) претставуваат главен актер на економската активност и може да се групираат според различни критериуми. Под самиот поим ИЕ се подразбира основна статистичка единица за донесување економски одлуки и тоа врз принципот на самостојно одлучување. Покрај тоа што ИЕ се статистички единици, тие истовремено се и економски единици.

Во таа смисла во документот СНС1993 се истакнува дека (дефиниција): ИЕ претставува економски субјект кој е способен во свое сопствено име да поседува имот, да создава обврски и да учествува во економски активности и трансакции со други ИЕ. Како главни белези или карактеристики на ИЕ се истакнуваат следниве:

* ИЕ има право да поседува добра или имот;
* ИЕ има право да стекнуваат обврски за своја сметка и да влегуваат во договорни односи со други ИЕ;
* ИЕ има право да донесува економски одлуки при што е одговорна кон законите на одредена земја;
* за ИЕ карактеристично е и множество сметки, вклучувајќи го тука и билансот на активата и пасивата.

ИЕ главно се правни лица и тие претставуваат центри за донесување на одлуки и како такви водат сопствено сметководство. Покрај тоа некои ИЕ можат да бидат и физички лица. Тоа се главно поединци, група на лица, домаќинства и др. Според тоа една од главните поделби е на физички и на правни лица, чие пак егзистирање е утврдено со закон.

Од аспект на националното сметководство ИЕ претставуваат сметководствени единици. Гледано од тој агол националната економија на една земја може наједноставно да се дефинира како збир на ИЕ. Двете спомнати групи на ИЕ (физички и правни) понатаму може да се делат на повеќе подргупи. Пример: правните лица може да се делат на корпорации, државни ИЕ и непрофитни ИЕ. Корпорациите, кои уште се сретнуваат под името профитни ИЕ, се основаат за да произведуваат добра и услуги за пазар и да остваруваат профит или некој друг вид на добивка. Овој вид на ИЕ во економската литература се сретнува и под други имиња: акционерски друштва, акционерски компании, акционерски претпријатија итн. 

Вториот вид на правни лица – државните ИЕ постојат заради обезбедување на добра и услуги за заедницата и домаќинствата. Покрај тоа тие вршат и одредена редистрибуција на доходот. Главен извор на нивното финансирање се дирекнти и индиректни даноци. Државните ИЕ прават расходи кои може да се групираат во три групи:

* расходи кои што ги прави државата за задоволување на колективните потреби во општеството;
* расходи за обезбедување на стоки и услуги на поединци или домаќинства, и тоа бесплатно обезбедување или обезбедување по пониски цени од пазарните;
* трансфери, однсосно неповратни средства кои ги дава државата на други ИЕ, а најмногу на домаќинствата.

На крајот третата група, односно непрофитните ИЕ се формираат за да произведуваат добра и услуги, но тоа не го прават за профит. Покрај тоа таа група на ИЕ се одликува по тоа што основачот има контрола или финансира одредена ИЕ. Исто така непрофитните ИЕ можат да се поделат и на пазарни и непазарни. Како што кажуваат нивните називи, пазарните се однесуваат на единици кои што го опслужуваат деловниот сектор. Тоа се главно деловни здруженија, истражувачки и развојни институти, лаборатории и др. За непазарните непрофитни ИЕ карактеристично е тоа што обезбедуваат добра и услуги бесплатно или по цена пониска од економската.

Од сѐ досега кажано, произлегува дека сите ИЕ може да се поделат во следниве 4 групи: профитни, државни и непрофитни ИЕ и домаќинства.

Според една друга поделба сите ИЕ може да се поделат на резидентни и нерезидентни. Како резидентни ИЕ се сметаат оние кои што имаат седиште во и кои што работат на економската територија на една земја. Покрај тоа тука спаѓаат и членовите на дипломатските претставништва во странство, студентите кои студираат во странство, сезонските работници кои работат во странство, туристи и други лица кои накратко престојуваат во странство. Како нерезидентни ИЕ се сметаат оние странски ИЕ кои извршуваат трансакции со резидентните единици. Тие се групираат во посебен сектор – сектор странство, сектор остаток од светот.

Според СНС1993 основни ИЕ се претпријатијата, домаќинства и државата (администрацијата). Кон нив се придружува и ИЕ странство. Се смета дека претпријатијата влегуваат во најтесната група на главни ИЕ. Во СНС се стретнуваат повеќе видови на претпријатија. Најпрвин тука се оние кои произведуваат добра и услуги за пазар и кои настојуваат да остварат профит. Потоа тука се т.н. квази претпријатија кои произведуваат добра и услуги за пазар, но целта не им е остварување на профит. Тие уште се викаат непрофитни претпријатија. Исто така во групата претпријатија спаѓаат и претпријатијата што се занимаваат со осигурување, но за оваа група карактеристично е што не се вклучуваат во секторот претпријатија, туку во финансискиот сектор.

Претпријатијата може да се групираат и во зависност од формата на сопственост. Од тој аспект се издвојуваат: индивидуални претпријатија (кои припаѓаат на институционалниот сектор (ИС) домаќинства), акционерски друштва (конституирани од акционери) и квази друштва, кои строго правно гледано не се друштва, но може да се споредуваат со нив.

Постојат и други поделби. Според една од нив има и: јавни, приватни и национални или мултинационални претпријатија. Сето ова значи дека во СНС називот претпријатија се користи за разни видови претпријатија. Поради тоа во документот СНС1993 е дадена прецизна дефиниција на поимот претпријатие: Претпријатието претставува правен субјект создаден со цел да произведува добра и услуги за пазар кои можат да бидат извор на разни видови на добивки за сопственикот. Како такво претпријатието е во заедничка сопственост на акционерите кои имаат и право да именуваат директор кој ќе биде одговорен за работењето на претпријатието. 

Од дефиницијата може да се заклучи дека таа се однесува на главно на втората група претпријатија – тоа се акционерските друштва. Иако претпријатијата како ИЕ заземаат едно од централните места во СНС, сепак при изготвувањето на националните сметки се тргнува од погонот како дел од одредено претпријатие. Погонот овозможува попрецизно да се согледаат од технолошко-економско природа во процес на производство. Погоните во големите претпријатија може да се групираат во производствени гранки. Посебно значење погоните имаат за пресметување на додадената вредност врз принцип на хомогени чисти дејности и при подготовките на инпут/аутпут табелите.

Во документот СНС1993 е предложено претпријатијата да се групираат во две групи: нефинансиски и финансиски (банки, осигурителни друштва и др.) претпријатија. Исто така во групата ИЕ претпријатие спаѓаат и помошните претпријатија. Тоа се всушност претпријатија кои се подружница на некое надредено претпријатие и работат за неговите потреби. Во ИЕ претпријатие спаѓаат и задругите и другите д.о.о. Во ИЕ претпријатие вклучени се и квази претпријатијата.


ИЕ домаќинства: Домаќинствата се третираат во демографијата пред сѐ како физичко лице и како такви се предмет на набљудување во статистиката. Домаќинствата се третираат како заедница на лица кои живеат во иста институција. Во СНС постоеше дилема дали домаќинствата да се третираат како физичко лице или како група лица. Како компромисно решение под поимот домаќинства во СНС се подразбира мала група на луѓе , поединци кои живеат заедно и кои ги делат добрата за живеење, кои трошат дел од приходот, а другиот дел го употебуваат за проширување на богатството. Во ИЕ домаќинства вклучени се и индивидуалните претпријатија. 

Во најголемиот дел од нивното функционирање домаќинствата се претставени како потрошувачка единица, но во практиката тие извршуваат и други економски функции како производствената.


Државата или администрацијата: Во оваа ИЕ вклучени се јавни или приватни сметководствени единици како и непрофитни единици кои учествуваат во економскиот живот. Во основа јавната администрација извршува непазарни услуги за сите други ИЕ, или пак извршува одредена редистрибуција на доход или имот. Во СНС државата или администрацијата претставува буџетска или сметководствена единица.

Како и кај другите ИЕ така и кај државата можни се повеќе поделби, но најчесто таа се дели на централна, локална и администрација за социјална сигурност каде спаѓаат фондот за социјално осигурување, фондот за пензиско осигурување, фондот за вработување итн.

Во оваа ИЕ спаѓа и приватната администрација која како поим е мошне широка и разновидна. Во неа се вклучуваат разни здруженија како институти, фондации, друштва од разнородна природа каде спаѓаат културни, уметнички, научни, спортски и други друштва. Потоа тука спаѓаат и синдикатите на вработените, политичките партии и др. Во принцип приватната администрација која се состои од разни здружувања има карактер на непрофитна организација и како таква дава специфични услуги.


Странство или остаток на светот: Во оваа ИЕ се настојува да се вклучат носители на трансакции меѓу резиденти и нерезиденти. Како што рековме резиденти се оние кои постојат на територијата на една земја но и единици со посебен третман кои што се лоцирани и дејствуваат во странство. Во некои земји ИЕ странство се дели на две подргупи. Пример, за членките на ЕУ едната подгрупа е самата ЕУ, а другата е остатокот од светот.

Во некои земји, пр. Франција, постојат три делови на остатокот на светот: прекуморски територии на Франција, ЕУ и остатокот од светот. Од оваа класификација се гледа дека разликата е само во првиот елемент. Тој произлегува од поширокиот третман на поимот економска територија. За Франција економска територија е Франција плус некои прекуморски земји и територии.


==== 2.2 Институционални сектори и подсектори ====
Под поимот ИС се подразбира хомогена група на ИЕ кои извршуваат исти дејности или активности или како што уште се вели имаат аналогно економско однесување. Поимот ИС има две главни карактеристики:

* главната функција на секторот;
* потеклото и природата на главните извори.

Најглобално ИС може да се поделат во две групи: национална економија и странство. Секторот национална економија се состои од неколку сектори меѓу кои основни се: нефинансиските претпријатија, финансиските институции (финансиски сектор), јавната администрација, домаќинствата и непрофитни организации кои даваат услуги на домаќинствата (приватна администрација). Значи националната економија е составена од пет сектори. Од друг агол националната економија се состои од ИЕ групирани во ИС.

Во СНС1993 поподробно се наведени главните функции и главните извори на одделните ИС. На пример, за секторот нефинансиски претпријатија е кажано дека главна функција му е да произведува добра и услуги за пазар. Потоа е наведено дека главниот извор на средства за тој сектор се примањата од продажбата на добра и услуги.


Првиот сектор го претставуваат нефинансиските претпријатија и квази претпријатијата. Тоа е нефинансискиот сектор. Како што рековме во примерот нефинансискиот сектор се занимава со производство на добра и нефинансиски услуги за пазар. Единиците од овој сектор имаат свое сметководство, а правната форма им е мошне различна. Имено тие се појавуваат како анонимни друштва, д.о.о., општи друштва итн. Приватните претпријатија кои не се правни правно лице се исклучуваат од овој сектор и одат во други сектори. Во документот СНС1993 поподробно се наведени ИЕ кои го сочинуваат нефинансискиот сектор: 

* сите резидентни нефинансиски претпријатија без оглед на резидентноста на нивните акционери;
* сите резидентни нефинансиски квази претпријатија кои вклучуваат подружници или агенции на нефинансиски претпријатија во странство;
* сите резидентни непрофитни установи кои произведуваат добра или нефинансиски услуги за пазар.

Нефинансиските и квази претпријатијата можат да бидат јавни, национални, приватни и контролирани од странство. За јавните претпријатија карактеристично е тоа што се контролирани од државата или од некои локални колективитети. Во некои од земјите во светот посебно се издвојуваат големите национални претпријатија контролирани од странство. За приватните карактеристично е тоа што не се контролирани од државата или од некои локални колективитети. Меѓу другото тие се разликуваат и по својата големина, управување и сл.

Индивидуалните претпријатија како земјоделските задруги, малите индустрии, знаетчии, трговци, разни слободни професии и др. кои продаваат добра и нефинансиски услуги на пазар се во секторот домаќинства.

Квази претпријатијата или корпорациите се релативно големи претпријатија кои најчесто се јавуваат во облик на партнерства и индивидуални претпријатија. Тие работат како корпорации и водат свое сметководство. Во сегашниот СНС нефинансиските претпријатија се групираат во три подсектори: јавни нефинансиски претпријатија, национални приватни нефинансиски претпријатија и нефинансиски претпријатија контролирани од странство.


Вториот сектор се финансиските институции – финасискиот сектор. Задачата на единиците од овој сектор е од областа на финансиската дејност. Со други зборови кажано тие собираат, трансферираат и прераспределуваат финансиски средства и управуваат со финансиски прозиводи. Тие се занимаваат со финансиско работење, посредување, или пак со активности блиски до финансиско посредување. Претпријатијата од финансискиот сектор стекнуваат одредени обврски и си обезбедуваат средства преку финансиски трансакции. Финансиското посредување е посебна дејност со која единиците создаваат обврска за своја сметка со цел да обезбедат финансиски имот со вклучување на финансискиот пазар. 

Според СНС1993 финансискиот сектор е декомпониран на три сектори: 

* централни банкарски власти чија основна фунцкија е емисија на пари и одржување на стабилност на внатрешна и надворешна вредност на парите;
* други монетарни институции како што се пресметковни, клириншки, депозитни, регионални и локални банки, кредитни задруги, поштенски штедилници, хипотекарни банки и др;
* претпријатија за осигурување и автономни пензиски фондови.

Во некои земји поради специфичноста на проблематика на осигурувањето единиците кои вршат таква дејност се вклучуваат во посебен сектор. Главна задача не единиците од осигурувањето е да го претворат индивидуалниот ризик во колективен ризик, ветувајќи плаќање доколку настане ризик. Овие единици се разликуваат од другите претпријатија кои што нудат услуги со тоа што сѐ повеќе во нивната активност се вградува финансирањето.

Нефинансискиот и финансискиот сектор може да се прикажат заедно како еден сектот. Тој се нарекува деловен сектор – сектор стопанство. Тој сектор според меѓународнта стандардна класификација на економските активности се состои од 17 дејности.


Секторот држава или јавната администрација е третиот сектор. Според СНС државата остварува повеќе основни функции. Таа обезбедува добра и услуги за заедницата во целина или за индивидуалните домаќинства. Тоа го постигнува со помош на даноците и други приходи. Потоа државата врши прераспределба на приход и богатство, и на крајот таа остварува одредено непазарно производство. 

Единиците од секторот држава може да се разгледуваат како единици кои имаат закодавна, извршна и судска власт. Потоа тие може да се јават и како единици кои произведуваат. 

Активностите на секторот држава се сведуваат на прибирање на средства, приходи, на разни начини (даноци, царини и сл.). Потоа собраните средства во форма на јавни расходи ги трошат за задоволување на одредени колективни потреби, а посебно потеби на домаќинствата. Финансискиот сектор кој се реализира преку државата ги има истите три подсектори кои се јавуваат кај самиот финасиски сектор.

Во секторот држава спаѓаат државните органи кои извршуваат активности од непазарен карактер, разни некомерцијални органи кои постојат како самостојни правни лица и кои извршуваат главно непазарни услуги. За извршување на својата активност тие добиваат средства од министерствата. Во секторот држава спаѓаат и фондови за социјално осигурување и тие може да постојат на различни нивоа.

Во СНС1993 содржана е една посебна класификација која е наречена класификација на функциите на државата – COFOG. Таму се дефинирани девет функции на државата.


Непрофитните институции кои даваат услуги на домаќинствата се четвртиот сектор. Овој сектор дава услуги бесплатно или по цени кои не се со економско значење, т.е. цени кои не ги покриваат вкупните трошоци на производство. Главни извори на приходи за овој ИС се приходите од повремените продажби, доброволните придонеси од домаќинствата, како и доходот кој го остваруваат од сопствен имот. Овој сектор во некои земји е приклучен во секторот домаќинства, но во земји со поразвиен стопански систем фигурира како посебен сектор. 

Во документот СНС1993 содржана е посебна класификација на активностите кои ги извршува овој сектор. Таа класификација е позната под името COPNI. Во неа се утврдени 8 групи на активности.


Следи фотокопија 6: 

Сектор домаќинства,

Сектор странство.


==== 3. Економски трансакции и други текови ====
==== 3.1 Поим и главни видови економски трансакции ====
Економската активност во националните економии се одвива преку трансакции или како што некои ги нарекуваат операции. Носители на трансакциите се институционалните единици и нивните делови кои произведуваат, трошат, акумулираат, штедат и инвестираат. Најголемиот дел од трансакциите се извршуваат преку пазарот, но има и активности кои не се реализираат преку пазар.

Во својата суштина трансакциите претставуваат економски текови меѓу институционалните единици засновани на договор или пак активности во рамките на една институционална единица.

Поради големиот број на трансакции постојат и различни нивни групирања според различни критериуми. Една од поделбите на економските трансакции е онаа која ги дели на реални (немонетарни) и монетарни (парични). По својата суштина реалните трансакции се сведуваат на добра и услуги. Тие не се јавуваат во пари за да се вклучат во националните сметки, туку тие се проценуваат во пари. По правило тие настануваат помеѓу институционалните единици, но може да настанат и во рамките на една институционална единица. Содржината на монетарните текови се финансиските обврски. Во основа тука спаѓаат разни исплати и наплати. Поделбата на трансакциите на реални и монетарни овозможува полесно да се објасни кружниот тек на економскиот процес.

Постои и друга поделба на трансакциите според која тие се делат на тековни и капитални. Тековните се извршуваат во пари или натура и се одвиваат во производството и доходот. Кај капитални се врши трансакција на фондови (средства, имот). И тие, исто така, може да се извршат во пари или натура. Со овој вид трансакции всушност се врши прераспределба на доходот и богатството.

Економските трансакции можат да се поделат и на реализирани и инпутирани. Реализираните се извршуваат со помош на пазарот и кај нив има пренос на добра и услуги од еден до друг субјект. Инпутираните не се предмет на размена на пазарот. Најчесто тие се јавуваат кога производителот на едно добро се јавува и во улога на негов потрошувач (пример: кога земјоделецот троши дел од своето производство за сопствени потреби).

Економските трансакции се делат и на независни и комбинирани. Првите се нарекуваат уште и трансфери. Тоа се всушност еднострани давања каде нема надоместување во износ на против вредност. За комбинираните карактеристично е постоење на постоење на релани и монетарни трансфери (пример: продажба на некое добро за пари).


Во СНС1993 се прави разлика меѓу текови и состојба. Тековите се однесуваат на активности и последици од нив кои настануват во одреден временски период. Економските текови се делат на трансакции за кои веќе зборувавме и на други текови. Како други текови се сметаат оние промени во вредноста на активата и пасивата каде што не настануваат трансакции. Тука спаѓаат откритија на подземни извори, воени разорувања, природни катастрофи и др. Кај состојбите карактеристично е тоа што регистрирањето се одвива на одреден ден и со него се настојува да се одрази големината на нешто на тој ден. Состојбите се покарактеристични за одредени аспекти на општественото богатство.


Во СНС1993 економските трансакции се групирани во следниве групи:

# 
## трансакции на добра и услуги;
## трансакции на распределба;
## финансиски трансакции.
## други економски трансакции – ставки на акумулација.

Во последната група всушност се вклучени оние кои ги нема во првите три. Предмет на изучување ќе бидат само првите три групи.


'''Трансакции на добра и услуги'''


Кај овој вид на трансакции настанува креирање, разменување, трансформирање и трошење на некое добро или услуга. Со други зборови кај овие трансакции се изразуваат изворите и употребата на добрата и услугите. Тие пред сѐ се резултат на производството, и тоа домашното и од увоз. Поради тоа некои сметаат дека производството е синоним за добрата и услугите во една земја. 

Добрата и услугите во една земја може да служат меѓуфазна, финална и инвестициона потрошувачка и извоз. Врз основа на изворите на производството и увоз на добрата и услугите и врз основа на разните добра и услуги според нивната намена се составува најопштата равенка за макроекономска рамнотежа во една земја: '''Y = C + I + G + (X – M)'''.


Во рамките на СНС1993 прикажана е посебна класификација на добрата и услугите која е позната како класификација “P” (пе). Таа се состои од следниве елементи (а до д):


а) производство на добра и услуги – се сведува на креација на полезни добра и услуги за задоволување на индивидуални и колективни потреби. Суштинската карактеристика кај производството е продуктивноста. Но токму по прашањата на продуктивноста постојат различни концепции: потесна (материјалистичка, марксистичка) и поширока која е прифатена од СНС на ОН.

Според потесната концепција производството го сочинуваат матријалните добра и производствените услуги. Според таа концепција покрај во материјалното производство добрата и услугите се создаваат и во сообраќајот и трговијата кои овозможуваат добрата и услуга да стигнат од местото на производство до местото на потрошувачка. Потесната концепција се употребуваше во поранешните социјалистички земји каде се составуваа макроекономски биланси.

Пошироката концепција е прифатена во СНС1993 и според неа за производство се смета секој полезен ефект независно дали се реализира на пазар или надвор од него. Поконкретно кажано според таа концепција производството се состои од матријални добра, производствени и непроизводствени услуги. Според оваа концепција добрата и услугите се резултат на сите основни фактори на производството, а не само на трудот како што тврди првата.

Гледано од друг агол, според пошироката концепција производството се дели на следниве три дела:

# вредност на пазарно производство;
# вредност на непазарно производство;
# вредност на производство наменето за сопствена финална употреба.

За пазарно се смета она кое се реализира на пазарот и тоа по цени кои треба да ги покријат трошоците. Со други зборови тоа се реализира по пазарни цени. Наспроти тоа, непазарното производство се валоризира по цена на чинење, додека она производство кое е наменето за сопствена употреба се валоризира по пазарни цени кои важат истите елементи од групата на пазарното производство.

Инаку, производството на добра и услуги се состои од добра и услуги кои се произведени во една национална економија но и од увезени добра и услуги. Тие два елементи ја сочинуваат левата страна на равенката на макроекономска рамнотежа во една земја. Десната страна се состои од елементите на употреба на добрата и услугите, а тоа се меѓуфазната и финалната потрошувачка, бруто инвестициите и извозот. 


'''Y + M = C + I + G + X'''


б) меѓуфазна потрошувачка – во основа потрошувачка се дели на меѓуфазна и финална. Меѓуфазната потрошувачка може да се најде и под називот производствена потрошувачка. Во неа всушност минува една од фазите на производството во поширока смисла на зборот. Од меѓуфазната потрошувачка се исклучува фиксниот капитал во кој спаѓаат добра со рок на траење подолг од една година. Тоа значи дека за меѓуфазната потрошувачка каде што главно спаѓаат: материјали, суровини, полупроизводи и др. релевантен е рок помал од 1 година.

Меѓуфазната потрошувачка може да биде интерна и екстерна. Интерната е онаа која што е направена во гранката од која потекнува одреден производ. Наспроти неа екстерна е онаа кога производот од една гранка се користи во други гранки.


в) финална потрошувачка – како што кажува нејзиниот назив тука станува збор за потрошувачка на добра и услуги заради непосредно задоволување на индивидуални и колективни потреби. Кога се задоволуваат индивидуалните потреби тоа е лична (индивидуална) потрошувачка. Во неа добрата се обезбедуваат преку пазар, може да се обезбедат бесплатно, но може и самиот потрошувач да ги произведе.

При задоволувањето на финалните потреби станува збор за финална потрошувачка на непазарни услуги од јавни и приватни администрации.

При определувањето дали еден производ ќе има финална употреба битна е неговата природа и функцијата на неговата дестинација. Пример, купувањето на автомобил може да се регистрира на следниве начини: 

* ако е купен од резидентно домаќинство тогаш е финална потрошувачка;
* ако е купен од воена администрација тогаш е меѓуфазна потрошувачка;
* ако е купен од резидентна производствена единица тогаш е инвестициона потрошувачка;
* ако е купен од нерезидентна единица тогаш е извоз.

г) Бруто инвестиции/формирање на капитал - овој елемент од класификацијата “P” е составен од три подгрупи: бруто инвестиции во фиксен капитал, промени на залихи и салдото кај драгоценостите или вредностите.

Во бруто инвестиции во фиксен капитал спаѓа вредноста на добрата чие користење е подолго од 1 година и кои се употребуваат во процесот на производство. Ова правило има исклучоци. Пример трајните добра кои се користат во воената администрација се сметаат за меѓуфазна потрошувачка. Во таа смисла еден вид на добро на некои места може да се смета за фиксен капитал, а на други за меѓуфазна потрошувачка. 

Како формирање на фиксен капитал во домаќинствата се смета само стекнувањето на нови станови и покрупни поправки на постојните станови. Другите трајни добра во домаќинството (бела техника, автомобили) се финална потрошувачка. Добрата кои служат како фиксен капитал или како меѓуфазна потрошувачка се проценуваат по пазарни цени.

Залихите се со траење до 1 година. и се користат за разни намени. Според СНС1993 тие се состојат од суровини, матријали, недовршено производство, готови производи и трговски стоки. При пресметката на БДП залихите се вклучуваат како салдо од состојбите на почетокот и на крајот на годината. Тоа се прави затоа што во текот на постојната година може да се случи да се користат залихи од претходните години, но исто така може да се случи и делови од залихите од тековната година да останат неискористени. При пресметувањето на вредноста на залихите треба да се елиминира и влијанието на цените.

Драгоценостите или вредностите се состојат од драгоцени метали и камења, уметнички предмети и сл. Една од општите карактеристики на драгоценостите е што најчесто се користат како средство за трупање на богатството. 


д) Извоз и увоз на добра и услуги – како извоз се третираат добрата што ја напуштаат економската територија на една земја и се користат за задоволување на потребите во странство. Тоа се добра доставени од резиденти до нерезиденти. Во оваа ставка се вклучуваат и сите потрошени добра и услуги од страна на нерезиденти на економската територија на една земја. Пример за ова се туристите кои престојуваат во некоја земја и трошат добра. Извозот се фалоризира во ФОБ вредности кои ја вклучуваат цената на производот, трговската маржа, превозот до граница и даноците што треба да се платат. 

Во случај на увоз на добра има обранто движење – од нерезиденти кон резиденти. Увозот се валоризира според принципот на ЦИФ вредности каде покрај вредноста на доброто или услугата, предвид се земаат и превозот и осигурувањето до граница.

Покрај добрата предмет на увоз и извоз можат да бидат и разни услуги од доменот на транспортот, осигурувањето, финансирањето и др. По правило услугите се валоризираат по пазарни цени.


'''Трансакции на распределба'''


Со овие трансакции се објаснува како се распределува додадената вредност и потоа како се прераспределува доходот што е наменет за фиксен капитал и за финална потрошувачка. За оваа група трансакции се користи изразот редистрибутивни трансакции. Најглобално гледано сите трансакции од сверата на распределбата може да се поделат во 2 групи: трансакции на распределба на доходот (се нарекуваат уште и примарни доходи) и трансфери на капитал. Во првата група спаѓаат доходите од труд, капитал, претприемништво и разни доходи од сопственост. Вторите пак се делат на тековни и капитални трансфери. 

Според една друга поделба трансакциите од областа на распределбата се делат на: доходи на факторите на производството и редистрибутивни трансакции каде се вклучуваат разните видови трансфери, но и даноците на доходот и богатството.

Во документот СНС1993 содржана е посебна класификација на трансакциите од областа на распределбата позната како класификација “D” (де). Според неа како трансакции од сферата на распределбата се сметаат следниве (а до ж):

а) надомест на вработените – можат да бидат во пари или натура и нив ги исплаќаат претпијатијата за извршената работа од страна на вработените. Во оваа група спаѓаат платите, надниците, придонесите за социјално осигурување, надоместоци за боледување и повреда при работа, надоместоци за породилно отсуство.

б) даноците на производство и увоз – ги вклучуваат посредните даноци и царините и голем број на други даноци и такси.

в) субвениции – тоа се посебен вид на тековни трансфери наменети за производствен процес. Нив главно ги исплатува државата на разни претпријатија заради компензација на делови загуби предизвикани од одредени мерки на економската политика. Бројните субвениции можат да се поделат во три групи: субвениции на производи, субвениции на производство и увозно-извозни субвениции. 

г) во групата трансакции од областа на доход од сопственост и претприемништво спаѓаат: камати, дивиденди, ренти, доход од полиси за осигурување, профит што се распределува на работниците заради стимулирање итн. 

д) во групата тековни даноци спаѓаат даноци на доход, богатство и сл.

ѓ) социјалните придонеси и користи – нив ги плаќаат работодавците во соодветни фондови со цел да го остварат правото за себе и аа вработените за социјална заштита и пензија. Тука спаѓаат разни надомсетоци за социјална помош и сл.

е) разни тековни трансфери – тука се вклучени нето премии за животно осигурување, разни меѓународни трансфери и др.

ж) капитални трансфери – даноци на капитал, инвестиции и други видови трансфери на капитал.

Постои и група на други трансфери која ги содржи оние кои ги нема погоре.


'''Финансиски трансакции'''


Како и кај другите групи на економските трансакции, така и трансакциите од финансиската сфера може да се групираат во разни група. Според една од тие класификации финансиските трансакции се групираат во 4 групи: 

* инвестициони инструменти: бонови, обврзници, акции и сл.;
* платежни инструменти: пари, депозити, меѓународни платежни средства како златото, специјални права на влечење, заеми и сл.;
* инструменти на финансирање: краткорочни, среднорочни и долгорочни заеми;
* технички резерви на осигурување: однапред платени премии за осигурување.

Во документот СНС1993 постои детална класификација на финансиските трансакции која е позната под името класификација “F”. Нејзино попрецизно име е трансакции на финансиски инструменти. Таа ги содржи (а до е):

а) монетарно злато – она кое е во сопственост на монетарните власти и како такво е компонента на девизните резерви.

б) специјални права на влечење – тоа е меѓународна резерва креирана од ММФ и алоцирана на неговите членки со цел да им се зголеми резервната актива.

в) депозити – ови вклучуваат испати по видување, слободни исплати со чекови, жиро сметки итн. Овие се нарекуваат преносливи депозити, а има и непреносливи (непреносливи депозити на штедење, орочени депозити во странски валути).

г) хартии од вредност – меници, обврзници, разни комерцијални хартии од вредност со кои се тргува на финансиските пазари.

д) заеми – финансиски средства што доверителите им ги позајмуваат на одделните субјекит. Можат да бидат краткорочни, среднорочни и долгорочни.

ѓ) акции - тие претсавуваат одредени делови од капиталот на акционерските друштва. Тие во прв ред се документот за сопственост на дел од компанијата, носат право на управување, како и право за учество во добивката во форма на дивиденда. Акциите можат да се купуваат и продаваат.

е) технички резерви на осигурување – се чуваат за вонредни ризици, за авансирање на премии, за резерви во случај на вонредни барања итн.

Постои група на други сметки на обврски на побрарувања која ги содржи оние кои ги нема погоре.

==== 4. Основни карактеристики на СНС1993 ====
Не постои единствено мислење кои од карактеристиките на СНС1993 можат да се сметаат за основни, а кои за посебни и специфични карактеристики. Но и покрај тоа врз основа на консултираната литература како основни можат да се издвојат:

# Комплексност – СНС претсавува систем на сметки, табели, дијаграми, биланси, матрици и сл. Од самото тоа може да се извлече заклучок дека СНС е мошне комплексен систем. Меѓу другото за неговата комплексност и обемот зборува и големината на докуметнтот во кој се содржани основите на СНС1993. Имено документот има форма на енциклопедиски труд и содржи на 700 страници текст, табели, матрици и дополнителни матријали во форма на анекси.
# Синтеза на економската теорија, статистика и сметководство - поврзаноста на СНС1993 со економската теорија се состои во тоа што основите поими, а и целината на системот се засноваат на кејнзијанската и неокласичната теорија. СНС е поврзан и со статистиката бидејќи користи бројни податоци кои се собрани и обратотени во статистичарите. Поврзаноста со финансиското сметководство произлегува од таму што и СНС е изграден врз основа на принципот на должења/побарувања, приходи и расходи. Покрај тоа и тука се настојува да се почитува принципот на рамнотежа меѓу приходите и расходите – принципот на двојно сметководство. Дури и повеќе, во СНС егзистира принцип на четвороструко сметководство на економски трансакции. Исклучок претсавуваат трансакции кои настануваат во една институционална единица и имаат две книжења, а вредноста на трансакциите се утврдува по принцип на проценка. 
# Потпирање врз пошироката концепција на производството – СНС тргнува од тезата дека создавачи на производи и вредност се основните фактори на производството: трудот, капиталот, земјата. Согласно со таа теза како производство се смета материјалното производство, производствените услуги и непроизводствените услуги. ВО СНС се настојува пореално да се утврдат границите на така дефинираното производство во една национална економија, или пак во нејзините рамки, производството на институционалните единици, институционалните сектори и подсектори.
# Институционални единици и сектори - овие ги претсавуваат основните носители на економската активност која се остварува преку бројни економски трансакции и други текови. Со оглед на тоа што постојат бројни трансакции и нивни носители, економската активност во една национална економија се групира според одредени критериуми во неколку главни институционални единици и институционални сектори.
# СНС како низа на сметки – во СНС се презентира производство на додадена вредност, потоа нејзина распределба и прераспределба, како и нејзина употреба од страна на бројни корисници. Споменатите активности кои се реализираат преку бројни трансакции меѓусебно се надоврзуваат едни на други како алки на еден синџир. Од тука всушност произлегува карактеристиката на СНС како низа на сметки. Таа поврзаност во СНС1993 се изразува преку 3 тековни сметки:

* сметка производството;
* неколку сметки од доменот на распределбата и употребата на доходот;
* сметки на акумулацијата.

Покрај со овие сметки поврзаноста се остварува и преку неколку биланси. Во споменатите сметки се тргнува од додадената вредност која што претсавува извор на примарната распределба и таа се пренесува на сметката формирање на доходот. Во рамките на сметките од областа на распределбата како поврзувачка сметка, како билансна сметка, се јавуваат сметките на штедењето. Потоа сметките на штедењето се пренесуваат на сметките од областа на акумулацијата или поконкретно сметката на капиталот. Од своја страна штедењето и акумулацијата се мошне значајни за растот на производството во иднина. Поврзаноста меѓу одделните сметки овозможува да се подготват интегрирани економски сметки како и матрицата на општествените сметки.

# Национални граници – за да се определат овие потребно е да се дефинира поимот економска територија. Како што веќе рековме економската територија ја сочинуваат неколку сегменти. Покрај тоа што се респектираат националните граници и економската територија, со СНС се настојува да се регистрираат и економските трансакции меѓу резидентните институционални единици и нерезидентните институционални единици.
# Намена на СНС – по својата природа СНС1993 е повеќе-наменски систем, односно се користи за остварување на повеќе цели. Во таа смисла во самиот документ СНС1993 се истакнува дека главна негова цел е да обезбеди концепциска и билансна основа која ќе овозможи создавање на макроекономска база на податоци кои ќе се користат при анализа на состојбите и при креирање на економската политика на една земја од страна на еден главен носител.

Статистичкиот уред на ОН како и економскиот и социјален совет на ОН, истакнуваат дека СНС1993 претсавува меѓународен стандард за: 

* собирање на статистички податоци за потребите на националното сметководство;
* поттикнување на интегрирање на економски и други сродни статистики;
* економска анализа;
* меѓународни компарации на податоци на одделни земји.

СНС би бил уште покорисен доколку покрај годишните национални сметки се прават и тримесечни национални сметки, како и доколку се подготвуваат одредени регионални сметки и сл. Во некои поразвиени земји се практикува покрај годишни да се објавуваат и тримесечни национални сметки, односно покрај сметки за вкупната национална економија да се прават сметки за одредени региони, како и сметки за значајни производи. СНС овозможува со помош на квантитативните методи и со помош на денешните компјутери да се извршува продлабочена економска анализа – со други зборови овозможува попрецизно да се дијагностицира состојбата, но и да се откријат причините зошто работите се такви какви што се. Една од намените на СНС е во креирањето на економската политика и донесувањето на одредени одлуки. СНС исто така овозможува да се прават прогнози, односно толку колку што е можно да се предвидат идните настани во економијата. Ова може да се прави на ниво на економска територија на една земја, но и на одредени нејзини сегменти. Повеќе наменските карактеристики на СНС овозможија тој да биде од полза на повеќе државни, но и на поединечни корисници.

СНС исто така е од полза и при меѓународни компарации на разни категории. Најчесто споредуваните категории се изразуваат per capita. Често пати се преведуваат и во големини кои соодветствуваат на паритетот на куповните сили во земјите што се споредуваат. Покрај ова, СНС се користи и за утврдување на капацитетот на националната економија, во случај кога треба да се дадат заеми, помош и сл. Во тој дух СНС се користи и за утврдување на учеството на членките на некоја организација. Пример во ОЕЦД, придонесот на членките за финансирање на организацијата се определува во зависност до капацитетот на економиите, а тој капацитет се изразува со помош на националните сметки.

# Флексибилност во примена и употреба на СНС – иако СНС1993 претсавува определен стандард, модел и препорака за подготовка на националните сметки на сите членки на ОН, сепак тој остава широк простор за слобода во креирањето на националните сметки во одделните земји. Со други зборови СНС1993 не треба да се свати како готов рецепт кој што може механички да се примени во било која земја. СНС1993 нуди одредени решенија, но остава простор за развој на специфичен развој на СНС од одделните земји. Оттука ако се споредат националните сметки на одредени земји ќе се констатира висок степен на сличност, но и одреден степен на различност. Различноста произлегува токму од флексибилноста во примената на СНС1993. Во самиот документ СНС1993 препорачани се разни форми преку кои може да се оствари принципот на флексибилност во примената на СНС1993 во одделни земји. Реализацијата на флексибилноста се овозможува и со примена на посебни групи на сметки – сателитски (придружни) сметки и тоа во областа на образованието, здравството, животната средина и др. Истот така флексибилноста во СНС1993 се реализира со помош на поновиот инструмент МОС. Таа ги уважува специфичностите на одделните земји, користи и други податоци покрај тие од СНС и на тој начин овозможува да се изврши подобра анализа на состојбата во економијата, како и да се анализира и моделира економскиот раст во иднината.
# СНС како рамка за усогласување на националната статистика – една пд задачите и улогите на СНС1993 е да помогне во напорите за хармонизација на економската и другата статистика во одделни земји. За да се оствари таа улога најпрвин потребно е секој СНС на одделните земји да придонесува за внатрешна усогласеност на одделните статистики. Во таа смисла посебно треба да се усогласува статистика на платниот биланс, на даноците, финансиската статистика и др статистики со СНС. Тоа ќе се постигне ако постојат исти или слични поими, дефиниции, класификации и сл. Голема заслуга за усогласувањето на статистиката има ММФ. Ова посебно важи за статистиката на платниот биланс и финансиската статистика. Имено достигнувањата што ги прави ММФ постојано се вградуваат во СНС. Тука може да се спомене и придонесот на други меѓународни организации како Меѓународната организација на трудот.
# Микро и макро поврзаност – за поголема ефикасност на употребата на податоците од СНС потребно е да бидат усогласени податоци кои се однесуваат на мирко и на макро големини. Тоа усогласување се постигнува и со фактот што податоците на сметките на претпријатијата се користат како еден од најголемите извори на податоци. Меѓутоа при подготовките на СНС секогаш не можеме да се потпреме на податоците што постојат во претпријатијата. При составувањето на податоците претпријатијата си имаат предвид пред сѐ сопствени цели и интереси, а се занемаруваат некои цели и интереси на националната економија. При пресметките на амортизацијата, пресметките и плаќањето на данокот, присутни се одредени прикривања и евазии. Поради тоа во подготовките на националните сметки и податоци од други извори, а понекогаш да се применува и методот на проценка.
# Комплементарни анализи – покрај препорачаните главни сметки во СНС со кои што се изразуват и следат одредени аспекти на економската активност се препорачува да се прават и други согледувања на економската активност и тоа за вработеноста и невработеноста, регионалниот развој, животната средина итн. Последниве се комплементарни анализи поради тоа што ја докомплетираат претставата за економската активност која што е добиена од СНС.
# Сателитски (придружни) сметки – ова е посебна група на сметки кои што се подготвуваат заради добивање на дополнителни сознанија за некои настани. Најмногу се користат заради согледување на некои аспекти на образованието, социјалната заштита, здравството, ИР и др. Во поглед на присуството на сателитски сметки во одделните земји може да се констатира вистинско шаренило.

==== 5. Макроекономски агрегати  ====
==== 5.1 Производството и неговите основни агрегати ====
==== 5.1.1 Концепции на производството (фотокопија 7) ====
==== 5.1.2 Валоризација на производството ====
Под поимот валоризација на производство се подразбира пресметување на големината на вкупното производство или на негови делови во вредносен износ и со помош на цените на одделните производи. 

Потребата од валоризација на производството произлегува оттаму што производството се состои од голем број на добра и услуги кои имаат различни физички мерки, затоа тие не може механички да се собираат за да се дојде до големината на производството во текот на една календарска година. За да се изврши валоризацијата на производството, потребно е да се знаат количните на добрата и услугите и нивните цени. Со множење на едните со другите се добива вкупниот износ на производството во една земја.

При валоризацијата на производството треба да се респектира разликата меѓу доашното и националното производство како и да се внимава дали тоа се изразува во бруто или нето износ. Разликата меѓу овие две е (не)вклучувањето на потрошениот фиксен капитал т.е. амортизацијата.

Треба да се истакне дека проблемот на цените е еден од покомплексните проблеми во СНС. Тоа произлегува од таму што се користат различни цени при валоризација на производствота на одделни групи на добра и услуги.

Во СНС1993 се зборува за две главни цени пореку кои се изразува вреноста на производството: основа цена и цена на призводителот.

Под '''основна цена''' се подразбира износот кој го добива производителот од купувачот за единица произведено добро или услуга минус '''(-) '''било кој доспеан данок, плус '''(+)''' било која субвенција што е дадена за одреден производ. Притоа исклучени се транспортните трошоци и нив производителот ги фактурира посебно.

Под '''цена на производителот '''се подразбира износот кој го добива производителот од купувачот за единица добро или услуга, без фактурирана вредност на ДДВ или некој сличен данок, кој може да се одбие и посебно да се фактурира. И овде не се вклучени транспортните трошоци. Со други зборови, цената на производителот ја содржи основната цена и на неа се додаваат нето даноците. Овде некои разликуваат две подгрупи во зависност од тоа дали е вклучен ДДВ или не.

Покрај двете споменати цени, во СНС се применуваат и други цени како: '''Набавната цена''' е онаа која ја плаќа потрошувачот без ДДВ или тоа е цената на производителот плус '''(+)''' транспротните трошоци. Таа најмногу се користи кај меѓуфазната и финалната потрошувачка.

'''Пазарната цена''' е поширок поим и ги опфаќа сите трошоци и расходи за единица произведено добро или услуга на местото на испораката. Според тоа таа се состои од три елементи: 

# основната цена на производството;
# транспортните трошоци и трошоците на испораката од производство до потрошувачка; 
# сите даноци на производи (посредни даноци) намалени '''(-) '''за субвенциите.

Пазарната цена најчесто се користи при пресметката на производството кај инвестициите кај финалната потрошувачка.

Покрај споменатите цени, во СНС се употребува и '''цената на чинење на факторите на производството'''. Таа е всушност против-вредноста која производителот ја добива за продадените добра и услуги.

Постои тесна врска меѓу цената на чинење на факторите на производството и пазарната цена. Врз основа на таа поврзаност доколку е позната едната цена, може да се пресмета другат. Разликата мегу цената на чинење на факторите на производството и пазарната цена се состои во посредните даноци и субвенциите. Ако е позната пазарната цена од неа може да се пресмета цената на чинење на факторите на производствот ако од неа се одземат посредните даноци, а се додадат субвенциите – и обратно.

Пример, ако пазарната цена е 100 парични единици, а посредните даноци 20 ПЕ и субвенциите 10 ПЕ, тогаш цената на чинење на факторите на производството може лесно да се пресмета И таа изнесува 90 ПЕ, односно: 

Пазарна цена 100

- посредни даноци   20

+ субвенции   10

цена на чинење на факторите на производството90 

Ако е позната цената на чинење на факторите на производството и ако се познати посредните даноци и субвенциите, тогаш може да се пресмета пазарната цена. Ако ги земеме претходните податоци, ќе ја имаме следната состојба :

цена на чинење на факторите на производство 90

+ посредни даноци20

- субвенциите10 

пазарна цена100

За да се добие големината на производството треба да се имаат предвид големините на разните видови на производство. Нив ќе ги разгледаме подолу.

'''Валоризација на пазарното производство '''

Вредноста на пазарното производство се состои од следниве елементи:

# Вредност на продадени стоки и услуги;
# Вредност на добра и услуги разменети врз основа на принципот на трампа;
# Вредност на добра и услуги кои се плаќаат во натура;
# Вредност на добра и услуги во рамките на едно претпријатие кои служат за меѓуфазна потрошувачка;
# Вредност на промени кај залихите на готови производи и недовршено производство.

За СНС карактеристично е што валоризацијата, т.е. пресметката на вредноста се врши кога нешто е произведено или пак кога е направена некоја услуга. Поради тоа кај производство кое трае повеќе години се јавува категорија недовршено производство и тоа се регистрира во секој одделен период. Предвид се земаат и промените кај залихите поради тоа што може да се случи во тековната пресметковна година да се користат залихи од друг пресметковна година. Исто така може да се случи дел од производството од тековната година да не се продаде и да остане како залиха која би се продавала или трошела во некоја идна пресметковна година. Проблемот се разрешува на тој начин што се зема салдото на залихите.


'''Валоризација на недовршено производство'''

Како што рековме овој вид на производство се јавува кога производството на некој производ трае повеќе од 1 година. Затоа при утврдување на големината на производството за одредена година, недовршеното производство се пренесува како почетна ставка во билансот на состојбата во наредниот пресметковен период. Валоризацијата на недовршеното производство е отежната посебно во услови на постоење на висока инфлација во одредена земја. Поради тоа во документот СНС1993 се даваат препораки како да се валоризира производството во услови на висока инфлација. Таа одредба можеби не е актуелна за одредени земји, но во светот постојат и земји кои имаат висока инфлација и таа препораки е корисна токму за нив.


'''Валоризација на непазарно производство'''

За непазарно се смета она производство кое е произведено за финална потрошувачка од страна на производителот и она кое се испорачува до други институционални единици било бесплатно, било по цени кои не ги покриваат трошоците. Според СНС1993 вредноста на непазарното производство се состои од следниве елементи:

# Вредност на добра и услуги произведени за сопствена финална потрошувачка или за сопствени бруто инвестициите.
# Вредност на добра и услуги кои се испорачуваат бесплатно или по пониски цени до другите институционални единици.
# Вредност на добра и услуги кое што еден погон во едно претпријатие му ги испорачува на друг погон во истото претпријатие.
# Вредност на промени кај залихите кои ќе бидат употребени за претходно наведените намени.

Непазарното производство се валоризира по цената на чинење.


'''Валоризација на меѓуфазното производство'''

Меѓуфазното производство или како што уште се нарекува меѓуфазната потрошувачка се валоризира според цени кои важеле во моментот кога одредено добро се употребува во производството. И тука како во другите случаи проблемот на валоризација се усложнува во случај кога постои висока инфлација. За разрешување т.е. ублажување на проблемот во документот СНС1993 се дадени препораки. При тоа се истакнува дека проблемот на високата инфлација може да се разрешува со непрекинато регистрирање на производство како недовршено производство. На крајот на процесот на производството, порано регистрираното недовршено производство се повлекува од залихи според цени што преовладуваат во тоа време. Основно правило е регистрирањето на производството и залихите да се врши со помош на перманентна инвентаризација.


'''Валоризација на натурално производство'''

И кај валоризацијата на ова производство постојат одредени проблеми. Тие се поизострени во помалку развиените земји поради тоа што таму е помал степенот на пазарност на економијата. Инаку валоризацијата на натуралното производство се врши по малопродажни цени.


'''Валоризација на трудот на домаќинките'''

Поради постоење на објективни тешкотии во валоризирањето на трудот на домаќинките, резултатот од тој труд не се вклучува во БДП. Тука станува збор за многу разновидни активности кои што се извршуваат од домаќинки што не се плаќаат, но и од посебно ангажирани лица со плата. Во вториот случај резлутатите од трудот извршени во одредените домаќинствата се вклучуваат во националните сметки, т.е. се земаат предвид при пресметувањето на БДП. Во однос на валоризацијата на трудот на домаќинствата се јавуваат и чудни случаи. Пример една иста работа може да се изврши во угостителско претпријатие или во домаќинство. Во првиот случај резултатот од трудот се вклучува во БДП. Во вториот случај може да има и поквалитетен производ, но тој не се вклучува во БДП. Понатаму може одредена работа да се земе предвид во пресметувањето на БДП, а по одредена промена да не се зема предвид. Така ако некој се ожени со куќната помошничка, тогаш пред бракот нејзиниот труд влегувал во БДП (има плата), а потоа не.


==== 5.1.2 .1 Валоризација на производството во некои стопански дејности ====
'''Производство во земјоделство, шумарство и рибарство'''

Карактер на производство во овие дејности имаат само оние активности во кои учествува човечки труд. На пример порастот на количните на риби во меѓународните води нема карактер на производство, додека одгледувањето на риби во рибници се смета за производство. Во овие дејности постојано уште повеќе потешкотии за валоризација на производството, кои произлегуваат главно од таму што производството трае со месеци, е некогаш и со години, но и од разноликоста на производството. Поради тоа СНС1993 препорачува различни цени за одделни активности во споменатите дејности.

Земјоделското производство кое се реализира преку пазар се валоризира по откупни цени, а не цени на големо или мало. Разликата меѓу откупните и малопродажните цени се регистрира во трговијата, транспортот и сл. Проблем претставуваат селските пазари – ако дотурот и самата продажба на стоката ја извршува оној кој ја произвел, тогаш валоризација се врши по продажни цени. Исто така проблем претставува валоризацијата на неземјоделските дејности во рамките на земјоделските домаќинства, како што се градежните дејности, превозот, експлотацијата на шуми и др. активности и други дејности со карактер на натурално стопанство. Во принцип валоризацијата на овие активности би требало да се изврши по цени кои важат за истите кои се извршуваат како пазарни трансакции, но поради тоа што и тука постојат голем број на тешкотии, овие активности не се земаат предвид во пресметката на БДП. Поради тоа, а и поради занемарувањрто на други активности во земјоделството, земјоделското производство е подценето, односно е изразено во помал обем во споредба со неговиот реален обем, но и во споредба со други земји каде учеството на земјоделството во БДП е помало.


'''Сообраќај и складирање'''

Производството во областа на сообраќајот се мери со приходите кои се добиваат од превоз на добра и лица. Кај складирањето големината на производството се мери во зависност од времето на складирање, користениот простор, условите и сл.


'''Производство во трговија на големо и мало'''

Бруто вредноста на производството во трговијата се сведува на разлика меѓу продажната и набавната вредност на трговската стока, а тоа е всушност бруто маржа во трговијата.


'''Производство на финансиски посредници'''

Тука во основа спаѓаат банкарските организации, осигурителните друштва, поштенските штедилници и сл. Во СНС се смета дека овој вид на производство најтешко се валоризира. За совладувањето на проблемите предвидени се повеќе постапки, а за нивна реализација потребни се специјалистички знаења. 

Накратко кажано бруто вредноста на банкарското производство е еднаква на збирот на приходите на банката добиени од вршење на банкарските услуги и пресметаната вредност на инпутираните банкарски услуги кои се добиени како разлика меѓу примена и платена камата. Кај осигурителните друштва бруто вредноста на производството се сведува на разлика на приходи за премии за осигурување и износот на надоместените штети.


'''Производство на државни и други непазарни/непрофитни институции'''

Бруто вредноста на производството кај овие институции се пресметува на индиректен начин т.е. со собирање на меѓуфазната потрошувачка, амортизацијата, средствата на вработените и даноците на производството.


'''Производство на дејноста истражување и развој'''

Дејноста истражување и развој може да се извршува во претпријатијата, во посебни институции и во рамките на секторот држава. Во трите случаи производство се валоризира различно. Во претпријатијата се валоризира зависно од направените трошоци. Во посебните институции се земаат предвид остварените приходи од реализираната дејност. Кај државата производството има непазарен карактер и се вреднува врз основа на остварени трошоци.


==== 5.1.2 .2 Валоризација на нелегалното производство и сивата економија ====
Еден од проблемите при валоризација на производството се разните облици на нелегалната економија, т.н. сива економија. Во основа постојат два вида на нелегално производство:

# производство на добра и услуги чие поседување и продажба е забрането со закон;
# производствени активности кои се дозволени со закон но стануваат нелегални кога ги остваруваат неовластени производители (пр. извршување на здравствена дејност од неовластени здравствена работници.)

Инаку, легалноста или нелегалноста на одредена дејност зависи од законите во една земја. Затоа може да се случи една дејност да биде легална во една, а нелегална во друга земја како што тоа знае да биде случај со проституцијата.

Прикривањето на извршувањето на одредени трансакции создава проблеми при составувањето на повеќе главни сметки. Инаку под поимот сива економија (или подземна економија, нелегална економија) може да се сретнат и такви активности за кои постојат одредени стандарди, но извршителите ја кријат дејноста од државата. Тука спаѓаат даночната евазија, неплаќањето на социјалните, здравствените и пензиските придонеси, непочитувањето на работното време, пријавувањето на пониски плати, избегнувањето на разни статистички процедури и сл. Овој вид на сива економија, т.е. непочитувањето на стандардите и правилата може да се јави во сите дејности во едно општество. Во практиката најмногу го има во градежништвото и малите претпријатија.

Поради тоа што не постои евиденција на сивата економија се практикуваат разновидни методи за оценување на нејзиниот обем. Тие проценки служат за еден дел од сивата економија да се вклучи во БДП.


Валоризацијата на производството се врши за да може на крај да се добие претстава за вкупната големина на оствареното производство во една земја и за неговата структура. Агрегатната големина со која се изразува вкупното производство се вика БДП или БНП. Денес во почеста употреба е БДП.

БДП може да биде номинален или реален. Разликата е во цените со чија помош се изразува неговата големина. Кај номиналниот се користат тековни цени остварени во тековната година за која и се пресметува БДП. Со номиналниот БДП се добива одредена претстава за големината и структурата на производството, но таа претстава не е секогаш реална и не ја одразува динамиката на производството. Тоа произлегува оттаму што порастот на производството во вредносен израз може да биде резултат и на промена на цените. За да се елиминира дејството на промените на цените врз големината на вредноста на производството се користи категоријата реален БДП. Наједноставно тој се добива со делење на номиналниот БДП со индексот на цените. Индексот на цените се нарекува дефлатор на БДП. 

Дефлаторот претставува однос меѓу БДПн и БДПр изразен како индекс. Во својата суштина тој го покажува сегашното ниво на цени во однос на некоја базна големина.

Дефлаторот на БДП е однос меѓу номиналнио и реалниот помножен по 100. Ако БДПн = 117, а БДПр = 90, дефлаторот е 117/90 x 100 = 130. БДПр би бил 117/130 x 100 = 90 (ако се познати БДПн и дефлаторот), а БДПн би бил 90 x 130 / 100 = 117 (ако се познати БДПр и дефлаторот).

Реалниот БДП се пресметува за да може пореално да се утврди темпото на економскиот раст во една национална економија, како и достигнатиот степен на нејзината развиеност. Темпото на економски раст најчесто се утврдува со помош на годишната стапка на раст на БДП, но како апсолутна големина БДП не дава претстава за тоа како е распределен на поединци и каков е нивниот животен стандард.

Таква претстава може да се добие од индикаторот БДП per capita. Тој индикатор се добива кога вкупниот БДП ќе се подели со вкупниот број на население во една земја. Така пресметаниот индикатор овозможува да се согледаат како можностите за тековната потрошувачка, така и можностите за идниот економски развој на една земја. Покрај тоа овој индикатор може да се користи и при меѓународни компаративни истражувања.


(Следи фотокопија 8: Елиминирање на двојни пресметувања.)

==== 5.1.3 Основни агрегати на производството и методи за нивно мерење ====
Најглобално гледано основните агрегати кои што се користат во СНС можат да се поделат во три големи групи. Агрегати на производството, агрегати на потрошувачката и агрегати на доходот (или како што се нарекуваат агрегати на распределбата). Инаку самиот поим агрегати најчесто се означува како збирна големина. Собирањето може да се врши на различни нивоа, односно да се пресметуваат поглобални или помалку глобални големини. Во трите споменати групи на агрегати постојат повеќе индикатори. Тоа важи и за производството кај кое најголема агрегатна големина е бруто вредноста на производството. А потоа таа може да се расчленува, декомпонира на бројни други агрегатни големини. За производството е карактеристично тоа што не е можно да се соберат одделни производи според нивните физички квантитети за да се добие вкупниот износ на производството. Излезот се бара во користење на одредени цени зависно од природата на производите. Со други зборови количествата на одредените производи ги множиме со нивните цени, а резултатите се собираат за да се добие вкупната вредност на производството на една национална економија. На тој начин добиваме претстава и за големината што може да се распределува и троши.

Покрај споменатата најглобална, најагрегатна големина на производството постојат и други агрегатни големини како што се бруто и нето додадената вредност, БДП, БНП, бруто националниот доход, националниот доход, расположливиот бруто и нето национален доход, потрошениот фиксен капитал итн.

а) Бруто вредност на производството – тоа е всушност вкупната вредност на произведените добра и услуги создадени во текот на една година во една земја, независно до тоа дали се продадени или некои од нив останале како залихи. Најглобално гледано БВП се состои од меѓуфазна потрошувачка и додадена вредност. За меѓуфазната потрошувачка карактеристично е тоа што таа може да се засметува по неколку пати зависно од фазите на производството на одреден производ. За неа повеќе ќе зборуваме кај агрегатната потрошувачка. Додадената вредност се јавува како бруто и нето вредност. БДВ претставува разлика меѓу БВП по пазарни цени и МФП. Таа може да се изрази во основни цени, во цени на производителот и во цени на чинење на факторите на производството. НДВ се добива на тој начин што од БДВ се одзема амортизацијата (потрошениот фиксен капитал).

б) Една од најупотребуваните агрегатни големини во СНС е БДП. Под таа категорија најчесто се подразбира „мерката на пазарната вредност на сите финални добра и услуги произведени во една земја во даден период по правило една година“ - Грегори Менки.

Во оваа дефиниција содржани се следниве елементи:

* производството се изразува вредносно поради тоа што не може да се изрази со собирање на количествата на различните добра и услуги;
* во БДП се вклучени сите добра и услуги кои се произведени и продадени легално во рамките на една национална економија. Според тоа во него не се вклучени незаконските добра и услуги;
* БДП се пресметува врз основа на пошироката концепција на производството;
* Во БДП предвид се земаат само финалните добра и услуги. Исклучени се меѓуфазните добра и услуги;
* Земени се предвид само произведените добра и услуги во пресметковната година;
* При пресметувањето на БДП предвид се земаат само добрата и услугите кои се проиведуваат во една национална економија;
* БДП најчесто се пресметува за една година, иако има и земји во кои се пресметува тримесечно. Покрај тоа има и случаи кога БДП се искажува за група земји (ЕУ).

Агрегатната големина БДП може да се пресмета по пазарни цени и по цени на чинење на факторите на производството. До неговата големина може да се дојде на три начини:

# Со собирање на БДВ кај сите производствени резидентни единици;
# Со собирање на сите доходи остварени во тековната година + даноци на производи – субвенции;
# Со собирање на вредноста на добрата и услугите за финална потрошувачка со исклучок на вредноста на увезените добра и услуги.

в) БНП – со оваа големина се мери вкупниот доход кој што го остваруваат резидентите не зависно од територијата каде го остваруваат одредениот доход. По својата природа БНП = БДП + нето доход од имот во странство. Понекогаш БНП се нарекува и како доход од имот. Таа категорија ги има речиси истите елементи како и БДП. Разликата во двете големини се состои во тоа што кај БДП предвид се зема производство кое е остварено во една национална економија независно дали е од домашни или странски институционални единици. Во вториот случај кај БНП се зема предвид вкупното остварено производство од домашни резиденти како во рамките на една национална економија, така и надвор од неа. Пример: ако канаѓанец работи во САД неговиот производ оди во БДП на САД, а во БНП на Канада.

Статистичките податоци за одделните земји покажуваат дека нема голем разлики во големината на БДП и БНП во поголемиот број на земји во светот. Како поголем исклучок во две можни насоки можат да се наведат &lt;nowiki&gt;случаите на Ирска и Кувајт. Во Ирска БНП &lt; БДП (има полно странски инвестиции), а во Кувајт БНП &gt; БДП (има инвестиции во странство и прилив од остварени приходи).&lt;/nowiki&gt;

Исто така и БНП може да се пресмета по пазарни цени и по цени на фактори на производство.

г) Национален доход – ја претставува чистата (новосоздадената) вредност на производството мерена со збирот на доходите кои потекнуваат од одделните фактори на производството во одделна земја. Покрај тоа НД може да се добие и како збир на основни доходи на сите институционални сектори во една земја. Тој може да се појави како БНД и како таков е еднаков на БНП, и како бруто расположлив НД. 

Последнава големина се добива кога од БНД (БНП) по пазрни цени ќе се одземат тековните трансфери платени на нерезидентни единици, а ќе се додадат соодветни трансфери кои се добиваат од странство. Таа големина ги дава можностите за финална потрошувачка и за бруто штедење. Кога од БРНД ќе се одземе износот на потрошениот фиксен капитал се добива големината на нето расположлив НД. 

д) Потрошен фиксен капитал (амортизација) – со оваа големина се изразува намалувањето на постојниот фиксен капитал во одреден период поради три причини: трошење, застареност и случајни штети.

ѓ) Други агрегати – во областа на производството се користат и други агрегати како штедење, инвестиции, потрошувачка, извоз, увоз итн. Но тие се покарактеристични за некои други области (распределба, потрошувачка), па поради тоа ќе бидат предмет на разгледување подоцна. 


Постојат повеќе методи за пресметување на агрегатите на производството, но во практиката и за СНС се користат следниве три: производствен, приходен и расходен метод. (Следи фотокопија 9.)

==== 5.1.4 Основни агрегати на распределбата ====
Распределбата е една од фазите на економскиот процес или економската активност. Во фазата на распределбата постојат неколку подфази кои што различно се именуваат. Така има примарна распределба – тоа е онаа која се остварува на пазарот во зависност од постигната продуктивност на трудот. Покрај неа постои и прераспределба на доходот која што во основа се остварува меѓу државата и другите инститционални единици. Најчесто таа се остварува со помош на даноци, царини, субвенции, премии и разни облици на трансфери. На крај доаѓа распределбата на доходот во рамките на одделните институционални единици. Трите споменати распределби се сретнуваат и под називите примарна, секундарна и интерна распределба.

Помеѓу распределбата и производството постои одредена поврзаност и меѓузависност. Тие се засновуваат пред се на фактот што може да се распределува само нешто што е произведено. Тоа значи дека распределбата зависи од производството, но од друга страна и самата распределба има значајно влијание врз производството. Тоа произлегува од таму што ако целиот доход се потроши, т.е. ништо не се остави за производство во иднина, тогаш ќе нема услови за производство, а со тоа и за подоцнежна распределба на доходот. 

Според една поделба распределбата се дели на:

* распределба на доход за потребите на личната потрошувачка.
* распределба на доход за потребите на производствената потрошувачка.

Со распределбата на доходот треба да се одреди еден дел кој ќе служи за замена на истрошените средства за производство. Потоа да се одвои дел за финална потрошувачка. И на крај ако нешто остане да се оддели дел за проширување на производството т.е. за инвестиции.

Во СНС се користат повеќе агрегатни големини од областа на распределбата: БДП, БНП, НД, бруто и нето национално штедење, бруо и нето расположлив НД, расположлив НД, надоместоци на вработените, разни доходи на сопственост, трансфери, субвенции, нето деловен вишок итн. За дел од овие зборувавме при објаснувањето на агрегатните големини на производството. Сега ќе се задржиме на новите.

а) бруто и нето национално штедење – БНШ е збир на бруто штедењето на сите сектори, т.е. е разлика меѓу тековните приходи и тековните расходи на одделните сектори. ННШ = БНШ – амортизација.

б) бруто и нето инвестиции – во оваа големина спаѓаат бруто инвестициите во фиксен капитал и порастот на залихите. Тие две категории се покарактеристични за потрошувачката па затоа за нив ќе зборуваме таму.

в) надоместоци за вработените – оваа агрегатна големина го опфаќа износот на она што им се исплаќа на работниците за извршената работа во текот на пресметковниот период. Не е битно дали исплатата е во пари или во натура, што значи и двете ставки влегуваат во оваа агрегатна големина.

г) доходи од сопственост – по својот состав оваа агрегатна големина е разнородна. Во неа спаѓаат каматите, дивидендите, доходите од полиси за осигурување и др.

д) даноци на доход – во оваа група спаѓаат даноци на разни доходи, на профити и на капитални добивки.

ѓ) трансфери – за оваа агрегатна големина карактеристично е што ги опфаќа плаќањата што ги извршува државата без да се бара контра надоместок – тоа се еднострани плаќања. Во нив спаѓаат пензиите, надоместоците за невработените, субвенциите на фирмите и др. Во СНС1993 се споменати три групи на тековни трансфери и тоа: 

# тековни даноци на доход, богатсво и сл.;
# општествени придонеси и помош;
# други тековни трансфери.

Покрај трите споменати постојат и капитални трансфери. Тоа се оние со кои сопственоста на даден имот се пренесува или пак една од странките е обврзана да набави или расходува одреден имот.

е) субвенции – тие се одреден вид на трансфери наменети за производствениот процес. Ги исплатува државата на одредени институционални единици од областа на производството како еден вид на компензација за претрпена деловна штета предизвикана од мерките на економската политика. Тие се делат на субвенции за производи и субвенции за производство.

ж) нето деловен вишок – се состои од додадената вредност намалена за износот на нето индиректните даноци, надоместоците за вработените и амортизацијата.


==== 5.1.5 Основни агрегати на потрошувачката ====
Потрошувачката е цел на производството и затоа постои и меѓузависност меѓу нив две – може да се троши само она што е произведено. Потрошувачот не го определува само обемот на потрошувачката туку и нејзината структура. Покрај тоа производството може да предизвика и нови потреби, и со тоа и трошење на нови производи. Од друга страна потрошувачката има повратно влијание врз производството – може да го стимулира или дестимулира.

И во сферата на потрошувачката се користат повеќе агрегатни големини. Како основни се сметаат следниве:

* приватната или личната потрошувачка;
* општата владина потрошувачка;
* бруто инвестициите;
* салдото на извозот и увозот на добрата и услугите.

Тоа е онаа позната равенка на макроекономската рамнотежа гледана од аспект на потрошувачката:

&lt;center&gt;'''Y = C + I + G + (X – M)'''&lt;/center&gt;

Покрај овие големини за потрошувачката се релеванти и други големини за кои зборувавме претходно. Овде ќе ги разгледаме одделните видови на потрошувачка.

а) финална потрошувачка – таа ги претставува расходите на личната и општата (колективната) потрошувачка. Таа се разгледува во различни контексти, но најчесто како расходи за потрошувачка на добра и услуги, како набавка на добра и услуги за потрошувачка, како употреба на потрошни добра и услуги. Во СНС најчесто потрошувачката на добра и услуги се дефинира како расходи за набавка на добра и услуги за употреба во домаќинствата заради задоволување на нивните потреби во одреден период, по правило 1 година, но во некои земји постои и тримесечно следење на потрошувачката (а и на производството и расределбата).

Значаен дел на финалната потрошувачка е личната потрошувачка на домаќинствата. Таа се сретнува и под називот индивидуална потрошувачка на резидентни домаќинства. Расходите за финалната потрошувачка кај домаќинствата ги опфаќаат расходите за потрошни добра (храна) и расходите за трајни потрошни добра (бела техника).

Во рамките на финалната потрошувачка спаѓаат и добиените надоместоци во форма на натура. Во финалната потрошувачка не спаѓаат становите и куќите – тие имаат карактер на капитални добра.

Во рамките на СНС постои посебна класификација на расходите за потрошувачката на домаќинствата или на личната потрошувачка според намената. Таа е позната под името COICOP и содржи 10 точки.

б) општа потрошувачка – во неа спаѓаат разни купувања на добра и услуги од страна на владата и во не се вклучени и расходите за плати на администрацијата. Од друга страна, тука не се опфатени трансферините плаќања, бидејќи тие претставуваат прераспределба на доходот. И во оваа агрегатна големина се прават класификации. Најпозната е функционалната класификација содржана во документот СНС1993 каде општата потрошувачка е прикажана во 14 ставки.

в) во агрегати на потрошувачката спаѓаат и неколкуте агрегатни големини од доменот на инвестициите. Тука пред сѐ спаѓаат бруто инвестициите во кои спаѓаат инвестициите во фиксен капитал и порастот на залихите. Често пати кај нив се додаваат и промените кај скапоценостите.

г) увоз и извоз – во СНС1993 се дадени прецизни дефиниции за увозот, извозот и нивнот меѓусебно салдо. Салдото се додава или одзема од БДП и на тој начин се добива БНП. Кога се зборува за увоз или извоз треба да се споменат и агрегатните големини нето позајмување и нето задолжување во странство.

==== 6. Главни видови на сметки ====
Во СНС постојат бројни сметки кои се однесуваат на националната економија, на оддели нејзини сегменти (дејности, гранки), институционални сектори и институционални единици. Поради тоа во документот СНС1993 посебно значење се дава на неколку основни групи на сметки:

1. Сметки на тековни трансакции

* сметка на производство;
* сметка на доход;

# Сметки на акумулацијата

* сметка на капиталот;
* финансиска сметка;
* сметка на други промени на имотот;

# Биланси на состојбите на имотот
# Сметки на секторот странство

Заедничка карактеристика на првата група е што се регистрираат трансакции од доменот на производството на стоки и услуги, како и расределбата и употребата на доходот.

Во рамките на втората група се регистрираат трансакции кои се поврзани со набавка и продажба на нефинансиски имот, капитални трансфери и други трансакции во врска со стекнување на финансиски имот и обврски.

Во третата група се регистрира состојбата на имотот на почетокот од пресметковната година, промените во текот на годината и состојбата на крајот на годината. Значи постојат 3 биланси:

* почетен биланс;
* биланс на промени;
* завршен биланс.

Во 4-тата група се регистрираат трансакции кои што настануваат меѓу резидентните единици и нерезидентните единици. Оваа проблематика се следи со статистиката на платниот биланс кој го води централната банка на една земја. Во документот СНС1993 се препорачува да се користат двата начини за регистрирање на овие односи, т.е. преку СНС и преку платниот биланс и тие да се усогласуваат. Оттука ако располагаме со податоци од едниот извор можеме многу лесно со прегрупирање на податоци да се добијат податоци од другиот субјект.

За сметките во СНС постојат некои општи правила од кои произлегуваат некои нивни заеднички карактеристики. На пример, едно од правилата т.е. карактеристиките е што имаат две страни: лева – употреба, и десна – извори. Бројот на сметките што отстапуваат од ова правило е мал. Пример сметката на стоки и услуги има обратни страни: лева – извори, десна – употреба, но нема некое конкретно објаснување зошто е ова вака. Наместо објаснување се вели дека тоа е така за таа да се разликува од другите сметки. Други заеднички карактеристики на одделните сметки е што содржат посебна ставка т.н. билансна ставка – ставка за израмнување. Всушност таа претставува разлика меѓу левата и десната страна. Со оваа ставка се затвара одредената сметка, а се отвара нова сметка. Тоа се остварува на тој начин што билансната ставка што е крајна во одредена сметка се пренесува како почента во друга. На тој начин се остварува поврзаност помеѓу одделните сметки, со што се добива слика на националната економија на една земја.

Покрај овие четири групи сметки има и други како: интегрирани економски сметки, инпут-аутпут табели, матрица на општествени сметки, сателитски сметки итн.


==== 6.1 Сметка на стоки и услуги ====
Оваа сметка не е вклучена во првото издание на документот СНС1993, но до неа е дојдено подоцна со цел да се пополни една празнина која што се однесува на поврзаноста на НС со И-А табелите. Таа сметка ја има следнава форма:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Извори 
! Употреба

|-
| Производство

Даноци на производство и увоз

Субвенции на производство (-)

Увоз на стоки и услуги
| МФП

Трошоци за ФП (лична, колективна)

БИ во фиксен капитал

Промени во залихи

Зголемување/намалување кај драгоцености

Извоз на стоки и услуги

|-
| Вкупно извори
| Вкупна потрошувачка

|}
Како што се гледа од самата сметка на левата страна се прикажани вкупните извори и нивните поединечни ставки, а на десната вкупната и поединечната употреба т.е. потрошувачка и извозот. Исто така се гледа дека вкупните извори се еднакви на вкупната потрошувачка, па поради тоа во оваа сметка нема потреба од воведување на биланс ставка.

Како што веќе рековме задачата на оваа сметка е да изгради мост меѓу НС и И-А табелите. Со оглед на тоа дека во оваа сметка се зборува за „стоки“ за кај другите за „добра“, треба да го дефинираме поимот „стоки“. Во СНС под поимот стока се подразбира матријално или нематријално економско добро кое е наменето за пазар и притоа се продава по цени кои целосно ги покриваат трошоците на факторите на производство.

Иако сметката стоки и услуги со ставките што ги содржи дава слика за значајни аспекти на економската активност во една земја, таа има недостатоци. Таа не содржи податоци за некои значајни агрегатни големини од сферата на производството и неговата распределба и употреба. На пример од неа не можеме да видиме колкава е ДВ, штедењето и сл. кои се значајни агрегатни големини за изразување на резултатите од економската активност на една националната економија или на нејзини делови.


==== 6.2 Сметка на производство ====
Оваа сметка зазема едно од централните места во СНС. Тоа произлегува од значењето на производството за вкупната економска активност и посебно за употребата и распределбата на ДВ. При конституирањето на СНС во документот СНС1993 оваа сметка е првата во низата сметки во кои што се изразуваат резултатите на економската активност. Оваа сметка може да се подготвува за вкупната национална економија, но и за одделни сектори и подсектори. За оваа сметка карактеристично е и тоа што содржи билансна ставка која што потоа се пренесува во втората група сметки – сметки од областа на доходот. Како билансна ставка кај одделните ИС и ИЕ се јавува бруто ДВ.

Кај сметката производството на ниво на национална економија билансната ставка се нарекува БДП. Кога од БДП се одзема амортизацијата се добива нето ДВ. Таа големина на ниво на национална економија се нарекува нето домашно производство.

Сметката производството ја има следнава форма:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Употреба
! Извори

|-
| МФП

БДП

Потрошувачка на фиксен капитал
| Производство

Даноци на производи

Субвенции на производи (-)

|-
| Нето домашен производ (БС)
| 

|}
Една од ставките која постои во оваа сметка е самото производство. Во СНС под поимот производство се подразбира активност која што користи труд, капитал, стоки и услуги како инпути за да се добијат одредени добра и услуги како аутпут. Самото производство се остварува во рамките на одделните ИЕ и ИС. Како такво тоа претставува процес, додека добиенито резултат, а тоа се одредени добра и услуги, претставува аутпут или резултат од процесот на производство.

Во СНС1993 производството е составено од следниве елементи:

# Производство на добра и услуги за други ИЕ, но и за онаа ИЕ која произведува;
# Производство на стоки и услуги кои што ги користи самиот производител било во форма на финална потрошувачка или како основно средство;
# Услуги на домаќинства извршени од вработени и платени лица.

Добрата и услугите можат да се користат на разни начини: за размена за други добра, како ФП или како МФП. Тие може да се користат или бесплатно или по одредени цени кои ги надоместуваат трошоците на производство. 

Во СНС се зема производството кое што е остварено во пресметковен период, најчесто 1 година. Како што веќе рековме, во текот на годината може да се продава производство од претходната година, или дел од тековното да остане за во иднина. Поради тоа производството треба да се корегира со двата вида споменати залихи.

Глобално гледано во сметката производство содржани се 3 ставки:

- аутпут;

- МФП;

- потрошен фиксен капитал.

Третман на МФП има онаа потрошувачка на добра и услуги кои се користат како инпут во одредени ИЕ во одреден период. Добрата кои се употребуваат на тој начин се регистрираат по набавна цена. Треба да се истакне дека МФП иако служи за производство на одредено добро се исклучва од фиксниот капитал – тој се регистрира во посебна ставка: потрошен фиксен капитал. Оваа ставка на микро ниво се нарекува амортизација и претставува намалување на фиксниот капитал заради три причини: трошење, морална затареност, случајни штети. 

Аутпутот во оваа сметка може да се јави во две подгрупи: пазарен и непазарен. За пазарниот карактеристично е што се вреднува по основни цени или цени на производителот. Во непазарниот аутпут спаѓаат оние добра и услуги кои се произведуваат за сопствени потреби, оние кои се даваат бесплатно и оние кои се продаваат по цени пониски од трошоците на производството. Најчесто непазарниот аутпут се вреднува по основни цени кои што важат за истите добра вклучени во пазарниот аутпут. Понекогаш, а тоа е случај за мали количини, тој може да се вреднува според трошоците за производство.

Од сметката производство се добива претстава за бруто и нето ДВ на производството. БДВ се добива кога од вредноста на производството се одзема МФП. А НДВ = БДФ – амортизација. Б и Н ДВ се сретнуваат и под името Б и Н домашен производ. Тие големини, посебно БДП, наоѓаат широка примена во економската анализа во поглед на утврдување на резултатите од економските активности, но и за други цели каде што посебно место имаат компаративните проучувања. Доколку станува збор за меѓународни споредби, БДП се искажува per capita.


==== 6.3 Сметки на доходот ====
Во рамките на оваа група на сметки спаѓаат голем број на сметки меѓу кои позначајни се следниве:

* сметка на распределба или создавање;
* сметка на прераспределба;
* сметка на употреба.

За оваа група на сметки карактеристично е тоа што се поврзани со сметката производство, но и со сметките од доменот на акумулацијата, а посебно со онаа на капиталот. Поврзаноста со сметката производство се заснова на фактот што може да се формира и троши доход што претходно е произведен. Во СНС таа поврзаност се изразува преку билансната ставка нето домашно производство, која фигурира како последна во сметката производство, и таа се пренесува како прва ставка во групата сметки на доходот. Поврзаноста пак, меѓу сметките на доход и акумулацијата се изразува преку билансната ставка нето штедење која се јавува како последна во сметката употреба на доходот, а прва во сметката акумулација (која е сметка на капитал).

Сметка на создавање на доходот ја има следнава форма:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Употреба
! Извори

|-
| Надоместоци на вработените

Даноци на производство и увоз

Субвенции (-)

Нето деловен вишок

Нето мешан доход
| Нето домашен производ (БС)

|}
Сметката распределба на доход, т.е. распределба на примарен доход ја има следнава форма:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Употреба
! Извори

|-
| Доход од сопственост
| Надоместоци на вработените

Даноци на производство и увоз

Субвенции (-)

Нето деловен вишок

Нето мешан доход

Доход од сопственост

|-
| Национален доход (БС)
| 

|}
Во СНС во основа се разликуваат два вида на доход: основен доход и доход од сопственост. Првиот е т.н. примарен доход, а тоа е доход кој ИЕ го остваруваат на пазарот во зависност од постигнатите резултати во поглед на продуктивноста на трудот и во поглед на реализираните добра и услуги. Вториот се јавува како последица на позајмувањето на финансиски и матријални непроизводствени средства. Тука пред сѐ спаѓаат каматите, дивидентите, рентите и сл.

Една од позначајните ставки до двете до сега споменати сметки од областа на доходот се надоместоците на вработените лица. Во оваа ставка како што кажува и нејзиното име се вклучуваат надоместоците што работодавците им ги исплаќаат на вработените лица за нивното ангажирање во одреден временски период, најчесто 1 месец. Износот на надоместоците на вработените се состои до два дела:

* исплата на плати, независно дали во пари ли натура;
* придонеси за социјално осигурување кои работодавците ги плаќаат на нивните вработени.

Треба да се истакне дека некои од плаќањата кои ги прават работодавците не се вклучуваат во ставката надоместоци на вработените, затоа што тие исплати имаат карактер на МФП. Пример: службени патувања, превоз, работна облека, издатоци за спортски и рекреативни активност.

Како ставка во сметките на создавање и распределба на доходот се јавуваат и даноците на производство и увоз. Наместо термниот даноци на производство, често се користи и термниот директни даноци. Како даноци на увоз се третираат царините и други давачки кои се плаќаат кога одредено добро ја минува границата. Исто така посебен вид на данок, близок до данокот на увоз, е данокот на извоз, но тој не се употребува често за да не се покачува цената на извезените добра.

Друга ставка во сметките се субвенциите. Тука влегуваат износите кои државата им ги плаќа на производителите, а може и на извозниците и увозниците со цел да се компензираат некои настанати штети од водењето на некоја економска политика. 

Вишокот на вредноста кој што во наведените сметки е деловен вишок претставува разлика меѓу БДП и збирот на надоместоците на вработените, потрошениот фиксен капитал и индиректните даноци намалени за субвенциите. И кај деловниот вишок можат да се јават категориите бруто и нето во зависност од тоа дали е вклучен износот на амортизацијата.

Како што веќе споменавме доходот од сопственост се јавува во форма на камати, дивиденди и ренти. Исто така во оваа категорија спаѓа и остварен доход врз основа на патенти, авторски права, концесии и сл. Тука исто спаѓа доходот од полиси за осигурување.

Сметката на прераспределбата на доходот (секундарна распределба) ја има следнава структура:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Употреба
! Извори

|-
| Тековни даноци на доход, богатсво и сл.

Придонеси и давачки за социјално осигурување

Социјални користи или примања

Други тековни трансфери
| Национален доход (БС)

Тековни даноци на доход, богатсво и сл.

Придонеси и давачки за социјално осигурување

Социјални користи или примања

Други тековни трансфери

|-
| Расположлив доход (нето)
| 

|}
И овде се јавува една билансна ставка која е разлика меѓу левата и десната страна на табелата. Тоа е расположливиот доход кој што може д се јави во бруто или нето израз.

Тековните даноци ги опфаќаат даноците на остварен доход од страна на претпријатијата и домаќинствата, како и даноците кои се плаќаат на имот. Од оваа ставка се исклучени даноците на згради и земјиште кое се користи во процесот на производство. Примените тековни даноци се прикажани на десната страна кај секторот држава, а платените на левата страна кај секторот домаќинства, финансискиот и нефинансискиот сектор.

Придонесите и давачките за социјално осигурување се состојат од повеќе елементи како што се придонесите за социјално осигурување кои ги плаќаат работодавците или вработените, општествените трансфери во натура и разните социјални надоместоци кои не претставуваат општествени трансфери како надоместоци за боледување и невработеност.

Тековните трансфери се еден вид еднострани плаќања каде што нема надомест на противредност. Тие може да се реализираат во форма на пари или натура. Глобално гледано тие се јавуваат како тековни и капитални трансфери. Во оваа сметка предвид се земени само тековните трансфери. За нив, а и за придонесите и давачките за социјално осигурување, карактеристично е што се појавуваат и на двете страни од сметката. Имено тие еднаш се регистрираат како расход на страната на оној кој ги исплатува, а истовремено и како приход кај оној што ги прима.

Во другите тековни трансфери се вклучени оние кои ги нема претходно. Конечно и ставката расположлив доход која има третман на биланса ставка и која се пренесува во сметката употреба на расположлив доход и тоа од десна страна како прва ставка.


Сметката на употреба на расположливиот доход по својата содржина е наједноставна и најчесто има по една ставка на левата и на десната страна, плус билансна ставка. Но во некои земји со поразвиена статистика се вклучува и ставка „корекции за промена на акциите на домаќинствата во резервите на пензиските фондови“. Оваа сметка ја има следнава структура:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Употреба
! Извори

|-
| Расходи за финална потрошувачка

Корекции за промена на акциите на домаќинствата во резервите на пензиските фондови


| Расположлив доход (нето)

Корекции

|-
| Штедење
| 

|}
Трошоците за финална потрошувачка се состојат од трошоци за лична и колективна потрошувачка. Со личната потрошувачка на стоки и услуги се задоволуваат потребите на резидентни домаќинства, додека со колективната се обезбедуваат разни услуги или за сите членови на општеството или за некои негови делови. Добрата и услугите што ја задоволуваат таа потрошувачка ги обезбедува државата и тие не може да се однесат на пазар за продажба.

Како што се гледа од структурата на сметката со штедењето како билансна ставка се затвара оваа сметка, а со тоа и групата сметки од распределбата. Истовремено таа служи и за поврзвување на сметките од областа на акумулацијата или поконкретно сметка на капиталот.


==== 6.4 Сметка на капиталот ====
Оваа сметка ги прикажува промените кои во одреден временски период настануваат кај нефинансискиот имот, кај обврските, и на крајот е содржана нето вредност кај резидентни единици. Таа ја има следнава структура:


{| class=&quot;prettytable&quot;
! Промени на имот (актива)
! Промена на обврски и нето вредност (пасива)

|-
| Бруто инвестиции во фиксен капитал

Потрошен фиксен капитал

Промени на залихи

Зголемување минус намалување кај драгоцености

Зголемување минус намалување кај непроизведен нефинансиски имот
| Нето штедење

Примени капитални трансфери

Платени капитални трансфери

Промени во нето вредност на сопствениот имот поради штедење и капитални трансфери

|-
| Нето позајмување или нето задолжување (БС)
| 

|}
Со поголемиот дел од елементите на оваа сметка се запознавме при изучувањето на поимот и структурата на општественото богатсво, но заради ист настап при објаснувањето на сметките и овде во кратки црти ќе ги дефинираме главните елементни на оваа сметка. На десната страна се прикажани изворите на фондови за акумулација и тоа главно нето штедењето и капиталните трансфери. На левата страна се бележи употребата односно разните видови на инвестиции во нефинансиски имот.

Со бруто инвестиции во основни средства всушност се мерат промените кај одделните ИЕ, т.е. кај нивните матријални и нематријални средства. Ставката потрошувачка на фиксен капитал го означува трошењето на фиксни средства. Како против тежа на десната страна кај изворите се регистрира билансната ставка нето штедење која е преземана од сметката употреба на доходот.

Промените на залихите се однесуваат на промените на матријалите, производството во тек, готовите производи и трговските стоки. Драгоценостите се чуваат како залиха во вид на скапоцени камења и разни други уметнички предмети. Непроизведениот финансиски имот не е резултат на производството, туку е создаден од природата и со него се запознавме при определувањето на поимот и структурата на ОБ.

Билансната ставка штедење ги поврзува сметките од областа на доходот и акумулацијата. Капиталните трансфери се јавуваат како трансакции во пари или натура и кај нив има и пренесување на сопственост од една на друга ИЕ. Кај капиталните трансфери значајно е што се појавуваат поретко во однос на тековните трансфери, но кога ќе се јават се јавуваат во поголеми износи.

Оваа сметка има своја билансна ставка наречена нето позајмување (задолжување). Тоа е дел од расположливиот доход кој не е потрошен за финална потрошувачка и кој може да се употреби за набавка на нефинансиски средства. Значењето на сметката на капиталот се состои од тоа што не покажува кој дел од инвестициите се финасираат од извори од националната економја, а кој дел од извори од странство. За оваа сметка е карактеристично и тоа што е поврзана со група сметки од секторот странство и тоа со посебна подгрупа сметки за капиталот.</text>
      <sha1>8dxted6iy22ln5ck2ev9qa3jgs8ob57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Ambox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2928</id>
    <revision>
      <id>7741</id>
      <parentid>7477</parentid>
      <timestamp>2009-06-20T04:38:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Innv</username>
        <id>246</id>
      </contributor>
      <comment>[[Категорија:Шаблони]], + ru</comment>
      <origin>7741</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1119" sha1="4dw9jmaoux4gtxs9ksoj1ncvf1dctuz" xml:space="preserve">&lt;table style=&quot;{{{style|}}}&quot; class=&quot;metadata plainlinks ambox {{#switch:{{{type|}}}
  | serious  = ambox-serious
  | content  = ambox-content
  | style    = ambox-style
  | merge    = ambox-merge
  | notice   = ambox-notice
  | #default = ambox-notice
}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td class=&quot;ambox-image&quot;&gt;
{{#ifeq:{{{image}}}|none
  | &lt;!-- no image cell; empty cell necessary for text cell to have 100% width --&gt;
  | &lt;div style=&quot;width:52px;&quot;&gt; {{#switch:{{{image|{{{type|}}}}}}
    | serious  = [[Image:Stop hand nuvola.svg|40px]]
    | content  = [[Image:Emblem-important.svg|40px]]
    | style    = [[Image:Broom icon.svg|40px]]
    | merge    = [[Image:Merge-split-transwiki default.svg]]
    | notice   = [[Image:Info non-talk.png|40px]]
    | blank    = [[Image:Spacer.gif]]
    | #default = {{{image|[[Image:Info non-talk.png|40px]]}}}
  }}&lt;/div&gt;
}}&lt;/td&gt;
&lt;td class=&quot;ambox-text&quot;&gt;{{{text}}}&lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}|
  &lt;td class=&quot;ambox-imageright&quot;&gt;&lt;div style=&quot;width:52px;&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/div&gt;&lt;/td&gt;
}}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
[[ru:Шаблон:Ambox]]
[[en:Template:Ambox]]
[[Категорија:Шаблони]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4dw9jmaoux4gtxs9ksoj1ncvf1dctuz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Брзо бришење</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2929</id>
    <revision>
      <id>10832</id>
      <parentid>7724</parentid>
      <timestamp>2019-12-14T12:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>WhitePhosphorus</username>
        <id>2592</id>
      </contributor>
      <comment>speedy deletion category should be includeonly; xwiki links should be noinclude</comment>
      <origin>10832</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3578" sha1="i0j0mervlfc73nqxe3mxmz8t7z6wbjj" xml:space="preserve">{{ambox
| type  = serious
| image = [[Слика:Stop hand nuvola.svg|40px]]
| text  = '''Оваа страница е предложена за брзо бришење.'''&lt;br&gt; {{#if:{{{причина|{{{1|}}}}}}|'''''Наведената причина е: &lt;span style=&quot;color:#cc0000&quot;&gt;{{{причина|{{{1|}}}}}}&lt;/span&gt;.'''''|&lt;span style=&quot;color:#cc0000&quot;&gt;'''''Не беше наведена причина за бришење&lt;/span&gt;.'''''}}&lt;br&gt;
----
&lt;small&gt;Ако не се согласувате со барањето за брзо бришење, ве молиме објаснете зошто на [[{{NAMESPACE}} talk:{{PAGENAME}}|страницата за разговор]] или на [[Википедија:Критериуми за брзо бришење]]. Доколку оваа страница не ги задоволува критериумите за брзо бришење или имате намера да ја поправите нејзината содржина, ве молиме отстранете ја оваа порака. Но не го правете истото од страници кои сте ги започнале самите. &lt;small&gt;
}}&lt;includeonly&gt;
[[Категорија:Страници за брзо бришење]]
&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[aa:Template:Delete]]
[[af:Sjabloon:Delete]]
[[als:Vorlage:Löschen]]
[[ang:Template:Delete]]
[[as:Template:Delete]]
[[ast:Plantía:Delete]]
[[az:Şablon:Delete]]
[[ba:Ҡалып:Delete]]
[[be:Шаблон:Выдаліць]]
[[bg:Шаблон:Бързо_изтриване]]
[[bi:Template:Delete]]
[[bm:Modèle:Delete]]
[[bn:Template:Delete]]
[[bo:Template:Delete]]
[[ca:Plantilla:Fora]]
[[ch:Template:Delete]]
[[co:Template:Delete]]
[[cs:Šablona:Smazat]]
[[cv:Шаблон:Delete]]
[[cy:Nodyn:Delete]]
[[da:Skabelon:Slet]]
[[en:Template:Delete]]
[[es:Plantilla:Borrar]]
[[et:Mall:Kustutada]]
[[fa:الگو:حذف_سریع]]
[[fi:Malline:Roskaa]]
[[ga:Teimpléad:Scrios]]
[[gl:Modelo:Lixo]]
[[gn:Tembiecharã:Delete]]
[[gu:Template:Delete]]
[[he:תבנית:מחק]]
[[hi:साँचा:Delete]]
[[hr:Predložak:Bris]]
[[hy:Կաղապար:Delete]]
[[ia:Patrono:Delete]]
[[ie:Template:Delete]]
[[it:Template:Cancella_subito]]
[[ja:Template:即時削除]]
[[kk:Үлгі:Delete]]
[[km:ទំព័រគំរូ:Delete]]
[[kn:ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Delete]]
[[ko:틀:Delete]]
[[ks:Template:Delete]]
[[la:Formula:Delenda_est]]
[[lb:Schabloun:Delete]]
[[ln:Modèle:Delete]]
[[lt:Šablonas:Delete]]
[[lv:Veidne:Delete]]
[[mg:Modèle:Delete]]
[[ml:ഫലകം:Delete]]
[[mn:Template:Delete]]
[[mr:साचा:Delete]]
[[ms:Templat:Hapus]]
[[na:Template:Ai]]
[[nah:Plantilla:Delete]]
[[nds:Vörlaag:Delete]]
[[ne:Template:Delete]]
[[no:Mal:Hurtigsletting]]
[[oc:Modèl:Delete]]
[[pa:ਨਮੂਨਾ:Delete]]
[[pl:Szablon:Ek]]
[[ps:کينډۍ:Delete]]
[[pt:Predefinição:Lixo]]
[[rm:Template:Delete]]
[[ro:Format:Delete]]
[[ru:Шаблон:Delete]]
[[sa:Template:Delete]]
[[se:Template:Delete]]
[[si:Template:Delete]]
[[simple:Template:Delete]]
[[sl:Predloga:Delete]]
[[su:Citakan:Delete]]
[[sv:Mall:Radera]]
[[sw:Template:Delete]]
[[ta:வார்ப்புரு:Delete]]
[[th:แม่แบบ:ลบ]]
[[tk:Template:Delete]]
[[tl:Template:Delete]]
[[tr:Şablon:Sil]]
[[tt:Ürnäk:Delete]]
[[ug:Template:Delete]]
[[uk:Шаблон:Delete]]
[[uz:Shablon:Delete]]
[[vi:Tiêu_bản:Delete]]
[[vo:Samafomot:Delete]]
[[xh:Template:Delete]]
[[yo:Template:Delete]]
[[za:Template:Delete]]
[[zh:Template:Delete]]
[[zh-min-nan:Template:Delete]]
[[zu:Template:Delete]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>i0j0mervlfc73nqxe3mxmz8t7z6wbjj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Delete</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2930</id>
    <redirect title="Предлошка:Брзо бришење" />
    <revision>
      <id>7473</id>
      <timestamp>2008-07-15T13:25:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>John Vandenberg</username>
        <id>257</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Брзо бришење]]</comment>
      <origin>7473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50" sha1="oc567kkeb56wnm4tf7p083db489v99b" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Шаблон:Брзо бришење]]</text>
      <sha1>oc567kkeb56wnm4tf7p083db489v99b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2937</id>
    <revision>
      <id>10776</id>
      <parentid>7489</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:33:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10776</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67873" sha1="epliy0euifuab06kq9ql1439qzvx52y" xml:space="preserve">*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.1|НАЦРТ НА СРПСКО - ГРЧКА КОНВЕНЦИЈА за поделба на балканските владенија на Османлиското царство, респективно и Македонија, на сфери на пропагандно
дејствување, 1861 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.2|ТАЕН ДОГОВОР за сојуз и обединување на Кнежевството Србија и на Кнежевството Црна Гора, 23 септември 1866 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.3|ПРОЕКТ НА ДОГОВОР за создавање двојна Српско-бугарска монархија, 14 јануари1867 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.4|ПРОТОКОЛ (кон проектот на српско-бугарскиот договор (од 14.01.1867 г.) на бугарскиот револуционерен комитет &quot;Добродетелска дружина&quot; од Букурешт, од 5/17-ти април 1867 година, предаден на Кнежевството Србија ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.5|ДОГОВОР за сојуз помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија од 26-ти август 1867 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.6|ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија, на 16-ти февруари 1868 година во Атина ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.7|ТАЕН ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Кнежевството Србија и Кнежевството Црна Гора, 28 мај 1876 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.8|ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Кнежевството Србија и Кнежевството Црна Гора, 1876 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.9|ПРЕЛИМИНАРЕН ДОГОВОР ЗА МИР склучен помеѓу Русија и Османлиското царство, 19 февруари/3 март 1878 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.10|ДОГОВОР склучен помеѓу Србија и Австро-Унгарија за железниците, трговијата и пробивањето на Ѓердап, 29 јуни/8јули 1878 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.11|ДОГОВОР склучен помеѓу Османлиското царство и Бугарското кнежевство за реципрочно отворање на трговски агентства, 1878 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.12|ПРОТОКОЛ на Меѓународната комисија за утврдување на границите на Србија, со извештаи за спецификации на &quot;турско-српската граница и со описна состојба на границата, 19 август 1879 година  ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.13|АКТ на Европската комисија од претставници на Големите сили и Османлиското царство за определување на границите на Бугарското кнежевство и Османлиското царство (Македонија) 20 септември 1879 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.14|ЖЕЛЕЗНИЧКА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Србија и Австро-Унгарија 28 март/9 април 1880 година  ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.15|ТАЕН ДОГОВОР помеѓу Србија и Австро - Унгарија, потпишан на 28-ми јуни 1881 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.16|КОНВЕНЦИЈА за поврзување на железничките мрежи, склучена помеѓу Србија, Австро-Унгарија, Османлиското царство и Бугарија, 9 мај 1883 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.17|КОНЗУЛАРНА КОНВЕНЦИЈА помеѓу Србија и Османлиското царство, склучена на 26 февруари/9-ти март 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.18|ДЕКЛАРАЦИЈА во прилог на Конзуларната конвенција помеѓу Србија и Турција, од 26-ти февруари/9 март 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.19|СПОГОДБА помеѓу Кралството Србија и Кнежевството Бугарија, потпишана во Софија, на 19-ти февруари 1897 година, за координирана политика спрема Османлиското царство и пропагандното дејствување во Македонија ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.20|ТРГОВСКА КОНВЕНЦИЈА помеѓу Кралството Србија и Османлиското царство, склучена на 19-ти април/1-ви мај 1899 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.21|ПРОТОКОЛ за определување на стоките со повластена царина во меѓусебната трговија, склучен помеѓу Србија и Османлиското царство на 19-ти април/1-ви мај 1899 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.22|ПРОЕКТ НА СПОГОДБА за основите за нормализирање на односите помеѓу Османлиското царство и Кнежевството Бугарија, 17 ноември 1903 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.23|ДОГОВОР за меѓусебните односи склучен помеѓу Османлиското царство и Кнежевството Бугарија во кој бугарското Кнежевство се обврза да спречува префрлување на вооружени чети во Македонија и во Источна Румелија и да спречува пропагандна дејност против Османлиското царство на својата територија, 26 март/8 април1904 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.24|ПРОТОКОЛ за специјални спогодби помеѓу владите на Османлиското царство и Кнежевството Бугарија, 26-ти март/8-ми април 1904 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.25|ДОГОВОР за сојуз, помеѓу Кралството Србија и Кнежевството Бугарија, потпишан во Белград на 30 март 1904 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.26|ДОГОВОР за пријателство меѓу Кралството Србија и Кнежевството Бугарија, потпишан во Белград на 30-ти март 1904 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.27|ЗАКЛУЧЕН ПРОТОКОЛ на претставниците на Кралството Србија и Кнежевството Бугарија, потпишан на 30-ти март 1904 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.28|ТРГОВСКО-ЦАРИНСКИ ДОГОВОР склучен помеѓу Османлиското царство и Кнежевството Бугарија, 30 Декември 1906 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.29|ТАЕН ДОГОВОР помеѓу Австро-Унгарија и Црна Гора 12 јуни 1907 година  ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.30|ТАЕН ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Османлиското царство со Србија и со Црна Гора, 1908 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.31|ПРОЕКТ ЗА КОНЗУЛАРНА СПОГОДБА помеѓу Османлиското царство и Царството Бугарија, 1909 година  ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.32|ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Бугарија и Србија, 29 февруари 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.33|ТАЕН ДОДАТОК кон Договорот за пријателство и сојуз помеѓу Бугарија и Србија, 29 февруари 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.34|ДОГОВОР ЗА ОДБРАНБЕН СОЈУЗ склучен помеѓу Бугарија и Грција, 16 мај 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.35|ДЕКЛАРАЦИЈА кон Договорот за сојуз помеѓу Бугарија и Грција од 16-ти мај 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.36|ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Бугарија и Србија, 19 јуни 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.37|СПОГОДБА помеѓу бугарските и српските штабови на армијата, 19 мај 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.38|СПОГОДБА помеѓу бугарските и српските генералштабови, 15 септември 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.39|ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Бугарија и Грција, 22 септември 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.40|ДОГОВОР ЗА ПРИМИРЈЕ склучен помеѓу Османлиското царство
и балканските држави-сојузнички, 20 ноември 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.41|НАЦРТ НА ДОГОВОР ЗА МИР помеѓу Османлиското царство
и балканските држави-сојузнички, 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.42|ПРОТОКОЛ за склучување Договор за сојуз помеѓу Грција и Србија, потпишан на 22-ри април/5 мај 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.43|ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Крапството Грција и Кралството Србија, потпишана на 1-ви/14-ти мај 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.44|ДОГОВОР ЗА МИР помеѓу Турција и балканските држави-сојузнички, 17/30 мај 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.45|ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Кралството Србија и Кралството Грција, 19 мај/1 јуни 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.46|ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Кралството Грција и Кралството Србија, 19 мај/1 јуни 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.47|ПРОТОКОЛ бр. 1 од седницата одржана во среда на 17-ти/30-ти јули 1913 година, во Букурешт во Министерството за надворешни работи ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.48|ЗАПИСНИК од состанокот на воените претставници на завојуваните балкански држави за прекин на непријателствата Букурешт, 17-ти/30-ти јули 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.49|ПРОТОКОЛ бр. 2 од седницата одржана во четврток на 18-ТИ/31-ВИ јули 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.50|ПРОТОКОЛ бр. 3 од седницата одржана во петок на 19-ти јули/1-ви август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.51|ПРОТОКОЛ БР. 4 од работата на бугарско - српската комисија за одбележување на граничната линија врз основа на Букурешкиот договор за мир, 10 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.52|ПРОТОКОЛ бр. 6 од седницата одржана во вторникот 23 јули/5 август 1913 година, во Букурешт во зградата на Министерството за надворешни работи ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.53|ПРОТОКОЛ бр. 7 од седницата одржана во средата 24-ти јули/6-ти август 1913 година, во Букурешт во Министерството за надворешни работи ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.54|ИЗЈАВА на црногорската делегација ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.55|ПРОТОКОЛ бр. 8 од седницата одржана во четвртокот
25 јули/7 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.56|ПРОТОКОЛ бр. 9 од седницата одржана во четвртокот
25 јули/7 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.57|ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на Бугарија и Грција за договорената траса за привремена гранична линија, 25 јули/7 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.58|Дефинитивната граница помеѓу Бугарија и Грција ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.59|ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на Бугарија и Србија за договорената траса на новата гранична линија помеѓу двете држави,25 јули /7 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.60|ДЕТАЛЕН ОПИС НА БУГАРСКО-СРПСКАТА ГРАНИЦА ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.61|ЗАПИСНИК од состанакот на воените делегати на завојуваните држави за склучување примирје на неопределено време, 25 јули / 7 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.62|ПРОТОКОЛ бр. 10 од седницата одржана на 26-ти јули/8 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.63|НАЦРТ НА ЧЛЕН ИЛИ ПРОТОКОЛ за репарации предложен од грчката делегација, 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.64|ПРОТОКОЛ 6р. 11 од седницата одржана во сабота 27 јули/9 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.65|ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати за членовите од договорот за мир што се однесуваат за воените прашања, 26 јули/8 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.66|ПРОТОКОЛ бр. 12 од седницата одржана на 28 јули/10 август 1913 година  ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.67|БУКУРЕШКИ ДОГОВОР ЗА МИР, 28 јули/10 август 1913 ГОДИНА ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.68|ПРОТОКОЛ за новата бугарско - српска граница ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.69|ПРОТОКОЛ за дефинитивната граница помеѓу Бугарија и Грција ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.70|ДОГОВОР склучен помеѓу Кралството Србија и Кралството Грција за српско - грчката граница, 3/16 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.71|ДОГОВОР ЗА АРБИТРАЖА помеѓу Кралската влада на Бугарија и Кралската влада на Србија, 16 декември 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.72|ЗАПИСНИК бр. 1 за одбележување на српско-бугарската граница во Македонија, 7 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.73|ЗАПИСНИК бр. 2 за одбележување на српско-бугарската граница во Македонија, 8 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.74|АПИСНИК бр. 3 за одбележување на српско-бугарската граница во Македонија, 9 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.75|ЗАПИСНИК бр. 4 за одбележување на српско-бугарската граница во Македонија, 10 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.76|ПРОТОКОЛ бр. 6 за одбележување на српско-бугарската граница во Македонија, 13 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.77|ЗАПИСНИК бр. 3 за поставени гранични пирамиди на српско-бугарската граница, во Македонија, 13 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.78|ЗАПИСНИК бр. 4 за поставени гранични пирамиди на српско-бугарската граница во Македонија, 14 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.79|ЗАПИСНИК бр. 6 за поставување на гранични пирамиди на српско-бугарската граница во Македонија, 16 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.80|ЗАПИСНИК на бугарската комисија за одбележување на српско-бугарската граница во Македонија, 26 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.81|ЗАПИСНИК бр. 10 за поставување на гранични пирамиди на српско-бугарската граница во Македонија, 29 август 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.82|ЗАПИСНИК бр. 13 за поставување на гранични пирамиди на српско-бугарската граница во Македонија, 2 септември 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.83|ЗАПИСНИК бр. 14 за поставување на гранични пирамиди на српско-бугарската граница во Македонија, 3 септември1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.84|ИЗВЕСТУВАЊЕ од бугарското дипломатско претставништво во Цариград за постигнат компромис за спорната делница на трасата на српско-бугарската граница во Македонија, 16 декември 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.85|СПОГОДБА ЗА АРБИТРАЖА помеѓу владите на Бугарија и Србија за граничната линија, 16 декември 1913 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.86|БЕЛЕШКИ на бугарскиот претставник во Цариград М. Балабанов во врска со предлогот на грчкиот дипломатски претставник Кондуриотис за грчко-бугарскиот договор за поделба на Македонија на интересни сфери, 16 јули/6 септември 1880 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.87|ИЗВЕШТАЈ на бугарскиот министер за надворешни работи за кнезот, А. Батемберг за лолитиката на Кнежевството спрема Македонија, јануари 1883 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.88|ПИСМО од бугарскиот кнез Батемберг, до српскиот крал Милан Обреновиќ, со предлог, за склучување бугарско-српски договор за поделба на Македонија на сферите за пропагандното дејствување, 30 септември 1885 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.89|ПИСМО од бугарскиот кнез Батемберг, до српскиот крал Милан во дополнување на предлогот за бугарско-српскиот сојуз, 30 септември 1885 ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.90|ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот министер за надворешни работи Илија Цанов, до Иван Ев. Гешов во Лондон, за ставот, во врска со српските барања за територијалната компензација за проширување на Бугарското кнежевство со присоединувањето на Источна Румелија, 2 октомври 1885 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.91|ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот министер за надворешни работи, до Ив. Е. Гешов во Лондон, со инструкции за ставот спрема претензиите на Србија за територијалната компензација за Источна Румелија, вклучително во Македонија, 3 октомври
1885 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.92|ПИСМО од претседателот на бугарската влада Стефан Стамболов, до кнезот Фердинанд, за политичката криза во Србија и опасноста д војна, со барање за дополнително вооружување, 5 Јуни 1889 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.93|СТРУКТИВНО ПИСМО од бугарскиот министер за надворешни работи, до дипломатскиот претставник во Цариград, во врска со преземената иницијатива за склучување воена конвенција со Османлиското царство, 30 ноември 1890 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.94|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот министер за надворешни работи до.дипломатскиот претставник во Цариград, со инструкции во врска со прашањето за воената конвенција со Османлиското царство, 10 декември 1890 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.95|ИНСТРУКТИВНО ПИСМО од бугарскиот министер за надворешни работи Греков до дипломатскиот агент во Цариград, за толкување на предлогот на бугарската
влада за воена помош на владата на Османлиското царство, 11 декември 1890 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.96|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски агент од Цариград, Димитров, до претседателот на владата и министер за надворешни работи К. Стоилов во Софија за потпишување на конзуларна конвенција помеѓу Османлиското царство и Србија, 1 март 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.97|ИЗВЕШТАЈ на дипломатскиот агент од Цариград, за посетата на бугарскиот кнез, средбата со султанот и третираните политички прашања, 22 април 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.98|ДОВЕРЛИВ ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски агент во Белград до министерот за надворешни работи за ставот на Србија спрема навлегувањето на грчки вооружени чети во Македонија и критското прашање, 10 август 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.99|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од претседателот на бугарската влада, до дипломатскиот агент во Цариград со инструкција да го извести Султанот за готовноста да му стави на располагање бугарски полкови заобезбедување на редот во престолнината, 19 август 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.100|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски агент во Цариград, за аудиенција кај султанот и за одговорот на султанот на понудата од бугарската влада да му стави на располагање
бугарски полкови за одржување на безбедноста во престолнината, 22 август 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.101|ДОВЕРЛИВО ИЗВЕСТУВАЊЕ од бугарскиот дипломатски агент во Цариград, до министерот за надворешни работи во Софија за иницијатива на грчката влада за отворање бугарско агентство во Атина и за заедничко дејствување во Македонија, 23 септември 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.102|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Букурешт, до министерот за надворешни работи во Софија, за иницијативата на грчкиот претставник Рангабе за грчко-бугарското спогодување за поделбата на Македонија на интересни сфери, 22 октомври 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.103|ПРЕДЛОГ на претседателот на бугарската влада К. Стоилов за спогодување помеѓу Бугарија, Србија и Грција за заедничко барање за создавање автономна област од Македонија (по примерот на Крит) и за поделба на интересните сфери, 24 декември 1896 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.104|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот дипломатски агент во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, со известување за предавање на предлог за спогодба на Бугарија, Грција иСрбија за Македонија, 4 јануари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.105|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот дипломатски агент во Атина, до министерот за надворешии работи во Софија, со известување за дадените дополнителни појаснувања за мотивите на претседателот набугарската влада Стоилов за предлогот за спогодување помеѓу Грција, Србија и Бугарија за сферите на влијание во Македонија, 9јануари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.106|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, со известување за ставот на грчката влада по однос на бугарскиот предлог за Македанија, 18јануари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.107|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, со дополнително известување за ставот на владата на Грција во врска со бугарскиот предлог за Македонија, 18 јануари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.108|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, со известување за активноста Грција да го прифати бугарскиот предлог за Македонија, 23 јануари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.109|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот министер за надворешни работи, до дипломатскиот претставник во Атина, 4 февруари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.110|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Белград, до министерот за надворешни работи во Софија, за предлог на српскиот крал за таен договор на Србија и на Бугарија за Македонија, 8 февруари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.111|ПИСМО од претседателот на бугарската влада и министер за надворешни работи, до дипломатскиот претставник во Петроград со информација за посетата на српскиот крал
во Софија и разговорите за македонското прашање, 16 / 28 сревруари 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.112|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, за готовноста на грчката влада за започнување преговори за поделба на интересните сфери во Македонија, 22 март 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.113|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, за пишувањето на гласилото на поранешниот грчки министер за внатрешни работи Мавромихалис за потребата од сојузување на Грција, Бугарија и Србија, 21 април 1897 година]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.114|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот трговски агент во Скопје, до министерот за надворешни работи и вероисповед во Софија, за економската ситуација во Косовскиот вилает, 28 септември 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.115|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, за средбата со претседателот на грчката влада и неговиот предлог за спогодување на Грција, Бугарија и Србија за поделба на интересните сфери во Македонија, 15 октомври 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.116|ПИСМО од претседателот на бугарската влада и министер за надворешни работи, до дипломатскиот претставник во Атина, со инструкции во врска со грчкиот предлог за спогодување помеѓу Грција, Бугарија и Србија за поделба на интересните ,   сфери во Македонија, 13 ноември 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.117|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Атина, до претседателот на владата и министер за надворешни работи во врска со грчкиот предлог за спогодба помеѓу Грција, Србија и Бугарија за поделба на интересните сфери во Македонија,
24 ноември 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.118|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник  во Атина, до претседателот на владата и министер за надворешни работи во Софија, за ставот на грчката влада за границите  на предложените сфери за влијание во Македонија, 13/25 декември 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.119|ПИСМО од бугарскиот претседател на владата и министер за надворешни работи, до воениот министер со информација за грчкиот предлог за договор помеѓу Грција, Србија и Бугарија за лоделба на Македонија на интересни сфери и барање мислење, 29 декември 1897 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.120|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Париз, И, Гешов, со проект за големодржавна програма и предлог за милитаризација на Бугарија, до претседателот на владата и министер за надворешни работи во Софија, 12 февруари 1898 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.121|ПИСМО од Симеон Радев, бугарски дипломатски претставник во САД, во кое го оспорува потпишувањето на бугарско-австроунгарскиот договор, 1898 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.112|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот дипломатски агент во Цариград до министерот за надворешни работи во Софија, со известување за иницијативата од Србија за склучување договор за српско-османлиски сојуз, 2 декемсри 1898 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.123|ИЗВЕШТАЈ од бугарското дипломатско агентство во Париз, до претседателот на владата и мииистер за надворешни рпботи, за предлогот на претседателот на владата на Србија за постигнување на српско-бугарски договор за Македонија, 20 февруари 1899 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.124|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дилломатски агент до Србија до претседателот на владата и министерот на надворешните паботи во Софија, за аудиенцијата кај српскиот крал и српско-бугарските односи, април 1899 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.125|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот трговски агент во Солун, до министерот за надворешни работи во Софија со мислење за потребата од нови агентства во Македонија, 6 јануари 1900 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.126|ИЗВЕШТАЈ  на бугарскиот дипломатски претставник од Цетиње, за прелиминарни разговори за договор помеѓу Црна Гора, Србија и Бугарија за Македонија, 25 август 1903 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.127|ПИСМО за ставот на бугарскиот кнез спрема предлогот на црногорскиот кнез Никола за договорот на Црна Гора, Србија и Бугарија за Македонија, 20 септември 1903 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.128|ИЗВЕШТАЈ на бугарскиот воен аташе во Белград полк.Хесапчиев, за одгласот на акцеитите и говорот на српскиот крал во Народното собрание за надворешната
политика, за положбата во Македонија и српско- бугарскиот  сојуз, 4 ноември 1904 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.129|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Цетиње, до Министерството за надворешни работи во Софија, за српско-црногорските преговори за политиката спрема
македонското прашање, 10 април 1905 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.130|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Цетиње, за пројавената заинтересираност на црногорскиот кнез Никола за македонското прашање, 28 април 1905 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.131|ГРЧКИ ПРОЕКТ за грчко-бугарско спогодување за поделба на Македонија на интересни сфери, 29 април 1905 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.132|ДОВЕРЛИВ ИЗВЕШТАЈ на бугарскиот воен претставник во Белград, за српско-црногорските преговори за склучување договор за сојуз, 30 јуни 1905 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.133|ДОВЕРЛИВ ИЗВЕШТАЈ за обновување на грчката иницијатива за грчко-бугарскиот договор за поделба на Македонија на интересни 1 септември 1905  година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.134|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Париз, за османлиската иницијатива за спогодување меѓу балканските држави за создавање Балканска конфедерација, 18 април 1906 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.135|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Цетиње, до министерот за надворешни работи во Софија, за иницијативата на црногорскиот кнез Никола за создавање балкански сојуз, 27 јули 1906 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.136|ИНСТРУКТИВНО ПИСМО од бугарскиот министер за надворешни работи, до дипломатските претставници кај Големите сили за политиката на владата спрема Македонија, 23 март1907 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.137|ИЗВЕШТАЈ на бугарското дипломатско претставништво од Лондон, за можно преместување на тамошниот грчки дипломатски претставник поради незадоволителната ангажираност за грчките аспирации во Македонија, 31 март 1908 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.138|ПИСМО од бугарскиот министер Паприков, до царот Фердинанд, со кое што го известува за предлогот на српската влада за српско-бугарски договор за координирана политика спрема Османлиското царство по воениот удар на Младотурците,16 јули 1908 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.139|ПРОЕКТ од бугарското Воено министерство за бугарско-албанскиот договор за сојуз, за војна против Османлиското царство, 4 декември 1908 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.140|ПИСМО од бугарското Министерство за надворешни работи до воениот министер за војна со став по однос на неговиот предпог за бугарско-албански сојуз за војна против Османлиското царство, 5 март 1909 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.141|ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот претставник во Атина, до министерот за надворешни работи во Софија, за грчка иницијатива за склучување на грчко-бугарски договор за воен сојуз, 10 август 1909 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.142|ШИФРИРАНА ТЕЛЕГРАМА од бугарскиот дипломатски претставник Добрев, до претседателот на владата и министер за надворешни работи в  Софија, А. Малинов,  со доверлива информација за ставот н   Романија при евентуална војна помеѓу Бугарија и Османлиското царство, 16септември 1910 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.143|ДОВЕРЛИВ ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник Добрев, до претседателот на владата и министер за надворешни работи Малинов за турско-романскиот договор,  16 септември 1910 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.144|ДОВЕРЛШ. ИЗВЕШТАЈ од бугарскиот дипломатски претставник во Цетиње до Александар Малинов, министер за надворешни работи, 21 февруари 1911 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.145|ИНФОРМАЦИЈА за териториите освоени од сојузните балкански држави во војната со Османлиското царство, со предлог за бугарско територијално проширување, 24 октомври 1912 година ]]

*[[Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.146|ПИСМЕН АКТ Бугарскиот одговор на барањето на српската влада за ревидирање на договорот за сојуз, 5 јуни 1913 година]]

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>epliy0euifuab06kq9ql1439qzvx52y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2938</id>
    <revision>
      <id>7492</id>
      <parentid>7490</parentid>
      <timestamp>2008-09-05T21:39:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>7492</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11618" sha1="krpv3uo0kc551w44k7ilzochtijw57o" xml:space="preserve">'''НАЦРТ НА СРПСКО - ГРЧКА КОНВЕНЦИЈА за поделба на балканските владенија на Османлиското царство, респективно и Македонија, на сфери на пропагандно дејствување, 1861 година &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; '''


Во името на Светото Тројство.

Неговото Височество грчкиот крал и Неговата Светост српскиот кнез согледувајќи ја состојбата на пропаѓање и последните издишувања на Турското Царство, сметајќи дека продолжувањето на сегашната состојба на статус-кво претставува постојан камшик за христијанските народи што е и непосредна опасност за нивната иднина, следствено на тоа нивно право и обврска е самите да најдат соодветни средства за да се доведе состојбата на работите во согласност со желбите и правата на овие народи, одлучија, со општа согласност, да уредат се што се однесува на овој предмет, од заемен интерес, со една специјална конвенција и ги именуваа:

Н.В. Кралот на Грција Н..., а 

Н.Св. Кнезот на Србија Н ...

Кои, откако едниот на другиот ги претставиле своите полномоштва и констатирале дека се во ред, ги утврдиле и потпишале следните членови:

Чл. 1

Страните потписнички се обврзуваат непосредно по ратификацијата на оваа Конвенција да дејствуваат заеднички кај кнезовите на Влашко и Црна Гора да прифатат да го потпишат приложениот проект договор за соработка.

Чл. 2

Во случај двете влади да не го прифатат проектот на споменатиот договор, двете страни договорнички сепак ќе го потпишат овој Договор и ќе настојуваат, на начин како што е набележан, да придобијат една од големите сили да го признаат принципот на неинтервенирање во работите на Исток.
Чл. 3

Откако една од големите сили ќе го признае овој принцип и ќе вети да направи да биде респектиран и од другите сили, двете договорнички страни ќе настојуваат да ги извршат секоја своите обврски предвидени со чл. 2 од Договорот.

Чл. 4

Согласно тоа, Владата на Н.В. елинско се обврзува:

1. Да ја зголеми својата редовна војска на 30.000 луѓе,

2. Да вооружи што е можно побројна флота, 

3. Да го обезбеди потребното оружје за вооружување на народот на Тесалија, Епир, Македонија и Тракија, во кои што би пламнало револуционерното движење.

Чл. 5

Владата на Н. Св. српска се обврзува:

1. Да ја зголеми својата редовна војска на 12.000 луѓе,

2. Да организира во најголема можна бројност народна војска,

3. Да обезбеди оружје и да ги снабди со другите потреби провинциите: Босна, Херцеговина и Бугарија, во кои би можело да се подигнат револуционерни движења.

Чл.6

Ако се оствари предвиденото со чл.З од Договорот, двете договорни страни се обврзуваат да ја продолжат борбата и нема да го оставаат оружјето се додека не успеат на Исток да воспостават состојба на работите адекватна на моралните и материјалните потреби на народите на Исток, како и на нивните свети и незастарени права. Тие едната на другата си ветуваат заемна помош и поддршка како за време на траењето на војната исто така и при договарањето на мирот за одредување на границите на респективните држави, согласно со начелната определба во чл. 3.

Чл. 7

Страните договорнички се согласни дека нема да преземаат никакво движење се додека доволно не се подготват. Во секој случај по взаемна согласност.

Чл. 8

Оваа Конвенција ќе остане тајна.

Дополнување &lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; на чл. 3:

1.Елинското кралство ќе ги анектира: Тесалија, Епир, Македонија, Тракија и островите на Архипелагот.

2. На Српското кралство, составено од сегашното Српско кнежевство, ќе се придодадат: Босна, Херцеговина, Горна Албанија и Црна Гора (во случај ако /последното/ трајно не би останало на тоа да претставува самостојно и независно кнежевство).

3. На Бугарското кралство границите ќе му се определат подоцна.

4. Кралство Дакија, составено од Влашка и Молдавија.


Кажано:&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;

Српските агенти ќе дејствуваат до линијата почнувајќи од морето (Јадранско) што ги зафаќа подрачјата наДрач, Елбасан, Охрид, Прилеп, Велес, Штип, Кратово, Џума(ја) до (пл.)Балкан (северно).
Грчките агенти ќе ги обработуваат подрачјата на: Берат, Горица, Битола, Демир-Капија, Радовиш, Разлог до (пл) Балкан (јужно).

Толкување на &quot;Хартиите&quot;:&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt; 
  
1. Грчкиот предлог. Има природни граници: планините Балкан и Шара. Но, Грција добива 2-3 милиони Словени и станува поголема од Србија и Бугарија зедно. Воедно истите би претставувале премногу долга и тесна држава. Србија добива многу малку море.

2. Српскиот предлог. Посоодветен на народносниот принцип. Бугарија претставува посебна држава и сите три држави би биле приближно подеднакви, Србија добива доволно море. Но, границите претежно не се природни. Грција станува тесна во средината.

3. Во случај Цариград да не може да се освои, од какви и да е причини, Тракија до Балкан (Планина) останува Турска. Постојната пречка помеѓу Грците и Бугарите се отстранува. Поделбата на Албанија и Македонија меѓу Србија и Грција (како под 2) е лесна, бидејќи Грција е согласна. Двете активни сили се прошируваат приближно подеднакво. Грција без Цариград нема изгледи за надмоќност,

4. Ако Бугарија не влезе во комбинацијата и останува на Турција. Но, Србија се проширува до Искар, а средна Албанија и ја препушта на Грција. Добрите страни на овој предлог се исти како и под 2. Но, Србија повремено, да цели на турските - бугарски земји.

5. Најскромен но, можеби, и најповолен план за идните планови на Србија. Двете држави, засега, малку да се зголемат со зафаќање на чисто српските односно чисто грчките провинции и така да дојдат до првите природни граници. Со време Србија може да ја напушти Грција и да го гледа само својот интерес и да недопушти да се грцизираат на пр., Битола, Воден, Дојран и тд., (курзив-ММ), како ни Пловдив, Казанлак, Загора.

6. Според Лежеановата карта на принципите на народноста и природните граници најадекватен план е планот за конфедерација од повеќе држави. Бидејќи грчките држави според природните особености се мали, и словенските се поделени на повеќе држави поради нивните различности.&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt; Но, сомнително е дека овој српско-грчко-арнаутски бунт би бил доволна гаранција за Европа против плановите на своите соседни големи сили.


''(Гргур Јакшић и Војислав Вучковић, Спољна политика Србије за владе кнеза Михаила (Први балкански савез), Београд, 1963, 474-477)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Нацртот на конвенцијата беше предложен од Грција. &lt;references/&gt;

&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; На договорот за сојуз, предпог на грчката страна.

&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; Српската верзија (на Гарашанин) за договорената поделба на подрачјата на пропагандното
дејствување.

&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt; Текстот на толкување на документите од Илија Гарашанин.


&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt; Тука не станува збор и за Македонија.</text>
      <sha1>krpv3uo0kc551w44k7ilzochtijw57o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2939</id>
    <revision>
      <id>9215</id>
      <parentid>7491</parentid>
      <timestamp>2013-06-13T11:03:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9215</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12428" sha1="lr6dfqc75mlvuyxt3b5lbi4q6rd08sc" xml:space="preserve">'''ТАЕН ДОГОВОР за сојуз и обединување на Кнежевството Србија и на Кнежевството Црна Гора, 23 септември 1866 година'''


Во името nа Светото Тројство


Неговата Светост Кнезот на Србија и Неговата Светост Кнезот на Црна Гора земајќи ги предвид од една страна своите свети должности а од друга страна жалната положба на српскиот народ во Турција&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; и одушевени од еднаква патриотска желба со искрен договор да работат на ослободување и обединување на својот народ, се спогодија со овој таен договор да се регулираат сите прашања во врска со тоа и однапред да го определат делокругот на својот заеднички потфат.

За таа цел:


Н.С. Кнезот на Србија го одредил за свој полномошник г. Милое Лешјанин, началник на Министерството за надворешни работи, а Н. С. Кнезот на Црна Гора војводата и сенатор Петар Вукотиќ, кои на средбата откако ги прегледале полномоштвата и констатирале дека истите се добри и регуларни, ги договориле следните точки: 
       
Чл. 1

Нивната Светост кнезот на Србија и Кнезот на Црна Гора се обврзуваат и едниот на другиот си даваат збор дека ќе работат во најголема искреност и согласност што побргу да се подготви востание против Турција за да се ослободи од турскиот јарем целиот српски народ и да се обедини во една српска држава.

Чл. 2

Ако овој потфат биде крунисан, со божја помош, со целосен успех односно целиот српски народ во Турција да се ослободи и се обедини во идната голема српска држава, тогаш, под тој услов, Кнезот на Црна Гора свечено ветува дека Црна Гора ќе и пристапи и ќе се обедини во таа голема држава, признавајќи го кнезот Михаило за владетел на таа целокупна српска држава. 

Чл. 3

Во таков случај Кнезот на Србија, ценејќи го високо благородното и патриотско жртвување на Н.С. Кнезот на Црна Гора, најсвечено ветува во свое име и во името на Србија дека на Н. С. Кнезот на Црна Гора и на неговото семејство не само што ќе го задржи своето кнежевско достоинство туку и дека ќе биде и негова лична грижа да му обезбеди на сегашниот владеачки кнез на Црна Гора, сјаен морален и материјален статус во новата српска држава.

Чл. 4

На сегашниот владеачки кнез на Црна Гора посебно му се обезбедува ранг на принц на владеачкото семејство, првенство пред сите други по владетелот и неговиот законит син и наследник, доколку има таков, како и споменувањето на името во црквите после владетелот. Освен тоа на Кнезот на Црна Гора му се обезбедува износ од 20 илјади дукати годишно, со можност, подоцна, кога во заедничката држава ќе се определува апанажата на владетелот да се размисли и за посјајна позиција на Кнезот Никола. Исто така ќе се среди и за одлична морална и материјална положба на сите блиски сродници на Н.С. Кнезот на Црна гора. За кнежевска блиска роднина ќе се сметаат од семејството Петровиќи само по Степановата линија.

Чл. 5

Ако Црна Гора се обедини со Србија Н.С. Кнезот на Србија ветува сите старешини и чиновници кои ќе се затекнат како старешини и чиновници на Црна Гора за време на обединувањето ќе имаат еднаков третман како и српските старешини и чиновници, еднакви плати и материјална положба, и со нив поеднакво ќе се постапува.

Само по себе се подразбира дека и целиот црногорски народ ќе ги ужива сите права и слободи што ги има српскиот народ.

Чл. 6

Имајќи ги предвид; од една страна љубовта и приврзаноста на црногорскиот народ на сегашниот владеачки кнез на Црна Гора и неговите сјајни предци а од друга страна природното сиромаштво на Црна Гора и сакајќи на црногорскиот народ да му даде доказ на благодарност за жртвите што со векови ги поднесувал во борбите против заедничкиот непријател, Н.С. Кнезот на Србија му ветува на Кнезот на Црна Гора дека спрема црногорскиот народ ќе ги имаат во предвид сите можни погодности кога ќе се определуваат државните трошоци во обединета Србија.

Со оглед на тоа дека црногорскиот народ не е навикнат на регрутација и живеење во касарни туку секогаш се борел против непријателот како народна војска, Н.С. Кнезот на Србија, прифаќајќи ја со задоволство желбата на Н.С. Кнезот на Црна Гора, ветува дека црногорскиот народ за време од 25 години ќе се обучува и ангажира само како народна војска и дека за тоа време во Црна Гора нема да се спроведува никаква регрутаци ја бидејќи ќе се земаат само доброволци во постојаната војска.

Чл. 7

Со оглед на тоа денес во Црна Гора постои орден Данило I, што е посебно воведен за воени заслуги, Кнезот на Србија, од почит спрема споменот и заслугите на Кнезот Данило и од почит кон секогашната црногорска храброст, ветува дека истиот орден ќе биде прифатен во обединета Србија со сите степени, како прв за војнички заслуги и за храброст пред непријателот и дека за таа цел секогаш ќе постои. Само по себе се подразбира дека на тие кои се и ќе бидат наградени до обединувањето ќе им се признаат и ќе бидат почитувани како и тие кои се наградуваат во обединета Србија.

Чл. 8

Двајцата кнезови се обврзуваат дека ќе работат договорно и секој во границите на своите можности да се реализира спогодувањето со народите во Турција, за да се придобијаат сојузниците за нашата намера (курзив-ММ) да се создаде добро расположение во дипломатија. Посебно се обврзува Кнезот на Црна Гора пред Кнезот на Србија дека од своја страна ќе направи се за да надвладее потребното убедување дека помеѓу Србија и Црна Гора постои целосна согласност во желбите и намерите.

Чл. 9

Кога ќе дојде времето за востание Н. С. Кнезот на Црна Гора ветува и дава збор дека на повик од Србија, заедно се неа, ќе влезе во војна против Турција со сите свои сили. За да може да даде што поголема помош на заедничкото дело тој ветува дека, според расположливите средства, ќе се подготви за војна колку е можно подобро и побрзо. Во тоа Србија од своја страна ќе и даде на Црна Гора секаква помош и олеснување.

Чл. 10

Како што Србија никако не мисли да ја одделува својата судбина од судбината на Црна Гора и Кнезот на Црна Гора се обврзува дека без Србија и договор со српскиот кнез нема да започнува ништо против Турција ниту ќе започнува сепаратни преговори откако непријателствата ќе започнат.
Чл. 11

Кнезот на Црна Гора ветува дека и за време на војната ќе работи во најголема согласност со српскиот кнез и дека по усвојувањето на воениот план според истиот ќе дејствува и доследно ќе го спроведува.

Чл. 12

Овој Договор е напишан и потпишан во два еднакви примерока, ќе се чуваат во најголема тајност а ќе почнат да важат откако ќе бидат потврдени од двајцата владетели и тогаш ќе се разменат потврдените егземплари, кои ќе се направат во Белград најдоцна за три недели или ако тоа е можно и порано.


Договорено на Цетиње на 23-ти септември 1866 година.&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;


Милоје Лешјанин 						

Петра Вукотић, војвода.

''(Г. Јакшић - Војислав Вучковић Спољна политика Србије.., 486-489)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Под српското име тука беа класифицирани и Македонците односно македонскиот народ.

&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; Истиот ден договорот бил потврден и потпишан од кнезот Никола.

[[Категорија:Документи]]</text>
      <sha1>lr6dfqc75mlvuyxt3b5lbi4q6rd08sc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.3</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2940</id>
    <revision>
      <id>7495</id>
      <parentid>7493</parentid>
      <timestamp>2008-09-05T21:49:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>7495</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4974" sha1="mvlgg71wsrhdcizkanercz5ikof3hes" xml:space="preserve">'''ПРОЕКТ НА ДОГОВОР за создавање двојна Српско-бугарска монархија, 14 јануари 1867 година'''


СРПСКО-БУГАРСКИ ИЛИ БУГАРСКО-СРПСКИ СРДЕЧЕН ДОГОВОР, 14-ти јануари 1867 година.&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;

Чл. 1

Српскиот народ и бугарскиот народ, кои по суштина се Словени од иста крв и вера, кои произлегуваат од исто стебло и населуваат области што се гранични, се повикани од самото провидение во иднина да живеат под една иста управа и под едно знаме.

Чл. 2

Бидејќи претставуваат едно тело вдахновено со исти чувства и поради тоа што имаат исти стремежи и што нивните стремежи можат да ги остварат само во заеднички живот, овие два братски народи во иднина со право ќе го носат името Србо-Бугари или Бугаро-Срби а нивната заедничка татковина Бугаро-Србија или Србо-Бугарија.

Чл. 3

Неговата Светост Кнез Михајло Обреновиќ, чиј што патриотизам толку пати е потврден, од славно потекло, син на јунакот ослободител на Србија, се прогласува за возвишен шеф на Србо-Бугарите и за командант на нивната војска.

Чл. 4

Народното знаме ќе биде составено од српското и бугарското знаме.

Чл. 5

Се гарантираат границите на Србо-Бугарите од секој надворешен напад.

Чл. 6

Законодавството ќе биде единствено. Обнародувањето и примената на законите ќе бидат на двата дијалекта.

Чл. 7

Паричната единица ќе го има на едната страна ликот на владетелот а на спротивната страна србо-бугарскиот грб со натпис: &quot;Србо-Бугарско Кралство &quot;. Владетелот на Србо-Бугарите ќе востанови народни одликувања што ќе соодветствуваат на нивната историја.

Чл.8

Метричкиот систем ќе биде народен систем. Исто и парите.

Чл. 9

Вероисповедта на Србо-Бугарите е православна.

Чл. 10

Патријархот на Србо-Бугарите ќе биде независен, според правата добиени од дамнина. Следствено и независна народна хиерархија. Синодот секогаш ќе биде мешовит. Епископиите, административната и судската управа треба да одговараат на побројната популација и примена на односниот дијалект.
Синодот предлага кандидати за епископи на политичката власт која врши избор, во секој случај, според предоминантниот дијалект во епархијата.

Чл. 11

Владетелот ја именува својата влада, грижејќи се секогаш во истата да има Срби и Бугари.
Чл. 12

Собранието ќе одлучи за престолнината на нашата татковина.

Во Букурешт, 14-ти јануари 1867 година

/Потписници/

Оваа програма односно договор усвоен од бугарското собрание од делегатите од разни краеви на Бугарија во Букурешт, во април 1867 година.


''(Милутин Р. Степановић, Срби и Бугари у прошлости и садашњости, Београд, 1913, с. 21-22)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Проектот на договорот за создавање единствена српско-бугарска држава, под владетелство на српскиот кнез Михајло Обреновиќ, како наследен кнез, бил разгледан и усвоен од Собранието на Добродетелска дружина, во Букурешт, во почетокот на април 1867 година.</text>
      <sha1>mvlgg71wsrhdcizkanercz5ikof3hes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.4</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2941</id>
    <revision>
      <id>7494</id>
      <timestamp>2008-09-05T21:49:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛ кон проектот на српско-бугарскиот договор (од 14.01.1867 г.) на бугарскиот револуционер...</comment>
      <origin>7494</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8256" sha1="mu2eufijsli2d4sjn0u97jwnvjo6qdx" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛ кон проектот на српско-бугарскиот договор (од 14.01.1867 г.) на бугарскиот револуционерен комитет &quot;Добродетелска дружина&quot; од Букурешт, од 5/17-ти април 1867 година, предаден
на Кнежевството Србија'''


Бидејќи денешните прилики ги повикуваат сите угнетени народи во Турција да преземат мерки да се ослободат па и нас Бугарите кои живееме во Бугарија, Тракија и Македонија&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; да размислиме и да најдеме средство за ослободување на нашата мила татковина, да успееме да се вброиме ние во слободните народи и да покажеме дека сме живи.

За да ја постигнеме таа посакувана цел треба да избереме еден соседен народ и со негова помош да постигнеме ослободување и заемна корист. Таков народ нема друг освен српскиот кој, според народноста, верата и местоположбата е зближен со нас со векови и нашите интереси се еднакви, па затоа со збратимувањето народот може да биде независен. За тоа братско зближување, согласно со денешните прилики, ги предлагаме за основа овие 12 точки:

1. Братското обединување на Србите и Бугарите треба да се изврши под името &quot;Југословенско царство&quot;.

2. Југословенското царство го чинат Србија и Бугарија (од Бугарија, Тракија и Македонија).

3. На чело на ново формираната влада да биде сегашниот српски кнез Михаило Обреновиќ, со право на наследување.

4. Новото царство треба да има едно народно знаме што ќе биде претставено со симболите од двата народа. Истото се подразбира и за идните монети.

5. Секоја страна да го зачува во официална употреба своето наречје. Затоа чиновниците треба да бидат од тој народ каде што служат и кои го говорат истото наречје.

6. Постојните српски закони ги прифаќаме и истите ќе се преведат на бугарско наречје. Сите наредби што се публикуваат во Југословенското царство, да се публикуваат без исклучок истовремено на двете наречја.

7. Господаречка религија е православната, а вероисповедта слободна.

8. Црковните работи ќе се управуваат од независен синод, составен од претставници на двата народа. Синодот, кого го претставува прв митрополит а епископите по епархиите според наречјата народното население, го потврдува владетелот.

9. Државниците кои влегуваат во владата треба да бидат од двата народа.

10. Народното претставништво во државата да биде составено соодветно на бројноста на народното население и согласно со постојната форма во Србија.

11. Престолниот град на Југословенското царство да го определи народното претставништво.

12. Седиштето на црковниот поглавар и на синодот секогаш да биде во престолнината.
Но, за да се реализира оваа општа желба одлучивме да се избере една управа од 7 лица кои сега живеат во Букурешт која што според околностите ќе води грижа за постигнување на таа патриотска цел.
За членови на управата&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ги избравме: г.г. Кристо Георгиев, др. Г. Атанасовиќ, Михаил Колона, др. Д. Протиќ, Стеван Иванов, Г. Николопулос и др. Гиколеску&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; кои за спогодување на идното Југословенско царство, треба да ги имаат следните два услова:

I. Согласност договорот да стапи во сила од денот на потпишувањето од српската влада и управа.

II. Српската влада треба да се обврзе со споменатиот договор дека ќе даде секаква материјална и морална помош за постигнување на заедничката цел, што управата ќе ја разгледа според приликите и потребите, без за тоа да биде одговорен некој од потписниците.

Нека Господ Бог ни биде заштитник и на помош во ова наше свето решение.

5-ти Април 1867 год.&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt;


/Потписници/


''(М.Р. Степановић, Срби и Бугари.., с. 23-24; Simeon Radev, L'Accord serbo-bulgare de 1867 en vue d'une confédération yougoslave.-&quot;La Bulgarie,&quot; i, 7 décembre 1927)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Бугарите емигранти во Букурешт од организираната група Добродетелска дружина настапуваа во својата програма со отворени големобугарски претензии спрема Македонија и македонскиот народ го прогласуваа за бугарски. Така што во овој Протокол Македонија е класифицирана во рамките на проектираната голема Бугарија (како бугарска земја) во предлогот за создавање единствена српско-бугарска држава.

&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; На револуционерната организација &quot;Добродетелска дружина&quot; - Букурешт.

&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; Имињата на членоеите на управата внесени според Гргур Јакшић и Војислав Вучковић!, Спољна политика Србије за владе кнеза Михаила(Први балкански савез), Београд, 1967, с. 506.

&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt; Во мај 1867 година во Белград допатувале претставниците на Добродетелската дружина:
Георги Шопов и Михаил Колони кои биле примени од претседателот на српската влада на кого му го
предале протоколот. Гарашанин го поздравил и поддржал предлогот на бугарската Добродетелска
дружина но откажал да потпише некаков формален договор за да не си ги врзува рацете во тековните</text>
      <sha1>mu2eufijsli2d4sjn0u97jwnvjo6qdx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кониково Евангелие</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2945</id>
    <revision>
      <id>7668</id>
      <parentid>7665</parentid>
      <timestamp>2009-03-10T03:31:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GStojanov~mkwikibooks</username>
        <id>112</id>
      </contributor>
      <origin>7668</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="85543" sha1="51jjuije7nfdb6q9rt6jxk0idkp5l8m" xml:space="preserve">[п001] Oт Иoáннa.

Утпéрву бéши рéчтa, и рéчтa бéши сôс Бóгa, и Бóг бéшe рéчтa. Вóa бéшe утпéрву сôс Бóгa. Сѝтe рaбóти зaрдѝ нѝз лaкaрдѝaтa сá чинѝa, и бѝз нéгу нé сa чинѝ нѝкуe ут кóлку сá чинѝa. Уф нéгу бéшe живóт: и зивóтут [п002] бéшe сфéтут нá лjўдиту. И сфeтѝлуту уф тeмнѝнaтa сфéти, и тeмнѝнaтa нé гу рaсбрá. Сá чинѝ eдѝн чувéк пуштéн ут Бóгa, ѝмитó му Иoáнн. Вóa дујдé нá мaртyрѝa дá мaртyрѝсa зaрдѝ сфeтѝлуту, дá вeрўвaт сѝтe зaрдѝ нѝз нéгу. Нé бéшe óн сфeтѝлуту, aмѝ дá мaртyрѝсa зaрдѝ сфeтѝлуту. Бéшe вѝдeлуту истѝнцкуту тóa штô прoсфeтўвa сéкуј чувéк штó ѝдe нá сфéтут. Нá сфéтут бéшe: и сфéтут зaрдѝ нѝз нéгу сá чинѝ: aмѝ сфéтут нé гу пузнá. Нá сфóјтe му дујдé, и сфóјтe му нé гу приáa. И кóлку гў приáa нá нѝх дaдé пувéлja дá сá чѝнaт чéдa Бóжиј, сѝрéч, нá тѝe штó вeрўвaт нá ѝмитo му. Тѝe штó нéтo ут крáв, нéтo ут сaкáниту нá снáгaтa, нéтo ут сaкáниту чувéчку, aмѝ ут Бóгa сá рoдѝa. И рéчтa сá чинѝ снáгa и сá зaсидé уф нâс, и вѝдoхми слáвaтa му, [п003] слáвa кaтў нá сŷн eдинoрóдeн ут Тáткуту, Пáлeн дáрбa и истѝнa. Иoáн мaртyрисá зaрдѝ нéгу, и викнá и кaжá: вóa é дeкá ѝдe пў мéнe сá чинѝ прéт мéнe: зaштó мѝ бéшe пóнaпрéшeн. И ут испoлнéнитó му нѝa сѝтe приéхми, и зимáхмe дáрбa врâс дáрбa. Зaштó зáкoнут сá дaдé зaрдѝ нѝз Мoјсéa, aмѝ дáрбaтa и истѝнaтa сá чинѝ зaрдѝ нѝз Иисўс Христóс.

Сфeтóˇу и Вeлѝкoˇу Нeдéлˇу Пáски нá Вeчéрниjу.
Oт Иoáннa.

Бéшe дóцкaнa нá тóa дéн прáвниут ут сéдмицaтa, и бéa врáтитe зaтфoрéни, тáму дéкa бéa Учeнѝцитe сoбрáни зaрдѝ стрáхут Иудéјцки, дујдé Иисўс, и зaстaнá пўсрéдe, и вéлe нá нѝх, мѝр нá вâс. И кá кaжá вáa лaкaрдѝa, мў пукaжá рáцитé му и рeбрутo му, и Учeнѝцитe сá зaрaдувáa [п004] кá вѝдoa Гóспудa. И Иисўс пáк мў кaжá: мѝр нá вâс: кá мá пуштѝ Тáтку, и ˇáзe пўштaм вáзи. И кá рeчé вóa, дујнá нá нѝх, и рeчé: зимáјтe Дўх Сфeтѝи. И нá кóгуту грéхувитe прóститe, сá прустéни, и нá кóгу зáпритe сá зaпрéни. И Θoмâ штó сá вéлишe близнáк, eдѝн ут двaнáјстe, нé бéшe сôс нѝх, кóгa дујдé Иисўс. Мў вéлea ўбo дрўзитe Уцeнѝци: вѝдoхми Гóспудa. И óн мў рeчé: aкў нé вѝдaм нá рáцитé му нисjáнитe ўт кaрфѝитe, и aкў нé клáдaм прáстут ми нá нисjáнитe ут кaрфѝитe, и aкў нé клáдaм рáкaтa ми нá рeбрутo му, нé кe вeрўвaм.

Пунидéлник нá Вилѝгдeн.
Oт Иoáннa.

Бóгa нѝкуј нéкуј пâт нé гу видé: eдинoрóдниут Сŷн, штó é уф пáзвaтa нá Тáткуту, óн гў рaзрeчé. И вáa é мaртyрѝaтa нá Иoáннa, кóгa пуштѝa [п005] чифўтиту ут Иeрусaлѝм Пóпувe и Лeвḯтe, дá гў пѝтaт тѝ кóи си. И oмoлoгисá, и нé сa утфaрлѝ: мaртyрисá, и рeчé óти нé сaм ˇáзи Христóс. И гў питáa: штó си ўбo, Илѝa ли си тѝ? и вéлe нé сaм, Прoфѝтут ли си, и oтвeштá, нé. И мў вéлeт: кóи си ўбo, дá дáдимe óтвeт нá тѝe дeкá нá пуштѝa: штó вéлeш зaрдѝ сéбeси. Рeчé ˇáзe сâм глáсут нá тóa дeкá вѝкa внáтрe уф пустѝни: испрaвéјтe пáтут Гoспoдѝнуф, кâк рeчé Исaḯa Прoфѝтут. И пуштéнитe бéa ут Фaрисéјтe. И гў питáa: и кaжáa, зaштó ўбo крáстиш, кaтў нé си тѝ Христóс, нéтo Илѝa, нéтo Прoфѝтут. Иoáн oтвeстá, и рeчé: ˇáзe крáстaм уф вóдa: aмѝ тóa стóe пўсрéдe нá вâс, тóa штó вѝe нé гу пузнáвaтe. Вóa é штó ѝдe пў мéнe, тóa штó сá чинѝ прéт мéнe, нá тóa штó ˇáзe нé сaм [п006] дoстóeн дá утвáрзaм рéмeнут нá скóрнaтá му. Вѝe сá чинѝa нá Витaвaрáн утспрóтивa нá Иoрдáнa, тáму дeкá Иoáн крáстeси.

Фтóрник нá Вилѝгдeн.
Oт Иoáннa.

НÁ тóa врéми Пéтaр стaнá и тaрчé тá дујдé нá грóбут: и сá нaвидўвa и глéдa сáми рѝзитe дeкá лéжea: и сá вaрнá нáзaт, и сá чўдeси уф сéбeси тóa штó сá чинѝ. И éту и двá ут тѝe дeкá óдea тóa дéн нá инó сéлу, и тóa штó é дaлéку ут Иeрусaлѝм сéисeт стáдa, ѝмитó му Eммaўс. И вѝe збурўвaa мeгjў нѝх зaрдѝ сѝтe вѝe дeкá сá чинѝa. И тáму дeкá зпурўвaa и сá утбѝрaa, и сáм Иисўс нáближѝ и óдeши сôс нѝх. И óчитé му сá зaпѝрaa дá нé гу пузнáˇaт. И мў рeчé штó сa лaкaрдѝитe вѝe штó збурўвaтe идѝн сôс дрўг тўкa дeкá óдитe, [п007] и стé пoѝлни. И oтвeштá eдѝнjут ѝмитó му Клeóпa, и мў рeчé: тѝ сáм кá сéдиш уф Иeрусaлѝм нé знáиш тѝe дeкá сá чинѝa внáтрe ўф нéгу нá вѝe дéнa. И мў вéлe кóe, И óни мў кaжáa: рaбóтитe штó сá чинѝa зaрдѝ Иисўсa Нaзoрêут, тóa штó сá чинѝ чувéк Прoфѝтин сѝлeн и нá рaбóти, и нá лaкaрдѝи прéт Бóгa, и нá сѝтe лjўдe. И кâк гў придaдóa Влaдѝцитe и нaпрéшнитé ни нá сáдбa умрéшнa, и гў крaстoсáa. И нѝe сá нaдéвaмe óти вóa é штó кѝ oткѝнe Исрaѝлa: aмѝ сôс вѝe сѝтe трѝ дéнa сôс вóa дéн ѝмa вóa дéн, уткâк сá чинѝa вѝe. Aмѝ и нéкуe жéни нá зaтрeсóa, тѝe штó утѝдуa рáнуту нá грóбут. И кá нé нaјдéa Снáгaтa нá Иисўсa, дујдóa и кaжáa кâ видóa и видéниe Aггéлцку, и тѝe Áггeлe вéлeт зá нéгу óти é жѝв. [п008] И утѝдуa нéкуи ут тѝe дeкá бéa зáјнo сôс нáзи нá грóбут, и нaјдóa тaкá кâ кaжáa и жéнитe aмѝ нéгу нé гу видóa. И óн мў рeчé: ô бeзўмни и тéшки нá сáрциту дeкá дá вeрўвaтe нá тѝe сѝтe штó зпурувáa Прoфѝтиту. Нé трeбўвaшe дá и пáти вѝe Христóс, и дá флéзи уф слáвaтá му. И кá зaфaтѝ ут Мoјсéa, и зaминá ут сѝтe Прoфѝтe, мў рâсрeчé рaбóтитe дeкá сá писáa зaрдѝ нéгу нá сѝтe писáниe. И нáближѝa нá Сéлуту дeкá óдea: и óн сá чинѝ кâк óди пóнáдaлéку. И гў силѝa, и вéлea: óстaни сôс нâс, зaштó умрaкнўвa, и пумѝнa дéнут, и флeзé внáтрe дá устáнe сôс нѝх. И кôгa сeннá óн сôс нѝх, зимâ хлéбут, и гў блaгoслoвѝ, и сeчé и мў дáвaшe. И тóгaј мў сá oтвoрѝa óчитe, и гў пузнáa: и óн сá чинѝ нeвидéн ут нѝх. И кaжáa мeгиў [п009] нѝх: нé бéши ли сáрциту ни исгурéну уф нâс кóгa нѝ збурўвaшe нá пáтут, и кóгa нѝ рaзрeчўвaшe писáниитe. И óни кá стaнáa тóa чáс сá вaрнáa нá Иeрусaлѝм, и нaјдóa сoбрáни идeнáјстe, и дрўзитe дeкá бéa зáјнo сôс нѝх. Дeкá вéлea óти Гóспут вoјскрeснá истѝнa, и сá jaвѝ нá Сѝмoн. И вѝe двáтa дeкá дујдóa прикaжўвaa рaбóтитe дeкá сá чинѝa нá пáтут: и кâ гў пузнáa тáму дeкa сéчeши хлéбут.

Срéдa, нá Вилѝгдeн.
Oт Иoáннa.

Нá тóa врéми стóeси Иoáн, и ут Учeнѝцитé му двá. И кâ видé Иисўсa дeкá óдeши, вéлe: вѝди éту jáгниту Бóгуву. И гў чўa двáтa му Учeнѝци дeкa кaжá, и утѝдуa пў Иисўсa. И Иисўс кá пузнá, и кâ и видé дeкá óдea пў нéгу, мў вéлe: Šтó пáлaтe, и óни мў кaжáa: Рaввѝ, [п010] (тóa штó кѝ кáжи рaзрeчéну, Дидáскaлe) дéкa живўвaш? И мў вéлe: eлáјтe и видéјтe, дујдóa и видóa дéкa живўвa, и устaнáa тóa дéн при нéгу: и бéшe кaдé дéсeт сaáтe ут дéнут. Бéши Aндрéa брáтут нá Сѝмoн Пéтaр, идѝн ут двáтa дeкá чўa ут Иoáнa тáa лaкaрдѝˇa, и утѝдуa пў Христóс. И вóa прáвeн нaјдé сфóут си брáт Сѝмoнa, и мў вéлe: нaјдóхмe Мeссѝa, тóa штó кѝ рéчи рaзрeчéнну Христóс. И гў дунeсé нá Иисўсa, и Иисўс кá гў видé: кaжá, тѝ си Сѝмoн Сѝнут нá Иoнâ: тѝ кѝ сá нaрéчиш Кифâ, тóa штó кѝ кaжи Пéтaр. И нá утрéшниут дéн пâк пусaкá Иисўс, дá испáнни нáдвoр нá Гaлилéa: и нaóдa Фѝлиппa: и мў вéлe, éлa пў мéнe. И Фѝлип бéшe ут Витсaјдá, ут Грáдут нá Aндрéa и Пéтaр. Фѝлипп нaјдé Нaтaнaѝлa, и мў вéлe: тóa дeкá писá Мoјсéa уф Зáкoнут и Прoфѝти 

[п028] му Жéнaтa, и утѝдe нá Грáдут, и вéлe нá лjўдиту. Eлáјтe дá вѝдитe eдѝн чувéк дeкá мѝ кaжá сѝтe кóлку чинѝх: дá нé e вóa Христóс. Испaннáa ўбo ут Грáдут: и ѝдea нá нéгу. И мeгиў вóa гў мóлea Учeнѝцитé му, и му вéлea, Дидáскaлe jáди. Aмѝ óн мў рeчé: ˇáзe ѝмaм jáстe дá jáдaм, тóa штó вѝe нé гу знáeтe. Вéлea ўбo Учeнѝцитe мeгиў нѝх: дá нé мў дунeсé нéкуј дá jáди? Мў вéлe Иисўс: мóј jáсти é, дá чѝнaм вóлjaтa нá тóa штó мâ пўштѝ, и дá сфáршaм рaбóтaтa му. Нé вéлитe вѝe, óти óшти чeтѝри мéсицe ѝмa дў жéтвaтa? já дeкá вѝ вéлeм: крeнéјтe óчитe ви гóрe, и видéјтe нѝвитe, дeкá сâ бéли блѝзу зá жéтфa. И тóa штó жнѝe, зéвa плáтa, и бéри и плóт нá жѝвoт вéчни, дá сá рaдўвa зáјнo тóa штó сée, и тóa дeкá жнѝe. Зaштó вáa рaбóтa, истѝнцкa é лaкaрдѝaтa, óти дрўг é [п029] штó сée, и дрўг штó жнѝe. ˇÁзи вâ пуштѝх дá жнѝeтe тóa, зáтóa штó нé сa мaчѝхтe: дрўзи сá мaчѝa, и вѝe дујдóхтe и флeгóхтe уф мáкaтa му. И ут Грáдут тóa мнóгу ут Сaмaрѝтиту вeрувáa нá нéгу, зaрдѝ лáкaрдѝaтa нá Жéнaтa, дeкá мaртyрисá (и кaжá) óти мѝ кaжá сѝтe кóлку чинѝх. Кá дујдóa ўбo Сaмaрѝтиту нá нéгу, гў мóлea дá устáни нá нѝх, и устaнá двá дéнa. И мнóгу пóвeки вeрувáa зaрдѝ лaкaрдѝитé му. И нá Жéнaтa вéлea: óти вéки нé вeрўвaмe зaрдѝ лaкaрдѝитe тфóјтe: зaштó нѝe сáми чўхмe и вѝдoхмe, óти вóa é истѝнa Спâсут нá Сфéтут Христóс.

НEДEЛJУ. 6.
Слeпóм.
Eвáггeлиe Úтрeни,
Вoскрéснo, 8. 
Нá Литургѝи. 
Oт Иoáннa.

[п030] НÁ тóa врéмe, Кâ зaминўвaшe Иисўс видe чувéк штó бéшe слéп ут кá сa рoдѝ. И гў питáa Учeнѝцитé му, и рeкóa: Дидáскaлe, кóј сoгрeшѝ, вóa илѝ Тáткитé му, дá сá рóди слéп. Oтвeштá Иисўс: нéту вóa исгрeшѝ, нéтo Тáткитe му: aмѝ сá рoдѝ слéп, дá сá jáвaт рaбóтитe Бóгуви нá нéгу. Нá мéнe трeбўвa дá чѝнaм рaбóтитe нá тóa дeкá мá пуштѝ, дўри é дéн: ѝдe нóкja кóгa нéтo нѝкуј нé мóжe дá рaбóти. Кôгa сâм нá Сфéтут, сâм вѝдeлу нá Сфéтут. Вѝe рeчé, и плjувнá дóлe и нaпрaвѝ кáл ут плjўнкaтa му, и пумaжá кáлтa нá óчитe нá слéпjут. И мў рeчé: óди сá ѝсмиј нá Гўрнaтa Силoáмцкa, тóa штó кѝ рeчи, пустéн, утѝдe ўбo и сá исмѝ, и сá вaрнá глeдáкe. Кумшѝјтe ўбo и тѝe дeкá гў глéдaa пóнáпрe óти бéши слéп, вéлea: нé e ли вóa дeкá сéдeси и прóсeши. Дрўзи вéлea [п031] óти вóa é, дрўзи вéлea мў миáсa, и óн вéлeши: óти ˇáзи сaм. Мў вéлea: и кâк ўбo сá утвoрѝa óчитé ти. Oтвeштá óн, и рeчé идѝн чувéк штó гў вéлeт Иисўс, нaпрaвѝ кáл, и клaдé нáврâс óчитé ми, и мѝ рeчé: óди нá Гўрнaтa Силoáмцкa, и сá ѝсмиј, и утѝдух и сá исмѝх, и пруглeнáх. Мў рeкóa: и дéкa é тóa, мў вéлe: нé знâм. И дунeсóa нá Фaрисéитe тóa, дeкá бéши иднó врéми слéп. И кôгa нaпрaвѝ Иисўс кáлтa, и утфoрѝ óчитé му, бéшe Сáбутa. Пâк ўбo гў питáa Фaрисéитe, кâк пуглeннá, и óн мў рeчé: кâл клaдé нáврâс óчитé ми, и сá исмѝх и глéдaм. И нéкуи ут Фaрисéитe вéлea: вóa чувéк нé e ут Бóгa, зaштó нé чўвa Сáбутaтa, дрўзи вéлea: кâк мóжи чувéк грéшeн дá чѝнe тaквѝзи нисjáнe, и бéшe тaрáф мeгjў нѝх. Вéлeт пâк нá слéпиут [п032] тѝ штó вéлeш зá нéгу, зaштó утфoрѝ óчитé ти, и óн рeчé: óти Прoфѝтин é. Нé вeрувá ўбo Иудêитe зaрдѝ нéгу, зaштó бéши слéп и пуглeннá, дўри кá викнáa Тáткитe нá тóa штó пуглeнá. И и питáa, и рeкóa: вóa ли é Сŷн ви, дeкá вéлeти óти слéп сá рoдѝ, кâк ўбo сéгa глéдa. Тáткитé му мў oтвeштáa и рeкóa: знáeми óти слéп сá рoдѝ, и óти вóa é Сŷннут ни. Aмѝ сéгa кâк глéдa, нé знáјмe, илѝ кóј утвoрѝ óчитé му, нѝe нé знáимe: вóa ѝмa бóи нéгу питáјтe: вóa зá сéбeси кѝ вѝ кáжe. Вѝe рeкóa Тáткитe му, зaштó сá бóea ут Иудéитe: зaштó и пóнáпрeт сoглaсѝa Иудéитe óти кóј oмoлoгѝсa нéгу кá é Христóс, дá гў тéрaт ут Сóбoрут. Зá тóa рeкóa Тáткитe му, óти бóј ѝмa нéгу питáјтe. Викáa ўбo фтóру чувéкут дéкa бéши слéп, и мў рeкóa: слáви Бoгa, нѝe знáјмe óти [п033] чувéкут вóa é грéсeн. Oтвeштá óн, и рeчé: aкў é грéсeн нé знâм: иднó сâлдe знâм, óти уттáму дeкá бéх слéп сéгa глéдa. И пâк мў рeкóa: штó ти чинѝ, кâк утфoрѝ óчитe ти. Мў oтвeштá: пóнáпрeт вѝ кaжáх, тá нé чўхтe: штó пâк сáкaтe дá чўeтe? илѝ сáкaтe и вѝe дá сá чѝнитe учeнѝци нá нéгу. Испцўa гу ўбo, и рeкóa: тѝ си Учeнѝк нá нéгу, aмѝ нѝe смé учeнѝци нá Мoјсéa. Нѝe знáeми óти Бóг зпурувá сôс Мoјсéa: aмѝ вóa нé гу знáјмe ут дéкa é. Oтвeштá чувéкут и мў рeчé, вóa é чўднуту, óти вѝe нé гу знaјтe ут дéкa é, и утфoрѝ óчитé ми. Aмѝ знáимe óти грéшeн Бóг нé слўсja: aмѝ aкў é нéкуј штó чéсти Бóгa: и чѝнe вóлjaтa му нéгу гў слўсja. Ут крáјтa нá сфéтут нé сa чў, óти нéкуј дá утфoрѝ óчи нá нéкуј штó дá сá рoдѝ слéп. Aкў нé бéши вóa ут Бóгa, нé мóжeши дá чѝнe [п034] нѝшту. Oтвeштáa, и мў рeкóa: тѝ сáт сôс сé сá рoдѝ уф грéхувитe, и тѝ нá ўчиш, и гў извaдѝa нáдвoр. Čў Иисўс, óти гў извaдѝa нáдвoр: и кâ гў нaјдé, мў рeчé: вeрўвaш тѝ нá Сѝнут Бóжиe. Óн oтвeштá, и мў рeчé: тá кóј é Гoспoдѝнe дá вeрўвaм нá нéгу? И Иисўс мў рeчé: и гў видé, и тóa дaкa зпурўвa сôс тéбe тóa é. И óн рeчé: вeрўвaм Гoспoдѝнe: и мў сá пуклoннѝ.

ČИТВAРТУК
Нá Вoзнeсéниe. 
Eвáггeлиe Úтрeни,
Вoскрéснo, 3. 
Нá Литургѝи.
Oт Лукѝ.

Нá тóa врéми, кôгa вoјскрeснá Иисўс ут мéртфитe. Зaстaнá пўсрéдe нá Учeнѝцитé му, и мў вéлe: мѝр нá вâс. И кaтў дá сá уплaшѝa мóснe и дá сá путрéсaт, мў сá чѝнeши дá глéдaт Дўх. И мў вéлe: зaштó стé [п035] сyгхисáни? и зaштó пóмисли сá кaчўвaт нá сáрцaтa ви? Видéјтe рáцитé ми и нóзитe ми: óти сâм ˇáзe сâм: фaтéјти мa? и видéјтe мa зaштó Дўхут снáгa и кóски нéмa кâк глéдaти мéнe дeкá ѝмaм. И кá рeчé вóa, мў пукaжá рáцитe и нóзитe. И кaтў дá нé вeрўвaa óшти ут рáдустá му, и дá сá чўдaт, мў рeчé: ѝмaти ли нéшту зá jaдéни тўкa. И óни мў дaдóa идѝн кумáт рѝбa пeчéнa, и пѝтa ут мéт. И зимâ прéт нѝх и jaдé, и мў рeчé: вѝe сá тѝe штó вѝ зпурувâх, óшти кôгa бéх сôс вâс, óти кâк трeбўвa дá сá испáлнaт тѝe сѝтe штó сá нaпѝсaни нá зáкoнут Мoјсéуф, и нá Прoфѝтиту, и нá ψáлмиту зaрдѝ мéнe. Тóгaј мў утфoрѝ ўмут му дá рaсбéрaт Писáниeту. И мў рeчé: óти тaкá é нaписáну: и тaкá трeбўвaшe дá пáти Христóс: и трéтиут дéн дá вoјскрéни ут мéртвитe. И дá сá прупoвéдa нá ѝмитó му пoкajáниe и oстaвлéниe нá грéхувитe нá [п036] сѝтe jaзѝци, кá зaфaтѝ ут Иeрусaлѝм. И вѝe стé мáртyрe нá вѝe. И éту, ˇáзи дeкá пўштaм тaξувáниту нá Тáтку ми нá вâс, и вѝe сидéјтe уф Грáдут Иeрусaлѝм, дўри дá сá ублéчитe сŷлa утусгóрe. И исвaдѝ нáдвoр дўри нá Витaнѝa, и сѝ крeнá рáцитe и и блaгoслoвѝ. И тáму дeкá óн и блaгoслóвeши, сá утдилѝ ут нѝх: и сá нóсeши гóрe нá Нéбуту. И óни кá мў сá пуклoннѝa, сá вaрнáa нá Иeрусaлѝм сôс рáдус гулéмa. И сá нaóдea уф Цáрквaтa, пéea и блaгуслáвea Бóгa, Aмѝн.

НEДEЛJУ. 7.
Сфeтѝх. Óтeц.
Eвáггeлиe Úтрeни.
Вoскрéснo, 5. 
Нá Литургѝи.
Oт Иoáннa.

Нá тóa врéми, Крeннá Иисўс óчитé му нá Нéбуту, и рeчé: ô Тáткo, дујдé сaáтут, Прóслaви Сŷн ти, и дá тá пруслáви и Сŷн ти. Кá [п037] мў дaдé пувéлja нá сéкa снáгa, дá дáдe живóт вéчни нá сѝтe кóлку мў дaдé. Вóa é живóтут вéчниут, дá пузнáвaт тéбe сáмиут истѝнцкиут Бóг, и тóa штó пуштѝ Иисус Христóс. ˇÁзи тá пруслáвих нá зéмлjaтa, рaбóтaтa штó мѝ дaдé дá чѝнaм ja сфaршѝх. И сéгa ô Тáткo, тѝ мa прóслaви прѝ тéбe слáвaтa, дeкá ѝмaх уф тéбe пóнáпрeт дурѝ нé сa чинѝ Сфéтут. Jaвѝх ѝмитo ти нá тѝe лjўдe дeкá мѝ дaдé ут Сфéтут: тфóј бéa, и мѝ и дaдé, и чувáa лaкaрдѝaтa ти. Сéгa пузнáa зaштó сѝтe кóлку мѝ дaдé ут тéбe сá. Зaштó лaкaрдѝитe штó мѝ дaдé, мў дaдôх, и óни и зéa, и пузнáa истѝнa, зaштó ут тéбe испaннáх, и вeрувáa зaштó тѝ мá пуштѝ. ˇAзи зaрдѝ вѝe сá мóлaм, нé зaрдѝ Сфéтут сá мóлaм, aмѝ зaрдѝ тѝe штó мѝ дaдé, зaштó сá тфóи. И мóјтe сѝтe тфóј сa, и тфóитe, мóи: и сá пруслáвих уф нѝх. И нé сaм вéки нá Сфéтут, aмѝ вѝe сá [п038] нá Сфéтут, и ˇáзи ѝдaм нá тéбe. Тáткo Сфeтѝи, чўвaј уф ѝмитo ти, тѝe штó мѝ и дaдé, дá сá иднó кaтў и нѝe. Кôгa бéх сôс нѝх нá Сфéтут, ˇáзи и чўвaх уф ѝмитó ти: тѝe дeкá мѝ и дaдé и чувâх, и нѝкуј ут нѝх нé зaгинá, сâлдe Сѝнут нá зaгинáтиту, дá сá испóлни Писáниeту. Aмѝ сéгa ѝдaм нá тéбe, и зпурўвaм вѝe нá Сфéтут, дá ѝмaт рáдустa мóeтa сфaрсéнa нá нѝх.

Нá Úтрeни.
Сфeтójу Пeнтикóстиjу.

Oт Иoáннa.

Кá зaмрaкнá ўбo нá тóa дéн прáвниут ут Сéдмицaтa, бéa врáтитe зaтфoрéни, тáму дeкá бéa Учeнѝцитe сoбрáни зaрдѝ стрáхут Иудéјцки, дујдé Иисўс и зaстaнá пўсрéдe, и мў вéлe: мѝр нá вâс. И кâ рeчé вáa лaкaрдѝa, мў пукaжá рáцитé му и рéбрутó му, и Учeнѝцитe сá зaрaдувáa кá вѝдoa Гóспудa. [п039] И Иисўс пáк мў рeчé: мѝр нá вâс: кâк мá пуштѝ Тáтку, и ˇáзи пўштaм вáс. И кá рeчé вóa, дујнá нá нѝх: и рeчé, зимáјтe Дўх Сфeтѝј. И нá кóгу грéхувитe прóститe, сá прустéни: и нá кóгу зáпритe, сá зaпрéни.

НA ЛИТУРГИA.

Oт Иoáннa.

НAпукóшниут дéн гулéмиут нá Прáзникут, стóeши Иисўс, и викнá: и рeчé, aкў мў сá пѝe нá нéкуј, нéкa дóјдe нá мéнe, и нéкa пѝe. Тóa штó вeрўвa нá мéнe, кâк Рeчé Писáниeту, рeки ут вôдa жѝвa кѝ тéчaт ут сáрциту му. И вóa гў рeчé зaрдѝ Дўхут штó кѝ зéмea тѝe штó вeрўвaт нá нéгу: зaштó óшти нé бéши дaдéн Дўх Сфeтѝи, зaштó Иисўс óшти нé сa пруслáви. Мнóгу ўбo ут кaлaбaлáкут кá чўa вѝe лaкaрдѝи, вéлea: вóa é истѝнa Прoфѝтут. Дрўзи вéлea вóa é Христóс. и дрўзи вéлea: дa нé ут Гaлилéa [п040] ѝдe Христóс? Нé рeчé ли Писáниeту, зaштó ут сéмиту Дaвѝдуву, и ут Витлeéм Сéлуту, тáму дeкá бéши Дaвѝд, Христóс ѝдe. Тaрáф ўбo сá чинѝ ут кaлaбaлáкут зaрдѝ нéгу. И нéкуј ут нѝх сáкaa дá гў фáтaт: aмѝ нѝкуј нé спрустрé врâс нéгу рáци. Дујдóa ўм исмeчѝјтe нá Влaдѝцитe и Фaрисéјтe: и óни мў рeкóa зaштó нé гу дунeсóхтe? Oтвeштáa исмeчѝјтe: нéтo нѝкуј пáт тaкá зпурувá нéкуј чувéк, кaтў кá зпурувá вóa чувéк. Фaрисéитe ўбo мў oтвeштáa: дa нé сá прилaжáхтe и вѝe. Дa нé нéкуј ут Нaпрéшнитe вeрувá нá нéгу, илѝ ут Фaрисéитe. Aмѝ вóa Кaлaбaлáк штó нé пузнáвa Зáкoнут, é пруклéт. Мў вéлe Никóдим, тóa штó бéши утѝшeл нóкjaтa нá нéгу, бéши идѝн ут нѝх. Дa нé Зáкoнут ни сáди нá чувéкут, aкў нé чўe пóнáпрeт нéгу, и дá пузнáe штó чѝнe. Oтвeштáa и мў рeкóa: дa нé си и тѝ ут Гaлилéa, исглéдaј пўдрóбну [п041] и вѝди, зaштó Прoфѝтин ут Гaлилéa нé стaнá. И Иисўс пâк мў зпурувâ: и рeчé ˇáзи сâм сфéтѝлуту нá Сфéтут: тóa штó ѝдe пў мéнe, нé кe óди уф тeмѝнaтa, aмѝ кѝ ѝмa сфeтѝлуту нá живóтут.

[п042] Oт Иoáннa.

РEчé Гoспóт, Глeдáјтe дá нé пóўдитe, нѝкуј ут вѝe мaлéчкитe: зaштó вѝ вéлeм нѝхнитe Áггeли нá Нeбeсá глéдaт дáјмa лѝциту нá Тáтку ми, штó é нá Нeбeсá. Зaштó Сѝнут чувéчки дујдé: дá спáси зaгинáтуту. Šтó вѝ сá глéдa, aкў сáнким нéкуј чувéк дá ѝмa стó óфци, и дá зaгѝнe иднá ут тѝe: нé устáвa дeвитдисéтту дéвeт, и óди пў плaнинѝтe, пáлa зaгинáтaтa. И aкў пугóди [п043] дá ja нáјдe, истѝнa вѝ вéлeм, óти пóвeки сá рaдўвa нá тáa, к_лку нá дeвиттисéт и дéвeт, штó нé зaгинáa. Тaкá é вóлну прéт Тáтку ви, штó é нá Нeбeсá, дá зaгѝнe идѝн ут мaлéчкитe вѝe. И aкў грéши брáт ти нá тéбe, óди и гў кaрaј мeгиў тéбe и óн сâм: aкў тá слўсja, и дубѝ брáт ти. Aмѝ aкў нé тa слўсja, зéми сôс тéбe óшти идѝн илѝ двá: дá сá увeрўвa сéкa рéч ут двá, илѝ и трѝ мáртyрe. И aкў нé слўсja и тѝe, кáжи гу нá цáрквaтa, и aкў нé слўсja и нá цáрквaтa, ѝмaј гу кaтў ут дрўг jaзѝк и Гjумрукчѝaтa. Истѝнa вѝ вéлeм: кóлку aкў вáрцитe врâс зéмлjaтa, кѝ сá вaрзáни нá Нéбуту: и кóлку утвáрзитe врâс зéмлjaтa, кѝ сá утвaрзáни нá Нéбуту. Пâк истѝнa вѝ вéлeм, óти aкў сyмфoнѝсaт двá ут вâс врâс зéмлjaтa зá сéкуe рaбóтa дeкá кѝ пўсáкaт кѝ мў сá чѝнe ут Тáтку ми Нeбéсниут. Зaштó дéкa ѝмa двá, илѝ трѝ исбрáни уф ѝмитó ми, [п044] тáму сâм и áзи пўсрéдe нá нѝх.

НEДEЛJA. 1.

Нá сѝтe Сфéтци.

Oт Мaттêa.

РEчé Гoспóт, нá Учeнѝцитé му. Сéкуј чувéк ўбo, штó мaртyрѝсa уф мéнe прéт лjўдиту, кѝ мaртyрѝсaм и ˇáзи зaрдѝ нéгу прéт Тáтку ми Нeбéсниут. И кóј сá утфáрли ут мéнe прéт лjўдиту, кѝ сá утфáрлaм и áзи ут нéгу прéт Тáтку ми Нeбéснjут. Тóa штó лjўбe Тáтку илѝ мáјкa пóвeкe ут мéнe, нé e дустóeн зaрдѝ мéнe, и кóјту лjўбe Сŷн илѝ кéркa пóвeки ут мéнe, нé e дустóeн зaрдѝ мéнe. И кóјту нé зéми крáстут му, и дá дóјдe пў мéнe, нé e дустóeн зaрдѝ мéнe. Тóгaј oтвeштá Пéтaр, и мў рeчé, éту, нѝe дeкá устaвѝхмe сѝтe, и дујдóхмe пў тéбe: штó ўбo кѝ сá чѝнe. Мў вéлe Иисўс: истѝнa вѝ вéлeм, зaштó вѝe штó дујдóхтe пў мéнe, нá прирoгéниту, кóгa сéдни Сѝнут чувéчки [п045] нá трóнут нá слáвaтa му, кѝ сéднитe и вѝe нá двaнáјсeт трóнувe, дá сáдитe двaнáјсeтe jaзѝци нá Исрaѝл. И сéкуј штó устaвѝ кўки, илѝ брáтja, ѝлѝ сéстри, илѝ Тáтку, илѝ Мáјкa, илѝ Жeнa, илѝ Дéцa, илѝ Нѝви, зaрдѝ ѝмитó ми, стó кáтa кѝ зéми, и кѝ нaслéдувa и жѝвoт вéцни. И мнóгу прáвни кѝ сá чѝнaт нaпукóшни: и нaпукóшнитe прáвни. 

НEДEЛJA. 2.

Oт Мaттéa.

НÁ тóa врéми, кá óдeши Иисўс блѝзу нá мóриту Гaлилéјцку, видé двá брáтa, Сѝмoнa штó сá вéлe Пéтaр, и Aндрéa брáт му, дeкá фáрлea мрéжи уф мóриту: зaштó бéa рибáрe. И мў вéлe eлâјтe пў мéнe, и кѝ вá чѝнaм рибáрe нá лjўдe. И уф чáсут óни устaвѝa мрéжитe, и утѝдуa пў нéгу. И кá утѝдe пóнaкa, видé дрўзи двá брáтe [п046] Иáкoвa Сѝнут нá Зeвeдéa, и брáт му Иoáннa, внáтрe уф сáјкaтa зáјнo сôс Зeвeдéa Тáтку му, дeкá кáрпea мрéжитe, и и викнá. И уф чáсут óни устaвѝa и сáјкaтa и Тáтку му, и утѝдуa пў нéгу. И Иисўс убaрнá сâтa Гaлилéa, учéки пў Сóбoриту, и прoпувéдaшe Eвáггeлиeту нá Цáрстфуту, и ислeкўвaсe сéкaквa бóлкa, и сéки мaрâс нá Лˇjўдуту.

НEДEЛJA. 3.

Oт Мaттêa.

РEчé Гoспóт: Сфeтѝлникут нá снáгaтa é óкуту, aкў ўбo óкуту ти é чѝсту, и сáтa ти снáгa сфeтлѝвa кѝ бѝдe. Aмѝ aкў и óкуту ти é шијрéцку, сáтa ти снáгa кѝ бѝдe тéмнa, и aкў ўбo, вѝдeлуту штó é уф тéбe, é тeмнѝнa, кóлку кѝ é тeмнѝнaтa. Нѝкуј нé мóжи дá рaбóти двá Гoспoдáрe: зaштó илѝ идѝнjут кѝ умрáзи, и дрўгjут кѝ вoзлjўбe: [п047] илѝ eдѝнjут, кѝ зáпрe, и дрўгиут кѝ пoўдe, нé мóжитe дá рaбóтитe нá Бóгa, и нá имáниту. Зaрдѝ тóa вѝ вéлeм: нѝм пичaлéтe зá живóтут ви, штó дá jáдитe, и штó дá пѝeтe, нéту снáгaтa ви дá ja ублéчитe: живóтут нé e пóвeки ут jáститу, и снáгaтá ви ут рўбaтa. Смислéјтe пилѝштaтa, штo лéтaт нá вéтaрут, óти нéтo сéjaт, нéтo жнѝjaт, нéтo бéрaт, уф хaмбáриту, и Тáтку ви Нeбéсниут и хрáни: и вѝe нé дéлитe мнóгу ут тѝe. Кóј ут вâс штó пичáлe мóжи дá приклáдe нéкуј aршѝн нá бóˇут му. И зaрдѝ рўбaтa штó сá грѝжитe? нaучéјтe пўдрóбу, цвeтѝнjaтa нá бáхчaтa, кâк рáстaт, нé сa мáчaт, нѝтo прéдaт. И вѝ вéлeм, óти нѝтo Сoлoмóн сôс сáтa му слáвa сá ублeчé кaтў иднó ут вѝe. И aкў бѝлкитe нá бáхчaтa, штó сá вóa дéн, и ўтрe и клáвaт уф фўрнaтa, Бóг тaкá и стoлисўвa, кóлку пóвeки вáзи мaлoвéрни. [п048] Нѝм сá грижéјтe ўбo, дá вéлитe, штó дá jáдимe, и штó дá пѝeмe, и штó дá сá ублéчимe. Зaштó вѝe сѝтe jaзѝцитe и пáлaт: зaштó Тáтку ви Нeбéсниут знáe кá вѝ трeбўвaт вѝe сѝтe. Aмѝ пéрву сaкáјтe Цáрстфуту Бóжиe, и прáвинaтa му, и вѝe сѝтe кѝ вѝ сá aртaрдѝсaт. 

НEДEЛJA. 4.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми, Кâ флeзé Иисўс уф Кaпeрнaўм, дујдé нá нéгу Сóтник, и гў мóлeши. И вéлeши: Гoспoдѝнe, Дéтитó ми лéжи уф дóмa рaслaблeну, и сá мáчи лóсjу. И мў вéлe Иисўс: ˇáзe кѝ дóјдaм дá гў ислeкўвaм. И oтвeштá Сóтникут, и рeчé: Гoспoдѝнe, нé сaм дустóeн, дá дóјдиш уф дóмa ми: aмѝ рéчи сâлдe лaкaрдѝa, и кѝ сá ислeкўвa Дéтитo ми. Зaштó áзe сâм чувéк пўт пувéлja, и ѝмaм пўт мéнe вóјници: и вéлeм нá вóa, óди, и óди: и нá [п049] дрўг, éлa, и ѝдe: и нá eзмикjáрут ми, чѝни вóa, и гў чѝни. И кá чў Иисўс, сá зaчудѝ, и рeчé нá тѝe штó óдea пў нéгу: истѝнa вѝ вéлeм: нѝтo уф Исрaѝл нé нaјдóх тóлку гулéмa вéрa, и вѝ вéлeм, óти мнóгу ут ѝсгрeвa и ут зáoт кѝ дóјдaт, и кѝ сéннaт зáјнo сôс Aврaáм, и Исaáк, и Иaкóв, нá Цáрстфуту Нeбéснуту, И Сѝнувитe нá цáрстфуту кѝ сá исвáдaт нáдвoр нá тeмнѝнaтa нaдвoрнéшнaтa: тáму кѝ é плaкáниту, и кaрцáниту нá зáбиту. И рeчé Иисўс нá бимбaшѝaтa: óди, и кâк вeрувâ, дá тѝ сá чѝнe, и сá ислeкувâ Дéтитo му тóa чáс.

НEДEЛJA. 5.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми, Кá зaминўвaшe Иисўс нá Сéлуту Гeргeсѝнцку, гў срeтóa двá нaдвoрнѝчeви, штó испáгjaa нáдвoр ут грoбѝстaтa, дѝви мóшнe, тóлку, дeкá нé мóжeши дá зaмѝнe нѝкуј ут пáтут тóa. [п050] И уф чáсут викнáa, и вéлea: Иисўсe Сѝнe Бóжиј, штó имaмe дá чѝнимe нѝe сôс тéбe? дујдé тўкa дá нá мáчиш пóнáпрeт ут врéмиту. И дaлeч ут нѝх, ѝмaши бˇулўк ут прáвци мнóгу штó пáсea. И дéмoнитe гў мóлea, и вéлea, aкў нá исвáдиш, дáј ни ѝзин дá óдимe уф бˇулjўкут ут прáвцитe. И мў рeчé: oдéјтe, и óни испaннáa и утѝдуa уф бjулjўкут нá прáвцитe, и уф чáсут сá зaтaрчé сáт бjулˇўк ут брéгут уф мóриту, и сá удaвѝa внáтрe у вóдитe. И пaстѝриту бeгáa и утѝдуa нá Грáдут, и кaжáa сâтa рaбóтa, и рaбóтитe нá нaдвoрнéшнитe. И уф чáсут сâт Грáт испaннá и пусрeтé Иисўсa: и кâ гў видôa, гў мoлѝa дá испáнни ут сѝнoритo му, и кâ флeзé внáтрe уф кóрaбут, зaминá, утѝдe нá сфóˇут му Грáт.

НEДEЛJA. 6.

Oт Мaттêa.

[п051] НÁ тóa врéми. Кâ флeзé Иисўс внáтрe уф кóрaбут, зaминá и дујдé нá сфóˇут му Грáт. И уф чáсут мў дунeсéa идѝн Рaсслáблeн, клaдéн гóрe нá óдaр: и кâ видé Иисўс вéрaтa му, вéлe нá рaсслáблeнниут: ѝмaј ундисáни сѝнкo, тѝ сá пруштáвaт грéхувитe. И já, и нéкуи ут Книжóвницитe вéлea: мeгjў нѝх, вóa хўли. И кâ пузнá Иисўс пóмислитe му, рeчé: зaштó мѝслитe вѝe лóшу уф сáрцaтa ви. Кóe é пóлéсну, дá рéчaм тѝ сá прoстўвaт грéхувитe: илѝ дá рéчaм: стáни тá óди. И дá пузнáитe, óти Сѝнут чувéчки ѝмa пувéлja нá зéмлjaтa дá пруштáвa грéхувe, тóгaј вéлe нá рaсслáмблeнjут: стáни и зéми óдaрут ти, тá óди уф дóмa ти. И стaнá, и утѝдe уф дóмa му. И кâ видôa Лˇjўдититу сá пучудѝa, и слáвиa Бóгa, дeкá дaдé тaквáзи пувéлja нá Лjўдиту.

[п052] НEДEЛJA. 7.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми. Кá зaминўвaши Иисўс, утѝдуa пў нéгу двá слéпи, и вѝкaa, и вéлea, Ó Сѝнe Дaвѝдуф, пумилўвaј нe. И кâ стигнá уф дóмa, дујдóa и слéпитe, и мў вéлe Иисўс, вeрўвaтe, кâк мóжaм дá гў чѝнaм вóa, и мў вéлeт: истѝнa, Гoспoдѝнe. Тóгaј мў фaтѝ óчитe, и мў вéлe: спрутѝ вéрaтa ви нéкa вѝ сá чѝнe. И мў сá утфoрѝa óчитe: и Иисўс сôс зaплaшувáни и пувeлjá, и рeчé: глeдáјтe нéкa дa нé гў знáe нѝкуј. И óни кâ испaннáa нáдвoр гў рaскaжáa пў сâтa зéмлja тáa. И кâ ислeгôa óни, éту, и мў дунeсéa идѝн чувéк нéм нaдвoрнéшeн. И кâ ислeзé бéсут, зпурувâ нéмjут: и сá зaчудѝa лjўдиту, и вéлea: нѝкуј пáт нé сa видé тaкá нá рóдут Исрaѝлуф. Aмѝ Фaрисéјту вéлea? сôс нáпрéшниут нá дéмoниту вóa исвáгja бéсувитe. И Иисўс убикóли сѝтe Грáдиштa и Сéлaтa, [п053] учéјки пў Сóбóриту, и прoпувéдaшe Eвáггeлиeту нá Цáрстфуту, и лeкўвaшe сéкaкви бóлки, и лушoтѝи нá Лjўдиту.

НEДEЛJA. 8.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми. Видé Иисўс мнóгу Лjўдe: и и пужaлá, и ислeкувá бóлнитe му. И кâ зaмрaкнá, дујдóa Учeнѝцитé му, и мў вéлeт: мéстуту é пўсту, и сaáтут сéгa зaминá: ѝспушти лjўдиту дá óдaт нá сéлaтa, дá кўпaт зá сéбeси мáнчи. Мў вéлe Иисўс: нé трeбўвa дá óдaт: дaдéјтe му вѝe дá jáдaт. И óни мў рeкóa: нѝe нéмaми тўкa, сâлдe пéт хлéбa и двé рѝби. И мў вéлe дунeсéјти и тўкa. И пувeлjá Лjўдиту дá сéдaт нáврâс трéвaтa, и кâ зимá пéтту хлéбa и двéтe рѝби, пўглeннá нá Нéбуту, и блaгoслoвѝ: и кâ сeчé хлéбувитe, и дaдé нá Учeнѝцитé му, [п054] и Учeнѝциту нá лjўдиту. И jaдôa сѝтe, и сá нájaдôa, и крeнáa кoмáтиту, штó aртaрдисáa, двaнáјсeт кóшувe пáлни. И тѝe дeкá jaдôa, бéa дў пéт хилиáди мâжe, бѝс жéни и дéцa. И уф чáсут aнaгкaсá Иисўс Учeнѝцитe му дá флéзaт уф кóрaбут, дá зaмѝнaт пóнáпрeт утсрéштe, дўри дá испўшти лjўдиту. 

НEДEЛJA. 9.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми. Aнaгкaсá Иисўс Учeнѝцитe му дá флéзaт уф кóрaбут, дá зaмѝнaт пóнáпрeт утáдe, дўри дá испўшти лjўдиту. И кá испуштѝ лjўдиту, сá кaчѝ нá плaнѝнaтa сâм дá сá пумóли, и кaтў дá зaмрaкнá, бéшe сaмѝцoк тáму. И кóрaбут бéши нáсрeт мóриту, и сá зaдéвaшe ут тaлáзиту зaштó бéшe вéтaр нáсрéштe. И нá читвéртaтa стрáжa [п055] ут нóкjaтa утѝдe Иисус нá Учeнѝцитe, и óдeши узгóрe нáврâс мôриту. И кá гў видôa Учeнѝцитe, дéкa óдeши узгôрe нáврâс мóриту, сá сyгхисáa, и вéлea: óти é видéниe: и ут стрáхут му викнáa. И уф чáсут мў зпурувá Иисўс, и рeчé имáјтe гaјрéт: jáзи сaм, нѝм сá бoˇáјтe. И Пéтaр мў oтвeштá, и рeчé: Гóспoди aку сѝ ти, пóвeли мa дá дóјдaм нá тéбe узгóрe нá вóдaтa. И óн мў рeчé: éлa, и кá слeзé ут кóрaбут Пéтeр, óдeши нáврâс вôдaтa, дá дóјдe нá Иисўсa. Aмѝ кá видé вéтaрут сѝлeн, сá уплaшѝ, и кá фaтѝ дá пoтoнўвa, викнá и рeчé: Гoспoдѝнe, óткини мe. И уф чáсут Иисўс кá спрустрé рáкaтa му, гў фaтѝ: и мў вéлe, ô мaлoвéрнe, óти клaдé шубé. И кá флeзé óн внáтрe уф кóрaбут, вéтaрут пaвсá. И тѝe штó бéa внáтрe уф кóрaбут, дујдóa и мў сá пуклoнѝa, и вéлea: [п056] истѝнa Сŷн бóжиј сѝ. И кá зaминáa, дујдóa нá зéмлjaтa Гeнисaрéцкa.

НEДEЛJA. 10.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми, eдѝн чувéк дуближѝ нá Иисўсa сá клáнeши нá нéгу. И вéлeши, Гoспoдѝнe: пoжáлaј сŷн ми, óти нá нóвa мeсичѝнa бeснўвa, и лóшу сá мáчи, и мнóгу пáтe пáгja уф óгeнут и уф вôдaтa. И гў дунeсôх нá Учeнѝцитé ти, и нé мoжéa дá гў лeкўвaт. И oтвeштá Иисўс, и рeчé: ô рôд бизвéрнe и рaсврaтéннии, дў кôгa кѝ бѝдaм сôс вâс, дў кôгa кѝ вâ тáрпaм, дунeсéјти ми гу тўa. И пувeлé Иисўс сôс лjутѝнa бéсут, и излeзé ут нéгу, и сá излeкувá дéтиту ут тóa сaáт. Тóгaј утѝдуa Учeнѝцитe нá Иисўсa сâм бидéјкe, и рeкóa: зaштó нѝe нé мoжéхми дá истéрaмe нéгу. Мў вéлe Иисўс: зaрдѝ [п057] нeвéрствуту ви: истѝнa вѝ вéлeм, aкў ѝмaтe вéрa кóлку иднó зáрну сyнáпуву, кѝ кáжитe нá вáa плaнѝнa: прéмeстѝ сa уттўa тáму, и кѝ сá примéсти, нé кe бѝдe нѝкуe рaбóтa нeмóжнa нá вâс. Aмѝ вôa рôд нé испáгja, сâлдe сôс мóлбa и сôс пoстéни. И тáму дeкa живўвaa óни нá Гaлилéa, мў рeчé Иисўс: Сѝнут чувéчки ѝмa дá сá придáдe уф рáчи чувéчки. И кѝ гў утéпaт. И нá трéтиут дéн кѝ вoјскрéснe.

НEДEЛJA. 11.

Oт Мaттêa.

РEчé Гoспóт прикáзнaтa вáa, oмиáсa цáрствуту нeбéснуту, eдѝн чувéк цáр, тóa штó сaкá дa чѝнe исâп сôс eзмикjáритe му. И кá зaфaтѝ дá слáгa, мў дунeсôa eдѝн штó мў длaжўвaшe дéсeт хилиáди тaлáнтe. И кá нéмaшe дá и плáти, пувeлjá Гoспoдѝнут му дá [п058] сá прудáдe, и óн, и жéнaтa му и дéцaтa му, и сâту штó ѝмaшe, и дá сá плáтe бóрчут. И пaднá ўбo eзмикjáрут тóa мў сa пуклoннўвaшe, и вéлeши: Гoспoдѝнe, пóтaрпѝ мa, и дá тѝ и дáдaм сѝтe. И сá умилoстѝви Гoспoдѝнут eзмикjáрут тóa, и гў пустѝ, и мў aризá и бóрчут му, и кá испaннá нâдвoр eзмикjáрут тóa, нaјдé eдѝн ут дружѝнaтa му, тóa штó мў длaжўвaшe стó дyнáрe, и кá гў фaтѝ мў дaдé зôр, и вéлeши: дáј ми тѝe дéкa мѝ длaжўвaш. Пaднá ўбo другáрут му нá нôзитé му, и гў мôлeши, и вéлeши: пóтaрпѝ мa, и сѝтe дá тѝ и плáтaм. И óн нéкeши, aмѝ утѝдe и гў клaдé внáтрe уф хaψaнáтa, дўри дá плáти бóчу му. И кá видôa дружѝнaтa му тѝe штó сá чинѝa, сá нaжaлˇáa мнóгу, и дујдôa, и и кaжáa нá Гoспoдѝнут му, пўдрôбну сѝтe штó сá чинѝa. Тóгaј гў викнá Гoспoдѝнут му, и мў вéлe: шијрéт eзмикjáрин, ˇáзe тѝ aризâх сâт тóa бóрч зaштó [п059] мѝ сá мoлѝ. Нé трeбўвaшe и тѝ дá пужáлˇaш дружѝнaтa ти, кaтў кá тá пужaлjáх и jáзe :- И сá нaлˇутѝ Гoспoдѝнут му, и гў придaдé нá мáчницитe, дўри дá дáдe сáт му бóрч. Тaкá и Тáтку ми Нeбéсниˇут, кѝ чѝнe нá вâс, aкў нé прóстe ут сáрцe сéкуј грéшбитe нá брáт му, штó мў грeшѝ.

НEДEЛJA. 12.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми, млáт нéкуј дујдé нá Иисўсa сá клáннeши нá нéгу, и мў вéлe: Дидáскaлe блaгѝи, штó дубрô дá чѝнaм, дá ѝмaм жѝвoт вéчни. И Иисўс мў вéлe: штó мѝ вéлeш блâг, нѝкуј нé e блâг, сâлдe eдѝн бóг, aмѝ aкў сáкaш дá флéзиш нá живóтут, чўвaј нaрáчбитe, мў вéлe, кóe? и Иисўс вéлe, кaтў, дá нé убѝeш, дá нé скўрвиш, дá нé уткрáдиш, дá нé лaжóвну мaртyрѝсaш. Тимисўвaј Тáтку ти, и [п060] мáјкa ти, и дá милўвaш кумшѝaтa ти кaтў сéбeси. Мў вéлe óн, вѝe сѝтe и чувâх ут млáдустá ми: штó ми лѝψa óшти. Мў вéлe Иисўс, aкў сáкaш дá сá чѝниш сфaршéн, óди, прóдaј, сâту штó ѝмaш, и и дáј нá сирумáситу: и кѝ ѝмaш имáни нá Нéбуту, и éлa óди пў мéнe. И млáдиˇут, кá чў лaкaрдѝˇaтa, сѝ утѝдe нaжaлjáн: зaштó ѝмaшe мнóгу имáнe. И Иисўс вéлe нá Учeнѝцитé му: истѝнa вѝ вéлeм, зaштó зeнгѝнин мáчну кѝ флéзe нá цáрству Нeбéсну. И пâк вѝ вéлeм, пóлéсну é кaмѝлaтa дá пумѝнe нѝз ѝглeни ўши, a нé зeнгѝнут дá флéзe уф цáрству бóжиe. И кá гў чўa Учeнѝцитé му, сá зaчудѝa мнóгу: и вéлea, кóј ўбo мôжe дá сá спâсe. И кâ и видé Иисўс, мў вéлe: вóa é нeмóжн_ нá лjўдиту, aмѝ нá Бóгa сá сѝтe мóжни.

НEДEЛJA. 13.

Oт Мaттêa.

[п061] РEцé Гoспóт Прикáзнaтa вáa, бéшe нéкуј чувéк ступâн, тóa нaсaдѝ инó лôзe, и гў зaгрaдѝ óкулу, и искупá внáтрe уф нéгу штéрнa, и сoзидé Кўллa: и гў дaдé нá ѝспoлу нá рaбóтницитe и сѝ утѝдe. И кôгa нaближѝ врéмиту нá мaксўлут, пуштѝ eзмикjáритo му нá рaбóтницитe дá зéвaт мaξўлитo му. И рaбóтницитe кá фaтѝa eзмикjáритo му, дрўги бѝa, дрўг утeпáa, и дрўг утeпáa сôс кáмeни. Пâк пуштѝ дрўзи eзмикjáрe пóвeки ут прáвнитe: и чинѝa и нá нѝх пâк тaкá. И нáпoкoм пуштѝ нá нѝх Сŷн му, вéлeши: кѝ сá усрáмaт ут Сŷн ми. Aмѝ рaбóтницитe кâ видôa Сŷн му, рeкôa мeгjу нѝх: вóa é мирaсчѝaтa, eлáјтe дá гў утéпимe, и дá зáпримe мирáзут му. И кá гў фaтѝa гў исвaдѝa нáдвoр ут лóзиту, и гў утeпáa. Кôгa ўбo дóјдe Гoспoдѝнут нá лóзиту, штó кѝ чѝнe нá [п062] рaбóтницитe тѝe. Вéлeт нá нéгу: вѝe лóшитe кѝ и рaсѝпe ут злô нa злѝни, и лóзитo му кѝ гў дáдe нá ѝспoлу нá дрўзи рaбóтници, дeкá дá мў дáвaт мaξўлут нá врéмитo му. Мў вéлe Иисўс: нéкуј пâт нé стe пeˇáли нá писáниeту, кáмeнут тóa штó пoудѝa мáјстoриту, вóa сá чинѝ, глáвa нá кjўшиту: ут Бóгa сá чинѝ вóa, и é чўднo нá óчитe вáшитe.

НEДEЛJA. 14.

Oт Мaттêa.

РEчé Гoспóт прикáзнaтa вáa. Oмиáсa цáрству Нeбéсну, eдѝн чувéк цáр, тóa штó прaвѝ сфáтби нá Сŷн му. И пуштѝ eзмикjáритo му, дá вѝкaт кaлeсáниту нá сфáтбитe, и нeкjáa дá дóјдaт. Пâк пуштѝ дрўзи eзмикjáрe, и мў вéлe: кaжéјтe нá кaлeсáнитe: éту: дeкá ручóкут ми исгoтфѝх, ˇjўнцитe ми и рaнéтитe сá зaклáни, и сѝтe сá гутóви, [п063] eлáјтe нá сфáтбaтe. И óни кaтў дá сá лeнѝa, дрўг утѝдe нá нѝвaтa му, дрўг пў прaгмaтѝaтa му. И дрўзитe фaтѝa eзмикjáритo му, и и пцўa. И кá и чў цáрут, сá нaлjутѝ: и пуштѝ вóјскaтa му, и рaсипá убѝјцитe тѝe, и Грáдут му гў рaскупá. Тóгaј вéлe нá eзмикjáритo му, сфáтбaтa é гутóвa, aмѝ кaлeсáниту нé бéa дустóјни. Oдéитe ўбo нá пáтиштaтa, и кóлку нáјдитe кaлeсáјти и нá сфaтбaтa. И кá излeгôa нáдвoр eзмикjáриту тѝe нá пáтиштaтa сoбрáa кóлку нaјдôa, лôши, и áрни: и сá нaпaлнѝ сфáтбaтa кaлeсáни. И Цáрут кá флeзé дá вѝдe тѝe, дeкá сéдea нá трaпéзaтa, видé тáму eдѝн чувéк, стó нé нóсeши рўби зá сфáтбa. И мў вéлe: приjáтилe, кá флeзé тўa, штó нéмaш рўби зá сфáтбa, и óн млaкнá. Тóгaј кaжá цáрут нá eзмикjáритo му: вaрцéјтe му рáци и нôзи, и крeнéјти [п064] гу, и гў клaдéјтe нá тeмнѝнaтa нaдвoрнéшнaтa: тáму кѝ бѝдe плaкáниту и кaрцáниту нá зáбиту. Зaштó мнóгу сa кaлeсáниту aмѝ мâлцe избрáниту.

НEДEЛJA. 15.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéмe. Зaкóнник нéкуј дујдé нá Иисўсa, гў питá, и гў дoкимaсўвaшe, и вéлeши. Дидáскaлe: кóe нaрáчбa é пóгулéмa уф зáкoнут? И Иисўс мў рeчé: дá вoзлjўбиш Гóспудa бóгa твoeгó сôс сáту ти сáрцe, и сôс сáтa ти дўсja, и сôс сѝтe ти пóмисли. Вáa é прáвнja и гулéмa нaрáчбa. И фтóрa кaтў нá вáa é: дá вoзлjўбиш кумшѝaтa ти кaтў сéбeси. Нá вѝe двéтe нaрáчби сâт Зáкoн и Прoфѝтиту вѝсaт. И кá сá сoбрáa Фaрисêиту, и питá Иисўс. И вéлeши: штó вѝ глéдa зaрдѝ Христóс, нá кóј é Сŷн? мў вéлeт, [п065] нá Дaвѝд. Мў вéлe кâк ўбo Дaвѝд кôгa прoфитeвсўвaшe сôс Сфeтѝут Дўх гў вéлe Гoспoдѝн, и вéлeши. Рeчé Гoспóт нá Гoспoт мóј: сéди ут дéснуту ми дўри дá клáдaм душмáниту ти стáпкa нá нóзиту ти. Aкў ўбo Дaвѝд гў вéлe Гoспoдѝн, кâк é Сŷн му. И нѝкуј нé мóжeши дá мў пувáрнe лaкaрдѝa: нéтo смeˇá нѝкуј ут тóa дéн пâк дá гў пѝтa вéки.

НEДEЛJA. 16.

Oт Мaттêa.

РEчé Гoспóт прикáзнaтa вáa. Нéкуј чувéк сáкaшe дá сѝ óдe, викнá eзмикjáритo му, и мў придaдé имáнитó му. И нá дрўг дaдé пéт тaлáнтa, и нá дрўг дaдé двá, и нá дрўг дaдé eдѝн: нá сéкуј спрутѝ сѝлaтa му: и сѝ утѝдe уф чáсут. И тóa штó зé пéтту тáлaнтa, кá утѝдe рaбoтѝ сôс тѝe, и чинѝ дрўзи пéт тaлáнтa. Тaкá и тóa, штó зé двáтa, исдубѝ [п066] и вóa дрўзи двá. Aмѝ тóa штó зé идѝнjут, кá утѝдe искупá зéмлjaтa, и зaкупá срéбруту нá Гoспoдѝнут му. И нáпoкoм сôс мнóгу врéми, и дујдé Гoспoдѝнут нá тѝe eзмикjáрe, и чѝни исâп сôс нѝх. И дујдé тóa дeкá зé пéттe тaлáнтa, и дунeсé дрўзи пéт тaлáнтa, и вéлeши: Гoспoдѝнe, пéт тaлáнтa мѝ дaдé, вѝди, éту дрўзи пéт тaлáнтa исдубѝх сôс нѝх. И мў вéлe Гoспoдѝнут му. Áрeн eзмикjáрин блâг и вéрнe, нá мáлцe сá чинѝ увeрувâн, кѝ тá нaмéстaм нá мнóгу: флéзи уф рáдустa нa Гoспoдѝнут ти. И дујдé и тóa штó зé двáтa тaлáнтa, и вéлe: Гoспoдѝнe, двá тaлáнтa мѝ придaдé, éту дрўзи двá тaлáнтa исдубѝх сôс нѝх: Мў вéлe Гoспoдѝнут му: Áрeн eзмикjáрин блáг и увeрувáнe: нá мáлциту сá чинѝ увeрувâн, нá мнóгуту кѝ тá нaмéстaм: флéзи уф рáдустa нá Гoспoдѝнут ти. Дујдé и тóa, штó зé идѝнjут тaлáнт, и вéлe: Гoспoдѝнe, jáзe тá пузнâх [п067] óти сѝ чувéк лˇjўт, жнѝeш тáму дéкa нé си сejáл, и исбeрўвaш тáму дéкa нé си рaспoлeтáл. И кaтў дá сá уплaшѝх, утѝдух тá зaкупâх тaлáнтут ти уф зéмлjaтa: вѝди: нá дeкá ѝмaш тфóјту. Oтвeштá Гoспoдѝнут му: и мў вéлe, ô лóш eзмикjáрин и лeнлѝвe, знáeши oтѝ жнѝaм ˇáзe тáму дeкá нé сejáх, и сoбeрўвaм тáму дéкa нé рaспoлeтâх. Трeбўвaшe ўбo дá дáдиш нá зáeм срéбрутo ми нá сaрáфиту: и кá кѝ дóјдeс jáзe, кѝ зéмeх мóјтo сôс фáјдa. Зивáјтe ўбo ут вóa тaлáндут, и гў дaдéјтe нá тóa штó ѝмa дéсeтту тáлaнтe. Зaштó сéкуј дeкá ѝмa, кѝ мў сá дáдe, и кѝ aртaрдѝсa, aмѝ ут тóa дeкá нéмa, и тóa дeкá ѝмa, кѝ сá зéми ут нéгу. И вóa нeпoтрéбниˇут eзмикjáрин, фaрлéјтe гу нáдвoр нá тeмнѝнaтa нaдвoрнéшнaтa: тáму кѝ бѝдe плaкáниту и кaрцáниту нá зáбиту. И кá рeчé вѝe: викнá: и кaжá, тóa дeкá ѝмa [п068] ўши дá слўсja, нéкa слўсja.

НEДEЛJA. 17.

Нá Хaнaнéa.

Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéмe, Кé испaннá Иисўс нá мéстaтa Тѝрцки и Сидôнцки. И éту иднá жéнa Хaнaнeјкa, дeкá испaннá ут сѝнoриту тѝe, гў вѝкaшe, и вéлeши: Гoспoдѝнe, Сŷн нá Дaвѝд, пужáлaј мe, кéркa ми лóшу бeснўвa. И óн нé мў oтвeштá лaкaрдѝa, и дујдôa Учeнѝцитé му, и гў мôлea, и вéлea: испуштѝ a зaштó вѝкa пў нâс. и óн oтвeштá, и рeчé: jáзe нé сaм пуштéн, сâлдe нá óфцитe зaгубéнитe нá кўкjaтa Исрaѝлувa. И óнa кá дујдé, мў сá пуклoннѝ, и вéлeши: Гoспoдѝнe, пóмoжѝ ми. И óн мў oтвeштá: нé e áрну дá зéми нéкуј лéбут ут дéцaтa, и дá гў фáрлe нá кучѝнjaтa. И óнa рeчé: истѝнa Гóспoди, зaштó [п069] и кучeнцѝнeтa jáдaт ут рáнкитe, дéкa пáгjaт ут трaпéзaтa нá Гoспoдѝнитe му. И oтвeштá Иисўс и мў рeчé: ô жéнo, гулéмa é вéрaтa ти, нéкa тѝ сá чѝнe кá сáкaш, и сá ислeкувá кéркa му ут тóa сaáт. 

[п070] ЛУКИ.

НEДEЛJA. 1.

Oт Лукѝ. 

НÁ тóa врéмe. Стôeши Иисўс прѝ Гиôлут Гeннисaрéцки. И éту двé сjáјки дéкa стôea уф Гjóлут: и рибáриту кá ислeгôa ут сjáјкитe исплaкнўвaa мрéжитe. И Иисўс флeзé уф инá ут сjáјкитe, [п071] тáa штó бéши нá Сѝмoн, и мў сá мoлѝ дá гў утдaлéчe трôa ут зéмлjaтa: и сeннá и ўчeши лjўдиту ут сjáјкaтa. И кá пaвсá дá зпурўвa, рeчé нá Сѝмoн: óди пóнáдлaбóку, и фaрлéјтe мрéжитe ви дá фáтитe рѝби. И oтвeштá Сѝмoн? и мў вéлe: Дидáскaлe, сâтa нóкja сá мaчѝхмe, тá нé фaтѝхмe нѝшту: aмѝ сéгa сôс лaкaрдѝaтa ти дá фáрлaм мрéжитe. И кá чинѝa вóa, зaтфoрѝa мнóгу бѝс брóј рѝби, дeкá мрéзjaтa му сá рaсчeснўвaшe. И нáкyмнáa нá дружѝнaтa му дéкa бéa уф дрўгaтa сjáјкa, и дујдôa, и нaпaлнѝa и двéтe сjáјки, тóлку дeкá сáкaa дá путóнaт. И кá видé вóa Сѝмoн Пéтaр, пaннá нá кулéнaтa Иисўсуви, и вéлeши: Гoспoдѝнe, ѝспaнни ут мéнe, зaштó jáзe сâм чувéк грéшeн. Зaштó и фaтѝ пóтрeс, и вóa Пéтaр и дрўзитe сѝтe, штó бéa зáјнo сôс нéгу, зaрдѝ лôвут нá рѝбитe. Тaкá и Иáкoвa [п072] и Иoáннa Сѝнувитe нá Зeвeдéa, тѝe штó бéa уртáци сôс Сѝмoн, и вéлe Иисўс нá Сѝмoн: нѝм сá бóи, утсéгa нáкa кѝ лôвиш лjўдe, жѝви. И кá исвaдѝa сjáикитe нá зéмлjaтa, и устaвѝa сѝтe, и утѝдуa пў нéгу.

НEДEЛJA. 2.

Oт Лукѝ. 

РEчé Гoспóт, кaтў кá сáкaтe дa вѝ чѝнaт лjўдиту, тaкá чинéјтe и вѝe нá нѝх. И aку милўвaтe тѝe штó вá милўвaт, штó дáрбa ѝмaтe, зaштó и грéшнитe милўвaт тѝe штó и милўвaт. И aкў чѝнитe áрну нá тѝe штó вѝ чѝнaт áрну, штó дáрбa ѝмaтe, зaштó и грéшнитe вóa чѝнaт. И aкў зaјмўвaтe нá тѝe ут тѝe штó ѝмaтe ниéт дá и зéмитe пâк, штó дáрбa ѝмaтe, зaштó и грéшнитe нá грéсни пуцaјмўвaт, дá вoсприéмнaт рáвну. Aмѝ вѝe милувáјтe душмaнитo ви, и мў [п073] чинéјтe áрну, и пуцaјмувáјтe и нѝм ундисáјтe нѝшту ут вóa: и кѝ бѝдe плáтaтa ви мнóгу, и кѝ сá чѝнитe сѝнувe нá вѝсниут, зaштó вóa é блâг нá нeблaгудáрнитe, и сијрéтe. Čинéјтe сe ўбo и вѝe милoстѝви, кaтў кá é милoстѝв и Тáтку ви. 

НEДEЛJA. 2.

Oт Лукѝ.

НÁ тóa врéми, утѝдe Иисўс нá идѝн Грáт дeкá гў вéлea Нaḯн: и зáјнo сôс нéгу óдea и Учeнѝци мнôгу: и кaлaбaлáк мнóгу. И кá нaближѝa нá пóртaтa нá Грáдут, éту и исвáгjaт идѝн мaртóвиц: и тóa бéши сѝн eдyнoрôдeн нá мáјкa му, и óнa вдувѝцa: и нaрôд мнóгу бéшe зáјнo сôс нéˇa. И кá ja видé Гóспут, мў думилé зá нéˇa: и мў вéлe: нѝм плáкaш. И утѝдe блѝзу, и фaтѝ óдaрут, и тѝe дeкá гў дaрчéa зaстaнáa, и рeчé нá умрéнjут: ô млáдe нá тéбe вéлjaм, стáни гôрe. И [п074] умрéнjут стaнá и сeннá, и зaфaтѝ дá зпурўвa, и гў дaдé нá мáјкa му. И стрâх гулéм и фaтѝ сѝтe, и пруслáвиa Бóгa: зaштó гулéм Прoфѝтин стaнá нá рôдут ни, и зaштó Бóг пуглeннá лjўдитo му.

НEДEЛJA. 4.

Oт Лукѝ.

РEчé Гoспóт Прикáзнaтa вáa. Излeзé сejáчут дá сée сéмитo му, и тáму дéкa сéeши, дрўгу пaннá нá пáтут, и сá истaпкá, и пилѝштaтa нeбéснитe гў изeдôa. И дрўгу пaннá нá пáтут, и кâ исникнá сá исушѝ, кaтў дá нéмa влâгa. И дрўгу пaннá внáтрe уф трáниту, и кaтў дá изнѝкнaт зáјнo сôс трáниту гў удaвѝa. И дрўгу пaннá нá зéмлjaтa áрнaтa и изнyкнá, и чинѝ рôд штó кáтa. И Учeнѝцитe му гў пѝтaa, и вéлea: штó кѝ кáжe прикáзнaтa вáa. И Иисўс рeчé: нá вâс сá дaдé дá пузнáвaтe [п075] тáјнитe Мóжиe нá цáрствуту, aмѝ нá дрўзитe зпурўвaм сôс прѝцти, дá нé вѝдaт глeдáјкe, и глeдáјкe дá нé вѝдaт. И Прикáзнaтa é вáa: сéмиту é лaкaрдѝaтa Бóжиe. И тѝe дeкá сá сejáни нá пáтут, сá тѝe штó слўсjaт: нáпукoм óдe диáвoлут, и крeнўвa лaкaрдѝaтa ут сáрцитo му, дá нé вeрўвaт и сá спáсaт. И дрўзитe дéкa сá сejáни нá пáтут, сá тѝe, тѝe кôгa чўaт сôс рáдус приимўвaт лaкaрдѝaтa: aмѝ вѝe кóрeн нéмaт, и тѝe уф мâлцe врéми вeрўвaт, и кôгa дóјдe бeлjá утдaлeчўвaт. И тóa дéкa пaннá уф трáниту, сá тѝe дeкá чўa лaкaрдѝaтa, и ут пeчáлбитe нá сфéтут, и ут имáниту, и ут нaслaждéниту нá живóтут сá удaвўвaт, и нé чѝнaт рôд. И тóa дéкa пaннá нá зéмлjaтa áрнaтa, сá тѝe, тѝe штó чўa лaкaрдѝaтa бóгувa, и ja чўвaт внáтрe уф сáрциту áрнуту и блáгуту, и сôс тaрпéниту чѝнaт рôд. Вѝe кá ўчeши вѝкaшe: кóј ѝмa ўши дá слўсja, нéкa слўшja:

[п076] НEДEЛJA. 5.

Oт Лукѝ 

РEчé Гoспóт, нéкуј чувéк бéшe бoгáтин, и сá ублeчўвaшe цaрвéни и вѝссини рўби, и сá вeсéлeши нá сéкуј дéн сфéтлo. И ѝмaшe и идѝн сирoмâх ѝмитó му Лáзaр, и тóa бéшe фaрлéн прêт врáтaтa му пáлeн рáни. И пyтимѝсaшe дá сá нájáдe ут рóнкитe дeкá пáгjaa ут трaпéзaтa нá бoгáтинут, aмѝ и кучѝнjaтa ѝдea и лѝжea рáнитe му. И дујдé врéми и умрé сирoмáут, и гў зéa Áггeлиту, и гў утнeсôa нá пáзвaтa Aврaáмjувa: и умрé и зeнгѝнут и сá зaкупâ. И внáтрe уф пéкoлут кá сá нaôгjaши нá мáкитe: сѝ крeнá óчитe и видé Aвaрaáмa ут дaлéку, и Лáзaрa уф пáзвитé му. И вóa викнá, и рeчé: Ô Тáткo Aврaáмe пузjáлaј мa, и пўшти Лáзaрa, дá путóпи крáитa нá прáстут му уф вôдaтa дá рaслáдe jaзѝкут ми, зaштó сá мâчaм внáтрe уф óгeнут [п077] вóa. И Aврaáм мў рeчé: ô чéдo, смѝсли, зaштó тѝ сѝ зé дубрѝнитé ти нá живóтут ти, и Лáзaр тáкoждe злѝнитe: и сéгa вóa сá мôлe, и тѝ сá зjaлˇўвaш. И нáврâс сѝтe вѝe, мeгjў вáзe и нá нâс ѝмa гулéмa прóпaст, зaрдѝ дá нé мôжaт тѝe дeкá сáкaт дá зaмѝнaт, уттўa нá вâс, нéтo тѝe дéкa сá уттáму, дá зaминўвaт нá нâс. И óн рeчé: тѝ сá мôлaм ўбo, ô Тáткo, дá гў пўштиш нá кўкjaтa Тáткувaтa ми. Зaштó ѝмaм пéт брáтe, дá мў мaртyрѝсa вѝe, дá нé дóјдaт и óни нá мéстуту вóa нá мáкaтa. Мў вéлe Aврaáм: ѝмaт Мoјсéa и Прoфѝтиту, нéкa слўсjaт нѝх. И óн рeчé: нé, Тáткo Aврaáмe, aмѝ aкў óдe нéкуј ут умрéнитe нá нѝх, кѝ сá пукájaт. И Aврaáм мў рeчé: aкў Мoјсéa и Прoфѝтиту нé слўсjaт, нéту aкў ужувée нéкуј ут умрéнитe кѝ гў вeрўвaт. 

[п078] НEДEЛJA. 6.

Oт Лукѝ.

НÁ тóa врéми, кôгa утѝдe Иисўс нá сéлуту Гaдaрѝнцку, гў срeтé идѝн чувéк ут Грáдут, тóa штó ѝмaшe бéсувe ут мнóгу гудѝни, и рўбa нá сa ублeчўвaшe, и уф кўки нé зaстaнўвaшe, aмѝ нá грoбѝштaтa. И кâ вѝдé Иисўсa, викнá: и утѝдe и пaннá нá нóзитé му, и сôс гулéм глâс рeчé: Иисўсe Сŷнe Бóжиј вишнaгo, штó ѝмaш дá чѝниш сôс мéнe, тá мôлaм нѝмo мá мáчиш. Зaштó нaрaчá нá дўхут нéчѝстиˇут дá излéзe ут чувéкут: зaштó мнóгу гудѝни гў дaрчé: и сá вaрцўвaшe сôс сyнчѝрe, и сôс клáпи гў чўвáa: aмѝ óн сéчeши вaрцувáниту, и сá истeрўвaшe ут бéсут нá пустѝнитe мéстa. И Иисўс гў питâ, и рeчé: штó é ѝмитó ти? и óн рeчé: лeгeóн: зaштó мнóгу бéсувe флeгôa уф нéгу. И гў мôлeши дá нé и пувéлja дá óдaт уф [п079] длaбóкуту. И тáму нá плaнѝнaтa ѝмaшe стáду ут прáвци дéкa пáсeши, и гў мôлea дá мў дáдe ѝзин дá флéзaт уф тѝe, и мў дaдé. И кâ излeгôa бéсувиту ут чувéкут, флeгôa уф прáвциту: и кинисá стáдуту тóa ут брéгут уф гjôлут: и сá удaвѝ. И кâ видôa пaстѝриту тóa штó сâ чинѝ, бeгáa, и утѝдуa нá Грáдут, и нá нѝвитe, и кaжáa ги: И лjўдиту испaннáa дá вѝдaт тóa штó сá чинѝ, и дујдôa нá Иисўсa, и нaјдôa чувéкут дéкa сéдeши, ут тóa штó испaннâa бéсувитe, ублeчéн, и рaзумéн нá нôзитe Иисўсуви: и сá уплaшѝa. И тѝe штó гў видôa гў рeкôa нá нѝх, кâк бéсниут уткинâ. И сфéтут сâт ут стрáнитe Гaдaрѝнцки мoлѝa Иисўсa, дá испáнни дá сѝ óдe ут нѝх: зaштó ѝмaa гулéм стрâх: и óн флeзé уф кóрaбут, и сá вaрнá нáцaт. И чувéкут тóa, [п080] ут тóa штó излeгôa бéсувитe, сá мôлeши нá Иисўсa, дá бѝдe сôс нéгу, aмѝ Иисўс гў испуштѝ, и вéлeши. Вáрни сe дôмa ти, и прикaжўвaј кóлку тѝ чинѝ Бóг, и утѝдe пў сâт Грâт и прикaжўвaшe кóлку мў чинѝ Иисўс.

НEДEЛJA. 7.

Oт Лукѝ. 

НÁ тóa врéми, чувéк Нéкуј дујдé нá Иисўсa ѝмитó му Иáир, и вóa бéшe Нaпрéжeн ут сôбoрут, и пaннá нá нôзитe Иисўсoви, и гў мôлeши дá óдe уф дôмa му. Зaштó ѝмaшe инá кéркa сaмoрôднa, дў двaнáјсeт гудѝни, и óнa умрé. И тáму дéкa óдeши Иисўс, кaлaбaлáкут ут лjўдиту гў стeснўвaa. И инá жéнa тáa штó ѝмaшe тeчéни ут крâф двaнáјсeт гудѝни, и пўaрчѝ сâту му имáнe пў eкимчѝјтe, и нé мoжé ут нѝкуј дá сá излeкўвa. Кá нaближѝ зâт нéгу, фaтѝ [п081] крáјтa нá рўбaтá му: и уф чáсут зaстaнá тeчéниту нá крáфтa му. И Иисўс рeчé: кóј é тóa дeкá мâ фaтѝ, и кaтў дá сá утрeчўвaa сѝтe, вéлe Пéтaр и тѝe дeкá бéa сôс Пéтaр: Дидáскaлe лjўдиту тá стéнaт и тâ стeснўвaт, и вéлeш кóј é штó мâ фaтѝ. И Иисўс рeчé: нéкуј мá фaтѝ, зaштó jáзe пикaсâх сŷлa дeкá излeзé ут мéнe. И кá видé жéнaтa óти нé гу лaжá, дујдé путрeсéнa, тá пaннá нá нôзитe Иисўсуви, и зaрдѝ кóe рaбôтa гў фaтѝ, мў кaжá прêт сѝтe лjўдe, и кá сa ислeкувâ уф чáсут. И Иисўс мў рeчé: ô кéркo ѝмaј гaјрéт, вéрaтa ти тá уткинá: óди сôс дубрô. И кôгa Иисўс óшти вéлeши лaкaрдѝaтa: ѝдe идѝн ут пeрвoсoбóрникут, и мў вéлe, óти умрé кéркa ти, нѝм зaдéвaш Дидáскaлут. И Иисўс кâ гў чў, oтвéштa и мў рeчé: нѝм сâ бóиш сâлдe вeрўвaј, и кѝ уткѝнe. И кá флeзé

[п111] дéсeтту, зaфaтѝa дá сá лjўтaт, зaрдѝ Иáкoвa и Иoáннa. И Иисўс кá и викнá, вéлe нá нѝх: знáјтe зaштó тѝe дéкa трáчaт дá Пувéлjaт jaзѝциту, и зaптисўвaт: и гулéмитe и пувéлjaт вѝe. Aмѝ нá вâс нé кe бѝдe тaкá: aмѝ кóј сáкa дá сá чѝнe пóгулéм ут вâс, кѝ вѝ бѝдe eсмикjâрин. И кóјту ут вáзe сáкa дá сá чѝнe прâвeн, кѝ бѝдe eсмикjâрин нá сѝтe. Зaштó Сѝнут чувéчки нé дујдé дá мў чѝнa исмéт, aмѝ дá чѝнe исмéт, и дá дáдe дўсjaтa му уткупéниe зá мнoзѝнa.

СAБУТA

Нá Лáзaр.

Oт Иoáннa.

НÁ тóa врéми. бéши нéкуј бôлeн Лáзaр ут Витaнѝa, ут сéлуту нá Мaрѝa и нá Мáртa нá сéстрa му. И Мaрѝa бéши дeкá пумaжá Гóспудa мŷрo, и сôс кôситe му избрисjâ нóзитe му, нá тáa брáт му Лáзaр бéши [п112] бôлeн. Пуштѝa ўбo сéстритé му нá нéгу, и вéлea: Гoспoдѝнe, вѝди тóa штó милўвaш, óн булeдўвa. И Иисўс кâ гў чў, кaзjâ: вáa бóлкa нé e зá умрéш, aмѝ é зaрдѝ слáвaтa Бóжиe, дá сá пруслáви Сŷн Бóжиe зaрдѝ нѝз нéˇa. И Иисўс милўвaшe Мáртa, и сéстрa му, и Лáзaрa. Кâк чў ўбo óти é бóлeн, тóгaј зaстaнá нá мéстуту дéкa бéши двá дéнa. Oт вѝe нáпoкoм вéлe нá Учeнѝцитe: нéкa óдимe пáк нá Иудêa. Мў вéлeт Учeнѝцитe: Дидáскaлe, сéгa тá сáкaa Иудéиту, сôс кáмeни дá тá утéпaт, тá пâк óдиш тáму. И Иисўс oтвeштá: нé сa двaнáјсeт сaáтe нá дéнут? кóј óдe дéннут, нé сa сoпнўвa: зaштó глéдa вѝдeлуту нá сфéтут вóa. Aмѝ кóј óдe нóкjaтa, сá сoпнўвa: зaштó нéмa вѝдeлуту нá сéбeси. Вѝe рeчé: и нáпукoм ут вóa мў вéлe: Лáзaр приˇáтeлjут ни зaспá: и óдaм дá гў рaсбўдaм. И Учeнѝцитe рeкôa: Гoспoдѝнe: aкў зaспá, кѝ стáни. И Иисўс [п113] мў кaжá зaрдѝ умрéшут му, и нá нѝх мў сá видé, зaштó зaрдѝ зaспáниту нá сóнут вéлe. Тóгaј ўбo мў кaжá jáвe: Лáзaр умрé. И сá рaдўвaм зaрдѝ вáзe, дá вeрўвaтe зaштó jáзи нé бéх тáму, aмѝ нéкa óдимe нá нéгу. И Θoмâ штó сá вéлeши близнáк, рeчé нá Учeнѝцитé му: нéкa óдимe и нѝe дá ўмрeми сôс нéгу. Кôгa ўбo утѝдe Иисўс, гў нaјдé дeкá ѝмaшe блѝзу чeтѝри днѝ уф грóбут. И Витaнѝa бéши блѝзу нá Иeрусaлѝм дў пeтнáјсeт стáдиa. И мнoзѝнa ут Иудéјтe утѝдуa нá Мáртa и нá Мaрѝa, дá и рaстáжaт зaрдѝ брáт му. Мáртa ўбo кâк чў зaштó ѝдe Иисўс, гў присрeтé: aмѝ Мaрѝa сéдeши уф дôмa. Мáртa ўбo рeчé нá Иисўсa, Гoспoдѝнe: aкў бéши тўa брáт ми нé кe ўмрeши. Aмѝ и сéгa знáм, óти кóлку пўсáкaш ут Бóгa, Бôг кѝ тѝ и дáдe. Мў вéлe [п114] Иисўс: кѝ вoјскрéснe брáт ти. Мў вéлe Мáртa: знâм óти кѝ вoјскрéснe нá вoјскрeсéниту нá нaпoкóшниут дéн. Мў вéлe Иисўс: jáзe сâм Вoјскрeсéниту и Живóтут: кóј вeрўвa нá мéнe, и aкў ўмрe, кѝ живўвa. И сéкуи чувéк штó живўвa и вeрўвa нá мéнe, нé умѝрa уф вéкут, вeрўвaш вóa. Мў вéлe Мáртa: истѝнa Гoспoдѝнe: jáзe вeрувâх: óти тѝ сѝ Христóс Сŷн Бóжиe: дeкá ѝдe нá сфéтут. И кá рeчé вѝe, утѝдe тá викнá, Мaрѝa сéстрa му скрѝшну, и мў рeчé: Дидáскaлут é тўa, и тá вѝкa. Óнa кá гў чў, стaнá скóру, и утѝдe нá нéгу. И Иисўс óшти нé бéши дóшeл нá сéлуту, aмѝ бéши нá мéстуту дéкa гў присрeтé Мáртa. Иудêјту ўбo дeкá бéa сôс нéˇa уф дôмa , и ja рaстaжўвaa, кâ видôa Мaрѝa зaштó стaнá скôру и излeзé нáдвoр, утѝдуa пў нéa, трáчea, зaштó óди нá грóбут, [п115] дá плáкa тáму. Мaрѝa ўбo кá утѝдe тáму дéкa бéши Иисўс, и гў видé, пaннá нá нôзитé му, и вéлeши: Гoспoдѝнe, aкў бéши тўa нé ки ўмрeси брáт ми. Иисўс кá ja вѝдe штó плáкaшe, и Иудêиту штó бéa зáјнo и плáкaa, зaбулé дўсjaтa му. И рeчé: дéкa гў клaдóхтe, мў вéлeт, Гoспoдѝнe: éлa тá вѝди. И Иисў пуштѝ сâлци. Вéлea ўбo Иудêиту: вѝди кâк гў милўвa. И нéкуи ут нѝх кaжáa: вóa дeкá утфoрѝ óчитe нá слéпиут, нé мôжeши дá чѝнe и вóa, дá нé ўмрe вóa. И Иисўс пâк стéнeши уф сéбeси, утѝдe нá грóбут: и бeши пéштeрa, и врâс нéˇa лéжeши кáмeн. И вéлe Иисўс: крeнéјтe кáмeнут, мў вéлe сéстрaтa нá умрéнjут Мáртa: мôжe дá смáрдe, зaштó ѝмa чeтѝри днѝ. Мў вéлe Иисўс: нé тѝ рeкôх, óти aкў вeрўвaш, кѝ вѝдиш слáвaтa Бóгувa. Крeнáa ўбo кáмeнут уттáму, дeкá лéжeши умрéнjут. И Иисўс крeннá óчитé му гôрe, и [п116] рeчé: Тáткo, блaгудáрeм ти, óти мá слусjáш. И jáзe знâм óти сéкуј пâт мá слўсjaш: aмѝ зaрдѝ лjўдиту штó стoˇaт óкулу рeкôх, зaрдѝ дá вeрўвaт óти тѝ мê пуштѝ. И кá рeчé вѝe, сôс гулéм глâс викнá: Лáзaрe, ѝспaнни нáдвoр. И испaннá умрéнjут, вaрцáни нóзитé му и рáцитé му сôс лурѝи и лѝцитo му сôс рѝзa вaрцáну: мў вéлe Иисўс: утвaрцéјтe гу, и гў устaвéјтe дá óдe. И мнoзѝнa ут Иудéитe дeкá дујдôa нá Мaрѝa, видôa тѝe дeкá чинѝ Иисўс, и вeрувâa нá нéгу.

НEДEЛJA. 

Нá Врáбницa.
 
Oт Мaттêa.

НÁ тóa врéми, кôгa нaближѝ Иисўс нá Иeрусaлѝм, и дујдôa нá Витсфaгѝ нá Плaнѝнaтa Eлeôнцкa, тóгaј Иисўс пуштѝ двá Учeнѝци, и рeчé нá нѝх. Oдéјтe нá Сéлуту штó e прéт вâс: и уф чáсут кѝ нáјдитe инá мáгaрицa вaрцáнa и инó пáрлe зáјнo сôс нéˇa: oтвaрцéјтe [п117] и мѝ и дунeсéјтe. И aкў вѝ кáжи нéкуј нéшту, ки кáжитe, óти нá Гoспoдѝнут му мў трeбўвaт: и уф чáсут кѝ и пўшти. И вóa сâту сá чинѝ дá сâ плáти тóa, дéкa сá зпурувâ зaрдѝ нѝз Прoфѝтут, дeкá вéлe. Кaжéјтe нá кéркaтa Сиóнувa: éту, Цáрут ти дeкá тѝ ѝдe крóткa, и вjaхнáт нáврâс мáгaриту, и нá пáрлиту дéтиту нá пóдjaрéмницaтa. И кâ утѝдуa Учeнѝцитe, чинѝa кaтў кá и пувeлé Иисўс. И дунeсôa мaгaрѝцaтa и пáрлиту, и клaдôa гôрe рўбитe му, и гў кaчѝa нáврâс тѝe. И пóвeкиту лjўдe сѝ пустeлˇўвaa рўбитe му нá пáтут, и дрўзи сéчea вéјки ут дáрвjaтa, и пустeлjўвaa нá пáтут. И лjўдиту дéкa óдea нáпрeт, и тѝe дéкa óдea пў нѝх, вѝкaa, и вéлea: Oсaннá нá Сŷнут Дaвѝдуф: блaгoслoвéн тóa штó ѝдe уф ѝмe Гóспудуву: Oсaннá вô вѝшних. И кôгa флeзé внáтрe уф Иeрусaлѝм, сá путрeсé сáт [п118] Грáт, и вéлeши: кóј é вóa. И лjўдиту вéлea, вóa é Иисўс Прoфѝтут, дeкá é ут Нaзaрéт нá Гaлилéa. И кá видôa Влaдѝциту, и Книжóвницитe чўдбитe, штó чинѝ, и дéцaтa дeкá вѝкaa уф Цáрквaтa, и вéлea: Oсaннá Сѝнут нá Дaвѝд, сá нaлjутѝa. И мў рeкôa: чўeш штó вéлeт вѝe? и мў вéлe Иисус: истѝнa? нé стe пejáли нѝкујпâт, óти ут ўститe нá дéцaтa, и ут тѝe штó цѝцaт сѝ сфaршѝл хфáлбa. И кá и устaвѝ излeзé нáдвoр ут Грáдут, утѝдe нá Витaнѝa: и кунтисá тáму.

НEДEЛJA

Нá Врáбницa. нá литургѝa 

Oт Иoáннa.

ПÓнáпрeт ут шeс днѝ нá Вилѝгдeн дујдé Иисўс нá Витaнѝa, тáму дeкá Лáзaр умрé, тóa штó гў вoјскрeснá ут умрéнитe. Мў прaвѝa ўбo вичéрa тáму, и Мáртa чѝнeши измéт: и Лáзaм бéши идѝн ут [п119] тѝe дéкa сéдea нá трaпéзaтa зáјнo сôс Иисўсa. Мaрѝa ўбo зивâ инá лѝтрa нáрдa рéтку мнoгoцéну, и пумaжá нôзитe нá Иисўсa, и сôс кóсиситe му и исбрисjá: и кўкjaтa сá нaпaлнѝ ут мyрéсмaтa нá мѝрoту. Вéлe ўбo идѝн ут Учeнѝцитé му, Иўдa сѝнут нá Сѝмoн Искaриóтут, штó сáкaшe дá гў придáдe. Зaштó нé сa прудaдé вóa мѝрo зá трѝстoтѝни динáрe, дá сá дáдe нá сирoмâситу. И вóa гў рeчé: нé óти ѝмaшe грѝжa зá сирoмáситу, aмѝ зaштó бéши aрaмѝa, и дáрчeши кéситу, и зaпѝрaшe тѝe штó клáвaa. И Иисўс мў рeчé: óстaви ˇa зaштó гў чувá нá дéнут нá зaкупáниту ми. Зaштó сирoмáситу и ѝмaтe сéкуј пáт сôс вáзe, aмѝ мéнe сéкуј пáт нé мa ѝмaтe. И мнóгу сфéт ут чуфўтиту нaучѝa óти тáму é, и дујдôa нé сâлдe зá Иисўсa, aмѝ дá вѝдaт и Лáзaрa тóa штó гў вoјскрeснá ут умрéнитe. И Влaдѝчитe чинѝa ниéт, дá утéпaт [п120] и Лáзaрa. Зaштó мнoзѝнa ут чуфўтиту зaрдѝ Лáзaр сá пaрaкинисўвaa óдea, тá вeрўвaa нá Иисўсa. Дрўгjут дéн мнóгуту сфéт дeкá утѝдe нá Прáзникут кá чўa, óти ѝдe Иисўс нá Иeрусaлѝм. Зивâa вáјa ут хурмѝ, и излeгôa дá гў присрéтaт, и вѝкaa: Oсaннa: блaгoслoвéн тóa штó ѝдe уф ѝмe Гóспoдуву, цáрут нá Исрaѝл. И Иисўс нaјдé инó мaгaрéнцe, и сeннá врâс нéгу, кaтў кá é нaписáну. Ô кéркo нá Сиóн нѝм сá бôиш, éту, Цáрут ти дeкá ѝдe вjaхнáт нáврâс пáрлиту нá мaгaрѝцaтa. И вѝe нé и пузнáa Учeнѝцитe му утпéрву: aмѝ кôгa сá пруслaвѝ Иисўс, тóгaј смислѝa, зaштó вѝe бéa писáни зaрдѝ нéгу, и вѝe чинѝa нá нéгу. Сфéтут ўбo мaртyрисўвaшe штó бéши сôс нéгу, óти викнá Лáзaрa ут грóбут, и гў вoјскрeснá ут умрéнитe. И зaрдѝ тóa гў присрeтôa лjўдиту, зaштó чў óти чинѝ óн вóa нишjáн.


*[http://www.helsinki.fi/~jslindst/268/268-SLX.rtf The complete Macedonian text of the manuscript according to the first hand (RTF)]

*[http://www.helsinki.fi/~jslindst/268/ Konikovo Gospel - University of Helsinki - Lindstedt, Jouko &amp; Spasov, Ljudmil &amp; Nuorluoto, Juhani (eds.). 2008. The Konikovo Gospel – Кониковско евангелие: Bibl. Patr. Alex. 268. Helsinki: Societas Scientiarum Fennica. (Commentationes Humanarum Litterarum, 125.) 440 + LXXXIV pages. ISBN 978-951-653-366-0.]

*[http://www.slav.helsinki.fi/publications/sh/sh35/15.pdf Lindstedt, Jouko. 2008. The road to Konikovo: Thoughts on the context and ethics of philology. Pp. 168–182 in Jouko Lindstedt &amp; al. (eds.), S ljubov'ju k slovu: Festschrift to Arto Mustajoki.(Slavica Helsingiensia 35.) Helsinki: Department of Slavonic and Baltic Languages and Literatures.]

[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонскиот јазик]]</text>
      <sha1>51jjuije7nfdb6q9rt6jxk0idkp5l8m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонски епски народни песни</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2947</id>
    <revision>
      <id>7508</id>
      <timestamp>2008-09-24T07:22:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.135.185.95</ip>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: Народен епски роман за лектира од 4 одд. Астероиди е епскиот настанок на земјата.</comment>
      <origin>7508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" sha1="83pm2eq8u9drz4ddhm37oc8l6bkfnrq" xml:space="preserve">Народен епски роман за лектира од 4 одд. Астероиди е епскиот настанок на земјата.</text>
      <sha1>83pm2eq8u9drz4ddhm37oc8l6bkfnrq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дејан Велкоски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2949</id>
    <revision>
      <id>7518</id>
      <timestamp>2008-09-30T13:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.138.212</ip>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: ==Збирки поезија==  [[Б. (или поезија за луѓето кои презираат поезија)]]</comment>
      <origin>7518</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="123" sha1="ehno1qtkdlzdwggivktz5ehb2bl7q44" xml:space="preserve">==Збирки поезија==

[[Б. (или поезија за луѓето кои презираат поезија)]]</text>
      <sha1>ehno1qtkdlzdwggivktz5ehb2bl7q44</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.23</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2952</id>
    <revision>
      <id>7521</id>
      <timestamp>2008-10-01T20:34:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ДОГОВОР за меѓусебните односи склучен помеѓу Османлиското царство и Кнежевството Бугарија...</comment>
      <origin>7521</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7690" sha1="qs2you25d1otjwzvax81e6vvnkqfu6b" xml:space="preserve">'''ДОГОВОР за меѓусебните односи склучен помеѓу Османлиското царство и Кнежевството Бугарија во кој бугарското Кнежевство се обврза да спречува префрлување на вооружени чети во Македонија и во''' '''Источна Румелија и да спречува пропагандна дејност против Османлиското царство на својата територија, 26 март/8 април 1904 година'''


Османлиската царска влада и Кнежевството Бугарија се согласија за следното:

1. Кнежевството Бугарија се обврзува дека како на својата територија така и во Источна Румелија ќе спречува создавање на револуционерни комитети и вооружени чети како и сите субверзивни активности против Империјата, дека ќе ги казни, согласно законите, своите државјани кои во соседните провинции извршиле дејствија насочени против јавниот ред а потоа избегале или во Бугарија или во Источна Румелија.

2. Кнежевството ќе ги преземе сите потребни мерки за да се спречи внесување, во соседните вилаети, секаков експлозивен или отровен материјал како и сите производи што можат да му наштетат на здравјето на населението;

3. Османлиската царска влада ќе ги спроведе реформите договорени помеѓу Турција, Австро-Унгарија и Русија за Солунскиот, Битолскиот и Косовскиот вилает. Со тоа и со општата амнестија што Неговото Императорско Височество Султанот ја прогласи, со најголемо милосрдие, ќе постигне целосен ефект. Следствено, тие кои се наоѓаат во затвор или се протерани под обвинение или обвинети дека непосредно или посредно учествувале во револуционерната дејност, како и сите политички осуденици, ќе бидат пуштени на слобода и испратени во своите краишта. Со исклучок на злосторниците осудени заради бомбашки напади врз бродови, железница, мостови и јавни установи (курзив-ММ).

4. Жителите од Румелиските провинции кои заради немирите од пред две години заминале во Бугарија или Источна Румелија или кое останало во земјата но нивните куќи се уништени, по враќањето во своите .села ќе добие помош кај царските власти за обнова на нивните домови и враќање на земјата;

5.Посебен договор ќе биде склучен за заемно предавање на злосторници и дезертери избегани, од главниот град или од другите провинции на Империјата, во Кнежевството и во Источна Румелија или оттаму во другите делови на Империјата. За спречување на преминувањето на демаркационата линија&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  од страна на разбојниците и на четите Царската влада и Кнежевството на споменатата линија ќе основаат мешовити цивилни и воени одделенија и за тоа ќе треба да се направи одделен договор. За разгледување и уредување на прашањата кои ќе останат нерешени од едната и од другата страна, ќе биде основана мешовита комисија и таа ќе треба веднаш да се зафати со работа;

6. Царинските мерки посебно воведени, во последно време, за стоката од Бугарија и Источна Румелија ќе бидат укинати и ќе се применуваат истите формалности и олеснувања како и во минатото.
Двете страни ќе донесат ефикасни одредби за обезбедување и заштита на демаркационата линија;

7. Железничките возови слободно ќе сообраќаат и нема да има никакви пречки за Бугарите со уредни документи кои доаѓаат од Кнежевството или од Источна Румелија по работа.

8. Сите државјани на Империјата без разлика ќе бидат примани во јавни служби, во зависност од нивната оспособеност а цивилните и судски служби и натаму ќе им бидат достапни на бугарските жители со барани способности.

Нивните Екселенции Саид-паша, претседател на Државниот совет и Зеки-паша, аѓутантот на Н. Царско Величество Султанот и голем артилериски специјалист, од страна на Османлиската Царска Влада, и г. Начович, специјално делегиран за таа цел од бугарската Влада, потоа го потпишаа овој акт и на него ставија свои печати.


Составен во Цариград, на 26-ти март/8-ми април 1904 год. 


Потпишани:&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;

Саид 									Г. Д. Начович 

Зеки

(ЦДИА-С., ф. 284, оп.2, а.е.,131, л. 1-2)

&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  Бугарското Кнежевство официјално се уште беше трибутарно, односно зависно, па согласно таквиотстатус границата со Османлиската држава официјално претставуваше демаркациона линија, како што ја именуваше владата во Цариград.

&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;    Бугарската страна Договорот го ратификувала на 4 април ( ст.ст. ) 1904 година, во Рилскиот манастир, со потпишувањето на ратификационите документи од кнезот Фердинанд и од претседателот на бугарската влада Рачо Петров.</text>
      <sha1>qs2you25d1otjwzvax81e6vvnkqfu6b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.24</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2956</id>
    <revision>
      <id>7531</id>
      <timestamp>2008-10-17T20:51:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛ за специјални спогодби помеѓу владите на Османлиското царство и Кнежевството Буг...</comment>
      <origin>7531</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1426" sha1="igytwwrbe2y9a6ssxfnqdeyhmebty6v" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛ за специјални спогодби помеѓу владите на Османлиското царство и Кнежевството Бугарија, 26-ти март/8-ми април 1904 година'''

Османлиска царска Влада и Кнежевството Бугарија потпишаа посебни спогодби:

1. За мерките што ќе ги преземат едната и другата страна за обезбедување сигурност на демаркационата линија;

2. За регулирање на поштенската и телеграфската служба, како и дозволите за патниците;

3. Реципрочна екстрадикција на криминалците и дезертерите со нивното оружје и муниција;

4. За условите за враќање на воените обврзници;

5. За надлежностите на трговските агенти и

6.За поврзување на идните железници според интересите на двете страни.


Во Цариград, на 26-ти март (8 април) 1904 г.

Потпишани:

Саид Зеки      			                                         Г. Начовиќ

(ЦДИА-С., ф. 284 к, оп. 2, а.е. 131, л. 3)</text>
      <sha1>igytwwrbe2y9a6ssxfnqdeyhmebty6v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.35</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2957</id>
    <revision>
      <id>9164</id>
      <parentid>7532</parentid>
      <timestamp>2013-04-07T15:30:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9164</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1635" sha1="s2ic8xha2242panfi3h8esx4dbnw8cb" xml:space="preserve">'''ДЕКЛАРАЦИЈА кон Договорот за сојуз помеѓу Бугарија и Грција од 16-ти мај 1912 година'''

Првиот член не се однесува во случај кога би избувнала војна помеѓу Грција и Турција поради прифаќањето, во грчкиот парламент, критски пратеници против волјата на турската влада. Во тој случај Бугарија е должна да задржи благонаклонета неутралност спрема Грција. И заради ликвидирањето на кризата произлезена од настаните во 1908 година, и по однос на Критското прашање, што е во согласност со општиот интерес и од карактер, без да ја наруши рамнотежата на Балканскиот Полуостров, да ја зацврсти во интерес на мирот. Меѓународната положба, Бугарија (независно од задолженијата, предвидени со овој договор) ветува дека нема цена да ја отежнува евентуалната акција на Грција која е склона да го разреши тоа прашање.

Ив. Ев. Гешов Д. Панас

(Ат. Шопов, Какъ ни се наложи Балканската война.., 71-72)

[[Категорија:Документи]]</text>
      <sha1>s2ic8xha2242panfi3h8esx4dbnw8cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.38</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2958</id>
    <revision>
      <id>7533</id>
      <timestamp>2008-10-18T08:58:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''СПОГОДБА помеѓу бугарските и српските генералштабови, 15 септември 1912 година'''  Согласно чл. ...</comment>
      <origin>7533</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3607" sha1="7wzem20vkz0zm6t0nfrboexmknx0g96" xml:space="preserve">'''СПОГОДБА помеѓу бугарските и српските генералштабови, 15 септември 1912 година'''

Согласно чл. 4 од Воената конвенција помеѓу Царството Бугарија и Кралството Србија, и нивните определени делегати, командантите на респективните генералштабови, откако го разгледаа проектот за нападна војна против Турција, по заемна согласност, ги донесоа следните решенија:

1. Целата српска армија ќе дејствува на Македонското операциско боиште, со тоа што се задолжува да го обезбеди операциониот правец: Крива Паланка - Ќустендил. 

2. Целата бугарска армија ќе дејствува во долината на р. Марица, со тоа што, во прво време, ќе остави една дивизија на линијата: Ќустендил-Дупница. За заштита на градот Дупница ќе остави посебен гарнизон.

3. Една српска дивизија од првиот повик ќе биде пренесена со воз во Ќустендил и со бугарската дивизија, во прво време, ќе формира една армија што ќе содејствува со главната српска армија.
Ако главната српска армија ги отфрли Турците од линијата: Скопје-Велес-Штип и продре на југ, тогаш Бугарите можат да се послужат со својата дивизија за засилување на своите војски на Маричкото боиште, со тоа што ќе остават доброволни војски на македонската граница.

4. Организирањето на транспортот ќе се врши на следниов начин: На српскиот генералштаб се остава на располагање линијата: Пирот-Цариброд-Софија-Ќустендил уште од петтиот ден од мобилизацијата. Транспортирањето ќе се врши со српски возови, бидејќи бугарскиот подвижен материјал ќе биде ангажиран.

5. Исхраната на српската дивизија ќе се обезбеди, во прво време, од бугарското воено министерство.
Земените прехранбени производи српското воено министерство ќе ги врати во натура.

6. Спогодбата помеѓу командантите на респективните генералштабови од 19-ти јуни 1912 година (потпишана во гр. Варна) останува во сила и во сегашната комбинација.

15-ти септември 1912 година Гр. Софија

Командант на штабот на бугарската армија


Генерал-мајор Фичев Генерал Р. Путник

(Ат. Шопов, Какъ ни се наложи Балканската воина.., 69)</text>
      <sha1>7wzem20vkz0zm6t0nfrboexmknx0g96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.57</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2959</id>
    <revision>
      <id>7534</id>
      <timestamp>2008-10-18T09:01:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на Бугарија и Грција за договорената траса за пр...</comment>
      <origin>7534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1436" sha1="ftei858vdd2smetn9ypqzv2c7qku6wr" xml:space="preserve">'''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на Бугарија и Грција за договорената траса за привремена гранична линија&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; , 25 јули/7 август 1913 година'''

Воените делегати на Грција и Бугарија се состанале денес на 25 јул и (7 август) 1913 година во Букурешт за конечно да ја повлечат трасата на границата меѓу двете држави договорнички. Се спогодиле за следното:

1. Граничната линија ќе поаѓа од новата српско-бугарска граница на сртот на планината Белашница и ќе излезе на устието на р. Места во Егејско Море. ...

2. Помеѓу овие две крајни точки граничната линија ќе врви по трасата одбележана на австриската карта 1: 200.000, според описот приложен кон овој записник.

Потписници:

Генерал Фичев Потполковник Станчов Капетан Пали

(Уговор о миру.., 45)

&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  Документот е прилог А кон Протоколот бр. 9</text>
      <sha1>ftei858vdd2smetn9ypqzv2c7qku6wr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.58</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2960</id>
    <revision>
      <id>7535</id>
      <timestamp>2008-10-18T09:05:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''Дефинитивната граница помеѓу Бугарија и Грција&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; '''  Граничната линија започнува на ср...</comment>
      <origin>7535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2765" sha1="j1wmkwycg5mc1srct6vv88suxc7rncu" xml:space="preserve">'''Дефинитивната граница помеѓу Бугарија и Грција&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; '''

Граничната линија започнува на сртот на планината Белашница, од српско-бугарската граница а потоа се спушта по сртот северно од Јуруклери и стасува до местото на спојување на реките Струма и Бистрица. Оттаму покрај р. Бистрица и потоа на исток на Сенгане Калеси (1500). Оттаму излегува на гребенот Али Бутуш (кота 1650) а оттаму по вододелницата; котите 1820, 1800, 713 и Страгач. Оттаму по самата вододелница минува кон север а потоа на северо-исток по вододелницата помеѓу котите: 715, 660 на котите 1150 и 1152 а оттаму по сртот источно од селото Ракистена, ја пресекува р. Места и се издигнува кон врвот Руса и Железа, го пресечува Доспат (Рану-су) и излегува на Чука.Од оваа точка продолжува повторно по вододелницата и преку Сибково, Кадир - каја (1750), Авлика - даг (1517), Кајин Чал (1811), Дебикли (1587), слегува на југ на котата 985, свртува на исток јужно од селото Карово а потоа одново на исток, поминува северно од селото Кајбове, се искачува кон север и поминува преку котите: 1450, 1538, 1350 и 1845. Оттаму слегува на југ поминува преку Чигла (1750) и Кушлар (2117). Од Кушлар граничната линија оди по вододелницата на Места и Јаси Еврен - дере преку планината Руен и излегува на Ахлад - даг (1300), по сртот кон железничката станица во Окчилар (41) и оттука по реката Места до Егејското Море.

Потписници:

Генералот Фичев. Потполковникот Станчов. Капетан К. Пали

(Уговор о миру .., 46)

&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  Договорена според Австро-Унгарската генералштабна карта со размер 1 : 200.000. Документот е прилог Б кон Протоколот бр, 9.</text>
      <sha1>j1wmkwycg5mc1srct6vv88suxc7rncu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.59</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2961</id>
    <revision>
      <id>7536</id>
      <timestamp>2008-10-18T09:07:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на Бугарија и Србија за договорената траса на но...</comment>
      <origin>7536</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1853" sha1="1lczu5oql7s1sebbhf9jxxtt8spgxh8" xml:space="preserve">'''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на Бугарија и Србија за договорената траса на новата гранична линија помеѓу двете држави&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; , 25 јули/7 август 1913 година'''

Воените делегати на Бугарија и Србија се состанаа денес на 25 јули (7 август) 1913 година во Букурешт за да ја повлечат дефинитивната граница меѓу двете држави во областите освоени {курзив - ММ) од Турција. Се договорија за следново:

1. Граничната линија ќе поаѓа од врвот Патарица на сегашната граница ќе оди по старата турско - бугарска граница и по вододелницата меѓу Вардар и Струма - изземајќи го горниот дел на долината на Струма што ќе и припадне на Србија, и ќе излезе на планината Белашница каде што ќе се спои со бугарско - грчката граница.

2. Детален опис на границата е приложен кон овој записник, како и нејзината траса на картата на австрискиот Генералштаб со размер 1: 200.000.

Потписници:

Генерал Фичев, Полковник Станчов, Полковник К. Смиљаниќ, Потполковник Д. Калафатовиќ

( Уговор о миру .., 47 )


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  Документот е прилог Ц кон Протоколот бр, 9.</text>
      <sha1>1lczu5oql7s1sebbhf9jxxtt8spgxh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.60</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2962</id>
    <revision>
      <id>7537</id>
      <timestamp>2008-10-18T09:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ДЕТАЛЕН ОПИС НА БУГАРСКО-СРПСКАТА ГРАНИЦА&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; '''  Граничната линија на север поаѓа од ста...</comment>
      <origin>7537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2003" sha1="8a0emsvs2es7njltfl0ndxzwae22p8l" xml:space="preserve">'''ДЕТАЛЕН ОПИС НА БУГАРСКО-СРПСКАТА ГРАНИЦА&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; '''

Граничната линија на север поаѓа од старата бугарско - српска граница од точката Патарица и оди по старата бугарско - турска граница до Диздерица а потоа по вододелницата меѓу Вардар и Струма поминува преку Луков врв (1297), Обел, Полјана, котите 1458 и 1495, Занога (1415), Понорица, Кадица, котите 1900 и 1453, Чингане Калеси, гребенот Клепало, котата 1530, гребенот на планината Малеш (1445) а потоа свртува на запад кон котите 1514 и 1300, преминува преку гребенот Драганева даг, Кади мезар тепеши, ја преминува реката Новичанска јужно од селото Рајанци, врви помеѓу селата Ословци и Сушево, преминува преку реката Струмица помеѓу Радичево и Владовци се качува кон котата 850 а потоа одново оди по вододелницата меѓу Вардар и Струма преку котите: 957, 571, 750, 895, 850 и излегува на гребенот на планината Белашница каде што се спојува со бугарско - грчката граница.
Во Букурешт, на 25-ти јули (7 август) 1913 година
Потписници:

генерал Фичев, полковник К. Смиљаниќ, потполковник Станчов, потполковник Д. Калафатовиќ

( Уговор о миру.., 48 )

&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  Документот е прилог Д кон Протоколот бр. 9</text>
      <sha1>8a0emsvs2es7njltfl0ndxzwae22p8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.31</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2963</id>
    <revision>
      <id>7539</id>
      <timestamp>2008-10-23T20:51:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОЕКТ ЗА КОНЗУЛАРНА СПОГОДБА помеѓу Османлиското царство и Царство Бугарија, 1909 година&lt;sup&gt;1...</comment>
      <origin>7539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1941" sha1="6rqnwjp03rzdb9ib47cbwakuua9juqv" xml:space="preserve">'''ПРОЕКТ ЗА КОНЗУЛАРНА СПОГОДБА помеѓу Османлиското царство и Царство Бугарија, 1909 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''

ВИСОКА ПОРТА

Министерство за надворешни работи 

ЦАРИГРАД

Н.Ц.В. Султанот, цар на Османлиите и Н.В. царот на Бугарите водени од желбата да воспостават генерални конзулати, конзулати и вице-конзулати на реципрочните територии, се договорија со една привремена декларација да ги прифатат условите на една Конзуларна конвенција, и за тоа именуваа свои полномошници:

Н.И.В. Султанот, цар на Османлиите,

Н. В. цар на Бугарите
кои се договорија за следните одредби:

1.Османлиските трговски агентства ( Секретаријатот на Комесаријатот) во _______ се подигнуваат во Генералните конзулати на Турција, тие во _______во конзулати, а тие во ______ вице-конзулати.

Реципрочно Бугарското трговско агентство во Солун се подигнува во Генерален конзулат, а агентствата во конзулатите Цариград, Одрин Битола, Скопје, Серес.

(ЦДИА-С., ф. 321, оп.1, а.е.,1849, л. 5)

&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Документот не е датиран. Нацртот беше изработен од Отоманската страна и предаден на бугарскиот претставник во Цариград, 1909 година.</text>
      <sha1>6rqnwjp03rzdb9ib47cbwakuua9juqv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.32</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2964</id>
    <revision>
      <id>7540</id>
      <timestamp>2008-10-23T21:00:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Бугарија и Србија, 29 февруари 1912 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''  Неговото Ве...</comment>
      <origin>7540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6074" sha1="9yf4tr2l1b5073piz3a9rgns5jam5ki" xml:space="preserve">'''ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Бугарија и Србија, 29 февруари 1912 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''

Неговото Величество Фердинанд I, цар на Бугарите, и Неговото Величество Петар I, крал на Србија, проникнати од убеденоста за заемноста на интересите и единственоста за судбината на нивните држави I на двата братски народа; бугарскиот и српскиот, решиле, солидарно, со заедничка сила, да ги бранат тие интереси и да се погрижат за нивното сестрано напредување, се договорија за следното:

Чл. 1.
Царството Бугарија и Кралството Србија си ја гарантираат едната на другата државната независност и целоста на државната територија, обврзувајќи се апсолутно и без никакво ограничување да си притекнуваат на помош едната на другата со севкупната своја сила, во секој случај кога едната од нив ќе биде нападната од една или повеќе други држави.

Чл. 2
Двете договорни страни исто така се задолжуваат да си помагаат едната на другата со својата севкупна сила во случај било која голема сила да се обиде да присоедини или да окупира или со војска заземе, макар и привремено, каков и да е дел од балканските територии што денеска се наоѓаат под турска власт, ако едната од нив тоа го смета за спротивно на своите животни интереси како cazus belli.

Чл. 3
Двете страни се задолжуваат да склучуваат мир заеднички, само по претходна спогодба.

Чл. 4
За потполно и целосно исполнување на овој договор ќе се склучи Воена конвенција во која што исцрпно ќе се предвиди, се што е потребно, да се превземе од едната и од другата страна, во случај на војна. А така и се што, со оглед на војската и односните врховни команди, би требало да се утврди во мирно време за подготвување воена положба и за успешно водење на војната.

Воената конвенција ќе се смета за составен дел на овој договор. Со нејзиното изработување ќе се започне најдоцна 15 дена од потпишувањето на овој договор, а за нејзиното изработување се остава рок од најмногу два месеца.

Чл. 5
И овој договор и воената конвенција ќе влезат во сила од денот на нивното потпишување до 31 декември 1920 година заклучно. Само по дополнителна спогодба, изречно утврдена од двете договорни страни истите можат да продолжат и по овој рок. Но, во случај, на денот на истекувањето на договорот и конвенцијата, страните да се затекнат во војна или со уште не ликвидирана положба по војната, договорот и конвенцијата имаат сила се додека мирот не се склучи, а положбата што довела до војна не се ликвидира.

Чл. 6
Договорот ќе се потпише во два еднакви примероци, и двата на бугарски и на српски. Истиот ќе го потпишат владетелите и министрите за надворешни работи.
Воената конвенција, исто така во два примероци и двата на бугарски и на српски, ќе ја потпишат владетелите, министрите за надворешни работи и специјални воени полномошници.

Чл. 7
Договорот и конвенцијата можат да се објават или да им се соопштат на други држави само по претходна спогодба на двете договорни страни и тоа заедно и истовремено.
Исто така, само по претходна спогодба, ќе можат да се примат во сојуз и друга држава.


Составен во Софија, на 29-ти февруари 1912 година 


Ив. Е. Гешов 						М. Миловановиќ


(Уговор о пријатељству и савезу измеѓју Краљевине Србије и Краљевине Бугарске и тајни додатак томе уговору, 29 II 1912,-Архив Војно-историјског института-Београд.)


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;Види: Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност и за национална држава, том први, Скопје, 1981, 533-535.</text>
      <sha1>9yf4tr2l1b5073piz3a9rgns5jam5ki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.47</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2965</id>
    <revision>
      <id>7541</id>
      <timestamp>2008-10-23T21:21:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛИТЕ НА МИРОВНАТА КОНФЕРЕНЦИЈА ВО БУКУРЕШТ, 17-ТИ/ЗО-ТИ ЈУЛИ ДО 28-МИ ЈУЛИ/10-ТИ АВГУСТ''' ...</comment>
      <origin>7541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11397" sha1="nnvippgapvyoyi8liiny5px430ot1s2" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛИТЕ НА МИРОВНАТА КОНФЕРЕНЦИЈА ВО БУКУРЕШТ, 17-ТИ/ЗО-ТИ ЈУЛИ ДО 28-МИ ЈУЛИ/10-ТИ АВГУСТ'''
'''1913ГОДИНА'''


'''ПРОТОКОЛ БР. 1 од седницата одржана во среда на 17-ти/30-ти јули 1913 година, во Букурешт во Министерството за надворешни работи'''


Присутни: 

За Бугарија:

Н.Е. г. Димитар Тончев - министер на финансии, генералот Иван Фичев - Шеф на Генерлштабот, г. Симеон Радев и Константин Станчов - генералштабни полковник.

За Грција:

Н.Е. г. Елефтерос Венизелос - претседател на владата, Н.Е. г. Д. Панас-ополномоштен министер, г. Николас Политис-професор по меѓународно право на Парискиот универзитет и капетанот К. Пали.

За Црна Гора: 

Н.Е. г. Јанко Вукотиќ - генерал сердар, претседател на министерскиот совет и воен министер и г. Јован Матановиќ - поранешен вршител на работите.&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;

За Романија: .
Н.Е. г. Т. Мајореску - претседател на министерскиот совет и мини-стер за надворешни работи, Н.Е. г. Алекс. Маргиломан-министерот за финансии, Н.Е. г. Таке Јонеску - министер за внатрешни работи, Н.Е. г. К. Дисеску - министер за просвета и црковни прашања, К. Коанда- дивизиски генерал аѓутант, главен инспектор на артилеријата и К. Кристеску - заменик Шеф на генералштабот.

За Србија:

Н.Е. г. Никола Пашиќ - претседател на министерскиот совет и ми-нистер за надворешни работи, Н.Е. г. Михаило Ристиќ - вонреден пратеник и ополномоштен министер на Србија во Букурешт, Н:Е: г. Д-р Мирослав Спалајковиќ - ополномоштен министер, полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Делегатите влегуваат, седницата започнува денес 17/ 30 јули, во 16 часот.

Господинот Пашиќ предлага г. Мајореску да претседава на Конференцијата. Предлогот е примен со живо одобрување на сите делегати. Господинот Мајореску го прифати да претседава додавајќи:

“Господа,
Си земам слобода да Ви ги предложам: за шеф на секретаријатот на Конференцијата г. А. Писоски - помошник министер, дипломатски агент на Романија во Каиро, за втор секретар г. Ј. Филитил - шеф на Политичкото одделение на Министерството за надворешни работи и, за нивни помошник, г. Н.Е. Лаховари - секретар на пратеништвото. Секретарите на делегациите на другите завојувани држави ќе им помагаат во нивната работа. А тоа се господата: Д. Свилкосиќ - прв секретар на пратеништвото, д-р М. Гавриловиќ - секретар на Министерството за надворешни работи, Т. Папазов - правен советник на Бугарската делегација и Михаило Цамадос - секретар на Грчката делегација.

Откако беше прифатен предлогот членовите на Секретаријатот беа воведени и претставени на Конференцијата. Претседателот ги повика своите колеги да ги предадат своите полномоштва на шефот на Секретаријатот за верификација до следната седница.

Господинот Мајореску го чита својот говор: 

“Господа,
Мојата прва и најпријатна должност е да Ви посакам добредојде во името на Кралот, мојот возвишен господар, и да Ви заблагодарам на срдечноста со која го прифативте предлогот да дојдете во Романија и овде да се обидете да разрешите сериозни прашања што ќе имаат решавачко влијание за иднината на државите застапени на оваа конференција.

Јас сум убеден дека сите ние сме вдахновени со желбата корисно да го приведеме до крај делото за кое што сме собрани и да обезбедиме на христијанските народи, со прелиминарна Конвенција или со дефинитивен договор, траен мир заснован на правична рамноправност меѓу нашите држави.
Добар знак дека ќе ја извршиме својата задача ќе биде ако уште на оваа прва седница се договориме за една претходна мерка: најитна и најважна. Мислам на потребата за запирање на непријателствата. Во моментот кога се собравме да преговараме за условите за мир, прифатливи за сите страни во војната, верувам дека извршувам човечка должност ако Ви предложам запирање на непријателствата за најмалку 5 дена.&quot;

Во името на сојузниците зема збор г. Венизелос: 

“Господа,
Во името на делегациите на сојузничките држави се заблагодарувам на Н.Е. г. претседател на изразите за добредојде што ни ги искажа. Го молам да го пренесе на Н. В. Кралот со изразите на нашето длабоко почитување на неговата возвишена личност и уверувањето за нашата благодарност за гостопримството со кое што сме почестени.
Среќни сме што се собравме во оваа убава престолнина и сме трогнати од симпатиите со кои што сме примени од Владата и романскиот народ.
Во Букурешт дојдовме со силна желба брзо да склучиме траен мир заснован, како што многу убаво рече г. претседател, на правична рамнотежа. Делегатите најдобро ќе одговорат на чувствата со кои се вдахновени прифаќајќи го дадениот предлог за моментален прекин на непријателствата. А тоа ќе биде добар знак за подоцнежната работа на Конференцијата.&quot;

Бидејќи предлогот на г. Мајореску беше примен едногласно, воените делегати се замолени веднаш да ги утврдат потребните поединости за извршување на оваа одлука на Конференцијата и за тоа да состават записник.

Збор зема г. Тончев, делегатот од Бугарија:

&quot;Господине Претседателе, 
Ви благодарам на желбите за добредојде и на вашите љубезни зборови. Бугарската делегација, што имам чест да ја претставувам, овде дојде со цврста и искрена желба да склучи мир. Со наша добра волја ќе излеземе во пресрет спонтано на секоја иницијатива што би водела кон тоа на Балканот да се воспостави траен поредок. Среќни сме што за оваа работа сме повикани во престолнината како што е Букурешт во кој што секогаш доминантно било европското сфаќање на работите. Се надевам дека сите ние ќе се погрижиме тоа сфаќање да превагне и во нашите преговори како гаранција за правичност и трајност на нашите одлуки.&quot;

Седницата е прекината за да им се даде можност на воените делегати да состават записник за запирање на непријателстата. 

На продолжението на седницата генералот Коанда го чита записникот што е одобрен од Конференцијата и приложен кон овој Протокол. 

Седницата заврши во 17 часот и 15 минути.

Потписници:
Т. Мајореску, Д. Тончев, генерал Фичев, С. Радев, потполковник Станчев, Е.К. Венизелос, Д. Панас, Н. Политис, Пали, генерал Сердар Вукотиќ, Јован Матановиќ, Ник. П. Пашиќ, М. Г. Ристиќ, М. Спалајковиќ, пуковник Смиљаниќ, потпуковник Д. Калафатовиќ, А. Маргиломан, Таке Јонеску, К. Г. Дисеску, генерал аѓутант Коанда, пуковник К. Кристеску.


(Уговор о миру од 28 јула (10 августа) 1913. Српско- црногорски споразум од 30 октобра 1913. Српско - грчки споразум од августа 1913, Београд,1914 с.1-5)


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Вршител на работите во Цариград.</text>
      <sha1>nnvippgapvyoyi8liiny5px430ot1s2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.48</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2966</id>
    <revision>
      <id>7542</id>
      <timestamp>2008-10-23T21:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ЗАПИСНИК од состанокот на воените претставници на завојуваните балќански држави за прекин ...</comment>
      <origin>7542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2773" sha1="2nketsnbc2f02bzhql18mjxs3lqsdg8" xml:space="preserve">'''ЗАПИСНИК од состанокот на воените претставници на завојуваните балќански држави за прекин на непријателствата Букурешт, 17-ти/ЗО-ти јули 1913 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''


Воените делегати на состанокот одржан денес на 17/30 јули 1913 година да утврдат спогодба за прекин на непријателствата, според одлуката на Конференцијата, се единствени во мислењето сегашните непријателства да се прекинат со едноставно запирање на дејствата под следните услови:

1. Демаркационата линија ќе биде повлечена на еднакво растојание од местата на кои што се наоѓале претстражите на 18/31 јули по пладне. Оваа линија ќе биде одбележана со бели знамиња.

2. Запирањето на непријателствата ќе трае 5 дена а ќе започне на 18/31 јули по пладне, по средноевропско време. 

3. Движењето на единиците и снабдувањето, од било каков карактер, нема да биде спречувано зад линиите на претстражите.

4. Врз принципот на заемност завојувачките држави ќе си го соопштат едната на другата сегашниот распоред за да престанат во исто време непријателствата на сите линии.

5. За прекинот на непријателствата итно ќе бидат известени врховните команди за да можат да ги издадат потребните наредби.

6.Одредбите од чл.40 и 41 што се однесуваат на законите и обичаите на сувоземната војна ќе бидат применети.

Во потврда на сето тоа ние го потпишуваме овој записник.

Потписници:

Генералот аѓутант К. Коанда, генерал Фичев, полковник К. Кристеску, полковник К. Смиљаниќ, потполковник Станчев, потполковник Калафатовиќ, капетан К. Пали.


( Уговор о миру.., 6 )    


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;Анекс кон Протоколот бр. 1</text>
      <sha1>2nketsnbc2f02bzhql18mjxs3lqsdg8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.49</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2967</id>
    <revision>
      <id>9178</id>
      <parentid>7543</parentid>
      <timestamp>2013-04-17T21:11:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9178</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4228" sha1="hfr4yhl695l70gey9q9po8mmbnatykx" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛ бр. 2 од седницата одржана во четврток на 18-ти/31-ви јули 1913 година'''


Седницата започна во 4 часот по пладне.

Присутни:

За Бугарија:

Н.Е. г. Димитар Тончев - министер за финансии, генералот Иван Фичев - шеф на генералштабот, г. Симеон Радев и генералштабниот полковник Константин Станчов. 

За Грција:

Н.Е. г. Ел. Венизелос - Претседател на Министерскиот совет и воен министер, Н.Е. г. Д. Панас - ополномоштен министер, г. Николас Политис - професор по Меѓународно право на Парискиот универзитет и капетанот К. Пали.

За Црна Гора:

Н.Е. г. генералот сердар Јанко Вукотиќ - Претседател на Министерскиот совет и воен министер, г. Јован Матановиќ - поранешен директор на Поштата и телеграфот и поранешен вршител на работите.

За Романија:

Н.Е. г. Т. Мајореску - Претседател на Министерскиот совет и ми-нистер за надворешни работи, НЕ. г. Алекс Маргиломан - министер за финансии, Н.Е. г. Таке Јонеску - министер за внатрешни работи, Н.Е. г. К. Дисеску - министер за просвета и црковни работи, дивизискиот генерал аѓутант К. Коанда - главен инспектор на артилерија и К. Кристеску - заменик шеф на генералштабот.

За Србија:

Н.Е. г. Никола П. Пашиќ - Претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Михаило К. Ристиќ - вонреден пратеник и ополномоштен министер на Србија во Букурешт, Н.Е. д-р Мирослав Спалајковиќ - ополномоштен министер, полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Прочитан е и прифатен протоколот од претходната седница.

Преседателот предлага седницата да се одложи за утре во 4 часот како би можеле делегациите претходно да разменат мислења за начинот на кој што ќе се поделат териториите. Таа подготвителна работа ќе ја олесни работата на Конференцијата бидејќи ќе се утврдат прашањата за кои што ќе се постигне целосен договор и на Конференцијата ќе се изнесат само оние прашања за кои ќе се појават разлики во погледите.

Овој предлог е прифатен и седницата е затворена во 4 часот и 30 минути.

Потписници:

Т. Мајореску, Д. Тончев, генерал Фичев, С. Радев, потполковник Станчов, Е. К. Венизелос, Д. Панас, Н. Политис, К. Пали, генерал сердар Ј. Вукотиќ, Јован Матановиќ. Ник. Н. Пашиќ, М. Г. Ристиќ, М. Спалајковиќ, полковник Смиљаниќ, потполковник Д. Калафатовиќ, А. Маргиломан, Таке Јонеску, К. Г. Дисеску, генерал аѓутант Коанда, полковник К. Кристеску.


(Уговор о миру.., 7-8)

[[Категорија:Документи]]</text>
      <sha1>hfr4yhl695l70gey9q9po8mmbnatykx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.50</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2968</id>
    <revision>
      <id>7544</id>
      <timestamp>2008-10-23T21:40:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛ бр.3 од седницата одржана во петок на 19-ти јули/1-ви август 1913 година'''   Седницата е о...</comment>
      <origin>7544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4375" sha1="cau3rp3nxq81nkyzn2vjkg6pcnur07j" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛ бр.3 од седницата одржана во петок на 19-ти јули/1-ви август 1913 година'''


Седницата е отворена во 4 часот по пладне. Присутни: 

За Бугарија:

Н.Е. г. Димитар Тончев - министер за финансии, генералот Иван Фичев - Шеф на Генералштабот, г. Сава Иванчов - поранешен потпретседател на Собранието, г. Симеон Радев и генералштабниот потполковник Константин Станчов.

За Грција:

Н.Е. г. Ел. Венизелос - Претседател на Министерскиот совет и воен министер, Н.Е. г. Д. Панас - ополномоштен министер, г. Николас Политис - професор по Меѓународно право на Парискиот универзитет и капетанот К. Пали.

За Црна Гора:

Н.Е. генералот сердар Јанко Вукотиќ - Претседател на Министерскиот совет и воен министер, г. Јован Матановиќ - поранешен директор на поштата и телеграфот и поранешен вршител на работите.

За Романија:

Н.Е.г. Т. Мајореску - Претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Алеке Маргиломан - министер за финансии, Н.Е. Таке Јонеску - министер за внатрешни работи, Н.Е. К. Дисеску - министер за просвета и црковни работи, дивизискиот генерал аѓутант К. Коанда - главен иснспектор на артилеријата и полковникот К. Кристеску - заменик шеф на Генералштабот.

За Србија:

Н.Е. г. Никола П. Пашиќ - Претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. Михаило Ристиќ - вонреден пратеник и ополномоштен министер на Србија во Букурешт, Н.Е. д-р Мирослав Спалајковиќ - ополномоштен министер, полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Прочитан е и прифатен протоколот од минатата седница.

Збор зема г. Тончев, првиот делегат на Бугарија, и рече дека му се познати предлозите на сојузниците. Додаде дека Бугарската делегација ќе ги проучи и дека се надева дека на првата наредна седница ќе може да ги поднесе своите противпредлози.

Господинот Мајореску предложи седницата да се одложи за утре во 4 часот за да може да продолжат преговорите помеѓу делегатите на различните земји.

По едногласното прифаќање на предлогот на претседателот седницата е завршена во 4 часот и 30 минути.

Потписници:

Т. Мајореску, Д. Тончев, генерал Фичев, д-р. С. Иванчов, С. Радев, потполковникот Станчов, Е.К. Венизелос, Д. Панас, Н. Политис, К. Пали, генералот сердар Ј. Вукотиќ, Јован Матановиќ, Ник. П. Пашиќ, М, Г. Ристиќ, М. Спалајковиќ, полковникот Смиљаниќ, потполковникот Д. Калафатовиќ, А. Маргиломан, Таке Јонеску, К. Г. Дисеску, генерал аѓутант Коанда, полковник К. Кристеску.


(Уговор о миру.., 9-10)</text>
      <sha1>cau3rp3nxq81nkyzn2vjkg6pcnur07j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Пита со тиква</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2969</id>
    <revision>
      <id>7545</id>
      <timestamp>2008-10-26T17:49:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chorbadziev</username>
        <id>334</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: Пита со тиква  Потребни Состојки:  400гр.тенки кори за пита 500гр. тиква 150гр.шеќер 100гр. путер малк...</comment>
      <origin>7545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1116" sha1="8sr9k1v2h8hsqwh0m5tmmev8ii4ev0t" xml:space="preserve">Пита со тиква

Потребни Состојки:

400гр.тенки кори за пита
500гр. тиква
150гр.шеќер
100гр. путер
малку цимет
ванилин шеќер за мирис
1 лимон
слатка павлака или млеко

 Начин на спремање:

  Тиквата се ренда, се додава шеќерот, циметот, сок и кора од еден лимон. Плехот се према чкува со путер и во него се редат корите - секоја се пропрскува со растопен путер. Прво се става една третина од корите, па половина од преливот, повторно третина од корите, па втората половина од преливот и на крај пак остатокот од корите. 
Последната кора се посипува со малку млеко или павлака и се пече. Испечената пита се посипува со шеќер во прав.</text>
      <sha1>8sr9k1v2h8hsqwh0m5tmmev8ii4ev0t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.15</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2973</id>
    <revision>
      <id>7549</id>
      <timestamp>2008-10-28T20:10:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ТАЕН ДОГОВОР помеѓу Србија и Австро - Унгарија, потпишан на 28-ми јуни 1881 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''  Чл. I  ...</comment>
      <origin>7549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6111" sha1="l5n2udntaammusxb3tza4oeuej96p6i" xml:space="preserve">'''ТАЕН ДОГОВОР помеѓу Србија и Австро - Унгарија, потпишан на 28-ми јуни 1881 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''

Чл. I

Помеѓу Австро - Унгарија и Србија постојано ќе владее мир и пријателство. Двете влади се обврзуваат дека заемно ќе водат пријателска политика.

Чл. II

Србија нема да толерира политички, верски или други интриги од својата територија против Австро - Унгарската монархија, подразбирајќи ги тука и Босна и Херцеговина и Новопазарскиот санџак.
Австро - Унгарија ја презема на себе истата обврска спрема Србија и нејзината династија чие што одржување и зацврстување ќе го помага со сето свое влијание.

Чл. III

Ако кнезот на Србија најде за потребно, во интерес на својата династија и на својата земја, за себе и своите наследници да земе кралска титула, Австро-Унгарија ќе ја признае таа титла веднаш по прогласувањето во законска форма и ќе го употреби своето влијание и другите сили да ја признаат.

Чл. IV

Австро - Унгарија ќе се застапи за интересите на Србија кај другите европски влади.
Србија, без претходен договор со Австро - Унгарија, нема да преговара ниту ќе склучува политички договор со некоја друга влада и нема да пропушта на својата територија странска војска; регуларна или нередовна, ни под името доброволци.

Чл. V

Ако на Австро - Унгарија и се закани некаква војна или ќе се најде во војна со една или повеќе Сили, Србија ќе заземе пријателска неутралност спрема Австро - Унгарската монархија, сметајќи ги притоа и Босна и Херцеговина и Новопазарскиот санџак и, во духот на меѓусебното тесно пријателство согласно одредбите на овој договор, ќе и ги даде сите можни погодности.Австро - Унгарија ја презема на себе истата обврска спрема Србија во случај ако нејзе и се заканува војна или ако се најде во војна.

Чл. VI

Во случај ако и двете договорни страни ќе сметаат за потребно воена соработка, прашањето во врска со воената соработка, посебно прашањето за врховната команда и евентуалното преминување на единиците преку територијата на едната или на другата држава, ќе бидат регулирани со Воена конвенција.

Чл.VII

Ако Србија, со тек на околности чиј што развиток денес не може да се предвиди, ќе биде во состојба да се прошири во правец на своите јужни граници (изземајќи го Новопазарскиот санџак) Австро - Унгарија на тоа нема да се спротивставува и ќе се застапида ги наведе и другите Сили за завземат поволен став спрема Србија. (курзив - ММ).

Чл. VIII

Овој договор ќе остане во сила 10 години, сметано од денот на размената на ратификациите. На 6 месеци пред истекувањето на важноста двете страни ќе се договорат, ако биде потребно, за продолжување на важноста или за измените, што околностите би ги наметнале како потребни.

Чл. IX 

Договорните страни се обврзуваат овој договор да го држат во тајност и дека нема да го соопштуваат постоењето како и неговата содржина на друга влада без претходен договор.

Чл. X

Ратификациите на овој договор ќе бидат разменети во Белград во рок од 15 дена или порано, ако е можно.


Во Белград, 16/28-ми јуна 1881 год.
Потписници:


барон Херберт 

Ч. Мијатовић


(Dr. Alfred Pribram, Die Politisches Geheimverträge Österreich-Ungarns 1879-1914, l, Wien und Leipzig, 1920 s. 18 – 20)


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Во српската историографија познат под името &quot;Тајна конвенција&quot;. Со договорот Австро-Унгарија имаше за цел Србија да ја стави во положба на целосна политичка зависнот; да ја елиминира српската политичка пропаганда во Босна и Херцеговина и да ја пренасочи кон југ, вклучително и спрема Македонија.</text>
      <sha1>l5n2udntaammusxb3tza4oeuej96p6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.16</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2974</id>
    <revision>
      <id>7550</id>
      <timestamp>2008-10-28T21:03:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''КОНВЕНЦИЈА за поврзување на железничките мрежи, склучена помеѓу Србија, Австро-Унгарија, Ос...</comment>
      <origin>7550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22089" sha1="rr0u9jhwechjoywrgf1zeu5w5eg3wto" xml:space="preserve">'''КОНВЕНЦИЈА за поврзување на железничките мрежи, склучена помеѓу Србија, Австро-Унгарија, Османлиското царство и Бугарија, 9 мај 1883 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''


Владата на Неговото Величество Кралот на Србија, Владата на Неговото Величество Императорот на Австрија, Крал на Чешка итн и Апостолски Крал на Унгарија, Владата на Неговото Царско Величество Султанот и Владата на Неговото Височество Кнезот на Бугарија, одушевени со желбата да го олеснат и регулираат прометот меѓу своите држави со поврзување на железничките линии, предвидено со членовите X, XXI, и XXXVIII од Берлинскиот договор, решиле да склучат конвенција и за тоа именувале свои полномошници и тоа:

Неговото Величество Кралот на Србија:Господинот Милан М. Богичевиќ, својот вонреден пратеник и ополномоштен министер кај Неговото Императорско и Кралско Апостолско Величество, Неговото Императорско и Кралско Апостолско Величество:Господинот Густав гроф Калноки од Кереш-Патак, таен советник на својот министер на императорскиот дом и на надворешните работи, генерал на својата војска и Господинот Ладислав од Сеќени-Марич и Солгаегхаза прв таен советник на првиот началник во одделението на Министерството на императорскиот дом и надворешните работи, Неговото Царско Величество Султанот: Садулах-паша, својот вонреден и ополномоштен амбасадор кај Не-говото Императорско и Кралско Апостолско Величество, Неговото Височество Кнезот на Бугарија:
Господинот Никола С. Стоичов, поранешен министер и господинот Константин Стоилов, поранешен министер,

Кои, откако ги претставиле еден на друг своите полномоштва и констатирале дека се добри и во ред, ги утврдиле овие членови:

Чл. I

За извршување на одредбите од членовите: X, XXI иXXXVIII од Бер-линскиот договор, договорните страни се обврзуваат да ги изградат, да ги поврзат и да ги предадат во експлоатација истовремено, на 15 ок-томври 1886 година, железничките линии определени во наредните членови: 2, 3, 4 и 5, според одредбите од оваа Конвенција.

Чл. II

Императорската и кралската влада на Австро-Унгарија се обврзува дека ќе ја изгради, поврзи и предаде во експлоатација, во исто време на договорениот датум, 15 октомври 1886 година, железничката линија Будимпешта - Земун до унгарско-српската граница во Белград.

Чл. III

Царската Отоманска влада се обврзува дека ќе изгради, поврзи и предаде во експлоатација во исто време, на погоре определениот датум, 15 октомври 1886 година:

1. Железничката линија за поврзување Цариград - Белово, што постои, со железничката линија што ќе се изгради од Ниш преку Софија до отоманско-бугарската граница.

2. Еден железнички крак што ќе се оддели од постоечката железничка линија Солун-Митровица во околината на Приштина или на било која друга точка што царските отомански власти ќе ја сметаат за погодна и, по таа траса што со заеднички договор ќе се определи како најпогодна, ќе стаса до отоманско-српската граница каде што ќе се поврзи со српската железничка линија, одбележена под бр. 3 во членот IV.

Чл. IV

Српската кралска влада се обврзува да ги изгради, поврзе и предаде во експлоатација во исто време, во погоре определениот датум, 15 октомври 1886 година:

1. Железничката линија од Белград до Ниш што се соединува, кај Белград, со унгарската железничка линија.

2. Железничката линија од Ниш до српско-бугарската граница, преку Пирот и Белово кон Цариград.

3. Железничката линија од Ниш, преку Врање, до една точка на српско-отоманската граница, што ќе се определи со заеднички договор. Таа железничка линија ќе биде поврзана со отоманската железничка линија одбележана со бр. 2 во членот III.

Чл. V

Кнежевската бугарска влада се обврзува да ја изгради, поврзе и предаде во експлоатација во исто време, на погоре определениот датум, 15 октомври 1886 година, железничката линија што ќе се поврзе со железничката линија што Србија ќе ја изгради од Ниш преку Пирот до српско-бугарската граница и која што оди од именуваната граница преку Цариград и Софија, до бугарско-отоманската граница каде ќе се спои со железничката линија Цариград-Белово и ќе води до таа точка.

Чл. VI

Соседните влади се обврзуваат дека преку посебна комисија, што тие ќе ја именуваат и ќе ја испратат на теренот, ќе преземат технички проучувања потребни за определување на граничната точка на која што ќе се изврши поврзувањето на нивните железнички линии.

Овие претходни работи ќе се завршат и односните влади ќе ги определат предметните точки најдоцна пред изминувањето на една година од денот на размената на ратификационите документи на оваа Конвенција.

Договорните страни исто така се обврзуваат дека, во определениот рок, ќе поднесат докази дека ја обезбедиле изградбата, со дефинитивна концесија или со лицитација на работите, на железничките линии што тие треба да ги изградат на својата територија, до 15 октомври 1886 година.

Чл.VII

За да се поедностави царинската контрола и прегледот на патниците и стоките, колку што тоа е можно, соседните држави си го задржуваат правото да определат, со меѓусебен договор, заеднички гранични станици за размена на локомотивите така што тука да се состануваат пограничните бироа на соседните заинтересирани земји и органите. на споменатите бироа да можат да ја обавуваат својата служба веднаш едни по други.

Во случај да се изградат заеднички гранични станици за размена на локомотиви утврдено е експлоатацијата на железничките линии за поврзување од заедничките станици со територијалните граници да се предадат на онаа администрација која ја експлоатира железничката линија за поврзување на соседното земјиште. Надоместокот што ќе го плаќа таа администрација ќе се определи со заеднички договор, но истиот не смее да биде поголем од 5% од капиталот вложен за нејзината изградба.

Чл. VIII

Железничките линии што ќе се градат врз основа на оваа Конвен-ција мора да бидат изградени и експлоатирани, ако тоа се наметнува од интересот на заедничкиот промет, под исти правила:

1.Железничката линија ќе има ширина на обичен коловоз, 1.436 метри помеѓу шините, соодветно на железничките линии со кои што се врзува.

2. Материјалот за поврзување мора да биде под еднакви прописи така што да може слободно да циркулира не само од железничките линии на сопствената територија по железничките линии на соседната земја туку и по железничките линии на спојувањето на другите договорни страни.

3. Сигналната служба што треба да се воведе на железниците за кои станува збор ќе биде сообразена со системот што важи на австро-унгарските железнички линии за поврзување.

Чл. IX

На железничките линии што ќе се изградат на основа на оваа Конвенција нема да се прави разлика во иста земја помеѓу државјаните на договорните страни во цената на транспортот и по однос на јавните давачки, како и времето и начинот на користењето.

Исто така и за увезените стоки од едната во другата земја, наменети за истата или за транзит, нема да се постапува понеповолно од домашните стоки. 

Чл. X

Што се однесува на тарифите за промет на стоките и другите раз-лични предмети за пренос со железниците што ќе се изградат на основа на оваа Конвенција, се договорени овие одредби:

1. Секоја договорна страна си задржува целосна слобода да ги определува тарифите на месниот промет на својата територија. Се подразбира дека не може да се смета како месен промет, во смисла на горните одредби, пренос на стоките или било какви други предмети што ја минуваат границата и се претоваруваат.

2. Тарифите за меѓународен промет ќе се определат врз основа на начелото за најпривилегирана држава, како што следува:

а) Високата Порта се обврзува дека за прометот со трета држава нема да применува, посредно или непосредно, помали единечни километарски такси, ниту олеснувања или други погодности од тие што се применуваат за истите производи во прометот со Австро-Унгарија.
Високата Порта ги презема истите обврски и кон Србија и Бугарија.
Меѓутоа, се разбира дека споменатите одредби ќе се применуваат на веќе постоечките отомански спојни железнички линии, ако не се во спротивност со стекнатите права врз основа на поранешните концесии.

б) Бугарија се обврзува да не применува на прометот со трети земји, ниту посредно ни непосредно.помали единечни километарски такси, ниту други олеснувања или било какви погодности освен оние што се применуваат за исти производи во прометот со Австро-Унгарија.
Бугарија ги презема истите обврски кон Турција и Србија.

в) Согласно начелото на заемност Турција и Бугарија ќе ги уживаат истите погодности на српските железници. Тие погодности исто така им се загарантирани и на сојузната железничка линија што ќе стасува до Будимпешта, како и на железниците што ги поврзуваат Будимпешта и Виена, доколку, запослените, не се пречка правата добиени порано врз основа на концесија.

Чл. XI

Администрациите на железниците што ќе се изградат врз основа на оваа Конвенција ќе воведат непосреден сообраќај за пренос на производи помеѓу своите главни станици, подразбирајќи ги тука Солун и Цариград. Непосреден сообраќај исто така ќе се воведе помеѓу споме-натите главни станици, Цариград и Солун од една страна, а Виена и Будимпешта од друга страна. Администрациите на заинтересираните же-лезници ќе мораат да се договорат за потребните спогодби за правил-ниците и тарифите што ќе се применат во меѓународниот промет.

[...]&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;

Овие непосредни тарифи и останатите спогодби постигнати помеѓу администрациите истите ќе ги поднесат за одобрување кој своите влади.

Чл. XII

Бидејќи задачите на железниците, што ќе се изградат врз основа на оваа Конвенција, е да се воспостави не само непосреден сообраќај помеѓу Србија и Австро-Унгарија од една страна и европска Турција и Бугарија од друга страна, туку и посредна комуникација на овие земји со другите европски држави. Заинтересираните влади ќе се грижат администрацијата на овие железници, да воведат договорна служба на возови, патнички и товарни, што ќе вршат транзитна служба на овие железнички линии да имаат директна лесна врска помеѓу себе и со железничките линии со кои се спојуваат.
Високата Порта ќе им обезбеди на овие возови таква врска и на веќе постоечките железнички линии до Цариград и до Солун.

Што се однесува за бројот на транзитните патнички возови од Виена и Будимпешта до Цариград и Солун, посебно е утврдено да оди барем по еден воз секој ден во секој правец, најмалку по еден воз за пренос на поштата и превоз на патници, со брзина од најмалку од 35 километри на час, подразбирајќи го тука и стоењето на станиците. Оваа најмала брзина може, првата година од експлоатацијата, да се сведе на 30 км на саат (подразбирајќи го тука и стоењето на станиците).

Чл. XIX

Секоја договорно страна си го задржува правото на својата територија да ја контролира експлоатацијата на железниците што се предмет на оваа Конвенција за истата да одговара, во секое време, на потребите на меѓународниот промет и спогодбите меѓу односните Влади.

Чл. XX

Во случај некоја од договорните страни да сака ревизија на оваа Конвенција, по истекот на рокот од десет години од денот на размената на ратификационите документи, полномошниците на договорните страни ќе се состанат во Виена, на покана на Императорската и Кралска Влада.

Се разбира, договорните страни си го задржуваат правото, во секое време со заеднички договор, да направат измени во оваа Конвенција чија што корисност би била докажана од практично искуство.

Чл. XXI

Оваа Конвенција, ако се јави потреба, ќе биде поднесена до зако-нодавните тела и ќе стапи во сила веднаш по размената на ратификационите документи, што ќе се изврши во Виена најдоцна на 1 октомври / 19 септември/1883 година.

Како потврда на тоа полномошниците ја потпишале оваа Конвенција и на истата ги ставиле своите печати.


Составена во Виена, во четири примероци, на деветти мај 1883 година.


М. М. Богићевић 

Калноки                             

Сеѓени 

Садулах                         

Никола С. Стоичов            

К.Стоилов


(Уговори и конвенција измећу Србије и страних држава, од проглашења независности.., 327-338)


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Оваа Конвенција ги допрецизираше обврските утврдени со Конвенцијата од 1880 година (Док, бр. 14) за изградба на железничките линии за поврзување со европската железничка мрежа, регулирањето на прашањето на транспортот, тарифити и сл.

&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; Се однесува на начинот на утврдување на тарифата во зависност од конфигурацијата на теренот.</text>
      <sha1>rr0u9jhwechjoywrgf1zeu5w5eg3wto</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.63</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2984</id>
    <revision>
      <id>7560</id>
      <timestamp>2008-10-30T19:53:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''НАЦРТ НА ЧЛЕН ИЛИ ПРОТОКОЛ за репарации предложен од грчката делегација, 1913 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''  ...</comment>
      <origin>7560</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3999" sha1="3rpf9so0psz1wlc9iem4lbnexfzy7yr" xml:space="preserve">'''НАЦРТ НА ЧЛЕН ИЛИ ПРОТОКОЛ за репарации предложен од грчката делегација, 1913 година&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''


Бугарската влада прифаќа на териториите на Македонија анектирани од Грција да ја надомести штетата што ја направиле нејзините оружени сили; регуларни и нередовни, на градското население и на приватните и јавни имоти, спротивно на законите и обичаите на сувоземната војна.

Во рок од ... месеци, сметано од денот на размената на ратификациите на Договорот за мир, ќе се пристапи кон формирање на анкетна и арбитражна мешовита комисија која на теренот ќе ги утврди и процени штетите што, според одредбите 1 и 2 ќе се надоместат. Оваа комисија ќе биде составена од 5 членови определени како следува: владите на Бугарија и Грција ќе одредат по 1 член, а 3 владите на државите од средна или северна Европа, освен владите на Големите сили, кои ќе бидат замолени од владата на Романија, во името на високите договорни страни, секоја од нив да именува по еден од трите членови.

Членовите именувани од владите на третите држави, ќе изберат со ждрепка еден од нив за претседател на комисијата.

И ако една од високите договорнички страни задоцни со именување свој член или ако тој се воздржи, комисијата ќе продолжи со својата работа и ќе ја изврши својата должност до крај.

Комисијата ќе има целосна слобода во истрагата и во одредувањето на износот што едната на другата страна би и била должна.

Комисијата ќе се придржува, колку што тоа ќе биде можно, на одредбите од Хашката конвенција од 18 октомври 1907 година за мирно регулирање на меѓународните судири што се однесуваат на меѓународните анкетни комисии и за куса арбитражна постапка.

Секоја од високите страни во договорот ќе може да има по еден свој повереник при комисијата кој ќе ја претставува.

Комисијата ќе пристапи, ако за тоа има место, кон компензација на утврдените износи и ќе го определи денот и модалитетите на исплатата.

Секоја од страните ќе го плаќа својот член и повереникот. Наградувањето на третите членови и сите трошоци на комисијата ќе се стават со извршната пресуда на товар на секоја од високите страни во договорот пропорционално на износот со кој комисијата ќе ги задолжи.

(Уговор о миру ...60 – 61)

&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Приложен кон Протоколот бр. 10</text>
      <sha1>3rpf9so0psz1wlc9iem4lbnexfzy7yr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.64</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2985</id>
    <revision>
      <id>7561</id>
      <timestamp>2008-10-30T19:59:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛ бр. 11 од седницата одржана во сабота 27 јули/9 август 1913 година'''   Седницата започна ...</comment>
      <origin>7561</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17807" sha1="ej2gur8d5y7tarws84bvui0giw1ociq" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛ бр. 11 од седницата одржана во сабота 27 јули/9 август 1913 година'''


Седницата започна во 11 часот.

Присутни:

За Бугарија: -

Н.Е. г. Димитар Тончев - министер за финансии, генерал Иван Фичев - шеф на Генералштабот, г. Сава Иванчов - поранешен потпретседател на Собранието, г. Симеон Радев и генералштабниот потполковник Константин Станчов. 

За Грција:

Н.Е. г. Ел. Венизелос - претседател на Министерскиот совет и воен министар, Н.Е. г. Д. Панас - помошник министер, г. Николас Политис -професор по Меѓународно право на Парискиот универзитет и капетанот К. Пали.

За Црна Гора:

Н.Е. генерал сердар Јанко Вукотиќ - претседател на Министерскиот совет и воен министер и г. Јован Матановиќ - поранешен директор на поштата и телеграфот и поранешен вршител на работите на Црна Гора во Цариград.

За Романија:

Н.Е. г. Мајореску - претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Алекс. Маргиломан - министер за финансии, Н.Е. г. Таке Јонеску - министер за внатрешни работи, Н.Е. г. К. Дисеску - министер за просвета и црковни работи, дивизискиот генерал аѓутант К. Коанда - главен инспектор на артилеријата и полковникот К. Кристеску - заменик шеф на Генералштабот.

За Србија:

Н.Е. г. Никола П. Пашиќ - претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Михаило К. Ристиќ - вонреден пратеник и ополномоштен министер на Србија во Букурешт, Н.Е. г. д-р Мирослав Спалајковиќ - помошник министер, полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Прочитан е и прифатен протоколот од минатата седница.

Господинот Мајореску известува дека утре пред пладне, по повод склучувањето на мирот, во Соборната црква ќе се одржи богослужба со која што ќе чинодејствува кралскиот митрополит. Претседателот ги повикува г.г полномошници, меѓу кои нема победници ниту победени туку само соработници на исто дело, да присуствуваат на оваа богослужба.

Потоа генералот Коанда го чита записникот за членовите што се однесуваат на воените прашања и што треба да се внесат вр договорот.

Конференцијата одлучи записникот да се приложи кон овој протокол.
Господинот Ристиќ, делегатот на Србија, ја чита следнава изјава:

&quot;При предлагањето надоместување на штетата на невините жртви направена спротивно на меѓународното воено право, посебно на старата српска територија, се раководевме од идејата за хуманост и правда. Длабокр жалиме што нашите предлози не најдоа поволен прием. Го задржуваме правото за ова да се обратиме на Меѓународниот суд во Хаг&quot;.

Претседателот вели дека оваа изјава ќе биде внесена во прото колот.
Господинот Венизелос, во името на грчката делегација се придру-жува кон изјавата на г. Ристиќ. 

Претседателот го повикува г. Писоски да продолжи со читање на проектот на договорот за мир. Членовите: V, VI и VII се прифатени без
дискусија. 

Господинот Симеон Радев, делегатот на Бугарија, ја чита следната изјава за членовите: VI и VII: 

&quot;Веднаш по потпишувањето на договорот за мир романските воени власти ќе се договорат со владата на Бугарија за итно воспоставување железнички сообраќај прекинат со романската окупација без да се повредува правото на Командата на романската војска од чл. VII од договорот. Само по себе се подразбира дека бугарските воени транспорти ќе се извршуваат во зоната предвидена со чл. VI, дури по рокот предвиден за повлекувањето&quot;.

Господинот Коанда го прифаќа предлогот на г. Радев. 

Претседателот објавува дека предлогот ќе биде внесен во протоколот.

Членовите VIII и IX од проектот на договорот се прифатени без измени.

Господинот Венизелос изрази желба да го слушне дефинитивниот одговор на Бугарската делегација за верските и училишните слободи на христијанското население во анектираните територии.

Господинот Радев изјави дека Бугарската делегација останува на своето гледиште од причини што претходно ги искажала и жали дека бугарскиот предлог со цел, врз принципот на реципроцитет, да му се обезбеди на населението во областите на кондоминиумот освоени од Турција најшироки слободи потребни за неговиот национален развиток, не можеше да ги добие гласовите на сите четири заинтересирани држави.

Господинот Венизелос од своја страна жали што грчкиот предлог не е сметан за задоволителен.

Господинот Спалајковиќ го чита текстот според кој што се договориле делегациите на Бугарија и Србија за прашањето на старата српско-бугарска граница. Текстот гласи:

&quot;Прашањата на старата српско-бугарска граница уредени според договорот постигнат меѓу високите договорнички страни, се внесени во протоколот што е приложен кон овој член.&quot;

Конференцијата прифаќа овој текст да претставува чл. IV на договорот за мир, како продолжение на чл. III што ја уредува новата српско-бугарска граница.

Господинот Спалајковиќ потоа го чита текстот на протоколот што ќе се додаде на новиот чл. IV:

&quot;Српско-бугарската мешовита комисија која ќе се состане во рок од една година од денот на ратификацијата на договорот за мир, ќе го регулира прашањето на старата српско-бугарска граница земајќи го за принцип течението на Тимок, ако оваа река ќе служи за граница меѓу Србија и Бугарија, и вододелницата за делот од границата од врвот на височината Бачиште до Ивановите ливади.

Најдоцна во рок од 3 години од денот на ратификацијата на договорот за мир двете високи договорни страни се должни да ја одбележат на теренот, со постојани знаци, целата траса на старата српско-бугарска граница.

Сите воденици на Тимок, ако реката ќе служи за граница меѓу Србија и Бугарија ќе бидат срушени во рок од 3 години од денот на ратификацијата на договорот за мир и од моментот на тој дел нема да се дозволува никаква градба. Високите договорнички страни исто така се спогодија од моментов да не им дозволуваат на своите поданици сопственост на имотите поделени со граничната лини (така наречените &quot;двосопственички&quot; имоти). Што се однесува до постојните вакви имоти секоја од двете влади се обврзува да пристапи кон експропријација на оние делови од тие имоти што се наоѓаат на нејзината територија, по пат на претходен правичен надоместок што ќе се утврди со локална постапка. Истото правило ќе се примени и за имотите што се наоѓаат во енклавата Роглево - Коилово како и во Халово - Вражогрнци. Бидејќи нивниот правен статус спрема државјаните од двете држави е регулиран со протоколот бр. 11 на српско-бугарската мешана комисија од 1912 година.

Споменатите експропријации ќе се извршат најдоцна во рок од 3 години од денот на ратификацијата на договорот за мир&quot;.

Претседателот, по констатирањето на постигнатиот договор, му дава збор на г. Тончев кој го чита следново:

Господине Претседателе! Пред да заврши работата на Конференцијата, барам збор да ја дадам следнава изјава:

&quot;Бугарските делегати сметаат дека општата желба за воспоставување цврст мир и правична рамнотежа на силите на Балкан најсреќно ќе биде остварена врз основа на принципот на националности. Сепак, водејќи сметка за сегашната позиција и за да го покаже своето респектирање на Големите сили, чии што совети ги прифаќаат како свој закон, се согласија да се утврди поделбата на територијалниот кондоминиум здобиен од Турција, договор мотивиран единствено од објективната положба.

Бугарските делегати се надеваатдека Бугарија ќе биде поддржана од Големите сили за подобрување на нејзината позиција соодветно на жртвите што ги поднесе и потребите на нејзиниот развиток&quot;.

Господинот Политис потоа, од името на грчката делегација, ја чита следнава противизјава; 

&quot;По изјавите на г.г. бугарски делегати Грчката делегација смета за потребно да изјави дека, со цел да се дојде до договорот за териториите постигнат со Бугарија а одговарајќи со почитување на желбата на Големите сили и на владата на Романија колку може побргу да се склучи мир, сојузничките држави покажаа најголема отстапчивост, бидејќи се раководеа од потребата меѓу христијанските државви на Балканскиот Полуостров да се воспостави праведна и трајна рамнотежа. Грчката делегација е длабоко убедена дека среќно постигнатиот договор не е резултат само на сегашната реална положба туку и да одговори на постојаните интереси на односните држави  и дека изговорените зборови воопшто не можат да ја обессилат правната сила на договорот за мир утврден врз основа на постигнатиот договор&quot;.

Господинот Спалајковиќ ја чита следнава изјава:

&quot;Државите претставени на оваа Конференција како најмногу заинтересирани да воспостават стабилна положба и траен мир на Балкан, беа постојано инспирирани од тие идеи во работата на Конференцијата. Затоа тие се длабоко убедени дека нивните одлуки целосно ќе ја постигнат поставената цел&quot;.

Господинот Матановиќ, во името на делегацијата на Црна Гора, се придружува на изјавата на г. Спалајковиќ.

Господинот Мајореску земајќи ја во предвид смислата на изјавите на сојузничките држави смета дека ја дели убеденоста на целата Ансамблеа ако каже дека изјавата на г. Тончев во никој случај не може ниту да го ослаби ниту пак да ја обессили, во било која смисла, правната валидност на договорот што ќе се потпише&quot;. Овие зборови на претседателот беа примени со едногласно одобрување на г.г. Полномошници.

Господинот Мајореску заврши со констатацијата дека спогодбата е среќно постигната ако не за сите прашања барем за оние чие што разрешување беше од одлучувачко значење за делото што ќе остане во аналите на народите застапени на оваа Конференција.

Претседателот ги повикува г.г. полномошници да се состанат утре во 9 часот за потпишување на договорот за мир.

Седницата е затворена во 11, 30 часот.

Потписници:

Т. Мајореску, Д. Тончев, Генерал Фичев, др. С. Иванчов, С. Радев, потполковник Станчов, Е. К. Венизелос, Д. Панас, Н. Политис, К. Пали, генерал сердар Ј. Вукотиќ, Јован Матановиќ, Ник. К. Пашиќ, М. Г. Ристиќ, М. Спалајковиќ, полковник Смиљаниќ, потполковник Д. Калафатовиќ, А. Маргиломан, Таке Јонеску, К. Г. Дисеску, генерал аѓутант Коанда, полковник К. Кристеску.

(Уговор о миру... 62-68)</text>
      <sha1>ej2gur8d5y7tarws84bvui0giw1ociq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.65</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2986</id>
    <revision>
      <id>7562</id>
      <timestamp>2008-10-30T20:01:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати за членовите од договорот за мир што се однесува...</comment>
      <origin>7562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1739" sha1="r7vqzgl7232ndd5x21f153is6mcuhhv" xml:space="preserve">'''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати за членовите од договорот за мир што се однесуваат за воените прашања&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;, 26 јули/8 август 1913 година'''


По предлогот на генералот Коанда, на седницата од 26 јули (8 август) 1913 година, воените делегати се состанале по седницата за да ги проценат од техничка гледна точка редактираните членови на договорот за мир што се однесуваат на воени прашања.

Договорено е да биде усвоена редакцијата предложена од генералот Коанда. Утврдени се текстовите на членовите V и IX од проектот на договорот за мир кои што, по одобрувањето од Комисијата за составување на договорот, ќе бидат поднесени на Конференцијата на пленарната седница во сабота пладне на 27 јуни (9 август) 1913 година.

Потписници:

Генерал Коанда, генерал сердар Јанко Вукотиќ, генерал Фичев, потполкрвник Станчов, потполковник Д. Калафатовиќ, полковник К. Смиљаниќ, полковник К. Кристеску, капетан Пали


( Уговор о миру.., 69)


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;Додаток кон Протоколот бр. 11</text>
      <sha1>r7vqzgl7232ndd5x21f153is6mcuhhv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.66</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2987</id>
    <revision>
      <id>7563</id>
      <timestamp>2008-10-30T20:04:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛбр. 12 од седницата одржана на 28 јули/10 август 1913 година'''   Седницата започна во 9, 30 ч...</comment>
      <origin>7563</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11936" sha1="py5i18jhl43s9t0w5i8db6s8o0hdmy3" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛбр. 12 од седницата одржана на 28 јули/10 август 1913 година'''


Седницата започна во 9, 30 часот. Присутни:

За Бугарија: 

Н.Е. г. Димитар Тончев - министер за финансии, генералот Иван Фичев - шеф на Генералштабот, г. Сава Иванчов - поранешен потпреседател на Собранието, Симеон Радев и генералштабниот потполковник Константин Станчов.

За Грција:

Н.Е. г. Ел. Венизелос - претседател на Министерскиот совет и воен министер, Н.Е. г. Д. Панас - полномоштен министер, г. Никола Политис -професор по Меѓународно право на Парискиот универзитет, капетанот А. Егзадакилос и капетан К. Пали

За Црна Гора:

Н.Е. генералот сердар Јанко Вукотиќ - претседател на Министер-скиот совет и воен министер и г. Јован Матановиќ - поранешен директор на поштата и телеграфот и поранешен вршител на работите.

За Романија:

Н.Е. г. Т. Мајореску - претседател на Министерскиот совет и мини-стер за надворешни работи, Н.Е. г. Алекс. Маргиломан - министер за финансии, Н.Е. г. Таке Јонеску - министер за внатрешни работи, Н. Е. г. К. Дисеску - министер за просвета и црковни работи, дивизискиот генерал аѓутант К. Коанда - главен инспектор на артилеријата и полковникот К. Кристеску - заменик шеф на Генералштабот.

За Србија:

Н.Е. г. Никола П. Пашиќ - претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Михаило К. Ристиќ - вонреден пратеник и ополномоштен министер на Србија во Букурешт, Н.Е. г. д-р Мирослав Спалајковиќ - ополномоштен министер, полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Протоколот од минатата седница е прочитан и прифатен.

Претседателот известува дека протоколот од денешната седница г.г. полномошници ќе го имаат во своите раце во текот на денот.

Господинот Радев, делегат на Бугарија, вели дека се спогодил со делегатите на Србија да се замоли г. претседател во денешниот протокол да се внесе и ова: &quot;Ако мешовитата српско-бугарска комиси ја не ќе може да се договори за било која точка на старата граница помеѓу двете Кралства, истата ќе пристапи кон арбитража од еден експерт кој ќе биде именуван од владата на Белгија, Швајцарија или Холандија&quot;.

Претседателот одлучува изјавата на г. Радев да се внесе во протоколот. Потоа тој го повикува г. Писоски да го прочита дефинитивниот договор што е прифатен едногласно. Г. Мајореску додава дека моли да му биде допуштено, пред да се потпише договорот, да даде една мала забелешка за начинот на кој што тоа ќе се направи: Полномоштвата на граѓанските делегати по малку се разликуваат од мандатот што им е даден на воените делегати. За полноважност на договорот доволни се само полномоштвата на првите полномошници. Меѓутоа, со оглед на вонредно драгоцената помош што им ја укажале господата воени делегати, тој смета дека господата полномошници ќе прифатат и господата воени делегати да го потпишат заедно со нив. Тој е исто така на мислење само шефовите на делегациите да стават свои печати. Бидејќи овие предлози се усвоени, претседателот ги повикува господата полномошници да повелат да пристапат кон потпишување на петте примероци од Договорот. 

По завршувањето на тој чин г. Венизелос зема збор:

&quot;Сигурен сум дека ги изразувам истоветните чувства на сите мои странски колеги ако му ја искажам нашата благодарност на Н.Е. г. претседател Мајореску за големата непристрасност и внимателност со која што претседаваше со деликатната работа на оваа почитувана ансамблеа. Ќе додадам дека не само што пријатно ги почувствувавме големите особини на Неговата Екселенција во текот на нашите официјални седници туку уште бевме и многу длабоко трогнати од благородните и возвишени чувства за што на неколку пати ни даде доказ на нашите одделни состаноци и полуофицијални разговори на кои што, благодарение на неговите добри совети, направените отстапки и од едната и од другата страна доведоа среќно до спогодбите утврдени со овој Договор, што во овој момент го потпишавме. Заслугата за ава завршено големо дело му припаѓа, во голема мерка, на г. претседател Мајореску. Неговото име ќе остане трајно врзано за Букурешкиот мир и ќе биде изговарано со длабоко и благородно почитување од христијанските народи за кои денес се отвора едно друго време за работа и мир&quot;.

Господинот Мајореску одговара:

&quot;Длабоко сум трогнат од љубезните зборови што ги искажа г. Венизелос и одобрувањето со кое што се прифатени во оваа ансамблеа. Меѓутоа, пред се чувствувам потреба да Ви ја изразам мојата благодарност на помошта што ми ја дававте и со тоа ја олеснувавте заедничката работа, како и на широкоградоста што ја покажавте спрема мене&quot;.

Господинот Спалајковиќ предлага после заблагодарувањето господата полномошници да отидат колективно во Дворецот и да се запишат во книгата на Неговото Височество и на тој начин да го изразат почитувањето на Возвишениот Суверен на Романија кој најмногу придонесе за воспоставувањето на мирот на Балканот.

Господинот Мајореску повторно зема збор и вели:

Тосподо! Пред да се разделиме допуштете ми да Ве потсетам дека Конференцијата својата прва седница ја одржа во средата на 17 (30) јули и дека денес недела 28 јули (10 август) е завршена нејзината голема задача: да им ги донесе благодетите на мирот на народите кои што ги претставуваме. Очигледно е дека овој резултат можеше да се постигне само со перманентна ангажираност и голема компетентност на членовите на оваа ансамблеа. Сметам дека ќе ја исполнам својата должност ако искажам посебна благодарност на делегатите кои прифатија и посебни задачи; нашите воени колеги и составувачите на текстот на Договорот за мир. Во исто време им искажувам благодарност, во името на Конференцијата, и на секретарите на неуморниот труд што го вложија во својата тешка работа. Да не ги заборавиме и административците кои ни ги поедноставија формалностите неопходни за нашата работа.

Господо! Ние можеме мирно да се разделиме со мирна совест. Се трудевме колку што можевме подобро да ги одбраниме интересите на државите што ги претставуваме  и со чувство дека личните врски, што ги воспоставивме меѓу нас за време на нашата заедничка работа, ќе бидат предвесник на добрите односи што ќе се воспостават меѓу нашите држави.

Објавувам дека Букурешката Конференција е завршена. Полномошниците се разотидоа во 11 часот.

Потписници:

Т. Мајореску, Д. Тончев, генерал Фичев, дп. С. Иванчов, Симеон Радев, потполковник Станчов, Е.К. Венизелос, Д. Панас, Н. Политис, капетан А. Егзадактилос, капетан К. Пали, генерал сердар Ј. Вукотиќ, Јован Матановиќ, Ник. П. Пашиќ, М. Г. Ристиќ, М. Спалајковиќ, пуковник Смиљаниќ, потпуковник Д. Калафатовиќ, А.Мариломан, Таке Јонеску, К. Г. Дисеску; генерал аѓутант Коанда, полковник К. Кристеску.


(Уговор о миру.., 70 – 74)</text>
      <sha1>py5i18jhl43s9t0w5i8db6s8o0hdmy3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.67</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2988</id>
    <revision>
      <id>7564</id>
      <timestamp>2008-10-30T20:08:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''БУКУРЕШКИ ДОГОВОР ЗА МИР, 28 јули/10 август 1913 ГОДИНА&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''    Нивните Величества: Кралот на Р...</comment>
      <origin>7564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19691" sha1="lq035ep77syzpeqqo2c6agym0gowd6e" xml:space="preserve">'''БУКУРЕШКИ ДОГОВОР ЗА МИР, 28 јули/10 август 1913 ГОДИНА&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;'''


Нивните Величества: Кралот на Романија, Кралот на Грците, Кралот на Црна Гора и Кралот на Србија од една и Неговото Величество Кралот на Бугарите од друга страна, со желба да стават крај на сегашната воена состојба во која што се најдуваат нивните земји и подготвени, во стремежот за ред, да воспостават мир меѓу своите народи, толку многу напатени, одлучиле да склучат дефинитивен мир.

Нивните Височества за таа цел наименувале свои помошници и тоа:

Неговата Екселенција кралот на Романија:

Господинот Тито Мајореску, својот претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Неговата Екселенција господинот Александар Маргиломан, својот министер за финансии, Неговата Екселенција господинот Таке Јонеску, својот министер за внатрешни работи, Неговата Екселенција господинот Константин Дисеску, својот министер за просвета и црковни работи, дивизискиот генерал аѓутант К.Коанда - главен инспектор на артилеријата и полковникот К. Кристеску - заменик шеф на Генерлштабот. :

Неговото Височество Кралот на Елините:

Неговата Екселенција господинот Елефтерос Венизелос, својот претседател на Министерскиот совет и воен министер, Неговата Екселенција Димитри Панас, својотополномоштен министер; господинот Николас Политис, професор по Меѓународно право на Парискиот универзитет; капетанот Ат. Егзадактилос и капетанот К. Пали.

Неговото Височество Кралот на Црна Гора:
Неговата Екселенција генералот сердар Јанко Вукотиќ, својот прет-седател на Министерскиот совет и воен министер и господинот Јован Матановиќ, поранешен вршител на работите на Црна Гора во Цариград.

Неговото Височество Кралот на Србија:

Неговата Екселенција господинот Никола П. Пашиќ, својот претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи; Неговата Екселенција господинот Михаило Г. Ристиќ, својот вонреден пратеник и ополномоштен министер во Букурешт; Неговата Екселенција господинот д-р Мирослав Спалајковиќ, својот вонреден пратеник и ополномоштен министер; полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Неговото Височество Кралот на Бугарите:

Неговата Екселенција господинот Димитар Тончев, својот министер за финансии; генерал-мајорот Иван Фичев - шеф на Генералштабот на својата војска; господинот Сава Иванчов, доктор по право и поранешен потпретседател на Собранието; господинот Симеон Радев и генерал-штабниот потполковник Константин Станчов.

Тие, на предлог на Кралската Романска Влада, се состанале на Конференцијата во Букурешт, снабдени со свои полномоштва сосема во ред. По среќно постигнатата спогодба, ги договориле следните одредби:

Чл.I

Од денот на размената на ратификациите на Договорот ќе настапи мир и пријателство меѓу Неговото Височество Кралот на Романија,

Неговото Височество Кралот на Бугарите, Неговото Височество Кралот на Елините, Неговото Височество Кралот на Црна Гора и Неговото Височество Кралот на Србија, како и меѓу нивните наследници и законите следбеници на нивните држави и поданиците.

Чл.II

Старата граница помеѓу Кралството Бугарија и Кралството Романија меѓу Дунав и Црно Море, согласно записникот на воените делегати на двете страни и дополнителниот протокол бр. 5 од 22 јули (4 август) 1913 година на Букурешката конференција, е корегирана како следува:

Новата граница ќе поаѓа од Дунав, низводно од Туртукаја, и ќе излезе на Црно Море јужно од Екрене. Помеѓу овие две крајни точки граничната линија ќе минува по трасата одбележена на картата 1; 100.000 на романскиот Генералштаб, а според описот даден во овој член. Јасно е договорено Бугарија, најдоцна во рок од две години, да ги сруши постоечките фортификации и да не гради други во Рушчук, Шумла, во областите меѓу нив и во зоната од 20 км околу Балчик. Мешана комисија составена од претставници на двете високи договорни страни, во еднаков број од едните и другите, ќе и биде ставено во задача да ја повлече трасата на новата граница, согласно горните одредби, во рок од 15 дена од денот на потпишувањето на овој договор. Оваа комисија ќе претседава при поделбата на подвижниот имот и капиталот што досега биле заднички имот на окрузите, општините или на здруженија на жителите, а се разделени со новата граница. Во случај да не се постигне договор за трасата и за мфките за извршување, двете високи договорни страни се обврзуваат да се обратат на трета пријателска влада со молба да определи арбитар чија што одлука за спорните прашања ќе се смета за дефинитивна.

Чл.III
Границата помеѓу Кралството Бугарија и Кралството Србија ќе оди по трасата, согласно записникот на воените делегати приложен кон протоколот бр. 9 од 25 јули (7 август) 1913 година, како што следува:

Граничната линија ќе поаѓа од врвот Патарица на старата граница и ќе оди по старата турско - бугарска граница и вододелницата меѓу Вардар и Струма, изземајќи го горниот дел на Струмичката долина што ќе остане на српската територија, ќе излезе на планината Беласица каде што ќе се спои со бугарско-грчката граница. Детален опис на оваа граница и на нејзината траса на картата 1:200.000 на австро-унгарскиот Генералштаб е даден кон овој член.

На мешовитата комисија составена од претставници на двете високи договорни страни во еднаков број на едните и другите, ќе и биде ставено за задача, во рок од 15 дена од потпишувањето на овој Договор, да ја повлече трасата на новата граница согласно горните одредби. Оваа комисија ќе претседава со поделбата на подвижните имоти и капитал што досега заеднички им припаѓале на окрузите, општините или здруженијата на жителите, а што се разделени со новата граница. Во случај да не се постигне договор за трасата и за мерките за извршување двете високи договорни страни се обврзуваат да се обратат на трета пријателска влада со молба да определи арбитар чија што одлука за спорните прашања ќе се смета за дефинитивна.

Чл.IV

Прашањата што се однесуваат на старата српско-бугарска гран ќе бидат уредени согласно постигнатиот договор меѓу двете високи договорни страни и утврдени во протоколот придодаден кон овој член.

Чл.V

Границата Помеѓу Кралството Грција и Кралството Бугарија ќе оди по трасата, согласно записникот на воените делегати со дополнителниот протокол бр.9 од 25 јули (7 август) 1913 година на Букурешката конференција, како следува: 

Граничната линија ќе поаѓа од новата бугарско- српскаѓраница на сртот на планината Беласица и ќе излезе на устието на реката Меставо Егејското Море . Помеѓу овие две точки граничната линија ќе оди по трасата одбележена на картата 1 : 200.000 на австро-унгарскиот Генералштаб а според описот придодаден на овој член. На мешовитата комисија составена од претставници на двете високи договорни страни, со еднаков број од едните и другите, ќе и биде дадена задача да ја повлече трасата на новата граница на теренот согласно горните одредби, во рок од 15 дена од потпишувањето на овој договор.

Оваа комисија ќе претседава со поделбата на имотите и капиталот досега заедничка сопственост на окрузите општините и на здруженијата на жителите разделени со новата граница. Во случај да не може да се постигне договор за трасата и за извршувањето, двете високи договорни страни се обврзуваат да се обратат на трета пријателска влада со молба да определи арбитар чија што одлука за спорните прашања ќе се смета за дефинитивна.

Категорично е договорено дека Бугарија уште од сега се откажува
од било какви претензии на островот Ќрит. 

Чл.VI

За потпишувањето на овој договор веднаш ќе бидат известени врховните команди на респективните армии. По добивањето на извештајот, наредниот ден, владата на Бугарија ќе биде должна својата армија да ја преведе во мирновременска положба. Единиците ќе ги упати во нивните гарнизони каде што ќе се пристапи кон распуштање, во најкус рок, на резервниот состав за нивно заминување по своите домови. 

Единиците чии што гарнизони се во окупационата зона на една од високите договорни страни ќе бидат упатени во некое друго место на старата бугарска територија, а ќе можат да се вратат во своите постојани гарнизони дури по евакуацијата на окупационите зони за кои станува збор погоре.

Чл.VII

Евакуацијата на окупираните територии, старите и новите, ќе започне веднаш по демобилизацијата на бугарската армија и ќе биде завршена најдоцна за 15 дена.

За сето ова време за романската демаркациона војска демаркационата зона ќе биде одбележена со линијата: Шиштов - Ловча -Турски - Извор - Глозен - Златица - Мирково - Араба - Конак - Орханија - Мездра - Враца - Берковица - Лом - Дунав. 

Чл.VIII

За време на окупацијата окупационите војски ќе имаат право да спроведуваат реквизиција со плаќање во готови пари. На тие територии ќе можат слободно да ја користат железницата за пренос на единици за снабдување од секаков вид, без право на месните власти да им се даде надоместок.

Болните и ранетите на тие територии ќе бидат под заштита на тие војски.         

Чл.IX

По размената на ратификациите од овој договор, колку е можно побргу, ќе се изврши размена на заробениците. Владите на високите договорни страни секоја од нив ќе определи специјални пратеници за прифаќање на заробениците. Сите заробеници кои се наоѓаат во рацете на едната влада ќе бидат предадени на пратеникот на која и припаѓаат или на неговиот ополномоштен застапник, на местото што ќе го договорат заинтересираните страни.
Владите на високите договорни страни ќе поднесатеднатана другата што побргу, по предавањето на заробениците, сметка за директните трошоци што ги имале за збринувањето и издршката на заробениците од денот на заробувањето или предавањето до денот на смртта или враќањето. Од износот што Бугарија би го должел а на некоја од в л адите на високите договорни страни ќе се одбие износот што таа би го должела на Бугарија, а разликата ќе биде платена на владата доверителка што побргу по размената на споменатите сметки за издатоците. 

Чл.X

Овој договор ќе биде ратификуван и ратификациите ќе бидат разменети во Букурешт, во рок од 15 дена или порано ако тоа ќе биде можно.

Во потврда на тоа полномошниците го потпишаа и на истиот ги ставија своите печати.

Во Букурешт, на 28-от ден од месец јули (10-тиот ден од месец август) 1913 година.


Потписници:


За Романија: 
Т. Мајореску, 
Ал. Маргиломан, 
Таке Јонеску 
К. Г. Дисеску,   
генерал аѓутант Коанда, 
полковник К. Кристеску

За Бугарија:
Д. Тончев,
генерал Фичев,
др. С. Иванчов,
С. Радев,
потполковник Станчов

За Грција: -
Е. К. Венизелос,      
Д. Панас,
Н. Политис,
капетан Е. Егзодактилос,
капетан Пали

За Црна Гора:
генерал сердар Ј. Вукотиќ,
Јован Матановиќ

За Србија: 
Ник. П. Пашиќ, 
М. Г. Ристиќ, 
М. Спалајковиќ, 
полковник Смиљаниќ,  
потполковник Д. Калафатовиќ


( Уговор о миру.., 75 - 81)


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Документот е објавуван на македонски јазик (види: Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност и за национална држава.., 1,572-574),анализиран и коментиран во сите трудови што се однесуваат или го засегаат македонското прашање во тој период.</text>
      <sha1>lq035ep77syzpeqqo2c6agym0gowd6e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Историја на македонскиот народ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2991</id>
    <revision>
      <id>10579</id>
      <parentid>7718</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T07:06:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Категорија:Историја на Македонскиот народ]] на [[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</comment>
      <origin>10579</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7" sha1="oaa8xd8upp3xf0ss4ccpxxecjx7mcz1" xml:space="preserve">&lt;!----&gt;</text>
      <sha1>oaa8xd8upp3xf0ss4ccpxxecjx7mcz1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.61</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3004</id>
    <revision>
      <id>7595</id>
      <timestamp>2008-11-10T20:33:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на завојуваните држави за склучување примирје н...</comment>
      <origin>7595</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3527" sha1="hbg56ng92fl10exjk8a5qlzx3lquc05" xml:space="preserve">'''ЗАПИСНИК од состанокот на воените делегати на завојуваните држави за склучување примирје на неопределено време&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;, 25 јули/7 август 1913 година'''


Согласно со одлуката на Конференцијата, донесена на претпладневната седница од 25 јули (7 август) 1913 год., за склучување примирје на неопределено време, воените делегати се спогодиле за следните услови:

1. Примирјето ќе стапи во сила од петок 26 јули (8 август) на пладне (по средноевропско време). Единиците на страните во војната ќе се повлечат на подолу одбележаните линии: за Грција, Црна Гора и Србија. Демаркационата линија ќе биде линија на новите граници утврдени со записникот од 21 јули (3 август). Демаркационата линија за делот запоседнат со оперативни единици ќе биде одбележана со линијата: Систов - Ловча - Турски - Извор - Глозен - Златица - Мирково - Араба - Конак - Орханија - Мездра - Враца - Берковица - Лом.

2. Единиците на страните во војната што се наоѓаат надвор од овие линии ќе се повлечат, веднаш по потпишувањето на договорот.

3. Месните власти во окупационите зони ќе продолжат со работата под контрола на централната власт на државата на која ќе и припаднат тие места.

4. Воените власти во окупираната зона ќе ги користат железниците до целосното повлекување на единиците, без надоместок на државата на која што железничките линии и припаѓаат.

5. Болните и ранетите војници ќе бидат под заштита на воените власти на државата што ја имаат контрола над таа област.

6. Одредбите од 1 и 2 ќе станат извршни единствено во случај ако со договорот за мир се предвиди прво демобилизација на бугарската војска.


Во потврда на тоа што е презентирано е составен и потпишан овој записник на 25 јули (7 август) 1913 год., во Букурешт.


Потписници:

Генерал Коанда.

Генерал сердар Јанко Вукотиќ.

Генерал Фичев.

Потполковник Станчов.

Капетан Пали.

Полковник К. Смиљаниќ, 

Потполковник Д. Калафатовиќ,

Полковник К. Ќристеску.


( Уговор о миру.., 50 ) 


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Документот е прилог Е кон Протоколот бр. 9.</text>
      <sha1>hbg56ng92fl10exjk8a5qlzx3lquc05</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.62</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3005</id>
    <revision>
      <id>7596</id>
      <timestamp>2008-11-10T20:44:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница: '''ПРОТОКОЛ бр.10 од седницата одржана на 26-ти јули/8 август 1913 година'''   Седницата започна во 5 ч...</comment>
      <origin>7596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26833" sha1="pbfjnw1dgyt1ghkh6ono934qxpx7ziz" xml:space="preserve">'''ПРОТОКОЛ бр.10 од седницата одржана на 26-ти јули/8 август 1913 година'''


Седницата започна во 5 часот/по пладне/ .  
    
Присутни:

За Бугарија:

Н.Е. г. Димитар Тончев - министер за финансии, генералот Иван Фичев - шеф на Генералштабот, г. Сава Иванчов - поранешен потпретседател на Собранието, г. Симеон Радев и генералштабниот потполковник Константин Станчов.

За Грција: 
                         
Н.Е. г. Ел. Венизелос - преседател на Министерскиот совет и воен министер, Н.Е. г. Д. Панас - ополномоштен министер, г. Николас Политис - професор по Меѓународно право на Парискиот универзитет и капетанот К. Пали.

За Црна Гора:

Н.Е. генерал сердар Јанко Вукотиќ - претседател на Министерскиот совет и воен министер и г. Јован Матановиќ - некогашен директор на поштата и телеграф и некогашен вршител на работите.

За Романија:

Н.Е. г. Т. Мајореску - претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Алекс Маргиломан - министер за финансии, Н.Е. г. Таке Јонеску - министер за внатрешни работи, Н.Е. г. К. Дисеску - министер за просвета и црковни работи, дивизискиот генерал аѓутант К. Коанда - главен инспектор на артилеријата и полковникот К. Кристеску - заменик шеф на Генералштабот.

За Србија:

Н.Е. г. Никола П. Пашиќ - претседател на Министерскиот совет и министер за надворешни работи, Н.Е. г. Михаило К. Ристиќ - вонреден пратеник и ополномоштен министер на Србија во Букурешт, Н.Е. г. д-р Мирослав Спалајковиќ - ополномоштен министер, полковникот К. Смиљаниќ и потполковникот Д. Калафатовиќ.

Прочитан е и прифатен протоколот од минатата седница.

Господинот Мајореску зема збор и вели:&quot; Господа! Во понеделникот на 22 јули (4 август) добив од Н. Е. министерот на Австро-Унгарија во Букурешт соопштение дека &quot;Австро-Унгарската Монархија независно од тоа каква ќе биде одлуката за Кавала си го задржува правото за себе и таа одредба да ја стави на ревизија, бидејќи спаѓа во збирот од прашањата за кои што Австро-Унгарија си го задржа правото за ревизија&quot;.

По два дена, на 24 јули (6 август) пред да успеат да се договорат сите делегати на претставените држави за главното прашање на својот спор Н. Е. министерот на Русија во Букурешт ме извести дека &quot;Царската влада, известена дека прашањето за Кавала ја доведува Конференцијата во прашање да не успее, изјавува дека си задржува слобода даја стави на ревизија.заедно содругите Сили, одлуката што Конференцијата ќеја донесе &quot;.

Господинот Симеон Радев, делегатот на Бугарија, говори дека &quot;бидејќи претходно биле известени од царската бугарска влада за соопштенијата на г.г. министри на Австро - Унгарија и Русија во Букурешт дадени на Н. Е. претседателот на Конференцијата, бугарските делегати изјавуваат дека дадените соопштенија придонесле за да дадат согласност и да ги прифатат условите за мир&quot;.

Господинот Мајореску обраќајќи им се на бугарските делегати вели: Господа вашите зборови ќе бидат внесени во протоколот од денешната седница. Конференцијата продолжува со работата&quot;. Додава дека е среќен што може да објави дека членовите на комисијата за составување на договорот успеале договорно да го утврдат текстот на 6 главни членови.

Господинот Писоски е повикан да ги прочита. Конференцијата ја усвојува преамбулата на договорот. Го усвои и предложениот чл. I. За чл. II, во одредбата за обраќање на двете високи договорни страни на трета пријателска влада за определување арбитар во случај на недоразбирање, г. Радев предлага во договорот да се определи силата на која страните ќе и се обратат.

Господинот Мајореску од името на Романската делегација го усвои предлогот на г. Радев. Страните се договорија владата на која што ќе и се обраќаат во таков случај да биде владата на Белгија.
Во врска со одредбата во истиот член за рокот во кој што Бугарија треба да ги сруши тврдините во Рушчук, Шумла, во областа помеѓу нив на простор од 20 км. од Балчик, двете договорни страни се согласија тој рок да изнесува 2 години.

За чл. III, од одредбата за определување арбитар во случај на несогласување на комисиите за повлекување на трасата на бугарско-српската граница, двете договорни страни се спогодија да се обратат за добри услуги исто така на владата на Белгија.

Господинот Политис, делегатот на Грција, смета дека може би било подобро во официјалниот текст да не се споменува името на определена влада, бидејќи таа влада за тоа не е однапред известена. Од друга страна може да се случи односната влада да не го прифати обраќањето што би и било упатено. Според тоа би било покорисно во чл. II и III, истата забелешка да се однесува и на чл.1У што ќе биде прочитан, да се задржи општата назнака &quot;трета и пријателска влада&quot;. Покрај тоа може, во посебен акт да се договори дека ќе се прибегне кон обраќање на одредената влада. А во случај истата да не може, кон друга.

Откако претседателот го прифати мислењето на г. Политис и заинтересираните страни го прифатија со забелешката на г. Јонеску во случаевите од чл. II, III и IV да се обратат за добри услуги на владите на Белгија, Швајцарија или Холандија.

Господинот Мајореску уште додава дека во протоколот од оваа седница ќе се забележи овој договор и ќе служи за толкување на смислата на одредбите од овие членови што се во прашање.

Во врска со чл. IV збор зема г. Радев, делегат на Бугарија, и вели:&quot; За да им оддаде почит на славните борби што ги водеше Крит за своето обединување со татковината, со најголемо задоволство се прифаќа последниот став од овој член&quot;.

Господинот Политис сака да ја извести Ансамблеата за преговорите меѓу делегациите на Бугарија и Грција што се однесуваат: на надоместувањето на штетите направени од единиците на териториите на непријателствата, од една страна, и за некои школски и верски прашања. Тој вели дека Грчката делегација предложила едно општо решение што Бугарската делегација го одбила, а се однесува за сторото прашање. Бугарската делегација усвојувајќи го принципот кој, според нејзино мислење, треба да биде прифатено врз основа на реципроцитет, сметајќи го за опортуно во моментот да го одложи неговото решавање. Тогаш Грчката делегација предложила нов текст заснован на реципроцитет и во духот на помирливост. И овај текст, за несреќа не бил прифатен од бугарските полномошници.

Господинот Политис го предава, на Секретаријатот, текстот на членот или протоколот за надоместување на штетите. Тој текст е приложен кон овој протокол. Г. Политис објаснува дека, според предлогот на Грчката делегација, износот на надоместокот на штетата би требало да го утврди мешовита комисија во која би имало и странски членови, според процедурата предвидена со Хашката Конвенција. Тој констатира дека Бугарската делегација прифаќањето на овој предлог го смета како продолжување на споменот на војната. Г. делегат на Грција, спротивно, смета дека обезбедувањето на средствата за живот и отштета (врз основа на непристрасно испитување) на населението, толку многу напатено, значи најреално бришење на спомените од војната и на неговите несреќи. Впрочем, и интересите на трети страни исто така беа погодени и сосема е извесна дипломатската интервенција за добивање надоместок за штетата. Г. Политис жали што останало нерешено прашањето од гледиштето на хуманоста, предвидено и со Хашката Конвенција со која што се утврдува одговорноста на страните во војната во случај на непочитување на воените закони и обичаи.

Господинот Радев веднаш потоа, од името на Бугарската делегација, ја дава следнава изјава: &quot;Бидејќи речиси и не е можно да се утврди, на териториите каде што беснеела војната, нешто што би можело да послужи како основа за правни заклучоци, и бидејќи предлогот на г.г. делегати на Грција не може да им даде практични резултати во тој случај полемиките можат да ги заострат односите на двата народа во војната во моментот кога се оди во прилог на што побрзо смирување, бугарските делегати остануваат и по суштината и по формата, на своето гледиште&quot;.

И г. Спалајковиќ констатира дека за ова прашање не било можно да се постигне никаков договор помеѓу делегациите на Бугарија и на Србија.

Господинот Мајореску потсетува на донесената одлука на пленарна седница да се изнесуваат само прашањата за кои што е постигнат претходен договор и констатира дека со ова за прв пат се манифестирале разликите во гледиштата на пленарната седница. И покрај тоа што ја признава важноста на ова прашање не смета дека тоа може да ја попречи работата на Конференцијата.

Бидејќи не е постигнат договор во протоколот ќе се внесе само дискусијата.

Господинот Политис одново зема збор за нерешеното прашање за училишните и верските слободи на христијанското население на анектираните територии. Тој вели дека на првиот текст предложен од Грчката делегација, Бугарската делегација ставила приговор на методите и средствата, но не и по однос на принципите. Реципроцитетот како основа Грчката делегација не можеше да го прифати поради шизмата на бугарската црква. И покрај сето тоа Грчката делегација, за да ја покаже својата помирливост и почитувањето на принципот на верските и училишните слободи, општо прифатени во цивилизираните земји, состави нов протокол. На истиот бугарските делегати ставија приговор дека прашањето не може да биде решено пред да се уредат односите меѓу двете цркви. Грчката делегација, сепак, повторно ги поднела овие предлози во член или протокол за верските прашања од една и за просветните и културните прашања, од друга страна.

Верските прашања.

Грчките заедници во Бугарија и бугарските заедници во Грција ќе ги зачуваат своите имоти и слободата на употребата на своите цркви. За нивната црковна организација дополнително ќе биде донесена Уредба. Сепак, се признава дека грчката заедница во Тракија ќе зачува иста црковна организација каква што имале во минатото.

Училишните и културните прашања.

Училиштата, манастирите, прифатилиштата, болниците и воопшто сите установи и милосрдни задужбини, добродетелство и заемна помош на грчките заедници во Бугарија и училиштата, манастирите, прифатилиштата, болниците и воопшто сите установи и милосрдни задужбини за добродетелство и заемна помош на бугарските заедници во Грција ќе ги зачуваат своите организации и правила и ќе продолжат да ги користат и да управуваат со своите подвижни и неподвижни имоти. Истите ќе можат, во рамките на одредбите на законите и врз основа на целосен реципроцитет, да примаат поклони, легати и да стекнуваат имоти.

Нема да се ставаат никакви пречки на нивното слободно дејствување, надвор од ограничувањата со општите прописи за установите од таков карактер во секоја од двете заинтересирани држави.
Господинот Венизелос изјавува дека тој во овој момент би се задоволил со оваа основна одредба со којашто се прокламира еден цивилизациски принцип општо прифатен. Искажува надеж дека бугарските делегати околу овие прашања барале инструкции од својата влада, најпосле ќе се согласат во договорот да се внесат општите принципи на училишните и верските слободи.

Господинот Симеон Радев го чита следното:

&quot;Од името на Бугарската делегација изјавувам дека ги прифаќаме грчката теза и причините од кои што слободата е основна цивилизациска потреба. Само ќе забележам дека ние го разбиравме реципроцитетот, за кој што стануваше збор на нашите одделни состаноци со господата грчки делегати, како обврска за Бугарија, Грција, Црна Гора и Србија. Соопштувајќи го ова ја молам Високата Ансамблеа да ми допушти да ја прочитам оваа изјава:

&quot;Ние сме им благодарни на г.г. делегати на Грција што го покренаа прашањето за црквите и училиштата. Сметаме дека е правилно, по поделбата на територијалниот кондоминиум стекнат од Османлиското царство, дури и потребно да се мисли и на тоа на различните националности, разделени меѓу државите на поранешните сојузници, да им се обезбеди правен режим што ќе им обезбеди да прогресираат согласно со нивните традиции и потреби на нивната култура. Ние сме подготвени за тоа да потпишеме најслободоумни одредби. Не само да му покажеме на цивилизираниот свет кој не ги штедеше своите симпатии спрема нас, за време на ослободителната војна против Турција, дека се држиме за дадените ветувања, туку и за тоа што сме длабоко убедени дека националностите ќе се смират само со заемна толеранција. Заемната толеранција наоѓа свој правен израз во формулата за реципроцитет. Заземајќи го ова гледиште Бугарската делегација има чест да го поднесе следниот предлог:

&quot;Со оглед на тоа дека Бугарија, Грција Црна Гора и Србија ја започнаа војната против Османлиското царство за да им обезбедат слободен развиток на сите народи, како и со оглед на тоа дека оваа благородна намера мораше да ги надживее настаните што потоа ги поделија поранешните сојузници, бугарските делегати, длабоко убедени дека ќе одговорат на потребата да се олесни воспоставувањето на пријателските односи меѓу споменатите четири држави и дека ќе им обезбедат на народностите, упатени на заеднички живот, за извесно време правда и широка толерантност, предлагаат во договорот да се внесе следната одредба: Бугарија, Грција, Црна Гора и Србија им признаваат на сега анектираните области самоуправа на верските заедници и слобода на училиштата .

Господинот Спалајковиќ потоа ја даде следната изјава:

&quot;Српската делегација нема да влегува во расправа за предлогот на г. Радев. Без да наведува причини. Делегацијата изјавува само толку дека ова прашање, доколку се однесува на новите српски поданици, е регулирано со Уставот на Кралството Србија&quot;.

Господинот Мајореску ги моли господата полномошници да се потрудат и ако е можно да се договорат до следната седница, закажана за утре во 10 часот. Додава дека на таа седница се регулира и прашањето за демобилизацијата, евакуацијата на териториите и ратификацијата.
Господинот Ристиќ зема збор и вели дека Српската делегација декларира дека меѓу српските и бугарските делегати останува уште да се регулира прашањето за старата граница и дека Српската делегација го задржува правото за тоа да ја извести Конференцијата на утрешната седница.
Генералот Коанда говори дека членовите што треба да се внесат во договорот, а се однесуваат на воените прашања, се формулирани врз основа на одлуките на Конференцијата донесени на последната седница и дека истите ќе бидат изнесени на пленарната седница, по нивното прегледување од сите воени делегати.

Претседателот закажувајќи ја наредната седница за утре во 10 часот изразува надеж дека таа седница ќе биде последна и дека потоа Конференцијата ќе се состане уште само за потпишување на договорот за мир.

Седницата е затворена во 7 часот /по пладне/.


Потписници:

Т. Мајореску, Д. Тончев, генерал Фичев, др. С. Иванчов, С. Радев,
Потполковник Станчов, Е. К. Венизелос, Д. Панас, Н. Политис, К. Пали, Генерал сердар Ј. Вукотиќ, Јован Матановиќ, Н. П. Пашиќ, М. Г. Ристиќ, М. Спалајковиќ, полковник Смиљаниќ, потполковник Д. Калафатовиќ, А. Маргиломан, Таке Јонеску, К. Г. Дисеску, генерал аѓутант Коанда, полковник К. Кристеску


(Уговор о миру.., 51 - 59)</text>
      <sha1>pbfjnw1dgyt1ghkh6ono934qxpx7ziz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонска литература</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3011</id>
    <revision>
      <id>10523</id>
      <parentid>8536</parentid>
      <timestamp>2016-09-15T07:00:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10523</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" sha1="7meqe1anx4q8sd7n1gkhv59icy06jjg" xml:space="preserve">[[Категорија:литература]]
[[Категорија:Македонија]]</text>
      <sha1>7meqe1anx4q8sd7n1gkhv59icy06jjg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Преодни глаголи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3023</id>
    <revision>
      <id>7660</id>
      <parentid>7659</parentid>
      <timestamp>2009-02-22T19:40:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.8.71</ip>
      </contributor>
      <origin>7660</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="448" sha1="g78rrp8j36lfdx8j3y6bjdls9ei7xpg" xml:space="preserve">Глаголите кои се поврзуваат со предметот во реченицата, за да бидат дообјаснети се викаат преодни
глаголи. Пример: Остави, бере, губи, носи, плаши и други.
Овие глаголи можат да имаат повеќе значења, на пример:
•Тој гради (куќа)
•Тој гради (кариера)</text>
      <sha1>g78rrp8j36lfdx8j3y6bjdls9ei7xpg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Одговор на ГШ на НОВ и ПОМ на приговор од АНОКМ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3024</id>
    <revision>
      <id>10943</id>
      <parentid>10618</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T06:33:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10943</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10820" sha1="s6lw9jakgjc3q1fnx003e44uvraz0do" xml:space="preserve">'''Одговор на ГШ на НОВ и ПОМ на приговорот од АНОКМ'''


14 март 1944 год.

Драги другари,

Вашето изложение од декември месец миналата година го добивме. Поради големи покрети и борби кој ги водевме против германо-б`лгаро-албанските хорди, кој се опитаја да ја разбијат нашата војска, ние не можевме по-рано да ви одговориме. Па и сега, ние не ќе можеме по обширно да ви одговориме, ама се надеваме се оти ќе дојдете при нас, каде ќе можеме сите проблеми да ги разјасниме, кој са поставени во Манифестот. Сега ние сакаме да се обрнеме само на најважните ваши примедби.

1. Вие викате оти нашиот Манифест не го носи обележјето на еден Манифест, туку да е тоа еден обикновен позив до македонскиот народ, макар да са додирнати основните принципи на народноослободителната борба во Македонија. Ние сметаме да тоа не е важно, схваните го вие Манифестот, ако сакате како обниковен позив и како таков го третирајте, ние против тоа немаме ништо.

2. Во вашето изложение вие викате да штабот е превземал компетенцијата на Народното собрание, и да не смејал да е определуе оште сега линијата на борбата во окончална форма. Ние пак сметаме да штабот е требало од името на целата наша војска и на целиот наш народ, да каже на својот народ која е целта и каков е карактерот на нашата борба, за тоа што во времето на издавањето на Манифестот друго политичко раководно тело не постоеше во Македонија, а времето налагаше да се издаде Манифестот или нешто подобно.

Нашата војска е лејала крв во токот на три годишни тешки и нерамни борби за интересите на својот народ. И она е најмеродавна да го каже патот на својот народ по кој он треба да појди за да се здобие со полна национална слобода. Никој друг нема право да збори денеска од името на нашата војска освен штабот, кој не представуе само единаесет души, туку целата наша војска. А нашата војска го представуе целиот наш народ. Во тоа сме се уверили минејќи низ македонските села и градови, каде нашиот народ не дочекуваше и не дочекуе како своја војска.

Другарите треба да знајат и тоа да нашата војска не е војска на Краљ Петар или цар Борис, па да не се занимава со политика, него напротив нашата војска е нова војска, политички наполно свесна и дорасла да води и политика а не само борба и само за тоа така политички наполно свесна може да ги издржи тежините на партизанскиот начин на борбите.

Ние ќе се бориме за постигнуење на целта на нашата борба, која е поставена во нашиот Манифест. Ќе се бориме да го собереме целиот македонски народ во таја борба. Секој поштен Македонец, кој дојде при нас ќе го примиме како брат, но секој кој појде против нашиот покрет ќе го сметаме за непријател на нашиот народ. Ние сметаме дека во таја борба ќе успееме и дека македонскиот народ, ќе биде вистина слободен во една Нова Титова Југославија.

3. Што се однесуе до прашањето за соединението на македонскиот народ, кое вие го подготвувате во вашето изложение, ние сметаме да ќе можеме да го постигнеме и реализираме тој вековен идеал на нашиот народ по скоро во една Титова Југославија, од колкото во некоја друга политичка комбинација. Соединението на македонскиот народ и нам ни лежи на срце како и вам и ќе се бориме за негово соединение до крај. Зар Димитри Влахов родом од Кукуш, другар на Гоцета Делчев во борбите за слободата на македонскиот народ, подпретседател на Антифашистичкото собрание на народното ослободуење на Југославија, нема да се бори за соединението на македонскиот народ?

Но треба да се знае драги другари, во време на издавањето на Манифестот меѓународното политичко положение не ни позвољаваше македонскиот проблем да го изнесеме на друг начин, освен како што е изнесен во манифестот. Титова Југославија денеска е стварност, призната меѓународна сила, со чија помошт ние можеме да постигнеме соединение на нашиот народ. Примерот на Словенија, која го постигна своето соединение уште во текот на оваја народно-ослободителна борба потврдуе да едино низ воена и политичка борба може да се изврши соединението на еден народ, које ќе можи да се примени и на македонскиот народ.

4. Што се однесуе до другите ваши примедби и мненија по прашањето на нашата недемократичност, крутост, недостаток на иницијатива, спутавање на дејноста на комитетот и т.н ние ви одговараме да во нашиот народно-ослободителен покрет слободата на мнението е загарантована и нема, нито пак може да постоји по демократски покрет од нашиот. Само ние нема да позволиме печалбите на нашата борба да се обрнат против интересите на нашиот народ.

5. Ние сметаме да е време да секој чесен Македонец дојде во редовите на нашата војска и учествуе во оваја борба во која се решава садбината на нашиот народ. Секое оклевање е злочин, а секое роварење против нашата војска е издателство према нашиот народ. Ние се надеваме да вие штом ќе го примите ова писмо, ќе дојдите во нашиот штаб да заедно е наставиме борбата во која се решава садбината на нашиот народ.

Тука треба да имате и тоа пред вид, дека утре секој Македонец ќе биде прашан каде беше во време на борбата и што е направил за слободата на нашиот народ, или е пак свесно или несвесно служил на окупаторот.

Борбата на нашиот народ е дојдена до таков степен, да нужно треба незабавно да пристапеме на сазивање и формирање на Антифашистичко собрание на Македонија, на кое нашиот народ дефинитивно ќе изгради своја народна власт.

Од тија разлози нужно е да што поскоро излезите на терен, кај нашата војска, каде ке са састанат делегати на македонскиот народ и каде ке можите и вие својите политички погледи да ги изнесите, бидејќи на овоа собрание ке се донесат историски одлуки, со кој ке се определи садбината на нашиот народ.

Одново ви напоменуваме да е секое одлагане злочин пред целиот народ.

Смрт на фашизмот-слобода на народот

14 март 1944 г.

Председник на Иницијативниот одбор за Свикуење на А.С. на Н.О. на Македонија М(етодија) П. Ченто

Командант на Главниот штаб Генерал М(ихаило) Апостолски

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]
[[Категорија:Историја на Македонија]]</text>
      <sha1>s6lw9jakgjc3q1fnx003e44uvraz0do</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКОТО ОПОЛЧЕНИЕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3027</id>
    <redirect title="МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКИ КОРПУС" />
    <revision>
      <id>7671</id>
      <timestamp>2009-03-14T23:43:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MacedonianBoy</username>
        <id>266</id>
      </contributor>
      <comment>[[МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКОТО ОПОЛЧЕНИЕ]] преместена како [[МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКИ КОРПУС]]:&amp;#32;на македонски</comment>
      <origin>7671</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="e604sabt0a9c4b668aydms4ulnwcvbn" xml:space="preserve">#пренасочување [[МАКЕДОНСКО-ОДРИНСКИ КОРПУС]]</text>
      <sha1>e604sabt0a9c4b668aydms4ulnwcvbn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Јаболко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3035</id>
    <revision>
      <id>8818</id>
      <parentid>7687</parentid>
      <timestamp>2013-01-23T23:26:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1754" sha1="n7n4be0vxqgwedpklhzbjavzry7j3p0" xml:space="preserve">'''ЈОНАТАН'''
'''Јонатан е јаболко со средна големина, по вкус слатко, но и кисело, со цврста, но мазна лупка. Овој вид е во блиско сродство со јаболкото Езопус Шпиценбург.

Ова јаболко потекнува од 1826 од фармата на Филип Рик во Вудсток, Грофовија Алстер, Њујорк. Се мисли дека расадот бил Езопус Шпиценбург. За прв пат забележано е во 1826. Иако можеби првобитно се нарекувало „Rick apple“ („Риково јаболко“), наскоро Џаџ Буел, Претседателот на Хортикултурното Друштво на Албани го преименувал во чест на Џонатан (мак: Јонатан) Хасбрук, кој го открил ова јаболко и му го посочил на Буел.'''

'''ФУЏИ'''

'''Јаболкото Фуџи, е растителна култура на јаболкото развиена од одгледувачи од станицата за истражување Тохоку (јап:農林省園芸試験場東北支場) во Фуџисаки, Аомири, Јапонија во доцните 1930-ти. и донесено на пазарот во 1962. Тоа е мешавина на две американски сорти на јаболка, црвеното вкусно јаболко и старото вирџиниско ралс генет јаболко. Именувано е по „фуџисаки“ и по планината Фуџи.'''</text>
      <sha1>n7n4be0vxqgwedpklhzbjavzry7j3p0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Боровница</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3036</id>
    <revision>
      <id>7688</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:00:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>боровинки</comment>
      <origin>7688</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="701" sha1="25ygvezlae6fks41t2i3kif1swbeau0" xml:space="preserve">'''БОРОВИНКИ'''

Има два вида на боровинки, домашни и диви. Првите растат на високи грмушки, култивирани се, додека дивите се на ниски грмушки.

Дејвид Јарборо, професор по хортикултура при Универзитетот на Мејн и експерт за боровинки, вели дека има  стотици различни видови на диви боровинки кои растат по планините. 

Различните видови на боровинки имаат и различен вкус и продуктивност.</text>
      <sha1>25ygvezlae6fks41t2i3kif1swbeau0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Лубеница</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3037</id>
    <revision>
      <id>7689</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:02:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>ЛУБЕНИЦА</comment>
      <origin>7689</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2718" sha1="paljbk0utix3tcnhl3ie3xmzzztggz7" xml:space="preserve">'''ЛУБЕНИЦА'''

Со конзумирање на лубеницата во текот на топлите летни месеци ќе му помогне на телото да се освежи и да се хидратизира бидејќи ова овошје содржи околу 90% вода.

Лубеницата уште во старите времиња се употребувала како намирница која го штити телото од преголемо губење на течности. Поради големото ниво на вода таа дава чувство на ситост, но содржи малку калории, само 29 на 100г. Освен вода содржи и витамин А, Ц, бетакаротен, ликопен, железо, цинк, калиум... Поради големата количина вода тие често се употребуваат за детоксификациски процес на организмот, бидејќи го чисти телото од штетни состојки кои се лачат преку урината, што придонесува за чистење на бубрезите. Лубеницата содржи минерали и витамини, овошна киселина и бои кои и даваат освежувачки вкус.

Конзумирањето на лубеница е важно за сочувување на здравјето - содржи железо во иста количина колку и спанаќот, затоа е одлична против анемија. Стручњаците откриле дека освен доматите лубеницата е еден од најголемите извори на ликопен - природен црвен пигмент кој има големо антиоксидациско и антиканцерогено дејство. Ликопенот го подобрува помнењето, ги спречува срцевите заболувања и некои облици рак.

Лубеницата содржи и уште еден важен антиоксиданс - витаминот Ц, кој е важен за нормално функционирање на организмот а овозможува и подобра апсорпција на железото.

Витаминот А и бетакаротенот се застапени во големи количини, а се корисни за добриот вид, го јакнат имунитетот и го спречуваат предвременото стареење.</text>
      <sha1>paljbk0utix3tcnhl3ie3xmzzztggz7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Јагода</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3038</id>
    <revision>
      <id>7690</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:05:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>шумска јагода</comment>
      <origin>7690</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1715" sha1="872srcdk0dzxfgqyrm65jc0ud64njrm" xml:space="preserve">'''Шумска јагода'''

Шумската јагода (Fragaria vesca) расте дива ширум северната хемисфера.
Сите видови на јагода имаат базичен хаплоиден број од 7 хромозоми; Fragaria vesca се диплоидни, и со тоа имаат два пара на вакви хромозоми, значи вкупно.

Шумската јагода се одгледувала насекаде во Европа пред да биде во голема мера заменета со градинарската јагода (Fragaria x ananassa и други хибриди), кои даваат многу поголеми плодови. Плодот на шумската јагода е многу посилен по вкус и арома, и со уште се одгледува во мали количества кои се продаваат на гурмани.

За разлика од највеќето комерцијални сорти на јагоди, шумските јагоди ретко пуштаат надворешни коренчиња, и обично се размножуваат со семки или поделба на растението.

Некои сорти на F. vesca даваат зелени, бели или жолти јагоди при зрелост, покрај нормалните црвени јагоди.

F. vesca понекогаш се користи во билната медицина; билниот чај од листовите, стеблата и цветовите на ова растение се мисли дека лечи пролив.</text>
      <sha1>872srcdk0dzxfgqyrm65jc0ud64njrm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Лимон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3039</id>
    <revision>
      <id>7691</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:08:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>ЛИМОН</comment>
      <origin>7691</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="884" sha1="i3zoublrldm84vez6rhz01q0dgy23jy" xml:space="preserve">'''ЛИМОН'''

Лимонот (Citrus × limon) е хибридно дрво со височина од 5-10m. Плодот најчесто се користи за својот сок, а неговата пулпа во кулинарството. Лимоновиот сок е околу 5% (приближно 0,03 mol/l) лимонска киселина, која што му дава кисел вкус, со рН од 2 до 3. Тоа го прави сокот од лимонот ефтин, а киселината лесно достапна за користење во образовни цели и експерименти.

[['''Научна класификација''']] 

Царство: Растенија
 
Оддел: Magnoliophyta
 
Класа: Magnoliopsida
 
Подкласа: Rosidae
 
Ред: Sapindales
 
Фамилија: Rutaceae
 
Род: Citrus</text>
      <sha1>i3zoublrldm84vez6rhz01q0dgy23jy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Портокал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3040</id>
    <revision>
      <id>7692</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:11:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>ПОРТОКАЛ</comment>
      <origin>7692</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1312" sha1="f6hp8a3d8tjse0xb20jcart1rptyuxi" xml:space="preserve">'''ПОРТОКАЛ'''

Се одгледува во тропските и суптропските области, тркалезниот плод речиси има рапава, масна кора и сочно внатрешно месо богато со витаминот Ц. Главните комерцијлни се кинескиот портокал, мандарините, морскиот портокал без семки. Дрвото има широко, сјајни зимезелени листови со средна големина, рачки на листовите со тесни крилца и многу мирисни цветови. Раѓа плодови обило 50-80 години. Портокалите не напредуваат во квалитетот кога ќе паднат од дрвото, па се берат кога се целосно зрели. Поголемо количество на неговиот род во САД се преработува и смрзнува како концентриран сок. Споредни продукти се есенцијалните масла, пектинот, слатката кора, портокаловиот мармалад и остатоците за хранење на стоката.</text>
      <sha1>f6hp8a3d8tjse0xb20jcart1rptyuxi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Грозје</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3041</id>
    <revision>
      <id>7693</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>Грозје</comment>
      <origin>7693</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1819" sha1="k9amcjfc22h9z78al3s558crbkawgge" xml:space="preserve">'''ГРОЗЈЕ'''

Веќе со години се појавуваат докази дека конзумирањето на црно вино е добро за срцето, а сега експертите тврдат дека хемикалијата од лушпата на црното грозје дополнително ќе ви го продолжи животот.

David Sinclair, професор од Харвард, тврди дека хемикалијата ресвератрол има моќ да го успорува стареењето.

По низата истражувања, експертите сметаат дека со овие докази може да се направат радикални промени во медицината. 

Лабараториски глувци биле изложени на ресвератрол во експериментални услови, и биле речиси целосно имуни на ефектите од дебелеењето, не заболувале од дијабетис, рак и Alzheimer-овата болест.

Меѓутоа, одредени научници сметаат дека постојат малку докази за делотворноста на овој &quot;лек&quot;, но Sinclair е повеќе од убеден дека го открил &quot;еликсирот на животот&quot;.

Според него, ресвератролот го активира протеинот сиртуин, кој на експерименталните глувци им го продолжил животот за 30%. 

Sinclair смета дека ресвератролот има исто влијание и кај човекот, а во блиска иднина тоа и ќе го докаже.</text>
      <sha1>k9amcjfc22h9z78al3s558crbkawgge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Цитронат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3042</id>
    <revision>
      <id>7694</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:18:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: '''ЦИТРОН'''  '''Со цитрон до фит форма'''   Цитронот е одличен извор на витамин Ц и добар изв…</comment>
      <origin>7694</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1632" sha1="jsahbo1ci5ttwo5u4v6y1u4c2sjenxa" xml:space="preserve">'''ЦИТРОН'''

'''Со цитрон до фит форма'''


Цитронот е одличен извор на витамин Ц и добар извор на витамин А. Овие два витамина го поттикнуваат имунолошкиот состав и овозможуваат заштита. 

Цитронот е полн со антиоксиданси и има клучна улога во продукцијата на енергија во човечкиот организам. Богат со нутритиенти, има одличен вкус и сиромашен е со калории.

Еве која е нутриционистичка вредност на 100 g цитрон: 

Енергетска вредност [калории]: 32 

Јаглехидрати [g]: 8.08 

Протеини [g]: 0.63 

Маснотии [g]: 0.1 

Хранливи влакна [g]: 1.1 

Вода [g]: 90.89 

Бета каротен [mcg]: 552 

Витамин A [mcg]: 278.1 

Витамин Б1 [mg]: 0.036 

Витамин Б12 [mcg]: 0 

Витамин Б2 [mg]: 0.02 

Витамин Б3 [mg]: 0.25 

Витамин Б5 [mg]: 0.283 

Витамин Б6 [mg]: 0.042 

Фолна киселина [mcg]: 10 

Витамин Ц [mg]: 34.4 

Витамин E [mg]: 0.13 

Бакар [mg]: 0.047 

Цинк [mg]: 0.07 

Фосфор [mg]: 8 

Натриум [mg]: 0 

Калциум [mg]: 12 

Калиум [mg]: 139 

Магнезиум [mg]: 8 

Манган [mg]: 0.012 

Селен [mcg]: 0.3 

Железо [mg]: 0.09

                                 Изработила Б.Т.</text>
      <sha1>jsahbo1ci5ttwo5u4v6y1u4c2sjenxa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Банана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3043</id>
    <revision>
      <id>7695</id>
      <timestamp>2009-04-02T19:22:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.245.116</ip>
      </contributor>
      <comment>БАНАНА</comment>
      <origin>7695</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3899" sha1="313ise1j6pe06ee7z9c0a361ip6ahaz" xml:space="preserve">'''БАНАНА'''


Како што е веќе познато бананите се вистински мали складишта на енергија, но освен што помагаат да останеме во добра форма, тие може да помогнат во надминување или спречување на огромен број болести.

лек за нерви
Бананите содржат големи количини Б витамин кој го смирува нервниот систем.

борец против стрес
Калиумот е минерал кој помага во нормализирање на отчукувањата на срцето, испраќа кислород до мозокот и ја регулира количината на вода во телото. Кога сме под стрес, нашиот метаболизам се забрзува, па нивото на калиум се намалува. Рамнотежата може да се врати со залче банана.

помага при депресија
Причина за тоа е триптопханот кој се наоѓа во бананата. Триптопханот е вид белковина која телото ја претвора во серотонин познат по тоа што не опушта и го подобрува расположението.

против висок крвен притисок
Бананата е богата со калиум, а содржи малку сол што ја прави совршен лек за оние кои имаат висок притисок.

го ублажува ПМС-от
Витаминот Б6 кој го има во ова овошје го регулира нивото на глукоза во крвта која пак влијае на расположението.

за анемичарите
Бананата е богата со железо и го поттикнува создавањето на хемоглобин во крвта што помага кај анемијата.

го подобрува помнењето
Калиумот кој го има во бананата ја поттикнува концентрацијата и помнењето.

лек против мамурлук
Фрапе од банана засладен со мед е еден од најздравите природни лекови против мамурлук. Бананата го смирува желудникот и со помош на медот го надоградува потрошеното ниво на шеќер, додека пак млекото хидрира.

против чир на желудник
Бананата е единственото свежо овошје кое може да се зема без да има последици кај хроничните болни. Таа е и лек против нарушената работа на цревата. Бананата ја неутрализира пресилната киселина и ја намалува надразнетоста обложувајќи ја внатрешноста на желудникот.

Со банана против брадавици
Ако сакате да отстраните брадавица, земете кора од бананаи ставете ја со жолтата страна свртена нагоре. Кората прицврстете ја со фластер некое време.

За контрола на температурата
Во многу култури бананата се смета за овошје кое лади и ја намалува физичката и емоционалната температура кај бремените жени.</text>
      <sha1>313ise1j6pe06ee7z9c0a361ip6ahaz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:На грчки јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3057</id>
    <revision>
      <id>7719</id>
      <timestamp>2009-05-06T16:59:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Omnipaedista</username>
        <id>516</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;!----&gt;</comment>
      <origin>7719</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7" sha1="oaa8xd8upp3xf0ss4ccpxxecjx7mcz1" xml:space="preserve">&lt;!----&gt;</text>
      <sha1>oaa8xd8upp3xf0ss4ccpxxecjx7mcz1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Македонска кујна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3064</id>
    <revision>
      <id>9091</id>
      <parentid>7736</parentid>
      <timestamp>2013-03-29T18:24:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9091</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" sha1="ohxwpmv9j0dizjy7e7vstiqczrdo0mg" xml:space="preserve">* [[Ајвар]]
* [[Турли тава]]
* [[Таратур]]
* [[Лутеница]]
* [[Тавче Гравче]]
* [[Пинџур]] 
* [[Пастрмајлија]] 
* [[Зелник]] 
* [[Тури-потпечи]] 
* [[Чомлек]]</text>
      <sha1>ohxwpmv9j0dizjy7e7vstiqczrdo0mg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кој со кого ќе се помирува</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3067</id>
    <revision>
      <id>8564</id>
      <parentid>8563</parentid>
      <timestamp>2012-04-09T11:47:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>15.195.185.76</ip>
      </contributor>
      <comment>/* За националното помируванье по вторпат */</comment>
      <origin>8564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53230" sha1="jgzet94rcezwwxb0q575whhk93tgt3x" xml:space="preserve">'''КОЈ СО КОГО ЌЕ СЕ ПОМИРУВА'''

''Лидерот на ВМРО-ДПМНЕ и Премиер на Република Македониjа, Љубчо Георгиевски одговара и полемизира на темата за национално помирување''

==За националното помируванье по вторпат==
Во време кога Македониjа ja поплавуваат секоjдневните концерти на Лепа Брена и на десетина други забавни музички, театарски групи од северот; во време кога во сите кафани и кафулиња се вртат само jугословенски хитови, а македонската песна не можете да чуете нигде; во време кога државата во духот на еквидистанца со еден насто царина ja свртува комплетната тproвиja само со северниот сосед и веќе станавме како држава-сервис; во време кога Македониjа е поплавена со нечат исто само од една соседна држава и кога комплетната кадровска структура што се именува е онаа што беше лоjална на Jyrocлавиja во време кога само прашање на ден е кога ќе ги смениме знамето и Уставот и кога замижуваме дека цел свет не именува како словенско мнозинство или Славомакедонци, дури и нашите наjголеми npиjaтeли; во време кога го чекаме новиот Закон за локална самоуправа, со кoj ќе отпочнеме кантонизациjа на Македониjа; во време кога влашкото лоби немилосрдно го приватизира македонското богатство, а македонскиот народ се пауперизира и станува безгласна буква во сопствената држава, група познати македонски интелектуалци, весници и политичари, како што се Гане Тодоровска, Крсте Битовски, Коле Мангов, Блаже Ристевски, Атанас Вангепов, Ванчо Николески. Joван Павловски, Иван Катарџиев, комплетните изданиjа на весникот &quot;Нова Македониjа&quot;, &quot;Македонско време&quot;, &quot;Пулс&quot; или политичари како господинот Андов, како бестрашни и доблесни мажи уште еднаш, по коjзнае коj пат, безмилосно се пресметуваат со нaj сериозната опасност по нив за &quot;самостоjноста&quot; на Македониjа, а тоа е како надворешен неприjател Бугариja, а како внатрешен неприjател ВМРО-ДПМНЕ.

Притоа, користеjќи два момента, прво, одлуката на ВМРО-ДПМНЕ да ja наследи традициjата на историското ВМРО и именувањето на свojoт конгрес како Десетти, и вториот момент, споменувањето на Киро Глигоров на поимот национално помирување, туку нафрлена топка за да можат сите оние кои треба да се докажат да го направат тоа уште еднаш и дефинитивно да ни кажат со коj можеме да се помируваме, а со коj не можеме.

Од горенаведените имиња прочитав толку многу лаги, дезинформации, историски невистини и политички памфлети, што навистина морав да си го поставам прашањето, можно ли е луѓе од четириесет, педесет или шеесет години толку да не си ja познаваат сопствената истоpиja, можно ли е да не прочитало ниту една книга од своите преродбеници што ги буделе во 19 век или, пак, од националните херои на македонската револуционерна борба за кои навистина не можеме да се пожалиме дека не пишувале книги, статии или писма за да бидат доволно jacни во она што сакале да го кажат а ние, идните генерации, не треба да ги читаме со фусноти или на помакедончен jазик како што некои, како Гане Тодоровски, го воведуват во практика. Си го поставувам прашањето можно ли е деканот на Филолошкиот факултет г-дин Атанас Вангелов никогаш да не го прочитал Миладинов или, пак, Шапкарев и да воспостави комуникациjа со авторите кои се темел на она што денес го имаме.

Доколку, пак, овие луѓе ja познаваат сопствената историjа, тогаш повторно значи се работа за ставање на интелектуалецот во служба на кариеризмот, газењето по самиот себе, самоплукањето, само за да се добие повеке благонаклоност кaj властодржецот што, впрочем, беше навистина испробана практика во изминатите децении и зар не сфаќаат овие луге дека ваквиот систем може да издржи само во еден тоталитарен свет. Своите аргументи можат да ги бранат само со дендрскот, заканите и заплашувањата. Толку ли им е тешко да сфатат дека тоталитарниот ѕид, со кoj е оградена Македониjа, може да го држат уште десет години, меѓутоа, ќе доjде ден кога сето тоа ќе се сруши и што ќе стане со нивните дебели книги напишани врз база на очевидни лаги или државни фалсификати! Што ке стане со нивниот интелектуален багаж, коj денес толку високу го издигнуваат, зар не сфаќаат дека во светот се создава информациски автопат, кoj за многу кратко време ќе помине и низ Македониjа! Зар не сфаќаат дека помина времето кога историjата се пишуваше во затворените граници од Гевгелиjа до Врање! Но, да почнам со ред.

Ќе почнам со нападите врз бугарската политика спрема Македониjа и фамозните врски на Бугариjа со ВМРО-ДПМНЕ, при што ќе го потенцирам она што досега стотина пати сум го потенцирал, а тоа е дека ВМРО-ДПМНЕ на Бугариjа гледа само како на еден од четирите соседи со коj треба да се има пријателски односи, при што го истакнуваме реалниот политички заклучок, кoj ceкoj непристрастен политички набљудувач лесно може да го заклучи, а тоа е дека Република Бугариjа, односно неjзината надворешна политика, во минатите пет години ja направи во единствен коректен сосед на Република Македониjа, кoj директно со ништо нe ja условуваше или, пак jа попречи меѓународната позициjа на Република Македониjа, односно патот кон меѓународен политички cyбjeкт. Напротив, таа беше еден од наjсилните агитатори дека Република Македониjа треба да се стои зад стабилноста на Македониjа. Ja призна Република Македониjа, спротивно на одлуката на Европската заедница, по цена дури и да се замери, направи притисок врз Русиjа да ja признае Македониjа и тоа Елцин jaвно го изjави. Да потсетам дека претседателот Желев беше личноста кoja двапати ги одби Милошевиќ и Мицотакис за нов балкански договор или за нова поделба на Македониjа. Неколкупати беше одбиена понудата на Милошевиќ за двоjна поделба на Македониjа. Впрочем, сите европски и американски аналитичари, па дури и политичари, пocтojaно повторуваат дека на Балканот наjвоздржана политика кон другите држави води токму Бугариjа, само што тоа не сакаат да го чуjат, ниту да го видат нашите политичари. Да не зборуваме за економската отвореност кога Македониjа беше под комплетно ембарго кое трае и до денес и да ги споменеме чиновите на добра волja за двете наjспорни прашања меѓу двете држави, а тоа се изjавите на претседателот Желев, на тогашниот премиер Димитров, па и на сегашниот премиер Виденов, дека Бугаpиja ќе го почитува самоопределувањето на македонскиот народ и ке го прифати таков каков што е. Што се однесува до jaзикот, има ли покарактеристичен пример од дозволата на претседателот Желев две од неговите книги да се преведат на македонски jaзик и да бидат oбjaвени. Прашање што повеќе децении беше замрзнато. Сите овие постапки ВМРО-ДПМНЕ како политичка партиjа ги ценеше затоа што имаше поткрепа во своjата основна идеjа, а тоа е самостojност и независност на Македониjа. Од овие постапки на надворешната политика на Бугариjа, очигледно, можат да се плашат само оние луѓе кои длабоко се плашат од самостоjна и независна Македониjа и сите свои политички активности во минатите кризни години ги водеа во насоката Македониjа да остане во рамките на нова Jугославиja.

==За бугарофилите и србофилите==
Во сите овие жестоки критики и напади против ВМРО-ДПМНЕ или историското ВМРО или против националното помирување, државните и официалните претставници во едно се согласни. Имено, тие едиогласно јa изнесуваа тезата дека нема помируваае со врховистите и не вракат барем педесет, шеесет или сто години назад. Jac, кога зборувам за националното помирување, повеке би сакал да пишувам за малку пократок историски период, оноj што го паметиме и за оној што се уште има живи сведоци или жртви. Само ке ги потсетам горенаведените интелектуалци дека, од 1945 до 1990 година, Македонија беше жртва на титоистичката jrocловенскa диктатура. Прво, по линија на самостојна Македонија, потоа по линија на Информбирото, по линија на национализацијата и по линија на демократско-грагански спротивставувања /на пример, нeкoj го критикувал Тито, или Лазо/. Посебно деценијата по 1945 година беше деценијата на брутални убиства без судење, тешки малтретирања по затворите и сите можни видови на притисоци што можеше да ги измисли Титовата комунистичка држава. Затоа, сметам дека зборувајки за националното помирување, прво, треба да го расчистиме тoj период за кој можеме да наземе илјадници живи сведоци да ги кажат своите спомени, да им се даде гласност на тие спомени, да видиме зошто тие луге биле уништувани, мегутоа, да проговориме и за оние кои ги уништувале. Морам да признаам дека во овие неколку години како човек сум згрозен од дрскоста и силата штo ja имаат злосторниците по 1945 година, кои сѐ уште седат комотно во своите вили на Водно, а некой од нив сѐ уште управуваат од заднина со државата, кои гласно велат &quot;не сакаме никакво помирување&quot; додека жртвите со своите болести, навлечени по Идризово или Голи Оток сѐ уште исплашено молчат, jaвyвaјки се срамежливо понекогаш со сѐ уште набиено чувство на вина. Тоа е најолемата морална хипокризија на политички план што и се случува денес на Македонца и без кoja на морален план нема да мрднеме ни чекор, ако не расчистиме. Сѐ додека жртвите за самостојна Македонца и сѐ додека злосторниците кои ги пракале тие жртви пред нишаните на удбашките пиштоли или затворите, свечено, со писма ги каниме на официалните државни свечености и манифесние само ќе се навикнуваме на тој апсурд и ќе живееме сѐ повеќе со политичката лага.

==За подалечното минато==
Обично, во сите тие напади, луѓето на режимот исфрлуваат една теза: помирување - да, но не со Тодор Александров и со Ванчо Миxajлов, односно со таканаречените врховисти, при што веднаш се исфрлаат следните аргументи. Прво, тие биле крвници на македонскиот народ; второ, секогаш декларирале дека во Македониjа живеат македонски Бугари и немале правилен став за националното прашање и трето, кое, мораат да признаат, неодамна им го даде познатиот есеист Коле Мангов, биле единствените што не го признавале македонскиот jaзик и жестоко се бореле против него. А како додаток на тоа, коj само подобро го дообјаснува овoј став, а со што ке полемизирам во овoj текст, с тезата на господинот Иван Кантарџиев дека национално помирување може да има само со оние кои цврсто стojaт зад тезата за caмостojнa Македонија, кои цврсто стojaт или стоеле зад македонската нација или го признаваат македонскиот jaзик и македонската православна црква.

Што се однесува до крвниците, обично Александров и Михајлов се претставуваат како крволоци над македонскиот народ, при што секогаш се наведуваат некакви апстрактни бројки без многу конкретни податоци. Отворено би го поставил прашањето /пораката/ до македонската историографија, што е можно побргу да расчисти со вистинската бројка на луге поединци, мислам Македонци, кои загинале по наредба на Александров и Михајлов. Едноставно, за да имаме jacнa претстава за ширината на тие злосторства, а не ке е лошо да ни приложат и одредени материали кoj оз вим и зошто бил убиен, зашто, колку што ми е познато, секое убиство но ВМРО морало да биде одобрено или потврдено со Одлука на Централниот комитет. Меѓутоа, кога зборуваме за крвниците навистина сметам дека на Македонија и недостасуваат и некои други бројки, за да можеме да сфатиме едно време дали подалечно или поблиско. Како прво, зошто до денес во македонската историографија ja нема бројката на македонските жртви што биле убиени, затворени или претепани од дваесет и три годишната српска окупациja на Македонија. Мислам дека компарацијата ќе ни каже многу без понатамошни коментари. Кога сме кај бројките, би запрашал зошто до ден-денес сѐ уште немаме официален и документиран материал за македонските жртви од времето на Втората светска вojнa. Па да видиме колку Македонци загинале под бугарска окупациjа, колку загинале под албанска окупација, колку загинале на Сремскиот фронт и, нормално, националната структура на тие што загинале. Колку од нив биле Македонци, Срби, Евреи, Турци, Роми. Конечно, кога ќе успееме ние да ja видиме бројката на македонските комунистички крвници, кои во соработка со своите jуrocловенски пријатели беснееја по 1945 година. Можеби оваа бројка најдобро ке илустрира и ке не доближи до минамалната дефиниција што можеме да ja изведеме и да го наречеме некого крвник на македонскиот народ.

Сѐ додека македонската историографија не почне да работи со документирани податоци и конкретни имиња, посебно за првиот од овие примери и последниот, jac ке останам со лично у6едување дека ако се соберат сите жртви на Александров и на Михајлов, барем за десетпати се помалку од оние жртви и од оние крвништва што и ги остави во наследство другарот Тито со неговите соработници Лазо, Крсте, Вера, Киро, Борко, и да не ги редам понатаму. Толку за крвниците на македонскиот народ. А националното помирување во кoja било држава е токму тоа, кога имало крвници на едната страна, кога имало крвници на другата страна и кога тие се ставаат на едно место, ако се бореле со свои идеи за кои загинале.

==За реперите на Катарџиев==
Како прв репер што го посочува господинот Катарџиев, за да ги помириме национално нашите историски личности, го посочува моментот на борбата за самостојна и независна Македонија. И тука дилемата веднаш ја расчистуваме. Сите ние знаеме дека сите овие борци што раководеа со Македонија во минатите 45 години, а некои останаа и ден-денес да раководат, зборуваа и повторуваа само едно исто, дека тие се бореле за Македонија во рамките на Jyгославија, дека за Македонија нема друга алтернатива освен Jyrocлавиja и, би рекол слободно, до ден-денес не можат да се откажат од идејата за Jyrocлавиja. Наспроти нив, и најмалку упатениот граганин на Македонија во минатите 45 години многу добро знаеше дека во истото време олицетворение на борбата за самостоjнa Македонија беше токму борбата од Тодор Александров и Ванчо Михајлов, само што таа идеја за самостојна Македонија беше најкритикуваната и за неа, како што се сеќаваме, се одеше во затвор.

Кога сме кaj програмите, можеме да ги листаме документите и програмските определби на ВМРО во времето на Александров и Миxaјлов и во тие документи не можеме да наjдеме ништо друго освен секаде истата цел: самостоjнa и обединета Македонија. Сето друго е само обична памфлетска историја од кoja не сакаат да мрднат нашите историчари. Мегутоа, кога зборуваме за програмите и документите од кога е формирана КПМ во составот на КПJ, таму, за наша жал, не можеме да видиме никаде заложба за самостојна Македонија, напротив, секаде многу jacно и децидно е декларирано останувањето на Македонија во рамките на Jугославија. Коj е сега врховист? Впрочем, кoja е таа толку голема разлика ако нeкoj бил бугарски офицер, а друг бил jyrocловенски офицер, зар не е крајно време да ги ставиме на исто место jyrocловенскитe врховисти, кои денеc ja држат Македонија, со бугарските врховисти од пред сто години. До кога во Македонија ќе пронаогаме само бугарски платеници, а српските платеници ќе владеат со Македонија. Зар не е крајно време навистина да ги извлечеме историските поуки од македонската трагична историја и, конечно, кога сме на нивото на програмите за самостојна Македонија, првиот репер на господинот Катарџиев пocтojaно се споменува нeкoja изjaвa на Александров по Првата светска војна дека Македонија треба да остане во рамките на Бугарија. Зар не е тоа исто со изјавата на господинот Глигоров, Црвенковски и Андов, кои во 1990-91, па дури и 1992 година, nocтojaно зборуваа дека Македонија треба да остане без алтернатива во рамките на Jyrocлавиja и од сѐ срце се бореа за таа идеја. Зошто на овие тpojцaтa можеме да им простиме дека биле тогаш во заблуда, а денес се први борци за самостојноста и интегритетот на Македонија. Значи, им го признаваме правото на промената на идеите, а на Александров тоа не можеме да му го простиме, дотолку повеке што целата негова активност и заложба по 1918 година е фрлена само на една карта, а тоа е самостојна и обединета Македонија.

==За вториот репер на господинот Катарџиев==
Нема простување, како што вели господинот Катарџиев, со оние кои зборувале за македонски Бугари и автоматски со тоа не ja признавале македонската назија, при што се посочуваат веднаш Александров и Михајлов. Hajвepojaтно ваквото дезинформирање на jaвностa, при што никoj не смее да каже нешто спротивно, е наjдобap доказ за тоталитарната држава во кoja живееше македонскиот народ, македонскиот граѓанин, или нajпoвeкe интелектуалец во Титова Jугocлавиja. Па затоа овoj пaт ќе поставам многу дрско и отворено прашање до Македонска академија на науките и уметностите, до Институтот за национална историја и до сите професори по историја излезени од Скопскиот универзитет, а сигурно тука можам да ги додадам и љубопитните новинари кои гладам дека многу сакаат да се занимаваат со таа тема: &quot;Дами и господа, најдете ми, покажете ми било каков документ, било какво ливче хартија, било какво писмо, било каква новинарска полемика, нешто-било што, меѓу првиот претседател на централистите Татарчев и првиот претседател на врховистите Китинчев или, пак, меѓу Делчев и Сарафов или, пак, подоцна мегу Александров и Влахов каде што тие искажуват различни ставови по прашањето на македонската нација, македонскиот јазик, Македонската Православна Црква или писмото што треба да се употребува во Македонија&quot;?

Колку и да се трудите да барате, господа, ве уверувам дека таква работа нема да можете да најдете, од едноставни причини што нема, од едноставни причини што и централистите и врховистите по прашањето на македонската нација, македонскиот jaзик или останатите отворени прашања имале потполно идентични ставови. Ве молам, престанете да го труете македонскиот народ со една историска фатаморгана кoja само вие ја гледате педесетина години дека централисти биле оние кои што зборувале за македонски Бугари.

Се надевам кога кoj било од вас наредниот пат ке се jaви да полемизира со мене, прво ке ми го посочи тоа ливче xapтијa што го барам од вас, а дури потоа ке ми ги залепи сите останати етикети од типот на врховист, бугарофил, ванчовист и сето останато што го имате добро научено во вашата практика на државни интелектуалци. Впрочем, ако сакате да полемизирате по ова прашање, не би било лошо да ми дадете и еден друг одговор, односно ако Александров и Михајлов зборувале за македонски Бугари, тогаш ви поставувам уште едно отворено прашање, за што зборувала ВМРО-Обединета. Впрочем, ако добро ме служат очите, при читањето на нивните документи, програмски декларации, книги или списанија издадени од нив, морам да ви признаам дека и ВМРО-Обединета сегде зборува за македонски Бугари. Во сите нејзини основни програмски декларации, во сите нејзини списаниja што ги издавала, а впрочем и сите неjзини лидери се декларирале како македонски Бугари како што е Димитар Влахов, Методиј Шаторов-Шарло, Павел Шатев, Владимир Поп Томов. Значи ли тоа дека треба да се откажеме од нив во македонската историјa, па дури тогаш да го направиме пребpojyвањето кoj со кого ќе се помирува и ќе остане ли нeкoj со кого ќе можеме да се помириме.

==За третиот репер на господинот Катарџиев==
Признавањето и прифаќањето на Македонската Православна Црква е третиот услов што го поставува господинот Катарџиев, при што, нajвepojaтно поага од одредени актуелни состоjби кои, сакале ние или не, се однесуваат на минатото. Актуелните cocтоjби нajвepojaтно комуницираат со Македонската патриотска организација /МПО/ кoja во македонската диаспора има изградено околу триесетина цркви во кои се собирале и се собираат македонските емигранти од постарите генерации. Значи им даваме официjален одговор дека тие бегалци не можат ниту да сонуваат дека нивната самостојна македонска држава било кога ќе ги прифати и ќе разговара за национално помирување и нивно прибирање под чадорот на Македонија. Доста тврд став кoj многу убаво кореспондира со ставовите на актуелната власт и сѐ ќе е убаво само ако ги подзатвориме очите и не сакаме да се соочиме со некои вистини од минатото кои, за жал, жестоко не притискаат. Македонскиот народ во cвojaтa долга историја имал право само двапати на слободно референдумско изjaнување: во 1991 година, кога гласавме за самостojнa Македонија и 1871 година кога со ферман на Султанот е распишан исто така слободен референдум и кога македонскиот народ во повеке од двотретинско мнозинство ја прифати бугарската егзархија како свoja. Што ќе правиме со тoj народ? И него ли ќе го избришеме од македонската историја и ќе извикаме - нема национално помирување! Зошто се срамиме и бегаме од фактот дека сѐ она што е позитивна македонска револуционерна традиција произлегува токму од егзархискиот дел на македонскиот народ!

Нема да кажам некoja нова вистина ако го спомнам фактот дека и Гоце Делчев и Даме Груев и Ѓорче Петров и Пере Тошев и треба ли сите да ги редам и да ги бpojaм, дека биле учители на бугарската егзархија во Македонија, земале плата од неа и нормално ја спроведувале нејзината воспитно-образовна програма. Не е тajна ако кажам дека комплетниот 6poj на илинденци и целиот состав на револуционерната организација бил регрутиран само од егзархискиот дел на македонскиот народ. Впрочем, некои македонски историчари го признаваат тој факт дека една од најголемите грешки на историското ВМРО, Гоцевото ВМРО, била во фактот што се потпирала само на егзархискиот дел од народот, а не се потпрела и на оние што биле под српската патријapшиjа или, пак, грчката. Но и за тоа прашаиње, несвесно или по инерција, веќе имаме изградено свoj став па знаеме кои биле четите на Бабунски или, пак, оние Македонци кои оделе кај грчките андарти.

==За четвртиот репер на господинот Катарџиев==
Покpaj од Катарџиев, дека Александров и Михајлов не го признавале македонскиот јaзик и неговото писмо, дознав и од еден од поголемите есеисти во Македонија, господинот Коле Мангов кoj ни кажа дека овие личности биле жестоки противници на македонскиот јазик. Морам да признаам дека, иако се сметам за добар познавач на македонската историја, сѐ уште не сум нашол документ каде што Александров жестоко се бори против македонскиот jaзик, додека кај Mихаjлов тоа постои, меѓутоа дури после 1945 година.

Но, зарем веке не констатиравме дека парадоксот и лагата форсирани од позиција на камшик или дезинформацијата, беа едни од најголемите аргумента на времето што помина. Па ќе се обидам накратко, а ако некој господа сакаат и на подолго, во нeкoj од наредните броеви да ja разобличам и оваа историска фатаморгана кoja изгледа приближно вака: врховистите биле за бугарски jaзик, а централистите за македонски jaзик.

Без сомнение историските документа ни зборуваат дека ни едните ни другите, ако револуционери, не посветувале посебно внимание по ова прашање. Едноставно го прифатиле онoj став што бил останат од македонските преродбеници, така што, ако треба да ja бараме вината што некој од нив зборуввал на &quot;бугарски јазик&quot; или пишувал на &quot;бугарско писмо&quot;, вината без сомнение треба дa ja бараат токму кaj македонските преродбеници за кои ние досега немаме никаква забелешка и сме ги прифатиле сите за светли и големи личности на македонската историја. А кога ќе дојдеме до нив нормално читали ги без фусноти и без дополнителни коментари само краткото фрлање или читање на нивните големи дела ќе ни открие повторно за нас една многу тажна вистина. Имено дека и Партение Зографски и Кирил Пејиновиќ и Теодосије Синаитски и Браќата Миладинови и Глигор Прличев и Кузман Шапкарев и Марко Цепенков /и уште колку ли други!?/, секаде каде што пишувале за свojoт мaјчин јазик или, пак, за реформите на тој јазик, секаде зборуваат како за бугарски јaзик. Значи пак доагаме до Михајлов и Александров. Зошто ги обвинуваме и етикетираме за нешто за што воопшто не се виновни и за што виновниците треба да почнеме што поскоро да ги бараме на друго место. Зарем не е срам за македонската историја на големите наши преродбеници браќата Миладинови секаде да се декларираат като Бугари и да зборуваат за мајчиниот јазик како бугарски, а ние сме ги прифатиле за наши преродбеници. Зарем не треба час поскоро деканот на Филолошкиот факултет да поведе постановка за бришење на нивните имиња од нашата книжевна и писмена традиција. Кога би бил на неговото место, со таа политичка сила што јa поседува и со тoj развиен ум, јac навистина тоа би го направил тоа час поскоро.

==Завршна анализа од реперската политика на господинот Катарџиев==
Ќе се обидам да ги применам реперите на господинот Катарџиев за национално помирување на најголемиот и без сомнение најдокажаниот син на македонската револуционерна ослободителна борба Гоце Делчев. Како прво, политичката програма за самостојна Македонија, Гоце Делчев нe ja исполнува од едноставна причина што крајниот негов политички дострел бил автономија на Македонија. Идејата за самостојнa македонска држава и нејзината прокламација во рамките на историското BMPO, ce jaвyва дури со Тодор Александров, а се зацврстува со Ванчо Михајлов. Но, да одиме со другите репери: македонски jaзик, македонско писмо, македонска нација и македонска црква. Само спомнувајќи факти од неговата биографија: целото свое школување родителите на Гоце го доверуваат на бугарската егзархија. Откако го завршува основното училиште татко му го праќа во бугарска солунска машка гимназија, а потоа заминува за Бугарија за да стане бугарски воен старешина. Школувањето го прекинува и се враќа во Македонија како бугарски егзархиски учител каде мегу другото на децата им предавал како мајчин /бугарски/ јазик. Се зачленува во 1893 или 1984 година во една организација којa се вика Бугарски Македоно-Одрински Револуционерни Комитети и за кратко време станува еден од нејзините врвни раководители. Избран е за задграничен претставник во Софија каде што редовно кога е таму, замислете - присуствувал на седниците на врховниот комитет и активно учествувал во донесувањето на многу одлуки, а мора да се каже дека имал и големи пријатели во Врховниот комитет како што е на пример, Борис Сарафов на кого заедно со Ѓорче Петров му организирале да стане претседател на Врховниот комитет.

Значи сите репери се прекршувваат на најголемиот син на македонскиот народ Гоце Делчев и нajвepojaтно со вакви биографски карактеристики да беше жив 1945 година, кога србокомунистите го направија државниот удар за останување на Македонија во Југославија. Делчев ќе беше еден од првите кои ќе завршеше во познатото Идризово.

==Можеме ли да извлечеме воопшто некакви поуки==
Жестоката офанзива што повторно се води против ВМРО-ДПМНЕ со цел да се сврти вниманието на народот од економската беда, од комплетната културна асимилација, а со тоа нормално оди и политичката кoja во овoj момент се врши од северот во Македонија, како и од жестокиот грабеж кoj од македонскиот човек создава нов трагикомичен лик во сопствената земја, ме натера да одговорам толку дрско за македонски услови и да проговорам за некои вистини и лаги со кои мораме да се соочиме што поскоро, ако сакаме да одиме напред. Инаку, сме осудени на уште поголемо пропаѓање во живиот песок во кој сега се наоѓаме до гуша. Секое вртење или скокање во тоj жив песок само уште повеке не тера да одиме подлабоко во него. Како изгледа тoj жив песок ќе илустрирам со уште еден пример. Неодамна во Софија, по американска инициатива, се одржа годишнина од издавањето на книгата на Карнеги - дондајата за двете балкански војни на кoja учествуваа историчари, научници и политичари од цел свет под раководство на Бжежински. Државните интелектуалци оваа конференција насловија како нов заговор против Македонија. А што всушност претставува таа книга, напишана од десетина врвни историчари и политичари од неколку европски држави и Америка 1914 година, непосредно по двете балкански војни, а спонзорирани од Америка? Книгата не претставува ништо друго освен документ верификуван од меѓународна комисија за сите злосторства врз македонскиот народ во балканските војни. На дланка ja гледаме поделбата и раскинувањето на етничка Македонија. Го гледаме однесувањето на грчките, српските и бугарските вojcки. Го гледаме геноцидот врз македонскиот човек. Впрочем, го имаме најголемиот документ кoj треба само да го препечатиме и бесплатно да го поделиме во ceкoja европска држава или секoj политичар кoj нешто ни значи. Да стоиме цврсто и да кажеме зошто сме во право. Но, живиот песок во кoj се повеќе пропаѓаме не тера тoj документ да го запалиме, да го напаѓаме и јaвно да се откажеме од него, а со тоа го палиме и единствениот мегународно верификуван документ за балканските вojни и нашата поделба. Зошто? Повторно прашање од мoja страна. Зошто бегаме од она со што можеме да се бориме? За жал, повторно тука има некои болни за вас невистини. Меѓународната комисија во целиот тој документ во цела Македонија зборува за македонски Бугари. Единствена среќна околност за александровистите и за Mиxajловистите очевидно е во фактот што ни едниот ни другиот во таа 1914 година не бил во високата политика, инаку сигурно сега ќе ги обвиневме дека ги потплатиле меѓународните посматрачи.

На кpajoт, зборувајќи за националното помирување, ќе го потенцирам уште еднаш ставот дека националното помирување на Македонија меѓу живите и мртвите е повеќе од потребно. За да можеме што поскоро да се свртиме кон иднината националното помирување во било кoja држава се прави токму од причини што некoj се борел против некого и затоа што паѓала крв и на едната и на другата страна. Тоа е суштината на националното помирување. Ако го немале крвопролевањето немало ни да има потреба од национално помирување, а впрочем ако сакаме да ja зацврстиме идејата за самостojнa Македонија, македонскиот јазик, македонската нација или македонската црква, токму тоа ќе го направиме ако ja имаме храброста да се соочиме со некои недвосмислени историски вистини без да бараме виновници во двајца или во тpojцa личности за да можеме да направиме лажно алиби, а впрочем на тoj начин самите ќе си помогнеме да излеземе од ќор-сокакот во кoj се наогаме сега.

[[Категорија:Македонија]]</text>
      <sha1>jgzet94rcezwwxb0q575whhk93tgt3x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Softredirect</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3069</id>
    <revision>
      <id>10435</id>
      <parentid>10432</parentid>
      <timestamp>2015-10-20T20:13:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gangleri</username>
        <id>26</id>
      </contributor>
      <comment>improuved to [[:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]] using [[m:Soft redirect]]|soft redirect - added BiDi safety - LANG=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;</comment>
      <origin>10435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="247" sha1="1ck76o1bo02hg51p6ohu2xow0xkifnl" xml:space="preserve">[[Image:Redirectltr.png|#REDIRECT ]]&lt;span class=&quot;redirectText&quot; id=&quot;softredirect&quot;&gt;[[:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]]&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size:85%; padding-left:52px;&quot; LANG=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; &gt;This page is a [[m:Soft redirect|soft redirect]].&lt;/span&gt;</text>
      <sha1>1ck76o1bo02hg51p6ohu2xow0xkifnl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3072</id>
    <revision>
      <id>10617</id>
      <parentid>8316</parentid>
      <timestamp>2017-11-23T09:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Federico Leva (BEIC)</username>
        <id>2261</id>
      </contributor>
      <comment>+img</comment>
      <origin>10617</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1265" sha1="9a7v91c36om1vi0cgv99bs3vnkdeaft" xml:space="preserve">[[Податотека:ChessSet.jpg|200px|мини|десно|Неколку шаховски фигури: (од лево кон десно) бел крал, црн топ, црна дама, бел пешак, црн коњ и бел ловец.]]
[[File:Iacopo da Cessole - De ludo scachorum - 6440860.png|thumb|''De ludo scachorum'', 1493]]
Шахот е древна стратешка игра, за која се верува дека потекнува од Индија. Играта се игра меѓу два спротивставени играчи на табла во форма на квадрат со 64 полиња (8х8). Целта е преку движење на фигурите, според одредени правила да се зароби противничкиот крал, односно да се „матира“.

== Содржина ==
#[[/Правила/]]
#[[/Нотација/]]
#[[/Тактика/]]
#[[/Тактика (задачи)/]]
#[[/Стратегија/]]
#[[/Отворања/]]
#[[/Едноставна партија/]]
#[[/Завршница/]]
#[[/Варијанти/]]
#[[/Турнири/]]
#[[/Загатки/]]
#[[/Задачи/]]

[[Категорија:Шах]]
[[Категорија:Игри]]</text>
      <sha1>9a7v91c36om1vi0cgv99bs3vnkdeaft</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3073</id>
    <revision>
      <id>7750</id>
      <timestamp>2009-06-30T15:56:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7750</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" sha1="ndkn4fps4ldfrmdh9gy0xxqb7ogxpjy" xml:space="preserve">[[Категорија:Игри]]</text>
      <sha1>ndkn4fps4ldfrmdh9gy0xxqb7ogxpjy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Игри</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3074</id>
    <revision>
      <id>7751</id>
      <timestamp>2009-06-30T15:58:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7751</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" sha1="ba5z3sfp2q1j438n39z7nso4nbjvbzn" xml:space="preserve">[[Категорија:Живот и забава]]</text>
      <sha1>ba5z3sfp2q1j438n39z7nso4nbjvbzn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3075</id>
    <revision>
      <id>7757</id>
      <parentid>7756</parentid>
      <timestamp>2009-06-30T17:33:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Проширување</comment>
      <origin>7757</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="460" sha1="164cam6wco88upt80hn8src30ho612m" xml:space="preserve">Шаховските загатки претставуваат шаховски композиции, чие барање е да се постигне одредена цел во одреден или неодреден број на потези.

* [[/Распоред|Распоред на фигурите]]
* [[/Мат|Мат]]
* [[/Завршница|Завршица]]
* [[/Средишница|Средишница]]


[[Категорија:Шах]]</text>
      <sha1>164cam6wco88upt80hn8src30ho612m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки/Распоред</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3076</id>
    <revision>
      <id>7758</id>
      <timestamp>2009-06-30T17:34:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7758</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="90" sha1="irtneg2v30fy9m54hvbnby3400dr2vs" xml:space="preserve">*[[/8 дами/]]
*[[/14 ловци/]]
*[[/32 коњи/]]

[[Категорија:Шах]]</text>
      <sha1>irtneg2v30fy9m54hvbnby3400dr2vs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки/Распоред/14 ловци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3077</id>
    <revision>
      <id>7759</id>
      <timestamp>2009-06-30T17:56:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7759</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" sha1="nqsnkgr9wdpsv9mjlqzerv81w4pnr41" xml:space="preserve">Распоредете 14 ловци на празна шаховска табла, така што, ниту еден ловец нема да биде нападнат од друг ловец.

{{шаховска позиција}}

[[/Решение/]]</text>
      <sha1>nqsnkgr9wdpsv9mjlqzerv81w4pnr41</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Шаховска позиција</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3078</id>
    <revision>
      <id>7760</id>
      <timestamp>2009-06-30T17:57:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нов шаблон</comment>
      <origin>7760</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9229" sha1="sl5fyus9hxqpa28fo5jk5dmvy19ka0o" xml:space="preserve">{| style=&quot;border-collapse:collapse; border:thin solid gray; background:white; text-align:center; font-family:monospace;&quot;
 |
{| style=&quot;border-collapse:collapse; border:thin solid gray; background:transparent; border-spacing:0px; margin:5px;&quot;
 |-
 |
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | a
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | b
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | c
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | d
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | e
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | f
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | g
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | h
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 8
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{1|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{2|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b8]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{3|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{4|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d8]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{5|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{6|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f8]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{7|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{8|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h8]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 8
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 7
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{9|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{10|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b7]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{11|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{12|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d7]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{13|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{14|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f7]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{15|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{16|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h7]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 7
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 6
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{17|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{18|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b6]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{19|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{20|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d6]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{21|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{22|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f6]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{23|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{24|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h6]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 6
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 5
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{25|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{26|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b5]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{27|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{28|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d5]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{29|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{30|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f5]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{31|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{32|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h5]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 5
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 4
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{33|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{34|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b4]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{35|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{36|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d4]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{37|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{38|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f4]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{39|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{40|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h4]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 4
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 3
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{41|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{42|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b3]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{43|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{44|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d3]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{45|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{46|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f3]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{47|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{48|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h3]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 3
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 2
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{49|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{50|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b2]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{51|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{52|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d2]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{53|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{54|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f2]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{55|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{56|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h2]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 2
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 1
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{57|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{58|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b1]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{59|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{60|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d1]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{61|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{62|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f1]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{63|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Image:Chess tile {{{64|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h1]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 1
 |-
 |
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | a
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | b
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | c
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | d
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | e
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | f
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | g
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | h
 |}
{{#if:{{{desc|{{{68|}}}}}}|
{{!}}-
{{!}} {{{desc|{{{68}}}}}}}}
 |}&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаховски шаблони|Шаховска позиција]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sl5fyus9hxqpa28fo5jk5dmvy19ka0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шаховски шаблони</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3079</id>
    <revision>
      <id>7761</id>
      <timestamp>2009-06-30T17:57:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7761</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" sha1="ivmi26stgcoz4bb39hrc8rq0n6gtkza" xml:space="preserve">[[Категорија:Шах]]
[[Категорија:Шаблони]]</text>
      <sha1>ivmi26stgcoz4bb39hrc8rq0n6gtkza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки/Распоред/14 ловци/Решение</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3080</id>
    <revision>
      <id>7762</id>
      <timestamp>2009-06-30T17:59:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7762</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="430" sha1="hvrkjws1lwnwhhqn7ugvf1qcr0jw9vf" xml:space="preserve">Има повеќе решенија на оваа загатка, но отприлика сите се слични.

Ове е едно од нив:

{{Шаховска позиција|=

8 |  |bl|bl|bl|bl|bl|bl|  |=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |bl|bl|bl|bl|bl|bl|bl|bl|=

|40}}</text>
      <sha1>hvrkjws1lwnwhhqn7ugvf1qcr0jw9vf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки/Распоред/32 коњи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3081</id>
    <revision>
      <id>7763</id>
      <timestamp>2009-06-30T18:01:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7763</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="246" sha1="9ftz57ziiqw0qix4dls96jx1cl6489r" xml:space="preserve">Распоредете 14 коњи на празна шаховска табла, така што, ниту еден коњ нема да биде нападнат од друг коњ.

{{шаховска позиција}}

[[/Решение/]]</text>
      <sha1>9ftz57ziiqw0qix4dls96jx1cl6489r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки/Распоред/32 коњи/Решение</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3082</id>
    <revision>
      <id>7766</id>
      <parentid>7765</parentid>
      <timestamp>2009-06-30T18:07:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7766</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1105" sha1="ngik7skpwwdjiggoaszccxzez6c9a9t" xml:space="preserve">Коњот е фигура во шахот, која со секој потег ја менува бојата на полето на кое се наоѓа, односно полињата коишто ги контролира се со различна боја од бојата на полето на кое се наоѓа. Ова тврдење е клучно за решението на оваа загатка. Со оглед на тоа дека шаховската табла има 64 полиња, од кои 32 се црни и 32 се бели, распоредот на бараните 32 коњи ќе биде на сите црни, односно на сите бели полиња. Значи оваа загатка има две решенија.

Еве едно од двете решенија:
{{Шаховска позиција|=

8 |  |nl|  |nl|  |nl|  |nl|=
7 |nl|  |nl|  |nl|  |nl|  |=
6 |  |nl|  |nl|  |nl|  |nl|=
5 |nl|  |nl|  |nl|  |nl|  |=
4 |  |nl|  |nl|  |nl|  |nl|=
3 |nl|  |nl|  |nl|  |nl|  |=
2 |  |nl|  |nl|  |nl|  |nl|=
1 |nl|  |nl|  |nl|  |nl|  |=

|40}}</text>
      <sha1>ngik7skpwwdjiggoaszccxzez6c9a9t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тишина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3085</id>
    <revision>
      <id>8220</id>
      <parentid>7792</parentid>
      <timestamp>2010-12-04T16:45:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.178.69</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Во Тишината */</comment>
      <origin>8220</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="374" sha1="lu6ph2z9j96mo3h7qp2cnlsbjuikjr4" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%86%D0%BE_%D0%A8%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%B2 Ацо Шопов]&lt;br/&gt;
Тишина

=== Во Тишината === 
Ако носиш нешто неизречено, &lt;br /&gt;
нешто што те притиска и пече, &lt;br /&gt;
закопај го во длабока тишина - &lt;br /&gt;
тишината само ќе го рече.</text>
      <sha1>lu6ph2z9j96mo3h7qp2cnlsbjuikjr4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ацо Шопов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3087</id>
    <revision>
      <id>10571</id>
      <parentid>10570</parentid>
      <timestamp>2017-07-08T06:25:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10571</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="355" sha1="342z3fn45jz70r804ag943lal9nq75s" xml:space="preserve">=== Поезија ===
* [[„Ко челик сме ние“]]
* [[Кога ти е најтешко]]
* [[Тишина]]
* [[Седма молитва на моето тело – Ацо Шопов|Седма молитва на моето тело]]

== Види исто така ==
* [[s:Ацо Шопов|Ацо Шопов на Викиизвор]]</text>
      <sha1>342z3fn45jz70r804ag943lal9nq75s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кога ти е најтешко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3088</id>
    <revision>
      <id>8149</id>
      <parentid>7795</parentid>
      <timestamp>2010-07-30T16:04:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>79.126.209.170</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Кога ти е најтешко */</comment>
      <origin>8149</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="643" sha1="gzd7d5gzr0e15ta27ywafmyuzfnqbjp" xml:space="preserve">[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%86%D0%BE_%D0%A8%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%B2 Ацо Шопов]&lt;br/&gt;
Бела тага на изборот

=== Кога ти е најтешко ===
Кога ти е најтешко, кога ти се чини&lt;br/&gt;
дека гласот ти е крик, а погледот - молење,&lt;br/&gt;
загледај се, нурни се во водите сини,&lt;br/&gt;
ај, во таа свежина, во тоа шумолење.

Ќе сетиш со длабок здив&lt;br/&gt;
сила и смирување.&lt;br/&gt;
погледото ќе блесне жив,&lt;br/&gt;
жив од подмладување.</text>
      <sha1>gzd7d5gzr0e15ta27ywafmyuzfnqbjp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Документи за периодот 1944-1989</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3090</id>
    <revision>
      <id>10775</id>
      <parentid>7870</parentid>
      <timestamp>2019-07-24T22:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10775</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1362" sha1="rsl6zqy1eoz6h1nuto80sbknckbu33k" xml:space="preserve">*[[Решение на бирото на обласниот комитет на БРП(к) населението да пишува како македонско]]
*[[Разјаснување односно пописот]]
*[[Инструкции до околиските управници за пописот]]
*[[Протокол од дискусија во обласниот комитет на ОФ за обраќане кон населението за идниот пописот]]
*[[Обраќање на обласниот комитет на ОФ до населението во Горноџумајска област]]
*[[Телеграма до околискиот управник во Разлог со инструкција за пописот]]
*[[Разјаснувачка телеграма до околискиот управник во Разлог како да се спроведе пописот]]
*[[Телеграма до неврокопскиот околиски управник со инструкција за пописот]]
*[[Бројот на Македонците во Бугарија според официјалните резултати на пописот од 25-31.XII.1946 година]]

[[Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>rsl6zqy1eoz6h1nuto80sbknckbu33k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Обраќање на обласниот комитет на ОФ до населението во Горноџумајска област</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3091</id>
    <revision>
      <id>7872</id>
      <parentid>7802</parentid>
      <timestamp>2009-08-09T20:54:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>7872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3360" sha1="e94vo292f4pkv0m26t6wbkum9031vi6" xml:space="preserve">Горна Џумаја, 27 декември 1946 година.


'''Обраќање на обласниот комитет на ОФ до населението во Горноџумајска област'''


Од 25.XII оваа година се започна општо попишување на населението во ОФ Бугарија. За прв пат при пописот на населението на Бугарија заедно со другите народности им се признава правото на Македонците да се пишуваат како Македонци. Признавање правото на македонскиот народ на свој национален живот е голема победа на правилната национална политика на Отечествениот фронт и неговата народна влада. На Македонците од Горноџумајска област (Пиринскиот крај) се даваат сите права и слободи да изразат слободно и неприморано својата волја при попишувањето и регистриране нашата националност во однос со сопствените ни разбирања и чувства.

Областниот комитет на ОФ, проведувајќи последователно правилната национална политика на ОФ, смета, дека запишувањето на македонското население од нашата област како македонско е најправилно, што одговара на нашето македонско потекло, на нашите борби за ослободување и обединување на Македонија, како и на натамошното решавање на македонското прашање во интерес на македонскиот народ, во интерес на мирот на Балканот и братското друштво меѓу НР Бугарија и ФНР Југославија.

Нека се знае, дека регистрацијата на населението како македонско сосема не значи спротивставување на Бугарија, како што опозиционери и михајловисти ги воведуваат во заблуда наивните луѓе. Слободниот израз на народната волја е неопходен услов за правилното спроведување на демократската политика на ОФ, којашто еднакво ги третира сите народности во земјава.


Претседател на обласниот комитет - Г.Мадолев

Секретар - Ф.Бучински

Членови :

Ефтим Георгиев

Спас Тантилов

Михал Димитров

Славејко Ангелов

Георги Стаматов

Борис Чавдаров

Вјара Антонова

Цветан Караџов

Веселин Чочев

Димитар Димитров

Иван Лазаров</text>
      <sha1>e94vo292f4pkv0m26t6wbkum9031vi6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Портал на заедницата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3092</id>
    <revision>
      <id>12895</id>
      <parentid>11103</parentid>
      <timestamp>2024-06-27T19:58:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>3276</id>
      </contributor>
      <comment>Cleaning up files</comment>
      <origin>12895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70419" sha1="tt4s8oqea27zrmq3odh925y51pwuhjq" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}
&lt;br&gt; __NOTOC__ __NOEDITSECTION__
{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; border:1px solid #aaa;&quot;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding-left:5px; background-color:#fcfcfc; text-align:center;&quot; |
&lt;h1 style=&quot;margin:.5em; margin-top:.1em; border-bottom:0; font-weight:bold;&quot;&gt;
Портал на заедницата
&lt;/h1&gt; 
Добредојдовте на '''порталот''' на [[Викикниги]] на македонски јазик, проект којшто овозможува создавање на слободни книги со примена на вики-софтверот. Ова е местото каде што можете да се дознаете што е овој проект и како да се вклучите во него, да видите што е ново и што треба да се сработи и да пронајдете помош или да поставувате прашања на кои ќе добиете одговори. Секој којшто сака да се приклучи во работата на проектот е добредојден.
----
&lt;div style=&quot;text-align:left;&quot;&gt;
'''''Можеби барате...'''''
* Помош за некој аспект на Викикниги: ''видете ја [[Помош:Содржина|страницата за помош]] за документација, или [[Викикниги:Прашања|поставете прашање]] за асистенција.''
* Одговори на прашања за најразлични факти и податоци (кои не се поврзани со Википедија): ''посетете го [[Викикниги:Биро за консултации|бирото за консултации]].''
* Место за дискусија со другите корисници: '''''[[Викикниги:Селска чешма|селската чешма]]''' е главниот форум за дискусија на Википедија, поделен на посебни секции за [[Викиизвор:Селска чешма (Техника)|технички прашања]], [[Викикниги:Селска чешма (Новости)|новости]], [[Викиизвор:Селска чешма (Идеи)|идеи]] и [[Викикниги:Селска чешма (Критики)|критики]], прашања поврзани со [[Викикниги:Селска чешма (Википолитика)|принципите и напатствијата]] на Викиизвор и за помош со [[Викикниги:Селска чешма (Правопис и граматика)|правописни и граматички ревизии]].''
&lt;/div&gt;

* '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection.

|}
&lt;!--------------------------------------СВЕТЛОСИНА ТАБЕЛА---------------------------------------&gt;
{| id=&quot;Collaborations&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; margin-top: 1em; border:2px darkblue solid;&quot;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background: lightblue;text-align:center;border-bottom:1px #BFB1A3 solid;&quot; |
&lt;!-- &lt;h2 style=&quot;margin:.5em; margin-top:.1em; border-bottom:0; font-weight:bold;&quot;&gt;
Почеток
&lt;/h2&gt; --&gt;

|-
| colspan=&quot;2&quot; valign=&quot;top&quot; style=&quot;background:#DDEEFF; padding:1.2em; border-bottom:1px #BFB1A3 solid;&quot; |

Ако веќе не сте го сториле тоа, можеби би сакале да '''[[Special:Userlogin|отворите сметка]]''' (Прочитајте [[Викикниги:Почетен курс (Регистрирање)|зошто е подобро да се регистрирате]]).
----
=====Како да помогнам?=====
* [[Помош:Како да започнам книга|Започнете книга]].
* Не помалку важно е да учествувате во промовирање на Вуикиизвор како слободен проект и да знаете кои се предностите на истиот во однос на другите слични проекти на Интернет. Вашите придонеси се добредојдени и може да ни помогнат да се искачиме на повисоко место на [http://meta.wikibooks.org/wiki/List_of_Wikipedias листата на Викикниги на другите јазични изданија].

Доколку сте решени да станете дел од проектот Викикниги на македонски јазик, тогаш Ви го препорачуваме [[Викикниги:Почетен курс|почетниот курс]] или едноставно обидете се да направите нешто во нашиот [[Викикниги:Песок|песок]].
|}

&lt;!-----------------------------------------------------------------------------------------&gt;

[[Категорија:Викикниги]]

&lt;!-------------------------------------------------------------------------------------------
Important note about this page: This is the &quot;Community portal&quot;, not the &quot;Village pump&quot;. The Village pump is located at [[:mk:Википедија:Селска чешма]], so be careful with the iw links.
(Ова е за порталот на заедницата, а не за селската чешма, па внимателно со интервики врските)
-----------------Интервики под оваа линија//Interwikis below this line----------------------&gt;

[[da:Wikibooks:Forside]]
[[de:Wikibooks:Portal]]
[[en:Wikibooks:Community Portal]]
[[eo:Vikilibroj:Komunuma portalo]]
[[es:Wikilibros:Portal de la comunidad]]
[[fr:Wikilivres:Accueil]]
[[he:ויקיספר:שער הקהילה]]
[[is:Wikibækur:Samfélagsgátt]]
[[it:Wikibooks:Portale Comunità]]
[[ja:Wikibooks:コミュニティ・ポータル]]
[[nl:Gebruikersportaal]]
[[pl:Wikibooks:Portal wikipedystów]]
[[simple:Wikibooks:Community Portal]]
[[sv:Wikibooks:Portalen]]
[[tr:Vikikitap:Topluluk portalı]]
[[vi:Wikibooks:Cộng đồng]]
[[zh:Wikibooks:社區主頁]]

== Announcing Wikipedia 1.19 beta ==

Wikimedia Foundation is getting ready to push out 1.19 to all the WMF-hosted wikis.  As we finish wrapping up our code review, you can test the new version ''right now'' on [http://beta.wmflabs.org/ beta.wmflabs.org].  For more information, please read the [https://svn.wikimedia.org/viewvc/mediawiki/trunk/phase3/RELEASE-NOTES-1.19?view=markup release notes] or the [[mw:MediaWiki_1.19|start of the final announcement]].

The following are the areas that you will probably be most interested in:
* [https://bugzilla.wikimedia.org/show_bug.cgi?id=33711#c2 Faster loading of javascript files makes dependency tracking more important.]
* New common*.css files usable by skins instead of having to copy piles of generic styles from MonoBook or Vector's css.
* The default user signature now contains a talk link in addition to the user link.
* Searching blocked usernames in block log is now clearer.
* Better timezone recognition in user preferences.
* Improved diff readability for colorblind people.
* The interwiki links table can now be accessed also when the interwiki cache is used (used in the API and the Interwiki extension).
* More gender support (for instance in logs and user lists).
* Language converter improved, e.g. it now works depending on the page content language.
* Time and number-formatting magic words also now depend on the page content language.
* Bidirectional support further improved after 1.18.

Report any [http://labs.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Problem_reports problems] on the labs beta wiki and we'll work to address them before they software is released to the production wikis.

'''Note''' that this cluster does have SUL but it is not integrated with SUL in production, so you'll need to create another account.  You should avoid using the same password as you use here.  — [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 17:23, 15 јануари 2012 (CET)
&lt;!-- EdwardsBot 0145 --&gt;

== MediaWiki 1.19 ==

(Apologies if this message isn't in your language.) The Wikimedia Foundation is planning to upgrade MediaWiki (the software powering this wiki) to its latest version this month. You can help to test it before it is enabled, to avoid disruption and breakage. More information is available [[:mw:MediaWiki 1.19/Deployment announcement|in the full announcement]]. Thank you for your understanding.

[[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]] &lt;small&gt;([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])&lt;/small&gt;. 16:10, 12 февруари 2012 (CET)
&lt;!-- EdwardsBot 0154 --&gt;

== Update on IPv6 ==

[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it, as well as '''[[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement on Meta]]''') 

The Wikimedia Foundation is planning to do limited testing of IPv6 on June 2-3. If there are not too many problems, we may fully enable IPv6 on [http://www.worldipv6day.org/ World IPv6 day] (June 6), and keep it enabled.

What this means for your project:

*At least on June 2-3, 2012, you may see a small number of edits from IPv6 addresses, which are in the form &quot;&lt;code&gt;2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334&lt;/code&gt;&quot;. See e.g. [[w:en:IPv6 address]]. These addresses should behave like any other IP address: You can leave messages on their talk pages; you can track their contributions; you can block them. (See [[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement]] for notes on range blocks.)

*In the mid term, some user scripts and tools will need to be adapted for IPv6. 

*We suspect that IPv6 usage is going to be very low initially, meaning that abuse should be manageable, and we will assist in the monitoring of the situation.

Read [[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement]] on how to test the behavior of IPv6 with various tools and how to leave bug reports, and to find a fuller analysis of the implications of the IPv6 migration.

--[[m:User:Eloquence|Erik Möller, VP of Engineering and Product Development, Wikimedia Foundation]] 03:12, 2 јуни 2012 (CEST)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0201 --&gt;

== 2011 Picture of the Year competition ==

&lt;small&gt;[[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/mk|{{#language:mk}}]] • [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/no|{{#language:no}}]] • [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/pl|{{#language:pl}}]]&lt;/small&gt; 

Dear Wikimedians,

Wikimedia Commons is happy to announce that the ''2011 Picture of the Year competition'' is now open. We are interested in your opinion as to which images qualify to be the ''Picture of the Year 2011''. Any user registered at Commons or a Wikimedia wiki SUL-related to Commons [//toolserver.org/~pathoschild/accounteligibility/?user=&amp;wiki=&amp;event=24 with more than 75 edits before 1 April 2012 (UTC)] is welcome to vote and, of course everyone is welcome to view!

Detailed information about the contest can be found [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Introduction|at the introductory page]].

About 600 of the best of Wikimedia Common's photos, animations, movies and graphics were chosen &amp;ndash;by the international Wikimedia Commons community&amp;ndash; out of 12 million files during ''2011'' and are now called ''Featured Pictures''.

From professional animal and plant shots to breathtaking panoramas and skylines, restorations of historically relevant images, images portraying the world's best architecture, maps, emblems, diagrams created with the most modern technology, and impressive human portraits, Commons ''Features Pictures'' of all flavors.  

For your convenience, we have sorted the images [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Galleries|into topic categories]]. 

We regret that you receive this message in English; we intended to use banners to notify you in your native language but there was both, human and technical resistance.

See you on Commons!
--[[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Committee|Picture of the Year 2011 Committee]] 20:30, 5 јуни 2012 (CEST)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0205 --&gt;

== Mobile view as default view coming soon ==

[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it, as well as the [[m:Special:MyLanguage/Mobile Projects/Mobile Gateway/Mobile homepage formatting|instructions on Meta]])'' 

The mobile view of this project and others will soon become the default view on mobile devices (except tablets). Some language versions of these projects currently show no content on the mobile home page, and it is a good time to do a little formatting so users get a mobile-friendly view, or to add to existing mobile content if some already exists.

If you are an administrator, please consider helping with this change. There are [[m:Mobile Projects/Mobile Gateway/Mobile homepage formatting|instructions]] which are being translated. The proposed date of switching the default view is July 5.

To contact the mobile team, email &lt;tt&gt;mobile-feedback-l[[File:At_sign.svg|17px|link=]]lists.wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

--[[m:User:Pchang|Phil Inje Chang, Product Manager, Mobile, Wikimedia Foundation]] 06:51, 29 јуни 2012 (CEST)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0217 --&gt;

== Help decide about more than $10 million of Wikimedia donations in the coming year ==

[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it)''

Hi,

As many of you are aware, the Wikimedia Board of Trustees recently initiated important changes in the way that money is being distributed within the Wikimedia movement. As part of this, a new community-led &quot;[[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC|Funds Dissemination Committee]]&quot; (FDC) is currently being set up. Already in 2012-13, its recommendations will guide the decisions about the distribution of over 10 million US dollars among the Foundation, chapters and other [[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC#Eligible_fund-seeking_entities|eligible entities]].

Now, seven capable, knowledgeable and trustworthy community members are sought to volunteer on the initial Funds Dissemination Committee. It is expected to take up its work in September. In addition, a community member is sought to be the [[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC#FDC_Ombudsperson|Ombudsperson]] for the FDC process. If you are interested in joining the committee, read the [[m:Funds Dissemination Committee/Call for Volunteers|call for volunteers]]. Nominations are planned to close on August 15.

--[[m:User:ASengupta_(WMF)|Anasuya Sengupta]], Director of Global Learning and Grantmaking, Wikimedia Foundation 22:16, 19 јули 2012 (CEST)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0223 --&gt;

== Request for Comment: Legal Fees Assistance Program ==

[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''I apologize for addressing you in English. I would be grateful if you could translate this message into your language.''

The Wikimedia Foundation is conducting a [[:m:Request_for_comment/Legal_Fees_Assistance_Program|request for comment]] on a [[:m:Legal_and_Community_Advocacy/Legal_Fees_Assistance_Program|proposed program]] that could provide legal assistance to users in specific support roles who are named in a legal complaint as a defendant because of those roles. We wanted to be sure that your community was aware of this discussion and would have a chance to participate in [[:m:Request_for_comment/Legal_Fees_Assistance_Program|that discussion]]. 

If this page is not the best place to publicize this request for comment, please help spread the word to those who may be interested in participating. (If you'd like to help translating the &quot;request for comment&quot;, program policy or other pages into your language and don't know how the translation system works, please come by my user talk page at [[:m:User talk:Mdennis (WMF)]]. I'll be happy to assist or to connect you with a volunteer who can assist.)
 
Thank you! --[[:m:User:Mdennis (WMF)|Mdennis (WMF)]]04:05, 6 септември 2012 (CEST)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0245 --&gt;

== Wikidata is getting close to a first roll-out ==

[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
(Apologies if this message isn't in your language.) 

As some of you might already have heard Wikimedia Deutschland is working on a new Wikimedia project. It is called [[m:Wikidata]]. The goal of Wikidata is to become a central data repository for the Wikipedias, its sister projects and the world. In the future it will hold data like the number of inhabitants of a country, the date of birth of a famous person or the length of a river. These can then be used in all Wikimedia projects and outside of them.

The project is divided into three phases and &quot;we are getting close to roll-out the first phase&quot;. The phases are:
# language links in the Wikipedias (making it possible to store the links between the language editions of an article just once in Wikidata instead of in each linked article)
# infoboxes (making it possible to store the data that is currently in infoboxes in one central place and share the data)
# lists (making it possible to create lists and similar things based on queries to Wikidata so they update automatically when new data is added or modified)

It'd be great if you could join us, test the [http://wikidata-test.wikimedia.de demo version], provide feedback and take part in the development of Wikidata. You can find all the relevant information including an [[m:Wikidata/FAQ|FAQ]] and sign-up links for our on-wiki newsletter on [[m:Wikidata|the Wikidata page on Meta]]. 

For further discussions please use [[m:Talk:Wikidata|this talk page]] (if you are uncomfortable writing in English you can also write in your native language there) or point [[m:User_talk:Lydia Pintscher (WMDE)|me]] to the place where your discussion is happening so I can answer there.

--[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 15:29, 10 септември 2012 (CEST)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0248 --&gt;

== Upcoming software changes - please report any problems ==

[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
&lt;div dir=ltr&gt;
''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it)''

All Wikimedia wikis - including this one - will soon be upgraded with new and possibly disruptive code.  This process starts today and finishes on October 24 (see the [[mw:MediaWiki_1.21/Roadmap|upgrade schedule]] &amp; [[mw:MediaWiki 1.21/wmf2|code details]]).

Please watch for problems with:
* revision diffs
* templates
* CSS and JavaScript pages (like user scripts)
* bots
* PDF export
* images, video, and sound, especially scaling sizes
* the CologneBlue skin

If you notice any problems, please [[mw:How to report a bug|report problems]] at [[mw:Bugzilla|our defect tracker site]].  You can test for possible problems at [https://test2.wikipedia.org test2.wikipedia.org] and [https://mediawiki.org/ mediawiki.org], which have already been updated.

Thanks!  With your help we can find problems fast and get them fixed faster.

[[mw:User:Sharihareswara (WMF)|Sumana Harihareswara, Wikimedia Foundation Engineering Community Manager]] ([[mw:User talk:Sharihareswara (WMF)|talk]]) 05:05, 16 октомври 2012 (CEST)

P.S.: For the regular, smaller MediaWiki updates every two weeks, please [[mw:MediaWiki_1.21/Roadmap|watch this schedule]].

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0278 --&gt;

== Fundraising localization: volunteers from outside the USA needed ==

''Please translate for your local community''

Hello All,

The Wikimedia Foundation's Fundraising team have begun our 'User Experience' project, with the goal of understanding the donation experience in different countries outside the USA and enhancing the localization of our donation pages. I am searching for volunteers to spend 30 minutes on a Skype chat with me, reviewing their own country's donation pages. It will be done on a 'usability' format (I will ask you to read the text and go through the donation flow) and will be asking your feedback in the meanwhile. 

The only pre-requisite is for the volunteer to actually live in the country and to have access to at least one donation method that we offer for that country (mainly credit/debit card, but also real-time banking like IDEAL, E-wallets, etc...) so we can do a live test and see if the donation goes through. ''All volunteers will be reimbursed of the donations that eventually succeed'' (and they will be low amounts, like 1-2 dollars)

By helping us you are actually helping thousands of people to support our mission of free knowledge across the world. Please sing up and help us with our 'User Experience' project! :)
If you are interested (or know of anyone who could be) please email ppena@wikimedia.org. All countries needed (excepting USA)!

Thanks!&lt;br /&gt;
[[wmf:User:Ppena|Pats Pena]]&lt;br /&gt;
Global Fundraising Operations Manager, Wikimedia Foundation

Sent using [[m:Global message delivery|Global message delivery]], 19:10, 17 октомври 2012 (CEST)
&lt;!-- EdwardsBot 0280 --&gt;

== Be a Wikimedia fundraising &quot;User Experience&quot; volunteer! ==

Thank you to everyone who volunteered last year on the Wikimedia fundraising 'User Experience' project. We have talked to many different people in different countries and their feedback has helped us immensely in restructuring our pages. If you haven't heard of it yet, the 'User Experience' project has the goal of understanding the donation experience in different countries (outside the USA) and enhancing the localization of our donation pages. 

I am (still) searching for volunteers to spend some time on a Skype chat with me, reviewing their own country's donation pages. It will be done on a 'usability' format (I will ask you to read the text and go through the donation flow) and will be asking your feedback in the meanwhile. 

The only pre-requisite is for the volunteer to actually live in the country and to have access to at least one donation method that we offer for that country (mainly credit/debit card, but also real time banking like IDEAL, E-wallets, etc...) so we can do a live test and see if the donation goes through. **All volunteers will be reimbursed of the donations that eventually succeed (and they will be very low amounts, like 1-2 dollars)**

By helping us you are actually helping thousands of people to support our mission of free knowledge across the world. If you are interested (or know of anyone who could be) please email ppena@wikimedia.org. All countries needed (excepting USA)!!

Thanks!

[[m:User:Ppena (WMF)|Pats Pena]]&lt;br/&gt;
Global Fundraising Operations Manager, Wikimedia Foundation

: Sent using [[m:Global message delivery|Global message delivery]], 22:06, 8 јануари 2013 (CET)
&lt;!-- EdwardsBot 331 --&gt;

== Wikimedia sites to move to primary data center in Ashburn, Virginia. Read-only mode expected. ==

(Apologies if this message isn't in your language.) Next week, the Wikimedia Foundation will transition its main technical operations to a new data center in Ashburn, Virginia, USA. This is intended to improve the technical performance and reliability of all Wikimedia sites, including this wiki. There will be some times when the site will be in read-only mode, and there may be full outages; the current target windows for the migration are January 22nd, 23rd and 24th, 2013, from 17:00 to 01:00 UTC (see [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?msg=Wikimedia+data+center+migration&amp;iso=20130122T17&amp;ah=8 other timezones] on timeanddate.com). More information is available [https://blog.wikimedia.org/2013/01/19/wikimedia-sites-move-to-primary-data-center-in-ashburn-virginia/ in the full announcement].

If you would like to stay informed of future technical upgrades, consider [[m:Tech/Ambassadors|becoming a Tech ambassador]] and [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikitech-ambassadors joining the ambassadors mailing list]. You will be able to help your fellow Wikimedians have a voice in technical discussions and be notified of important decisions.

Thank you for your help and your understanding.

[[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]] &lt;small&gt;([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])&lt;/small&gt;. 16:31, 19 јануари 2013 (CET)
&lt;!-- EdwardsBot 0338 --&gt;
== Започна I коло од гласањето за Слика на годината ==
Драги викимедијанци,

Ризницата со задоволство ве известува дека конкурсот „Слика на годината“ 2012 веќе започна. Ве повикуваме да го искажете вашето мислење - која слика сметате дека треба да стане Слика на годината 2012. Право на глас има секој корисник од Викимедиините проекти што ги задоволува следниве услови:

:# Да има сметка на било кој Викимедиин проект што ја регистрирал '''пред 1 јануари 2013, 00:00 ч.''' (UTC).
:# Сметката мора да има повеќе од '''75 уредувања''' на '''било кој поединечен''' Викимедиин проект извршени '''пред 1 јануари 2013, 00:00 ч.''' (UTC). Проверете дали ги задолувате условите [//toolserver.org/~pathoschild/accounteligibility/?user=&amp;wiki=&amp;event=27 со оваа алатка].
:# Да гласа со сметка што ги задоволува горенаведните услови на Ризницата или на друг Викимедиин проект врзан со SUL (ако е на некој друг проект, тогаш таа сметка треба да е поврзана со оваа на Ризницата преку [[meta:Help:Unified login|SUL]]).

Во конкурсот влегоа стотици слики што добиле статус на „избрана слика“ од меѓународната заедница на Ризницата во текот на изминатата година. Тие се најразновидни и со секој можен предзнак. Имаме професионални снимки на животнии и растенија, восхитувачки панорами, реставрирани слики од историско значење, архитектонски знаменитости, карти, амблеми, дијаграми изработени со најсовремена технологија, па сè до впечатливи портрети на поединци.  

За да ви олесниме, сликите ги подредивме во тематски категории. Гласањето ќе се одржи во две кола: во првото можете да гласате за неограничен број на слики. Потоа, победниците од првото кола и десетте општо најдобри влегуваат во финалето. Во второто (финално) коло ќе мора да се одлучите за само една слика - онаа што сметате дека треба да биде Слика на годината.

За да ги разгледате предложените слики, појдете на [[commons:Commons:Picture_of_the_Year/2012|страницата на POTY 2012]].

Со овој конкурс, Ризницата ги чествува избраните слики за 2012 г. Вашиот глас одредува кој ќе биде победник, па затоа не заборавајте да гласате на I коло, најдоцна до '''30 јануари 2013'''

Ви благодариме,&lt;br /&gt;
конкурсната комисија за „Слика на годината“&lt;br /&gt;

&lt;small&gt;This message was delivered based on [[:m:Distribution list/Global message delivery]]. Translation fetched from: [[:commons:Commons:Picture of the Year/2012/Translations/Village Pump/mk]] -- [[Корисник:Rillke|Rillke]] ([[Разговор со корисник:Rillke|разговор]]) 00:53, 23 јануари 2013 (CET)&lt;/small&gt;

== Help turn ideas into grants in the new IdeaLab ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''I apologize if this message is not in your language. Please help translate it.''

*Do you have an idea for a project to improve this community or website?
*Do you think you could complete your idea if only you had some funding?
*Do you want to help other people turn their ideas into project plans or grant proposals?

Please join us in the [[m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]], an incubator for project ideas and Individual Engagement Grant proposals.

The Wikimedia Foundation is seeking new ideas and proposals for Individual Engagement Grants. These grants fund individuals or small groups to complete projects that help improve this community. If interested, please submit a completed proposal by February 15, 2013. Please visit https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:IEG for more information.

Thanks!  --[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Individual Engagement Grants, Wikimedia Foundation]] 21:40, 30 јануари 2013 (CET)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0344 --&gt;

== Convert complex templates to Lua to make them faster and more powerful ==

&lt;small&gt;(Please consider translating this message for the benefit of your fellow Wikimedians)&lt;/small&gt;

Greetings. As you might have seen on the [https://blog.wikimedia.org/2013/03/11/lua-templates-faster-more-flexible-pages/ Wikimedia tech blog] or the [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-March/000171.html tech ambassadors list], a new functionality called &quot;Lua&quot; is being enabled on all Wikimedia sites today. [[mw:Lua|Lua]] is a scripting language that enables you to write faster and more powerful MediaWiki templates.

If you have questions about how to convert existing templates to Lua (or how to create new ones), we'll be holding two support sessions on IRC next week: [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=02&amp;min=00&amp;sec=0&amp;day=20&amp;month=03&amp;year=2013 one on Wednesday] (for Oceania, Asia &amp; America) and [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&amp;min=00&amp;sec=0&amp;day=22&amp;month=03&amp;year=2013 one on Friday] (for Europe, Africa &amp; America); see [[m:IRC office hours]] for the details. If you can't make it, you can also get help at [[mw:Talk:Lua scripting]].

If you'd like to learn about this kind of events earlier in advance, consider becoming a [[m:Tech/Ambassadors|Tech ambassador]] by subscribing to the [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikitech-ambassadors mailing list]. You will also be able to help your fellow Wikimedians have a voice in technical discussions and be notified of important decisions.

[[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]]. 21:09, 13 март 2013 (CET) &lt;small&gt;([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0379 --&gt;

== [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|Request for comment on inactive administrators]] ==

&lt;small&gt;(Please consider translating this message for the benefit of your fellow Wikimedians. Please also consider translating [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Summary|the proposal]].)&lt;/small&gt;

&lt;small&gt;[[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message|Read this message in English]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ast|Lleer esti mensaxe n'asturianu]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/bn|বাংলায় এই বার্তাটি পড়ুন]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ca|Llegiu aquest missatge en català]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/da|Læs denne besked på dansk]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/de|Lies diese Nachricht auf Deutsch]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/egl|Leś cal mesag' chè in Emiliàn]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/es|Leer este mensaje en español]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/fi|Lue tämä viesti suomeksi]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/fr|Lire ce message en français]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/gl|Ler esta mensaxe en galego]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/hi|हिन्दी]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/hr|Pročitajte ovu poruku na hrvatskom]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/id|Baca pesan ini dalam Bahasa Indonesia]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/it|Leggi questo messaggio in italiano]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/kn|ಈ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಓದಿ]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/mt|Aqra dan il-messaġġ bil-Malti]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/nb|norsk (bokmål)]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/nl|Lees dit bericht in het Nederlands]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/pl|Przeczytaj tę wiadomość po polsku]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ro|Citiți acest mesaj în română]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ru|Прочитать это сообщение на русском]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/so|Farriintaan ku aqri Af-Soomaali]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/sr|Pročitaj ovu poruku na srpskom (Прочитај ову поруку на српском)]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/th|อ่านข้อความนี้ในภาษาไทย]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/uk|Прочитати це повідомлення українською мовою]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/vi|Đọc thông báo bằng tiếng Việt]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/zh|使用中文阅读本信息。]]&lt;/small&gt;

Hello!

There is [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|a new request for comment]] on Meta-Wiki concerning the removal of administrative rights from long-term inactive Wikimedians. Generally, this proposal from stewards would apply to wikis without an administrators' review process.

We are also compiling a [[m:Talk:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|list of projects]] with procedures for removing inactive administrators on the talk page of the request for comment. Feel free to add your project(s) to the list if you have a policy on administrator inactivity.

All input is appreciated. The discussion may close as soon as 21 May 2013 (2013-05-21), but this will be extended if needed.

Thanks, [[m:User:Billinghurst|Billinghurst]] &lt;small&gt;(thanks to all the [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message|translators]]!)&lt;/small&gt; 07:01, 24 април 2013 (CEST)
:&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0430 --&gt;

== [en] Change to wiki account system and account renaming ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Some accounts will soon be renamed due to a technical change that the developer team at Wikimedia are making. [[m:Single User Login finalisation announcement|More details on Meta]].

&lt;small&gt;(Distributed via [[m:global message delivery|global message delivery]] 05:55, 30 април 2013 (CEST). Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0437 --&gt;

== [en] Change to section edit links ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The default position of the &quot;edit&quot; link in page section headers is going to change soon. The &quot;edit&quot; link will be positioned adjacent to the page header text rather than floating opposite it.

Section edit links will be to the immediate right of section titles, instead of on the far right. If you're an editor of one of the wikis which already implemented this change, nothing will substantially change for you; however, scripts and gadgets depending on the previous implementation of section edit links will have to be adjusted to continue working; however, nothing else should break even if they are not updated in time.

[[m:Change to section edit links|Detailed information and a timeline]] is available on meta.

Ideas to do this all the way to 2009 at least. It is often difficult to track which of several potential section edit links on the far right is associated with the correct section, and many readers and anonymous or new editors may even be failing to notice section edit links at all, since they read section titles, which are far away from the links.

&lt;small&gt;(Distributed via [[m:global message delivery|global message delivery]] 20:45, 30 април 2013 (CEST). Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0438 --&gt;

== Tech newsletter: Subscribe to receive the next editions ==

&lt;div style=&quot;width:auto; padding: 1em; background:#fdf6e3;&quot; class=&quot;plainlinks&quot; &gt;&lt;big&gt;Latest '''[[m:Tech/News|&lt;span style=&quot;color:#268bd2;&quot;&gt;Tech news&lt;/span&gt;]]''' from the Wikimedia technical community.&lt;/big&gt; ''Please inform other users about these changes.''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:auto; padding: 1em; border: 2px solid #fdf6e3;&quot; class=&quot;plainlinks&quot; &gt;
;Recent software changes: ''(Not all changes will affect you.)''

* The latest version of MediaWiki (version [[mw:MediaWiki 1.22/wmf4|1.22/wmf4]]) was added to non-Wikipedia wikis on May 13, and to the English Wikipedia (with a Wikidata software update) on May 20. It will be updated on all other Wikipedia sites on May 22. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=ed976cf0c14fa3632fd10d9300bb646bfd6fe751;hp=c6c7bb1e5caaddf7325de9eef0e7bf85bcf5cc35] [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* A software update will perhaps result in temporary issues with images. Please [[m:Tech/Ambassadors|report any problems]] you notice. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* MediaWiki recognizes links in twelve new [[:w:en:URI scheme|schemes]]. Users can now link to [[:w:en:SSH|SSH]], [[:w:en:XMPP|XMPP]] and [[:w:en:Bitcoin|Bitcoin]] directly from wikicode. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/core.git;a=commitdiff;h=a89d623302b5027dbb2d06941a22372948757685]
* VisualEditor was added to [[bugzilla:48430|all content namespaces]] on mediawiki.org on May 20. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* A new extension (&quot;TemplateData&quot;) was added to all Wikipedia sites on May 20. It will allow a future version of VisualEditor to [[bugzilla:44444|edit templates]]. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* New sites: [[:voy:el:|Greek Wikivoyage]] and [[:wikt:vec:|Venetian Wiktionary]] joined the Wikimedia family last week; the total number of project wikis is now 794. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=5d7536b403730bb502580e21243f923c3b79da0e] [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=43c9eebdfc976333be5c890439ba1fae3bef46f7]
* The logo of 18 Wikipedias was changed to [[w:en:Wikipedia:Wikipedia_logos#The_May_2010_logo|version 2.0]] in a [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2013-May/125999.html third group of updates]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=4688adbe467440eea318eecf04839fdd9ffa0565] 
* The [[:commons:Special:UploadWizard|UploadWizard]] on Commons now shows links to the old upload form in 55 languages ([[:bugzilla:33513|bug 33513]]). [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=4197fa18a22660296d0e5b84820d5ebb4cef46d4]

;Future software changes:
* The next version of MediaWiki (version 1.22/wmf5) will be added to Wikimedia sites starting on May 27. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* An updated version of [[mw:Echo (Notifications)|Notifications]], with new features and fewer bugs, will be added to the English Wikipedia on May 23. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* The [[m:Special:MyLanguage/Single User Login finalisation announcement|final version]] of the &quot;single user login&quot; (which allows people to use the same username on different Wikimedia wikis) is moved to August 2013. The software will [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-April/000217.html automatically rename] some usernames. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000233.html]
* A [[m:Special:MyLanguage/Flow|new discussion system]] for MediaWiki, called &quot;Flow&quot;, is under development. Wikimedia designers need your help to inform other users, [http://unicorn.wmflabs.org/flow/ test the prototype] and discuss the interface. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069433.html].
* The Wikimedia Foundation is hiring people to act as links between software developers and users for VisualEditor. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000245.html]
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:90%; font-style:italic; background:#fdf6e3; padding:1em;&quot;&gt;'''[[m:Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Global message delivery|Global message delivery]] • [[m:Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Tech/News/2013/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Unsubscribe]] • 22:55, 20 мај 2013 (CEST)
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;float:left; background:#eee8d5; border: .2em solid #dc322f; border-left: .7em solid #dc322f; padding: 1em; &quot;&gt;&lt;span style=&quot;color:#dc322f;font-weight:bold;&quot;&gt;Important note:&lt;/span&gt; This is the first edition of the [[m:Tech/News|Tech News]] weekly summaries, which help you monitor recent software changes likely to impact you and your fellow Wikimedians.

'''If you want to continue to receive the next issues every week''', please '''[[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe to the newsletter]]'''. You can  subscribe your personal talk page and a community page like this one. The newsletter can be [[m:Tech/News/2013/21|translated into your language]].

You can also [[m:Tech/Ambassadors|become a tech ambassador]], [[m:Tech/News|help us write the next newsletter]] and [[m:Talk:Tech/News|tell us what to improve]]. Your feedback is greatly appreciated. [[m:user:guillom|guillom]] 22:55, 20 мај 2013 (CEST)&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0455 --&gt;

== Trademark discussion ==

Hi, apologies for posting this in English, but I wanted to alert your community to a discussion on Meta about potential changes to the Wikimedia Trademark Policy. Please translate this statement if you can. We hope that you will all participate in the discussion; we also welcome translations of the legal team’s statement into as many languages as possible and encourage you to voice your thoughts there. Please see the [[:m:Trademark practices discussion|Trademark practices discussion (on Meta-Wiki)]] for more information. Thank you! --[[:m:User:Mdennis_(WMF)|Mdennis (WMF)]] ([[:m:User talk:Mdennis_(WMF)|talk]])
&lt;!-- EdwardsBot 0473 --&gt;

== [[:m:Requests_for_comment/X!'s_Edit_Counter|X!'s Edit Counter]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;small&gt;(Sorry for writing in English. You can [[:m:Special:MyLanguage/Requests_for_comment/X!%27s_Edit_Counter/Summary|translate the proposal]].)&lt;/small&gt;

Should [[tools:~tparis/pcount|X!'s edit counter]] retain the opt-in requirement? Your input is strongly encouraged. [[:m:Requests_for_comment/X!'s_Edit_Counter|Voice your input here]].—[[:m:w:User:Cyberpower678|&lt;span style=&quot;color:green;font-family:Neuropol&quot;&gt;cyberpower]] [[:m:w:User talk:Cyberpower678|&lt;sup style=&quot;color:purple;font-family:arnprior&quot;&gt;Chat]]&lt;sub style=&quot;margin-left:-4.4ex;color:purple;font-family:arnprior&quot;&gt;Automation&lt;/sub&gt; 06:46, 23 јуни 2013 (CEST)
:&lt;small&gt;Distributed via [[:m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[:m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0505 --&gt;

== Universal Language Selector will be enabled on 2013-07-09 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
On July 9, 2013, [[mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] (ULS) will be enabled on this wiki. The ULS provides a flexible way to configure and deliver language settings like interface language, fonts, and input methods (keyboard mappings). Making it available here is the last phase of making ULS available on all Wikimedia wikis.

Please read the announcement on [[m:Announcement Universal Language Selector|Meta-Wiki]] for more information. [[m:User_talk:Siebrand|Siebrand]] 14:44, 4 јули 2013 (CEST) &lt;small&gt;(via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]).&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0515 --&gt;

== Pywikipedia is migrating to git ==

Hello, Sorry for English but It's very important for bot operators so I hope someone translates this.
[[mw:PWB|Pywikipedia]] is migrating to Git so after July 26, SVN checkouts won't be updated If you're using Pywikipedia you have to switch to git, otherwise you will use out-dated framework and your bot might not work properly. There is a [[mw:Manual:Pywikipediabot/Gerrit|manual]] for doing that and a [https://blog.wikimedia.org/2013/07/23/pywikipediabot-moving-to-git-on-july-26/ blog post] explaining about this change in non-technical language. If you have question feel free to ask in [[mw:Manual talk:Pywikipediabot/Gerrit]], [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/pywikipedia-l mailing list], or in the [irc://irc.freenode.net/#pywikipediabot IRC channel]. Best [[mw:User:Ladsgroup|Amir]] &lt;small&gt;(via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]).&lt;/small&gt; 15:32, 23 јули 2013 (CEST)
&lt;!-- EdwardsBot 0534 --&gt;

== HTTPS for users with an account ==

Greetings. Starting on August 21 (tomorrow), all users with an account will be using [[m:w:en:HTTPS|HTTPS]] to access Wikimedia sites. HTTPS brings better security and improves your privacy. More information is available at [[m:HTTPS]].

If HTTPS causes problems for you, tell us [https://bugzilla.wikimedia.org on bugzilla], [[m:IRC|on IRC]] (in the &lt;code&gt;#wikimedia-operations&lt;/code&gt; channel) or [[m:Talk:HTTPS|on meta]]. If you can't use the other methods, you can also send an e-mail to &lt;code&gt;https@wikimedia.org&lt;/code&gt;.

[[m:User:Greg (WMF)|Greg Grossmeier]] &lt;small&gt;(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system)&lt;/small&gt;. 21:26, 20 август 2013 (CEST) &lt;small&gt;(wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0560 --&gt;

== [[:m:Community Logo/Request for consultation|Request for consultation on community logo]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

[[File:Wikimedia Community Logo.svg|thumb|Request for consultation on this community logo]]

First, I’d like to apologize for the English. If you can, please help to translate this for other members of your community.

The legal team at the Wikimedia Foundation would greatly appreciate your input on the best way to manage the &quot;community logo&quot; (pictured here) to best balance protection of the projects with community support. Accordingly, they have created a “request for consultation” on Meta where they set out briefly some of the issues to be considered and the options that they perceive. [[:m:Community Logo/Request for consultation|Your input would be invaluable]] in helping guide them in how best to serve our mission.

Thank you! --[[m:User:Mdennis|Mdennis]] ([[m:User talk:Mdennis|talk]]) &lt;small&gt;(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system)&lt;/small&gt;. 04:52, 24 септември 2013 (CEST) &lt;small&gt;(wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])&lt;/small&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0590 --&gt;

== [[mw:Echo|Notifications]] ==

[[File:Notifications-Flyout-Screenshot-08-10-2013-Cropped.png|thumb|300px|Notifications inform you of new activity that affects you -- and let you take quick action.]]
''(This message is in English, please translate as needed)''

Greetings!  

[[mw:Echo|Notifications]] will inform users about new activity that affects them on this wiki in a unified way: for example, this new tool will let you know when you have new talk page messages, edit reverts, mentions or links -- and is designed to augment (rather than replace) the watchlist. The Wikimedia Foundation's editor engagement team developed this tool (code-named 'Echo') earlier this year, to help users contribute more productively to MediaWiki projects. 

We're now getting ready to bring Notifications to almost all other Wikimedia sites, and are aiming for a 22 October deployment, as outlined in [[mw:Echo/Release_Plan_2013|this release plan]]. It is important that notifications is translated for all of the languages we serve.  

There are three major points of translation needed to be either done or checked:
*[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&amp;x=D&amp;group=ext-echo#sortable:3=desc Echo on translatewiki for user interface] - you must have an account on translatewiki to translate
*[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&amp;x=D&amp;group=ext-thanks#sortable:3=desc Thanks on translatewiki for user interface] - you must have an account on translatewiki to translate
*[[mw:Help:Notifications|Notifications help on mediawiki.org]].  This page can be hosted after translation on mediawiki.org or we can localize it to this Wikipedia.  You do not have to have an account to translate on mediawiki, but single-user login will create it for you there if you follow the link.
:*[[mw:Echo/Release Plan 2013#Checklist|Checklist]]

Please let us know if you have any questions, suggestions or comments about this new tool. For more information, visit [[mw:Echo_(Notifications)|this project hub]] and [[mw:Help:Notifications|this help page]]. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 20:58, 4 октомври 2013 (CEST)
:&lt;small&gt;(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system) (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0597 --&gt;

== Speak up about the trademark registration of the Community logo. ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

Hi all, 

Please join the consultation about the Community logo that represents Meta-Wiki: [[:m:Community Logo/Request for consultation]].

This community consultation was commenced on September 24. The following day, two individuals filed a legal opposition against the registration of the Community logo.

The question is whether the Wikimedia Foundation should seek a collective membership mark with respect to this logo or abandon its registration and protection of the trademark. 

We want to make sure that everyone get a chance to speak up so that we can get clear direction from the community.  We would therefore really appreciate the community's help in translating this announcement from English so that everyone is able to understand it.

Thanks, 
[[m:User:Geoffbrigham|Geoff]] &amp; [[m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] 22:33, 8 октомври 2013 (CEST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0601 --&gt;

== Introducting Beta Features ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for writing in English. Please translate if necessary)''

We would like to let you know about [[mw:About_Beta_Features|Beta Features]], a new program from the Wikimedia Foundation that lets you try out new features before they are released for everyone.

Think of it as a digital laboratory where community members can preview upcoming software and give feedback to help improve them. This special preference page lets designers and engineers experiment with new features on a broad scale, but in a way that's not disruptive.

Beta Features is now ready for testing on [[mw:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|MediaWiki.org]]. It will also be released on Wikimedia Commons and MetaWiki this Thursday, 7 November. Based on test results, the plan is to release it on all wikis worldwide on 21 November, 2013.

Here are the first features you can test this week:
* [[mw:Multimedia/About_Media_Viewer|Media Viewer]] — view images in large size or full screen
* [[mw:VisualEditor/Beta_Features/Formulae|VisualEditor Formulæ]] (for wikis with [[mw:VisualEditor|VisualEditor]]) — edit algebra or equations on your pages
* [[mw:Typography_Update|Typography Refresh]] —  make text more readable (coming Thursday)

Would you like to try out Beta Features now? After you log in on MediaWiki.org, a small 'Beta' link will appear next to your 'Preferences'. Click on it to see features you can test, check the ones you want, then click 'Save'. Learn more on the [[mw:About_Beta_Features|Beta Features page]].

After you've tested Beta Features, please let the developers know what you think on [[mw:Talk:About_Beta_Features|this discussion page]] -- or report any bugs [http://wmbug.com/new?product=MediaWiki%20extensions&amp;component=BetaFeatures here on Bugzilla]. You're also welcome to join [[m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|this IRC office hours chat]] on Friday, 8 November at 18:30 UTC. 

Beta Features was developed by the Wikimedia Foundation's Design, Multimedia and VisualEditor teams. Along with other developers, they will be adding new features to this experimental program every few weeks. They are very grateful to all the community members who helped create this project — and look forward to many more productive collaborations in the future.

Enjoy, and don't forget to let developers know what you think!  [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 21:19, 5 ноември 2013 (CET)
:&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]])&lt;/small&gt;, 21:19, 5 ноември 2013 (CET)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0622 --&gt;

== Call for comments on draft trademark policy ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hi all, 

The Wikimedia legal team invites you to participate in the development of the new Wikimedia trademark policy.

The [[:wmf:Trademark policy|current trademark policy]] was introduced in 2009 to protect the [[:wmf:Wikimedia trademarks|Wikimedia marks]]. We are now updating this policy to better balance permissive use of the marks with the legal requirements for preserving them for the community. The new draft trademark policy is ready for your review [[:m:Trademark policy|here]], and we encourage you to discuss it [[:m:Talk:Trademark policy|here]].

We would appreciate if someone would translate this message into your language so more members of your community can contribute to the conversation.

Thanks, &lt;br /&gt;
[[:m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] &amp; [[:m:User:Geoffbrigham|Geoff]]

&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0657 --&gt;

==Vector Wikibooks Logo==
Hello, I am vectorizing Wikibooks logos for Google Code-In.

I need a translation of the Wikibooks slogan (&quot;Open books for an open world&quot;) so I can complete my Macedonian Wikibooks logo (without slogan: [[:File:Wikibooks-logo-mk-noslogan.svg]].  Any help is greatly appreciated!  Please contact me at [[w:en:User talk:Sn1per]]

Thanks, [[Корисник:Sn1per|Sn1per]] ([[Разговор со корисник:Sn1per|разговор]]) 18:34, 27 декември 2013 (CET)
:Resolved at [[w:en:User talk:Sn1per#Slogan translation to Macedonian]] [[Корисник:Sn1per|Sn1per]] ([[Разговор со корисник:Sn1per|разговор]]) 02:44, 28 декември 2013 (CET)

==IMPORTANT: Admin activity review==
Hello. A new policy regarding the removal of &quot;advanced rights&quot; (administrator, bureaucrat, etc) was recently adopted by [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] (your community received a notice about the discussion). According to this policy, the [[:m:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on smaller wikis. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing &quot;advanced rights&quot; from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the new [[:m:Admin activity review|admin activity review]] here.

We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no log actions for more than 2 years):
#Misos (administrator)

These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards.

However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 07:23, 14 август 2014 (CEST)

== Invitation to participate in the UCoC conversation ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020.

The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved?

Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. 

To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages.

To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta.

Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], 17:55, 10 верасня 2020 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Elitre (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&amp;oldid=20440292 --&gt;

== Дознајте како доделбите за спроведување на Стратегијата на движењето можат да ги поддржат вашите планови за него ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;Доделните за спроведување на Стратегијата на движењето сега нудат преку 2.000 долари за спроведување на стратешките планови на дело. Сознајте повеќе за [[:m:Special:MyLanguage/Grants:MSIG/About|доделбите, нивните услови и како да поднесете барање]].&lt;section end=&quot;annoumcent-content&quot;/&gt;

[[Корисник:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[Разговор со корисник:MNadzikiewicz (WMF)|разговор]]) 10:38, 24 октомври 2021 (CEST)

== Отворен повикот за мислења за изборите за Одбор на доверители == 

:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Повик за мислења: Изборите за Одбор на доверители се отпочнати и завршуваат на 7 февруари 2022 г. 
Со овој Повик за мислења, екипата „Стратегија и управување со движењето“ применува поинаков пристап. Во него се вклучени мислењата на заедницата од 2021 г. Наместо со предлози, повикот е срочен околу клучни прашања поставени од од Одборот на доверители. Тие прашања дојдоа од одѕивот за изборите за Одбор на доверители во 2021 г. Намерата е да се поттикне колективна дискусија и заедничка разработка на предлози по овие клучни прашања. 

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Call_for_feedback:_Board_of_Trustees_elections Придружете се на разговорот].

Срдечно,

Стратегија и управување со движењето 
 
[[Корисник:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Разговор со корисник:AAkhmedova (WMF)|разговор]]) 08:07, 13 јануари 2022 (CET)


== Работното тело за развој на водство: Ве молиме за мислење ==

Почитувани членови на заедницата,

Екипата за развој на заедницата при Фондацијата Викимедија го поддржува создавањето на глобално Работно тело за развој на водството со учество на заедницата. Замислата за телото е да има советодавна улога во работата кон развојот на водството.

Екипата бара мислења за надлежностите на Работното тело за развој на водството. &lt;br&gt;
На страница на Мета ќе го најдете предлогот за [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Работно тело за развој на водството]] и ќе дознаете [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|како можете да помогнете]]. &lt;br&gt;
Мислењата за предлогот ќе се собираат од 7 до 25 февруари 2022 г.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

Срдечно,&lt;br&gt;
Бранимир Пипал --[[Корисник:BPipal (WMF)|BPipal (WMF)]] ([[Разговор со корисник:BPipal (WMF)|разговор]]) 20:28, 8 февруари 2022 (CET) &lt;br&gt;
Фасилитатор за Југоисточна Европа,&lt;br&gt;
Стратегија и управување со движењето

==Bot policy==
Hello. To facilitate [[:m:Special:MyLanguage/Stewards|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable) or bots that fix double redirects. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots.

This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. If you use or prefer to use a dedicated project page for handling bot flag requests, that is also acceptable. Please read [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|the text at Meta-Wiki]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in two weeks if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. Thank you for your consideration. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 21:55, 31 јули 2022 (CEST)

==[[:m:Requests for comment/Copyright violations on Macedonian Wikibooks]]==
Hello, I have opened a RFC on Meta about the copyright violations on this wiki. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 20:34, 13 септември 2022 (CEST)

== Cleaning up files ==
Hi! All files need a valid license. Files without a license should be deleted. --[[Корисник:MGA73|MGA73]] ([[Разговор со корисник:MGA73|разговор]]) 21:58, 27 јуни 2024 (CEST)</text>
      <sha1>tt4s8oqea27zrmq3odh925y51pwuhjq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Портал на заедницата</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3094</id>
    <redirect title="Викикниги:Портал на заедницата" />
    <revision>
      <id>7882</id>
      <parentid>7807</parentid>
      <timestamp>2009-08-11T10:51:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Викикниги:Портал]] преместена како [[Wikibooks:Портал на заедницата]] преку пренасочување</comment>
      <origin>7882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" sha1="ezjfm9vn3p0mjooh0m14109jy9ct4ra" xml:space="preserve">#пренасочување [[Викикниги:Портал на заедницата]]</text>
      <sha1>ezjfm9vn3p0mjooh0m14109jy9ct4ra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Портална навигација</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3095</id>
    <revision>
      <id>7809</id>
      <parentid>7808</parentid>
      <timestamp>2009-08-08T13:46:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7809</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1529" sha1="88f4znc9gt94lyatap8bln8p3wozb5z" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:1px solid grey; margin-top:-3px; margin-bottom:0.2em; text-align:center; vertical-align:bottom; padding:3px  width:100%; align:center; font-size:90%;&quot;&gt;
[[Викикниги:Вовед|Вовед]] {{·}} 
[[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]] {{·}} 
[[Викикниги:Прашања|Прашања]] {{·}} 
[[Викикниги:Помошна табела|Помошна табела]] {{·}} 
[[Викикниги:Често поставувани прашања|ЧПП]] {{·}} 
[[Помош:Содржина|Помош]] {{·}}
[[Викикниги:Портал|Портал]] 

[[Викикниги:Селска чешма|Селска чешма]] ([[Викикниги:Портал/Други јазици|Village pump]]) {{·}} [[Викикниги:Портал/Помош|Биро за помош]] {{·}}  [[Викикниги:Биро за консултации|Биро за консултации]] {{·}}  [[Викиизвор:Помош за нови уредувачи|Помош за нови уредувачи]]&lt;br&gt;

[[Викикниги:Листа на администратори|Администратори]] {{·}}  [[Викикниги:Огласна табла за администратори|Потреба од администраторско внимание]] {{·}}  [[Викикниги:Прашања за авторски права|Прашања за авторски права]]
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>88f4znc9gt94lyatap8bln8p3wozb5z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викикниги</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3096</id>
    <revision>
      <id>7810</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:47:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: [[Категорија:Викимедија]]</comment>
      <origin>7810</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="tcsycoj6fkbf8f2xceo6f92hsw5aewx" xml:space="preserve">[[Категорија:Викимедија]]</text>
      <sha1>tcsycoj6fkbf8f2xceo6f92hsw5aewx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викимедија</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3097</id>
    <revision>
      <id>7811</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:47:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7811</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="51ohbm0y6imyc04sqtqdngrnlc6jqb2" xml:space="preserve">[[Категорија:Викија]]</text>
      <sha1>51ohbm0y6imyc04sqtqdngrnlc6jqb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викија</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3098</id>
    <revision>
      <id>7812</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:47:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7812</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" sha1="o2bi3gkue1cv6be0utnkmrrjr1t7fdc" xml:space="preserve">[[Категорија:Слободни веб страници]]</text>
      <sha1>o2bi3gkue1cv6be0utnkmrrjr1t7fdc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Слободни веб страници</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3099</id>
    <revision>
      <id>7813</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:48:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7813</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" sha1="losziqy7nuvxjdgh5284jhrjp0pqel0" xml:space="preserve">[[Категорија:Комуникации]]</text>
      <sha1>losziqy7nuvxjdgh5284jhrjp0pqel0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Комуникации</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3100</id>
    <revision>
      <id>7814</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:48:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7814</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="bvo5fs8xkjqmjpa9dctiswf380ixmhl" xml:space="preserve">[[Категорија:Општество]]</text>
      <sha1>bvo5fs8xkjqmjpa9dctiswf380ixmhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Општество</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3101</id>
    <revision>
      <id>7815</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:48:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: [[Категорија:Викикниги]]</comment>
      <origin>7815</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:!</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3102</id>
    <revision>
      <id>7816</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:50:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: |  &lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>7816</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" sha1="imvva0r6jvd89asevmyd8xr0u5f4ouu" xml:space="preserve">|

&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>imvva0r6jvd89asevmyd8xr0u5f4ouu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шаблони</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3103</id>
    <revision>
      <id>7817</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:51:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:-</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3104</id>
    <revision>
      <id>7818</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:52:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;  &lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>7818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="sa5o9m2w5s08716a73s82y09qifhwd3" xml:space="preserve">&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;

&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sa5o9m2w5s08716a73s82y09qifhwd3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:·</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3105</id>
    <revision>
      <id>7819</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:53:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нов шаблон</comment>
      <origin>7819</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="149" sha1="mbfj077eq213b37aqv6tiwm6drjpxku" xml:space="preserve">&lt;span style=&quot;white-space:nowrap; font-weight:bold;&quot;&gt;&amp;nbsp;·&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони за шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mbfj077eq213b37aqv6tiwm6drjpxku</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шаблони за шаблони</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3106</id>
    <revision>
      <id>7820</id>
      <timestamp>2009-08-08T13:53:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7820</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla" xml:space="preserve">[[Категорија:Шаблони]]</text>
      <sha1>06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Добредојде</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3107</id>
    <revision>
      <id>7903</id>
      <parentid>7825</parentid>
      <timestamp>2009-08-12T14:49:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2557" sha1="bm5nd3bxz6b9493wagwgm9oa496vasx" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;padding: 1em 1em .5em 1em; background: #fff; border: 3px  double darkblue;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size: 132%; font-weight: bold;&quot;&gt; Добредојдовте на Викикниги, {{PAGENAME}}!&lt;/div&gt;

Здраво, и [[Викикниги:Вовед|добредојдовте]] на [[Викикниги]]! Ве повикуваме да ни се приклучите во овој проект, во создавањето на збирка на слободна збирка на книги на македонски јазик. Ве молиме, [[Викикниги:Потпис|потпишувајте]] ги вашите пораки на [[Викикниги:Страница за разговор|страниците за разговор]] користејќи четири [[тилда|тилди]] (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;); ова автоматски ќе го внесе Вашето корисничко име и датумот!

На сопствената корисничка страница (Добредојде) може да запишете нешто за Вас по Ваша желба, а доколку оваа порака Ви пречи, слободно избришете ја.

'''Ве молиме не вметнувајте заштитени материјали без дозвола од нивниот сопственик!'''

Не копирајте содржини од други веб страници ако немате добиено изрична согласност за тоа. Ако имате добиено согласност, напишете го тоа на страницата за разговор или едноставно додадете го тоа овде. Но задолжително, прво тоа направете го, а потоа започнете со вметнување на преземените содржини.
----
If you are not able to speak, understand or write [[:wikipedia:mk:Македонски јазик|Macedonian]], please visit our [[Википедија:Селска чешма (Други јазици)|Village Pump for non-Macedonian speakers]] if you have any suggestions or comments.
----
Поздрав, {{#if:{{{1|}}}|[[Корисник:{{{1}}}|{{{1}}}]], {{CURRENTTIME}}, {{LOCALDAYNAME}}, {{CURRENTDAY}} {{LOCALMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}|--~~&lt;includeonly&gt;~~&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;~~&lt;/noinclude&gt;}}

&lt;div class=&quot;cleaner&quot;&gt;&lt;hr /&gt;&lt;/div&gt;

&lt;noinclude&gt;
[[Категорија:Шаблони]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bm5nd3bxz6b9493wagwgm9oa496vasx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Вовед</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3108</id>
    <revision>
      <id>7826</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:11:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7826</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3626" sha1="961hm62j7s5yxpfrf3wao5liha0rt4j" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;br/&gt;__NOTOC__ 
{| style=&quot;width:100%; margin:auto; background:transparent;&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; valign=&quot;top&quot; border=&quot;0&quot; |
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0 .3em; background-color:white; border:solid 2px #fc0; border-bottom: 0; text-align:center; font-weight:bold;&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед|Вовед]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0 .3em; background-color:#ff9; font-size:90%; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед 2|Истражете]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0.3em; font-size:90%; background-color:#ff9; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед 3|Уредувајте]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0.3em; font-size:90%; background-color:#ff9; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]]
|}
&lt;div style=&quot;border:2px solid #fc0;padding:.5em 1em 1em 1em;border-top:none;background-color:#fff;color:#000&quot;&gt;
'''''Добре дојдовте на мрежното место на Викикниги на македонски јазик!''''' 

===&lt;big&gt;'''Што е Викикниги?'''&lt;/big&gt;===
[[Податотека:Wikipedia-edit-tab-mk.PNG|десно|280п]]
Викикнигите се места каде луѓето работат заедно за да состават збирки на книги на различни јазици. Оваа збирка е на [[македонски јазик]], моментално има {{БРОЈНАСТАТИИ}} статии. Целата нејзина содржина е [[отворена содржина|слободна за употреба]]. Нашата цел е да ја создадеме сумата на целото човеково знаење; знаење кое е бесплатно, слободно и лесно пристапно до секого.

===&lt;big&gt;'''Можам ли и јас да уредувам?'''&lt;/big&gt;===
Викикниги претставува „[[вики]]“ мрежно место - ова значи дека [[ВВ:КЈПВ|''секој'' може да ја уредува]] нејзината содржина, дури и Вие! 

Дали го забележавте копчето '''уреди''' на врвот на сите страници? Со кликање овде Ви се отвора нов прозорец во кој можете да ја промените или дополните содржината на страницата.

Испробајте ја функцијата на уредување во страницата која ние ја нарекуваме „песок“. [[Викикниги:Песок|Оваа врска]] ќе Ве доведе до песокот на Викиизвор каде што можете слободно да експериментирате!&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;

  &lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #ff9; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #fc0;&quot;&gt;[[Викикниги:Вовед 2|'''Истражете''']] ги Викикниги &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;


[[Категорија:Викикниги:Основни информации]]</text>
      <sha1>961hm62j7s5yxpfrf3wao5liha0rt4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викикниги:Основни информации</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3109</id>
    <revision>
      <id>7827</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:11:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7827</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Песок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3110</id>
    <revision>
      <id>8429</id>
      <parentid>7828</parentid>
      <timestamp>2011-11-15T09:21:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.157.1.199</ip>
      </contributor>
      <origin>8429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1390" sha1="c11ax1il6twoukzmwt68a0vvm3np81y" xml:space="preserve">{| style=&quot;background-color:transparent; border:1px dotted #000000; padding:2px; margin:2px;&quot;
| [[Податотека:TK sandbox icon.svg|left|70px|Песокот е место за играње и експериментирање]] Добредојдовте во '''песокот''' на Викикниги! Песокот е место за играње и експериментирање, oваа страница можете слободно да ја уредувате и да извршувате најразлични тестирања. За да уредувате, &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} кликнете овде]'''&lt;/span&gt; или кликнете на копчето '''уреди''' кое се наоѓа горе, направете ги Вашите промени и кликнете на копчето '''Зачувај ја страницата''' кога ќе завршите. Содржината овде нема да остане трајно време; оваа страница често се бриши. 

Ве молиме не внесувајте заштитени, навредливи, нападни или непригодни содржини во песокот. Благодариме!
|{{shortcut|ВК:ПЕСОК}}
|}
|}

----


[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>c11ax1il6twoukzmwt68a0vvm3np81y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shortcut</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3111</id>
    <revision>
      <id>7829</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:15:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;table class=&quot;shortcutbox noprint&quot; style=&quot;float:right; border:1px solid #aaa; background:#fff; margin: .3em .3em .3em 1em; padding:3px; text-align:center;&quot;&gt;&lt;t...</comment>
      <origin>7829</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="711" sha1="r9ei2jkko22ytcb1zy2g2geh4q0bmgc" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;shortcutbox noprint&quot; style=&quot;float:right; border:1px solid #aaa; background:#fff; margin: .3em .3em .3em 1em; padding:3px; text-align:center;&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;th style=&quot;border:none; background:transparent;&quot;&gt;&lt;small&gt;[[Викикниги:Кратенки|Кратенки]]:&lt;br&gt; {{#ifexist:{{{1|}}}|[[{{{1}}}]]|{{{1|}}} }}{{#if:{{{2|}}}|&lt;br&gt; [[{{{2}}}]] }}{{#if:{{{3|}}}|&lt;br&gt; [[{{{3}}}]] }}{{#if:{{{4|}}}|&lt;br&gt; [[{{{4}}}]] }}{{#if:{{{5|}}}|&lt;br&gt; [[{{{5}}}]] }}&lt;/small&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc подшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;

&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r9ei2jkko22ytcb1zy2g2geh4q0bmgc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Вовед 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3112</id>
    <revision>
      <id>7830</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:17:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7830</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5588" sha1="emtk29q160dw2fph2rwd33yxgjfzw6s" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;br/&gt; __NOTOC__ 
{| style=&quot;width:100%; margin:auto; background:transparent;&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; valign=&quot;top&quot; border=&quot;0&quot; |
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0 .3em; background-color:#ff9; font-size:90%; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед|Вовед]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
|style=&quot;padding:0 .3em; background-color:white; border:solid 2px #fc0; border-bottom: 0; text-align:center; font-weight:bold;&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед 2|Истражете]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0.3em; font-size:90%; background-color:#ff9; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед 3|Уредувајте]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0.3em; font-size:90%; background-color:#ff9; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
|}
&lt;div style=&quot;border:2px solid #fc0;padding:.5em 1em 1em 1em;border-top:none;background-color:#fff;color:#000&quot;&gt;Викикниги има голем број на статии. За да пронајдете некој поим во оваа збирка, наједноставно е да го побарате во кутијата за пребарување кое во секое време се наоѓа на левата страна од вебсајтот, под логото. Едноставно внесете го поимот и кликнете на „'''Оди'''“ - толку е едноставно! Доколку сакате да направите поопределено пребарување на определен поим со листа на повеќе поврзани статии, кликнете на копчето „'''Пребарај'''“.

Статиите на македонските Викикниги имаат наслови и текстови кои се напишани на ''кирилично писмо'', а не на латиница. Кога ја пребарувате библиотеката, пожелно е тоа да го правите на кирилица. На пример, пребарувањето за &lt;tt&gt;Жаба&lt;/tt&gt; ќе даде повеќе резултати наспроти пребарувањето за &lt;tt&gt;Zaba&lt;/tt&gt;. Доколку Вашиот оперативен систем или пребарувач нема софтверска поддршка за внесување на кириличен текст, [http://agora.org.mk/goodbytes/enmkonvert/ оваа надворешна врска] ќе ве однесе до еден корисен сајт кој врши конверзија на латиничен во кириличен текст и обратно.

Во продолжение се наведени неколку покорисни страници:
----
{{MultiCol}}
*'''[[Викикниги:Азбучен индекс на статии|Азбучен индекс на страници]]''' за пребарување по почетните букви на поимот;
*'''[[Портал:Листа на портали|Листа на тематски портали]]''' кои ја обработува содржината по категории;
*'''[[Специјални:Случајна|Случајна статија]]''' генерирана од сајтот, за случајно да научите нешто повеќе;
*'''[[Викикниги:Портал]]''' е почетното место за да дознаете како да се вклучите во проектот, да видите што е ново и што треба да се сработи;
{{ColBreak}}
*'''[[Викикниги:Често поставувани прашања|ЧПП]]''' - листа на најчесто поставуваните прашања кадешто даваме и нивни одговори.
*'''[[Викикниги:Селска чешма|Селска чешма]]''' — Централниот форум за дискусија на Викиизвор, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
*'''[[Викикниги:Биро за консултации|Биро за консултации]]''' — Служејќи како виртуелни библиотекари, нашите волонтери даваат одговори на Вашите прашања од многу области, доколку сакате да научите нешто повеќе.
{{EndMultiCol}}
----
{{dablink|За дополнителна помош видете [[Викикниги:Прашања|Викикниги:Каде да поставам прашање]] и [[Помош:Содржина]]}}
&lt;br/&gt;

  &lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #ff9; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #fc0;&quot;&gt;Научете да [[Викикниги:Вовед 3|'''уредувате''']]&lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

[[Категорија:Викикниги:Основни информации]]</text>
      <sha1>emtk29q160dw2fph2rwd33yxgjfzw6s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:MultiCol</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3113</id>
    <revision>
      <id>7831</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:18:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;div&gt;&lt;!-- Do not remove this DIV: it prevents the Wiki code from inserting an extra linebreak above this table. --&gt; {| width=&quot;{{{1|100%}}}&quot; borde...</comment>
      <origin>7831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="348" sha1="owlsttlogjfbcawgpswpgvicoxdtb0o" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div&gt;&lt;!-- Do not remove this DIV: it prevents the Wiki code from inserting an extra linebreak above this table. --&gt;
{| width=&quot;{{{1|100%}}}&quot; border=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;background-color:transparent;table-layout:fixed;&quot;
|- valign=&quot;top&quot;
|&lt;div style=&quot;margin-right:{{{2|20px}}};&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>owlsttlogjfbcawgpswpgvicoxdtb0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:ColBreak</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3114</id>
    <revision>
      <id>7832</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:19:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нов шаблон</comment>
      <origin>7832</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="159" sha1="nmv0lksbbcr1apbm9cckzn52ld8g6rt" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;/div&gt;
|&lt;div style=&quot;margin-right: {{{1|20px}}};&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Категорија:Шаблони за шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nmv0lksbbcr1apbm9cckzn52ld8g6rt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:EndMultiCol</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3115</id>
    <revision>
      <id>7833</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:19:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;/div&gt; |} &lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;  &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>7833</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="aaqrxnzbfh8exjiuddjmhrq2ex44b3w" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;/div&gt;
|}
&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aaqrxnzbfh8exjiuddjmhrq2ex44b3w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Dablink</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3116</id>
    <revision>
      <id>7834</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:20:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;div class=&quot;dablink&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони за шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>7834</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" sha1="riradn538sh8pvn7coq976jsc0vspmi" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;dablink&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони за шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>riradn538sh8pvn7coq976jsc0vspmi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Вовед 3</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3117</id>
    <revision>
      <id>7837</id>
      <parentid>7836</parentid>
      <timestamp>2009-08-08T14:34:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7837</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4227" sha1="ompf2gcgxc3qxi20hczycq9md09doyn" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;br/&gt; __NOTOC__ 
{| style=&quot;width:100%; margin:auto; background:transparent;&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; valign=&quot;top&quot; border=&quot;0&quot; |
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0 .3em; background-color:#ff9; font-size:90%; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед|Вовед]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0.3em; font-size:90%; background-color:#ff9; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot;| [[Викикниги:Вовед 2|Истражете]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0 .3em; background-color:white; border:solid 2px #fc0; border-bottom: 0; text-align:center; font-weight:bold;&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Вовед 3|Уредувајте]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
| style=&quot;padding:0.3em; font-size:90%; background-color:#ff9; border:solid 2px #fc0; text-align:center&quot; width=&quot;23.5%&quot; | [[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]]
| style=&quot;border-bottom:2px solid #fc0&quot; width=&quot;2%&quot; | &amp;nbsp;
|}
&lt;div style=&quot;border:2px solid #fc0;padding:.5em 1em 1em 1em;border-top:none;background-color:#fff;color:#000&quot;&gt;
    &lt;div style=&quot;padding:1ex; &quot;&gt;
        &lt;div style=&quot;float: left; width: 50%; padding-bottom: 1em; border-right: 1px solid #c0c0c0;&quot;&gt;
            &lt;div style=&quot;float: right; padding-right: 8%;&quot;&gt;
&lt;h3 style=&quot;font-size:100%;margin:0;&quot;&gt;Додатоци на постоечките статии...&lt;/h3&gt;
* Дознајте повеќе за тоа '''[[Помош:Како да уредам страница|како се уредуваат страниците]]'''
* Прочитајте '''[[Помош:Упатство|кратко упатство за тоа како се пишуваат статиите]]'''
* '''[[Помош:Како да уредам страница#Форматирање текст|Организација и форматирање на текст]]'''
* '''[[Помош:Како да уредам страница#Слики|Унапредете ги статиите]]''' со слики и музика
* '''[[Помош:Како да уредам страница#Врски и адреси|Врски]]''' кон останатите статии на Викиизвор и други веб сајтови
            &lt;/div&gt;
        &lt;/div&gt;
        &lt;div style=&quot;float: left; width: 44%; margin-left: 4.5%;&quot;&gt;
&lt;h3 style=&quot;font-size: 100%; margin: 0;&quot;&gt;Напишете нова статија...&lt;/h3&gt;
* Прочитајте како да '''[[Помош:Како да почнам нова статија|да ја напишете вашата прва статија]]'''
* Почнете некоја од '''[[Листа на статии кои македонските Викикниги би требало да ги има|бараните статии]]'''
        &lt;/div&gt;
        &lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
            &lt;div style=&quot;width: 17em; margin: 0 auto; clear: both; white-space: nowrap; text-align: left;&quot;&gt;
&lt;h3 style=&quot;font-size:100%;margin:0;&quot;&gt;Погледнете исто така...&lt;/h3&gt;
*Експериментирајте во '''[[Помош:Како да уредам страница/песок|Вики песокот]]'''
*Прочитајте ги '''[[Викикниги:Начела и насоки|начелата и насоките на Викикниги]]'''
*Прочитајте ја '''[[Викикниги:Неутрална гледна точка|политиката на неутрална гледна точка]]''' .
            &lt;/div&gt;
        &lt;/div&gt;
    &lt;/div&gt;
  &lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #ff9; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #fc0;&quot;&gt; Продолжете со целосниот [[Викикниги:Почетен курс|'''почетен курс''']] &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;


[[Категорија:Викикниги:Основни информации]]</text>
      <sha1>ompf2gcgxc3qxi20hczycq9md09doyn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3118</id>
    <revision>
      <id>7838</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Креирана страница со: {{ВК:ПК}} &lt;center&gt;[[Податотека:Question exclamation.svg|80px]][[Податотека:Wikitext-ru.svg|75px]]&lt;/center&gt;&lt;br/&gt; '''Добре дојд...</comment>
      <origin>7838</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2499" sha1="cdhv7zequrgxqt0i7wyl4m9svh3r234" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
&lt;center&gt;[[Податотека:Question exclamation.svg|80px]][[Податотека:Wikitext-ru.svg|75px]]&lt;/center&gt;&lt;br/&gt;
'''Добре дојдовте на вики Почетниот курс'''! [[Викикниги]] е слободна и отворена збирка, што значи дека и Вие можете да напишете некоја статија или да дополните или поправите некоја од веќе постоечките. Целта на овој курс (т.е. на овие 10 страници) е да се научите почетнички да ги уредувате статиите на лесен и едноставен начин. Откако ќе го завршите овој краток и едноставен курс, нема да имате потреба никој да прашувате за совет: како ова, а како она...  


Секако, нема да дознаете сѐ за Викикниги&lt;!--, но ако Ве тоа интересира, постои серија на статии [[Викикниги А-Ш]]--&gt;. Ако се запрашувувате дали ќе можете да научите да го користите Викикниги, знајте дека [[ВК:КЈПВ|уредувачите на Викикниги]] (т.е. корисниците кои придонесуваат со нас) се на возраст од 10-69 години, имаат најразлични професии и стручности и најверојатно единствената работа која ги поврзува е љубовта кон знаењето.


Ако за некој поим сакате да дознаете повеќе, треба само да ги следите [[Викикниги:Почетен курс (Викиврски)|викиврските]], т.е.  да кликнете на сината врска со што ќе најдете подетално објаснување за одреден поим.

&lt;br/&gt;
&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cee0f2; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border:1px solid #A3B1BF;&quot;&gt;'''Следно:''' '''[[Викикниги:Почетен курс (Уредување на статиите)|'''Да научиме за уредување''']]''' &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;→&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>cdhv7zequrgxqt0i7wyl4m9svh3r234</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Викикниги:Почетен курс</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3119</id>
    <revision>
      <id>7840</id>
      <parentid>7839</parentid>
      <timestamp>2009-08-08T14:40:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Шаблон:ВК:ПК]] преместена како [[Шаблон:Викикниги:Почетен курс]]</comment>
      <origin>7840</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="419" sha1="najhl8phhmyg60pckb8vk4htbgne1m9" xml:space="preserve">{| align=center style=&quot;-moz-border-radius-topright: 1em; -moz-border-radius-topleft: 1em; -moz-border-radius-bottomright: 1em; -moz-border-radius-bottomleft: 1em; font-family:Trebuchet MS, sans-serif; border: 3px solid MidnightBlue; padding: 6px; background-color:transparent;&quot;
|

{{добредојде навигација}}

{{Почетен курс}}

&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>najhl8phhmyg60pckb8vk4htbgne1m9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:ВК:ПК</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3120</id>
    <redirect title="Предлошка:Викикниги:Почетен курс" />
    <revision>
      <id>7841</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:40:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>[[Шаблон:ВК:ПК]] преместена како [[Шаблон:Викикниги:Почетен курс]]</comment>
      <origin>7841</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87" sha1="n9ir0ytmhorops5ld93ukaoe10zzi06" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Викикниги:Почетен курс]]</text>
      <sha1>n9ir0ytmhorops5ld93ukaoe10zzi06</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Добредојде навигација</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3121</id>
    <revision>
      <id>7842</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:41:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;div style=&quot;margin-top:-3px; margin-bottom:0.2em; text-align:center; vertical-align:bottom; padding:3px  width:100%; align:center; font-size:90%;&quot;&gt; [[Вики...</comment>
      <origin>7842</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1174" sha1="svi15mkwgavlytmb1vdmu7oz6mqebl4" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;margin-top:-3px; margin-bottom:0.2em; text-align:center; vertical-align:bottom; padding:3px  width:100%; align:center; font-size:90%;&quot;&gt;
[[Викикниги:Вовед|Вовед]] {{·}} 
[[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]] {{·}} 
[[Викикниги:Прашања|Прашања]] {{·}} 
[[Викикниги:Помошна табела|Помошна табела]] {{·}} 
[[Викикниги:Често поставувани прашања|ЧПП]] {{·}} 
[[Помош:Содржина|Помош]] {{·}}
[[Викикниги:Портал|Портал]] 

[[Викикниги:Селска чешма|Селска чешма]] ([[Викикниги:Селска чешма (Други јазици)|Village pump]]) {{·}} [[Викикниги:Портал/Помош|Биро за помош]] {{·}}  [[Викикниги:Биро за консултации|Биро за консултации]] {{·}}  [[Викикниги:Помош за нови уредувачи|Помош за нови уредувачи]]&lt;br&gt;
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Категорија:Навигациони шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>svi15mkwgavlytmb1vdmu7oz6mqebl4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Навигациони шаблони</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3122</id>
    <revision>
      <id>7843</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:42:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla" xml:space="preserve">[[Категорија:Шаблони]]</text>
      <sha1>06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Почетен курс</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3123</id>
    <revision>
      <id>7845</id>
      <parentid>7844</parentid>
      <timestamp>2009-08-08T14:45:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7845</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2659" sha1="8r0sp8t81o3wimkb64fkmkdcbjyhtau" xml:space="preserve">{| width=&quot;100%&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;10&quot; style=&quot;background:AliceBlue; border-style:solid; border-width:3px; border-color:MidnightBlue;&quot;
| width=&quot;55%&quot; valign=&quot;top&quot; style=&quot;padding: 0; margin:0;&quot; |
{|cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;padding: 0.3em; float:right; margin-left:15px; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background:Ivory; text-align:center&quot;
|&lt;!-- &lt;center&gt;[[Податотека:ВикиКурс.png|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]&lt;/center&gt;--&gt;
|-
|style=&quot;padding: 0.3em&quot;| Оваа статија е дел од &lt;/br&gt;'''[[Викикниги:Почетен курс|почетниот курс]]'''&lt;/br&gt; на Викикниги.
|-
|style=&quot;padding: 0.3em; font-family: sans-serif; font-size: 0.8em; background-color: Moccasin&quot;|Лекции 
|-
|style=&quot;padding: 0.3em; line-height: 1.5em&quot;|

[[Викикниги:Почетен курс|Почеток]] &lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Уредување на статиите)|Уредување на статиите]]&lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Обликување на статиите)|Обликување на статиите]]&lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Викиврски)|Викиврски]] &lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (ВикиПроекти)|ВикиПроекти]]&lt;br /&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Надворешни врски)|Надворешни врски]] &lt;br /&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Страници за разговор)|Страници за разговор]] &lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Не заборавајте)|Не заборавајте]] &lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Регистрирање)|Регистрирање]] &lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Заклучок)|Заклучок]] &lt;br /&gt;
|-
&lt;!--|style=&quot;padding: 0.3em; font-family: sans-serif; font-size: 0.8em; background-color:Moccasin&quot;| Додатна настава
|-
|style=&quot;padding: 0.3em; line-height: 1.5em&quot;|
[[Викикниги:Почетен курс (Слики)|Слики]] &lt;br/&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Подигнување на слики)|Подигнување на слики]]&lt;br /&gt;
[[Викикниги:Почетен курс (Табели)|Табели]] &lt;br/&gt;
|---&gt;
|style=&quot;padding: 0.3em; font-family: sans-serif; font-size: 0.8em; background-color:Moccasin&quot;| Видете уште
|-
|[[Помош:Содржина]] 
|-
|}&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Шаблони за Викикниги]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8r0sp8t81o3wimkb64fkmkdcbjyhtau</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шаблони за Викикниги</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3124</id>
    <revision>
      <id>7846</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:45:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla" xml:space="preserve">[[Категорија:Шаблони]]</text>
      <sha1>06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Уредување на статиите)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3125</id>
    <revision>
      <id>9028</id>
      <parentid>8859</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:07:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9028</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5102" sha1="rg531dxigpkdzs06q3tub3pokyifsvj" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
[[Податотека:Wikipedia-edit-tab-mk.PNG|лево|250п]]
Кога сте на страница која сакате да ја уредите, кликнете на табот  '''уреди''' кој се наоѓа на самиот врв на страницата.

Кога кликнувате на '''уреди''', се појавува текстот на страницата во рамката за промени, каде можете да го уредувате текстот по Ваша желба.

=== Преглед пред зачувување на промените===

Кога сте готови со промените, задолжително кликнете на копчето '''Прегледај''', кое се наоѓа под рамката за промени. Тоа копче ќе ви покаже како ќе изгледа новиот текст кога ќе го зачувате. Ако не сте задоволни, продолжете со промените, а потоа повторно кликнете '''Прегледај'''.

=== Опис ===

Откако сте ги направиле сите промени, внесете во малето поле под рамката за промени (таму каде што пишува '''Опис''') каква промена сте извршиле (бидете кратки!) - тој опис ќе се појави на страницата [[Специјални:RecentChanges|Скорешни промени]]. Потоа кликнете на копчето '''Зачувај ја страницата'''. Страницата тогаш ќе биде зачувана на Викикниги.

* СОВЕТ: Ако имате намера да правите поголеми измени или да пишувате подолг текст, подобро е најпрвин да го ископирате стариот текст на својот [[компјутер]] (користејќи Notepad или некој друг уредувач на текст), таму уредете го, а потоа конечната верзија ископирајте ја во рамката за промена на текстот на страницата. Тоа е корисно и затоа што можете да ги чувате текстовите на Вашиот комјутер, па можете да го дополнувате и кога не сте поврзани на [[интернет]] (со што штедите пари ако немате [[ADSL]] или друга постојана интернет врска).

* СОВЕТ 2: Ако статијата треба подолго време да се уредува (неколку часа) и не сакате некој друг уредувач да ја преуредува статијата, на врвот од страната поставете го шаблонот '''Шаблон:Tl''' {{}} внатре внесете Шаблон:Tl.

=== За напредните ===

Откако ќе создадете и ќе зачувате нова страница, добро е да го направите следново:

* На таа страница кликнете на текстот ''Што води овде?'' на левата страна, под лентата за пребарување, за да проверите дали има статии кои веќе водат кон неа и дали го користат истото значење кое Вие сте го искористиле;

* Проверeте на [http://www.google.com Google] за сите страници на [[Викикниги]] на македнски јазик, каде се спомнува името на статијата која сте ја уредувале и направете викиврски кон истата.

* Проверете дали има статии на иста тема на другите јазици на Викикниги и ставете ги како [[Викикниги:Интервики врски|интервики врски]] во статијата. &lt;br/&gt;&lt;br/&gt;

{{-}}
&lt;div style=&quot;float:left; align:left; margin-top: -1.5em; background-color: #f5faff; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #cee0f2;&quot;&gt;'''Тестирајте во [[Викикниги:Песок|песокот]]'''&lt;/div&gt;


&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cee0f2; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #a3b1bf;&quot;&gt;'''Продолжете го курсот со [[Викикниги:Почетен курс (Обликување на статиите)|форматирање]]''' &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;→&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс|Уредување на статиите]]

&lt;!-- Интервики --&gt;</text>
      <sha1>rg531dxigpkdzs06q3tub3pokyifsvj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Почетен курс</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3126</id>
    <revision>
      <id>7848</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:50:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7848</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Обликување на статиите)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3127</id>
    <revision>
      <id>7849</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:51:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: {{ВК:ПК}}  За уредување на интернет страници обично се потребни предзнаења од [[HTML]], доде...</comment>
      <origin>7849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6544" sha1="eboc5ugr52djg01k0g6ykxi5gdk5qde" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}

За уредување на интернет страници обично се потребни предзнаења од [[HTML]], додека на Викикниги тоа не е потребно.
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
=== Викиобликување ===

Пишувањето статии на Викикниги се разликува од пишувањето во стандардните уредувачи на текст од типот на ''OpenOffice.org Writer'' или ''Microsoft Word'' (каде употребуваме стилови, а на екранот гледаме како ќе изгледа текстот на хартија).

Википедија употребува едноставен систем на означување:

1. '''Задебелeни букви''' - задебелениот фонт ('''болд''') се добива со тоа што саканиот текст се става помеѓу шест симбола за апостроф (три од едната и три од другата страна на текстот).

2. ''Закосени букви'' - закосениот фонт (''италик'') се добива со тоа што саканиот текст се става помеѓу четири симбола за апостроф (два од едната и два од другата страна на текстот). 

Овие две обликувања функционираат на ист начин било каде во текстот.

{| style=&quot;border:none; text-align:left;&quot;
|-&lt;!--COLUMN HEADINGS--&gt;
| style=&quot;background:#E6F2FF; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Внесувате'''	
| style=&quot;background:#E6F2FF; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Добивате'''
|-&lt;!--1ST ROW--&gt;
|&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;''закосено''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|''закосено''
|-&lt;!--2ND ROW--&gt;
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;'''задебелено'''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
'''задебелено'''
|-&lt;!--3RD ROW--&gt;
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;'''''закосено и задебелено'''''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
'''''закосено и задебелено'''''
|}

3. Насловите се добиваат со вметнување на  ==саканиот наслов== меѓу два симбола за еднаквост (два од едната и два од другата страна), но симболите мора да бидат на почетокот на редот.

4. Соодветните поднаслови се добиваат со ===три=== или ====четири==== симбола за еднаквост.

{| width=100% style=&quot;border:none; text-align:left;&quot;
|-&lt;!--COLUMN HEADINGS--&gt;
| style=&quot;background:#E6F2FF; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Внесувате'''	
| width=&quot;80%&quot; style=&quot;background:#E6F2FF; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Добивате'''
|-
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;== Наслов ==&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
| 
== Наслов ==
|-
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;=== Поднаслов ===&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
|
=== Поднаслов ===
|}

=== Почеток на статиите ===

Статиите обично почнуваат со името на статијата напишано со '''задебелени букви''', а потоа следува кратка дефиниција за поимот за кој се говори, како што е и вообичаено и во останатите печатени или електронски енциклопедии. На пример, статијата за [[Алберт Ајнштајн]] започнува вака:
::'''Алберт Ајнштајн '''(Улм, 14 март 1879 – Принстон, 18 април 1955) бил теоретски физичар кој нашироко се смета за најголемиот научник на 20-от век...
Друга Викиизвор конвенција е да се ''закосат'' имињата ако се однесуваат на наслов на книга, филм, албум или компјутерска/видео игра. Ако првото споменување за темата на статијата е наслов на книга или филм, се користи '''''задебелен и закосен текст'''''. На пример, статијата за [[2001: Вселенска Одисеја (филм)]] започнува вака:
::'''''2001: Вселенска Одисеја''''' (анг. ''2001: A Space Odyssey'') е научно-фантастичен филм од 1968 година режиран од Стенли Кјубрик, кој заедно со Артур Ч. Кларк е и автор на сценариото.
Најчесто се препорачува имињата на трудови (на пример, научна статија), подглавија (на пр. во книга), песни или телевизиски епизоди да бидат споменати во „наводници“ наместо да видат ''закосени''. Притоа, внимавајте да ги корисите македонските наводници („“), кои се разликуваат од англиските (&quot;&quot;).Ако првото споменување за темата на статијата е наслов на едно од горенаведените работи, се користи „'''задебелен текст во наводници'''“. На пример:
::„'''Кој кого набљудува?'''“ е името на последната епизода од првата сезона на американската телевизиска серија ''Вовед во анатомија''.


&lt;div style=&quot;float:left; background-color: #f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #cedff2;&quot;&gt;'''Испробајте што научивте во  [[/песок/|песокот]]'''&lt;/div&gt;{{-}}

&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Продолжете го курсот со [[Викикниги:Почетен курс (Викиврски)|викиврски]]''' &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс]]

&lt;!-- интевики --&gt;</text>
      <sha1>eboc5ugr52djg01k0g6ykxi5gdk5qde</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Обликување на статиите)/песок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3128</id>
    <redirect title="Викикниги:Песок" />
    <revision>
      <id>7850</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:52:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Викикниги:Песок]]</comment>
      <origin>7850</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="1juyw9kbh3fqlgb2ex75h2d56b8d4f5" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Викикниги:Песок]]</text>
      <sha1>1juyw9kbh3fqlgb2ex75h2d56b8d4f5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Викиврски)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3129</id>
    <revision>
      <id>7851</id>
      <timestamp>2009-08-08T14:55:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нопва страница</comment>
      <origin>7851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6399" sha1="bsmcxegc9oukit9r0v23xk2rcitq2l5" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
'''Викиврски''' се сините и црвените линкови во статиите на Викикниги кои водат до други статии. Поврзувањето на статиите заедно е многу важно. Овие врски кои лесно се креираат им овозможуваат на корисниците да дојдат до информации поврзани со темата која ја читаат и се важни за лесното употребување на Викикниги.

===Кога да употребувате врски===
Најлесниот начин да научите каде да ставате врски е да ги разгледате статиите на Викикниги за примери. Ако се двоумите дали да ставите викиврска или не, само запрашајте се себе си „Ако јас ја читам оваа статија, дали врската мене би ми била корисна?“ Обично ставете врска на првото, и само првото, појавување на збор/термин во статија, што нема имплицитно јасна дефиниција.

===Како да создавате врски===
Кога сакате да создадете врска до друга страница на Викикниги потребно е насловот да го ставите во двојни средни загради ([[]]):
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[Викиизвор]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = [[Викиизвор]]

Поставувањето на врската се прави понекогаш со двојни средни загради ([[]]) и знакот за исправена линија (|) ако зборот се менува (на пример во овој случај се членува), а има потреба да се направи врска со истата статија. На пример:
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[Око|окото]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = [[Око|окото]] или &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[Око]]то&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = [[Око]]то

Можете да направите врска до специфична секција на некоја статија на следниот начин:
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[Република Македонија#Географија|географијата на Р. Македонија]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = [[Република Македонија#Географија|географијата на Р. Македонија]]

Ако сакате прикажаниот текст да биде закосен или задебелен, ставете ги апострофите до средните загради, на овој начин:
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;''[[Мојата борба]]''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = ''[[Мојата борба]]''

Викиврски се стават и на датуми, со тоа што денот и месецот се во една врска, а годината во втора:
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[13 јули]], [[2001]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;  [[13 јули]] [[2001]]
Ставањето врски на датуми може да не изгледа како многу важна работа, но сепак е значајна за начинот на кој датумите се прикажуваат во интернет пребарувачот, зависно од прилагодувањата на корисникот.

&lt;div style=&quot;float: left; background-color: #f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #cedff2;&quot;&gt;'''Испробајте го она што го научивте во [[/песок/|песокот]]'''&lt;/div&gt;{{-}}

===Категории===
Можете да ставите една статија во некоја категорија заедно со други поврзани статии, од иста тема. Само внесете &lt;nowiki&gt;[[Категорија:]]&lt;/nowiki&gt; и ставете го името на категоријата меѓу двете точки и средните загради.

За да направите врска до страница на некоја категорија (на пример, како референца за понатамошно истражување), само ставете две точки (''':''') на почетокот на зборот „Категорија“, на следниов начин

:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[:Категорија:Хемија]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;

Горниот код го создава следново:

:[[:Категорија:Хемија]]

'''Многу е важно да ги ставате статиите во правилните категории за луѓето лесно да го пронајдат Вашиот труд.''' Најдобриот начин да најдете во која категорија да ја сместите статијата е да разгледате страници на слична тема и да видите кои категории тие ги користат. На пример, ако сте напишале статија за вид на некое дрво, можете да видите статија за некој друг вид на дрво и да видите кои категории се соодветни.

&lt;div style=&quot;float: right; background-color:#f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 100%; border: 1px solid #cedff2; margin-bottom:3px;&quot;&gt;'''За повеќе информации видете ја страницата за [[Викиизвор:Категории|категории]] '''&lt;/div&gt;


&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Продолжете со курсот за [[Викикниги:Почетен курс (ВикиПроекти)|вики сестринските проекти]]&lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt; →&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс|Викиврски]]

&lt;!-- интервики --&gt;</text>
      <sha1>bsmcxegc9oukit9r0v23xk2rcitq2l5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (ВикиПроекти)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3130</id>
    <revision>
      <id>7853</id>
      <parentid>7852</parentid>
      <timestamp>2009-08-08T15:00:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4209" sha1="07qbaybeh0xpla4imfxlx7ef2ydzbhh" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
Викикниги е збирка на книги која може да се уредува (а содржи и некои теми кои обично се наоѓаат во алманах). Според тоа, статиите треба да се состојат од енциклопедиски информации за '''важни''' теми. Што точно претставува важност на Викикниги е тема на многу дебати, но малкумина од нас веруваат дека треба да има статии за секое лице на планетата, за секоја компанија која продава било што или за секоја улица во секој град во светот. Но, сепак, постојат '''сестрински проекти''' за некои видови на неенциклопедиски содржини.

Секоја статија која само дефинира некој збор или кратка фраза, треба да се најде во типичен речник, а тоа што не може да се прошири во енциклопедиски статија треба да се вклучи во [[wikt:mk:main Page|Викиречник]] сестринскиот проект.

Оригинален изворен текст, како што се книгите објавени во јавен домен, треба да бидат постирани за да станат попристапни, а за таа цел постои другиот сестрински проект на Викиикниги, [[b:Главна страница|Викикниги]]. 

Поважните сестрински проекти се:
&lt;br&gt;
[[Податотека:Wiktionary-logo-en.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[wikt:mk:main Page|'''Викиречник''']] - Речник&lt;br&gt;
[[Податотека:Wikibooks without text-35px.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[b:mk:Почетна страница|'''Викикниги''']] - Бесплатни учебници и прирачници&lt;br&gt;
[[Податотека:Wikiquote-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[q:en:Main Page|'''Викицитат''']] - Збирка цитати&lt;br&gt;
[[Податотека:Wikipedia-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[w:Главна страница|'''Википедија''']] - слободна енциклопедија&lt;br&gt;
[[Податотека:Wikispecies-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[Wikispecies:|'''Викивидови''']] - Директориум на видови&lt;br&gt;
[[Податотека:Wikinews-logo-textless.png|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[n:Main Page|'''Викивести''']] - Извор на вести со бесплатна содржина&lt;br&gt;
[[Податотека:Commons-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[commons:Главна страница|'''Ризница''']] - Заедничка медиумска колекција&lt;br&gt;
[[Податотека:Wikimedia-logo.svg|35px|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;]]
[[m:Главна страница|'''Мета-Вики''']] - Координација на Викимедија проектот&lt;br&gt;

Со Викиизвор, на [[македонски јазик]] активни се уште и '''[[s:Главна страница|Викиизвор]]''', 
'''[[wikt:Главна страница|Викиречник]]''' и '''[[w:Главна страница|Википедија]]''' . Останатите проекти се достапни на [[англиски јазик]] (и/или други светски јазици).


&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Продолжете со курсот за [[Викикниги:Почетен курс (Надворешни врски)|надворешни врски]]&lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt; →&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс]]

&lt;!-- интервики --&gt;</text>
      <sha1>07qbaybeh0xpla4imfxlx7ef2ydzbhh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Надворешни врски)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3131</id>
    <revision>
      <id>7854</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:02:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: {{ВК:ПК}}  Ако додавате информации на една статија, мора да ги [[Викикниги:Цитирајте изво...</comment>
      <origin>7854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6312" sha1="mzx5cxwpc1mq1wpsf1kfd45zfsdgp3m" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}

Ако додавате информации на една статија, мора да ги [[Викикниги:Цитирајте извори|вклучите Вашите извори]], бидејќи недокажаните факти можат да бидат отстранети. Најдобро е да употребувате референци во форма на фусноти, така другите уредувачи и читачи можат да ја проверат информацијата во точно определената секција на текст која ја додавате. Исто така, погрижете се изворите кои ги употребувате да бидат веродостојни и авторитативни.

=== Фусноти ===
Најлесниот начин да создадете референци е преку фусноти. Тие се создаваат во вики-кодот преку додавање на:
* &lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;ВАШИОТ ИЗВОР&lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt; '''ref ознаки''' околу Вашиот извор, и
* &lt;nowiki&gt;{{Reflist}}&lt;/nowiki&gt; под секција со име'''&lt;nowiki&gt;==Референци==&lt;/nowiki&gt;''' блиску дното на страницата

'''Ако Вашиот извор е вебсајт''', можете да создадете '''надворешна врска''' до адресата на страната. Не употребувајте други страници на Викикниги како извори!

За да создадете надворешна врска до Вашиот извор, ставете ја адресата на страната (URL) во средни загради по текстот што сте го додале, како што е примерот:
* &lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;[http://www.google.com Google пребарувач]&lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;
Добра идеја е да дадете краток опис по адресата на надворешната страница. Овој опис ќе биде прикажан во листата на референци како насловот на надворешната страница, бидејќи во спротивно ќе се прикаже адресата (URL) на сајтот.

===Референци без фусноти===
Ако ставите надворешна врска во средни загради без да ставите опис, на пр. вака:
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[http://www.google.com]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
ќе се прикаже линк до број во загради, вака: [http://www.google.com].

Ако едноставно внесете го сиот URL до страницата која сакате да ја поврзете, ќе добиете:
:&lt;tt&gt;http://www.google.com&lt;/tt&gt;
Вики-софтверот автоматски ќе го третира овој текст како готова веб адреса, вклучувајќи го делот „&lt;nowiki&gt;http://&lt;/nowiki&gt;“. Препорачано е да не го употребувате многу овој формат, бидејќи суровите URL адреси се грди и често не навестуваат што '''е''' всушност сајтот.

Ако внесете празно место по URL во средни загради, можете да одлучите кој текст ќе биде видлив, на пример:
:&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[http://www.google.com Google пребарувач]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
ќе го направи видлив само текстот по празното место, а сепак врската ќе си остане, како што се гледа овде:
:&lt;tt&gt;[http://www.google.com Google пребарувач]&lt;/tt&gt;

Одбегнете ја оваа употреба: „Според [http://members.lycos.nl/JoyceHoen/moon2000.htm], последната полна месечина на вториот милениум се случила на [[11 декември]], [[1999]].“  Тоа заменете го со: „Последната полна месечина на вториот милениум се случила на [[11 декември]], [[1999]].[http://members.lycos.nl/JoyceHoen/moon2000.htm]“

Ако не употребувате ref ознаки за создавање на фусноти за изворот, туку директно го наведувате изворот (на пр. некоја конкретна книга) мора исто да додадете листа на '''Референци''' или '''Извори''' или '''Забелешки и референци''' блиску до дното на статијата.

=== Секцијата надворешни врски ===
Многу статии на Викикниги имаат посебна секција со ознака '''Надворешни врски'''. Оваа секција е за поврзување со вебсајтови кои даваат значајни и веродостојни дополнувачки информации за темата на статијата. Пред да додадете некој вебсајт до секцијата '''Надворешни врски''', треба да го предложите истиот на страницата '''Разговор''' за таа статија. 

{{-}}
&lt;div style=&quot;float: left; background-color: #f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #cedff2;&quot;&gt;'''Испробајте го наученото во [[/песок/|песокот]]'''&lt;/div&gt;{{-}}&lt;br/&gt;

&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Продолжете го курсот со  [[Викикниги:Почетен курс (Страници за разговор)|страници за разговор]]'''&lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс|Надворешни врски]]</text>
      <sha1>mzx5cxwpc1mq1wpsf1kfd45zfsdgp3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Страници за разговор)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3132</id>
    <revision>
      <id>7855</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: {{ВК:ПК}} '''Страниците за разговор''' се клучен елемент на Викикниги, бидејќи ја нудат мож...</comment>
      <origin>7855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12497" sha1="eza9xcrqg6r77szwvg5h5tugn7we4sv" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
'''Страниците за разговор''' се клучен елемент на Викикниги, бидејќи ја нудат можноста за дискусија за статиите и за други проблеми меѓу корисниците.

Ако сакате да поставите прашање за некоја статија, или имате некоја грижа или коментар, можете да ставите забелешка во делот за разговор на секоја статија. Тоа го правите со кликање на табот '''„Разговор“''' на врвот на страницата. Не грижете се ако врската е во црвена боја; во ред е да ја создадете страницата за разговор ако таа веќе не постои. 

Кога постирате нов коментар, ставајте го на дното на страницата за разговор. Исклучок е кога одговарате на забелешките на некој друг, тогаш го ставате Вашиот коменар под нивниот. Можете да го индентирате коментарот преку внесување на две точки (&lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt;) на почетокот на редот.

Потребно е да ги потпишувате Вашите коментари преку внесување на три [[тилда|тилди]] &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; само за Вашето корисничко име или &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; (четири тилди) за Вашето корисничко име и времето кога е поставен потписот (видете ја подолната дискусија за пример). На овој начин, кога ќе ја зачувате страницата, Вашиот потпис автоматски ќе биде вметнат. Во спротивно, Вашите коментари ќе се појавуваат без Вашето име, Повеќето од нас ги употребуваат временските потписи бидејќи постои копче над рамката за уредување со иконата за потпис [[Податотека:Signature icon.png]] која автоматски вметнува &lt;nowiki&gt;&quot;-~~~~&quot;&lt;/nowiki&gt;.

Можете да добиете корисничко име преку [[Special:Userlogin|создавање на сметка]] (100% слободна постапка). Ако немате сметка, или имате, но не сте логирани, за потпис ќе биде искористена IP адресата на Вашиот компјутер.

=== Кориснички страници за разговор ===
Секој Викиизворнец има корисничка страница за разговор на која другите Викиизворнци можат да остават пораки. Ако некој Ви остави порака, ќе добиете ознака која вели „Имате нови пораки“, со врска до Вашата корисничка страница.

Можете да одговорите на било кој од двата начини. Еден е да ставите порака на страницата за разговор на корисникот на кој му реплицирате. Друг начин е да одговорите на сопствената страница за разговор под оригиналната порака. И двата начина се чести на Викикниги; сепак, бидете свесни дека со одговарањето на сопствената страница за разговор го носите ризикот дека Вашата реплика нема да биде видена ако другиот корисник повторно не ја отвори Вашата страница за разговор. Ако го одберете овој пристап, добра идеја е да ставите забелешка на врвот на страницата за разговор за луѓето да ја набљудуват страницата.

=== Индентација ===
Индентирањето значајно го подобрува изгледот на една дискусија, правејќи ја полесна за читање. Стандардна пракса е да ја индентирате Вашата реплика едно ниво подлабоко од онаа на личноста на која реплицирате.

Постојат неколку начини на индентација на Викиизвор:

==== Обични индентации ====
Наједноставниот начин за индентирање на текст е преку ставање на две точки (&lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt;) на почетокот на редот. Колку повеќе две точки ставате, толку подлабоко ќе биде поместен текстот. Новиот ред (притискање на '''Enter''' или '''Return''') го означува крајот на индентираниот параграф.

На пример:
: &lt;tt&gt;Ова е сместено на левата страна.&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;: &lt;/nowiki&gt;Ова малку е индентирано.&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;:: &lt;/nowiki&gt;Ова е повеќе индентирано.&lt;/tt&gt;
се прикажува како:
: Ова е сместено на левата страна.
:: Ова малку е индентирано.
::: Ова е повеќе индентирано.

====Подточки====
Исто така можете да вршите индентација со ''подточки'', обично употребени за листи. За да внесете подточка, употребете ѕвезда(&lt;tt&gt;*&lt;/tt&gt;). Слично на индентацијата, повеќе ѕвезди пред еден параграф значи поголема индентација.

Краток пример:
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;* &lt;/nowiki&gt;Прв елемент од листата&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;* &lt;/nowiki&gt;Втор елемент од листата&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;** &lt;/nowiki&gt;Елемент-подлиста на вториот &lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;* &lt;/nowiki&gt;Трет елемент од листата&lt;/tt&gt;

се прикажува како:
:* Прв елемент од листата
:* Втор елемент од листата
:** Елемент-подлиста на вториот
:* Трет елемент од листата

====Листа со броеви====
Можете да создадете и нумерирани листи. За ова, употребете го симболот за број, или тараба(&lt;tt&gt;#&lt;/tt&gt;). Ова најчесто се употребува за анкети и за гласања. Повторно, можете да влијаете на индентацијата преку бројот на &lt;tt&gt;#&lt;/tt&gt; симболи што ќе го употребите.

Пример:
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;# &lt;/nowiki&gt;Прв елемент&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;# &lt;/nowiki&gt;Втор елемент&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;## &lt;/nowiki&gt;Елемент под вториот&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;# &lt;/nowiki&gt;Трет елемент&lt;/tt&gt;

Shows up as:
:# Прв елемент
:# Втор елемент
:##Елемент под вториот
:# Трет елемент

=== Пример дискусија ===
''Еве еден пример на добро форматирана дискусија:''

Здраво! Јас имам прашање за оваа статија. Прилично сум сигурен дека портокаловите слонови живеат само во Скопје! Мислам дека тоа е општо познат факт. [[Викикниги|СтојанчеМајсторот]] 17:18, 22 јуни 2008 (UTC)
: Па, последниот пат кога бев во Скопје, слоновите кои јас ги видов беа зелени. &amp;mdash; [[Викикниги|Хатори Ханзо]] 17:32, 22 јуни 2008 (UTC)
:: Мислам дека треба да најдете извор за Вашите тврдења.[[Викикниги|Emogirlz69]] 18:54, 22 јуни 2008 (UTC)
::: Ок, овие журнали за слонови се согласуваат со мене:
:::* ''Слоновски журнал''
:::* ''Дамбо-ролинг-стоун''
::: &amp;mdash; [[Викикниги|СтојанчеМајсторот]] 07:14, 23 јуни 2008 (UTC)
: Јас живеам во Австралија, каде слоновите личат на кенгури! Луѓето долу се согласуваат со мојата изјава:[[Викикниги|-DontUMateMe]] 12:22, 23 јуни 2008 (UTC)
:# [[Викикниги|Elafantist]] 01:37, 23 јуни 2008 (UTC)
:# [[Викикниги|ЌеГласамЗаСекој]] 04:04, 24 јуни 2008 (UTC)
:# [[Викикниги|1337Hax0rDude]] 17:58, 24 јуни 2008 (UTC)
Луѓе, вие сте премногу сериозни за слоновите. јас повеќе сакам пајаци
*[[:en:WP:SPIDER|ВП:ПАЈАК]] [[Викикниги|.:!Нинџа!:.]] 18:54, 24 јуни 2008 (UTC)

Ако сакате да вклучите листа во Вашите коментари треба да додадете две точки пред секој елемент од листата, на пример:

: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;::: Ок, овие журнали за слонови се согласуваат со мене:&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;::: * ''Слоновски журнал''&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;::: * ''Дамбо-ролинг-стоун''&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;&lt;/tt&gt;
: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;::: ~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;

Исто така, потпишувањето на Вашата порака се врши преку:
* Пишување на &lt;nowiki&gt;~~~&lt;/nowiki&gt; за името ([[Викикниги|СтојанчеМајсторот]]), или
* Пишување на &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; за името и датумот ([[Викикниги|СтојанчеМајсторот]] 18:54, 24 јуни 2008 (UTC)), или
* Пишување на &lt;nowiki&gt;~~~~~&lt;/nowiki&gt; само за датумот (18:54, 24 јуни 2008 (UTC)).

Обично треба да се потпишувате и со име и со датум, но гласовите често се потпишани само со име.

=== Експеримент ===
Експеримент!  Овoј пат, наместо уредување во песок, оставете порака на страницата за разговор. Запомнете да го потпишете Вашето корисничко име. Можете да се обидете и да одговорите на постот на некој друг. Треба да го употребите копчето „Прегледај“ за да видите дали Ви успеало форматирањето пред да зачувате.  

&lt;div style=&quot;float: right; background-color:#f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 100%; border: 1px solid #cedff2; margin-bottom:3px;&quot;&gt;'''Испробајте тест дискусија на  [[Разговор за Викикниги:Почетен курс (Страници за разговор)|страницата за разговор]].'''&lt;/div&gt;&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;

&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Продолжете го курсот со  [[Викикниги:Почетен курс (Не заборавајте)|работи кои треба да ги имате на ум]]'''&lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс|Страници за разговор]]

&lt;!-- interwiki --&gt;</text>
      <sha1>eza9xcrqg6r77szwvg5h5tugn7we4sv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Не заборавајте)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3133</id>
    <revision>
      <id>7856</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11935" sha1="irvs4ajh480fqdhk8uyop8kt3f8yp4k" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
Постојат некои работи кои треба да ги '''имате на ум''' кога ја уредувате Викикниги.

===Без свои истражувања===
Викиизвор не е место за „оригинални истражувања“ &amp;mdash; т.е. нови теории и сл., кои не се целосно докажани или потврдени. За повеќе информации, видете [[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]].

Исто така ги обесхрабруваме авторите да пишуваат за себе или за своите достигнувања, бидејќи ова претставува конфликт на интереси. Ако имате направено значителни успеси, некој друг евентуално ќе напише статија за Вас.

===Неутрална гледна точка===
Правило при уредувањето на Викиизвор е она на „'''[[ВК:НГТ|неутрална гледна точка]]'''“, често скратено како „НГТ“. Ова правило вели дека ги прифаќаме сите важни гледишта на еден проблем. Наместо една перспектива, ние ги прикажуваме сите релевантни гледни точки без да им судиме. Нашата цел е да информираме, а не да убедуваме. Ова правило НЕ значи дека нашите статии се 100% објективни, бидејќи во секој конфликт сите страни вреуваат дека нивниот поглед е „правилен“.

ОК е да давате мислења во статии, но тие мора да бидат презентирани како мислења, а не како факти, Исто така, добра идеја е да им придавате атрибути на овие мислења, како на пример: „Поддржувачите на ова велат дека...“ или „Познатиот коментатор X верува дека...“

Можно е да најдете дискусии за статии во кои се вели дека е оспорена неутралноста. Овде станува збор за статии кои се очигледно напишани од една перспектива. Маркетингот на продукти е во оваа категорија, како и политичката определеност. Во помалку екстремни случаи, статиите имаат проблеми со неутралноста ако значително подолго дискутираат само еден поглед во однос на друг со иста важност, и покрај тоа што погледот е презентиран на неутрален начин.

Бидете внимателни ако го посветите своето време во уредување на контроверзни статии во теми како што се политиката или религијата и запомнете да останете смирени и објективни кога дебатата ќе се вжешти. Ако се посветите на помалку емоционални теми, на пр. статии за видео игри или филмови, пак запомнете да ја чувате својата неутралност.

===Цитирајте извори===
Викикниги бара да ги цитирате изворите за информацијата со која придонесувате. Сите извори треба да бидат во листа под секција наречена „Референци“. Ако постојат некои вебсајтови кои можат да му бидат од посебен интерес на читателот во врска со темата, тие треба да бидат содржани во листа под секција наречена „Надворешни врски“, а книги од посебен интерес за темата треба да бидат наведени во секцијата „Понатамошно читање“, но само ако тие не се користени како извори за статијата. Цитатите им помагаат на нашите читатели да го потврдат она што сте го напишале и да најдат повеќе информации.
&lt;div style=&quot;float: right; background-color:#f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 100%; border: 1px solid #cedff2; margin-bottom:3px;&quot;&gt;'''Видете [[Виккниги:Цитирајте извори]] за повеќе информации.'''&lt;/div&gt;{{-}}

===Авторски права===
Не поднесувајте заштитен материјал без дозвола. Кога додавате информации во статиите, бидете сигурни дека се напишани со свои зборови. Запомнете дека сите информации најдени на интернет се заштитени освен ако вебсајтот специфично не го тврди спротивното. Особено бидете внимателни при подигнувањето на слики, бидејќи најголемиот дел од оние кои се најдени на интернет не се слободни и '''не''' можат да бидат подигнати на Викиизвор. Слики заштитени со авторски права се користат само во исклучителни услови на фер употреба. 
&lt;div style=&quot;float: right; background-color:#f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 100%; border: 1px solid #cedff2; margin-bottom:3px;&quot;&gt;'''За повеќе информации, видете [[Викикниги:Авторски права]].'''&lt;/div&gt;{{-}}
&lt;div style=&quot;float: right; background-color:#f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 100%; border: 1px solid #cedff2; margin-bottom:3px;&quot;&gt;'''За повеќе информации, видете [[Викикниги:Подигнување на слики]].'''&lt;/div&gt;{{-}}

===Стандарден јазик и стил===
Кога пишувате статии, бидете сигурни дека Вашиот текст е напишан на стандарден македонски јазик, а не на некој од дијалектите. Од голема важност е и правописот на текстот, кој треба да биде по кодифицираните стандарди. За повеќе информации, видете [[Правопис на македонскиот јазик]]. 

Викиизвор е збирка на книги и употребува енциклопедиски стил на пишување. Статиите треба да бидат со формален начин на нарација, со конкретни реченици изградени од факти, а не мислења. Избегнувајте употреба на атрибути кои ја опишуваат дадената тема. Наместо да кажете, на пример, „Адолф Хитлер е '''најлошиот''' злосторник на 20-от век..“ наведете ги само делата кои ги извршил Хитлер, користејќи објективност и дадете му на читателот сам да пресуди и сам да го одреди карактерот на темата. 

===Однесување===
Викикниги охрабрува атмосфера на пријателство и отвореност. Секако, во пракса понекогаш се случуваат некои несогласувања и по некој вжештен аргумент, но од членовите на заедницата се очекува да се однесуваат на генерално цивилен начин. 

Најважната работа која треба да ја имате на ум е дека секогаш треба да '''претпоставите добри намери''' во врска со другите уредувачи. Не претпоставувајте дека некој делува од инает или за зли намери. Ако некој или нешто Ве вознемирува, оставете учтива порка на страницата за разговор на поврзаната статија или на страницата за разговор на корисникот, и прашајте зошто. Можете да откриете понекогаш дека сте избегнале недоразбирање и сте се поштедиле себеси од посрамување.

&lt;!--&lt;div style=&quot;float: right; background-color:#f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 100%; border: 1px solid #cedff2; margin-bottom:3px;&quot;&gt;'''За подетална дискусија за однесувањето, видете [[Викиизвор:Етика]].'''&lt;/div&gt;{{-}}--&gt;

===Преименување на статии===
Ако најдете статија за која верувате дека е погрешно именувана, Ве молиме, немојте да ја копирате и залепите содржината на старата статија во нова статија - меѓу другите работи, ги одделува претходните уредувања од нивната историја на уредувања (кои мораме да ги чуваме заради причини поврзани со авторските права). Преферираниот метод е да се '''премести''' страницата во новото име. Ако ова Ви е прв обид за таков потфат, Ве молиме внимателно читајте ги правилата на страницата за преместување, бидејќи има број на проблеми кои треба да се имаат на ум при преместување на статии. Најдобро би било да се консултирате со некој од [[Викикниги:Администратори|администраторите]] или од поискусните уредувачи.


&lt;div style=&quot;float: left; background-color: #f5faff; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #cedff2;&quot;&gt;'''Тестирајте го она што го научивте во [[/песок/|песокот]]'''&lt;/div&gt;
{{-}}

&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Продолжете го курсот со  [[Викикниги:Почетен курс (Регистрирање)|регистрирање]]''' &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

[[Категорија:Почетен курс|Не заборавајте]]

&lt;!-- интервики --&gt;</text>
      <sha1>irvs4ajh480fqdhk8uyop8kt3f8yp4k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Регистрирање)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3134</id>
    <revision>
      <id>7857</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:11:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: {{ВК:ПК}} {{кратенка|ВК:РЕГ}} '''Регистрирањето на корисничко име''' е опционално, но е препо...</comment>
      <origin>7857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5589" sha1="f2p6q10h69sh8e75sadskvb6pop0rx7" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}} {{кратенка|ВК:РЕГ}}
'''Регистрирањето на корисничко име''' е опционално, но е препорачано.

Секој може да придонесе на Викикниги, без разлика дали избрале да се регистрираат или не. Сепак, мора да се има регистрирано корисничко име за да се создаваат нови статии.

Постојат три главни причини поради кои луѓето се охрабрувани да се регистрираат:

Поседувањето на сметка Ви овозможува многу [[Помош:Пријавување|предности]], вклучувајќи повеќе уредувачки опции и кориснички преференци. Една корисна функција е листата на набљудувани страници, која Ви овозможува лесно да ги следите промените на страниците за кои сте заинтересирани. Друга  е можноста за преместување (преименување) на статиите. (Не ги преместувајте статиите преку копи/пасте на текстот, бидејќи на тој начин не се зачувува историјата на уредувањата. Наместо тоа, прашајте на [[Викикниги:Портал|ВК:Порталот]] за помош од регистриран корисник.)

Нерегистриран корисник е идентифициран преку IP адресата на неговата/нејзината машина, која е користена како јавен идентификатор кога се прават придонеси (и при потписи на страници за разговор). IP адресата на Вашиот компјутер може да се искористи за да се најдат информации за Вас, затоа регистрирањето значително ја '''''зголемува''''' Вашата приватност со нејзиното криење. Исто така, бидејќи IP адресите често се менуваат, нерегистрираните корисници понекогаш ја имаат потешкотијата да добијат почит од другите уредувачи преку градење на солидна низа на уредувања. Исто така е и потешко да се водат комуникации на страниците за разговор со такви нерегистрирани корисници, бидејќи им недостасува уникатна страница за разговор. Заради тие причини, многу [[ВК:КОРИСНИЦИ|корисници]] се регистрираат за да индицираат поголема подготвеност да застанат зад своите уредувања и коментари на страници за разговор. Ова значи дека на Вашите уредувања и коментари ќе им биде дадена поголема тежина.

Конечно, само регистрираните корисници можат да станат администратори (уште познати и како сисопи). Ако се регистрирате, не заборавајте го Вашето корисничко име и лозинка. Ако сте склони кон заборавање на овие, пратете си ги на Вашата е-поштенска адреса и потврдете ги кога ќе се пријавите за да Ви биде испратена нова лозинка ако ја заборавите моменталната.

&lt;div style=&quot;float:left; background-color:#f5faff; padding: .2em .6em; border: 1px solid #cee0f2;&quot;&gt;'''[http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&amp;type=signup Кликнете овде за да се регистрирате]'''&lt;/div&gt;{{-}}


===Како да се регистрирате===
За да се регистрирате, кликнете горе, или кликнете на „Најавете се“ во горниот десен агол на било која страница. Нема да можете (лесно) да го промените корисничкото име откако еднаш го изберете, затоа внимателно размислете. Не користете вулгарни, непристојни или навредувачки имиња, или имиња кои создаваат збунетост или конфликтност. &lt;br/&gt;
{{-}}
&lt;div style=&quot;float:right; margin-top: 0.0em; margin-bottom:3px; background-color: #cedff2; color: #000; padding: .2em .6em; font-size: 130%; border: 1px solid #B8C7D9;&quot;&gt;'''Завршете го курсот со  [[Викикниги:Почетен курс (Заклучок)|заклучок и повеќе инфо]]''' &lt;span style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;&amp;rarr;&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
[[Категорија:Почетен курс|Регистрирање]]

&lt;!-- интервики --&gt;</text>
      <sha1>f2p6q10h69sh8e75sadskvb6pop0rx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Кратенка</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3135</id>
    <revision>
      <id>7858</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:11:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;table class=&quot;shortcutbox noprint&quot; style=&quot;float:right; border:1px solid #aaa; background:#fff; margin: .3em .3em .3em 1em; padding:3px; text-align:center;&quot;&gt;&lt;t...</comment>
      <origin>7858</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="664" sha1="9yxzuuj2b5mwljv4yt4tjthb4hd5jl8" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;shortcutbox noprint&quot; style=&quot;float:right; border:1px solid #aaa; background:#fff; margin: .3em .3em .3em 1em; padding:3px; text-align:center;&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;th style=&quot;border:none; background:transparent;&quot;&gt;&lt;small&gt;[[Викиизвор:Кратенки|Кратенки]]:&lt;br&gt; {{#ifexist:{{{1|}}}|[[{{{1}}}]]|{{{1|}}} }}{{#if:{{{2|}}}|&lt;br&gt; [[{{{2}}}]] }}{{#if:{{{3|}}}|&lt;br&gt; [[{{{3}}}]] }}{{#if:{{{4|}}}|&lt;br&gt; [[{{{4}}}]] }}{{#if:{{{5|}}}|&lt;br&gt; [[{{{5}}}]] }}&lt;/small&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
{{template doc}}
&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc подшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9yxzuuj2b5mwljv4yt4tjthb4hd5jl8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Template doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3136</id>
    <revision>
      <id>7859</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:12:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;includeonly&gt;{{template doc page transcluded}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{template doc page viewed directly}}&lt;/noinclude&gt; &lt;!-- УРЕДУВАЈТЕ ЈА ДОК...</comment>
      <origin>7859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10669" sha1="1uz0nwxrwardrqlxscbvg8cwnfr9fbc" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{template doc page transcluded}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{template doc page viewed directly}}&lt;/noinclude&gt;
&lt;!-- УРЕДУВАЈТЕ ЈА ДОКУМЕНТАЦИЈАТА ПОД ОВОЈ РЕД --&gt;

==Usage==

This template is intended as a meta-template, that is, a template that's used when constructing other templates. It's not meant for use directly in an article. See [[Help:Infobox]] for information on how to craft infoboxes in general.

Usage is similar to {{tl|navbox}}, but with an additional distinction. Each row on the table can either be a &quot;header&quot;, or it can have a label/data pair, or it can just be a data cell. These are mutually exclusive states so if you define a row to be both a header and a label/data pair, the label/data pair is overridden.

Note that if you want to insert an image elsewhere other than the top of the infobox, or insert other &quot;freeform&quot; data, using a row with just a &quot;data&quot; field allows for that sort of thing.

===Parameters===

====View/discuss/edit links====
;name : The template page name that the &quot;view/discuss/edit&quot; links should point to. You can use &lt;nowiki&gt;{{subst:PAGENAME}}&lt;/nowiki&gt;. If this parameter is omitted the view/discuss/edit links will not be displayed.

====Title====

{{Infobox
|title = Text in caption over infobox
|data1 = (the rest of the infobox goes here)
}}
{{Infobox
|above = Text in uppermost cell of infobox
|data1 = (the rest of the infobox goes here)
}}

There are two different ways to put a title on an infobox. One contains the title inside the infobox's border, the other puts it on top as a caption. You can use both of them together if you like, or just one or the other, or even neither (though this is not recommended).
;title : Text to put in the caption over top of the table.
;above : Text to put within the uppermost cell of the table.

====Optional content====

; image : An image to display at the top of the template. Use full image syntax, for example &lt;nowiki&gt;[[Image:example.png|200px]]&lt;/nowiki&gt;. Image is centered by default.
;caption : Text to put underneath the image.
;header(n) : Text to use as a header in row n.
;label(n): Text to use as a label in row n.
;data(n): Text to display as data in row n.
;below: Text to put in the bottom cell. The bottom cell is intended for footnotes, see-also, and other such information.

====Optional CSS styling====

;bodystyle : Applies to the infobox table as a whole
;titlestyle : Applies only to the title caption. Adding a background color is usually inadvisable since the text is rendered &quot;outside&quot; the infobox.
;abovestyle : Applies only to the &quot;above&quot; cell at the top. The default style has font-size:large; since this cell is usually used for a title, if you want to use the above cell for regular-sized text include &quot;font-size:medium;&quot; in the abovestyle.
;imagestyle : Applies to the cell the image is in. This includes the text of the image caption, but you should set text properties with captionstyle instead of imagestyle in case the caption is moved out of this cell in the future.
;captionstyle : Applies to the text of the image caption.
;headerstyle : Applies to all header cells
;labelstyle : Applies to all label cells
;datastyle : Applies to all data cells
;belowstyle : Applies only to the below cell

==== Microformats ====

;bodyclass: This parameter is inserted into the &quot;class&quot; attribute for the infobox as a whole
;class(n): This parameter is inserted into the &quot;class&quot; attribute for the data cell of the specified row. If there's no data cell it has no effect. 
;titleclass: This parameter is inserted into the &quot;class&quot; attribute for the infobox's title caption.
;aboveclass: This parameter is inserted into the &quot;class&quot; attribute for the infobox's above cell.

This template supports the addition of microformat information. This is done by adding &quot;class&quot; attributes to various data cells, indicating what kind of information is contained within. To flag an infobox as containing hCard information, for example, add the following parameter:

&lt;pre&gt;
|bodyclass = vcard
&lt;/pre&gt;

And for each row containing a data cell that's part of the vcard, add a corresponding class parameter:

&lt;pre&gt;
|class1 = fn
|class2 = org
|class3 = tel
&lt;/pre&gt;

...and so forth. &quot;above&quot; and &quot;title&quot; can also be given classes, since these are usually used to display the name of the subject of the infobox.

See [[Wikipedia:WikiProject Microformats]] for more information on adding microformat information to Wikipedia, and [http://microformats.org/wiki/Main_Page microformats.org] for more information on microformats in general.

===Making fields optional===

A row with a label but no data is not displayed. This allows for the easy creation of optional infobox content rows. To make a row optional use a parameter that defaults to an empty string, like so:

&lt;pre&gt;
|label5 = Population
|data5  = {{{population|}}}
&lt;/pre&gt;

This way if an article doesn't define the population parameter in its infobox the row won't be displayed.

For more complex fields with pre-formated contents that would still be present even if the parameter wasn't set, you can wrap it all in an &quot;#if&quot; statement to make the whole thing vanish when the parameter is not used. For instance, the &quot;#if&quot; statement in the following example reads &quot;#if:the parameter ''mass'' has been supplied |then display it, followed by 'kg'&quot;:

&lt;pre&gt;
|label6 = Mass
|data6  = {{#if:{{{mass|}}} |{{{mass}}} kg}}
&lt;/pre&gt;

For more on #if, see [[meta:ParserFunctions##if:|here]].&lt;br/&gt;
You can also make headers optional in a similar way. If you want a header to appear only if one or more of the data fields that fall under it are filled, one could use the following pattern as an example of how to do it:

&lt;pre style=&quot;overflow:auto;&quot;&gt;
{{Infobox
|name    = {{subst:PAGENAME}}
|title   = Example of an optional header
|header1 = {{#if:{{{item_one|}}}{{{item_two|}}}{{{item_three|}}} |Optional header}}
|label2  = Item one
|data2   = {{{item_one|}}}
|label3  = Item two
|data3   = {{{item_two|}}}
|label4  = Item three
|data4   = {{{item_three|}}}
}}
&lt;/pre&gt;

header1 will be shown if any of item_one, item_two, or item_three is defined. If none of the three parameters are defined the header won't be shown.

The trick to this is that the &quot;if&quot; returns false only if there is nothing whatsoever in the conditional section, so only if all three of item_one, item_two and item_three are undefined will the if statement fail.

===Examples===

{{Infobox
|name         = Infobox/doc
|bodystyle    = 
|title        = Test Infobox
|titlestyle   = 
|image        = [[Image:example.png|200px]]
|imagestyle   = 
|caption      = Caption for example.png
|captionstyle = 
|headerstyle  = background:#ccf;
|labelstyle   = background:#ddf;
|datastyle    = 

|header1 = Header defined alone
|label1  = 
|data1   = 
|header2 = 
|label2  = Label defined alone
|data2   = 
|header3 =
|label3  = 
|data3   = Data defined alone
|header4 = All three defined (header)
|label4  = All three defined (label)
|data4   = All three defined (data)
|header5 =
|label5  = Label and data defined (label)
|data5   = Label and data defined (data)

|belowstyle = background:#ddf;
|below = Below text
}}

&lt;pre style=&quot;overflow:auto;&quot;&gt;
{{Infobox
|name    = Infobox/doc
|title   = Test Infobox
|image   = [[Image:example.png|200px]]
|caption = Caption for example.png

|headerstyle  = background:#ccf;
|labelstyle   = background:#ddf;

|header1 = Header defined alone
|label1  = 
|data1   = 
|header2 = 
|label2  = Label defined alone
|data2   = 
|header3 = 
|label3  = 
|data3   = Data defined alone
|header4 = All three defined (header)
|label4  = All three defined (label)
|data4   = All three defined (data)
|header5 = 
|label5  = Label and data defined (label)
|data5   = Label and data defined (data)

|belowstyle = background:#ddf;
|below = Below text
}}
&lt;/pre&gt;

Notice how when a label is defined without an accompanying data cell the row doesn't appear in the displayed infobox, and when a header is defined on the same row as a data cell the header takes precedence.

{{clear}}
For this example, {{nowrap|bodystyle &amp;#0061; width:20em;}} and {{nowrap|labelstyle &amp;#0061; width:33%;}}

{{Infobox
|bodystyle    = width:20em;
|name         = Infobox/doc
|title        = Test Infobox
|titlestyle   = 
|headerstyle  = 
|labelstyle   = width:33%;
|datastyle    = 

|header1 = 
|label1  = Label 1
|data1   = Data 1
|header2 = 
|label2  = Label 2
|data2   = Data 2
|header3 = 
|label3  = Label 3
|data3   = Data 3
|header4 = Header 4
|label4  = 
|data4   = 
|header5 = 
|label5  = Label 5
|data5   = Data 5: Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

|belowstyle = 
|below = Below text
}}

{{clear}}

==Full blank syntax==

(Note: the template currently handles up to 80 rows; only 20 are included here since infoboxes larger than that will be relatively rare. Just extend the numbering as needed. The microformat &quot;class&quot; parameters are also omitted as they are not commonly used.)

&lt;pre style=&quot;overflow:auto;&quot;&gt;
{{Infobox
|name         = {{subst:PAGENAME}}
|bodystyle    = 
|title        = 
|titlestyle   = 
|above        = 
|abovestyle   = 
|image        = 
|imagestyle   = 
|caption      = 
|captionstyle = 
|headerstyle  = 
|labelstyle   = 
|datastyle    = 

|header1  = 
|label1   = 
|data1    = 
|header2  = 
|label2   = 
|data2    = 
|header3  = 
|label3   = 
|data3    = 
|header4  = 
|label4   = 
|data4    = 
|header5  = 
|label5   = 
|data5    = 
|header6  = 
|label6   = 
|data6    = 
|header7  = 
|label7   = 
|data7    = 
|header8  = 
|label8   = 
|data8    = 
|header9  = 
|label9   = 
|data9    = 
|header10 = 
|label10  = 
|data10   = 
|header11 = 
|label11  = 
|data11   = 
|header12 = 
|label12  = 
|data12   = 
|header13 = 
|label13  = 
|data13   = 
|header14 = 
|label14  = 
|data14   = 
|header15 = 
|label15  = 
|data15   = 
|header16 = 
|label16  = 
|data16   = 
|header17 = 
|label17  = 
|data17   = 
|header18 = 
|label18  = 
|data18   = 
|header19 = 
|label19  = 
|data19   = 
|header20 = 
|label20  = 
|data20   = 

|belowstyle =
|below = 
}}
&lt;/pre&gt;

&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Документација за шаблони|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;
&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ ПОД ОВОЈ РЕД --&gt;
[[Категорија:Инфокутии| ]]
&lt;!-- ДОДАВАЈТЕ ИНТЕРВИКИ ПОД ОВОЈ РЕД --&gt;
[[ar:قالب:قالب معلومات]]
[[de:Vorlage:Infobox]]
[[en:Template:Infobox]]
[[fa:الگو:دادان]]
[[fr:Modèle:Infobox]]
[[ia:Patrono:Infobox]]
[[ja:Template:Infobox]]
[[sl:Predloga:Infopolje]]
[[zh:Template:Infobox]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>1uz0nwxrwardrqlxscbvg8cwnfr9fbc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Template doc page viewed directly</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3137</id>
    <revision>
      <id>7866</id>
      <parentid>7862</parentid>
      <timestamp>2009-08-08T15:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="569" sha1="cs03vymtrc9f4r4btzmd61m6awwgh60" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:100%; border:1px solid #CCC;&quot;
|-
| style=&quot;width:30px;&quot;| [[Image:Edit-paste.svg|30px]]
| This is a [[template:documentation|documentation subpage]], where instructions, categories, or other information are stored for [[w:Project:Transclusion costs and benefits|technical reasons]]. To view the {{SUBJECTSPACE}} page itself, see {{{1|[[{{SUBJECTSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}]]}}}.
|}[[Категорија:Шаблони за документација на потстраници&lt;noinclude&gt;| &lt;/noinclude&gt;]]&lt;noinclude&gt;{{документација}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cs03vymtrc9f4r4btzmd61m6awwgh60</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шаблони за документација на потстраници</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3138</id>
    <revision>
      <id>7863</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:14:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: [[Категорија:Шаблони за документација]]</comment>
      <origin>7863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" sha1="2a9kn4j9v85btx44qv9uixni36y8y8e" xml:space="preserve">[[Категорија:Шаблони за документација]]</text>
      <sha1>2a9kn4j9v85btx44qv9uixni36y8y8e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Шаблони за документација</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3139</id>
    <revision>
      <id>7864</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:14:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нов шаблон</comment>
      <origin>7864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla" xml:space="preserve">[[Категорија:Шаблони]]</text>
      <sha1>06qliby4w37s907e8jujagj11dpydla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Documentation</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3140</id>
    <revision>
      <id>7865</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:14:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;padding:5px; background:#ECFCF4; border:1px solid #AAA;&quot; class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #AAA; margin-bottom:0...</comment>
      <origin>7865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="473" sha1="76x5a8998id2g1zlwuo12f6duc88n2l" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;padding:5px; background:#ECFCF4; border:1px solid #AAA;&quot; class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #AAA; margin-bottom:0.5em;&quot;&gt;&lt;span class=&quot;editsection&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;[[{{{1|{{SUBJECTPAGENAME}}/doc}}}|view]]] [[{{fullurl:{{{1|{{SUBJECTPAGENAMEE}}/doc}}}|action=edit}} edit]]&lt;/span&gt;&lt;big&gt;'''{{SUBJECTSPACE}} documentation'''&lt;/big&gt;&lt;/div&gt;{{{{{1|{{SUBJECTPAGENAME}}/doc}}}}}&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>76x5a8998id2g1zlwuo12f6duc88n2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Документација</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3141</id>
    <revision>
      <id>7867</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:15:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;padding:5px; background:#ECFCF4; border:1px solid #AAA;&quot; class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #AAA; margin-bottom:0...</comment>
      <origin>7867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="473" sha1="76x5a8998id2g1zlwuo12f6duc88n2l" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;padding:5px; background:#ECFCF4; border:1px solid #AAA;&quot; class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #AAA; margin-bottom:0.5em;&quot;&gt;&lt;span class=&quot;editsection&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;[[{{{1|{{SUBJECTPAGENAME}}/doc}}}|view]]] [[{{fullurl:{{{1|{{SUBJECTPAGENAMEE}}/doc}}}|action=edit}} edit]]&lt;/span&gt;&lt;big&gt;'''{{SUBJECTSPACE}} documentation'''&lt;/big&gt;&lt;/div&gt;{{{{{1|{{SUBJECTPAGENAME}}/doc}}}}}&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>76x5a8998id2g1zlwuo12f6duc88n2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Документација/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3142</id>
    <revision>
      <id>7868</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:16:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: &lt;pre&gt;{{template documentation}}&lt;/pre&gt; This template automatically displays a &quot;Template documentation&quot; box like you are seeing now.  &lt;!-- for this documentatio...</comment>
      <origin>7868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="434" sha1="k4bnzfcjxq8sfpuao5okqtw0ag7ufqg" xml:space="preserve">&lt;pre&gt;{{template documentation}}&lt;/pre&gt;
This template automatically displays a &quot;Template documentation&quot; box like you are seeing now.

&lt;!-- for this documentation page --&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[Category:Documentation subpages]]
[[zh:Template:內聯模板文件/doc]]
&lt;/noinclude&gt;

&lt;!-- for the template --&gt;
&lt;includeonly&gt;
[[Категорија:Шаблони за документација| ]]

[[zh:Template:內聯模板文件]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>k4bnzfcjxq8sfpuao5okqtw0ag7ufqg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Заклучок)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3143</id>
    <revision>
      <id>7869</id>
      <timestamp>2009-08-08T15:18:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2824" sha1="psxunam3qdyvl5uhgvye8gru0vxkjdn" xml:space="preserve">{{ВК:ПК}}
===[[Податотека:Gtk-ok.svg]]Готови сте===
Сега ги знаете најважните работи за придонесување на Викикниги. Имете коментари или фидбек за овој почетен курс? Чувствувате дека нешто не е добро објаснето, или сакате да знаете нешто што не е овде наведено? Слободно обратете ни се преку оставање на коментар на страницата за разговор. Ако имате потреба од дополнителна помош, главниот материјал се наоѓа во '''[[Помош:Содржина]]''' (секогаш постои врска преку левата странична лента за интеракција, под Помош).

===[[Податотека:Gtk-dialog-info.svg|50px]] Корисни линкови===
* '''[[ВК:ПТ|Помошна табела]]''' која ги содржи најосновните команди на Викиизвор, за брзо потсетување.
* '''[[ВК:ПЗС|Прирачникот за стил]]''' дава напатствија за тоа каков треба да биде енциклопедискиот тон на една статија.
* '''[[Викикниги:Селска чешма|Селската чешма]]''' е централното место за поставување на прашања и добивање на одговори. Содржи повеќе подпортали за различни видови на помош.
* '''[[Викикниги:Често поставувани прашања|ЧПП]]''' (често поставувани прашања) - нуди одговор на некои најосновни аспекти на Викиизвор. 
* '''[[ВК:КДУС|Како да уредам страница]]''' содржи подетални информации во врска со уредувањето.
* '''[[Викикниги:Азбучен индекс на статии|Азбучен индекс на статии]]''' за пребарување на статиите по нивниот наслов.
* '''[[Викикниги:Листа на администратори|Листа на администратори]]''' - поодговорните уредувачи на Викиизвор, можете да ги контактирате за било каква техничка консултација или услуга.
&lt;br/&gt;
:'''Поздрав, и добро уредување!'''[[Податотека:Face-wink.svg|30px]] 
&lt;br/&gt;
[[Категорија:Почетен курс|Заклучок]]</text>
      <sha1>psxunam3qdyvl5uhgvye8gru0vxkjdn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Решение на бирото на обласниот комитет на БРП(к) населението да пишува како македонско</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3144</id>
    <revision>
      <id>7871</id>
      <timestamp>2009-08-09T20:52:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7871</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3752" sha1="jkgbhwdbe2e8rho3kiftcldtn5fzjga" xml:space="preserve">Горна Џумаја, 21 декември 1946 година.


'''ПРОТОКОЛ БРОЈ 19'''


На бирото на обласниот комитет на БРП(к)-Горна Џумаја, одржан во состанокот на 21.XII.1946 година, со следниот дневен ред:

(...)

3.Нашата работа на пописот.

Присуствуваа: Крстју Стојчев, Ефтим Георгиев, Георги Мадолев, Спас Тантилов, Минко Попов, Асен Константинов, Велик Бојаџиев, Стефан Папалезов. На состанокот присуствуваа и народните пратеници Иван Делев, Горан Ангелов, Јусеин Имамов, Ангел В‘лев, Коста Диклиев и Дончо Лисијски.

По т.3:Др.Крстју Стојчев кажа во однос на идниот попис, дека ЦК е согласен населението од нашиот крај да се пишува по националност „македонци“. Тоа ќе биде една кампања на нашата партија; ние ќе сретнеме отпор: ете, Чанџиев покрена прашање во собранието, како и кај самите наши сојузници. Заедно со тоа стои прашањето за муслиманите во нашата област. Ќе биде доволно да ги пишуваме по народност македонци, вера - муслиманска. Јусеин Имамов го потврди истото.

Ефтим Георгиев: Ние со недоволна сериозност сме погледнале на тоа прашање за националноста. И ако ја спроведеме акцијата добро, ќе дадеме одговор на прашањето, покренато од Чанџиев, во рацете на Димитров. Предлагам да се користи нашето искуство од предизборната кампања, да го примениме планот за изборите во целата негова мрежа на повереници од долу до горе. 2.Да се проверат непријателските елементи кај попишувачите и да бидат одфрлени. 3.Нашите повереници по места да одат со попишувачите да разјаснуваат и помагаат во техничката работа. Целата партија треба да биде спремена.

Георги Мадолев: Градскиот комитет го покрена тоа прашање пред првенствените организации и јас мислам:

1.Непријателските елементи кај попишувачите да бидаат исфрлени веднаш.

2.Партијниот апарат за изборите да со востанови и да ја спроведе оваа акција.

Се покренува прашањето што да се пишува во колоната „зборуван јазик“ и се прие да се допушти да се пишува „бугарски“ претежно во градовите, а по селата главно „македонски“.

Биро на обласниот комитет: 1.Крстју Стојчев, 2.Ефтим Георгиев, 3.Георги Мадолев, 4.Спас Тантилов, 5.Минко Попов.</text>
      <sha1>jkgbhwdbe2e8rho3kiftcldtn5fzjga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Разјаснување односно пописот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3145</id>
    <revision>
      <id>7875</id>
      <timestamp>2009-08-10T18:35:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2289" sha1="rmd1hdo0idiiw3twx82pos1hphxr90a" xml:space="preserve">Свети Врач, 24 декември 1946 година.

'''ПРОТОКОЛ БРОЈ 45'''

Денес, 24.XII.1946 година, бирото на околискиот комитет се собра на состанок во присуство на др.Иван Делев, Јордан Ризов, Александар Бабалеев, Никола Хаџимитов и Илија Чорбаџијски и во присуството на др.Никола Харисков, Васил Пасков и Иван Николов Хаџимитов со следниот дневен ред

(...)

3.Пописот и македонското прашање.

По точка трета др.Иван Делев соопштува за тоа, оти не очекува попис, во кој партијата и сиот народ треба да земаат живо учество. Освен тоа го изјасни посебниот народностен карактер на нашата област како македонска и неопходността од одбележување во бирачките ливчиња тоа, дека ние сме Македонци.

За изјаснување на горното пред целата партија и останатото население се зеде решение да се пишува до сите партиски организации со задолжение да се проведат партиски собири, како се користи и целиот предизборен апарат. Освен тоа да се покрене прашањето пред околискиот комитет на ОФ и пред идната административна конференција. Истото да се направи и со спроведување на специјална конференција со попишувачите и членовите на околискиот и градскиот актив - да обиколат барем поголемите села...

По исцрпување на дневниот ред состанокот беше закриен.

Биро: 1.Иван Делев, 2.Без потпис, 3.Без потпис</text>
      <sha1>rmd1hdo0idiiw3twx82pos1hphxr90a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Инструкции до околиските управници за пописот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3146</id>
    <revision>
      <id>7876</id>
      <timestamp>2009-08-10T19:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2648" sha1="t2b7js4ilsv7ixfgc6xiq3r9juyf29v" xml:space="preserve">Горна Џумаја. 24 декември 1946 година.

Горноџумајска обласна дирекција

Број 3628/24.XII.1946година, гр.Горна Џумаја


'''ДО ОКОЛИСКИТЕ УПРАВНИЦИ И ОПШТИНСКИ ГРАДОНАЧАЛНИЦИ ВО ОБЛАСТТА'''


Во наредбата за организирање и спроведување првите операции по попишувањето во пункт 14, параграф 38 се зборува за подготовката на населението за пописот.

Една од големите опасности за правилното спроведување на пописот е необразоваността и стравот, дека статистичките податоци можат да се искористат за лични, даночни, реквизациски или други некои оптоварувања положбата на населението.

Обраќајќи ви внимание за големото стопанско и културно значење на пописот како големо народно дело во нашата нова народна република, што ги зафаќа достоинството и угледот на нашата народна власт, ве повикувам да објасните најшироко на населението, дека во негов сопствен интерес е да даде најточни податоци на пописот.

А поради тоа што населението во Горноџумајска област има претежно македонско потекло, објаснете на населението, дека оно денес во ОФ Бугарија располага со апсолута слобода да ја посочи својата народност, своето потекло слободно, нормално, така, како секој го чувствува во своето срце како верно чедо на својата родина.

Се разбира, ќе обрнете внимание и на попишувачите, дека тие немаат право во никој случеј да го спречуваат населението при изразување на својата национална припадност како македонска.


Областен директор: (п) Не се чита.

Секретар: (п) Не се чита.</text>
      <sha1>t2b7js4ilsv7ixfgc6xiq3r9juyf29v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Телеграма до околискиот управник во Разлог со инструкција за пописот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3147</id>
    <revision>
      <id>7877</id>
      <timestamp>2009-08-10T19:21:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="638" sha1="h9daas15laq2cul1ak5tw2tzqhlnh1r" xml:space="preserve">Разлог, 27 декември 1946 година.


Градоначалниците околијата

По наредба на Главната дирекција за статистика соопштете на сите попишувачи и разгласете најшироко меѓу населението, дека во колоната народност да се пишува „македонец“ (македонка) со исклучок на оние, што дошле од Бугарија и привремено живеат тука.

4464/27.XII.1946 година

Околиски управник (п)</text>
      <sha1>h9daas15laq2cul1ak5tw2tzqhlnh1r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Разјаснувачка телеграма до околискиот управник во Разлог како да се спроведе пописот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3148</id>
    <revision>
      <id>7878</id>
      <timestamp>2009-08-10T19:32:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1168" sha1="bmv93b1lqnhx3zfsesrf7f3l7oe7pgb" xml:space="preserve">Разлог, 27 декември 1946 година.


До г.г.градоначалниците во околијата

Во дополнување на мојата телеграма број 4464 од денес, 27 декември оваа година, за да има еднаквост во пополнувањето на картите за пописот, соопштете на сите попишувачи и контолори и разгласете најшироко меѓу населението преку гласноговорници, општински гласници итн. дека во колоната народност да се пишува „македонец“ (македонка), а таму, каде ќе се јави недоразбирање во некои семејства, малолетните да се пишуваат, како што се е пишал главата на фамилијата, а возрасните можаат да се пишуваат како сакаат. Број 4465, гр.Разлог, 27.XII.1946 година. Околиски управник: (п) не се чита.</text>
      <sha1>bmv93b1lqnhx3zfsesrf7f3l7oe7pgb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Телеграма до неврокопскиот околиски управник со инструкција за пописот</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3149</id>
    <revision>
      <id>7879</id>
      <timestamp>2009-08-10T19:44:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="946" sha1="2olj48tl0diqlj22gmlj5fdp6c7c1zu" xml:space="preserve">Неврокоп, 27 декември 1946 година.


Брза телефонограма

До г.г. градоначалниците во околијата

Веднаш соберете ги контролорите и попишувачите и им соопштете при пополнувањето на колона 13 од домакинската карта и колона 5 на домакинскиот лист „Б“, народност да се пишува „македонска“ со исклучок само на евреите, циганите, турците и бугарите, дојдени од пределите на Бугарија. Бугаромохамеданите да се пишуваат „македонци“, без разлика дали се одсам, или оданад р.Места. Број 10269, 27.XII.1946 година.

Околиски управник: ''Лаков''</text>
      <sha1>2olj48tl0diqlj22gmlj5fdp6c7c1zu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бројот на Македонците во Бугарија според официјалните резултати на пописот од 25-31.XII.1946 година</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3150</id>
    <revision>
      <id>7880</id>
      <timestamp>2009-08-10T20:43:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Нова</comment>
      <origin>7880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1512" sha1="rtss31cfxj618suejc8gaxdoemqdc1o" xml:space="preserve">Софија, јануари 1947 година.


{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Македонци во Народна република Бугарија според пописот 25-31.XII.1946 година
! Окрузи
! Македонци
|-
| Благоевград 
| 160 641  
|-
| Бургас
| 1 825
|-
| Варна
| 316
|-
| Враца
| 249
|-
| Коларовград
| 97
|-
| Плевен
| 293
|-
| Пловдив
| 2 589
|-
| Русе
| 182  
|-
| Софија (селски)
| 231 
|-
| Софија (град) 
| 2 407 
|-
| Стара Загора 
| 341 
|-
| Трново 
| 209 
|-
| Хасково 
| 173  
|-
| НР Бугарија 
| 169 544
|-
|}
             

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Состав на населението во Горноџумајска област по народност и говорен јазик
! Околии
! Вкупно
! Бугари
! Помаци
! Македонци
! Македонци со мајчин јазик бугарски
! Македонци со мајчин јазик македонски
|-
| Горна Џумаја
| 51 383
| 24 825
| 874
| 24 169
| 21 827
| 2 335
|-
| Неврокоп
| 65 082
| 14 007
| 18 174
| 29 351
| 29 228
| 67
|-
| Петрич
| 46 161
| 2 927
| 35
| 42 020
| 23 301
| 18 742
|-
| Разлог
| 39 725
| 5 066
| 9 786
| 23 827
| 20 403
| 3 423
|-
| Свети Врач
| 50 224
| 7 600
| 55
| 41 247
| 37 195
| 4 044
|-
| Вкупно
| 252 575
| 54 425
| 28 924
| 160 641
| 131 954
| 28 611
|-
|}</text>
      <sha1>rtss31cfxj618suejc8gaxdoemqdc1o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Портал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3151</id>
    <redirect title="Викикниги:Портал на заедницата" />
    <revision>
      <id>8357</id>
      <parentid>7883</parentid>
      <timestamp>2011-08-18T21:05:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>タチコマ robot</username>
        <id>121</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: Исправка на двојни пренасочувања → [[Викикниги:Портал на заедницата]]</comment>
      <origin>8357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" sha1="4ov1lrhf4d2gos0vr36dcz7yi3fefcw" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Викикниги:Портал на заедницата]]</text>
      <sha1>4ov1lrhf4d2gos0vr36dcz7yi3fefcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Прашања</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3152</id>
    <revision>
      <id>7885</id>
      <timestamp>2009-08-11T10:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова страница</comment>
      <origin>7885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5736" sha1="rn2am9nhbidn7hglbkbinkskguwoqjv" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__ &lt;!--
***************************************************************************

   Не поставувајте прашања на оваа страница! Направете го тоа на
   една од подолунаведените страници.

***************************************************************************
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF; padding: 15px;&quot; |
|-
| 
&lt;h2 style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; padding-top:4px;&quot;&gt;Каде да поставувате прашања или да правите коментари
&lt;/h2&gt; &lt;/noinclude&gt;

Можете да ги најдете одговорите на многу Ваши прашања на следниве места:

{| 
|- valign=top
| style=&quot;width:50%; background:#F5FAFF;&quot;|
=== Пронаоѓање на информации ===
* '''[[Викикниги:Пребарување|Пребарај]]''' — за многу прашања и е најбрзо и најлесно да се користи [[Special:Search|кутијата за пребарување]].

&lt;span style=&quot;font-size:90%;margin-left:2em;&quot;&gt;пр. За да го најдете главниот град на Канада, внесете  ''Канада'' во кутијата лево и кликнете на ''Оди''.&lt;/span&gt;
* '''[[Викикниги:Биро за консултации|Бирото за консултации]]''' — можете да ги прашате нашите волонтери за прашања за знаење (за сѐ освен користењето на Викикниги) 

&lt;span style=&quot;font-size:90%;margin-left:2em;&quot;&gt; на пр. ''„Која држава има најголема флота за риболов?“''&lt;/span&gt;
| style=&quot;width:50%; background:#F5FAFF;&quot;|
=== Како да го употребувате Викикниги ===
{{shortcut|ВК:?|ВК:П|ВК:ПРАШАЊА}}
* '''[[Викикниги:Често поставувани прашања|ЧПП]]''' — Често поставувани прашања околу Викиизвор.
* '''[[Помош:Содржина]]''' — информации за користењето на Викиизвор.

&lt;span style=&quot;font-size:90%;margin-left:2em;&quot;&gt; на пр. ''„Како да создадам нова статија?“''&lt;/span&gt;
* '''[[Викикниги:Портал/Помош|Биро за помош]]''' — местото за прашување на волонтерите за тоа како да ја користите и да ја уредувате Викикниги.
*'''[[Викикниги:Помош за нови уредувачи|Помош за нови уредувачи]]''' — услуги за одговарање на прашањата на новите корисници.
*'''[[Викикниги:Прашања за авторски права|Прашања за авторските права]]''' — места за прашања за наведената тема - помош при употреба на неслободни слики, текстови или други медиуми.
|-
| style=&quot;width:50%; background:#F5FAFF;&quot;|
=== Прашување на прашања или правење на коментари ===
* Секоја статија има '''[[Викикниги:Страница за разговор|страница за разговор]]''' — кликнете на  врската '''разговор''' на врвот на секоја страница за прашања, пријава на вандализам или за дискусии околу статијата. 
* '''[[Викикниги:Селска чешма|Селската чешма]]''' е форумот за дискусија на многу технички и правилнички проблеми.
| style=&quot;width:50%; background:#F5FAFF;&quot;|
=== ИРЦ ===
За чет односно разговор со останатите википедијанци, постојат неколку Internet Relay Chat (IRC) канали, лоцирани на Freenode серверот (irc.freenode.net) чија адреса е '''irc.freenode.net''', а нашиот канал, т.е. каналот на Викиизвор на македонски јазик е [irc://irc.freenode.net/wikibooks-mk #wikibooks-mk] За повеќе информации прочитајте го [[Викикниги:Ирцање/Технички детали|ова упатство]].
|}
&lt;noinclude&gt;

'''Важни забелешки:'''
* Викикниги е мрежно место раководено од волонтери.
* Нема гаранција за точноста на содржината на Викикниги; волонтерите кои ги одговараат прашањата не се платени професионалци.
* Ве молиме пишувајте ги сите коментари на релевантните страници; видете погоре.
* '''Не одговараме преку е-пошта.'''
* '''Ве молиме не ја контактирајте Викикниги за повеќе документации или контакт адреси на славни личности или компании,''' или слични барања.

''Ве молиме не ги поставувајте прашањата на оваа страница.''
|}
[[Категорија:Викиизвор форуми за помош|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>rn2am9nhbidn7hglbkbinkskguwoqjv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викиизвор форуми за помош</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3153</id>
    <revision>
      <id>7887</id>
      <parentid>7886</parentid>
      <timestamp>2009-08-11T10:57:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>7887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" sha1="3gpir9obhi0rgy3u61m3d72rr7vlv9i" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги:Помош]]</text>
      <sha1>3gpir9obhi0rgy3u61m3d72rr7vlv9i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викикниги:Помош</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3154</id>
    <revision>
      <id>7888</id>
      <timestamp>2009-08-11T10:58:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: [[Категорија:Викикниги]]</comment>
      <origin>7888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Помошна табела</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3155</id>
    <revision>
      <id>9607</id>
      <parentid>7892</parentid>
      <timestamp>2014-03-12T19:12:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>9607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5785" sha1="dizxfct7sz7zkei429zwexw8axy8ndw" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;br&gt;
{{Кратенка|[[ВИ:ПТ]]}}
&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;
{|align=&quot;center&quot; style=&quot;width:100%; border:2px #a3b1bf solid; background:#f5faff; text-align:left;&quot;
|colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#cee0f2; text-align:center;&quot; |
&lt;h2 style=&quot;margin:.5em; margin-top:.1em; margin-bottom:.1em; border-bottom:0; font-weight:bold;&quot;&gt;Викикниги помошна табела&lt;/h2&gt;
&lt;h4&gt;За повеќе информации прочитајте [[ВК:КАКО|Како да уредам страница]]&lt;/h4&gt;
|-&lt;!--НАСЛОВИ НА КОЛОНИТЕ--&gt;
| width=&quot;25%&quot; style=&quot;background:#cee0f2; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Опис'''
| style=&quot;background:#cee0f2; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Текст''' 
| width=&quot;25%&quot; style=&quot;background:#cee0f2; padding:0.3em; text-align:center;&quot;|'''Изглед'''
|-&lt;!--ПРВ НАСЛОВ--&gt;
| colspan=&quot;3&quot; style=&quot;background:#E6F2FF; padding: 0.2em; font-family: sans-serif; font-size: 0.9em; text-align:center;&quot; | Се употребува било каде во текстот
|-&lt;!--ПРВ РЕД, ПРВА КОЛОНА--&gt;
|[[ВИ:КАКО#Форматирање текст|Закосени букви]]
|&lt;!--ВТОРА КОЛОНА--&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;''закосени букви''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|&lt;!--ТРЕТА КОЛОНА--&gt;
''закосени букви''
|-&lt;!--ХОРИЗОНТАЛНА ЛИНИЈА--&gt;
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-&lt;!--ВТОР РЕД ПРВА КОЛОНА--&gt;
|[[ВИ:КАКО#Форматирање текст|Задебелени букви]]
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;'''задебелени букви'''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
'''задебелени букви'''
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
|[[ВИ:КАКО#Форматирање текст|закосени и задебелени букви]]
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;'''''закосени и задебелени букви'''''&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
'''''закосени и задебелени букви'''''
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
||[[ВИ:КАКО#Врски и адреси|Внатрешни врски]]&lt;br /&gt;
(врски меѓу статиите во еден Викиизвор)
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[Име на страницата]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[Име на страницата|прикажан текст]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
|
[[Име на страницата]]&lt;br /&gt;
[[Име на страницата|прикажан текст]]&lt;br /&gt;
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
|[[Помош:Пренасочување|Пренасочување кон друга страница]]
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Целна страница]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
[[Image:Redirectltr.png|30px]][[Целна страница]]
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
|[[Викиизвор:Надворешни врски|Надворешни врски]]&lt;br /&gt;
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[http://www.primer.org]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[http://www.primer.org прикажан текст]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;http://www.primer.org&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
[http://www.primer.org]&lt;br /&gt;
[http://www.primer.org прикажан текст]&lt;br /&gt;
http://www.primer.org
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
|
[[Викиизвор:Потпис|Потпишување]] на коментарите &lt;br /&gt;

|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
[[Special:Mypage|Ваше корисничко име]] {{CURRENTTIME}}, &lt;br /&gt;
{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} (UTC) 
|-&lt;!--2ND HEADING--&gt;
| colspan=&quot;3&quot; style=&quot;background:#E6F2FF; padding: 0.2em; font-family: sans-serif; font-size: 0.9em; text-align:center;&quot; | Се применува само на почетокот на редот
|-
|Наслови&lt;br /&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:0.9em;&quot;&gt;''По 4 наслова, автоматски се генерира содржина.''&lt;/span&gt;
|
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;== Ниво 1 ==&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;=== Ниво 2 ===&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;==== Ниво 3 ====&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;===== Ниво 4 =====&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;====== Ниво 5 ======&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;
|
== Ниво 1 ==
=== Ниво 2 ===
==== Ниво 3 ====
===== Ниво 4 =====
====== Ниво 5 ======
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
|Попис со точки
|
&lt;tt&gt;* еден&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;* два&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;** два точка еден&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;* три&lt;/tt&gt;
|
* еден&lt;br /&gt;
* два&lt;br /&gt;
** два точка еден&lt;br /&gt;
* три
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|
|-
|Попис со броеви
|
&lt;tt&gt;# еден&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;# два&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;## два точка еден&lt;/tt&gt;&lt;br /&gt;
&lt;tt&gt;# три&lt;/tt&gt;
|
# еден
# два
## два точка еден
# три
|-
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border-top:1px solid #cee0f2;&quot;|&amp;nbsp;
|-
|Слики
|
[[Податотека:Wikibooks-logo-mk-noslogan.svg|рамка|200п|десно|Опис на сликата]]
|}
&lt;/div&gt;

==Видете исто така==
* За подобар вовед во Викиизвор, видете го [[Викикниги:Почетен курс|почетниот курс]]
* За подетални информации во уредувањето на страниците, видете [[Викикниги:Како да уредам страница]]
* За повеќе помош, видете [[Помош:Содржина|Помош]]
* За вежбање и тестирање искористете го [[Викикниги:Песок|песокот]].

__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
[[Категорија:Викикниги:Основни информации]]</text>
      <sha1>dizxfct7sz7zkei429zwexw8axy8ndw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Често поставувани прашања</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3156</id>
    <revision>
      <id>8953</id>
      <parentid>7893</parentid>
      <timestamp>2013-03-26T22:26:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8953</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2995" sha1="dfkzw5t1teieyx145jf9ks9qbkxg3xt" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;br&gt;
&lt;noinclude&gt;
{| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF&quot; |
|-
|&lt;/noinclude&gt;
&lt;h2 style=&quot;background-color:#cee0f2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b1bf; text-align:center; padding-top:4px;&quot;&gt;Често поставувани прашања (ЧПП)&lt;/h2&gt;
{{Викикниги ЧПП}}

Подоле се дадени повеќе видови на '''често поставувани прашања''' (или '''ЧПП''') на [[Викикниги]].

Доколку не можете да го најдете одговорот на прашањето кое ве интересира, тогаш можете да го поставите на [[Викикниги:Портал|порталот]] или на [[Викикниги:Страници за разговор|страниците за разговор]] на подолу посочените видови на често поставувани прашања и нивни одговори. 

== Видови на ЧПП ==

*[[Викикниги:Општи често поставувани прашања|Општи ЧПП]]: основни прашања за проектот Викикниги.
*[[Викикниги:Читателски често поставувани прашања|Читателски ЧПП]]: наоѓање, читање и користење на материјалите во Викикниги. 
*[[Викикниги:Често поставувани прашања за соработници|ЧПП за соработници]]: зошто би сакале да соработувате и на кој начин да го сторите тоа. 
*[[Викикниги:Често поставувани прашања за уредувањето|ЧПП за уредувањето]]: основни прашања за создавањето и уредувањето на статии во Викикниги.
*[[Викикниги:Административни често поставувани прашања|Административни ЧПП]]: администратори и како да се здобиете со администраторски права.
*[[Викикниги:Технички често поставувани прашања|Технички ЧПП]]: системот на Викикниги.
*[[Викикниги:Често поставувани прашања за проблеми|ЧПП за проблеми]]: проблеми и потешкотии 
*[[Викикниги:Останати често поставувани прашања|Останати ЧПП]]: сè останато

== Видете исто така ==

*[[Викикниги:Речник|Речник]]от на Викикниги.
*[[Помош:Помош|Страницата за помош]].
|}
&lt;/noinclude&gt;
__NOEDITSECTION__
__NOTOC__

[[Категорија:Викикниги помош]]</text>
      <sha1>dfkzw5t1teieyx145jf9ks9qbkxg3xt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Викикниги ЧПП</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3157</id>
    <revision>
      <id>7894</id>
      <timestamp>2009-08-11T11:05:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нов шаблон</comment>
      <origin>7894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1162" sha1="sapmdfquz77hkwk0se4w5xpbwx4gtb5" xml:space="preserve">&lt;div align=&quot;center&quot; style=&quot;padding: 4px .2em; word-spacing: 4px; border: 1px solid #A3B1BF; background:#CEE0F2;&quot;&gt; &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:ЧПП|ЧПП]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Општи често поставувани прашања|Општо]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Читателски често поставувани прашања|Читатели]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Често поставувани прашања за соработници|Соработници]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Често поставувани прашања за уредувањето|Уредување]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Административни често поставувани прашања|Администрација]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Технички често поставувани прашања|Технички]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Често поставувани прашања за проблеми|Проблеми]] &lt;!--
--&gt; [[Викикниги:Останати често поставувани прашања|Останати прашања]] &lt;!--
--&gt;&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>sapmdfquz77hkwk0se4w5xpbwx4gtb5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:ЧПП</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3158</id>
    <redirect title="Викикниги:Често поставувани прашања" />
    <revision>
      <id>7895</id>
      <timestamp>2009-08-11T11:06:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување</comment>
      <origin>7895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81" sha1="h6s0nsy288tvr2e6as9equayvyigfs1" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Викикниги:Често поставувани прашања]]</text>
      <sha1>h6s0nsy288tvr2e6as9equayvyigfs1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Селска чешма</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3159</id>
    <revision>
      <id>10748</id>
      <parentid>10744</parentid>
      <timestamp>2019-05-12T04:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Yurik</username>
        <id>2553</id>
      </contributor>
      <comment>/* Multilingual Shared Templates and Modules */ ново заглавие</comment>
      <origin>10748</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7592" sha1="i0r0p0slyyb3xr3aqi70kiaeaxowwa9" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;!----&gt;{{Селска чешма}}&lt;br /&gt;
__NEWSECTIONLINK__&lt;!----&gt;__TOC__

[[Категорија:Викикниги:Селска чешма]]

== Викиизвор ==

Предлагам за приказните и песните да се направи пренасочување на Викиизвор.. што мислите? --[[Корисник:M4r51n|M4r51n]] ([[Разговор со корисник:M4r51n|разговор]]) 21:11, 27 март 2013 (CET)

== ВАЖНО: Проверка за активност на администраторите ==

Здраво. Во 2013 г. со [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|консензус од глобалната заедница]] беше усвоено правило за одземање на „напредните права“ (администраторски, бирократски и тн). Согласно ова правило, [[:m:stewards|надзорниците]] сега ја проверуваат активноста на сите Викимедиини викија без свое правило за неактивност. Колку што сме запознаени, вашето вики нема формална постапка за одземање на „напредните права“ од неактивните сметки. Поради тоа, за овој проблем ќе се погрижат надзорниците, во склад со договореното за [[:m:Admin activity review|проверка на администраторска активност]].

Утврдивме дека следниве корисници ги задоволуваат условите за неактивност (нема уредувања и дејства во дневниците преку 2 години):
#[[User:Bjankuloski06|Bjankuloski06]] (администратор)

Овие корисници наскоро ќе добијат известување, во кое ќе им се укаже дека можат да почнат дискусија во заедницата доколку сакаат да си ги задржат правата (сите или некои). Доколку корисниците не се одѕват на ова, тогаш надзорниците ќе им ги одземат напредните права.

Меѓутоа, доколку вие како заедница сакате да направите своја постапка за одземање на права поради неактивност која би ја замениле глобалната, сакате да донесете поинаква одлука за овие неактивни иматели на правата, или пак веќе имате правила кои ги немаме забележано, тогаш би ве замолиле да ги известите [[:m:Stewards' noticeboard|надзорниците на Мета]] за да знаат да не продолжуваат со одземање на правата на вашето вики. Ви благодариме, [[Корисник:Linedwell|Linedwell]] ([[Разговор со корисник:Linedwell|разговор]]) 07:42, 16 март 2017 (CET)

== ВАЖНО: Проверка за активност на администраторите ==

Здраво. Во 2013 г. со [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|консензус од глобалната заедница]] беше усвоено правило за одземање на „напредните права“ (администраторски, бирократски и тн). Согласно ова правило, [[:m:stewards|надзорниците]] сега ја проверуваат активноста на сите Викимедиини викија без свое правило за неактивност. Колку што сме запознаени, вашето вики нема формална постапка за одземање на „напредните права“ од неактивните сметки. Поради тоа, за овој проблем ќе се погрижат надзорниците, во склад со договореното за [[:m:Admin activity review|проверка на администраторска активност]].

Утврдивме дека следниве корисници ги задоволуваат условите за неактивност (нема уредувања и дејства во дневниците преку 2 години):
# [[Корисник:M4r51n|M4r51n]]
Овие корисници наскоро ќе добијат известување, во кое ќе им се укаже дека можат да почнат дискусија во заедницата доколку сакаат да си ги задржат правата (сите или некои). Доколку корисниците не се одѕват на ова, тогаш надзорниците ќе им ги одземат напредните права.

Меѓутоа, доколку вие како заедница сакате да направите своја постапка за одземање на права поради неактивност која би ја замениле глобалната, сакате да донесете поинаква одлука за овие неактивни иматели на правата, или пак веќе имате правила кои ги немаме забележано, тогаш би ве замолиле да ги известите [[:m:Stewards' noticeboard|надзорниците на Мета]] за да знаат да не продолжуваат со одземање на правата на вашето вики. Ви благодариме, [[Корисник:Einsbor|Einsbor]] ([[Разговор со корисник:Einsbor|разговор]]) 12:15, 15 април 2019 (CEST)

== Multilingual Shared Templates and Modules ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Hello mk-wiki community! ({{int:please-translate}})

I recently organized a project to share templates and modules between wiki projects and languages. It allows modules and templates to be “language-neutral”, and store all text translations on Commons. This means that it is enough to copy/paste a template without any changes, and update the translations separately. If someone fixes a bug or adds a new feature in the original module, you can copy/paste it again without any translation work. My bot ''DiBabelYurikBot'' can help with copying. This way users can spend more time on content, and less time on updating and copying templates. Please see [[mw:WP:TNT|project page]] for details and ask questions on talk page.

P.S. I am [[meta:Affiliate-selected_Board_seats/2019/Nominations/Yuri_Astrakhan_(yurik)|currently running]] for the Wikimedia board, focusing on content and support of multi-language communities. If you liked my projects like maps, graphs, or this one, I will be happy to receive your support. (any [[meta:Affiliate-selected_Board_seats/2019/Eligible_entities|registered user group]] can vote). Thank you! --[[User:Yurik|Yurik]] ([[mw:User talk:Yurik|🗨️]]) 06:19, 12 мај 2019 (CEST)&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>i0r0p0slyyb3xr3aqi70kiaeaxowwa9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викикниги:Селска чешма</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3160</id>
    <revision>
      <id>7898</id>
      <timestamp>2009-08-11T11:07:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нова категорија</comment>
      <origin>7898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4" xml:space="preserve">[[Категорија:Викикниги]]</text>
      <sha1>ansvvwmho54onatskznmdmp2wfug4t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Селска чешма</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3161</id>
    <revision>
      <id>7899</id>
      <timestamp>2009-08-11T11:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: {| id=&quot;Collaborations&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; margin-top: 1em; border:2px #BFB1A3 solid;&quot; |- | colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background: #F2E...</comment>
      <origin>7899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2715" sha1="q2dilpcupvuyw9ilgf98f0bhyisp5qz" xml:space="preserve">{| id=&quot;Collaborations&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; margin-top: 1em; border:2px #BFB1A3 solid;&quot;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background: #F2E6CE;text-align:center;border-bottom:1px #BFB1A3 solid;&quot; |
&lt;h2 style=&quot;margin:.5em; margin-top:.1em; border-bottom:0; font-weight:bold;&quot;&gt;
[[Викикниги:Селска чешма|Селска чешма]]
&lt;/h2&gt; 
• овде можете да поставувате прашања и да дискутирате за Викикниги •
|-
| colspan=&quot;2&quot; valign=&quot;top&quot; style=&quot;background:#FFFCF5; padding:1.2em; border-bottom:1px #BFB1A3 solid;&quot; |

{| style=&quot;background-color:transparent;&quot;
|-
| align=&quot;center&quot; width=&quot;16%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Техника)|Техника]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;за технички прашања&lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;16%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Википолитика)|Википолитика]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;за прашања поврзани со [[Викикниги:Принципи и напатствија|принципите и напатствијата]] на Викиизвор&lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;17%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Идеи)|Идеи]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;за предлози и сугестии&lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;17%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[w:Викикниги:Селска чешма (Новости)|Новости]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;за јавни известувања и новини &lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;16%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Критики)|Критики]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;за оставање на конструктивен критицизам за проектот&lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;16%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Други јазици)|Other languages]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;For questions in English or other foreign languages&lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;17%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Правопис и граматика)|Правопис и граматика]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;правописни и граматички прашања и ревизии&lt;/small&gt;
| align=&quot;center&quot; width=&quot;17%&quot; valign=&quot;top&quot;|'''[[Викикниги:Селска чешма (Преводи и транслитерации)|Преводи и транслитерации]]'''&lt;br&gt; 
&lt;small&gt;за помош при преводи на текстови на странски јазици&lt;/small&gt;
|}
{{/Банер}}
|}

&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Викикниги:Селска чешма]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>q2dilpcupvuyw9ilgf98f0bhyisp5qz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Селска чешма (Техника)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3162</id>
    <revision>
      <id>7900</id>
      <timestamp>2009-08-11T11:16:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Нопва страница</comment>
      <origin>7900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="213" sha1="kxbsausutmo6pwo3k0b1x7lws50wdzz" xml:space="preserve">&lt;br&gt;{{Селска чешма}}&lt;br&gt;
__NEWSECTIONLINK__&lt;!----&gt;__TOC__
&lt;!-------Поставувајте ги новите прашања најдолу на оваа страница, благодариме-------&gt;</text>
      <sha1>kxbsausutmo6pwo3k0b1x7lws50wdzz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Живот и забава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3171</id>
    <revision>
      <id>7914</id>
      <timestamp>2009-09-14T16:54:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.29.2.60</ip>
      </contributor>
      <comment>Креирана страница со: Идии акај на улица, вози ролерии (онака ин) мувајј колкуу можеш и сметајј на Најубавиот ...</comment>
      <origin>7914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="251" sha1="fp95q1d38cgiyu2ip4yur8gksvmts21" xml:space="preserve">Идии акај на улица, вози ролерии (онака ин) мувајј колкуу можеш и сметајј на Најубавиот и највизбудливиот животт штоо можеш да го живееш!!!!</text>
      <sha1>fp95q1d38cgiyu2ip4yur8gksvmts21</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атанас Раздолов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3177</id>
    <revision>
      <id>7934</id>
      <timestamp>2009-11-10T18:17:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ==Збирки поезија==  *[[Баба Ѓурга и проза во стихови. Од современиот македонски дух. (Ќус...</comment>
      <origin>7934</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="421" sha1="mgu0w7loh7rxngjas5qh7i7wxo6voow" xml:space="preserve">==Збирки поезија==

*[[Баба Ѓурга и проза во стихови. Од современиот македонски дух. (Ќустендил), 1895]]

*[[Слобода или смрт. (Сливен), 1898]]

*[[Револуционер или предавник. (Софија), 1901]]

*[[Бунтовни песни на револуционерот-емигрант. (Јамбол), 1903]]</text>
      <sha1>mgu0w7loh7rxngjas5qh7i7wxo6voow</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баба Ѓурга и проза во стихови. Од современиот македонски дух. (Ќустендил), 1895</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3178</id>
    <revision>
      <id>7935</id>
      <timestamp>2009-11-10T18:57:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''Баба Ѓурга и проза во стихови. Од современиот македонски дух.'''  Ќустендил, Бугарија,...</comment>
      <origin>7935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5543" sha1="e1fje6chq7qx65df3tylgnwaz6h5qgd" xml:space="preserve">'''Баба Ѓурга и проза во стихови. Од современиот македонски дух.'''

Ќустендил, Бугарија, 1895 година

==Напред==

&lt;br /&gt;
Станете борци, кренете глава!&lt;br /&gt;
Станете против враг вековит!&lt;br /&gt;
Борбата задача нам ни дава&lt;br /&gt;
Да биде урнат азискиот ѕид.&lt;br /&gt;

Владици, попови со црни капи&lt;br /&gt;
Слобода да ни донесат нема;&lt;br /&gt;
Нема со топови турскиот катил&lt;br /&gt;
Да нè застрашува во наша земја.&lt;br /&gt;

Затоа напред и „Напред“ да гласи,&lt;br /&gt;
Борба да јачи низ нашиот крај:&lt;br /&gt;
Нека слободата да го краси&lt;br /&gt;
Нашиот единствен земен рај.&lt;br /&gt;

Да ни е света револуцијата и чиста,&lt;br /&gt;
На сите да ни донесе спас;&lt;br /&gt;
Славата нејзина да нè заштитува, да блиста!&lt;br /&gt;
За воскрес наш да втаса час!&lt;br /&gt;

Затоа напред, јуначки напред,&lt;br /&gt;
Без малодушности, без трошка страв.&lt;br /&gt;
Ропското грдо да се запре&lt;br /&gt;
И да се пеплоса, да стане прав!&lt;br /&gt;

Та, друго ништо не се ни може!&lt;br /&gt;
Зарем на тиранот ќе му се жалиме?&lt;br /&gt;
Да го парчосаме турското ноже!&lt;br /&gt;
Така слободата ќе ја спечалиме.&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;


==Кој ќе ни помогне==

&lt;br /&gt;
Слобода сакаме -&lt;br /&gt;
Народот вика така&lt;br /&gt;
Кој да го слушне кутриот народ,&lt;br /&gt;
Бугарија ли? Тракија?&lt;br /&gt;
Дали учената Европа,&lt;br /&gt;
Којашто гробот ни го копа?&lt;br /&gt;
Или пак сениште од некој храм&lt;br /&gt;
Спас ќе ни донесе нам?&lt;br /&gt;

Бугарија и Тракија&lt;br /&gt;
Од друго вино се опија;&lt;br /&gt;
А од просветената Европа&lt;br /&gt;
Без „Батак“ не ни тропа&lt;br /&gt;
И нигде никому чуда&lt;br /&gt;
За спас не му се нудат,&lt;br /&gt;
Затоа: кутрете - чинете&lt;br /&gt;
И - сами накај правдините!&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;


==Кон јунакот==

&lt;br /&gt;
Јунаку храбар! Јунаку смел!&lt;br /&gt;
Гората веќе е в пролетни пелени.&lt;br /&gt;
Уште ли патот не си го зел&lt;br /&gt;
Накај рудините планински, зелени?&lt;br /&gt;

Кадешто животот ти поминал,&lt;br /&gt;
Кадешто крвта арамиска ти зборнала,&lt;br /&gt;
Кадешто си ајдукувал од мал&lt;br /&gt;
Со сè дружината верна и зговорна.&lt;br /&gt;

Дали ти служна очаен глас&lt;br /&gt;
Како надојдува од татковината!,&lt;br /&gt;
Уште ли ќе нè гнетат нас&lt;br /&gt;
Ропството тиранско и темнината?&lt;br /&gt;

Не паѓај в очај, јунаку драг!&lt;br /&gt;
Напред со знамето алово, вжарено;&lt;br /&gt;
Веј го пред очи на клетиот враг,&lt;br /&gt;
Сегде кај мракот азиски царува.&lt;br /&gt;

Земи му мерка! Урни го сет!&lt;br /&gt;
Нека се затре, нека се дотолче,&lt;br /&gt;
Бедејќи не се трпи тој гнет - &lt;br /&gt;
Народот треба радост да дочека!&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;


==Кон Струма==

&lt;br /&gt;
Ој ти Струма, тивкотечна!&lt;br /&gt;
Љубов вечна и срдечна&lt;br /&gt;
Прими, потем препрати ја&lt;br /&gt;
До браќа ми поробени -&lt;br /&gt;
Препрати ја, позлати ја&lt;br /&gt;
Со зборови позлатени:&lt;br /&gt;
„Со молење престанете!“&lt;br /&gt;
Сите простум застанете.&lt;br /&gt;
Дојде кова, дојде време&lt;br /&gt;
Ние да се совземеме,&lt;br /&gt;
Да застанеме на пат&lt;br /&gt;
На тој душман што ко ат&lt;br /&gt;
Преку леи и тумбази&lt;br /&gt;
Слобода ни ја гази.&lt;br /&gt;
Дружно да се поткренеме,&lt;br /&gt;
Да викнеме: дојде време!&lt;br /&gt;
И додека „Ај“ се зборне,&lt;br /&gt;
Враг да сотреме од корен!&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;


==Кон гората==

&lt;br /&gt;
Горо! Горо осланета!&lt;br /&gt;
Шуми горо, душа слади,&lt;br /&gt;
Шуми, оти на јунакот&lt;br /&gt;
Од многушто му се згади:&lt;br /&gt;

По туѓина да се шлае,&lt;br /&gt;
Да се скита и теглила&lt;br /&gt;
Тој да гледа, немтур да е&lt;br /&gt;
В Македонија жална, мила.&lt;br /&gt;

И ти кукавиче сиво!&lt;br /&gt;
Дај, закукај - стај му намек&lt;br /&gt;
На турското племе диво&lt;br /&gt;
Дека борба прифаќаме!&lt;br /&gt;

Дека сите тргнуваме&lt;br /&gt;
Во борба, на „или-или“!&lt;br /&gt;
Во смрт или напуштање&lt;br /&gt;
Во нивното царство гнило.&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;

[[Категорија:Македонска литература]]</text>
      <sha1>e1fje6chq7qx65df3tylgnwaz6h5qgd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Современа македонска поезија</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3185</id>
    <revision>
      <id>10522</id>
      <parentid>7953</parentid>
      <timestamp>2016-09-15T06:57:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10522</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" sha1="agbh4uqif5mquz24sfnyjg1ck682py5" xml:space="preserve">[[Категорија:македонска литература]]</text>
      <sha1>agbh4uqif5mquz24sfnyjg1ck682py5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кинески јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3211</id>
    <revision>
      <id>9707</id>
      <parentid>8072</parentid>
      <timestamp>2014-09-13T18:18:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Courcelles</username>
        <id>1071</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>(Script) [[commons:COM:FR|File renamed]]: [[File:Bejing-città proibita.jpg]] → [[File:Beijing-città proibita.jpg]] FR2; typo</comment>
      <origin>9707</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6264" sha1="teqkrxg2l484mfcdtrow5augk5dwojj" xml:space="preserve">[[Image:Beijing-città proibita.jpg|right|thumb|300px|Забранетиот град во Пекинг 北京紫禁城]]
Добредојдовте на викикнигата за '''кинески јазик''', слободен учебник по кинески јазик во облик на стандардниот мандарински (официјалниот кинески во Кина). Ова е содржина на лекции што користат упростени знаци (се употребуваат во Кина, Сингапур и Малезија).

&lt;font color=&quot;#cc0000&quot;&gt;'''''Напомена''''':&lt;/font&gt; За да можете да ја користите книгава, вашиот прелистувач мора да е наместен да [[/Прикажување на кинески знаци|прикажува кинески знаци]]. Ако знаците во сивата кутија подолу изгледаат како квадратчиња или глупости како �?�?􏿾, тогаш прелистувачот не ви е правилно прилагоден.

{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot;
| style=&quot;background-color:#eeeeee;&quot; | 我们需要您帮助！如果您谙悉中文，请協助编撰本教科书。&lt;br&gt;我們需要您的幫助，如果您諳悉中文，請協助編撰本教課書。
|}
&lt;br&gt;

{| align=&quot;right&quot;
== Лекции / 课程==
{| border=0  width=75%
|-
|valign=top width=48%|
'''Вовед / 介绍'''
*[[/За кинескиот јазик|За кинескиот јазик&lt;br&gt; 关于中文]] 
*[[/Како да го користите учебников|Како да го користите учебников&lt;br&gt; 如何使用这本教科书]] 
*[[/Како да учите кинески|Како да учите кинески&lt;br&gt; 如何学习中文]] 
*[[/Пишување на кинески|Пишување на кинески&lt;br&gt; 如何用中文写作]] 
'''Изговор / 发音'''
*[[/Изговор на пинјинот|Основи на изговорот на пинјинот]] 
*[[/Изговор на почетните гласови|Изговор на почетните гласови]] 
*[[/Изговор на завршните гласови|Изговор на завршните гласови]] 
*[[/Употреба на тонови|Употреба на тонови]]
| width=1% |
| valign=top width=48%|
'''Текстови на лекциите / 课文'''
*[[/Лекција 1|Лекција 1: Здраво!&lt;br&gt;
  第一课：你好！]] 
*[[/Лекција 2|Лекција 2: Дали сте зафатени денес?&lt;br&gt;   第二课：今天你忙不忙?]] 
*[[/Лекција 3|Лекција 3: Вовед во честичките&lt;br&gt; 第三课：助词]] 
*[[/Лекција 4|Лекција 4: Збороред и глаголи&lt;br&gt; 第四课：词序和动词]] 
*[[/Лекција 5|Лекција 5: Мерни зборови&lt;br&gt; 第五课：量词]] 
*[[/Лекција 6|Лекција 6: Повеќе за прашалните зборови&lt;br&gt; 第六课：疑问助词]]
*[[/Лекција 7|Лекција 7: Што е ова?&lt;br&gt; 第七课：这是什么?]] 
*[[/Лекција 8|Лекција 8: Која е таа?&lt;br&gt; 第八课：她是誰?]] 
*[[/Лекција 9|Лекција 9: Каде е железничката станица?&lt;br&gt; 第九课：火车站在哪里？]] 
*[[/Лекција 10|Лекција 10: Телефон&lt;br&gt; 第十课：電話]] 
*[[/Лекција 11|Лекција 11: Тајван&lt;br&gt; 第十一课：台灣]] 
*[[/Лекција 12|Лекција 12: Мандаринскиот е баш интересен!&lt;br&gt; 第十二课：華語真好玩]] 
*[[/Лекција 13|Лекција 13: Болен сум&lt;br&gt; 第十三课：我生病了]] 
*[[/Лекција 17|Лекција 17: Пиење чај&lt;br&gt; 第十七課：喝茶]] 

|}

== Прилози / 附录==
{| border=0  width=75%
|-
|valign=top width=48%|
*[[/Чести фрази/]]
*[[/Секојдневни фрази/]]
*[[/Кинеско-македонски речник|Кинеско-македонски речник&lt;br&gt;汉英字典]]
*[[/Македонско-кинески речник|Македонско-кинески речник&lt;br&gt;英汉字典]]
*[[/Граматички индекс|Граматички индекс&lt;br&gt;文法索引]]
*[[/Одговори на вежбите|Одговори на вежбите&lt;br&gt;]]
*[[/Поздрави|Кинески поздрави&lt;br&gt;中文问候语]] 
*[[/Можни почетно-завршни гласовни комбинации|Можни почетно-завршни гласовни комбинации]]
| width=1% |
| valign=top width=48%|
*[[/Бројки|Бројки&lt;br&gt;数字]]
*[[/Земји во светот|Земји во светот&lt;br&gt;世界各国]]
*[[/Клучеви|Клучеви&lt;br&gt;部首]]

*[[/Сленг|Сленг&lt;br&gt;俚语]]
*[[/Интернет-ресурси|Интернет-ресурси&lt;br&gt;中文网络资源]]
|}
=== Поврзани книги ===
{{InterWiki|code=zh}}

*[[Пишан кинески јазик]]

*[[Кантонски јазик|Кантонски јазик (Јуе)&lt;br&gt;广东话]]
*[[Јужномински јазик|Јужномински јазик (тајвански)&lt;br&gt;闽南话 (台湾话)]]
*[[Готварска книга:Кинеска кујна]]

==Учесници==
* [[/Напатствија за учесници|Напатствија за учесници]] 
* [[/Планирање|Планирање на учебник &lt;br&gt; 课文安排]] 
* [[/Историја на развојот|Историја на развојот]] 
* [[/Учесници|Учесници &lt;br&gt; 撰文者]] 

{{Subjects|Кинески јазик|Кинески јазик}}


&lt;!-- 以上课程里的中文是一样，
而以下课程里的中文是不同 --&gt;

[[de:Chinesisch]]
[[en:Chinese (Mandarin)]]
[[es:Chino Mandarín]]
[[fr:Enseignement du chinois]]
[[ko:중국어 입문]]
[[it:Cinese]]
[[nl:Algemeen Beschaafd Chinees]]
[[ja:中国語]]
[[pl:Chiński]]
[[fi:Kiinan kieli]]
[[tr:Mandarin]]
[[uk:Китайська мова]]
[[zh:汉语]]</text>
      <sha1>teqkrxg2l484mfcdtrow5augk5dwojj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Subjects</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3212</id>
    <revision>
      <id>8026</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:00:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|{{FULLBOOKNAME}}|&lt;!-- this isn't a subpage --&gt; {{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=[[Категори...</comment>
      <origin>8026</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2388" sha1="ajik3mmvvnt076uix2h068vpy0thu60" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|{{FULLBOOKNAME}}|&lt;!-- this isn't a subpage --&gt;
{{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=[[Категорија:{{{bookcategory|{{BOOKNAME}}}}}| ]]}}
{{#if:{{{1|}}}|[[Категорија:{{{1}}}|{{BOOKNAME}}]]|[[Категорија:Некатегоризирани модули|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{2|}}}|[[Категорија:{{{2}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{3|}}}|[[Категорија:{{{3}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{4|}}}|[[Категорија:{{{4}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{5|}}}|[[Категорија:{{{5}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{6|}}}|[[Категорија:{{{6}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{7|}}}|[[Категорија:{{{7}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{8|}}}|[[Категорија:{{{8}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{9|}}}|[[Категорија:{{{9}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{10|}}}|[[Категорија:{{{10}}}|{{BOOKNAME}}]]}}|&lt;!-- this is a subpage --&gt;
{{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=[[Категорија:{{{bookcategory|{{BOOKNAME}}}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]|#default=
{{#if:{{{1|}}}|[[Категорија:{{{1}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]|[[Категорија:Некатегоризирани модули|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{2|}}}|[[Категорија:{{{2}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{3|}}}|[[Категорија:{{{3}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{4|}}}|[[Категорија:{{{4}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{5|}}}|[[Категорија:{{{5}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{6|}}}|[[Категорија:{{{6}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{7|}}}|[[Категорија:{{{7}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{8|}}}|[[Категорија:{{{8}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{9|}}}|[[Категорија:{{{9}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{10|}}}|[[Категорија:{{{10}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

This template categorizes a book in up to 10 categories, plus the book category (this is automatic). The book category can be modified by setting the &lt;code&gt;bookcategory&lt;/code&gt; variable. You can also use this on subpages of a book and it will only add the book category.

{{tlx|{{PAGENAME}}|math|science|etc}}&lt;br/&gt;
{{tlx|{{PAGENAME}}|&lt;nowiki&gt;bookcategory=book (book)&lt;/nowiki&gt;|math|science|etc}}

[[Категорија:Шаблони за каталогизација|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ajik3mmvvnt076uix2h068vpy0thu60</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Tlx</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3213</id>
    <revision>
      <id>8027</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:01:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}||&lt;!-- this is intended to be either a page in the main namespace or in th...</comment>
      <origin>8027</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7810" sha1="itnp6j6ow673cfg6ucv96ulc2hs6maj" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}||&lt;!--
this is intended to be either a page in the main namespace or in the template namespace
--&gt;{{#ifeq:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|:{{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}&lt;!--
this is intended to be in the main namespace
--&gt;|[[:{{{SISTER|}}}{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]&lt;!--
this is intended to be in the template namespace
--&gt;|[[:{{{SISTER|}}}Шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]}}&lt;!--
namespace was included
--&gt;|[[:{{{SISTER|}}}{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}]]}}&lt;!--
optional parameters for mimic parameter passing in examples
--&gt;{{#ifeq:{{{2|+}}}|{{{2|-}}}|&amp;#124;{{{2}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{3|+}}}|{{{3|-}}}|&amp;#124;{{{3}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{4|+}}}|{{{4|-}}}|&amp;#124;{{{4}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{5|+}}}|{{{5|-}}}|&amp;#124;{{{5}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{6|+}}}|{{{6|-}}}|&amp;#124;{{{6}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{7|+}}}|{{{7|-}}}|&amp;#124;{{{7}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{8|+}}}|{{{8|-}}}|&amp;#124;{{{8}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{9|+}}}|{{{9|-}}}|&amp;#124;{{{9}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{10|+}}}|{{{10|-}}}|&amp;#124;{{{10}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{11|+}}}|{{{11|-}}}|&amp;#124;{{{11}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{12|+}}}|{{{12|-}}}|&amp;#124;{{{12}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{13|+}}}|{{{13|-}}}|&amp;#124;{{{13}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{14|+}}}|{{{14|-}}}|&amp;#124;{{{14}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{15|+}}}|{{{15|-}}}|&amp;#124;{{{15}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{16|+}}}|{{{16|-}}}|&amp;#124;{{{16}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{17|+}}}|{{{17|-}}}|&amp;#124;{{{17}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{18|+}}}|{{{18|-}}}|&amp;#124;{{{18}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{19|+}}}|{{{19|-}}}|&amp;#124;{{{19}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{20|+}}}|{{{20|-}}}|&amp;#124;{{{20}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{21|+}}}|{{{21|-}}}|&amp;#124;{{{21}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{22|+}}}|{{{22|-}}}|&amp;#124;{{{22}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{23|+}}}|{{{23|-}}}|&amp;#124;{{{23}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{24|+}}}|{{{24|-}}}|&amp;#124;{{{24}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{25|+}}}|{{{25|-}}}|&amp;#124;{{{25}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{26|+}}}|{{{26|-}}}|&amp;#124;{{{26}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{27|+}}}|{{{27|-}}}|&amp;#124;{{{27}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{28|+}}}|{{{28|-}}}|&amp;#124;{{{28}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{29|+}}}|{{{29|-}}}|&amp;#124;{{{29}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{30|+}}}|{{{30|-}}}|&amp;#124;{{{30}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{31|+}}}|{{{31|-}}}|&amp;#124;{{{31}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{32|+}}}|{{{32|-}}}|&amp;#124;{{{32}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{33|+}}}|{{{33|-}}}|&amp;#124;{{{33}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{34|+}}}|{{{34|-}}}|&amp;#124;{{{34}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{35|+}}}|{{{35|-}}}|&amp;#124;{{{35}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{36|+}}}|{{{36|-}}}|&amp;#124;{{{36}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{37|+}}}|{{{37|-}}}|&amp;#124;{{{37}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{38|+}}}|{{{38|-}}}|&amp;#124;{{{38}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{39|+}}}|{{{39|-}}}|&amp;#124;{{{39}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{40|+}}}|{{{40|-}}}|&amp;#124;{{{40}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{41|+}}}|{{{41|-}}}|&amp;#124;{{{41}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{42|+}}}|{{{42|-}}}|&amp;#124;{{{42}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{43|+}}}|{{{43|-}}}|&amp;#124;{{{43}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{44|+}}}|{{{44|-}}}|&amp;#124;{{{44}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{45|+}}}|{{{45|-}}}|&amp;#124;{{{45}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{46|+}}}|{{{46|-}}}|&amp;#124;{{{46}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{47|+}}}|{{{47|-}}}|&amp;#124;{{{47}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{48|+}}}|{{{48|-}}}|&amp;#124;{{{48}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{49|+}}}|{{{49|-}}}|&amp;#124;{{{49}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{50|+}}}|{{{50|-}}}|&amp;#124;{{{50}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{51|+}}}|{{{51|-}}}|&amp;#124;{{{51}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{52|+}}}|{{{52|-}}}|&amp;#124;{{{52}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{53|+}}}|{{{53|-}}}|&amp;#124;{{{53}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{54|+}}}|{{{54|-}}}|&amp;#124;{{{54}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{55|+}}}|{{{55|-}}}|&amp;#124;{{{55}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{56|+}}}|{{{56|-}}}|&amp;#124;{{{56}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{57|+}}}|{{{57|-}}}|&amp;#124;{{{57}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{58|+}}}|{{{58|-}}}|&amp;#124;{{{58}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{59|+}}}|{{{59|-}}}|&amp;#124;{{{59}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{60|+}}}|{{{60|-}}}|&amp;#124;{{{60}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{61|+}}}|{{{61|-}}}|&amp;#124;{{{61}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{62|+}}}|{{{62|-}}}|&amp;#124;{{{62}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{63|+}}}|{{{63|-}}}|&amp;#124;{{{63}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{64|+}}}|{{{64|-}}}|&amp;#124;{{{64}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{65|+}}}|{{{65|-}}}|&amp;#124;{{{65}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{66|+}}}|{{{66|-}}}|&amp;#124;{{{66}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{67|+}}}|{{{67|-}}}|&amp;#124;{{{67}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{68|+}}}|{{{68|-}}}|&amp;#124;{{{68}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{69|+}}}|{{{69|-}}}|&amp;#124;{{{69}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{70|+}}}|{{{70|-}}}|&amp;#124;{{{70}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{71|+}}}|{{{71|-}}}|&amp;#124;{{{71}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{72|+}}}|{{{72|-}}}|&amp;#124;{{{72}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{73|+}}}|{{{73|-}}}|&amp;#124;{{{73}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{74|+}}}|{{{74|-}}}|&amp;#124;{{{74}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{75|+}}}|{{{75|-}}}|&amp;#124;{{{75}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{76|+}}}|{{{76|-}}}|&amp;#124;{{{76}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{77|+}}}|{{{77|-}}}|&amp;#124;{{{77}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{78|+}}}|{{{78|-}}}|&amp;#124;{{{78}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{79|+}}}|{{{79|-}}}|&amp;#124;{{{79}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{80|+}}}|{{{80|-}}}|&amp;#124;{{{80}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{81|+}}}|{{{81|-}}}|&amp;#124;{{{81}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{82|+}}}|{{{82|-}}}|&amp;#124;{{{82}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{83|+}}}|{{{83|-}}}|&amp;#124;{{{83}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{84|+}}}|{{{84|-}}}|&amp;#124;{{{84}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{85|+}}}|{{{85|-}}}|&amp;#124;{{{85}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{86|+}}}|{{{86|-}}}|&amp;#124;{{{86}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{87|+}}}|{{{87|-}}}|&amp;#124;{{{87}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{88|+}}}|{{{88|-}}}|&amp;#124;{{{88}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{89|+}}}|{{{89|-}}}|&amp;#124;{{{89}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{90|+}}}|{{{90|-}}}|&amp;#124;{{{90}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{91|+}}}|{{{91|-}}}|&amp;#124;{{{91}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{92|+}}}|{{{92|-}}}|&amp;#124;{{{92}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{93|+}}}|{{{93|-}}}|&amp;#124;{{{93}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{94|+}}}|{{{94|-}}}|&amp;#124;{{{94}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{95|+}}}|{{{95|-}}}|&amp;#124;{{{95}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{96|+}}}|{{{96|-}}}|&amp;#124;{{{96}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{97|+}}}|{{{97|-}}}|&amp;#124;{{{97}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{98|+}}}|{{{98|-}}}|&amp;#124;{{{98}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{99|+}}}|{{{99|-}}}|&amp;#124;{{{99}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{100|+}}}|{{{100|-}}}|&amp;#124;{{{100}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{101|+}}}|{{{101|-}}}|&amp;#124;{{{101}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{102|+}}}|{{{102|-}}}|&amp;#124;{{{102}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{103|+}}}|{{{103|-}}}|&amp;#124;{{{103}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{104|+}}}|{{{104|-}}}|&amp;#124;{{{104}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{105|+}}}|{{{105|-}}}|&amp;#124;{{{105}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{106|+}}}|{{{106|-}}}|&amp;#124;{{{106}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{107|+}}}|{{{107|-}}}|&amp;#124;{{{107}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{108|+}}}|{{{108|-}}}|&amp;#124;{{{108}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{109|+}}}|{{{109|-}}}|&amp;#124;{{{109}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{110|+}}}|{{{110|-}}}|&amp;#124;{{{110}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{111|+}}}|{{{111|-}}}|&amp;#124;{{{111}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{112|+}}}|{{{112|-}}}|&amp;#124;{{{112}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{113|+}}}|{{{113|-}}}|&amp;#124;{{{113}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{114|+}}}|{{{114|-}}}|&amp;#124;{{{114}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{115|+}}}|{{{115|-}}}|&amp;#124;{{{115}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{116|+}}}|{{{116|-}}}|&amp;#124;{{{116}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{117|+}}}|{{{117|-}}}|&amp;#124;{{{117}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{118|+}}}|{{{118|-}}}|&amp;#124;{{{118}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{119|+}}}|{{{119|-}}}|&amp;#124;{{{119}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{120|+}}}|{{{120|-}}}|&amp;#124;{{{120}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{121|+}}}|{{{121|-}}}|&amp;#124;{{{121}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{122|+}}}|{{{122|-}}}|&amp;#124;{{{122}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{123|+}}}|{{{123|-}}}|&amp;#124;{{{123}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{124|+}}}|{{{124|-}}}|&amp;#124;{{{124}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{125|+}}}|{{{125|-}}}|&amp;#124;{{{125}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{126|+}}}|{{{126|-}}}|&amp;#124;{{{126}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{127|+}}}|{{{127|-}}}|&amp;#124;{{{127}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{128|+}}}|{{{128|-}}}|&amp;#124;{{{128}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{129|+}}}|{{{129|-}}}|&amp;#124;{{{129}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{130|+}}}|{{{130|-}}}|&amp;#124;&lt;i&gt;...&lt;/i&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{Tlx/doc}}&lt;!--- Place Interwiki's beneath this line ---&gt;

[[ko:틀:Tlx]]
[[ru:Template:Tlx]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>itnp6j6ow673cfg6ucv96ulc2hs6maj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3214</id>
    <revision>
      <id>12598</id>
      <parentid>8028</parentid>
      <timestamp>2024-01-28T13:10:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12598</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="365" sha1="e59q15ul3mehotn2v81jhox9mk9hdnb" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;BOOKNAME/core|namespace={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;ARTICLESPACE:{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}}}|pagename={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;PAGENAME:{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони за волшебни зборови|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>e59q15ul3mehotn2v81jhox9mk9hdnb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:FULLCHAPTERNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3215</id>
    <revision>
      <id>8029</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#if:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||2}}|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||2}}|{{FULLPAGENAME}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; Returns the full name...</comment>
      <origin>8029</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="300" sha1="8yt376a4w8avnqutwjirpx6d9z0tpx4" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||2}}|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||2}}|{{FULLPAGENAME}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
Returns the full name of a chapter or the book name if it isn't a chapter.
[[Category:Шаблони за волшебни зборови|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8yt376a4w8avnqutwjirpx6d9z0tpx4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Alphabetical</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3216</id>
    <revision>
      <id>8030</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:14:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#switch:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|Wikijunior:{{BOOKNAME}}|{{BOOKNAME}}={{#switch:{{uc:{{{1|}}}}}  |А|Б|В|Г|Д|Ѓ|Е|Ж|З|Ѕ|И|Ј...</comment>
      <origin>8030</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="830" sha1="nu8tknws50byruzccolxla1rbrf8dk5" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|Wikijunior:{{BOOKNAME}}|{{BOOKNAME}}={{#switch:{{uc:{{{1|}}}}}
 |А|Б|В|Г|Д|Ѓ|Е|Ж|З|Ѕ|И|Ј|К|Л|Љ|М|Н|Њ|О|П|Р|С|Т|Ќ|У|Ф|Х|Ц|Ч|Џ|Ш|0|1|2|3|4|5|6|7|8|9 = [[Категорија:Азбучно/{{uc:{{{1}}}}}|{{{2|{{SUBPAGENAME}}}}}]]
 |#default = [[Категорија:Азбучно/Некатегоризирани|{{{2|{{BOOKNAME}}}}}]]}}|#default = &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''Не е страница за наслов книга. Отстранете го шаблонот {{tlx|alphabetical}} од оваа страница.'''&lt;/span&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

This template adds a book to the appropriate alphabetical category for use with [[WB:ABC]].
[[Category:Шаблони за каталогизација|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nu8tknws50byruzccolxla1rbrf8dk5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:DDC</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3217</id>
    <revision>
      <id>8031</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:15:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#switch: {{{1|}}}   |000|100|200|300|400|500|600|700|800|900 = [[Категорија:Дјуи/{{{1}}}|{{BASEPAGENAME}}]]  |#default = [[Ка...</comment>
      <origin>8031</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="618" sha1="j9j4ke22ytmitekkikgtnwmqn3kcrks" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch: {{{1|}}} 
 |000|100|200|300|400|500|600|700|800|900 = [[Категорија:Дјуи/{{{1}}}|{{BASEPAGENAME}}]]
 |#default = [[Категорија:Дјуи/Некатегоризирани|{{BASEPAGENAME}}]]
}}{{#if:{{{show|}}}|{{#if:{{{1|}}}|
&lt;div {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;[[:en:WB:DDC|Дјуиева децимална]] категорија: [[:Категорија:Дјуи/{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]]&lt;/div&gt;
}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;!--

--&gt;This template adds books to a major [[WB:DDC|Dewey Decimal]] category

[[Category:Catalogue templates|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j9j4ke22ytmitekkikgtnwmqn3kcrks</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:LOC</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3218</id>
    <revision>
      <id>8032</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:18:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#switch:{{uc:{{{1|}}}}}   |A|B|C|D|E|F|G  |H|HA|HB|HC|HD|HE|HF|HG|HGEN|HJ|HM|HN|HQ|HS|HT|HV|HX  |I|J|K|L|M|N|O|P  |Q|QA|QA1|QA47|QA71|QA75|QA...</comment>
      <origin>8032</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1335" sha1="gvnyz19nr45mj1pwht9rtll0rx6d6sa" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{uc:{{{1|}}}}} 
 |A|B|C|D|E|F|G
 |H|HA|HB|HC|HD|HE|HF|HG|HGEN|HJ|HM|HN|HQ|HS|HT|HV|HX
 |I|J|K|L|M|N|O|P
 |Q|QA|QA1|QA47|QA71|QA75|QA75.5|QA76.73|QA76.75|QA101|QA150|QA273|QA299|QA440|QA801|QB|QC|QD|QE|QGEN|QH|QK|QL|QM|QP|QR
 |R|S|T|U|V|W|X|Y|Z = [[Категорија:Библиотека на конгресот/{{uc:{{{1}}}}}|{{BASEPAGENAME}}]]
 |#default = [[Категорија:Библиотека на конгресот/Некатегоризирани|{{BASEPAGENAME}}]] 
}}
{{#if:{{{show|}}}|{{#if:{{{1|}}}|&lt;div {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;
:[[WB:LOC|LOC]] класификација: [[:Категорија:Библиотека на конгресот/{{uc:{{{1}}}}}]]
&lt;/div&gt;}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

This template adds a book to one of the following LOC categories. For more information about these categories, see [[WB:LOC]], or [[WB:CCR]]:
*A
*B
*C
*D
*E
*F
*G
*H
**HA
**HB
**HC
**HD
**HE
**HF
**HG
**HGEN
**HJ
**HM
**HN
**HQ
**HS
**HT
**HV
**HX
*I
*J
*K
*L
*M
*N
*O
*P
*Q
**QA
***QA1
***QA47
***QA71
***QA75
***QA75.5
***QA76.73
***QA76.75
***QA101
***QA150
***QA273
***QA299
***QA440
***QA801
**QB
**QC
**QD
**QE
**QGEN
**QH
**QK
**QL
**QM
**QP
**QR
*R
*S
*T
*U
*V
*W
*X
*Y
*Z
[[Категорија:Шаблони за каталогизација|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gvnyz19nr45mj1pwht9rtll0rx6d6sa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:FULLBOOKNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3219</id>
    <revision>
      <id>8034</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:20:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;Returns the name of the book including the namespace.[[Категорија:...</comment>
      <origin>8034</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" sha1="r82coslb7hq7sogq2autqrly2p0248a" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;Returns the name of the book including the namespace.[[Категорија:Шаблони за волшебни зборови|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r82coslb7hq7sogq2autqrly2p0248a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Кинески јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3220</id>
    <revision>
      <id>9972</id>
      <parentid>8930</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T19:14:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1909</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <origin>9972</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" sha1="r0m24omoslvru7bp8oe4ehfwadxq4wb" xml:space="preserve">[[Категорија:Јазици| {{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>r0m24omoslvru7bp8oe4ehfwadxq4wb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:InterWiki</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3221</id>
    <revision>
      <id>8042</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:55:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{mbox-side|type=notice|image=Wikibooks-logo.svg|msg='''''[[Помош:За Викикниги|Викикниги]] на [[:{{{code}}}:|{{{edition|{{PAGENAM...</comment>
      <origin>8042</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="280" sha1="avyhyk0gx5sgpfqldxpa9bfs5tb4jsm" xml:space="preserve">{{mbox-side|type=notice|image=Wikibooks-logo.svg|msg='''''[[Помош:За Викикниги|Викикниги]] на [[:{{{code}}}:|{{{edition|{{PAGENAME}}}}}]]'''''.}}&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони за меѓувики врски|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>avyhyk0gx5sgpfqldxpa9bfs5tb4jsm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Mbox-side</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3222</id>
    <revision>
      <id>8043</id>
      <timestamp>2010-02-03T11:55:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{mbox|type={{{type|notice}}}|image={{{image|}}}|size={{{size|40x40px}}}|style=width:250px; float:right; clear:right; margin-left:10px;|msg={{{msg|Внес...</comment>
      <origin>8043</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="258" sha1="p3lxqupsglbebuz57qsocqxbjhrhgwh" xml:space="preserve">{{mbox|type={{{type|notice}}}|image={{{image|}}}|size={{{size|40x40px}}}|style=width:250px; float:right; clear:right; margin-left:10px;|msg={{{msg|Внесете текст}}}}}&lt;noinclude&gt;
[[Категорија:Инфокутии|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p3lxqupsglbebuz57qsocqxbjhrhgwh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Mbox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3223</id>
    <revision>
      <id>9048</id>
      <parentid>9047</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:40:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредувањето 9047 на уредникот [[Special:Contributions/M4r51n|M4r51n]] ([[User talk:M4r51n|разговор]])</comment>
      <origin>9048</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1795" sha1="0njyt9hgsv53v33966r01jre544raof" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;table class=&quot;plainlinks noprint messagebox {{{type|notice}}}&quot; {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;  
&lt;tr style=&quot;vertical-align:middle;&quot;&gt;{{#ifeq:{{{image|yes}}}|none
 |&lt;!-- no image cell --&gt;
 |&lt;td style=&quot;padding:0.1em; text-align:center; vertical-align:middle; width:45px;&quot;&gt;
{{#if:{{{image|}}}|[[Image:{{{image}}}|{{{size|40x40px}}}]]|{{#switch:{{{type|}}}
 | warning  = [[Image:Nuvola apps important.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | serious  = [[Image:Stop hand nuvola.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | content  = [[Image:Book important2.svg|{{{size|45x45px}}}]]
 | style    = [[Image:Applications-office.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | merge    = [[Image:Merge-split-transwiki default.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | move     = [[Image:Merge-split-transwiki default.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | notice   = [[Image:Warning icon WikiBooks.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | growth   = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | idea     = [[Image:Dialog-information on.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | query    = [[Image:Emblem-question.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | free     = [[Image:GreenCopyleft.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | nonfree  = [[Image:Orange copyright.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | pd       = [[Image:PD-icon.svg|{{{size|40x40px}}}]]
 | blank    = &lt;!-- empty image cell --&gt;
 |#default  = [[Image:Book notice.svg|{{{size|40x40px}}}]]}}}}&lt;/td&gt;}}
&lt;td style=&quot;{{{text style|color:black; text-align:left; vertical-align:middle; padding:0.5em; padding-left:0em;}}}&quot;&gt;
{{{1|{{{msg|{{{text|''Внесете текст''}}}}}}}}}
&lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}|&lt;td style=&quot;padding:0.1em; padding-left:0em; text-align:center; vertical-align:middle;&quot;&gt;{{{imageright}}}&lt;/td&gt;}}
&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;&lt;/includeonly&gt;
&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
[[Категорија:Инфокутии|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0njyt9hgsv53v33966r01jre544raof</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кинески јазик/Лекција 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3224</id>
    <revision>
      <id>8073</id>
      <parentid>8049</parentid>
      <timestamp>2010-02-11T09:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Лексикон */</comment>
      <origin>8073</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14529" sha1="bw0nhyksedrtzgb3jyqz0uoi9kwky7u" xml:space="preserve">{{Chinese (Mandarin)TOC}}
&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;{{TOCright}}&lt;/div&gt;
=Лекција 1: 你好！=

Најсоодветно е да ја започнеме првата воведна лекција по кинески јазик со вообичаениот поздрав: 你好。 Еве дијалог помеѓу две личности што се запознаваат за прв пат. 
==Дијалози==
===Дијалог 1===

*{{audio|Chinese-Lesson1-Dialogue1.ogg|Слушнете ја снимката}} (OggVorbis, 91кб)
{|
!width=&quot;40&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Упростени знаци
!width=&quot;30&quot; align=&quot;left&quot;|
!width=&quot;40&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Традиционални знаци
|-

|金妮:
|你好。
|
|金妮:
|你好。
|-

|欧文:
|你好。
|
|歐文:
|你好。
|-

|金妮:
|我叫金妮。你叫什么名字？
|
|金妮:
|我叫金妮。你叫什麽名字？
|-

|欧文:
|我叫欧文。
|
|歐文:
|我叫歐文。
|-
|}

{| valign=&quot;top&quot;
!width=&quot;30&quot; style=&quot;text-align: right;&quot; |
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Пинјин
!width=&quot;30&quot; align=&quot;left&quot;|
!width=&quot;30&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Македонски
|-
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Jīnní:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Nǐ hǎo.
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Џини:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Здраво.
|-

|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Ōuwén:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Nǐ hǎo.
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Овен:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Здраво.
|-


|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Jīnní:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Wǒ jiào Jīnní. Nǐ jiào shénme míngzi?
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Џини:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Јас сум Џини. А ти како се викаш?
|-

|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Ōuwén:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Wǒ jiào Ōuwén.
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Овен:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Јас сум Овен.
|-
|}

===Дијалог 2===

*{{audio|Chinese-Lesson1-Dialogue2.ogg|Слушнете ја снимката}} (OggVorbis, 191кб)
{|
!width=&quot;40&quot; align=&quot;right&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Упростени знаци
!width=&quot;30&quot; align=&quot;left&quot;|
!width=&quot;40&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Традиционални знаци
|-
|valign=&quot;top&quot;|金妮:
|他们是谁？
|
|valign=&quot;top&quot;|金妮:
|他們是誰？
|-

|valign=&quot;top&quot;|欧文:
|她是艾美，她是中国人。他是东尼，他是美国人。
|
|valign=&quot;top&quot;|歐文:
|她是艾美，她是中國人。他是東尼，他是美國人。
|-

|valign=&quot;top&quot;|金妮:
|你也是美国人吗？
|
|valign=&quot;top&quot;|金妮:
|你也是美國人嗎？
|-

|valign=&quot;top&quot;|欧文:
|不是，我是英国人。你呢？你是哪国人？
|
|valign=&quot;top&quot;|歐文:
|不是，我是英國人。你呢？你是哪國人？
|-

|valign=&quot;top&quot;|金妮:
|我是法国人。
|
|valign=&quot;top&quot;|金妮:
|我是法國人。
|}


{|
!width=&quot;30&quot; align=&quot;right&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Пинјин
!width=&quot;30&quot; align=&quot;left&quot;|
!width=&quot;30&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Македонски
|-
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Jīnní:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Tāmen shì shéi?
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Џини:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Кои се тие?
|-

|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Ōuwén:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Tā shì Àiměi, tā shì Zhōngguórén. Tā shì Dōngní, tā shì Měiguórén.
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Овен:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Таа е Ејми. Таа е Кинеска. Тој е Тони, Американец.
|-


|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Jīnní:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Nĭ yě shì Měiguórén ma?
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Џини:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |И вие сте Американец?
|-

|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Ōuwén:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Bú shì. Wǒ shì Yīngguórén. Nǐ ne? Nǐ shì nǎ guó rén?
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Овен:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Не, јас сум Британец. А вие? Од која националност сте?
|-

|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Jīnní:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Wǒ shì Fǎguórén.
|
|align=&quot;right&quot; valign=&quot;top&quot; |Џини:
|align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |Јас сум Французинка.
|-
|}

== Лексикон ==
&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;&lt;!-- class=&quot;noprint&quot; makes this note disappear when printing --&gt;
&lt;font color=&quot;#cc0000&quot;&gt;'''''Белешка''''':&lt;/font&gt; Посетете ја потстраницата за [[{{PAGENAME}}/Потезен редослед|потезниот редослед]] за првата лекција за да видите слики и анимации кои објаснуваат како се пишуваат следните знаци. Пинјинот има врски до аудиоснимки, каде што се достапни. Имате потешкотии со пуштање на снимката? Видете [[:w:mk:Википедија:Медија-помош|помош со снимките]].
&lt;/div&gt;

{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot;
!width=&quot;10&quot;|
!width=&quot;50&quot; align=&quot;left&quot;|Упростено
!width=&quot;50&quot; align=&quot;left&quot;|Традиционално (ако е разл.)
!width=&quot;100&quot; align=&quot;left&quot;|Пинјин
!width=&quot;60&quot; align=&quot;left&quot;|[[Кинески јазик/Кратенки|Вид на збор]]
!width=&quot;150&quot; align=&quot;left&quot;|Македонски [&amp;zwj;[[Кинески јазик/Кратенки|м.]]&amp;zwj;]
|-

|1а. 
|&lt;big&gt;你&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-nǐ.ogg|nǐ]]
|(зам)
|ти (еднина, машки)
|-

|1б. 
|&lt;big&gt;你&lt;/big&gt;
|&lt;big&gt;妳&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-nǐ.ogg|nǐ]]
|(зам)
|ти (еднина, женски)
|-

|2.
|&lt;big&gt;好&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-hao3.ogg|hǎo]]
|(прид)
|добро
|-

|3.
|&lt;big&gt;们&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;們&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-men.ogg|men]]
|(чест)
|(именски множител)
|-

|4а.
|&lt;big&gt;你们&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;你們&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ni3men.ogg|nǐmen]]
|(зам)
|вие (множина, машки)
|-

|4б.
|&lt;big&gt;你们&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;妳們&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ni3men.ogg|nǐmen]]
|(зам)
|вие (множина, женски)
|-

|5.
|&lt;big&gt;我&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-wo3.ogg|wǒ]]
|(зам)
|јас
|-

|6.
|&lt;big&gt;我们&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;我們&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-wo3men.ogg|wǒmen]]
|(зам)
|ние
|-

|7.
|&lt;big&gt;他&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ta1.ogg|tā]]
|(зам)
|тој
|-

|8.
|&lt;big&gt;她&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ta1.ogg|tā]]
|(зам)
|таа
|-

|9.
|&lt;big&gt;他们&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;他們&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ta1men.ogg|tāmen]]
|(зам)
|тие (маш.)
|-

|10.
|&lt;big&gt;她们&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;她們&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ta1men.ogg|tāmen]]
|(зам)
|тие (жен.)
|-

|11.
|&lt;big&gt;叫&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-jiao4.ogg|jiào]]
|(гл)
|се вика
|-

|12.
|&lt;big&gt;什么&lt;/big&gt;  
|&lt;big&gt;什麽&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-shen2me.ogg|shénme]]
|(зам)
|што
|-

|13.
|&lt;big&gt;名字&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ming2zi.ogg|míngzi]]
|(им)
|име
|-

|14.
|&lt;big&gt;是&lt;/big&gt;
|
|[[Media:Zh-shi4.ogg|shì]]
|(гл)
|е (сум/си/сме/сте/се)
|-

|15.
|&lt;big&gt;谁&lt;/big&gt;  
|&lt;big&gt;誰&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-shei2 shui2.ogg|shéi '''''ИЛИ''''' shuí]]
|(зам)
|кој
|-

|16.
|&lt;big&gt;国&lt;/big&gt;  
|&lt;big&gt;國&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-guo2.ogg|guó]]
|(им)
|земја
|-

|17.
|&lt;big&gt;人&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ren2.ogg|rén]]
|(им)
|човек, лице [&lt;big&gt;个 (個)&lt;/big&gt; gè]
|-

|18.
|&lt;big&gt;也&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ye3.ogg|yě]]
|(прил)
|исто така
|-

|19.
|&lt;big&gt;吗&lt;/big&gt;  
|&lt;big&gt;嗎&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ma.ogg|ma]]
|(чест)
|(прашална чест.)
|-

|20.
|&lt;big&gt;呢&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ne.ogg|ne]]
|(чест)
|(прашална чест. за познат контекст)
|-

|21.
|&lt;big&gt;哪&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-na3 nei3.ogg|nǎ '''''ИЛИ''''' něi]]
|(зам)
|кој
|-

|22.
|&lt;big&gt;不&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-bu4.ogg|bù]]
|(прил)
|(негира глаголи)
|-
|}

=== Лични именки ===
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot;
!width=&quot;10&quot;|
!width=&quot;50&quot; align=&quot;left&quot;|Упростено
!width=&quot;50&quot; align=&quot;left&quot;|Традиционално (ако е разл.)
!width=&quot;100&quot; align=&quot;left&quot;|Пинјин
!width=&quot;60&quot; align=&quot;left&quot;|
!width=&quot;150&quot; align=&quot;left&quot;|Македонски
|-

|1.
|&lt;big&gt;金妮&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-jin1ni2.ogg|Jīnní]]
|
|Џини
|-

|2.
|&lt;big&gt;欧文&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;歐文&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ou1wen2.ogg|Ōuwén]]
|
|Овен
|-

|3.
|&lt;big&gt;艾美&lt;/big&gt;
|
|[[Media:zh-ai4mei3.ogg|Àiměi]]
|
|Ејми
|-

|4.
|&lt;big&gt;东尼&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;東尼&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-dong1ni2.ogg|Dōngní]]
|
|Тони
|-

|5.
|&lt;big&gt;中国&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;中國&lt;/big&gt;
|[[Media:Zh-zhongguo.ogg|Zhōngguó]]
|
|Кина
|-

|6. 
|&lt;big&gt;美国&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;美國&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-mei3guo2.ogg|Měiguó]]
|
|Америка
|-

|7.
|&lt;big&gt;英国&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;英國&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-ying1guo2.ogg|Yīngguó]]
|
|Британија
|-

|8.
|&lt;big&gt;法国&lt;/big&gt; 
|&lt;big&gt;法國&lt;/big&gt;
|[[Media:zh-fa4guo2.ogg|Fǎguó]]
|
|Франција
|-
|Најчесто националноста се изразува многу едноставно: на името на земјата му се додава 人. 中国 (Кина) станува 中国人 (Кинез), и така натаму.

==Граматика==
===Основни реченици===
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; 
|-
|style=&quot;background:#FFFFCC;&quot; | Реченичната структура на кинескиот е мошне слична со македонската бидејќи обата јазика ја следат шемата [[:w:mk:Подмет-Глагол-Прирок|Подмет-Глагол-Прирок]] (ПоГлПр). За разлика од многу јазици, глаголите, именките и придавките во кинеските реченици не се менуваат, и немаат наставки. Во ниеден случај на нив нема влијание времето или лицето на дејството.
|}&lt;br&gt;

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; align=&quot;left&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:#ffdead;&quot; | По + Гл + Пр
|-
|}


1.  我叫艾美。
:Wǒ jiào Àiměi. 
:''Се викам Ејми.''
----

===Реченици со &lt;u&gt;shì&lt;/u&gt; [是]===
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; 
|-
|style=&quot;background:#FFFFCC;&quot; | Shì, едначенскиот глагол ''е'', може да се користи како македонското ''е'' или ''е рамно на''. Shì понекогаш се користи за едначење на комбинации од именки, именски фрази и заменки. Овој збор не се користи со придавки, како во македонското „Таа е убава“.
|}&lt;br&gt;

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; align=&quot;left&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffdead;&quot; | По + 是 + Пр
|-
|}&lt;br&gt;


1.  我是中国人。
:Wǒ shì Zhōngguórén. 
:''Јас '''сум''' Кинез(ска).''
2.  她是金妮。
:Tā shì Jīnní.
:''Таа '''е''' Џини.''&lt;br&gt;
3.  她们是英国人。
:Tāmen shì Yīngguórén. 
:''Тие '''се''' Англичани.''&lt;br&gt;

{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot;
|-
| style=&quot;background:#FFFFCC;&quot; | Shì се негира ако пред него стои &lt;u&gt;bù&lt;/u&gt; [不]. &lt;u&gt;Bù&lt;/u&gt; е во IV тон, но се менува во II тон ако стои пред друг IV тон.
|-
|}&lt;br&gt;
{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; align=&quot;left&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffdead;&quot; | По + 不 + 是 + Пр
|-
|}&lt;br&gt;


1.  他不是东尼。
:Tā bú shì Dōngní.
:''Тој '''не е''' Тони.''

2.  我不是美国人。
:Wǒ bú shì Měiguórén. 
:''Јас '''не сум''' Американец(ка).''

----

===Членови===
Кинескиот јазик нема членови.

----

===Прашалната честичка &lt;u&gt;ma&lt;/u&gt; [吗]===
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; 
|-
|style=&quot;background:#FFFFCC;&quot; | Исказната реченица станува прашална со додавање на начинската (модалната) честичка &lt;u&gt;ma&lt;/u&gt; [吗] на крајот. Ова игра иста улога како македонската честичка „ли“, но за разлика од македонскиот, се употребува во секоја ситуација.
|-
|}

Исказната реченица под 1. се претвора во прашална под 2.

1. 她是金妮。
:Tā shì Jīnní.
:''Таа е Џини.''

2. 她是金妮吗？
:Tā shì Jīnní ma?
:''Дали таа е Џини?''

----

===Прашалната честичка &lt;u&gt;ne&lt;/u&gt; [呢]===
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; 
|-
|style=&quot;background:#FFFFCC;&quot; | Начинска (модална) честичка &lt;u&gt;ne&lt;/u&gt; [呢] прави прашање кога контекстот е веќе познат, аналогно на македонското „А...?“. Честопати се употребува кога сакаме прашањето да го повториме за друг подмет. Просто додајте &lt;u&gt;ne&lt;/u&gt; на крајот од именката или заменката за да прашате „А ''ова''“.
|-
|}


1.  我叫东尼, 你呢？
:Wǒ jiào Dōngní, nǐ ne? 
:''Јас се викам Тони. А ти?''
2.  艾美是中国人, 他呢？
:Àiměi shì Zhōngguórén, tā ne? 
:''Ејми е Кинеска. А тој?''
----

===Прашални зборови===
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; 
|-
|style=&quot;background:#FFFFCC;&quot; | Како и честичките, прашалните зборови образуваат прашање од исказ, без да го сменат зборовниот ред. Прашалниот збор се става на местото кадешто би бил подметот во одговорот.
|-
|}


1. 他们是哪国人？
:Tāmen shì nǎ guó rén?
:''Од која земја се?''

2. 谁是美国人？
:Shéi shì Měiguórén? 
:''Кој е Американец?''

3. 她是谁？
: Tā shì shéi? 
:''Која е таа?''

----

{{Chinese (Mandarin)TOC}}

&lt;!-- 在以上的课程里中文是一样的，
在以下的课程里中文是不同的 --&gt;

[[Категорија:{{FULLBOOKNAME}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]

[[de:Chinesisch: 第一課]]
[[en:Chinese (Mandarin)/Lesson 1]]
[[es:Chino/Lección 1]]
[[fr:Chinois/Leçon 1]]
[[it:Cinese/Lezione 1]]
[[pl:Chiński/Podstawy/Lekcja 1]]</text>
      <sha1>bw0nhyksedrtzgb3jyqz0uoi9kwky7u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Audio</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3225</id>
    <revision>
      <id>8052</id>
      <parentid>8051</parentid>
      <timestamp>2010-02-06T03:05:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8052</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="254" sha1="p03yubql62npk7f4x5u8pstae1k1xrw" xml:space="preserve">&lt;font class=&quot;metadata&quot;&gt;&lt;span class=&quot;unicode audiolink&quot;&gt;[[:Податотека:{{{1}}}|{{{2|слушнете}}}]]&lt;/span&gt; &lt;small&gt;([[:w:mk:Википедија:Медија-помош|помош]]·[[:Податотека:{{{1}}}|инфо]])&lt;/small&gt;&lt;/font&gt;</text>
      <sha1>p03yubql62npk7f4x5u8pstae1k1xrw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:TOCright</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3226</id>
    <revision>
      <id>8053</id>
      <timestamp>2010-02-06T03:06:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Создадена страница со: {| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: ...</comment>
      <origin>8053</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="245" sha1="0a6092p5lp92a8w3cw0f7rwvdooxrne" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;clear: {{{clear|right}}}; margin-bottom: .5em; float: right; padding: .5em 0 .8em 1.4em; background: none; width: {{{width|{{{1|auto}}}}}};&quot; {{#if:{{{limit|}}}|class=&quot;toclimit-{{{limit}}}&quot;}}
| __TOC__
|}</text>
      <sha1>0a6092p5lp92a8w3cw0f7rwvdooxrne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Chinese (Mandarin)TOC</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3227</id>
    <revision>
      <id>8060</id>
      <parentid>8059</parentid>
      <timestamp>2010-02-06T03:16:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8060</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1663" sha1="gnje5k7ppvqsnwo8ae3tojkg1qbx2gj" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;&lt;!-- class=&quot;noprint&quot; makes this box disappear when printing --&gt;
{| cellpadding=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border: 1px solid #bfffbf;  -moz-border-radius:12px; background: #f2fff2; padding: 0px; font-size: 95%; margin;&quot;

| style=&quot;background: #CCFFCC; -moz-border-radius:12px 0px 0px 0px; text-align: right;&quot; | Лекции: 
|align=&quot;center&quot;  style=&quot;background: #CCFFCC;&quot; | [[Кинески јазик/изговор на пинјинот|Изгов.]] - &lt;big&gt;[[Кинески јазик/Лекција 1|1]] - [[Кинески јазик/Лекција 2|2]] - [[Кинески јазик/Лекција 3|3]] - [[Кинески јазик/Лекција 4|4]] - [[Кинески јазик/Лекција 5|5]] - [[Кинески јазик/Лекција 6|6]] - [[Кинески јазик/Лекција 7|7]] - [[Кинески јазик/Лекција 8|8]]&lt;/big&gt;
| rowspan=2 align=&quot;center&quot; width=&quot;160pt&quot; style=&quot;background: #CCFFCC; -moz-border-radius:0px 12px 12px 0px; &quot; | [http://www.google.mk/custom?sa=Google+Search&amp;domains=mk.wikibooks.org/wiki/Кинески_јазик&amp;sitesearch=mk.wikibooks.org/wiki/Кинески_јазик Пребарајте по книгава&lt;br&gt;со Google]
|-
| style=&quot;background: #CCFFCC; -moz-border-radius:0px 0px 0px 12px;  text-align: right;&quot; | Потстраници: 
| style=&quot;background: #CCFFCC; -moz-border-radius:0px 0px 0px 0px; &quot; |[[{{PAGENAME}}/Примери|Примери]] - [[{{PAGENAME}}/Вежби|Вежби]] - [[{{PAGENAME}}/Потезен редослед|Потезен редослед]]
|}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Кинески шаблони]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gnje5k7ppvqsnwo8ae3tojkg1qbx2gj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кинески јазик/Лекција 10</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3228</id>
    <revision>
      <id>8069</id>
      <parentid>8068</parentid>
      <timestamp>2010-02-10T11:49:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8069</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2243" sha1="dr8w3dwfr7oq9p5nlql03lngez36ypg" xml:space="preserve">{{Chinese (Mandarin)TOC}}
&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;{{TOCright}}&lt;/div&gt;
=Лекција 10: 打電話=

===Дијалог 10===

{|
!width=&quot;40&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Традиционални знаци
!width=&quot;30&quot; align=&quot;left&quot;|
!width=&quot;40&quot; align=&quot;top&quot;|
!width=&quot;170&quot; align=&quot;left&quot;|Македонски
|-

|小美的媽媽:
|喂？
|
|Мајка ѝ на Сјао3 Меи3:
|Ало?
|-

|阿明:
|你好。請問小美在家嗎？
|
|А1 Минг2:
|Ало! Дали е дома Сјао3 Меи3?
|-

|小美的媽媽:
|她在。請稍等。
|
|Мајка ѝ на Сјао3 Меи3:
|Да, дома е. Почекај.
|-

|小美:
|喂？
|
|Сјао3 Меи3:
|Ало?
|-

|阿明:
|小美，我是阿明。星期日有空嗎？
|
|А1 Минг2:
|Сјао3 Меи3. Тука А1 Минг2. Слободна ли си во недела?
|-

|小美:
|星期日？我有空。
|
|Сјао3 Меи3:
|Недела? Да, слободна сум.
|-

|阿明:
|那要一起去看電影嗎？
|
|А1 Минг2:
|Сакаш да одиме на кино?
|-

|小美:
|好啊!幾點的電影？
|
|Xiao3 Mei3:
|Да. Кое време е филмот?
|-

|阿明:
|三點開演。
|
|А1 Минг2:
|Во три часот.
|-

|小美:
|好，在哪裡集合？
|
|Сјао3 Меи3:
|Ок. Каде да се сретнеме?
|-

|阿明:
|捷運站前見好嗎？
|
|А1 Минг2:
|Може пред метро-станицата?
|-

|小美:
|好，到時候見。
|
|Сјао3 Меи3:
|Ок. Се гледаме.
|-
|}

{| valign=&quot;top&quot;
Pin1yin1 &lt;br&gt;
!width=&quot;30&quot; align=&quot;left&quot;|
|-

(Da3 Dian4 Hua4) &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3 De4 Ma1 Ma1: Wei2? &lt;br&gt;
A1 Ming2: Qing3 Wen4 Xiao3 Mei3 Zai4 Jia1 Ma1?  &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3 De4 Ma1 Ma1: Ta1 Zai4.Qing3 Shao1 Deng3. &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3:Wei2? &lt;br&gt;
A1 Ming2: Xiao3 Mei3,Wo3 Shi4 A1 Ming2.Xing1 Qi2 Ri4 You3 Kong4 Ma2? &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3: Xing1 Qi2 Ri4? Wo3 You3 Kong4. &lt;br&gt;
A1 Ming2: Na4 Yao4 Yi4 Qi3 Qu4 Kan4 Dian4 Ying3 Ma1? &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3: Hao3 A1!Ji3 Dian3 De4 Dian4 Ying3? &lt;br&gt;
A1 Ming2: San1 Dian3 Kai1 Yan3. &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3: Hao3,Zai4 Na3 Li3 Ji2 He2? &lt;br&gt;
A1 Ming2: Jie2 Yun4 Zhan4 Qian2 Jian4 Hao3 Ma1? &lt;br&gt;
Xiao3 Mei3:Hao3,Dai1 Hui3 Jian4. &lt;br&gt;
|}

{{BookCat}}

[[en:Chinese (Mandarin)/Lesson 10]]</text>
      <sha1>dr8w3dwfr7oq9p5nlql03lngez36ypg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BookCat</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3229</id>
    <revision>
      <id>12106</id>
      <parentid>8070</parentid>
      <timestamp>2023-12-25T13:59:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12106</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="511" sha1="nw1barqxaok3ax2jtswg2fq40n07xkm" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|shiftLeft|BookCat/core|1
|namespace   ={{#if:{{{1|}}}|{{NAMESPACE:{{{1}}}}}|{{NAMESPACE}}}}
|pagename    ={{#if:{{{1|}}}|{{PAGENAME:{{{1}}}}}|{{PAGENAME}}}}
|fullpagename={{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}}
|sortkey     ={{{sort|{{{sortkey|}}}}}}
}}{{#if:{{{1|}}}                  |[[Category:Pages passing page name to BookCat]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{sort|{{{sortkey|}}}}}}|[[Category:Pages passing sort key to BookCat]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nw1barqxaok3ax2jtswg2fq40n07xkm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Готвач</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3243</id>
    <revision>
      <id>8098</id>
      <timestamp>2010-04-13T19:29:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.235.187</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: [   ]</comment>
      <origin>8098</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5" sha1="9f8k47s6d258dz8863ule44cfhqz9f2" xml:space="preserve">[


]</text>
      <sha1>9f8k47s6d258dz8863ule44cfhqz9f2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сердарот – Глигор Прличев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3249</id>
    <redirect title="Сердарот – Григор Прличев" />
    <revision>
      <id>8110</id>
      <timestamp>2010-05-09T00:53:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dalco26</username>
        <id>742</id>
      </contributor>
      <comment>[[Сердарот – Глигор Прличев]] преместена како [[Сердарот – Григор Прличев]]</comment>
      <origin>8110</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80" sha1="aew6st86wsa2ms34nbkqbw4xm7pxrab" xml:space="preserve">#пренасочување [[Сердарот – Григор Прличев]]</text>
      <sha1>aew6st86wsa2ms34nbkqbw4xm7pxrab</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Царската ќерка и екимо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3250</id>
    <revision>
      <id>10779</id>
      <parentid>10590</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:40:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Makedonski prizkazni]] на [[Царската ќерка и екимо]]</comment>
      <origin>10590</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3419" sha1="luekg7cttbyp3noknl9vcn7gwfrg7mo" xml:space="preserve">&lt;center&gt;Царската ќерка и екимо&lt;/center&gt;

„Лоша мисла цела болес“ - македонска народна приказна напишана на прилепски дијалект од средината на XIX век.


Eдна царска ќерка боледуала од некоа мисла што имала. Сите царски екими ја ватиле да ја лекуаат и никој лек не беше нашол. Од ден на ден сe полошо се чинела и на лице гинела.

Чул еден стар еќим што бил забораен од светот поради староста што ја имал, никој не беше го викал.

- Ја чекај - рекол сам со себе - да појдам кај царската ќерка, да ја видам што болес имат и да ја оздравам.

Пошол и се преставил пред царската ќерка. Откога ја испрашал заради болеста од секаде што је и што ја боли, го нашол лекот.

- Мнозина еќими - му рекол старио еќим - те лекуале и билки ти давале и пак не те оздравеле, ќерко; јас без билки ќе те оздравам, да ме паметуаш и да велиш Бог да го прости старио еќим што ме оздраве без билка.

- Оф, бре дедо - му рекла нажалено царската ќерка - ако можиш да ме оздравеиш, јас ќе му речам на татка тебе да те клаит прв еќим на столнината и голем бакшиш ќе ти даам.

Откоа чул еќимо тие зборои, отишол при куменџијата и напраил еден позлатен прстен со муур озгора. На мууро беше пишал вака: „Се што било - поминало, и се што ќе биди - ќе поминит“. И го донесол еќимо прстено и је клал на прсто.

- Еве ти го леко, царска девојко - је рекол еќимот - секој саат и секој ден, кога ќе ти дојдит лошата мисла што ти го мачит срцето, ќе го пеиш муурот и ќе го поразмислиш тоа што ќе го пеиш. Така ако го пеиш и размислиш, до четириесет дни ќе оздравеиш, бездруго те уверуам и со глава моја ти се таксуам: ако не оздравеиш, да ми ја пресечите.

За вистина, царската ќерка беше оздравеала, побрго од четириесетте дни, од болеста што ја имала во мислата. Таа оздравела и еќимо на голема чес беа го клале.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Раскажал:Assd

Приказната е: 
Од Македонско потекло напишана на прилепски дијалект од цредината на XIX век.</text>
      <sha1>luekg7cttbyp3noknl9vcn7gwfrg7mo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помош:Книги</title>
    <ns>12</ns>
    <id>3317</id>
    <revision>
      <id>8201</id>
      <timestamp>2010-10-26T20:11:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.135.176.202</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ЧОВЕЧКИОТ ЖИВОТ – МАКЕДОНСКА НАРОДНА ПРИКАЗНА ЗАПИШАНА ОД МАРКО ЦЕПЕНКОВ Кога Госпо...</comment>
      <origin>8201</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5935" sha1="s344ecx6vvt44vxcytvty5nzrfv2j51" xml:space="preserve">ЧОВЕЧКИОТ ЖИВОТ – МАКЕДОНСКА НАРОДНА ПРИКАЗНА ЗАПИШАНА ОД МАРКО ЦЕПЕНКОВ
Кога Господ ја направи дуњата, човекот дојде при него и му рече на Господа: “Ти ме направи човек! Кажи ми сега колку ќе живеам, како ќе живеам, со што ќе се ранам и што ќе работам. Господ му рече: “Триесет години ќе живееш; ќе јадеш слободно секој шеј што не ти го расипува здравјето, и работа ќе ти биде: да го повелаш сето што е на дуњата”. Човекот му вели: “Е, Господи! Благодарам за арниот живот што ми го даруваш, ама годините ми се малце!” Господ му вели: “Оди таму, на ќошето да седиш”.
Дојде и волот пред Господа и го праша: “Господи, ти ме стори ајван на дуњава; кажи ми сега колку ќе живеам, како ќе живеам, што ќе работам и со што ќе се ранам?” Господ му вели: “Ете, го гледаш тој човек што седи во ќошето? Ќе ти биде стопанин. Работата ќе ти биде: ќе ораш и ќе теглиш кола, јадење ќе ти биде трева и слама, ќе живееш триесет години”. Волот му вели: “О, Господи! Таков лош живот! Сечи малце од годините!” Човекот како чул, намавнува со раката на Господ и полека му вели: “Земи од него, дај мене!” Се насмеа Господ и рече: “Лели сте благодарни и двата, зами дваесет години од волот”. Му даде дваесет години на човекот од воловскиот живот. Дојде и кучето и му рече на Господ: “Господи, ти ме направи куче; кажи ми сега колку ќе живеам, како ќе живеам, што ќе работам и со што ќе се ранам?” А, Господ му вели: “Ете, го гледаш тој човек што седи во ќошето? Ќе ти биде стопанин. Работата ќе ти биде да ја чуваш од стопанот куќата, овците и стоката; ќе ги јаеш корите и коските што ќе останат од софрата, и ќе живееш триесет години.” Кучето му вели: “О, Господи, таков лош! Сечи малце од годините!” Човекот што седеше на ќошето, како чул, намавнува со раката на Господ и полека му вели: “Земи од него, дај мене!” Се насмеа Господ и рече: “Лели сте благодарни и двата, зами дваесет години од кучето”. И така на човекот му станаа седумдесет години, а на кучето десет. Најнапокон дојде при Господа и мајмунот и му вели: “Господи, ти ме направи на дуњата мајмун; кажи ми сега колку ќе живеам, како ќе живеам, што ќе работам и со што ќе се ранам?” Господ и на него му вели: “Ете го гледаш тој човек што седи на ќошето? Ќе ти биде стопанин, ќе те рани со лешници, ореи и други емиши; ти ќе го насмеваш со играчките твои и ќе му ги смееш и лажеш децата; а ќе живееш триесет години”. Мајмунот му рече: “О, Господи! Таков лош живот! Сечи малце од годините!” Човекот што седеше на ќошето, како чул, пак му намавнува со раката на Господ и полека му вели: “Земи од него, дај мене!” Се насмеа Господ и рече: “Лели сте благодарни и двата, зами од него дваесет години!” И така човекот зел уште дваесет години, та му станале деведесет години.
И така човекот до триесет години живее човечки живот, слободно. Од триесет години до педесет – волски живот: си го клава јаремот на вратот, работи и се мачи за да рани жена и деца, и секако прави за да казандиса пари. На педесет години како стане таму ќе застане веќе: колку спечалил дотогај, ќе ги чува, ќе стане чувач. Од педесет до седумдесет години живее кучешки живот – цел ден се кара со домашните, за малце нешто најдува мана да псуе, да се кара и вика, од седумдесет години насетне до деведесет, живее мајмунски живот, сите во куќата си играат и се смеат со него – се чини како мало дете или како мајмун.</text>
      <sha1>s344ecx6vvt44vxcytvty5nzrfv2j51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шах/Загатки/Распоред/8 дами</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3324</id>
    <revision>
      <id>8214</id>
      <parentid>8213</parentid>
      <timestamp>2010-11-20T03:23:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <origin>8214</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="291" sha1="20nht1hoto5mooy5x3s881d7i1la9e1" xml:space="preserve">Распоредете 8 дами на празна шаховска табла, така што, ниту еден дама нема да биде нападната од друга дама.

{{шаховска позиција}}

[[w:Проблем со осум дами|Решение]]</text>
      <sha1>20nht1hoto5mooy5x3s881d7i1la9e1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рајко жинзифов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3325</id>
    <revision>
      <id>9663</id>
      <parentid>8215</parentid>
      <timestamp>2014-05-24T12:42:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.135.184.177</ip>
      </contributor>
      <origin>9663</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1334" sha1="ndbvz77ugkydto4klz3yjgd14o5p6se" xml:space="preserve">== Биографија==
Рајко Жинзифов е роден во Велес 1839 год.Потекнува од семејство на погрчени Власи,а неговиот татко Јоан Зинзиф е лекар и учител.Крстеното име не Рајко му е Ксенофон. Првото образование го добива од татко му на грчки јазик, а подоцна кога го запознава Димитар Миладинов, го проучува и старословенскиот. Станува не само ученик , туку и близок соработник на Димитар, негов следбеник и првиот кој ја напишал биографијата на браќата по нивната смрт.Неговото школување продолжува во Русија, и таму останува до крајот н асвојот живот ,плашејќи се да се врати во Македонија.
== Творештво==
 Позната е неговата поема ,,Крвава кошуља,, околу триесет и девет песни ,од кои ,,Глас,,Бессоница,Гуслар в собор, Охрид, како и расказот Прошедба.</text>
      <sha1>ndbvz77ugkydto4klz3yjgd14o5p6se</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Италијанска кујна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3326</id>
    <revision>
      <id>8217</id>
      <timestamp>2010-11-27T15:25:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.195.251</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Изобилството на производи и гастрономското наследство ја вбројуваат  италијанската ...</comment>
      <origin>8217</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3124" sha1="hee1zsrjhbk26a53p3ce3zwh9vcyohc" xml:space="preserve">Изобилството на производи и гастрономското наследство ја вбројуваат  италијанската кујна меѓу најпопуларните во светот. Карактеристично за италијанската кујна е што секој регион има свои особености. Географските промени од северот кон југот резултирале со мноштво разновидна  храна, но историското влијание одиграло важна улога. Така на пример сицилијанската кујна и денес го задржала влијанието на арапската кујна, а унгарскиот гулаш може да се проба и во Трст.
 
Италијанската трпеза е секогаш богата со разновидна храна, но тоа што секогаш е присутно е регионалната посебност, високиот квалитет на производите и чувството за традиција. На почеток на оброкот се служи предјадње кое обично има пет дела, потоа следува првото јадење со избор на разни јадења од тестенини или ориз, а по тоа следува второто јадење во кое има месо или риба со прилог од зеленчук; следува сирењето и на крајот десерт и кафе еспресо. Предјадењето може да се состои само од пршута или маслинки со леб или од петнаесетина вкусни залаци чии состојки варираат од регион до регион. Месните преработки како мортаделата, светски познатата париска пршута и разните салами се неизоставен дел на предјадењето, а може да се сервираат сами или со свежо овошје. 
Рибата и морските плодови особено се популарни како предјадења во
 
приморските краеви. Во салатите од морски плодови најчесто се користи октопод и разни видови на школки. 
Зеленчукот може да се служи свеж (во салатите) или варен и зачинет со маслиново масло и свежи ароматизирани растенија.
Неколкуте предјадења може да претставуваат самостоен оброк, кој се надополнува со крцкав леб или палента. Се продолжува со свежо овошје и сирење и на крај се заокружува со јако кафе еспресо.</text>
      <sha1>hee1zsrjhbk26a53p3ce3zwh9vcyohc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонски народни песни</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3328</id>
    <revision>
      <id>10525</id>
      <parentid>8224</parentid>
      <timestamp>2016-09-15T07:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10525</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="85" sha1="94328qgi54l7548mbvum7mywhoqlixf" xml:space="preserve">[[Категорија:Македонија]]
[[Категорија:Фолклор]]</text>
      <sha1>94328qgi54l7548mbvum7mywhoqlixf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3331</id>
    <revision>
      <id>8242</id>
      <timestamp>2011-01-22T11:49:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''ДОГОВОР за сојуз помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија од 26-ти август 1867 г...</comment>
      <origin>8242</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12527" sha1="nzjdw8gwxzi19yfjbtrtssgn0zme19z" xml:space="preserve">'''ДОГОВОР за сојуз помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија од 26-ти август 1867 година'''


Во името на Светото Тројство.


Неговото Височество кралот на Грција и Неговата Светост кнезот на Србија земајќи во предвид дека состојбата на работите на Исток создава за нив права и обврски, дека положбата на христијанските народи на Исток е неподнослива, дека тие народи мораат да се ослободат и да ја решат својата иднина дејствувајќи заедно независно од секаква надворешна интервенција, дошле до убедување дека треба да се постигне согласност за средствата и да се постише спогодба меѓу христијаните, за мерките што треба да се преземат за да се остварат нивните легитимни желби. Затоа Неговото Величество кралот на Грција и Неговата Светост кнезот на Србија, согледувајќи ја несредената ситуација во Османлиската империја која може да доведе и до оружена агресија на турски сили против Грција и Србија, сметаа за своја должност да се договорат со оглед на таквата евентуалност. Затоа се одлучија за склучување договор за сојуз и заради тоа именуваа свои полномошници:

Неговото Височество кралот на Грција:

Господинот Петро А. Занос, пратеник во парламентот.., а

Неговата Светост кнезот на Србија:

Господинот Милан А. Петронијевиќ, државен потсекретар во Министерството за правда...

Кои, откако ги размениле своите полномоштва и констатирале дека се е во ред, склучија Договор за сојуз како следува:


Чл. 1
Високите договорни страни се обврзуваат дека ќе работат постојано на тоа да се реализира целта на сојузот, користејќи ги за тоа сите средства што им стојат на располагање. Освен во случај предвиден во чл. 3 - објавување војна на Турција, што ќе се направи по заедничка согласност и договор.

Чл. 2
Високите договорни страни се обврзуваат да ги забрзаат своите воени подготовки за да обезбедат успех на делото за кое што сакаат да работат. Србија се обврзува да има подготвени 60.000 луѓе, без резервите, и тоа во месец март 1868 година. Грција се обврзува во истото тоа време да има под оружје и подготвени 30.000 луѓе и што посилна флота. 

Чл. 3
Во случај територијата на едната од високите договорни страни да биде нападната од страна на Турција, пред терминот определен во чл.2 односно пред март 1868 година, ненападнатата страна е должна, без да влезе формално во војна со Турција, да и даде поддршка на другата, нападната страна со сите други можни средства, дејствувајќи така како кога би била во непријателство со владата на Турција. А кога ќе настапи определениот термин и двете страни се обврзани да влезат во војна во случај ако Турција би нападнала само една од нив.

Чл. 4
По започнувањето на непријателствата високите договорни страни се обврзуваат да дејствуваат со сета сила за ослободување на сите христијански народи во Европска Турција и на островите од Архипелагот. Ако се појават тешкотии што би го спречиле остварувањето на целите за кои што е склучен сојузот, секоја од договорните страни може да се повлече од војната и да го остави оружјето само ако на својот сојузник може да му ги обезбеди следниве резултати:

За Неговото Величество кралот на Грција: ослободување и присоединување на Кралството Грција: Епир и Тесалија.

За Неговата Светост кнезот на Србија: ослободување и присоединување кон Кнежевството на Босна и Херцеговина.

Чл. 5
Доколку се појават околности од претходниот член сојузот меѓу Грција и Србија ќе остане ненарушен и нераскинлив. Двете држави, кога околностите тоа ќе го допуштаат, веднаш ќе го земат оружјето и ќе влезат во војна, според заедничкиот договор, што ќе трае до целосното остварување на целта на нивниот сојуз.

Чл. 6
Двете договорни страни се обврзуваат по започнувањето на војната да не склучуваат мир ниту примирје пред да се постигне целта на сојузот,освен во случај на посебен меѓусебен договор. Сепак, на двете високи страни ќе им биде дозволено да склучат прекин на борбите.

Чл. 7
Ако во случај со војната целосно се реализира целта или се постигне повеќе од предвиденото со чл. 4, високите договорни страни го задржуваат правото посебно да се договораат и да склучуваат специјален договор за определување на нивните граници и за натамошните нивни взаемни односи, за на тој начин со траен сојуз да се обезбеди делото на нивните заеднички напори. Меѓутоа, уште сега е договорено дека нема да се испушта од предвид респектирањето на волјата на народите кои, бидејќи припомогнале во борбата со оружје в раце, свечено да изразат желба да се присоединат на едната или на другата од високите договорни страни или да формираат самостојни или конфедерални држави. Во последниов случај Уставот, според кој што би се управувала конфедерацијата, ќе биде разгледуван и утврден со заедничка согласност на Грција и Србија и земјите кои што ќе членуваат во Конфедерацијата.

Чл. 8
Високите договорни страни заедно и одделно да работат, секоја со средствата со кои располага, на тоа големите пријателски сили да го присратат принципот дека христијаните на Исток си припаѓаат себе си. Следствено на тоа тие се обврзуваат да се спротивстават со сите расположиви сили и средства што заеднички ќе ги комбинираат, на било какво распарчување на Европска Турција кога и било кој дел од оваа територија би преминал под власта на некој странски суверен.

Чл. 9
Високите договорни страни ветуваат дека ќе дејствуваат за подигнување на ослободителниот дух кај христијанските народи со кои секоја од нив респективно е поповрзана со цел нивно придобивање во сојузот и нивно подготвување за борба. Исто така се обврзуваат дека во дадениот момент ќе ги снабдат, секоја според своите можности, со оружје и со боева муниција.

Чл. 10
Двете страни се обврзуваат истовремено да работат и, со средствата со кои што располагаат, за успехот на потпирањето на сојузот на Албанците.

Чл. 11
Двете страни исто така ќе работат заеднички за придобивање на Романија во сојузот. Србија презема на себе посебна обврска да ја придобие Црна Гора да пристапи кон сојузот.

Чл. 12
Високите договорни страни заемно си ветуваат помош и поддршка, како за време на војната така и за време на преговорите за мир.

Чл. 13
Ниту една од договорните страни не ќе може да склучува сојуз со некоја странска држава што би се однесувал на предметот на овој договор, без знаење на другата страна.

Чл. 14
Двете договорни држави ќе се договорат да склучат што побргу воена конвенција со која посебно би се регулирало се што се однесувало за воените дејства на сојузничките армии, како и линиите што, заради општиот интерес, мораат да се држат.

Чл. 15
Овој договор ќе остане таен.

Чл. 16
Овој договор ќе стапи во сила од денот кога ќе биде ратификуван од Н.В. грчкиот крал и од Н. С. кнезот на Србија.

Чл. 17
Ратификациите ќе се разменат во Атина во рок од 6 седмици.


Така респективните полномошници го потпишаа овој договор и ги ставија своите печати.


Составен во Веслау, близу до Виена, на 14/26-ти август 1867 година.


М. А. Петронијевиќ 								П. А. Занос


''(Г. Јакшић-В. Вучковић, Спољна политика Србије.., 510 - 513)''</text>
      <sha1>nzjdw8gwxzi19yfjbtrtssgn0zme19z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.6</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3332</id>
    <revision>
      <id>8243</id>
      <timestamp>2011-01-22T12:10:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија, на 16-ти ф...</comment>
      <origin>8243</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13015" sha1="c3djhwt491yme4aw8p9xd4d338nimu1" xml:space="preserve">'''ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија, на 16-ти февруари 1868 година во Атина'''


Врз основа на чл. XIV од Договорот за сојуз, потпишан на 14 август 1867 година помеѓу Кралството Грција и Кнежевството Србија, двете влади, бидејќи се договорија да склучат воена конвенција за извршување на споменатиот договор, именуваа ад-хок двајца свои делегати; грчката влада г. Николас Манос - генералштабен мајор а од српската влада г. Фрањо Зах - артилериски потполковник, кои се спогодија како што следува: 


Чл. 1
Средства.
Според чл. II од споменатиот договор и протоколот од 10 јануари
1868 година Србија ќе има, кон крајот на август 1868 година, војска од 60.000 луѓе воено подготвени и резервен состав од 20.000 луѓе. Војската ќе биде составена од пешадија, коњаница, артилерија, инжинерија и соодветен санитетски и административен персонал. Во редот на тие различни видови оружја во артилеријата ќе има по два одделни топа на 1.000 луѓе од кои што секој ќе биде снабден со по 250 топовски зрна. Коњаницата ќе брои 1/20 -тина а инжинеријата 1/30 -тина од војската. Пешадијата и резервниот состав ќе бидат вооружени со пушки со по 120 куршуми на човек и храна за 4 месеци што ќе биде готова во моментот при започнувањето на војната.

Грција од своја страна ќе има, во исто време, војска од 30.000 луѓе, сметајќи го тука и резервниот состав со, исто така, различни видови оружја чија што артилерија ќе биде во сооднос од два одделни топа од 1.000 војници од кои што секој ќе биде снабден со по 250 топовски зрна. Војската ќе биде снабдена со потребната храна и оружје.

Чл. 2
Офицери и мисии.
Грчката и српската влада ќе именуваат офицери кои ќе бидат испратени во Белград и во Атина чија што задача ќе биде да го обезбедат извршувањето на договорените воени подготовки а во исто време да служат како посредници во меѓусебните комуникација на двете влади пред и во време на војната.

Чл. 3
Времето за почеток на војната. Точното време на започнувањето на војната ќе биде определено со заемен договор на двете влади, според одредбите од Договорот за сојуз и протоколот.

Чл. 4
Востанички чети.
Организирањето на востаничките чети ќе биде вклучено во подготовките за војна. Грција и Србија ќе организираат, во најголема тајност секоја од своја страна, доброволни корпуси од по, приближно, 5.000 луѓе.

Чл. 5
Почеток на војната.
Борбата ќе ја започнат востаничките чети. Истите ќе имаат за задача да им дадат потребни средства на Христијаните и да ги поттикнат на општо востание. Тие одреди подоцна ќе водат четничка војна против турската војска.

Чл. 6
Ненадејно и итно поаѓање на четите
Во сличај предвиден со чл. III од споменатиот Договор, кога територијата на едната од договорните држави ќе биде нападната од Турција, пред објавувањето на војната или пред моментот определен за почеток на борбите, другата, ненападнатата страна, ќе биде должна, покрај мерките што ќе треба да ги преземаат според одредбите од тој член, против напаѓачот да испратат востанички чети или веќе организирани доброволци или ако такви не се организирани да преземаат најитни мерки за нивно организирање и за нивно влегување во борбата.

Чл. 7
Воиште
Според одредбите од чл. III на споменатиот Договор целата Европска Турција ќе биде општо заедничко воиште за комбинирани акции на двете сојузнички војски, со исклучок на поморската војна што Грција ќе ја води сама според свое наоѓање.

Чл. 8
Стратегиски операции.
Бидејќи стратегиските операции на грчката армија во Епир и Тесалија како и стратегиските операции на српската армија во Босна и Херцеговина не можат да бидат однапред утврдени ниту уредени со оваа конвенција, е постигнат договор секоја од договорните страни да дејствува според воениот план што ќе и се чини поповолен и попристапен за постигнување на поставената цел.


Чл. 9
Стратегиското гледање на земјите што се наоѓаат помеѓу Грција и Србија.
Бидејќи оделените позициите на секоја од двете сојузнички војски на почетокот од војната, а може и за целото времетраење на првите борби, да ја наметне потребата претходно и продлабочено да се испита стратегиското значење на земјите што се наоѓаат помеѓу Грција и Србија што ги формираат долините на Вардар и Дрим, се согледува дека:

а) Турците, најверојатно, во тие подрачја ќе создадат свои бази за операции против Грција и против Србија, дејствувајќи со сите три дивизии: северната, што го покрива Косово Поле и Овче Поле, средната, што ја покрива долината на р. Црна (притока на Врадар) помеѓу Пелистер и Бабуна и јужната, која го покрива рамничарското подрачје помеѓу устијата на Вардар и Бистрица.

б) Главни стратегиски точки се Солун, Битола, Велес (мостот пре-ку Вардар), Скопје (Мостот преку Вардар), Куманово, Призрен и Приштина, чиј што главен центар е Битола.

в) Според тоана/голема важност требада седаде на комуникациите што водаткон Битола, посебно на патиштата што водатод Солун, Велес и Охрид.

Врз основа на ова се дојде до следниве заклучоци:

а) На Грција и се паѓа делот да се погрижи за јужната дивизија а пред се да ги прекине патните комуникации кај Солун што оттаму водат кон Битола.

б) Србија има обврска да ги прекине патните комуникации што водат кон Велес.

в) Албанија со својата местоположба е повикана да ги затвори патните комуникации што водат од Јадранско Море кон Вардар и Дрим (Црн и Бел Дрим) а посебно тие кон Битола.

Чл.10
Значењето на Албанија.
Бидејќи е признато големото значење на соработката на Албанија со оваа конвенција е договорено дека грчката и српската влада ќе настојуваат со сите можни и практични средства да се реализира чл. X од договорот.

Чл. 11
Востанието на Бугарите.
Бидејќи исто така е призната ползата од востанието на балканските Бугари договорено е Србија да влијае со сите средства на споменатото население да го поттикне дасе крене со оружје и на тој начин да изврши една посилна диверзија што, неспорно, би имала многу значајно влијание за успехот на војната.

Чл. 12
Запирање на борбата.
Врховните команданти на сојузничките армии ќе имаат право да склучат запирање на борите и тоа само локално и со многу ограничено времетраење. Таквото запирање на борбите во никој случај нема да има карактер и важност на примирје што, според чл. VI од договорот, може да биде склучено само со заемен посебен и претходен договор.

Чл. 13
Телеграфските линии.
Грчката влада се обврзува сета своја телеграфска мрежа да ја поврзи со телеграфската мрежа на Италија.

Чл. 14
Тајност на конвенцијата. Оваа Конвенција ќе остане тајна.

Чл. 15
Ратификација на конвенцијата.
Оваа Конвенција ќе стапи во сила и ќе има важност од денот на ратификувањето на истата од воените министри на Грција и Србија.

Чл. 16
Размена на ратификациите.
Ратификационите документи ќе бидат разменети најдоцна во рок од 3 месеци од денот на потпишувањето на оваа Конвенција.&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;


Двајцата делегати ад-хок ја потпишаа оваа Воена конвенција и на истата ги ставија своите печати.


Во Атина, на 16-ти февруари 1868 год.


Фр. Зах
						
артилериски потполковник                  		


Н. Манос 

генералштабни мајор


''(Гргур Јакшић, Из новије српске историје. Абдикација Краља Милана и друге расправе, Београд, 1953, 51 - 53)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; Воената конвенција била ратификувана во Белград на 4 мај 1868 година и со тоа бил означен почетокот на стапувањето во сила на истата.</text>
      <sha1>c3djhwt491yme4aw8p9xd4d338nimu1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.7</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3333</id>
    <revision>
      <id>8244</id>
      <timestamp>2011-01-22T12:23:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''ТАЕН ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Кнежевството Србија и Кнежевството Црна Гора, ...</comment>
      <origin>8244</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8918" sha1="1u38bpe6uen5rbgw1ahjvqci9fcgyt3" xml:space="preserve">'''ТАЕН ДОГОВОР ЗА СОЈУЗ склучен помеѓу Кнежевството Србија и Кнежевството Црна Гора, 28 мај 1876 година''' &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;


Во името на Светото и неделиво Тројство!


Неговата Светост српскиот кнез Милан М. Обреновиќ IV и Неговата Светост кнезот на Црна Гора и ридовите Никола I, повикани по природата на позицијата да се грижат за подобрата иднина не само на Србија и Црна Гора туку и на целиот народ во Европска Турција, посебно во денешните прилики во кои што се наоѓаат христијанските народи во европска Турција стана решавачко и неподносливо, а несигурната политичка положба на Турција опасна и за самото опстојување на Србија и Црна Гора; сметајќи натаму дека имаат не само света должност туку и неспорно право да работат на тоа христијанските народи во европска Турција, посебно српскиот народ, да се ослободат од турскиот јарем; и согледувајќи ја неминовната потреба дека саканата цел во тој голем народен потфат, може да се постигне единствено со братски договор и со заедничко дејствување, се согласија на договор со следните одредби:

Чл. I
Двете високи договорни страни склучуваат сојуз со крајна цел: ослободување на Христијаните, а поблиска непосредна цел- ослободување на српскиот народ во европска Турција.

Чл. II
Затоа двете договорни страни се обврзуваат заеднички и договорно да дејствуваат како на дипломатско така и на воено поле. Затоа ниту една од нив нема да презема никакви чекори, без согласност на другата, било за врзување со договор со странски држави или за каква било политичка акција што би се однесувала на предметот на овој договор.

Чл. III
Двете договорни страни ќе дејствуваат со заеднички средства што им стојата на располагање за да се издејствува од Силите признавање на начелото дека Европска Турција им припаѓа на народите што ја населуваат. Според тоа[начело] тие се обврзуваат да се спротивстават со сета сил а и со сите средства на секој обид за поделба на европска Турција според која поделба некој српски дел од нејзината територија би потпаднал под власта на некој странски суверен.

Чл. IV
Србија се обврзува да работи на тоа да се постигне спогодба и заедничко дејствување со Грција и Романија (курзив-ММ) за постигнување на целта утврдена со овој договор.

Двете држави излегувајќи им во пресрет на праведните стремежи на христијанските народи во Европска Турција за ослободување, се обврзуваат секоја во својот делокруг да дејствуваат на соодветен начин кај нашиот братски народ во Босна и Херцеговина и во Стара Србија, како и на нам сродните народи во Бугарија и Албанија за да ги подготват за сеопшто востание во Турција и да им помогнат со потребните средства.

Чл.V
Војната ќе започне по десет дена од ратификацијата на договорот. Ако Турција пред тој рок започне војна против едното од кнежевствата, тогаш и другото веднаш мора да влезе во војната.

Чл. VI
По започнувањето на непријателствата против Турција двете договорни страни се обврзуваат дека ќе војуваат со сите сили за постигнување на целта поставена со овој договор. Непријателствата ќе се запрат само со заедничка согласност.

Чл. VII
Мир и примирје договорните страни можат да склучат само со заеднички договор, освен кусо запирање на борбите што можат да ги склучуваат ополномоштените воени команданти.

Чл. VIII
Србија се обврзува да и даде на располагање на Црна Гора, на име помагање на нашите страдални браќа во Турција, четириесет илјади дукати веднаш по ратификацијата на договорот, а потоа секој месец по десет илјади дукати до целосната исплата.

Чл. IX
Поблиски одредби за непосредните воени обврски за војна ќе се определат со посебната воена конвенција што ќе се склучи истовремено и која што ќе се смета за составен дел на овој Договор.

Чл. X
Овој Договор останува таен.

Чл. XI
Овој договор ќе важи од денот кога примероците потпишани едниот од српскиот а другиот од црногорскиот владетел ќе ги потпишат и ќе ги разменат двајцата пратеници во Венеција &lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. За таа цел ги именувале; Неговата Светост српскиот кнез Милан М. Обреновиќ IV г. Димитрија Матиќ, член на Државниот совет а Неговата Светлост црногорскиот кнез г. Станко Радоњиќ, сенатор.


Во Белград, 28 мај 1876 год.


''(Записници са сједница Министарског савета Србије, 1862 - 1898. Приредио др. Никола П. Шкеровић, Београд, 1952, 178-180)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;Текстот на договорот усвоен од Министерскиот совет на Кнежевството Србија на седницата од 28 мај 1876 година, како дефинитивен. Бил предмет на разгледување на седниците од 4 и 23 до 27 мај. Тајниот политичко српско-црногорски договор за сојуз бил потпишан во Венеција на 3 јуни 1876 година од ополномоштените пратеници на двете страни: за Кнежевството Србија - Димитрија Матиќ а за Кнежевството Црна Гора - Станко Радоњиќ. При тоа бил потпишан и посебен протокол.

&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; Венеција како место за потпишување на договорот за сојуз била предпожена од владата на Кнежевството Србија, секако за зачувување на тајноста на потпишувањето на договорот и содржината на двата документа. А Црна Гора тоа го прифатила.</text>
      <sha1>1u38bpe6uen5rbgw1ahjvqci9fcgyt3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Македонија во билатералните и мултилатералните договори на балканските држави 1861-1913, документ бр.8</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3334</id>
    <revision>
      <id>8246</id>
      <parentid>8245</parentid>
      <timestamp>2011-01-22T12:54:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <origin>8246</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8138" sha1="r7x37lolgw1an0fapminv9g6fsdyuxs" xml:space="preserve">'''ВОЕНА КОНВЕНЦИЈА склучена помеѓу Кнежевството Србија и Кнежевството Црна Гора, 1876 година'''&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;


Врз основа на одредбите од Договорот за сојуз склучен помеѓу Србија и Црна Гора Неговата Светост српскиот кнез Милан М. Обреновиќ IV и Неговата Светост кнезот на Црна Гора и ридовите Никола Петровиќ I се спогодија за следната воена конвенција:


Чл. 1
Двете договорни страни влегуваат во војна со сите свои сили.

Чл. 2
Секоја од договорните страни ќе испрати кај другата страна свој повереник на договарање за воените работи.

Чл. 3
Почетокот на војната е определен со чл. V од Договорот за сојуз.

Чл. 4
Воиште ќе биде целата територија на европска Турција а посебно подрачјето помеѓу Дунав и Сава од една страна, Хрватска, Далмација и Босна од друга, и р. Искар со вододелницата што го дели басенот на Искар од басенот на Морава до Качаник, а оттаму по Шар Планина до составот на Бели и Црни Дрим и натаму по течението на таа река до нејзиниот влив во Јадранско Море, од трета страна.

Чл. 5
Според природните карактеристики на воиштето двете договорни страни прифатиле дека турската војска за воените операции против Србија и Црна Гора ќе дејствува:

1. По долината на Дунав (од Видин и другите места во долниот тек на Дунав) со закана за Заечар и натаму спрема Морава.

2. За тоа со заднинска база Софија и натаму Одрин и Цариград.

3. Солун и долината на Вардар, Овче Поле во правец на Приштина во Нови Пазарскиот санџак, преку Митровица.

4. Сараево, Зворник, Бјелина по долината на Дрина. Од сите страни турската сила ќе биде насочена единствено против Србија.

5. По долината на Неретва (Клек и Мостар).

6. По долината на Дрим (Скадар и од морето од една, а од Битола од друга страна).

Од овие две страни турската сила ќе биде насочена делимично на Црна Гора а делимично против Србија. Според ова главните стратегиски правци се:

1. Видин,

2. Ниш - Пирот,

3. Сејница - Нови Пазар, Приштина, Куманово, Скопје, Велес и Призрен,

4. Мостар - Клек и Сараево,

5. Скадар.

Понатаму се согледало и се прифатило од двете страни дека во српско-турската војна се и првите три операциски железнички линии по Дунав, Цариград - Одрин - Софија - Пирот - Ниш и Солун - Скопје -Приштина - Митровица - Нови Пазар, со далеку поголемо значење од двете последни и дека од успехот во овие краеви ќе зависи постигнувањето на поставената цел. Затоа е заклучено, согласно следното:

а) На Црна Гора и припаѓа да ги затвора, по можност, комуникаци-ите што го поврзуваат Јадранското Море со Скадар и да влијаат на Арнаутите да ги пресекуваат комуникациите од Битола преку Елбасан и Љума кон Скадар.

б) Црна Гора со својата операциска војска во Херцеговина ја затвора комуникацијата што го поврзува Мостар со Клек и Мостар со Сараево.

в) Сите други комуникации да ги затвора Србија.

Чл. 6
Со цел при воените операции да има разграничување до каде се простира командата на едната односно на другата страна, неопходно потребно за правилно функционирање, спогодбено е утврдена линијата: од р. Дрим, помеѓу арбанашките племиња: Пулати и Красниќи, вододелницата на Лимскиот басен до Беране, заклучно до Бело Поле, а оттаму на Стожер, Љубимље, потоа на спојот на Пива и Тара; &quot;па по Дрина до вливот на Бистрица во Дрина, натаму по Бистрица и Доброполската река до границата на Херцеговина,&quot; по истата до Коњиц а оттаму по Неретва. Така се што се наоѓа северно, источно и западно од таа линија потпаѓа под командата на српските, а јужно и западно од истата линија под командата на црногорските воени команданти. Оваа линија го определува самото воиште со своите природни особености.

Чл. 7
Командантите на поедините воени единици кои дејствуваат самостојно ќе имаат право да склучуваат запирање на борбата, но само локално и не подолго од три дена.

Чл. 8
За што полесно и побрзо одвивање на приоритетниот сообраќај за време на војната, договорните страни се согласија да одржуваат директна жива врска а по можност и телеграфска.

Чл. 9
Оваа конвенција ќе се чува во најстрога тајност.

Чл. 10
Оваа конвенција важи од денот кога примероците потпишани, едниот од српскиот а другиот од црногорскиот владетел, ќе бидат потпишани и разменети од двајцата пратеници во Венеција. За таа цел ги именувале:


Неговата Светост српскиот кнез Милан М. Обреновиќ IV: 

Државниот советник г Димитрија Матиќ , а 

Неговата Светост црногорскиот кнез: 

Господинот Станко Радоњиќ, сенатор.


''(Записници са седница Министарског савета 1862 - 1898.., 180 -182)''


&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;Потпишана во Венеција исто така на 3 јуни 1876 година., како составен дел на тајниот српско-црногорски договор за сојуз.</text>
      <sha1>r7x37lolgw1an0fapminv9g6fsdyuxs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елегии за тебе – Кочо Рацин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3335</id>
    <revision>
      <id>10519</id>
      <parentid>10517</parentid>
      <timestamp>2016-08-30T08:57:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10519</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4526" sha1="ci0it4ds1wtvf4b66gch13ljc7pdp3b" xml:space="preserve">1. 
:Вчера си појдов, наминав 
:низ таја гора зелена 
:под тија буки високи 
:по ќилим сенки широки. 

:Одев со глава замаен 
:наведната, мртов, зачмаен, 
:одев со грутка на срце 
:и каракамен на гради.

:Деј гиди горо зелена! 
:Деј гиди водо студена! 
:Пилците пеат – ти плачеш, 
:сонцето грее – ти темнееш. 
:Ако ги криеш коските 
:на дели млади јунаци 
:тука што лежат по тебе 
:за тија темни дубрави – 
:зошто ги таеш песните? 
:Зошто по тебе дрвјата 
:и на дрвјата гранките 
:и на гранките лисјата 
:шумолат скришно таговно? 
 
2. 
:Таму горе на небото 
:зора руди, земја буди, 
:ден морави шири крила 
:и алова точи свила, 
:таму зора црвенее – 
:мое срце ми црнее.

:Ископајте длабок бунар 
:извадете ладна вода 
:натопете лути рани 
:да не горат, да не болат.

:Зоро златно и румено! 
:Зоро слатка посестримо! 
:Ти изгреваш на далеку – 
:да ли еднаш ќе изгрееш 
:силно, силно, дури милно 
:над долови и над гори 
:над полиња и над реки 
:над мојата татковина? 
 
3. 
:Два брега – двата стрмнини. 
:А од брег на брег танок мост. 
:Под мостот вода морава – 
:тече и мие ранава.

:Тече од векот вековит 
:и нова и сè нова по нова, 
:тече, а тука маките 
:сè стари и сè постари. 

:Тече и влече со себе 
:сичко што стои пред неа, 
:а на брегови животот 
:чмае у троскот зараснат!

:Течи си водо студена! 
:Течи си – рони брегови! 
:Течи – и нам низ срцето 
:нели и крвта ни тече? 
 
4. 
:Скотски е, скотски животот аргатски 
:у темно заѕидан, 
:до скот сме синко попритиснати 
:на овој свет убав.

:Кој ни ги скрши белите крилца 
:крилца на галаби бели? 
:Кој ни замати извори бистри 
:извори на души чисти?

:И кој раздвои, и кој раздвои 
:човек од човек со ѕид? 
:И кој направи, и кој направи 
:човек на човека роб!

:Та човек од човек 
:да страда 
:и тегне 
:и бега 
:од лулка до гроб? 
 
5. 
:Ти да знаеш, паметуваш 
:и ем да си на ум да имаш – 
:работник си – и работник 
:ти ќе паѓаш и се дигаш.

:Луњи ли ќе пусти дојдат 
:сонце ли ќе јасно грејне – 
:патиштата, патиштата 
:пред тебе се на борбата. 

:Како смртта вечна што е 
:така борба долго трае. 
:Но од смртта е по силна 
:по патиштата борбата! 


6. 
:Исцедете, ограбете 
:пот и труд и меса голи, 
:уста пуста затворете 
:да не каже оти боли.

:Очи црни ископајте 
:да гледајат не давајте, 
:раци машки прекршете 
:срце лудо наранете.

:Угаснете и светлини! 
:Мрак ќе биде – каракамен.

:Има, има – в темнината 
:нешто живо пак да свети: 
:има болка на душата 
:има души наранети.

:Болка боли – болка гори 
:болка пече, душа мори. 
:А болката кога свети – 
:тешко, тешко, тешко клети!

[[Категорија:Македонска литература]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>ci0it4ds1wtvf4b66gch13ljc7pdp3b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Протокол од личниот претрес на Методи Андонов - Ченто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3336</id>
    <revision>
      <id>8250</id>
      <timestamp>2011-01-26T19:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ''Протокол од личниот претрес на Методи Андонов Ченто''  1.2630 динари  2.Џепна електрична ...</comment>
      <origin>8250</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="428" sha1="1emkoncdsq453zx3mek8rarx86eiu1x" xml:space="preserve">''Протокол од личниот претрес на Методи Андонов Ченто''

1.2630 динари

2.Џепна електрична лампа

3.Две лични карти, една стара бугарска и една за народен посланик

4.Еден нож џепни

5.Пенкало „национал фаворит“

6.Џепни сат „Докса“


14 Јули 1946</text>
      <sha1>1emkoncdsq453zx3mek8rarx86eiu1x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сослушување</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3337</id>
    <revision>
      <id>8251</id>
      <timestamp>2011-01-26T19:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''САСЛУШАЊЕ'''   На Борис Ненадов...   Какви ви беа односите со Ченто од порано?  Од порано...</comment>
      <origin>8251</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4328" sha1="h61j8d425gjixpws74ua5kryg11ee3k" xml:space="preserve">'''САСЛУШАЊЕ'''


На Борис Ненадов...


Какви ви беа односите со Ченто од порано?

Од порано јас не го познавам Ченто. Изгледа тој мене добро ме познаваше уште од училиште, бидејќи јас бев постар. Кога се вратив од Бугарија 1941 година, Чента го гледав, но некои муабети не сме имале.

Од кога се врати Ченто од Скопје, од кога си даде оставката, какви муабети си водел со него?

Во мај месец оваа година, еден ден, навратив кај Чента во крчмата. Нарачав бира таму. Ченто, кога ми враќаше кусурот, ми донесе уште едно шише, кое јас не го порачав и ми рече: „Чекај малку“. После извесно време, од кога си отидоа гостите, Ченто зеде уште едно шише бира и седна со мене на маса. Тогај Ченто ми рече: Знаеш ли дека излегнал закон сите Македонци кои се дојдени од Бугарија ќе ги истераат. Јас на тоа му одговорив дека тоа си е државна работа, ако не гонат, нека не гонат. После тоа прашање јас го прашав: Зошто си даде оставката? На тоа Ченто ми одговори дека неговите предложенија кои ги имал давано во владата никој не му ги поткрепувал, така тој давал предложение тутунот, афионот и некои други работи да не се праќаат во сурово састојание во Белград, туку да се работи во Македонија, да се створи работа за работниците. След завршување на горниот разговор, Ченто стана од масата и појде на тезга и од тезгата ми донесе еден лист, напишан на машина, и ми го даде за да го прочитам. Јас го зедов да го читам, го прочитав малку и видов дека таму пишуваше за истите работи: за тутунот, афионот и други работи и после му го вратив листот. На тоа тој ми рече: Земи го, прочитај го и врати ми го.

Што пишуваше во тој лист што ти го даде Ченто?

То што го реков горе, за тутунот и афионот и пишуваше уште дека ако овие артикли се појќе пари и работниците би имале појќе работа.

Кога му го врати листот на Ченто?

След 10 дена од горниот разговор, еден ден, купив чрешни и минувајќи покрај неговиот дуќан, тој ме викна и јас влегов внатре. Седнавме на маса. Ченто ми донесе 1 ракија и една за него и тогаш ми рече дека е со намерение да замине во Франција, да присуствуе на Мировната конференција. Јас го прашав: Сам ли ќе заминиш или државата те испраќа? Тој ми каза дека сам ќе замине и ми рече да му најдам еден Мариовец кој ќе го префрли преку граница.

Да ли рече со каква цел ќе оди во Франција?

Ми рече: Ќе одам во Франција и ќе барам да се обедини цела Македонија. Ќе барам од великите сили да ја обединат Македонија... 


8 Октомври 1946</text>
      <sha1>h61j8d425gjixpws74ua5kryg11ee3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ПРЕСУДА</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3338</id>
    <revision>
      <id>8252</id>
      <timestamp>2011-01-26T19:46:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''ПРЕСУДА'''  Од името на народот  „Методи Андонов – Ченто, роден и жител на град Приле...</comment>
      <origin>8252</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2430" sha1="m2dvy3wzoznsyx4n8h0af0njknerzvt" xml:space="preserve">'''ПРЕСУДА'''

Од името на народот

„Методи Андонов – Ченто, роден и жител на град Прилеп, стар 44 години, син на Андон Мицков и Зока Конева, Македонец, југословенски државјанин, женет, татко на 4 деца, трговец, слабоимотен, во истражен затвор. За тоа дека ги извршил следните кривични дела:

-  што не слагајќи се со политиката на Федеративна Народна Република Југославија како внатрешна, така и надворешна, која во негово мнение била противна на интересите на Македонскиот народ, бидејќи неговото обединение не можело да стане во рамките на ФНРЈ, а само под протекторатот на една туѓа држава, решен тоа свое противнародно и противдржавно становиште да го приведе на дело имал намеренија надвор од нашата држава да претприема акции било на конференцијата за мир во Париз, а ако не успее на Мировната конференција, тогај во Грција, по пат на насилие, Народна Република Македонија да се отцепи од рамките на ФНРЈ и да се присоедини кон Егејска Македонија во федерација со Грција. Со оваа дејност обвинетиот Методи Андонов Ченто организирајќи вооружена банда тргнува да бега преку границата, со цел да потстекне страни држави на мешање во внатрешните работи на ФНРЈ, со што би се нанесла штета на независимоста и неповредимоста на нејзината територија. На патот, на 14 јули, 1946 година бива заловен од органите на народната власт.“


23 Ноември 1946</text>
      <sha1>m2dvy3wzoznsyx4n8h0af0njknerzvt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Извештај на УДБ-а по пуштањето на Ченто од затвор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3339</id>
    <revision>
      <id>8253</id>
      <timestamp>2011-01-26T19:50:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ''Извештај на УДБ-а по пуштањето на Ченто од затвор''  „На ден 29.2.1956 година, во 1 часот во...</comment>
      <origin>8253</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1472" sha1="daumjnmjt3nout1v9qt7jsyjn6wq8da" xml:space="preserve">''Извештај на УДБ-а по пуштањето на Ченто од затвор''

„На ден 29.2.1956 година, во 1 часот во Испоставата во Прилеп го повикав гореименованиот и уште одма му предочив дека го викам поради тоа што, после пуштањето од затвор, отпочнал да делува како непријател на оваа заедница, дека неговото такво држање ја преоѓа границата на дозволеното, дека неговата куќа е седиште на непријатели, дека се претставувал за борец и маченик за Македонија, а уствари е најобичен отпадник и издајник на Македонскиот народ, дека неговото држање не води кон ништо друго, сем затвор и што ќе го сториме без предомислување ако и натака продолжи како и сега...

Му беше потенцирано дека нема место за правдање, дека факт е тоа, дека неговото држање после пуштање од затвор е непријателско и дека ако продолжи така, ќе го ухапсиме.“


1 Март 1956</text>
      <sha1>daumjnmjt3nout1v9qt7jsyjn6wq8da</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предупредени лица кои контактирале со Методија Андонов Ченто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3340</id>
    <revision>
      <id>8254</id>
      <timestamp>2011-01-26T19:52:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajax~mkwikibooks</username>
        <id>54</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: '''ПРЕДУПРЕДЕНИ лица кои контактирале со Методија Андонов Ченто'''  1.Томе Клисаровски. ...</comment>
      <origin>8254</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3623" sha1="4uh0fujzqjr23c57om3y585e4pz88pa" xml:space="preserve">'''ПРЕДУПРЕДЕНИ лица кои контактирале со Методија Андонов Ченто'''

1.Томе Клисаровски. Отворено му беше речено дека неговиот дуќан е седиште на непријатели, за што ќе бидеме принудени да го ставиме во црниот тефтер, бидејќи не сака да изнеси се за што разговарале со Ченто. На ова истиот почна да се правда, дека такви непријателски разговори никогаш не водел. При тоа со треперење молеше да не биде ставен во црн тефтер, дека не е непријател и дека пред никого не ја напаѓал денешната власт.

2.Орде Петров Соратиновски – свеќар од Прилеп. Од кога му беше уочено дека почесто контактирал со Ченто и дека во врска со тоа треба да изнеси се што има разговарано, истиот изјави дека со Ченто се видел два – три пати на дуќан, но дека при тоа нема разговарано абсолутно ништо. Од кога му беше скренато дека е неискрен во износењето на разговорите, изјави дека и малце нешто да има, одма би го кажал и нагласи дека уште еднаш нема да сака да го сретне на улица, а камо ли да застане со него и да прави муабет.

3.Ице Дворчанец. Му беше предочено дека се знае за Ченто и други непријтели дека имаат идено кај него на дуќан и водено разговори на непријателска линија и дека треба да изнесе се. Уште одма почна да се правда дека со политика не се занимавал. На прашањето дали Ченто иди кај Кочо – Шнајдерот, Ице се слизна и одговори дека идел и дека иде и сега, што значи да изјавата на Кочо од пред три месеци, дека Ченто не иди кај него, не е верна.

4.Киро Михајловски – Знако, земјоделец, седи карши Ченто, на истата улица. Уште одма му беше кажано дека е викан ради неговите блиски врски и контакти со Ченто, што треба да ги изложи пред нас. „Знако“ рече дека го смета Ченто за неарен човек, затоа што бил на висок положај и дозволил, како еден шарлатан, да се занесе и да лежи во затвор. При тоа „Знако“ без да му биде речено изјави сам дека занапред има да води стално контрола кои се луѓе го посетуваат, али и тоа дека не сака никој да го знае, сем оној кој ќе го известува, што од наша страна беше прифатено. 


16 Март 1956</text>
      <sha1>4uh0fujzqjr23c57om3y585e4pz88pa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Релеи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3358</id>
    <revision>
      <id>8285</id>
      <timestamp>2011-03-24T14:52:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Divtik</username>
        <id>994</id>
      </contributor>
      <comment>Релеи</comment>
      <origin>8285</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5798" sha1="cg7azypxzodcn1asus93a0yvxdvp2eq" xml:space="preserve">РЕЛЕИ

Релеи е направа која се користи за прекинување или воспоставување на струјното коло по пат на електромагнет кој ги затвора и отвора струјните контакти. Ваква врста релеи се нарекува електромагнетски релеи.
Во оваа врста постои и електронски релеи ( енг. solid state relay ) кај кое префрлување на струјното коло вршат полупроводничките елементи. Кај ваквиот тип релеи исто така е обезбедено физичко раздвојување на двата дела на колото, значи измеѓу нив нема никаква електрична врска.
Електромагнетните релеи користат механичко поместување на сидрото како би ја обезбедил промената на положбата на колото ( улога на прекинувач ) , а кај електронските релеи најчесто се користат фотоосетливи елементи, често ЛЕД како давач на сигнал во примарното коло , а фототранзисторот како примач на сигнал во секундарното коло.

•	ПРИНЦИП НА РАБОТА
Електромагнетот обично се состои од многубројни намотки од бакрени жици на железното јадро. Кога струјата тече низ жиците ( примарно струјно коло ) , околу електромагнетот се ствара магнетно поле кое го привлекува железното сидро. Сидрото носи на себе електрични контакти, кои тогаш го отворат и затворат секундарното струјно коло ( струен круг ).
Кога ке се прекине струјата низ електромагнетот, тој повеке не го привлекува железното сидро и тој се врака во почетна положба, обично со помош на пружини.Тие електрични контакти го прекинуваат или воспоставуваат струјното коло.
•	Врсти на релеи
Постојат обични ( неутрални ) и поларизирани ( поларизовани ) електромагнетски релеи. Кај обичните, сидрото од железо ке биди привлечен независно од правецот на струјата , значи работат на наизменична и еднонасочна струја. Поларизираните релеи користат постојан ( пернаментен ) магнет , па се осетливи само на еден правец на струја.
•	Поделба по функција:
Можат да бидат за општа употреба, автомобилски, телефонски, фреквентни, индукциони, струјни, струјно-напонски и др.
•	Контакти
-	Нормално отворени и нормално затворени контакти
Повеќето релеи имаат повеке парови на контакти. За да се појасни работата на истиот , се зема дека е нормална положбата кога струјата не тече низ електромагнетот (Релеито е исклучено).
Така ако е наведено одредениот пар на контакти да е нормално отворен , то значи дека овие контакти се отворени кога релеито е исклучено ( нема струја низ електромагнетот ) , а затворени кога релеито е вклучено. Обратниот случај вреди за нормално затворени контакти.
•	Тековни контакти
Овозмужувањето на еднонасочна струја е тешко бидејки на секое разделување на контактите доаѓа до искрење. Кај наизменичната струја , струјата доаѓа до минимум 100 или 120  пати во секунда па контактите имаат подолг век на траење.
Контактите се метални , често се обложени со слој од платина или сребро за подобра спроводливост.
•	Оперативни напон и струја
Обично се дадени податоци слични на овие: 12 Vdc, 120 Vac, 3 A. То значи дека оперативниот напон на електромагнетот е 12 V еднонасочен напон, а контактите се предвидени за овозможување наизменичен напон 120 V , највисока струја не повеќе од 3 А. Често работните напони на електромагнетот ( калеми, примарно коло ) релеито се 5, 12, 24 V. Чести работни контакти се 12 и 24 V  еднонасочен напон и 120 и 220 V наизменичен напон.</text>
      <sha1>cg7azypxzodcn1asus93a0yvxdvp2eq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Контактори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3359</id>
    <revision>
      <id>8287</id>
      <timestamp>2011-03-24T14:53:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Divtik</username>
        <id>994</id>
      </contributor>
      <comment>Контактори</comment>
      <origin>8287</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8653" sha1="f5m9h67tukbfmkslaux21e7elc516d2" xml:space="preserve">КОНТАКТОРИ

Контакторите се наменети за вклучување и исклучување на електрични кола во сите режими на работа. Контакторите ги има во многу форми  со различни капацитети и можности.За разлика од автоматски  прекинувач, контакторот не е наменет за прекинување на краток спој на струја.
Контакторите се рангираат од оние што имаат струја на прекин од неколку ампери и 24 V DC до илјадници ампери и многу киловолти. Операциите на затварање и отварање се спроведени од електромагнет, затоа контакторите се најпогодни за далечинско управување и автоматски операции.
Контакторите треба да бидат инсталирани во суви и чисти средини.
Физичката големина на контакторите е доволна голема која може да се подигне со една рака . Контакторите се користат за контролирање на електрични мотори , осветлување , греење , кондезатори и др електрични оптоварувања.Контакторите се наменети за управување и монтажа на трофазни мотори до 660 V ( 40-60 Hz ) и други трошила на наизменична и еднонасочна струја , на пример: електрични печки, сијалици, електромагнет, кондезатор и др. 
•	Конструкција
Контакторот  е направен од три различни предмети. Тоа се контакти за моќ , помошни контакти и изворни контакти.Електромагнетот овозможува движечката сила да ги затвори контактите.Во кутијата се сместени контактите и електромгнетот.Кутијата може да се направи од бакелит, најлон 6 и терморегулациски полинер, да ги штити и изолира контактите и да се обезбеди мерка на заштита против допирање на контактите.Контакторите со висок напон  поголем од 1000 волти може да користат вакуум или инертен гас околу контактите. Основен контактор има влез за калем (кој може да биде управуван од AC или DC во зависност од дизајнот на контакторот). Калемот може да се полни со иста волтажа како и моторот  или може да биде посебно контролирано со помал напон на калемот прилагодено за подобра контрола на програмабилните контролери и уредите со помал напон.Одредени контактори имаат серија калеми поврзани во моторното коло , овие се користат на пример за автоматска контрола , каде следната фаза на отпорност не е прекината се додека струјата на моторот е намалена.
•	Принцип на работа
За разлика од општо наменетите релеи контакторите се дизајнирани да бидат директно поврзани со висока струја на оптеретени уреди.Уредите за комутација повеке од 15 ампери или во коло означено повеке од неколку киловати  обично се наречени контактори.Контакторите се дизајнирани со функции  за контрола  и сузбивање на лакот произведен кога се прекинуват тешки моторни струи.Кога струјата поминува низ електромагнет се создава магнетно поле кое го привлекува движечкото јадро на контакторот.Електромагнетната спирала привлекува повеќе струја на почетокот  дури неговата индуктивност се зголеми  кога металното јадро пристапи во спиралата.Движечкиот контакт е потикнат од подвижното јадро; Силата е развина од електромагнетниот држач на движечките и фиксните контакти заедно.Кога спиралата на контакторот е без струја може граватацијата или отскок да ја врати електромагнетната спирала во првичната позиција и да ги отвора контактите.
За контактори со енергија на наизменична струја, еден мал дел од јадрото е опкружен со исенчана спирала, која малку го доцни магнетниот флукс во јадрото.
Повеќето контактори за контрола на мотор при низок напон (600 волти или помалку ) се пневматски прекинувачи ; тоа е кога обичен воздух  ги опкружува контактите и го гасне лакот кога се прекунува колото. Современ среден напон за моторни контролери користи вакумски контактори.
•	Контрола на осветлување
Контакторите често се користат за обезбедување на централна контрола на големи инсталации за осветлување, како што се канцеларија, зграда или трговски објект. За да се намали  потрошувачката на енергија во калемот на контакторот , употребени се затворени контактори, кои имаат два калеми. Едниот калем моментално наелектризиран го затвора колото на контактите, кои потоа се механички задржани затворени: вториот калем ги отвора контактите.
•	Магнетен стартер
Магнетниот стартер е контактор дизајниран да обезбеди сила кај електричните мотори. Магнетниот стартер има преоптоварено релеи кое го отвора контролниот напон до стартниот калем ако детектира преоптоварување на моторот.Преоптоварените релеи се потпираат на топлина произведена од моторот  да работи со биметален контакт или да го пушти и држи контактот затворен од точка на ниско топење на легура.Преоптоварениот релеи отвора активирани контакти кои се жични во серии кој го снабдува контакторот да се храни моторот.Карактеристиките на грејни тела можат да бидат исти со мотори така што моторот е заштитен од преоптоварување.Неодамна микропроцесор-контролиран моторен дигитален заштитен релеи нуди повеке поцелосна заштита на моторите.</text>
      <sha1>f5m9h67tukbfmkslaux21e7elc516d2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Електромагнет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3360</id>
    <revision>
      <id>8288</id>
      <timestamp>2011-03-24T14:54:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Divtik</username>
        <id>994</id>
      </contributor>
      <comment>Електромагнет</comment>
      <origin>8288</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5711" sha1="95qifx43fwox60okfupfjumo9zpx6ew" xml:space="preserve">Електромагнет, изработка и начин на работа

Електромагнет е едноставна направа која се состои од намотани електрични проводни жици околу феромагнетно јадро.Обично се користи како дел од релеи, електромотор и други направи. 
•	НАЧИН НА РАБОТА
Кога краевите се намотат жицата е поврзана со изворот на струја, како што е батеријата,и доаѓа до проток на струјата низ серпентината.Овај проток создава магнетно поле и електромагнетот добива северни и јужни магнетни пол.Силата на магнетното поле предизвикува ориентација на магнетните домени во јадрото во насока на силата. Истото се случува и со околните феромагнетни објекти, а тие се насочуваат кон јадрото на електромагнетот ако се во близина.
Привлечен ефект доаѓа од тоа што створеното магнетно поле создава спротивна ориентација на магнетните полови кај околните објекти, и со тоа се создава привлекување измеѓу магнетните полови на јадрото и надворешните објекти.Ако во серпентината на електромагнетот се промени правецот на струја, ке се промени и местото на магнетните полови на електромагнетот.Тоа истовремено ке доведе до промена на ориентацијата на половите во околните феромагнетни објекти, па и понатаму ке продолжи да биде привлечно јадрото на електромагнетот.Но обичните магнети со постојани полови сега ќе бидат отфрлени, ако претходно беа привлечни за јадрото , затоа што неговата ориентација на половите неможе да го промени надворешното магнетно поле.
•	ОБЛИК
Обликот на електромагнетот зависи од употребата и може да биде цилиндричен, во облик на потковица и во др. облици.
•	Употреба
Обично се користат како дел на посложени уреди, како што се релеи , соленоид или електромотор. Мегутоа нивната употреба може да биде и директна , да речиме за привлекување на железо и челик на отпад за транспорт, или на главата на читачот и печатарот кај уреди со магнетни ленти или дискови.Во поголеми случаеви се користи својството на електромагнетот да привлекува феромагнетни материјали како што се железо и челик а после оваа акција да врши некоја друга. На пример кај релеи сидрото ги активира електричните контакти, кај некој соленоиди кај активниот дел го отвора и затвора вентилот, а кај електромоторот се користи како пол на статорот кој го привлекува или одбива роторот.
Друго важно подрачје каде се користи магнетното поле кое го произведува електромагнетот се во читачките глави кај касетофони, магнетофони и цврсти ( хард ) дискови.Кај хард дисковите е пуштен пулс на струја низ мал екетромагнет на главата за читање.Овој пулс создава магнетно поле кое магнетизира мала точка на дискот.Пулсот на струја на првиот поларититет создава точка на една ориентација на магнетниот домен ( бинарна единица ).Пулсот на струја на вториот поларититет служи за запис на бинарните нули.
Главата за читање е исто така мал електромагнет.Овде магнетизирани точки снимани на дискот предизвикуваат индукција ( создавање ) на напонот по краевите од серпентината на електромагнетот.Поларитетот на создадениот напон индицира бинарна единица или нула.Исто така имаат голема примена во изработка на прекинувачи – електромагнетни прекинувачи како што се релеи и контактори.</text>
      <sha1>95qifx43fwox60okfupfjumo9zpx6ew</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Здравје</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3384</id>
    <revision>
      <id>10760</id>
      <parentid>8325</parentid>
      <timestamp>2019-07-02T04:59:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>10760</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="174045" sha1="tlzydovq3f9wqutq7w3wp3wu0elisj3" xml:space="preserve">ТИП-ТОП ОД УТРО ДО МРАК
Сакате да го почнете денот полни со енергија ? Или, пак, да се опуштите навечер и да потонете во здрав сон? За тоа не е потребно многу...
Утринско будење
За да не се изнервирате уште од рано утро, на мобилниот за будење, наместете си некоја пријатна музика или пак, цвркотење на птици. Потоа почнете полека да се истегнувате. Кога ќе станете, застанете крај прозор и неколку пати длабоко вдишете воздух. Неколку лесни вежби крај прозорот ќе ви помогнат сосем разбудени да застанете под тушот:
1.	Mалку раширете ги нозете и ставете ги една пред друга, рацете испружете ги нагоре и истегнувајте се колку што можете со длабоко вдишување. При спуштање на рацете, издишете. Вежбата повторете ја неколку пати, бидејќи служи за истегнување на ‘рбетот и целата мускулатура на грбот.
2.	Стоејќи, кренете ја левата нога и свиткајте ја под правилен агол во однос на телото. Обидете се да ја приближите спротивната рака до кренатото колено, додека другата рака ви е крената нагоре. Останете во таа положба неколку секунди, одржувајќи рамнотежа. Потоа, спуштете ја ногата, опуштете се и повторете го истото со другара нога. Оваа вежба служи за истегнување на нозете и рацете.
3.	Стоејќи со благо раширени нозе, зад грбот фатете го левиот зглоб со десната рака, така што левата рака да стои зад грб. Потоа повлечете ја раката надесно, избројте до 15 и опуштете се. Оваа вежба направете ја неколку пати со едната, а неколку пати до другата рака. Вежбата служи за истегнување на рамената.
По вежбањето, освежувачко туширање
На дното на кадата капнете неколку капки екстракт од рузмарин кој под влијание на топлата вода ќе шири пријатен и освежувачки мирис. Истријте ја кожата со сунѓер за бањање, со движења горе –долу; посебно нозете. Кренете ја главата и оставете водата да ви тече низ лицето, а потоа завршете го туширањето со постудена вода (или млака –онолку студена колку што можете да издржите). Студената вода ја поттикнува циркулацијата на крвта и добро дејствува врз кожата. Под студен туш, прво избројте до 5, вториот ден до 8 и така секој ден за 2-3 секунди повеќе.
Откако ќе излезете од кадата, избришете се со пешкир и нанесете млеко за тело и хидратантен крем за лице, со тапкање на лицето за да ја поттикнете циркулацијата и на тој дел.
Конечно сон...
Конечно стигнувате дома, преуморни, како да носите вреќа на грбот. За да ги опуштите напнатите мускули, наполнете ја кадата со топла вода и со една шака крупна морска сол. Нурнете се во кадата, легнете до уши и длабоко дишете. Така целосно се опуштаат вратот и грбот. Останете така колку можете подолго.
Откако ќе излезете од кадата, избришете се прво со груб, па со мек пешкир и намачкајте се со масло за тело – почнете да се мачкате од стапалата, па нагоре. Облечете домашната наметка и испружете се на софа пиејќи леден чај од нане или камилица. На очите ставете 2 топчиња памук натопени со истиот чај. Кога ќе ги отстраните памучињата, притиснете ги палците во делот меѓу носот и веѓите, држете ги така 5 секунди, па повторете ја постапката неколку пати. Потоа, нанесете на лицето дебел слој хидратантен крем, прекријте го лицето со чисто хартиено шамивче и по 20 минути, отстранете го вишокот крем кој лицето не го впило. Пред конечно да легнете, изведете ги вежбите кои ви ги предлагаме.
1.	Испружени на кревет, кренете ги рацете над главата, свиткајте ги нозете во колената и кревајте ја нагоре карлицата додека грбот и нозете не дојдат во рамна положба. Лулајте се малку горе-долу, лево-десно, па спуштете се. Повторете ја вежбата неколку пати. Оваа вежба служи за опуштање на долниот дел на грбот, но и за затегнување на задникот.
2.	Испружете се на кревет и привлечете го едното колено кон градите. Мирно дишете и останете во таа положба една минута. Повторете ја вежбата со другото колено. Потоа, привлечете ги кон себе двете колена, придржувајќи ги со рацете и држејќи го грбот цврсто прилепен за подлогата. Вежбата служи за истегнување на грбот и за опуштање на мускулите на задникот.
3.	Пред да го изгасите светлото, притиснете ја дланката на едната рака со плацот од другата. Останете така неколку секунди. Потоа истегнете го секој поединечен прст на шаката и повторете ја вежбата со другата рака. Освен што ќе ви се опуштат рацете, оваа вежба дејствува добро и врз другите делови на телото.
Вежби за опуштање и наутро и навечер.
Наутро млако туширање, навечер полна када со топла вода.

КАКО ДА СЕ ИЗДРЖИ НАПОРНИОТ РАБОТЕН ДЕН

За да се зачуваат &quot;моторите&quot; во телото полни по цел ден, во висина на задачата, обидете се да јадете за да ги задоволите енергетските потреби, но исто така и да направи некои мали работи за вашето тело. Ви препорачуваме како на лесен начин да се обезбеди потребната енергија.

07:00: Погледнета ја светлината
Најлесен начин да се сочува енергијата потребна за разбудување е да се погледне 2 минути во природна утринска светлина и на тој начин телото е спремно за дневните предизвици.

8 часот: време за банана
Ако јадеме банана за доручек 20 проценти ќе го подигнеме нивото на енергија. Минералите ја прават една од најпознатите овошја, а како дополнителен ефект на менито вметнете и мусли или житни култури.

10 часот: бадемите прават чуда
Ако во ова време од денот јадете неколку бадеми или лешници, мозокот дупло полесно и побрзо ќе &quot;ја заврши работата.&quot; Исто така, со ова ќе се спречи и да се прејадете за време на ручекот.

11 часот: Истегнете се лесно
По работата утрото, обично се гледа бавноста и замор. Најдобриот начин за ревитализирање се 15 минутилесно истегнување на телото. Ако работите во канцеларија, и немате такви услови, направете прошетка по ходникот до тоалетот и таму размрдајте се.

14 часот: Исправете се и насмејте се
Мило лице, исправена положба на телото и насмевка можат да  го измамат мозокот да го убедат дека се чувствувате како што  изгледа. Значи, користете го ова тајно оружје пред важен состанок или средба со колеги.

16 часот:  Чекорете напред-назад
Ако очекувате долг телефонски разговор, пред тоа чекорете неколку пати напред и назад. Ова ќе ја подобри концентрацијата. Мозокот ја одржува неговата виталност кога сме принудени на својата работа, па ова е одличен тренинг.

18 часот: Продолжете со освежувачка мастика за џвакање
Будноста и вниманието ќе биде поправена значително за само три минути, ако на пат кон дома џвакате гума за џвакање со вкус на ментол, пеперминт или нане.

20 часот: Земи ја метлата
Чистењето на куќата се покажало како ефикасно за да направите дополнителна енергија. По напорен ден на работа треба да се одмориме малкудома, да се освежиме и да поработиме лесна физичка работа по дома- со правосмукалка, бришење прашина и сл.

21 часот: Одгледајте забавна серија
Со смеењето со омилената ТВ серија може двојно да се намали заморот, вечерта по напорниот ден. Смеата ја подобрува инсулинската сензитивност, им помага на мозочните клетки да ги апсорбираат што повеќе шеќер.

22 часот: Изми ја косата за подобро спиење
Главата содржи илјадници нервни завршетоци. Кога се чешламе, со масажата на мускулите се ублажува и  стресот. Не заборавајте зад ушите и задниот дел на главата затоа што постојат реални џунгла од нерви. Со ова се намалува напнатоста пред спиење.


РАЗУБАВЕТЕ СИ ГО ЖИВОТОТ
Ве фатила апатија и нерасположение, сè ви изгледа безнадежно. Наместо да бидете депресивни и да одите кај психолог, обидете се да ја победите тагата со една едноставна програма. Доколку не сте во можност да ја спроведете баш секоја ставка, обидете се со она што во моментот ви е најдостапнo
Безволни сте и меланхолични? Не грижете се, такви маки ги мачат и луѓето во развиените земји, од каде и го пренесуваме овој текст. Додека тие се плашат од тероризам, нас не мачи невработеноста, беспарицата и неизвесната иднина. Затоа, погледнете ја оваа 10-дневна програма која може да ви го поправи расположението.
Прв ден: Диета со насмевка
Прво, човекот е најсреќен кога му е полн стомакот. Клузбиот збор е триптофан, аминокиселина која го помага производството на серотонин, невротрансмитер „одговорен„ за добро расположение. Во рамки на ова, советот е: да се јадат најмалку 2 оброци дневно, богати со белковини (месо, сирење, риба). Тие треба да се комбинираат со јаглехидрати (тестенини, ориз, леб, овошје ), бидејќи го помагаат преодот на триптофанот во нервниот систем. Не ја заборавајте ни чоколадата, која е богата со фенилетиламин, супстанца која ја произведува и мозокот кога ќе се заљубиме.
Затоа, вашето идеално мени треба да изгледа вака:
•	појадок: 1 овошка 1 чаша корнфлекс со млеко или какао со бисквити или јогурт и 2 двопека, премачкани со еурокрем
•	ручек и вечера: според вашата фантазија – салата од ориз со туна или шунка, тестенини со инчуни или сардини, месо и леб и сл.
Втор ден: Движете се
Спортот го поттикнува создавањето на ендорфин, кој истотака придонесува за добро расположение. Што е најдобро за вас? Баталете го боди-билдингот и насочете се кон нешто повесело: курс по латиноамерикански или стомачен танц кој ќе го дополните со прошетка во траење од 1 час.
Трет ден: Ароматерапија
Веќе со векови е позната терапијата со разни ароматични масла, која може да придонесе за подобро расположение. Луѓето кои се склони на меланхолија треба да користат масла со екстракт од портокал, царска крушка, лаванда, жалфија. Ставете неколку капки во кадата и лежете 30 мин во неа.
Четврт ден: Лечење со светлина
Ново средство кое ни стои на располагање е светлината. Сончевата светлина го регулира производството на серотонин и мелатонин, невротрансмитери значајни за подобро расположение. Затоа, секој ден посветете 30 мин на уживање на сонце.
Петти ден: Јога и правилно дишење
Јогата е животна филозофија, а гимнастиката мора да се работи по правила, па најдобро е да се запишете на некој добар крс по јога кој точно ќе ви ги покаже правилата на дишење. Со правилното дишење и држење на телото повторно владееме со себе и своите движења.
Шести ден: Градинарство
Одгледувајте растенија – тоа доведува по засилено чувство на одговорност и воспоставување на заборавената врска со природата. Ако ви процвета цвеќето кое исклучително грижливо сте го негувале, ќе бидете многу задоволни. Посветете неколку моменти во денот на цвеќето во градината или на терасата.
Седми ден: Време е за музика
Додека се занимавате со цвеќето или додека се одморате во кадата, пуштете си музика – таа пријатно ја преплавува душата. Рок, поп и латиноамериканската музика го покачуваат адреналинот, кој дава енергија.
Осми ден: Промена на изгледот
Сега веќе сте подготвени за промена на имиџот – прво одете на фризер. Скратете ја косата, променете ја бојата, купете си некој моден детаљ кој одамна го меркате. Посветете внимание на нега на целото тело – кога убаво мирисате, тоа одлично влијае на вашето расположение.
Деветти ден: Омега 3
Треба да се истакне фактот дека рибата е најквалитетната намирница. Таа во исхраната дејствува како антидепресив, благодарение, пред сè на благотворните масни киселини т.н. омега 3, кои се основна состојка на нервните клетки. Затоа, идеално е, барем 3 пати неделно, да јадете инчун, скуша, лосос...Ако не сте љубител на морската храна, тогаш купете си таблети со омега 3 од најблиската аптека. Еден грам дневно од овие масни киселини доволно е да се поттикне енергијата и доброто расположение.
Десетти ден: Домашен миленик
Последен чекор на кој треба да се решите е да набавите домашно милениче – се знае дека грижата за животните му годи на доброто расположение. Доколку сепак, немате услови за да чувате животинче дома, позајмете го од вашите пријатели или соседи и прошетајте го или понудете им се да го чувате додека се отсутни. Животните му се исклучително верни на човекот – уверете се во нивната приврзаност која позитивно ќе влијае и на вас.
Исхрана богата со белковини и јаглехидрати.
Спортување и прошетки.
Јадете повеќе риба или земајте пилули со омега 3.
ЛЕСНИ И ПРИРОДНИ НАЧИНИ ДА СЕ СПРАВИТЕ СО СТРЕСОТ         Стресот е секојдневие, но не треба секојдневно да Ве надвладува. Колку повеќе сте „под стрес“, толку сте поранливи и поподложни на здравствени проблеми. И толку помалку сте отворени за убавините и задоволствата во животот. 
За Вашето добро емоционално, психичко и физичко здравје прочитајте ги овие 35 лесни и природни начини да се справите со стресот.
1. Дишете лесно
Дишењето од дијафрагма носи кислород во крвта и Ви овозможува моментална релаксација. Плиткото дишење, од друга страна пак, ја забрзува работата на срцето, ги згрчува мускулите и ја зголемува вознемиреноста. Дишете длабоко на следниов начин: ставете ја раката на стомакот (веднаш под папокот) и вдишувајте полека преку носот. Како што се „полните“ со воздух, така се зголемува Вашиот стомак (тоа ќе го почувствувате преку ставената рака). Малку задржете го здивот, а потоа полека издишете. Повторете неколку пати.
2. Визуелизирајте смиреност
Без разлика како Ви звучи ова, сепак се работи за нешто многу едноставно и многу ефикасно кога е стресот во прашање. Замислете си дека сте под топол туш и дека водата го измива стресот, кој истекува во одводот. Или пробајте ја следнава рутина: затворете ги очите, дишете длабоко и полека визуелизирајте се на некое убаво место. Замислете си дека шетате низ ливада или дека лежите на егзотична плажа. Фокусирајте се деталите, знаците, звуците, мирисите.
3. Одвојте време за масажа
Наједноставното решение е сами да ја масирате едната дланка со кружни движења на палецот од другата рака. Или употребувајте апарат за масажа кој ќе ви овозможи масажа на тешко достапните точки на вашиот грб.
5. Смејте се
Насмевката е двонасочен механизам. Се смееме кога сме опуштени и среќни, но исто така со смеењето можеме да станеме опуштени и среќни. Смеењето ги пренесува нервните импулси од фацијалните мускули до екстремитетите и `рбетниот систем, како клучен емоционален центар во мозокот, остварувајќи неврохемиски баланс за смирување.
6. Малку математика
На скала од 1 до 10, со 1 обележете минимална расправија, а со 10 вистинска катастрофа, обележете и број со кој ќе означите нешто што е поврзано со вашата тага и чувство на загриженост. Можеби ако повеќето од Вашите проблеми се означени со бројки од 1 до 5 конечно ќе сфатите дека и не е некој голема работа.
7. Престанете со шкрипење на заби.
Стресот може да се вгнезди во различни делови од вашето тело. Вилицата може да биде една од тие делови. Кога работите стануваат повозбудливи и напнати, обидете со овој совет од Др – Копер: Поставете ги прстите на зглобот на вилицата, напред пред вашите уши, зграпчете ги забите и длабоко земете воздух. Задржете го здивот за момент, и како што полека вдишувате – изговорете „Ах – х – х – х “ постепено и опуштете ги забите. Повторете го ова неколку пати.
8. Создадете си своја мантра
Се препорачува некоја позитивна – кратка, јасна, позитивна изјава која се фокусира на вашите способности. „Потврдувањата се добар начин за да го замолчите само-критичниот глас кој сите ние го носиме во себе, кои може само уште повеќе да ни го загорчи стресот. “ Следниот пат кога повторно ќе се почувствувате дека животот ви е катастрофален и кога ќе се повторат една по друга неколку неволји, тогаш повторете 10 пати „ Јас сум смирен. Јас можам да се справам со ова.“

9. Проверете ја вашта Чи енергија
„Чи одење“. Застанете со стапалата и рамената во иста рамна положба кон напред и паралелно поставени. Свиткајте ги колената во половично клекната положба (околу 45 степени) додека горниот дел од телото го држите исправено. Следете го вашето дишење неколку вдишувања. Вдишете и поткренете ги рацете полека нагоре пред Вас во висина на рамената, а со зглобовите малку свиткани. Издишете уште еднаш, потоа застанете исправено.
10. Бидете борец
„По првиот знак на стрес, можете често да слушнете како луѓето се жалат – што направив за да заслужам нешто вакво?“, вели Др – Копер. Проблемот е во тоа што се чувствувате како жртва и ова само може да го зголеми стресот и чувството на беспомошност. Наместо ова, бидете проактивни. Доколку вашиот лет за патување е откажан, не се фрлајте во самосожалување. Побарајте да презакажете друг. Доколку вашата соба е премногу ладна или топла, не страдајте во тишина. Повикајте одговорно лице во вашата зграда и видете што може да се подобри за да ви биде поудобно.
11. Ставете сѐ на хартија
Запишувањето на проблемите ќе Ви помогне да ги видите од една поинаква перспектива. Затоа, земете лист хартија и поделете го на два дела. На левата страна, запишете ги нештата кои Ве вознемируваат и кои можете да ги смените, а на десната – нештата кои не можете да ги смените. Потоа, потрудете се да го смените она што можете и престанете да паничите за она што не можете.
12. Бројте до 10
Пред да направите или кажете нешто за што подоцна ќе зажалите, земете „тајм оут“. Доколку разговарате со некого – очи во очи – тргнете го погледот на страна, на неколку секунди.
13. Едноставно кажете НЕ
Постојаното обидување да направите сѐ само може да Ви донесе повеќе проблеми со стресот. Бидете јасни во врска со вашите ограничувања, и престанете да се обидувате да ги задоволите сите во исто време.
14. Пијте кафе без кофеин 
Одвикнувајте се полека бидејќи можно е да ве мачат главоболки кои траат и по неколку дена. Утринскoто кафе пијте го половина со, а половина без кофеин. Во текот на наредните неколку недели постепено зголемувајте го количеството на безкофеинското кафе на сметка на обичното сè додека не почнете да конзумирате единствено кафе без кофеин. Исто така, обидете се да ги избегнувате пијалоците кои содржат кофеин.
15. Пробајте ароматерапија
Маслата од анасон, босилек, камилица, еукалиптус, лаванда, пеперминт, ружа и темјан имаат навистина смирувачки ефект. Ставете неколку грутки сол во мало шишенце и додадете наколку капки масло по ваш избор (солта го абсорбира маслото и така можете многу лесно да го носите во вашата чанта). Отворете го шишенцете и вдишувајте секогаш кога ќе се почувствувате изнемоштено и кога ќе имате потреба да се ослободите од стресот.
16. Загрејте се 
Тријте ги дланките една од друга се додека не ги загреете. Потоа ставете ги над очите, држете ги така 5 секунди и дишете длабоко. Топлината и темнината сигурно ќе Ве смират.
17. Кажете Да на притисокот
Акупресурата ги стимулира истите точки како и акупунктурата, но со прсти наместо игли. Препорачуваме да притискате на следниве точки:
•	Трето око, лоцирано помеѓу веѓите, на она место каде што се спојуваат носот и челото.
•	Рајски столб, на задниот дел од вратот веднаш под черепот, половина сантиметар лево или десно од ’рбетот.
•	Точка за подмладување, половина сантиметар под врвот на рамената, на пола пат помеѓу вратот и надворешниот дел на рамото.
Дишете длабоко и притискајте на секоја од овие точки по неколку минути. Притисокот може да предизвика слабо чувство на непријатност, но не и болка.
18. Одредете си време за соочување со стресот 
Одредени ситуации бараат моментален одговор – алармот за чад или сирената на полициската кола. Но, со многу ситуации кои предизвикуваат помал стрес можете да се справите подоцна кога ќе имате повеќе време на располагање. Напишете си забелешки за нив и потоа, кога ќе дојде вистинското време, решете ги. Не дозволувајте тие да ве контролираат вас.
19. Раздвижете се 
Застанете или седнете, исправете ги рацете на страна и тресете ги дланките околу 10 секунди. Не заборавајте да дишете длабоко со што повеќе ќе се опуштите. Оваа вежба ви помага да ги опуштите мускулите во вратот и во горниот дел од грбот.
20. Чувајте ја чинијата со грицки блиску до вас
Храната која е богата со карбохидрати го стимулира лачењето на серотонин, хемикалија која обезбедува чувство на смиреност. Крекерите, переците и гевреците се вклучени во оваа група на производи.
21. Конзумирајте повеќе витамини 
Препорачливо е жените дневно да конзумираат мултивитамини и минерали кои содржат помеѓу 100% и 300% од препорачаното количество на витамин Б како и калциум, магнезиум, хром, железо, бакар, манган, селен и цинк.
22. Ставете се во хоризонтала
Ако во последно време сте го занемарувале сексот обидете се тоа да го смените. Сексот го зголемува нивото на ендорфин кој делува релаксирачки на целото тело. Закажете состанок со вашиот партнер и не дозволувајте ништо да ви застане на патот.
23. Научете да го препознавате стресот
Секој од нас има уникатни индивидуални сигнали за стрес – болка во вратот или во рамениците, плитко дишење, пелтечење, шкрипење на забите, мачнина и губење на трпението. Ви препорачуваме да научите како да ги идентификувате вашите сигнали, а потоа да си изјавите на глас дека сте под стрес. Препознавањето на вашите лични сигнали за стрес ќе ви помогне во намалувањето на негативната енергија и нервозата.
24. Фантазирајте 
Погледнете низ прозорецот и пронајдете нешто природно кое ќе ја разбуди вашата имагинација. Забележете го движењето на облаците и ветерот во крошните на дрвата.
25. Пијте чаеви
Сите ги знаеме смирувачките ефекти на чајот од камилица, но истиот бенефит можеме да го добиеме и од останатите чаеви. Без разлика на тоа дали користите чај во ќесички или сушени билки, нека остојат во врела вода најмалку 10 минути за да ги искористите сите придобивки од билките.
26. Одете на прошетки
Прошетката ви помага да дишете подлабоко и да ја подобрите циркулацијата. Доколку имате можности добро е да излезете надвор, а доколку не можете тоа да го направите доволно е да прошетате низ станот. Клучно е да станете и да се раздвижите.
27. Уживајте во топла бања
Кога имате време, најдобар начин да се ослободите од стресот е да уживате во топла бања. Но, кога немате доволно време тогаш едноставно измијте го лицето, рацете и дланките со топла вода. Клучно е да замислите дека сте во када. Во суштина ова е вежба со визуализирање, но топлата вода ја прави да изгледа што пореална.
28. Музика за душа
Голем број на истражувања покажуваат дека музиката може да го успори пулсот на срцето и да го зголеми нивото на ендорфин. Музика која ја препорачуваме: „Air of the G-String“ од Бах, „Pastorale symphony“ од Бетовен, „Nocturne in G“ од Шопен, „Water music“ од Хендел, или албумите „Есен“ или „Декември“ на пијанистот Џорџ Винстон.
29. Набавете домашно милениче
Истражувачите откриле дека луѓето кои чуваат домашни миленилиња имаа понизок крвен притисок од оние без миленичиња. Ако немате куче или маче, одете на гости кај пријател кој има домашно милениче. Галењето на животни, барем за неколку минути, помага во отстранувањето на стресот.
30. Вежбајте го мозокот
Зголемете ја вашата свесност за моментот со тоа што намерно ќе се фокусирате на одреден предмет. Забележете ги обликот, бојата и тежината на моливот. Ваквите вежби секако дека ќе ве релаксираат.
31. Јавете се на пријател
Споделувањето на проблемите со пријател ќе ви помогне да видите дека не е се така црно, ќе придонесе да се чувствувате сакани и ќе го намали вашиот психолошки товар.
32. Истегнете се!
Во текот на денот мускулите се грчат, а кога сме под стрес тој процес се забрзува. Истегнувањето ги опушта мускулите и ви овозможува полесно и подлабоко да дишете. Еден од најдобрите начини за ослободување од стресот е јога положбата наречена „детска поза“ со која се истегнуваат мускулите на грбот. Прво клекнете на колена на теписон, потоа навалете се нанапред и ставете го челото на подот а рацете со дланките нагоре, поставете ги покрај нозете. Останете во таа положбата од една до три минути.
33. И кратка молитва помага
Истражувањата покажуваат дека во споредба со неверниците, религиозните луѓе се посмирени и поздрави.
34. Планирајте
Кога се радувате на нешто што треба да се случи тоа ви дава чувство на смиреност. Затоа планирајте: купете влезници за концерт, договорете патување за викенд, закажете масажа...
35. Главата горе!
Кога луѓето се под стрес, се свиваат како да го носат товарат на целиот свет на нивните рамена. Забавено и скратено дишење и намалена циркулација на воздух и кислород до мозокот, притисок во мускулите и значајно чувство на паника и беспомошност. Зацврстувањето на вашиот `рбет може да има сосема спротивен ефект од овие симптоми. Се подобрува циркулацијата, се зголемуваат нивоата на кислород во крвта и се намалува притисокот во мускулите, сето ова води кон релаксација.
36. „Чепкајте“ низ градината
Градинарството е одлично за релаксација: помага да ја одморите главата и да стапите во контакт со природата. Растенијата се и фин потсетник дека стресот, како и сѐ во природата, има крај.
Дали знаете дека... 
•	Три парчиња интегрален леб дневно го намалува ризикот од мозочен удар кај жените за 30 – 40%.
•	Броколите помагаат во спречување и лечење на дијабетис, затоа треба да бидат присутни во нашето секојдневно мени.
•	Научниците тврдат дека аеробикот има позитивно влијание врз зглобовите заболени од артритис, не само заради тоа што ги зајакнува мускулите на колената. Ваквиот тип на вежби го стимулира создавањето на ендоморфини, супстанци кои ги намалуваат болките.
•	Тестовите докажуваат дека калиумот и магнезиумот го намалуваат ризикот од мозочен удар. Овие елементи ги има во доматите, зелените зеленчуци, бананите, грозјето, интегралниот леб, какаото, лешниците...
•	Имунитетот се подобрува со добро расположение и смеење. Луѓето кои се среќни и оптимисти поретко добиваат инфекции. Смеењето го продлабочува дишењето, па во белите дробови навлегува повеќе воздух. Бидејќи се снабдува со поголемо количество на кислород, мозокот создава ендоморфини – аналгетични и анти-воспалителни супстанци.
•	Колкот е најсилниот зглоб во човечкото тело. Тој е, исто така, и најстабилен зглоб поради совршената меѓусебна поставеност на карлицата и бутната коска.
•	Според проценките, очните мускули се движат преку 100 000 пати во текот на 24 часа. Многу движења се случуваат ноќе, додека сонуваме, што опфаќа околу ¼ од вкупното време на спиење.
Погрижете се за имунитетот
Постојат различни типови на клетки во војската на имунитетот. Секоја клетка има различна задача во битката: некои ги откриваат непријателите, некои ги ослабуваат непријателите со усовршени хемиски оружја, некои ги уништуваат и некои расчистуваат по битката.
Имуниот систем чува податоци за секој непријател (бактерии или вируси) кој го победил. Тоа значи дека тој може да ги уништи микробите многу брзо ако влезат повторно во телото, пред тие да се размножат и да ве разболат. Но, ако некоја група на клетки не ја врши задачата како што треба, тогаш целиот систем ќе биде помалку ефективен. 

Интересно е тоа што интензивните и долготрајни тренинзи не му чинат добро на нашиот имунитет. Од друга страна, умерените вежби го поттикнуваат (ги подобруваат или стимулираат) имуниот систем да работи подобро. Тоа го зголемува бројот и реалната сила за борба на некои значајни клетки на системот за имунитет. Умерените вежби ја зголемуваат големината и силата на армијата на имунитетот на телото.

Спротивно на тоа, интензивните вежби ја намалуваат големината и силата на армијата. Заради тоа, сите спортисти треба да имаат барем еден ден за одмор во неделата за да го „наполнат“ имуниот систем.
Исто така, многу е важно да се стремиме за рамнотежа во сите аспекти на вежбањето и животот.

И други фактори од нечиј начин на живот можат, исто така, да ја намалат способноста на имуниот систем да се избори со болестите:
•	Истражувањата покажуваат дека среќните луѓе имаат подобар имунитет.
•	Патувањето со авион ги изложува патниците на заболени лица и нови организми.
•	Исхраната – недостиг од материи (на пр. Витамини Б6, Ц и Е, есенцијални масни киселини, железо, цинк и други).
•	Окружувањето – промените во квалитетот на воздухот (загадувањето), температурата, височински промени и промени на временски зони, недоволно спиење, храна различна од онаа во сопствената земја, сите тие влијаат врз имуниот систем.
•	Стресот го намалува имунитетот.
Поттикнувачи на имуниот систем
•	Периодично вежбање: со планирани денови за одмор.
•	Употреба на методи за опоравување да се балансира товарот од работните обврски. Хидротерапија, масажа, повремено вежбање со послаб интензитет.
•	Добро балансирана исхрана: со многу овошје и зеленчук (витамин Ц) и месо или замена за месо (цинк).
•	Третмани (таблети) за одредени дефицитарни материи (со препорака од лекар).
•	Намалено изложување на штетни организми: миење и сушење на рацете за да се спречи ширење на вируси и бактерии.
•	СЕКОГАШ мијте ги и сушете ги рацете откако сте биле во тоалет, кога кашлате или кивате и кога фаќате храна!
•	Избегнувајте храна која е потенцијално во допир со многу луѓе (на пр. непакуван леб, отворени садови со ореви, лешници и сл.)
•	Редовно примање на вакцини.
•	Размислете за вакцинација против грип секоја есен или зима.
•	Намалете го стресот: научете како да се релаксирате, слушајте музика, читајте, грижете се за вашите миленичиња, дружете се пријателите, смејте се.

Како до повеќе енергија? 
Исхраната, физичката кондиција, стресот, расположението, сите тие влијаат на тоа колку енергија имаме.

Истражувањата покажуваат дека речиси две третини од женската популација се чувствуваат премногу уморни. Главна причина за тоа е стресот, па потоа бременоста, доењето, грижата за децата и хормонската нерамнотежа во периодот на месечниот циклус или менопаузата. 

Преголемиот стрес го намалува лачењето на адреналинот и предизвикува умор, а со тоа и го намалува имунитетот. Заради тоа се создаваат услови за настанување на болести како шеќерна болест, болести на срцето и крвните садови (висок притисок) итн.

Што е енергијата? 

Енергијата е способност да сме умствено, телесно и духовно активни. Растенијата ја добиваат енергијата од сончевата светлина, додека луѓето потребната енергија за движење, размислување и сите други активности ја добива со храната која ја јаде.
Совет 1: Ако имате недостиг од енергија, најпрво треба да го погледнете своето мени
Ако јадеме вистинска храна (онаа која во себе има доволно витамини, минерали и неопходните есенцијални масни киселини) во доволни количини, брзо ќе заклучите дека имате повеќе енергија, отколку кога јадете „нездрава“ храна. Ако јадете премногу „нездрава“ храна, се чувствувате надуено, уморно и малаксано. Истражувањата покажуваат, на пример, дека заради масна храна за појадок, цело претпладне се чувствувате без енергија. 

Дневни потреби за енергија:

МАЖИ (19 - 50 години) … 2.550 ккал/ден
ЖЕНИ (19 – 50 години) … 1.940 ккал/ден

Денот треба да го започнеме со житарки, за да го активираме организмот, мозокот, за да можеме лесно да ги помниме новите информации. На пример, ако испуштиме некој оброк, со оправдување дека немаме време, или пак, ако изедеме многу мала количина (кога сакаме да слабееме), или обратно, ако изедеме преголема количина несоодветна храна, нивото на енергија наскоро ќе ни опадне. Ако не сме убедени дека со храната добиваме сè што ни е потребно, треба да размислиме за некој додаток, како одредени витамини и минерали.
Совет 2: Земете го во предвид вашиот животен стил
Ако вашето работно време е долго, повеќе од „вообичаените“ осум часа дневно, или се занимавате со умствена работа, воопшто не е чудно што се чувствувате исцрпено. Вашето тело е под стрес, што го слабее имунолошкиот систем и ја зголемува чувствителноста кон околината. Мошне значајно е да одвоите време за вежбање, одмор, релаксирање и освежување. Мора да постанете господар на сопственото време, да го средите хаосот кој моментално владее, да ги зголемите самосвесноста и мотивацијата. 
Ако на крајот на работната недела сте физички исцрпени, најверојатно за викендот ќе бидете нерасположени за забава, дружење, или секс.

Модерната западна философија едноставно ја занемарува рамнотежата меѓу физичката, психичката и сексуалната енергија, што е особено значајно за оние луѓе кои се постојано под стрес. Колку е поголем стресот, толку е помала сексуалната енергија. 

Пробајте со некоја од техниките за релаксација – ароматерапија, масажа, медитација и/или визуелизација. Исто така, позитивно може да влијае и терапија со бои, лечење со кристали, терапија со звук, како и различни техники на раздвижување, како на пример, Таи Чи.
Совет 3: Значајно е да спиете доволно (и добро да се наспиете)
Погрижете се да спиете непрекинато барем седум часа на ноќ. Во спалната соба мора да има пријатна температура, тишина и мрак. Започнете со посебна подготовка за спиење, за да се смирите – направете си релаксирачка бања, читајте книга или напијте се топол млечен пијалок. Избегнувајте во текот на денот да внесувате премногу кофеин. За вечера не јадете преголем оброк, или месо, бидејќи тоа ќе ви наруши спиењето.
Совет 4: Смејте се почесто и размислувајте позитивно
Кога се смееме, во мозокот се лачат т.н. хормони на среќата (ендорфини). Тие ги ублажуваат тегобите и напнатоста, ги неутрализираат хормоните на стресот и нè освежуваат. Некои истражувања покажуваат дека луѓето кои се смеат секој ден, се поотпорни на болести.

Најмногу умствена енергија и најмалку психички проблеми заради стрес имаат оние кои се премногу самоуверени. Таквите луѓе, имено, се убедени дека самите лесно влијаат врз развојот на настаните, а не спротивно, настаните да влијаат врз нив. Дали и вие сте такви? Дали промените ви претставуваат предизвик, ги поздравувате и не се плашите од нив? Ако одговоривте ДА, тогаш сте на вистинскиот пат.
Совет 5: Прекинете со лошите навики
Ако пушите, потрудете се што побрзо да престанете. Пушењето значително ја намалува животната енергија, предизвикува предвремено стареење и со тоа е опасно по животот.

Ако пиете алкохол, ограничете го на препорачаните и безбедни количини. Во текот на неделата барем 2-3 дена не консумирајте алкохол. Претераното пиење му штети на црниот дроб, благо ја нарушува хормонската рамнотежа и предизвикува малаксаност, како и други здравствени проблеми кои се последица на недостиг од енергија.

Намалете го и кофеинот, бидејќи е познато дека тој значајно го намалува нивото на енергија. Долгорочното пиење кафе или „кола“ пијалоци лесно предизвикува презаситеност од кофеин. Тоа на телото има еднакво дејство како стресот, а воедно предизвикува зависност (станува навика, по што треба да се внесува поголема количина за да се постигне истиот ефект).

Наместо заклучок …

За повеќе енергија потребна е здрава храна и здрав начин на живот. Се препорачува редовно да вежбате, да спиете најмалку седум часа на ноќ, да избегнувате стрес и да одвоите време за одмор и релаксација, да се смеете почесто и да ги правите оние нешта кои ве прават среќни!


Храна и состојки кои помагаат за здрави коски 
Доколку сакате здрави коски, потребено е поголемо внесување на калциум. Овде можете да дознаете околу состојките кои ви се потребни и оние кои треба да ги избегнувате.
Кои состојки, освен калциумот, се потребни за појаки коски?
Витамин Д

Главна функција на витаминот Д е помош при апсорбирање на калциум, без него иако калциумот се консумира, голема е веројатноста дека телото нема да го апсорбира. Покрај калциумот, научниците сметаат дека витаминот Д3 кој се наоѓа во рибиното масло, е најважната состојка за здрави коски.
Иако дневна препорачана доза е 400 интернационални единици, некои доктори предлагаат 1000 интернационални единици од витаминот Д3. Постарите лица, кои не се движат често и не добиваат доволно калциум со исхраната, треба да внесат и до 2000 интернационални единици дневно.
Постојат неколку природни извори на Д3 витаминот (на пр. масло од црн дроб на туна, лосос), но најдобар извор е сонцето. Излегувањето на сонце кај повеќето луѓе обезбедува доволни количини витамин Д.
Потребно е само 10 до 15 минути на сонце за да се синтетизира витаминот Д, а после тоа треба да се намачкате со крема со заштитен фактор. Имајте во предвид дека кремите со заштитен фактор 8 или повеќе, ги блокираат УВ зраците кои го поттикнуваат производството на витаминот Д.
Витамин K
Неодамнешните студии покажале дека комбинацијата на калциум, витамин Д и витамин K, е подобра за здрави коски отколку само калциум или калциум и витамин Д.
Витаминот K помага коската да го задржи калциумот кој го има. Истражувањата докажале настанување на биохемиска реакција кај протеинот на коската, наречен остеокалцин, кој помага калциумот да се сврзе и на тој начин да ја одржи коската.
Сè уште се истражува колкаво е количеството на витаминот К кој треба да се внесе, за да дојде до таа реакција, но препорачана дневна доза (RDA) е 65 микрограма за жени и 80 микрограма за мажи.
За среќа, витаминот K можеме да го најдеме во темнозелениот зеленчук, на пр. спањаќ, брокула и во некои масла како што е соиното. Две порции брокула или една спанаќ, обезбедува доволна количина витамин К.

Калиум

Зголемениот внес на калиум, првенствено преку овошје и зеленчук, поврзан е со густината на коските и во губењето на коскената маса. Калиумот влијае на биолошката рамнотежа на калциумот, така што помага во конзервација на урината и го намалува излачувањето на калциум.

Зголемениот внес на калиум ги намалува последиците од внес на солена храна и ја зајакнува коскената ресорпција. Калиумовите соли помагаат во неутрализација на метаболичната киселина кај намалената коскена маса.
Некои доктори препорачуваат околу 4,7 грама калиум дневно. Извори од храна вклучуваат пилешко месо, мисиркино месо, риба, овошје (како што се банани, грозје, диња) и зеленчук (како што се целер, морков и компир).
Магнезиум

Дури 60 проценти магнезиум се наоѓаат во коските во комбинација со калциум и фосфор. Магнезиумот делува на квалитетот на коската. Студиите покажале дека може да се подобри минералната густина на коските и со недоволен внес на магнезиум, може да се наруши способноста да се обработи калциумот. Препорачана дневна доза е 320мг за жени и 420мг за мажи. Зелениот зеленчук е добар природен извор на магнезиум.
Постои ли храна која го нарушува здравјето на коските?
Алкохол
Редовна консумација на 5-8дл алкохол дневно, може да предизвика оштетувања на коските кај младите луѓе. Консумирање 7 пијалока неделно, поврзано е со ризикот од намалување на минералната густина на коските.
Кофеин

Дневно би требало да консумирате најмногу 400мл кофеин. Повеќе кофеин значи и зголемена загуба на калциум. Шолја кафе содржи околу 100мл кофеин, иако вистинската количина на кофеин, зависи од времетраењето на варење на кафето. Чај, газиран сок и разни лекови исто така содржат кофеин.

Натриум 

Зголемениот внес на натриум (сол) во прехраната, може да предизвика зголемено излачување на калциум преку урината.

Витамин A

Преголеми количини витамин А се поврзани со губењето на коскената маса и ризик од фрактура. Научниците сметаат дека големи количини од витаминот A влијаат на зголемување на остеокласта, клетка која ја разградува коската. Исто така, сметаат дека големо количество на витаминот A може да го потисне витаминот Д. Според тоа, иако нам ни е потребен витаминот A за подобар вид, поголеми количини се катастрофални за коските.


Митови и вистини за вежбањето
Дали, доколку дневно правите по 100 вежби за нозете, сигурно ќе имате повитки нозе? Дали мускулите се претвораат во масти кога ќе престанете да вежбате? 

Со оглед на сите информации кои може да ги најдеме во врска со фитнесот и вежбањето, многу е тешко да се оддели она што е факт од она што не е вистина. Додека некои митови се рушат, на нивно место се создаваат нови. Без соодветно знаење, можно е да го забавите напредокот во вежбањето.
Мит: Намалување на масните наслаги на точно одреден дел од телото. Еден од најчестите митови е оној според кој можете да ги отстраните масните наслаги од определен дел од телото, како што се бутовите и стомакот.
Вистината е дека тоа всушност не е можно. Маснотиите се собираат насекаде низ телото, а во текот на вежбите не мора да значи дека ќе ги топите оние во делот на кој работите. Најдобар начин за намалување на масните наслаги е со постојани кардиоваскуларни вежби, истегнување и фитнес вежби.
Мит: Без болка нема напредок. Воопшто не е точно дека мора да вежбате со голем интензитет и многу долго време за да добиете резултати. Истражувањата покажуваат дека дури и со полесни вежби кои се изведуваат секојдневно, може да имате резултати. Препорачливо е да се прават кардиоваскуларни вежби 3-5 пати во неделата во период од 20-45 минути, со максимално ниво на пулсот (кое изнесува 220 минус вашата возраст) на кое можете да вежбате, а да не останете без здив.
За таа цел многу производители нудат фитнес справи за кардиоваскуларни вежби кои имаат дигитални апаратчиња за мерење на пулсот. Тука спаѓаат лентите за трчање, елиптичните велосипеди итн.
Мит: Вежбањето со тегови ќе ве направи премногу мускулести. Многу жени веруваат дека кревањето на тегови премногу ќе ги истакне нивните мускули. Бодибилдерите обично поминуваат неколку часови во фитнес центрите, може да користат стероиди и се на строга диета, сè со цел да ја достигнат саканата физичка сила. 


Во споредба со мажите, жените имаат помали количини од хормонот тестостерон кој е од клучно значење за развој на големи и силни мускули. Но, вежбањето со тегови приближно 2-4 пати во неделата, на главните мускулни групи, ќе ви помогне во креирањето на витка и тонирана става.
Мит: Ако престанеш да вежбаш, мускулите ќе се претворат во масни наслаги. Многумина веруваат во ова, но факт е дека мускулите и масните наслаги се две различни ткива кои никогаш не можат да се конвертираат едно во друго. 

Доколку престанете да вежбате мускулното ткиво ќе се намали. Помалите мускули немаат голема потреба од калории така што доаѓа до забавување на метаболизмот. Затоа, ако продолжите да внесувате ист број калории, а не вежбате, ќе дојде до зголемување на масното ткиво во организмот.
Мит: Ако како помлади не сте вежбале, сега е веќе предоцна. Повозрасните луѓе веруваат дека е доцна да почнат со вежбање кога веќе не го практикувале тоа како помлади. Истражувањата покажаа дека никогаш не е доцна за да ги почувствувате придобивките од вежбањето. 

Како што старееме, редовните вежби можат да го намалат ризикот од болести на коските и мускулите и да помогнат во олеснувањето на секојдневните активности. Без оглед на возраста и здравствената состојба, секогаш треба да се консултирате со медицинско лице пред да почнете со активно вежбање.


Вежби со топка 
Фитнес топките за вежбање долги години се употребуваат во физикалните терапии и тоа со добра причина. Самото седење на топката го мести `рбетот во природна положба (заради што се често употребувани како канцелариски столчиња) и ги активира сите мускули на торзото, кои уште ги викаат „корсет“ мускули – стомачните, страничните и грбните.

Вежбите за торзо ги зајакнуваат главните мускули на вашето торзо, вклучително и стомачните, грбните и карличните. Можете да правите многу вежби за торзо со помош на топката за вежбање.

Топките за вежбање ги има во различни големини. За најголемиот број вежби ви треба топка која им овозможува на колената да бидат под прав агол кога ќе седнете на топката со стапалата рамни на подот. Колку е поцврста топката, толку ќе бидат понапорни вежбите.

Вежбите за торзо повторувајте ги по пет пати. Дишете слободно и длабоко при секоја вежба. Фокусирајте се на стегање на вашиот најдолен стомачен мускул во секоја вежба. Ова е мускулот кој чувствувате дека се контрахира додека кашлате. Како што ви се подобрува формата, постепено зголемувајте на 10 до 15 повторувања на вежбите. 

Да започнеме!


Вежба 1: Вежби за стомачни мускули 
 
Дали сте уморни од „старомодните“ вежби за стомачни? Оваа вежба ќе ви биде предизвик. Самото балансирање на топката е своевидна вежба за торзото!
Седнете на топката со стапалата на подот, оддалечени во ширина на колковите. Грбот нека ви биде исправен. Ставете ги рацете на тилот. Стегнете ги стомачните мускули. Навалете се назад до точката кога стомачните мускули се максимално оптоварени. Останете во оваа положба три длабоки вдишувања. Вратете се во почетната положба и повторете.


Вежба 2: Склекови на топка за вежбање
 

Склековите се одлични, но дали сте ги пробале овие... Оваа вежба е одлична за оние кои имаат проблем со стабилноста во рамената, бидејќи ги активира сите придружни мускули за зајакнување!
Започнете легнати врз топката со рацете раширени во ширина на рамената, а рачните зглобови вертикално под рамениците. Лактите да ви бидат исправени, но не стегнати. „Одете“ на раце 3-4 чекори напред и вратете се назад – колку подалеку одите, толку понапорна вежба. Повторете.

Вежба 3: „Триаголник“ склекови на топка за вежбање
 

Оваа вежба се прави како и обичните склекови, освен тоа што ги вртите рацете кон внатре, така што вашите палци и показалци формираат триаголник под вашите гради. Ова ќе ги активира вашите градни мускули, како и трицепсите и рамената. Пробајте различни склекови на топката и ќе видите дека ќе можете да направите повеќе и повеќе, со поголема леснотија. Можете да направите и модификувана верзија од оваа вежба клекнати на колена. 
Ставете ги рацете на топката, палците и показалците под градите во форма на триаголник. Спојте ги стапалата. Вдишувајте додека го спуштате горниот дел од телото (внимавајте да не ги виткате колковите напред) за градите да го допрат триаголникот. Издишувајте додека се кревате назад. Повторете. 

Вежба 4: „Разбудете“ се на топката за вежбање
 
Овој вид на вежба не ви дозволува да „мамите“! Мора да се фокусирате исклучиво на вашите стомачни мускули за да се подигнете. Кога ќе се усовршите во ова, ќе забележите дека стомачните мускули ви се тврди како камен, а вашата рамнотежа и став се подобриле!
Легнете врз топката со дел од грбот допрен на неа и рацете спуштени странично. Вдишувајте додека се кревате со помош на стомачните мускули, без да ви се одделат петите и нозете од подот. Подигнете се и турнете се напред. Издишувајте додека бавно се враќате во почетната положба, без да го извиткате грбот во лак. Повторете.

ХРАНА СПОРЕД ГОДИНИТЕ
НАЈЧЕСТИ СОВЕТИ што ги добивате од нутриционистите се: што повеќе овошје и зеленчук, риба, интрегрални житарки...Но, кои намирници ќе ги одберете – пиперка или лук, скуша или крап, јаболко или банана, во многу нешта зависи и од вашата возраст
АКО ИМАТЕ 20 ГОДИНИ
Цел на исхраната: да не претерувате.
Дваесетгодишниците (и малку постарите) можат да јадат сè што сакаат, но, во умерени количини. Не ја отежнувајте работата на цревата. Јадете најмногу овошје, зеленчук и интегрални житарки. Така ќе си го прочистите организмот, а кожата ќе ви биде мазна и сјајна.
Појадок: 
кафе од јачмен, киви, јогурт со житарки, или Лимонада, 1 филџан чај, 3 препечени парчиња леб со мед или мармалад.
Ужина:
Свежо сезонско овошје и пакетче крекери.
Ручек: 
1 чинија шпагети со домат, парче месо на скара, некој обарен зеленчук, парче интегрален леб и чаша миксирано овошје.
Ужина: 3 сливи и 1 чаша јогурт.
Вечера:
Обарен зеленчук со грашок, или грав, или чорба од ориз и риба, салата, парче интегрален леб и 1 овошка.
Ако имате 30 години
Цел на исхраната: да се држи холестеролот под контрола, бидејќи почнува да расте. Затоа, посоодветно е да конзумирате немасна храна како риба, бело месо, зеленчук и овошје.
Појадок:
1 филџан црн чај, или 1 чаша млеко со 2 бисквити.
Ужина:
1 сезонска овошка или цедено јужно овошје.
Ручек:
1 чинија ориз со грашок или шпагети со школки и салата од свеж зеленчук и 1 овошка.
Ужина:
1 мало јаболко или 2 сливи.
Вечера:
Лосос или бранцин подготвени во мрсна хартија, без маснотии или стек од мисиркино месо печен скара, 1 чаша црно вино, јаболко или грејпфрут.
АКО ИМАТЕ 40 ГОДИНИ
Цел на исхраната: борба против слободните радикали кои почнуваат да оставаат трага на ткивата. Затоа, конзумирајте намирници кои се богати со антиоксиданси, што во иднина ќе ви биде корисно во борбата против срцеви заболувања, но и за подобра меморија.
Појадок:
1 шолја зелен чај, 1 овошен јогурт, или 3 тенки кришки препечен леб со малку мед, кафе и свежо исцеден сок.
Ужина:
3 кајсии или 1 јаболко
Ручек:
1 чинија шпагети зачинети со лук, маслиново масло и пиперка, или макарони со обарен зеленчук, или салата од домати и кромид, 2 интегрални крекера.
Ужина:
1 мала чинија шумско овошје, или црно грозје.
Вечера:
Парче свежа туна испечено на скара, или 2 хамбургери од соја со обарен карфиол, 1 интегрална земичка, 1 овошка.
овошје и житарки –идеален појадок
ако не можете без месо – најдобро е да го испечете на скара
наутро, на празен стомак – чаша млака вода во која сте исцедиле лимон
јадете си ја омилената „нездрава„ храна – но во мали количини
6 ОБРОЦИ НА ДЕН
Бројот на оброците во денот е можеби најважното нешто во една нутриционистичка програма. Доколку правилно се внесуваат (патем, и доколку она што го внесувате е вистински хранливо) и со правилен фитнес тренинг, Вие ќе можете да го отстраните вишокот килограми и да го добиете телото кое секогаш сте го посакувале.
Она што го имаме за Вас е совет кој е потврден. Всушност, скоро сите го знаат ова, но ретко кој го практикува. Имено, можете да бидете во добра, но не и во одлична форма доколку практикувате фитнес и правилна исхрана само 75% од времето. Тоа е така бидејќи освен вежбање и исхрана потребни се уште и мотивација, упорност, планирање и жртвување. 
Едноставно е, но не е лесно 
Јадете 6 оброка на ден. Без исклучоци, без оправдувања. Тоа е тоа. Можеби ќе Ви се чини премногу едноставно да делува, но запрашајте се колку последователни денови сте конзумирале по 6 оброка на ден? Сигурно не многу.
За 6 вистински хранливи оброци во денот е потребен сериозен ангажман. Бара жртвување на време, покрај другите откажувања. Но, не е само времето поминато во подготовка на оброци или времето за јадење на оброците. Ова ги вклучува и другите аспекти од вашиот живот. На пример, социјализација, шопинг, спортување за време на викендите итн. Доколку јадете 6 пати во денот, значи дека треба да јадете на секои 2 до 3 часа. Што ќе направите, ќе седите дома по цел ден, секој ден за да бидете близу до вашата храна? Се разбира дека не.
Планирање и истрајност 
Но, ќе треба убаво да планирате. Ова значи шопинг, а потоа готвење на најголем дел од храната однапред за цела недела, ставање на оброците во микробранова печка, за потоа да ги носите подготвени со вас на работа.
Можеби ќе треба да инвестирате во високо квалитетен термос (или два или три) и да ги подготвувате омилените протеински шејкови за да ги имате со вас кога сте излезени надвор, или за замена да носите протеински бисквити со вас.
Можеби ќе треба да се справите и со коментарите на пријателите и семејството. Во нашата култура, најголемиот број на социјални функции се вртат околу храната.

Празниците за Божиќ, Велигден, па дури и други празници се можност за да се собере семејството и пријателите на ручек.
Се разбира дека ќе можете да јадете дел од подготвената храна. Вашите најблиски ќе бидат подолго време околу вас, па ќе мора да го имате подготвено од дома следниот оброк.
Овој режим ќе бара од Вас да заборавите на понудената празнична храна и да си извадите протеинска бисквита, а потоа да се справувате со прашања и коментари, и тоа најчесто негативни.

Па, ајде - колкумина од нас имаат мајки или баби кои нè убедуваат дека сме премногу слаби, мора да јадеме повеќе, цело време „туткаат„ нешто настрана, а како одговор не прифаќаат „не благодарам“.
Умереност

Знаеме, правилната исхрана можеби не е лесна, но навистина е неопходна ако сакате да постигнете најдобар изглед на вашето тело, и тоа во најкраток период.
Нашите гени не се променили многу низ текот на егзистенцијата. Најпрво, храната била тешко достапна, а нашите предци незнаеле кога ќе го добијат следниот оброк. Целосно е природно и нормално што телото станало толку ефикасно во складирање на вишокот калории, само за во случај ако ни требаат подоцна за да се справиме со чувството на глад.
Ова им помогнало на многу да преживеат. Сега, кога нашиот следен оброк зависи од телефонско јавување или брза храна, ова и не е баш толку добро. Особено што тие калории се складираат како грди масни наслаги.

Токму поради ова, ова е една причина повеќе зошто да јадете 6 оброци во ден. Генерално, има 3 причини кои водат нашето тело да ги складира калориите како масти. Една причина е конзумирањето на преголем оброк. Најчесто веруваме дека ова ќе биде последен оброк за подолго време, па треба да се најадеме подобро, да внесеме што повеќе калории (како масти се разбира!)

Следната причина е премногу долг период помеѓу оброците. Ова предизвикува „изгладнување“ на вашиот стомак, телото се припрема за глад и започнува да ги складира калориите како масти, зошто не е сигурно кога ќе стигне следниот оброк.
Третата причина е наглата и остра рестрикција на конзумирањето калории. Исто како што оставањето предолг период меѓу оброците и „крчењето„ во стомак и ова може да биде сериозна причина за складирање масни наслаги.

Сега, што прават повеќето луѓе кога одлучуваат дека треба да ослабат и почнуваат со диета? Целосно го ограничуваат внесот на калории, а оставаат и премногу долг период помеѓу оброците. На почетокот ова може да делува, но потоа дава спротивен резултат од посакуваниот. Метаболизмот се успорува и тие започнуваат да складираат масти, иако внесуваат само малку калории во денот. Ако кон ова додадеме дека повеќето луѓе заедно со диетата не практикуваат тренинг вежби за слабеење, тогаш наречете го ова вистински рецепт за катастрофа. Без тренинг за намалување на телесната тежина, барем половина од загубената тежина ќе бидат токму мускулите, а не мастите, што уште повеќе го намалува метаболизмот.

Доколку претерано ги намалите калориите, освен што ќе губите на килограми, ќе изгубите и добар процент од мускулната маса бидејќи Вашето тело ќе нема доволно килограми да ги оддржи мускулите кои ги има, ниту пак да гради нови. 

Истото се случува и ако оставате предолго време меѓу оброците. Ако телото е во состојба кога долго време го чека следниот оброк, без да ги добива потребните калории, протеини и други хранливи состојки, тогаш телото е во катаболитичка состојба. Со други зборови, почнува да ги јаде мускулите за да обезбеди енергија. Ова ќе го успорува метаболизмот, ќе се складираат повеќе масни наслаги и ќе се вртите во „маѓепсан круг“.

Дополнително, секој што прави рестрикција на калориите и остава долго време меѓу оброците, ќе стигне до првата причина – јадење на премногу големи оброци, а повеќето од тие калории ќе се складираат како телесни масти.
Истражувањата покажаа дека кругот на гладување а потоа прејадување води до надоградување на липогенските ензими. Овие ензими прават синтеза со мастите. Ние имаме исто ниво на липогенски ензими. Па, доколку сакате да ги загубите мастите или да не ги вратите загубените масти, не се изгладнувајте. Во спротивно ќе ги вратите масните наслаги назад.

Сега, како да ја избегнете оваа грешка? Јадете мали оброци почесто. Ако јадете на секои два до три саати, секогаш со подготвени хранливи оброци, протеинска каша или житарка, шансите да ја направите грешката се намалени.
Без рестрикција на калориите и со редовно вежбање, Вие ќе ги изгубите масните наслаги, а не мускулната маса. Така, нема да го забавите – туку напротив – ќе го забрзате метаболизмот. И конечно,телото кое го посакувавте ќе биде Ваше.

ФИТНЕС СОВЕТИ ЗА ОДРЕДЕНИ ЗДРАВСТВЕНИ СОСТОЈБИ
Рекреативното вежбање е извонредно корисно, како за здравјето на телото, така и за состојбата на духот. Се разбира, доколку веќе имате одредени здравствени проблеми, не е лесно да одберете кои вежби ќе ви бидат од корист без да ризикувате со здравјето. Ние ќе ви помогнеме!!!
Страдате од прекумерна тежина: ќе ви помогне аеробик, возење велосипед (на отворено или статичен), пливање –ако одбраната дисциплина ја практикувате 2 до 3 пати неделно, барем 30 мин без престанок, полесно ќе ослабите. Избегнувајте трчање, бидејќи големата телесна тежина ги оптоварува нозете, па можеби ќе имате проблеми со колената, зглобовите и стапалата.

Проблеми со колената: често пати резултат се токму спортските повреди, но не е секој спорт контраиндикација. Ќе ви помогнат пливање и аеробик во вода (познат како аквабик), бидејќи водата го поддржува телото и не ги оптоварува зглобовите, а сепак ќе ви пружи отпор кој сепак изискува некој напор од мускулите. 

Не би требало да се занимавате со велосипедизам, трчање или скијање, бидејќи овие спортови ќе го оптоварат токму она што не треба. 

Артроза на колкот: кај оваа болест, ‘рскавицата на колкот не се обновува, туку и натаму се троши се додека колкот не ја изгуби подвижноста. Наспроти зачестеното мислење, лицето што страда од атроза на колк не треба да мирува, туку секојдневно да вежба, бидејќи тоа ќе го забави напредувањето на болеста. Во почетната фаза, одличен е и статичниот велосипед, бидејќи не го оптоварува колкот, а ја спречува укоченоста на зглобовите. Добар е и по хируршки зафат при поставување на вештачки колк, но тогаш треба да се вежба по инструкции од физиотерапевт. Пливањето и вежбите за јакнење на мускулите се истотака одлични дисциплини, бидејќи посилните мускули подобро го поддржуваат зглобот. 

Избегнувајте ги сите спортови кои пренесуваат силни удари, бидејќи тие се пренесуваат на зглобовите на карлицата, кои мораат да ги амортизираат.

Болести на кардиоваскуларниот систем: мора да се внимава на крвниот притисок, а телесните активности треба да се комбинираат со правилна исхрана. Добри спортови за овие заболувања се велосипедизам и скијачко трчање, бидејќи со нивното практикување, сите мускули работат активно, акрвните садови ја одржуваат еластичноста. Пливањето е истотака, корисно, но водата не смее да биде постудена од 27Ц, бидејќи во спротивно, ќе се стегнат крвните садови, а тоа само ќе ги зголеми срцевите проблеми.

Треба да избегнувате бодибилдинг и дигање на тегови, бидејќи тука напорот е краток и силен, а тоа не му помага на кардиоваскуларниот систем. Трчањето, скокањето и скијањето го зголемуваат притисокот, па затоа и тие треба да се одбегнуваат. Истото важи и за спортови кои треба да се практикуваат на големи надморски височини или под вода, бидејќи термичките шокови, висината и големиот атмосферски притисок го заморуваат кардиоваскуларниот систем.
Ако имате прекумерна тежина, избегнувајте трчање
Болниот од артроза на колк сепак, треба да вежба 
Велосипедизам и скијачко трчање – ако имате висок крвен притисок
ПРАВИЛНАТА ИСХРАНА ВО ЗИМА 
Во зимскиот период сме поттикнати да консумираме големо количество на храна поради нашата статичност и сконцентрираност во домовите. Тогаш ни се случува и несвесно да ги покачиме нашите килограми. Но, за да не направиме грешка подобро да си направиме ред во исхраната.
МАКЕДОНСКИ РЕЦЕПТИ ЗА ВИТА СТАВА

Македонската кујна изобилува со богата и разновидна трпеза. 
Во зимскиот период на нашата трпеза често е застапена сармата, гибаниците, пастрамајлиите, свинското и јагнешкото печење... И да сакаме да внимаваме на исхраната за да не ги покачиме килограмите всушност станува скоро невозможно, особено ако сме големи гурмани. 

Со одредени рецепти кои ќе Ви ги предложиме ќе успееме да Ви направиме правилна комбинација на храната и сепак да уживате во јадењето, а да не ги зголемите Вашите килограми. 

Ако за Вашата трпеза сакате да приготвите сарма, таа нека биде направена или само од ориз или само од месо, но никако комбинација месо и ориз. Комбинацијата на јаглехидратот и протеинот на еден оброк дефинитивно го оптоварува метаболизмот и организмот. 

Во сармата со ориз наместо месо можете да додадете соја, која е соодветна замена за месо, а сепак е во правилна комбинација со оризот. Задолжително на трпезата да биде застапена свежата салата која ќе биде составена од микс на свежи разновидни зеленчуци. На пример: комбинацијата од зелката , цвеклото, морковот, белата трупка, ротквицата...

Зашто токму цвеклото? Цвеклото е најдобро средство за подмладување и ревитализирање на организмот, ја зацврстува кожата, ги јакне коските, ги елеминира отровните состојки од организмот , ги неутрализирана вишокот на желудечни киселини, а на тој начин ги искористува и белковините, активира создавање на црвени крвни зрнца , ја подобрува косата, ноктите, ја решава опстипацијата, а најважно од се донесува оптимистичко расположение.
Цвеклото изобилува и со силициум, кој што го појачува врзивното ткиво во организмот, изобилува со фолна киселина и калиум. 

Како препорака секогаш цвеклото јадете го во свежа состојба - сирово. Сите оние кои неможат да го комзумираат цвеклото во свежа форма, можат да пијат сок од природно цедено цвекло, во комбинација со разноврсно овошје и зеленчук. 
Наш совет за сите оние кои не го поднесуваат мирисот на цвеклото е да го купуваат што помало затоа што тоа цвекло нема да ја поприми миризбата на земја. 

Ако сте љубители на месо и ако треба да изберете меѓу свинско и телешко месо изберете го телешкото или јагнешкото. Пригответе преубава турли тава со месо и разноврсни зеленчуци во кои нема да има компир, боранија и грашок. Нека изобилува брокулата , карфиолот, морковот , доматот , пиперката, зелката... 

Збор два за брокулата...Ова зелен зеленчук е многу ретко застапен во нашата македонска кујна, а преставува бомба од хранливи продукти. Брокулата е најдобар антистресен зеленчук и се препорачува кај сите што се под стрес, кај спортистите , кај децата во развој. 

Одлична е и за заштита на слузницата ако се јаде барем три пати во неделата, особено за заштита на цревната слузница. Изобилува со железо, богата е со Ц-витамин и го заштитува срцето. Ќе Ви овозможи да ја елиминирате вишокот на задржаната течност во организмот, а на тој начин ќе ги елиминира токсините од организмот. 
Испијте големо количество на природно цедени сокови од овошје и зеленчук секогаш разблажено со вода. Или пак секое добро јадење залијте го со една чаша добро црвено вино. 

На здравје!
Исхраната во летниот период
Море, плажа, сонце, одмор - се сите синоними кои нé асоцираат на лето. Но, за да имате убаво и пријатно лето, хранете се здраво и правилно. Не се прејадувајте, пијте многу природни цедени сокови и вода, јадете свежо овошје и зеленчук!
Долго очекуваното лето е пред нас. Сите се подготвуваме за одмор. Посакуваме многу сонце, плажа, море, убави моменти. Но, за да ги имаме тие моменти потребно е да си направиме одредени подготовки и да се погрижиме за нашето здравје. Тоа треба да го сториме постепено како не би му приредиле шок на самиот метаболизам.
Секогаш стои прашањето:

Каква треба да биде исхраната во летниот период?
Летото е период кој изобилува со разноврсни овошја и зеленчуци, а она што е свежо треба да се конзумира онолку колку што му е потребно на нашиот организам. 
Првенствено, потребно е секое утро да го започнеме со природен цеден сок, разреден со вода. Нема да пречи доколку на сокот како засладувач му додадеме малтекс кој ќе ни обезбеди и одредено количество на витамин Б. Овошјето конзумирано во утринските часови не само што е добро за нашата фигура туку и ни ја дава потребната енергија, му прави детоксикација на организмот, а со тоа и ни омозможува редовен енергетски баланс. По чашата свеж сок наутро, се препорачува овошје - едно или две јаболка. Тие содржат пектин, витамин Ц, вредни незаситени масни киселини, каротен, железо и калиум – кои ги штитат нашите имунитет, крвоток и срце.
Како да ја решите дијареата? 

Во летниот период дијареата (пролив) е честа појава. Еве неколку важни совети како да ја победите. Прво, пијте многу вода (пожелно е да биде флаширана) бидејќи тогаш се губат многу течности. Се препорачуваат супи и чај од ѓумбир. Исто така, пектинот, кој се наоѓа во јаболката, морковот и оризот, помага во ублажувањето на дијареата бидејќи ги апсорбира материите кои го надразнуваат желудникот. 

Оброкот кој треба за два дена да Ви помогне е: изрендан морков, јаболка и АБ култура јогурт со ориз и компир како варива. Доколку за два дена не почувствувате подобрување, задолжително побарајте медицинска помош.

Можете да изберете и лубеницата –таа подмладува! Делува освежително, ги храни нашата коса и кожа, ни ги јакне коските и забите, ја зголемува активноста на сексуалните хормони и го подига либидото. Содржи многу каротен кој во организмот се разградува како витамин А. Исто така, во лубеницата има и витамин Б3, Б6 и витамин Ц. 

За појадок можеме да Ви ги препорачаме и праските и кајсиите кои позитивно ќе делуваат на Вашето расположение, тенот, косата, ноктите, а ќе ја подобрат и крвната слика бидејќи содржат многу фолна киселина, витамин Б5 и Ц.
Сливите пак, се овошје кое релаксира и овозможува подобра концентрација. Содржи бакар, цинк, витамин Б12, понатаму делува како антистрес терапија, го јакне срцето и имунитетот, а одлично влијае и на редовната столица. Само 5 сливи дневно Ви се доволни да го почувствувате благодетот од ова овошје. 
Како против сончаница? 

Сте биле предолго на сонце, Ве „тресе“ грозница и имате и други симптоми – изнемоштеност, вртоглавица, мачнина, отсуство на потење, забрзан пулс, главоболка, конфузија, грчеви во мускулите и несвестица - кои укажуваат на сончаница. Оваа состојба е сериозна и мора итно да се санира. И тука храната може многу да помогне. Прво, потребно е да испиете многу вода. Помага и големо количество сок од лимон, чај од липа, сокови од жолто овошје (кајсија, праска, диња), сокови од зелен зеленчук, потоа минерална и солена вода. 

Јадете повеќе овошје – најмногу лубеница, диња, кајсија и зеленчук – марула, кинеска зелка, зелка, домати, краставици и околу 200 грама ореви дневно. Во летниот периот строго треба да се избегнува алкохолот кој го дехидрира организмот.

Црешите и вишните изобилуваат со витамин Ц и калциум, така што можат да помогнат при акутна алергиска реакција. Нивниот исцеден сок во комбинација со јогурт е вистинскиот напиток за Вас доколку сакате да имате активно лето – ќе Ве држи сити и ќе Ве освежи.
Освен што исхраната во лето треба да содржи многу овошје, задолжителна е и водата и тоа 2 до 2,5 литри дневно. 
Во однос на ручекот, летната трпеза повторно може да биде многу здрава за Вас доколку изобилува со динстан зелечнук, риба, турлитава, морски плодови и се разбира – свежа салата. Масната и тешка храна треба да се избегнува. 
Вечерата во лето треба да се состои од свежи салати, чорби од зеленчук и морски плодови во комбинација со зеленчук. Со вечерата можете да се напиете природен сок или вино. А за добар сон – секогаш чаша вода. 
Правилната исхрана ќе Ви помогне да имате многу енергија и без никакви тегоби да уживате во своето активно лето.
Летно труење:

Колку и да Ви изгледа незначајно труењето со храна, сепак верувајте дека тоа е сериозен проблем кој треба брзо да го решите. Најчесто е предизвикано од вируси, бактерии или од хемиски материи. 

Симптомите по правило се спој од мачнина, повраќање и дијареа. Труењето може да трае од неколку часа па сé до неколку дена. Доколку се случи, она на што треба да се внимава е дехидратацијата. Можат да Ви помогнат чајот од ѓумбир и чајот од брест. За прочистување на желудникот се препорачува вода со морска сол и ацедофилен АБ култура јогурт. 

Во исхраната задолжителни се бананите, лесниот зеленчук, оризот во комбинација со тиквици и морков. Треба да се избенуваат млекото и млечните производи, месото, јајцата, рибата, гравот, печурките и која било храна што содржи конзерванси. Применувајте го правилото – подобро е да се спречи отколку да се лечи – и внимавајте кога купувате сладолед, млеко или месо бидејќи во летниот период тоа се најчестите причинители на труења.

СТУДЕНО ВРЕМЕ И ТОПОЛ ОБРОК 
Само затоа што е зима не значи дека сакате да ги заборавите сите тешки работи што сте ги направиле ова лето (или можеби мислите дека е доцна да почнете да работите на вашите цели). Пред да го постигнете тоа, размислете што всушност јадете. 
Кога е студено, повеќето од нас бараат погодни топли оброци како на пример паста, супа и чили. 

На ден каков што е денешниот во кој сум тотално истоштена од носење 3 торби, чадор и облиена од дождот кој ми капе во лице, (ох па да не ја споменувам температурата која падна за 5 степени во рок од 3 часа) сè што сакам е топол оброк кој што ќе направи да се почувствувам пријатно и удобно. 
Лесно е во вакви периоди да заборавите на фитнес целите и добрите нутриционистички навики. Само затоа што е зима не значи дека сакате да ги заборавите сите тешки работи што сте ги направиле ова лето (или можеби мислите дека е доцна да почнете да работите на вашите цели). Пред да го постигнете тоа расипништво, размислете што всушност јадете.
Можеби можете да штипнете некои од вашите омилени рецепти за да ги направите (приготвите) на поздрав начин. Еве ви неколку идеи за некои топли оброци кои убаво ќе Ви дојдат во зимата:

1) Чили - можеби е рецептот кој е ваш фаворит. Пробајте да го замените бифтекот со мисирка или пилешко доколку не сте го подготвиле веќе.
2) Паста - Обичните тестенини заменете ги со интегрални. Пробајте да направите сопствен сос, така што ќе можете да го контролирате количеството на сол и масти во сосот. Обично густиот и кремаст сос содржи повеќе масти од потребното.
3) Супа - Одличен начин за затоплување. За да бидете сигурни проверeте ја натриумовата содржина даколку вие не ја подговтвувате супата. Премногу натриум може да ве надува и да ве доведе до ситуација да помислите дека сте ја зголемиле тежината.

Крем-супите, имаат како и обично повеќе маст во нив. Пробајте супа со зеленчук во вашата секојдневна порција.
4) Парчиња јаболко - Затоплете ги во микробранова печка и додадете малку цимет.
5) Јаткаст оброк - Исецкајте ореви, бадеми, лешници заедно со цимет и банани. Во јатките има значително количество на растителни влакна, витамин Е, цинк и протеини. Оние кои што консумираат јаткасти плодови имаат помали шанси за срцеви заболувања.
6) Кафе - Топло бело кафе со обезмастено млеко.
7) Топол чај - пробајте го со апетит за пријатни моменти пред спиење.
ИСХРАНА БОГАТА СО ЖЕЛЕЗО
Анемијата предизвика од недостаток на железо почесто се јавува кај жените отколку кај мажите. Во 8 од 10 случаи предизвикана е од несоодветна исхрана или со големи губитоци на крв по обилен менструален циклус
Симптоми на анемија
Симптомите се бледило на кожата и слузокожата, недостаток на здив (краток здив), вртоглавица и мачнина. Штом се појават вакви пореметувања, тоа сигнализира дека клетките во организмот не добиваат доволно кислород што е причинето од намален % на хемоглобин-протеин од црвените крвни зрнца, кој пренесува кислород во ткивото и и дава црвена боја на крвта.

Анализа на крвта и соодветна исхрана
Со анализа на крвта, која покажува број на црвени крвни зрнца и ниво на хемоглобин, се проценува и вредноста на железото. Ако вредностите се под долната граница, мора да се земаат препарати на база на железо, фолна киселина и витамини од групата Б, потребни за создавање црвени крвни зрнца. Постојат и природни лекови, а меѓу еден од најефикасните е алгата спирулина која содржи повеќе железо од кој било друг продукт. Експертски тим од Токио докажал дека дневно се доволни 4 грама, во облик на таблети кои се земаат пред јадење, за да се поправи состојбата предизвикана од недостаток на железо.

Исхрана богата со витамин Ц
Во исхраната се препорачува доста овошје и зеленчук. 
Портокалот и брокулата се извори на витамин Ц кој го поттикнува врзувањето на железото. Потоа следат: црвено месо, риба, пилешко, зелен лисест зеленук, жолчка од јајце (со жолчките внимателно бидејќи го покажуваат холестеролот).


Природен лек
Постои и еден неверојатен, но природен лек: во јаболка се набодуваат 5 до 7 здрави и добро измиени и изрибани шајки. Се оставаат така 24 часа, потоа се вадат и јаболкото се јаде.
Доколку сте подложени на терапија за подобрување на железото, за време на оброкот не треба да пиете чај. Зошто? Затоа што танинот од чајот го спречува врзувањето на железото.
Природен лек - алга спирулина
Витамин Ц - повеќе портокали, лимони и брокула
Црвено месо, марула, спанаќ - богат извор на железо

`	Пред да почнете со сончање

ОВОШЈЕ И ЗЕЛЕНЧУК ЗА СОВРШЕН ТЕН
Лето е и сигурно посакувате да сте убаво исончани. Како ќе се исончате и каков ќе биде Вашиот тен многу зависи и од храната што ја конзумирате - некои продукти можат многу да Ви помогнат. Прочитајте за кои се работи!
Храна со која ќе ја зголемите продукцијата на меланин во организмот
Како прво и основно, за зголемување на продукцијата на меланин во организмот , кој е и одговорен за потемнувањето, конзумирајте продукти богати со витамин А и каротин (состојки кои и најчесто се додаваат на козметичките препарати за сончање) а такви продукти се: лубеница, диња, кајсии, праски, спанаќ, моркови, јајца, риба и маслиново масло. 
Калциум
Тирозинот и калциумот можат да Ви помогнат побрзо да го добиете посакуваниот тен. Најмногу ги има во кашкавал и сирење. 
Витамин Е
Доматите и сите останати продукти богати со витамин Е , како на пр. ф'стаци и млечни производи, придонесуваат во производството на меланин. Со внесувањето на витамин Е ќе го намалите и сушењето/оштетувањето на кожате за време на сончањето. 
Масло од мандарина
Со конзумирањето на наведените витамини започнете една недела пред да заминете на одмор - т.е. пред да почнете со сончање. Половина час пред да се изложите на сонце, напијте се сок со неколку капки масло од мандарина. Ова масло ќе Ве заштити од горење и од појавување на дамки на кожата. 

Храна на плажа?
Уште нешто - секогаш одете на плажа половина час по оброкот. Имајте при рака шише со обична флаширана вода и избегнувајте конзумирање на ладни газирани пијалоци. 
Топ елементи за здраво сончање
Бетакаротин 
Основа за појавување на изгорениците од сонце се слободните радикали кои се зголемуваат кога кожата е предолго изложена на сонце. Бетакаротинот помага при „гаснење на хемиските огнови“ започнати од слободните радикали и ја штити кожата. Најдобар извор на оваа состојка се морковите, спанаќот, мангото и кајсијата. 


Лутеин
Лутеинот, сродник со бетакаротинот, исто така има заштитна улога кога е кожата во прашање. Го има во спанаќот, црното грозје, кивите, празот, грашокот и зелената салата. 

Зеаксантин
Од истата група како и лутеинот и бетакаратинот, и зеаксантиот делува како заштита од предвремено стареење и оштетување на кожата, настанато од сонце. Го има во црвените пиперки, папајата, нектарините и дињата.

Витамини Ц и Е 
Витамините Ц и Е ја имаат моќта за борба против слободните радикали и ја намалуваат штетата на кожата предизвикана од сонцето. Истражувањата покажуваат дека 2g витамин Ц и 1,000IU од витаминот Е дневно помагаат против изгорениците и црвенилото.
Масна риба
Хранливите омега -3 масти, кои ги има во помасните риби како на пр. скуша, харинга, лосос и сардина, ја штитат Вашата кожа од изгореници. Се препорачуваат два до три оброци со риба неделно или пак 1-2g рибино масло секој ден. 

Л-тирозин
Главна состојка во меланинот е амино киселината Л-тирозин. Препорачана дневна доза е 1,000-1,500 mg Л-тирозин. 

Б6 и бакар
Претворањето на Л-тирозинот во меланин го потпомагаат неколку состојки, најмногу витаминот Б6 и бакарот. Препорачани дневни дози за подобар тен се 50mg витамин Б6 и 4mg бакар. 

Природно масло за сончање
Козметичките препарати за сончање често можат да содржат и токсични хемикалии. Доколку сте во можност одлучете се за поприродна алтернатива - масло или млеко за сончање направено од органски состојки и без синтетички бои и мириси.

ЗЕЛЕНА АПТЕКА
Пролетни тегоби, вознемиреност, отекување на нозе, алергии, потиштеност се јавуваат, според стручњаците, затоа што почнува нов годишен циклус во кој на организмот му е потребно повеќе енергија, а зимата, без оглед што оваа година беше исклучително блага, сепак си го направи своето. Приврзаниците на билната терапија препорачуваат...
Приврзаниците на билната терапија препорачуваат некои од овие тегоби да се ублажат со чаеви или капки од екстракти на лековити билки, како што се рузмарин, липа, бреза и рибизла.
Умор и поспаност уште од утрото, се типични за ова доба на нагли временски промени.
Рузмарин е билка која ќе ве протресе и закрепне, а добар е и за варење. Пијте чај од иглички од рузмарин и земајте 3 пати дневно, по јадење, по 20 капки во половина чаша вода.
Вознемиреност и несоница успешно се ублажуваат со екстракт од липов цвет кој содржи масло и супстанци со смирувачко дејство. Повремено ја намалува напетоста, помага за добар сон и ослободува од умор предизвикан од стрес.
Пијте чај од липа или земајте 3 пати дневно по 50 капки липов екстракт.
Отечени нозе, надуен стомак покажуваат дека во организмот се собрале премногу течности и отрови. За да се поттикне излачувањето на течностите, се препорачува чај од брезов лист. Една лажичка иситнети листови се прелива со 2-3 дл зовриена вода и се пие 3 пати дневно, по јадење.
Алергиите на полен секоја пролет измачуваат се поголем број луѓе: кивање, црвен нос, пецкање во очи и нос, солзи. Екстрактот од црна рибизла има дејство сличено на кортизон: ја ублажува алергијата, не произведува несакани последици. Дзите се 40 капки во малку вода, 3 пати дневно.
Потиштеноста и меланхолијата можат да се победат и со конзумирање на неки намирници како што се чоколада, банани, кајсии, ореви, сите видов суво овошје (грозје, сливи), затоа што тие содржат магнезиум и некои супстанци кои веднаш доспеваат во мозокот. Веќе е врежано мислењето дека, кога сте лошо расположени, можете да се утешите со парче чоколадо или некој друг десерт.
Но, тоа се само моментални ефекти. За да се дејствува поинаку на општата психичка состојба, потребно е во исхраната да се урамнотежат јаглехидратите. Минливото подобрување по конзумирањето на слатки може подоцна да се претвори во уште поголема потиштеност. Затоа е важно секој нов ден да го започнете со појадок кој ќе се состои од јаглехидрати (интегрален леб, житарки, домашен колач) и протеини ( јајца, шунка, јогурт, сирење) и овопје. За складната мешавина на овие групи намирници треба да се внимава и во текот на целиот ден.
Чај од липа или мајчина душичка-за смирување
Екстракт од црна рибизла-за алергии.
Чајот од кантарион дава енергија
20 лековити билки кои морате да ги имате 
Среќа за нас, живееме во време кога истражувачите речиси секојдневно собираат нови информации во врска со лековитоста на билките. Тие потврдуваат дека понекогаш билките функционираат подобро и од препишаниот лек

Желудечна киселина
Доколку страдате од киселини, деглициринизираниот екстракт од сладок корен (лат. Glycyrrhiza glabra) може многу да ги олесни. Оваа билка го обложува хранопроводникот, го заштитува од иритација предизвикана од киселината и го намалува болното воспаление. 

Претходно спроведените истражувања потврдуваат дека оваа билка олеснува воспаление, болка и други проблеми со гаститичниот систем.

Дозирање: Џвакајте две таблети по 250 мг 20 минути пред голем, зачинет или кисел оброк и земајте 6 таблети на ден. Оваа билка е во директен контакт со хранопроводникот, така што со џвакање на таблетите дава најдобри резултати. 

Немојте да го замените со вообичаениот сладок корен бидејќи може да предизвика зголемување на притисокот. И секако не козумирајте за време на бременост или доење. 
Анксиозност
Со козумирање на билката кава кава (лат. Piper methysticum) во текот на неколку часа може да ги олесните вашите проблеми, таа го смирува вашиот нервен систем со поврзување на мозочните рецептори при што се релаксирате. 

Научниците правејќи истражувања заклучиле дека билката кава кава ефективно и безбедно ја потиснува анксиозноста. 

Дозирање: има два начина на консумирање на билката кава кава. Земете капсули од 400-500 мг шест пати во текот на денот додека анксиозноста опаѓа. Или пак ставете 1 лажичка кава кава прав во 1 чаша топла вода. Оставете да одстои 5 минути, исцедете и пијте 6 чаши дневно. 

Доколку не ви се допаѓа вкусот, ставете лажичка мед. Ќе почнете да забележувате подобрување по неколку часа од првата доза, но најдобри резултати се постигнуваат после месец или повеќе. 

Не ја консумирајте оваа билка со алкохол или доколку имате проблем со црниот дроб како хепатитис. Не ја користете за време на бременост и доење.

Не предизвикува зависност доколку се користи во препорачани дози, нема споредни ефекти (поспаност, заборавеност), но доколку се користи подолго време и во поголеми дози може да се појави осипување на кожата.
Артритис
Темјанот ги олеснува симптомите на остеоартритис и ревматски артритис. Научниците сметаат дека лицата кои не реагираат добро на другите природни третмани често имаат подобрување со консумирање на темјан. 

Двата типа на артритис вклучуваат воспалени, а темјанот ја инхибира хемикалијата која активира воспаление. (Активните состојки на оваа билка ја попречуваат работата на ензимите кои предизвикуваат отекување и воспаление на зглобовите). 

Студиите покажуваат дека темјанот значително ја намалува болката, отокот и утринската вкочанетост. Истражувачите заклучуваат дека оваа билка делува исто како и конвенционалната терапија како аспиринот на пример, но има помалку нус појави.

Дозирање: Земајте 400 мг темјан три пати на ден. Потребно е секојдневно да го консумирате најмалку една недела за да почувствувате олеснување. Оваа билка е безбедна за користење, но кај некои луѓе може да предизвика благи стомачни тегоби. Не се правени тестирања кај бремени жени и доилки, затоа консултирајте се со вашиот лекар пред да го користите.
Астма
Келин (Ammi visnaga) помага во спречување на нападите на астма уште пред да започнат. Научниците не можат потполно да разберат како всушност делува оваа билка., но знаат дека ги шири бронхијалните канали, ги опушта мускулите кои се грчат во текот на астматичните напади, што овозможува полесно дишење. 

Дозирање: поради сериозната природа на астмата, користете ја оваа билка под контрола на професионалци. Земете ¼ од лажичката течен екстракт од билката кела двапати дневно. Ќе забележите подобрување за два до три дена што постепено ќе се зголемува. 

Доколку вашата астма е предизвикана од алергија, консумирајте ја билката во сезоната на алергии. Но доколку страдате од астма во текот на целата година потребно е константно да ја земате.
Не ја користете за да спречите астматичен напад кој веќе почнал, затоа користете ги конвенционалните лекови. Не ја користете за време на бременост и доење. Може да ве направи повеќе осетливи на сончева светлина, затоа носете заштита кога и да излегувате надвор повеќе од 15 минути.
Конгестивна срцева мана 
Доколку страдате од конгестивна срцева мана и живеете во Германија докторот ќе ве третира со шипинки што е почитуван третман за срце во оваа земја. Оваа билка ја подобрува способноста на срцето да пумпа крв, го подобрува протокот на крв, ги тонира и опушта крвните садови и е сигурен. 

Во едно истражување спроведено во Германија се открило дека лицата со срцева мана после три месечна употреба на оваа билка можеле да вежбаат подолго, чувствувале помалку замор и имале квалитетен живот. 

Дозирање: поради сериозната природа на конгестивната срцева мана и поради тоа што шипинките може да ги зголемат ефектите на некои лекови за срце, консултирајте се со вашиот лекар доколку сакате да ја консумирате. 

Може да ја користите на еден од следниве начини: обидете се со ½ лажичка екстракт од шипинки два или три пати дневно. Или пак обидете се со капсули од 120-240 мг три пати дневно. На оваа билка и се потребни 4 до 8 недели за да ги почувствувате ефектите.
Депресија
Кантарионот е шампион во третирање на депресија. Истражувачите заклучиле дека цветовите од кантарионот се исто толку ефикасни како и фармацевските лекови, но имаат половина секундарни ефекти. 

Оваа билка ги намалува стрес хормоните во вашето тело. 

Дозирање: по правило се пие чај три пати дневно или пак капнете 30 капки екстракт од кантарион во чаша со вода 4 пати дневно. Бидете трпеливи. Потребни се четири до шест недели за да го подобрите своето расположение. 

Доколку не почувствувате подобрување и после осмата недела, консултирајте се со лекар за промена на третманот. Секако консултирајте се и пред да ја комбинирате оваа билка со други лекови бидејќи може да ги намали нивните ефекти, како што е случајот со контрацептивните пилули и лековите за ХИВ и срце.
Побарајте совет од доктор или терапевт доколку вашата депресија е сериозна или пак се чувствувате суицидно. Не е тестирано кај бремени жени и доилки затоа консултирајте се со медицинско лице.
Дијабет
Гимнема е билка која може да ги редуцира симптомите на дијабетис со стимулирање на панкреасот да испумпува повеќе инсулин. Оваа билка со векови се користи во Индија како природен лек за дијабетис, но истражувањата се сеуште прелиминарни. 

Во една студија е објавено дека оваа билка помага при регулирање на нивото на шеќер во крвта и затоа се препорачува на оние лица кои страдаат од дијабетис тип 1 и 2 задолжително со претходна консултација со лекар.

Дозирање: дијабетисот е сериозна состојба, затоа секогаш консултирајте се со медицинско лице дури и кога не примате други лекови. Земајте 400 мг три пати дневно со оброк. За да ги забележите придобивките од оваа билка потребни се три до четири недели. 

Има малку секундарни појави, но консултирајте се со лекар доколку сте бремени ила пак доите.
Зголемена простата
Повеќето мажи над 50 години и повеќе треба да знаат за назабената палма (Serenoa repens). Оваа билка ги редуцира проблемите со зголемена простата што е карактеристичен проблем на возрасните мажи. 

Прегледите направени кај повеќе од 20 пациенти покажале дека оваа билка ги намалува симптомите на зголемена простата, вклучувајќи и ноќно мокрење и е ефикасна исто како и препишаните лекови но со помалку споредни ефекти.

Дозирање: консумирајте 320-640 мг од оваа билка во текот на денот. Многу подобро ќе се апсорбира доколку ја консумирате со оброк кој содржи малку маснотии. Ќе почнете да ги забележувате промените за 6 недели. 

Оваа билка може вештачки да го намали специфичниот антиген (ПСА) за кој се смета дека укажува на ризик од канцер на простата., затоа консултирајте се со вашиот лекар.
Замор
Најдобар отстранувач на заморот е билката сибирски женсен (Siberian ginseng). Оваа билка сигурно и ефикасно ја зајакнува надбубрежната жлезда така што вашето тело подобро реагира на стрес (нешто што може сите да го користиме). 

Исто така билката жансен може да го регулира и циклусот на спиење поради што ќе се чувствувате поодморени, а може да го подобри и нивото на енергија кај сменските работници.

Дозирање: консумирајте капсули од 400 мг или 15-20 капки течен екстракт. Едната доза земајте ја со појадок, а другата со ручек. Избегнувајте да ја консумирате доцна во текот на денот бидејќи тешко ќе заспиете ноќта. 

Би требало да се чувствувате помалку заморни само по неколку часа од земањето на првата доза. Не смее да се користи за време на бременост и доење, доколку имате срцеви проблеми или пак висок крвен притисок.
Алергија на поленов прав
Доколу страдате од алергија на поленов прав, билката видова трева (Euphrasia officinalis) е феноменално решение. Оваа билка прави вашиот имунолошки систем да биде помалку реактивен на надворешните алергени. 

Научниците истакуваат дека таа содржи анти воспалителни компоненти кои го намалуваат отокот, чешањето и течењето на носот.

Дозирање: земете ¼ од лажичката течен екстракт од билката четири пати на ден. Би требало да почувствувате подобрување уште во првите 24 часа, иако кај некои тоа може да биде и подоцна. 

Значи оваа билка е безбедна за употреба, но немојте да ја употребувате без консултација со доктор доколку сте бремени или пак доите.
Херпес
Херпесот е вирус кој може да биде заразен, но ќе бидете изненадени од сознанието дека градинарска билка може да ги намали симптомите. Билката матичник или маточина (Melissa officinalis) се користи за превенција и лекување на чир и генитален херпес кои се предизвикани од херпес вирусот. 

Состојките од билката се врзуваат со рецепторите на вирусот со што спречуваат негово ширење. Оваа билка исто така ги намалува симптомите на чешање, печење, отекување и штипење, а го забрзува и зараснувањето. 

Со редовно користење на крема на база на маточина може да се спречи повторното избивање. 

Дозирање: нанесете тенок слој од кремата на база на маточина врз областа која сакате да ја третирате најмалку четири пати на ден. Веднаш ќе почувствувате олеснување. Оваа билка нема негативни ефекти и може да ја користите локално и за време на бременост. 

Бидејќи херпесот е заразен, билката маточина не може да го спречи неговото ширење кај други лица.
Висок крвен притисок
Билката глуварче може да го намали високиот крвен притисок. Оваа билка делува како диуретиците со намалување на волуменот на крвта, со што се намалува крвниот притисок. 

Дозирање: земајте капсули од ливчињата на глуварчето (не од коренот) од 400 до 800 мг поделено во две дози со оброк. За неколку часа ќе ги забележите диуретичките ефекти (односно ќе уринирате почесто) што ќе доведе до намалување на крвниот притисок. 

Немојте да го земате глуварчето доколку имате камен во жолчка или обструкција на жолчниот канал бидејќи може да доведе до влошување на проблемот. Консултирајте со вашиот лекар пред употреба на оваа билка доколку сте бремени или доите. 

Диуретиците може да го намалат дејството на некои лекови, затоа консултирајте се со вашио лекар.
Висок холестерол
Никој не знае како точно делува индиската билка гугул, но таа може да го поврзе холестеролот во вашето црево со што ќе го елиминирате уште пред и да навлезе во крвотокот. 

Истражувачите го истражувале дејството на оваа билка повеќе од 30 години и заклучиле дека таа го намалува серумскиот холестерол за 18%, ЛДЛ (лошиот) холестерол за 13% и триглицеридите за 12%. 

Дозирање: доколку имате висок холестерол, користете гугул но под контрола на вашиот лекар. Земајте 250 до 500 мг три пати дневно со оброк. Консултирајте се со медицинско лице доколку сте бремени или доите. 

Во ретки случаеви, некои луѓе може да почувствуваат блага болка во стомакот, гадење или осип по кожата, во тој случај намалете ја дозата.
Несоница
За пријатни соништа користете ја билката валеријана. Оваа билка содржи супстанца која има помага на луѓето да се опуштат и заспијат. Во Германија била споведена една студија во која биле вклучени 75 лица што страдаат од несоница. 

Еден дел од нив земале валеријана, а друг дел лекови за несоница 30-на минути пред спиење. Билката дејствувала исто така добро како и лековите и имала помалку нус појави. Друга студија покажала дека валаријаната им помага и на луѓето кои не можат да спијат од стрес.

Дозирање: земете ½ лажичка течен екстракт во чаша со вода за време на вечерата и уште еднаш пред легнување. Оставете го шишенцето покрај креветот и доколку се разбудите во текот на ноќта ставете уште ½ лажичка. 

Најдете течен екстракт направен од свеж корен кој е подобар од таблетите или течниот екстракт направен од сушена валеријана. Не земајте од оваа билка доколку имате испиено повеќе од една или две чаши вино со вечерата, алкохолот може да ги зголеми ефектите на билката. 

Со земеање на билката некои луѓе може да бидат повеќе стимулирани отколку смирени. Запрете со нејзино земање доколку се чувствувате нервозни. Советувајте се со медицинско лице пред земање на валеријана доколку сте бремени или доите.
Синдром на раздразливи црева
Само мала количина на пеперминт масло (масло од нане) може да ги намали симптомите предизвикани од синдромот на раздразливи црева. Маслото ги опушта мускули во дебелото црево, ги спречува грчевите и болката што ги мачи лицата кои страдаат од овој синдром.
Исто така може да помогне и при констипација, чест симптом на синдромот, со зајакнување на мускулните констракции така што отпадокот се исфрла преку цревата. Неодамнешните истражувања покажуваат дека капсулите од нане ефикасно ја намалуваат болката кај децата со овој синдром.

Дозирање: земајте обложени капсули кои содржат 0,2 мл пеперминт масло една со вечерата и уште една пред спиење. Обложените капсули остануваат цели се додека стигнат до цревата, каде што ги ублажуваат симптомите на ИБС.

Ментолот од пеперминт маслото кај одредени лица може да предизвика киселина во желудникот (доколку се случи тоа, земајте го пред вечерата). Не ги земејте за време на бременост и доење без консултација со медицинско лице.
Губење на меморијата
Доколку вашата меморија попушти, многубројните истражувањата ја неведуваат индиската билка бацопа (Bacopa monnieri) за која сметаа дека може да ја изостри. 

Студиите откриваат дека возрасните лица кои секојдневно консумираат од билката бацопа имаат подобра краткорочна меморија бидејќи оваа билка делува со активирање на мемориските секции во мозокот, што овозможува тие да функционираат подобро.

Дозирање: доколку користите прав од билката бацопа, измешајте ¼ до 1 лажичка во чаша вода и пијте 3 чаши дневно. Доколку користите капсули, земајте капсули од 60 мг три пати дневно. 

Ќе забележите подобрување од втората до четвртата недела, но мора да ја земате секојдневно за да има резултати. Придобивките ќе ги чувствувате се додека ја земате билката. Нема негативни ефекти, но консултирајте се со медицинско лице за време на бременост и доење.
Мигрена
Доколку страдате од мигрена, мора да се обидете со билката дива камилица (Tanacetum parthenium). Многубројните студии покажуваат дека оваа билка ја спречува мигрената кај повеќето луѓе и има помалку несакани ефекти. 

Оваа билка го инхибира ослободувањето на серотонин, елемент во мозокот кој може да ја активира мигрената и го опушта стегањето на крвните садови во главата.

Дозирање: земајте 125 мг од оваа билка два пати дневно. Можеби ќе бидат потребни 4 недели секојдневна употреба пред да ги забележите првичните резултати. Меѓутоа нема да ја спречи мигрената која е веќе започната.
Во ретки случаи може да предизвика блага вознемиреност на стомакот. Консултитајте се со медицинско лице доколку користите конвенционални лекови за мигрена иако не делува врз нив. Да не се користи за време на бременост и доење без консултација со лекар.
Ноќно губење на видот
Доколку имате проблем со вашиот вид штом падне ноќ, боровинка е вистинското решение за вас. Виолетовите пигменти во плодот на боровинката, го регенерираат важниот протеин кој им помага на очите да се адаптираат на промените во количината на светлината. 

Овој пигмент е нарушен од сончевата светлина, при што доведува до замаглување на видот. Боровинката исто така ги штити очите од оштетување од страна на слободните радикали предизвикани од староста и сончевата светлина, а екстрактот од боровинка го запира и прогресот на катаракта и оштетувањата во врска со дијабетис.
Дозирање: земајте капсули од 120 до 240 мг двапати дневно или јадете ¼ или ½ од чашата боровинки во текот на денот. Консултирајте се со медицинско лице доколку сте бремени или доите.
Чир во желудникот
Докажано е дека деглициринизираниот екстракт од сладок корен (лат. Glycyrrhiza glabra) помага и во лекување на чир во желудникот така што го обложува ткивото и го намалува воспалението. 

Оваа билка го зголемува нивото на масните киселини при што помага во заштитата и лекувањето на чиреви. Повеќето студии откриваат дека третирањето на чир со оваа билка е исто толку ефикасно како и со конвенционалните лекови но со помалку негативни ефекти.
Всушност, конвенционалните лекови го потиснуваат излачувањето на масните киселини со што го зголемуваат ризикот од појава на чир и крварење.
Дозирање: џвакајте 2 до 4 таблети по 250 мг два пати дневно со оброк. Оваа билка е безбедна за долготрајно користење, но за да имате резултати мора да ја внесувате секојдневно. Доколку инфекцијата е предизвикана од бактерија бидете свесни дека оваа билка не ги убива бактериите. Во тој случај заедно со лицориа користете ја и билката канадски жолт корен (Hydrastis canadensis). 

Оваа билка содржи антибиотско соединение наречено берберин кој ги уништува бактериите и затоа е позната како најделотворен природен антибиотик. Земајте 4 капсули од 500 мг жолт корен во текот на денот со оброк. 

Меѓутоа внимавајте, долготрајната употреба може да им пречи на добрите бактерии во вашите црева, затоа не ја користите подолго од една недела без консултација со медицинско лице. Избегнувате ги обете билки за време на бременост и доење.
Проширени вени
Дивиот костен може да ги минимизира проширените вени и да го спречи нивното понатамошно појавување. Аесцинот и другите состојки на оваа билка ги подобрува слабите капилари и вени, ги намалува проширените вени, ја олеснува болката и отокот.
Дивиот костен ефикасно ја намалува болката во нозете предизвикана од хронична венска инсуфициенција (состојба која е во врска со проширените вени) четири пати поефикасно од плацебо. Сепак оваа билка третира само состојба на благо до умерено проширување на вените, а доколку вашата состојба е сериозна оваа билка нема да ви помогне.
Дозирање: земајте капсули див костен од 300 мг два пати дневно. Како превенција од проширени вени земајте 2 капки течен екстракт три пати дневно. Резултатите ќе почнете да ги забележувате после четири до осум недели употреба.

Искуството покажува дека со употреба на оваа билка може да почувствувате некои споредни ефекти како вознемиреност во стомакот, главоболка и гадење и во тој случај редуцирајте ја дозата. 

Дивиот костен ја ослабнува крвта, затоа немојте да го користите заедно со други лекови или аспирин или пак пред операција. Консултирајте се со медицинско лице за време на бременост и доење</text>
      <sha1>tlzydovq3f9wqutq7w3wp3wu0elisj3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Латински јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3406</id>
    <revision>
      <id>9971</id>
      <parentid>8931</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T06:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Romaine</username>
        <id>264</id>
      </contributor>
      <comment>--&gt; Wikidata</comment>
      <origin>9971</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="pouyewf2041zi2slx4jc7e8ece3ll8n" xml:space="preserve">[[Категорија:Јазици]]</text>
      <sha1>pouyewf2041zi2slx4jc7e8ece3ll8n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ФУНКЦИОНАЛИЗАМ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3423</id>
    <revision>
      <id>8391</id>
      <timestamp>2011-09-22T08:10:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.219.85</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Функционалистичката социологија се појавила во триесетите години на дваесетиот век....</comment>
      <origin>8391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1421" sha1="jz643y6oet2f9sfqc09tbowb1dswihh" xml:space="preserve">Функционалистичката социологија се појавила во триесетите години на дваесетиот век.Нејзини најзначајни претставници се '''Талкот Парсонс''' (1902-1978) и '''Роберт Мертон''' (1910-2001). Основна карактеристика на функционализмот се состои од тоа што секоја општествена појава се објаснува соо нејзината функција во општтеството.Функционализмот ги проучува само оние функции кои ја одржуваат само рамнотежата во општеството а не промените.Но сепак состојбата на рамнотеза не значи апсолутна неменливост.Според нив,можени се промени но во рамките на системот, а не промени во веќе постоечкиот систем.Исто така важна за функционлизмот е и поделбата на Мертон кои разликува функции кои придонесуваат за адаптација и дополнивање на еден систем и дисфункции што ја спречуваа таа адаптација.</text>
      <sha1>jz643y6oet2f9sfqc09tbowb1dswihh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АПЕЛ ДО МАКЕДОНЦИТЕ ВО БУГАРИЈА - 1944</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3431</id>
    <redirect title="Апел до Македонците во Бугарија - 1944" />
    <revision>
      <id>8408</id>
      <timestamp>2011-10-19T09:12:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>[[АПЕЛ ДО МАКЕДОНЦИТЕ ВО БУГАРИЈА - 1944]] преместена како [[Апел до Македонците во Бугарија - 1944]]</comment>
      <origin>8408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="97" sha1="phubrxj7o7mffqk25hkrg70kd6djilj" xml:space="preserve">#пренасочување [[Апел до Македонците во Бугарија - 1944]]</text>
      <sha1>phubrxj7o7mffqk25hkrg70kd6djilj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Петре М. Андреевски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3433</id>
    <revision>
      <id>8412</id>
      <timestamp>2011-10-24T10:07:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Orelce</username>
        <id>1127</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B5_%D0%9C._%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8</comment>
      <origin>8412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128" sha1="ft9cy4b2wzh0nwg0vsq0oyyxwsteudg" xml:space="preserve">http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B5_%D0%9C._%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8</text>
      <sha1>ft9cy4b2wzh0nwg0vsq0oyyxwsteudg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Bot</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3455</id>
    <revision>
      <id>8441</id>
      <timestamp>2011-11-22T22:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wikitanvir</username>
        <id>794</id>
      </contributor>
      <comment>'Creating widely used bot template as it does not exist on this wiki. Feel free to translate this template in your local language or redirect it to the relative template if that already exists in a different name'</comment>
      <origin>8441</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1005" sha1="if4ebu16c46qmqztdy0yaokehbekb5m" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;padding: 8px; border: 2px solid #000; width: 80%; text-align: justify;&quot;
|- valign=&quot;center&quot;
| [[File:Crystal Clear action run.svg|90px|left|link=]] || '''This user account is a [[m:en:Wikipedia:Bots|bot]], operated by [[User:{{{1}}}|{{{1}}}]] ([[User talk:{{{1}}}|talk]]).'''&lt;br /&gt;It is not a [[m:en:Wikipedia:Sock puppetry|sock-puppet]], but rather an automated or semi-automated account for making repetitive edits that would be extremely tedious to do manually.&lt;br /&gt;''Administrators: if this bot is malfunctioning or causing harm, please [{{fullurl:Special:Blockip|wpBlockAddress={{PAGENAMEE}}&amp;wpBlockExpiry=indefinite&amp;wpAnonOnly=0&amp;wpEnableAutoblock=0&amp;wpCreateAccount=0&amp;wpBlockReason=Bot%20malfunctioning:%20}} block it].''
|}&lt;noinclude&gt;
== Documentation ==
* Replace &quot;Example&quot; with your bot's username.
{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;100%&quot;
|-
! width=&quot;150px&quot; | Code 
! Result 
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Bot|Example}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Bot|Example}}
|}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>if4ebu16c46qmqztdy0yaokehbekb5m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Скапоцени камења</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3465</id>
    <revision>
      <id>8464</id>
      <parentid>8463</parentid>
      <timestamp>2012-01-07T02:18:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bubushubu</username>
        <id>1171</id>
      </contributor>
      <comment>/* Изворот на бојата */</comment>
      <origin>8464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="90646" sha1="elxkfrav2wyi0xvk6pzre2cwsxax691" xml:space="preserve">{{dead end|date=January 2012}}
{{not English|1=Macedonian|date=January 2012}}
{{unreferenced|date=January 2012}}
 
=== '''Скапоцен камен''' ===


==== '''''Скапоцен камен или скапоценост''''' ====
 (исто така и се нарекува драг или полудраг камен,драгоцен или бесценет ) е парче од минерал кој во исполирана и изделкана форма  се користи за правење накит или други украси. Меѓутоа одредени карпести (како lapis lazul ,(син камен)) и осргански материјали ( како килибарот или ахатот(црн килибар)) не се минерали но сепак се користат за изработка на накит поради нивниот сјај или нивните физички особини кои имаат уметничка вредност.Реткоста е уште една  карактеристика која што ја дава вредноста на скапоцениот камен. Уште од 19 век , од најраната антика освен за накит , изрезбаните и  гравираните скапоцени камења како  пехарите биле најголемите луксузни уметнички форми,Резбаријата на Carl Fabergé  била последната најзначајна изработка во оваа традиција.


==== '''Особености и подредба''' ==== 

Традиционалната подредба на западот,останата уште од античките грци, започнала со разликувањето на драги и полу-драги камења.Слични разликувања се направени и во другите култури.Во современата употреба  драги камења се :дијамантот , рубинот, сафирот и смарагдот, а сите останати се полу-драги. Oваа разлика ја одразува реткоста на овие посебни камења,како и нивниот квалитет уште од древни времиња. Сите се проѕирни со префинета боја на својата чиста форма .

 Другите камења се подредени според својата боја, проѕирност и цврстина. Традиционалната особеност не ги погодува модерните вредности , на пример додека гранатот е релативно евтин,, зелениот гранат наречен Tsavorite , може да биде многу повреден отколку смарагдот од среден квалитет. цврст камен  е уште еден ненаучен израз за полудрагите камења кои се употребуваат во историјата на уметноста и археологијата. Употребата на термините  &quot;скапоцени&quot; и &quot;полу-скапоцени&quot; во трговски контекст се  веројатно погрешни , бидејќи   лажно опфаќа  одредени камења кои  се во основа  повеќе вредни од другите.

Во денешно време камењата ги идентификувааат гемолози кои што ги опишуваат скапоцените камења ,како и нивните особености  користејки стручна терминологија што се однесува на полето на гемологијата.Првата карактеристика што гемолозите ја користат за да го откријат видот на скапоцениот камен е нивната хемиска структура .На пример , дијамантите се направени од јаглерод (C) a рубините од алуминум оксид (Al2O3). Следува дека многу скапоцени камења се кристали кои што се распоредени според својот кристален систем каде  што има правоаголни, триаголни или моноклонски. Другиот термин што се употребуве е Хабитен , за оние форми на скапоцени камења што најчесто се наоѓаат. На пример дијамантите, кои имаат кубичен кристален систем   најчесто се најдени како осмоаголници(октаедарни).

Скапоцените камења се подредени под различни групи, видови и различности.На пример рубинот е од црвениот спектар на видот Корунд, додека пак било која друга боја на корундот се смета за сафир. Смарагдот(зелен),аквамаринот(син), берил(црвен), хелиодор(жолт) , морганит(розев) сите овие се видови на Берилот.

Скапоцените камења се карактеризираат со индекс на прекршување на светлината , пространетост, специфична гравитација , цврстина,расцепи, пукнатини и сјај.Тие може да покажуваат состојба на колоритност или на двојно прекршување. Тие може да имаат луминисценција и карактеристично впивање на спектар. Некоја честичка или пукнатина може да биде присутна  како негова содржина.
Скапоцените камења исто така може да бидат подредени во однос на нивната ,,вода,,(квалитет) .  Ова е познато подредување на овие камења според нивниот сјај,прозирност или пак блескавост. Најпрозирните камења се сметаат за најквалитетни ,додека второстепени и третитостепени  се оние со помала прозирност.

==== '''ВРЕДНОСТ''' ====
Нема сеопфатен систем за проценка на скапоцените камења.Дијамантите се оценуваат  со употреба на систем кој го развил Гемолошкиот институт на Америја( ГИА) уште од 1950те години. Од историска гледна точка сите скапоцени камења биле оценувани со голо око. ГИА системот вклучувал и голем новитет: 10 пати голем коефициент на зголемување како класичен облик  за оценување на чистината на каменот. Другите пак сеуште се проценуваат според  голото око . 

Претставен е нов мнемониски уред таканаречен;,,Четирите критериуми,, (боја , форма , чистина и карат ) кој ке им помогне на потрошувачите да ги разберат факторите кои се употребуваат за да се оцени еден дијамант. Со изменување , овие категории може да бидат корисни при оцена на сите скапоцени камења.  Четирите критериуми имаат различна тежина во зависност од тоа дали  се применуваат на обоени  скапоцени камења  или на  безбоен  дијамант.  За  дијамантите, се намалува  примарниот фактор за вредност, проследен со јасност и боја.

Дијамантите се створени да блескаат , да ја разложат својата светлина во составните бои на виножитото, исечкани во светлосни мали парченца (светкавци) , и  доставени до човечкото око (сјај). Но доколку ја задржат својата грубо-кристална форма ,дијамантот нема да ги има овие особености,затоа за да постигне ова потребна е посебна техника која е наречена брусење .Камењата кои имаат своја боја , вклучувајки ги и обоените дијаманти, основни одлучувачи на квалитетот се нивната чистина и  убавината на таа боја .

Физичките карактеристики кои ги прават обоените камења скапоцени се бојата,јасноста на бојата во помала мера(смарагдите секогаш се во помал број)кога се отсекуваат како необични оптички феномени како што се појасна боја и астерија (ефект на звезда). Јаснотијата на бојата е нерамна со создавањето на бојата во скапоцениот камен. Грците, на пример  многу го  вреднуваат  ефектот на звездата кој се наога во каменот, кој се сметал како моќна љубовна магија,а Елена Тројанска била позната по носењето на ѕвездениот корунд.

Од историска гледна точка скапоцените камења биле класифицирани во драги и полу-драги камења. Таквата дефинираност на овие камења постојано се менува и варира заедно со културата, и од секогаш била тешка задача да се одлучи што е тоа што скапоцените камења ги прави да бидат скапоцени.

На страна од дијамантот пак , рубинот, сафирот, смарагдот , бисерот(кој не е скапоцен камен) и опалот се смета дека се скапоцени. Аметистот се сметал за скапоцен камен исто така како и во Грција се до пронаогањето на поголема маса  во Бразил во 19ти век.Дури и во последниов век определени скапоцени камења како што се аквамаринот ,оливинот и   мачкиното око се популарни и поради тоа се сметаат за скапоцени.

Денес во наше време пазарот не прави таква разлика. Многу скапоцени камења се употребуваат како најскап накит, секако зависно од заштитното име на дизајнерот, модните трендови,понудата на пазарот, обработката и тн. И покрај тоа дијамантите, рубините,сафирите и смарагдите сеуште имаат  репутација која што ги надминува другите скапоцени камења.
Ретки или пак необични камења во главно се сметаат оние кои што едвај се среќаваат од страна на познавачите вклучувајќи ги андалузитот,аксинитот, каситеритот, клиногумитот и црвениот берил.

Цените на скапоцените камења може многу  да се променат (како и оние на  танзанитот низ годините) или може да бидат доста стабилни или непроменливи (како оние на дијамантите). Всушност цените на големите скапоцени камења за карат се повисоки отколку на оние помалите , но популарноста на одредена величина на каменот може да делува врз цената. Просечните цени може да се одвиваат од 1 американски долар за карат за нормален аметист до 20.000-50.000 американски долари за трикаратниот колекционерски речиси совршен рубин наречен гулабова црвена крв.

==== '''Брусење и полирање''' ==== 

Некои скапоцени камења се корастат како кристали или пак во некоја друга форма зависно од тоа во каква се наоѓаат . Повеќето од нив сепак се брусат и полираат при што се користат како накит. Мала фабрика во Тајланд обработува  илјадници карати сафир годишно наречени cabochons (елипсовидна форма) и камења кои се обработуваат со фацета(брусалица) со тоа што  полира мали мазни прозорчиња наречени фацети со правилни мерки на прави агли.
Камењата кои се непроѕирни како :опалот, тиркизот,варицитот и тн, се најчесто брусени во елипсовидна форма. Овие скапоцени камења се дизајнирани така да ја покажат бојата на каменот или својствата на неговата површина како на опалот и на ѕвездениот сафир. Се користат  брусни тркала и полирачи за да може да се избруси , обликува  и исполира мазниот камен со форма на купола.

Скапоцените камења кои се проиѕирни се нормално брусени, тоа е метода која што ги покажува оптичките особини  на скапоцениот камен. Доколку аглите се премногу  длабоки или премногу плитки, светлината ке помине низ него и нема да се рефлектира кон гледачот. Брусалицата се користи  за да се држи каменот на рамен круг за брусење и полирање со рамните фацети.. Ретко но сепак се користат брусалици кои користат виткани кругови за да брусат и полираат виткани фацети.

==== '''Боја''' ====

Бојата на било кој материјал се должи на светлината од самата природа. Дневната светлина  , која се нарекува и бела светлина, е всушност комбинација на сите бои од спектарот . Кога светлината ке погоди некој материјал, повеќето зраци од светлината се впива додека пак мало количевство на одредена фреквенција или бранова должина се рефлектира. Делот кој се рефлектира окото го прифаќа како боја. Рубинот изгледа црвен затоа што ги  впива комплетно сите бои на дневната светлина (сина и жолта на пример) додека пак ја рефлектира црвената светлина.
Истиот материјал може да се појави во повеќе различни бои. На пример рубинот и сафирот го имаат истиот хемиски состав (двата камења се корунд) но имаат различни бои. Може да се случи дури и истиот скапоцен камен да има различни бои : кај сафирот се појавуваат неколку различни нијанси на сина и розева , а елегантниот сафир се експонира со цел круг на бои од жолта до портокалово-розева од неодамна е наречен Padparadscha sapphire.(папрадаша сафир)

Разликата во боите се базира на атомската структура на каменот . Иако различните камења во суштина имаат ист состав , тие не се сосема еднакви. Секој момент некој атом е заменет со сосема некој друг различен атом (може да биде во неколку , како еден во милион атоми.). Овие така наречени примеси се доволни за да впијат одредена боја , а да остават другите бои да немаат никаков ефект врз каменот.
На пример берилот , кој е безбоен и е во своја чиста минерална форма, станува смарагд со примеса на хром. Доколку додадете манган наместо хром, берилот ке стане розов морганит. Со железо тој станува аквамарин.
Некои обработки на скапоцените камења го користат фактот дека овие примеси може да бидат управувани, со тоа што ке ја сменат бојата на скапоцениот камен.

==== '''ОБРАБОТКАТА''' ====

Скапоцените камења најчесто се  обработуваат за да  ја сменат бојата и бистрината на каменот. Вредноста на каменот може да зависи  од видот и степенот на обработка . Некои обработки доста се користат бидејќи некои камења се цврсти , додека пак другите најчесто и не се употребуваат бидејки  бојата на скапоцениот камен не е цврста и може да се врати во првобитната нијанса.

==== '''ТОПЛИНА''' ====

Топлината може да придонесе за бојата и јасноста на скапоцениот камен. Процесот на загревање со векови им е доста познат на обработувачите на скапоцени камења , и за многу видови на камења веке и загревањето на каменот е веке вообичаена техника. Повекето цитрини се направени со загревање на аметистот, а пак со  делумно загревање на силен степен се добива Аметрин- камен кој е половина аметист и половина цитрин. Аквамаринот најчесто се загрева за да се остранат жолтеникавите нијанси и да се смени зелената боја во посакуваната сина или за да се прочисти веке постоечката сина боја во почиста сина.

Скоро цел танзанит се загрева на пониски температури за да се остранат кафените тонови и да се добие посакуваната сино-виолетова боја. Значителен дел од сите сафири и рубини се обработува со разновидни обработувања на топлина за да се истакнат бојата и  јасноста.

Доколку накитот со дијаманти се загрева(при поправки) дијамантот треба да се заштити со борова киселина, а пак дијамантот (кој е чист јаглен) може да изгори на површината или пак комплетно . доколку накит кој содржи сафири или пак рубини се загрева не треба да биде обложен со борова киселина или било која друга супстанца  бидејки ова би можело да ја изгребе површината , значи не треба да бидат заштитени како што тоа го прават со дијамантот.

Сеедно дали скапоцениот камен е природен или лабораториски направен( вештачки) камен, особеностите на било кој од нив се еднакви. Вештачките имаат по интезивна боја ако примесите не биле во лабораторија или пак не ја измениле јасноста на бојата на каменот.

==== '''КВАРЦ'''
 ====
''''Кварцот'''' е втор најмногу простран минерал на земјината кора после фелдспатот. Направен е од системот на SiO4 каде што секое соединение на кислород се дели на два тетраедара давајки им ја целовкупната формула SiO2 . Има доста разни видови кварц, од кои некои се и полудраги камења .Особено во Европа и средниот исток , разновидноста на кварцот постои уште од античко време од најчесто користените минерали за правење на накит и резби на камен.

=== '''СООДНОСОТ И СТРУКТУРАТА НА КРИСТАЛОТ''' ===

Кварцот припаѓа на триагоналниот кристален систем.Идеалната кристална форма е шестрана призма со шестранични пирамиди на секој крај. Во природата кварцните кристали се најчесто сплеткани,искривени или пак толку сраснати со густо распоредени кристалчиња од кварц или други минерали што едвај им се познава дел од нивната форма, или заедно се појавуваат во големо распространување.
 Добро обликуваните кристали во буквална смисла се формираат во лежиште  каде што имаат  спокоен раст во празнината, но бидејќи кристалите мора да бидат прилепени кој другиот крај на матрицата,само еден крај во вид на пирамида е присутен. Во Херкимер Каунти, Њујорк забележана е појава каде што Херкимер дијамантите имаат завршетоци на двата краја.  Кварцниот отвор е таква состојба каде што празнината е речиси тркалезна по форма, која што е обложена со кристали кои се насочени кон внатрешната страна.

==== '''ПОВРЗАНИ КВАРЦНИ (СИЛИКА) МИНЕРАЛИ''' ====

Тридимитот и кристобалитот се SiO2 полиморфи со висока температура кои што се среќаваат во висококварцните  вулкански карпи.Коезитот е погуст кварцен полиморф(многуобличен) кој може да се најде на места  кои некогаш биле погодени од метеор, или пак во метаморфните карпи (што си го променуваат изгледот) формирани под притисок поголем од оној кој што е вообичаен за земјината кора.

==== '''ВЕШТАЧКИ КВАРЦ''' ====
Повеќето кварцови кои се употребуваат во микроелектрониката се произведени по вештачки пат. Големи , во стерилизатор преку хидротермален процес се создадени совршени  кристали. Процесот вклучува обработување на здробените природни кварцови со топол воден раствор на база на натриум хидроксид.
Хидроксидот се употребува како минерализер т.е тој помага да се испушти хранливата состојка на кварцот. Потребни се високи температури, најчесто околу 675 °C . Растворениот кварц тогаш се кристализира во кристални зрна на прилично пониски температури. Во 2005та година во САД се произведени речиси 200 тони кварц . Вештачкиот кварц најчесто се проценува според неговиот основен Q фактор,кој е  мерка на неговата пиезоелектричка реакција и негов индикатор за чистината на кристалот.
	
==== '''УПОТРЕБА''' ====

Кварцот е извор на многу силиконски соединенија како силиконите( на пример високо квалитетните полимери) силиконот (на пример микроелектроните) и многу други компоненти од трговско значење. Кварцот во форма на песок е намален преку карботермичка реакција како прв чекор во овие интезивно енергетски процеси.

==== '''ПИЕЗОЕЛЕКТРИКА''' ====

Кварцните кристали имаат пиезоелектрични особини:тие развиваат електричен потенцијал  при примена на механички притисок. Првата примена на кварцните кристали била со фоногравските магнети. Најчеста пиезоелектрична употреба на кварцот денеска е како кристален осцилатор. Кварцниот саат е познат уред кој користи минерал. Фреквенцијата на кварцниот осцилатор е сменета со механично полнење, а ова се користи за многу прецизни мерки  на многу мали промени на масите во кварцниот микробаланс и во плазма мониторите. Во 1880 година Жак и Пјер Кири ги откриле функциите на пиезоелектриката на кварцот  . Болтер Гајтан Кади во 1927година прв го развил Кварцниот осцилатор или резонатор .

==== &lt;big&gt;Скапоцените камења и разноликите каменорезсци&lt;/big&gt; ====

Најзначајната разлика помеѓу видовите на кварцот е микрокристалинот(посебни кристали видливи со голо око)  и видовите на крокристалинот или на криптокристалинот (агрегати на кристали видливи само под висок степен на зголемување)

==== &lt;big&gt;Видови на необработени  кристали&lt;/big&gt; ====

Чистиот кварц,народски наречен карпест кристал (понекогаш наречен бистар кварц) е безбоен и проѕирен или делумно проѕирен. Најчести обоени видови се: цитринот , розевиот кварц, аметистот, сивиот кварц,и млечниот кварц.

=== '''&lt;big&gt;Цитрин&lt;/big&gt;''' ===

Цитринот е вид на кварц чија боја се движи од бледо жолта до кафена. Природниот цитрин е многу редок : комерцијалните цитрини се термички обработен аметист. Цитринот содржи и траги од Fe3+  и навистина многу тешко се наоѓа . Името доаѓа од латинскиот збор citrina кој значи ,,Жолта,,.

=== '''Розев Кварц''' ===

Розевиот кварц е вид на кварц кој се одликува со бледо розева боја до розевкасто црвена боја.Бојата обично се смета како резултат на количината на трагите од титаниум, железо и манган во поголема количина. Некои видови на кварц содржат микроскопски рутил игли кои произведуваат соѕвездие во преносна светлина. Последните истражувања за прекршувњето на зраците констатираат дека бојата се должи на тенките мискроскопски влакна од можниот думортиерит со поголема количина на кварц.
Во кристална форма (многу ретко се наоѓа) е наречен розев кварц и неговата боја се мисли дека е произведена од трагите на фосфатот или алуминиумот. Бојата во кристалите е очигледно осетлива на светлина и е предмет на избледување. Првите кристали биле пронајдени во пегматитот блиску Румфорд, Маин , Америка, но повекето кристали на пазарот доагаат од Минас Гераис, Бразил.

=== '''Аметист''' ===

Аметистот е форма на кварц чија боја е од светла до темна или пак виолетова мат .
Сивкаст Кварц 
Сивкастиот кварц е сив , проѕирна верзија на кварцот, според бистрината е од скоро целосно проѕирен до кафено – сив кристал кој е скоро непроѕирен.


=== '''Млечен кварц''' === 

Млечниот кварц можеби е еден од најчестиот вид на кристалниот кварц и може да се најде речиси насекаде. Белата боја може да се предизвика со течна содржина  на гас, течност или и двете , заглавени додека трае формирањето на кристалот . Заматеноста која е создадена при оваа содржина вистински  ја ограничува неговата употреба во повеќето оптички и квалитетни примени на скапоцените камења.

=== '''РУБИН''' ===

Рубинот е розева до крваво-црвена боја , вид од минерални корунди (алуминиум оксид). Црвената боја е предизвикана главно поради присуството на елементот хромиум. Неговото име доага од латинскиот збор ruber, што значи црвен. Другите видови на квалитетните корундуми се наречени Сафири. Рубинот се смета за еден од 4те драгоцени камења , заедно со сафирот, смарагдот и дијамантот.
Цената на рубинот се одлучува според бојата на рубинот. Најсветлиот и највредниот Црвен наречен боја на гулабова крв , кој има голема привилегираност и покрај другите рубини со сличен квалитет. По бојата следи и јасноста : слична е со дијамантите. Резбањето и тежината се исто така важни фактори за одлуката на цената.

=== '''Физичи особини''' ===

Рубините имаат цврстина од 9.0 според Мосховата скала на цврстината на минералите. Од природните скапоцени камењА  само мосанитот и дијамантот се со поголема цврстина од 10,0 според Мохс, а мосанитот е некаде помеѓу корондумот (рубинот) и дијамантот според цврстината. Рубинот е   α-Алуминиум  (нај стабилна форма на Al2O3)  во која мал дел од 3 позитивни јони на алуминиум се заменува со три позитивни јони на хромот. Секој од Cr3+  е опколен осмоаголно со 6 негативни јони на кислород. Ова кристалографско уредување силно влијае на секој позитивен хром, по што резултира на светла апсорпција во зелено-жолтиот регион на спектарот и се претвара во црвена боја на каменото.
 Кога јоните на хромот ја примаат жолто – зелената светлина  таа се претвора во црвен сјај ( луминисценција) . Ова испуштање на сјај , придонесува на црвената боја која што се добива со одземањето на зелената и виолетовата светлина од белата светлина, и додава сјај на изгледот на скапоцениот камен.

Сите природни рубини имаат свои несовршености, вклучувајки ја чистината на бојата и содржината на рутилните иглички познати како ,, свила,,. Обично необработените камења се загреваат пред да се обработат. Скоро сите рубини во денешно време се обработени во некоја форма , а загревањето на камењата е како најсоодветна алатка. Како и да е,  рубините кои воопшто не се обработени во некоја форма а се со одличен квалитет се сеуште на високо место.

Некои рубини покажуваат астеризам или звезда од 3 или 6 точки . Овие рубини се обработени во кабохони за да го истакнат вистинскиот ефект. Астеризмите се најдобровидливи со еден извор на светлина, и  се движат низ каменот  како што  светлината се движи или како што каменот ротира.

=== &lt;big&gt;Природна појава&lt;/big&gt; === 

Могок долината во Горен Мајамар ( Бурма) со векови била главниот извор на рубини во светот. Тоа место има произведено некои од најубавите рубини што некогаш биле пронајдени. Најдобрата боја на мајнмар рубините е опишана како гулабова крв. Во централен Мајнмар , местото Монг Су почна да произведува рубини во текот на 90те и рапидно стана најголемото место за пронаоѓање на рубини. 

Неодамна во Мијанмар е пронајден талог  од рубин лоциран во северниот дел од државата Качин. Рубините уште од дамнешна историја се ископуваат во Тајланд , Палин и Самлоут ,Дистрикт од Камбоџија, Бурма , Индија , Авганистан и во Пакистан. Рубините многу ретко се наоѓаат во Шри Ланка , загоа пак розевите сафири се многу чести. По Втората светска војна во Танзанија, Мадагаскар, Виетнам , Непал, Таџикистан и Пакистан  најдени се траги( талози) од рубин.

 Неколку рубини се најдени и во САД во Монтана, Северна Каролина и Јужна Каролина. Неодамна се пронајдени поголеми талози на рубин под  ледениот гребен на Гринланд. Во 2002 година во Васегес реката во Кенија се пронајдени рубини. 
Постојат извештаи дека се најдени големи остатоци на рубин во Мозамбија , во Нанхубир во Кабо Делгадо во округот на Монтепуез.

Спинелот  е друг вид на црвен скапоцен камен, понекогаш може да се најде заедно со рубинот во склоп на ист камен или мермер. Оние кои немаат толку искуство со скапоцени камења Црвениот  спинел може да го помешаат со рубинот . Како и да е , најпрекрасните црвени спинели може да имаат приближна цена со онаа на просечниот рубин.

==== '''Фактори кои влијаат на вредноста''' ====
 
Дијамантите се оценуваат според критериум  4 ЦС кој е именуван според бојата, обработката и тежината на каратот. Сличните природни рубини се проценуваат со критериумот ЦС како и нивната големина и географско потекло.

==== '''Боја:''' ====

Со вреднувањето  на обоените скапоцени камења, бојата е единствениот најважен фактор. Бојата се дели на три компоненти: нијанска,интезивност и тон. Нијансата се упатува на бојата која што ние ја користиме како секојдневен термин. Прозирни скапоцени камења се наоѓаат во следниве нијанси: црвена, портокалова,жолта,зелена, сина , виолетова, пурпурна и розева.Првите 6 се познати како спектарни нијанси, последните две како изведени спектарни нијанси.Пурпурната е нијанса која што е помеѓу црвена и сина.

Розевата е побледа нијанса од црвена. Во природата има многу малку чисти нијанси на скапоцени камења ,се зборува за примарни , секундарни или терцијални нијанси.Во врска со рубинот , примарната нијанса мора да биде црвена. Сите други нијанси на видот  на скапоцениот камен  корунд се нарекуваат сафир.Рубинот може да има неколку секундарни нијанси. Можни се портокалова, пурпурна, виолетова  и розева.

==== '''ОБРАБОТКА И РАЗУБАВУВАЊЕ''' ====
Подобрувањето на квалитетот на скапоцените камења со нивна обработка е многу честа појава.Некои обработки се употребуваат во скоро сите случаеви и се сметаат за најприфатени. Во текот на доцните деведесетти години,  големата понуда на евтини материјали предизвика ненадеен наплив во понудата на термички обработени рубини, што доведе  до пад на цената на  рубинот.
Под подобрување се подразбира промена на бојата , подобрување на проѕирноста со растворање на рутилни снопчиња, лечењето на фрактурите (испукнатините) или пак нивно целосно полнење .
Најчеста обработка е со примена на топлина. Повекето ако не и сите , рубини на долниот крај на пазарот се применува топлина на грубите камења за да се подобри бојата, да се остранат виолетовата нијанса,сините траги и свиленоста. 
Овие топлински обработки се најчесто на температура од 1800 °C (3300 °F) степени.Некои рубини подлежат на процес со загревање на пониска температура , на јаглени цевки на температура од 1300 °C (2400 °F) степени за 20-30 минути. 
Свилата е само делумно уништена откако бојата се подобрува.

  Другата обработка , која што стана најчеста во последниве години , е со стаклено полнење.Полнењето на исцепините во внатрешноста на рубинот со олово стакло или сличен материјал значително ја подобри провидноста на каменот, правејќи ги претходните рубини кои биле несоодветни да бидат погодни за аплицирање на накитот. Процесот се случува во 4 чекори.

1.Грубите камења се полираат претходно за да се искоренат  сите нечистотии од површината кои што можат да му наштетат на процесот.
2.Грубоста се остранува со Флуороводород
3.Првиот процес на загревање во кои што не се додаваат спојници. Загревањето ги искоренува сите нечистотии од внатрешноста на испукнатините. Иако ова може да се направи на температури до 1400 °C (2500 °F) степени, најчесто се случува на температура од околу 900 °C (1600 °F) степени од свилата која е недопрена. 
4.Вториот процес на загревање е во електрична рерна со различни хемиски додатоци. Најразлични решенија и мешавани се покажаа како успешни , како и да е оловото кое што најмногу содржи стаклен прав е најмногу употребувано во моментов.Рубинот се потопува во масла, а потоа прекриени со прав ставени на плоча се ставаат во рерна каде се загреваат на 900 °C (1600 °F) 1 саат во оксидирачка атмосфера.

Со загревање  портокаловата боја во прав се претвора во проѕирна до обоена жолта паста која што ги исполнува сите испукнатини. Откако ке се олади,бојата  на пастата е целосно проѕирна и значително ја истакнува целосната прозирност на рубинот.
Ако е потребно да се додаде боја , тогаш стаклениот прав може да биде ,, засилен,, со бакар или други метални оксиди како и други елементи на пример натриум, калциум, калиуми др.
Вториот процес на загревање може да се повтори три или четири пати дури и да се применат различни мешавини. Ако се загрее оној накит кој содржи рубини (при поправка) не смее да биде во контакт со борова киселина или со други супстанци доколку тие може да ја вдлабнат површината . Не мора да бидат заштитени какко дијамантот.

=== '''АМЕТИСТ''' ===
Аметистот е виолетова верзија на кварцот кој многу често се користи во накитот. Името доага од античка Грција : ἀ -не , и μέθυστος, methustos –пијаница ,  кое се однесува на верувањето дека овој камен го шптити својот сопственик од опијанување , Античките грци и романи го носеле аметистот и исто така правеле од нив садови за пиење со верување дека тие ке го сопрат опијанувањето. Тој е еден од многуте форми на кварцот. Аметистот е традционален камен за месецот Февруари.

==== '''СТРУКТУРА''' ====

Аметистот е пупрпурна верзија на кварцот   (SiO2), која содржи нечистотии на железо, кое што ја дава пурпурната боја на минералот . Цврстината на минералот е иста како и на кварцот така што го прави погодна за накит.

==== '''НИЈАНСА И БОЈА''' ====

Аметистот  се наоѓа во првични нијанси од75–80%,  светло розево-виолетова до темно пурпурна нијанса, 15–20% од сина и црвена нијанса (зависно од светлосниот извор). Зелениот кварц понекогаш е погрешно наречен зелен аметист што е навистина погрешно и не е прифатливо име за материјал, правилниот термин би бил Празиолит. Другите имиња за зелениот кварц се вермарин, позеленет аметист или лимонов цитрин.
На многу променлив интезитет, бојата на аметистот е најчесто поставена во паралелни ленти на лицето на кристалот. Еден аспект на возвишената уметност ги вклучува брусењето со кое што се добива точната бојата со цел да се направи бојата на избрусените камења , хомогена. Фактот дека понекогаш само тенок слој на виолетова боја е присутна во камен, или дека бојата не е хомогена често го прави за тешка за сечење..
Бојата на аметистот е демонстрирана  како резултат на структура на тривалентно железо (Fe3+). Кога ке се загрее аметистот може да се претвори во жолто-портокалова, жолто –кафена , или пак темно кафена и може да личи на цитрин.

==== '''ИСТОРИЈА''' ====
Античките Египјани  го употребувале аметистот како скапоцен камен и бил во голема мера  застапен во античките скапоцени  резбани камења.
 Грците верувале дека каменот аметист може да го спречи опијанувањето, додека средно европските војници носеле амајлии од аметист како заштитници во битката- Причината е тоа дека се верувало за аметистот дека  лекува луѓе и ги чува  трезни. Во гробовите на англосаксонците во англија биле пронајдени монистри од аметист.

На 1902-та изложба во  Дизелдорф, Германија била презентирана голема геодезија или пак аметист-пештера пронајдена блиску Санта Круз во јужен Бразил  . 
Во 19ти век ,за бојата на аметистот заслужен е присутниот манган. Сепак бидејки е способен да подлежи на многу големи измени па дури и да биде разреден  од  топлина, од некои извори се верува дека  е од органски извор.  исто така се појавува железо тиоцијанат а и сулфур е детектиран во овој минерал .

==== '''ВЕШТАЧКИ АМЕТИСТ''' ====

Вештачкиот аметист е произведен од гама зраци , икс зрачењето на електронските снопчиња на чистиот кварц кој е прв смешан со железни нечистотии. На изложување на топлина , ефектите од зрачењето може делумно да бидат откажани и аметистот да стане жолт кварц , а во накитот се нарекува  само ,,Изгорен аметист,,.

Вештачкиот аметист е направен како имитација на најдобриот, квалитетен аметист. Неговите хемиски и физички особини се толку слични со оние на природниот аметист така што без гемолошки испитувања (кои најчесто се чинат скапи) неможе да се разликува со голема веројантност ,. Има еден тест кој што е врз основа на законот на Бразилското извивање ( форма на  кварцно извивање каде што десните и левите кварцни структури  се комбинирани во еден кристал) кој што може да се употреби како многу полесен идентификатор на вештачкиот аметист . Возможно е споените аметисти да се синтетизираат ,но овој вид не е достапен во големи количини на пазарот.

==== '''МИТОЛОГИЈА''' ====

Грчкиот збор &quot;amethystos&quot; може да се преведе како &quot;непијани&quot;, од грчки A-&quot;не&quot; + methustos &quot;опијанети&quot;. Aметистот се смета за силен противотров против пијанство, и затоа пехарите за вино често биле изгравирани со нив. Во грчката митологија , Дионис , богот на  пијанството  и виното ја прогонувал девицата (девојката) со име Аметистос, која што ја одбивала неговата љубов. Аметистос се молела на боговите да остане чиста , молитва на која што божицата Артемида и одговорила така што ја трансформирала во Бел камен.
 Покорен од желбата на Аметиста да остане чиста ,Дионис истурил  вино врз каменот како курбан , обојувајќи го кристалот пурпурен.
Разноликоста  на приказната вклучува дека  Дионис бил навредуван од смртник па поради тоа  и се заколнал дека ке го  убие следниот смртник кој ќе помине по неговиот пат, создавајќи крволочни тигри кои ке го одмаздат неговиот гнев. Но излегло дека тој смртник е една прекрасна млада жена ,Аметиста, која што била на пат да и оддаде почит на Артемида. Артемида и го поштедила живот така што претворила девојката во статуа од чист кртистален кварц за да ја заштити од грубите канџи.  Дионис гледајки во преубавата статуа поради тоа што се каел исплакал солзи од вино.  Солзите на богот го претвориле кварцот пурпурен . Другата верзија на приказната го вклучува и титанот (џинот) Реа  кој го претставува Дионис со каменот Аметист со цел да предизвика умереност во пиењето на вино.

==== '''ГЕОГРАФСКА ПРОШИРЕНОСТ''' ====

Аметистот  се произведува во најголеми количини во Минас Гераис во Бразил каде што се создава во големи геоди заедно со вулкански карпи. Многу од шупливите рубини од југозападен Бразил и Уругвај содржат посев на кристали на аметисти во внатрешноста. Артигас, Уругвај и соседната бразилска држава Рио гранде до Сул се големи светски создавачи познати по квантитетот , Минас Гераис како и Мато Гросо , Еспирито Санто , Бахиа и државите Сеара, сите се важни производители во Бразил.
Исто така е пронајдено и ископано во Јужна Кореа.  Најголем површен ископ на аметист жичка во светот е во Маисау, под Австрија. Од Русија доага многу квалитетен аметист , особено од Екатеринбург блиску Муршинка , каде што се создава во шуплините на гранитните карпи. Многу места во јужна Индија  произведуваат аметист. Еден од најголемите произведувачи е Замбија во Јужна Африка со годишно производство од околу 1000 тона .

Аметистот се појавува во многу места во Америка. Помеѓу овие се спомнати : Мазатзал планинскиот реон во Гила и земјите на Марикопа , Аризона, Езерата Ред Федер близу Колинс, Колорадо, Планината Аметист,Тексас , Јелоу стоун Националниот парк, Делавер Каунти во Пенсилванија, Хаувуд Каунти во Северна Каролина, Дир Хил и Стоу, Маина и во езерото Супериор во регионот Минесота , Висконсин , Мичиган и Онтарио во Канада. Аметистот релативно често се наоѓа во Онтарио и во неколку места низ Нова Скотиа. Најголемиот рудник на аметист во Северна Америка се наога во Тандер Беј , Онтарио.

==== '''ВРЕДНОСТ''' ====

До 18-ти век, аметистот  бил вклучен во кардиналот, или во највредните скапоцени камења (заедно со дијамантот,сафирот, рубинот и смарагдот). Но, бидејќи големо количество е откриено  во локации како што се Бразил, изгуби доста голем дел од својата  вредност.
Собирачите трагаат по длабочината на бојата, доколку е возможно со црвен отсјај доколку е соодветно избрусено. Највисоко квалитетниот аметист (наречен ,,Длабоко Руски,,) е особено редок и затоа доколку се најде таков неговата вредност зависи од побарувачката на собирачите. Тој како и да е сеуште се подредува според  поголемиот сјај , помал од оној на сафирите или рубините ( падраша сафирот или рубинот гулабова крв)

=== '''АВЕНТУРИН''' === 

Авентуринот е форма на кварц кој што се карактеризира со своја проѕирност и присуство на содржина на платиминерал кој што го дава сјајниот или блескавиот ефект авентуресценција.
Најчеста боја на Авентуринот е зелената , но исто така тој може да биде и портокалов, кафен , жолт , син или пак сив. Портокаловите и кафените се својствени за хематитот или гоетитот . Бидејки авентуринот е камен , неговите физички особини се : неговата специфична гравитација може да биде помеѓу 2.64-2.69 а неговата цврстина е нешто пониска од обичниот кварц кој тежи 6.5.

Авентуринскиот фелдспат или сончевиот камен може да се помешаат со портокаловиот и црвениот кварц авентурин,иако првиот е со поголема проѕирност. Авентуринот е често врзан и изобилството на пурпурни листови може да го направи матен така што тој може да биде на прв поглед помешан со малахитот. Името Авентурин произлегува од италијанскиот збор ventura кој што значи случајно. Ова е наговестување на среќното откритие  на стаклото на авентурин или златен камен, од некоја гледна точка во 18ти век . 

Иако тој прв бил пронајден ,  златниот камен е заедничка имитација на авентуринот и сончевиот камен. Златниот камен визуелно се разликува од подоцниве два минерали поради неговите груби дамки од бакар, дисперзирани заедно со стаклото во еден надприроден единствен начин. Тој е обично златно кафен, но може да се најде и син или зелен.

 Поголемиот дел на зелен и сино-зелен авентурин потекнува од Индија (особено во околината на Мисор и Мадрас ) каде што е обработен од страна на продуктивни занаетчии. Во Чиле , Шпанија и Русија се пронајдени крем бели , сиви и портокалови материјали. Повеќето се изгравирани на монисти и облици во најфините примероци претставени во кабошони, а подоцна и во накит.

=== '''САФИР''' ===

Сафирот (грчки: σάπφειρος , син камен) е скапоцен камен кој е еден вид на минералот корунд, алуминиум оксид (α-Al2O3) , која е друга боја а не црвена или темно розева , каде што каменот би се нарекувал рубин се смета за различен скапоцен камен. Количината на трагите на другите елементи како железо , титаниум или хром може да му придонесат на корундот сина , жолта , розева , портокалова или зеленкаста боја.
 Чистиот Хром е чиста нечистотија од рубини. Како и да е , комбинацијата од на пр. Хром и титаниум може да му дадат на сафирот боја различна од црвената.
Сафирите се најчесто носени во накитот.Сафирите може да се најдат по природен пат , со барање по одредени таложења ( кои се должат на отпорот да бидат кородирани во споредба со камењата со помала цврстина) , или формирањата на карпите, или пак тие можат да бидат рачно изработени за индустриска или декоративна намена во големи кристални топки.
Поради значителната цврстина на сафирите ( и во главно на алуминиум оксидот ) сафирите се употребуваат во некои неукрасни апликации вклучувајки ги инфрацрвените оптички компоненти, како што се научни инструменти : високо-издржливите стакла (прозори) (исто така употребени во научните алати) .

==== '''ПРИРОДНИ САФИРИ''' ====

Сафирот е еден од двата или трите видови на скапоцени камења на корундот, од кои едниот е црвен а другиот темно розев рубин. Иако сината е нивната најпозната боја , сафирите се направени од било која боја освен црвена . Сафирите исто така може да се и безбојни , а може да се најдат во нијанси на сиво и црно.
Цената на природните сафири варира зависно од нивната боја , читина , големина, обработка, и секако квалитетот – како и нивното географско потекло. Значителни талози на сафир се пронајдени во Источна Австралија, Тајланд, Шри Ланка, Мадагаскар, ИсточнаАфрика и во Северна Америка во неколку локации, најмногу во Монтана.  Сафирот и рубините се ајчесто пронајдени заедно на исто место , но обично еден скапоцен камен е во поголемо изобилство.

==== '''СИН САФИР''' ====

Бојата на  скапоцените камења се  разделува во три компоненти : нијанса ,интезивност и тоналитет. Интезивноста се однесува на живописноста или светлината или обоеноста на нијансата, тоналитетот за светлоста или темноста на нијансата. Синиот сафир постои во неколку мешавии на неговата примарна (сина) и секундарна нијанса , неколку нијансни тонови  и нијанси на светлина.
Сините сафири се проценуваат според чистината на примарната нијанса.
Пурпурна , виолетова и зелена се најчестите второстепени нијанси пронајдени на синиот сафир. Виолетовата и пурпурната може да придонесат за целокупната убавина на бојата, додека пак зелената се смета дека може да делува негативно. Сините сафири што имаат повеќе од 15 % виолетова или пурпурна боја во главно се смета дека се со најпрефинет квалитет . Сините сафири со било колкава количина на зелена боја како втора нијанса не се сметаат за скапоцени камења со префинет квалитет. Сивата боја е нормално заситувачки модификатор или маска најдена во сините сафири. Сивата боја го намалува интезивитетот или светлината на нијансата и така добива негативен ефект.

Бојата на префинетите сини сафири може да се опише како живописна речиси темно виолетова до пурпурна сина каде што приманата сина нијанса е најмалку 85% застапена , а секундарната нијанса е не повеке од 15% застапена без ни најмалку мешање на второстепено зелена нијанса или пак зелена покриеност.

423 каратниот (85g) сафир Логан кој што се наоѓа во Националниот Музеј на Природна Историја во Вашингтон е еден од најголемите фацетни квалитетни скапоцени камежа на синиот сафир пто воопшто постојат.

==== '''ЛУКСУЗНАТА БОЈА НА САФИРОТ''' ====

Жолтите и зелените сафири исто така доста се наоѓаат.Како што хромот расте , Розевите сафири се продлабочуваат во бојата . Колку е подлабока розевата боја толку поголема е нивната парична вредност .
Сафирите исто така може да се сретнат во нијанси на портокалова и кафена ,а пак безбојните сафири понекогаш се употребуваат како замена на  дијамантот во накитот.
Падмарага сафирите секогаш носат поголеми цени дури и од најпрефинетите сини сафири. Во последно време , повекето сафири од оваа боја се појавуваат на пазарот како резултат на вештачка обработка која што се нарекува : решеткаста дифузија.

=== '''ПАПРАДАША'''=== 
Папрадаша е розево-портокалов корунд, со низок до среден интезивитет и светол тон, првично ископан во Шри Ланка , но исто така се пронајдени  талози во Виетнам и Африка. Папрадаша сафирите се ретки, најретко од се е комплетно природната разноличност, без никаква трага на преработка .
Името потекнува од санскритскиот збор &quot;Падмарага&quot;  (Padma = Лотус  ;  raga = боја). Боја,  слична на лотосов  цвет (Nelumbo nucifera &quot;Speciosa '

==== '''&lt;big&gt;Ѕвезден сафир&lt;/big&gt;''' ====

Ѕвездениот сафир е вид на сафир кој што изразува ѕвезда исто како феноменот познат како астеризам. Ѕвездениот сафир содржи  иглични пресеци  како содржина ( често минерален  траг , минерал создаден примарно од титаниум оксид) кој што создава привидение од 6 зрачна шема во форма на  ѕвезда кога се гледа со надземен извор на светлина.

Црната ѕвезда од Квинсленд се верув дека е најголемиот ѕвезден сафир кој што некогаш бил ископан , и тежи 733 карати. Звездата од Индија(која тежи 563,4 карати) се мисли дека е вториот по големина ѕвезден сафир , и моментално е изложен во Американскиот музеј на Природна историја во Њујорк сити. 182 каратната Ѕвезда од Бомбај, која е лоцирана во Националниот музеј на природна историја во Вашингтон е пример за син ѕвезден сафир.Вредноста на ѕвездениот сафир, како и да е зависи не само од тежината на каменот туку и од бојата , прозирноста и интезивитетот на астеризмот.

==== &lt;'''big&gt;Менување на бојата на сафирот&lt;/big'''&gt; ====

Ретката разноликост на сафирот , позната како сафир кој што ја менува бојата , постои во разлиќни бои и различна светлина. Овие сафири кои ја менуваат бојата  на надворешна дневна светлина се пурпурни а а на флуоресцентна светлина да бидат и зеленкасти . Некои камења менуваат боја целосно а некои само делумно , со тоа што некои камења од сини одат кон сино виолетова боја. Додека овие сафири кои што ја менуваат својата боја доагаат од повеке различни месте,  скапоцените камчиња од танзанија е главниот извор.

Одредени вештачки сафири кои ја менуваат својата боја се продаваат  како лабораториски или синтетички александрит, кој што е прецизно наречен симунат( исто така е наречен александриум) вториот е всушност тип на крисоберил-сосема различни супстанци чиј плеохроизам е различен  и многу појасен отколку корундот(сафирот) кој менува бои .

==== &lt;big&gt;'''Извор на боја'''&lt;/big&gt; ==== 

Рубините се корунди кои содржат	``  нечистотиии од хром кои впиваат жолто-зелена светлина и се резултира во подлабока рубинова црвена боја со зголемена содржина. Пурпурните сафири содржат траги од вандиум и доага до неколку разноврсни нијанси. Корундот кој содржи ~0.01% од титаниумот е безбојна. Доколку се присутни траги од железо, многу бледа жолтеникава до зелена боја може да биде видена. Доколку се присутни  нечистотии од титаниум и железо, како и да е резултатот ке биде прекрасна модро сина боја.

За разлика од локализираната ( мегуатомска) абсорпција на светлина која што ја предизвикува бојата за нечистотии на хромот и вандиумот , сината боја на сафирите доаѓа од интервалентно преносно полнење , што подразбира пренесување на електрон од еден јон на преносен метал на друг  преку спроводник или  валентна врска . Железото може да биде во форма на Fe2+  или Fe3+  додека пак титаниумот во главно има форма  Ti4+ .

 Доколку јоните на  Fe2+ и Ti4+  се заменат со Al3+, се создаваат области на нерамнотежа на полнењето . Преносот на еден електрон од Fe2+  и   Ti4+  може да предизвика промена на валентната состојба во двете соединенија. Поради таа валентна  промена се случува специфична промена  на енергијата на електронот и се впива електромагнетна енергија. Брановата должина на впиената енергија ја дава жолтата светлина. Кога оваа светлина се одзема од карактеристичната бела светлина се комплетира резултатот на сина боја. 
Понекогаш кога атомското растојание е различно и оди во различен правец  тогаш се добива резултат на сино-зелено двобојство.
 Интервалентниот пренос е процес кој што создава силно обоена појава со мал процент на примеси . додека 1% на хром мора да биде присутен  во корундот пред да се појави црвена рубин боја , сината сафир боја е присутна на само 0,01% титаниум и железо.

==== '''ОБРАБОТКА''' ====

Сафирите може да се обработуваат со неколку методи за да се разубави и подобри нивната јасност и боја. Се практикува загревањето на природните сафири за да се подобри и разубави нивната боја. Ова се прави со загревање на сафирот по неколку часа на температура од 500 до 1800 °C  , или пак со загревање на непотполна азотна атмосферска печка седум дена или повеќе. По загревањето камењата стануваат се посини  но губат некои свои рутилни соединенија (свила) . Кога се употребуваат високи температури , каменот ја губи целата свила  и станува чист при зголемување. Уште од римско време постои доказот дека сафирот и другите камења  биле предмет на греење. Оние камења кои не се загреваат се многу ретки и  често  се продаваат заедно со потврда од независни гемолошки  лаборатории со која се потврдува дека  &quot;нема знаци за термичка обработка&quot;.  

Јого сафирите не треба да бидат загреани бидејки  нивната сина боја е постојана и јака ,тие се во главно без примеси и имаат постојана чистина (јасност). Во 1980тите Кога Интергем Лимитед започнал да го рекламира Јого каменот како светски гарантиран не обработен сафир, изјавата го погодила пазарот на скапоцени камења бидејки претходно процесот на загревање бил таен (неоткриен), но во 1982 година проблемот со загревањето на камењата станал уште поголем. Во тоа време 95% од сафирите во целиот свет  биле термално обработени за да ја подобрат својата природна боја . Соочувајки се со овој проблем, оние скапоцени камења кои биле загревани многу често избледувале со тек на време. Обучените гемологисти можат да препознаат  камен кој е загреан со точност од 95 %. 

Обработката со дифузија е нешто поконтраверзна  со тоа што таа се користи за да се додадат елементи на сафирот за намена да се подоврат боите. Најчесто берилиумот е дифузиран во сафир при загревање на многу висока температура, речиси до точката на топење на сафирот. Првично со овој процес се создадени (околу 2000)  портокалови сафири, иако сега процесот е унапреден и многу бои на сафирот се најчесто обработени со берилиумот.

Не е етички тајно  да се продаваат сафири обработени со берилиум , и цената би требало да им биде многу пониска од природниот скапоцен камен или од оној кој сам се разубавува преку самостојно загревање.

Оние камења кои се обработени со дифузија на површината се воглавно одобрени бидејки кога деланките на каменот повторно се полираат , папрадаша обоениот слој може да се острани.( постојат некои камења обработени со дифузија на кои што бојата им оди многу подлабоко од површината) . Проблемот е во фактот дека обработените папрадаши се понекогаш навистина многу тешки за да се препознаат, затоа се и причина да се добие сертификат од угледната гемолошка лабораторија ( на пример Gubelin, SSEF, AGTA, итн,) како препорака пред да се инвестира во нив.

Според упатствата на  Федералната комисија за трговија во САД се бара откривање на било каков начин на разубавување кој што има значителен ефект врз вредноста на скапоцениот камен. 

==== &lt;big&gt;'''Откопување'''&lt;/big&gt; ====
 
Сафирите се откопуваат од алувијални талози или пак од првичните  подземни работи. Рударските локации се Бурма, Мадагаскар, Шри Ланка, Австралија, Тајланд, Индија, Пакистан, Авганистан, Танзанија, Кенија и Кина. Логан сафирот , ѕвездата на Индија, и ѕвездата на Бомбај потекнуваат од  рудниците во Шри Ланка . Мадагаскар е светски лидер во производство на сафир  (од 2007) особено со неговите талози во градот  Иакака и околу него. 
Пред отворањето на Иакака рудниците , Австралија беше најголемиот производител на сафири (како во 1987 година) . Во 1991 бил откриен нов извор на сафири во Андранондамбо , јужен Мадагаскар. во 1993  започнале со ископување на сафирот  по што после неколку годи ни го напуштиле поради потешкотиите за да се подобри лежиштето на сафирот.

Во северна Америка се извадени сафири од неколку талози во Монтана ,по Мисури реката во близина на Елена, Монтана, Драи Котонвуд Крик во близина на Мисула, Монтана и Рок Крик во близина на Филипзбург , Монтана. Пронајдени се префинети сини Јого сафири во Јого Гулх , западно од Левинстон , Монтана. Неколку ископи на сафири и рубини исто така се пронајдени во околината на Франклин,Н,Ц.

Талозите од сафир во Кашмир се уште се добро познати во индустријата на скапоцени камења, и порај фактот дека највисокото производство во оваа околина најмногу зазема место со релативно краток период на крајот од 19ти и раните на 20ти век.

==== &lt;big&gt;'''Вештачки сафир'''&lt;/big&gt; ====

Во 1902 година францускиот хемичар Август Вернел разви процес за производство на вештачки  сафирни кристали.во процесот Вернел именуван по него  се додава префинет земјен прав на оксихидрогенскиот пламен а ова се случува директно наспроти покривката.  Земјата полека се таложи во пламенот  создавајќи ,,боул, од сафир ,  во форма на солза.
 Може да се додадат хемиски додатоци  за да се создаде вештачка верзија на рубинот, и сите други природни бои на сафирот и плус сите други бои кои не се виделе во геологијата. Вештачкиот материјал за сафир е идентичен на природниот сафир, освен тоа  тој може да се направи без недостатоци кои може да се најдат во природниот камен. Недостатокот на процесот Вернеул е дека големите кристали имаат висок процент на внатрешна крутина. Многу методи на рачната изработка на сафирот се варијации на процесот Цохралски кој е измислен во 1916 година. 
Во овој процес  мал сафирен кристал се натопува  во  сад направен од скапоценеиот метал родиум, кој  содржи стопена алуминиум , а потоа полека сеповлекува на со стапка од 1 до 100мм на час.  На крајот алуминиумот се кристализира , создавајки голем долг камен во форма на морков со големина од над 400мм во дијаметар и со тежина од околу 500 кг.</text>
      <sha1>elxkfrav2wyi0xvk6pzre2cwsxax691</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>А Бре, Македонче, Каде Се Спремаш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3469</id>
    <redirect title="А бре, Македонче" />
    <revision>
      <id>8471</id>
      <timestamp>2012-01-22T14:19:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>[[А Бре, Македонче, Каде Се Спремаш]] преместена како [[А бре, Македонче]]</comment>
      <origin>8471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="ojpcls54ebl9wh82iw5xkj1hcoz9p8j" xml:space="preserve">#пренасочување [[А бре, Македонче]]</text>
      <sha1>ojpcls54ebl9wh82iw5xkj1hcoz9p8j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Блаже Конески</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3470</id>
    <revision>
      <id>8473</id>
      <timestamp>2012-01-27T01:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Talevovskia</username>
        <id>1190</id>
      </contributor>
      <comment>Ги додадов делата на авторот,</comment>
      <origin>8473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2306" sha1="rpaqv35n5286wiqkp8sp666r9kl6hbn" xml:space="preserve">* ''Земјата и љубовта'' (поезија, 1948)
* ''Македонски правопис со правописен речник'' (со [[Крум Тошев]], 1950)
* ''Граматика на македонскиот литературен јази''к (прв дел, 1952)
* ''За македонскиот литературен јазик'' (1952)
* ''Песни'' (1953)
* ''Граматика на македонскиот литературен јазик'' (втор дел, 1954)
* ''Везилка'' (поезија, 1955)
* ''Лозје'' (кратки раскази, 1955)
* ''Речник на македонскиот јазик'' (1961) 
* ''Песни'' (1963), 
* ''Историја на македонскиот јазик'' (1965) 
* ''Речник на македонскиот јазик'' (книга втора, 1965) 
* ''Речник на македонскиот јазик'' (книга трета, 1966) 
* ''Стерна'' (поезија, 1966) 
* ''Ракување'' (поема, 1969) 
* ''Јазикот на македонската народна поезија'' (1971) 
* ''Беседи и огледи'' (1972) 
* ''Записи'' (поезија, 1974) 
* ''Стари и нови песни'' (1979) 
* ''Места и мигови'' (поезија, 1981) 
* ''Чешмите'' (поезија, 1984) 
* ''Македонскиот 19. век, јазични и книжевно-историски прилози'' (1986) 
* ''Ликови и теми'' (есеи, 1987) 
* ''Послание'' (поезија, 1987) 
* ''Тиквешки зборник'' (студија, 1987) 
* ''Средба во рајот'' (поезија, 1988) 
* ''Црква'' (поезија, 1988)
* ''Дневник по многу години'' (проза, 1988) 
* ''Златоврв'' (поезија, 1989)
* ''Поезија'' (Константин Миладинов), читање на Блаже Конески (1989) 
* ''Сеизмограф'' (поезија, 1989)
* ''Македонски места и теми'' (есеи, 1991), 
* ''Небесна река'' (песни и препеви, 1991), 
* ''Светот на легендатата и песната'' (есеи и прилози, 1993), 
* ''Црн овен'' (поезија, 1993)</text>
      <sha1>rpaqv35n5286wiqkp8sp666r9kl6hbn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антон Панов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3471</id>
    <revision>
      <id>8478</id>
      <parentid>8477</parentid>
      <timestamp>2012-01-27T05:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Talevovskia</username>
        <id>1190</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>8478</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="330" sha1="omy3wiq732rd3jq7axqiw0pte7998qb" xml:space="preserve">* ''[[Печалбари]]'' (драма, 1936)
* ''[[Стега / Вероника]]'' (драма, 1939)
* ''[[Препородени]]'' (драма, 1950)
* ''[[Самракот]]'' (драма, 1951)
* ''[[Градинар (драма)|Градинар]]'' (драма, 1958)
* ''[[Пиликатник]]'' (драма, 1959)</text>
      <sha1>omy3wiq732rd3jq7axqiw0pte7998qb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Печалбари</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3472</id>
    <revision>
      <id>8476</id>
      <timestamp>2012-01-27T04:57:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Talevovskia</username>
        <id>1190</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: [[Антон Панов]]  [http://sakamknigi.mk/index.php?option=com_k2&amp;view=itemlist&amp;task=tag&amp;tag=ebooks&amp;Itemid=39 „Печалбари“]  драм...</comment>
      <origin>8476</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101701" sha1="ew8ir9zhpqp3dg1fztp9874nu3inp4l" xml:space="preserve">[[Антон Панов]]

[http://sakamknigi.mk/index.php?option=com_k2&amp;view=itemlist&amp;task=tag&amp;tag=ebooks&amp;Itemid=39 „Печалбари“]

драма со музика и пеење од македонскиот живот во четири чина - седум слики
 

'''ЛИЦА:'''

ЈОРДАН, селски трговец

РАЈНА, негова жена

СТОЈЧЕ |

СИМКА \ нивни деца

БОЖАНА, бедна вдовица

КОСТАДИН, нејзин син

КОЛЕ, син Костадинов

СТРИКО КОЉО, стројник 

ТЕМКОВИЦА 

СЛАВЧЕ, нејзин син 

АРАНЃЕЛ, сопственик на фурна 

КАРАМАН АТАНАС | 

ЗАФИР | 

ЃОРШЕ | 

БОЖИН | 

ФИДАН | 

СТОЈАН | 

СТРИКО МАРКО \ печалбари  


Народ. Време на дејствието: од 1929-1932 година. Се случува во едно село во Западна Македонија. Само шестата слика станува на печалба. 


==ЧИН ПРВИ==

Старинска македонска соба, видна и сино варосана. Вратата десно води надвор, левата води во другата соба. Собата е послана со ќилими. На сред соба бакарен мангал. Миндерлак со перници. Перниците и пердињата се во македонски стил. Ѕидовите се украсени со народна резба. Долапите се вградени во ѕидот. Првиот мрак се спушта. Во собата Симка е сама. 

СИМКА: (Млада, бујна девојка внесува од другата соба миени садови и ги реди на полица во долапот).
СТОЈЧЕ: (Се враќа од играње). Дај ми да јадам!

СИМКА: (Вади од долапот леб и му намачкува едно парче со пекмез).

СТОЈЧЕ: (Вади од пазува ашици и, фалејќи се, и ги покажува на Симка). Гледај; гледај! Сето ова го добив. Им ги собрав до еден! 
(Ги префрлува од рака на рака како некоја голема парична вредност). Ихи, хи! Ихи, хи!... 

СИМКА: (Весело). Што се прибра ти, Стојче, денес така рано дома? Да не те скара татко! 

СТОЈЧЕ: (Ѓаволесто). Не.

СИМКА: Да не скрши некој џам?

СТОЈЧЕ: (Со полна уста). Не!... (Предизвикувачки). Ти мислиш, јас не знам зошто ме прашаш...

СИМКА: Што знаеш?... Јас ништо не знам, се дома седам...

СТОЈЧЕ: (Намигнувајќи). Слушај! Изутрина, кога татко излегуваше за на дуќан, мајка му рече: „Денес, Јордане, порано дома врати 
се, зашто ќе дојдат нишан да разменат.“ 

СИМКА: (Неспокојна). Кој ќе дојде?

СТОЈЧЕ: Од две страни. Од Ѓурѓиновци за баче Јован и од Итромановци за баче Костадин.

СИМКА: Стојче, кажи, кого го сакаш повеќе да ти биде баче: Јован или Костадин?

СТОЈЧЕ: Баче Јован повеќе го сакам. Тој ќе ми дава бакшиш и ќе ми купи јагне. Баче Костадин ништо нема...

СИМКА: Магаре ниедно! Уште од малечко со татковите очи гледа... (На Стојчета). Да молкнеш! Да не те чујам веќе така да 
зборуваш!...

СТОЈЧЕ: Дадо, дадо! Мајка се враќа од црква. Со неа е и баба Божана... (Влегуваат Рајна и Божана).

РАЈНА: Што го караш пак, Симке?

СИМКА: Не слуша. Добре дојде, тетко!

БОЖАНА: Дал ти бог добро, ќерко! (Седнува на миндерот).  

РАЈНА: Запали го кандилото, Симке. Денес е петок. А ти, Стојче, оди викни го татко ти. (Стојче истрчува).

СИМКА: (Придржувајќи се до обичајот уште еднаш пристапува кон Божана). Добре дојде, тетко! (Се ракуваат).

БОЖАНА: Добро ве најдов.

СИМКА: Како си, добро ли си?

БОЖАНА: Сполај му на господ.

РАЈНА: Симке, оди подмеси го квасецот за утре. (Симка излегува). Е па, добре дојде, Божано! (Се ракуваат).

РАЈНА: Како си, добро ли си?

БОЖАНА: Е, сполај му на господ, да кажеме добро... Ех!...

РАЈНА: Нема петок да не одиш в црква, Божано?

БОЖАНА: Е, Рајно! Ништо друго не ми остана само Костадин и прквата.

РАЈНА: Господ да ти го прости, мори Божано, домаќинот. Што човек беше! Од ум не ми излегува. Па што беше личен, личен како твојон 
Костадин на тие години!...

БОЖАНА: Навистина, тогаш ти мерак беше фрлила по него.

РАЈНА: Е, е... Момински ум, луди години.

БОЖАНА: Лесно ти е тебе да си спомнуваш за младоста... Ти дал господ маж домаќин: само куќата и децата си ги гледате. Има нема, 
куќа ти полна а прашаш ли ме мене? И младост и старост - мачнотија. Да ги прашаш овие две раце, тие знаат и од солзи подобро да 
зборуваат. Гледај како се тресат. По студ, по мраз -туѓи прагови миеле само Костадина да го изгледаат. Зашто на шест месеци сирак 
остана! Ти поубаво знаеш... Туку н сакам тој да знае што се има тука набрано. Тебе како н сестра ти се изжалив... И ништо на 
страна, бе брате, да не остави! Ни една скршена паричка!... 

РАЈНА: Костадин нека ти е жив! Ќе спечали. На млади години измачувачка, под старост раат ќе биде. 

БОЖАНА: И јас така си мислев, Рајно. Велам, и му дојде време на печалба да оди, да остави некој грош на страна. А тој, нејќе ни 
да чуе. Срам ми е, Рајно! Толкао момче дома да седи!... „На печалба, вели, нека оди кој што има долг“!... 

РАЈНА: Тука слабо се заработува. Камо му за свадба, камо за гозба?

БОЖАНА:„На работа, вели, тука, во родниот крај со овци по гора, со рало по нива, со прачка во лозје“!...

РАЈНА: Свети му вода, Божано! Да не згрешил пред господа. Знаеш... младо, лудо...

БОЖАНА: Бидува, бидува... И знаеш, Рајно сестро, уште сака да се жени... За тоа сум дојдена... Фрлил мерак по вашата Симка. Нема 
ден да не ми зборува: „Оди, сакај ми ја, мајко!“ Немој да го земеш за лошо: што имав да имав, се ти кажав... 

РАЈНА: Е, сестро слатка, тука Јордан се прашува. Тој што ќе каже, тоа ќе биде... (Надвор се слуша поткашлувањето на Јордан). Ете 
го и него кај иде. (Станува). 

СТОЈЧЕ: (Дотрчува). Ете го тако, иде!

РАЈНА: (На Божана). Не срами се, Јордан, тој знае. Нешто начул од мене. Ред е прво од женска уста да помине. (Божана исто така 
станува).

ЈОРДАН: Охо, хо! Е-е, бре! Гости пред мене! Не ли си помлада, мори Божано, уште коски те држат! Е, па добро ми дојде в куќи ако е 
аирлија!

БОЖАНА: Да даде господ, брат Јордане! (Чекајќи да седне прво Јордан, седнува потем и таа на миндерлакот).

СТОЈЧЕ: (Се зафаќа настрана во играње со ашици).

ЈОРДАН: Донеси, Рајно, малку ракија да ни тече полесно муабетот. (На Божана). Повели. (Рајна излегува).

БОЖАНА: Брат Јордане, јас сум дојдена за Симка, ако биде среќа и ако си согласен да ми ја дадеш за син ми Костадин.

ЈОРДАН: Повели, повели... Бидува, зошто да не бидува? Костадин е млад, здрав, работен. Ќе работи, ќе гледа куќа. Само, не сум 
чул, Божано, дали Костадин бил на печалба? Уште не сум чул... 

БОЖАНА: Тука по нешто работи... во селово, што ќе најде... 

ЈОРДАН: А нешто сермиичка настрана има ли? Не лути се, од прашањето нема лошо. Чедо давам, Божано! Треба да знам, што живот го 
чека. Од порано мислење, зашто после нема врнувачка? 

БОЖАНА: Ако де, ако...

ЈОРДАН: Уште сум чул дека Костадин нејќе на печалба да оди... Навистина, ако може без печалба жена и мајка да рани и куќа да 
гледа, чинам кабул. Што е до мене ред, ќе си го исполнам. Чорапи, кошула, што стои до женска страна, земам на себе. А вашиот, 
машкиот ред? Ти го знаеш, Божано, редот. Триесет лири, сакам готови пари. Еден чифт руба промена, појас, саат со ќустек од 
сребро... 

БОЖАНА: Ама, Јордане!...

ЈОРДАН: Нема ама! Ја гледаш Симка? Чиста ти ја давам како роса, како солза, како китка босилек!...

БОЖАНА: Ама знаеш, брат Јордане... Костадин уште не застанал на нога... Се нема толку пари... А време му е. Фрлил мерак на Симка. 
Девојче нема што - чесно, од сој; само што е многу, многу... 

ЈОРДАН: Не е многу! Само по еден орев да јадеше на ден, пак не е многу!

РАЈНА: (Донесува пагурче со ракија и му го подава на Јордан). На!

ЈОРДАН: Ај, на здравје, Божано! (Тргнува голтка и и го подава пагурчето на Божана).

БОЖАНА: Здраво - живо, брат Јордане! (Му го враќа пагурчето без да пие).

ЈОРДАН: (Тргнува уште еднаш). Е, мори Божано!... Уште триесет лири одгоре ќе дадев, само прва радост дома да ми бегае машка 
радост! Се рекло, да не чуе Симка; кога женско се раѓа и стреата плаче. А на машко и огништето пее! А тебе, прва радост, прво 
машко чедо жениш, жал ти е за триесет лири!... Што се триесет лири? Гледај, век со кого ќе векува... Толку ти е од мене... 

БОЖАНА: Ама брат Јордане, не ми е мене за парите... Така Костадин сака. Тој мисли да го одмине тој ред, без него да биде... 

ЈОРДАН: А, а! Ич што не бидува работа! Мома без ред каде се давала? Симка ќерка ми е, не е копиле најдена, та без ред и адет да 
ја венчавам! Таа е од сој! 

БОЖАНА: Од сој, од сој... Костадин вели: „Сите момински адети и сите свадбени редови ги земам на себе, само милувам Симка без 
пари, без пазарлак да ми дојде. Од чиста милост... 

ЈОРДАН: А, а тоа не бидува!

БОЖАНА: (Кревајќи се да си оди). Навистина, тој е домаќин, тој се прашува... Ама, јас сум му мајка! Од црна земја ќе ги ископам, 
само Костадин да земе што му срце милува!... Тој е машка глава и него треба да го прашам... Е, со здравје, брат Јордане!... 
(Тргнува да си оди). 

ЈОРДАН: Здравје да имаш, Божано! (Испраќајќи ја до вратата). Со ова не е се свршено. Костадин е умен, нека размисли. (Од кога 
остануваат сами, на Рајна). Хм! Го гледаш Костадинчета? Колку е итар, сојот му кажува!... 

РАЈНА: Подобро да ја дадеме за Јован Ѓургиноски.

ЈОРДАН: Сакал така, од чиста милост, да му дојде Симка. На дедо му Итроман се метнал! Ама нашол пиперка!...

РАЈНА: Пак и оваа, нашава чума, фрлила мерак по него. ЈОРДАН: Ветер е тоа, не е мерак! Има очи да види и разум да мисли. Ете, 
чу... Не сака на печалба да оди. Мајка си и, поучи ја. Што ќе јаде, што ќе облече? Од гледање не може да се најаде. А, а, ништо од 
тоа нема да биде!... 

ЃОРШЕ: (Однадвор). Се може ли? 

ЈОРДАН: Повели, повели! Сами сме. Што работа те довела, брат Ѓорше?

ЃОРШЕ: Брат Јордане, старата зимска песна, само на нов глас... Пари ми требаат... И си мислам, од каде, од кого да најдам? Ајде 
велам, до брат Јордана, тој ти е најблиску за тие редови... Знаеш, наши сме, тебе можам да ти кажам: домаќинката ми донесе 
приновче... 

ЈОРДАН: Е, нека е честито! Машко?

ЃОРШЕ: Машко.

ЈОРДАН: Да е живо и вековито!

ЃОРШЕ: Со господ напред, амин!... А за друго, срам ми е да ти кажам. Куќата ми остана без брашно, без сол... А зима иде долга, 
јака... До тебе дојдов, брат Јордане, да ми дадеш на заем. На есен ќе ти ги вратам... 

ЈОРДАН: Колку ти треба?

ЃОРШЕ: Три наполеона.

ЈОРДАН: Бидува, бидува. Ама по печалба да вратиш!...

ЃОРШЕ: По печалба, по печалба... Збор да не стане!...

ЈОРДАН: Добро де, добро! Имам верба во тебе, само подобро да ти спомнам... Уште, треба да знаеш, еден грош од банка на месец! 
Согласен ли си?

ЃОРШЕ: Согласен.

ЈОРДАН: (Вади ковчеже од под миндерлакот, го отклучува и зема пари). Немој да мислиш дека многу ти земам. Тебе грош, на други, 
пооддалеку, грош и пол. На, земи! (Му брои иа рака три златници). 

ЃОРШЕ: Црно на бело, брат Јордане, треба ли?

ЈОРДАН: Не треба. Се знаеме. На, цврцни си на нога! (Му го подава пагурчето).

ЃОРШЕ: Охо, хо, лута! Ај, со здравје, брат Јордане! Голема добрина ми направи. (Тргнува да си оди).

ЈОРДАН: (По него). Со здравје, со здравје! Дојди утре кај мене да направиме сметка што му чини лихвата до есен. Со здравје! Многу 
здравје дома! (На Рајна). Што има за вечера? 

РАЈНА: Ќовте со каша.

ЈОРДАН: Нека го стави Симка да се стопли.

РАЈНА: Добро. (Излетува).

ЈОРДАН: (Се доближува до Стојчета и го гали по главата). Гледај, Стојче! Учи занает! Кога ќе пораснеш, ќе ти треба. Виде ли? Така 
пари се печалат! Овде два, онде три, ваму десет, таму педесет гроша - ете ти сермија! Само со тули куќа не се прави! И вар треба. 
Така и печалењето. Парите ништо не чинат, ако ум не ти достига. Учи се, учи се!... Оди, нека ти го даде Симка големиот тефтер. 

(Стојче истрчува, а Јордан го прибира ковчежето). 

СТОЈЧЕ: (Бргу се враќа со тефтерот од вересиите). На, тате. (Седнува покрај татка си. Симка, со ѓумови во рацете, врви низ собата 
и излегува во дворот по вода). 

ЈОРДАН: (Препишува сметки од џепното бележниче во големиот тефтер). На дедо Никола Пиперот четирн наполеона по грош и пол. На 
Спиро Апостолски пет наполеона по грош и пол. На мајстор Василе Антаров две турски лири по два гроша. На Ѓорше стрико Најденов, 
три наполеона.... 

СТРИКО КОЉО: (Од вратата). Се може ли? Ааа?

ЈОРДАН: Може, може! Повели! (Станува да го пречека).

СТРИКО КОЉО: Сметка правиш? Во наше време повеќе на рабуш се бележеше. 

СТОЈЧЕ: (Штом стрико Кољо влегува, го зема тефтерот од Јордана и го носи во другата соба. По некое време се враќа и играјќи со 
ашици, го следн разговорот меѓу Јордан и стрико Кољо). 

ЈОРДАН: (Се поздравуваат). Беше тоа време, стрико Кољо! А и луѓето не се тие, што беа порано: со образ, со карактер. Сега треба 
да учиш, очите на четири да са отвориш, ако сакаш пари да спечалиш! 

СТРИКО КОЉО: Така е синко. Ми се бендисуваш. Тоа си беше поубаво. Немаше тогаш ни мерници, мелници, како ли се викаат? 

ЈОРДАН: Меници, стрико Кољо, меници. Повели!

СТРИКО КОЉО: (Седнува). Така, така, меници... Ама, за друго нешто сум дојден, Јордане. Чув дека си варел тазе комовица... Ти 
знаеш, колку сум мераклија. 

ЈОРДАН: (Му го подава пагурчето). Повели, стрико Кољо! Цврцни си!

СТРИКО КОЉО: (Го погледнува пагурчето). Ти си го доцицал, та мене ми го даваш! (На Стојчета). Ела, бре ајдамак, кај дедо ти Кољо. 
(Му го дава пагурчето, вика накај другата соба). Невесто, Јорданице! Дај малку ракија и дветри пиперки полути!... (Кон Јордана). 
Ти ме знаеш: од празно не пијам... (Стојче и го однесува пагурчето на Рајна во другата соба и пак се враќа).

ЈОРДАН: Е, стрико Кољо, од многу години се вака те думам. Уште од дете.

СТРИКО КОЉО: Е, мој синко! Овој свет ти е лажовен свет. Затоа, јади, пиј, весели се и на друг лошо не мисли!

РАЈНА: (Донесува полно пагурче со ракија и кисели пиперки). -Добре дојде, стрико Кољо! (Се ракуваат).

СТРИКО КОЉО: Добро те најдов, ќерко.

РАЈНА: (Почнува по обичајот). Како си...

СТРИКО КОЉО: Дај да цврцнам па после за здравје прашај!...

РАЈНА: Повели, стрико Кољо. (Ги става пиперките пред него и му го подава пагурчето).

СТРИКО КОЉО: Живи-здрави! Се за добро! На радост да тргне! Господ да повели на венчавање, крштавање!

ЈОРДАН И РАЈНА: Амин, дај боже!

СТРИКО КОЉО: Охо, хо!... А, лута!... Е, ама е ракија! Да простиш, Рајно, крај таква ракија не ми се седи вдовец!

ЈОРДАН: Море, остави, стрико Кољо! Си ги префрлил шеесетте, имаш внуци женети!... Или шега тераш!...

СТРИКО КОЉО: Си ја имаш до тебе, затоа велиш: внуци, снаи. Нека се живи, ме слушаат, измет ми чинат. Грев на душа, да се 
поплачам. Ама, се рекло: каде што женина рака чеша, друга не!... Лебами, да најдам нешто, ни многу младо, ни многу старо - ќе се 
женам! После, нека се лутат децата... Ех, младост, младост! (Пие). 

ЈОРДАН: Така, така, тргни стрико Кољо! Заборави на младост!

СТРИКО КОЉО: Не знаеш ти. Не помниш... Во мое време, бев уште малечко, беше некој Серафим. Не го знаеш ти. Тој често ми 
зборуваше: останал вака вдовец, како јас сега и на старост се оженил. Снаи се лутат, синови се караат, сакаат да се делат. Едно 
утро, тој ги повикал и му рекол ка поголемиот син да се скрие в долап, а помалиот го испратил да им каже на снаите да дојдат да го 
видат. Дошла поголемата и уште од врата вика: „Стани, татко! Не си слаб!“ - „Не можам снао, вели Серафим. Да простиш, направив 
малку аџамилак, не сум чист.“ Излегла таа и и рекла на помалата јатрва, што е со свекорот, та се смеат. Дошла помалата и уште од 
врата го затнала носот, наѕрела и си отишла. На крај, дошла и старата негова. И нејзе и вели: „Да простиш, стара, направив малку 
ацамилак“. Зела леген да го измие... Ете, зошто се жени човек, за такви редови! Се си има свој ред!... Живи-здрави! Ај, на радост, 
на венчавање!... Их, бре! Заборавив зошто сум дојден! Проштавајте, старост... (Со чувство за важноста на задачата). Јордане, јас 
сум дојден за Симка. Ако е среќа да ми биде снаа за внук ми Јован, на брат ми детето. Го знаеш Јован. Здрав, млад, работен. Сега е 
на печалба во Белград. Кажи ми, Јордане, ама со еден збор: бидува или не бидува? 

ЈОРДАН: Бидува! (Стојче веднаш истрчува да разгласи на другарките од Симка за нејзината свршувачка). 

РАЈНА: Ама, Јордане, Симка да ја прашаме!

ЈОРДАН: Нема што! Јас кога велам, ќе се согласи! Викни ја Симка!

РАЈНА: (Оди да ја викне Симка).

СТРИКО КОЉО: Е, свату! Ај, нека е среќно!

ЈОРДАН: Амин, свату!

СТРИКО КОЉО: Кажувај, свату, што е ред за момата да се даде. Адет ти е, адет ми е!

ЈОРДАН: За Симка, дека сум ја хранел и гледал, ќе дадеш четириесет лири готови пари, пет рала опинци, еден кат руба промена, 
појас, саат со ќустек од сребро... 

СТРИКО КОЉО: Сето тоа е добро, ама колку за парите, ич не ми се бендисуваш! Каде се чуло четириесет лири мома да се купи? Злато е 
тоа, еј! 

ЈОРДАН: Е, ама Симка е чорбаџиска ќерка, тешко газн. Колку чини името!

СТРИКО КОЉО: Кажи, Јордане, со еден збор: за триесет лири, бидува ли?

ЈОРДАН: (Откога поразмислува). Бидува! Не за друго, ами да не чујат соседине. Што ќе речат? Гледај ги чорбаџииве, се фатиле како 
џамбази за гуша... 

СИМКА: (Влегува од дворот со осум другарки, повикани од Стојчета за свршувачка. По нив Рајна и Стојче). 

СТРИКО КОЉО: Машала, машала! Си пораснала!

ЈОРДАН: Слушај, ќерко. Ете, стрико ти Кољо те сака, да му бидеш снаа за внук му Јован. Го познаваш?

СИМКА: Го познавам, само од малечко...

ЈОРДАН: Милуваш ли да појдеш за него?

СИМКА: Татко, ти знаеш...

ЈОРДАН: Немој после пред попот да вратиш!

СИМКА: (Низ солзи). Татко, ти знаеш...

СТРИКО КОЉО: А така де! Татко ти знае. Кој друг ќе знае. (Вади да ја дарува, а другарките почнуваат обредна песна за 
свршувачка).  

ОСУМТЕ ДРУГАРКИ: (Пеат). Зошто ти се, баш девојко, тие туѓи луѓе?...

СИМКА: (Го прима дарот).

СТРИКО КОЉО: Е, честито ти момче, ќерко. Нека е вечно и вековито.

СИМКА: (Му бацува рака на стрико Кољо).

ОСУМТЕ ДРУГАРКИ:(Пеат) Што целиваш, баш девојко, свекру десна рака?

СИМКА: (Го зема дарот и го предава својот дар. Во тоа време).

ОСУМТЕ ДРУГАРКИ:(Пеат) Девојко, мори девојко, зошто се бргу предаде во јунакова родбина?

СИМКА: (Плаче).

РАЈНА: Молчи, ќерко, молчи. Така господ рекол...

СИМКА: (Следена од другарките и мајка и, се повлекува во другата соба, додека другарките ја продолжуваат песната.)

''Нели ти велев, девојко,
не оди често в комшии,
комшии ти се душмани.
Од татко ќе те одделат,
од мајка ќе те одделат
и сета мила родбина.''

(Песната стивнува).

СТРИКО КОЉО: Е, е! Момински ум! Која поминала без тие солзи? (На Стојчета). На ти и тебе, бре ајдамак, да пораснеш голем!... Ај, 
свату, на здравје! За век! И на свадба да се радуваме! 

ЈОРДАН: Амин! Ај, ај, се за добро! И на внуци да се радуваме!...

СТРИКО КОЉО: Дај боже.... Гледаш свату, дојде ден и ред, со господ напред, и во твојата куќа, свирка да засвири, песна да запее, 
песна свадбинска!... Е, свату! На децата останува веков! А ние? Еве вака... (Го крева пагурчето). 


(ЗАВЕСА) 


==ЧИН ВТОРИ==


'''слика прва'''


Дома кај Костадина. Ниска, темна соба со крив таван ол гредн. Во аголот огниште, над огнот обесен котел. Десно, врата што води во 
мудбакот, лево, за надвор. На левиот ѕид прозорец, под него миндер покриен со черга. На подот рогузина. На десниот ѕид долапче со 
чинии, под него стар ковчег. Неколку триножни столчиња. Бедно, но чисто. При кревањето на завесата оддалеку се слуша песната „На 
сон ми е дојдена“, пеена од седум девојки. 

''На сон ми е дојдена една црноока.''

''Главата си врзува ем се огледува...''

Приквечерина е. Костадин сам и замислен, седи на миндерот со глава потпрена на прозорецот.


БОЖАНА: (Внесува од мудбакот газено ламбиче без стакло и го клава на огништето. Го гледа некое време Костадина и потем 
претпазливо вели). Се за неа мислиш, синко! 

КОСТАДИН: (Уште замислено). Не можам да не мислам, мајко... Гледаш, се една мисла, се една храна... Друго не ти јадам. Ми 
заседнала како мора на душата ме стега, ме дави... и слатко ми е! Е, тоа ми е храна... 

БОЖАНА: (Топло и благо). Костадине, синко! Немој, не мисли толку. Лошо е се за неа да мислиш. И грев е!... Зошто не ти е ни 
свршена, ни венчана. Слушај, мајка што ти вели!... 

КОСТАДИН: Ех! Знам и јас... Пари им требаат! Пусти да им останат... (Чекори нервозен). 

БОЖАНА: Ти знаеш, Костадине, уште од старо е така!...

КОСТАДИН: Да ве плаќаат, купуваат!... Ама, зошто, зошто? Тоа сакам да знам. Срамота е тоа што се прави со човечкото срце!...

БОЖАНА: Ама и дедо ти така ме дале...

КОСТАДИН: И тој бил мамбаз!

БОЖАНА: Дал и требал да земе!

КОСТАДИН: Будала бил! Зошто дал?

БОЖАНА: Молчи, синко! И татко ти даде...

КОСТАДИН: И на печалба отиде... Те остави тебе млада, мене да ме родиш... А дома не се врати!...

БОЖАНА: Бог да го прости... (Ги задржува солзите). Да ти беше тој жив, инаку ќе беше... Да се вратеше од печалба, ќе платеше... и 
не ќе ги слушав тие зборови... Ех, сиромаштијо! Црна си како црн леб!... Пуста да останеш... (Пауза). 

КОСТАДИН: (Пристапува кон неа). Мака ти сторив...

БОЖАНА: Ако, сине. Твојата е поголема...

КОСТАДИН: (Молчи).

БОЖАНА: Знам дека не ти е лесно. Ден и вечер си врват, сон не врзуваш. И јас со тебе заедно... Времето си врви, синко, в гроб ќе 
се оди... И јас самата си мислам: да те задомам, додека не сум тргнала на голем пат... Подобро жива да ти се нарадувам. Инаку на 
гробишта двајцата ќе не каниш... 

КОСТАДИН: На свадба со пари се кани!... Од каде, од кого да најдам? Од чичко Сотир, и тој нема... 

БОЖАНА: Од вујко ти Вангел. Тој има и ќе ти даде... Ти да си жив, Костадине! Ќе работиш, ќе му ги вратиш. Да одам ли? (Тргнува). 

КОСТАДИН: (По извесно двоумење). Не, не сакам жена за пари! Јас милувам, Симка од чиста милост да ми дојде, не за пари! Сакам со 
неа век да векувам како со жена, не како со платен добиток. Ме разбираш ли? Јас сакам и таа да се праша! Зашто, навистина ако таа 
се праша, право ќе си каже: „Костадина го сакам“! Сега дали ти е јасно? Сакам жена, не роб... 

БОЖАНА: Дека немаш, така зборуваш. Да имаше дваесет-триесет лири...

КОСТАДИН: И ди имав, пак не давав!...

БОЖАНА: Млад си, ќе спечалиш...

КОСТАДИН: Слушај! Постара си, а јас ум да ти давам! Збери си го умот и размисли: зошто татко ми си ги остави коските на печалба? 
Зошто јас не сум чул ни еден збор од неговата уста? Зошто цел век јадеме сол и црн леб? А и ти, додека можеше, миеше, пред празник 
туѓи куќи! Имаше маж само три месеци! А јас татко ни еден ден... Дење-вечер правеше метании за здравје на домаќинот, а куќата ти 
остана без домаќин... 

БОЖАНА: Што сум јас крива, та така ми зборуваш?... Јас и денес му палам кандило... Дваесет години тој ми е на ум... А сега, за 
тебе метании правам, Костадине, за да ти даде господ во животот помин, среќа! Дење-вечер се за тебе се молам Костадине, да те чува 
господ од лошо и на мајка да ми останеш жив и здрав... 

КОСТАДИН: Нема ден да не ти зборувам, мајко. Уште ли мислиш по некој ден на печалба да тргнам! Ете пак ти кажувам: како куче ќе 
гладувам, за корка леб да сум страден, динар да немам, само за печалба не зборувај ми! 

БОЖАНА: Срам ми е, само ти дома да седиш...

КОСТАДИН: Од кого?

БОЖАНА: Од светот.

КОСТАДИН: Светот ли ти дава да јадеш?

БОЖАНА: Машко дома не седи! Сите одат...

КОСТАДИН: Кој има долг! Јас немам!

БОЖАНА: А за свадба?

КОСТАДИН: Ќе биде, само без долгови... и без пари...

БОЖАНА: Чорбаџи Јордан не ќе сака ни да чуе без дваесет-триесет лири...

КОСТАДИН: Дали чорбаџи Јордан ќе чуе таму, во туѓина? Далеку, може дури преку море... На секого си туѓ... Нема со кого збор да 
промениш, солза да размениш! И не година, не две. Години, години да изврват; скотски да живееш, пари да збереш, додека да имаш 
лице дома да си дојдеш!... Ако паднам болен, дали чорбаџи Јордан ќе праша за мене? Дали ќе има кој потта да ми ја нзбрнше, кошула 
да ми размени, јорган да ми фрли?... Ех, црна и крвава е нашата печалба, мајко! Уште покрвава е сиромаштијата, што не гони таму! 
Проклет да и е коренот!... И големо и малечко нишан носи од неа за цел век!... Гледај, што направи од нас таа пуста печалба! Маж - 
роб! Жена - роб! Син - роб! Ќерка - роб! А мајките; само за солзи се родени!... 

БОЖАНА: Од старо, од дедовци ни е оставено...

КОСТАДИН: Знаат, тогаш беше друго, а сега друго? Во тоа време, човек не беше роб на парите, туку на Турцнте! И што друго можел? 
Или со пушка во гора или со торба на печалба. И кога се враќал од печалба се женел. И давал откуп за невестата како дар на татко 
ѝ. И тој под стари години да види фајда. Сега е друго време! На работа, но тука, во родниот крај! Што не чини, нека се растури и 
лек да му се најде! (Се внесува во своите мисли. Пауза) 

БОЖАНА: (Како смаена неволно ја поставува софрата за вечера. Бојазливо). Ајде да јадеш, Костадине... Да каснеш, да се 
поткрепиш... (Јадењето е сиромашно: црн леб и чорбест грав). 

КОСТАДИН: (Седнува занесен, по него седнува и Божана). Како те пречекаа? 

БОЖАНА: Од високо... Ние сме луѓе бедни, сиромаси.

КОСТАДИН: (Одеднаш реско). Со кого зборуваше?

БОЖАНА: Со Рајна, со Јордан...

КОСТАДИН: А, со Јордан. Што вели?

БОЖАНА: Ама ништо не вели. И даваа и не даваа... Сака триесет лири пари... појас и саат со ќустек од сребро...

КОСТАДИН: Ха, ха, ха!... Куче е тој! Куче чорбациско! Право вели дедо Насте! Добро ги познава тој сите тие чорбациски кожодери како гнили печурки по гората! Ех, да ми беше ти, мајко, согласна, ќе ја грабнев Симка, па право во гора зелена! Да биде горека 
невеста!... А тука в село? Адет, свадбарина, светот, свекор, свекрва... 

ЗАФИР: (Влегува задишан). На здравје да ви е вечерата!...

БОЖАНА: Здравје да имаш, синко!

КОСТАДИН: (Скокнува). Што е?... Што има? ЗАФИР: Вечерва Симка се сврши!

КОСТАДИН:Се сврши?...

ЗАФИР: Вистина... За Јован Ѓурѓиноски...

КОСТАДИН: Мајко, дај ми го пиштолот! (Божана се колеба). Дај ми го кога ти велам!... А ти Зафире, приготви се! Чекај ме во 
нејзиното сокаче! Вечерва Симка ќе ми биде жена! 

БОЖАНА: (Го прегрнува околу рамењата). Аман синко. Што ќе направиш!... Немој, не чини го тоа, не е добро! Од срам не ќе можам 
пред светот да излезам. Срамотно е за нашата И за Јордановата куќа... Ќе и пукне резил на момата!... Збери си го умот, што правиш! 
Жив ти господ!... (Му паѓа в нозе). 

КОСТАДИН: Нема друго, мајко. Што ќе биде, нека биде! Симка е за мене родена, не за некој си Јован!... Ајде не плачи! (Ја крева). 
Стани и оди право кај поп Гаврила. Да му кажеш дека го вика мајка му на Зафира да дојде масло да свети... Речи му: „На Зафира лошо му падна“. И ти таму дојди, зашто ноќва ќе не венча... (Истрчува од дома).“ 

БОЖАНА: (Останува некое време беспомошна во страв за Костадина. Потем се приберува и пријдува до пред иконата и се крсти). Ти се молам, господи, чувај го од куршум... Ах, света Пречисто, ти знаеш како ми е на душава. Чуј ме, зашто мајка сум му... (Паѓа пред 
иконата). 


(ЗАВЕСА) 


'''слика втора'''


(Прeд Јордановата куќа. Напред улица, во дното сокаче. Долу вратниче, горе два прозорцн. Ноќ. Костадин доаѓа со тројца другари.) 


КОСТАДИН: Ти, Зафире, зад ќошево! А вие двајца, таму скријте се! Штом ќе чуете да пукнам, до мене да сте! Се разбравме ли?

ЗАФИР: Се разбравме, побратиме...

КОСТАДИН: Како да ја викнам, Зафире? 

ЗАФИР: Како порано, со песна. Си имате песна Симка ќе знае дека си ти.

КОСТАДИН: Не ми е до песна: Запеј ти, Зафире!

ЗАФИР: (Пее: „Море да те турам во десна пазувај море, на коњ да те качам...“ По песната се скрива).

СИМКА: (Се јавува на прозорецот).

КОСТАДИН: Знам дека не е ред... Срамно и грдо е пред светот и понатака да ти доаѓам под прозорец... Ама, ете и срцево и образов 
не ми даваат да не дојдам... Слези долу, два збора имам да ти кажам. 

СИМКА: Немој, Костадине! Не сакај го тоа од мене. Кажи ми одоздола...

КОСТАДИН: Два збора само... Симке! Толку ми тежат на душа, не можат да летнат до тебе! Слези долу! Прв пат го сакам тоа од тебе. 
Толку можеш.

СИМКА: Немој, Костадине! Како на брат ти се молам! Без друшки сум, сама не можам! Ќе пукне глас низ село...

КОСТАДИН: Со какво срце ти дојдов да те видам! А ти пазарлак правиш... Слези! Ништо лошо нема да ти биде!...

СИМКА: Еве сум, еве... Сега ќе слезам... (Слегува долу и застанува на прагот од вратничето). Не лути се, Костадине... Многу те 
молам, пушти ме да си одам... Грдо е да не видат заедно. Ти се молам, немој да се видуваме. Грев е... 

КОСТАДИН: Од срце или од уста зборуваш?

СИМКА: Риза сум дала, Костадине!...

КОСТАДИН: Ако си дала риза, срце уште не си дала!     

СИМКА: И тоа, и тоа, Костадине... Татко го даде... Го даде без мене...

КОСТАДИН: За срцето татко ти не се праша, јас се прашам! 

СИМКА: Ние едно мислиме, татко и мајка друго... А кој татко не слуша, Костадине, та и јас да не го послушам?...

КОСТАДИН: Само срце се слуша! Јас мислев дека го имаш како моево!

СИМКА: Татко и мајка лошо не мислат. Татко се распрашал за тебе. Чул дека нејќеш на печалба да одиш...

КОСТАДИН: Многу умно мисли татко ти! На печалба да одам! Не дека и ти така мислиш и сакаш да одам, туку срам ти е од светот: „Што 
ќе рече светот? Сите на печалба одат, Костадин не оди“... А, што знаеш ти? Може ќе одам. Само, не за татко ти, туку за тебе и за 
нашиот дом! За нашето огниште, Симке! И верувај, Симке, толку те имам на ум: дење-ноќе сон не ме фаќа, се за тебе мислам!... Јас 
ли сум крив?... (Ја зема топло за рака). Милувам секој ден под твојов прозорец да поминам и секој пат со уста слатко да ми се 
насмееш и со очи мило да ме погледаш! Милувам, да ти е секоја вечер слатка и срцето да ти пее како пролетна песна! Милувам, за 
љубов да ми зборуваш - да ја имам и да ми ја даруваш! Милувам, да си како бел цвет, како бел каранфил! Само на срце да те носам! 
Само на уста да те имам!... (Ја прегрнува). 

СИМКА: (Прва се тргнува). Пушти ме... Пушти ме...

КОСТАДИН: (Ја пушта). Ех, Симке!...

СИМКА: Грев правиме... Ти се молам... Костадине... Што беше меѓу нас,беше... Не е ред веќе да се видуваме... Свршена сум...   

КОСТАДИН: Не требаше веќе ни да те погледнам, кога и самата си се согласила!... Гледаш, пак ти дојдов! Може ли инаку, кога срцето 
милува?

СИМКА: (Со болна насмевка). Го знаеш ти, Костадине, моминското срце... Додека сме моми, немаме срце. Само сме моми...

КОСТАДИН: Нема побела китка од мома, нема почиста мисла од моминска мисла!... Нема послатка љубов ол моминска љубов! 

СИМКА: Има, Костадине, има. Од сето тоа е најслатка детинската радост... Помниш ли, Костадине, кога бевме малечки? Тоа ми е 
најслаткото време, Костадине! Сега, татко ме дава, каде што срце ми нејќе... Мене, Костадине, ме купуваат, јас треба со љубов да 
платам! Не давај ме, Костадиие! Најди пари, откупи ме, откупи ме од татко ми!... Не давај ме на друг, Костадине!... 

КОСТАДИН: (Со левата рака ја прегрнува Симка, со десната го вади пиштолот). Глава ќе падне на друг не те давам! (Пука. Зафир и 
другарите дотрчуваат). 

СИМКА: Што стори, Костадине? Нешто ме стегна... Пушти ме, не сме сами!

КОСТАДИН: Ајде, Симке, побргу! Кај Зафировци!

СИМКА: Страв ми е... Што ќе рече светот?... Татко и мајка треба во црно да се завијат... За дотаму ли сум дојдена?...

КОСТАДИН: А ти појди за Јован, ако не сакаш така!

СТОЈАН: Ајде, побратиме, побргу! Побргу!

СИМКА: Костадине! Тешко ми е од мајка и од татко без проштенка да се разделам... (Плаче). Без ред, без друшки... како вдовица... 
Без песна и свирка свадбинска... по црна темнина... (Се слушаат чекори и гласот на Јордан). 

ФИДАН: Јордан!...

КОСТАДИН: Ете што направи! Еве го татко ти.

ЈОРДАН: (Влегува низ вратничето). Каде си бре, арамија? Така ли се води мома? Денски мома се води, денски гнездо се прави! (На 
Симка). А ти, кучко ниедна, назад! На легало!... 

КОСТАДИН: (Застанува меѓу Симка и Јордан). Не! Тука ќе остане! Јас сум за неа дојден! 

ЈОРДАН: По сојот ти се гледа во кое време идеш! Ако си маж, дојди денски! Хм! Крвта вода не бидува! На дедо ти Итрешан си се метнал! 

КОСТАДИН: Во сојот не чепкај, зашто ќе се испечеш! Не ти се допаѓа? Подобар е од твојот и почесен!... 

ЈОРДАН: Кој е нечесен бе, пезевенк?!...

КОСТАДИН: (Се здржува макар што врие од лутина). Слушај, Јордане. Како човек те прашам: согласен ли си да ми ја дадеш Симка како 
се може?

ЈОРДАН: Кој си ти, бре, тебе да ти ја дадам? Не ти ја давам! Дадена е!...

КОСТАДИН: Размисли, Јордане! Немој до лошо да дојде. Согласи се! Јас и Симка се милуваме. Ете ја Симка нека ти каже...

СИМКА: (Му се фрла на Јордана в нозе). Црна закопај ме, татко, не давај ме за Јован,.. Костадин го сакам...

ЈОРДАН: (Од кога размислува). Нема што, нели е мерак, согласен сум... Само, сите свадбински редови и адети да се исполнат... 
Слушај, Костадине! Ти си млад. Уште леташ. Ако рекол господ да ми бидеш зет, сакам отсега да бидеш поумен. Не да леташ како 
ластовица. По ова што стана вечерва, да чуе светот дека сум ти ја дал Симка без пари: подобро да го затворам дуќанот! Што е ред за 
мома, ќе платиш! 

КОСТАДИН: Јас пари немам!

ЈОРДАН: Јас ќе ти дадам на заем.

КОСТАДИН: Да се задолжам? На татко и?... Не, тоа не бидува, Јордане!

ЈОРДАН: Де! Де! Триест лири за Симка и дваесет за свадба, доста се. Педесет лири не се многу... Има време. Ќе работиш, ќе 
спечалиш, ќе ми ги вратиш. Само, што е ред, ред. Согласен ли си? (Костадин се колеба). 

СИМКА: Согласи се, Костадине... Заради мене...

КОСТАДИН: (Молбата на Симка го скршува). Согласен сум... 

ЈОРДАН: Е, повели, зету. (На побратимите). Елате и вие горе да видите. Немој после лошо да се рече!...

(Влегуваат прво Симка и Костадин, а потем и другите). 


(ЗАВЕСА) 


==ЧИН ТРЕТИ==


'''слика прва'''


(Кај Костадиновци) по женидбата. Празнично утро. Костадин е сам, и, токму после миењето, се брише со крпа).


СИМКА: (Празнично облечена, се враќа сама од црква). (Нежно). Слатко си спиеше! Кроток сон те крепеше, сабајле во света недела!  

КОСТАДИН: (Восхитен од неа). Нешто си ми, Симке, бело променета, во невестинско руво... Колку те гледам, се полична стоиш. И 
лицето ти е денес друго: радосно, моминско, младо невестинско!... 

СИМКА: (Со насмевка). Од црква идам, Костадине. Бев пред света Пречиста... да ја дарувам... (Срамежливо). Костадине, денес многу, 
многу те милувам... 

КОСТАДИН: (Не се сеќава веднаш на што мисди Симка). И јас те милувам, Симке! 

СИМКА: Денес празник ми царува во срцево, Костадине.

КОСТАДИН: Симке!... Да не е ѓоа?

СИМКА: (Дури сега подига очи). Тоа, Костадине, тоа! Го осетив сношти на полноќ!... Ми зачука, тука ми заигра... Цела вечер сон не 
ме фати. Мајка, и таа вели, тоа е... 

КОСТАДИН: Симке!... Уште машко да биде!...

СИМКА: Колку силно ме чукна, машко ќе биде!...

КОСТАДИН: (Ја прегрнува). Машко, машко!...

БОЖАНА: (Се враќа од црква, облечена во празнична црнина). Слатките пилпи на мајка!...

СИМКА: (Се тргнува). Мајка иде!...

БОЖАНА: Земи си, синко, нафора. Денес сте му на господа помили.

КОСТАДИН: Што, ти сама се врати?

БОЖАНА: Се најдов со сватот.

КОСТАДИН: Со кого, со Јордан?

БОЖАНА: Со него... Отиде дома со нафора... Ќе намине и кај нас...

КОСТАДИН: Рече дека ќе дојде?

БОЖАНА: Ми рече, од негова уста чув...

СИМКА: Може, сака да не види... Одамна не е дојден...

КОСТАДИН: Мене ми се чини поотскоро.

СИМКА: Дури од Божиќ...

КОСТАДИН: Дури од Божиќ! Погача треба да му испратиш!

БОЖАНА: Не така, сине! Ако дојде, нека дојде. Добре дошол. Ни се смешала крвта, ни ти, ни тој може да се одроди.

КОСТАДИН: Кој, Јордан ли? За него нема ни рода, ни порода. Тој само за пари знае!... Каде си наврзав долг на глава!... Јордан! И 
од името негово не можам радост да видам... 

БОЖАНА: Не греши душа, Костадине. Крвта вода не бидува. И нејзе и тебе ти е татко... Си останал од дете без татко, тој ти е друг 
татко... Белки за лошо не иде... 

КОСТАДИН: Јас знам зошто иде!

СИМКА: Не коси се, Костадине. Не мисли на лошо. Денес е празник, не чини лутина на срце да си ставиш... Белки од мајка начул за 
она... На радост иде... 

КОСТАДИН: Ех, Симке! Од јагне си покротка, само од волк си родена! {Се слуша кашлање). 

ЈОРДАН: (Влегува).

БОЖАНА: (Го пречекува уште на прагот). Добре дојде, свату!

ЈОРДАН: Добро те најдов, сваќе!

СИМКА: Татко, добре дојде!

БОЖАНА: (Го кани да седне). Повели, свату!

ЈОРДАН: (Седнувајќи). Ох, ох!

БОЖАНА: (Уште еднаш). Е, па добре дојде, свату!

ЈОРДАН: Добре ве најдов!

КОСТАДИН: Добре дојде... Како ти оди работата?

ЈОРДАН: Сполај му на господ. Да не се поплачам, ако не тече, капи. Ама капка по капка, море станува... Сношти ми се ојагнија осум овни! Една блшни...

КОСТАДИН: Е, време им е... Добро е кој ги има...

БОЖАНА: (Го свртува разговорот од опасната тема) Како е сваќата, свату?

ЈОРДАН: Сполај му на бога, добра е. Само, Стојче, ајдамакот ниеден, си ја шина ногата. Везден плаче. (Симка внесува кафиња).   

СИМКА: Кој, Стојче ли?

БОЖАНА: Не е ништо тоа. Ќе помине. Нека го одведе Рајна кај Матковица. Таа се разбира во тие рабоги.

ЈОРДАН: Која Матковица?

БОЖАНА: Една е Матковица. Домаќинот и умре на печалба. Седи до Бушева чешма.

СИМКА: Пушти ме, Костадине, поручек и јас да одам.

КОСТАДИН: Оди, братче ти е. (Пауза. Си ги допиваат кафињата).

СИМКА: (Подземајќи ги филцаните). Наздравје!

ЈОРДАН: Годинава рано пролет дојде...

БОЖАНА: И под нашава стреа ластовиците гнездо си прават. Истите од лани лето...

КОСТАДИН: Едно добро за печалбарите: чисто време, чист пат... Годинава доста ги има...

ЈОРДАН: Од година на година се повеќе ги има... Се готват, азар се чинат. Ги гледам, одат кај поп Гаврила на причесна... Е, секој 
си има мува на капата...

КОСТАДИН: (Скокнува). Ајде, вие жени, не сте за машки разговори.

БОЖАНА И СИМКА: (Излегуваат).

КОСТАДИН: Што сакаш со тоа да кажеш?

ЈОРДАН: Па секој си има мува на капата. Тоа е јасно речено.

КОСТАДИН: Сосем не те разбирам...

ЈОРДАН: Ама, сакам да кажам, де, дека секој си има долг на главата... Секој си мисли: „Со ред сум земал, со ред и да вратам“.  

КОСТАДИН: А! Тоа значи: „Кој од каде што земал, мисли и да врати; Костадин, зет ми, не мисли да врати“. Имај лице, Јордане: што 
ти е на мисла, тоа и на уста! Кај мене е така, нема друго!... 

ЈОРДАН: Е, де, е де! Ако ти реков, не те фатив за гуша...

КОСТАДИН: Подобро е за гуша!

ЈОРДАН: Не лути се, Костадине, ама мене ми е најдобро, да си имам чиста сметка. Сметка е тоа. Јас сум човек еснаф, образ имам!...

КОСТАДИН: Ти имаш образ! Јас го немам!...

ЈОРДАН: Шест месеци поминаа од свадбата, ни за долгот абер имаш, ни на печалба мислиш!...

КОСТАДИН: Молчи! За печалба не зборувај!... 

ЈОРДАН: Јас сум човек трговец, пари ми требаат.

КОСТАДИН: Јас пари немам, ама образ имам: ќе дојде ден, ќе ти ги вратам!

ЈОРДАН: Ништо не знам! Јас имам деца за гледање, ти немаш ни куче, ни маче! Сега ти е полесно да плаќаш.

КОСТАДИН: (Помислувајќи на Симкината положба, помирливо). Слушај, Јордане. Остави ме уште една година, уште оваа година дома да 
останам... Си бил татко, знаеш колку е мачно, колку е тешко во туѓина да чуеш дека прв пат си станал татко... Пушти ме уште оваа 
година! Татковска радост да сетам, со рака да го погалам!... 

ЈОРДАН: Ич што не бидува работа! Ти не си жена, дете в рака да држиш! На пари мисли, на пари! Тоа е твое, не пелени!... 

КОСТАДИН: Ти немаш срце, Јордане!

ЈОРДАН: (Потсмешливо). Море, парите ти се и срце и душа! Без нив ништо не можеш!... Секој чесен печалбар си ја стега торбата...  

КОСТАДИН: Молчи, не зборувај!... Тие се толку чесни, та дури и не знаат дека за тебе работат, долг да ти отплатуваат. Молчи, 
Јордане! Засрами се!

ЈОРДАН: Зошто да молчам, пред кого да молчам, бре? Пари, пари ми требаат!...

КОСТАДИН: Трај! Во домот си ми!

ЈОРДАН: Не траам! Јас, или ти имаш за давање!... (Скокнува). Море, пари, пари, бре голтар! (Крева рака на Костадин).

КОСТАДИН: (Го зграпчува за гуша). А, куче чорбаџиско! Си дошол огништето да ми го растуриш!...

ЈОРДАН: (И тој го фаќа Костадина за гуша). Пари! пари, бре!...

БОЖАНА: (Дотрчува заедно со Симка). Аман, Костадине! Немој, синко!... Чедо, чедо мајкино...

СИМКА: Костадине, Костадине... Татко, татко! (Ги разделуваат).

КОСТАДИН: Излегувај! Надвор! Си дошол домот да ми го запалиш!... Надвор!...

БОЖАНА: Не слушај го свату... Млад е...

КОСТАДИН: Надвор!

ЈОРДАН: Таму! Таму! На печалба! Со торба на печалба! На печалба!... (Излегува).

КОСТАДИН: (На Симка). Татко ти облечен, а ние голтари!... Да не беше тоа што иде по мене, со заби ќе го заколев!... За него ќе 
одам, за него! Моја крв е! За него ќе одам и на крај на светот!... (Излегува) 

СИМКА: (Плаче).

БОЖАНА: (Крстејќи се и сеќавајќи скриена радост и олеснување). За него и за нашето огниште, господи!  


(ЗАВЕСА)  


'''слика втора'''


(Надвор од селото. Во природата. Големо, старо дрво. Планинска патека води покрај прошталната чешма. Тоа е место на печалбарската 
разделба. Кога завесата се крева, десно веќе седнала мала група печалбари, прва пристигната на местото на разделбата; седат, пијат 
и замислено пеат). 

''Цветано, моме, Цветано галабо,''

''Цветано, моме, Цветано!...''

''Помниш ли, моме, знаеш ли, галабо,''

''кога си бевме малечки.''

''Во стриковото градинче, галабо,''

''вишни ем црешни беревме,''

''во уста си ги клававме!...''

(Во паузата на мелодиското пеење доаѓаат Костадин и Симка).


ФИДАН: Божине, не мисли толку, бе! На, тргни, заборави на младост!

БОЖИН: Е, што ти е животов! Роди се и право на работа!...

СТРИКО МАРКО: Е, Божине! Лебот не чека на тебе, ти треба по него да трчаш!... Таква ти е пустата печалба: гној да врзиш од 
работа! Е!... Море, удри понатака!... (Го крева шишето со вино, а другите тивко пеат: „Во стриковото градинче, галабо...) 

СИМКА: Не лути се, Костадине... Едно ќе те молам...

КОСТАДИН: Што, Симке?

СИМКА: На туѓа жена око да не фрлиш.

КОСТАДИН: Биди спокојна. За тоа не одам на печалба...

СИМКА: Немам лоша мисла... Ама голем град, нечист град... Да не згрешиш душа...

КОСТАДИН: Не коси се за тоа, Симке!

СИМКА: Чувај се од студ, од мраз, Костадине! Фанела да си носиш.

КОСТАДИН: Ти, Симке, мајка да ја гледаш. Немој да ми се пожали на тебе. Ако е таа лута, ти биди кротка... А, кога ќе се роди, 
татково име да носи. Ќе и биде на мајка атерот. 

СИМКА: Како што милуваш, Костадине, така ќе биде... Немој да заборавиш на редот... Да дојдеш на зима... 

КОСТАДИН: Ќе дојдам, Симке, ќе дојдам... Само здравје да има.

БОЖАНА: (Доаѓа со Темковица и син и Славче). Костадине, синко. Стрина ти Стојна те моли, ако можеш, нешто за Славчета да сториш.  

ТЕМКОВИЦА: Костадине, синко. Многу те молам да го поведеш и Славчета. Знаеш, татко му од кога отиде во Јужна Америка, еве пет 
години време стана, нема абер жив ли е, здрав ли е. Сега на Славчета гледам како на искра... Ти се молам, поведи го и Славчета во 
Белград, поблиску е од Америка... 

КОСТАДИН: Бидува, да го поведам. Само, малечко е. Што работа може да фати? 

СЛАВЧЕ: Можам, можам, баче Костадине! Можам, да носам вар, тули...

КОСТАДИН: (Го милува). Можеш ли?

ТЕМКОВИЦА: Само, гледај, Костадине, занает да изучи. Ми кажуваа дека џандарите ги бркале и ги гонеле децата со кикиритки в 
затвор. (Пристига група млади печалбари пеејќи): Гледај ме, гледај, либе ле Цвето! Денес сум тука, утре ме нема, оти ќе одам туѓа 
туѓина... 

СТОЈАН: (Здрав и буен кон првата група печалбари). Аман, бре стрико Марко! Их, ама сте ја стегнале, сте се залепиле до земја! 

СТРИКО МАРКО: Ама и ти си направил малку главата, а? Де, седни де! И ти си мераклија како мене! Не си ти за оро, тука ти е 
местото!... 

СТОЈАН: (Тргнува од виното). Аман, бе Фидане, бе! Их, ама вино си имал!... (Седнува меѓу нив).

(Момци и девојки, стоејќи во одделни групи, се задеваат. Младите би сакале да си поиграат. И, додека на преден план се води 
разговор, тие со песна се подготвуваат). 

ДЕВОЈКИТЕ: (Пеат тивко)

''Дал ми ти говорев,''

''море девојче,''

''не оди рано на вода,''

''чешмите ни се, мори, далеку...''

ЗАФИР: (Додека девојките пеат). Здраво, живо, побратиме!

КОСТАДИН: Што Зафире, и ти се стегна на печал6а?

ЗАФИР: Се стегнав, побратиме. Само за малку... Тебе повеќе ти тежи торбата. Те запусти Јордан...

НЕКОЛКУ ГЛАСОВИ: (Меѓу младите). Море, девојчиња. Пуштете грло! Де нешто поживо!...

ДЕВОЈКИТЕ: (Почнуваат оро пеејќи)

''Гугувче, галено бре,'' 

''гајтан веѓи на тебе, бре!''

''Их, што биле за мене, бре!''

''Дај ми ги еднаш,''

''да појдам на гости бре!''

''Кој да види, завиди, бре!...''

(Помеѓу девојчињата влегуваат во орото и момчиња со нова песна).

''Еднаш дојдов, Јано мори, в наше село,''

''В наше село, де мори, Јано, де!''

''Тебе дома, Јано мори, не те најдов,''

''тук те најдов, Јано мори, на орото.''

''Ти виеше, Јано мори, до три танци.''

''Први танец, Јано мори, од момчиња,''

''втори танец, Јано морн, од дејчиња,''

''трети танец, Јано мори, од невести...''

(Тука орото се разделува машко и женско).

ДЕВОЈКИТЕ:

''Што недојде зимоске, кога ми студеше?''

''Туку дојде лето това, кога ме тресеше.''

''Што не дојде во пролетта, кога ми цветаше?''

''Туку дојде во есента, кога ми падоше...''

МОМЧИЊАТА:

''Сум ти бнло на туѓина,''

''пари изваѓало.''

''Тебе ти, душо драго,''

''паре ти праќало.''

''Зато ти не дојдов, душо драго,''

''зимоске, по зима...'' 

СТРИКО МАРКО: Еј момчиња! Огладневте од скокање! Ај, седнувајте на јадење! Зашто голем пат ве чека! 

(Сите групи се здружуваат во една. Секој вади од торбата по нешто за јадење. Додека се поткрепуваат оддалеку се слуша меката и 
болна мелодија на кавал). 

БОЖАНА: Де, Костадине, седни и ти со дружината, адет е... Од денес со нив ќе делиш и добро и лошо... Не чини да се делиш. Ајде и 
ти, Зафире. (Се придружуваат кон општата група. На многумина не им е до јадење. И песна се изви од нечие грло како продолжување на 
тажната мелодија на кавалот). 

''Дигни глава, Румке мори, опули се!...''

''Секој пат да дојдам, се болна, те најдувам,''

''јагне мори, болна на постела...''

''Глава преврзана, Румке мори, со сина шамија,''

''Румке, глава преврзана, лице овенало.''

''Румке, очи пропаднале...''

''Дигни глава, Румке мори, опули се,''

''да те видам, Румке, ако умрам!...''

''- Се опули Румка, се расплака...''

(Песната бива пресечена од едноличното биење на тапан. Со приближувањето на тапанот се слуша и мелодијата на зурлите, придружена 
од пијаното пеење на Караман Атанас). 

КАРАМАН АТАНАС: (Зад кулисите) Вино, вино ли се твоите очи! Погледна ме, опија ме! (На сцената). За цела недела пијан одам, а за 
месец мамурлија!.. 

СТРИКО МАРКО: (Со топлина), Тој е!... Караман Атанас!...

ЗАФИР: (На Костадина). Пијан е!

КОСТАДИН: Од мака... Разделба!...

КАРАМАН АТАНАС: (Доаѓа сам, пијан, придружен од Цигани свирачи). Ах, бре, стрико Марко!... Да пукнам, како орев да пукнам!... Не! 
Не дека ќе пукнам!... Не се пукнува!... Ех!... Како да пукнам! Да нема ни гледање, ни разделба!... (На Костадина). Еј, 
побратиме!... За тебе е ова првина. Прва разделба од жена... Ќе заборавиш и на младост, и на милост, и на убавина!... Море, 
побратиме!... И првата тежи и последната тежи!... Разделба е разделба!... И камен на шија полесно се носи од пуста црна печалба! 
(На Циганите). Што спиете, бре! Чукајте, дури господ да чуе!... Чукнете го тешкото!... Тешкото!... (На даден знак со шамијата, 
свирачите почнуваат да го свират бавниот ритам на тешкото македонско оро. На Караман Атанас му се придружуваат уште неколку машки 
играчи следејќи ја индивидуалната игра негова. На даден знак со шамичето играчите застануваат, свирачите се во напрегнато чекање. 
Очите на Атанас се исполнуваат со солзи. Почнува да пее болно како нешто од срцето да му се кине): 

''Пилето пее, на пат ќе одам,''

''на пат ќе одам, туѓа туѓина!...''

''Дали ќе жалиш, млада младино?''

''Дали ќе ме плачеш како јас тебе?...''  

СТРИКО МАРКО: (Гледајќи дека жените плачат и ронат солзи). Море луѓе, нешто се смрачи. Кревајте, додека дожд не паднал!

БОЖАНА: (Разделувајќи се од Костадина). Боже поможи... Света Пречиста нека те чува од лошо... (Тихо плаче и го бацува в чело). 

(Печалбарите се определуваат во група и скоро ритуално почнуваат да ја пеат песната на разделбата): 

''Жали моме, да жалиме, еј моме!''

''Оти ќе се разделиме.''

''Ти од мене, јас од тебе.''

''Јас ќе одам на далеку, еј моме.''

''На далеку преку море...''

''Ќе ти пишам бела книга, еј моме!''

''Бела книга, црно писмо!''

''Ем да четеш, ем да плачеш...''

(Со последните стихови печалбарите тргнуваат. Жените и девојките наведнале глави и, со насолзени очи, ја слушаат песната на 
разделбата без протест, без крик). 

КОСТАДИН: (Разделувајќи се од Симка, не може ни да зборува. Таа кротко и насолзено го гледа. Последен пат му ја стиснува раката и 
целата пребледнува), Ех, Симке, Симке!... (Се откинува од неа и се придружува кон групата). 

(Оддалеку се слуша песната на разделбата).  


(ЗАВЕСА) 


==ЧИН ЧЕТВРТИ==

  
'''слика прва''' 


(Внатрешен дел на фурна. Средниот план го претставува задниот дел на фурнати со рамен свод. Десно ноќви, лево кревет од штици, 
каде лежи Костадин, болен од туберкулоза. Назад врата за во предното одделение. Се слуша цепење на дрва.)


КОСТАДИН: (Сам изнемоштен). Зафире!... Зафире!... (Кашла). Зафире!...

ЗАФИР: (Влегува). Што е побратиме?

КОСТАДИН: Кој цепи дрва?

ЗАФИР: Стојан.

КОСТАДИН: 3наев дека е Стојан... Знае дека сум болен... Нема душа... (Кашла). Викни му, Зафире, покроце нека чука.

ЗАФИР: (Вика од врата). Стојане! Покроце чукај! Не траскај толку! Знаеш дека болен човек лежи!

СТОЈАН: (Од зад кулиси). Проштавај Костадине! Те сметнав од ум!...

ЗАФИР: (На Стојана). Оди понатаму. (Престанува чукањето).

КОСТАДИН: Ќе те молам, Зафире, додека сме сами да ми ја избришеш потта... Жива вода станав... Не знам што ќе се стори со мене... 

ЗАФИР: (Му ја брише потта под кошулата). Не плаши се, побратиме. Уште малку остана. Уште еден месец. После пет години работа, 
дома ќе си одиме!...

КОСТАДИН: (Кашла, потем се обрнува и останува седејќи). Само еден месец остана, Зафире?

ЗАФИР: Толку, побратиме. До Митровден токму уште месец.

КОСТАДИН: Мене ми се чини година цела...

ЗАФИР: Е, пуста болка не се лежи лесно... (Работи).

КОСТАДИН: Зафире!...

ЗАФИР: Што е побратиме?

КОСТАДИН: Една мисла ме мачи. Срам ми е и пред себе да ја кажам. Дали ќе се вратам жив дома? Дали ќе ја видам Симка, мајка, син 
ми Коле?... Најмногу ми е за Колета! Пораснал голем, петгодишно дете, за татко праша... Него да го видам. (Се закашлува). Многу 
кашлам, Зафире... И пот, пот, море пот!... 

ФИДАН: (Од врата). Зафире! Ти си појак, ела да дигнеш две-три вреќи брашно. 

ЗАФИР: (Одејќи, на Костадина). Не мисли на лошо, побратиме. Ништо не е тоа. Ќе помине!... (Излегува). 

КОСТАДИН: (Сам). Ќе помине. И сам си велам, ќе помине. Ама вера не ми се фаќа... Камо да помине! Да го видам син ми Коле! Да го 
стегнам на срце и да му речам: „Коле, сине, чувај се од патот што води на печалба“... (Силно возбуден). Ах, бре, Коле! Дали и ти 
тој тежок пат ќе го поминеш... Ако останеш пуст сирак, без татко... (Во претсмртен страв). Смрт!... Не земај ме!... Уште не земај 
ме!... Страв ми е за него... Дома да стигнам... Очите да му ги отворам... 

ЗАФИР: (Се враќа).

КОСТАДИН: (Си дојдува на себе). Ете, пак жива вода станав...

ЗАФИР: Тебе ти е лошо, побратиме?

КОСТАДИН: За дома помислив...

ЗАФИР: (Пријдува кон ноќвите).

КОСТАДИН: Колку е часот, Зафире?

ЗАФИР: Девет. Токму време за месење. (Вика од врата) Еј, Стојане, Божине, Фидане! Ај затворајте! Време е за размесување! 

(Идат работниците, ги редат штиците, покриени со платно. Работат молчешкум. Зафир мери тесто, а друг, оформено во лебови, го реди 
на штиците. Наскоро доаѓа чорбаци Аранѓел). 

АРАНЃЕЛ: Како оди?

СТОЈАН: Еве работиме, чорбаџи Аранѓеле?

АРАНЃЕЛ: (На Зафир). Еј, еј! Стој, стој! Што мислиш ти? Така ли се мери? Ако секој ден така мериш, ни кошула на грбот не ќе ми 
остане, камо ли нешто да спечалам. Не си за мера. Ти си, Зафире, повеќе за аргатска работа. Ела ти, бре Стојане! Само гледај од 
секој да скусиш, десетина драма! Чу ли? (Стојан го заменува Зафира). 

АРАНЃЕЛ: (На Костадина). А ти, Костадине, колку мислиш да лежиш?

КОСТАДИН: За лекување пари требаат, а мене не ми достигаат. 

АРАНЃЕЛ: Знам, знам! Тоа не треба ти да ме учиш! Само да знаеш, мојава фурна не е болница!

ЗАФИР: (Го зема Костадина во заштита). Уште малку, чорбаци Аранѓеле...

АРАНЃЕЛ: „Уште малку“! Не прашаш, ако дојде комисија, доктори! Тебе ич глава не ќе те заболи! А мене? Трап - илјада динари!... 
Како некоја полза да имам од него, па уште и стравот да му го берам! Да го суредиш! Ене ти го Уредот. Тој е за работници. Што не 
го носиш таму? 

ЗАФИР: Немам верба во Уредот... Побратим ми е, не ми се пушта лесно од рака... 

АРАНЃЕЛ: Ништо не знам. Да го суредиш! (На работниците). Еј, свршувајте работата и на спиење! Немој на ветер да ми гори 
електрикот!... (На Зафир). Вечерва тебе ти е редот да чуваш. (Си оди). 

КОСТАДИН: Кучиња чорбаџиски! Сите сте на ист калап... До крај ме уморивте и уште жив крвта ми ја испивте! 

ЗАФИР: Бездушници, убијци! Печалат на маката наша!

БОЖИН: Секоја сила со време!

(Работниците ја посвршуваат работата).

ФИДАН: (Донесува тава со грав). Ајде, да вечераме!

СИТЕ: (Освен Костадин). Ајде.

ЗАФИР: И редот му е после толку работа!...

(Работниците седнуваат да јадат).

ФИДАН: Божине, утре е недела. Ќе испратиш нешто пари дома?

БОЖИН: Ќе испратам, сто и педесет динари. А ти?

ФИДАН: И јас ќе испратам...

СТОЈАН: (Крева барде со вода, а мисли на вино). Аирлија нека е, што работевме!

ЗАФИР: Не ти оди благословот со вода...

СТОЈАН: А ти помисли дека вино ќе пиеш. (Уште еднаш пие).

БОЖИН: Е, за нас, што работиме, е бистрава водичка, а чорбаци Аранѓел ќе го пие виното.

ФИДАН: (Прифаќајќи го бардето). Добро рече ти Божине: Секоја сила со време... Туку, нејсе... (Пее). Дафино вино, еј!... (Другите 
прифаќаат).

''Дафино вино, еј!''

''црвено вино, еј!''

''Момчето ти е заспало на Кара-камен планина.''

''Момчето ти го фатиле на Кара-камен планина,''

''Дафино вино, еј, црвено вино, еј!...'' 

ФИДАН: (Пие). Нема фајда! Водата вино не бидува!

БОЖИН: Е, не може, ем да печалиш, ем вино да пиеш!...

СТОЈАН: (Се сеќава за случката со Славче). Ха, ха, ха!... Ич не може Славче од ум да ми излезе!...

ЗАФИР: Кој Славче?

СТОЈАН: Славче, де! Синот на Темковица.

ЗАФИР: А, Костадин што го доведе. Не можел занает да изучи, сега продава кикиритки.

СТОЈАН: Нејсе, де... Топол ден, сонцето пече, а Славче, продава кикиритки среде во градот... Нема што, веќе е ергенче, мустаќи му 
никнуваат! По некое време, одгоре иде една модна, ама фустанот и се залепил со кожата. Со неа еден, како го викаат, де, а кавалер. 
Одеднаш Славче туку ја фати... за месиште. Модната вресна, а Славче доби две-три од кавалерот. Се собра свет, џандари. Леле! На 
Славчета не му се оди в кварт, со земјата се залепи! Такси зедоа, насила да го одведат... (Смеење). 

ФИДАН: Бре, бре, бре! Сиромав Славче! И тој излегол некој љубовник, Зрел човек од дете женско да брани и џандари да вика!... 

БОЖИН: Не е добро и од Славчета што сторил.

КОСТАДИН: (Се вмешува во разговорот). Сторил, што сторил! Детето е здраво, јако. Тој и не го видел кавалерот.

ЗАФИР: Право вели Костадин. Славче е здраво, овчарско дете!...

ФИДАН: Море, Зафире, запеј нешто мераклиско! Баре песната да нè окрепи!...

ЗАФИР: Не чини. Побратимот болен лежи, а ние: удри на песни.

КОСТАДИН: Ако, Зафире. Запеј, само нешто мирно, широко...

ЗАФИР: (Пее, другите го придружуваат). Ајде, ајде, моме Стојне, да бегаме! Аман, моме Стојне, да бегаме!

КОСТАДИН: (Силно возбуден). Ах, Симке!... Не се согласи на бегање!... Не, не си ти крива... Требаше на сила!... (Се закашлува. 
Другарите се загрижуваат за него). 

ЗАФИР: (Му помага на Костадина).

КОСТАДИН: Што ми прави таа, мајка ми?

ЗАФИР: Мисли на тебе.

КОСТАДИН: И плаче... Плаче, Зафире... Плаче тивко, со наведена глава... Плаче и солзи рони...

ЗАФИР: И ти плачеш...

ДРУГАРИТЕ: (Незабележано следат како му е на Костадина).

КОСТАДИН: Дали ќе ја видам? Дали таа ќе ме види?... (Се закашлува силно. Другарите се стрчнуваат кон него).

ЗАФИР: Ќе те види, побратиме... Не губи надеж... (Го покрива Костадина).


(ЗАВЕСА)


'''слика втора'''


(Во куќата на Костадина. Симка е сама, везе. До неа, нејзиниот петгодишен син Коле си игра. Симка поминува часови во нестрплива 
возбуда, мислејќи на Костадиновото враќање)


СИМКА: (Замислено). Сите жени на светот се радуваат кога малечките ластовици им јавуваат за раната пролет. Само печалбарката е 
жална и мисли кога ќе дојде есен. Сите жени на светот со добра среќа ги поздравуваат првите штркови, зашто им носат љубов и среќа! 
Само печалбарката чека да ги остават своите сиви гнезда, чека дали ќе го види уште еднаш милото лице... А тоа е далеку, далеку!... 

КОЛЕ: Што зборуваш, мамо?

СИМКА: Велам, татко ти ќе дојде...

КОЛЕ: Скоро ли ќе лојде, мамо?

СИМКА: (Го прегрнува). Скоро, сине, скоро...

КОЛЕ: И лани така зборуваше, мамо.

СИМКА: (Возбудено). Ќе дојде!... Годинава ќе дојде... (Го наместува Колета на прозорецот). Еве, гледај, тука на прозорецот ќе го 
видиш, кога ќе дојде!... (Стоејќи над детето и галејќи го по главата). Ох, ти гугувче малечко! Што си згрешило ти пред господ, да 
береш грижа уште од пет години?... Кого го удриле, кого за гуша го фатиле овие бели рачиња, та да тргаш мака за татко ти во 
туѓина? Ох, ти врапче невесело!... Што грев на душа ти носиш, та дури срцето да ти плаче, прашајќи за невиден татко? (Се одделува 
од детето). Ако има господ, треба да ни се врати таткото, домаќинот, мажот... (Резигнирано). Маж!... Маж!... И слатко и горко е да 
помислиш дека го имаш!... (Лирично настроена, опфатена од чувство на притаен копнеж). Кога на пролет благиот југ ќе запее и јас со 
него заедно гласот си го здружувам: белки Костадин ќе чуе, скоро да ми дојде... Се на ветар!... Есен поминува, зима дојдува! Од 
север ветар на прозорецот ми свири! Костадин не ќе дојде! Така пет години!... Дали јас не сум жена? Дали во градиве камен носам? 
Дали во жиливе вода ми тече, не млада крв? Ох, Костадина го сакам!... Да му го видам окото! Да му го чујам гласот! Да го сетам до 
срцето свое!... (Се тргнува исплашена од овие мисли). Ах, што зборувам јас, што зборувам? Света Пречисто, прости ми... Ама, душата 
ме боли за Костадина... Маж ми е... (Одеднаш ја обзема страшно претчувство). Ако не дојде... Ако воопшто не си дојде?... (Паѓа 
плачејќи скршена од болка). 

БОЖАНА: (Влегува викајќи радосно). Симке! Симке!... Стани! Што плачеш? Денес ќе дојдат... Дојде глас дека ќе стигнат!... 

СИМКА: (Радосно, низ солзи). О, господи! Што не помислив... Сите ли се враќаат? 

БОЖАНА: Стигна човек, што ги видел. Вели, многу ги има... (Со благ укор). И ти, Симке, ем знаеш што вели во писмото што го 
добивме. Таму стои: „Пред Митров-ден ќе дојдам“! 

СИМКА: Ах, господи, го сметнав од ум... Треба да приготвиме.

БОЖАНА: Најди кошула, чорапи... Чиста постела да најде, да си почине...

СИМКА: (Бргу го отвора ковчегот и вади долна постела). Може, испотен ќе дојде... (Трепетно). Ох, со колку надеж и темни мисли се 
готвиме за овој светол ден; ден со солзи радосни и трепетни оросен наместо со цветчиња бели... И цветчињата овенаа, како што и 
самата венеам, мили домаќине!... (Оддалеку се слуша песната „Сите момчиња дојдоа...“ Радосно). Тие се! 

БОЖАНА: Тие се!...

СИМКА: Ох, боже! Не толку радост одеднаш... Срцево ќе ми пукне... 

(Песната се засилува).

КОЛЕ: (На Прозорецот). Мамо! Иде татко!.. Иде! Иде!

БОЖАНА: (Го гали). Иде, чедо! Ќе ти донесе бакшиш!...

СИМКА: Дојди, Костадине, поскоро! (Песната се прекинува. Пауза. Кон Божана со страв). Зошто не пеат?... Што значи тоа?

БОЖАНА: (Со трпки, претчувствувајќи го лошото). Некој умрел на туѓина... 

СИМКА: (Како изгубена). Близу до нас замолчеа... (Обете се без капка крв, како од восок). 

ЗАФИР: (Се појавува на прагот).

КОЛЕ: (Трча кон Зафира, радосно). Еве го татко, мамо!... (Му ги опфаќа колената на Зафира. Молчење).

БОЖАНА: (Како не со свој глас). Каде ми е син ми Костадин?...

ЗАФИР: (Молчи. Потем го вади од торбата појасот Костадинов и ќесето со пари; ги предава).

СИМКА: (Го прима ќесето и појасот). Ела, Коле... (Го прегрнува Колета). Татко ти не ќе си дојде... Никогаш не ќе си дојде... Ти 
пратил пари да го викнеш дедо ти Јордан на задуша... 

БОЖАНА: (Со шепот кон Зафира). Умре?

ЗАФИР: Умре... 


(КРАЈ)</text>
      <sha1>ew8ir9zhpqp3dg1fztp9874nu3inp4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Итар пејо попот и алвата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3510</id>
    <revision>
      <id>10813</id>
      <parentid>10812</parentid>
      <timestamp>2019-09-23T09:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Turkmen</username>
        <id>2596</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/185.100.244.135|185.100.244.135]] ([[User talk:185.100.244.135|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:Turkmen|Turkmen]]</comment>
      <origin>8998</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2133" sha1="9hg7jei4pr60ibkocb0kjtse57a2qan" xml:space="preserve">Служел Пејо кај некој си поп. Попот, како поп, често си правел алва. Арно ама, еден ден направил повеќе отколку што можеле да изедат со Пеја, та скоро половина им останала. За да не ја изеде Пејо останатата алва сам кога ќе излезе попот некаде по работа, овој намислил да го заплаши Пеја со нешто и му рече:
- Слушај, момочко. Јас во алвата турив отров. Да не те лаже умот да каснеш без мене, зашто ќе се отруеш.
Го викнале попот в црква да крсти, на гробишта да пее, да закопува некого, а Пејо останал сам дома и намислил да ја изеде сам алвата, сигурен дека никаков отров не турил попот во неа. А, за да може да се оправда пред попот и тој смислил една лакрдија.
Како што цепеше дрва во дворот, стана ја скрши намерно дршката на секирата, отиде, ја изеде сета алва, и продолжи да цепи дрва со скршена дршка.
Кога се прибра попот и виде дека алвата ја изел Пејо, почна да се кара и да го пцуе, а Пејо почна да му се правда:
- Ја скршив, - вели, - дршката од секирата, и плашејќи се да не ме караш и биеш, решив да се отрујам, па затоа ја изедов алвата.
Попот се насмевна, иако не му беше за смеење, и му прости на Пеја и за двете штети што му ги направи тој ден.

[[Категорија:Македонски народни приказни]]</text>
      <sha1>9hg7jei4pr60ibkocb0kjtse57a2qan</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Музика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3556</id>
    <revision>
      <id>10955</id>
      <parentid>8619</parentid>
      <timestamp>2021-05-06T07:13:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10955</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="100" sha1="l5m1ko7q1z0c79x70pk9m5f13k14r7n" xml:space="preserve">*[[Македонски народни песни]]
*[[Македонски композитори]]</text>
      <sha1>l5m1ko7q1z0c79x70pk9m5f13k14r7n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Панче Пешев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3558</id>
    <revision>
      <id>8621</id>
      <timestamp>2012-07-27T21:09:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.120.192.74</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: *[[„Ко челик сме ние“]]</comment>
      <origin>8621</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" sha1="kcklm1ioh9739gkqyxu3ln53qsqxhwl" xml:space="preserve">*[[„Ко челик сме ние“]]</text>
      <sha1>kcklm1ioh9739gkqyxu3ln53qsqxhwl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>„Ко челик сме ние“</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3559</id>
    <revision>
      <id>12896</id>
      <parentid>10572</parentid>
      <timestamp>2024-07-17T14:40:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>12896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2312" sha1="sspeoekpd25uxm569o5mf7xbwgoek2g" xml:space="preserve">'''Марш на Трета македонска бригада'''


:Ко челик сме ние со Титови сили
:Стив Наумов стои пред нас като штит,
:Карпошова злоба тече во нашите жили,
:Бригадата наша ко чекан е свит.


:Низ планини стрми, низ бурите снежни
:Апостолски беше првиот на пат,
:Со Титова љубов на очите мрежни
:Не бодреше Темпо, наjмилиот брат.


:Беласица стара вечна ке си спомни
:За нашата тврдост след одлучен час,
:За хероjска борба, за подвизи горди
:Брегалница сведок ке ни пои.


:Над кочанско поле со фашиски орди
:се урнавме смело во нерамен бој,
:низ херојски борби и подвизи горди
:не жалевме живот за новиот строј!


:В крвавиот Дренак и Пелинце славно
:ќе треперат врагои ко исушен лист
:со здружени сили окови ќе пукнат
:ќе изгрее бргу ден светол и чист!


:Ко челик сме ние со Титови сили
:Стив Наумов стои пред нас като штит,
:Карпошова злоба тече во нашите жили,
:Бригадата наша ко чекан е свит.


:Текст: Ацо Шопов
:Композиција: Панче Пешев

:Ацо Шопов, ''Со наши раце'', 1950
:Песната првпат објавена во ''Положај'', весник на Втората македонска ударна бригада, април−мај, 1944.

== Извор ==
* [https://www.acosopov.com/%d1%87%d0%b8%d1%82%d0%b0%d0%bb%d0%bd%d0%b8%d1%86%d0%b0/%d0%bb%d0%b8%d1%80%d0%b8%d0%ba%d0%b0/%d0%bc%d0%b0%d1%80%d1%88-3-%d0%b1%d1%80%d0%b8%d0%b3%d0%b0%d0%b4%d0%b0?lang=mk Лирскиот дом на Ацо Шопов]

[[Категорија:Македонски партизански песни]]
[[Категорија:Современа македонска поезија]]</text>
      <sha1>sspeoekpd25uxm569o5mf7xbwgoek2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мома оди за вода</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3585</id>
    <revision>
      <id>10795</id>
      <parentid>8693</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:55:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10795</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="924" sha1="60tfgro194xyoubg7pi3v1c5eazqz07" xml:space="preserve">Мома оди за вода
и беќаро по неја
постој моме почекај
да ти реча два збора.

Дејѓиди моме убаво  
дејѓиди Севдо голема.

Да ми дадеш тро вода
да оладам срцето
се измами момето му подаде стомнето.

Дејѓиди моме убаво
дејѓиди Севдо голема.

Тој не фати стомнето 
тук ја фати раката 
ја префирли на коњо
и го скрши прстено.

Дејѓиди моме убаво
дејѓиди Севдо голема.

Како ветар вееше
така коњо бегаше
како роса росеше 
така мома плачеше.

Дејѓиди моме убаво
дејѓиди Севдо голема.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>60tfgro194xyoubg7pi3v1c5eazqz07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зоки поки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3635</id>
    <revision>
      <id>8783</id>
      <timestamp>2013-01-18T11:27:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>212.5.133.93</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ЗОКИ ПОКИ   лектира за второ одделение од  Оливера Николова</comment>
      <origin>8783</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="107" sha1="b479bbli8ygjomu05gs7vtmsulsl6we" xml:space="preserve">ЗОКИ ПОКИ   лектира за второ одделение од  Оливера Николова</text>
      <sha1>b479bbli8ygjomu05gs7vtmsulsl6we</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Пребарување</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3637</id>
    <revision>
      <id>8796</id>
      <timestamp>2013-01-22T23:28:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Ставете го вашиот клучен збор во делот за пребарување: * Притиснете ентер.  == Ефектив...</comment>
      <origin>8796</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="650" sha1="36mvujce2hf7rgb1dz51r97gpu3eotn" xml:space="preserve">Ставете го вашиот клучен збор во делот за пребарување:
* Притиснете ентер.

== Ефективно пребарување ==

Впишете повеќе зборови за да ја најдете вашата посакувана статија. Доколку употребувате кратки зборови ќе добиете многу резултати.

== Надворешни врски ==
[http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5 Добиена помош]</text>
      <sha1>36mvujce2hf7rgb1dz51r97gpu3eotn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Tl</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3638</id>
    <redirect title="Предлошка:Шв" />
    <revision>
      <id>9037</id>
      <parentid>8958</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:22:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Шв]]</comment>
      <origin>9037</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" sha1="rldbvi4rdvanyjgelpfs3lh22e8cjcq" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Шв]]</text>
      <sha1>rldbvi4rdvanyjgelpfs3lh22e8cjcq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Почетен курс (Уредување на статиите)/песок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3639</id>
    <revision>
      <id>9027</id>
      <parentid>8809</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:06:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9027</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" sha1="o8tx0qy688m1irntajjn5hk09stvb2l" xml:space="preserve">&lt;!-- На оваа страница можете да експериментирате --!&gt;
#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Викикниги:Песок]]</text>
      <sha1>o8tx0qy688m1irntajjn5hk09stvb2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Интервики врски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3640</id>
    <revision>
      <id>8812</id>
      <timestamp>2013-01-23T15:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Кога ќе направите статија проверете дали таа статија ја има на другите јазични изда...</comment>
      <origin>8812</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1167" sha1="er0y6bwdw2ymp17vlkz38izx3zkzz0m" xml:space="preserve">Кога ќе направите статија проверете дали таа статија ја има на другите јазични изданија на Викикниги.

== Што е интервики? ==

Интервики е врска што стои во една статија на пример на викикниги некоја статија во македонско издание ако ја има и на други јазици можете да ја видите во левото ќоше, ако некој ја додал претходно.

== Како се додаваат интервики врски ==

Ако најдете друго јазично издание на Викикниги во врска со статијата:
# кликни уреди;
# копирај ги интервикијата;
# додај ги на крајот од статијата на македонски јазик и притоа додај го јазичното издание на статијата на јазикот каде што сте ги копирале интервикијата;
# кликни зачувај.</text>
      <sha1>er0y6bwdw2ymp17vlkz38izx3zkzz0m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:За Викикниги</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3641</id>
    <revision>
      <id>9608</id>
      <parentid>9604</parentid>
      <timestamp>2014-03-12T19:15:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>9608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="491" sha1="8w4q1xz42v4vbzk7zr7331xbhc4kky2" xml:space="preserve">[[Податотека:Wikibooks-logo-mk.svg|180п|десно|Логото на македонската верзија на Викикниги]]
'''Викикниги''' е проект на [[w:Викимедјиа|Викимедија]] за заедничко пишување на учебници со отворени содржини. Секој може да уредува вклучувајќи ве и '''вас''', можете да уредувате токму '''сега'''!</text>
      <sha1>8w4q1xz42v4vbzk7zr7331xbhc4kky2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Избран рецепт</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3642</id>
    <revision>
      <id>8894</id>
      <parentid>8829</parentid>
      <timestamp>2013-02-26T17:29:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1358" sha1="ksx8q8e2j9yclav8uabka0isr8lsrg5" xml:space="preserve">[[Готвач]] | [[Готвач:Рецепти|Индекс на рецепти]]

[[Image:Dish of crawdads.jpg|thumb|right|250п|Јастози]]

'''Морски плодови''' се добиваат од водни животни како риби, мекотелци и раковидни животни. Овие животни во себе содржат протеин и се користат во многу кујни во светот. Собирањето на морските плодови се нарекува рибарење или риболов.  

Овој поим исто така се употребува и за водни состојки како морски ракчиња и др.

Терминот не е ограничен на ,,морски&quot; суштества бидејќи тој опфаќа и слатководни животни. Многу морски растенија исто така се јадливи, како на пр. [[Готвач:Морска марула|морска марула]] и [[Cookbook:Нори|нори]] кои се видови на [[Готвач:Морска трева|морска трева]] и најпрости алги, но не се сметаат за морски плодови како такви. [[Готвач:Морски плодови|''повеќе'']]</text>
      <sha1>ksx8q8e2j9yclav8uabka0isr8lsrg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:СЗР</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3643</id>
    <revision>
      <id>9152</id>
      <parentid>8969</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T18:47:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Заштитена „[[Шаблон:СЗР]]“ ([Уредување=Допуштај само администратори] (бесконечно) [Преместување=Допуштај само администратори] (бесконечно))</comment>
      <origin>9152</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3052" sha1="1t16um5z6h9afio8or0x9hlx4ajz8t5" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;tmbox tmbox-notice plainlinks&quot; id=&quot;talkheader&quot; style=&quot;background-color: white; border-collapse: separate; padding: 0.1em 0.1em 0.1em 0&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{td}}
&lt;th colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border: 1px solid #c0c090; background-color: #f8eaba; width: 100%&quot;&gt;
&lt;p&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Разговор со корисник|
Ова е [[Викикниги:Страница за разговор|страницата за разговор]] на [[{{SUBJECTPAGENAME}}|{{PAGENAME}}]], каде што можете да праќате пораки и коментари до {{PAGENAME}}. 
|
Ова е [[Викикниги:Страница за разговор|страницата за разговор]] за дискутирање на подобрувања на {{#if: {{SUBJECTSPACE}}||статијата}} [[:{{SUBJECTPAGENAME}}|{{SUBJECTPAGENAME}}]]
}}&lt;/p&gt;
&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;
{{td}}
&lt;td&gt;
{{#if: {{SUBJECTSPACE}}||*'''Ова [[ВП:НЕ#Викикниги не е трибина|не е форум]] за општа дискусија''' за темата на статијата.}}
* '''Внесувајте го новиот текст под стариот.''' [{{fullurl:{{TALKPAGENAMEE}}|action=edit&amp;section=new}} Стиснете овде за да почнете нова тема].
* '''[[Викикниги:Потпис|Ве молиме потпишувајте се и означете време]]''' со копчето за потпис или со четири тилди (&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;).
* '''Нови сте на Викикниги?''' [[Викикниги:Вовед|Добре дојдовте]]! [[Викикниги:Селска чешма|Поставувајте прашања, добивајте одговори]].
&lt;/td&gt;
&lt;td style=&quot;background-color: #f8eaba; border: 1px solid #c0c090&quot;&gt;
&lt;table style=&quot;padding: 0; margin: 0; border: 0; background-color: inherit; width: 100%&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;
*[[Викикниги:Пристојност|Бидете пристојни]]
*[[Викикниги:Претпоставете добронамерност|Претпоставувајте добронамерност]]
*[[Викикниги:Без лични напади|Избегнувајте лични напади]]
*[[Викикниги:Ве молиме не напаѓајте ги новодојденците|Не напаѓајте ги новодојденците]]
&lt;/td&gt;
{{#switch:yes|{{{arpol|}}}|{{#if:{{SUBJECTSPACE}}|no|yes}}=
&lt;td style=&quot;border-left: 1px solid #c0c090&quot;&gt;
&lt;center&gt;'''Начела за статии:'''&lt;/center&gt;
*[[Викикниги:Без свои истражувања|Без свои истражувања]]
*[[Викикниги:Неутрална гледна точка|Неутрална гледна точка]]
*[[Викикниги:Проверливост|Проверливост]]
&lt;/td&gt;}}
{{#if:{{{1|}}}|&lt;td&gt;{{кратенка|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}} }}&lt;/td&gt; }}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
{{документација}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1t16um5z6h9afio8or0x9hlx4ajz8t5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Рзк</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3644</id>
    <revision>
      <id>8882</id>
      <parentid>8832</parentid>
      <timestamp>2013-02-26T17:10:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="715" sha1="m7vxepjig4ibpq2g8dz9teikd6u9sno" xml:space="preserve">Добре дојде!
Во продолжение следат некои корисни статии за вас како почетник.
* [[Викикниги:Вовед|Вовед]]
* [[Викикниги:Почетен курс|Почетен курс]]
* [[Викикниги:Прашања|Прашања]]
* [[Викикниги:Помошна табела|Помошна табела]]
* [[Викикниги:ЧПП|Често поставувани прашања]]
* [[Помош:Содржина|Помош]]
* [[Викикниги:Портал|Портал]]
* [[Викикниги:Селска чешма|Селска чешма]]
Поздрав и имајте пријатно уредување.</text>
      <sha1>m7vxepjig4ibpq2g8dz9teikd6u9sno</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Историја на Македонскиот јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3647</id>
    <revision>
      <id>8843</id>
      <timestamp>2013-01-26T18:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;!----&gt;</comment>
      <origin>8843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7" sha1="oaa8xd8upp3xf0ss4ccpxxecjx7mcz1" xml:space="preserve">&lt;!----&gt;</text>
      <sha1>oaa8xd8upp3xf0ss4ccpxxecjx7mcz1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:На англиски јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3648</id>
    <revision>
      <id>8846</id>
      <parentid>8845</parentid>
      <timestamp>2013-01-28T12:28:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7" sha1="rjfz80w8n4ln82ein5fustoc4u4e0b3" xml:space="preserve">&lt;!---!&gt;</text>
      <sha1>rjfz80w8n4ln82ein5fustoc4u4e0b3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:8kw9rvE.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3652</id>
    <revision>
      <id>8852</id>
      <timestamp>2013-02-02T16:54:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8852</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Податотека:Oq83DaN.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3653</id>
    <revision>
      <id>8854</id>
      <timestamp>2013-02-02T16:58:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Republic of Macedonia</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3658</id>
    <revision>
      <id>8868</id>
      <timestamp>2013-02-14T15:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.199.242</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Macedonia, or officially the Republic of Macedonia, is a country located on the Balkan Peninsula. The country is one of naslednichkite states of the form...</comment>
      <origin>8868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1486" sha1="83pvpz7bn2qwxflnyh311e21va5er76" xml:space="preserve">Macedonia, or officially the Republic of Macedonia, is a country located on the Balkan Peninsula. The country is one of naslednichkite states of the former Yugoslavia, which declared independence in 1991. Republic of Macedonia occupies about 38% of the total area of ​​the region of Macedonia. Geographically the country bordering with Serbia (and Kosovo) to the north, Bulgaria to the east, Greece to the south and Albania to the west. The relief of the country is mainly mountainous. Although continental state, it has more than 50 lakes and sixteen mountains higher than 2,000 meters.
Macedonia is a sovereign [4], independent [5] [6] democratic [7] [8] and the welfare state [9] [10]. State capital is Skopje, with a population of 506, .926 citizens (проц. 2004). Other major cities are: Bitola, Kumanovo, Prilep, Tetovo, Veles, Stip, Ohrid, Gostivar, Strumica, Kičevo, and Kocani. Macedonia has a total of 25,713 square kilometers inhabited by approximately 2,114,550 inhabitants (проц. 2009), the majority of whom are ethnic Macedonians. The official language is Macedonian language as the official currency is the Macedonian denar.
In 1993, Macedonia became a member of the United Nations, but because of the name dispute who runs with Greece, the application is under the name Former Yugoslav Republic of Macedonia. Macedonia is a member of the Council of Europe. Since December 2005, is also a candidate for joining the European Union and has applied to join NATO.</text>
      <sha1>83pvpz7bn2qwxflnyh311e21va5er76</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Имала мајка девет сина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3663</id>
    <revision>
      <id>8879</id>
      <parentid>8877</parentid>
      <timestamp>2013-02-22T23:47:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3726" sha1="niw71c4x5ie8byb5kbujo1uw53lm3a1" xml:space="preserve"> Имала мајка девет сина - Ѓорѓи Грозничав

Имала мајка, имала,
до девет сина убави,
десетти грозен Ѓорѓија,
Ѓоргија беше болничав.

Мајка на Ѓорѓи говори:
- Мани се Ѓорѓи од куќа,
да не ми грдиш дворои,
да не ми ругаш синои,
и високите сараи.

Ѓорѓија мајка молеше,
дробни си солзи ронеше:
- Оф леле, стара мајчице,
не ли сум уште малечко?

Пусти патишта ќе згрешам,
во гора ќе се изгубам,
ѕверои ќе ме изедат,
без тебе мале ќе бидам.

Мајка на Ѓорѓи говори:
- Мани се грозно глупаво,
мани се веќе од куќа,
више те мајка не сака.

Виде, не виде, Ѓорѓија,
дека го мајка не сака,
пак мајка си ја замоли:
- Дај ми ги мале пљачките,
крпено и некрпено,
татко ми што ми ги кроил,
за убав ден и Велигден.

Мајка му пљачки исфрли,
Ѓорѓи од куќа излезе,
Кога ми Ѓорѓи излезе,
луто си мајка проколна:
- Оф леле стара мајчице,
кога од двори ќе излезам,
црната чума да влезе,
сараи да ти побута,
дворои да ти запусти,
синои да ти потепа,
сама ти мајче да останеш
и за Ѓорѓија да кукаш!

Шетал си Ѓорѓи по гори,
по гори и по планини,
слегнал си долу селата,
ценил се Ѓорѓи овчарче.

Слугувал девет години,
печалил Ѓорѓи печалил,
до триста овци, јаганца,
станал ми голем чорбаџи.

Еднаш се Ѓорѓи нажалил,
за своја стара мајчица,
за девет браќа убави,
и високите сараи.

Собрал си Ѓорѓи овците,
кинисал Ѓорѓи, пристигнал.
Кога ми дома пристигнал,
мајка пред порти седеше,
и за Ѓорѓија кукаше.

Ѓорги на мајка говори:
- Оф леле стара мајчице,
имаш ли конак за мене,
ноќеска да си преноќам,
па утре ќе си заминам.
Мајка го Ѓорѓи не позна,
и на Ѓорѓија говори:
- Оф леле синко делија,
имав конаци високи,
и дворои широки,
и девет сина убави,
десетти беше Ѓорѓија,
Ѓорѓи ми беше болничав.
Јас си на Бога погрешив,
Ѓоргија си го испадив.
Кога ми Ѓорѓи излезе,
луто ме мене проколна,
како ме Ѓорѓи проколна,
пуста ме клетва достаса.
Каде е сега Ѓорѓија,
да си го мајка прегрне,
мајкини гревои да прости,
белки ќе мајка да пукне?

Ѓорѓи на мајка говори:
- Јас сум ти мајко Ѓорѓија,
Ѓорѓија мајко, најгрозен,
најгрозен мајко, болничав!

Тогаш го мајка прегрна,
дробни си солзи пророна,
прегрна мајка, целувна,
и пукна мајка, од жалост.</text>
      <sha1>niw71c4x5ie8byb5kbujo1uw53lm3a1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Imala majka devet sina</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3667</id>
    <redirect title="Имала мајка девет сина" />
    <revision>
      <id>8878</id>
      <timestamp>2013-02-22T23:46:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>M4r51n ја премести страницата [[Imala majka devet sina]] на [[Имала мајка девет сина]]</comment>
      <origin>8878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" sha1="tgrwls0je0l2h50kl8c6t3xc6kyar8i" xml:space="preserve">#пренасочување [[Имала мајка девет сина]]</text>
      <sha1>tgrwls0je0l2h50kl8c6t3xc6kyar8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Db-meta</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3670</id>
    <revision>
      <id>8886</id>
      <timestamp>2013-02-26T17:19:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}=ambox|{{ns:Слика}}=imbox|{{ns:Категорија}}=cmbox|#default=ombox}} | type  = speedy | image = none  | st...</comment>
      <origin>8886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4149" sha1="h7tdofjjwinjrgwcvnw8a2eowzlrp1f" xml:space="preserve">{{{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}=ambox|{{ns:Слика}}=imbox|{{ns:Категорија}}=cmbox|#default=ombox}}
| type  = speedy
| image = none 
| style = font-size:95%;
| text  = 
&lt;b&gt;&lt;i&gt;Оваа страница {{#if:{{{bot|}}}|е означена од [[Корисник:{{{bot}}}|{{{bot}}}]], бидејќи таа}} можеби ги исполнува [[Википедија:Критериуми за брзо бришење|критериумите за брзо бришење]]&lt;/i&gt;{{{1}}}{{#if:{{{2|}}}|.&lt;/b&gt;&amp;#32;&lt;i&gt;{{{2}}}&lt;/i&gt;. &lt;b&gt;|.&amp;#32;}}{{#ifeq:{{{критериум}}}|NA||Видете [[Википедија:Критериуми за брзо бришење#{{uc:{{{критериум}}}}}|КББ {{uc:{{{критериум}}}}}]].}}&lt;/b&gt;&lt;span id=&quot;delete-reason&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;{{{опис|}}}{{#ifeq:{{{критериум}}}|NA|| ([[Википедија:Критериуми за брзо бришење#{{uc:{{{критериум}}}}}|КББ {{uc:{{{критериум}}}}}]])}}&lt;/span&gt;&lt;span id=&quot;delete-criterion&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;{{uc:{{{критериум}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{{rationale|}}}|&amp;#32;&lt;span style=&quot;color:red; font-weight:bold;&quot;&gt;{{{rationale}}}&lt;/span&gt;}}

Ако оваа страница не ги исполнува критериумите за брзо бришење, {{#ifeq:{{{self}}}|yes|ве молиме отстранете ја оваа ознака.|или ако планирате да ја поправите, ве молиме отстранете ја оваа ознака, но '''не ја отстранувајте оваа ознака на страници кои самите сте ги создале'''. Ако сте ја создале оваа страница и не се согласувате со предложеното брзо бришење, ве молиме додадете: 
:&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{ејпочекај}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&lt;br&gt;
'''директно под''' оваа ознака, и објаснете зошто верувате дека {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|оваа статија|{{lc:{{NAMESPACE}}}}}} треба да биде избришана на {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}}|оваа страница за разговор|[[{{TALKPAGENAME}}|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Корисник|оваа корисничка страница за разговор|нејзината страница за разговор}}]]}}. Ова ќе ги алармира администраторите да не ја бришат страницата и да ви дадат време да го напишете своето објаснување.}}

{{#if:{{{забелешки|}}}|&lt;span class=plainlinks&gt;{{{забелешки}}}&lt;/span&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;}}&lt;!--

--&gt;&lt;small&gt;&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;''[[Википедија:Администратори|Администратори]]: проверете [[Special:Whatlinkshere/{{FULLPAGENAME}}|врски]], [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} историја] ([{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=0}} последна]) и [{{fullurl:Special:Log|page={{FULLPAGENAMEE}}}} дневници] пред [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|wpReason={{urlencode:{{{опис|}}} {{#ifeq:{{{критериум}}}|NA||([[ВП:КББ#{{uc:{{{критериум}}}}}|КББ {{uc:{{{критериум}}}}}]])}}}}&amp;action=delete}} да бришите]{{#if:{{{bot|}}}|, бидејќи оваа страница е маркирана од бот.}}{{#if:{{{anote|}}}|{{{anote}}}|.}}''&lt;/span&gt;&lt;/small&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{temp|}}}|
:&lt;small&gt;Ве молиме разлмислете за ставање на шаблонот:&lt;/small&gt;
:&lt;small&gt;&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:&lt;/nowiki&gt;[[Шаблон:{{{temp}}}|{{{temp}}}]]&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;{{FULLPAGENAME}}&lt;nowiki&gt;|header=1&lt;/nowiki&gt;{{{temp2|}}}&lt;nowiki&gt;}} &lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&lt;/small&gt;
:&lt;small&gt;на страницата за разговор на авторот.&lt;/small&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{image|}}}|&lt;/td&gt;&lt;td style=&quot;text-align:center;padding:0;font-size:x-small;&quot;&gt;[[Image:{{{image}}}|150x175px]]&lt;br/&gt;''[[:Image:{{{image}}}|{{{image}}}]]''}}&lt;!--

--&gt;}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}} 
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>h7tdofjjwinjrgwcvnw8a2eowzlrp1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Ombox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3671</id>
    <revision>
      <id>8887</id>
      <timestamp>2013-02-26T17:20:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#ifeq:{{{small|}}}|yes | {{ombox/core   | small = yes   | type  = {{{type|}}}   | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }}  ...</comment>
      <origin>8887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="673" sha1="bea7ptaq0nx3suoslp4zqopu94jt62n" xml:space="preserve">{{#ifeq:{{{small|}}}|yes
| {{ombox/core
  | small = yes
  | type  = {{{type|}}}
  | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }}
  | imageright = {{#if:{{{smallimageright|}}} | {{{smallimageright}}} | {{{imageright|}}} }}
  | style = {{{style|}}}
  | textstyle = {{{textstyle|}}}
  | text  = {{#if:{{{smalltext|}}}| {{{smalltext}}} | {{{text}}} }}
  }}
| {{ombox/core
  | type  = {{{type|}}}
  | image = {{{image|}}}
  | imageright = {{{imageright|}}} 
  | style = {{{style|}}}
  | textstyle = {{{textstyle|}}}
  | text  = {{{text}}}
  }}
}}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bea7ptaq0nx3suoslp4zqopu94jt62n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Db</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3672</id>
    <revision>
      <id>8888</id>
      <timestamp>2013-02-26T17:20:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{db-meta |bot={{{bot|}}} |критериум=NA |1={{#if:{{{1|}}}|&amp;#32;.&lt;br&gt; Наведената причина за бришење: &lt;span style=&quot;color...</comment>
      <origin>8888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1092" sha1="gje7blw8nyef1m50e031y82357bt371" xml:space="preserve">{{db-meta
|bot={{{bot|}}}
|критериум=NA
|1={{#if:{{{1|}}}|&amp;#32;.&lt;br&gt; Наведената причина за бришење: &lt;span style=&quot;color:darkred; font-weight:bold;&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;|, но &lt;span style=&quot;color:red; font-weight:bold;&quot;&gt;&lt;u&gt;не е дадена причина&lt;/u&gt; зошто е предложена&lt;/span&gt;}}
|2={{#if:{{{1|}}}|Критерумите за бришење ќе ги најдете на [[ВП:КЗББ|КЗББ]]| Ве молиме бидете сигурни дека Вашата причина се води според еден од [[ВП:КЗББ|критериумите за брзо бришење]]. Заменете ја оваа ознака со &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{бб|&lt;/nowiki&gt;1=''некоја причина''&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;'''
|
}}
|temp=бб-предупреди-причина
|temp2={{!}}{{{1|не е дадена причина}}}
|поис={{#if:{{{1|}}}|db-{{{1}}}|}}.
}}&lt;includeonly&gt;{{{category|[[Категорија:Страници за брзо бришење]]}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{документација}}</text>
      <sha1>gje7blw8nyef1m50e031y82357bt371</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Ombox/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3673</id>
    <revision>
      <id>8889</id>
      <timestamp>2013-02-26T17:21:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;table class=&quot;plainlinks ombox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}}  {{#switch:{{{type|}}} | speedy     = ombox-speedy | delete     = ombox-delete | cont...</comment>
      <origin>8889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1961" sha1="o5h75bcxzp8i5vjf9xmc8vwrsh1luqc" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;plainlinks ombox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} 
{{#switch:{{{type|}}}
| speedy     = ombox-speedy
| delete     = ombox-delete
| content    = ombox-content
| style      = ombox-style
| move       = ombox-move
| protection = ombox-protection
| notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
| #default   = ombox-notice
}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{#ifeq:{{{image|}}}|none
| &lt;!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --&gt;&lt;td class=&quot;mbox-empty-cell&quot;&gt;&lt;/td&gt;
| &lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;
  {{#if:{{{image|}}}
  | {{{image}}}
  | [[Image:{{#switch:{{{type|}}}
    | speedy     = Imbox speedy deletion.png
    | delete     = Imbox deletion.png
    | content    = Imbox content.png
    | style      = Edit-clear.svg
    | move       = Imbox move.png
    | protection = Imbox protection.png
    | notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
    | #default   = Imbox notice.png
    }} | {{#ifeq:{{{small|}}}|yes
    | 30x30px
    | 40x40px
    }}|link=|alt=]]
  }}&lt;/td&gt;
}}
&lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
| {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none
  | &lt;!-- No image. --&gt;
  | &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/td&gt;
  }}
}}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;!-- Detect and report usage with faulty &quot;type&quot; parameter:
--&gt;{{#switch:{{{type|}}}
|   &lt;!-- No type fed, is also valid input --&gt;
| speedy
| delete
| content
| style
| move
| protection
| notice     =    &lt;!-- Do nothing, valid &quot;type&quot; --&gt;
| #default   = &lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;Оваа порака користи неважечки параметар „type={{{type|}}}“ што треба да се поправи.&lt;/div&gt;[[Категорија:Расипан параметар во кутија за пораки|{{main other|Главна:}}{{FULLPAGENAME}}]]&lt;!-- Sort on namespace --&gt;
}}&lt;noinclude&gt;

{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>o5h75bcxzp8i5vjf9xmc8vwrsh1luqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Страници за брзо бришење</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3674</id>
    <revision>
      <id>8890</id>
      <timestamp>2013-02-26T17:22:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Овде се прикажани статиите што се за брзо бришење.</comment>
      <origin>8890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" sha1="dnoozwerj038y7s4uxygqkjrzq5niij" xml:space="preserve">Овде се прикажани статиите што се за брзо бришење.</text>
      <sha1>dnoozwerj038y7s4uxygqkjrzq5niij</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Огласна табла за администратори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3680</id>
    <revision>
      <id>9050</id>
      <parentid>8919</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T15:16:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9050</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95" sha1="qb95woi9onim3othic9uoy0n1j83ev7" xml:space="preserve">{{Викикниги:Огласна табла за администратори/шаблон}}</text>
      <sha1>qb95woi9onim3othic9uoy0n1j83ev7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Викикниги:Огласна табла за администратори/шаблон</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3681</id>
    <revision>
      <id>10369</id>
      <parentid>8917</parentid>
      <timestamp>2015-07-23T01:42:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>53</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing File.svg with [[File:Filing_cabinet_icon.svg]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: moved to better name).</comment>
      <origin>10369</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4608" sha1="kkb9rtketjbb6eazrqy6a9yxep4o9cp" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
{| style=&quot;background:transparent; width:100%; border: 2px ridge #CAE1FF; &quot;
! style=&quot;width: 50%; background-color: #CAE1FF; font-size: 125%;&quot; | За што е оваа огласна табла?
! style=&quot;width: 50%; background-color: #CAE1FF; font-size: 125%;&quot; | Употребување на оваа огласна табла
|- style=&quot;vertical-align: top; background-color: #F0F8FF;&quot;
|
* За информирање на [[Викикниги:Администратори|администраторите]] за '''[[Викикниги:Вандализам|вандализам]]''' на страници;
* За информирање на [[Викикниги:Администратори|администраторите]] за '''[[Викикниги:Начела за блокирање|избегнување блокови]]''';
* За барање на '''[[Викикниги:Начела за заштитување|заштита]]''' или '''отстранување на заштита''' од страници;
* За информирање на [[Викикниги:Администратори|администраторите]] за '''кршење''' на начелата на Викикниги како, на пример, '''[[Викикниги:Без лични напади|лични напади]]''' или '''непристојност'''; 
* За информирање на [[Викикниги:Администратори|администраторите]] за '''уредувачки војни'''; 
* За информирање на [[Викикниги:Администратори|администраторите]] за можно '''[[Викикниги:Марионетство|марионетство]]''';
* За '''било какви други технички''' барања кои [[Викикниги:Администратори|администраторите]] можат да ги решат. &lt;/div&gt;

|valign=top style=&quot;padding: .3em; background-color: #F0F8FF;&quot;|
*Ве молиме почнете нови разговори под заглавие од второ ниво (==Пример==). Ако друг разговор е поврзан со стар разговор, ставете го под заглавие од трето ниво (===Пример===) внатре во првиот разговор;
*Покажете учтивост и информирајте ги другите корисници ако нивните постапки овде се дискутираат;
*Ако има ист разговор некаде на друго место, или има подобро место за таков разговор, Ве молиме продолжете го разговорот таму и ставете само кратка порака и врска до разговорот тука.
|-
! colspan=2 style=&quot;background-color: #CAE1FF; font-size: 125%;&quot;| Внимание
|-
| colspan=2 style=&quot;vertical-align: top; background-color: #F0F8FF;&quot;|
*Администратори не се „судии&quot;, и '''немат''' големо овластување во нормални ситуации за уредување статии;
*За барање помош од '''специфичен''' администратор, пишете на [[Викикниги:Список на администратори|неговата страна за разговор]];
*Ве молиме не пишувате никакви навреди овде; пораки кои ги кршат правилата за лични напади ќе бидат бришени.
|}
&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: center; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:125%&quot;&gt;'''[{{fullurl:Викикниги:Огласна табла за администратори|action=edit&amp;section=new}} Кликнете тука за да почнете нов разговор]'''&lt;/div&gt;
&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: center; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:125%&quot;&gt;[[Image:Filing cabinet icon.svg|25px|Архивирани разговори]]&lt;small&gt; Архиви: [[/Архива 1|1]] [[/Архива 2|2]] [[/Архива 3|3]] [[/Архива 4|4]] [[/Архива 5|5]] [[/Архива 6|6]] [[/Архива 7|7]] [[/Архива 8|8]] [[/Архива 9|9]] [[/Архива 10|10]] [[/Архива 11|12]] [[/Архива 13|13]] [[/Архива 14|14]] [[/Архива 15|15]]&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>kkb9rtketjbb6eazrqy6a9yxep4o9cp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Огласна табла за администратори/шаблон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3682</id>
    <redirect title="Предлошка:Викикниги:Огласна табла за администратори/шаблон" />
    <revision>
      <id>8918</id>
      <timestamp>2013-03-02T23:08:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>M4r51n ја премести страницата [[Викикниги:Огласна табла за администратори/шаблон]] на [[Шаблон:Викикниги:Огласна табла за администратори/шаб...</comment>
      <origin>8918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136" sha1="szg6z30q79r703mifksdfppyypryswa" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Викикниги:Огласна табла за администратори/шаблон]]</text>
      <sha1>szg6z30q79r703mifksdfppyypryswa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Амбасада</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3683</id>
    <revision>
      <id>8924</id>
      <parentid>8923</parentid>
      <timestamp>2013-03-06T00:09:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Откажано уредувањето 8923 на уредникот [[Special:Contributions/M4r51n|M4r51n]] ([[User talk:M4r51n|разговор]])</comment>
      <origin>8924</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3449" sha1="lpj0b7fb4283n2wrwycaeu8alcugnkr" xml:space="preserve">
{| style=&quot;border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff;padding:4px;font-size:95%; height:300px&quot; cellpadding=&quot;10px&quot;
![[Слика:Flag of the United Kingdom.svg|border|22x20п]]  English  [[Слика:Flag of the United States.svg|border|22x20п]]
![[Слика:Flag of Germany.svg|border|22x20п]]  Deutsch
![[Слика:Flag of France.svg|border|22x20п]]  Français
![[Слика:Flag of Russia.svg|border|22x20п]]  Русский
![[Слика:Flag of Spain.svg|border|22x20п]]  Español
|- 
|valign=&quot;top&quot;|'''Welcome''' to the embassy of the Macedonian Wikibooks. If you have any announcements or questions regarding international or Macedonian issues, you are invited to post them here or on the discussion page of this article.
|valign=&quot;top&quot;|'''Willkommen''' auf der Botschaft der mazedonischen Wikibooks. Fragen und Vorschläge zu internationalen oder mazedonischen Themen können hier oder auf der Diskussionsseite zur Botschaft gepostet werden.
|valign=&quot;top&quot;|'''Bienvenue''' sur l'ambassade de la Wikibooks macédonienne. Si vous avez une annonce ou demande concernant les questions internationales ou la Wikibooks macédonienne, vous êtes invité à les signaler ici ou sur la page de discussion de cet article.
|valign=&quot;top&quot;|Добро пожаловать в посольство македонской Википедии. Вопросы и предложения по международной или македонской тематике можно обсудить здесь или на странице обсуждения.
|valign=&quot;top&quot;|Bienvenido a la embajada de la Wikibooks en macedonio. Si tienes alguna duda o sugerencia sobre temas internacionales o la Wikibooks en macedonio, estás invitado a colocarlas aquí o en la página de discusión de este artículo.
|-
|'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}|action=edit&amp;section=new}} Message to the embassy]'''
|'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}|action=edit&amp;section=new}} Mitteilung an die Botschaft]'''
|'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}|action=edit&amp;section=new}} Consulter des ambassadeurs]'''
|'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}|action=edit&amp;section=new}} Сообщение посольству]'''
|'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}|action=edit&amp;section=new}} Mensaje para la Embajada]'''
|}

Додадете го јазикот што го знаете подолу.

===Албански јазик===
#
===Англиски јазик===
# [[Корисник:M4r51n|M4r51n]]

===Белоруски јазик===
#
===Бугарски јазик===
#
===Германски јазик===
#

===Дански јазик===
#

===Италијански јазик===
#

===Јапонски јазик===
#

===Кинески јазик===
#
===Норвешки јазик===
#

===Француски јазик===
#
===Холандски јазик===
#

===Полски јазик===
#

===Португалски јазик===
#

===Руски јазик===
#
===Словачки јазик===
#

===Словенечки јазик===
#

===Српски/ Хрватски/ Босански/ Српскохрватски јазик===
# [[Корисник:M4r51n|M4r51n]]
===Турски јазик===
#

===Украински јазик===
#

===Фински јазик===
#

===Чешки јазик===
#

===Шведски јазик===
#

===Шпански јазик===
#</text>
      <sha1>lpj0b7fb4283n2wrwycaeu8alcugnkr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Избрана состојка</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3684</id>
    <revision>
      <id>8922</id>
      <timestamp>2013-03-02T23:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;center&gt;''Моментално немаме избрана состојка''&lt;/center&gt;</comment>
      <origin>8922</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" sha1="5v2a9rftdx8saveq8afpfngst1b5pl5" xml:space="preserve">&lt;center&gt;''Моментално немаме избрана состојка''&lt;/center&gt;</text>
      <sha1>5v2a9rftdx8saveq8afpfngst1b5pl5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Наводи</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3698</id>
    <revision>
      <id>8951</id>
      <timestamp>2013-03-26T22:21:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div class=&quot;reflist &lt;!--  --&gt;{{#if: {{{1|}}}     | {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 1 }}       | references-column-width        | references-column-cou...</comment>
      <origin>8951</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="816" sha1="d37m6fkdueoymkztztxofsbffly0z98" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;reflist &lt;!--
 --&gt;{{#if: {{{1|}}}
    | {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 1 }}
      | references-column-width 
      | references-column-count references-column-count-{{#if:1|{{{1}}}}} }}
    | {{#if: {{{colwidth|}}}
      | references-column-width }} }}&quot; style=&quot;&lt;!--
 --&gt;{{#if: {{{1|}}}
    | {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 1 }}
      | {{column-width|{{#if:1|{{{1}}}}}}}
      | {{column-count|{{#if:1|{{{1}}}}}}} }}
    | {{#if: {{{colwidth|}}}
      | {{column-width|{{{colwidth}}}}} }} }} list-style-type: &lt;!--
 --&gt;{{{liststyle|{{#switch: {{{group|}}}
    | upper-alpha
    | upper-roman
    | lower-alpha
    | lower-greek
    | lower-roman = {{{group}}}
    | #default = decimal}}}}};&quot;&gt;
{{#tag:references|{{{refs|}}}|group={{{group|}}}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}[[ace:Pola:Reflist]]</text>
      <sha1>d37m6fkdueoymkztztxofsbffly0z98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викикниги помош</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3699</id>
    <revision>
      <id>8957</id>
      <parentid>8954</parentid>
      <timestamp>2013-03-26T22:32:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8957</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="366" sha1="eknonffqlapt1s966hxot7lkk6kiuhj" xml:space="preserve">Оваа категорија содржи [[Помош:Помош|помош]] и совети за придонесување кон [[Викикниги]].

&quot;ЧПП&quot; значи „Често Поставувани Прашања“; погледнете ја статијата за повеќе информации во облик Прашање-Одговор.</text>
      <sha1>eknonffqlapt1s966hxot7lkk6kiuhj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Општи често поставувани прашања</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3700</id>
    <revision>
      <id>8956</id>
      <parentid>8955</parentid>
      <timestamp>2013-03-26T22:30:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8956</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5678" sha1="mjymf61dgc94e991n6vtw0pj6uyp2nz" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{Помош содржина назад}} 
{| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF&quot; |
|-
| 
&lt;h2 style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; padding-top:4px;&quot;&gt;Општи ЧПП
&lt;/h2&gt; &lt;!-- 3 line spacing of h2 is important for subsection edit links to work correctly, PLEASE DO NOT FIX --&gt;&lt;/noinclude&gt;
{{Викикниги ЧПП}}
Подолу се дадени одговорите на '''општите често поставувани прашања''' за [[Викикниги]] - што е Викикниги, кој ја поседува, кој ја пишува и слично.
__NOTOC__

=== Кој ја поседува Викикниги? ===

:Викикниги е менаџирана од непрофитната организација [[Фондација Викимедија]], која исто така менаџира со сестрините проекти на Википедија, вклучувајќи ги [[Викиречник]], [[Википедија]] и други, и ги поседува нивните имиња. Претходно, овој сајт беше хостиран на серверите на [[Bomis]], Inc., компанија која е највеќе поседувана од Џими Вејлс. Со прогласувањето на Фондацијата Викимедија на [[20 јуни]], [[2003]] година, поседувањето на сите имиња на проектите, како и техничката опрема беа трансферирани на фондацијата. Сајтот се води од страна на заедницата на [[Википедија:Википедијанци|Википедијанци]] кои се водени од принципите [[en:User:Jimbo Wales/Statement of principles|објавени]] од Џими Вејлс, секако, со приврзаност кон [[Википедија:Неутрална гледна точка|неутрална гледна точка]].

:Статиите кои се хостираат на овој сајт се објавуваат од страна на нивните автори под [[ГНУ Општа Јавна Лиценца]] (или слободна лиценца), така што статиите се со [[слободна содржина]] и можат да се репродуцираат слободно под истата лиценца. Видете [[Викикниги:Авторски права]] и [[Викикниги:Читателски често поставувани прашања]] за тоа како можете да ја користите содржината на Викикниги.

=== Кој е одговорен за статиите на Викикниги? ===

:Вие сте! Всушност, можете дури и да ја уредувате оваа страница! Бидејќи постојат многу други Википедијанци, ова е колаборативен проект. Многу луѓе допринесуваат со своите информации за различни делови од овој проект и секој може да го направи тоа, вклучувајчи те и тебе. Сè што треба да знаеш е [[Викикниги:Како да уредам страница|како да уредиш страница]] и да имаш малку [[Викикниги:Допринеси со тоа што го знаеш или сакаш да го научиш|енциклопедиско знаење]] кое сакаш да го споделиш. Енциклопедијава им дава на своите корисници извесен степен на слобода. 

:Можеш да дознаеш кој е одговорен за најскорешната верзија на секоја страница со кликнување на врската &quot;Историја&quot;. Како и да е, доколку забележиш грешка во најскорешната ревизија на една статија, ти си охрабрен да [[Викикниги:Биди смел во освежувањето на страниците|бидеш смел]] и да ја поправиш истата. Оваа практика е една од основните механизми кои ја одржуваат точноста на енциклопедијата. Како резултат на тоа, Викикниги постана една од најопширните информациони библиотеки на [[Интернет]].

:Доколку сте несигурни или ве збунуваат зборовите, цитирајте го материјалот на соодветната [[Викикниги:Страници за разговор|страница за разговор]] и поставете прашање за останатите уредници. Ова помага при брзото отстранување на грешки, неточности или погрешни зборови и е доста ценето од заедницата.

=== Што е Нупедија? ===

:Нупедија беше поформален енциклопедиски проект кој ја претставуваше Википедија. Денес тој не постои.

|}&lt;/noinclude&gt;

[[Категорија:Викикниги помош]]</text>
      <sha1>mjymf61dgc94e991n6vtw0pj6uyp2nz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:ПоследноУредување</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3701</id>
    <revision>
      <id>8959</id>
      <timestamp>2013-03-27T16:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#if:{{{small|}}}|&lt;small&gt;|}}Оваа страница била [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=cur}} последен пат уреден...</comment>
      <origin>8959</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="934" sha1="dn2kv80qpncluracpi0kedfmv119kys" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:{{{small|}}}|&lt;small&gt;|}}Оваа страница била [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=cur}} последен пат уредена] {{#if: {{REVISIONUSER}} | од [[{{ns:2}}:{{REVISIONUSER}}|{{REVISIONUSER}}]] &lt;small&gt;([[Special:Contributions/{{REVISIONUSER}}|придонеси]] • [[Special:Log/{{REVISIONUSER}}|дневници]])&lt;/small&gt; }} пред [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=purge}} {{#ifexpr: {{LOCALTIMESTAMP}} &lt; {{REVISIONTIMESTAMP}} | ? | {{#ifexpr: {{LOCALTIMESTAMP}} - {{REVISIONTIMESTAMP}} &gt; 1000 |}} {{#expr: ({{#time: U | {{LOCALTIMESTAMP}} }} - {{#time: U | {{REVISIONTIMESTAMP}} }}) / 60 round 0 }} }} {{PLURAL:{{#expr: ({{#time: U | {{LOCALTIMESTAMP}} }} - {{#time: U | {{REVISIONTIMESTAMP}} }}) / 60 round 0 }}|минута|минути}}] {{#ifexpr: {{LOCALTIMESTAMP}} - {{REVISIONTIMESTAMP}} &gt; 1000 | '''}}.{{#if:{{{small|}}}|&lt;/small&gt;|}}&lt;/includeonly&gt;
&lt;noinclude&gt;{{documentation}}</text>
      <sha1>dn2kv80qpncluracpi0kedfmv119kys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:ПоследноУредување/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3702</id>
    <revision>
      <id>8960</id>
      <timestamp>2013-03-27T16:47:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Потстраница за документација}} &lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ ...</comment>
      <origin>8960</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="716" sha1="twbtuhk8b8ccr07cttf7wlmyyf7iy79" xml:space="preserve">{{Потстраница за документација}}
&lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ НА ДНОТО НА ОВАА СТРАНИЦА. --&gt;
Додавањето на &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{ПоследноУредување}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; создава автоматски запис:
:{{ПоследноУредување}} 
кој покажува кој последен пат ја уредил страницата и пред колку минути. Се користи во некои шаблони, како на пример во {{tl|во изработка}} за да се знае кога последен пат биле поставени.</text>
      <sha1>twbtuhk8b8ccr07cttf7wlmyyf7iy79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Tl/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3703</id>
    <revision>
      <id>8961</id>
      <timestamp>2013-03-27T16:48:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Потстраница за документација}} &lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ ...</comment>
      <origin>8961</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2609" sha1="ofxicueh8eaunz7ey9y5qraipi1zae2" xml:space="preserve">{{Потстраница за документација}}
&lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ НА ДНОТО НА ОВАА СТРАНИЦА. --&gt;
==Употреба==
Шаблонската порака '''во изработка''' се поставува на врвот на страницата која планирате да ја уредувате за краток временски период. Ознаката е наменета да ги информира луѓето дека некој моментално работи на статијата, а со тоа се редуцираат конфликтни уредувања. Ве молиме не оставајте ја на некое место за повеќе од неколку часа, бидејќи тоа може непотребно да ги обесхрабри останатите да придонесат на статијата. Ако поминале повеќе од два часа од Вашето последно уредување, ознаката треба да се отстрани. Одредување временски периоди од неколку дена или подолго за овој шаблон е против духот на едноставно избегнување на уредувачки конфликти; Ве молиме користете го само за сесии во кои активно ја уредувате статијата.

За употреба, само ставете  &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во употреба}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; на врвот на статијата на која работите. Ако сакате да ја резервирате за точно определен временски период, опционално можете да ставите порака, за тоа користете &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка|време (порака)}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.

==Примери==
&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
{{во изработка|category=no}}

&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка|5 минути}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
{{во изработка|5 минути|category=no}}

&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка|30 минути за да се поправи информацијата во делот за историја}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
{{во изработка|30 минути за да се поправи информацијата во делот за историја|category=no}}

&lt;includeonly&gt;</text>
      <sha1>ofxicueh8eaunz7ey9y5qraipi1zae2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Во изработка</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3704</id>
    <revision>
      <id>9041</id>
      <parentid>8963</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:27:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9041</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2092" sha1="2pk73zfs0jdz268ve2q2wy3ib2ddn51" xml:space="preserve">{{ambox
| type  = notice
| image = [[Image:Crystal Clear app clock.svg|48px]]
| text  = '''Оваа {{#switch:{{NAMESPACE}}
| css = margin: 1px
|=статија
|Разговор=[[Википедија:Почетен курс (Страници за разговор)|страница за разговор]]
|Категорија=категорија
|Помош=[[Помош:Содржина|help page]]
|Портал=страница за портал
|Шаблон=страница за шаблон
|Корисник=корисничка страница
|Разговор со корисник=корисничка страница за разговор
|Википедија=страница за проектот
|Разговор за Википедија=страница за разговор за проектот
}} моментално е под поголема промена за {{{1|краток временски период}}}.'''&lt;br/&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 88%&quot;&gt;Како учтивост, Ве молиме не уредувајте ја оваа страница додека е прикажана оваа порака. Корисникот кој ја ставил оваа ознака ќе биде означен во [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=history}} историјата на страницата]. Ако страницата не е уредувана веќе неколку часа, Ве молиме отстранете го овој шаблон. Оваа порака е наменета за редуцирање на уредувачки конфликти; Ве молиме отстранете ја меѓу уредувачки сесии за да им овозможите и на другите да ја уредуваат оваа страница.&lt;br/&gt;{{ПоследноУредување}}&lt;/span&gt;
&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{category}}}|no||[[Категорија:Статии под моментална поголема промена|{{PAGENAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;
}}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2pk73zfs0jdz268ve2q2wy3ib2ddn51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:СЗР/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3705</id>
    <revision>
      <id>8970</id>
      <timestamp>2013-03-27T16:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Потстраница за документација}} {{Сложен шаблон}} &lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ...</comment>
      <origin>8970</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="779" sha1="683a4mtvo7401xs7ge79mvkbnart9fe" xml:space="preserve">{{Потстраница за документација}}
{{Сложен шаблон}}
&lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ НА ДНОТО НА ОВАА СТРАНИЦА. --&gt;
==Употреба==
Ставете го овој шаблон на страницата за разговор на сите страници кои имаат дискусија (веќе започната), а и на сите проектни страници за разговор за кои не сакате да има црвена врска (како на пример — страниците за разговор за [[Википедија:Начела и напатствија|начелата и напатствијата]]).</text>
      <sha1>683a4mtvo7401xs7ge79mvkbnart9fe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Потстраница за документација</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3706</id>
    <revision>
      <id>8971</id>
      <timestamp>2013-03-27T16:59:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{   #ifeq: {{lc:{{SUBPAGENAME}}}} | {{{override|doc}}}   | &lt;!-- doc page --&gt; &lt;/includeonly&gt;{{     #ifeq: {{{doc-notice|show}}} | show     |...</comment>
      <origin>8971</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1383" sha1="al7r9d3djjzpfxnd0x2xpdz2snfa2r3" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{
  #ifeq: {{lc:{{SUBPAGENAME}}}} | {{{override|doc}}}
  | &lt;!-- doc page --&gt;
&lt;/includeonly&gt;{{
    #ifeq: {{{doc-notice|show}}} | show
    | &lt;div class=&quot;messagebox&quot; id=&quot;template_doc_page_viewed_directly&quot; style=&quot;padding-left:1ex;&quot;&gt;'''Ова е [[Викикниги:Потстраници|потстраница]] за [[Викикниги:Шаблонска документација|документација]] за {{{1|[[{{SUBJECTSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}]]}}}''' &lt;small&gt;(видете ја самата страница на {{ #if: {{SUBJECTSPACE}} | {{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} | article }}от)&lt;/small&gt;.&lt;br /&gt;Содржи информации за користење на [[Викикниги:Категории|категории]] и други содржини кои не се дел од самата изворна страница. &lt;/div&gt;
  }}{{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}}{{
    #if: {{{inhibit|}}}
    | &lt;!-- skip --&gt;
    | [[Категорија:Документација за {{
      #if: {{SUBJECTSPACE}}
      | {{lc:{{SUBJECTSPACE}}}}
      | статија
    }}&lt;noinclude&gt;| &lt;/noinclude&gt;]]
  }}&lt;includeonly&gt;
|&lt;!-- if not on a /doc subpage, do nothing --&gt;
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

----
{{документација}}&lt;!--
Додавајте категории и интервики на /doc потстраницата, не овде!
--&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>al7r9d3djjzpfxnd0x2xpdz2snfa2r3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Потстраница за документација/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3707</id>
    <revision>
      <id>8972</id>
      <timestamp>2013-03-27T17:00:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Потстраница за документација}} __NOTOC__ == Употреба ==  &lt;nowiki&gt;{{tl|потстраница за документа...</comment>
      <origin>8972</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2144" sha1="ix78bvi942tricl75z2hsrk2wgoxlko" xml:space="preserve">{{Потстраница за документација}}
__NOTOC__
== Употреба ==
 &lt;nowiki&gt;{{tl|потстраница за документација}}&lt;/nowiki&gt;
'''ИЛИ'''
  &lt;nowiki&gt;{{tlx|потстраница за документација|[[главна страница кон која треба да посочува врската]]|[[документација кон која треба да посочува врската]]}}&lt;/nowiki&gt;

Овој шаблон треба да се наоѓа на врвот на „/doc“ страниците. Го менува изгледот во зависност од тоа каде се гледа:
* На „/doc“ страница, прикажува кутија кој ја објаснува шаблонската документација и посочува кон шаблонската страница.
* На други страници (т.е. страници кои ја трансклудираат „/doc“ страницата), забележува дека документацијата е трансклудирата од потстраница.

== Функции ==
Покрај излезната порака, шаблонот ги категоризира страниците во [[:Категорија:Документациски потстраници|Документациски потстраници]] и го прави [[m:Help:Categories#Sort order|сортирачкиот клуч]] по основно да посочува кон името на страницата без сфера (т.е. „нешто&quot; на „Шаблон:нешто“, па така ќе биде сортирано во категориите на 'Н'). 

== Видете исто така ==
* [[Викикниги:Документирање на шаблон]] за тоа како се користи овој шаблон.
&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- категории и интервикија --&gt;
[[Категорија:Документација за шаблон| {{PAGENAME}}]]
[[Категорија:Шаблони за шаблони|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>ix78bvi942tricl75z2hsrk2wgoxlko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Сложен шаблон</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3708</id>
    <revision>
      <id>8973</id>
      <timestamp>2013-03-27T17:01:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;messagebox&quot; style=&quot;clear:both; border:1px solid #a00; font-size:95%;&quot; | style=&quot;text-align:center; width:60px;&quot; | Image:Information_icon.svg|4...</comment>
      <origin>8973</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1508" sha1="7jp1b2avlk9serskqgjl2pnwgkuh5bx" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox&quot; style=&quot;clear:both; border:1px solid #a00; font-size:95%;&quot;
| style=&quot;text-align:center; width:60px;&quot; | [[Image:Information_icon.svg|40px]]
| '''Овој шаблон содржи сложени примероци на шаблонска синтакса.''' {{nowrap|{{{1|}}}}}&lt;div style=&quot;line-height:11pt; font-size:95%; padding-bottom:2px;&quot;&gt;Ве молиме не ја менувајте синтаксата доколку не сте сосем запознаени со нејзиниот распоред и [[M:Parser functions|парсерските фукнции]] '''и''' сте подготвени да ги поправите или вратите сите пореметувања ако се појават неочекувани резултати.&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;line-height:12pt;&quot;&gt;'''Сите испробувања со измени врешете ги било во {{nowrap|[[Template:{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Тест песочна кутија|{{PAGENAME}}/Тест|Шаблонска}} песочна кутија|{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Тест песочна кутија|Шаблон:{{PAGENAME}}/Тест|шаблонска}}та песочна кутија]]}} или во вашиот кориснички простор пред да менувате било што тука.&lt;/div&gt;
|}&lt;includeonly&gt;[[Категорија:Сложени шаблони|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{pp-template|small=yes}}
{{template doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7jp1b2avlk9serskqgjl2pnwgkuh5bx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Pp-template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3709</id>
    <revision>
      <id>8974</id>
      <timestamp>2013-03-27T17:02:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;noinclude&gt;{{pp-template|small=yes}} &lt;/noinclude&gt;{{#ifeq:{{{small|}}}{{{expiry|ʁ}}}|yesʁ | &lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:20px; top:...</comment>
      <origin>8974</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2611" sha1="nbabwva5y4bsbgq95cnfj7w3qoq4ptd" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{pp-template|small=yes}}
&lt;/noinclude&gt;{{#ifeq:{{{small|}}}{{{expiry|ʁ}}}|yesʁ
|
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:20px; top:10px; height:10px; width:300px;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;&quot; class=&quot;metadata&quot; id=&quot;administrator&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt;
 Image:Padlock.svg|20px
 rect 0 0 1000 1000 [[Википедија:Правила за заштитување|Овој високоризичен шаблон или слика вклучена во него е заклучен за уредување со цел да се спречи вандализам]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/div&gt;
|
&lt;table class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;border:2px solid #99B; padding:0px; font-size:0.9em;&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td valign=&quot;middle&quot; &gt; [[Image:Padlock.svg|45px| ]]&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;
'''Овој {{#switch:{{NAMESPACE}}
  |{{ns:image}}=image, користен во еден или повеќе [[Википедија:Високоризичен шаблон|високоризичен шаблон]] или интерфејсите,
  |#default=[[Википедија:Високоризичен шаблон|високоризичен шаблон]]
}} е [[Википедија:Оваа страница е заштитена|заштитен]] од уредување со цел да се спречи [[Википедија:Вандализам|вандализам]].''' &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;([{{fullurl:Специјални:Дневник|type=protect&amp;page={{FULLPAGENAMEE}}}} дневник на заштувања]).&lt;/span&gt; {{howtoedit}}
{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:image}}=:&lt;small&gt;Забелешка: Оваа слика '''не треба''' да се преместува во Ризницата (''Commons'')&lt;/small&gt;}}
&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
}}&lt;includeonly&gt;[[Категорија:Заштитени шаблони|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

----
* Употребете {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}}} за нормален шаблон
* Употребете {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}|small&amp;#61;yes}} само за икона на врвот

Овој шаблон не треба да се користи како блеф. '''''Користете го само на ЦЕЛОСНО ЗАШТИТЕНИ страници.''''' Имајте во предвид дека само [[ВП:АДМИН|администраторите]] можат да заштитуваат страници.


{{protection templates}}

{{in category|Заштитени шаблони}}
[[Категорија:Шаблони за заштитување|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nbabwva5y4bsbgq95cnfj7w3qoq4ptd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Protection templates</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3710</id>
    <revision>
      <id>8975</id>
      <timestamp>2013-03-27T17:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;noinclude&gt;{{shortcut|[[ВП:Шз]]}}&lt;/noinclude&gt; {| class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;width:auto; border:1px solid #88A; padding:0px; font-size:0.9em;...</comment>
      <origin>8975</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1611" sha1="5d9v5tu3aelbsjnyd46fmth0q8f4r04" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{shortcut|[[ВП:Шз]]}}&lt;/noinclude&gt;
{| class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;width:auto; border:1px solid #88A; padding:0px; font-size:0.9em; text-align: center;&quot;
|rowspan=&quot;11&quot; style=&quot;vertical-align: top;&quot;|[[Image:Padlock.svg|40px]]
|-
! [[:Категорија:Шаблони за заштитување|Шаблони за заштитување]] {{edi|Шаблони за заштитување}} !! Наполно !! Полу-
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Спор:
| {{tlx|заштитено-спор}} || {{N/A}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Вандализам:
| {{tlx|pp-vandalism}} || {{tlx|pp-semi-vandalism}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Високоприсутни шаблони:
| {{tlx|pp-template}} || {{tlx|pp-semi-template}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Страница за разговор на блокиран корисник:
| {{tlx|pp-usertalk}} || {{tlx|pp-semi-usertalk}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Мета на спамбот:
| {{N/A}} || {{tlx|pp-semi-spambot}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Марионетирање:
| {{N/A}} || {{tlx|pp-semi-sock}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Генерички (друга заштита):
| {{tlx|pp-protected}} || {{tlx|pp-semi-protected}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;| Scrutiny of the [[WP:OFFICE|Office]]:
| {{tlx|pp-office}} || {{N/A}}
|-
!style=&quot;text-align: right;&quot;|Заштита од преместување:
|colspan=&quot;2&quot;| {{tlx|pp-move}}
|}&lt;noinclude&gt;
[[Категорија:Шаблони за заштитување|*]]
[[or:ଟେମ୍ପଲେଟ:Protection templates]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5d9v5tu3aelbsjnyd46fmth0q8f4r04</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Template doc page transcluded</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3711</id>
    <redirect title="Предлошка:Превметната шаблонска документација" />
    <revision>
      <id>8976</id>
      <timestamp>2013-03-27T17:03:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Превметната шаблонска документација]]</comment>
      <origin>8976</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="113" sha1="q6eemux6lubtbvjc2fcaxiz2tomcicz" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Превметната шаблонска документација]]</text>
      <sha1>q6eemux6lubtbvjc2fcaxiz2tomcicz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Превметната шаблонска документација</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3712</id>
    <revision>
      <id>8977</id>
      <timestamp>2013-03-27T17:04:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div class=&quot;notice&quot; id=&quot;disambig&quot;&gt;''Оваа шаблонска документација е Википедија:Превметнување|прев...</comment>
      <origin>8977</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="595" sha1="hsmrqa7j0knxzvj1up8rjhqsagkmlug" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;notice&quot; id=&quot;disambig&quot;&gt;''Оваа шаблонска документација е [[Википедија:Превметнување|превметната]] од [[{{FULLPAGENAME}}/doc]]'' &lt;small&gt;[&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}/doc|action=edit}} уреди]&lt;/span&gt;]&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
----
Погледајте [[Википедија:Страница за документација на шаблон]] за тоа како се користи овој шаблон. 

[[Категорија:Шаблони за шаблони|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hsmrqa7j0knxzvj1up8rjhqsagkmlug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Nowrap</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3713</id>
    <revision>
      <id>8983</id>
      <timestamp>2013-03-27T19:36:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;span style=&quot;white-space:nowrap&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;</comment>
      <origin>8983</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="74" sha1="n54juyn5qmp07w1i5k6c8gai10dccn4" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;span style=&quot;white-space:nowrap&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>n54juyn5qmp07w1i5k6c8gai10dccn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Помош содржина назад</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3714</id>
    <revision>
      <id>8984</id>
      <timestamp>2013-03-27T19:40:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| style=&quot;background:transparent&quot; | {{click|image=1leftarrow.png|link=Помош:Содржина|width=16px|height=16px}} | &lt;big&gt;Помош:Содрж...</comment>
      <origin>8984</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="195" sha1="g51qktt85697au6bsk4n46kmswkyetf" xml:space="preserve">{| style=&quot;background:transparent&quot;
| {{click|image=1leftarrow.png|link=Помош:Содржина|width=16px|height=16px}}
| &lt;big&gt;[[Помош:Содржина]]&lt;/big&gt;
|}
&lt;noinclude&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>g51qktt85697au6bsk4n46kmswkyetf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Click</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3715</id>
    <revision>
      <id>8985</id>
      <timestamp>2013-03-27T19:40:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#tag:imagemap|Image:{{{image|Transparent.gif}}}{{!}}{{{size|{{#iferror: {{#expr:{{{width}}} &gt; 0 }} |{{{width|}}}|{{{width}}}{{#if:{{{heigh...</comment>
      <origin>8985</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="476" sha1="eqod1hlbz0nr5cdg84o7kc0uxk1t9sp" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#tag:imagemap|Image:{{{image|Transparent.gif}}}{{!}}{{{size|{{#iferror: {{#expr:{{{width}}} &gt; 0 }} |{{{width|}}}|{{{width}}}{{#if:{{{height|}}}|{{#iferror: {{#expr:{{{height}}} &gt; 0 }}||x{{{height}}}}}px|px}}}}}}}{{!}}{{{title|}}}
default [[{{{link|Main Page}}}|{{{title|{{{link|}}}}}}]]
desc {{{desc|none}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{pp-template|small=yes}}
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>eqod1hlbz0nr5cdg84o7kc0uxk1t9sp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помош:Претворање во кирилична поддршка</title>
    <ns>12</ns>
    <id>3716</id>
    <revision>
      <id>8990</id>
      <parentid>8989</parentid>
      <timestamp>2013-03-27T19:46:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>8990</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1310" sha1="eh9ae3ybewhcl0h493jbh0zkj0fwwfo" xml:space="preserve">Сите статии на македонската Викикниги треба да бидат напишани со [[уникод]]на [[кирилица]]. Голем дел од корисниците во Македонија се навикнати на користење на т.н. YUSCII фонтови, кои што повеќе не се користат и не се соодветни за на Викикниги. Текстовите напишани со ваков фонт претворете ги со некои од програмите наведени на оваа страница.

* Претворач (интернет) - [http://agora.org.mk/goodbytes/enmkonvert/]
* Претворач на Idividi (интернет) - [http://www.idividi.com.mk/extras/konvertor/index.asp]
* Претворач  (интернет) за OpenOffice документи [http://damjan.softver.org.mk/convertor/]
* Макро за Microsoft Word - [http://www.loginsys.com.mk/Uploads/LSKonvertMak30.zip]

Листава слободно дополнете ја со вакви претворачи, како и кратко упатство за нивно користење.

[[Категорија:Викикниги:Помош|Претворање во кирилична поддршка]]</text>
      <sha1>eh9ae3ybewhcl0h493jbh0zkj0fwwfo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Кој ја пишува Викикниги</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3717</id>
    <revision>
      <id>8991</id>
      <timestamp>2013-03-27T19:48:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF&quot; | |- |  &lt;h2 style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid ...</comment>
      <origin>8991</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8133" sha1="gjbbxsdcd2lbbbd9t6grrb1wos082t5" xml:space="preserve">{| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF&quot; |
|-
| 
&lt;h2 style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; padding-top:4px;&quot;&gt;Кој ја пишува Викикниги?
&lt;/h2&gt; &lt;/noinclude&gt;
__NOTOC__{{shortcut|ВП:КЈПВ}}
Викикниги е напишана од придонесот на голем број на волонтери, поврзани заедно само од љубовта кон знањето. Сите го делиме истиот сон на слободно знаење кое е бесплатно и лесно достапно до секого. На волонтерите не им е потребен посебен  во Викикниги доаѓаат од многу држави од светот и се од спектар на години и занимања. Секој кој придонесува на оваа енциклопедија е наречен „[[Викикниги:Викикнигинци|Викикнигинец]]“.

Начело на Викикниги е да се додаваат тврдења кои се [[Викикниги:Проверливост|проверливи]] и да не се додаваат свои истражувања. Водичот за стил на Викикниги ги охрабрува корисниците да ги [[Викикниги:Цитирајте извори|цитираат изворите]] за содржината која ја внесуваат во статиите. Понекогаш Викикнигинците не ги следат овие начела бидејќи забораваат или не се свесни дека постојат и с{{Уникод|ѐ}} додека не се цитираат изворите, читателите на статијата не можат да ја проверат точноста на содржината во прашање.

Кога определен број на луѓе работат на информација на дадена тема, понекогаш неизбежно се создаваат несогласувања. Корисна одлика на Викикниги е можноста да се одбележи определена статија или секција како содржина која има нарушена [[Викикниги:Неутрална гледна точка|неутрална гледна точка]]. Оваа одлика е особено важна за популарни или контроверзни теми или теми каде што постојат многу различни погледи. За да се разреши несогласувањето, заинтересираните уредувачи ќе мора да да ги поделат своите ставови на [[Викикниги:Страници за разговор|страницата за разговор]] на статијата. Тие ќе се обидат да дојдат до заедничка согласност - консензус за да може сите валидни перспективи да бидат фер прикажани. Ова овозможува Викикниги да биде извор на соработка, а не само на информации.

Многу корисници се консултираат со страницата „Историја“ на една статија за да го одредат бројот и перспективата на луѓе кои придонеле на статијата. Можете и да се консултирате и со [[Викикниги:Страница за разговор|страницата за разговор]] за да видите што останатите читатели и уредувачи имаат да кажат за неа. 

Некои статии кои се уредувани од многу луѓе се прикажани во [[Портал:Избрана содржина|листата на избрани статии]]. Овие статии го имаат статусот „избрани“ бидејќи [[Викикниги:Критериуми за избрана статија|се смета дека се со висок квалитет]].  (Ако подоцнежните уредувања го намалат квалитетот на избраната статија, корисниците можат да ја номинираат статијата за отстранување од листата.)

Најдобриот начин да одлучите дали некое тврдење е точно е да најдете независни, веродостојни извори кои го потврдуваат тврдењето, како што се книги, статии од весници, телевизиски вести, журнали или веб страници. 

==Како да се подобрат статиите==
Кога ќе најдете статија која е незавршена или неточна, можете да ја [[Викикниги:Почетен курс (Уредување на статиите)|уредите статијата]] за да го подобрите квалитетот, точноста и корисноста на Викикниги. Некој можеби ќе стави ознака на врвот на статијата која вели дека статијата бара внимание. Можно е и да создадете нова статија за да ги поделите со јавноста информациите кои с{{Уникод|ѐ}} уште не се во Викикниги.

Кога за прв пат луѓето се запознаваат со Викикниги, многумина мислат дека статиите се создаваат од многу луѓе кои додаваат само по неколку зборови од време на време. Многу уредувања се навистина ситни и само го поправаат правописот, реформулираат реченици или додаваат по некој факт. Но уредувачите кои имаат добро познавање на определена тема често придонесуваат со цели параграфи или цели статии одеднаш. Овие луѓе можат да бидат и универзитетски професори, но и добро информирани аматери и хобисти.

Нови или обични читатели на Викикниги често ќе забележат мали грешки во статиите како што ги читаат, па ги поправаат, но некои други обични читатели се само љубопитни за тоа како може да се уредува Викикниги и често додаваат некорисни или неучтиви коментари, кои најчесто бргу се отсрануваат од останатите уредувачи.

Секогаш [[Викикниги:Бидете храбри|бидете храбри]]!

==Видете исто така==
* [[Викикниги]] – енциклопедиска статија која дава општ преглед на проектот 
* [[Викикниги:Прашања]] – врски до посебни места каде што можете да поставувате прашања или да давате коментари
* [[Викикниги:Почетен курс]] - научете како да станете и Вие Викикнигинец!
&lt;noinclude&gt;
|}&lt;/noinclude&gt;

[[Категорија:Викикниги:Основни информации|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>gjbbxsdcd2lbbbd9t6grrb1wos082t5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Превземање</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3718</id>
    <revision>
      <id>8992</id>
      <timestamp>2013-03-27T19:50:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF&quot; | |- |  &lt;h2 style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid ...</comment>
      <origin>8992</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="295" sha1="cw3zl9da3zh47p3b68lbms2bvmqp6ms" xml:space="preserve">{| width=&quot;100%&quot; style=&quot;border: solid 2px #A3B1BF; background: #F5FAFF&quot; |
|-
| 
&lt;h2 style=&quot;background-color:#cedff2; border-bottom:0px; border: 1px solid #a3b0bf; text-align:center; padding-top:4px;&quot;&gt;Оваа статија е превземена од Википедија.
&lt;/h2&gt; &lt;/noinclude&gt;
|}</text>
      <sha1>cw3zl9da3zh47p3b68lbms2bvmqp6ms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Бб</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3719</id>
    <redirect title="Предлошка:Db" />
    <revision>
      <id>8993</id>
      <timestamp>2013-03-27T19:54:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Db]]</comment>
      <origin>8993</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" sha1="rdcoqf746cgf6hjpme7rmnhlv04hq8v" xml:space="preserve">#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Шаблон:Db]]</text>
      <sha1>rdcoqf746cgf6hjpme7rmnhlv04hq8v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ГРЧКАТА ОКУПАЦИСКА ВЛАСТ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3720</id>
    <redirect title="Грчка окупациска власт" />
    <revision>
      <id>8995</id>
      <timestamp>2013-03-27T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>M4r51n ја премести страницата [[ГРЧКАТА ОКУПАЦИСКА ВЛАСТ]] на [[Грчка окупациска власт]]</comment>
      <origin>8995</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="74" sha1="11720nisbfhixl4zlusa9dp1gg038sf" xml:space="preserve">#пренасочување [[Грчка окупациска власт]]</text>
      <sha1>11720nisbfhixl4zlusa9dp1gg038sf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Селска чешма/Банер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3721</id>
    <revision>
      <id>10370</id>
      <parentid>9005</parentid>
      <timestamp>2015-07-23T01:42:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>53</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing File.svg with [[File:Filing_cabinet_icon.svg]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: moved to better name).</comment>
      <origin>10370</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2820" sha1="hqh4fs7mq1g2n5w03jscu4p5uux09la" xml:space="preserve">----
{| style=&quot;background:transparent; margin:auto;&quot;
|&lt;div style=&quot;font-size:105%&quot;&gt;Ова е главниот форум за дискусија на Викикниги на македонски јазик. За дискусии на поконкретни теми, видете ги посебните форуми наведени преку горните врски. Ако сакате да поставите прашање, а не сте сигурни дека сте на вистинското место, видете ги сите наши служби на ''[[Викикниги:Прашања]]''. Пред да поставите прашање или коментар, прочитајте ја долната кутија. Благодариме.&lt;/div&gt;
|[[Слика:Vince češma 01.JPG|140п|Старата византиска чешма во Винцe, Кумановско]]
|}
----
&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: left; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:100%&quot;&gt;
За да оставите порака, кликнете на дадената врска подолу и запаметете:
* Останете учтиви и културни. Вандализмот бргу се отстранува.
* Пораките оставајте ги на дното од страницата
* Давајте описен наслов на вашиот нов коментар
* '''Потпишете се на крај со четири [[тилда|тилди]] (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;)'''
&lt;/div&gt;
&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: center; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:125%&quot;&gt;'''[{{fullurl:Викикниги:Селска чешма|action=edit&amp;section=new}} Кликнете тука за да почнете нов разговор]'''&lt;/div&gt;
&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: center; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:125%&quot;&gt;[[Image:Filing cabinet icon.svg|25px|Архивирани разговори]]&lt;small&gt; Архиви: [[/Архива 1|1]] [[/Архива 2|2]] [[/Архива 3|3]] [[/Архива 4|4]] [[/Архива 5|5]] [[/Архива 6|6]] [[/Архива 7|7]] [[/Архива 8|8]] [[/Архива 9|9]] [[/Архива 10|10]] [[/Архива 11|11]]  [[/Архива 12|12]] [[/Архива 13|13]] [[/Архива 14|14]] [[/Архива 15|15]] [[/Архива 16|16]] [[/Архива 17|17]] [[/Архива 18|18]] [[/Архива 19|19]] [[/Архива 20|20]] [[/Архива 21|21]] [[/Архива 22|22]] [[/Архива 23|23]] [[/Архива 24|24]] [[/Архива 25|25]]&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;&lt;includeonly&gt;

[[Категорија:Викикниги:Разговори]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>hqh4fs7mq1g2n5w03jscu4p5uux09la</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3722</id>
    <redirect title="Телеграма од Форин Офис, до дипломатскиот преставник на Велика Британија во Бари" />
    <revision>
      <id>9024</id>
      <timestamp>2013-03-27T21:04:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>M4r51n ја премести страницата [[ТЕЛЕГРАМА ОД ФОРИН ОФИС, ДО ДИПЛОМАТСКИОТ ПРЕТСТАВНИК НА ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ВО БАРИ]] на [[Телеграма од Форин Оф...</comment>
      <origin>9024</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" sha1="pdz0dh7tbmjudxya21ubxqc4a9iqfbg" xml:space="preserve">#пренасочување [[Телеграма од Форин Офис, до дипломатскиот преставник на Велика Британија во Бари]]</text>
      <sha1>pdz0dh7tbmjudxya21ubxqc4a9iqfbg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Селска чешма (Други јазици)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3723</id>
    <revision>
      <id>9029</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:10:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Портална навигација}}&lt;!----&gt;{{/Банер}}&lt;br /&gt; __NEWSECTIONLINK__&lt;!----&gt;__TOC__  &lt;!-------Ask new questions at the bottom of this ...</comment>
      <origin>9029</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="165" sha1="smo6ewthq32clx0h16ppc39m8x0fpvj" xml:space="preserve">{{Портална навигација}}&lt;!----&gt;{{/Банер}}&lt;br /&gt;
__NEWSECTIONLINK__&lt;!----&gt;__TOC__

&lt;!-------Ask new questions at the bottom of this page-------&gt;</text>
      <sha1>smo6ewthq32clx0h16ppc39m8x0fpvj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Селска чешма (Други јазици)/Банер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3724</id>
    <revision>
      <id>9030</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:11:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {|class=&quot;messagebox standard-talk&quot; |rowspan=&quot;2&quot;| | style=&quot; font-weight: bold; padding: 0px 5px; text-align: center;&quot; |Image:Icona de la Tertúlia de la...</comment>
      <origin>9030</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3334" sha1="jfmq8016mbxdzeyarjj95n3slaxfzva" xml:space="preserve">{|class=&quot;messagebox standard-talk&quot;
|rowspan=&quot;2&quot;|
| style=&quot; font-weight: bold; padding: 0px 5px; text-align: center;&quot; |[[Image:Icona de la Tertúlia de la Taverna de la Viquipèdia.png|80px|center|Портал:Други јазици/Portal:Other languages]] 
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot; padding: 0px 5px; text-align: left;&quot; |
'''Welcome to Wikipedia's Village Pump, the portal for communicating in other languages '''
* Post new comments at the bottom
* Sign your posts using four tildes &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;
----
'''Добредојдовде на селската чешма на Викикниги, порталот за комуницирање на други јазици''' 
* Оставајте ги новите коментари најдoлу
* Потпишувајте ги коментарите со четири тилди &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;
----
|-
| colspan=&quot;3&quot; style=&quot;border=2;font-weight: bold; text-align: center;&quot; |

&lt;big class=&quot;plainlinks&quot;&gt;'''[http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%88%D0%BC%D0%B0_(%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%86%D0%B8)&amp;action=edit&amp;section=new Напишете нов коментар]&lt;br /&gt;
[http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%88%D0%BC%D0%B0_(%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%86%D0%B8)&amp;action=edit&amp;section=new Write a new comment]'''&lt;/big&gt;
----
|-
| colspan=&quot;3&quot; style=&quot; padding: 0px 5px; text-align: center;&quot; |'''Архиви/Archives:''' [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 1|1]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 2|2]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 3|3]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 4|4]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 5|5]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 6|6]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 7|7]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 8|8]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 9|9]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 9|9]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 10|10]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 11|11]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 12|12]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 13|13]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 14|14]] [[Викикниги:Портал/Други јазици/Архива 15|15]] 
|}
{{cmbox
| type      = style
| image     = [[File:Crystal Clear action run.svg|40px|врска=]]
| style     = width: 400px; 
| textstyle = color: black; font-weight: bold; font-style: italic;
| text      = For requests for bot flags, please apply &lt;u&gt;'''[[Викикниги:Барање за одобрување на бот статус|here]]'''&lt;/u&gt;.
}}</text>
      <sha1>jfmq8016mbxdzeyarjj95n3slaxfzva</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Cmbox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3725</id>
    <revision>
      <id>9031</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:12:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;table class=&quot;metadata plainlinks&quot; style=&quot;margin: -1px 10%; border: 1px solid #aaa; background: #fbfbfb;  {{#switch:{{{type|}}} | speedy     = margin: 1p...</comment>
      <origin>9031</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1772" sha1="efij1z2bc518epiou9qr8krn1zs0em1" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;metadata plainlinks&quot; style=&quot;margin: -1px 10%; border: 1px solid #aaa; background: #fbfbfb; 
{{#switch:{{{type|}}}
| speedy     = margin: 1px 10%; border: 4px solid #b22222; background: #FFDBDB;
| delete     = background: #FFDBDB;
| content    = background: #FFE7CE;
| style      = background: #FFF9DB;
| move       = background: #F1D0FF;
| protection = background: #EFEFE1;
| notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
| #default   = background: #DFE8FF;
}} {{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td style=&quot;border: none; padding: 2px 0px 2px 0.5em; text-align: center;&quot;&gt;
{{#ifeq:{{{image|}}}|none
| &lt;!-- No image cell. Empty cell necessary for text cell to have 100% width --&gt;
| &lt;div style=&quot;width:52px;&quot;&gt; 
  {{#if:{{{image|}}}
  | {{{image}}}
  | {{#switch:{{{type|}}}
    | speedy     = [[Image:Cmbox deletion.png|40x40px|врска=|alt=]] 
    | delete     = [[Image:Cmbox deletion.png|40x40px|врска=|alt=]] 
    | content    = [[Image:Cmbox content.png|40x40px|врска=|alt=]]
    | style      = [[Image:Cmbox style.png|40x40px|врска=|alt=]]
    | move       = [[Image:Cmbox move.png|40x40px|врска=|alt=]]
    | protection = [[Image:Cmbox protection.png|40x40px|врска=|alt=]]
    | notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
    | #default   = [[Image:Cmbox notice.png|40x40px|врска=|alt=]]
    }}
  }}&lt;/div&gt;
}}&lt;/td&gt;
&lt;td style=&quot;border: none; padding: 0.25em 0.5em; width: 100%; {{{textstyle|}}}&quot;&gt;{{{text}}}&lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
  | &lt;td style=&quot;border: none; padding: 2px 0.8em 2px 0px; text-align: center;&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/td&gt;
}}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
{{template doc}}
&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc подшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>efij1z2bc518epiou9qr8krn1zs0em1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Барање за одобрување на бот статус</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3726</id>
    <revision>
      <id>9032</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:17:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{/Вовед}}</comment>
      <origin>9032</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15" sha1="rbeu7jbankrz04kciybsxxskk80bjfv" xml:space="preserve">{{/Вовед}}</text>
      <sha1>rbeu7jbankrz04kciybsxxskk80bjfv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Барање за одобрување на бот статус/Вовед</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3727</id>
    <revision>
      <id>9039</id>
      <parentid>9034</parentid>
      <timestamp>2013-03-28T09:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9039</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3630" sha1="51d6w3v3q32qlxqklr1xj1eas2loogo" xml:space="preserve">{{кратенки|ВП:БзБОТ}}
{{mbox|image=[[Податотека:Robot icon.svg|40п|врска=]]|text=— '''mk:''' Барањата за одобрување на бот треба да бидат направени на оваа страница. Ова вики го применува [[m:bot policy|начелото за ботови на Мета-Вики]] и дозволува [[m:bot policy#Global_bots|глобални ботови]] и [[m:bot policy#Automatic_approval|автоматско одобрување на некои видови ботови]]. Останатите ботови треба да поднесат барање подолу.&lt;br/&gt;— '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below.}}

{| class=&quot;collapsible&quot; style=&quot;width: 100%; border: 1px ridge #aaa; padding: .2em; background-color: #ffffff;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background-color: #eee&quot; |Упатства за управувачите на ботови - Instructions for bot operators
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
|
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;&gt;
{|style=&quot;background-color: inherit;&quot;
|-
!style=&quot;vertical-align: center; font: bold xx-large serif; background-color: #ffffcc;&quot;|I
|'''Почетни чекори — Initial setup'''
*You will need to create an account for your bot if you haven't already done so. Click [{{fullurl:Special:UserLogin|type=signup}} here] when logged in to create the account, linking it to yours. 
*Ensure that you have read the [[:meta:Bot policy|the standard bot policy]] and that your bot is compliant with it.
*Create a userpage for your bot, linking to your userpage (this is commonly done using the {{tl|bot}} template) and describing its functions. You may also include an 'emergency shutoff button' (template [[Template:Emergency-bot-shutoff|here]]) just in case anything goes wrong.
*If your task could be controversial (e.g. most bots making non-maintenance edits to articles and most bots posting messages on user talk pages), seek consensus for the task on [[Викикниги:Селска чешма|The Village Pump]] and the talk pages of the relevant templates, and/or WikiProjects. Link to this discussion from your request for approval.
|-
!style=&quot;vertical-align: center; font: bold xx-large serif; background-color: #ffff99;&quot;|II
|'''Направете тест-уредувања — Make test edits'''
*Make 10 test edits with the bot (consistent with the job for which you are applying), at a maximum rate of 1 edit per minute. 
|-
!style=&quot;vertical-align: center; font: bold xx-large serif; background-color: #ffcc66;&quot;|III
|'''Поднесете барање за одобрување — Apply for approval'''
*'''[{{fullurl:Викикниги:Барања_за_одобрување_на_бот|action=edit&amp;section=new}} Click here]''' to add a new section to this page. In it, include the following:
**Operator
**Bot's name
**Bot's contributions
**Purpose of the bot
**Does the bot already have a flag on other projects?
**Programming language and technical details
After that, your request should be handled by a bureaucrat ''(Note: if they haven't replied for a few days, consider [[Специјална:СписокНаКорисници/bureaucrat|contacting them]])''.
|}
&lt;/div&gt;
|}

__NEWSECTIONLINK__

{|align=right
|__TOC__
|}

&lt;includeonly&gt;
[[Категорија:Викикниги:Ботови]]</text>
      <sha1>51d6w3v3q32qlxqklr1xj1eas2loogo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Кратенки</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3728</id>
    <revision>
      <id>9035</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:19:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;table class=&quot;shortcutbox noprint&quot; style=&quot;float:right; border:1px solid #aaa; background:#fff; margin: .3em .3em .3em 1em; padding:3px; text-align:center...</comment>
      <origin>9035</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="667" sha1="febn42c8h4r5v4rf359kl8zygj1p9ce" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;shortcutbox noprint&quot; style=&quot;float:right; border:1px solid #aaa; background:#fff; margin: .3em .3em .3em 1em; padding:3px; text-align:center;&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;th style=&quot;border:none; background:transparent;&quot;&gt;&lt;small&gt;[[Викикниги:Кратенка|Кратенки]]:&lt;br&gt; {{#ifexist:{{{1|}}}|[[{{{1}}}]]|{{{1|}}} }}{{#if:{{{2|}}}|&lt;br&gt; [[{{{2}}}]] }}{{#if:{{{3|}}}|&lt;br&gt; [[{{{3}}}]] }}{{#if:{{{4|}}}|&lt;br&gt; [[{{{4}}}]] }}{{#if:{{{5|}}}|&lt;br&gt; [[{{{5}}}]] }}&lt;/small&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
&lt;div style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
{{template doc}}
&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc потшаблонот, а не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>febn42c8h4r5v4rf359kl8zygj1p9ce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:TL</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3729</id>
    <revision>
      <id>9036</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{[[Шаблон:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&lt;noinclude&gt; {{/doc}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>9036</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="8yih1d86ygbwh280gobny2erpt407eu" xml:space="preserve">{{[[Шаблон:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&lt;noinclude&gt;
{{/doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8yih1d86ygbwh280gobny2erpt407eu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Шв</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3730</id>
    <revision>
      <id>9038</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:22:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{[[Шаблон:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&lt;noinclude&gt;  [[Категорија:Шаблони за внатрешни врски]]</comment>
      <origin>9038</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="123" sha1="dkggot8mvgx5goq24zoi0xkw0tcgvhf" xml:space="preserve">{{[[Шаблон:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Шаблони за внатрешни врски]]</text>
      <sha1>dkggot8mvgx5goq24zoi0xkw0tcgvhf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Во изработка/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3731</id>
    <revision>
      <id>9042</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:27:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Потстраница за документација}} &lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ ...</comment>
      <origin>9042</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2747" sha1="cm7g693pn2oq7jq5fxima85p6h6qlbs" xml:space="preserve">{{Потстраница за документација}}
&lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ НА ДНОТО НА ОВАА СТРАНИЦА. --&gt;
==Употреба==
Шаблонската порака '''во изработка''' се поставува на врвот на страницата која планирате да ја уредувате за краток временски период. Ознаката е наменета да ги информира луѓето дека некој моментално работи на статијата, а со тоа се редуцираат конфликтни уредувања. Ве молиме не оставајте ја на некое место за повеќе од неколку часа, бидејќи тоа може непотребно да ги обесхрабри останатите да придонесат на статијата. Ако поминале повеќе од два часа од Вашето последно уредување, ознаката треба да се отстрани. Одредување временски периоди од неколку дена или подолго за овој шаблон е против духот на едноставно избегнување на уредувачки конфликти; Ве молиме користете го само за сесии во кои активно ја уредувате статијата.

За употреба, само ставете  &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во употреба}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; на врвот на статијата на која работите. Ако сакате да ја резервирате за точно определен временски период, опционално можете да ставите порака, за тоа користете &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка|време (порака)}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.

==Примери==
&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
{{во изработка|category=no}}

&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка|5 минути}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
{{во изработка|5 минути|category=no}}

&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{во изработка|30 минути за да се поправи информацијата во делот за историја}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
{{во изработка|30 минути за да се поправи информацијата во делот за историја|category=no}}

&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ ПОД ОВОЈ РЕД --&gt;
[[Категорија:Шаблони за известување]]</text>
      <sha1>cm7g693pn2oq7jq5fxima85p6h6qlbs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Биро за консултации</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3732</id>
    <revision>
      <id>9044</id>
      <timestamp>2013-03-28T09:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;!---------------------------------------------------------------------------------&gt; &lt;!-------Поставувајте ги новите прашања ...</comment>
      <origin>9044</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="503" sha1="i0j7hs4lb36tt80qkc4aefwq8lyz2zs" xml:space="preserve">&lt;!---------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;!-------Поставувајте ги новите прашања најдолу на оваа страница, благодариме------&gt;
&lt;!---------------------------------------------------------------------------------&gt;
{{Селска чешма}}&lt;br /&gt;
__NEWSECTIONLINK__
&lt;div id=&quot;содржина&quot;&gt;
__TOC__
&lt;div id=&quot;дискусии&quot;&gt;

[[Категорија:Википедија:Селска чешма|*]]</text>
      <sha1>i0j7hs4lb36tt80qkc4aefwq8lyz2zs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Биро за консултации/Банер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3733</id>
    <revision>
      <id>10371</id>
      <parentid>9046</parentid>
      <timestamp>2015-07-23T01:43:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>53</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing File.svg with [[File:Filing_cabinet_icon.svg]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: moved to better name).</comment>
      <origin>10371</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4920" sha1="1xhth3h0ivbmi22fo7cgkoomwq6la4x" xml:space="preserve">{| style=&quot;background: #f0f0f1; border: 1px solid #aaa; text-align: center; padding-left: .3em; padding-right: .3em&quot;
| style=&quot;vertical-align: middle;&quot; | &lt;font size=&quot;5&quot;&gt;'''Викикниги: Биро за консултации'''&lt;/font&gt;
| width=200px | &lt;div id=&quot;EnWpMpSearchInner&quot;&gt;
&lt;inputbox&gt;
type=search2
buttonlabel=Оди
labeltext=''Пребарај ја Викикниги:''
width=22
id=MP
&lt;/inputbox&gt;
&lt;/div&gt;
|-
| colspan=2 style=&quot;text-align:left&quot;|
{{shortcut|ВП:БЗК}}
Бирото за консултации служи како пулт за поставување на прашања во библиотека. Корисниците поставуваат прашања поврзани со општото енциклопедиско знаење, а волонтерите на Викикниги ќе се обидат да ви одговорат (на пр. ''Кој бил [[Листа на британски монарси|првиот британски монарх]]?''). Пред да поставите прашање, Ве молиме користете ја [[Special:Search|кутијата за пребарување]] за да го пронајдете одговорот. 

&lt;br clear=&quot;all&quot; /&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:-1em; margin-bottom:.5em; text-align: left&quot;&gt;'''За помош за специфични прашања поврзани со Викикниги:'''&lt;/div&gt;
{| width=&quot;100%&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: #f4f4f5; border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa&quot;
| &lt;center style=&quot;margin-top: 3px; margin-bottom:-7px;&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt; Image:Wikipedia-logo.png|36x36px
rect 0 0 1058 1058 [[Викикниги:Портал/Помош|Портал за помош]]
desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/center&gt;
| &lt;center style=&quot;margin-top: 3px; margin-bottom:-7px;&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt; Image:Wikipedia-logo.png|36x36px
rect 0 0 1058 1058 [[Викикниги:Селска чешма|Селска чешма]]
desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/center&gt;
| &lt;center style=&quot;margin-top: 3px; margin-bottom:-7px;&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt; Image:Wikipedia-logo.png|36x36px
rect 0 0 1058 1058 [[Викикниги:Помош за нови уредувачи|Помош за нови уредувачи]]
desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/center&gt;
|-
! [[Викикниги:Портал/Помош|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;Портал за помош&lt;/span&gt;]]
! [[Викикниги:Селска чешма|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;Селска чешма&lt;/span&gt;]]
! [[Викикниги:Помош за нови уредувачи|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;Помош за нови уредувачи&lt;/span&gt;]]
|-
| valign=&quot;top&quot; style=&quot;width:25%&quot;|Прашувајте општи прашања за користење на Викикниги
| valign=&quot;top&quot; style=&quot;width:25%&quot;|Прашувајте за специфични начела и операции за Викикниги
| valign=&quot;top&quot; style=&quot;width:25%&quot;|Служби за помош на новите викикнигинци кои имаат прашања
|}
Пред да поставите прашање, имајте на ум:
# Ве молиме потпишувајте ги кометарите со додавање на &lt;tt&gt;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&lt;/tt&gt; на крајот.
# '''Не''' ја давајте вашата е-пошта или други приватни детали.
# За да поставите ново прашање искористете ја врската „Кликнете тука за да почнете нов разговор“ дадена подолу.
# За одговор на Вашето прашање, често проверувајте ја оваа страница. Алтернативно, може да побарате да ви се одговори на вашата [[Викикниги:Страници за разговор|страница за разговор]], Вашиот одговор е ценет.

&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: center; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:125%&quot;&gt;'''[{{fullurl:Викикниги:Биро за консултации|action=edit&amp;section=new}} Кликнете тука за да почнете нов разговор]'''&lt;/div&gt;
&lt;div class=plainlinks style=&quot;text-align: center; width: auto; margin: .5em 15%; padding: .5em 1em; border: solid #aaaaaa 1px; font-size:125%&quot;&gt;[[Image:Filing cabinet icon.svg|25px|Архивирани разговори]]&lt;small&gt; Архиви: [[/Архива 1|1]] [[/Архива 2|2]] [[/Архива 3|3]] [[/Архива 4|4]] [[/Архива 5|5]] [[/Архива 6|6]] [[/Архива 7|7]] [[/Архива 8|8]] [[/Архива 9|9]] [[/Архива 10|10]] [[/Архива 11|12]] [[/Архива 13|13]] [[/Архива 14|14]] [[/Архива 15|15]]&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|}
&lt;includeonly&gt;[[Категорија:Викикниги:Помош|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>1xhth3h0ivbmi22fo7cgkoomwq6la4x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Помош за нови уредувачи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3734</id>
    <redirect title="Викикниги:Селска чешма" />
    <revision>
      <id>9049</id>
      <timestamp>2013-03-28T15:16:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Викикниги:Селска чешма]]</comment>
      <origin>9049</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="74" sha1="cgyq22ope56srayfz4bifujela068kv" xml:space="preserve">#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Викикниги:Селска чешма]]</text>
      <sha1>cgyq22ope56srayfz4bifujela068kv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ВК:КДУС</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3735</id>
    <revision>
      <id>9051</id>
      <timestamp>2013-03-28T20:56:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{страница за помош|ВП:КАКО|ВП:КДУС}} {{dablink|Видете исто така Помош:Како да почнам нов...</comment>
      <origin>9051</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52182" sha1="s39gn5d717hs3ozgrz5m0ax39y48ego" xml:space="preserve">{{страница за помош|ВП:КАКО|ВП:КДУС}}
{{dablink|Видете исто така [[Помош:Како да почнам нова статија]], [[Викикниги:Помошна табела]] и [[Викикниги:Почетен курс]]}}

[[Викикниги]] е [[Вики|мрежно место]], што значи дека секој може лесно да промени било која [[Помош:Заштитени статии|незаштитена]] [[Помош:Статија|статија]] и тие промени да ги прати веднаш до страницата.

'''Уредувањето''' на Вики страница е многу лесно. Едноставно кликнете на „'''Уреди'''“ јазичето најгоре (или кликнете на уреди линкот десно или долу) на Вики страница. Тоа ќе ве донесе до страница со поле за текст во кој се наоѓа постоечкиот текст на страницата кој може да го менувате. '''Ако само сакате да експериментирате, тоа правете го во [[Помош:Како да уредам страница/песок|песокот]]'''; а не овде. Треба да напишете кратко резиме во малото поле под полето за текст. Откако ќе завршите, кликнете на копчето „'''Прегледај'''“ да видите како изгледаат вашите промени. Можете да ги видите и разликите меѓу вашите промени и веќе постоечката страница со кликнување на копчето &quot;'''Прикажи промени'''’. Ако сте задоволни со промените, кликнете на &quot;'''Зачувај'''&quot; и вашите промени веднаш ќе се појават во статијата. Не се потпишувајте во статиите, софтверот автоматски ги памти сите промени (како и тоа кој ги направил). 

Можете да кликнете и на „'''Разговор'''“ јазичето за да ја видите соодветната [[Помош:Разговор|страница за разговор]], која содржи коментари околу статијата од други Викикниги корисници. Кликнете на „'''нова секција'''“ јазичето за да додадете нова секција, или да ја уредите страницата исто како и статиите. Кога уредувате страници за разговор, потпишете ги вашите промени (видете [[Викикниги:Потписи]]).

== Совети за уредување на Викикниги статии ==

'''Секогаш''' пишувајте од [[ВП:НГТ|неутрална гледна точка]], бидејќи Викикниги не е место за промовирање на различни погледи. Исто така, видете и некои [[Викикниги:Начела и насоки|начела и насоки]] кои би требало да ве водат во уредувањето на статиите.

Наведете ги вашите извори за други да можат да ја проверат и прошират вашата статија. Повеќето Викикниги статии немаат добри наводи, и ова допринесува до најголемата критика - Викикниги не е сигурен извор. Помогнете со истражување на интернет и користење на разни печатени ресурси за статиите на кои работите, а потоа наведете ги во соодветна форма. Нив можете да ги вметнете на два начина, како академска форма, т.е. коментар во текстот напишан во заграда (Пример, 2004, стр. 22-23) или како фуснота&lt;sup&gt;[[Wikipedia:WikiProject Fact and Reference Check|1]]&lt;/sup&gt; на која се сместува на крајот на статијата.

По креирањето на нова статија, препорачливо е да:
*користете '''Што води овде?''' (со вашата прикажана статија) да ги проверите статиите кои веќе содржат врски кон вашата, и да се осигурате дека сите тие очекуваат исто значење; и да го
*користете го '''Пребарај''' копчето за пребарување на Викикниги за вашиот наслов и потенцијални варијанти - со цел да најдете статии во кои се споменува насловот и да направите врски кон вашата статија.

== Ситни промени ==
''Видете [[Викикниги:Ситна промена]]''

Кога уредувате статија, [[Помош:Како да се најавам|најавен]] корисник може да означи промена како „ситна“. Ситни промени главно значат правописни исправки, форматирање и ситно преуредување на текстот. Можно е да се ''сокријат'' ситните промени кога се гледаат [[Помош:Скорешни промени|скорешните промени]]. Означување на голема промена како ситна се смета за лошо однесување, уште повеќе ако се избрише текст. Ако случајно се обележи некоја измена како ситна, корисникот треба да ја уреди статијата повторно, ја означи како крупна (т.е. да се осигура дека копчето „Ова е ситна промена“ не е штиклирано), и во делот за коментар да напише дека претходната промена е голема.

==Вики јазик==
'''Вики јазик''' е синтаксен систем кој се користи кога уредувате Викикниги страница.

Во левата колона во долната табела можете да ги видите можните ефекти. Во десната колона се наоѓаат како добиените ефекти се постигнати. Со други зборови, текстот во сорсот на десната страна се прикажува како оној на левата во статијата.

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
! Како изгледа
! Што внесувате
|- valign=&quot;top&quot;
|
Почнете ја вашата секција вака:

'''&lt;font style=&quot;font-size:150%;color:grey;&quot;&gt;Нова секција&lt;/font&gt;'''

'''&lt;font style=&quot;font-size:130%;color:grey;&quot;&gt;Подсекција&lt;/font&gt;'''

'''&lt;font style=&quot;font-size:110%;color:grey;&quot;&gt;Под-подсекција&lt;/font&gt;'''

*Почнете со второстепен наслов (&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;==&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;); не користете наслов за прво ниво (=).
*Не прескокнувајте нивоа.
*[[#Содржина|Содржината]] автоматски се додава на статијата кога има четири или повеќе секции. 
*Доколку можете, вметнете ги подсекциите по азбучен редослед. Доколку листате држави, наведете ги по азбучен редослед.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
== Нова секција ==

=== Подсекција ===

==== Под-подсекција ====

&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Единечна [[нова линија]]
обично нема влијание на изгледот.
Може да се користат за одделување 
на реченици во параграф.
Некои уредувачи го користат тоа
и го помага уредување функцијата ''разл'' 
(интерно се користи за различни верзии
на страница).

Но празна линија 
почнува нов параграф.

* Кога се користи во листа, нова линија ''има'' влијание на изгледот ([[#листи|види подолу]]).
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Единечна [[нова линија]]
обично нема влијание на изгледот.
Може да се користат за одделување 
на реченици во параграф.
Некои уредувачи го користат тоа
и го помага уредување функцијата ''разл'' 
(интерно се користи за различни верзии
на страница).

Но празна линија 
почнува нов параграф.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Можете да користите &lt;br/&gt;
тагови без почнување на нов параграф.

* Користете го повремено.
* Затварајте тагови поѓу линии, не почнувајте [[врска]] или ''искосен'' или '''здебелен''' текст на една линија и го затворите во друга.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Можете да користите &lt;br/&gt;
тагови без почнување на нов параграф.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- id=&quot;листи&quot; valign=&quot;top&quot;
|
* Листи се креираат лесно:
** Почнете ја секоја линија со ѕвездичка.
*** Повеќе ѕвездички значат подлабоко ниво.
**** Нова линија во листа
означува крај на елемент во листата.

* Празна линија почнува нова листа.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
* Листи се креираат лесно:
** Почнете ја секоја линија со ѕвездичка.
*** Повеќе ѕвездички значат подлабоко ниво.
**** Нова линија во листа
означува крај на елемент во листата.

* Празна линија почнува нова листа.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
# Нумерирани листи се исто така корисни
## добро организирани
## лесно се следат
### уште полесни
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
# Нумерирани листи се исто така корисни
## добро организирани
## лесно се следат
### уште полесни
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
* Можете да користите и комбинирани
*# и да ги вгнездите
*#* вака
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
* Можете да користите и комбинирани
*# и да ги вгнездите
*#* вака
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot; id=&quot;дефиниција&quot;
|
; Листа на дефиниции : листа на дефиниции
; елемент : дефиниција
; друг елемент
: дефиниција на другиот елемент

* Еден елемент по линија; нова линија може да се појави пред двете точки, но користење на празно место пред двете точки го подобрува парсирањето.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
; Листа на дефиниции : листа на дефиниции
; елемент : дефиниција
; друг елемент
: дефиниција на другиот елемент
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
: Две точки назабуваат линија или параграф.
Рачна нова линија почнува нов параграф.

* Ова главно се користи за прикажување материјали, но се користи и во дискусии во [[Помош:Разговор|страниците за разговор]].
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
: Две точки назабуваат линија или параграф.
Рачна нова линија почнува нов параграф.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=top
|
Кога има потреба за посебни блокови за текст
&lt;blockquote&gt;
'''blockquote''' командата ќе ги назаби двете маргини наместо само левата како двете точки.  
&lt;/blockquote&gt; 
Ова е корисни за вметнување блокови на цитиран текст. 
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&lt;blockquote&gt;
'''blockquote''' командата ќе ги назаби 
двете маргини наместо само 
левата како двете точки.  
&lt;/blockquote&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=top
|
 АКО линија почнува со празно место, ТОГАШ
 автоматски ќе биде форматирано како 
 што е типкано;
 во фонт со фиксна ширина;
 линиите нема да се прекршат;
 КРАЈАКО

*Ова е корисно за:
** вметнување преформатиран текст;
** опис на алгоритми;
** изворен код на програма;
** [[ASCII уметност]];
** хемиски структури;
* '''ПРЕДУПРЕДУВАЊЕ''': Ако го направите текстот широк, автоматски ја присилувате страната да биде широка и со тоа помалку читлива, посебно за корисниците кои користат пониски резолуции. Никогаш не почнувајте обични линии со празно место.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
 АКО линија почнува со празно место, ТОГАШ
 автоматски ќе биде форматирано како 
 што е типкано;
 во фонт со фиксна ширина;
 линиите нема да се прекршат;
 КРАЈАКО
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
&lt;center&gt;Центриран текст.&lt;/center&gt;

* Имајте го во предвид американскиот спелинг на &quot;center.&quot;
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&lt;center&gt;Центриран текст.&lt;/center&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
[[Хоризонтална одделувачка линија]]:
ова е над неа
----
а ова е под неа.

* Се користи за
**појаснување - но да се користи спорадично, само кога се одделуваат целосно различни, неповрзани (групи) значења
**одвојување на нишки во страници за Разговор.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[Хоризонтална одделувачка линија]]:
ова е над неа
----
а ова е под неа.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|}
=== Врски и адреси ===
{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
! Како изгледа
! Што внесувате
|- valign=&quot;top&quot;
|
[[Екологија]] е наука за развојот на планета Земја.

* Врска кон друга Викикниги статија.
* Интерно, првата буква од бараната страна автоматски се прави голема а празните места се заменуваат со долна цртичка.
* Горната врска е до адресата mk.wikipedia.org/wiki/Екологија, што е всушност Вики статија со наслов „Екологија“.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[Екологија]] е наука за развојот на планета Земја.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
[[Екологија|Екологијата]] е важна наука.

* Иста цел, различно име.
* Се користи знакот „цевка“.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[Екологија|Екологијата]] е важна наука.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Види го [[Wikipedia:Упатство за стил]].

* Врска кон друг Вики [[Wikipedia:namespace|namespace]].
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Види го [[Wikipedia:Упатство за стил]].
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- id=&quot;link-to-section&quot; valign=&quot;top&quot;
|
[[Северен Пол#Поврзани Статии]] е врска
кон секција на друга страна.

[[#Врски и адреси]] е врска кон
секција на сегашната страна.

[[#пример]] е врска кон 
симбол кој е креиран со 
&lt;div id=&quot;пример&quot;&gt;ид атрибут&lt;/div&gt;

* Делот по знакот # мора да одговара на наслов на некоја секција на целната страна. Тој мора да одговара по синтакса, како и големина на букви. Врски кон непосточки секции се третираат како врски кон почетокот на страната.
* Може да се креираат називи со додавање на &lt;code&gt;id=&quot;...&quot;&gt;&lt;/code&gt; атрибутот на скоро било кој HTML елемент.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[Северен Пол#Поврзани Статии]] е врска
кон секција на друга страна.

[[#Врски и адреси]] е врска кон
секција на сегашната страна.

[[#пример]] е врска кон 
симбол кој е креиран со 
&lt;div id=&quot;пример&quot;&gt;ид атрибут&lt;/div&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Автоматски сокриј нешто од насловот на статијата:
[[Јава (програмски јазик)|Јава]].

Автоматски сокриј namespace:
[[Wikipedia:Портал|Портал]]. 

Горните два примера може да се комбинираат:

Но не и:
[[Wikipedia:Manual of Style#Links|]]

* Серверот автоматски го пополнува делот по знакот | кога зачувувате страница. Следниот пат кога ќе ја уредувате страницата ќе ја видите целата експандирана врска. Кога се [[Помош:Преглед|прегледува]] промената, не се врските не се експандирани, барем се додека не кликнете на '''Зачувај''' копчето. Истото се однесува и на врски кон секции на истата страна.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Автоматски сокриј нешто од насловот на статијата:
[[Јава (програмски јазик)|]].

Автоматски сокриј namespace:
[[Wikipedia:Портал|Портал]]. 

Горните два примера може да се комбинираат:

Но не и:
[[Wikipedia:Manual of Style#Links|]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
[[Времето во Скопје]] е страница
што сѐ уште не постои.

* Можете да ја креирате со кликнување на врската (но немојте да ја креирата токму оваа страница).
* За да креирате нова статија: 
*# Направете врска кон неа на некоја поврзана статија.
*# Зачувајте ја таа статија.
*# Кликнете на врската што ја направивте. Новата страна ќе се отвори за уредување.
* За повеќе информации видете [[Помош:Како да почнам нова статија|Како да почнам нова статија]] и прочитајте ја статијата за [[Помош:Именување|именување]].
* Ве молиме не креирајте статии без претходно поврзување од некоја друга статија.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[Времето во Скопје]] е страница
што сѐ уште не постои.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Кога додавате коментар во страниците за Разговор,
треба да додате и потпис со внесување три 
знаци тилда (~) за додавање на вашето име:
: [[Корисник:Misos|Misos]]
или четири за додавање на името и датумот/времето:
: [[Корисник:Misos|Misos]] 13:16, 29 Август 2005 (UTC)
Пет тилди го даваат само датумот/времето:
: 13:16, 29 Август 2005 (UTC)

* Првите две додаваат врска кон вашата [[Помош:Корисничка страна|корисничка страна]].
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Кога додавате коментар во страниците за Разговор,
треба да додате и потпис со внесување три 
знаци тилда (~) за додавање на вашето име:
: ~~~
или четири за додавање на името и датумот/времето:
: ~~~~
Пет тилди го даваат само датумот/времето:
: ~~~~~
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
* Една статија се [[Помош:Пренасочување|пренасочува]] кон друга со додавање на наредба како на десната страна на '''првата''' линија во статијата (пр. статијата [[ОН]] е пренасочување кон статијата за [[Обединети Нации]]).
* Имајте во предвид дека иако можете да креирате врска кон секција, не можете да направите пренасочување кон секција.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
#REDIRECT [[ОН]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
* Врски кон статија со ист наслов во друг јази се додаваат во облик: &lt;nowiki&gt;[[јазичен код:Наслов]]&lt;/nowiki&gt;.
* Нема разлика каде ќе ги поставите овие врски, тие секогаш се прикажуваат на исто место кога ќе зачувате страница. Сепак, пожелно е тие да стојат на крајот од текстот.
* Видете [[Помош:Меѓујазични врски]] и [[meta:List of Wikipedias|листа на јазици и кодови]].
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[fr:Wikipédia:Aide]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Страниците '''Што е поврзано со ова''' и '''Поврзани промени'''
можат да се поврзат со:
[[Специјални:Whatlinkshere/Помош:Како да уредам страница]]
и
[[Специјални:Recentchangeslinked/Помош:Како да уредам страница]]
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Страниците '''Што е поврзано со ова''' и '''Поврзани промени'''
можат да се поврзат со:
[[Специјални:Whatlinkshere/Помош:Како да уредам страница]]
и
[[Специјални:Recentchangeslinked/Помош:Како да уредам страница]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Придонесите''' на корисник може да се додадат со:
[[Специјални:Contributions/КорисничкоИме]]
или
[[Специјални:Contributions/192.0.2.0]]
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
'''Придонесите''' на корисник може да се додадат со:
[[Специјални:Contributions/КорисничкоИме]]
или
[[Специјални:Contributions/192.0.2.0]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
* За да додате статија кон одредена [[Помош:Категоризација|Категорија]], додадете врска како онаа десно било каде во статијата. Како и кај меѓујазичните врски, нема разлика каде ќе ја поставите врската бидејќи секогаш ќе се појави на исто место кога ќе ја зачувате страницата. Сепак, пожелно е да се постави на крајот на текстот.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[Категорија:Меѓународни институции]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
* За да направите врска ''кон'' [[Помош:Категоризација|категорија]] без да ја додадете статијата во таа категорија, додадете две точки (:) во врската.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[:Категорија:Меѓународни институции]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- id=&quot;надворешни-врски&quot; valign=&quot;top&quot;
|
Постојат три начини да креирате врски кон надворешни извори:
# Чиста адреса: http://www.nupedia.com/ (лош стил)
# Неименувана врска: [http://www.nupedia.com/] (се користи само за фусноти)
# Именувана врска: [http://www.nupedia.com Нупедија]

:Видете [[MetaWikiPedia:Interwiki_map]] за листа на кратенки.

* Средни загради укажуваат на надворешна врска. Обратете внимание на празното место (не |) за одделување на адресата од текстот во „именуваната“ верзија.
* Во адресата, сите симболи мораат да бидат меѓу :&lt;br/&gt;'''A-Z a-z 0-9 . _ \ / ~ % - + &amp;amp; # ? ! = ( ) @ \x80-\xFF'''
* Адресите мораат да почнат со протоколот (пр. &lt;nowiki&gt;[http://www.nupedia.com], а не [www.nupedia.com]&lt;/nowiki&gt;)
* Ако адреса содржи знак надвор од листата, треба да се кодира со помош на знакот за процент (%) следен од хексадецималниот код на знакот, кој може да се најде во [[ASCII]] табелата. На пример, знакот капа (^) ќе се кодира како '''%5E'''.
* Постои класа која може да се користи за отстранување на сликата до надворешните врски. Се користи во [[Шаблон:Ref]] за да се спречи експандирањето на адресите при печатење. Тоа '''не смее''' да се користи во тело на статија. Сепак, постојат исклучоци: викиврски во Слики. На пример:
** Вики: &lt;nowiki&gt;&lt;span class=&quot;plainlinksneverexpand&quot;&gt; [http://www.sysinternals.com/ntw2k/freeware/winobj.shtml WinObj]&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;
** Приказ: &lt;span class=&quot;plainlinksneverexpand&quot;&gt; [http://www.sysinternals.com/ntw2k/freeware/winobj.shtml WinObj] &lt;/span&gt;
* Видете [[Помош:Надворешни врски]] за информација за стилови.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Постојат три начини да креирате врски кон надворешни извори:
# Чиста адреса: http://www.nupedia.com/ (лош стил)
# Неименувана врска: [http://www.nupedia.com/] (се користи само за фусноти)
# Именувана врска: [http://www.nupedia.com Нупедија]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Врски кон други викија:
# [[Интервики]] врска: [[Wiktionary:Hello]]
# Именувана интервики врска: [[Wiktionary:Hello|Hello]]
# Интервики врска без префикс: [[Wiktionary:Hello|Hello]]

* Сите овие врски водат кон адресата http://en.wiktionary.org/wiki/Hello
* Приметете дека интервики врските го користат '''интерниот''' стил за врски.
* Видете [[MetaWikiPedia:Interwiki_map]] за листа на кратенки; ако сајтот кон кој сакате да додаде врска не е во листата, користете надворешна врска ([[#надворешни-врски|видете погоре]]).

Врски кон wiktionary на друг јазик
# [[Wiktionary:fr:bonjour]]
# [[Wiktionary:fr:bonjour|bonjour]]
# [[Wiktionary:fr:bonjour|fr:bonjour]]

* Сите горни врски водат кон адресата http://fr.wiktionary.org/wiki/bonjour
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Врски кон други викија:
# [[Интервики]] врска: [[Wiktionary:Hello]]
# Именувана интервики врска: [[Wiktionary:Hello|Hello]]
# Интервики врска без префикс: [[Wiktionary:Hello|Hello]]

Врски кон wiktionary на друг јазик
# [[Wiktionary:fr:bonjour]]
# [[Wiktionary:fr:bonjour|bonjour]]
# [[Wiktionary:fr:bonjour|fr:bonjour]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
ISBN 012345678X

ISBN 0-12-345678-X

* Врски кон книги и нивните [[Помош:ISBN|ISBN]]. Ова е посакуваниот начин за врски кон онлајн книжари, бидејќи му дава на читателот избор на продавачи.
* ISBN врски не бараат додатни тагови кога се користи прикажаниот формат.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
ISBN 012345678X

ISBN 0-12-345678-X
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=top
|
Формати за датум:
# [[Јули 20]], [[1969]]
# [[20 Јули]] [[1969]]
# [[1969]]-[[07-20]]
# [[1969-07-20]]

* Врските кон датуми можат да бидат во еден од горните формати, за секој да може да го подеси редоследот. Ако корисникот е [[Специјални:Userlogin|пријавен]], може да го [[Special:Preferences|подеси]] изгледот..
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Формати за датум:
# [[Јули 20]], [[1969]]
# [[20 Јули]] [[1969]]
# [[1969]]-[[07-20]]
# [[1969-07-20]]

&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
[[media:Sg_mrob.ogg|Звук]]

*За да додадете врска кон не-сликовни датотеки како звуци, користете ја „media“ врската. За слики, видете ја [[#Слики|следната секција]].

|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
[[media:Sg_mrob.ogg|Sound]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|}

=== Слики ===
Само слики што се подигнати на Викикниги може да се користат. За да подигнете слики, корситете ја [[Специјални:Upload|страната за подигање]]. Листата на веќе подигнати слики се наоѓа [[Специјални:Imagelist|овде]].

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
! Како изгледа
! Што внесувате
|- valign=&quot;top&quot;
|Слика: 
[[Слика:wiki.png]]
|&lt;pre&gt;Слика: 
&lt;nowiki&gt;[[Image:wiki.png]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;


|- valign=&quot;top&quot;
|Со алтернативен текст:
[[Слика:wiki.png|jigsaw globe]]
|&lt;pre&gt;Со алтернативен текст:
&lt;nowiki&gt;[[Слика:wiki.png|глобус]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
* Алтернативниот текст се прикажува кога ќе се помине со глувчето над сликата или кога сликате нема да се вчита во прелистувачот, или кога ќе се прочита на глас.

|- valign=&quot;top&quot;
|Лебдечки на десната страна од страницата со наслов:
[[Слика:wiki.png|рамка|Викикниги Енциклопедија]]&lt;br clear=all&gt;
|&lt;pre&gt;Лебдечки на десната страна од страницата со наслов:
&lt;nowiki&gt;[[Слика:wiki.png|рамка|Викикниги Енциклопедија]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
* Тагот рамка автоматски ја поставува сликата десно.
* Насловот исто така се користи како алтернативен текст.

|- valign=&quot;top&quot;
|Лебдечки на десната страна од страницата ''без'' рамка:
[[Слика:wiki.png|десно|Викикниги Енциклопедија]]
|&lt;pre&gt;Лебдечки на десната страна од страницата ''без'' рамка:
&lt;nowiki&gt;[[Слика:wiki.png|десно|Викикниги Енциклопедија]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
* На [[En:Wikipedia:Extended image syntax|следната страна]] од англиската Викикниги се објаснети повеќе опции.


|- valign=&quot;top&quot;
|Врска кон страницата за опис на сликата:
[[:Слика:wiki.png]]
|&lt;pre&gt;Врска кон страницата за опис на сликата:
&lt;nowiki&gt;[[:Слика:wiki.png]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
* Кликнување на слика прикажана на страницата води кон страницата за опис на сликата.

|- valign=&quot;top&quot;
|Директна врска кон слика без да се прикаже сликата:
[[media:wiki.png|Лого]]
|&lt;pre&gt;Директна врска кон слика без да се прикаже сликата:
&lt;nowiki&gt;[[медија:wiki.png|Лого]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
* За да вклучите врски кон слики наместо да ги прикажете, користете ја „media“ врската.

|}

Видете ја [[Wikipedia:Image use policy|image use policy]] како упатство за користење на слики на Викикниги.

За понатамошна помош околу сликите, вклучувајќи и понапредни можности видете ја англиската страна за [[En:Wikipedia:Extended image syntax|напредна синтакса за слики]].

=== Форматирање текст ===
{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|- valign=&quot;top&quot;
! Како изгледа
! Што внесувате
|- id=&quot;нагласување&quot; valign=&quot;top&quot;
|
''Нагласи'', '''силно''', '''''уште посилно'''''.
* Ова се двојни, тројни и квартерни апострофи, ане двојни наводници.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
''Нагласи'', '''силно''', '''''уште посилно'''''.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
&lt;math&gt;\sin x + \ln y&lt;/math&gt;&lt;br&gt;
sin''x'' + ln''y''
&lt;!-- no space between roman &quot;sin&quot; and italic &quot;x&quot; --&gt;

&lt;math&gt;\mathbf{x} = 0&lt;/math&gt;&lt;br&gt;
'''x''' = 0

Во обичен текст треба да се користи [[#нагласување|вики јазикот за нагласување]], а не use &lt;code&gt;&amp;lt;i&amp;gt;&lt;/code&gt; или &lt;code&gt;&amp;lt;b&amp;gt;&lt;/code&gt;. Сепак, математчки формули често се пишуваат со искосени букви, некогаш здебелени. Сложени формули треба да користат [[Помош:Формули|&lt;code&gt;&amp;lt;math&amp;gt;&lt;/code&gt; јазик]], а едноставни формули може да користат &lt;code&gt;&amp;lt;math&amp;gt;&lt;/code&gt;; или &lt;code&gt;&amp;lt;i&amp;gt;&lt;/code&gt; и &lt;code&gt;&amp;lt;b&amp;gt;&lt;/code&gt;; или &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; и &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;'''&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.  Според [[en:Wikipedia:WikiProject Mathematics#Italicization and bolding|Википроектот за математика]], вики јазикот се препорачува пред HTML како &lt;code&gt;&amp;lt;i&amp;gt;&lt;/code&gt; и &lt;code&gt;&amp;lt;b&amp;gt;&lt;/code&gt;.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&lt;math&gt;\sin x + \ln y&lt;/math&gt;
sin''x'' + ln''y''

&lt;math&gt;\mathbf{x} = 0&lt;/math&gt;
'''x''' = 0
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Фонт за &lt;tt&gt;monospace текст&lt;/tt&gt;
или за програмски код: &lt;code&gt;int main()&lt;/code&gt;

* Заради подобра семантика, се препорачува користење не &lt;code&gt;&amp;lt;code&amp;gt;&lt;/code&gt; пред &lt;code&gt;&amp;lt;tt&amp;gt;&lt;/code&gt;.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Фонт за &lt;tt&gt;monospace текст&lt;/tt&gt;
или за програмски код: &lt;code&gt;int main()&lt;/code&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Можете да користите &lt;small&gt;мал текст&lt;/small&gt; за индекси.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Можете да користите &lt;small&gt;мал текст&lt;/small&gt; за индекси.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
Можете да &lt;s&gt;прешкртате избришен материјал&lt;/s&gt;
и да &lt;u&gt;подвлечете нов материјал&lt;/u&gt;.

Можете и да означите &lt;del&gt;избришан материјал&lt;/del&gt; и
&lt;ins&gt;вметнат материјал&lt;/ins&gt; со користење на логички маркап 
наместо визуелен.

* Кога уредувате обични Викикниги статии, само зачувајте ги вашите промени и не ги означувајте на ниеден посебен начин.
* Кога менувате ваши претходни мислења во страниците за разговор, пожелно е да ги означите избришаните или вметнатите делови.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Можете да &lt;s&gt;прешкртате избришен материјал&lt;/s&gt;
и да &lt;u&gt;подвлечете нов материјал&lt;/u&gt;.

Можете и да означите &lt;del&gt;избришан материјал&lt;/del&gt; и
&lt;ins&gt;вметнат материјал&lt;/ins&gt; со користење на логички маркап 
наместо визуелен.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Дијакритички знаци:'''
&lt;br/&gt;
À Á Â Ã Ä Å &lt;br/&gt;
Æ Ç È É Ê Ë &lt;br/&gt;
Ì Í
Î Ï Ñ Ò &lt;br/&gt;
Ó Ô Õ
Ö Ø Ù &lt;br/&gt;
Ú Û Ü ß
à á &lt;br/&gt;
â ã ä å æ
ç &lt;br/&gt;
è é ê ë ì í&lt;br/&gt;
î ï ñ ò ó ô &lt;br/&gt;
&amp;oelig; õ
ö ø ù ú &lt;br/&gt;
û ü ÿ

* Видете [[meta:Help:Special characters|специјални знаци]].
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;Agrave; &amp;amp;Aacute; &amp;amp;Acirc; &amp;amp;Atilde; &amp;amp;Auml; &amp;amp;Aring; 
&amp;amp;AElig; &amp;amp;Ccedil; &amp;amp;Egrave; &amp;amp;Eacute; &amp;amp;Ecirc; &amp;amp;Euml; 
&amp;amp;Igrave; &amp;amp;Iacute; &amp;amp;Icirc; &amp;amp;Iuml; &amp;amp;Ntilde; &amp;amp;Ograve; 
&amp;amp;Oacute; &amp;amp;Ocirc; &amp;amp;Otilde; &amp;amp;Ouml; &amp;amp;Oslash; &amp;amp;Ugrave; 
&amp;amp;Uacute; &amp;amp;Ucirc; &amp;amp;Uuml; &amp;amp;szlig; &amp;amp;agrave; &amp;amp;aacute; 
&amp;amp;acirc; &amp;amp;atilde; &amp;amp;auml; &amp;amp;aring; &amp;amp;aelig; &amp;amp;ccedil; 
&amp;amp;egrave; &amp;amp;eacute; &amp;amp;ecirc; &amp;amp;euml; &amp;amp;igrave; &amp;amp;iacute;
&amp;amp;icirc; &amp;amp;iuml; &amp;amp;ntilde; &amp;amp;ograve; &amp;amp;oacute; &amp;amp;ocirc; 
&amp;amp;oelig; &amp;amp;otilde; &amp;amp;ouml; &amp;amp;oslash; &amp;amp;ugrave; &amp;amp;uacute; 
&amp;amp;ucirc; &amp;amp;uuml; &amp;amp;yuml;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Знаци:'''
&lt;br/&gt;
¿ ¡ § ¶&lt;br/&gt;
&amp;dagger; &amp;Dagger; &amp;bull; &amp;ndash; &amp;mdash;&lt;br/&gt;
&amp;lsaquo; &amp;rsaquo; « »&lt;br/&gt;
&amp;lsquo; &amp;rsquo; &amp;ldquo; &amp;rdquo;
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;iquest; &amp;amp;iexcl; &amp;amp;sect; &amp;amp;para;
&amp;amp;dagger; &amp;amp;Dagger; &amp;amp;bull; &amp;amp;ndash; &amp;amp;mdash;
&amp;amp;lsaquo; &amp;amp;rsaquo; &amp;amp;laquo; &amp;amp;raquo;
&amp;amp;lsquo; &amp;amp;rsquo; &amp;amp;ldquo; &amp;amp;rdquo;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Комерцијални симболи:'''
&lt;br/&gt;
&amp;trade; © ® ¢ &amp;euro; ¥&lt;br/&gt;
£ ¤
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;trade; &amp;amp;copy; &amp;amp;reg; &amp;amp;cent; &amp;amp;euro; &amp;amp;yen; 
&amp;amp;pound; &amp;amp;curren;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Индекси:'''
&lt;br/&gt;
x&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt; x&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt; x&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt; или
&lt;br/&gt;
x&amp;#8320; x&amp;#8321; x&amp;#8322; x&amp;#8323; x&amp;#8324;
&lt;br/&gt;
x&amp;#8325; x&amp;#8326; x&amp;#8327; x&amp;#8328; x&amp;#8329;

'''Степени:'''
&lt;br/&gt;
x&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; x&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; или
&lt;br/&gt;
x&amp;#8304; x&amp;sup1; x&amp;sup2; x&amp;sup3; x&amp;#8308;
&lt;br/&gt;
x&amp;#8309; x&amp;#8310; x&amp;#8311; x&amp;#8312; x&amp;#8313;

*Методите на индексирање не би требало да се користат по секоја цена, бидејќи зависат од Јуникод подршката на корисничките компјутери. За 1-2-3 индексите, сепак е преорачливо да се користат (пр мерни единици) бидејќи повеќето пребарувачи полесно се справуваат со нив.

&amp;epsilon;&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; =
8.85 &amp;times; 10&lt;sup&gt;&amp;minus;12&lt;/sup&gt;
C&amp;sup2; / J m.

1 [[хектар]] = [[1 E4 m&amp;sup2;]]
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
x&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt; x&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt; x&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt; или
&lt;br/&gt;
x&amp;amp;#8320; x&amp;amp;#8321; x&amp;amp;#8322; x&amp;amp;#8323; x&amp;amp;#8324;
&lt;br/&gt;
x&amp;amp;#8325; x&amp;amp;#8326; x&amp;amp;#8327; x&amp;amp;#8328; x&amp;amp;#8329;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;

&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
x&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; x&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; или
&lt;br/&gt;
x&amp;amp;#8304; x&amp;amp;sup1; x&amp;amp;sup2; x&amp;amp;sup3; x&amp;amp;#8308;
&lt;br/&gt;
x&amp;amp;#8309; x&amp;amp;#8310; x&amp;amp;#8311; x&amp;amp;#8312; x&amp;amp;#8313;

&amp;amp;epsilon;&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; =
8.85 &amp;amp;times; 10&lt;sup&gt;&amp;amp;minus;12&lt;/sup&gt;
C&amp;amp;sup2; / J m.

1 [[хектар]] = [[1 E4 m&amp;amp;sup2;]]
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Грчки симболи:'''
&lt;br/&gt;
&amp;alpha; &amp;beta; &amp;gamma; &amp;delta; &amp;epsilon; &amp;zeta;&lt;br/&gt;
&amp;eta; &amp;theta; &amp;iota; &amp;kappa; &amp;lambda; &amp;mu; &amp;nu;&lt;br/&gt;
&amp;xi; &amp;omicron; &amp;pi; &amp;rho; &amp;sigma; &amp;sigmaf;&lt;br/&gt;
&amp;tau; &amp;upsilon; &amp;phi; &amp;chi; &amp;psi; &amp;omega;&lt;br/&gt;
&amp;Gamma; &amp;Delta; &amp;Theta; &amp;Lambda; &amp;Xi; &amp;Pi;&lt;br/&gt;
&amp;Sigma; &amp;Phi; &amp;Psi; &amp;Omega;
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;alpha; &amp;amp;beta; &amp;amp;gamma; &amp;amp;delta; &amp;amp;epsilon; &amp;amp;zeta; 
&amp;amp;eta; &amp;amp;theta; &amp;amp;iota; &amp;amp;kappa; &amp;amp;lambda; &amp;amp;mu; &amp;amp;nu; 
&amp;amp;xi; &amp;amp;omicron; &amp;amp;pi; &amp;amp;rho; &amp;amp;sigma; &amp;amp;sigmaf;
&amp;amp;tau; &amp;amp;upsilon; &amp;amp;phi; &amp;amp;chi; &amp;amp;psi; &amp;amp;omega;
&amp;amp;Gamma; &amp;amp;Delta; &amp;amp;Theta; &amp;amp;Lambda; &amp;amp;Xi; &amp;amp;Pi; 
&amp;amp;Sigma; &amp;amp;Phi; &amp;amp;Psi; &amp;amp;Omega;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Математички симболи:'''
&lt;br/&gt;
&amp;int; &amp;sum; &amp;prod; &amp;radic; &amp;minus; &amp;plusmn; &amp;infin;&lt;br/&gt;
&amp;asymp; &amp;prop; &amp;equiv; &amp;ne; &amp;le; &amp;ge;&lt;br/&gt;
&amp;times; &amp;middot; &amp;divide; &amp;part; &amp;prime; &amp;Prime;&lt;br/&gt;
&amp;nabla; &amp;permil; &amp;deg; &amp;there4; &amp;alefsym; &amp;oslash;&lt;br/&gt;
&amp;isin; &amp;notin; &amp;cap; &amp;cup; &amp;sub; &amp;sup; &amp;sube; &amp;supe;&lt;br/&gt;
&amp;not; &amp;and; &amp;or; &amp;exist; &amp;forall; &amp;rArr; &amp;hArr;&lt;br/&gt;
&amp;rarr; &amp;harr;&lt;br/&gt;
* Видете [[en:Wikipedia:WikiProject Mathematics|Википроект за математика]].
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;int; &amp;amp;sum; &amp;amp;prod; &amp;amp;radic; &amp;amp;minus; &amp;amp;plusmn; &amp;amp;infin;
&amp;amp;asymp; &amp;amp;prop; &amp;amp;equiv; &amp;amp;ne; &amp;amp;le; &amp;amp;ge;
&amp;amp;times; &amp;amp;middot; &amp;amp;divide; &amp;amp;part; &amp;amp;prime; &amp;amp;Prime;
&amp;amp;nabla; &amp;amp;permil; &amp;amp;deg; &amp;amp;there4; &amp;amp;alefsym; &amp;amp;oslash;
&amp;amp;isin; &amp;amp;notin; &amp;amp;cap; &amp;amp;cup; &amp;amp;sub; &amp;amp;sup; &amp;amp;sube; &amp;amp;supe;
&amp;amp;not; &amp;amp;and; &amp;amp;or; &amp;amp;exist; &amp;amp;forall; &amp;amp;rArr; &amp;amp;hArr;
&amp;amp;rarr; &amp;amp;harr;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Одделување во едноставни математички формули:'''
&lt;br/&gt;
Очигледно, ''x''&amp;sup2;&amp;nbsp;&amp;ge;&amp;nbsp;0 е точно.
*To space things out without allowing line breaks to interrupt the formula, use non-breaking spaces: &lt;tt&gt;&amp;amp;nbsp;&lt;/tt&gt;.
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Очигледно, ''x''&amp;amp;sup2;&amp;amp;nbsp;&amp;amp;ge;&amp;amp;nbsp;0 е точно.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Сложени формули:'''
&lt;br/&gt;
: &lt;math&gt;\sum_{n=0}^\infty \frac{x^n}{n!}&lt;/math&gt;
* Видете [[Помош:Формули]] за како да го кориситите &lt;tt&gt;&amp;lt;math&gt;&lt;/tt&gt;.
* Формула прикажана на една линија може да се назаби со користење на две точки (:).
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
: &lt;math&gt;\sum_{n=0}^\infty \frac{x^n}{n!}&lt;/math&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Спречување на интерпретација на вики јазикот:'''
&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;Врска &amp;rarr; (''до'') [[Викикниги ЧПП]]&lt;/nowiki&gt;
* Се користи за прикажување буквални податоци кои во спротивно би имале специјално значење.
* Ги избегнува сите вики обележја, вклучувајќи ги и сличните на HTML тагови.
* Не ги избегнува HTML наводи за знаци.
* За да се избегнат HTML наводи за знаци како &lt;tt&gt;&amp;amp;rarr;&lt;/tt&gt; се користи &lt;tt&gt;&amp;amp;amp;rarr;&lt;/tt&gt;
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;lt;nowiki&gt;Врска &amp;amp;rarr; (''д'') 
[[Викикниги ЧПП]]&amp;lt;/nowiki&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Коментирање на кодот на страницата:'''
&lt;br/&gt;
''не се прикажува при прегледување на страната, само при уредување''
* Служи за оставање на коментари за идни уредници.
* Скоро сите коментари треба да одат на [[Помош:Разговор|страниците за разговор]].
|
&lt;br/&gt;
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;lt;!-- коментар --&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|}

=== Содржина ===
Според сегашната состојба на вики јазикот, при постоење на барем четири наслови содржината автоматски се прикажува на почетокот на првиот наслов (или по воведната секција). Додавање на &lt;nowiki&gt;__TOC__&lt;/nowiki&gt; било каде во текстот приморува содржината да се покаже токму таму (наместо пред првиот наслов). Додавање на &lt;nowiki&gt;__NOTOC__&lt;/nowiki&gt; билокаде приморува содржината да не се прикажува. Видете [[Помош:Секции#Компактна_содржина|компактна содржина]] за азбучни или годишни наслови.

=== Табели ===
Постојат два начина за креирање на табели 
*специјалниот Вики јазик (видете [[Помош:Користење_табели]])
*со обичните HTML елементи: &amp;lt;table&amp;gt;, &amp;lt;tr&amp;gt;, &amp;lt;td&amp;gt; или &amp;lt;th&amp;gt;.

За повеќе информации погледнете [[Помош:Користење_табели|Како да користам табели]].

===Променливи===

''(Видете и [[Помош:Променливи]])''
{|
|-
! Код
! Приказ
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTH}}&lt;/nowiki&gt; || {{CURRENTMONTH}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHNAME}}&lt;/nowiki&gt;
| {{CURRENTMONTHNAME}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}&lt;/nowiki&gt;
| {{CURRENTMONTHNAMEGEN}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTDAY}}&lt;/nowiki&gt; || {{CURRENTDAY}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTDAYNAME}}&lt;/nowiki&gt; || {{CURRENTDAYNAME}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTYEAR}}&lt;/nowiki&gt; || {{CURRENTYEAR}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{CURRENTTIME}}&lt;/nowiki&gt; || {{CURRENTTIME}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{NUMBEROFARTICLES}}&lt;/nowiki&gt;
| {{NUMBEROFARTICLES}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{PAGENAME}}&lt;/nowiki&gt; || {{PAGENAME}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{NAMESPACE}}&lt;/nowiki&gt; || {{NAMESPACE}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{REVISIONID}}&lt;/nowiki&gt; || {{REVISIONID}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{localurl:pagename}}&lt;/nowiki&gt;
| {{localurl:pagename}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{localurl:&lt;/nowiki&gt;''Wikipedia:Sandbox''&lt;nowiki&gt;|action=edit}}&lt;/nowiki&gt;
| {{localurl:Wikipedia:Sandbox|action=edit}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{SERVER}}&lt;/nowiki&gt; || {{SERVER}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:1}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:1}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:2}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:2}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:3}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:3}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:4}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:4}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:5}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:5}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:6}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:6}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:7}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:7}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:8}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:8}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:9}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:9}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:10}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:10}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:11}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:11}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:12}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:12}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:13}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:13}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:14}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:14}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{ns:15}}&lt;/nowiki&gt; || {{ns:15}}
|-
| &lt;nowiki&gt;{{SITENAME}}&lt;/nowiki&gt; || {{SITENAME}}
|}

'''NUMBEROFARTICLES''' е бројот на страници во главниот namespace кои содржат врски и не се пренасочувања, т.е. број на статии, никулци и страни за појаснување.

===Шаблони===

[[Wikipedia:МедијаВики|МедијаВики]] софтверот има подршка за шаблони. Според тоа, стандардизирани текстови може да се внесуваат во статиите. На пример, со внесување на &lt;nowiki&gt;{{никулец}}&lt;/nowiki&gt; ќе се испише текстот &quot;''Оваа статија е '''[[Wikipedia:Што е никулец?|никулец]]'''. Кликни на  [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} &quot;уреди&quot;] да ја прошириш статијата.''&quot; кога ќе ја зачувате статијата. Видете [[Помош:Шаблони]] за комплетна листа. Други често користени шаблони се: &lt;nowiki&gt;{{појасн}}&lt;/nowiki&gt; за страници за појаснување, &lt;nowiki&gt;{{spoiler}}&lt;/nowiki&gt; за предупредување spoiler и &lt;nowiki&gt;{{секник}}&lt;/nowiki&gt; за никулец за секција. Постојат многу специфични никулци за одредени теми, како: &lt;nowiki&gt; {{Geo-stub}}, {{Hist-stub}}, и {{Linux-stub}}&lt;/nowiki&gt;. За комплетна листа видете [[WP:WSS/ST]].

===Криење на врската „уреди“===

Вметнете '''&lt;nowiki&gt;__NOEDITSECTION__&lt;/nowiki&gt;''' во документот за да спречите појавување на уреди врската до секој наслов на секција.

==Повеќе информации за уредување на вики страници==

* [[Помош:Како да почнам нова статија|Како да почнам нова статија]] 
* Совети за [[Wikipedia:Придонесување кон Викикниги|придонесување кон Викикниги]]
* [[Викикниги:Често поставувани прашања|Викикниги ЧПП]]
* [[Помош:Формули]]
* [[Помош:Табели]]
* [[Помош:Содржина]]

{{DEFAULTSORT:Уредување}}
[[Категорија:Викикниги_помош]]
[[Категорија:Викикниги:Уредување]]
[[Категорија:Викикниги:Помош]]</text>
      <sha1>s39gn5d717hs3ozgrz5m0ax39y48ego</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Страница за помош</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3736</id>
    <revision>
      <id>9052</id>
      <timestamp>2013-03-28T20:57:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;messagebox&quot; |- | style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Symbol question.svg|40п|alt=|link=]] ||'''Ова е страница за помош н...</comment>
      <origin>9052</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="823" sha1="csavl3a4e8ntj78q0kbbgw7zcdawta8" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox&quot;
|-
| style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Symbol question.svg|40п|alt=|link=]]
||'''Ова е страница за помош на македонската Викикниги.'''&lt;br/&gt; Ова не е енциклопедиска содржина. Видете [[Помош:Содржина]] за индекс на сите страници за помош, или оставете прашање на [[Викикниги:Селска чешма|Селската чешма]] каде што можете да добивате одговори.  
| {{#if:{{{1|}}} | {{кратенка|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}} }} }}
|}&lt;noinclude&gt;
{{template doc}}

&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc потшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>csavl3a4e8ntj78q0kbbgw7zcdawta8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Потписи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3737</id>
    <revision>
      <id>9053</id>
      <timestamp>2013-03-28T20:59:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{напатствие|ВП:ПОТПИС|ВП:СИГ}} '''Потпишувањето на Вашите коментари''' на ВП:СЗР|стра...</comment>
      <origin>9053</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2809" sha1="qx2zew8ug2dtyl1ymikl2clxnfef0yz" xml:space="preserve">{{напатствие|ВП:ПОТПИС|ВП:СИГ}}
'''Потпишувањето на Вашите коментари''' на [[ВП:СЗР|страници за разговор]] и на други страници за комуникација на Викикниги се смета за добра етика и овозможува на другите корисници да го препозаат авторот на определен коментар. Одговарачот може да се движи до страници за разговор и да ги адресира своите одговори на соодветтниот корисник/корисници. Дискусијата е најважниот дел од [[колаборативно пишување|колаборативното пишување]] бидејќи им помага на сите корисници да го разберат напредокот и еволуцијата на работата.

Уредувањата на главните страници за статии на Викикниги '''не смеат'''  да се потпишуваат - статиите се поделен труд кој припаѓа на заедницата и на многу други уредувачи, а еден уредувач не смее да се истакне пред другите. 

Потребно е да ги потпишувате Вашите коментари преку внесување на три [[тилда|тилди]] &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; само за Вашето корисничко име или &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; (четири тилди) за Вашето корисничко име и времето кога е поставен потписот (видете ја подолната дискусија за пример). На овој начин, кога ќе ја зачувате страницата, Вашиот потпис автоматски ќе биде вметнат. Во спротивно, Вашите коментари ќе се појавуваат без Вашето име, Повеќето од нас ги користат временските потписи бидејќи постои копче над рамката за уредување со иконата за потпис [[Image:Signature icon.png]] која автоматски вметнува &lt;nowiki&gt;&quot;-~~~~&quot;&lt;/nowiki&gt;.

== Поврзано ==
*[[Викикниги:Страници за разговор]]
*&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:&lt;/nowiki&gt;[[Шаблон:Тилда|тилда]]}}&lt;/tt&gt; - шаблон за известување на корисници кои не се потпишуваат


{{Принципи и напатствија}}</text>
      <sha1>qx2zew8ug2dtyl1ymikl2clxnfef0yz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Напатствие</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3738</id>
    <revision>
      <id>9054</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:00:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;messagebox&quot; |- | style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Blue check.svg|30п|alt=|link=]] ||'''Оваа страница е Викикниги:...</comment>
      <origin>9054</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1455" sha1="hfggdepmq6kspnojk51dfoxl72nntsx" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox&quot;
|-
| style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Blue check.svg|30п|alt=|link=]]
||'''Оваа страница е [[Викикниги:Начела и насоки|напатствие]] на македонската Викикниги.''' Општоприфатен стандард е уредувачите да ги следат правилата, но сепак треба да се користи [[Викикниги:Користете здрав разум|здрав разум]] и да се прават [[Викикниги:Игнорирајте ги сите правила|повремени исклучоци]]. Ако ја уредувате оваа страница, Ве молиме прво уверете се дека за вашата промена постои [[Викикниги:Консензус|консензус]]. Ако се двоумите, прво дискутирајте на [[{{TALKPAGENAME}}|страницата за разговор]].
| {{#if:{{{1|}}} | {{кратенка|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}} }} }}
|}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:4}}|{{{категорија|[[Категорија:Викикниги:Напатствија|{{{{{Подредување}}|{{PAGENAME}}}}}]]}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{template doc}}

&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc потшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hfggdepmq6kspnojk51dfoxl72nntsx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Принципи и напатствија</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3739</id>
    <revision>
      <id>9055</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:01:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;noinclude&gt;''(невидлива маргина од 1 ред)''&lt;/noinclude&gt;&lt;br/&gt;{{Navbox |name  = Начела и напатствија |state = {{{sta...</comment>
      <origin>9055</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8101" sha1="jm1kolpiwssc4d7vzmb6us0b35a0xso" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;''(невидлива маргина од 1 ред)''&lt;/noinclude&gt;&lt;br/&gt;{{Navbox
|name  = Начела и напатствија
|state = {{{state|autocollapse}}}
|title = [[Викикниги:Начела и напатствија|Клучни начела и напатствија на Викикниги]]
|liststyle = line-height:1.4em;

|group1 = Преглед
|list1 = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела и напатствија]]{{·w}} [[Викикниги:Список на начела|Список на начела]]{{·w}} [[Викикниги:Список на напатствија|Список на напатствија]]{{nowrap end}}

|group2 = Глобални начела
|list2  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]]{{·w}}  [[Викикниги:Авторски права|Авторски права]]{{·w}} [[Викикниги:Услови на употреба|Услови на употреба]]{{·w}} [[Викикниги:Одрекување од одговорност|Одрекување од одговорност]]{{·w}} [[Викикниги:Заштита на личните податоци|Заштита на личните податоци]]{{·w}} [[Викикниги:Консензус|Консензус]]{{·w}} [[Викикниги:Разрешување на спорови|Разрешување на спорови]]{{·w}} [[Викикниги:Игнорирајте ги сите правила|Игнорирајте ги сите правила]]{{nowrap end}} {{·w}} [[Викикниги:Правило за користење јазици|Правило за користење јазици]]

|group3 = Начела за статии
|list3  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Неутрална гледна точка|Неутрална гледна точка]]{{·w}} [[Викикниги:Проверливост|Проверливост]]{{·w}} [[Викикниги:Без оригинално истражување|Без оригинално истражување]]{{·w}} [[Викикниги:Биографии на живи личности|Биографии на живи личности]]{{·w}} [[Викикниги:Критериуми за бришење|Бришење]]{{·w}} [[Викикниги:Заштита|Заштита]]{{nowrap end}}

|group4 = Начела за однесување
|list4  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Учтивост|Учтивост]]{{·w}} [[Викикниги:Начела за одземање на уредувачки права|Одземање на уредувачки права]]{{·w}} [[Викикниги:Блокирање|Блокирање]]{{·w}} [[Викикниги:Уредувачко војување|Уредувачко војување]]{{·w}} [[Викикниги:Без лични напади|Без лични напади]]{{·w}} [[Викикниги:Без правни закани|Без правни закани]]{{·w}} [[Викикниги:Сопствеништво на статии|Сопствеништво на статии]]{{·w}} [[Викикниги:Правило на тројно враќање|Правило на тројно враќање]] {{·w}} [[Викикниги:Агитирање|Агитирање]] {{·w}} [[Викикниги:Марионетство|Марионетство]] {{·w}} [[Викикниги:Кориснички сметки|Именување на кориснички сметки]]{{nowrap end}}

|group5 = Напатствија за однесување
|list5  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Претпоставете добронамерност|Претпоставете добронамерност]]{{·w}} [[Викикниги:Етика|Етика]]{{·w}} [[Викикниги:Не ја нарушувајте Викикниги за да илустрирате поента|Не ја нарушувајте Викикниги за да илустрирате поента]]{{·w}} [[Викикниги:Ве молиме не напаѓајте ги новодојденците|Ве молиме не напаѓајте ги новодојденците]]{{·w}} [[Викикниги:Искористување на системот|Искористување на системот]]{{nowrap end}}

|group6 = Напатствија за класификација
|list6  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Потстраници|Потстраници]]{{·w}} [[Викикниги:Категории, списоци и навигациони шаблони|Категории, списоци и навигациони шаблони]]{{·w}} [[Викикниги:Списоци|Списоци]]{{·w}} [[Викикниги:Категоризација|Категоризација]]{{·w}} [[Викикниги:Шаблонски именски простор|Шаблонски именски простор]]{{nowrap end}}

|group7 = Напатствија за содржина
|list7  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Наведување на извори|Наведување на извори]]{{·w}} [[Викикниги:Конфликт на интерес|Конфликт на интерес]]{{·w}} [[Викикниги:Не вклучувајте копии од примарните извори|Не вклучувајте копии од примарните извори]]{{·w}} [[Викикниги:Појаснување|Појаснување]]{{·w}} [[Викикниги:Значајност|Значајност]]{{nowrap end}}

|group8 = Напатствија за уредување
|list8  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Бидете храбри во ажурирањето на страниците|Бидете храбри]]{{·w}} [[Викикниги:Правете само врски што се поврзани со контекстот|Внатрешни врски]]{{·w}}  [[Викикниги:Надворешни врски|Надворешни врски]]{{·w}} [[Помош:Опис на промените|Опис на промените]]{{·w}}[[Викикниги:Начело за уредување|Начело за уредување]]{{·w}}[[Викикниги:Потпис|Потписи]]{{·w}} [[Викикниги:Напатствија за страници за разговор|Напатствија за страници за разговор]]{{·w}} [[Викикниги:Корисничка страница|Корисничка страница]]{{nowrap end}}
 
|group9 = Конвенции за стил
|list9  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Големина на статиите|Големина на статиите]]{{·w}} [[Викикниги:Прирачник за стилот|Прирачник за стилот]]{{·w}} [[Викикниги:Конвенции за именување|Конвенции за именување]]{{·w}} [[Викикниги:Именување на држави и изведени придавки|Именување на држави и изведени придавки]]{{nowrap end}}
|group10 = Огласни табли
|list10  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Список на корисници со одземени уредувачки права|Список на корисници со одземени уредувачки права]]{{·w}} [[Викикниги:Огласна табла за администратори|Огласна табла за администратори]]{{·w}} [[Викикниги:Барање за одземање на уредувачки права на корисник|Барање за одземање на уредувачки права на корисник]]{{nowrap end}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{collapsible option}}

[[Категорија:Викикниги:Администрациски шаблони]]</text>
      <sha1>jm1kolpiwssc4d7vzmb6us0b35a0xso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Navbox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3740</id>
    <revision>
      <id>9056</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:02:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;!--  Please do not edit without discussion first as this is a VERY complex template.  --&gt;{{#switch:{{{border|{{{1|}}}}}}|subgroup|child=&lt;/div&gt;|none=|#de...</comment>
      <origin>9056</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19909" sha1="71hxmgf692rdtzrqba25fv7izagtlyp" xml:space="preserve">&lt;!--

Please do not edit without discussion first as this is a VERY complex template.

--&gt;{{#switch:{{{border|{{{1|}}}}}}|subgroup|child=&lt;/div&gt;|none=|#default=&lt;table cellspacing=&quot;0&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox&quot; style=&quot;border-spacing:0;{{{bodystyle|}}};{{{style|}}}&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;padding:2px;&quot;&gt;}}&lt;!--

--&gt;&lt;table cellspacing=&quot;0&quot; class=&quot;nowraplinks {{{bodyclass|}}} {{#if:{{{title|}}}|{{#switch:{{{state|}}}|&lt;!--
 --&gt;plain|off=|#default=collapsible {{#if:{{{state|}}}|{{{state}}}|autocollapse}}}}}} {{#switch:{{{border|{{{1|}}}}}}|&lt;!--
 --&gt;subgroup|child|none=navbox-subgroup&quot; style=&quot;border-spacing:0;{{{bodystyle|}}};{{{style|}}}|&lt;!--
 --&gt;#default=navbox-inner&quot; style=&quot;border-spacing:0;background:transparent;color:inherit}};{{{innerstyle|}}};&quot;&gt;&lt;!--


---Title and Navbar---
--&gt;{{#if:{{{title|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{titlegroup|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{titlegroupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{{groupstyle|}}};{{{titlegroupstyle|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{titlegroup|}}}&lt;/th&gt;&lt;th scope=&quot;col&quot; style=&quot;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;|&lt;!--
 --&gt;&lt;th scope=&quot;col&quot; style=&quot;}}{{{basestyle|}}};{{{titlestyle|}}}&quot; class=&quot;navbox-title&quot; &lt;!--
 --&gt;colspan={{#expr:2{{#if:{{{imageleft|}}}|+1}}{{#if:{{{image|}}}|+1}}{{#if:{{{titlegroup|}}}|-1}}}}&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{#switch:{{{navbar|}}}|plain|off=1}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{name|}}}||{{#switch:{{{border|{{{1|}}}}}}|subgroup|child|none=1}}}}|&lt;!--
 --&gt;{{#ifeq:{{{navbar|}}}|off|{{#ifeq:{{{state|}}}|plain|&lt;span style=&quot;float:right;width:6em;&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/span&gt;}}|&lt;!--
 --&gt;{{#ifeq:{{{state|}}}|plain||&lt;span style=&quot;float:left;width:6em;&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/span&gt;}}}}|&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{name|}}}|{{Navbar|{{{name}}}|mini=1|&lt;!--
 --&gt;fontstyle={{{basestyle|}}};{{{titlestyle|}}};background:none transparent;border:none;}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;span class=&quot;error&quot; style=&quot;float:left;white-space:nowrap;&quot;&gt;Error: No name provided&lt;/span&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#ifeq:{{{state|}}}|plain|&lt;span style=&quot;float:right;width:6em;&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/span&gt;}}}}&lt;!--

 --&gt;&lt;div class=&quot;{{{titleclass|}}}&quot; style=&quot;font-size:110%;&quot;&gt;
{{{title}}}&lt;/div&gt;&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--


---Above---
--&gt;{{#if:{{{above|}}}|&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{title|}}}|&lt;tr style=&quot;height:2px;&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--
 --&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;navbox-abovebelow {{{aboveclass|}}}&quot; style=&quot;{{{basestyle|}}};{{{abovestyle|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;colspan=&quot;{{#expr:2{{#if:{{{imageleft|}}}|+1}}{{#if:{{{image|}}}|+1}}}}&quot;&gt;&lt;div&gt;
{{{above}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--


---Body---

---First group/list and images---
--&gt;{{#if:{{{list1|}}}|{{#if:{{{title|}}}{{{above|}}}|&lt;tr style=&quot;height:2px;&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;tr&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{imageleft|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;td class=&quot;navbox-image {{{imageclass|}}}&quot; style=&quot;width:0%;padding:0px 2px 0px 0px;{{{imageleftstyle|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;rowspan={{#expr:1{{#if:{{{list2|}}}|+2}}{{#if:{{{list3|}}}|+2}}{{#if:{{{list4|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list5|}}}|+2}}{{#if:{{{list6|}}}|+2}}{{#if:{{{list7|}}}|+2}}{{#if:{{{list8|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list9|}}}|+2}}{{#if:{{{list10|}}}|+2}}{{#if:{{{list11|}}}|+2}}{{#if:{{{list12|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list13|}}}|+2}}{{#if:{{{list14|}}}|+2}}{{#if:{{{list15|}}}|+2}}{{#if:{{{list16|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list17|}}}|+2}}{{#if:{{{list18|}}}|+2}}{{#if:{{{list19|}}}|+2}}{{#if:{{{list20|}}}|+2}}}}&gt;&lt;div&gt;
{{{imageleft}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;}}&lt;!--

 --&gt;{{#if:{{{group1|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group1style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group1}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list1style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{list1padding|{{{listpadding|0em 0.25em}}}}}}&quot;&gt;
{{{list1}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{image|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;td class=&quot;navbox-image {{{imageclass|}}}&quot; style=&quot;width:0%;padding:0px 0px 0px 2px;{{{imagestyle|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;rowspan={{#expr:1{{#if:{{{list2|}}}|+2}}{{#if:{{{list3|}}}|+2}}{{#if:{{{list4|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list5|}}}|+2}}{{#if:{{{list6|}}}|+2}}{{#if:{{{list7|}}}|+2}}{{#if:{{{list8|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list9|}}}|+2}}{{#if:{{{list10|}}}|+2}}{{#if:{{{list11|}}}|+2}}{{#if:{{{list12|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list13|}}}|+2}}{{#if:{{{list14|}}}|+2}}{{#if:{{{list15|}}}|+2}}{{#if:{{{list16|}}}|+2}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{list17|}}}|+2}}{{#if:{{{list18|}}}|+2}}{{#if:{{{list19|}}}|+2}}{{#if:{{{list20|}}}|+2}}}}&gt;&lt;div&gt;
{{{image}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;}}&lt;!--

--&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--


---Remaining groups/lists---

--&gt;{{#if:{{{list2|}}}|&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{title|}}}{{{above|}}}{{{list1|}}}|&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group2|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group2style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group2}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list2style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list2}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list3|}}}|&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{title|}}}{{{above|}}}{{{list1|}}}{{{list2|}}}|&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group3|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group3style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group3}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list3style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list3}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list4|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group4|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group4style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group4}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list4style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list4}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list5|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group5|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group5style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group5}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list5style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list5}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list6|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group6|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group6style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group6}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list6style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list6}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list7|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group7|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group7style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group7}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list7style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list7}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list8|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group8|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group8style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group8}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list8style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list8}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list9|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group9|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group9style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group9}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list9style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list9}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list10|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group10|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group10style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group10}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list10style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list10}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list11|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group11|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group11style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group11}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list11style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list11}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list12|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group12|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group12style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group12}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list12style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list12}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list13|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group13|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group13style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group13}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list13style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list13}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list14|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group14|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group14style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group14}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list14style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list14}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list15|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group15|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group15style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group15}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list15style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list15}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list16|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group16|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group16style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group16}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list16style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list16}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list17|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group17|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group17style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group17}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list17style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list17}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list18|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group18|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group18style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group18}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list18style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list18}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list19|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group19|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group19style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group19}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}};{{{list19style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|even|{{{evenodd|odd}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list19}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list20|}}}|&lt;!--
 --&gt;&lt;tr style=&quot;height:2px&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{group20|}}}|&lt;th scope=&quot;row&quot; class=&quot;navbox-group {{{groupclass|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;style=&quot;{{{basestyle|}}};{{#if:{{{groupwidth|}}}|width:{{{groupwidth}}};}}{{{groupstyle|}}};{{{group20style|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;{{{group20}}}&lt;/th&gt;&lt;td style=&quot;text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;|&lt;td colspan=2 style=&quot;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{groupwidth|}}}||width:100%;}}padding:0px;{{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}};{{{list20style|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;class=&quot;navbox-list navbox-{{#ifeq:{{{evenodd|}}}|swap|odd|{{{evenodd|even}}}}} {{{listclass|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 --&gt;&lt;div style=&quot;padding:{{{listpadding|0em 0.25em}}}&quot;&gt;
{{{list20}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--


---Below---
--&gt;{{#if:{{{below|}}}|&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{title|}}}{{{above|}}}{{{list1|}}}{{{list2|}}}{{{list3|}}}|&lt;tr style=&quot;height:2px;&quot;&gt;&lt;td&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--
 --&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;navbox-abovebelow {{{belowclass|}}}&quot; style=&quot;{{{basestyle|}}};{{{belowstyle|}}}&quot; &lt;!--
 --&gt;colspan=&quot;{{#expr:2{{#if:{{{imageleft|}}}|+1}}{{#if:{{{image|}}}|+1}}}}&quot;&gt;&lt;div&gt;
{{{below}}}&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--


--&gt;&lt;/table&gt;{{#switch:{{{border|{{{1|}}}}}}|subgroup|child=&lt;div&gt;|none=|#default=&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:10}}|{{#ifeq:{{{border|{{{1|}}}}}}|child||{{#ifeq:{{{border|{{{1|}}}}}}|subgroup||{{#switch:{{lc:{{SUBPAGENAME}}}}
 |doc
 |sandbox
 |testcases =
 |#default = {{#switch:{{{bodyclass|}}}
  |plainlist
  |hlist
  |hlist hnum
  |hlist vcard
  |vcard hlist = 
  |#default = {{#switch:{{{listclass|}}}
   |plainlist
   |hlist
   |hlist hnum
   |hlist vcard
   |vcard hlist = 
   |#default = {{#ifeq:{{{tracking|}}}|no||[[Category:Navigational boxes without horizontal lists]]}}
   }}
  }}
 }}
}}}}}}&lt;!--

--&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:10}}|{{#switch:{{lc:{{SUBPAGENAME}}}}
 |sandbox
 |testcases =
 |#default = {{#switch:{{{liststyle|}}}
  |padding: 0.25em 0; line-height: 1.3em;
  |padding:0.25em 0; line-height:1.4em; width:auto;
  |padding:0.4em 0; line-height:1.4em; = [[Category:Navigational boxes with custom list spacing]]
  |#default = 
 }}
}}}}&lt;includeonly&gt;{{template other|{{#if:{{{titlestyle|}}}{{{groupstyle|}}}|[[Категорија:Навигациони кутии што користат позадински бои]]}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{документација}}[[ace:Pola:Navbox]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>71hxmgf692rdtzrqba25fv7izagtlyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Collapsible option</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3741</id>
    <revision>
      <id>9057</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:02:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Користете &lt;code style=&quot;font-size:95%&quot;&gt;{&amp;#123;&lt;!-- --&gt;&lt;includeonly&gt;{{PAGENAME}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;''Име на шаблон''&lt;/noinclude&gt;|...</comment>
      <origin>9057</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="988" sha1="0weufjyqo3eqxiqmi2u3ikqoyu4ff11" xml:space="preserve">Користете &lt;code style=&quot;font-size:95%&quot;&gt;{&amp;#123;&lt;!--
--&gt;&lt;includeonly&gt;{{PAGENAME}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;''Име на шаблон''&lt;/noinclude&gt;|state=collapsed}}&lt;/code&gt; за шаблонов да се прикаже во скриена состојба.&lt;br/&gt;&lt;!--

--&gt;Користете &lt;code style=&quot;font-size:95%&quot;&gt;{&amp;#123;&lt;!--
--&gt;&lt;includeonly&gt;{{PAGENAME}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;''Име на шаблон''&lt;/noinclude&gt;|state=expanded}}&lt;/code&gt; за шаблонов да се прикаже во раширена (полна) достојба.&lt;br/&gt;&lt;!--

--&gt;Користете &lt;code style=&quot;font-size:95%&quot;&gt;{&amp;#123;&lt;!--
--&gt;&lt;includeonly&gt;{{PAGENAME}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;''Име на шаблон''&lt;/noinclude&gt;|state=autocollapse}}&lt;/code&gt; за шаблонов да се прикаже во скриена состојба само ако има друг шаблон од ист тип на оваа страница. ({{{state|Ова}}} е зададено по основно.)</text>
      <sha1>0weufjyqo3eqxiqmi2u3ikqoyu4ff11</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Template other</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3742</id>
    <revision>
      <id>9058</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:03:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#switch:   &lt;!--If no or empty &quot;demospace&quot; parameter then detect namespace--&gt;   {{#if:{{{demospace|}}}   | {{lc: {{{demospace}}} }}    &lt;!--Use lower cas...</comment>
      <origin>9058</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" sha1="gvevvjfxvh28eu55g2tpncd9cv97jt1" xml:space="preserve">{{#switch:
  &lt;!--If no or empty &quot;demospace&quot; parameter then detect namespace--&gt;
  {{#if:{{{demospace|}}}
  | {{lc: {{{demospace}}} }}    &lt;!--Use lower case &quot;demospace&quot;--&gt;
  | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Template}}
    | template
    | other
    }}
  }}
| template = {{{1|}}}
| other
| #default = {{{2|}}}
}}&lt;!--End switch--&gt;&lt;noinclude&gt;

{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;</text>
      <sha1>gvevvjfxvh28eu55g2tpncd9cv97jt1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Navbar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3743</id>
    <revision>
      <id>9059</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:04:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;div class=&quot;noprint plainlinks hlist navbar {{#if:{{{mini|}}}|mini}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;&lt;!--  --&gt;{{#if:{{{mini|}}}{{{plain|}}}|&lt;!--nothin...</comment>
      <origin>9059</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1252" sha1="6u47fox4cd259wcztbyxqc1ykleuh4h" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div class=&quot;noprint plainlinks hlist navbar {{#if:{{{mini|}}}|mini}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{mini|}}}{{{plain|}}}|&lt;!--nothing--&gt;|&lt;!--else:
--&gt;&lt;span style=&quot;word-spacing:0;{{{fontstyle|}}}&quot;&gt;{{{text|Кутијава:}}} &lt;/span&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{brackets|}}}|&lt;span style=&quot;margin-right:-0.125em;{{{fontstyle|}}}&quot;&gt;&amp;#91;&lt;/span&gt;}}&lt;!--

--&gt;&lt;ul&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;li class=&quot;nv-view&quot;&gt;[[{{превметни|{{{1}}}}}|&lt;span title=&quot;Преглед на шаблонот&quot; &lt;!--
--&gt;style=&quot;{{{fontstyle|}}}&quot;&gt;{{#if:{{{mini|}}}|п|преглед}}&lt;/span&gt;]]&lt;/li&gt;&lt;!--

--&gt;&lt;li class=&quot;nv-talk&quot;&gt;[[{{TALKPAGENAME:{{превметни|{{{1}}}}}}}|&lt;span title=&quot;Разговор за шаблонот&quot; &lt;!--
--&gt;style=&quot;{{{fontstyle|}}}&quot;&gt;{{#if:{{{mini|}}}|р|разговор}}&lt;/span&gt;]]&lt;/li&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{noedit|}}}|&lt;!--nothing--&gt;|&lt;!--else:
--&gt;&lt;li class=&quot;nv-edit&quot;&gt;[{{fullurl:{{превметни|{{{1}}}}}|action=edit}} &lt;span title=&quot;Уредување на шаблонот&quot; &lt;!--
--&gt;style=&quot;{{{fontstyle|}}}&quot;&gt;{{#if:{{{mini|}}}|у|уредување}}&lt;/span&gt;]&lt;/li&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;/ul&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{brackets|}}}|&lt;span style=&quot;margin-left:-0.125em;{{{fontstyle|}}}&quot;&gt;&amp;#93;&lt;/span&gt;}}&lt;!--

--&gt;&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

{{документација}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6u47fox4cd259wcztbyxqc1ykleuh4h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Помош:Како да почнам нова статија</title>
    <ns>12</ns>
    <id>3744</id>
    <revision>
      <id>9062</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{портална навигација}} {{страница за помош}} {{cmbox|text=Ова е страница која Ви покажува '''...</comment>
      <origin>9062</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24095" sha1="i5diqjny6sbcfchg5hdg0v5gpuztgn9" xml:space="preserve">{{портална навигација}}
{{страница за помош}}
{{cmbox|text=Ова е страница која Ви покажува '''како''' да ја напишете Вашата прва статија, но '''не е местото каде што всушност ја пишувате статијата!''' Ако сакате да експериментирате, Ве молиме употребете го нашиот [[Викикниги:Песок|песок]].}}
{{кратенка|ВП:ВПС}}
'''Добре дојдовте на Викикниги!''' Ова е водич за некои работи кои треба да ги знаете пред да ја создадете Вашата прва енциклопедиска статија. Ние ќе објасниме што е ОК, а што НЕ при пишувањето на една статија, а потоа ќе Ви покажеме како да ја создадете Вашата статија. Еве ви неколку попатни совети:
 
#Мора да сте регистриран корисник за да создадете нова статија. Анонимните (нерeгистрирани) корисници можат да побараат да им се создаде нова статија на [[Викикниги:Помош за нови уредувачи|страницата за помош за нови уредувачи]]. Можете да се регистрирате [http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8:%D0%9D%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&amp;type=signup овде], а да прочитате повеќе за регистрирањето [[Викикниги:Почетен курс (Регистрирање)|овде]].
#'''Обидете се да ги уредувате веќе постоечките статии''' за да го почувствувате стилот на пишување и јазикот за форматирање на текстот кој Викикниги го користи. При рака можете да ја имате [[ВП:ПТ|помошнава табела]] со најосновните команди за форматирање.
#'''Најпрвин пребарајте ја Викикниги''' за да се осигурате дека статијата за темата моментално ''не постои'' (можеби под некој друг наслов). Ако статијата веќе постои, слободно правете конструктивни уредувања кои сметате дека се потребни. 
#'''Собирајте користена литература (референци)''' која ќе ја користите и како извор(и) за Вашите информации и како доказ за [[Викикниги:Значајност|значајноста]] на темата (зошто таа заслужува сопствена енциклопедиска статија);
#'''Размислете најпрвин за создавање на статијата во Вашиот именски простор.''' Како регистриран корисник имате право на сопствен кориснички простор. Можете да ја започнете новата статија таму, во нова потстраница (како за пример, следете ја врскава: [[Специјални:МојаСтраница/ТестСтатија]] и овде создадете ја Вашата експериментална статија). Овде можете да ја оформите, да си земете доволно време и да побарате од други уредувачи помош за работење врз неа, а потоа само да ја преместите „во живо“ на Викикниги кога таа е спремна. 

:''Запомнете дека статијата која ќе ја создадете ќе биде [[ВП:КЗББ|брзо избришана]] ако е неприфатлива. Волонтерите на Викикниги ги патролираат новосоздадените статии веднаш по нивното зачувување.''
:*'''Статии кои не ја докажуваат својата [[Викикниги:Значајност|значајност]] преку [[ВП:ЦИ|цитирање на веродостојни издадени извори]] имаат голема шанса да бидат избришани.'''
:*'''Не создавајте''' страници за '''себеси''', Вашата '''компанија''', Вашиот '''бенд''' или Вашите '''пријатели''' (вистински или измислени!), страници кои '''рекламираат''' (спам), '''лични есеи''', буквални копии на '''проектни задачи''', '''лични истражувања''' или други статии [[ВП:НЕ|кои не би ги пронашле во една енциклопедија]].
:*'''Бидете внимателни''' за следново: '''копирање на текстови од други места''' (=плагијаторство), '''контроверзен''' материјал, екстремно '''кратки статии''' (на пример, само 1 реченица) и '''статии од локален интерес'''.

==Пребарајте за веќе постоечка статија==
Викикниги веќе има [[Special:Statistics|многу]] статии. Пред да создадете статија, проверете да не постои веќе статија на истата тема, [[Специјални:Search|но со малку различно име (овде можете да проверите)]], а запознајте се и со [[Викикниги:Конвенции за именување|конвенциите за именување на Викикниги]]. Ако '''постои''' статија на Вашата тема, но мислите дека луѓето полесно би ја наоѓале под различен наслов, научете како да додадете [[Викикниги:Пренасочување|пренасочување со тоа име]]; додавањето на пренасочувања е добар начин да се помогне на Викикниги. 

Ако пребарувањето не даде резултати за Вашата статија, размислете за проширување на Вашето пребарување кон постоечки статии кои можат да ја содржат темата на Вашата статија. На пример, ако сакате да напишете статија за член на некоја музичка група, можете да пребарате за статијата на музичката група и тогаш да ги додадете информациите за Вашата тема кон таа поширока статија.
{{-}}

==Собирање на извори==
Собирајте извори за информациите во Вашата статија. За да биде една тема заслужна за сопствена енциклопедиска статија, таа треба да биде доволно [[Викикниги:Значајност|значајна]], а таа значајност мора да биде [[ВП:ПРОВЕРИ|проверлива]] преку [[ВП:ЦИТ|референци]] до [[Викикниги:Веродостојни извори|веродостојни извори]].

Овие извори мора да бидат веродостојни, то ест, тие мора да бидат извори кои произлегуваат од под некаква форма на уредничка контрола. Печатените извори (и интернет-базираните верзии на тие извори) се најчесто најверодостојни, иако и многу извори кои се само ограничени на интернет се исто така веродостојни. Некои примери вклучуваат (но не се ограничени само на): книги издадени од големи издавачки куќи, весници, магазини, рецензирани школарски журнали, веб-места од било кое од горенаведените, а и други веб-места кои ги задоволуваат истите основни критериуми како било кој печатен извор.

Општо, извори БЕЗ контрола од уредници се општо неверодостојни. Овде се вклучуваат (но не се ограничени само на): блогови, мрежни форуми, обожавателски мрежни места, книги издадени од непроверени издаваштва и други слични извори. Општо, ако секој може да објави информација без никој друг да ја проверува и рецензира таа информација, тогаш тој извор е најверојатно неверодостоен.

Едноставно кажано, ако има веродостојни извори со доволно информации за да се пишува на одредена тема, тогаш таа тема е значајна и тие извори можат да ги верифицираат информациите во статијата на Викикниги. Ако не можете да најдете веродостојни извори (весници, книги, журнали) кои овозможуваат информации за статија, тогаш темата не е значајна или проверлива и како таква со сигурност ќе биде избришана. Затоа Вашата прва работа е да '''пронајдете референци'''.

Откако ќе пронајдете референци за Вашата статија, можете да научите како да ги поставувате референците во статиите преку читање на [[Викикниги:Цитирање извори]]. Но, не грижете се премногу за нивното правилно форматирање. Би било супер доколку го направите тоа, но главната работа е '''да ставите референци во статијата''', дури и ако не се добро форматирани.

==Што да одбегнувате ==
{{главна|Викикниги:Што не е Викикниги}}
; Статии за себеси, за пријатели, Вашето мрежно место, бендот во кој членувате, Вашата учителка, зборчето што сте го измислиле или приказната која сте ја напишале: Aко '''Вие''' сте значајни за вклучување во една енциклопедија, дозволете некој друг да додаде статија за Вас. Вметнувањето на Вашите пријатели во една енциклопедија може да изгледа како интересно изненадување или добра шега, но ваквите статии најверојатно ќе бидат [[ВП:КЗББ|отстранети]]. Во овој процес, нечии емоции можат да бидат повредени и можете да бидете [[ВП:БЛОК|блокирани]] од уредување ако континуирано правите обиди да ја одново создадете статијата. Овие работи можат да бидат лесно избегнати со употреба на малку здрав разум од Ваша страна. 
; [[Викикниги:Значајност|Незначајни теми]] : Луѓето честопати додаваат страници на Викикниги без да размислат дали темата е навистина доволно значајна за да влезе во една енциклопедија. Бидејќи Викикниги нема просторни ограничености во споредба со конвенционалните печатени енциклопедии, нашите принципи и напатствија за [[Викикниги:Значајност|значајност]] дозволуваат постоење на широк опсег на статии. Сепак, тие не дозволуваат ''секоја'' тема да биде вклучена. Доста чест специјален случај на ова се страниците за луѓе, компании или групи на луѓе кои не ја докажуваат значајноста или важноста на нивната тема. Затоа имаме одлучено ваквите страници да бидат брзо избришани под нашите [[ВП:КББ|критериуми за брзо бришење]]. Ова може да биде навредливо — затоа ''Ве молиме'' размислете дали Вашата избрана тема е доволно значајна за Викикниги, или докажете ја значајноста или важноста на темата на Вашата статија ако сметате дека не е доволно позната или значајна. [[ВП:НЕ|Викикниги не е]] база на податоци на сè што постои на светот.
; Рекламирање/Спам : Ве молиме не обидувајте се да го промовирате Вашиот бизнис или продукт. Ве молиме не внесувајте надворешни врски до Вашето комерцијално мрежно место освен ако некоја друга неутрална страна не процени дека врската навистина припаѓа во статијата; ние имаме статии за продукти како [[Данхил (цигари)|цигарите ''Данхил'']] или за значајни бизниси како [[Интел]], но ако пишувате за некој продукт или бизнис, тогаш пишувајте од [[ВП:НГТ|неутрална гледна точка]], немајте конфликт на интереси со тоа што сте директно поврзани со продуктот или бизнисот и бидете сигурни дека можете да најдете референци во [[Викикниги:Веродостојни извори|веродостојни извори]] кои се независни од темата за која пишувате.
; Лични есеи или оригинални истражувања : Викикниги го опфаќа ''постоечкото'' човеково знаење; таа не е место за издавање на нови дела. Не пишувајте статии кои ги презентираат Вашите оригинални теории, мислења или увиди ''дури'' и ако можете да ги поддржите со референца до некое потврдено дело. Честа грешка е да се прикаже нова синтеза на идеи во една статија. Запомнете: само затоа што и Факт А и Факт Б се точни, не значи дека А го предизвикало Б или обратно. Ако ова е точно, тогаш веродостојни извори ќе ја покажат врската и Вие треба да ги [[ВП:ЦИТ|цитирате тие извори]].
; Единствена реченица или само врска до мрежно место: Статиите треба да имаат своја сопствена содржина.

==Како да создадете страница==
Само [[Специјални:UserLogin|најавени]] корисници можат да создадат статија. Ако имате напишано статија, но немате корисничка сметка, можете да побарате Вашата статија да биде создадена на [[ВП:ПЗНУ|страницата за помош за нови корисници]].

Во кутијата за пребарување подолу внесете го името на Вашата статија и стиснете „Оди“. '''Користете кирилица!''' Ако страница за пребарување Ви репортира дека „Не постои страница со таков наслов“, тогаш кликнете на црвената врска „Создадете ја страницата“ за да почнете да ја уредувате Вашата статија.

Првата работа што треба да ја напишете во Вашата статија е листа на извори за Вашите информации. За сега, само внесете ги вака (и тие автоматски ќе бидат претворени во врски):
:(1) http://www.nytimes.com/2007/04/12/books/12vonnegut.html
:(2) http://www-03.ibm.com/ibm/history/exhibits/space/space_shuttle.html
Подоцна ќе научите да ги форматирате за да се прикажуваат како фусноти.

Ако знаете дека ќе Ви требаа неколку уредувања за правилно да ги наведете референците, ставете го шаблонот '''&lt;code&gt;{{tl|во изработка}}&lt;/code&gt;''' на врвот од страницата за да знаат другите уредувачи дека работите на неа. Уште подобро е да ја создадете статијата во потстраница на Вашата корисничка страница, полека развијте ја во добра статија, а потоа само преместете ја во страницата под наслов за статијата во именскиот простор за статии. Можете да создадете своја сопствена страница за вежбање преку кликнување на [[Special:MyPage/Песок|оваа врска]]. 

Откако го ќе го внесете текстот на статијата, кликнете „Прикажи преглед“ за да проверите дали имате грешки, а потоа кликнете „Зачувај страница“.

&lt;div style=&quot;border: 2px solid #fc0; width:70%; background: #fe9; margin:0; padding: 1em; text-align:center&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border: 2px solid #fd6; background: #fff; margin:1em 1ex 1ex 1ex; padding: 1em; text-align:center&quot;&gt;
{| cellpadding=&quot;8&quot; cellspacing=&quot;0&quot; border=&quot;0&quot;
| align=&quot;right&quot; |'''''Дали е нова?'''''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;Внесете го насловот, а потоа кликнете „Оди (пробај наслов)“&lt;/small&gt;
| align=&quot;left&quot; |
&lt;inputbox&gt;
type=search
width=45
buttonlabel=Оди (пробај наслов)
searchbuttonlabel=Пребарување
&lt;/inputbox&gt;
|}
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

==Потоа што?==
Сега откако ја создадовте страницата, сè уште постојат неколку работи кои можете да ги направите.
===Продолжете да правете подобрувања===
Викикниги не е завршена. Општо, статијата не е ниту близу до завршена во моментот кога е создадена. Претстои долг пат пред неа. Всушност, ѝ требаат само неколку уредувања за да го почне тој пат.

Ако имате многу интерес во статијата која штотуку ја создадовте, можете да научите многу за неа во иднината, и со тоа, да имате повеќе да додадете. Ова може да биде додадено денес, утре или неколку месеци од сега. Во било кое време, [[ВП:БОЛД|само напред]]!

===Подобрете го форматирањето===
За да ја форматирате Вашата статија правилно (и да ја проширите, дури и да ја направите [[Портал:Избрана содржина|избрана]]!), видете ги следниве врски:

*[[Викикниги:Почетен курс]] за да научите како да ја форматирате статијата
*[[Викикниги:Како да уредам страница]], подетален водич за форматирање
*[[Викикниги:Прирачник за стилот]]
*[[Викикниги:Помошна табела]], најважното од вики-синтаксата во една табела

Другите можат слободно да придонесуваат кон статијата откако таа е зачувана. Создавачот нема специјални права за контролирање на претходната содржина. Откако ќе ја создадете статијата, ''не можете'' да кажете дека таа е ''ВАША СТАТИЈА''. Напротив, таа, како и целата содржина на Викикниги, е слободна и припаѓа секому. Затоа ''секој'' може да ја изменува. Немојте да бидете фрустрирани или навредени за начинот на кој останатите ги изменуваат или отстрануваат Вашите придонеси.
&lt;!--
===Избегнувајте сирачиња===
Статија-сираче е статија која има многу малку или воопшто нема други статии кои даваат врска до неа. Главниот проблем со сирачињата е тоа што тие ќе останат непознати на другите и нема да добијат читатели.

Повеќето нови статии се сирачиња во моментот
--&gt;

[[Категорија:Викикниги:Основни информации|{{PAGENAME}}]]
[[Категорија:Викикниги:Упатства]]</text>
      <sha1>i5diqjny6sbcfchg5hdg0v5gpuztgn9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Главна</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3745</id>
    <revision>
      <id>9063</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:15:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: :&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;[[Податотека:Crystal Clear app xmag.svg|17п|врска=]]&amp;nbsp;''{{qif|test={{{2|}}}|then=Главни статии|else...</comment>
      <origin>9063</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3244" sha1="e1c75e9b88rgwlo68bqj2bfm3ilymuy" xml:space="preserve">:&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;[[Податотека:Crystal Clear app xmag.svg|17п|врска=]]&amp;nbsp;''{{qif|test={{{2|}}}|then=Главни статии|else=Главна статија}}: „[[{{{1}}}|{{{l1|{{{1}}}}}}]]“{{#if:{{{2| }}}
 |{{#if:{{{3|}}}|,&amp;#32;|&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{2}}}|{{{l2|{{{2}}}}}}]]“}}{{#if:{{{3|}}}
 |{{#if:{{{4|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{3}}}|{{{l3|{{{3}}}}}}]]“}}{{#if:{{{4|}}}
 |{{#if:{{{5|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{4}}}|{{{l4|{{{4}}}}}}]]“}}{{#if:{{{5|}}}
 |{{#if:{{{6|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{5}}}|{{{l5|{{{5}}}}}}]]“}}{{#if:{{{6|}}}
 |{{#if:{{{7|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{6}}}|{{{l6|{{{6}}}}}}]]“}}{{#if:{{{7|}}}
 |{{#if:{{{8|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{7}}}|{{{l7|{{{7}}}}}}]]“}}{{#if:{{{8|}}}
 |{{#if:{{{9|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{8}}}|{{{l8|{{{8}}}}}}]]“}}{{#if:{{{9|}}}
 |{{#if:{{{10|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;и&amp;#32;}}„[[{{{9}}}|{{{l9|{{{9}}}}}}]]“}}{{#if:{{{10|}}}
 |, и „[[{{{10}}}|{{{l10|{{{10}}}}}}]]“}}''.{{#if:{{{11| }}}|&amp;#32; (премногу параметри во &amp;#123;&amp;#123;[[Шаблон:Главна|Главна]]&amp;#125;&amp;#125;)}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;

==Користење==
Кога во некоја статија има премногу заглавија, обично заглавијата содржат општи и ограничени информации за темата што ја обработуваат. За да поставите врска до главната статија за темата на заглавието, се користи овој шаблон.

===Начин на користење===

Под насловот на заглавието, едноставно додадете го следново:

&lt;pre&gt;{{Главна|Име на статијата}}&lt;/pre&gt;

Исто така, можете да поставите врски до повеќе статии, најмногу 10:
&lt;pre&gt;{{Главна|Статија1|Статија2|Статија3|Статија4|Статија5|Статија6|Статија7|Статија8|Статија9|Статија10}}&lt;/pre&gt;


Можете да ставите и изглед на врските:
&lt;pre&gt;{{Главна|Име на статија1|Име на статија2|l1=Изглед на врската1|l2=Изглед на врската2}}&lt;/pre&gt;

==Примери==

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;text-align: left&quot; | Код
! style=&quot;text-align: left&quot; | Ефект
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Главна|Телефон}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Главна|Телефон}}
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Главна|Телефон|Комуникација|Мобилен телефон}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Главна|Телефон|Комуникација|Мобилен телефон}}
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Главна|Скопски земјотрес 1963|l1=Скопски земјотрес}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Главна|Скопски земјотрес 1963|l1=Скопски земјотрес}}
|}

== Видете уште ==

*{{tl|Поподробно}}
*{{tl|Повеќе}}
*{{tl|Видете исто така}}

[[Категорија:Шаблони за поднаслови|Г]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>e1c75e9b88rgwlo68bqj2bfm3ilymuy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Што не е Викикниги</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3746</id>
    <revision>
      <id>9064</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:16:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{принцип|ВП:НЕ|ВП:ШНЕВ}} {{Листа на принципи}} Викикниги е мрежна '''[[енциклопедија]]''', ...</comment>
      <origin>9064</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22024" sha1="sg9qlttvtwg5qengt1jctrzftv3gvgd" xml:space="preserve">{{принцип|ВП:НЕ|ВП:ШНЕВ}}
{{Листа на принципи}}
Викикниги е мрежна '''[[енциклопедија]]''', па во таа насока, е [[meta:The Wikipedia Community|мрежна заедница]] на лица кои се заинтересирани за создавање на квалитетна енциклопедија во духот на заемно почитување. Според тоа, постојат некои работи кои ''не можат да бидат на'' Викикниги.


== Што не е Викикниги? ==
{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot;  style=&quot;margin:1ex; border-collapse:collapse; width:300px; float:right;&quot;
|+ Статија со прегледно ограничување
|-
|&lt;span style=&quot;display:block;color: black; background: none; font-weight: normal; margin: 0; padding-top: .5em; padding-bottom: .17em; border-bottom: 1px solid #aaa;font-size: 188%;margin-bottom: .6em;&quot;&gt;Втора светска војна&lt;/span&gt;

'''Втората светска војна''' беше најраспространетиот и најскапиот [[Војна|вооружен конфликт]] во [[Историја на светот|историјата на светот]] ... 

&lt;span style=&quot;display:block;color: black; background: none; font-weight: normal; margin: 0; padding-top: .5em; padding-bottom: .17em; border-bottom: 1px solid #aaa;font-size: 150%;margin-bottom: .6em;&quot;&gt;1 Причини&lt;/span&gt;
{{details|Причини за Втората светска војна}}

[[Воена репарација|Воената репарација]] бараше од [[Германија]] по Првата светска војна ...

&lt;span style=&quot;display:block;color: black; background: none; font-weight: normal; margin: 0; padding-top: .5em; padding-bottom: .17em; border-bottom: 1px solid #aaa;font-size: 150%;margin-bottom: .6em;&quot;&gt;2 Пред војната&lt;/span&gt;
{{details|Настани кои претходеле на Втората светска војна во Европа}}

Последиците од [[Прва светска војна|Првата светска војна]] се одразиле на [[Вајмарска Република|Вајмарската Република]] ...
|}
=== Викикниги не е хартиена енциклопедија ===

Викикниги ''не е хартиена енциклопедија'' (види и: -{[[m:Wiki is not paper|Wikipedia is not a paper encyclopedia]]}-). Тоа во пракса значи дека не постои ограничување во бројот на темите кои можат да се опфатат, освен проверливоста на податоците и некои други, наведени на оваа страница.

Постои некој вид на ''прегледно ограничување'' на големината на поединечните статии, што има големо влијание на преземањето за модемските (-{''dialup''}-) читатели и обзирноста кон читливоста, воопшто (види и: -{[[:en:Wikipedia:Article size|Wikipedia:Article size]]}-). По разработката на еден дел од некоја обемна тема во една статија, поделбата на повеќе други (поголеми или помали) статии е природен тек на развивање на таа тема. На пример, види ја шемата десно. Додека хартиените енциклопедии имаат кратки статии, фактот што [[Вики]] не е хартија ни дозволува на статиите на им дадеме потемелен третман. Така, статиите можат да содржат внатрешни или надворешни врски, да бидат поажурни, постојано да се дообработуваат итн.

:Повеќе во [[Викикниги:Викикниги не е хартиена енциклопедија]].

=== Викикниги не е речник ===

Викикниги ''не е речник'' (види -{[[:en:Wikipedia:Wikipedia is not a dictionary|Wikipedia is '''not a dictionary''']]}-). Таа не е ни речник на жаргони, ни генеолошки или уште помалку - биографски речник. Постои друг Википроект за речник - [[wikt:|Викиречник]].

=== Викикниги не е трибина ===

Викикниги ''не е трибина'', ниту пак ''говорница'' од било кој вид (види и: -{[[m:Wikipedia:Wikipedia is not a soapbox|Wikipedia is '''not a soapbox''']]}-), а ''не е'' ни ''разговорен форум'' или ''средство за пропаганда'' и ''рекламирање''. Затоа, википедиските статии не се:

# било каков вид на '''[[пропаганда]]''' или '''[[претставништво]]'''. Статијата, секако, може објективно да известува ''за'' такви работи, сè додека е во контекстот на [[Викикниги:Неутрална гледна точка|неутрална гледна точка]]. Доколку многу сакате да ги уверите луѓето во точноста и добронамерноста на Вашите омилени ставови, подобро одете на [[:en:Usenet|дискусионите групи]] или започнете свој сопствен [[блог]].
# '''Разговорен форум'''. Почитувајте ги и држете се до задачите — за создавање на енциклопедија. Можете да муабетите со луѓето на нивните кориснички страници за разговор, а проблемите во статиите решавајте ги на соодветните [[Викикниги:Страница за разговор|страници за разговор]], но немојте дискусијата да ја пренесете во самата статија.
# '''Критички прегледи'''. Биографиите и статиите за уметничките дела (и слични теми) треба да бидат енциклопедиски по својот карактер. Секако, критичките анализи ''се'' добредојдени, но само ако се втемелени на директни забелешки од трети лица. Погледнете под број 5 подоле. Исто така погледнете и[[:en:Wikipedia:Guide to writing better articles#Check your fiction]].
# '''Лични есеи''' кои ги изложуваат Вашите лични мислења за одредена тема. Целта на Викикниги е да го собере на едно место човековото знаење. Таа не е средство со кое треба личното мислење да се направи дел од тоа знаење ([[Викикниги:Без оригинално истражување]]). Во ретки случаи, кога мислењата на поединци се доволно важни за да се разговара за нив, пожелно е да се препушти на другите да пишуваат за тоа. Лични есеи за теми кои се поврзани со Викикниги се добредојдени на [[meta:|Мета]]. Постои и [[:en:Fork (software)|вилушка]] на Викикниги на [[Wikinfo]] која ги охрабрува личните мислења во статиите.
# '''Првобитно (оригинално) истражување''', како што е предложувањето на теории и решенија, оригинални идеи, дефинирање на термини, сложување на нови зборови итн. ''Погледнете'' ја врската [[Викикниги:Без оригинално истражување]]. Доколку сте направиле првобитно истражување на некоја тема, објавете ги Вашите резултати на некое друго место, како што е некој журнал со широка читателска публика, други печатени медиуми, или, пак, угледни [[веб-местa]]. Викикниги ќе известува за Вашата работа кога таа ќе стане дел од општоприфатеното човеково знаење. Сите податоци кои се впишуваат во Викикниги не мора да бидат од журнал со широка читателска публика, но потрудете се да бидат ''сигурни'' и ''проверливи''. На пример, [[Викикниги:Цитирајте извори|цитирање]] на книга, печат или доверливи мрежни ресурси покажува дека материјалот е [[Викикниги:Проверливост|проверлив]], а не лично мислење на оној кој уредува. 
# '''Самопромовирање'''. Иако сте слободни да пишувате за себе или проектите во кои сте лично длабоко навлезени, запаметете дека мерилата за енциклопедиските статии важат и за тие страници, како и за сите други. Многу малку од славните Викикнигинци значајно придонеле за развојот на Викикниги со енциклопедиски статии за себе. Создавањето на премногу врски и референци на автобиографските статии е неприфатливо. Погледнете [[Викикниги:Автобиографија]].
# '''Рекламирање'''. Статиите за компаниите и производите се во ред доколку се пишувани во објективен и непристрасен стил. Сите теми во статијата мораат да бидат проверливи за трети лица, па статиите за многу мали, „гаражни“ компании најверојатно не се прифатливи. Надворешните врски кон комерцијалните организации се прифатливи доколку можат да послужат за идентификација на главните корпорации кои се поврзани со темата (како пример, погледнете ја статијата на англиската Викикниги [[:en:finishing school|Finishing school]]). Ве молиме, имајте предвид дека Викикниги не го поддржува било кој бизнис и дека не спроведува програми за здружување. 

=== Викикниги не е збирка на надворешни врски, галерии на слики или медиуми ===
{{кратенки|ВП:НЕОГЛЕДАЛО|ВП:НЕГАЛЕРИЈА|ВП:НЕВРСКИ}}
Викикниги не е ни [[огледало (технологија)|огледало]], ни магацин за врски, слики или мултимедијални датотеки. Сите содржини додадени на Викикниги можеби ќе мора да бидат немилосрдно преправани со цел да се приклучат кон енциклопедијата. Со самото предавање на текстот (или сликата), Вие прифаќате дека ја давате содржината за слободна употреба по [[ГНУ Општа Јавна Лиценца]]. '''Википедиините статии не се:'''
* ...прости '''''збирки на надворешни врски („линкови“)''''' или '''''интернет директориуми'''''. Нема ништо лошо во тоа да додадете листа на врски важни за содржината на една статија, но, претераното поврзување ги омаловажува статиите и ги одвлекува од википедиините цели.
* ...прости ''збирки на внатрешни врски'', освен страниците за [[Викикниги:Страници за појаснување|појаснување]] кога насловот на статијата е двосмислен или повеќесмислен и [[Викикниги:Листа на теми|листите на теми]] за помош во организирањето на статиите.
* ...прости '''''збирки на изворни материјали во јавен домен''''' како што се цели книги или изворни шифри, оригинални историски документи, писма, закони, објави и други изворни материјали кои се корисни само кога се претставени во својот првобитен, непроменет облик. Потполната копија на изворникот треба да се стави во [[:mk:source:|Викиизвор]]. Нема ништо лошо во користењето на извор во јавен домен, како што е [[1911 Encyclopaedia Britannica|изданието на Енциклопедија Британика од 1911 година]] за да ѝ се додаде содржина на статијата.
* ...'''''збирки на галерии на фотографии или мултимедијални датотеки''''' без текст кој би одел со статијата. Доколку сакате да додадете некоја слика, обезбедете енциклопедиски контекст или размислете за тоа да ја подигнете на [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] на Викимедија. Во статиите додавајте само слики кои се поврзани со контекстот и служат исклучиво за илустрирање на содржината. Викикниги ''не е'' сликовница. Ограничете ја употребата на слики во галерии — наместо тоа додавајте врска до соодветната категорија на Заедничката ризница.

=== [[Македонска Викикниги|Викикниги на македонски јазик]] не е национална енциклопедија на [[Македонци]]те ===
{{кратенка|ВП:НЕНАЦ|WP:NOTNAT}}
Викикниги е &lt;u&gt;општа енциклопедија&lt;/u&gt; која опишува поими, случки и лица од општо енциклопедиско значење. Секако дека на Викикниги на македонски јазик, темите кои се значајни за сите простори каде што се говори македонскиот јазик најверојатно ќе бидат повеќе покриени, бидејќи за нив најверојатно се заинтересирани поголем број на корисници, а тоа е во ред. Но тоа не значи дека ваквите теми овде се привилегирани или предодредени за поширока обработка во споредба со другите теми од светот. Сите теми за обработка се од еднакво значење на секое јазично издание на Викикниги. Секоја Викикниги е географски и национално неутрална. Ова посебно важи за статии кои се занимаваат со посебен поглед на „македонското“ население — таквите статии не смеат да бидат фаворизирани, форсирани или прикажувани како апсолутна точност — неутралната точка на гледање е апсолутна. Според ова, не постои смисла во истакнувањето на знамиња или симболи на македонската држава или народ во навигацијата на сајтот, посебни врски до македонски теми во статии од општо значење или пропагирање на содржините поврзани со Македонија со тоа што ќе се направат повидливи врски до нив во споредба со останатите теми.

=== Викикниги не е провајдер на бесплатен хостинг или веб-простор ===

Не можете да поставите свое веб-место, блог или Вики на Викикниги. Доколку сакате да користите Вики технологија за организирање на соработка на нешто друго, макар и да е тоа една единствена страница, постојат многу веб-места кои обезбедуваат Вики вдомување, бесплатно или со пари (некои од нив се [http://pbwiki.com/ PeanutButterWiki], [http://www.seedwiki.com/ SeedWiki], [http://www.emergencydigital.com Emergency Digital], [http://www.memebot.com Memebot], [http://www.riters.com/ Riters.com]). Исто така можете да [http://wikipedia.sourceforge.net/ инсталирате Вики софтвер на својот сервер]. Страниците на Викикниги не се:
# ''[[Лична страница|Лични страници]]''. [[Викикниги:Викикнигинци|Викикнигинците]] имаат свои лични страници, но тие се користат за информации кои се важни за работата на енциклопедијата. Доколку сакате да создадете лична страница која не е поврзана со енциклопедиската работа (на пример, поставување на Ваше резиме), искористете еден од многуте провајдери за бесплатни лични страници на Интернет. 
# ''Простори за [[Магацин на податотеки|складирање на податотеки]]''. Ве молиме да подигнувате податотеки кои се користат (или ќе бидат користени) во статиите на енциклопедијата; сè останато ќе биде избришано. Доколку имате некои важни слики, поставете ги на Заедничката ризница, откаде можете да ги поврзете со Викикниги.

=== Викикниги не е демократија ===
{{кратенка|ВП:ДЕМОКРАТИЈА|ВП:НЕДЕМ}}
Викикниги &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://mail.wikimedia.org/pipermail/wikien-l/2005-January/018735.html не е експеримент за демократија]&lt;/span&gt; или било каков друг [[политички систем]]. Нејзиниот основен метод на одлучување на [[Викикниги:Консензус|консензус]] е преку уредување и дискусија, ''не'' преку [[m:don't vote on everything|гласање]]. Иако уредувачите понекогаш користат анкети со гласање во обид да тестираат за консензус, анкетите и гласањата понекогаш и штетат наместо да ѝ користат на дискусијата. Тие треба да се користат со внимание и се помалку врзувачки од било какво решение за консензус.

== Напомени ==
&lt;cite id=&quot;fn_1&quot;&gt;[[#fn_1_back|Напомена 1]]&lt;/cite&gt; Иако намената на оваа страница е да посочи цврсто поставена политика, таа продолжува да се развива. Доколку сакате да ја цитирате во разговор, бидете сигурни дека сте ја прочитале најновата верзија.


{{Принципи и напатствија}}

&lt;!-- interwiki links --&gt;</text>
      <sha1>sg9qlttvtwg5qengt1jctrzftv3gvgd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Принцип</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3747</id>
    <revision>
      <id>9065</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:17:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;messagebox&quot; |- | style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Green check.svg|30п|alt=|link=]] ||'''Оваа страница документира ...</comment>
      <origin>9065</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1243" sha1="kj7o70dkj353km5ex2r4jdpbpr6kv9w" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox&quot;
|-
| style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Green check.svg|30п|alt=|link=]]
||'''Оваа страница документира официјално [[Викикниги:Начела и напатствија|начело]]''' на македонската Викикниги, општоприфатен стандард што сите уредувачи треба да го следат. Ако ја уредувате оваа страница, Ве молиме прво уверете се дека за Вашата промена постои [[Викикниги:Консензус|консензус]]. Ако се двоумите, прво дискутирајте на [[{{TALKPAGENAME}}|страницата за разговор]]. {{#if:{{{text|}}}|{{{text}}}}}
| {{#if:{{{1|}}} | {{кратенка|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}} }} }}
|}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:4}}|{{{категорија|[[Категорија:Викикниги:Начела|{{{{{Подредување}}|{{PAGENAME}}}}}]]}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{template doc}}

&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc потшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kj7o70dkj353km5ex2r4jdpbpr6kv9w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Infobox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3748</id>
    <revision>
      <id>11400</id>
      <parentid>9066</parentid>
      <timestamp>2023-01-27T00:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>11400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20453" sha1="4hdlig7u7if6b41vnxvajlr38e8dzux" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;infobox {{{bodyclass|}}}&quot; cellspacing=&quot;5&quot; style=&quot;width:22em; text-align:left; font-size:88%; line-height:1.5em; {{{bodystyle|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 Caption
--&gt;{{#if:{{{title|}}}|&lt;caption class=&quot;{{{titleclass|}}}&quot; style=&quot;font-size:125%; font-weight:bold; {{{titlestyle|}}}&quot;&gt;{{{title}}}&lt;/caption&gt;}}&lt;!--
 Header
--&gt;{{#if:{{{above|}}}|{{Infobox/row
 |header={{{above}}} |headerstyle=text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; {{{abovestyle|}}}
 |class={{{aboveclass|}}} |rowclass={{{aboverowclass|}}}
}} }}&lt;!--
 Subheader1
--&gt;{{#if:{{{subheader|}}}|{{Infobox/row
 |data={{{subheader}}}     |datastyle={{{subheaderstyle|}}}
 |class={{{subheaderclass|}}}   |rowclass={{{subheaderrowclass1|}}}
}} }}&lt;!--
 Subheader2
--&gt;{{#if:{{{subheader2|}}}|{{Infobox/row
 |data={{{subheader2}}}     |datastyle={{{subheaderstyle|}}}
 |class={{{subheaderclass|}}}   |rowclass={{{subheaderrowclass2|}}}
}} }}&lt;!--
 Image1
--&gt;{{#if:{{{image|{{{image1|}}}}}}|{{Infobox/row
 |data={{{image|{{{image1}}} }}}{{#if:{{{caption|{{{caption1|}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;{{{captionstyle|}}}&quot;&gt;{{{caption|{{{caption1}}}}}}&lt;/span&gt;}}     |datastyle={{{imagestyle|}}}
 |class={{{imageclass|}}}   |rowclass={{{imagerowclass1|}}}
}} }}&lt;!--
 Image2
--&gt;{{#if:{{{image2|}}}|{{Infobox/row
 |data={{{image2}}}{{#if:{{{caption2|}}}|&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;{{{captionstyle|}}}&quot;&gt;{{{caption2}}}&lt;/span&gt;}}     |datastyle={{{imagestyle|}}}
 |class={{{imageclass|}}}   |rowclass={{{imagerowclass2|}}}
}} }}&lt;!--
--&gt;{{Infobox/row
 |header={{{header1|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label1|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data1|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class1|}}}   |rowclass={{{rowclass1|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header2|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label2|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data2|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class2|}}}   |rowclass={{{rowclass2|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header3|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label3|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data3|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class3|}}}   |rowclass={{{rowclass3|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header4|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label4|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data4|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class4|}}}   |rowclass={{{rowclass4|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header5|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label5|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data5|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class5|}}}   |rowclass={{{rowclass5|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header6|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label6|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data6|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class6|}}}   |rowclass={{{rowclass6|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header7|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label7|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data7|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class7|}}}   |rowclass={{{rowclass7|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header8|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label8|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data8|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class8|}}}   |rowclass={{{rowclass8|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header9|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label9|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data9|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class9|}}}   |rowclass={{{rowclass9|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header10|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label10|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data10|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class10|}}}   |rowclass={{{rowclass10|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header11|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label11|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data11|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class11|}}}   |rowclass={{{rowclass11|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header12|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label12|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data12|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class12|}}}   |rowclass={{{rowclass12|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header13|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label13|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data13|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class13|}}}   |rowclass={{{rowclass13|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header14|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label14|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data14|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class14|}}}   |rowclass={{{rowclass14|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header15|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label15|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data15|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class15|}}}   |rowclass={{{rowclass15|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header16|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label16|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data16|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class16|}}}   |rowclass={{{rowclass16|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header17|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label17|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data17|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class17|}}}   |rowclass={{{rowclass17|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header18|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label18|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data18|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class18|}}}   |rowclass={{{rowclass18|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header19|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label19|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data19|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class19|}}}   |rowclass={{{rowclass19|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header20|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label20|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data20|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class20|}}}   |rowclass={{{rowclass20|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header21|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label21|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data21|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class21|}}}   |rowclass={{{rowclass21|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header22|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label22|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data22|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class22|}}}   |rowclass={{{rowclass22|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header23|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label23|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data23|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class23|}}}   |rowclass={{{rowclass23|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header24|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label24|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data24|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class24|}}}   |rowclass={{{rowclass24|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header25|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label25|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data25|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class25|}}}   |rowclass={{{rowclass25|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header26|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label26|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data26|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class26|}}}   |rowclass={{{rowclass26|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header27|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label27|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data27|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class27|}}}   |rowclass={{{rowclass27|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header28|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label28|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data28|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class28|}}}   |rowclass={{{rowclass28|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header29|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label29|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data29|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class29|}}}   |rowclass={{{rowclass29|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header30|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label30|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data30|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class30|}}}   |rowclass={{{rowclass30|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header31|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label31|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data31|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class31|}}}   |rowclass={{{rowclass31|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header32|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label32|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data32|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class32|}}}   |rowclass={{{rowclass32|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header33|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label33|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data33|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class33|}}}   |rowclass={{{rowclass33|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header34|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label34|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data34|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class34|}}}   |rowclass={{{rowclass34|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header35|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label35|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data35|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class35|}}}   |rowclass={{{rowclass35|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header36|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label36|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data36|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class36|}}}   |rowclass={{{rowclass36|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header37|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label37|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data37|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class37|}}}   |rowclass={{{rowclass37|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header38|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label38|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data38|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class38|}}}   |rowclass={{{rowclass38|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header39|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label39|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data39|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class39|}}}   |rowclass={{{rowclass39|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header40|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label40|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data40|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class40|}}}   |rowclass={{{rowclass40|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header41|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label41|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data41|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class41|}}}   |rowclass={{{rowclass41|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header42|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label42|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data42|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class42|}}}   |rowclass={{{rowclass42|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header43|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label43|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data43|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class43|}}}   |rowclass={{{rowclass43|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header44|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label44|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data44|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class44|}}}   |rowclass={{{rowclass44|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header45|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label45|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data45|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class45|}}}   |rowclass={{{rowclass45|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header46|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label46|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data46|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class46|}}}   |rowclass={{{rowclass46|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header47|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label47|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data47|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class47|}}}   |rowclass={{{rowclass47|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header48|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label48|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data48|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class48|}}}   |rowclass={{{rowclass48|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header49|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label49|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data49|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class49|}}}   |rowclass={{{rowclass49|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header50|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label50|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data50|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class50|}}}   |rowclass={{{rowclass50|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header51|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label51|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data51|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class51|}}}   |rowclass={{{rowclass51|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header52|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label52|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data52|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class52|}}}   |rowclass={{{rowclass52|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header53|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label53|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data53|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class53|}}}   |rowclass={{{rowclass53|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header54|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label54|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data54|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class54|}}}   |rowclass={{{rowclass54|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header55|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label55|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data55|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class55|}}}   |rowclass={{{rowclass55|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header56|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label56|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data56|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class56|}}}   |rowclass={{{rowclass56|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header57|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label57|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data57|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class57|}}}   |rowclass={{{rowclass57|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header58|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label58|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data58|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class58|}}}   |rowclass={{{rowclass58|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header59|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label59|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data59|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class59|}}}   |rowclass={{{rowclass59|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header60|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label60|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data60|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class60|}}}   |rowclass={{{rowclass60|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header61|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label61|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data61|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class61|}}}   |rowclass={{{rowclass61|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header62|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label62|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data62|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class62|}}}   |rowclass={{{rowclass62|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header63|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label63|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data63|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class63|}}}   |rowclass={{{rowclass63|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header64|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label64|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data64|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class64|}}}   |rowclass={{{rowclass64|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header65|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label65|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data65|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class65|}}}   |rowclass={{{rowclass65|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header66|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label66|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data66|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class66|}}}   |rowclass={{{rowclass66|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header67|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label67|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data67|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class67|}}}   |rowclass={{{rowclass67|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header68|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label68|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data68|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class68|}}}   |rowclass={{{rowclass68|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header69|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label69|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data69|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class69|}}}   |rowclass={{{rowclass69|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header70|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label70|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data70|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class70|}}}   |rowclass={{{rowclass70|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header71|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label71|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data71|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class71|}}}   |rowclass={{{rowclass71|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header72|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label72|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data72|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class72|}}}   |rowclass={{{rowclass72|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header73|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label73|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data73|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class73|}}}   |rowclass={{{rowclass73|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header74|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label74|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data74|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class74|}}}   |rowclass={{{rowclass74|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header75|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label75|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data75|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class75|}}}   |rowclass={{{rowclass75|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header76|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label76|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data76|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class76|}}}   |rowclass={{{rowclass76|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header77|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label77|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data77|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class77|}}}   |rowclass={{{rowclass77|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header78|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label78|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data78|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class78|}}}   |rowclass={{{rowclass78|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header79|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label79|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data79|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class79|}}}   |rowclass={{{rowclass79|}}}
}}{{Infobox/row
 |header={{{header80|}}} |headerstyle={{{headerstyle|}}}
 |label={{{label80|}}}   |labelstyle={{{labelstyle|}}}
 |data={{{data80|}}}     |datastyle={{{datastyle|}}}
 |class={{{class80|}}}   |rowclass={{{rowclass80|}}}
}}&lt;!-- Below
--&gt;{{#if:{{{below|}}}|&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{belowclass|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{belowstyle|}}}&quot;&gt;{{{below}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--
 Navbar
--&gt;{{#if:{{{name|}}}|&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right&quot;&gt;{{navbar|{{{name}}}|mini=1}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4hdlig7u7if6b41vnxvajlr38e8dzux</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Инфокутија/ред</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3749</id>
    <revision>
      <id>9067</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:18:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#if:{{{header|}}}  |&lt;tr&gt;&lt;th colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{headerstyle|}}}&quot;&gt;{{{header}}}&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;  |{{#if:{{{data|}}}  ...</comment>
      <origin>9067</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="455" sha1="8ln1zzdi59wuh786qbvqk92ccdme7id" xml:space="preserve">{{#if:{{{header|}}}
 |&lt;tr&gt;&lt;th colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{headerstyle|}}}&quot;&gt;{{{header}}}&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 |{{#if:{{{data|}}}
  |&lt;tr class=&quot;{{{rowclass|}}}&quot;&gt;{{#if:{{{label|}}}
   |&lt;th scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; {{{labelstyle|}}}&quot;&gt;{{{label}}}&lt;/th&gt;
    &lt;td class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;{{{datastyle|}}}&quot;&gt;
   |&lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{datastyle|}}}&quot;&gt;
  }}
{{{data}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 }}
}}</text>
      <sha1>8ln1zzdi59wuh786qbvqk92ccdme7id</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Заштитен шаблон</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3750</id>
    <revision>
      <id>9068</id>
      <timestamp>2013-03-28T21:19:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;border:1px solid #88A; padding:0px; font-size:0.9em;&quot; |- | valign=&quot;top&quot; | [[Image:Padlock.svg|45px| ]] | '''Ово...</comment>
      <origin>9068</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1107" sha1="9u25mnx0htq2yjfixjf5my96v1x5s4b" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;border:1px solid #88A; padding:0px; font-size:0.9em;&quot;
|-
| valign=&quot;top&quot; | [[Image:Padlock.svg|45px| ]]
| '''Овој [[Викикниги:Високоризични шаблони|високоризичен шаблон]] е [[Викикниги:Оваа страна е заштитена|заштитен]] заради неговата подложност на [[Викикниги:Вандализам|вандализам]].''' Дискутирајте можни промени на [[Разговор за шаблон:{{PAGENAME}}|страната за разговор]]. Може да користите {{tl|уредување заштитена}} на [[Разговор за шаблон:{{PAGENAME}}|страницата за разговор]] за да побарате од некој администратор да уреди нешто во ваше име или некоја слична услуга.
|}
[[Категорија:Заштитени шаблони]]&lt;noinclude&gt;[[Категорија:Шаблони за заштита]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9u25mnx0htq2yjfixjf5my96v1x5s4b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Листа на принципи</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3751</id>
    <revision>
      <id>9069</id>
      <timestamp>2013-03-29T13:45:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{helpbox|width:200px; |name=[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела на Викикниги]] |group1= Глобални...</comment>
      <origin>9069</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1652" sha1="focx1xtg269d8hc5odap057sup1lr0d" xml:space="preserve">{{helpbox|width:200px;
|name=[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела на Викикниги]]
|group1= Глобални начела
|list1=
[[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Игнорирајте ги сите правила|Игнорирајте ги сите правила]]
|group2= Начела за содржина
|list2=
[[Викикниги:Неутрална гледна точка|Неутрална гледна точка]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Проверливост|Проверливост]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Без оригинално истражување|Без оригинално истражување]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Биографии на живи личности|Биографии на живи личности]]
|group3= Работење со други
|list3=
[[Викикниги:Учтивост|Учтивост]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Без лични напади|Без лични напади]]&lt;br/&gt;[[Викикниги:Консензус|Консензус]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Разрешување на спорови|Разрешување на спорови]]
|group4= Повеќе
|list4=[[Викикниги:Список на начела|Целосен список на начела]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Список на напатствија|Список на напатствија]]
}}&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Викикниги:Шаблони за списоци на начела|Список на начела]]</text>
      <sha1>focx1xtg269d8hc5odap057sup1lr0d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Helpbox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3752</id>
    <revision>
      <id>9070</id>
      <timestamp>2013-03-29T13:46:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;table style=&quot;padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; margin-bottom:8px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f5faff; text-align:center; font-size...</comment>
      <origin>9070</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2180" sha1="rn0f33deau3ktvl32ahyx7vwkwihp07" xml:space="preserve">&lt;table style=&quot;padding:0.3em; float:right; margin-left:15px; margin-bottom:8px; border:1px solid #A3B1BF; background:#f5faff; text-align:center; font-size:95%; line-height:1.5em;{{{1|}}};&quot;&gt;
&lt;th style=&quot;background:#cee0f2; padding:0.3em; font-size:1.1em;&quot;&gt;{{{name}}}&lt;/th&gt;&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list1|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group1|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group1}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list1}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list2|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group2|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group2}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list2}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list3|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group3|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group3}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list3}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list4|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group4|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group4}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list4}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list5|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group5|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group5}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list5}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list6|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group6|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group6}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list6}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list7|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group7|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group7}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list7}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list8|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group8|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group8}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list8}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list9|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group9|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group9}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list9}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#if:{{{list10|}}}|&lt;tr&gt;{{#if:{{{group10|}}}|&lt;th style=&quot;padding:0.1em; font-size:0.9em; background-color:#cee0f2;&quot;&gt;{{{group10}}}&lt;/td&gt;}}&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{{list10}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rn0f33deau3ktvl32ahyx7vwkwihp07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Игнорирајте ги сите правила</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3753</id>
    <revision>
      <id>9071</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:19:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{начело|ВП:ИСП|ВП:ИГСП|ВП:ИГНОРИРАЈ}} {{Список на начела}}  {{цитатник|Ако некое Викик...</comment>
      <origin>9071</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="504" sha1="s2p1x2xf2m1g6fqecrnuhcz5gq8c4cx" xml:space="preserve">{{начело|ВП:ИСП|ВП:ИГСП|ВП:ИГНОРИРАЈ}}
{{Список на начела}}

{{цитатник|Ако некое [[Викикниги:Начела и напатствија|правило]] Ви пречи во подобрувањето или одржувањето на [[Викикниги]], '''игнорирајте го'''.}}

== Поврзано ==
*[[Викикниги:Користете здрав разум]] (есеј)

{{Начела и напатствија}}</text>
      <sha1>s2p1x2xf2m1g6fqecrnuhcz5gq8c4cx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Начело</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3754</id>
    <revision>
      <id>9072</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:19:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;messagebox&quot; |- | style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Green check.svg|30п|alt=|link=]] ||'''Оваа страница документира ...</comment>
      <origin>9072</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1243" sha1="kj7o70dkj353km5ex2r4jdpbpr6kv9w" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox&quot;
|-
| style=&quot;font-size:36px&quot; | [[Слика:Green check.svg|30п|alt=|link=]]
||'''Оваа страница документира официјално [[Викикниги:Начела и напатствија|начело]]''' на македонската Викикниги, општоприфатен стандард што сите уредувачи треба да го следат. Ако ја уредувате оваа страница, Ве молиме прво уверете се дека за Вашата промена постои [[Викикниги:Консензус|консензус]]. Ако се двоумите, прво дискутирајте на [[{{TALKPAGENAME}}|страницата за разговор]]. {{#if:{{{text|}}}|{{{text}}}}}
| {{#if:{{{1|}}} | {{кратенка|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}} }} }}
|}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:4}}|{{{категорија|[[Категорија:Викикниги:Начела|{{{{{Подредување}}|{{PAGENAME}}}}}]]}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{template doc}}

&lt;!-- Додавајте категории и интервики во /doc потшаблонот, не тука! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kj7o70dkj353km5ex2r4jdpbpr6kv9w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Список на начела</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3755</id>
    <revision>
      <id>9073</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:20:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{helpbox|width:200px; |name=[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела на Викикниги]] |group1= Глобални...</comment>
      <origin>9073</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1652" sha1="focx1xtg269d8hc5odap057sup1lr0d" xml:space="preserve">{{helpbox|width:200px;
|name=[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела на Викикниги]]
|group1= Глобални начела
|list1=
[[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Игнорирајте ги сите правила|Игнорирајте ги сите правила]]
|group2= Начела за содржина
|list2=
[[Викикниги:Неутрална гледна точка|Неутрална гледна точка]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Проверливост|Проверливост]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Без оригинално истражување|Без оригинално истражување]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Биографии на живи личности|Биографии на живи личности]]
|group3= Работење со други
|list3=
[[Викикниги:Учтивост|Учтивост]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Без лични напади|Без лични напади]]&lt;br/&gt;[[Викикниги:Консензус|Консензус]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Разрешување на спорови|Разрешување на спорови]]
|group4= Повеќе
|list4=[[Викикниги:Список на начела|Целосен список на начела]]&lt;br /&gt;[[Викикниги:Список на напатствија|Список на напатствија]]
}}&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Викикниги:Шаблони за списоци на начела|Список на начела]]</text>
      <sha1>focx1xtg269d8hc5odap057sup1lr0d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Цитатник</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3756</id>
    <revision>
      <id>9074</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:21:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;cquote&quot; style=&quot;margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; background-color: {{{bgcolor|transparent}}}; width: {{#if: {{{wide|}}} | 1...</comment>
      <origin>9074</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1692" sha1="e1zfqru0692ta202esjclwx0rfu6wmb" xml:space="preserve">{| class=&quot;cquote&quot; style=&quot;margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; background-color: {{{bgcolor|transparent}}}; width: {{#if: {{{wide|}}} | 100% | auto}}; {{#if: {{{bgcolor|}}} | border: 1px solid #AAAAAA;}}&quot;
| width=&quot;20&quot; valign=&quot;top&quot; style=&quot;border:none; color:#B2B7F2;font-size:{{#switch:{{{size|{{{2|{{{quotewidth|{{{width|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=35px}};font-family: 'Times New Roman', serif; font-weight: bold; text-align: left; padding: 10px 10px;&quot; | “
| valign=&quot;top&quot; style=&quot;border: none; padding: 4px 10px;&quot; | {{{text|{{{1|Insert the text of the quote here, without quotation marks. &lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}
| width=&quot;20&quot; valign=&quot;bottom&quot; style=&quot;border: none; color: #B2B7F2; font-size: {{#switch:{{{size|{{{2|{{{quotewidth|{{{width|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=35px}}; font-family: 'Times New Roman', serif; font-weight: bold; text-align: right; padding: 10px 10px;&quot; | ”
|-
{{#if:{{{4|{{{author|}}}}}}{{{5|{{{source|{{{publication|}}}}}}}}}|
{{!}} colspan=&quot;3&quot; class=&quot;cquotecite&quot; style=&quot;border: none; padding-right: 4%&quot; {{!}} {{#if:{{{4|{{{author|&lt;noinclude&gt;Origin&lt;/noinclude&gt;}}}}}}|&lt;p style=&quot;font-size: smaller; text-align: right;&quot;&gt;&lt;cite style=&quot;font-style: normal;&quot;&gt;—{{{4|{{{author}}}}}}{{#if:{{{5|{{{source|{{{publication|&lt;noinclude&gt;Source&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}|, {{{5|{{{source|{{{publication}}}}}}}}}}}&lt;/cite&gt;&lt;/p&gt;}}
}}
|}&lt;!-- {{subst:FULLPAGENAME}} --&gt;{{#if:{{NAMESPACE}}||{{#if:{{{4|{{{author|}}}}}}{{{5|{{{source|{{{publication|}}}}}}}}}|[[Category:Articles with attributed pull quotes]]}}}}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>e1zfqru0692ta202esjclwx0rfu6wmb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Lorem ipsum</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3757</id>
    <revision>
      <id>9075</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:21:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 0 |{{{2|}}}Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna al...</comment>
      <origin>9075</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7604" sha1="iixyofmz10vlhl1ljs6tsllm4f7vjxk" xml:space="preserve">{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 0 |{{{2|}}}Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 1 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Curabitur pretium tincidunt lacus. Nulla gravida orci a odio. Nullam varius, turpis et commodo pharetra, est eros bibendum elit, nec luctus magna felis sollicitudin mauris. Integer in mauris eu nibh euismod gravida. Duis ac tellus et risus vulputate vehicula. Donec lobortis risus a elit. Etiam tempor. Ut ullamcorper, ligula eu tempor congue, eros est euismod turpis, id tincidunt sapien risus a quam. Maecenas fermentum consequat mi. Donec fermentum. Pellentesque malesuada nulla a mi. Duis sapien sem, aliquet nec, commodo eget, consequat quis, neque. Aliquam faucibus, elit ut dictum aliquet, felis nisl adipiscing sapien, sed malesuada diam lacus eget erat. Cras mollis scelerisque nunc. Nullam arcu. Aliquam consequat. Curabitur augue lorem, dapibus quis, laoreet et, pretium ac, nisi. Aenean magna nisl, mollis quis, molestie eu, feugiat in, orci. In hac habitasse platea dictumst.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 2 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Fusce convallis, mauris imperdiet gravida bibendum, nisl turpis suscipit mauris, sed placerat ipsum urna sed risus. In convallis tellus a mauris. Curabitur non elit ut libero tristique sodales. Mauris a lacus. Donec mattis semper leo. In hac habitasse platea dictumst. Vivamus facilisis diam at odio. Mauris dictum, nisi eget consequat elementum, lacus ligula molestie metus, non feugiat orci magna ac sem. Donec turpis. Donec vitae metus. Morbi tristique neque eu mauris. Quisque gravida ipsum non sapien. Proin turpis lacus, scelerisque vitae, elementum at, lobortis ac, quam. Aliquam dictum eleifend risus. In hac habitasse platea dictumst. Etiam sit amet diam. Suspendisse odio. Suspendisse nunc. In semper bibendum libero.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 3 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Proin nonummy, lacus eget pulvinar lacinia, pede felis dignissim leo, vitae tristique magna lacus sit amet eros. Nullam ornare. Praesent odio ligula, dapibus sed, tincidunt eget, dictum ac, nibh. Nam quis lacus. Nunc eleifend molestie velit. Morbi lobortis quam eu velit. Donec euismod vestibulum massa. Donec non lectus. Aliquam commodo lacus sit amet nulla. Cras dignissim elit et augue. Nullam non diam. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. In hac habitasse platea dictumst. Aenean vestibulum. Sed lobortis elit quis lectus. Nunc sed lacus at augue bibendum dapibus.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 4 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Aliquam vehicula sem ut pede. Cras purus lectus, egestas eu, vehicula at, imperdiet sed, nibh. Morbi consectetuer luctus felis. Donec vitae nisi. Aliquam tincidunt feugiat elit. Duis sed elit ut turpis ullamcorper feugiat. Praesent pretium, mauris sed fermentum hendrerit, nulla lorem iaculis magna, pulvinar scelerisque urna tellus a justo. Suspendisse pulvinar massa in metus. Duis quis quam. Proin justo. Curabitur ac sapien. Nam erat. Praesent ut quam.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 5 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Vivamus commodo, augue et laoreet euismod, sem sapien tempor dolor, ac egestas sem ligula quis lacus. Donec vestibulum tortor ac lacus. Sed posuere vestibulum nisl. Curabitur eleifend fermentum justo. Nullam imperdiet. Integer sit amet mauris imperdiet risus sollicitudin rutrum. Ut vitae turpis. Nulla facilisi. Quisque tortor velit, scelerisque et, facilisis vel, tempor sed, urna. Vivamus nulla elit, vestibulum eget, semper et, scelerisque eget, lacus. Pellentesque viverra purus. Quisque elit. Donec ut dolor.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 6 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Duis volutpat elit et erat. In at nulla at nisl condimentum aliquet. Quisque elementum pharetra lacus. Nunc gravida arcu eget nunc. Nulla iaculis egestas magna. Aliquam erat volutpat. Sed pellentesque orci. Etiam lacus lorem, iaculis sit amet, pharetra quis, imperdiet sit amet, lectus. Integer quis elit ac mi aliquam pretium. Nullam mauris orci, porttitor eget, sollicitudin non, vulputate id, risus. Donec varius enim nec sem. Nam aliquam lacinia enim. Quisque eget lorem eu purus dignissim ultricies. Fusce porttitor hendrerit ante. Mauris urna diam, cursus id, mattis eget, tempus sit amet, risus. Curabitur eu felis. Sed eu mi. Nullam lectus mauris, luctus a, mattis ac, tempus non, leo. Cras mi nulla, rhoncus id, laoreet ut, ultricies id, odio.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 7 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Donec imperdiet. Vestibulum auctor tortor at orci. Integer semper, nisi eget suscipit eleifend, erat nisl hendrerit justo, eget vestibulum lorem justo ac leo. Integer sem velit, pharetra in, fringilla eu, fermentum id, felis. Vestibulum sed felis. In elit. Praesent et pede vel ante dapibus condimentum. Donec magna. Quisque id risus. Mauris vulputate pellentesque leo. Duis vulputate, ligula at venenatis tincidunt, orci nunc interdum leo, ac egestas elit sem ut lacus. Etiam non diam quis arcu egestas commodo. Curabitur nec massa ac massa gravida condimentum. Aenean id libero. Pellentesque vitae tellus. Fusce lectus est, accumsan ac, bibendum sed, porta eget, augue. Etiam faucibus. Quisque tempus purus eu ante.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 8 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Vestibulum sapien nisl, ornare auctor, consectetuer quis, posuere tristique, odio. Fusce ultrices ullamcorper odio. Ut augue nulla, interdum at, adipiscing non, tristique eget, neque. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Ut pede est, condimentum id, scelerisque ac, malesuada non, quam. Proin eu ligula ac sapien suscipit blandit. Suspendisse euismod. Ut accumsan, neque id gravida luctus, arcu pede sodales felis, vel blandit massa arcu eget ligula. Aenean sed turpis. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Donec sem eros, ornare ut, commodo eu, tempor nec, risus. Donec laoreet dapibus ligula. Praesent orci leo, bibendum nec, ornare et, nonummy in, elit. Donec interdum feugiat leo. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae; Pellentesque feugiat ullamcorper ipsum. Donec convallis tincidunt urna.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 9 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{{2|}}}Suspendisse et orci et arcu porttitor pellentesque. Sed lacus nunc, fermentum vel, vehicula in, imperdiet eget, urna. Nam consectetuer euismod nunc. Nulla dignissim posuere nulla. Integer iaculis lacinia massa. Nullam sapien augue, condimentum vel, venenatis id, rhoncus pellentesque, sapien. Donec sed ipsum ultrices turpis consectetuer imperdiet. Duis et ipsum ac nisl laoreet commodo. Mauris eu est. Suspendisse id turpis quis orci euismod consequat. Donec tellus mi, luctus sit amet, ultrices a, convallis eu, lorem. Proin faucibus convallis elit. Maecenas rhoncus arcu at arcu. Proin libero. Proin adipiscing. In quis lorem vitae elit consectetuer pretium. Nullam ligula urna, adipiscing nec, iaculis ut, elementum non, turpis. Fusce pulvinar.{{{3|}}}}}{{#ifexpr: {{{1|1}}} &gt; 10 |&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{Lorem ipsum|{{#expr:{{{1}}}-10}}|2={{{2|}}}|3={{{3|}}}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{документација}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>iixyofmz10vlhl1ljs6tsllm4f7vjxk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Начела и напатствија</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3758</id>
    <revision>
      <id>9076</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:23:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;noinclude&gt;''(невидлива маргина од 1 ред)''&lt;/noinclude&gt;&lt;br/&gt;{{Navbox |name  = Начела и напатствија |state = {{{sta...</comment>
      <origin>9076</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8115" sha1="399sgtjyermio9e0haj54ee1ipi9kry" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;''(невидлива маргина од 1 ред)''&lt;/noinclude&gt;&lt;br/&gt;{{Navbox
|name  = Начела и напатствија
|state = {{{state|autocollapse}}}
|title = [[Викикниги:Начела и напатствија|Клучни начела и напатствија на Викикниги]]
|liststyle = line-height:1.4em;

|group1 = Преглед
|list1 = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела и напатствија]]{{·w}} [[Викикниги:Список на начела|Список на начела]]{{·w}} [[Викикниги:Список на напатствија|Список на напатствија]]{{nowrap end}}

|group2 = Глобални начела
|list2  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]]{{·w}}  [[Викикниги:Авторски права|Авторски права]]{{·w}} [[Викикниги:Услови на употреба|Услови на употреба]]{{·w}} [[Викикниги:Одрекување од одговорност|Одрекување од одговорност]]{{·w}} [[Викикниги:Заштита на личните податоци|Заштита на личните податоци]]{{·w}} [[Викикниги:Консензус|Консензус]]{{·w}} [[Викикниги:Разрешување на спорови|Разрешување на спорови]]{{·w}} [[Викикниги:Игнорирајте ги сите правила|Игнорирајте ги сите правила]]{{nowrap end}} {{·w}} [[Викикниги:Правило за користење јазици|Правило за користење јазици]]

|group3 = Начела за статии
|list3  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Неутрална гледна точка|Неутрална гледна точка]]{{·w}} [[Викикниги:Проверливост|Проверливост]]{{·w}} [[Викикниги:Без оригинално истражување|Без оригинално истражување]]{{·w}} [[Викикниги:Биографии на живи личности|Биографии на живи личности]]{{·w}} [[Викикниги:Критериуми за бришење|Бришење]]{{·w}} [[Викикниги:Заштита|Заштита]]{{nowrap end}}

|group4 = Начела за однесување
|list4  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Учтивост|Учтивост]]{{·w}} [[Викикниги:Начела за одземање на уредувачки права|Одземање на уредувачки права]]{{·w}} [[Викикниги:Блокирање|Блокирање]]{{·w}} [[Викикниги:Уредувачко војување|Уредувачко војување]]{{·w}} [[Викикниги:Без лични напади|Без лични напади]]{{·w}} [[Викикниги:Без правни закани|Без правни закани]]{{·w}} [[Викикниги:Сопствеништво на статии|Сопствеништво на статии]]{{·w}} [[Викикниги:Правило на тројно враќање|Правило на тројно враќање]] {{·w}} [[Викикниги:Агитирање|Агитирање]] {{·w}} [[Викикниги:Марионетство|Марионетство]] {{·w}} [[Викикниги:Кориснички сметки|Именување на кориснички сметки]]{{nowrap end}}

|group5 = Напатствија за однесување
|list5  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Претпоставете добронамерност|Претпоставете добронамерност]]{{·w}} [[Викикниги:Етика|Етика]]{{·w}} [[Викикниги:Не ја нарушувајте Викикниги за да илустрирате поента|Не ја нарушувајте Викикниги за да илустрирате поента]]{{·w}} [[Викикниги:Ве молиме не напаѓајте ги новодојденците|Ве молиме не напаѓајте ги новодојденците]]{{·w}} [[Викикниги:Искористување на системот|Искористување на системот]]{{nowrap end}}

|group6 = Напатствија за класификација
|list6  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Потстраници|Потстраници]]{{·w}} [[Викикниги:Категории, списоци и навигациони шаблони|Категории, списоци и навигациони шаблони]]{{·w}} [[Викикниги:Списоци|Списоци]]{{·w}} [[Викикниги:Категоризација|Категоризација]]{{·w}} [[Викикниги:Шаблонски именски простор|Шаблонски именски простор]]{{nowrap end}}

|group7 = Напатствија за содржина
|list7  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Наведување на извори|Наведување на извори]]{{·w}} [[Викикниги:Конфликт на интерес|Конфликт на интерес]]{{·w}} [[Викикниги:Не вклучувајте копии од примарните извори|Не вклучувајте копии од примарните извори]]{{·w}} [[Викикниги:Појаснување|Појаснување]]{{·w}} [[Викикниги:Значајност|Значајност]]{{nowrap end}}

|group8 = Напатствија за уредување
|list8  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Бидете храбри во ажурирањето на страниците|Бидете храбри]]{{·w}} [[Викикниги:Правете само врски што се поврзани со контекстот|Внатрешни врски]]{{·w}}  [[Викикниги:Надворешни врски|Надворешни врски]]{{·w}} [[Помош:Опис на промените|Опис на промените]]{{·w}}[[Викикниги:Начело за уредување|Начело за уредување]]{{·w}}[[Викикниги:Потпис|Потписи]]{{·w}} [[Викикниги:Напатствија за страници за разговор|Напатствија за страници за разговор]]{{·w}} [[Викикниги:Корисничка страница|Корисничка страница]]{{nowrap end}}
 
|group9 = Конвенции за стил
|list9  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Големина на статиите|Големина на статиите]]{{·w}} [[Викикниги:Прирачник за стилот|Прирачник за стилот]]{{·w}} [[Викикниги:Конвенции за именување|Конвенции за именување]]{{·w}} [[Викикниги:Именување на држави и изведени придавки|Именување на држави и изведени придавки]]{{nowrap end}}
|group10 = Огласни табли
|list10  = {{nowrap begin}}[[Викикниги:Список на корисници со одземени уредувачки права|Список на корисници со одземени уредувачки права]]{{·w}} [[Викикниги:Огласна табла за администратори|Огласна табла за администратори]]{{·w}} [[Викикниги:Барање за одземање на уредувачки права на корисник|Барање за одземање на уредувачки права на корисник]]{{nowrap end}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{collapsible option}}

[[Категорија:Викикниги:Администрациски шаблони]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>399sgtjyermio9e0haj54ee1ipi9kry</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Проверливост</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3759</id>
    <revision>
      <id>9077</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{начело|ВП:ПРОВЕРИ|ВП:ДОКАЖИ}} {{најважното|Статиите треба да содржат само материјал...</comment>
      <origin>9077</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28698" sha1="jbamq200ei9ggdcp2d5u38rdm11dw7q" xml:space="preserve">{{начело|ВП:ПРОВЕРИ|ВП:ДОКАЖИ}}
{{најважното|Статиите треба да содржат само материјал кој претходно е публикуван од страна на доверливи извори.|Уредувачите кои додаваат или менуваат содржини во статиите со што значително се менува нивната смисла мораат да наведат доверливи извори, во спротивно нивните уредувања може слободно да се избришат.}}
{{Список на начела}}

{{цитатник|''„Доверяй, но проверяй!“'' &amp;mdash; руска изрека (Верувај, ама провери!)}}

За да може некој податок да биде вклучен во Викикниги потребно е да биде '''проверлив'''. „Проверливоста“ во овој контекст би значела дека секој читател мора да биде во состојба да провери дека податокот / содржината која е додадена во некоја статија претходно е објавена од страна на некој [[Викикниги:Доверливи извори|доверлив извор]], затоа што Викикниги не објавува оригинални идеи ниту пак служи за објавување на [[Викикниги:Без оригинални истражувања|оригинални истражувања]].

[[Викикниги:Проверливост]]а е едно од трите основни правила на Викикниги во поглед на нејзината содржина. Другите две правила се: [[Викикниги:Без оригинални истражувања|Без оригинални истражувања]] и [[Викикниги:Неутрална гледна точка]]. Заедно, овие три правила го одредуваат типот и квалитетот на материјалот кој може да биде објавен во главниот [[Викикниги:Именски простор|именски простор]]. Овие три правила не треба да се гледаат одвоено, секој уредник треба да ги има во предвид истовремено трите правила. Овие три правила се непроменливи и не може да ги „надгласа“ никое друго правило ниту пак договор помеѓу уредувачите.

==Правило==
{| align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: #f0f0ff; border: 1px solid #333; padding: 5px;&quot;
|-
| align=&quot;left&quot; |

; 1. Статиите треба да содржат само материјал кој е објавен од страна на значаен (угледен) извор.

; 2. Уредувачите кои додаваат нови содржини во некоја статија би требало да го наведат изворот, во спротивно било кој друг уредувач има право да ги избрише тие содржини.

; 3. Обврската да го наведе изворот на информации е на оној уредувач кој додава одредена содржина а не на оној кој тежи да ја отстрани таа содржина.

|}

==Изворите би требало да бидат на македонски јазик==
Бидејќи ова е Викикниги на [[македонски јазик]], изворите на информации би требало да бидат на македонски јазик, за да може читателите и уредувачите да ги разберат. Ако заради цитирање сте превеле некој извор од странски јазик на македонски јазик, покрај преводот би требало да го наведете цитатот и на изворниот јазик, така да читателите можат да го проверат преводот ако има потреба за тоа.

== Кога додавате одредено сознание ==
Проверката на фактите бара доста време. Неразумно е да се очекува од другите корисници да ги бараат изворите за да ја проверат Вашата работа, посебно ако првобитната содржина е значително изменета. ''Докажувањето е обврска на уредувачот кој ги извршил измените''. Од тие причини уредувачите треба да бидат јасни, [[Викикниги:избегнувајте двосмислени зборови|да избегнуваат двосмислени зборови]], и да наведуваат референци. Пример:

&lt;blockquote&gt;Портпаролот за човекови права изјави дека инцидентот е дел од пошироката форма на насилство во регионот.&lt;/blockquote&gt;

Оваа изјава е тешко проверлива. Најверојатно многу други гласноговорници го коментирале посочениот инцидент и не е разумно да се очекува од другите корисници на Викикниги да ги проверуваат сите можни изјави за да ја пронајдат токму оваа изјава. Во таа насока коректно би било да запишеме:

&lt;blockquote&gt;Мирјана Најчевска од организацијата Хелсиншки комитет на Македонија изјави: &quot;Ова е дел од растечкиот тренд во Македонија на насилни протести и подеднакво насилни одговори&quot;. (''Канал 4'', [[8. јули]], [[2000]]) [http://www.example.com/july8/transcript.html]&lt;/blockquote&gt;

Ова е лесно да се провери. Линкот кон целата изјава е наведен, читателите и уредувачите можат да го контактираат Канал 4 ако сакаат, покрај другото даден е и точниот цитат, па може да се употреби за пребарување на Интернет.

== Степени на проверливост ==
Постојат повеќе степени на проверливост. На една страна се фактите кои може да ги провери било кој уредувач релативно брзо за што се доволни само ресурсите достапни на интернет или во некоја локална библиотека. На друга страна се наоѓаат фактите кои можат да се проверат само од страна на експерти во дадената област.

Во принцип, треба да се има во предвид кои се лицата кои најверојатно ќе земат учество во уредувањето на статијата, статијата треба да е проверлива за тие лица. Значи, статијата од областа на социологијата во себе може да содржи материјал кој може да биде потврден само од страна на социолози или пак само врз потпирање на некои стандардни текстови од областа на социологијата. Меѓутоа, веројатно не би требало во себе да содржи нешто што може да го потврди само лекар од специјална пракса, бидејќи не може да сметате дека некој ќе го поминува своето време читајќи ги и исправајќи ги нашите грешки од областа на социологијата.

Доколку пишувате за некоја тема која е општо позната, може да бидете поопуштени околку прашањето за проверливост, бидејќи најверојатно поголемиот дел од уредувачите на статијата сигурно се добро информирани за таа тема. Но ако пишувате за помалку познати теми, најверојатно повеќето корисници никогаш не слушнале за тие работи, па ќе морате да ги наведете вашите извори.

== Утврдување на проверливоста ==
Постојат повеќе причини зошто да се провери некој податок или изјава од статијата:

* Авторот на статијата е познат по давање на неточни податоци или податоци кои можат да доведат до заблуда.
* Авторот е во состојба на конфликт на интереси.
* Во статијата постојат грешки и треба да се провери целиот текст.
* Статијата е предмет на [[Викикниги:Расправа за точност|расправа за точноста]]. &lt;!-- [wikipedia:accuracy dispute--&gt;
* На прв поглед изгледа дека тврдењето не е веројатно.
* Тврдењето е клучно за целокупната содржина.
* Тврдењето е премногу неодредено.

Ова е предлог постапка за проверка на содржината.

# Ако наидете на скорешна промена и не сте сигурни дали промената е точна или не, додадете ја статијата и разликата во [[Викикниги:RC patrol]]
# Ако почуствуавте нагон да отстраните некое тврдење во постоечка статија, прво проверете ги референците на крајот од статијата.
# Ако се наведени референци, проверете го изворот. Ако може да си дадете потврден одговор дека изјавата се користи со тие извори, оставете ја, во спротивно продолжете понатаму.
# Ако постои нешто на страницата за разговор, тогаш разгледајте ја и неа. Тврдењето можеби веќе е проверено, па нема потреба да ја повторувате постапката. Меѓутоа, ако референцата е наведена само на страницата за разговор, тогаш преместете ја во самата статија, за да им помогнете на оние кои во иднина ќе се најдат во слична ситуација.
# Логички размислувајте што се ви е потребно за да ги проверите наведените податоци, Ако со помош на логичко расудување може да ги верификувате наведените податоци можете да ги оставите, во спротивно продолжете понатаму.
# Преместете ја или прекопирајте ја изјавата на страницата за разговор давајќи при тоа објаснување дека не сте успеале да ја потврдите изјавата при што ќе ги наведете и изворите кои сте ги провериле.
# Евентуално проверете ја и историјата на статијата за да видите кој всушност ја дал спорната изјава и оставете порака на неговата страница за разговор објаснувајќи дека неговата изјава е оспорена и упатете ги на соодветната страница за разговор.
# Сега секој треба да се чуствува слободен да ја провери изјавата и да посочи соодветна референца на страницата за разговор.
# Ако само сте ја копирале изјавата, почекајте неколку дена (7-10) и потполно тргнете ја од статијата. Не се грижете и понатаму ќе се наоѓа на страницата за разговор.
# Ако некој пронајде соодветна референца, изјавата треба да ја врати во статијата, со наведување на референцата. Со цел јасно да се стави на знаење  која изјава со која референца се користи, не би било лошо да ги нумерирате референците, па кога се повикувате ма нив во статијата тоа го правите со [1] или &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;. Ако никој не пронајде соодветна референца, изјавата може да си остане на страницата за разговор.

Кога нешто успешно сте потврдиле, размислете да извршите измени или во самата статија или на страницата за разговор, со цел на следниот читател да му олесните доколку се најде во слична ситуација.

== Сомнителни извори ==
За било која енциклокниги, изворите треба да будат непобитни. Енциклокнигита не се заснова само на материјали од еден извор. Авторите на енциклокнигита не спроведуваат оригинални истражувања. Според тоа, било што што ќе се вклучи во енциклокнигита треба претходно да биде објавено во еден или повеќе извори кои треба да ги наведеме во самата статија за да може секој кој ќе посака да изврши проверка или поблиску да се запознае со нив. Неверојатните, необичните и неконвенционалните тврдења бараат прилично јаки извори.

Понекогаш некој исказ може да се провери само на место со сомнителна доверливост, на пример (&quot;блог&quot;) или жолт печат (таблоиди). Ако исказот е небитен, тогаш едноставно тргнете го од статијата&amp;mdash; нема потреба да се трошат зборови на тврдења кои се со ограничен интерес и сомнителна вистинитост. Но ако баш мора да ги задржите овие искази, тогаш јасно назначете кои се изворите на овие тврдења. Пример:

: ''Според блогот &quot;Тинтири минтири&quot;, просечниот Македонец стапува во брак после триесетата година а своето прво сексуално искуство го стекнува на 17 години.''

Треба да имате на ум дека било кој може релативно лесно да направи блог и да тврди дека е експерт за одредена област, или да направи некое граѓанско здружение од типот на: експерти за човекови права, религиозно здружение, спортско друштво и сл. Денес постојат милиони блогови. Според тоа треба да се направи проценка, дали изворот е доверлив.

Во поглед на проверливоста и доверливоста поставете си ги следниве прашања: дали изворот е некој познат стручњак во дадена област? Дали изворот има груби грешки? Дали изворот ги следи [[Новинарски стандарди|новинарските]] или академските стандарди на етичко истражување? Во случај на извор кон кој се референцира поради изразување на мислење поставете си ги следниве прашања: дали изворот е значаен (познат, релевантен)? Дали е репрезент на голема група на луѓе?

Погледнете ја исто така и статијата за [[Викикниги:Доверливи извори|доверливи извори]].

==Проверливост, а не вистина==
Статиите во Викикниги би требало да се однесуваат на фактите, тврдењата, теориите, идеите, мислењата и аргументите кои веќе ги објавил некој доверлив или почитуван издавач. Мерило за вклучување е '''проверливоста''', а не вистината.

Добар начин за правење разлика помеѓу проверливост и вистина е следниов пример. Да претпоставиме дека пишувате статија за теоријата ''X'' на некој познат физичар. Теоријата ''X'' ја објавиле академски списанија. Според тоа оваа теорија е соодветен материјал за статија во Викикниги. Но во текот на пишување на статијата, лично се сретнувате со овој физичар, и додека пиете кафе со него, тој ви вели: &quot;Во суштина, сметам дека теоријата ''Х'' е ѓубре&quot;. Иако ова сте го слушнале од самиот автор, фактот дека тој тоа ви го кажал не можете да го влкучите во статијата.  Читателите не знаат кој сте вие. Не може да го оставите својот број на телефон за да може секој заинтересиран директно да се јави и да ја провери изјавата. Дури и кога би можело, зоошто би ви верувале?

Да претпоставиме дека сте цврсто убедени дека ова ново сознание треба да биде објавено на Викикниги, бидејќи ако тоа не го направите не би било чесно и професионално. Како би можеле тоа да го направите? За да овој податок биде прифатлив за Викикниги, би морале да стапите во контакт со некој издавач на весник или некоја агенција со добар глас, пример значајните весници во Македонија: ''Дневник'', ''Утрински весник'', ... и нив да им објасните што ви рекол Физичарот. Можеби имате тонски запис од разговорот кој што ќе го приложите, или можеби тие ќе ве интервјуираат. Што и да изберат, вашата приказна ќе помине низ систем на проверки, слично како кога нешто се објавува во некое стручно академско списание, вашата приказна би ја проверил некој новинар, уредникот на весникот, веројатно и нивните адвокати и главниот и одговорен уредник. Физичарот би добил можност да одговори, исто и неговиот издавач, а би бил побаран и коментар од другите членови на академската заедница. Овој начин на контрола и рамнотежа постои за да се осигура дека во весниците ќе се појават точни, вистинити и чесни приказни. Овој процес Викикниги не е во состојба да го понуди и од тие причини многу е вашно Викикниги правилото: '''[[Викикниги:Без оригинални истражувања|без оригинални истражувања]]'''. 

Друга приказна е тоа што поголемиот број од весниците во Македонија не ги задоволуваат овие критериуми, па така речиси по правило секојдневно се објавуваат тенденциозни и непроверени и инепроверливи информации кои имаат за цел да манипулираат со својата некритична читателска публика. Исто така недостатокот на професионални здруженија кои објавуваат стручни списанија од својата област на македонски јазик поради малубројно членство и недостаток на финансиски средтсва, битно се отсликува на можноста за проверливост на исказите и податоците. Дополнителна отежнувачка околност е непостоењето на конзистентност и перманентно одржување на официјалните веб страници на државните органи, почнувајќи од највисоките државни органи па до органите на локална управа, т.е. речиси по правило после менување на владејачката гарнитура се менува и добар дел од податоците на веб страниците на соодветните органи.

Ако некој од весниците ја објави вашата приказна, во тој случај би можеле податоците да ги вклучите во вашата статија на Викикниги. Меѓутоа, ако не можете да најдете некого кој би ја објавил вашата приказна, или ако можете да обезбедите објавување во извор кој нема добар глас, тогаш на вашиот материјал не му е место во Викикниги, ''дури и ако знаете дека е вистинит''.

== Тешко проверливи теми ==
Проверливоста се доведува во знак на прашање кога се работи за статии кои содржат тешко проверливи факти или информации. Ако една статија покрива проблематика, чии факти и информации никогаш претходно не се објавени некаде, или се објавени во извори со сомнителен кредибилитет тогаш тешко се потрвдува вистинитоста на таквите факти и информации. Нивната проверка бара примена на оригинални истражувања, но во правилото '''[[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]]''' се вели дека Викикниги не е место за објавување на [[Викикниги:Без оригинални истражувања|оригинални истражувања]]. Неможноста за проверка според тоа е доволна за бришење на ваквите содржини. 

Некои Викикнигинци тврдат дека проверливоста е единствен критериум за одлучување дали некоја содржина треба да биде задржана или не, па според нив секој проверлив факт треба да биде внесен во статијата. Тие често пати аргументираат дека ''[[Викикниги:Вики не хартија|Вики не е хартија]]'' - пред се мислејќи на фактот дека не постои просторно ограничување.

Некои други Викикнигинци тврдат дека критериумот за проверливости не е доволен, па мора да се вклучат и други услови. Првенствено се нагласува [[Викикниги:значење|значењето]] на исказот. Исто така се тврди дека потпирањето на правилото на проверливост води кон тенденција на собирање на интересни но небитни ситници. Пример, трачевите можат да се проверат во бројни дневни весници, додека пак настаните од минатото тешко се проверуваат во автентични документи. Тие сметаат дека овој пристап е лош бидејќи води кон намалување на кредибилитетот на целиот проект.

Сепак, само затоа што некоја информација може да се провери, не значи дека Викикниги е вистинско место за нејзино објавување. 

==Види исто така==
*[[Викикниги:Што не е Викикниги|Што не е Викикниги]]
*[[Викикниги:Критериуми за вклучување на биографии|Критериуми за вклучување на биографии]] и 
*[[Викикниги:Автобиографија|Автобиографија]] за разјаснување кои критериуми се користат при одлучување дали да се вклучат биографски статии.


{{Начела и напатствија}}</text>
      <sha1>jbamq200ei9ggdcp2d5u38rdm11dw7q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Најважното</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3760</id>
    <revision>
      <id>9078</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:26:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}}|standard-talk}} messagebox&quot; id=&quot;pnutshell&quot; |- | [[Слика:Nutshell.png|35px|alt=|link=]] ||'''Најва...</comment>
      <origin>9078</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="309" sha1="jmh6seu7p8qxxy4xl69g4flp4garm2e" xml:space="preserve">{| class=&quot;{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}}|standard-talk}} messagebox&quot; id=&quot;pnutshell&quot;
|-
| [[Слика:Nutshell.png|35px|alt=|link=]]
||'''Најважното од оваа страница:''' {{#if:{{{2|}}}|*{{{1}}}
*{{{2}}}{{#if:{{{3|}}}|
*{{{3}}}}}|{{{1}}}}}
|}&lt;noinclude&gt;{{template doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jmh6seu7p8qxxy4xl69g4flp4garm2e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Без оригинално истражување</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3761</id>
    <revision>
      <id>9079</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:28:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{начело|ВП:ОИ|ВП:БОИ|ВП:БЕЗ}} {{најважното|Викикниги [[Викикниги:Што не е Викикниги|не]...</comment>
      <origin>9079</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8457" sha1="2z559h36ghm53cah6h7a24ahty3tmts" xml:space="preserve">{{начело|ВП:ОИ|ВП:БОИ|ВП:БЕЗ}}
{{најважното|Викикниги [[Викикниги:Што не е Викикниги|не]] објавува оригинални истражувања или оригинални мисли: сиот материјал во енциклокнигита мора да биде препишан на [[Викикниги:Проверливост|веродостојни објавени извори]].|Статиите не смеат да содржат нови анализи или синтези на издаден материјал кој служи за да се напредне ставот кој не е јасно поддржан од изворите.}}
{{Список на начела}}
'''Викикниги не објавува оригинални истражувања или оригинална мисла.''' Ова вклучува необјавени факти, аргументи, шпекулации и идеи, и сите необјавени анализи или синтеза на објавени материјали која служи за да се дојде до некоја позиција. Тоа подразбира дека Викикниги не е место каде што се објавуваат свои мислења, искуства, аргументи, или заклучоци. 

Цитирањето извори и избегнување на оригинални истражувања се неразделно поврзани. За да покажете дека не сте презентирале оригинални истражувања, мора да цитирате сигурни извори кои директно се поврзани со темата на статијата, а кои директно ги поддржуваат информациите како што се претставени.

„Без свои истражувања“ е еден од трите основни начела за содржината, заедно со [[ВП:НГТ|неутрална гледна точка]] и [[ВП:П|проверливост]]. Заеднички, овие начела го одредуваат типот и квалитетот на материјалот кој е прифатлив во статии. Тие не треба да се толкуваат во изолација од еден на друг и уредниците треба да се запознаат со сите три.


==Извори==
Истражување што се состои од собирање и организирање на материјалот од постоечките извори во рамките на одредбите на овој и други содржински начела се охрабрува: ова е „истражување базирано врз извори“ и тоа е клучно за пишување на една енциклокниги. Сепак, внимавајте да не одите подалеку од она што е изразено во изворите или да ги користите на начини во спротивност со намерата на изворот како што е користиње на материјал надвор од контекст. Накратко: '''држете се до изворите'''. 

'''Ако не можат да се најдат веродостојни независни извори за темата на една статија, Викикниги не треба да има една статија за таа тема.'''

===Веродостојни извори===
{{dablink|[[Викикниги:Веродостојни извори]] пренасочува овде.}}
{{кратенки|ВП:ВИ|ВП:ВЕР}}
{{цитатник|'''Информациите во статиите на Викикниги треба да бидат основани на веродостојни, издадени, неутрални извори со репутација за проверка на фактите и прецизност'''}}Секој материјал кој е оспорен или за кој постои веројатност да биде оспорен мора да биде поддржан од сигурен извор. Материјал за кој не може да се најде  веродостоен извор се смета за оригинално истражување. Единствениот начин на кој може да се покаже дека Вашите уредувања не доаѓаат под оваа категорија е да се произведе веродостоен објавен извор кој го содржи истиот материјал. Дури и со добро покриен материјал со извори, сепак, ако се користи надвор од контекст или за да се напредне позиција која не е директно и експлицитно поддржана од изворот кој се користи, Вие како уредувач се ангажирате во оригинално истражување; видете подолу.

Општо, најсигурни извори се: 
*Весници и списанија од почитувани и утврдени новински агенции;
*Рецензирани научни списанија и книги објавени во универзитетските печатници; 
*Книги објавени од почитувани и утврдени издавачки куќи;
*Учебници на универзитетско ниво; 
По правило: ''колку повеќе луѓе'' се ангажирани во проверка на фактите, анализа на правни прашања, како и преглед на пишувањето — ''толку подоверливо е изданието''. Материјал објавен од себе, дали на хартија или на интернет, обично не се смета за доверлив. 

Од друга страна, извори БЕЗ контрола од уредници се општо неверодостојни. Овде се вклучуваат (но не се ограничени само на): блогови, мрежни форуми, обожавателски мрежни места, книги издадени од непроверени издаваштва и други слични извори. Општо, ако секој може да објави информација без никој друг да ја проверува и рецензира таа информација, тогаш тој извор е најверојатно неверодостоен.

Ако сте во можност да откриете нешто ново, Викикниги не е место за премиера на такво откритие. Откако Вашето откритие е презентирано во сигурен извор, тогаш може да се цитира како извор.

===Користење на извори===
Информациите во една статија мора да се проверливи од цитираните наводи. Изјавите во статиите општо не треба да се потпрат на нејасни и непостојани пасуси, ниту пак на попатни коментари. Пасусите отворени за многу толкувања треба прецизно да се наведат или избегнат. Краткиот преглед на интензивна расправа треба да биде одраз на заклучоците на авторот на изворот. Создавањето заклучоци кои не се очигледни во наводите е оригинално истражување, без оглед на типот на изворот. Важно е наводите да се цитирани во контекст и на тема.


{{Начела и напатствија}}</text>
      <sha1>2z559h36ghm53cah6h7a24ahty3tmts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Учтивост</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3762</id>
    <redirect title="Викикниги:Пристојност" />
    <revision>
      <id>9080</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:35:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Викикниги:Пристојност]]</comment>
      <origin>9080</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" sha1="jgdxwd9lob7xh03nexcdkyuvi6w6qdv" xml:space="preserve">#пренасочување [[Викикниги:Пристојност]]</text>
      <sha1>jgdxwd9lob7xh03nexcdkyuvi6w6qdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Пристојност</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3763</id>
    <revision>
      <id>9081</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:36:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{принцип|ВП:УЧТ|ВП:ЦИВИЛ}} {{најважното |Учествувајте на проектов со почит и разбирањ...</comment>
      <origin>9081</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12405" sha1="fra2hlg1zrhfzc25mmsruymvozzwx29" xml:space="preserve">{{принцип|ВП:УЧТ|ВП:ЦИВИЛ}}
{{најважното
|Учествувајте на проектов со почит и разбирање кон другите.
|Не ги игнорирајте позициите и заклучоците на другите.
|Обидете се да ги обесхрабрите останатите да не бидат неучтиви и одбегнувајте вознемирување на други уредувачи секогаш кога тоа е можно.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;''Ова начело не е оружје кое можете да го употребувате против други придонесувачи.''}}

'''Пристојноста''' е основното и најважното начело за поведение на Викикниги. Неговата примена е задолжителна при уредувањето на статии, при пишувањето на коментари на страниците за разговор, а исто така и при опишувањето на уредувањата. Неучтивоста може кратко да се опише како ''однесување кое придонесува за создавање на атмосфера, која создава конфликти и непочитување''. Според принципите и напатствијата на Викикниги, сите корисници се должни во меѓусебните односи да бидат учтиви.

== Проблеми ==

Викикниги е отворена за сите оние коишто сакаат да придонесат во зголемувањето на нејзиниот број на статии и во подобрувањето на постоечките статии. Сепак, на Викикниги на македнски јазик односите меѓу сите корисници не се најдобри. Создавањето на конфликтни ситуации директно влијае на квалитетот на уредувањата. Во таквите конфликтни ситуации, понекогаш е тешко да дојде до откажување од субјективната оценка на некои корисници. Најчесто уредувањата на корисниците се читки, разбирливи и со објаснување на внесените измени, но понекогаш се случува да дојде до жестокост. Од друга страна, има корисници кои многу чувствително реагираат на промените направени на нивните уредувања, бидејќи сметаат дека дури се менува значењето на она што го имаат напишано.

Сувите коментари, кои се даваат како опис на извршените уредување не секогаш се веродостојни и понекогаш знаат да се косат со вистински направените промени. Една ваква ситуација може да доведе до создавање на несакани проблеми од многу поголеми размери. Навлезени во проблеми, корисниците помалку помислуваат на уредување на статии, а повеќе на «победа» над «непријателот».

== Примери ==

=== Ситни примери ===
* употреба на грубости;
* недолични описи при опишување на уредувањата;
* понижување на корисникот, поради неговите познавања од јазикот или поради неговиот избор на зборови;
* преувеличување на личниот степен на образование и личните познавања и омаловажување на туѓите (на пр. «Јас сум доктор на науки, а кој си ти?»)
* прекршување на нормативната лексика, со употреба на [[безобразност|несвојствени зборови]] за оценка на другите корисници, како «глупак», «прост», «будала» и др. (исто така е забрането да се употребуваат вакви зборови, со испуштање или замена на букви);
* непромислена осуда за недостојност од било кој вид.

=== Сериозни примери ===
{{main|Викикниги:Без лични напади}}
* зли намери и провокации;
* груби навреди на другите корисници, кои вклучуваат расна, национална, полова и возрасна навреда;
* [[Викикниги:Вандализам|вандализам]] на туѓа корисничка страница;
* намерно откривање на идентитетот на некој корисник;
* давање на недолични предлози и совети.

== Какви проблеми носи неучтивоста? ==
Неучтивоста:
* убедува некои корисници да изгубат желба да извршат некоја работа;
* ги раздразнува корисниците да влезат во неконструктивни спорови и ги провоцира на одредена грубост и агресивност;
* го принудува противникот во спорот да се погрижи за обезбедување на самоодбрана, што води кон придобивката на другите мислења и формирањето на консензус на тој начин;
* ја уништува верата во добрите намери и на тој начин го попречува решавањето на дадениот проблем и идните конфликти;
* води до трошење на време за решавање на конфликтите, наместо за уредување на нови или подобрување на постоечките статии;
* води до промена на мислењето на корисниците за целите или нивно погрешно поимање;
* ја претвора Викикниги во некомфорна и недружељубива средина соскриено чувство на можна опасност.

== Општи предлози ==

=== За спречување на неучтивоста на Викикниги ===
* Не дозволувајте за конфликтот да дознаат и останатите корисници.
* Во случај на неопходност, предложете му на корисникот пауза, со која би се намалил нтензитетот на конфликтот и по одреден временски период би се создале услови за негово решавање. Како додаток на ова, може слободно да побарате од некој администратор да ја заштити страницата, која е предмет на конфликтот од понатамошни уредувања, со што страстите ќе бидат смирени.
* Охрабрувајте ги оние, кои се обидуваат со учтивост, против грубоста и жестокоста да го решат конфликтот.
* Искористете факторот на влијанието на заедницата, кој се однесува на неодобрување на секоја направена грубост.
* Имајте на ум, во прв ред за решавање на проблемот да барате компромиси.
* Предложете им на некои корисници, да не уредуваат определен период на конфликтни теми.
* Дејствувајте, со помислата дека на проект како Викикниги невозможно е да се избегне неучтивоста, но во тој случај не реагирајте со неучтивост.
* Охрабрете доволен број на учесници да учествуваат во развој на проектот.

=== Намалување на учинокот ===
* Одговарајте на конструктивен начин, обидувајќи се да омекнете конфликтот.
* Не реагирајте на навредливи коментари, туку игнорирајте ги.
* Доколку веќе сте реагирале, обидете се тоа да биде учтиво и со почит. Во таков случај, многу корисници може да го прифатат Вашиот коректен стил на однесување.
* Не го засилувајте значењето на конфликтите, туку обидете се да го маргинализирате.
* Игнорирајте ја свесната грубост и замислете си дека ја нема. Со тоа може да создадете лик, кој соодветствува во решавањето на проблемите на нарушителите и заедницата.
* Повремено, повлекувајте се од зоната на конфликти. Викикниги е голем проект и во меѓувреме може да се поработи на нешто друго, па кога стратстите ќе се смират повторно да се вратите на проблемот.
* Однесувајте се со корисниците како со колеги, со кои долго време работите заедно на проектот. Употребувајте ги изразите: «Благодарам», «Жал ми е», «Извинете», «Поздрав», «Знам дека и двајцата сакаме да биде подобро, ајде да најдеме компромис» и сл.
* Избегнувајте го негативното однесување кон корисниците во страници за разговор, во кои има коректни коментари.

=== Отфрлање на неетички коментари ===
* Отстранувајте ги грубите коментари од страниците за разговор или заменувајте ги со поучтиви. (Промените на навредливите зборови се дозволени само доколку со нивната промена се зачува смислата на реченицата. Во спротивно промените се забранети.)
* Отстранете ги навредливите коментари од страницата за разговор. (Истите остануваат во историјата на страницата и во секој момент може да се најдат)
* Во одредени случаи, кога не сте сигурни дали да го избришете навредливиот коментар или да ги замените навредливите зборови со учтиви, обратете се и за тоа прашајте некој [[Викикниги:Администратори|администратор]].

== Видете исто така ==
* [[Викикниги:Без лични напади]]

{{Принципи и напатствија}}</text>
      <sha1>fra2hlg1zrhfzc25mmsruymvozzwx29</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Nowrap begin</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3764</id>
    <revision>
      <id>9082</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:39:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;span style=&quot;white-space:nowrap&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;  [[Категорија:Шаблони за форматирање|{{PAGENAME}}]]</comment>
      <origin>9082</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" sha1="pyxppjm1xeks44bod1rc6xlgnulx4bx" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;span style=&quot;white-space:nowrap&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Шаблони за форматирање|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>pyxppjm1xeks44bod1rc6xlgnulx4bx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:·w</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3765</id>
    <revision>
      <id>9083</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:40:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&amp;nbsp;&lt;b&gt;·&lt;/b&gt;&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;white-space:nowrap&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;  Категорија:Шаблони за формати...</comment>
      <origin>9083</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="170" sha1="gj8jqljcuf1dnstkjkhyoptzbi7n5yl" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&amp;nbsp;&lt;b&gt;·&lt;/b&gt;&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;white-space:nowrap&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Шаблони за форматирање|Wrap·]]</text>
      <sha1>gj8jqljcuf1dnstkjkhyoptzbi7n5yl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Превметни</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3766</id>
    <revision>
      <id>9084</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:42:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#switch: {{NAMESPACE: {{{1}}} }}  |#default = {{FULLPAGENAME: {{{1}}} }} &lt;!-- eg &quot;User:Foo&quot; --&gt;  |{{ns:0}} =      {{#ifeq: {{NAMESPACE: {{{1}}} }} | {{...</comment>
      <origin>9084</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="421" sha1="q6w73yfh3i0anvd89wdy5wvhg0fw8uo" xml:space="preserve">{{#switch: {{NAMESPACE: {{{1}}} }}
 |#default = {{FULLPAGENAME: {{{1}}} }} &lt;!-- eg &quot;User:Foo&quot; --&gt;
 |{{ns:0}} = 
    {{#ifeq: {{NAMESPACE: {{{1}}} }} | {{NAMESPACE: Шаблон{{{1}}} }}
      | Шаблон:{{{1}}}            &lt;!-- no leading colon, eg &quot;Foo&quot; --&gt;
      | {{PAGENAME: {{{1}}} }}      &lt;!-- leading colon, eg &quot;:Foo&quot;, so we want the article --&gt;
    }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{документација}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>q6w73yfh3i0anvd89wdy5wvhg0fw8uo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Nowrap end</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3767</id>
    <revision>
      <id>9085</id>
      <timestamp>2013-03-29T14:43:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;  [[Категорија:Шаблони за форматирање|{{PAGENAME}}]]</comment>
      <origin>9085</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="127" sha1="mh6va6957qcdwi5rfjv273q8wac9o4q" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

[[Категорија:Шаблони за форматирање|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>mh6va6957qcdwi5rfjv273q8wac9o4q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Clear</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3768</id>
    <revision>
      <id>9092</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:29:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}</comment>
      <origin>9092</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="1zojnpntrzqi8wifbdkdlfy9v1rfw1q" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;clear:both&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}</text>
      <sha1>1zojnpntrzqi8wifbdkdlfy9v1rfw1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Babel</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3769</id>
    <revision>
      <id>9093</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:30:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| class=&quot;Userboxes&quot; style=&quot;float: {{{align|right}}}; margin-left: {{{left|1}}}em; margin-bottom: {{{bottom|0.5}}}em; width: {{{width|248}}}px; border: {...</comment>
      <origin>9093</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5782" sha1="duwgdpdz7wix28fnn7ky624l3009u6v" xml:space="preserve">{| class=&quot;Userboxes&quot; style=&quot;float: {{{align|right}}}; margin-left: {{{left|1}}}em; margin-bottom: {{{bottom|0.5}}}em; width: {{{width|248}}}px; border: {{{bordercolor|#99B3FF}}} solid {{{solid|1}}}px; clear: {{{align|right}}}; color: {{{textcolor|#000000}}}; {{{extra-css|}}}&quot;
|-
! style=&quot;background-color: {{{color|inherit}}}; text-align: center&quot; colspan=&quot;10&quot; | {{{header|[[Викикниги:Вавилон]]}}}
|-
| style=&quot;vertical-align:middle !important&quot; | {{#if:{{{1|}}}|{{Корисник {{{1}}}}}|&lt;div style=&quot;text-align:center&quot;&gt;Овој корисник не може да чита или пишува на било каков јазик. Потребна е помош.&lt;/div&gt;
}}{{#if:{{{2|}}}|{{Корисник {{{2}}}}}
}}{{#if:{{{3|}}}|{{Корисник {{{3}}}}}
}}{{#if:{{{4|}}}|{{Корисник {{{4}}}}}
}}{{#if:{{{5|}}}|{{Корисник {{{5}}}}}
}}{{#if:{{{6|}}}|{{Корисник {{{6}}}}}
}}{{#if:{{{7|}}}|{{Корисник {{{7}}}}}
}}{{#if:{{{8|}}}|{{Корисник {{{8}}}}}
}}{{#if:{{{9|}}}|{{Корисник {{{9}}}}}
}}{{#if:{{{10|}}}|{{Корисник {{{10}}}}}
}}{{#if:{{{11|}}}|{{Корисник {{{11}}}}}
}}{{#if:{{{12|}}}|{{Корисник {{{12}}}}}
}}{{#if:{{{13|}}}|{{Корисник {{{13}}}}}
}}{{#if:{{{14|}}}|{{Корисник {{{14}}}}}
}}{{#if:{{{15|}}}|{{Корисник {{{15}}}}}
}}{{#if:{{{16|}}}|{{Корисник {{{16}}}}}
}}{{#if:{{{17|}}}|{{Корисник {{{17}}}}}
}}{{#if:{{{18|}}}|{{Корисник {{{18}}}}}
}}{{#if:{{{19|}}}|{{Корисник {{{19}}}}}
}}{{#if:{{{20|}}}|{{Корисник {{{20}}}}}
}}{{#if:{{{21|}}}|{{Корисник {{{21}}}}}
}}{{#if:{{{22|}}}|{{Корисник {{{22}}}}}
}}{{#if:{{{23|}}}|{{Корисник {{{23}}}}}
}}{{#if:{{{24|}}}|{{Корисник {{{24}}}}}
}}{{#if:{{{25|}}}|{{Корисник {{{25}}}}}
}}{{#if:{{{26|}}}|{{Корисник {{{26}}}}}
}}{{#if:{{{27|}}}|{{Корисник {{{27}}}}}
}}{{#if:{{{28|}}}|{{Корисник {{{28}}}}}
}}{{#if:{{{29|}}}|{{Корисник {{{29}}}}}
}}{{#if:{{{30|}}}|{{Корисник {{{30}}}}}
}}{{#if:{{{31|}}}|{{Корисник {{{31}}}}}
}}{{#if:{{{32|}}}|{{Корисник {{{32}}}}}
}}{{#if:{{{33|}}}|{{Корисник {{{33}}}}}
}}{{#if:{{{34|}}}|{{Корисник {{{34}}}}}
}}{{#if:{{{35|}}}|{{Корисник {{{35}}}}}
}}{{#if:{{{36|}}}|{{Корисник {{{36}}}}}
}}{{#if:{{{37|}}}|{{Корисник {{{37}}}}}
}}{{#if:{{{38|}}}|{{Корисник {{{38}}}}}
}}{{#if:{{{39|}}}|{{Корисник {{{39}}}}}
}}{{#if:{{{40|}}}|{{Корисник {{{40}}}}}
}}{{#if:{{{41|}}}|{{Корисник {{{41}}}}}
}}{{#if:{{{42|}}}|{{Корисник {{{42}}}}}
}}{{#if:{{{43|}}}|{{Корисник {{{43}}}}}
}}{{#if:{{{44|}}}|{{Корисник {{{44}}}}}
}}{{#if:{{{45|}}}|{{Корисник {{{45}}}}}
}}{{#if:{{{46|}}}|{{Корисник {{{46}}}}}
}}{{#if:{{{47|}}}|{{Корисник {{{47}}}}}
}}{{#if:{{{48|}}}|{{Корисник {{{48}}}}}
}}{{#if:{{{49|}}}|{{Корисник {{{49}}}}}
}}{{#if:{{{50|}}}|{{Корисник {{{50}}}}}
}}{{#if:{{{51|}}}|{{Корисник {{{51}}}}}
}}{{#if:{{{52|}}}|{{Корисник {{{52}}}}}
}}{{#if:{{{53|}}}|{{Корисник {{{53}}}}}
}}{{#if:{{{54|}}}|{{Корисник {{{54}}}}}
}}{{#if:{{{55|}}}|{{Корисник {{{55}}}}}
}}{{#if:{{{56|}}}|{{Корисник {{{56}}}}}
}}{{#if:{{{57|}}}|{{Корисник {{{57}}}}}
}}{{#if:{{{58|}}}|{{Корисник {{{58}}}}}
}}{{#if:{{{59|}}}|{{Корисник {{{59}}}}}
}}{{#if:{{{60|}}}|{{Корисник {{{60}}}}}
}}{{#if:{{{61|}}}|{{Корисник {{{61}}}}}
}}{{#if:{{{62|}}}|{{Корисник {{{62}}}}}
}}{{#if:{{{63|}}}|{{Корисник {{{63}}}}}
}}{{#if:{{{64|}}}|{{Корисник {{{64}}}}}
}}{{#if:{{{65|}}}|{{Корисник {{{65}}}}}
}}{{#if:{{{66|}}}|{{Корисник {{{66}}}}}
}}{{#if:{{{67|}}}|{{Корисник {{{67}}}}}
}}{{#if:{{{68|}}}|{{Корисник {{{68}}}}}
}}{{#if:{{{69|}}}|{{Корисник {{{69}}}}}
}}{{#if:{{{70|}}}|{{Корисник {{{70}}}}}
}}{{#if:{{{71|}}}|{{Корисник {{{71}}}}}
}}{{#if:{{{72|}}}|{{Корисник {{{72}}}}}
}}{{#if:{{{73|}}}|{{Корисник {{{73}}}}}
}}{{#if:{{{74|}}}|{{Корисник {{{74}}}}}
}}{{#if:{{{75|}}}|{{Корисник {{{75}}}}}
}}{{#if:{{{76|}}}|{{Корисник {{{76}}}}}
}}{{#if:{{{77|}}}|{{Корисник {{{77}}}}}
}}{{#if:{{{78|}}}|{{Корисник {{{78}}}}}
}}{{#if:{{{79|}}}|{{Корисник {{{79}}}}}
}}{{#if:{{{80|}}}|{{Корисник {{{80}}}}}
}}{{#if:{{{81|}}}|{{Корисник {{{81}}}}}
}}{{#if:{{{82|}}}|{{Корисник {{{82}}}}}
}}{{#if:{{{83|}}}|{{Корисник {{{83}}}}}
}}{{#if:{{{84|}}}|{{Корисник {{{84}}}}}
}}{{#if:{{{85|}}}|{{Корисник {{{85}}}}}
}}{{#if:{{{86|}}}|{{Корисник {{{86}}}}}
}}{{#if:{{{87|}}}|{{Корисник {{{87}}}}}
}}{{#if:{{{88|}}}|{{Корисник {{{88}}}}}
}}{{#if:{{{89|}}}|{{Корисник {{{89}}}}}
}}{{#if:{{{90|}}}|{{Корисник {{{90}}}}}
}}{{#if:{{{91|}}}|{{Корисник {{{91}}}}}
}}{{#if:{{{92|}}}|{{Корисник {{{92}}}}}
}}{{#if:{{{93|}}}|{{Корисник {{{93}}}}}
}}{{#if:{{{94|}}}|{{Корисник {{{94}}}}}
}}{{#if:{{{95|}}}|{{Корисник {{{95}}}}}
}}{{#if:{{{96|}}}|{{Корисник {{{96}}}}}
}}{{#if:{{{97|}}}|{{Корисник {{{97}}}}}
}}{{#if:{{{98|}}}|{{Корисник {{{98}}}}}
}}{{#if:{{{99|}}}|{{Корисник {{{99}}}}}
}}{{#if:{{{100|}}}|{{Корисник {{{100}}}}}
}}{{{special-boxes|}}}
|-
| style=&quot;background-color: {{{color|inherit}}}; text-align: center;&quot; colspan=&quot;10&quot; | {{{footer|[[:Категорија:Корисници по јазици|Пребарајте ги корисничките јазици]]}}}
|}&lt;noinclude&gt;{{clear}}{{template doc}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;</text>
      <sha1>duwgdpdz7wix28fnn7ky624l3009u6v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:User en</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3770</id>
    <revision>
      <id>9094</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:31:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;float:left;border:solid #6ef7a7 1px;margin:1px;&quot;&gt; {| cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:#c5fcdc;&quot; | style=&quot;width:45px;height:45px;...</comment>
      <origin>9094</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="678" sha1="k7ugqkpfpymr3au1tod7nlq87gjgs65" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;float:left;border:solid #6ef7a7 1px;margin:1px;&quot;&gt;
{| cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:#c5fcdc;&quot;
| style=&quot;width:45px;height:45px;background:#6ef7a7;text-align:center;font-size:14pt;&quot; | '''[[Англиски јазик|en]]'''
| style=&quot;font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em;&quot; | This user is a '''[[:Категорија:Корисник en-N|native]]''' speaker of '''[[:Категорија:Корисник en|English]]'''.[[Категорија:Корисник en|{{PAGENAME}}]][[Категорија:Корисник en-N|{{PAGENAME}}]]
|}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;br clear=&quot;all&quot;/&gt;

* [[Шаблон:Корисник en-5|претходно ниво]]</text>
      <sha1>k7ugqkpfpymr3au1tod7nlq87gjgs65</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:N/A</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3771</id>
    <revision>
      <id>9095</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:31:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;noinclude&gt;{| class=&quot;wikitable&quot; |- |&lt;/noinclude&gt;style=&quot;background: #ececec; color: grey; vertical-align: middle; text-align: {{{align|center}}}; {{{style...</comment>
      <origin>9095</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="206" sha1="lb037l0smk7q6mdjsyare4yb505avft" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
|&lt;/noinclude&gt;style=&quot;background: #ececec; color: grey; vertical-align: middle; text-align: {{{align|center}}}; {{{style|}}}&quot; class=&quot;table-na&quot; | {{{1|&lt;small&gt;Н/П&lt;/small&gt;}}}</text>
      <sha1>lb037l0smk7q6mdjsyare4yb505avft</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Td</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3772</id>
    <revision>
      <id>9096</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:31:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;td style=&quot;width:1px;&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/includeonly&gt;</comment>
      <origin>9096</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" sha1="9s19jrs3v7gbmee1slhpmqcwpyu2vge" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;td style=&quot;width:1px;&quot;&gt;&lt;/td&gt;&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>9s19jrs3v7gbmee1slhpmqcwpyu2vge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Edi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3773</id>
    <revision>
      <id>9097</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:32:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;small class=&quot;editlink noprint plainlinksneverexpand&quot;&gt;[{{fullurl:Шаблон:{{{1}}}|action=edit}} {{{2|+/-}}}]&lt;/small&gt;&lt;noinclude&gt; ---- :The default lin...</comment>
      <origin>9097</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="677" sha1="tl85cwvfvdy2ykwt8w3ewnmv9y6wr0e" xml:space="preserve">&lt;small class=&quot;editlink noprint plainlinksneverexpand&quot;&gt;[{{fullurl:Шаблон:{{{1}}}|action=edit}} {{{2|+/-}}}]&lt;/small&gt;&lt;noinclude&gt;
----
:The default link text for {{Tlx|edi|xyz}} is +/-: {{edi|xyz}}
:{{Tlx|edi|xyz&amp;#124;}} with blank link text results in: {{edi|xyz|}}
:{{Tlx|edi|xyz|arbitrary link text}}&amp;#160; results in: {{edi|xyz|arbitrary link text}}
;Види исто така
:{{lts|Ed}}
:{{lts|Edi}}
:{{ltsmeta|Ed}}
:{{ltsmeta|Edi}}
:{{lts|Ed right}}
:{{lts|Edit}}
:{{lts|Ed2}}
:{{lts|Ed right2}}

[[Категорија:Прирачни шаблони|{{PAGENAME}}]]
[[Категорија:Шаблони за внатрешни врски|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tl85cwvfvdy2ykwt8w3ewnmv9y6wr0e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Lts</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3774</id>
    <redirect title="Предлошка:Ншк" />
    <revision>
      <id>9098</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:33:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Ншк]]</comment>
      <origin>9098</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" sha1="gd8iauk16xcav7ee0xeqv5g7npqf5nh" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Ншк]]</text>
      <sha1>gd8iauk16xcav7ee0xeqv5g7npqf5nh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Ншк</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3775</id>
    <revision>
      <id>9099</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:34:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[:Шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Шаблон:{{ucfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}]]&amp;#160;&lt;tt&gt;(&lt;/tt&gt;&lt;small&gt;[{{fullurl:Шабло...</comment>
      <origin>9099</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="598" sha1="clc2l9svf9rxn6br90awk9ut5md0rt2" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[:Шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Шаблон:{{ucfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}]]&amp;#160;&lt;tt&gt;(&lt;/tt&gt;&lt;small&gt;[{{fullurl:Шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=edit}} уреди]&amp;#160;[[:Разговор за шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|разговор]]&amp;#160;[{{fullurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|limit=500}} врски]&amp;#160;[{{fullurl:Шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=history}} историја]&lt;/small&gt;&lt;tt&gt;)&lt;/tt&gt;&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Категорија:Шаблони за внатрешни врски|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>clc2l9svf9rxn6br90awk9ut5md0rt2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:User mk-0</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3776</id>
    <redirect title="Предлошка:Корисник mk-0" />
    <revision>
      <id>9100</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:35:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Корисник mk-0]]</comment>
      <origin>9100</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="2c52lwrlnkmtifkkg8t4o8qvyuzgj3p" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Шаблон:Корисник mk-0]]</text>
      <sha1>2c52lwrlnkmtifkkg8t4o8qvyuzgj3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Корисник mk-0</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3777</id>
    <revision>
      <id>9101</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:36:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;float:left;border:solid #CCCC00 1px;margin:1px&quot;&gt; {| cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:#ffe0e8&quot; | style=&quot;width:45px;height:45px;ba...</comment>
      <origin>9101</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="648" sha1="o40bq9ow4pl3w3ijkqvzq7t0oiv85dv" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;float:left;border:solid #CCCC00 1px;margin:1px&quot;&gt;
{| cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:#ffe0e8&quot;
| style=&quot;width:45px;height:45px;background:#ffb3b3;text-align:center;font-size:14pt&quot; | '''[[Македонски јазик|mk]]-0'''
| style=&quot;font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em&quot; | Корисникот воопшто '''[[:Категорија:Корисник mk-0|не разбира]] македонски'''. [[Категорија:Корисник mk-0|{{PAGENAME}}]]
|}&lt;/div&gt;
&lt;noinclude&gt;

{{јазици|македонски|mk}}

[[Категорија:Кориснички шаблони mk|mk-0]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>o40bq9ow4pl3w3ijkqvzq7t0oiv85dv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Navbox/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3778</id>
    <revision>
      <id>9102</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{потстраница за документација}}  Овој шаблон овозможува некој :en:Wikipedia:Navigational templates|...</comment>
      <origin>9102</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21582" sha1="19olqol6d816ncslu9nnefpxppqp0j3" xml:space="preserve">{{потстраница за документација}}

Овој шаблон овозможува некој [[:en:Wikipedia:Navigational templates|навигациски шаблон]] релативно брзо да биде нагоден со наведување на една или повеќе списоци на врски. Тој е многу сличен по изглед со {{шв|Navbox generic}}, со некои однапред нагодени стилови кои треба да функционираат за повеќето навигациони шаблони. Не е препорачливо да се модификуваат однапред нагодените стилови  иако ако некој тоа сака, може да го прави.

== Користење ==
Ве молиме избришете ги параметрите за кои нема зададено вредности

&lt;pre&gt;{{Навкутија
|name    = {{subst:PAGENAME}}
|state   = 
|title   = 
|image   = 
|above   = 

|group1  = 
|list1   = 
|group2  = 
|list2   = 
 ...
|group20 = 
|list20  = 

|below   = 
}}&lt;/pre&gt;

==Список на параметри==
{| align=right |width=245px
|-
| &amp;nbsp; &lt;!--лева маргина на табела--&gt;
|
{{Navbox
|name = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|titlestyle = background:#DDDDDD; border-style:inset; border-width:2px;
|groupstyle = background:#EEEEF0; border-style:inset; border-width:2px;
|liststyle = border-style:inset; border-width:2px;
|abovestyle = background:#EEEEF0; border-style:inset; border-width:2px;
|belowstyle = background:#EEEEF0; border-style:inset; border-width:2px;
|image = {{{image}}}
|title = {{{title}}}
|above = {{{above}}}
|group1 = {{{group1}}}
|list1 = {{{list1}}}
|group2 = {{{group2}}}
|list2 = {{{list2}}}
|list3 = {{{list3}}} ''without {{{group3}}}''
|group4 = {{{group4}}}
|list4 = {{{list4}}}
|below = {{{below}}}&lt;br/&gt;See alternate navbox formats under: [[#Layout of table|''Layout of table'']]
}}
|}
Овој шаблон (navbox) користи  мали букви за називите на параметрите, како што е прикажано во кутијата (десно). Задолжителните параметри ''name'' и ''title'' ќе создадат едноредна кутија ако другите параметри се изостават.
&lt;br/&gt;

Употребата на слики и групи е можна со одредени ограничувања, објаснети во ''[[#Parameter descriptions|Опис на параметрите]]'', каде друг параметар (''&quot;leftimage&quot;'' ) може да ја замени цела група.

Notice &quot;group1&quot; (etc.) is optional, as are sections named &quot;above/below&quot;.
{{-}}
Краток список на параметри:

:&lt;code&gt;name -&lt;/code&gt; Назив на шаблонот.
:&lt;code&gt;title -&lt;/code&gt; текст во насловот на кутијата, пример: &lt;nowiki&gt;[[Widget stuff]]&lt;/nowiki&gt;.
:&lt;code&gt;state - autocollapse, show, collapsed&lt;/code&gt;, или &lt;/code&gt;plain&lt;/code&gt; (статус на кутијата за експанзија,
:::каде &quot;autocollapse&quot; ги сокрива натрупаните навигациски кутии; &quot;plain&quot; го брише &quot;[hide]&quot; копчето).

:&lt;code&gt;titlestyle - &lt;/code&gt;a CSS style for the title-bar, such as: &lt;code&gt;background:gray;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;groupstyle - &lt;/code&gt;a CSS style for the group-cells, such as: &lt;code&gt;background:lightgray;&lt;/code&gt;

:&lt;code&gt;image - &lt;/code&gt;an optional right-side image (coded as the whole image tag: &lt;nowiki&gt;[[Image:XX.jpg|90px]]&lt;/nowiki&gt; ).
:&lt;code&gt;leftimage - &lt;/code&gt;an optional left-side image, replacing group-cells (coded as the whole image tag).

:&lt;code&gt;above - &lt;/code&gt;text to appear above the group/list section (could be a list of overall wikilinks).

:&lt;code&gt;group&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt; - &lt;/code&gt;the left-side text before list-n (if group-n omitted, list-n starts at left of box).
:&lt;code&gt;list&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt; - &lt;/code&gt;text listing wikilinks, often separated by middot templates, such as: [&lt;font/&gt;[A]]&lt;code&gt;{&lt;font/&gt;{·}}&lt;/code&gt; [&lt;font/&gt;[B]]
:&lt;code&gt;below - &lt;/code&gt;optional text to appear below the group/list section.
:&lt;code&gt;navbar - &lt;/code&gt;title-bar nav link (default: &lt;code&gt;Tnavbar&lt;/code&gt; for &lt;small&gt;v • d • e&lt;/small&gt; links; &quot;navbar=plain&quot; will omit).

Further details, and complex restrictions, are explained below under section ''[[#Parameter descriptions|Parameter descriptions]]''. See some alternate navbox formats under: [[#Layout of table|''Layout of table'']].

==Опис на параметрите==
===Задолжителни параметри===
:; ''name''
:: Назив на шаблонот, кој што е потребен за &quot;v{{·}} d{{·}} e&quot; (&quot;view{{·}} discuss{{·}} edit&quot;) links to work properly on all pages where the template is used. You can enter &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:PAGENAME}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; for this value as a shortcut.

:; ''title''
:: Text that appears centered in the top row of the table. It is usually the template's topic, i.e. a succinct description of the body contents. This should be a single line, but if a second line is needed, use &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{-}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; to ensure proper centering.

: '''''list&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''''' ('''''body''''' may be used in place of '''''list1''''')  
::  (i.e. ''list1'', ''list2'', etc.) The body of the template, usually a list of links. Format is inline, although the text can be entered on separate lines if the entire list is enclosed within &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;div&gt; &lt;/div&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.  At least one ''list'' parameter is required; each additional ''list'' is displayed in a separate row of the table. Each ''list&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'' may be preceded by a corresponding ''group&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'' parameter, if provided (see below).

===Изборни параметри===

====Cells====
:; ''group&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''
:: (i.e. ''group1'', ''group2'', etc.) If specified, text appears in a header cell displayed to the left of ''list&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''. If omitted, ''list&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'' uses the full width of the table.

:; ''image''
:: An image to be displayed in a cell below the title and to the right of the body (the groups/lists). For the image to display properly, the ''list1'' parameter must be specified. The ''image'' parameter accepts standard wikicode for displaying an image, i.e.
::: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[Image:Example.jpg|100px]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;

:; ''imageleft''
:: An image to be displayed in a cell below the title and to the left of the body (lists). For the image to display properly, the ''list1'' parameter must be specified and no groups can be specified. The ''imageleft'' parameter accepts standard wikicode for displaying an image, i.e.
::: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[Image:Example.jpg|100px]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;

:; ''above''
:: A full-width cell displayed between the titlebar and first group/list, i.e. ''above'' the template's body (groups, lists and image). In a template without an image, ''above'' behaves in the same way as the ''list1'' parameter without the ''group1'' parameter.

:; ''below''
:: A full-width cell displayed ''below'' the template's body (groups, lists and image). In a template without an image, ''below'' behaves in the same way as the template's final ''list&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'' parameter without a ''group&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;'' parameter. For an example of the ''below'' parameter in use, see {{tl|Lists of the provinces and territories of Canada}}.

====Стилови====
Употребата на стилови не се препорачува за одржување на конзистентноста  на шаблоните и страниците на Викикниги. И покрај тоа, постојат опции за модифицирање на стилови.

:; ''titlestyle''
:: [[Cascading Style Sheets|CSS]] styles to apply to ''title'', most often the titlebar's background color:
::: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;titlestyle = background:&lt;/nowiki&gt;''#nnnnnn'';&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;titlestyle = background:&lt;/nowiki&gt;''name'';&lt;/code&gt;

:; ''bodystyle''
:: Specifies [[Cascading Style Sheets|CSS]] styles to apply to the template body. The shorter name ''style'' may be used when no other style parameters are specified. This option should be used sparingly as it can lead to visual inconsistencies. Examples:
::: &lt;code&gt;background:#''nnnnnn'';&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;width:''N''&amp;nbsp;[em/%/px or width:auto];&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;float:[''left/right/none''];&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;clear:[''right/left/both/none''];&lt;/code&gt;

:; ''groupstyle''
:: CSS styles to apply to the ''groupN'' cells. This option overrides any styles that are applied to the entire table. Examples:
::: &lt;code&gt;background:#''nnnnnn'';&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;text-align:[''left/center/right''];&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;vertical-align:[''top/middle/bottom''];&lt;/code&gt;

:; ''liststyle''
:: CSS styles to apply to all lists. Overruled by the ''oddstyle'' and ''evenstyle'' parameters (if specified) below.

:; ''oddstyle''
:; ''evenstyle''
::Applies to odd/even list numbers.  Overrules styles defined by ''liststyle''.  The default behavior is to add striped colors (white and gray) to odd/even rows, respectively, in order to improve readability.  These should not be changed except in extraordinary circumstances.

:; ''abovestyle''
:; ''belowstyle''
:: CSS styles to apply to the top cell (specified via the ''above'' parameter) and bottom cell (specified via the ''below'' parameter). Typically used to set background color or text alignment:
::: &lt;code&gt;background:#''nnnnnn'';&lt;/code&gt;
::: &lt;code&gt;text-align:[''left/center/right''];&lt;/code&gt;

===== Однапред нагодени стилови =====

The style settings listed here are those that editors using the navbox change most often. The other more complex style settings were left out of this list to keep it simple.

:&lt;code&gt;titlestyle   = background:#ccccff;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;bodystyle    = background:white; width:100%; vertical-align:middle;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;abovestyle   = background:#ddddff; text-align:center;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;belowstyle   = background:#ddddff; text-align:center;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;groupstyle   = background:#ddddff; text-align:right;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;liststyle    = background:transparent; text-align:left/center;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;oddstyle     = background:transparent;&lt;/code&gt;
:&lt;code&gt;evenstyle    = background:#f7f7f7;&lt;/code&gt;

Since ''liststyle'' and ''oddstyle'' are transparent odd lists have the color of the ''bodystyle'', which defaults to white. A list has &lt;code&gt;text-align:left;&lt;/code&gt; if it has a group, if not it has &lt;code&gt;text-align:center;&lt;/code&gt;. Since only ''bodystyle'' has a vertical-align all the others inherit its &lt;code&gt;vertical-align:middle;&lt;/code&gt;.

====Друго====
: '''''state''''' &amp;nbsp; &lt;code&gt;autocollapse, show, collapse&lt;/code&gt;&amp;nbsp; &lt;small&gt;or&lt;/small&gt;&amp;nbsp; &lt;code&gt;plain&lt;/code&gt;
:: Defaults to &lt;code&gt;autocollapse&lt;/code&gt;. A navbox with &lt;code&gt;autocollapse&lt;/code&gt; will start out collapsed if there are two or more tables on the same page that use other collapsible tables. Otherwise, the navbox will be expanded. For the technically minded, see [[MediaWiki:Common.js]].
:: If set to &lt;code&gt;collapsed&lt;/code&gt;, the navbox will always start out in a collapsed state.
:: If set to &lt;code&gt;plain&lt;/code&gt;, the navbox will always be expanded with no [hide] link on the right.
:: If set to blank or anything other than &lt;code&gt;autocollapse&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;collapsed&lt;/code&gt; or &lt;code&gt;plain&lt;/code&gt; (such as &quot;show&quot;), the navbox will always start out in an expanded state, but have the &quot;hide&quot; button.

: To show the box when standalone (non-included) but then auto-hide contents when in an article, put &quot;show&quot; inside &amp;lt;noinclude&gt; tags:
:: &lt;code&gt;state = &lt;/code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;noinclude&gt;show&lt;/noinclude&gt;&lt;includeonly&gt;autocollapse&lt;/includeonly&gt;&lt;/nowiki&gt;
:: That double setting will force the box visible when standalone (even when followed by other boxes), displaying &quot;[hide]&quot; but then auto-collapse the box when stacked inside an article.

: Often times, editors will want a default initial state for a nav box, which may be overridden in an article. Here is the trick to do this:

::In your intermediate template, create a parameter also named &quot;state&quot; as a pass-through like this:
::&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;| state = {{{state&lt;includeonly&gt;|your_desired_initial_state&lt;/includeonly&gt;}}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;

::Пример: {{tl|peso}} with autocollapse as the default initial state. [[Bolivian peso]] transcludes it and has only one nav box. So the peso nav box shows. [[Chilean peso]] has two nav boxes. So the peso nav box collapses.

::Пример: {{tl|Historical currencies of Hungary}} with expanded as the default initial state. All transcluding articles shows the content by default, unless there were an hypothetical article that specifies state = collapsed when transcluding.

::The &lt;nowiki&gt;&lt;includeonly&gt;|&lt;/nowiki&gt; will make the template expanded when viewing the template page by itself.

:; ''navbar''
:: Defaults to &lt;code&gt;Tnavbar&lt;/code&gt;. If set to &lt;code&gt;plain&lt;/code&gt;, the &lt;small&gt;v • d • e&lt;/small&gt; links on the left side of the titlebar will not be displayed.

== Layout of table ==
Table generated by {{tl|Navbox}} '''without''' ''image'', ''above'' and ''below'' parameters (borders added for illustration only):
{{Navbox
|name = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|groupstyle = border-style:inset; border-width:2px;
|liststyle = border-style:inset; border-width:2px;
|titlestyle = border-style:inset; border-width:2px;
|title = {{{title}}}
|group1 = {{{group1}}}
|list1 = {{{list1}}}
|group2 = {{{group2}}}
|list2 = {{{list2}}}
|list3 = {{{list3}}} ''without {{{group3}}}''
|group4 = {{{group4}}}
|list4 = {{{list4}}}
}}


Table generated by {{tl|Navbox}} '''with''' ''image'', ''above'' and ''below'' parameters (borders added for illustration only):
{{Navbox
|name = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|groupstyle = border-style:inset; border-width:2px;
|liststyle = border-style:inset; border-width:2px;
|titlestyle = border-style:inset; border-width:2px;
|abovestyle = border-style:inset; border-width:2px;
|belowstyle = border-style:inset; border-width:2px;
|image = {{{image}}}
|title = {{{title}}}
|above = {{{above}}}
|group1 = {{{group1}}}
|list1 = {{{list1}}}
|group2 = {{{group2}}}
|list2 = {{{list2}}}
|list3 = {{{list3}}} ''without {{{group3}}}''
|group4 = {{{group4}}}
|list4 = {{{list4}}}
|below = {{{below}}}
}}


Table generated by {{tl|Navbox}} '''with''' ''image'', ''imageleft'', ''lists'', and '''without''' ''groups'', ''above'', ''below'':
{{Navbox
|name = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|liststyle = border-style:inset; border-width:2px;
|titlestyle = border-style:inset; border-width:2px;
|image = {{{image}}}
|imageleft = {{{imageleft}}}
|title = {{{title}}}
|list1 = {{{list1}}}
|list2 = {{{list2}}}
|list3 = {{{list3}}}
|list4 = {{{list4}}}
}}

==Title centering==
If the either the navbar (the v • d • e links) or the [show]/[hide] are disabled, then the title is not centered:

{{navbox
|state=
|name=Template talk:Navbox
|title=1234567890123456789012345678901234567890
|list1=Normal navbox
}}
{{navbox
|state=plain
|name=Template talk:Navbox
|title=1234567890123456789012345678901234567890
|list1=No '''[show]/[hide]''' link
}}
{{navbox
|navbar=plain
|state=
|name=Template talk:Navbox
|title=1234567890123456789012345678901234567890
|list1=No navbar
}}


This can be resolved by padding the title with {{tlx|pad|5.5em}} on the right or left:

{{navbox
|state=plain
|name=Template talk:Navbox
|title=1234567890123456789012345678901234567890{{pad|5.5em}}
|list1=Padded right
}}
{{navbox
|navbar=plain
|state=
|name=Template talk:Navbox
|title={{pad|5.5em}}1234567890123456789012345678901234567890
|list1=Padded left
}}


Note that omitting both the [show]/[hide] link and the navbar has no effect on the title centering, as follows:

{{navbox
|state=
|name=Template talk:Navbox
|title=1234567890123456789012345678901234567890
|list1=Normal navbox
}}
{{navbox
|state=plain
|navbar=plain
|name=Template talk:Navbox
|title=1234567890123456789012345678901234567890
|list1=No '''[show]/[hide]''' link or navbar
}}

== Examples ==

=== No image ===

&lt;pre&gt;
{{Navbox
|name   = Navbox/doc
|title  = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]{{-}}''without image''
|group1 = Centre
|list1  = [[Cyberjaya]]
|group2 = Area
|list2  = [[Klang Valley]]
|group3 = Major landmarks
|list3  = &lt;div&gt;
[[Petronas Twin Towers]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Sentral]]{{·}} 
[[Technology Park Malaysia]]{{·}} 
[[Putrajaya]]{{·}} 
[[Cyberjaya]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur International Airport]]
&lt;/div&gt;
|group4 = Infrastructure
|list4  = [[Express Rail Link]]{{·}} [[KL-KLIA Dedicated Expressway]]
|group5 = Prime applications
|list5  = [[EGovernment]]{{·}} [[MyKad]]  
}}
&lt;/pre&gt;

{{Navbox
|name   = Navbox/doc
|state  = uncollapsed
|title  = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]{{-}}''without image''
|group1 = Centre
|list1  = [[Cyberjaya]]
|group2 = Area
|list2  = [[Klang Valley]]
|group3 = Major landmarks
|list3  = &lt;div&gt;
[[Petronas Twin Towers]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Sentral]]{{·}} 
[[Technology Park Malaysia]]{{·}} 
[[Putrajaya]]{{·}} 
[[Cyberjaya]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur International Airport]]
&lt;/div&gt;
|group4 = Infrastructure
|list4  = [[Express Rail Link]]{{·}} [[KL-KLIA Dedicated Expressway]]
|group5 = Prime applications
|list5  = [[EGovernment]]{{·}} [[MyKad]]  
}}


=== With image, without groups ===

&lt;pre&gt;
{{Navbox
|name  = Navbox/doc
|title = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]
|image = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|list1  = &lt;div&gt;
[[Petronas Twin Towers]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Sentral]]{{·}} 
[[Technology Park Malaysia]]{{·}} 
[[Putrajaya]]{{·}} 
[[Cyberjaya]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur International Airport]]
&lt;/div&gt;
}}
&lt;/pre&gt;

{{Navbox
|name  = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|title = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]
|image = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|list1  = &lt;div&gt;
[[Petronas Twin Towers]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Sentral]]{{·}} 
[[Technology Park Malaysia]]{{·}} 
[[Putrajaya]]{{·}} 
[[Cyberjaya]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur International Airport]]
&lt;/div&gt;
}}


=== With two images, without groups, multiple lists ===

&lt;pre&gt;
{{Navbox
|name  = Navbox/doc
|title = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]
|image = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|imageleft = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|list1  = [[Petronas Twin Towers]]{{·}} [[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} [[Kuala Lumpur Sentral]]
|list2  = [[Express Rail Link]]{{·}} [[KL-KLIA Dedicated Expressway]]
|list3  = [[EGovernment]]{{·}} [[MyKad]]
|list4  = [[Klang Valley]]
}}
&lt;/pre&gt;

{{Navbox
|name  = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|title = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]
|image = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|imageleft = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|list1  = [[Petronas Twin Towers]]{{·}} [[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} [[Kuala Lumpur Sentral]]
|list2  = [[Express Rail Link]]{{·}} [[KL-KLIA Dedicated Expressway]]
|list3  = [[EGovernment]]{{·}} [[MyKad]]
|list4  = [[Klang Valley]]
}}


=== With image, groups, above, below ===

&lt;pre&gt;
{{Navbox
|name  = Navbox/doc
|title = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]
|image = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|above = Above text goes here
|group1 = Centre
|list1  = [[Cyberjaya]]
|group2 = Area
|list2  = [[Klang Valley]]
|group3 = Major landmarks
|list3  = &lt;div&gt;
[[Petronas Twin Towers]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Sentral]]{{·}} 
[[Technology Park Malaysia]]{{·}} 
[[Putrajaya]]{{·}} 
[[Cyberjaya]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur International Airport]]
&lt;/div&gt;
|group4 = Infrastructure
|list4  = [[Express Rail Link]]{{·}} [[KL-KLIA Dedicated Expressway]]
|group5 = Prime applications
|list5  = [[EGovernment]]{{·}} [[MyKad]]
|below  = Website: [http://www.msc.com.my/ www.msc.com.my]
}}
&lt;/pre&gt;

{{Navbox
|name  = Navbox/doc
|state = uncollapsed
|title = [[Multimedia Super Corridor|MSC (Multimedia Super Corridor) Malaysia]]
|image = [[Image:Flag of Malaysia.svg|80px]]
|above = Above text goes here
|group1 = Centre
|list1  = [[Cyberjaya]]
|group2 = Area
|list2  = [[Klang Valley]]
|group3 = Major landmarks
|list3  = &lt;div&gt;
[[Petronas Twin Towers]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Tower]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur Sentral]]{{·}} 
[[Technology Park Malaysia]]{{·}} 
[[Putrajaya]]{{·}} 
[[Cyberjaya]]{{·}} 
[[Kuala Lumpur International Airport]]
&lt;/div&gt;
|group4 = Infrastructure
|list4  = [[Express Rail Link]]{{·}} [[KL-KLIA Dedicated Expressway]]
|group5 = Prime applications
|list5  = [[EGovernment]]{{·}} [[MyKad]]
|below  = Website: [http://www.msc.com.my/ www.msc.com.my]
}}

== Види исто така ==

* {{tn|·}} и {{tn|•}} - Точките и задебелените точки вообичаено се користат во списоците на врски во навигационите кутии
* {{шв|Navbox generic subgroup}} - Овозможува создавање на подгрупи внатре во {{tl|Навигациската кутија}}.


{{Navigational templates}}

&lt;includeonly&gt;
&lt;!--Категории--&gt;
[[Категорија:Шаблони за навигација| ]]
[[Категорија:Викикниги меташаблони|{{PAGENAME}}]]
[[Категорија:Шаблони кои користат Парсер функции|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>19olqol6d816ncslu9nnefpxppqp0j3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Babel-6</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3779</id>
    <revision>
      <id>9103</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:40:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| style=&quot;float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px&quot; |- | style=&quot;text-align: center&quot; | '''Вики...</comment>
      <origin>9103</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="400" sha1="3wwm9y9ah7kexpf338egxpjps8wjkdo" xml:space="preserve">{| style=&quot;float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px&quot;
|-
| style=&quot;text-align: center&quot; | '''[[Викикниги:Вавилон]]'''
|-
| {{Корисник {{{1}}}}}
|-
| {{Корисник {{{2}}}}}
|-
| {{Корисник {{{3}}}}}
|-
| {{Корисник {{{4}}}}}
|-
| {{Корисник {{{5}}}}}
|-
| {{Корисник {{{6}}}}}
|}&lt;noinclude&gt;</text>
      <sha1>3wwm9y9ah7kexpf338egxpjps8wjkdo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:User de-1</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3780</id>
    <redirect title="Предлошка:Корисник de-1" />
    <revision>
      <id>9104</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Корисник de-1]]</comment>
      <origin>9104</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="shem5amxl3cdt2vkd87ir087be6js5n" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Шаблон:Корисник de-1]]</text>
      <sha1>shem5amxl3cdt2vkd87ir087be6js5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Корисник de-1</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3781</id>
    <revision>
      <id>9105</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:41:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Вавилон|1=#4169e1|2=#E0E8FF|3=#99B3FF|4=navy|вј=de-1|ниво=|јазик=Dieser Benutzer hat ''':Категорија:Корисник de-1...</comment>
      <origin>9105</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="314" sha1="4nfg7wenbdm10tu9c7iuqb2obsyl10d" xml:space="preserve">{{Вавилон|1=#4169e1|2=#E0E8FF|3=#99B3FF|4=navy|вј=de-1|ниво=|јазик=Dieser Benutzer hat '''[[:Категорија:Корисник de-1|grundlegende]] [[:Категорија:Корисник de|Deutschkenntnisse]]'''.}}[[Категорија:Корисник de|{{СТРАНИЦА}}]]&lt;noinclude&gt;</text>
      <sha1>4nfg7wenbdm10tu9c7iuqb2obsyl10d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Вавилон</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3782</id>
    <revision>
      <id>9106</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:43:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| style=&quot;width:238px;float:left;border:solid {{{1}}} 1px;margin:1px&quot; |- cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:{{{2}}}&quot; ! style=&quot;width:45px;heigh...</comment>
      <origin>9106</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="407" sha1="2xnsicihhmx7681bglclgffpxtq3smr" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:238px;float:left;border:solid {{{1}}} 1px;margin:1px&quot;
|- cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:{{{2}}}&quot;
! style=&quot;width:45px;height:45px;background:{{{3}}};text-align:center;font-size:14pt;color:{{{4}}}&quot;|'''{{{вј}}}{{{ниво}}}'''
! style=&quot;font-size:10px;padding:4pt;line-height:1.25em&quot;|{{{јазик}}}
[[Категорија:Корисник {{{вј}}}|{{СТРАНИЦА}}]]
|}</text>
      <sha1>2xnsicihhmx7681bglclgffpxtq3smr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Наводи/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3783</id>
    <revision>
      <id>9107</id>
      <timestamp>2013-03-29T18:44:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Потстраница за документација}} &lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ ...</comment>
      <origin>9107</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9604" sha1="opf5u6p7qdaw652taprvm7frpyzwssb" xml:space="preserve">{{Потстраница за документација}}
&lt;!-- ВЕ МОЛИМЕ ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ И ИНТЕРВИКИ ВРСКИ НА ДНОТО НА ОВАА СТРАНИЦА. --&gt;&lt;!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --&gt;
&lt;includeonly&gt;{{high-risk| 1,000,000+ }}&lt;/includeonly&gt;

This template encapsulates the {{tag|references |single}} tag to show the list of references defined by {{tag|ref}} tags,  with some formatting. It reduces the font size and has options for columns and groups. References can be defined within the body of the article or within the reference list.

The {{tag|ref}} and {{tag|references |single}} tags are part of the [[mw:Extension:Cite/Cite.php|Cite.php]] MediaWiki extension.

{{tl|Reflist}} may be used with {{tl|refbegin}} and {{tl|refend}} to format different styles of references.

== Usage ==

;Using only footnote-style references
&lt;pre&gt;
== Content ==
Lorem ipsum.&lt;ref&gt;Source name, access date, etc.&lt;/ref&gt;

Lorem ipsum dolor sit amet.&lt;ref&gt;Source name, access date, etc.&lt;/ref&gt;

== References ==
{{reflist}}
&lt;/pre&gt;

;Using only bibliographical style references
&lt;pre&gt;
== Content ==
Lorem ipsum.

Lorem ipsum dolor sit amet.

== References ==
{{refbegin}}
* reference 1
* reference 2
{{refend}}
&lt;/pre&gt;

;Using both footnote-style and bibiography-style references
&lt;pre&gt;
== Content ==
Lorem ipsum.&lt;ref&gt;Source name, access date, etc.&lt;/ref&gt;

Lorem ipsum dolor sit amet.&lt;ref&gt;Source name, access date, etc.&lt;/ref&gt;

Lorem ipsum.

Lorem ipsum dolor sit amet.

== References ==
{{reflist}}

{{refbegin}}
* reference 1
* reference 2
{{refend}}
&lt;/pre&gt;

== Font size ==
The font size should reduce to 90% for most browsers, but may appear to show at 100% for Internet Explorer and possibly other browsers.&lt;ref name=fontsize/&gt; Note that there is no consensus that a small font size should always be used for references; when normal-sized font is more appropriate on an article, use {{tag|references |single}} instead.

== Columns ==
Columns are currently supported only by [[Mozilla Firefox]] and other [[Gecko (layout engine)|Gecko]]-based browsers. See [[#Browser support for columns]] for more information.

Using {{tlx|reflist|2}} will create a two-column reference list, and {{tlx|reflist|3}} will create a three-column list.  Three-column lists are inaccessible to users with smaller/laptop monitors and should be avoided.

Using {{tlx|reflist|colwidth{{=}}30em}} will allow the browser to automatically choose the number of columns based on the width of the web browser.  Choose a column width that is appropriate for the average width of the references on the page.

== Multiple uses ==

If {{tl|reflist}} is used multiple times without a parameter, each instance will include all of the previous define references. To force the parser to close previous references, each use of {{tl|reflist}} must be forced as a new instance by the use of any parameter. Even a undefined parameter such as {{tlx|reflist|close&amp;#61;1}} will force the references to close.

== Grouped references ==
As of June 2008, the footnotes system supports the separation of references into groups. This allows groups for explanatory notes, table references and the like. See [[Wikipedia:Footnotes#Separating reference lists and explanatory notes]].

The general format for the reference tag would be:

:{{tag|ref group&amp;#61;''&quot;groupname&quot;''|open}}

And for the reflist:
:{{tlx|reflist|group&amp;#61;''&quot;groupname&quot;''}}

:Where ''groupname'' would be a group identifier such as &quot;note&quot;, &quot;nb&quot; or &quot;label&quot;.

;For list-defined grouped references, use {{para|refs}}.

Within the references list:
&lt;pre&gt;
{{reflist|group=&quot;groupname&quot;|refs=
&lt;ref name=&quot;name1&quot;&gt;content1&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;name2&quot;&gt;content2&lt;/ref&gt;
}}&lt;/pre&gt;

These references would be invoked in the content as:
&lt;pre&gt;&lt;ref group=&quot;groupname&quot; name=&quot;name1&quot; /&gt;&lt;ref group=&quot;groupname&quot; name=&quot;name2&quot; /&gt;&lt;/pre&gt;

== List-defined references ==
As of September 2009, references may be defined within {{tl|reflist}} using {{para|refs}} and invoked within the content. There are new error messages associated with this update, documented at [[Help:Cite errors]].

For example:

&lt;pre&gt;This is reference 1.&lt;ref name=&quot;refname1&quot; group=&quot;groupname&quot;/&gt;
This is reference 2.&lt;ref name=&quot;refname2&quot; group=&quot;groupname&quot;/&gt;
This is reference 3.&lt;ref name=&quot;refname3&quot; group=&quot;groupname&quot;/&gt;

{{reflist|
refs=
&lt;ref name=&quot;refname1&quot; group=&quot;groupname&quot;&gt;content1&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;refname2&quot; group=&quot;groupname&quot;&gt;content2&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;refname3&quot; group=&quot;groupname&quot;&gt;content3&lt;/ref&gt;
}}&lt;/pre&gt;

This is reference 1.&lt;ref name=&quot;refname1&quot; group=&quot;groupname&quot;/&gt;
This is reference 2.&lt;ref name=&quot;refname2&quot; group=&quot;groupname&quot;/&gt;
This is reference 3.&lt;ref name=&quot;refname3&quot; group=&quot;groupname&quot;/&gt;

{{reflist|group=&quot;groupname&quot;|
refs=
&lt;ref name=&quot;refname1&quot;&gt;content1&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;refname2&quot;&gt;content2&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;refname3&quot;&gt;content3&lt;/ref&gt;
}}

== Technical details ==

==== Browser support for columns ====
Multiple columns are generated by using [[Cascading Style Sheets|CSS3]], which is still in development; thus only browsers that properly support the multi-column property will show multiple columns.&lt;ref name=stuffandnonsense /&gt;&lt;ref name=w3org1/&gt;

* [[Mozilla Firefox]] and other [[Gecko (layout engine)|Gecko]]-based browsers support multiple columns with two caveats:
**may create [[Widows and orphans|widows]]
**may mangle long URLs in the printable version; see [[:Image:Wikipediareflistoverlap.gif]] for an example
* [[Internet Explorer]] through version 8 does not support the column property&lt;ref name=msdn /&gt;
* [[Safari (web browser)|Safari]] through 4.03, [[Google Chrome]] and probably other [[WebKit]] based browsers have a bug that breaks links in multiple columns; the column feature has been removed for these browsers until the bug is resolved; see [[Template:reflist/Safari testcase]] for details.
* [[Opera (web browser)|Opera]] does not support multiple columns.

=== Supporting CSS ===
{{tl|Reflist}} uses a CSS rule in [[MediaWiki:Common.css]] to set the font size:

* &lt;code&gt;.references-small { font-size: 90%;}&lt;/code&gt;

These classes are used directly in the template for the columns:

* &lt;code&gt;.references-column-count&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;.references-column-width&lt;/code&gt;

These properties are used in the template:

* &lt;code&gt;column-count&lt;/code&gt; CSS3 standard
* &lt;code&gt;column-width:auto&lt;/code&gt; CSS3 standard
* &lt;code&gt;-moz-column-count&lt;/code&gt; Mozilla CSS extension
* &lt;code&gt;-moz-column-width&lt;/code&gt; Mozilla CSS extension
* &lt;code&gt;-webkit-column-count&lt;/code&gt; Webkit CSS extension (disabled)
* &lt;code&gt;-webkit-column-width&lt;/code&gt; Webkit CSS extension (disabled)

=== Customizing the view ===
By editing your CSS, the personal appearance of the reference list can be customized. From [[Special:Preferences|Preferences]], select the Appearance tab, then on the selected skin select Custom CSS. After editing and saving, follow the instructions at the top of the page to purge. See [[Wikipedia:Skin#Customisation (advanced users)]] for more help.

;Font size
The font size defaults to 90% of the standard size. To change it, add:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;.references-small { font-size: 90%;}&lt;/source&gt;

Change 90% to the desired size.

;Columns
To disable columns, add:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
.references-column-count, .references-column-width {
    column-count:1 !important;
    column-width:auto !important;
    -moz-column-count:1 !important;
    -moz-column-width:auto !important;
    -webkit-column-count:1 !important;
    -webkit-column-width:auto !important;
}
&lt;/source&gt;

Similarly, to force all reference lists to a number of columns, change the number.

=== Collapsing and scrolling ===
There have been a number of requests to add functionality for a collapsible or scrolling reference list. These requests have not been fulfilled to due to issues with readability, accessibility, and printing. The applicable guidelines are at [[Wikipedia:Manual of Style#Scrolling lists]] and [[Wikipedia:Accessibility#Scrolling and collapsible sections]].

The links between the inline cite and the reference list do not work when the reference list is enclosed in a collapsed box.

== See also ==
* [[Wikipedia:Citing sources]]— style guide for the citation of sources
* [[Wikipedia:Footnotes]]— style guide for footnotes and inline citations
* [[Wikipedia:Citation templates]]— templates for use with references
* {{tl|Template reference list}}— version of reflist for use in templates
* {{tl|refbegin}} and {{tl|refend}}— format reference lists
* {{tl|further reading}}— for further reading

== References ==
{{reflist|refs=

&lt;ref name=fontsize&gt;See [[User:Edokter/fonttest]] for a comparison of font sizes http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Reflist/doc&amp;action=submitfor various browsers.&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=stuffandnonsense&gt;{{cite web |accessdate=November 24, 2006 |date=December 30, 2005 |title=CSS3 Multi-Column Thriller |url=http://www.stuffandnonsense.co.uk/archives/css3_multi-column_thriller.html}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=w3org1&gt;{{cite web |url=http://www.w3.org/TR/css3-multicol/ |title=CSS3 module: Multi-column layout |publisher=[[World Wide Web Consortium|W3C]] |date=December 15, 2005 |accessdate=November 24, 2006}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=msdn&gt;{{cite web |url=http://msdn.microsoft.com/en-us/library/cc351024(VS.85).aspx#multicolumn |title=CSS Compatibility and Internet Explorer: Multi-column Layout |work=Microsoft Developer Network |publisher=Microsoft |accessdate=September 15, 2008}}&lt;/ref&gt;

}}

&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- ДОДАВАЈТЕ КАТЕГОРИИ ПОД ОВОЈ РЕД --&gt;


&lt;!-- ДОДАВАЈТЕ ИНТЕРВИКИЈА ПОД ОВОЈ РЕД --&gt;</text>
      <sha1>opf5u6p7qdaw652taprvm7frpyzwssb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Details</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3785</id>
    <revision>
      <id>9113</id>
      <timestamp>2013-03-30T19:29:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Rellink|extraclasses=boilerplate seealso|Повеќе за {{{2|оваа тема}}} ќе најдете на [[{{{1}}}]].}}&lt;noinclude&gt;  ==Корист...</comment>
      <origin>9113</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1585" sha1="am8dhyuryolfa2vkvbnsf2sd1d12v5k" xml:space="preserve">{{Rellink|extraclasses=boilerplate seealso|Повеќе за {{{2|оваа тема}}} ќе најдете на [[{{{1}}}]].}}&lt;noinclude&gt;

==Користење==
Слично како {{шв|Главна}}, но со овој шаблон поставувате врска само до една статија, во којашто има повеќе информации за темата (а не е главна статија за темата).

===Начин на користење===

Под насловот на заглавието, едноставно додадете го следново:

&lt;pre&gt;{{Поподробно|Име на статијата}}&lt;/pre&gt;

Можете да дадете и малку повеќе објаснување:
&lt;pre&gt;{{Поподробно|Име на статијата|За какви информации станува збор}}&lt;/pre&gt;
(Повеќе за ова, видете во вториот пример).

==Примери==

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;text-align: left&quot; | Код
! style=&quot;text-align: left&quot; | Ефект
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Поподробно|Телефон}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Поподробно|Телефон}}
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Поподробно|Телефон|телефоните}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Поподробно|Телефон|телефоните}}
|}

== Видете уште ==

*{{шв|Главна}}
*{{шв|Повеќе}}
*{{шв|Видете исто така}}

[[Категорија:Шаблони за поднаслови|Поподробно]]</text>
      <sha1>am8dhyuryolfa2vkvbnsf2sd1d12v5k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Rellink</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3786</id>
    <revision>
      <id>9114</id>
      <timestamp>2013-03-30T19:32:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div class=&quot;rellink{{#if:{{{extraclasses|}}}|&lt;nowiki&gt; &lt;/nowiki&gt;{{{extraclasses}}}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt; {{документација}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>9114</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" sha1="l0368rsa3sgptxzdp3ml49w7zkhyha6" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;rellink{{#if:{{{extraclasses|}}}|&lt;nowiki&gt; &lt;/nowiki&gt;{{{extraclasses}}}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
{{документација}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l0368rsa3sgptxzdp3ml49w7zkhyha6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Поподробно</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3787</id>
    <revision>
      <id>9115</id>
      <timestamp>2013-03-30T19:33:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Rellink|extraclasses=boilerplate seealso|Повеќе за {{{2|оваа тема}}} ќе најдете на [[{{{1}}}]].}}&lt;noinclude&gt;  ==Корист...</comment>
      <origin>9115</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1585" sha1="am8dhyuryolfa2vkvbnsf2sd1d12v5k" xml:space="preserve">{{Rellink|extraclasses=boilerplate seealso|Повеќе за {{{2|оваа тема}}} ќе најдете на [[{{{1}}}]].}}&lt;noinclude&gt;

==Користење==
Слично како {{шв|Главна}}, но со овој шаблон поставувате врска само до една статија, во којашто има повеќе информации за темата (а не е главна статија за темата).

===Начин на користење===

Под насловот на заглавието, едноставно додадете го следново:

&lt;pre&gt;{{Поподробно|Име на статијата}}&lt;/pre&gt;

Можете да дадете и малку повеќе објаснување:
&lt;pre&gt;{{Поподробно|Име на статијата|За какви информации станува збор}}&lt;/pre&gt;
(Повеќе за ова, видете во вториот пример).

==Примери==

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;text-align: left&quot; | Код
! style=&quot;text-align: left&quot; | Ефект
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Поподробно|Телефон}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Поподробно|Телефон}}
|- 
| &lt;div style=&quot;width:500px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Поподробно|Телефон|телефоните}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Поподробно|Телефон|телефоните}}
|}

== Видете уште ==

*{{шв|Главна}}
*{{шв|Повеќе}}
*{{шв|Видете исто така}}

[[Категорија:Шаблони за поднаслови|Поподробно]]</text>
      <sha1>am8dhyuryolfa2vkvbnsf2sd1d12v5k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Повеќе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3788</id>
    <revision>
      <id>9116</id>
      <timestamp>2013-03-30T19:41:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{rellink|Повеќе информации: [[{{{1&lt;noinclude&gt;|Пример&lt;/noinclude&gt;}}}]]{{#if: {{{3|}}}|,}}{{#if: {{{2{{{3|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {...</comment>
      <origin>9116</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1978" sha1="strxzjfereplmlpv6xp9myd8hka45iv" xml:space="preserve">{{rellink|Повеќе информации: [[{{{1&lt;noinclude&gt;|Пример&lt;/noinclude&gt;}}}]]{{#if: {{{3|}}}|,}}{{#if: {{{2{{{3|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{2|}}}|&amp;nbsp;[[{{{2|}}}]]}}{{#if: {{{3|}}}|,}}{{#if: {{{3{{{4|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{3|}}}|&amp;nbsp;[[{{{3|}}}]]}}{{#if: {{{4|}}}|,}}{{#if: {{{4{{{5|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{4|}}}|&amp;nbsp;[[{{{4|}}}]]}}{{#if: {{{5|}}}|,}}{{#if: {{{5{{{6|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{5|}}}|&amp;nbsp;[[{{{5|}}}]]}}{{#if: {{{6|}}}|,}}{{#if: {{{6{{{7|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{6|}}}|&amp;nbsp;[[{{{6|}}}]]}}{{#if: {{{7|}}}|,}}{{#if: {{{7{{{8|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{7|}}}|&amp;nbsp;[[{{{7|}}}]]}}{{#if: {{{8|}}}|,}}{{#if: {{{8{{{9|}}}|}}}|&amp;nbsp;и}}{{#if: {{{8|}}}|&amp;nbsp;[[{{{8|}}}]]}}{{#if: {{{9|}}}|,&amp;nbsp;и&amp;nbsp;[[{{{9|}}}]]}}}}&lt;noinclude&gt;

== Користење ==
Слично како {{шв|Поподробно}}, но овој шаблон не поставува викиврски - самите треба да го сторите тоа.

&lt;pre&gt;{{Повеќе|[[Име на статија]]}}&lt;/pre&gt;

Ако сакате да поставите повеќе врски, самите одвоете ги статиите со сврзници.
&lt;pre&gt;{{Повеќе|[[Име на статија1]] и [[Име на статија2]]}}&lt;/pre&gt;

== Примери ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;text-align: left&quot; | Внос
! style=&quot;text-align: left&quot; | Испис
|- 
| &lt;div style=&quot;width:650px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Повеќе|[[Телефон]]}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Повеќе|[[Телефон]]}}
|- 
| &lt;div style=&quot;width:650px&quot;&gt;&lt;pre&gt;{{Повеќе|[[Мобилен телефон]], [[Телефон|Фиксен телефон]] и [[Комуникација]]}}&lt;/pre&gt;&lt;div&gt;
| {{Повеќе|[[Телефон]] и [[Комуникација]]}}
|}

== Видете уште ==

*{{шв|Главна}}
*{{шв|Поподробно}}
*{{шв|Видете исто така}}

[[Категорија:Шаблони за поднаслови|Повеќе]]</text>
      <sha1>strxzjfereplmlpv6xp9myd8hka45iv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Видете исто така</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3789</id>
    <revision>
      <id>9117</id>
      <timestamp>2013-03-30T19:42:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div class=&quot;boilerplate seealso&quot;&gt; : ''Поврзано: {{#if:{{{1|}}}|[[{{{1}}}]] }}{{#if:{{{2|}}}|{{#if:{{{3|}}}|, |&amp;nbsp;и }} [[{{{2}}}]] }}{{#if:{{{...</comment>
      <origin>9117</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1224" sha1="k25ssmys5nf8q8ufqb3doz09dsry9y3" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;boilerplate seealso&quot;&gt;
: ''Поврзано: {{#if:{{{1|}}}|[[{{{1}}}]]
}}{{#if:{{{2|}}}|{{#if:{{{3|}}}|, |&amp;nbsp;и }} [[{{{2}}}]]
}}{{#if:{{{3|}}}|{{#if:{{{4|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{3}}}]]
}}{{#if:{{{4|}}}|{{#if:{{{5|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{4}}}]]
}}{{#if:{{{5|}}}|{{#if:{{{6|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{5}}}]]
}}{{#if:{{{6|}}}|{{#if:{{{7|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{6}}}]]
}}{{#if:{{{7|}}}|{{#if:{{{8|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{7}}}]]
}}{{#if:{{{8|}}}|{{#if:{{{9|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{8}}}]]
}}{{#if:{{{9|}}}|{{#if:{{{10|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{9}}}]]
}}{{#if:{{{10|}}}|{{#if:{{{11|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{10}}}]]
}}{{#if:{{{11|}}}|{{#if:{{{12|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{11}}}]]
}}{{#if:{{{12|}}}|{{#if:{{{13|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{12}}}]]
}}{{#if:{{{13|}}}|{{#if:{{{14|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{13}}}]]
}}{{#if:{{{14|}}}|{{#if:{{{15|}}}|, |,&amp;nbsp;и }} [[{{{14}}}]]
}}{{#if:{{{15|}}}|,&amp;nbsp;и [[{{{15}}}]]
}}.{{#if:{{{16|}}}|…'''{{tl|Поврзано}} работи со најмногу 15 статии'''
}}''&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;

== Видете уште ==

*{{tl|Главна}}
*{{tl|Поподробно}}
*{{tl|Повеќе}}

[[Категорија:Шаблони за поднаслови|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>k25ssmys5nf8q8ufqb3doz09dsry9y3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Селска чешма (Википолитика)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3790</id>
    <redirect title="Викикниги:Селска чешма" />
    <revision>
      <id>9142</id>
      <parentid>9141</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T22:04:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Викикниги:Селска чешма]]</comment>
      <origin>9142</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="74" sha1="kw102dy953jorimorrb5n5djnnco9iy" xml:space="preserve">#пренасочување [[Викикниги:Селска чешма]]</text>
      <sha1>kw102dy953jorimorrb5n5djnnco9iy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Листа на администратори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3791</id>
    <revision>
      <id>9143</id>
      <timestamp>2013-04-01T22:05:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Постојат {{NUMBEROFADMINS}} (од [[{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}]] [[{{CURRENTYEAR}}]]) корисници со сисоп права (а...</comment>
      <origin>9143</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" sha1="5a3aq1rdcszc6qxz3bl9u8qhab4rd5u" xml:space="preserve">Постојат {{NUMBEROFADMINS}} (од [[{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}]] [[{{CURRENTYEAR}}]]) корисници со сисоп права (активни и друго).</text>
      <sha1>5a3aq1rdcszc6qxz3bl9u8qhab4rd5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Принципи и напатствија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3792</id>
    <revision>
      <id>9144</id>
      <timestamp>2013-04-01T22:06:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{портална навигација}} {{ПНлисти}}&lt;br/&gt; __NOTOC__ {{Начело|ВП:НН|ВП:НИН}} Викикниги претставу...</comment>
      <origin>9144</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5116" sha1="elrpj01krtyirwe6p3f482vnf46twrc" xml:space="preserve">{{портална навигација}}
{{ПНлисти}}&lt;br/&gt;
__NOTOC__
{{Начело|ВП:НН|ВП:НИН}}
Викикниги претставува ''континуриан'', ''бескраен'' процес — ако напишете нешто добро, можно е тоа да постои со векови! Додека уредувате, Ве молиме имајте ги на ум следниве работи и наскоро ќе забележите дека правите корисни придонеси на проектот.

Примарната цел на Викикниги е да создава висококвалитетна енциклокниги, па повеќето страници се енциклопедиски статии. Сепак, бидејќи не постои официјална структура која го дефинира квалитетот на статиите, [[ВП:КЈПВ|заедницата на Викикниги]] создаде сопствени правила, процедури и вредности кои продолжуваат да еволуираат. Некои од овие вредности се ''неформални'' и наскоро ќе ги научите преку набљудување, прашување или преку известување од други корисници. Останатите се ''формални'' (и се опишани преку страници чии наслови го имаат префиксот „&lt;tt&gt;Викикниги:&lt;/tt&gt;“, како оваа страница). Овие страници го отсликуваат здравиот разум во врска со тоа како Викикниги функционира и што се обидува да направи, но го отсликуваат и насобраното искуство на стотици уредувачи кои постојано учат и ги рафинираат основните вредности, нешто што ни помага да избегнуваме или разрешуваме конфликти околу содржината и што нè води во нашиот постојан труд да подобруваме енциклопедиски статии.

Не постои строг комплет од правила. Наместо тоа, постојат начела и напатствија:
*&lt;span style=&quot;font-size:115%;&quot;&gt;'''[[Викикниги:Список на начела|Начелата]]'''&lt;/span&gt; се општоприфатени стандарди што сите уредувачи треба да ги следат. Тие ги отсликуваат основните идеи врз кои е базиран проектот. Некои од нив се специфично создадени и имплементирани од [[Фондацијата Викимедија]], фондацијата чиј проект е Викикниги;
*&lt;span style=&quot;font-size:115%;&quot;&gt;'''[[Викикниги:Список на напатствија|Напатствијата]]'''&lt;/span&gt; се советодавни страници кои илустрираат кои се најдобрите начини за да се направи нешто, но не мора строго да се почитуваат како начелата (иако нивната примена е пожелна). Кога начело и напатствие се во контрадикторност, преседан зема начелото.  Напатствијата кажуваат како да се спречат или решат проблеми и како да се применат и извршат начелата во специфични околности. 

Овде можете да видите луѓе кои прават работи кои не се во согласност со овие напатствија, но кои можат да бидат во согласност со начелата на Викикниги. Во многу случаи, добро-информирани и добронамерни уредувачи кои работат на некоја статија треба само да се согласат меѓусебно за најсоодветниот начин на подобрување на статијата. 

Запомнете: Држете се до општоприфатените стандарди и прифаќајте ги формалните и неформалните совети. Ако некое правило Ви пречи во подобрувањето или одржувањето на Викикниги, [[ВП:КЗР|искористете здрав разум]] и '''[[ВП:ИСП|игнорирајте го]]'''. 

{{Начела и напатствија}}

[[Категорија:Викикниги:Начела|*]]
[[Категорија:Викикниги:Начела и напатствија|*]]</text>
      <sha1>elrpj01krtyirwe6p3f482vnf46twrc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:ПНлисти</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3793</id>
    <revision>
      <id>9145</id>
      <timestamp>2013-04-01T22:07:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;border:1px solid grey; margin-top:4px; margin-bottom:0.2em; vertical-align:bottom; text-align:center;  padding:2px  width:70%; align:center; ...</comment>
      <origin>9145</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="544" sha1="h30rzlom3rx95cwhgax534ql9zxyvit" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:1px solid grey; margin-top:4px; margin-bottom:0.2em; vertical-align:bottom; text-align:center;  padding:2px  width:70%; align:center; font-size:120%;&quot;&gt;&lt;b&gt;
[[Викикниги:Начела и напатствија|Начела и напатствија]] {{·}} 
[[Викикниги:Список на начела|Список на начела]] {{·}} 
[[Викикниги:Список на напатствија|Список на напатствија]]&lt;/b&gt;
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;{{Документација}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>h30rzlom3rx95cwhgax534ql9zxyvit</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Администратор</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3794</id>
    <revision>
      <id>9146</id>
      <timestamp>2013-04-02T18:43:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;&quot; class=&quot;metadata&quot; id=&quot;featured-star&quot;&gt; {{#switch: {{{1|}}} |smaller=&lt;imagemap&gt;  Слик...</comment>
      <origin>9146</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2638" sha1="ogj4abuxqwqe5z3pakanyodequ0u71h" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;&quot; class=&quot;metadata&quot; id=&quot;featured-star&quot;&gt;
{{#switch: {{{1|}}}
|smaller=&lt;imagemap&gt;
 Слика:Admin mop.PNG|20п|Овој корисник е администратор.
 default [[Викикниги:Администратори|Овој корисник е администратор.]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
|2=&lt;imagemap&gt;
 Слика:Goldenwiki.png|20п|Овој корисник е администратор.
 default [[Викикниги:Администратори|Овој корисник е администратор.]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
|3=&lt;imagemap&gt;
 Слика:Admin logo.gif|24п|Овој корисник е администратор.
 default [[Викикниги:Администратори|Овој корисник е администратор.]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
|4=&lt;imagemap&gt;
 Слика:Admin Puzzle Icon.png|20п|Овој корисник е администратор.
 default [[Викикниги:Администратори|Овој корисник е администратор.]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
|tan=&lt;imagemap&gt;
 Слика:Wikipe-tan mopping.png|22п|Овој корисник е администратор.
 default [[Викикниги:Администратори|Овој корисник е администратор.]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
|#default=&lt;imagemap&gt;
 Слика:Admin mop.PNG|22п|Овој корисник е администратор.
 default [[Викикниги:Администратори|Овој корисник е администратор.]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
}}
&lt;/div&gt;&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{cat}}}|no||[[Категорија:Викикниги:Администратори|{{PAGENAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
== Белешки за користење ==
* {{tlx|администратор}} &amp;mdash; користи [[Слика:Admin mop.PNG|22п]]
:* {{tlx|администратор|smaller}} &amp;mdash; ја користи истата слика, но 2п помала: [[Слика:Admin mop.PNG|20п]]
* {{tlx|администратор|2}} &amp;mdash; користи [[Слика:Goldenwiki.png|20п]]
* {{tlx|администратор|3}} &amp;mdash; користи [[Слика:Admin logo.gif|24п]], комбинација од сите три слики
* {{tlx|администратор|4}} &amp;mdash; користи [[Слика:Admin Puzzle Icon.png|20п]]
* {{tlx|администратор|tan}} &amp;mdash; користи [[Слика:Wikipe-tan mopping.png|22п]]

[[Категорија:Кориснички шаблони за администратори]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ogj4abuxqwqe5z3pakanyodequ0u71h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Викикниги:Администратори</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3795</id>
    <revision>
      <id>9148</id>
      <timestamp>2013-04-02T18:45:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{ВП КАТ}} {{Ризница-врска|Wikipedia administrators}}  Категорија:Викикниги:Администраторство|Ад...</comment>
      <origin>9148</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="323" sha1="e7hmvnn8wtppmcugy0ikw1ju8nlzfq7" xml:space="preserve">{{ВП КАТ}}
{{Ризница-врска|Wikipedia administrators}}

[[Категорија:Викикниги:Администраторство|Администратори]]
[[Категорија:Викикнгии:Викикнигијанци по статус на Викикниги|Администратори]]</text>
      <sha1>e7hmvnn8wtppmcugy0ikw1ju8nlzfq7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:ВП КАТ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3796</id>
    <redirect title="Предлошка:Категорија за Википедија" />
    <revision>
      <id>9149</id>
      <timestamp>2013-04-02T18:45:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Категорија за Википедија]]</comment>
      <origin>9149</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" sha1="jq7erpnlek8grlyvv4bun9sdfm17ov2" xml:space="preserve">#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Шаблон:Категорија за Википедија]]</text>
      <sha1>jq7erpnlek8grlyvv4bun9sdfm17ov2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Категорија за Википедија</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3797</id>
    <revision>
      <id>9150</id>
      <timestamp>2013-04-02T18:46:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Cmbox |type=notice |imageright={{{shortcutoverride|{{#if:{{{s1&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}} | {{Cmbox/Shortcut|{{{s1|&lt;noinclude&gt;WP:SHORT&lt;/noinclude&gt;}...</comment>
      <origin>9150</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2748" sha1="syirvt1wl0lyuu8ctf9jcpedh8emsi4" xml:space="preserve">{{Cmbox
|type=notice
|imageright={{{shortcutoverride|{{#if:{{{s1&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}} | {{Cmbox/Shortcut|{{{s1|&lt;noinclude&gt;WP:SHORT&lt;/noinclude&gt;}}}|{{{s2|}}}|{{{s3|}}}|{{{s4|}}}|{{{s5|}}} }} }}}}}
|text=Ова е '''службена [[Помош:Категоризација|категорија]]''' наменета за раководење со проектот Викикниги и не претставува дел од самат аенциклокниги. Содржи страници што [[Викикниги:Што е статија?|не се статии]], или пак групира статии по статус наместо по нивната содржина. Категоријава не смее да се става во категории со содржини.{{#if:{{Yesno|{{{container|}}}}}|&lt;p&gt;Ова е '''[[:Категорија:Родителски категории|родителска категорија]]'''. Како таква, '''треба да содржи само [[Помош:Категоризација|поткатегории]]'''.{{#ifeq:{{{container_category|}}}|no||{{Category other|{{{category|[[Категорија:Родителски категории]]}}}}}}}}}{{#if:{{Yesno|{{{hidden|}}}}}|__HIDDENCAT__&lt;p&gt;Ова е '''[[:Category:Категорија:Скриени категории|скриена категорија]]''' и не се прикажува на страниците што ѝ припаѓаат, освен ако не се зададе можноста [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|user preference „Прикажи скриени категории“]] во нагодувањата.}}{{#if:{{Yesno|{{{tracking|}}}}}|&lt;p&gt;Ова е '''[[:Категорија:Категории за следење|категорија за следење]]''' што составува и одржува список на страници првенствено поради нивно попишување. Страниците се ставаат во категории за следење преку шаблони.{{#if:{{{description|}}}|&lt;p&gt;{{{description}}}}}{{#ifeq:{{{tracking_category|}}}|no||{{Category other|{{{category|[[Категорија:Категории за следење]]}}}}}}}}}
|imageright={{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}}|{{Shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}}|{{{shortcut2|}}}|{{{shortcut3|}}}|{{{shortcut4|}}}|{{{shortcut5|}}}}}}}
}}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq: {{lc:{{{nocat|false}}}}}|false|{{Single namespace|category}}{{#if:{{{1|}}}|&lt;p&gt;&lt;div style=&quot;text-align: left;&quot;&gt;{{{ALTTEXT|'''Опис''':}}} {{{1|}}}&lt;/div&gt;}}|&lt;!-- Category suppressed --&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{документација}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>syirvt1wl0lyuu8ctf9jcpedh8emsi4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Администратори</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3808</id>
    <revision>
      <id>10597</id>
      <parentid>9193</parentid>
      <timestamp>2017-09-17T10:09:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nesmir Kudilovic</username>
        <id>2058</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <origin>10597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1618" sha1="crgrh5sibzzc9cxixh5xg7evhjgl6td" xml:space="preserve">'''Администраторите''', исто така наречени '''сисопи''' (''системски оператори'') ([[англиски јазик|англиски]]: ''sysops''), се активни и редовни [[Викикниги:Викикнигинци|Викикнигинци]] кои имаат пристап до техничките додатоци кои помагаат при одржувањето. Од администраторите се очекува да ја почитуваат и да бидат запознати со политиката на Викикниги, бидејќи тие се познати и доверливи членови на заедницата. Тие можат да заштитуваат и да бришат страници, да блокираат други уредници, и исто така да ги враќаат овие постапки. По правило, овие привилегии се доделуваат на неопределено време и се отстрануваат само под исклучителни околности кои вклучуваат интервенција на високо ниво (видете [[#Администраторска злоупотреба|Администраторска злоупотреба]] подолу).

* [[Викикниги:Огласна табла за администратори]]

==Поврзано==
*[[Специјална:СписокНаКорисници/sysop|Автоматски список на администратори]]</text>
      <sha1>crgrh5sibzzc9cxixh5xg7evhjgl6td</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Emergency-bot-shutoff</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3809</id>
    <revision>
      <id>9195</id>
      <parentid>9194</parentid>
      <timestamp>2013-05-16T13:04:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <origin>9195</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="998" sha1="attqsjr9g03slsqvpjs0a04932ab7pt" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{template shortcut|E-B-S|EBS}}&lt;/noinclude&gt;
{| class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;background-color:transparent; text-align:center; margin:auto; width:100%;&quot;
! style=&quot;font-size: 2em;&quot; | Emergency {{{titlename|robot}}} shutoff button
|-
| style=&quot;padding:25px;&quot; |
{{#tag:imagemap|
{{{icon|Image:Crystal Clear action exit.svg}}}{{!}}128px{{!}}Emergency block button
default [{{fullurl:Special:Blockip|wpBlockAddress={{PAGENAMEE}}&amp;wpBlockExpiry=indefinite&amp;wpAnonOnly=0&amp;wpEnableAutoblock=0&amp;wpCreateAccount=0&amp;wpBlockReason=Bot%20malfunctioning:%20}}]
desc none
}}
|-
| '''[[Викикниги:Администратори|Аdministrators]]:''' Use this button if {{{name|the bot}}} is malfunctioning. ([{{fullurl:Special:Blockip|wpBlockAddress={{BASEPAGENAMEE}}&amp;wpBlockExpiry=indefinite&amp;wpAnonOnly=0&amp;wpEnableAutoblock=0&amp;wpCreateAccount=0&amp;wpBlockReason=Bot%20malfunctioning:%20}} &lt;span style=&quot;color:#002bb8;font-weight:bold&quot;&gt;direct link&lt;/span&gt;])
|}&lt;noinclude&gt;
{{pp-semi-template|small=yes}}

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>attqsjr9g03slsqvpjs0a04932ab7pt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Template shortcut</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3810</id>
    <revision>
      <id>9196</id>
      <timestamp>2013-05-16T13:09:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;table class=&quot;shortcutbox shortcutbox-template plainlinks noprint&quot; style=&quot;  {{#ifeq:{{{float|}}}|left | float:left; margin: .3em 1em .3em .3em; | float:r...</comment>
      <origin>9196</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="812" sha1="k1vyc9otaevou3d5mh49kkd6pylmhhf" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;shortcutbox shortcutbox-template plainlinks noprint&quot; style=&quot; 
{{#ifeq:{{{float|}}}|left
| float:left; margin: .3em 1em .3em .3em;
| float:right; margin: .3em .3em .3em 1em;
}} 
border:1px solid #aaa; background:#fff; padding:3px; text-align:center;&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;th style=&quot;border:none; background:transparent;&quot;&gt;&lt;small&gt;{{#if:{{{2|}}}|Кратенки|Кратенка}}:&lt;!--
--&gt;&lt;br&gt; &amp;#123;&amp;#123;{{{pre|}}}[{{fullurl:Шаблон:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|redirect=no}} {{{1|{{PAGENAME}}}}}]&amp;#125;&amp;#125;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{2|}}}|&lt;br&gt; &amp;#123;&amp;#123;{{{pre2|}}}[{{fullurl:Шаблон:{{{2}}}|redirect=no}} {{{2}}}]&amp;#125;&amp;#125;}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{3|}}}|&lt;br&gt; &amp;#123;&amp;#123;{{{pre3|}}}[{{fullurl:Шаблон:{{{3}}}|redirect=no}} {{{3}}}]&amp;#125;&amp;#125;}}&lt;/small&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;

{{Документација}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k1vyc9otaevou3d5mh49kkd6pylmhhf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Pp-semi-template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3811</id>
    <revision>
      <id>9197</id>
      <timestamp>2013-05-16T13:09:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;noinclude&gt;{{pp-template|small=yes}} &lt;/noinclude&gt;{{#ifeq:{{{small|}}}{{{expiry|ʁ}}}|yesʁ | &lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:20px; top:...</comment>
      <origin>9197</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2657" sha1="auh7iise5h92j352ctsw2p7ftjayfj0" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{pp-template|small=yes}}
&lt;/noinclude&gt;{{#ifeq:{{{small|}}}{{{expiry|ʁ}}}|yesʁ
|
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:20px; top:10px; height:10px; width:300px;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;&quot; class=&quot;metadata&quot; id=&quot;administrator&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt;
 Image:Padlock-silver-medium.svg|20px
 rect 0 0 1000 1000 [[Викикниги:Политика на заштитување|Овој високоризичен шаблон или слика вклучена во шаблон се полузаштитени за уредување со цел да се спречи вандализам]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/div&gt;
|
&lt;table class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;border:2px solid #99B; padding:0px; font-size:0.9em;&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td valign=&quot;center&quot; &gt; [[Image:Padlock-silver-medium.svg|45px| ]]&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;
'''Страницата од именскиот простор {{#switch:{{NAMESPACE}}
  |{{ns:image}}=image, кој се користи во еден или повеќе [[Викикниги:Високоризични шаблони|високоризични шаблони]] и во интерфејсот,
  |#default=[[Викикниги:Високоризични шаблони|високоризични шаблони]]
}} е [[Викикниги:Политика на полузаштита|заштитена од уредување]] од страна на нови или нерегистрирани корисници со цел да се заштити од [[Викикниги:Вандализам|вандализам]].''' {{howtoeditsemi}}
{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:image}}=:&lt;small&gt;Белешка: Оваа слика '''не''' треба да се премести во ризницата&lt;/small&gt;}}
&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
}}&lt;includeonly&gt;[[Категорија:Полузаштитени шаблони|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

----
* Користете {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}}} за нормалниот шаблон
* Користете {{tlx|{{lc:{{PAGENAME}}}}|small&amp;#61;yes}} само за икона на врвот

Овој шаблон не треба да се користи како блеф. '''''Користете го само на ПОЛУЗАШТИТЕНИ страници.''''' Имајте во предвид дека само [[Викикниги:Администратори|администратори]] можат да заштитуваат страници.

{{protection templates}}
{{in category|Полузаштитени шаблони}}
[[Категорија:Шаблони за заштита|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>auh7iise5h92j352ctsw2p7ftjayfj0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Викикниги:Без лични напади</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3812</id>
    <revision>
      <id>9198</id>
      <timestamp>2013-05-16T13:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{начело}} {{најважното|Коментирај на содржината, не на корисникот.}} {{Список на начел...</comment>
      <origin>9198</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3765" sha1="1vek8io3i5gl5p89qb64oczqc24lan0" xml:space="preserve">{{начело}}
{{најважното|Коментирај на содржината, не на корисникот.}}
{{Список на начела}}

'''Не прави лични напади''' на [[Викикниги]] е едно од правилата на Викикниги. Личните напади не помагаат да се изгради позиција на Викикниги, туку ја повредуваат заедницата на Викикниги и одмага на корисници да создаваат добри и квалитетни статии. Лични напади на корисници можат да бидат избришани од кој било корисник и повеќе напади добедуваат до блокирање на корисници.

==Што се смета за личен напад?==
Дебатата е неопходен дел од културата на Викикниги. Различни уредувачи често не се согласуваат со некоја содржина на некоја статија. Уредувачите се често дел од спротивставени заедници што посакуваат нивните ставови да бидат вклучени во самата статија.  

Уредувачот треба да биде цивилизиран и да биде окарактеризиран како добар Викикнигинец. Како дел од учтивоста и ефективноста, коментарите не треба да бидат упатени кон одредено лице туку тие треба да бидат упатени кон акцијата или уредувањето, но во никој случај не кон корисникот. Како исклучок на ова е дискусијата помеѓу двајца корисници што не се согласуваат со дадена тема. 

За да се избегнат личните напади треба да се искоментира на превземената акција на дотичниот корисник, но не и кон неговиот идентитет. 

===Лични напади===
Нема остра граница помеѓу тоа дали некој коментар е личен напад или не, но сепак постојат некои правила:
*Расистички, сексуални, хомофобични, религиозни, политички, етнички или други епитети наменети кон одреден кориник се сметаат за личен напад.
*Користење на нечија афилијација како средство за дискредитирање на нивните ставови.
:*Посочување на кориснички релевантен конфликт на интерес не се смета за личен напад.
*Поврзување на надворешни напади, навредувања или други материјали за напади на други личности.
*Обвинувања за лично однесување за кое нема докази
*Закани, вклучувајќи:
:*[[Викикниги:Без легални закани|Закани за леганли акции]]
:*Закани за насилство или други закани надвор од Викикниги (закана со смрт)
:*Закани за вандализам.

==Забелешки==
{{reflist}}

{{Начела и напатствија}}</text>
      <sha1>1vek8io3i5gl5p89qb64oczqc24lan0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Prettytable</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3817</id>
    <revision>
      <id>9206</id>
      <timestamp>2013-05-29T18:47:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со:  class=&quot;prettytable&quot;</comment>
      <origin>9206</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" sha1="tbn8fr942zk2svaz0f8y2ueffeuff3a" xml:space="preserve"> class=&quot;prettytable&quot;</text>
      <sha1>tbn8fr942zk2svaz0f8y2ueffeuff3a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Корисник en-2</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3818</id>
    <revision>
      <id>9207</id>
      <timestamp>2013-05-29T18:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px&quot;&gt; {| cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:#D0F8FF&quot; | style=&quot;width:45px;height:45px;ba...</comment>
      <origin>9207</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="784" sha1="67b0eyc8vnk7p54xe39os753svi0k1i" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px&quot;&gt;
{| cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;width:238px;background:#D0F8FF&quot;
| style=&quot;width:45px;height:45px;background:#77E0E8;text-align:center;font-size:14pt&quot; | '''[[Англиски јазик|en]]-2'''
| style=&quot;font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em&quot; | This user is able to contribute with an '''[[:Категорија:Корисник en-2|intermediate]]''' level of '''[[:Категорија:Корисник en|English]]'''.
|}&lt;/div&gt;
[[Категорија:Корисник en|{{PAGENAME}}]]
[[Категорија:Корисник en-2|{{PAGENAME}}]]
&lt;noinclude&gt;&lt;br clear=&quot;all&quot;/&gt;
* [[Шаблон:Корисник en-1|претходно ниво]]
* [[Шаблон:Корисник en-3|следно ниво]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>67b0eyc8vnk7p54xe39os753svi0k1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Reflist</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3819</id>
    <redirect title="Предлошка:Наводи" />
    <revision>
      <id>9208</id>
      <timestamp>2013-05-29T18:51:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Наводи]]</comment>
      <origin>9208</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" sha1="9wel3bb282drl8w0xghr36kmq0q20gk" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Наводи]]</text>
      <sha1>9wel3bb282drl8w0xghr36kmq0q20gk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Para</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3820</id>
    <redirect title="Предлошка:Пара" />
    <revision>
      <id>9209</id>
      <timestamp>2013-05-29T18:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Шаблон:Пара]]</comment>
      <origin>9209</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" sha1="9i5r3vpg6lgj8u0ui0dnxbvhbtvmnry" xml:space="preserve">#пренасочување [[Шаблон:Пара]]</text>
      <sha1>9i5r3vpg6lgj8u0ui0dnxbvhbtvmnry</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Пара</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3821</id>
    <revision>
      <id>9210</id>
      <timestamp>2013-05-29T18:52:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>M4r51n</username>
        <id>1430</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&lt;nowiki&gt;=&lt;/nowiki&gt;|}}{{{2|}}}&lt;/code&gt;</comment>
      <origin>9210</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="5nj4470gfsiniala5ygeblm1ys4yzpd" xml:space="preserve">&lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&lt;nowiki&gt;=&lt;/nowiki&gt;|}}{{{2|}}}&lt;/code&gt;</text>
      <sha1>5nj4470gfsiniala5ygeblm1ys4yzpd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Химна на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3872</id>
    <revision>
      <id>9310</id>
      <timestamp>2013-09-26T09:11:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.41.30</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Денешна верзија усвоена во 1991	Верзија на химната по аранжман на Тодор Скаловски од 1...</comment>
      <origin>9310</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2841" sha1="5tjd6rgyqv7zuoa69c4fatzsialpu1d" xml:space="preserve">Денешна верзија усвоена во 1991	Верзија на химната по аранжман на Тодор Скаловски од 1989	Оригинална верзија испеана од В. Илиева, Н. Бадев и А. Сариевски
Денес над Македонија се раѓа,
ново сонце на слободата!
Македонците се борат,
за своите правдини!
Македонците се борат,
за своите правдини!
Одново сега знамето се вее,
на Крушевската република!
Гоце Делчев, Питу Гули,
Даме Груев, Сандански!
Гоце Делчев, Питу Гули,
Даме Груев, Сандански!
Горите Македонски шумно пеат,
нови песни, нови весници!
Македонија слободна,
слободнo живее!
Македонија слободна,
слободнo живее!
 Денес над Македонија се раѓа
ново сонце на слободата,
Македонците се борат
за својте правдини.

Не тажи Македонијо мајко мила
крени глава гордо високо
Македонија слободна
слободна ќе живее.

Одново сега знамето се вее
над Крушевската Република
на Гоце Делчев, Питу Гули
Даме Груев, Сандански.

Горите македонски шумно пеат
бојни песни, нови весници
Македонија слободна
слободно живее.
Денес над Македонија се раѓа,
ново сонце на слободата!
Старо младо машко и женско,
на нозе се кренало!
Старо младо машко и женско,
на нозе се кренало!
Горите Македонски шумно пеат,
нови песни, нови весници!
Македонците се борат,
за своите правдини!
Македонците се борат,
за своите правдини!
Одново сега знамето се вее, (Од гроб станаа славните ѕидари)[9]
на Крушовската република!
На Гоце Делчев, Питу Гули,
Карев, Влахов, Сандански
На Гоце Делчев, Питу Гули,
Карев, Влахов, Сандански
Не плачи Македонијо мајко мила,
Крени глава гордо високо,
Македонија слободна,
слободна ќе живее!
Македонија слободна,
слободна ќе живее!</text>
      <sha1>5tjd6rgyqv7zuoa69c4fatzsialpu1d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>11 октомври</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3883</id>
    <revision>
      <id>9330</id>
      <timestamp>2013-10-09T11:10:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.95.78</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: омг нис нема за 11 октомври</comment>
      <origin>9330</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" sha1="da3yes3p5carviwvxrzveowq0davtjk" xml:space="preserve">омг нис нема за 11 октомври</text>
      <sha1>da3yes3p5carviwvxrzveowq0davtjk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Јанка Влахинка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3898</id>
    <revision>
      <id>11106</id>
      <parentid>11105</parentid>
      <timestamp>2022-11-28T20:31:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Quinlan83</username>
        <id>2918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Undid edits by [[Special:Contribs/92.53.17.178|92.53.17.178]] ([[User talk:92.53.17.178|talk]]) to last version by 77.28.224.153</comment>
      <origin>11106</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2300" sha1="htevvz0lpcro9g6bhemwkc6493jjavt" xml:space="preserve">: Прочу се Јанка Влахинка
: дури до Стамбол коприна,
: со хубавина на толко,
: ја со работа три толко.
: На ден везе по махрама,
: на ноќ преде по кошула.
: Ја дочу Марко трговец,
: па ми се чуди двоуми
: како да Јанка измами.
: На мајка си и говори:
: - Мале ле, стара мајчица!
: Што ми се е мома дочула 
: со хубавината не толко,
: ја со работа три толко.
: На ден везе по махрама,
: на ноќ преде по кошула.
: Как да ја, мајко, измамам?
: -Мајка му тихо говори :
: - Сину ле,сину ле, млад Марко!
: И това ли кахар береш?
: Прекупи си чиста свила 
: и клабодан срмајлија.“
: Сите ќе дојдат да купат,
: Јанка ќе Влахинка да дојде. 
: - Како го мајка научи,
: си прикупи чиста свила
: и клабодан срмајлија.
: Пушти гемија по море,
: Извикна Марко, провикна :
: - Елате, свила евтина!
: -Сите девојки дојдоха,
: нема е Јанка да дојде.
: Па ми се чуди млад Марко 
: што нема Јанка да дојде!
: Кога вечер на вечер,
: ето ја Јанка кај иде 
: со дванаесет робинки,
: со тринаесет алајки.
: Робинки и поли крепеха,
: алајки и друм метеха.
: Оддалек иде и вика:
: Трговец, млади трговец!
: Тргни гемија на сухо,
: свила да одбереме. 
: - Ја Марко ли и говори:
: -Мене мајка заклела 
: надвор гемија да не вадам.
: -Па си измами Јанинка,
: она си влезе в гемија 
: и Марко тегнал гемија по морел,
: и си грабна Јанинка.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>htevvz0lpcro9g6bhemwkc6493jjavt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>И ние сме деца на Македонија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3905</id>
    <revision>
      <id>10792</id>
      <parentid>10423</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:53:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10792</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1101" sha1="351wfpx2dvwouhumqa77yvz1utcdoov" xml:space="preserve">И ние сме деца на мајката земја
на мајката земја, на Македонија.
на нашата земја, на Македонија.
И ние имаме право да живејме.
како и другите живот што живеат.

А ние страдавме, гладни умиравме.
Слобода немавме правдини никакви
кога ги баравме, в затвор се најдовме
во фурни не стават за да не изгорат.
Прстите ни кршат и крвта ни пијат
а ние смели сме, и горди умиравме.

Горди умиравме, не се предававме.
Живот не жалевме, младост си дававме
за наши правдини смели умиравме. х2
Парола имавме: Смрт или Слобода
Смрт или Слобода за Македонија,
за Македонија, земја поробена.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>351wfpx2dvwouhumqa77yvz1utcdoov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хари потер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3915</id>
    <revision>
      <id>9538</id>
      <timestamp>2013-12-20T12:53:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.86.17.120</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со:  Хари Потер е серијал од книги напишани од британската писателка Џоан.К.Роулинг. Во...</comment>
      <origin>9538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2927" sha1="gb62r5atlqi7ll5l6h499h7ddp4hysa" xml:space="preserve">
Хари Потер е серијал од книги напишани од британската писателка Џоан.К.Роулинг. Во книгите се раскажува за разните авантури на младиот волшебник Хари Потер и неговите пријатели Рон Визли и Хермиона Гренџер. Има седум делови од серијалот на книгите: 
                                                                                                      
                                                                                                      1.Хари Потер и каменот на мудроста
                                                                                                      2.Хари Потер и одајата на тајните
                                                                                                      3.Хари Потер и затвореникот од Азкабан
                                                                                                      4.Хари Потер и пламениот пехар
                                                                                                      5.Хари Потер и редот на фениксот
                                                                                                      6.Хари Потер и полукрвниот принц
                                                                                                      7.Хари Потер и реликвиите на смртта

Во книгите се опишани авантурите на Хари Потер кој што се обидува да го победи мрачниот волшебник (господар) Лорд Волдеморт кој што ги убил неговите родители и се обидел да го убие и него. Но мрачниот господар не успева во тоа и на Хари му остава само лузна на челото во облик на молња, а тој речиси умрел. Хари дознава дека е волшебник дури на својата единаесетта година, бидејќи живее со своите роднини Вернон, Петунија и Дадли Дарсли, на нивно противење тој некако успева да ги убеди и да оди во училиштето Хогвортс училиштето за волшебништво и вештерство каде пто почнуваат неговите авантури.


[[Податотека:Http://alfa.mk/Upload//Vesti/hariz 201352293738.jpg|рамка|сите седум делови од книгите]]</text>
      <sha1>gb62r5atlqi7ll5l6h499h7ddp4hysa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Апострофа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3916</id>
    <revision>
      <id>9544</id>
      <parentid>9543</parentid>
      <timestamp>2013-12-24T09:35:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JurgenNL</username>
        <id>1539</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отстрането уредувањето на [[Special:Contributions/JurgenNL|JurgenNL]] ([[User talk:JurgenNL|разговор]]), вратено на последната верзија на [[User:62.162.124.161|62.162.124.161]]</comment>
      <origin>9544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="711" sha1="p0f69ki71mbhk9cgbnccqcj33uzj0rd" xml:space="preserve">     Апострофа е стилско изразно средство преку кое поетот се обраќа кон неживи нешта,кон предмети или личности,на апстрактни поими како кон живи суштества.
Примери :
,, О,времиња,што ве в мрак родот мој минал“ или ,,О тешкото“-Блаже Конески

,,За јазикот,роде, ќе ти пеам,
  за јазикот над кој вечно бдеам“ -Кон родот за јазикот-Петар Прерадовиќ


 ,,Спиј,пушката ти е изморена од олово
 о,Војводо.“</text>
      <sha1>p0f69ki71mbhk9cgbnccqcj33uzj0rd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:За Wikibooks</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3942</id>
    <redirect title="Wikibooks:За Викикниги" />
    <revision>
      <id>9605</id>
      <timestamp>2014-03-12T19:00:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Bjankuloski06 ја премести страницата [[Wikibooks:За Wikibooks]] на [[Wikibooks:За Викикниги]]</comment>
      <origin>9605</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" sha1="ijq2iuivhsg101sswc9t7a4oplt6sn5" xml:space="preserve">#пренасочување [[Wikibooks:За Викикниги]]</text>
      <sha1>ijq2iuivhsg101sswc9t7a4oplt6sn5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Куќа имам на пелистер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3949</id>
    <revision>
      <id>9622</id>
      <parentid>9621</parentid>
      <timestamp>2014-03-25T13:51:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jan4evski</username>
        <id>1759</id>
      </contributor>
      <origin>9622</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1216" sha1="sivosylusvdx2v2o2pwkk9uipx3giaa" xml:space="preserve">== Наводи ==
{{наводи}}Куќа имам на Пелистер

Куќа имам на Пелистер,
аџанак, баџанак,
куќа имам на Пелистер,
аџанак, баџанак,
кој му стиска, нека дојде,
аџанак, баџанак,
кој му стиска нека дојде,
аџанак, баџанак.

Девет деца, јагорина,
аџанак, баџанак,
девет деца јагорина,
аџанак, баџанак,
во колиба сами спијат,
аџанак, баџанак,
во колиба сами спијат,
аџанак, баџанак.

Едно плаче, сите солзат,
аџанак, баџанак,
едно плачи, сите солзат,
аџанак, баџанак,
едно јаде, сите џвакаат,
аџанак, баџанак,
едно јади, сите џвакаат,
аџанак, баџанак.

Деца имам, жена немам,
аџанак, баџанак,
деца имам, жена немам,
е, кој му стиска, нека дојде,
аџанак, баџанак,
кој му стиска, нека дојди,
аџанак, баџанак.</text>
      <sha1>sivosylusvdx2v2o2pwkk9uipx3giaa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чорбаџи Теодос</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3956</id>
    <revision>
      <id>9638</id>
      <timestamp>2014-05-13T12:50:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.135.183.28</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ЛИЦА:  ТЕОДОС, богат трговец и лихвар КЕВА, негова жена ТОМЧЕ, син на Теодос СПИРО, сл...</comment>
      <origin>9638</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180924" sha1="a1tjvzxblwehupgkgoqknnh78bb211n" xml:space="preserve">ЛИЦА: 
ТЕОДОС, богат трговец и лихвар
КЕВА, негова жена
ТОМЧЕ, син на Теодос
СПИРО, слуга на Теодос
НАЦА, слугинка, жена на Спиро
СТОЈАНКА, сиромашна девојка
ЕФКА, нејзина тетка
АРСО, бакал
ПОЦКО, христијански Циганин
ПЕТРИЈА, негова жена
АМПО | 
ЃОРГО | 
РИСТЕ | 
КОЛЕ \ нивни синови
ЦОНКА, нивна баба
СЕЛАНЕЦ
ПАНКО, коџабашија
СВИРАЧИ
Дејството се случува во Скопје,ЧИН ПРВИ
Претсобје на вториот кат на куќата на Теодос. Покуќнината
полустаровремска. Се е во строг ред и чистота. Во дното двокрилна врата и два
прозорци, низ кои се гледа дворот сиот во зеленило. 
Лево врата за соба, десно два прозорци, кои гледаат на улица. На левиот ѕид
голем ѕиден сат во ореовина, на десниот огледало во широка рамка и неколку
фотографии од серијата Геновева. 
Рано изутрина пред да изгрее сонцето. 
ПРВА ПОЈАВА
КЕВА
КЕВА: (Предвреме острена и свената од тешки напори се да му угоди на
својот маж со маченичка ревност која оди, до ропска покорност, сметајќи дека
тоа е нејзина должност и пејзина судба. Облечена е сета во сив тон. Влегува
веднаш по дигањето на завесата, бришејќи. го грижливо со четка фесот на
чорбаџи Теодос, оди полека на прсти, збарува тихо плашејќи се од својот
сопствен глас.) Само да не го разбудам предвреме. Чувај боже, и брани! 
(Застанува пред ѕидниот сат и, го гледа уплашено.) Леле, застанал! Тешко мене! 
А, бог те убил ѓаволска направо, а, парче и бурмиче не останало од тебе, 
вртешко лажлива! Што ќе правам сега? Да го разбудам, белќим е уште рано. А
ако е доцна? Леле, не дај боже, кој би му излегол пред очи! Поарно да го
разбудам. (Доаѓа до вратата и внимателно ослушнува.) Грчи ли, грчи! (Ја
спружува раката, но се тр гнува преплашена назад.) Не! Ако е рано? Што да
чинам, боже! (Доаѓа до другата врата и тивко вика.) Нацо, Нацо! 
НАЦА: (Однадвор.) Слушам, чорбаџике! 
КЕВА: (Преплашена.) Не викај толку, црна Нацо, не знаеш дека спие? 
ВТОРА ПОЈАВА
НАЦА И КЕВА
НАЦА: (Помлада и покрупна од својата чорбаџика, облечена во нејзин
износен фустан, кој на. неа, оптегнат, пука, со ракавите засукани над лактите, со
завиткани плетенки преку тулбенот на главата. Многу е брза и подвижна. Нејзе
уште од мала и е всадено чувство на стравопочит спрема чорбаџијата, повеќе на
страв, отколку на почит, и тоа чувство и преминало некако во навика, така што
нејзиниот страв не е силен но затоа е постојан. Влегува на прсти со метла в
рака.) Што има, чорбаџике? 
КЕВА: Си заборавила, треба да го разбудиме. 
НАЦА: Е време? 
КЕВА: Е, да знам дали е време, не би те викала тебе. 
НАЦА: (Гледа во саатот) Што му би, господ да го убие! 
КЕВА: Остави го, го убил веќе. Туку ајде разбуди го... 
НАЦА: Јас? А, не! Господ да чува! {Прави гест како да се брани со метлата.) 
Знаеш, чорбаџике, тогаш како ни заповеца: „Тури на ум, глупава Анастасијо, 
ако ме разбудиш уште еднаш порано или подоцна отколку што сум рекол, бегај
од мојава куќа и повеќе да не се вратиш!“ Не смеам, срцево ми се тресе како
глувче во фак. Туку да го викнам Спиро, знаеш, машко срце... 
КЕВА: Викни го.
НАЦА: (Од вратата.) Спиро, Спиро, Спиро! 
СПИРО: (Однадвор.) Што си се раскрекала како кокошка од темни зори, 
мори! 
НАЦА: Не викај, не викај, попови ти викале над глава! Не знаеш дека
чорбаџијата спие? Бргу, чорбаџиката те вика. Иј, полека, шлека! 
ТРЕТА ПОЈАВА
КЕВА, НАЦА И СПИРО
СПИРО: (Во доста износени алишта и чевли на својот чорбаџија, од кого е
поситен, поради што се му стои некако ненаесто и смешно, влегува полека, дури
настојува на прсти, да гази, но нозете, отежнаши од умор, сами тешко му се
спуштаат на старите даски од подог, кои се повиваат и предавнички
закрцкуваат: и за него чорбаџи Теодос, не помалку отколку за другите домашни, 
е страшен, но нему тој исто толку му е и смешен. Затоа, скриено, со лукаво
притворство и в очи му се смее, а зад грб нескриено го исмева и го карикира, 
наоѓајќи во тоа особено задоволство, некаква одмазда за се што трпи од него.) 
Е, жено, ем бргу, ем полека! 
НАЦА: Пополека стапнувај, немој како амал со двесте оки товар на грб. 
СПИРО: Што заповедуваш, чорбаџике? 
КЕВА: Не знаеш, Спиро, дека треба да го разбудиме чорбаџијата за на лозје? 
СПИРО: Како не знам, чорбаџике? Кога чорбацијата нешто ќе заповеда, тоа
го знае се живо во куќава. 
КЕВА: Е, кога знаеш, влези разбуди го. 
СПИРО: Ама јас баш да го разбудам? Е време? Да видиме првин што вели
саатов: (Гледа во саатот.) 
НАЦА: Поарно да си погледаш во ноктот, отколку во сатот. 
СПИРО: Море бре, застанал! Што му би? Беше курдисан. Тје, така и човек
понекогаш, сит, наранет, ама ќе зине и не мрднува повеќе. Баш така како овој
саат. Саатот е како човек... Ќе работи, работи, ќе се изаби и... 
НАЦА: Доста го тажи како мртовец. 
СПИРО: Што велиш, токму мртовец... 
КЕВА: Доста, Спиро, жити бога! Саатот стои, ама времето си оди. Што да
правиме?... 
СПИРО: Што, де? 
НАЦА: Да прашаме кај комшиите. 
СПИРО: А! Саглам саатови имаат. И, како многу не сакаат... Да одам кај
Сотир, што му го зедовме дуќанот, или кај Трајан, или кај Тодор, или... 
КЕВА: Остави, остави... 
СПИРО: Секој ќе те излаже: некој ќе ти каже половина саат напред, некој
саат и пол назад... 
КЕВА: Ќе го разбудиме на среќа. 
СПИРО: На среќа, чорбаџике, туку тоа ти е готова несреќа: ако биде порано, 
— лошо, ако биде подоцна — уште полошо... 
НАЦА: У, староаро, додека ти нагаѓаш, јас би го разбудила сто пати! 
СПИРО: Вистина! Разбуди го само еднаш, па доста ќе биде! 
НАЦА: Иј, шпото шпотосана! Ами, ти си машко. Ајде, не биди страшлив, 
разбуди го. Јас имам триста работи. (Излегува.) ЧЕТВРТА ПОЈАВА
КЕВА И СПИРО
СПИРО: Што рече, страшлив? Не сум јас страшлив, чорбаџике, ама нејќам
ни да се правам овде некој Марко Крале. Нејќам јас да чепкам мечка со сламка. 
А и јас работата си ја оставив несвршена. (Излегува.) 
ПЕТТА ПОЈАВА
КЕВА
КЕВА: Ете така, ме оставија на цедило! Господе боже, што да правам? 
ШЕСТА ПОЈАВА
КЕВА И ЕФКА
ЕФКА: (Ведра, слободна, шумна, зборува така гласпо, што Кева се наоѓа ео
неприлика, срамувајки се што е принудена да ја стивнува, а Ефка и сама ја
сфаќа положбата и го спушта тонот, туку на моменти се заборава. Вика
однадвор.) Кево, Кево! (Влегува.) Добро утро, Кево. 
КЕВА: Дал ти бог добро, Ефке. Повели седни. 
ЕФКА: Не сум за седење сестро, а и не е време. Туку мака ме натера да
дојдам, сестро мила. Синоќа дојдоа стројници за Стојанка од кај Мицковци, за
Иле. 
КЕВА: Стројници] Леле, кога ќе чуе Томче! 
ЕФКА: За тоа ти велам, сестро, ми е жал и за Стојанка, и за Томчега. Што
мака видов да ја расипам работата! Ама не сосем, само за еден ден уште. Зет ми
многу го бендиса Иле, и да не бев јас, веднаш ќе дадеше збор. И ушге денес ако
не направиме ништо... тешко и на син ти и на внука ми. Ќе се зацрнат за цел век. 
Тој со друга, таа со друг. (Воздивнува.) Оф, сестро слатка, ти знаеш каква мака е
тоа... 
КЕВА: (Низ воздишка.) Знам... 
ЕФКА: Другачки сме, сестро. се знаеме уште од малечки, можеме да си ги
искажеме баре маките.,. Не омажија за невидени и нечуени... А тие што си ги
сакавме, ги оженија за други... Ете, толку години поминале, а меракот трае и
тлее како запретан жар во срцето... И само пече и боли. 
КЕВА: Боли... 
ЕФКА: А тој, мажот го знае тоа, а и сам си ја има на срце друга што не му ја
дале, па затоа, ти си му крива, затоа удри на тебе, викај на сиротата жена! 
КЕВА: А ти трај, трпи, свети му, свивај се и топи се како свеќа пред кего... 
Туку, што ќе правиш, домаќин ти е... И тоа ти го нарекле наречниците. 
ЕФКА: Друго е кога е со сакање. Нека е и најлошо, сама си го сакала... Уф, 
сестро Кево, се зазборувавме, а не е време. Оваа работа треба денес да ја
свршиме. 
КЕВА: Да ја свршиме, ама како? 
ЕФКА: Вие ќе одите на лозје? 
КЕВА: Ќе одиме. 
ЕФКА: Токму згодно. И јас ќе одам со Стојанка. Да гледаме да го ставиме
чорбаџи Теодос со неа, да ја види, да позборува, па може да ја бендиса и да му
омили. 
КЕВА: Право да ти кажам Ефке, не верувам. Тој има една мисла за неа... ЕФКА: Јас верувам, Кево, знам колку пари имам в ќесе. Девојката е умна, 
мила. Еден збор да ти рече, за срце ти се лепи. После, и јас ќе зборувам со него. 
Јас знам што ќе му речам и за кал под ноктите и за ее... (Станува и тргнуеа.) 
Така, сестро Кево, како што ти реков. 
КЕВА: Арно, Ефке. 
ЕФКА: Слатка сестро Кево, ако ја направиме таа работа, манастир ќе
направиме! (Си оди.) Манастир! 
СЕДМА ПОЈАВА
КЕВА
КЕВА: (Ја испраќа.) Манастир, сестро, манастир! (Се враќа.) Завали Томче, 
како да му се претскажа нешто. Цела ноќ не спал. Од темни зори излегол... Јас
сирота, ми ископни, ми се истопи детето! Ни јаде, ни спие. Чувај, боже, ќе фати
и да пие! (Се тргнува.) Ама кое време ли е, боже? 
ОСМА ПОЈАВА
КЕВА И СПИРО
СПИРО: (Веќе влегол.) Ама не можеш да му фатиш кое време е, ич, без саат, 
и толку! Саат па саат! И ѓаволот сам да го направил, пак е благословена
направа. 
КЕВА: Проклета, како благословена! Еве што ни направи тој саат. 
СПИРО: Е, ама пак тој ќе не куртули. Еве го. 
ДЕВЕТТА ПОЈАВА
КЕВА, НАЦА И СПИРО
НАЦА: (Влегувајќи.) Кој? 
СПИРО:Саатот. Еве го иде. 
НАЦА: Јас сирота, овој се мрдна од умот! Кој видел саат да оди? 
СПИРО: Јас го гледам. Еве кај оди, и тоа на две нозе. А ти, жено, ако имаш
очи и ум, ела да видиш. 
КЕВА: (Погледнува низ прозорецот.) Томче. 
НАЦА: (Исто така гледа низ другиот прозорец.) Чорбаџи Томче. Тоа ли е
саат на две нозе? 
СПИРО: Не ти текнува: чорбаџи Томче има саат. КЕБА: Право имаш, Спиро. 
СПИРО: Сега ќе видиме кое време е. 
КЕВА: Е, колку полека оди! (Излегува.) 
ДЕСЕТТА ПОЈАВА
НАЦА И СПИРО
НАЦА: Како ѓемии да му пропаднале. 
СПИРО: Како ѓемии по суво да влече, така оди. 
НАЦА: Таа девојка умот му го однесе. 
СПИРО: (Со тонот на чорбаџи Теодос.) Лесно се носи лесен ум. 
НАЦА: Не е лесен ум, туку голем мерак. Е, ќе те прашав што ќе правеше ти, 
да нејќеше чорбаџијата да ме даде за тебе. 
СПИРО: А, колај работа за тоа. Ќе земев некоја друга. НАЦА: (Благо потсмевливо.) Така. Која не ќе појдеше за убавината твоја и
за богатството. (Сериозно и со сочувство.) А таа, сиромашката, ако ја остави, 
откако ја изнесе на глас... Ќе си остане за век неомажена... 
СПИРО: Море, јас нему ќе му дадам еден ум како да си ја земе. 
ЕДИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
НАЦА, СПИРО И КЕВА
КЕВА: (Влегува и гледа низ прозорецот.) Уште не стасал куќата му
онемилела. Дома не му се влегува. 
СПИРО: Е, да е во куќата Стојанка. од куќа не ќе излегува, со стапови да го
бркаш. 
НАЦА: Е, да е Стојанка во куќава, и за нас би било арно. Уште две раце за
работа. 
СПИРО: (Пак со тон на чорбаџи Теодос.) А, ни се требни такви раце со кал
под нокти! 
КЕВА: Еве го, Томче сине, побргу! 
ДВАНАЕСЕТТА ПОЈАВА
НАЦА, СПИРО, КЕВА И ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: (Убав младич, со танки мустачиња и густа кадрава коса, убаво, но
негрижливо облечен, блед, потиштеп, огорчен, и инаетлив, чекорејќи полека, 
влегува.) Што, мајко? 
КЕВА: Дај го саатот, Томче. 
ТОМЧЕ: (Бара каде што му стои саатот) Го нема. 
КЕВА: Леле. 
НАЦА: Ете ти сега. 
СПИРО: Си го загубил? 
ТОМЧЕ: Не. 
СПИРО: Си го заборавил? 
ТОМЧЕ: Не. 
СПИРО: Та, не си го, безбели, да простиш, чорбаџи Томче, не си го голтнал
наместо локум. 
ТОМЧЕ: Го заборавив елекот. 
НАЦА: Одам да го донесам. (Излегува.) 
СПИРО: Тоа ти е сеедно: да не си го заборавил елекот, би го зел и саатот, а
да си се сетил да го земеш саатот, би го зел и елекот. Тоа ти оди едното со
другото како умот со главата. Кога ќе заборавиш каде ти е главата, ќе го
загубиш и умот. 
НАЦА: (Влегува со елекот.) Еве ти го елекот, чорбаџи Томче. 
ТОМЧЕ: (Го вади од џебот саатот и го клава на уво.) Не работи. Не сум го... 
(Го навива.) 
НАЦА: Пак ништо. 
КЕВА: И овој... 
СПИРО: Ова ти е: удрила чума во сатовите! Саатот на чорбаџијата на
поправка, оној застанал, овој не работи... 
КЕВА: Што ќе правиме? Знаеш, Томче сине, дека татко ти заповеда да горазбудиме за на лозје. А еве не знаеме кое време е. 
 ТОМЧЕ: Нејќам да знам за тоа! Јас знам само едно: уште еднаш ќе го
прашам. Ако рече пак не, ќе се отепам! 
КЕВА: Леле, леле, сине! 
ТОМЧЕ: И него ќе го отепам! Сега ќе го отепам! (Појдува кон вратата.) 
КЕВА: Леле, држи го, Спиро! 
СПИРО: Пушти го, чорбаџике, токму да го разбуди чорбаџијата! 
ТОМЧЕ: (Се враќа.) Да го разбудам? А, тоа нејќам! 
СПИРО: Бош работа, и нему му е страв! 
ТОМЧЕ: За инает нејќам! Нека задоцни, па жив да се изеде! Толку се фали
дека се на време стасува, па сега нека задоцни! (Седнува на миндерот и
инаетливо запалува цигара.) Сите да му се смеат! 
СПИРО: Ама некој ќе плаче за тоа. Туку јас да смислам нешто. (Кратко
молчење.) А! Ми текна! Ќе одам кај брат Арсо, ако не кинисал на лозје арно ќе
биде, ќе му речам да почека. (Излегува.) 
НАЦА: Ајде да видиме и тоа... (Излегува.) 
ТРИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
КЕВА И ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: (Пали цигара по цигара.) Е, многу ми е ќев што ќе задоцни! 
КЕВА: А јас сине, — што ќе вика на мене? Не ти е жал за мајка, Томче? 
Наместо да ми поогнеш... 
ТОМЧЕ: Да ти помогнам! А ти мене што не ми помогнеш? 
КЕВА: Кога не можам. Ја нејќе тој неа и — свршено. 
ТОМЧЕ: Ја нејќе! А зошто? Каква мана и најде? Кал под нокти! Чудно ми
чудо и да е кал, а пак тоа била боја, вапцувала девојката предено за чорапи. 
КЕВА: Знам, џанам, ама оди ти кажи му и докажи му нему! 
ТОМЧЕ: Будалалаци, ситници, трици! 
КЕВА: Е, синко, за такви ситници тој чуда прави! Две свршеници оставил. 
Првата му донесла в кафе мува, паднала во филџанот, а не видела. А тој: „Не ми
го испила чавка мозокот, да земам таква, па да ме рани со муви.“ И ја оставил. 
На другата свршеница и видел жолто во увото. „Кога таа така ги чисти своите
уши, така ќе ја чисти и мојата куќа“ — рекол и ја оставил и неа. Мене тогаш не
ми најде ни една мана, ама затоа сега ми наоѓа по сто секој ден. Таков е тој, за
него се да е чисто, се на свое место и се на време. За Стојанка вели: „Таа да ми
подаде слатко со тие нејзини нокти, јас да јадам!“ 
ТОМЧЕ: А мене ми се слатки и нејзкните нокти! 
КЕВА: Леле, Томче! Ти не знаеш што зборуваш! И на мајка тоа да го речеш! 
Ти си нагазил, сине, на маѓија! 
ТОМЧЕ: Од љубовта нема поголема маѓија и мака... Оф, мајко, зошто ме
роди да тргам вакви маки! 
КЕВА: Ќе поминат тие маки, сине, ќе поминат. 
ТОМЧЕ: Без неа — не! 
КЕВА: Па и без неа. Не е само таа девојка... 
ТОМЧЕ: А, не тоа што мислиш, и што сака тој, не! Јас сум почесен од него: 
тој менувал свршеници, јас не менувам ни љубовници. Не сум јас како него. 
КЕВА: Со тврдата глава, асли како него си, неговата глава ја имаш. 
ТОМЧЕ: Си ја сакам, и ќе си ја земам! ЧЕТИРИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
КЕВА, ТОМЧЕ И НАЦА
НАЦА: (Влегува.) Се сум исчистила, ни мравка трошичка не може да најде. 
КЕВА: Ама што мравка не може да најде, тој ќе најде, црна Нацо! Што го
нема уште Спиро? 
НАЦА: Се свратил, безбели, в меана, да тргне една-две чашки. 
КЕВА: Сега да пие, кога ни виси токмак над главата. 
НАЦА: Токму затоа. Од саклет, чорбаџике, од мака, од страв... Еве го.
ПЕТНАЕСЕТТА ПОЈАВА
КЕВА, ТОМЧЕ, НАЦА И СПИРО
СПИРО: (Влегува.) Сме задоцниле! 
КЕВА: Леле! Што ќе правиме сега? Кажи Спиро! 
СПИРО: Не е најлошото, за среќа, го сретнав брат Арсо баш кога киниса на
лозје. Рече да го разбудиме чорбаџијата, а тој ќе го причека на патот. 
КЕВА: Арно што ќе го чека. 
НАЦА: Ама не чини што треба ние да го разбудиме. 
СПИРО: Не ние, туку да ги викниме комшиите! Најпосле, јас... (Оди кои
вратата.) Ајде, мечка страв, мене не страв! (Ја фаќа вратата и веднаш ја тргнува
раката како ожежена.) А-а! Не бива.... 
НАЦА: Леле, не ти е срам да се засрамиш! 
КЕВА: Ама, Спиро... 
СПИРО: Не, чорбаџике, натерај ме да влезам во мечкина дупка, полесно ќе
ми е.. Туку друг ум ми дојде, чорбаџике (Клекнува до ѕидот.) 
КЕВА: Е? 
СПИРО: Мислам најарно... (Пауза.) И ние да чекаме. 
КЕВА: Што? 
СПИРО: Сам да се разбуди, чорбаџике. 
КЕВА: Ако се успие многу? 
СПИРО: Па каде е доцна, нека биде и подоцна. 
НАЦА: Е, што си умен: каде е лошо, нека биде и полошо? 
СПИРО: Кога си поумна, разбуди го! 
КЕВА: Овде треба јунаштина, Спиро. 
СПИРО: Знам, чорбаџике. Мусака мас сака. Каде да најдеме јунаштина, кога
ја нема. Јунаштина на заем не се зема, а ни со пари се купува. 
НАЦА: (Слуша.) Псст, ми се чини креветот крцна! 
КЕВА: Крцна? 
НАЦА: Се протегнува! 
КЕВА: Се протегнува? 
НАЦА: Се прозева! 
КЕВА: Се прозева? 
НАЦА: Се разбудил! 
КЕВА: Се разбудил? 
СПИРО: Е, јас сега овде немам повеќе работа! (Излегува на прсти.) 
НАЦА: И јас. (Излегува по него.) 
ТОМЧЕ: А јас ќе дојдам попосле, додека... (Излегува.) ШЕСНАЕСЕТТА ПОЈАВА
КЕВА
КЕВА: А јас? На мене се да падне? Пак ме оставија на цедило! О, боже, што
да чинам, поарно и јас малку да се иставам дури да се расони, оти што се вели: 
сонит — манит, полош и од пијан (Излегува.) 
СЕДУМНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС
ТЕОДОС: (Влегува во ноќна, долга кошула, со мазно од вечерта избричено, 
а мрачно лице, на кое никогаш, ни за миг не светнува осмевка и ведрина, со
густи, накуштравани веѓи кои го оцртуваат намуртеното чело и го засенуваат, 
правејќи го уште постуден студениот поглед; со остар, отсечеп говор, кој скоро
никогаш не е разговор со луѓето, ни со најблиските, туку карање, викање на нив, 
на најблиските најмногу, со потценување дури и презирање преку волја, како и
да не заслужуваат со нив да се разговара. Веќе разлутен што не го разбудиле, 
видувајќи дека нема никој, како што редовно бива при станувањето, да го
пречека и да го служи, избувнува.) Што е ова! Никој жив нема! Тоа ли е ред! 
Сите се успале! А јас... (Погледнува на саатот.) Не работи. Тоа ли е ред! Ако
сум задоцнил?... Оној шерет Арсен може пак да ми измрда со лозјето. (Вика.) 
Параскево, Параскево! Параскево, парчиња да се сториш! Параскево! 
ОСУМНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И КЕВА
КЕВА: (Однадвор.) Слушам, Теодосе! Еве идам веднаш! (Влегува.) 
ТЕОДОС: Што е тоа денес? 
КЕВА: Па... па... 
ТЕОДОС: Паднала, па не станала! Зошто не ме разбудивте? 
КЕВА: Па... па... ова.., (Погледнува на саатот.) Саатот запрел, па... 
ТЕОДОС: Зошто да запре? Тоа ли е ред? Ако сум задоцнил? Ако оној
Арсек... 
КЕВА: Тој.. ки... кинисал... 
ТЕОДОС: Кинисал! Уф, сум задоцнил! Уф, бегај ми од пред очи ти, 
кукумјавко, зашто ќе те здробам како сува пиперка! 
КЕВА: (Тргнува.) Леле, леле, леле! 
ТЕОДОС: Чекај, стој, лелекало! Кажи од каде знаеш дека Арсен кинисал? 
КЕВА: Беше Спиро кај него. 
ТЕОДОС: Каде е тој! Дај ми го ваму! Спиридоне, Спиридоне! 
ДЕВЕТНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС, КЕВА И СПИРО
СПИРО: (Однадвор.) Еве сум, чорбаџи! (Влегува.) Што заповедуваш, 
чорбаџи... 
ТЕОДОС: Какви ти се тие мустаќи. бре мурдар! 
СПИРО: Па. па... 
ТЕОДОС: Пареа ти ги попарила! Зошто ти се излепени и извалкани, како
биволешка опашка? Тоа ли е чистота, бре пис милет, а? СПИРО: Па пив малку матеница, чорбаџи... 
ТЕОДОС: Матеница! Мижи да те лажам! Пак си локал ракија. Тфу, смрдиш
како бочва! Потаму од мене, ќе ме задушиш. Уште еднаш само ако ти ги видам
такви мустаќите, ќе ти ги истрижам со ножици, штрак, штрак! 
СПИРО: Аман, чорбаџи, само тоа не, каде се видело тоа чудо, ѓавол без
рогови, човек без мустаќи! Поарно пресечи ми ја главата отколку мустаќите! 
ТЕОДОС: А човек ли е кој пие смрдлива ракија и не гледа на чистота и
личота човечка? Вечер да одиш на амам, да се истриеш. 
СПИРО: Ќе одам на амам, чорбаџи... А ти... ќе одиш на лозје?... 
ТЕОДОС: Молк, бре дибек! Уште смееш да ме прашаш! Како да одам кога
сум задоцнил со вас шашардисани и сплеткани! Да ми се смеат... И тој... 
мајтапчија.. Оди кажи му дека ме заболе главата и... 
СПИРО: Јас веќе му кажав дека... 
ТЕОДОС: Дека сум се успал! Аааа! 
СПИРО: (Брза да поправи.) Тој — ништо, луѓе сме, ќе го чекам кај врбјакот. 
ТЕОДОС: Ќе ме чека... Па што не ми кажеш веднаш, казан ти на глава! Уште
да ме чека! Тоа ли е ред! Ама што сте се здибечиле овде! Бргу да се облечам, 
бргу! (Вика.) Анастасијо! Бргу најди ја Анастасија! 
СПИРО: Веднаш, чорбаџи! Нацо! Нацо мори... Не и се слуша, лисица! 
(Излегува.) 
ДВАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И КЕВА
ТЕОДОС: Се ќутуци, околу мене, глуви, глупави! Да ме остават да се
успијам. да задоцнам! И ти, Параскево, ти баре да бидеш посвесна и
поакикатна.... ама ништо и од тебе... јазак! 
КЕВА: Па... јас... 
ТЕОДОС: Нејќе овде па, па, туку треба ум и очи отворени! 
ДВАЕСЕТ И ПРВА ПОЈАВА
ТЕОДОС КЕВА И НАЦА
НАЦА: (Влегува.) Проштевај, чорбаџи, саатот е крив... 
ТЕОДОС: Ќе ве искривам јас сите, туку сега немам време! Бргу да ми ги
исчистиш чевлите! 
НАЦА: Сум ги исчистила, чорбаџи, еве ги. 
ТЕОДОС: Дај да видам. Си ги исчистила, красно си ги исчистила! Како
мачка со опашка да мавнала преку нив! Види види, овие запци, полни со кал, 
види! 
НАЦА: Па, чорбаџи, само два-три. 
ТЕОДОС: Два-три! Море би нашол јас и дваесет-триесет, туку немам време. 
Ајде исчиси ги уште еднаш! НАЦА! (Ги зема чевлите.) Арно, чорбаџи! 
ТЕОДОС: Запците арно да ги истребиш со тресчиче! 
НАЦА: Разбрав, чорбаџи! 
ТЕОДОС: Арно да ги истриеш со кадифе, да светнат како зифт! 
НАЦА: Арно (поаѓа.) 
ДВАЕСЕТ И ВТОРА ПОЈАВА
ТЕОДОС И КЕВАТЕОДОС: (Вика по Наца.ј И побргу, поитај! 
НАЦА: (Однадвор.) Арно, чорбаџи! 
ТЕОДОС: А ти. Параскево, приготви да се облечам, да се измијам
КЕВА: (Стои, 6и сакала нешто да му рече.) 
ТЕОДОС: (Ја пресечува.) Ајде, што стоиш, што си се стуткала, стутканице! 
Побрзај! 
КЕВА: Еве... Веднаш... (Излегува со насолзени оча.) 
ДВАЕСЕТ И ТРЕТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: (Влегува, губејќи ја се повеќе храброста што беше јо прибрал.) 
Татко... 
ТЕОДОС: (Тргнал по Кева, се загледува во подот, се наведнува и дигнува
мала сламка од метла.) Ете како чистат! Со метлата прават ѓубре, наместо да
метат! (Од сламката од лутина, не може, и не сака да го види Томче, кој веќе
стои близу до него уплашено и молбено свиткан и одвај се осмелува пак да го
ослови.) 
ТОМЧЕ: Татко... 
ТЕОДОС: (Кратко и суво.) Што! 
ТОМЧЕ: Сакам да зборувам со тебе... 
ТЕОДОС: Пак за тоа? 
ТОМЧЕ: За тоа... 
ТЕОДОС: Нема повеќе зборување за тоа! 
ТОМЧЕ: Уште сега, татко, последен пат! 
ТЕОДОС: Сто пати си ми рекол последен пат. 
ТОМЧЕ: Ти се молам, татко, кандисај да ја земам... Стојанка... живот немам
без неа, толку што ја сакам! 
ТЕОДОС: Молкни бре, засрами се! Јас пред татко ми не можев ни да го
помислам, а камо ли да го речам: ја сакам, ова, она... 
ТОМЧЕ: Зошто да се срамам? Не лажам, не крадам, што имам во срцето, 
кажувам... 
ТЕОДОС: Во срцето! Будалалаци! Треба да имаш повеќе овде, синко мајчин, 
овде! (Се чукнува по челото.) Доста! Имам јас поумна работа! (Поаѓа.) 
ТОМЧЕ: Татко, јас ќе... ја земам! 
ТЕОДОС: Не! Дури сум јас жив! Неа да ја земеш! Таква јас нејќам ни на
сокак да ја сретнам, таа ѓупка! (Излегува.) 
ДВАЕСЕТ И ЧЕТВРТА ПОЈАВА
ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: (Скоро солзи во очите.) Ѓупка! Мојата Стојанка, мојата прекрасна, 
убава Стојанка, ѓупка! Тоа да го рече! Тој очи нема, кога може тоа да го рече! 
Ѓупка! 
ДВАЕСЕТ И ПЕТТА ПОЈАВА
ТОМЧЕ И СПИРО
СПИРО: (Веќе влегол.) Па, што е малку црна и за тоа црно под ноктите. ТОМЧЕ: И ти ли тоа! Уште еден лош збор ако речеш за неа, ќе те отепам на
место! 
СПИРО: Е, чорбаџи Томче, подека, не е право: не можеш на коњот, туку
удри на самарот... Јас девојката не ја кудам, само реков што чув од чорбаџијата
ТОМЧЕ: И него ќе го отепам, ако рече уште еднаш... А, чекај инаку јас ќе
свртам со него. Уште еднаш ќе зборувам, ама не како досега. 
СПИРО: Јас да ми ти кажам, чорбаџи Томче, тоа не ти го бива, а златен. Не
можеш, не си кадар, од сенката му се плашиш. Само што ќе застанеш пред него, 
колената ти се тресат, рацете ќе ти се земат. Грлото ќе ти се стегне. Прашај ме
мене за тоа, зашто паталец, гаталец. Туку има еден лек. 
ТОМЧЕ: Каков лек? 
СПИРО: Ако сакаш инаку да зборуваш со него, треба да се опијаниш, 
златен. 
ТОМЧЕ: Да се опијанам! 
СПИРО: Убаво да се опијаниш. Крила ќе добиеш, сила колку сакаш. 
ТОМЧЕ: Сила од пиење? 
СПИРО: Не веруваш? Ако си Тома, не биди неверен Тома. Кој беше
најголем јунак на светот и векот? Марко Крале. А зошто беше Марко Крале
најголем јунак? Пак јас ќе ти кажам. Зашто пиеше вино со леген од дванаесет
оки. Пиј па биј, пиј па биј. Ете така правеше Марко Крале. Биење без пиење не
бива, ништо не бива без пиење. 
ТОМЧЕ: Море, Спиро ти ми прикажуваш за Маркови кули а јас си мислам
за мојата Стојанка... 
СПИРО: Има и за кого да мислиш, чорбаџи Томче, девојката ти е лична
убава, како оваа што ја имаме на кадро: Ге... Ге... 
ТОМЧЕ: Геновева. 
СПИРО: А, Генавева,.. 
ТОМЧЕ: Ге-но-ве-ва! Кажи, Спиро, има ли во нашиов град поубава од
мојата Стојанка? 
СПИРО: А, нити имало, нити има, нити ќе има! Една е Стојанка, лична
Скопјанка! 
ТОМЧЕ: (За себе.) Време е за на лозје, да си ја видам Стојанка. А со него
уште еднаш ќе зборувам. И инаку. (Излегува.) 
ДВАЕСЕТ И ШЕСТА ПОЈАВА
СПИРО
СПИРО: Така! — Направи им ќеф. Тече ли Вардар нагоре? — Тече. Лета ли
магарето? — Лета. Сосе товар? — Сосе товар. Пијан е од мерак. Ама ќеф ми е
да го видам пијан и од пиење... 
ДВАЕСЕТ И СЕДМА ПОЈАВА
СПИРО И НАЦА
НАЦА: (Влегува.) Зошто? 
СПИРО: Зашто вака ништо не прави: ќе клекне пред татко му и ќе ја остави
сиромашката Стојанка лагана и излагана. 
НАЦА: Вистина. За грев, сиромашката. А што девојката е убава, работна, 
умна. 
СПИРО: Е, за умна... Да била умна, да не фрла мерак на богаташки син. НАЦА: Е, ама срцето, пусто, не знае ни за богатство ни за сиромаштво. 
СПИРО: Не знае. затоа после страда. 
НАЦА: Шшт! Нешто вика! (Се слуша гласот па Теодос.) 
СПИРО: Нека вика, само на мене да не вика. 
НАЦА: На сиромашката чорбаџика. (Почнува да ги, брише стаклата на
прозорците.) 
СПИРО: (Со тонот на Теодос.) Сапунот извалкан, налепени влакна на него! 
Водата — мраз! Сега пак жешка! Ме попари! А, Параскево, парчиња да се
сториш! (По мала пауза.) Ај да си прилегнам малце да си ги одморам коските. 
(Легнува на миндер.) 
НАЦА: Ако те види, ќе ти ги искрши коските. Кога ќе ти викне: „А, дембел
ниеден, арам ми го јадеш лебот“. 
СПИРО: Така е, легач. Градината сама се вади; тешката бунарска кофа има
крила, сама лета нагоре; дрвата сами се цепат; ѓубрето само се исфрла на
буниште... Уште рано изутрина, веќе капнат уморен... А до вечер, уште колку
работи... се на нозе... Само вака што ќе украдам — да се одморам малце, да
здивнам... Зашто не сум будала само да р’мбам... Сега ќе имам време и да
преспијам: првин трипати ќе се истрие со сапун, потоа со саати се облекува. 
НАЦА: Да речеш, ние го облекуваме, а тој само: на рака, на нога, на шија! 
Ни владиката, сполај му, така не го облекуваат. 
СПИРО: Никому толку не му се прави чапрасдиван. Се надул како мисирок. 
НАЦА: Таков е човекот, таков табиет, ќибарлија и самбендисан. Не го
гледаш? Кога оди по калдарма, како мачка од камен на камен стапнува. Ако
сретне Ѓупци или сиромав, селанин, носот го затнува, дишењето го запира... 
СПИРО: Не би бил тој мајчин син, таков нагизден и надуен, да нема толку
пари, зашто пара чисти и пара се кара... Во неа е силата и чистотата. 
НАЦА: Чистотата стои до човекот. 
СПИРО: Бреј, што знаеш! Дај ми го ти него да го пратам јас да прави ќумур, 
јали ќерпич и ќерамиди, па да ја видиме неговата чистота! Каква работа таква
чистота. 
НАЦА: (Слуша.) Пак вика. Ќе оди само до лозјето, а како да патува во
Стамбол. 
СПИРО: Ќе му го земе на сиромав Арсо лозјето. А толку ги има расеани, 
сегде по Водно. 
НАЦА: Е, око човечко ненаситно. 
СПИРО: Каков човек, такво око, такво срце. Мене срцето не би ми дало
никому нешто да му грабнам. 
НАЦА: Затоа ништо и немаш. Туку, галиба, доста е бришењето, се истанчија
џамовите како книги цигарски. 
СПИРО: Уф, Анастасијо, тоа ли е чистота? Така ли се чистат пенџериња? 
Погледај, отвори очи, види колкава дамка си оставила на левиот џам! 
НАЦА: Дамка? 
СПИРО: А, Анастасијо, Анастасијо, нека ти е алал лебот што го јадеш во
оваа куќа и ушге од малечка името што го носиш: измеќарка на чорбаџи Теодос! 
Аферим, ашколсун! Цел век ве учам на ред и чистота, туку буки и тикви учам! 
НАЦА: Доста, бре, папагал! Доста тоа од него го слушаш. Кажи ми каде е
таа дамка, не можам да ја видам. 
СПИРО: Ама не ја гледам ми јас, туку сакав да ти кажам како би ја видел тој
и како би се лутел и рикал.. 
НАЦА: Секој си прави измет на својот табиет. Стани, еве го иде. СПИРО: (Станува, скоро скокнува и бргу ги, навлекува чевлите, при што
прво го обува левиот на десната нога, па поправува.) Бре, бргу се стори азар
денеска. Му се брза за лозјето... 
ДВАЕСЕТ И ОСМА ПОЈАВА
СПИРО, НАЦА И ТЕОДОС
ТЕОДОС: (Во панталони, со палто в раце, уште однадвор.) Анастасијо, 
Анастасијо, браво, Анастасијо, ашколсун! Нека ти е алал лебот што го јадеш во
оваа куќа! Алал да ти е името што го носиш, измеќарка на чорбаџи Теодос! Со
години ве учам на ред и чистота — ништо! Како да учам ќутуци! Вака ли се
чистат алишта, глупава Анастасијо? Ова ли е чистота, а? Погледај само овде, 
погледај (Покажува на палтото.) 
НАЦА: Проштавај, чорбаџи, не сум видела, една мала дамка. 
ТЕОДОС: Мала! Мала работа, голема срамота. 
НАЦА: Од восок е... 
ТЕОДОС: Да ја извадиш како знаеш. Со крпа, со фрча, со јутија. 
НАЦА: Знам, чорбаџи. (Го зема палтото и излегува.) 
ДВАЕСЕТ И ДЕВЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И СПИРО
ТЕОДОС: А ти мустаќите арно да ги исчистиш, Спиридоне. Уште ти се
извалкани. Да ги исчистиш со фрча, со метла, со гребло, како знаеш. 
СПИРО: Знам, чорбаџи. 
ТЕОДОС: (Пред огледало ги чисти мустаќите со четкиче.) Тји, бре
мурдарлак! Ништо чисто не може да види човек. И ова фрчиче: наместо со него
да ги чистам мустаќиве, треба него да го чистам од мустаќиве. (Му го фрла на
Спиро.) Земи го, Спиридоне, за твоите колчишта е арно, а јас треба ново да
купам. (Наместува крагна и машна.) 
СПИРО: (Го зема.) Арно, чорбаџи. (Излегува мазнејќи ги мустаќите со
фрчичето.) 
ТРИЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И КЕВА
ТЕОДОС: (Вика.) Параскево, Параскево! Ела да ме фрчосаш уште еднаш... 
дури го чекам палтото... 
КЕВА: (Доаѓа со четката.) Еве, Теодосе! (Му ги брише панталоните, елекот.) 
ТЕОДОС: (За тоа вреле и сам гледа насекаде по нив и каде ќе најде влакно
или прашинка, чисти со подувнување и.ли,, почесто со изопнување и исфрлање
средниот прст закачен на палецот, што кај нега е постојана навика и
автоматизиран гест.) Влакненце да не оставиш! 
КЕВА: Арно. 
ТЕОДОС: Кој зкае колку време ќе се матка онаа фатена во рацете со таа
дамка. 
КЕВА: Тешко излегува: од восок е. 
ТЕОДОС: Ме покапале в црква со свеќа... Си прават ќеф... Гледај, 
Параскево, влакненце... Се туркаат како овци в трло, се тријат од тебе како
говеда од плот... извалкани, ќирливи, смрдливи... Ни в црква повеќе не одам. КЕВА: Дотаму, Теодосе! Од верата надвор да излезеш! 
ТЕОДОС: Ќе си направам дома параклис... Икони, кандила... 
КЕВА: Уште? 
ТЕОДОС: Ај доста: ме чека таква работа. (Вика.) Спиридоне, Спиридоне! 
Бргу да ме обуеш! 
ТРИЕСЕТ И ПРВА ПОЈАВА
ТЕОДОС, КЕВА И СПИРО
СПИРО: (Влегува.) Еве, чорбаци! (Му ги обува чевлите.) 
ТЕОДОС: Е, гледај, гледај, говедо! Сето лустро им го извади со тие твои
лопати! Види, се прсти по нив се познаваат. Ама сто пати сум ти рекол, отворај
очи кога ми обуваш чевли, фати ги убаво, со дикат, за топуци, а ти, трап, 
одозгора! Тоа ли е ред? Море ќутуци учам, ќутуци и цепаници. Каде ти е
кадифето? 
СПИРО: (Го вади кадифето од џеб и му ги брише чевлите.) Еве, чорбаџи. 
ТЕОДОС: Убаво, не само отепреди. И топуците. 
СПИРО: Еве, чорбаџи. Доста? 
ТЕОДОС: Не е доста додека не си го видиш носот во нив. Туку ајде, немам
време. Земи го дикелот и појди на крајното лозје, кај карпата да покопаш. Ама
убаво, подлабоко. Што, не ти се оди? 
СПИРО: А, ми се оди, како не, чорбаџи. 
ТЕОДОС: Е, така. На Арсен кажи му дека сум азар и сега кинисувам. 
СПИРО: Арно, чорбаци. (Излегува.) 
ТЕОДОС: Анастасијо, Анастасијо! 
ТРИЕСЕТ И ВТОРА ПОЈАВА
ТЕОДОС, КЕВА И НАЦА
НАЦА: (Доаѓа со палтато в раце.) Еве, ме, чорбаџи. Се излезе, (Сака да му
придржи да го облече.) 
ТЕОДОС: (Загледуеа каде што беше дамката. Согледува влакненце, го фаќа
полека со два прста, го крева високо да го видат Наца и Кева, стрелајќи ги со
поглед, па го одувнува влакното како да плука на нив.) Среќа ваша што брзам! 
Ајде! (Ги испружува рацете назад.) 
КЕВА и НАЦА: (Му навлекуваат по еден ракав.) 
НАЦА: (Веднаш потоа нечујно излегува.) 
ТРИЕСЕТ И ТРЕТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И КЕВА
ТЕОДОС: Помини со фрчата уште еднаш, Параскево! 
КЕВА: Еве. (Му го брише палтото.) Теодосе... сакав... 
ТЕОДОС: (Ја пресечува.) Гледај побргу да стаса ручекот, по ладот да го
донесете, зашто ако биде доцна, сонцето ќе го испече зелникот, кремен ќе го
стори. 
КЕВА: Арно, Теодосе, туку сакав нешто... 
ТЕОДОС: Знам што. Ама нејќам да знам. 
КЕВА: Ти се молам, Теодосе! Девојката мана си нема! Туку од инает очите
не ти ги гледаат. ТЕОДОС: Нема една мана, туку триста. Прво и прво, името — Стојанка, 
селско име. Најди де в календар име Стојанка! 
КЕВА: Името е од кумот... Се гледа умот. 
ТЕОДОС: После, црна... 
КЕВА: Малку е смургава, ама многу е лична, а белило на лице не клава. 
ТЕОДОС: А и каква може да биде девојка од таква куќа? Татко и самарџија. 
Со него ли да се засватам? Поарно самар на грбот да си ставам. Таа да ми влезе
во куќава! Каков ред, каква чистота ќе биде? Не врткај ми повеќе, работа ме
чека, не е ред! 
КЕВА: Теодосе... 
ТЕОДОС: Ни збор повеќе за тоа! 
КЕВА: Друго нешто... Дојде Арсовица... 
ТЕОДОС: Немам јас никаква работа со Арсовица... 
КЕВА: За лозјето... 
ТЕОДОС: За лозјето... Тоа не е женска работа. Колку пати сум ти рекол да
не се мешаш во моите работи. 
КЕВА: Ме заколна жената: „Жити еден Томче... децата ми се превргнаа од
плачење... Оној мој лесен и занесен, вели, се на вересија дава“... 
ТЕОДОС: Тоа си е негова работа. 
КЕВА: „Туку јас вели ќе го стегнам да ја собере вересијата...“ 
ТЕОДОС: Тоа си е нејзина работа. 
КЕВА: „Само чорбаџи Теодос, вели уште малце да почека“.. 
ТЕОДОС: А тоа си е моја работа. Чекањето си има ред и крај. Не сум јас
задушна баба! 
КЕВА: Арно, Теодосе, за таа работа, навистина твоја си е... Ама за Томче... 
Како господ те молам... Мајка сум... 
ТЕОДОС: Пак! Не! Ако сте ти и син ти за самар, јас не сум! Ако вам ви се
јаде леб со кал од под нокти, мене ми се гнаси! Да не чујам повеќе! (Излегува.) 
Ручекот на време! 
ТРИЕСЕТ И ЧЕТВРТА ПОЈАВА
КЕВА
КЕВА: Душовадник, живојадник! Душава ми ја извади! Жива ме изеде! 
Жива сум а живот немам! Сега и Томче ќе ми... Оф!... (Воздишката и преминува
во здржано, тихо липање) 
(ЗАВЕСА) 
ЧИН ВТОРИ
Преку сцената пат за Водно, покрај патот густо дрвје, од далеку се гледаат
темноцрвени покриви од градските куќи и врвови од дрвјата, над кои се
извишува скопското кале. Сончево утро. Пред да се дигне завесата и во време на
сцената помеѓу Томче и Стојанка, од далеку еден женски глас извива дискретно
тажна песна. 
Садила мома крај море лозје, ем го садила, ем го плакала: „Ој, лозје, лозје, 
со бело грозје, јазе те садам, кој ќе те бере... 
ПРВА ПОЈАВА
ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: (Шета во нестрпливо исчекување.) Еве ги! Ама што да им речам? 
Таа збор чека од мене, а каков збор да дадам! 
ВТОРА ПОЈАВА
ТОМЧЕ, ЕФКА И СТОЈАНКА
ЕФКА: (Доаѓа.) Добро утро, Томче. 
СТОЈАНКА: (Сентиментална е и силно заљубена, како и Томче, но, 
чувстаувајќи се навредена и загрозена, западнала во моментна настројба на
огорченост, зајадливост и жестокост, во држење кое се поклопува со некакво
инстинктивно женско тактизирање и уценување, иако по природа е непосредна, 
искрена и кротка девојка.) Добро утро... 
ЕФКА: Што стори, Томче? 
ТОМЧЕ: Ништо, тетка Ефке. 
СТОЈАНКА: Ништо. Без среќа си, со празно бардаче не среќаваш. 
ЕФКА: Ако е празно, ќе се наполни, а кога ќе се вратиме ќе не сретнеш со
полно бардаче, Томче и ќе се напиеш студена вода. 
СТОЈАНКА: Може да испревари некој друг. Кој превари, тој товари. 
ТОМЧЕ: Зошто така зборуваш, Стојанке? 
ЕФКА: Море, Томче, не слушај ја ти неа: едно мисли, друго зборува. Од
мака, многу е сакалдисана. Ај да ве оставам малце насамо, да си ги искажете
маките, ама само малце, и чесно! Гушкување и бацување, такви работи да нема! 
(Отидува.) 
ТРЕТА ПОЈАВА
ТОМЧЕ И СТОЈАНКА
ТОМЧЕ: Зошто така ме пукаш, Стојанке? Ќе пукнам од мака кога ми
зборуваш така! 
СТОЈАНКА: Јас зборувам како што е. Довечер давам збор за друг. 
ТОМЧЕ: Што? 
СТОЈАНКА: Вечер ќе ме свршат за Иле. 
ТОМЧЕ: Ќе дадеш збор? Ќе те свршат за Иле? 
СТОЈАНКА: Така е. 
ТОМЧЕ: Стојанке! Не зборувај така! Уште еден збор таков ако ми речеш, ќе
те отепам! 
СТОЈАНКА: Бре! Не си зел сол, да ме посолиш! ТОМЧЕ: Стојанке, не пукај ме така, не прави такви смешки, зашто мене ми
се плаче! 
СТОЈАНКА: Вистина ти кажувам, Томче. Синоќа дојдоа стројници. Татко
ми сакаше веднаш збор да даде, пак и јас... 
ТОМЧЕ: И ти! 
СТОЈАНКА: И така не сум за тебе, за вашата куќа. Јас сум црна Циганка, јас
сум селанка, името ми е селско, јас сум од сиромашка куќа, сум проста, не знам
за ред и чистота... Татко ми е сиромав, самарџија... Најпосле јас имам под
ноктите црно, кал... (Задржуваниот плач се пробиеа со придушено липање.) 
ТОМЧЕ: Стојанко. зошто така зборуваш? Си чула од мене такви зборови? 
СТОЈАНКА: Сум чула од татко ти. Вчера му зборувал на еден татков
пријател, а тој му кажал на татко ми. 
ТОМЧЕ: А, татко ми! Чекај ти само, инаку ќе зборувам со него! 
СТОЈАНКА: Зборувај како знаеш, Томче, само довечер збор да дадеш: или... 
или... 
ТОМЧЕ: А, така Стојанке! Нејќеш повеќе да чекаш! Толку ли беше љубовта
наша? Толку ли ме сакаш, а? 
СТОЈАНКА: (Плаче.) Томче, јас би те чекала довека, те сакам и љубовта
моја е догроба, ама не можам повеќе од татко ми, ми е жал за него. Му дадов
збор за довечер.. Не може повеќе: го изеде жив срам од луѓето.. за мене... на сета
негова добрина... 
ТОМЧЕ: А мојот татко, поарно да го немам! Катил, намќор! Човек без душа, 
без срце! А чекај! Ќе види тој! Уште еднаш... 
ЕФКА: (Однадвор.) Ајде, деца, доста ви е! 
ТОМЧЕ: Уште малце, тетка Ефке! 
СТОЈАНКА: Леле, Томче, уште овој ден! Ми е страв, Томче! Не давај ме, 
Томче, не давај ме на друг! Поарно отепај ме! Поарно во Вардар да се удавам, 
кога не можеме да се земеме... 
ТОМЧЕ: Стојанке, гулабице моја, душо моја! (Сака да ја прегрне.) 
СТОЈАНКА: (Се истргнува.) Не, Томче... Тетка... 
ЧЕТВРТА ПОЈАВА
ТОМЧЕ, СТОЈАНКА И ЕФКА
ЕФКА: (Доаѓа.) Ајдо, доста. деца, пладне се стори веќе! 
ТОМЧЕ: Малце постојавме, тетко. 
ЕФКА: Е, вие сакате како во песната: „Малце постојавме, Донке, кај
чешмата, од изгрева, Донке, до заода.“ Нејќе стоење и зборување, деца, туку
сака да се потрча и да се поработи. Со оф и уф ништо не може да биде. Немаме
време за губење. Денес, Томче, од татко ти збор да земеш! Ама машки со него
да зборуваш! Каков светец, таков четец, ајде! Ајде, Стојанке, да гледаме и ние
ваму, да направиме нешто! (Излегува.) 
СТОЈАНКА: Така, Томче. како што рековме! (Отидува.) 
ПЕТТА ПОЈАВА
ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: Машки, јуначки! Ама што рече Спиро, мусака мас сака. Да го
послушам? Трезен ништо не можам да сторам, а довечер збор треба... Што да
правам: или да се убијам, или да се опијанам... (Отидува.) ШЕСТА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: (Полн е со животна радост и ведрина, кои тешко можат да му ги
поматат и најтешки грижи и незгоди. Умен и итар е до лукавост и до
препреденост, но никако до расипаност, а по срце е добричина, осетлив и
соосетлив. Излегува од врбјакот и гледа по Томче со блага потсмевка.) Сиромав
чорбаџи Томче, изгоре за Стојанка како биволче за водичка! А татко му уште го
нема (Гледа на сат.) Тој да задоцни! Се успал. Е, да сум жена, да го колнам: да
би не се разбудил! Да би нога искршил! Туку тој од гроб би станал, на носила
би дошол, кога има нешто да грабне... А, беше, ми отиде лозјенцето... Еј, лозје
мое лозје, токму како во песната: „Јазе те садам, кој ќе те бере...“ (Ја брише
потта со шамијата.) Ама жештина! Сонцево, само што се испилило, а ѓаволски
пече. Денеска не ќе има ладовинка. Ајде да влезам во оваа божја сенчица, да го
чекам... (Влегува во врбјакот.) 
СЕДМА ПОЈАВА
ПОЦКО, АМПО И ЦОНКА
ПОЦКО: (Како да му е брат родеп на
АРСО: како ведринато и итрината да ги поделиле на еднакви делови, само
што да нема контрола и кочница — а тоа е неговиот син Амно, неговата сушта
спротивност, — тој ѕо лукавството би одел и подалеку од чесното и дозволеното
со утврдениот ред и со обичаите. Доаѓа од градот нестрпливо забрзан, се
обѕрнува и вика, со одвај забележлива циганска интонација.) Ајде, поитај, бре
Ампо, немој така како непоткован коњ! 
АМПО: (По него, со бебе во пелени.) Чекај малку, татко! 
ПОЦКО: Не ти е тешко безбели тоа две-три оки жива мера, кога носиш на
грб двесте-триста оки. 
АМПО: Море, ми ги наполни ракавите, куче кучешко! (И го дава бебенцето
на Цонка.) На ти го, баба Цонке, доста го носев. 
ЦОНКА: Бре, што било! Ако ти пуштило малце, братче ти е, ако е куче, пак
ти е братче! 
АМПО: Ама не лути се, де, ако реков лош збор, ништо лошо не му сторив, 
не му ја симнав ѕвездата од чело. 
ПОЦКО: Куче! Какво куче, бре пцетиште! Го гледаш, само спие како рудо
јагне, ни да писне ни да вресне, јагненце, жими Ристос! Од сите што сум ве
родил, ова ми е најмило. 
АМПО: Па последно е, дородок. 
ПОЦКО: Што велиш, дородок! 
ЦОНКА: Дородок? Е, тоа не се знае, тоа е во божја рака. 
АМПО: Море, оставете празни муабети! Овде ќе чекаме? 
ПОЦКО: Не. Попат ми текна нешто... Ќе чекаме... (Покажува кон лозјето.) 
АМПО: Зошто на брег? 
ПОЦКО: Еј, тикво зелена! Кој стои високо, тој гледа далеку. 
АМПО: Нема овде што да ге гледа, имаме само да чекаме. 
ПОЦКО: Ама да знаеме кого чекаме, а не како гуски во магла, така мајко? 
ЦОНКА: Така, ами. 
АМПО: Па се знае, чекаме кум. ПОЦКО: Кум, туку кој ќе биде кум? 
ЦОНКА: Така, де! 
АМПО: Се знае и тоа кој ќе наиде прв. Кого ќе го нанесе патот, тој ќе биде. 
Кој на друм, тој кум. Како што е адетот. 
ПОЦКО: Ама така ќе биде, туку, да не наиде некој како тој што го имавме... 
АМПО: Арен си беше и тој. 
ЦОНКА: Бог да го прости! (Се крсти.) 
ПОЦКО: Арен си беше за арен, душа човек, туку гола душа. Сиромав, 
окапан, немаше пари да му плати на попот кога ве крштаваше, најпосле и него
го закопаа на вересија. 
ЦОНКА: (Пак се крсти.) На вересија, бог да го прости! 
ПОЦКО: Бог да го прости, ама не дај ми, боже, пак таков кум! Кумот не е
само за тоа да крсти, да венча, туку и да пречека, да угости, да дарува. Затоа ти
велам: на брегон, па кога ќе здогледаме некого што не е за кум, молчи зад
дрвјето, а ќе наиде ли некој поимашлив, буп! детето пред него... 
ЦОНКА: Така, ами како! Поимашлив. 
АМПО: А поимашлив не ќе кавдиса тебе да ти биде кум. 
ПОЦКО: А, колај работа за тоа, адет е овде. Ама ќе речеш Цигани сме, е, 
туку и рисјани сме, жими Ристос! А тој надуењак чорбаџиски, ако нејќе да биде
цигански кум, нека излезе од верата рисјанска надвор, нека згази на адетот! Ти
велам, колај работа! Го уловив ли јас него, не го испуштам од раце, па волкави
заби да има! 
ЦОНКА: Така, Поцко, така синко! Адет е овде, не е играчка! 
АМПО: Не ви е чесна работата: не е по адетот. 
ПОЦКО: Дополу е по адетот, отполу по моето сакање... А ти, божем, не би
сакал таков кум да те венча! 
АМПО: Јас повеќе би сакал некој човек средна рака, ама кога е по адетот, 
нека биде и најсиромав, и најбогат, само ако наиде прв. 
ПОЦКО: Прв, па прв! Што си ќускија! А што би било кусо да биде и втор, 
трет... 
АМПО: Не, само прв! Како што рековме дома: само по адетот! 
ПОЦКО: (Цацка со јазикот.) Цт, цт, цт,! Бре, бре, бре! Не знаев дека си таков
абдал, ако си ми син. А кој знае дали си ми син, кога си таков. Ти не ќе бидеш
циганска крв, туку некој мелез. 
ЦОНКА: Ајде, ајде, Поцко, какви се тие зборови! 
ПОЦКО: Ајде на брег! 
АМПО: Не, зад брег! 
ЦОНКА: Бре, бре, по негово да биде! 
ПОЦКО: Арно. По твоето, по адетот. 
АМПО: Така. (Поаѓа.) 
ПОЦКО: (По него, крстејќи се со широки гротескни движење.) Господе
боже, кога овој будалест син не ме остави сам да си поможам, поможи ми ти, 
господе, дај ми кум каков си сакам, па ќе ти запалам в црква свеќа како греда! 
(Потихо, низ смев.) Помогни ми ти, та после јали палам, јали не палам! 
(Отидува.) 
ЦОНКА: (По него.) Поцко, синко, не прави такви шеги со господа! Слуша
тој и кога шепотиш, знае и што ќе помислиш. 
ОСМА ПОЈАВА
АРСОАРСО: {Излегува од врбјакот, гледа на Цигапше и се смее со израз на
симпатија.) Ех, овој Циганин, муштерија мој, баш заслужил да му се чуе
молитвата. Ере, бре, уште го нема! (Се чукнува по челото.) Иј, што би тај бил за
кум! Чорбаџи Теодос-цигански кум! (Се смее). Бре, бре, што би било кумство, 
што би бил џумбуш! Иј, да можам тоа да го сторам — цигански кум, па да
заборави и на лозје, и на се! Еј, да можам да си го куртулам лозјето! (Гледа.) 
Само да не помине некој друг! (Слушнува.) Еј, пијан глас! Песна! Ми иде да се
расплачам! Селанец. (Се крсти.) Помогнете ми сега сите светци, анѓели и
ѓаволи! 
ДЕВЕТТА ПОЈАВА
АРСО И СЕЛАНЕЦОТ
СЕЛАНЕЦОТ: (Доаѓа пијан, потпирајќи се на долг стап.) А, чекај жено, 
кучко-о-о! 
АРСО: Добро утро, пријателе. 
СЕЛАНЕЦОТ: (Застанува потпрен на стапот.) Ако е утро, нека е добро утро. 
Ако си ми пријател, да си ми здрав и жив. А јас сум ти толку пијан, да
проштаваш, та не знам дали е утро, дали е вечер, дали си ми пријател, дали... 
АРСО: Пријател сум ти. И сакам братски со тебе да позборувам. 
СЕЛАНЕЦОТ: Е, ујган работа, и да се одморам, зашто нозеве не одат како
што треба. (Седнува, повеќе паднува.) Еј, еј, брате сладок, земја па земја! Таа ти
е најарен пријател, таа те рани, таа те крепи. Паднеш ли, таа ќе те дочека. Седни
и ти, пријателе. 
АРСО: Нека, јас ќе постојам... (Гледа лево.) 
СЕЛАНЕЦОТ: Вие граѓаните не ја сакате земјата, само ја газите. А ние
селаните ја работиме. Таа пак не рани сите еднакво. Така вели поп Китан, а
колку е така... Толку и да биде... Не сакам да грешам душа. Многу сум ти пајан. 
брате, па може да сум рекол нешто криво. Пијан јазик, што се вели, не можеш
да го фатиш ни за глава ни за опашка. Многу сум ти пијан, проштавај! Трештен
пијан, пијан како земја в пролет. 
АРСО: Е, зошто да пиеш толку? 
СЕЛАНЕЦОТ: Од добрина и убавина, од мила. убавина, брату! 
АРСО: А, ти се гледа по опинците. 
СЕЛАНЕЦОТ: Велиш? Ама и кај тебе... Дуќанчето ти е како кокошарниче... 
Пет-шес полици, и тие дополу празни.. 
АРСО: Така е: стоката и парите одат кај крупните дуќанџии и трговци. 
СЕЛАНЕЦОТ: Море, вие в град и така и така, туку на село. Драње до коска. 
Бегот те дере со десеток и со други давачки, па полјакот, па заптии... Пржи
кокошка, пржи јајца на масло. Ништо не ти останува да донесеш на пазар. 
Сполај на господа што не јадат свинско. (Се чеша по градите.) 
АРСО: Што велиш, нашето ти е како во песната. (Рецитира тихо
претпазливо.) Иди. у гора — вуци, слези у село — Турци, влези у црква — 
светци, излезн вонка — слепци, влези у куќа — буи, излези вонка — муи. 
СЕЛАНЕЦОТ: Токму така. 
АРСО: А ти што вака рано... 
СЕЛАНЕЦОТ: Море, речи доцна, не рано. Донесов вчера на пазар мас. Не
најдов муштерија, та видов не видов, ја однесов маста кај трговецот што му
имам за давање. Тој ми прифати за фајдето и ми даде неколку гроша, колку даси купам јаже да се обесам. Та ти се испијанив... И еве уште ме држи... А чекај, 
жено! 
АРСО: Е, што ти е крива жената? 
СЕЛАНЕЦОТ: Ами кој? Не ќе биде крив трговецот, јали, агата, јали
полјакот... Море... жената е за се крива! Е, што ќе ја изнатепам! 
АРСО: Немој така. брату! Греота е. 
СЕЛАНЕЦОТ: Како да не е греота... Срцево ми плаче... ја чуваш, ја раниш, и
зошто? Друг да ги омрси мустаќите и да се слади со неа... 
АРСО: Е, кога е така, имаш право, удри! Таква стока да раниш и да чуваш... 
СЕЛАНЕЦОТ: Што ќе правиш, ќе ја раниш и чуваш, дури да не дојде и да и
го удриш ножот во вратот. 
АРСО: Што? Дотаму... да ја заколиш! 
СЕЛАНЕЦОТ: Ами што ќе и правиш? Свињата е за колење. 
АРСО: А, така, свиљата... А јас мислев за жената зборуваш. Ама се
разбравме! 
СЕЛАНЕЦОТ: А, жената... таа се мачела со свињата, таа мас топела... Сега
сака да види нешто... 
АРСО: (За себе.) И мојата така: го садела, го копала лозјето.. 
СЕЛАНЕЦОТ: Та, ако не ја тепаш, таа тебе ќе те тепа... И има право
сиромашката. 
АРСО: Има... 
СЕЛАНЕЦОТ: Шамија нема на глава. В куќа нема ни грутче сол, ни капка
газие... 
АРСО: Така? Јас ќе ти дадам. 
СЕЛАНЕЦОТ: Ама... не пазарам кај тебе... А и парите си ги испив... немам
ни скршен мангар. 
АРСО: Ако. Колај работа, на вересија. 
СЕЛАНЕЦОТ: А, нејќам! Вересија-потресија. Јаже околу врат. 
АРСО: Тоа бива за кој дава. 
СЕЛАНЕЦОТ: И за кој зема. Сум земал и знам. Во вашите тефтери се
излегува двојно и тројно. Во тефтер, брату, вера нема. Туку да одам (Сака да
стане.) 
АРСО: (Се обидува да го задржи.) Чекај, ти верувам. Земи на вера, ако
нејќеш на вересија. Во тефтер не ќе влезе. Памети, па врати, на душа ти. 
СЕЛАНЕЦОТ: Ама нема овде ни вера, ни душа: пара е овде. 
АРСО: Најпосле, и да не платиш, ќе ти чинам алал. 
СЕЛАНЕЦОТ: Алал, а зошто? 
АРСО: Така, брату, си ми омилел некако. 
СЕЛАНЕЦОТ: Е, многу ми е мило што сум ти омилел, ама што сакаш да ми
алалиш, ич не ми е мило. Ова нешто не е чиста работата. Никој не дава за црни
очи. 
АРСО: Зошто да не ти дадам? Мене ми дал бог, а ти немаш. (Пишува на
колено.) Оди кај мене и дај го ова пусулче, па ќе ти дадат газие и сол. 
СЕЛАНЕЦОТ: (Го зема ливчето и станува.) Ама ова е некоја твоја шега. Сум
слушнал за тебе дека си голем мајтапчија. А со нас селаните тераат шега дури и
будалите. Туку да проштеваш, јас сум од поитрите селани. 
АРСО: Прочитај ако не веруваш. 
СЕЛАНЕЦОТ: Да прочитам. Е — е, да знаев јас да читам, ќе бидев поп. 
АРСО: Еве да ти се заколнам во децата. СЕЛАНЕЦОТ: Немој, ти верувам. Еве одам. Е, ова чудо сосем ме истрезни. 
Е, ајде и тоа чудо да се стори. (Отидува.) 
ДЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: (Ја брише потта.) Е, ова е вистина чудо, кога го вратив! Радувај се, 
Циганине, те куртулив од кум сиромав селанец! А ти, чорбаџи Теодосе, побргу! 
Со тебе да се стори чудо вангелиско! Уф, еве го овој се враќа! 
ЕДИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО И СЕЛАНЕЦОТ
СЕЛАНЕЦОТ: (Се враќа.). А, не можам јас така. 
АРСО: Што? 
СЕЛАНЕЦОТ: Никако не ми фаќа умов, зошто сакаш да ми алалиш. Тука се
крие некој ѓавол. 
АРСО: Ама каков ѓавол, бре човек! 
СЕЛАНЕЦОТ: А зашто сакаш да ми алалиш? 
АРСО: Сакам да ти сторам една добрина. 
СЕЛАНЕЦОТ: Е, тоа е арно, ама добрина не се прави без некој есап, а-а! 
АРСО: Тоа е асли добрина, без есап, рисјански. 
СЕЛАНЕЦОТ: Знам, и поп Китан вели така да се прави, зошто сме рисјани. 
Ама, тоа е така само за поука. А јас знам ова: човек на човека може да му стори
лошотија за ништо, ама за добрина, треба да има некој есап. Дај ми ти чист есап, 
брату. Кажи ми зошто сакаш да ми алалиш, инаку нејќам... 
АРСО: Е, ова е: сакам да се посветам, ама ѓаволот не ме остава. Слушај ти
пријателе: јас сум на твоето дереџе. Сум се заплеткал со фајдиња кај еден пајак
крвопиец... Денес ќе ми летне лозјето за борч... Та затоа ти ја разбирам маката... 
СЕЛАНЕЦОТ: Еј, тој пуст борч! Ама пак... 
АРСО: Најлосле: кој дава, душа е права, а кој зема, тој зијан нема. 
СЕЛАНЕЦОТ: Ако земам, белќи ќе се пишманам, ако не земам, бездруго ќе
се пишманам. Поарно да земам. Ќе одам, па што сака нека биде. (Поаѓа.) 
АРСО: (Го бутка благо.) Арно ќе биде! Само никому ни збор! Јас сакам: што
дава левица, да не знае десница. 
СЕЛАНЕЦОТ: Арно, арно, така вели и поп Китан. Само тој вели: „Што дав
а
десницата...“ 
АРСО: Е, ама ако човек е левак... 
СЕЛАНЕЦОТ: А попот е и деснак и левак, ама само за земање... Ај со
здравје! 
ДВАНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: Е, оди со здравје, пријателе! Ме измачи ѓаволски селанец! Има
право. И чорбаџи Теодос ми стори добрина со есап: да ми го земе лозјето. Туку
може да му излезе кисело... уф, неговиот измеќар! Ништо, лесно со него. 
а
десницата...“ 
АРСО: Е, ама ако човек е левак... 
СЕЛАНЕЦОТ: А попот е и деснак и левак, ама само за земање... Ај со
здравје! 
ДВАНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: Е, оди со здравје, пријателе! Ме измачи ѓаволски селанец! Има
право. И чорбаџи Теодос ми стори добрина со есап: да ми го земе лозјето. Туку
може да му излезе кисело... уф, неговиот измеќар! Ништо, лесно со него. 
ТРИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
СПИРО И АРСОСПИРО: (Доаѓа полека со копач на рамо, со крпа под капата како штит од
сонцето.) А... чекаш, брат Арсо. 
АРСО: Не, риби фаќам. Фрлам мрежа, па ситните ги враќам, крупни сакам... 
Ти си ситна риба, Спирко, посна. 
СПИРО: Еј, бреј брат Арсо, што тоаф човек си! И отруен човек ќе насмееш. 
И кога самиот си отруен... 
АРСО: Каде ти е чорбаџијата? 
СПИРО: Сега ќе стаса. Почекај уште малце, дури да му ги симнат сите
влакна до едно од облеката. А јас ќе одам пред вас. (Тргнува.) 
АРСО: Чекај, не пред нас, туку зад нас! 
СПИРО: Ама чорбаџијата ми заповеда... Ти не го знаеш, брат Арсо, каков е, 
што ќе заповеда тој, како бог... (Го остава дикелот и си ја брише потта.) 
АРСО: Го знам јас што антика човек е чорбаџијата твој. Туку овде јас сум ти
бог. Овде јас заповедам. Ќе се вратиш! 
СПИРО: Јас би се вратил со ќеф. Ич не ми се оди по оваа горештина да
копам. Туку сакам, нејќам... (Тргнува.) 
АРСО: Стој, зашто ќе ти ги искршам нозете со тој дикел. 
СПИРО: Ама зошто, бре брат Арсо? Што е ова сабајле! Чорбаџијата сакаше
да ми ги исече мустаќите, сега ти сакаш да ми ги искршиш нозете. Ајде тој веќе
има зошто да се лути: задоцнил. А и инаку пишман е што се родил... Ама ти, 
брат Арсо, добродушен и... Туку, може да е од што ти е мака на душата... за
лозјето... Е, и мене ми е жал, туку... Да одам, зашто ако ме стигне тој... 
АРСО: Стој кога ти велам! Не ме знаеш ти уште мене! Веднаш ќе се вратиш! 
СПИРО: Ама зошто? 
АРСО: За чисто брашно! Зашто... (Се мисли.) Ми текна нешто, да простиш, 
Спиро, како на трудна жена: ми се пријаде месо со компири... Појди кај мене
дома и речи: „Ме прати Арсо, се пишманил, нејќе за ручек месо со праз, туку
месо со комнири.“ Ако клале веќе месо со праз, нека биде. Разбра ли? Нејќам со
компири, туку месо со праз. 
СПИРО: Ама, брат Арсо, ти прво рече нејќеш месо со праз, туку месо со
компири, а сега... 
АРСО: Така, така, згрешив Спиро. Не месо со праз, туку со компири. Ајде
сега, брат Спиро, да ме послушаш. 
СПИРО: Ама за тоа... јас за тебе, брат Арсо... туку чорбаџијата... Ќе рече, за
меео со компири што му текнало нему, да губнш од работата... А да е за нешто
друго... Божем за некоја поголема работа да ме пратиш... 
АРСО: Арно велиш, Спиро. Поумен си ти од мене и од чорбаџијата твој. 
СПИРО: Поумен од него! Да ме чува господ! Колку сум побудала за него, 
толку полесно поминувам: има кому да дава ум и поука, тој само тоа дава. 
Друго се зема... 
АРСО: Мене — лозјето... А, чекај. Еве ти клуч, го заборавив в џеб, а дома им
треба. Да не си ти, јас ќе се вратев, а тогаш би ме чекал тој мене... 
СПИРО: Е, тоа веќе... ќе фати место... А клучот го најде на пат: рѓосан... 
АРСО: Заклучи ја устата. И оди. 
СПИРО: Арно. Туку, како беше за ручекот да не згрешам; не месо со праз, 
туку со компири... Не со компири, туку месо со праз. Не, згрешив: не месо со
праз, туку со компири... Месо со... месо... (Отидува.) ЧЕТИРИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: Е, Спирко, компирко! Какво месо со месо! Ти влегло в крв да се
преправаш будала, пред чорбаџијата па и пред мене... Не си ти за кум. Ама што
го испеков занаетот. Сега би го вратил и самиот ѓавол. Чекај без гајле, стари
Циганине. Те куртулив од кум измеќар. (Гледа и се возбудува.) А, ене го
чорбаџијата. Ајде, Доцко, многу си задоцнил! А да знаеш каков касмет те чека, 
не би ни кинисал! Уф, срцево ми игра од радост! Ајде, Доцко, ајде, волку, 
стапицата ти е наместена, само да ја нагазиш! Сега јас да се скријам, а тој... нека
продолжи... (Влегува во врбјакот.) 
ПЕТНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС
ТЕОДОС: (Доаѓа.) Го нема! Хм, хм! А Спиридон ми рече дека овде ме чека. 
Пак е тоа некоја негова ујдурма: да се измазули некако со лозјето. Можам јас
лозјето да го земам и негледано. Ќе му го дадам веднаш сенетов за борчот, на
кадијата (Тргнува назад.) 
ШЕСНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО И ТЕОДОС
АРСО: (Излегува, прозевајќи се како по спиење.) Чекај, чекај, чорбаџи
Теодосе! 
ТЕОДОС: А, тука си, Арсене? (Го постила шамивчето на едно пресечено
стебло, и со друго шамивче ја брише потта.) 
АРСО: Овде сум. 
ТЕОДОС: А што молчиш? 
АРСО: Спиев. Чекајќи те така, еве, си направив киска цвеќе. (Мириса.) 
После прилегнав во ладон, ме фати дремка. Што страшен сон видов! Ќе ти го
раскажам по пат. Да одиме... 
ТЕОДОС: Уште малце да се одморам... 
АРСО: А ти малце задоцни... 
ТЕОДОС: Остави се, остави се, жити господ, Арсене! Таксират! Ти се молам
не зборувај за тоа, зашто мрак ми паѓа на очи! 
АРСО: Знам колку ти е тешко. Повеќе сум верувал дека сонцето навроме не
ќе изгрее, отколку ти... Помислив еднаш да се вратам, и така бев го заборавил
клучот в цеб... Туку за среќа наиде измеќарот твој... 
ТЕОДОС: (Со здржан прекор.) Е, тоа, измеќарот мој, да си го правиш твој... 
Не е ред... 
АРСО: Знаев дека ќе се лутиш, туку си реков, поарно јас да те чекам тебе, 
отколку ти мене, та... 
ТЕОДОС: Е, сега се стори што се стори... Гледам, денеска од изутрина ме
потерало... Ти се молам, Арсене, види на плеќиве... 
АРСО: Море, море! Што е ова, чорбаџи Теодосе, како да си влачел волна — 
прав, влакна... 
ТЕОДОС: (Му подава шамивче.) На, ти се молам, истреси... 
АРСО: (Му го подава цвеќето.) Подржи го цвеќево. 
ТЕОДОС: (Се мршти.) Цвеќе... Како селска невеста... АРСО: (Тресејќи го.) Бреј, правови! Откаде ова чудо, чорбаџи Теодосе? 
ТЕОДОС: Си одам јас убаво, покрај, под стреите, — почисто. Одеднаш, кај
Тодор папуџијата, трас, трас! над мене: жена му тресе некое парталаво чергиште
со триста оки прав! 
АРСО: Види, види! Не те видела... 
ТЕОДОС: Море, за дуќанот... Јас сум и крив што мажот и не го исплатил
борчот. И по толку чекање... Потаму и Трајаница — не ме виде?... Такви сте
вие! Кога сте на зорт, — дај, помагај, чорбаџи Теодосе, а после за враќањето, тој
крив, фрлај дрвја и камења... на чорбаџи Теодос, треси черги над него... 
АРСО: Ни влакненце не остана! Ама се испотив... Горештина. Туку ајде да
одиме дури не стегнала повеќе. (Тргнува.) 
ТЕОДОС: Да одиме. (Тргнува.) 
АРСО: (По него со гест и со мимчка: „Среќен ти пат! Многу ти среќа!“ Како
да го турка напред со рацете.) 
СЕДУМНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: (По малку време се враќа.) Си ја заборавив, божем каде што лежев
кутијата за тутун. (Ја покажува.) Зашто чорбаџи Теодос треба сам да нагази на
стапицата. Па, не бива двајца, ортачки да бидеме кумови, или да се караме кој
ќе биде кум, не е ред. На чорбаџи Теодос му било пишано, така сакал господ — 
цигански. (Гледа десно.) Така, чорбаџи Теодосе, стигна на брег, а в долинка
примка, и — оп! — назад! (Ги труе рацете.) Готова работа, аирлија кумств0! Еве
кумовите се враќаат. Стариот Циганин рипа од радост до бога, а чорбаци Теодос
се кине. А, си паднал в мрежа, па сега скокај колку сакаш, не ќе искокнеш. 
Стариот Циганин не пушта од рака таков лов, таков гопем крап. (Од десно се
слушаат гласови.) 
ОСУМНАЕСЕТТА ПОЈАВА
АРСО, ТЕОДОС, ПОЦКО, АМПО И ЦОНКА
ТЕОДОС: (Доаѓа прв просто бегајќи пред Циганите кои идат по него.) Јас да
бидам цигански кум, тоа ли е ред! 
ПОЦКО: (По него.) Ти бил касмет, чорбаџи Давадосе! 
ТЕОДОС: Касмет? — Кијамет! Нејќам! Не кабулам! Арсене! Арсене! Каде
си, Арсене! 
АРСО: (Излегувајќи од врбјакот со кутијата в рака.) Еве ме, одвај ја најдов
кутијава. 
ТЕОДОС: Аман, Арсене, куртули ме! 
АРСО: Што, што ти се сторило, чорбаци Теодосе? 
ТЕОДОС: Најлошото! Да ме пресретнеа арамии поарно отколку овие
фараони! Нагазив на овие замотани партали! (Покажува на бебенцето што го
носи Цонка.) А овие изрипаа од дупка како сотони од пекол, па, ти си ни кум! 
Циганска работа! Тоа ли е ред! 
ПОЦКО: Брат Арсо, ни умре кумот, а не остави никој свој. 
ЦОНКА: А и ни умреа неколку деца што ни ги крсти тој... (Плаче усилено да
побуди сочувство.) 
ПОЦКО: Та рековме да си најдеме друг касмет, како што е адетот наш
рисјански. ЦОНКА: И еве. Господ ни го донесе баш чорбаџи Давадос. Поголем касмет
за нас не може да биде! 
ТЕОДОС: Не, јас се враќам, а вие чекајте друг. 
АМПО: Не е по адетот чорбаџи: друг не може да биде прв. 
ТЕОДОС: Молчи бре! Ти амал, ќе ме учиш! Знаеш ли кој сум јас? Како што
реков, така ќе биде! Инаку, сега ќе викнам заптии, па кога ќе ве подберат... 
ЦОНКА: Аман, чорбаџи, не! 
ПОЦКО: Ама зошто заптии... 
АМПО: Не сме ни излагале, не сме ни украле, ни... По адетот одиме. 
ПОЦКО: Ова не е некоја царска работа, туку наша, рисјанска... 
ЦОНКА: Не можеме, чорбаџи Давадосе, да го прекршиме адетот, срамота е
и греота! 
ТЕОДОС: Молчи мори и ти, фараонке! Што рече! А не е срамота и греота
јас да бидам цигански кум! Господе, господе! Што ме најде! Со нив да се
расправам! Аман, Арсене, куртули ме! Докажи им дека тоа не може да биде! 
Кажи! 
АРСО: Не знам што да ти кажам, бога ми! Работата не е за заптии. Ти си ми
вистина пријател, ама тие се во право. 
ТЕОДОС: Што, и ти држиш циганска страна! 
АРСО: Е, зар мајка ми ми ги родила, та... Туку, јас го гледам адетот. Кој прв, 
тој кум. Ти си прв, ти си кум. Ти било речено, така сакал господ. 
ТЕОДОС: Ѓаволот, ѓаволот! И ти! Адет, па адет! (На Поцко.) Слушај ти... 
како те викаат... 
ПОЦКО: Ме викаат Поцко, а кумот ме крстил Апостол. Бабава ја викаме
Цонка, син ми — Аралампија. (Сосем му се приближува.) Го викаме Ампо. А
старата моја — Пе... 
ТЕОДОС: (Го затнува носот.) Доста, доста! И потаму! (Се трга назад, тихо.) 
Скот! (Гласно.) Ти си — недокрстен! 
АРСО: (На Поцко.) Потаму, бре, не чешај се од чорбаџијата! (Со раката зад
грб му дава знак да пријде поблиску до Теодос.) 
ТЕОДОС: Слушај, Апостоле, ние кумови не можеме да бидеме. Што не е
ред, не е. Туку да се погодиме: да ви дадам пари за крштавање, па најдете си
кум спроти себе, од вашата фара. 
АРСО: (На Поцко со мимика, да не прими.) 
ПОЦКО: Кумство не се дава за пари, чорбаџи Давадос. Кумството е
најголема чест, жими Ристос! 
ТЕОДОС: Море не биде будала, Ѓуптине! За пари се се дава. А вие Циганите
не знаете да ги цените парите. Не е бела пара за црн Циганин. 
ПОЦКО: Што да правиме, чорбаџи, сме задоцниле кога господ делеше... 
АМПО: Ние сме Цигани, ама адет за пари не газиме. 
ТЕОДОС: Види го овој амал, се фатил за адетот како слеп за стап! Ама кој
будала измислил ваков глупав адет, да може секој Циганин со човек како мене
да се закуми. 
ПОЦКО: Е па, чорбаџија Давадос, ако сме црни, не сме ѓаволи, ако сме
Цигани, и ние сме луѓе! Ние, чорбаџи Давадос, како на кум ќе ти имаме чест и
на раце ќе те носиме! 
ТЕОДОС: Сотони, сотони, поарно в ковчег на гробишта да ме однесете! 
АРСО: Е, сега ти отиде многу далеку, чорбаци Теодосе. Не е ред... Туку ела
да ти кажам нешто пријателски, насамо. Кажи ми што е полошо: дали овој адет. 
или овие Ѓорговци да не зарезуваат никакви адети, туку како преѓеска наместо: 
ти си кум, да ти викнат: или пари, или живот! Па да ти ги земат и парите и
животот. Да ти пресечат нос, јазик, уши, па глава, или да ти дојдат ноќе па да ти
го оберат дуќанот, да ти ја запалат куќата. Ете како би бкло, да не се држат
адети. А ти баш да покажеш како се газат адетите. Де, кажи ми сега! 
ТЕОДОС: Не знам што да речам. Не знам што е полошо, дали овие поганци
да ми сечат јазик, нос, уши, или да им бидам кум. Не, не можам, бре Арсене, да
им бидам кум, па толку! 
АРСО: Ќе им бидеш, сакаш-нејкеш. Не ќе сториш, безбели, како Настрадин-
оџа, да сечеш гранка на која седиш. 
ТЕОДОС: Вистина, и тоа не чини... Па, кога треба, кога ме нашол таков
таксират, кога се нема каде... Не! Не можам, па што сака нека биде! Најпосле, 
овде има закон и заптии... 
АРСО: Овој век повеќе се крепи на адети, отколку на закони и заптии... 
Велиш, Цигани, вакви, онакви... Ама тие, ене, гледаш, чесно и цврсто го држат
адетот... А ти... како си знаеш, така прави... 
ТЕОДОС: Ништо веќе јас не знам. Само едно знам: ми било пишано така да
биде, па... нека... (Одвај чујно изговара.) Нека биде... 
АРСО: Ај нека е аирлија! 
ПОЦКО: Аирлија, аирлија! 
АМПО И ЦОНКА: Аирлија, аирлија! 
АРСО: (Криејќи ја пред Теодос својата голема радост од постигнатиот
успех, здржано.) Нека е живо кумашинчето, да порасте големо момче, па ти, 
Поцко, да го жениш, а кум Теодос да го венча! (Му намигнува на Поцко.) 
ЦОНКА: Амин, амин, чул те господ! 
ПОЦКО: Да ти се позлати устата! (Ликува од радост.) Еј, бре, бреј! 
АРСО: Амин и тебе раката! (И дава знак со прстите на Цонка да му побара
на Теодос пари.) 
ЦОНКА: Па, сега кумот ќе го дарува кумашинчето. (На Теодос мазно.) 
Треба алтанче на крштеничето, адет е, проводија за крштеничето. 
ПОЦКО: А-а, проводија, адет е. 
ТЕОДОС: (Се повлекуеа настрана и прикривајќи вади од ќесето пари,. На
Поцко, кој му се доближува.) Е, е, во ќесето ќе ми влезеш! На, кога е адет. (Ја
фрла парата на бебето од далеку.) 
АРСО: (На Поцко.) Тргни се, де! Во туѓо ќесе не пикај нос! 
ТЕОДОС: (Го клава ќесето в џеб.) 
ПОЦКО: (Ја зема парата.) Ај, да си ми жив куме! (Ја трие брадата со парата.) 
Аирлија, сефте! Ај, златен адет, златна пара, златен кум! Еј, бре-е-е! 
АРСО: Е, се истопи од радост и од милост сиромашкиот! (Му дава знак со
мимика да го баци Теодоса.) 
ПОЦКО: Ајде, куме, Давадосе, да се бациме! 
ТЕОДОС: Ама... Не! (Крева раце како за молитва.) Не... 
ПОЦКО: Адет е, куме, да се удри мур на кумството. (Си ги брише со ракав
мустаќите.) Адет е. (Го бацува в уста.) 
ТЕОДОС: Господе, господе, што е ова, што ме најде! (Тресејќи се од
гнасење долго си ја брише устата со шамивче. На Арсо.) Да одиме. 
АРСО: (Му дава зпак на Поцко за враќање.) Да одиме, чорбаџи Теодосе... 
ПОЦКО: Да одиме кај мене да се помезетиме и да се понапиеме. 
ТЕОДОС: Не, јас реков за на лозје. Не, јас не пијам. 
ПОЦКО: Малку, куме, кумството на суво не бива. АРСО: Дај го, баба Цонке, кумашинчето да го видиме. (Го зема.) Машала, 
машала, угоено е да не е урок, прасенце! (И го враќа и и дава знак да му го даде
на Теодос.) 
ЦОНКА: Кумот малце да го подржи кумашинчето: среќата да го држи сиот
век. (Му го натрапува бебето на Теодос на раце.) 
ТЕОДОС: Ама зошто, може да ме извалка... (Сиот се тресе од гнасење. Го
држи детето и ја врти главата наназад.) 
ПОЦКО: Е, сега, повелете. Што зготвила моја Петрија една тава шкембиња, 
џигери, цревца, прстите да си ги излижеш! И ракија сум купил, и вино, се сме
зготвиле за кумот... Ајде. 
ТЕОДОС: Не можам, сум кинисал по работа. (Се стресува.) Уф! Ме покваси! 
ЦОНКА: Леле! (Притрчува, го зема бебето.) Што му стори на кумот, цревце
и црвче низаедно! Проштавај, кум Давадосе! 
ТЕОДОС: Сиот ме направи живавода! Ракавите ми ги наполни! Да не е и тоа
адет, да не е и тоа ред? 
АРСО: Е, ништо де, чорбаџи Теодос, ќе биде бериќетна годината. 
Кумашинчето уште не знае за адет, ни за ред. Ќе има кога да научи... 
ПОЦКО: А да знае на какви раце беше... 
ТЕОДОС: Тји, тји, господе, што е ова што налепив! (Уште се брише со
шамивчето.) 
ПОЦКО: Ајде сега, куме, да одиме кај нас! 
ТЕОДОС: Кај вас! Не, не одам, па сто пати адет да биде! Не одам! Реков, си
имам работа на лозје! Ајде Арсене! (Отидува просто побегнува.) 
АРСО: Ајде, ајде! (Разлислува за миг, му шекнува нешто на Поцко, кој не
знае што да прави, и отидува по Теодос.) 
ПОЦКО: (Согласен и задоволен.) Така, брат Арсо, за еден инает за него! И за
ќеф за тебе! Ајде, Ампо! Ајде старке! Бргу! (Поаѓа назад брзајќи и
потскокнувајќи.) Еј, бре-е-е! Еј, ама ќе биде џумбуш!... 
(ЗАВЕСА) ЧИН ТРЕТИ
Во Арсовото лозје, Во позадината падина на Водно благо наклонета, 
начичкана со мали лозја, понекои оградени со ниски плотови. На, предниот дел
колиба од пратови. Пред неа разгранет орев. Напред десно плот, до плотот
плиток бунар со камена ограда. 
ПРВА ПОЈАВА
АРСО
АРСО: (Седи под оревот, пуши, гледа десно загрижен и огорчен.) Не можам
да го гледам како заѕиркува во секоја прачка... Ми го лапна лозјето, ламња
ненаситна: го бендиса... Како не ќе го бендиса: лозје чувано, работено. А за
бунаров, збор нема: водата бистра, студена — шарпланинска! (Се шета нервозно
и се погледнува лево, нестрпливо.) Како да си го куртулам лозјето?... 
ВТОРА ПОЈАВА
АРСО И ЕФКА
ЕФКА: (Доаѓа брзајќи.) Добро утро, брат Арсо. 
АРСО: Дал ти бог добро, Ефке, повели, седни. 
ЕФКА: Не сум за седење, брат Арсо. Ќе ти се молам нешто. Ти си пријател
со Теодос. 
АРСО: Голем пријател. Се спријателиле волкот и јагнето. Блазе му на
јагнето... 
ЕФКА: Ти си вистина кроток како јагне, туку и итар си како лисица. Знаеш
илјада марифетлаци. Ќе ја изитриш и ќе ја ујдисаш некако работата. Ќе ми
поможеш и мене. Знаеш, за Стојанка и за Томче. Алот не им се гледа. 
АРСО: Знам, комшике, ама, Теодос нејќе да знае за Стојанка. 
ЕФКА: Не ја познава, затоа. Еве го иде. Ќе ја пратам на вода, а ти, брат
Арсо, затрвори ја, ти се молам, со него, како знаеш. Манастир ќе направиш! 
(Отидува.) 
АРСО: Манастир? Море да можам Теодос во манастир да го пратам! 
Цигански кум, уште — самарџиски сват, и сосем од умот да се мрдне! Да ми
остане лозјето!... А, на баба и се сонило што и е мило... 
ТРЕТА ПОЈАВА
АРСО И ТЕОДОС
ТЕОДОС: (Доаѓа пресметано, намерно навреден, и незадоволен.) Ама ти, 
Арсене, со мене ли имаш работа, или со жени муабети ќе си правиш? 
АРСО: Јас... ова... со жени... Комшика, лозје до лозје, плот не дели, што се
вели, а плотот не е планина... И токму — за плотот нешто разговаравме: изгнил
сиот па... 
ТЕОДОС: И плотот и... (Ги разгледува прачките на сцената.) Атер да не ти
остане, Арсене, ами лозјето ич не ти чини. Батал! 
АРСО: Е, вистина, батал е... 
ТЕОДОС: Зрното, ситно, тврдо, змијско грозје, па кисело. 
АРСО: Вистина, кисело е. 
ТЕОДОС: Забите трнат. Отрувачка, јагурида! АРСО: Вистина, јагурида! 
ТЕОДОС: Пари со грсти треба да закопаш во него, па да биде нешто. 
АРСО: Така е, чорбаџи Теодосе, што ќе закопаш, тоа ќе ископаш. Се за тие
пусти пари е маката. Без пари ништо. И манџата се соли со пари. А лозјето нејќе
молитва, туку сака мотика. 
ТЕОДОС: Тји, да не видов, не верував дека толку ти било батал лозјето. 
АРСО: (Израдуван.) Демек, го нејќеш, чорбаци Теодосе! Ти велам јас дека
не е тоа лозје за тебе... 
ТЕОДОС: А, не, ќе го земам. 
АРСО: Ама зошто да го земеш, чорбаци Теодосе, не ти се бендисува, кога за
ништо не чини! Зошто ти е такво батал, јагурида... 
ТЕОДОС: Е, сега пак ти, Арсене, како Итар Петар со кравата што си ја
кудел, кога ја продавал, како не дава млеко. 
АРСО: Ти сам велиш... 
ТЕОДОС: Така, туку сторив киет, реков еднаш и — ќе го земам. 
АРСО: За мене е арно, какво да е, зашто мое ми е, не ми се дава... 
ТЕОДОС: Тје, ти си го дал уште кога си го заборчил, кога имаш за давање, а
пари немаш да вратиш. 
АРСО: Ќе спечалам, ќе ја соберам вересијата и ќе ти ги вратам парите, а
лозјето остави ми го, ти се молам, чорбаџи Теодосе, ми е спомен од татко и од
дедо. Ми плачат децата. Лозјето е за нив радост: грозје, грозјебрање, благо
вино... 
ТЕОДОС: Е, е, Арсене, за машки работи машки зборувај, не детински. Уште
малку ќе се расплачеш. 
АРСО: Па, кога ќе те заболи нешто... И ти преѓе ќе се расплачеше за
кумството. 
ТЕОДОС: А тоа е друго. Сосем друго. Тоа е страшно. Тоа не е за плачење
туку за во Вардар давење. Еве, за лозјето зборуваме, а се за тоа мислам. Умот се
тамо ми оди, како јазик на болен заб. Туку, помина како облак, како лош сон... 
АРСО: Помина? 
ТЕОДОС: Па, видоа дека јас нејќам, толку се умни да кренат раце... 
АРСО: А, кој знае,тврдоглави се тие. Уште кога е за адет. Циганите најмногу
ги држат адетите, и нивните, и нашите. 
ЧЕТВРТА ПОЈАВА
АРСО, ТЕОДОС, И СТОЈАНКА
СТОЈАНКА: (Доаѓа со стомна на бунар. Поздравува срамежливо, но убаво.) 
Добро утро. 
АРСО: Добро ти бог дал, Стојанке. 
ТЕОДОС: Хм, хм... (Ја свртува главата на другата страна.) 
АРСО: (Кон Теодос.) Не е утро, туку зора! Не е девојка, туку китка цвеќе
пролетно! Светна лозјево од неа како од сонце! Ех, младина — убавина! А види
колку е чиста: трипати ја исплакна стомната. 
ТЕОДОС: Тје, малку е трипати. 
АРСО: Стојанке, ќе ни дадеш по една водичка, да се напиеме? 
СТОЈАНКА: Како не, чичо Арсо! Туку ќе ве молам да ме почекате малку, 
дури да донесам чаша. (Отрчува.) ПЕТТА ПОЈАВА
АРСО И ТЕОДОС
АРСО: Е, ајде, жити младост! Виде ли, чорбаџи Теодосе? Видра девојка! 
Брза, итра, досетлива! Чаша. Друга би ти ја тупосала стомната, на! од неа да се
напиеш! 
ТЕОДОС: Од стомна да се напијам! Од главата ќе и ја скршам! 
АРСО: Ама ја виде оваа? Знае ред и чест. Брза е како срна. Ти ја мислиш
натаму, таа е наваму. По одот се познава девојка. Не како некои, што ги има, 
влечивлечки, тие се мрзливи, тронтави, а оваа на земја не гази! 
ШЕСТА ПОЈАВА
АРСО, ТЕОДОС И СТОЈАНКА
СТОЈАНКА: Еве, уште малце, да ја исплакнам чашава... 
АРСО: Бре! Спастрена, девојка! (На Теодос.) Гледај плакнење и триење! 
Рацете и летаат како крила од гулаби! (На Стојанка.) Како теткиното грозје, 
Стојанке? 
СТОЈАНКА: Многу арно, чичо Арсо. За мила убавина! Зрното слатко како
мед. 
АРСО: (Тивко.) Како гласот твој... 
СТОЈАНКА: А белото — зрното како ќилибар. 
АРСО: Како ноктите твои. (Посилно.) Е, никога не сум бил волку жеден! 
СТОЈАНКА: (Му ја подава чашата.) Повели, чичо Арсо! 
АРСО: Да си ми жива и здрава, Стојанке! Господ да ти даде момче какво
што си сакаш! На свадба да ти играм! Со решето вода да ти носам[ (Пие и и ја
дива чашата.) 
СТОЈАНКА: На здравје! (Ја исплакнува чашата неколку пати и пик налева.) 
АРСО: (На Теодос.) Ја познаваш оваа девојка? 
ТЕОДОС: (Одговарајќи преку волја.) Ја знам, сум ја видел. 
СТОЈАНКА: (Му подава вода на Теодос.) Повели, чорбаџи... 
ТЕОДОС: (Студено.) Благодарам, не ми се пие. 
АРСО: (Бргу да поправи.) Не е жеден чорбаџи Теодос... Дај, Стојанке, јас ќе
ја испијам и таа... 
СТОЈАНКА: (Поцрвенета од срам.) Повели! (Ги голта солзите.) 
АРСО: (Ја испива со мака криејќи го тоа од Стојанка. И ја враќа чашата.) Е, 
ми се разлади душата! 
СТОЈАНКА: (Липајќи.) Збогум... (Отидува.) 
СЕДМА ПОЈАВА
АРСО И ТЕОДОС
АРСО: Со здравје и со добро, Стојанке! Е, бре чорбаџи Теодос, ја расплака
сиромашката! Требаше за атер да испиеш една чаша вода! 
ТЕОДОС: Ами, не турам јас за атер во мојата уста од секаква рака! 
АРСО: Ама чиста е девојката. Виде сам. 
ТЕОДОС: А, смугра. Црна како циганка. 
АРСО: Е, чорбаци Теодосе, ако те викаат џимрија, има зошто: и на сонцето
сенка ќе му најдеш. Вистина, малку е црна, ама знаеш како се вели: црнотогрозје е послатко. Не сакам во туѓо тенџере сол да турам, ама ќе ти речам, еден
збор, чорбаџи Теодосе: оваа девојка е токму за твој Томче. 
ТЕОДОС: Држи си го зборот за добро утро, Арсене! Самарот е за магаре, а
за ат треба седло шиклосано. 
АРСО: Вистина, татко и е самарџија, ама што се вели зборот, не гледај го
коренчето, гледај го цвеќенцето. 
ТЕОДОС: Остави тоа што не бива. Да ја свршиме работата со лозјето. 
АРСО: (Не знае што да прави, станува, гледа кон градот.) Па... ќе ја
свршиме, чорбаци Теодосе. Тука сакав да ти го раскажам сонот... Токму за
лозјето... Гледам, се завил над него еден облак... Голем, голем, темен, 
градобитен... А јас, а да се престорам во змев, да летнам, да го растурам... 
ТЕОДОС: (Го прекинува.) Е, Арсене, сега соништа ќе раскажуваш! Остави! 
Еве вака: знаеш колку имаш да ми даваш. Еве го сенетот. (Вади од џеб хартија.) 
Да видиме колку ти чини лозјето, па да направиме нов сенет уште колку ќе ми
останеш борчлија и да ја свршиме работата... 
АРСО: Уште борч... (Пак станува, гледа.) Ќе ја свршиме, не е лозјето зајак да
избега... (Се слушаат свирки од далеку.) А, ете ги Ѓорѓовци. Еве ги
кумашинците, чорбаци Теодосе! 
ТЕОДОС: Кумашинците! Кој ѓавол бараат? 
АРСО: Па тебе: идат со свирки, да те веселат, галиба. Леле, колку се! 
Сурија! Цела Топана! 
ТЕОДОС: (Гледа.) Леле, леле! Циганија! Цел буљук! Како да се куртулам од
нив! (Се крсти. и гледа нагоре.) Господе, господе, господе, ти се молам, господе, 
избави ме од лукавите! Аман, Арсене, пријателе, поможи ми! Кажи ми што да
правам! 
АРСО: (Божем се мачи да најде спас.) Што да ти кажам, чорбаџи Теодосе... 
А, ми текна! Скриј се во колибава. 
ТЕОДОС: Во колибата! Криенка-миженка ли ќе играме овде? Чиста ли е
колибата? 
АРСО: Па, чиста. Има малку слама, за лежење. Ајде воври се, дури не те
виделе! Бргу! 
ТЕОДОС: Море, најпосле, и в пекол да влезам, само од тие фараони да се
куртулам! А, ти, Арсене, испрати ги како знаеш! (Крстејќи се.) Оф, господе, 
господе! (Како да прави „метапии“ — длабоки поклони при молитва, по колена
влегува во колибата, која е ниска.) 
АРСО: (Се смее силно без глас, се превиткува од смев покрај колибата.) 
ТЕОДОС: (Од колибата.) Пју, ама било чисто! Ама било слама! Плева! Не
можам да дишам од прав! (Кашла.) А, Арсене, Арсене! Што ми направи! Ова ли
е чистота? Не е ред! 
АРСО: (Одвај се запира од смеење.) Јас сакам добрина да ти направам, 
Теодосе! 
ТЕОДОС: Бррр! Болви, како биволици! Скокаат на мене, жив ќе ме изедат! 
Господе, господе, господе, што ме најде! 
АРСО: Молчи, Теодосе, и трпи малку, еве ги стасаа! Ќе те чујат... (Доаѓаат: 
Поцко, Петрија, Цонка, Ампо, Ѓорго, Ристе и други.) 
ОСМА ПОЈАВА
АРСО И ЦИГАНИТЕ
ПОЦКО: Каде е кум Давадос, брат Арсо? АРСО: Си отиде. 
ПОЦКО: Иј, јазик! 
ЃОРГО: Иј, работа сме си оставиле... 
РИСТЕ: Само кумот да го развеселиме... 
ПЕТРИЈА: Да го гостиме. Донесовме џигери, шкембиња, црева... 
АМПО: (На главата држи тава, под мишки праз и погача...) И погача... 
ЃОРГО: (Со шише вино.) И вино. 
ПОЦКО: (Го крева шишето.) И ракија... Се што имавме, донесовме, само
кумот да го гостиме и развеселиме. 
ПЕТРИЈА: Се сторивме од големото добро утро! Чорбаџи Давадос — наш
кум! Чорбаџика Праскарева — кума! Има цело Скопје да види и да се чуди... 
ПОЦКО: Ере, бреј, Петријо! 
ПЕТРИЈА: Ќе одиме в црква да крстиме дете. Стои чорбаџика Праскарева, 
стојам и јас до неа. Јас: кума Праскарево, а таа мене кумице Петријо, кумице
Петријо! А после, туку ќе ми текне, ај кај кума Праскарева! А таму, бре, ракија, 
бре туршија, бре татлија, бре нешто ветво, бре нешто ново, се што ти душа сака! 
ПОЦКО: Така, Петријо, од кума два ујма! 
ПЕТРИЈА: Леле, мајко моја, ќелепир! Рај божји, рај! 
АМПО: Е, татко, и ти мајко, рибата во водата, а тиганот на оган. Каде ви е
кумот? 
ПОЦКО: Трај бре, абдал! Каде да е, наш е! Ако не го најдеме денеска, ќе го
најдеме утре. Иј, бре брат Арсо, да го направевме џумбушот како што... 
АРСО: (Бргу го прекинуѕа.) Како што сакавте... Не излегува се како што
сакаме... 
ПОЦКО: Што го пушти да си оди... 
АРСО: Ами што ќе му правев... Со сила... 
ПОЦКО: Море, да го врзеше за ова дрво како... 
АРСО: (Пак го прекинува.) Е, е, е! Човек само со збор се врзува... 
ПОЦКО: Е, ама кој е човек... (На своите покажувајќи на Арсо.) Еве — човек! 
Ајде да седнеме да си го гостиме и честиме брат Арсо! 
СИТЕ: Така, така! 
АРСО: Не! Ви благодарам, ама треба да одам по една работа... 
ПОЦКО: Е па, тогаш и ние да си одиме дома. 
СИТЕ: Ајде, ајде! (Тргнуваат.) 
АРСО: (Го запира Поцко и му шепнува нешто на уво покажувајќи му на
колибата.) 
ПОЦКО: (Смеејќи се безгласно,, се плеснува со дланката по вратот и
потскокнува.) Чекајте, друго ми текна! Одовде ќе одиме право кај кумот дома! 
Ајде! 
СИТЕ: Ајде! Ајде! Кај кумот! 
ТЕОДОС: (Од колибата.) Не-е-е-е! 
АРСО: Иј, бре Теодосе, молчи! 
СИТЕ: А! Овде бил кум Давадос! (Се враќаат сите.) 
ДЕВЕТТА ПОЈАВА
АРСО, ЦИГАНИТЕ И ТЕОДОС
ТЕОДОС: (Излегува сиот извалкан со слама.) Дома да одите! Куќата да ми ја
испоганите! Не! ПЕТРИЈА: Немој така, куме, ти целивам десница, не лути се, куме! Нека ни
е аирлија кумството! Да се бакнеме, куме! (Го бацува бргу.) 
ТЕОДОС: (Се брише со гнасење.) Ме изеде, ламја! Леле, леле, јас сиромав! 
Циганка да ме целива! Господе, господе, господе! Што ме најде! 
ПЕТРИЈА: Адет е, куме, не лути се, жити господ! 
СИТЕ: Адет, куме, адет! 
ТЕОДОС: Леле, леле, каде си, Параскево, да видиш! Готви три оки сапун, 
Параскево! — За дома да не помислите, чувте? 
ПОЦКО: Чувме, куме! Ние сакавме да ти дојдеме само за еден адет и за еден
чест, жими Ристос! 
ТЕОДОС: Вие знаете за чест, укубети ниедни! Море, вие сте за бесење! (Се
чисти од сламата.) 
ПЕТРИЈА: Да ти поможеме, куме, имаш на грбот слама. (На синовите.) Ајде, 
бре, чистете го кумот! 
ЃОРГО И РИСТЕ: (Го чистат.) Еве, — еве! 
ТЕОДОС: Оставете! Оставете! Вие ќе ме чистите, и чист ќе бидам! 
ПОЦКО: Ајде бре, прљаци, целивајте рака на кумот, зашто тој ќе ве венча! 
Овој е Ѓорго, кумот го крсти Ѓоргија. А овој е Ристе. 
ЦОНКА: (Се крсти.) Бог да го прости, кумот! 
РИСТО: (Му целива рака на Теодос.) Да ни си жив куме! 
ТЕОДОС: Се чешити, чешити... 
АРСО: Сите стасале за венчање... 
ПОЦКО: А овој Никола, го викаме Коле. 
ТЕОДОС: Леле, види го овој каков нос има... 
КОЛЕ: (Му приоѓа и му цедива рака.) Да си ни жив куме! 
ТЕОДОС: (Си ја брише раката.) Господе, господе, господе! Ѓупци да си ги
бришат носовите од раката моја! Поарно да ја немам, да ја пресечам, кога е
испоганета вака! Ама како да се куртулам од овие фараони? 
АРСО: Сега, тоа ти е, кога не сакаше да се стрпиш и да помолчиш. 
ТЕОДОС: А, па да ми отидат дома! Што да правам сега Арсене? 
АРСО: Па, сега нема што друго, ќе поседиш малку со нив, после тие сами ќе
си одат. 
ТЕОДОС: Да седам со Ѓупци! 
АРСО: Се нема каде! Тешко е, туку да те чува господ од полошо: дома да ти
дојдат, што рече... 
ТЕОДОС: Море, крена рака господ денес од мене, и ме остави на ѓаволите... 
АРСО: Да гледаме, чорбаџи Теодосе, со арно со нив, па побргу да ги
испратиме. Зашто тие се голи и боси, туку и зли се како оси, ако ги разлутиш... 
Ајде да кондисаме на овој теферич. Ајде сите да седнеме! 
ТЕОДОС: Па... Да седнеме... Ама... (На Поцко.) За дома збор повеќе да нема! 
ПОЦКО: Арно, куме! (За себе.) Ќе видиме за тоа... 
ТЕОДОС: На земја ли да седам? 
ПЕТРИЈА: (Постелува бовча.) Еве, повели, куме седни! 
ПОЦКО: (Налева ракија во чаша со скршено столче и му ја подава.) Повели, 
куме! 
ТЕОДОС: А, јас не пијам. 
АРСО: Малку де, отрувачка не е, пиењето е за луѓе. Си видел ли некое
говедо, коњ, магаре или друг ајван да пие? Само човек пие. 
ПОЦКО: Рековме, куме, кумство на суво не бива, жими Ристос! 
ТЕОДОС: Не, не можам. ЦОНКА: Не бива ништо кумот да врати, оти ќе му се одбие касметот на
кумашинчето, греота е, чорбаџи Теодосе. 
ПЕТРИЈА: Греота е, куме, греота е, жими Ристос! 
ПОЦКО: Ајде, куме, пиј и благослови! 
ТЕОДОС: Е, па кога е така, нека е со касмет! (Пие.) 
ПОЦКО: Тргни повеќе, куме, тргни, испразни ја! 
ТЕОДОС: Не можам, попосле. (Се тресе од гнасење.) 
АРСО: (Како да го сожалува.) Е, ама ќе ја држиш чашката дури не се
испразни, зашто таа сирота, си нема столче, и се окршило. 
ТЕОДОС: (Ја испива и се стресуаа.) Брррр! 
ПОЦКО: На здравје, куме, на здравје! (Му ја полни чашата пак со ракија.) 
АРСО: А ти, па кума Петрија, па кумашинциве. 
ПОЦКО: Ние можеме и од шише. 
АРСО: Така, можеме
СИТЕ: дај го шишето да не се играме вака: пиј, Апостоле! (На Теодос.) 
Побргу нека се свршат редовите. 
ПОЦКО: Е, ај, како пиле, така здрави и живи биле, а најмногу да си здрав и
жив ти, куме Давадосе! (Пие, и дава на Петрија.) 
ПЕТРИЈА: Да си ми жив, куме, да ни крштаваш, да ни венчаваш! Да ти е
жива кума Праскарева и кум Томче! Господ снаа да ти даде! (Пие, на Арсо.) 
Повели! 
АРСО: (Го зема шишето.) Како благословивте, така бог да даде! Од ваши
усти, во моја уста! (Му го дава шишето на Поцко, упатувајќи го со скриена
мимика на Теодос.) 
ПОЦКО: (Отпива, му дава на Теодос.) Повели, куме... 
ТЕОДОС: (Згрозен.) Ама од шише, од едно шише... 
АРСО: (Како за утеха.) Па, најпосле, едно сонце не грее. Сите пиеме со уста, 
безбели. 
ПОЦКО: Ајде, куме, тргни, тргни! 
ТЕОДОС: (Бришејќи го грлото од шишето скришно со шамивчето, прави
лице како да треба да испие најодвратен лек. Отпива малце.) 
ПОЦКО: На здравје, куме! 
ПЕТРИЈА: (Зела од тавата и му дава парче цревце.) На, куме! 
ТЕОДОС: Не, не треба толку мастрав... 
ПЕТРИЈА: Ај море, куме што збориш! Ако не можеме да ти испржиме една
гуска, та за цигери, црева и шкембиња ли било мастрав? Проштавај, куме! Што
дал господ! (Вади од пазува раскречена виљушка, набодува една дробенка и му
дава ка кумот.) На, куме, мезе! Декшавај! 
ТЕОДОС: Немам иштав, не ми се јаде... 
ПОЦКО: Касни малце, па ќе се разјадеш. 
ЦОНКА: Касни, куме, за здет. 
ПОЦКО: И за атер... 
АРСО: Јас на човека главата му ја кршам, атерот не му го кршам. 
ТЕОДОС: (Замижува и каснува.) Тјии, со прсти јадат. Со црно под нокти... 
АРСО: Ние вака со таткови вилушки. (Покажува на прстите.) Иј, што е
манџа, сите да ги истепаш, сам да јадеш! 
ПЕТРИЈА: (Кон Теодос.) Касни куме, земи си! 
ПОЦКО: Боцни, куме, боцни си! 
ТЕОДОС: (Да не ги гледа како јадат со прсти, замижува и одеднаш зема две
парчиња.) Ќе земам... АРСО: Види го кум Теодос како му се усладило! Почна и по две дробенки да
зема! 
ПЕТРИЈА: Ако, ако, и по три! 
ТЕОДОС: Ми се усладило, душава ми знае... 
АРСО: Јади, чорбаџи Теодосе! Јал, не јал — три и пол! 
ПОЦКО: Така те сакам, куме! Да јадеме и да пиеме! Рани душа да те слуша! 
ЦОНКА: (Скришно го штипнува бебето, и тоа заплачува, На Петрија.) На, 
мори куч... (Погледува во Теодос се прекинува.) Ова... кутре... И тоа сака да
руча со кумот. 
ПЕТРИЈА: (Го зема бебето, се посвртува назад и го дои.) Сонце на мајка! 
ЦОНКА: (Ослободена, лапа лакомо и бргу да навакса.) Гла-а-дно... 
АРСО: Така, бабо Цонке, дури детето не заплаче, — бабата гладна. 
ПОЦКО: (Се смее.) Е, бре брат Арсо, ти на се капак! (Сипува вино.) Ајде
сега вино црвено, да биде уште повесело! Повели, куме! 
ТЕОДОС: И вино... (Пивнува малку и го истура скришно остатокот на
раката што му ја бацуваат Циганите, па ја брише скришно.) 
ПОЦКО: На здравје! (На Арсо.) Повели, брат Арсо, вино. 
АРСО: (Пивнува.) А, без гајле пиј, чорбаџи Теодосе, крстено — водичка. 
Право да ти кажам, кум Поцко, виното ти е слабо. (Му намигнува.) 
ПОЦКО: И јас да ти кажам, брат Арсо, појакото е поскапо. Толку стасала
рака. Знаеш, фукаралак, маскаралак. Толку бог дал, жими вера ти велам! 
АРСО: Е, така е. Туку кај кумот ќе имаме и појако вино, и се поубаво: и
пилиња, и јагниња, и прасиња. Од тоа повеќе не бараме, а кум Поцко? (Му
намигнува на Поцко.) Ние сме ситни луѓе, па ситнеж сакаме да јадеме. А
чорбаџиите, големите, нека јадат големи работи, крмаци, волови, биволи. 
ПОЦКО: Е, не бива така! 
АРСО: Тоа така се вели зборот само, инаку чорбаџиите ги јадат пилињата и
прасињата, а сиромасите — опинците. 
ПЕТРИЈА: (Со цигара во устата, витка друга.) Сите тргаат тугун само кумот
нема цигара. (Ја клава во устата, ја запалува со својата и му ја подава на
Теодос.) Еве, ти куме, завиткана и запалена! 
ТЕОДОС: Не можам, кашлам... 
АРСО: Ајде де, и да кашлаш, се рече сто пати: не е ред да се враќа. 
ТЕОДОС: И отрувачка да ми дадат, да земам! (Ја зема цигарата, скришум го
кине врвот и повлекува, се накашлува.) Тхи, тхи, тутун. Ѓубре, труе! 
ПЕТРИЈА: Малку е серт, куме. 
АРСО: И тутунот е како човекот: некој помек, некој полут... 
ТЕОДОС: А, нозеве ми се здрвија како да не се мои. (Сака да стане, а
несигурно стои.) Не држат... Се тресат. (Седнува но накриво така, што паднува
на земја.) 
ПЕТРИЈА: Леле, се ничкоса! Леле мајко, ни се отепа кумот! 
ПОЦКО: Иј, куме! Таксират! 
АРСО: Иј, мајчица земја, што рече селанецот, кога ќе паднеш, таа ќе те
дочека! 
ТЕОДОС: (Очајно.) Вистина ли, Арсене, кога ќе се опие човек, ќе заборави
се. 
АРСО: Вистина. 
ТЕОДОС: И му се чини дека не е тој, ами некој друг? 
АРСО: Токму така. 
ТЕОДОС: Тогаш ќе пијам да се опијам! Дајте го тоа шише! (Пие.) АРСО: Теслим, теслим се стори кум Доцко, се предаде! 
ПОЦКО: Така де, така те сакам, кум Доцко! 
АРСО: Е, Поцко, сега дури имаш кум! Ајде сега да удриме на пиење и на
свирење! 
ПОЦКО: Ајде, која сакаш, кум Доцко? 
ТЕОДОС: Која било, како што е адетот... 
ПЕТРИЈА: Е, кум Доцко, јас ќе ти речам една. (Пее.) 
Милувам, куме у вас да дојдам, 
у вас да дојдам, куме, 
на стол да седнам, 
рам-там-тарараам, рам-там-тарарам! 
На стол да седнам, вино да пијам, 
вино да пијам, куме, 
вино ракија, 
рам-там-тарараам, рам-там-тарарам! 
Тебе да бакнам, куме, в бело лице! 
рамтам-тарараам, рам-там-тарарам! 
АРСО: Па, па, па, јампала Гостивар! А така кума Петрио! 
ТЕОДОС: Оф, главата! Ќе ми пукне главата... Дамла ќе ме удри! Оф, отидов
од рака, Арсене! 
АРСО: Ништо, те удрило виното в глава. 
ПЕТРИЈА: А, да му врзам една мокра крпа на кумот на главата (Ја кваси
крпата од кофата од бунарот.) 
ПОЦКО: Бог да го убије виното, што ми го опи нункото! 
ПЕТРИЈА: (Му ја врзува крпата околу глава.) Така. Сега ќе ти помине, куме. 
ТЕОДОС: (Сиот се стресува.) Бррр... Оф, оф, оф... (Очите широко му се
отвараат. Согледува зад плотовите луѓе од околните лозја, кои сеират, уживајќи, 
во реткиот призор, некои отворено а некои скриено, меѓу овие Ефка и Стојанка.) 
Што се собрале овие... како на мечка?... Ќе умрам од срам... 
АРСО: Нека си свират, чорбаџи Теодосе. Нема што да криеме: ни пари
броиме, ни жена тепаме, веселба правиме, како што е адетот и редот. 
ТЕОДОС: Јас на овој ред! Јас ова да го дочекам, во мојот живот... (Со
длабока воздивка.) Е, што бил животот. Лажовен, лизгав: одиш, одиш, исправен, 
силен, чист и — одеднаш паднат во кал, извалкан, смачкан... Живот!... 
АРСО: Во жкивотот, Теодосе, има многу пострашни работи. А најстрашни
се: лошо срце, лакомо око и граблива рака. 
ТЕОДОС: (Одејќи по својата мисла.) Живот... 
АРСО: Море, Теодосе, пушти го малку срцето! Животот ти е донегде како
огледало: насмеј се, ќе ти се насмее, намурти се, ќе ти се намурти. Поарно да се
смееме и да се веселиме!... 
ТЕОДОС: Јас ли сум за веселба! Јас сум за жалење и плачење! (Се удира
очајнички со тупаници по главата.) 
АРСО: (Трогнат од неговите солзи за малку и сам да просолзи.) Песна! 
Песната е и за веселба и радост и за жал и болка! Со песната и се пее, и се
плаче! (Почнува да пее, сите го придружуваат.) 
Болен лежи, млад Стојан, 
болен лежи, ќе умре, 
над глава му младата невеста
с’машко дете на раце, солзи рони, 
солзите и капат на Стојаново лице... ТЕОДОС: (Ги брише солзите и воздивнува тешко.) Оф, јас сиромав! 
ЃОРГО: Коџабашијата Панко со заптии! (Сите уплашени.) 
ПОЦКО: (Преплашен како и другите) Леле, коџабаши Панко! Заптии! Што
правиме сега? Што има пизма на нас Циганите! 
АРСО: Не плаши се, бре кумашин Поцко, кога ти е чорбаџи Теодос кум! 
Знаеш како со вели: кога ти е вујко владика... 
ПОЦКО: И владиката е сила, ама и коџабашијата... 
ДЕСЕТТА ПОЈАВА
ДОСЕГАШНИТЕ И ПАНКО
ПАНКО: (Нешто поитар од Теодос, со очила и со дебел бастун, доаѓа
крстејќи се со широки движења.) Господе Исусе Христе! Чув, не верував, 
гледам пак не верувам! 
АРСО: Тогаш, коџабаши, земи уште едни очила, или пријди поблиску да
видиш поарно. 
ПАНКО: За тебе не се чудам. Ти би се ујдисал со секого, со Цигани и со
ѓаволи. Ама чорбаџи Теодос, тој со Ѓупци! 
ТЕОДОС: Не ти се гледа арно, пријателе мој! Не сум јас чорбаџи Теодос. Јас
сум Доцко, кум Доцко, кум Давадос, цигански кум... 
ПАНКО: Аферим, чорбаџи Теодосе! Аферим, ти велам! 
ТЕОДОС: Речи што сакаш! 
ПАНКО: Само толку ти велам! Аферим! Кога ти, прочуен чорбаџија вака со
Ѓупци, тогаш сите ние домаќини, чорбаџии и еснаф луѓе треба да скокнеме во
Вардар и да се удавиме. 
АРСО: Ене ви го Вардар, скокајте, давете се, а Теодос и јас не се давиме... 
Ние ќе си живееме и ќе си тераме ќеф со Циганите. (Го бацува Поцко.) Оф, 
душо! 
ПАНКО: (Пламнува и вика на Циганите.) Море нив ќе ги натерам во Вардар, 
поганци! Како можевте бре фараони, ова да го сторите. 
ПОЦКО: Аман, коџабаши, не лути се на нас, ништо не сме криви, жими
вера! 
ПАНКО: Вие бре фукари и гурбети, да се мешате со чорбаџија. 
АРСО: Па и тие се луѓе, коџабаши! И рисјани. 
ПАНКО: Тие рисјани? Тие немат вера, а имаат само фара. Море, тој што ги
пушти во рисјанска вера, немал ни драм ум во главата. 
АРСО: Имал тој тежок ум и широко срце. Зашто и сам Ристос учеше дека
сите луѓе се браќа. 
ПАНКО: Мајката божја ги проколна Циганите да се скитаат по светот и да
просат... 
АРСО: Тоа е приказна за дечиња, коџабаши, прикажувај ја ти на внучињата
твои, а нам ако сакаш една песна да ни испееш, ама весела, бујрум! 
ПАНКО: Со тебе сотоњак човек не може човечки да зборува. Туку со нив ќе
се расправам. Каде ви беше умот бре, анатемњаци, кога го сторивте ова! Не ја
знаете ли пословицата: „Пушти си ја ногата колку што ти е чергата“, чергари
парталави! А вие сте се истегнале па дури до чорбаџи Теодос. Море, ќе ве
испружам на земја па секому пет по дваесет и пет! (Го дига бастумот.) 
ПЕТРИЈА: Леле, мајко! (Се стуткува зад бунарот.) 
ПОЦКО: Аман, коџабаши, немој! 
АРСО: Е, коџабаши, не можеш на атот — па удри на самарот. ПАНКО: Што! Не можам! И нему се в очи ќе му речам! И ти си кабает, 
чорбаџи Теодосе! 
ТЕОДОС: (Бесно.) Бре, уште јас кабает! Адет е овде! Јас ли сум го измислил
тој адет? А ти, коџабаши, ако си некоја.сила и власт, удри по адетот, стори го
јасак! 
ПАНКО: Ама не може тоа така... Адетите треба да ги чуваме и слагаме... 
Само понекогаш и адетот може да се... Сакам да кажам.., Ама зошто, бре брате, 
ти не дојде до мене, туку буп! кандиса! Ти не кабули ни син ми да го венчаш, а
се стори кум на Ѓупците! 
АРСО: И тоа те боли, коџабаши! 
ТЕОДОС: Така сакав, така сторив! 
ПАНКО: Се стори резил и маскара и уште одозгора се опи. 
ТЕОДОС: Уште ќе пијам! (Пие.) Еве, гледаш, јас го слагам адетот! Адет е да
се пие. Сакаш ли да пиеш, коџабаши? 
ПАНКО: Да ме чува господ и да ме брани! 
ТЕОДОС: Тогаш, патот под нозе! Немој повеќе да ми стоиш над главата
како свети Аранѓел со сабјата! Ајде, остави не! 
ПАНКО: Ама... 
ТЕОДОС: Ајде, кога ти велам, дим да те нема, зашто... (Го крева шишето и
замавнува.) 
ПАНКО: Она. што се рекло, и улавиот бега од пијаниот. (Отидува.) 
ЕДИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ДОСЕГАШНИТЕ БЕЗ ПАНКО
АРСО: Виде ли како те клоцна атот, коџабаши? 
ПОЦКО: Бре, куме, ама го измаскари, да ти се позлати устата! Алал да ти е, 
куме! 
ПЕТРИЈА: Еве што ти е чорбаџија човек! 
ПОЦКО: Еве што ти е кум, Петријо! Бреј, бреј! 
АРСО: Да си ја допееме песната! (Пее, сите го придружуваат.) 
Стојан се подразбуди, 
на невеста говори: 
„Стојанице, ти млада невесто, 
што ми лади лицето, 
дали ситна роса поросува
или силни дождови?... 
(Додека песната продолжува, го прегрнува Поцко.) Аферим, бре, кум Поцко! 
Бре, дарба имаат Циганите за пеење и веселба! Бре, Циганин и студен камен ќе
стопли и ќе го развесели! Дури чорбаџи Теодос се пушти малку! Пушти се
сосем, човек си, бре, разведри се! Си видел говедо, коњ, магаре или некој друг
ајван да се насмее? Таа дарба ја има само човекот. Само човекот може да се
смее и весели. Ако сакаш арен живот, биди арен. Туѓа мака не јади, себе и друг
не мачи. Тоа ти е: широко срце. И весело. Ајде да се веселиме! Ајде да удриме
на играње! 
ПЕТРИЈА: (Го вика Теодос.) Ајде, куме. 
ТЕОДОС: Не знам да играм... 
АРСО: Како ќе ги свират свирките, така ќе ги мрдаш нозете. (Го фаќа за
другата рака и му шепнува.) Ајде, орото е — крајот... ТЕОДОС: Се фатила баба на оро, ќе игра. (Несигурно игра и подоцна
Петрија му дава да го води, орото.) 
СИТЕ: (Играат, пеејќи.) 
Јовано, Јованке, 
крај Вардара седиш, 
бело платно белиш, 
се нагоре гледаш, 
јагне, мое Јовано. 
Јовано, Јованке, 
јас те тебе чекам, 
ти ми не доаѓаш, 
ти ми не доаѓаш, 
јагне мое Јовано. 
ПЕТРИЈА: Еј, де куме, деее! 
АРСО: Ама џумбуш, ама тарапана! Ваква веселба во Скопје ниту имало, 
ниту ќе има! (Му шепнува нешто на Поцко.) 
ПОЦКО: Е, сега, кум Давадос, се вака со играње и пеење дома, сакаш кај
мене, сакаш кај тебе! 
ТЕОДОС: (Се стреснува.) Не! (Седнува.) Одете си вие дома... А јас овде си
имам работа... со Арсен... за лозјето... 
АРСО: (Го обзема разочарување и тага.) Лозјето... Уште не го заборави!... 
Стори го волкот аџија, тој пак наместо вангелија, ќе рече јагнелија... „Ој лозје, 
лозје... (Одеднаш преминува во отворена зајадливост спрема Теодос.) Песна за
чорбаџи Теодос! Нова, на стар глас. (Прв пее тој еден стих, па сите повторуваат, 
стоејќи над Теодос кој сам седи погоден од песната, се удира со тупаници по
глава и ја удира главата во дрвото, во врвна очаеност.) 
Каде се чуло, море видело
Доцко, за лозје да ми задоцни, еј, 
Доцко за лозје да ми задоцни! 
Бре, бре-бре, бре, бре-бре, 
Доцко за лозје да ми задоцни! 
Каде се чуло видело
Теодос кум да биде цигански, еј, 
Теодос кум да биде цигански! 
Бре, бре-бре, бре, бре-бре, 
Теодос кум да биде цигански! 
Каде се чуло видело
Теодос мртов пијан да биде! 
Теодос мртов пијан да биде! 
Бре, бре-бре, бре, бре-бре, 
Теодос мртов пијан да биде! 
ПОЦКО: Ама бре, брат Арсо, што бесна песна измисли! 
ТЕОДОС: А ти мене во песна ме кладе... 
АРСО: Само тоа можам, чорбаци Земадос! 
ГЛАСОВИ: (Низ смеење.) чорбаџи — Земадос... 
АРСО: Така, не Давадос, туку Земадос... 
ТЕОДОС: Јас сиромав, што дочекав! (Се удира со тупаници по глава.) 
АРСО: Така! Удирај се сам! Те стигнаа клетвите сиромашки! (На
свирачите.) Свирете ја сега со мекам, полека... за играње! (Игра старо оро, 
Поцко го следи во чекор, се пред Теодос, околу него.) ДВАНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ДОСЕГАШНИТЕ, НАЦА И КЕВА
НАЦА: (Доаѓа, застанува зад плотот и зинува, за малку да ја испушти
тепсијата, со звлникот.) А, леле мајко, што е ова чудо! 
КЕВА:(По неа.) Леле, леле тој така!... (Сака да побегне назад.) 
АРСО: (Прв ја забележува.) А, кума Параскево, повели на веселба! Ваму
зелникот, Нацо! 
ПЕТРИЈА: Златна кума Праскарево! (Ја прегрнува и ја бацува.) 
КЕВА: (Погледнувајќи го Теодос, прв пат во животот без стравопочит, дури
со остар упрек и презир.) Ама... 
ПЕТРИЈА: (Сака да и објасии.) Кум Давадос... 
ТЕОДОС: (Присуствато на домашните го стреснува, го истрезнува скоро
сосем, се напрега да стане, да се исправи, да се истопори, и да загосподари.) Не! 
Доста беше, што — беше! И — како ништо да не беше! Не сум јас кум Давадос, 
туку чорбаџи Теодос! Разбравте? 
ЦИГАНИТЕ: А! Пишман! Пишман се стори! 
ПОЦКО: Ама не бива така, чорбаци Давадосе, да се пишманиш! Срамота е! 
АРСО: (Го поткрепува.) Не бива! 
ТЕОДОС: Море, сто пати ќе се пишманам за ова, и ич не ми е срам! 
АРСО: Ама ти го заборави, чорбаџи Теодосе, она со Настрадин-оџа... 
ТЕОДОС: Што сака нека биде. Цигански кум не можам да бидам. 
ПОЦКО: Ама, чорбаџи Давадосе... 
ТЕОДОС: Што сакате правете ми! Пречекајте ме пак како денеска, 
пресечете ми нос, јазик, уши, глава... оберете ми ги парите, запалете ми го
дуќанот, куќата... 
ПОЦКО: У-ууу! Што е тоа што зборуваш, чорбаџи Давадосе, не сме ние
арамии и паликуќи! 
ТЕОДОС: А, вас дури и кучињата ве знаат, та најмногу ве лаат. Оставете ме! 
Ај одете си! 
ПОЦКО: Ама како да си адиме! При кум, без кум... 
ТЕОДОС: Крлежи, крлежи, пијавици! Крвта ми ја испивте! Како да ве
искорнам! Како да се куртулам од вас! Господе, господе! (Се крсти.) Спаси ме
ти, спасителе Исусе ХРИСТЕ! 
ГЛАСОВИ: Чорбаџи Томче! 
ТРИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ДОСЕГАШНИТЕ И ТОМЧЕ
ТОМЧЕ: (Доаѓа, по него се слуша кларинет, виолина, труба, напиен, со
голема кама в рака, како последеп адут, во бесна состојба.) Каде е тој... 
АРСО: А сега, де! 
КЕВА: Леле и тој пијан! 
АРСО: Каква врба, таков клин, каков татко, таков син. 
ПОЦКО: (Исплашен.) Аман, чорбаџи Томче, ние не сме кабает, жими
Ристос! Адетот е таков... 
ТОМЧЕ: (Нејќе ни да ги слуша Циганите. Го гледа без да трепне татко му. 
Сака да види каков впечаток оставил на него.) Татко! 
ТЕОДОС: Што бре, и ти си пијан! ТОМЧЕ: А ти? 
ТЕОДОС: Јас од мака! Ме натераа со сила... 
ТОМЧЕ: А јас? Од ќеф ли сум се опил? Ти ме натера! Затоа последен пат те
молам, кандисај! Дај ми изин! Чекаат мој збор, јас чекам твој... Ако речеш пак
не, ме немаш веќе! Ножов во градиве! (Покажува како ќе се удри.) 
КЕВА: (Дури сега го согледува ножот и премира од страв.) Леле, нож! 
Томче! Теодосе! 
НАЦА: (Ја придржува.) Леле, чорбаџике... 
АРСО: (Му приоѓа на Томче, му шепнува нешто и му го зема ножот.) Така... 
Со ножови и пиштоли да немаме работа, братче! 
ПОЦКО И СИТЕ ЦИГАНИ: (Ослободени од стравот.) Ау бре, што била
работата! 
ТОМЧЕ: (Со помирлив тон.) Татко, јас... 
ТЕОДОС: (Го прекинува.) Пак ти твоето! А ова? (Покажува на Циганите.) 
Не гледаш? Татко ти посрамен, поруган... Цигански кум... слушаш ли, еј, 
цигански кум! А ти, само таа твоја... женидба... Село гори, баба се чешла! Кога
си го зел тој нож в рака, боди и коли ги овие поганци! Не гледаш ли како
рипнале на мене како црни сотони од пеколот? Разбркај ги! 
ТОМЧЕ: Ти велам, чекам само твој збор... 
КЕВА: Теодосе... 
ТЕОДОС: (Се крши, брише пот.) Господе, овие се маки Ристосови! Ме
распнале и ме мачат како Ристос на крстот! Од една страна цигански кум, а од
друга страна самарџиски сват! Многу е тоа за мене, господе! 
АРСО: (Со повеќе глумено но и искрено сожалување.) Вистина, од едка коза
две кожи не бива. Сакаш ли да ти помогнам, Теодосе? 
ТЕОДОС: Аман поможи, Арсене, чини чаре! Стори себап! 
АРСО: Арно, ама — стори ми да ти сторам: ако ми го оставиш лозјето. 
ТЕОДОС: Лозјето?... Тоа си е башка работа... 
АРСО: Е, тогаш и кумството е — свршена работа: в недела на крштавање
„Кажи, куме, име“. (Му покажува со движење како ќе го носи и држи на раце
бебето.) А после: „Куме, одврзи го ќесето.“ Ќе ги венчаш сите овие Амповци и
Ѓорговци... 
ТЕОДОС: Не! Само тоа не, па макар уште едно мое лозје да дадам! Од се да
се откажам, од се да побегнам, во манастир да се затворам! 
АРСО: Е, дотаму! Не си улав? 
ТЕОДОС: Полошо од улав... Улавиот прави што сака, а јас не знам што да
правам... Лозјето... Ѓаволот ме намами во него... 
СПИРО: Ѓаволот, ами кој... 
ТЕОДОС: Ѓаволот нека ти то носи: ќе те чекам... 
АРСО: (Озарен од радост воздивнува со олеснување.) Е, така, Теодосе! Е
сега слушај! Барем од една лошотија да се куртулиш. Томче нека ја земе
Стојанка, ама да го земе и кумството: тој нека крштава, тој нека венчава, ти да
немаш ништо со Циганите, дури можеш и сам да го одделиш, имаш куќа за
него. Среќа твоја што имаш син инаку... само уште тој ако сака... 
ТОМЧЕ: Јас... 
ТЕОДОС: (Го прекинува.) Ти сакаш да ја земеш таа... Стојанка... 
ТОМЧЕ: Знаеш, татко... 
ТЕОДОС: А сакаш да бидеш цигански кум? 
ТОМЧЕ: И ѓаволски, само да ја земам Стојанка! ТЕОДОС: Си каил да крштаваш и да венчаваш амали... (Покажува на
Циганите.) 
ТОМЧЕ: Ќе венчавам и црни арапи, само да се венчам со Стојанка. 
ТЕОДОС: Па кога си толку улав и лесен, тогаш... 
ТОМЧЕ: Татко... (Притрчува да му баци рака.) 
ТЕОДОС: Чекај, чекај, да свршиме прво со овие. Чувте ли, син ми ќе ви биде
кум. 
ПОЦКО: А-а, а-а, ќе ни биде, да ни е жив, ама по твојата умирачка. 
ТЕОДОС: Не, сега! 
ПОЦКО: Ама... 
ТЕОДОС: Што, и тоа ви е малку! 
ТОМЧЕ: Што, бре, не кандисуваш? Ме нејќеш за кум? Сега ќе ве исечам
сите како Марко Крале црни арапини! 
АМПО: (Му се испречува.) Де, да видиме! 
АРСО: (Му шепнува на Поцко, да капдиса.) 
ПОЦКО: Ајде, чорбаџи Томче, нека е аирлија! Ти си ми кум, да си ми жив! 
ТОМЧЕ: Така! Ете, татко, тоа го зедов на мене и го свршив, а сега... 
ТЕОДОС: Па сега... Каков ти грб, таков ти самар. Земи ја... 
ТОМЧЕ: (Луд од среќа, му бацува рака.) Татко... 
АРСО: Ете така, Томче, а ти — нож! 
ТОМЧЕ: Ти благодарам, брат Арсо! 
КЕВА: Сине Томче! (Го бакнува.) Нека ти е со среќа! 
ТОМЧЕ: Мајко! (И бацува рака.) 
СИТЕ: Аирлија! Аирлија! 
ТОМЧЕ: Стојанка! Да одам да ја израдувам! (Отрчува.) 
ЧЕТИРИНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ДОСЕГАШНИТЕ БЕЗ ТОМЧЕ
ТЕОДОС: Се битиса и се батиса се... Многу сум балдисал, нешто ми се
скршило овде. (Покажува на градите.) 
АРСО: Тоа ти е: старо дрво се крши, не се витка. 
ПОЦКО: Море, стар сум, ама како обрач се виткам. А чорбаџи Давадос — 
челик човек! 
АРСО: Беше челик, сега се стори стар бакар. Е, мој чорбаџи, нејќеше малце
да се свиткаш, сега се скрши сосем, чорбо кисела! 
ПЕТНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ДОСЕГДШНИТЕ, ТОМЧЕ, СТОЈАНКА И ЕФКА
ТОМЧЕ: (Доаѓа со Стојанка и Ефка.) Ајде, Стојанке. 
СТОЈАНКА: (По него.) Ми е срам... 
ЕФКА: (По неа, ја турка напред.) Ајде, ајде, нема овде срам! 
СИТЕ: Аирлија, аирлија! 
ЕФКА: Амин! Ајде, баци им рака на свекорот и свекрвата. 
АРСО: (На Ефка.) Виде ли, Ефке, како ја ујдисавме работата? 
ЕФКА: А-а, за мила убавина! 
АРСО: Направивме ли манастир? 
ЕФКА: Манастир, манастир! 
СТОЈАНКА: (Му бацува рака на Теодос.) ТЕОДОС: (Одвај изговорува.) Да си жива... 
СТОЈАНКА: (И бацува рака на Кева.) Мајко... 
КЕВА: (Ја бацува в чело.) Да си ми жива и здрава ќерко, да се ќердосаш! 
ПЕТРИЈА: (Ја бацува Стојанка.) Нека ти е аирлија, слатка кумо! 
АРСО: Ајде сега за кум Томче и кума Стојанка едно оро! Весело, дури и
лозјата да заиграат! Моево лозје танец да води! 
ЕФКА: Ајде, свате, поведи оро! 
ТЕОДОС: (Одмавнува со раката, гест помеѓу извинување и: „оди по
ѓаволите.“ 
АРСО: Ајде свирка, песна, оро! Ајде цело Скопје да чуе! (Се фаќаат на оро
сите.) 
Јас те пратив на лозје, Калино! 
ти на лозје одиш, 
бело грозје береш, 
на ергени даваш, мори Калино! 
ЕФКА: Ајде сега и моето лозје да го развеселиме! (Играјќи отидуваат, 
последна баба Цонка со бебето.) 
ШЕСНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС
ТЕОДОС: (Како да ги истуркува со раце.) Ајде, џенем фатете сите!... Јас да
кршам глава одовде, да се извлечам, да побегнам!... (Станува.) 
СЕДУМНАЕСЕТТА ПОЈАВА
ТЕОДОС И СПИРО
СПИРО: (Доаѓа од лево и кога го согледува Теодос, го надувува неодолив
смев. Се мачи да се задржи, но не може, смевот избувнува експлозивно. Се
искашлува силно да го прекине.) 
ТЕОДОС: Што се дуеш како сурлаџија, бре едепсас! 
СПИРО: (Гласот му се кине.) Не се... сме... еме... ам... чо... чо... чорба... џи... 
Ме да... да... ви ка... а... шлица... 
ТЕОДОС: Море, јас тебе ќе те удавам во бунаров! Леле, јас сиромав, што
дочекав! Измеќарот мој што го ранам со леб, да ми се смее в лице! Тоа ли е ред! 
Не смеј се бре, како улав пред прст! 
СПИРО: Му... му... 
ТЕОДОС: Му... Му... — бивол! Што е! 
СПИРО: Му... мустаќите... исчисти си ги... ги... (Му го дава четкичето што
беше му го фрлил.) 
ТЕОДОС: Мустаќите... Бетер ќе се од твоите... (Го свива погледот надолу, а
ја крева горната усна нагоре, да ги види.) Бетер! (Поминува неколку пати по нив
со четкичето, па го зафрлува далеку. Се гледа од глава до петици..) Како ќе
поминам низ град ваков... Море, право во Вардар, да се удавам! (Ја опипува
главата, ја тргнува крпата со која му е врзана, ја фрла тресејќи се од гнасење.) 
Еј, Теодосе! Умри, Теодосе, Теодосе!... (Отидува.) 
СПИРО: (Гледа по него превиткувајќи се од смеење.) Е, умри де! (Се
позамислува.) Без такви веков би бил поарен! (Пак се засмејува, но сега пе
потсмешливо и зајадливо, туку чисто и радосно: го привлекува веселбата во
соседното лозје, која достигнува врв и орото, кое се враќа, водено од Арсо.) АРСО: (Го прегрнува со слободната рака.) Ајде, Спирооо! 
СПИРО: (Се фаќа на крајот.) Ајде, брат, Арсооо! Така да си ми жив и
радосен! 
(ЗАВЕСА)</text>
      <sha1>a1tjvzxblwehupgkgoqknnh78bb211n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Што си лено гајлелија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3957</id>
    <revision>
      <id>9642</id>
      <parentid>9641</parentid>
      <timestamp>2014-05-14T23:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.180.179.132</ip>
      </contributor>
      <origin>9642</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="999" sha1="fqy2ug82gcqu818prh59tffwabtmqgj" xml:space="preserve">
''' што си лено толку гајлелија '''

 што си лено толку гајлелија,
 гајлелија лено мераклија,
 со главата лено преврзана,

 дали мајќа лено ти е болна,
 или браќа лено ти са болни,
 или сестра лено ти умрела,

 ниту мајка климе ми е болна,
 шест месеци климе болна лежам,
 ти не дојде климе да ме видиш,

 ти не дојде климе да ме видиш,
 понадица климе  да донесиш,
 понадица климе жолта дуња,

 дојду дојду лено на портата,
 ме стретнаја лено твојте браќа ,
 ми рекоја лено си оздравела,

 моли бога лено и господа,
 ставре да ми оди америка,
 да работи ставре во фабрика,</text>
      <sha1>fqy2ug82gcqu818prh59tffwabtmqgj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хумористични песни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3984</id>
    <revision>
      <id>10881</id>
      <parentid>10880</parentid>
      <timestamp>2020-10-17T17:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Savh</username>
        <id>973</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/213.135.161.125|213.135.161.125]] ([[User talk:213.135.161.125|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:WikiBayer|WikiBayer]]</comment>
      <origin>10602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2712" sha1="iurl9gnqrjuha6jqeykv7kpiseuhh2w" xml:space="preserve">                                                                                      Чуден читател                    

                                                                                                
                                         На една глувческа селска свадба                             Зинале гостите од чудо:
                                         еден градски глушец,гост,                                   Зарем е можно, лажеш?!                         
                                         се фалел дека тој во градот                                 Сето тоа каде го наоѓаш- 
                                          никогаш не држи пост.                                      можеш ли да ни кажеш?                                                                                                                                                               
                                                  
                                          Наутро јадам-рекол тој-                                    О,веднаш,-гостинот рекол,      
                                          по четири мачки во боја.                                   сукајќи го мустакот сив-     
                                          На ручек по два слона,                                     резерви си имам со тони,    
                                          една зебра и три ноја.                                     ќе имам дури сум жив!                         
 

                                          Навечер, за лесно да спијам,                               Јас живеам во библиотека                                   
                                          јадам само по еден кит,                                       книжишта ред! 
                                          редовно си јадам и пијам-                                  И си јадам од она што е 
                                          и постојано сум сит!                                       најслатко на овој свет! 

                                                                           Автори:
                                                             Јана Блажевска и Магдалена Станковска</text>
      <sha1>iurl9gnqrjuha6jqeykv7kpiseuhh2w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Спомнување во Тек</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4140</id>
    <revision>
      <id>10378</id>
      <timestamp>2015-08-03T23:35:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10378</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="sd8tlwaujgx4tvoh1c00nr30r6x7w46" xml:space="preserve">@[[Корисник:{{{1|Example}}}|{{{2|{{{1|Example}}}}}}]]</text>
      <sha1>sd8tlwaujgx4tvoh1c00nr30r6x7w46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:En-N</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4142</id>
    <revision>
      <id>10391</id>
      <timestamp>2015-09-17T01:38:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="159" sha1="o0uvouitly5obiiwsciz2u6u0voln4a" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат N ниво на познавање на англиски јазик.</text>
      <sha1>o0uvouitly5obiiwsciz2u6u0voln4a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Zh-hans-N</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4143</id>
    <revision>
      <id>10392</id>
      <timestamp>2015-09-17T01:38:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="182" sha1="nf88i99cqm9l3xp8ohzkqlsllkzhgsw" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат N ниво на познавање на поедноставен кинески јазик.</text>
      <sha1>nf88i99cqm9l3xp8ohzkqlsllkzhgsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Zh-hant-3</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4144</id>
    <revision>
      <id>10393</id>
      <timestamp>2015-09-17T01:38:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="184" sha1="2hj2bo5okidaiw7c970w4dgl4dexnl3" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 3 ниво на познавање на традиционален кинески јазик.</text>
      <sha1>2hj2bo5okidaiw7c970w4dgl4dexnl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Mk-0</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4145</id>
    <revision>
      <id>10394</id>
      <timestamp>2015-09-17T01:38:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="b7ry6vnj1sk0bvv87cggwoxe7einymt" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 0 ниво на познавање на македонски јазик.</text>
      <sha1>b7ry6vnj1sk0bvv87cggwoxe7einymt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Pt-N</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4146</id>
    <revision>
      <id>10395</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="165" sha1="0rct8jaevmdj7t9g8ua0qs44h43mf8u" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат N ниво на познавање на португалски јазик.</text>
      <sha1>0rct8jaevmdj7t9g8ua0qs44h43mf8u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:En-3</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4147</id>
    <revision>
      <id>10396</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="159" sha1="01xpmk45mvbojdiv56brttzom2njt2e" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 3 ниво на познавање на англиски јазик.</text>
      <sha1>01xpmk45mvbojdiv56brttzom2njt2e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Es-2</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4148</id>
    <revision>
      <id>10397</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" sha1="46tqkouir3ziwio563ynpigt6hu7xd0" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 2 ниво на познавање на шпански јазик.</text>
      <sha1>46tqkouir3ziwio563ynpigt6hu7xd0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Ca-2</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4149</id>
    <revision>
      <id>10398</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="ce0ig1wawwe4tgzs4ipnmy5s201cnuy" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 2 ниво на познавање на каталонски јазик.</text>
      <sha1>ce0ig1wawwe4tgzs4ipnmy5s201cnuy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Gl-2</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4150</id>
    <revision>
      <id>10399</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161" sha1="hqqf3azcuc4mgj31rf3lp6np3si2699" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 2 ниво на познавање на галициски јазик.</text>
      <sha1>hqqf3azcuc4mgj31rf3lp6np3si2699</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Mwl-2</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4151</id>
    <revision>
      <id>10400</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161" sha1="tinav3q0bm2immmbajb5hhco01taemr" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 2 ниво на познавање на мирандски јазик.</text>
      <sha1>tinav3q0bm2immmbajb5hhco01taemr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Fr-1</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4152</id>
    <revision>
      <id>10401</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161" sha1="b33xlvj2ne2rsc0zeqyoj5krzvg68qi" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 1 ниво на познавање на француски јазик.</text>
      <sha1>b33xlvj2ne2rsc0zeqyoj5krzvg68qi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:It-1</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4153</id>
    <revision>
      <id>10402</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="165" sha1="gvc2dq2wib93lnw3qbfcurjsk652cek" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 1 ниво на познавање на италијански јазик.</text>
      <sha1>gvc2dq2wib93lnw3qbfcurjsk652cek</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:An-1</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4154</id>
    <revision>
      <id>10403</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10403</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161" sha1="7aqdnrbx34khrskgr50hacwar724jci" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 1 ниво на познавање на арагонски јазик.</text>
      <sha1>7aqdnrbx34khrskgr50hacwar724jci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Oc-1</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4155</id>
    <revision>
      <id>10404</id>
      <timestamp>2015-09-17T06:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Вавилон - Автосоздавање</username>
        <id>2007</id>
      </contributor>
      <comment>Автоматско создавање на [[Project:Вавилон|Вавилон]] категорија.</comment>
      <origin>10404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="ekfl3enxyecvf83qg4x54txd5ekmekl" xml:space="preserve">Корисниците во оваа категорија навеле дека имаат 1 ниво на познавање на окситански јазик.</text>
      <sha1>ekfl3enxyecvf83qg4x54txd5ekmekl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:LQT премести нишка-никулец претворена во Тек</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4161</id>
    <revision>
      <id>10415</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="140" sha1="ls8catg03esngkuhwhhoeevhq96rd4j" xml:space="preserve">Оваа објава на {{{author}}} е преместена на {{{date}}}. Можете да ја најдете на [[{{{title}}}]].</text>
      <sha1>ls8catg03esngkuhwhhoeevhq96rd4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:LQT-страница пертворена во Тек</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4162</id>
    <revision>
      <id>10416</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="211" sha1="irdcovp1hfvy9t6rbtiufynfukuqxnl" xml:space="preserve">Изминатата историја на страницата е архивирана како резерва во &lt;span class='flow-link-to-archive'&gt;[[{{{archive}}}]]&lt;/span&gt; на {{#time: Y-m-d|{{{date}}} }}.</text>
      <sha1>irdcovp1hfvy9t6rbtiufynfukuqxnl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Архив за претворената LQT-страница</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4163</id>
    <revision>
      <id>10417</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="272" sha1="g3b8xc4z3jfrydh37ekmcph8nasxjie" xml:space="preserve">Ова е архивирана страница со LiquidThreads. '''Не менувајте ја нејзината содржина'''. Сите коментари упатувајте ги на [[{{{from}}}|тековната страница за разговор]].</text>
      <sha1>g3b8xc4z3jfrydh37ekmcph8nasxjie</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Објава од LiquidThreads увезена со со притаен корисник.</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4164</id>
    <revision>
      <id>10418</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="179" sha1="kgirdsvrzy9961o7ke1xh7c0i85co1g" xml:space="preserve">Оваа преработка е увезена од LiquidThreads сои притаен корисник. Му беше доделена на тековниот корисник.</text>
      <sha1>kgirdsvrzy9961o7ke1xh7c0i85co1g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:LQT-објава увезена од корисникот со различен опис</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4165</id>
    <revision>
      <id>10419</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="194" sha1="93i69gyybufoe140vgn9qzemmabhxab" xml:space="preserve">''Ова е објава на корисникот [[User:{{{authorUser}}}|{{{authorUser}}}]], кој на неа е потпишан како [[User:{{{signatureUser}}}|{{{signatureUser}}}]].''</text>
      <sha1>93i69gyybufoe140vgn9qzemmabhxab</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Бикитекстуална страница за разговор што треба да се претвори во Тек</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4166</id>
    <revision>
      <id>10420</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167" sha1="kmcrkgv27gxxf0zq9rm2xeh3uolv7wh" xml:space="preserve">Претходните разговори се архивирани во &lt;span class='flow-link-to-archive'&gt;[[{{{archive}}}]]&lt;/span&gt; на {{#time: Y-m-d|{{{date}}} }}.</text>
      <sha1>kmcrkgv27gxxf0zq9rm2xeh3uolv7wh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Архива за претворени викитекстуални страници за разговор</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4167</id>
    <revision>
      <id>10421</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1995</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <origin>10421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="278" sha1="83z2m01bfsuid0nzkdj3u55ebs29iy9" xml:space="preserve">Оваа страница е архива. '''Не менувајте ја нејзината содржина'''. Сите коментари упатувајте ги на [[{{{from|{{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}}|тековната страница за разговор]].</text>
      <sha1>83z2m01bfsuid0nzkdj3u55ebs29iy9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Воденска средба во Скопје</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4188</id>
    <revision>
      <id>10508</id>
      <timestamp>2016-07-09T00:22:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.118.39.36</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: ВОДЕНСКА СРЕДБА ВО СКОПЈЕ Група ентузијасти од Воденско ја организираа Првата Воде...</comment>
      <origin>10508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3170" sha1="5hf1ow4ueyy9c34x00psoks6vj9mubh" xml:space="preserve">ВОДЕНСКА СРЕДБА ВО СКОПЈЕ
Група ентузијасти од Воденско ја организираа Првата Воденска средба во Скопје, во паркот-месноста „Кермес“, во м. мај 1974 година. Беа отпечатени покани со најава на Програмата и со фотографии на женски воденски носии. Каталогот беше напечатен во боја и е зачуван во мојата архива. На програмата беа  застапени песни од Егејска и Вардарска Македонија. Пееја Васка Илиева и Александар Сариевски со играорна група и заедничка веселба. Настапија со родољубива поезија поети од Егејска македонија: Ташко Георгиевски, Иван Чаповски, Ѓорги Ајановски, Ристо Јачев, Марија Воденска Пени Трповски и Петре Бицов. Марија Воденска настапи со поемата:Враќање назад дали ќе има? Поемата „Враќање назад дали ќе има е напишана по тој повод и прчитана на Средбата пред ресторанот Ќермес„ во Скопје. Потоа е отпечатена во в. за странство „Македонија„ кое беше во редакцијата на Списанието за странство, а уредник беше Христо Андоновски од с. Цакони Воденско, кој исто така беше еден од иницијаторите за Воденската средба. Покрај него беше и Пени Трпковски од Саракиново, Воденско, како и Крсте Нушков од Пожарско.Еден од поактивните иницијатори од Штип беше Мице Грков и Ташко Пеливанов двајцата од Саракиново.  Главен организатор и родољуб беше Коле Рошев кој беше истражувач на комитите и војводите од Егејска Македонија, а родум од с. Саракиново, Воденско.
Воденската средба потоа це вклопи во Здружението на Македонците од Егејска Македонија со седиште во Битола, а од 1993 година прерасна во Здржение нМЕМ„ЕГЕЈ“ со седиште во Штип. 
Овие активности заслужуваат да останат во историјата на Македонците од Егејска Македонија. Здружението Егеј се самофинансираше самостојно, со никакви донации од ниедна асоцијација или фонд.</text>
      <sha1>5hf1ow4ueyy9c34x00psoks6vj9mubh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елегии за тебе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4191</id>
    <redirect title="Елегии за тебе – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10518</id>
      <timestamp>2016-08-30T08:47:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Елегии за тебе]] на [[Елегии за тебе – Кочо Рацин]]</comment>
      <origin>10518</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="fi77kzk8zr14siy4vka2z8r4th36z39" xml:space="preserve">#пренасочување [[Елегии за тебе – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>fi77kzk8zr14siy4vka2z8r4th36z39</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Копачите</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4192</id>
    <redirect title="Копачите – Кочо Рацин" />
    <revision>
      <id>10521</id>
      <timestamp>2016-08-30T08:58:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Копачите]] на [[Копачите – Кочо Рацин]]</comment>
      <origin>10521</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" sha1="7ilnnjmxb4cvu1fvzuzxtu3jl5165t6" xml:space="preserve">#пренасочување [[Копачите – Кочо Рацин]]</text>
      <sha1>7ilnnjmxb4cvu1fvzuzxtu3jl5165t6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Римска митологиа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4193</id>
    <revision>
      <id>10540</id>
      <timestamp>2016-11-19T14:40:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.162.195.148</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со:                                 Римска митологиа     Римската митологија односно митските верувањ...</comment>
      <origin>10540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3216" sha1="dgqezfxa16xdrlrj1avkkslwwuvvzze" xml:space="preserve">
                               Римска митологиа

   Римската митологија односно митските верувања на луѓето од стар Рим, може да се рече дека се состои од две фази: првата, кога Римјаните имале автентични верувања и божества, и подоцнежната втора фаза кога речиси целосно ги пресликале грчките богови во својата митологија.
    
   Раните римски верувања
Римјаните немале систем на систематски раскажувања за боговите и односите помеѓу нив, сè додека не ги презеле грчките приказни. Од друга страна, тие имале:
  високо развиен систем на ритуали, свештенички здруженија и храмови за нивните божества,
 богат систем на историски митови за основањето и растот на нивниот град Рим вклучувајќи и улоги на луѓето, со повремени божествени интервенции. Тие дури немале ни збор за вулкан, но подоцна го создале од името на богот на огнот - Вулкан.

   Раните божества 
Римскиот митолошки модел вклучувал многу различен начин на определување и размислување околу боговите од грчкиот. На пример, кога би можеле да го прашаме античкиот Римјанин за божицата Церера, тој не би ви раскажал некоја приказна за божицата какви што развивале Грците, но би рекол дека таа имала свои свештеници, наречени фламени, кои биле подредени на фламените на Јупитер и Марс, но надредени на фламените на Флора и Помона. Тој би можел да раскаже и дека Церера е во група со две други земјоделски божества, Либер и Либера, и дека и служат други помали божества: на жетвата (Месор), на сеењето (Инситор), плевењето (Саритор), итн.
Значи, изворната римска религија била составена не од приказни, туку од сложена хиерархија на поврзани односи помеѓу боговите.
Оваа изворна религија со време се менувала поради воведувањето на конфликтни верувања во подоцнежниот период на Рим, особено под влијание на грчката митологија.</text>
      <sha1>dgqezfxa16xdrlrj1avkkslwwuvvzze</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цветови – Анте Поповски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4200</id>
    <redirect title="Цветови – Славко Јаневски" />
    <revision>
      <id>10567</id>
      <timestamp>2017-06-21T16:32:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kiril Simeonovski</username>
        <id>269</id>
      </contributor>
      <comment>Kiril Simeonovski ја премести страницата [[Цветови – Анте Поповски]] на [[Цветови – Славко Јаневски]]</comment>
      <origin>10567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80" sha1="sv6o31t0s3dlt45xnwtfhftlrongnl1" xml:space="preserve">#пренасочување [[Цветови – Славко Јаневски]]</text>
      <sha1>sv6o31t0s3dlt45xnwtfhftlrongnl1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Македонски партизански песни</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4202</id>
    <revision>
      <id>10578</id>
      <timestamp>2017-07-08T06:58:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: [[Категорија:Македонија]] [[Категорија:НОБ]] [[Категорија:Поезија]]</comment>
      <origin>10578</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="117" sha1="9oh3cmjg2o3cdc7t8donjorfg4bc9na" xml:space="preserve">[[Категорија:Македонија]]
[[Категорија:НОБ]]
[[Категорија:Поезија]]</text>
      <sha1>9oh3cmjg2o3cdc7t8donjorfg4bc9na</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Историја на Македонскиот народ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4203</id>
    <redirect title="Категорија:Историја на македонскиот народ" />
    <revision>
      <id>10580</id>
      <timestamp>2017-07-08T07:06:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Категорија:Историја на Македонскиот народ]] на [[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</comment>
      <origin>10580</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="111" sha1="78tzafdldjceba65bnywuo68zsp5ohc" xml:space="preserve">#пренасочување [[:Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>78tzafdldjceba65bnywuo68zsp5ohc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сестра кани брата за вечера</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4205</id>
    <revision>
      <id>10798</id>
      <parentid>10587</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:58:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10798</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="972" sha1="62f01bj2g47rbcv2todtyrg8qr0av5z" xml:space="preserve">Сестра моли брата за вечера
Сестра моли брата за вечера
ајде, ајде брате да вечераме.
Вечерајте сестро не чекајте ме
јас сум било сестро у меана.

Јало, пило сестро, сум се опило
голем зулум сестро сум направило.
Сум заклало еден син на мајка
сега они барат крвнината.

Ајде, ајде брате да вечераме,
за крвнина брате колај бива.
Сестра има брате девет сина,
едно сине мајка ќе прежали.

Цел' ноќ седи мајка, солзи рони
кое сине мајка да прежали.
Прежалила мајка најмалото,
најмалото, мајка, најубавото.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>62f01bj2g47rbcv2todtyrg8qr0av5z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Назад назад Калино Моме</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4206</id>
    <revision>
      <id>10796</id>
      <parentid>10588</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:56:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10796</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1809" sha1="862s2do7y4r1jubxxucpu5p8i3adzto" xml:space="preserve">Назад, назад, Калино моме,
немој да одиш по мене.
Кај нас си има висока гора,
не ќе можеш да ја поминеш.
Кај нас си има висока гора,
не ќе можеш да ја поминеш.

Ќе се сторам јас сокол пиле
и пак кај тебе ќе дојдам.
Гора ќе прелетам, кај тебе ќе дојдам,
вечно твоја ќе бидам.
Гора ќе прелетам, кај тебе ќе дојдам,
вечно твоја ќе бидам.

Назад, назад, Калино моме,
немој да одиш по мене.
Кај нас си има длабока река,
не ќе можеш да ја поминеш.
Кај нас си има длабока река,
не ќе можеш да ја поминеш.

Ќе се сторам јас мрена риба
и пак кај тебе ќе дојдам.
Река ќе препливам, кај тебе ќе дојдам,
вечно твоја ќе бидам.
Река ќе препливам, кај тебе ќе дојдам,
вечно твоја ќе бидам.

Назад, назад, Калино моме,
немој да одиш по мене.
Кај нас си имам убава жена 
и две мали дечиња.
Кај нас си имам убава жена 
и две мали дечиња.

Ќе се сторам јас црна чума
и пак кај тебе ќе дојдам.
Жена ќе ти сотрам, дечиња ќе гледам,
вечно твоја ќе бидам.
Жена ќе ти сотрам, дечиња ќе гледам,
вечно твоја ќе бидам.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>862s2do7y4r1jubxxucpu5p8i3adzto</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Администратори</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4208</id>
    <redirect title="Викикниги:Администратори" />
    <revision>
      <id>10596</id>
      <timestamp>2017-09-17T10:05:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nesmir Kudilovic</username>
        <id>2058</id>
      </contributor>
      <comment>Пренасочување кон [[Викикниги:Администратори]]</comment>
      <origin>10596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="bozr7i233vqx9lzpkv8nocqj8kzh0ns" xml:space="preserve">#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Викикниги:Администратори]]</text>
      <sha1>bozr7i233vqx9lzpkv8nocqj8kzh0ns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Бугарска кујна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4211</id>
    <revision>
      <id>10611</id>
      <timestamp>2017-10-31T10:05:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>217.196.200.23</ip>
      </contributor>
      <comment>Да ти се плукнам во гуглот</comment>
      <origin>10611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" sha1="1vhxqyl0xex2nxjpkm5kkxvvw3cf12y" xml:space="preserve">Неможам да најдам ништооо!!!!!!</text>
      <sha1>1vhxqyl0xex2nxjpkm5kkxvvw3cf12y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Биологија</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4218</id>
    <revision>
      <id>10654</id>
      <timestamp>2018-09-25T01:01:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4898:80E8:A:C926:7656:3E8D:73CE</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: 民放公式テレビポータル「TVer（ティーバー）」</comment>
      <origin>10654</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" sha1="891ikxvbbep9ohgf1pdakdfqtyqt8ne" xml:space="preserve">民放公式テレビポータル「TVer（ティーバー）」</text>
      <sha1>891ikxvbbep9ohgf1pdakdfqtyqt8ne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ја излези Ѓурѓо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4222</id>
    <revision>
      <id>10781</id>
      <parentid>10695</parentid>
      <timestamp>2019-07-25T10:42:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <origin>10781</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1148" sha1="andhp9wixowsz4c5jqyvznwrcz59sop" xml:space="preserve">Ја излези Ѓурѓо, ја излези сестро,
ја излези Ѓурѓо на пенџере.
Ај, ја излези Ѓурѓо на пенџере.

Да ги видиш Ѓурѓо, да ги видиш сестро,
да ги видиш Ѓурѓо комитите.
Ај, да ги видиш Ѓурѓо кoмитите.

Како одат Ѓурѓо, како одат сестро,
како одат Ѓурѓо ред поред друг.
Ај, ред поред друг, девет реда.

Напред оди Ѓурѓо, напред оди сестро,
напред оди Ѓурѓо бајрактарот.
Ај, бајрактарот Ѓурѓо, Јордан Пиперка.

Право одат Ѓурѓо, право тргат сестро,
право одат Ѓурѓо за Прибилци.
Ај, за Прибилци Ѓурѓо, кај мудурот.

Да ја платат Ѓурѓо, да ја платат сестро,
да ја платат Ѓурѓо везијата.
Ај, везијата Ѓурѓо тригодишна.

[[Категорија:Македонски народни песни]]</text>
      <sha1>andhp9wixowsz4c5jqyvznwrcz59sop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Готвач:Медитерански кујни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4227</id>
    <redirect title="Готвач:Средоземни кујни" />
    <revision>
      <id>10752</id>
      <timestamp>2019-05-25T23:38:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bjankuloski06</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>Bjankuloski06 ја премести страницата [[Готвач:Медитерански кујни]] на [[Готвач:Средоземни кујни]]</comment>
      <origin>10752</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76" sha1="ohfqzmsojnd470ci3oxt8gufmz33c5n" xml:space="preserve">#пренасочување [[Готвач:Средоземни кујни]]</text>
      <sha1>ohfqzmsojnd470ci3oxt8gufmz33c5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Документи за историјата на македонскиот народ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4230</id>
    <revision>
      <id>10773</id>
      <timestamp>2019-07-24T22:27:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: [[Категорија:Документи]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</comment>
      <origin>10773</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="126" sha1="1lnfmemxjlie7h9t4809dokf23rv6qt" xml:space="preserve">[[Категорија:Документи]]
[[Категорија:Историја на македонскиот народ]]</text>
      <sha1>1lnfmemxjlie7h9t4809dokf23rv6qt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хинд Свараџ или Индиска Самоуправа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4231</id>
    <redirect title="Хинд Свараџ или Индиска самоуправа – Махатма Ганди" />
    <revision>
      <id>10778</id>
      <timestamp>2019-07-25T10:08:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Хинд Свараџ или Индиска Самоуправа]] на [[Хинд Свараџ или Индиска самоуправа – Махатма Ганди]]</comment>
      <origin>10778</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="126" sha1="rl2kyfbkts31m0w0r6vog0v06u0qbb2" xml:space="preserve">#пренасочување [[Хинд Свараџ или Индиска самоуправа – Махатма Ганди]]</text>
      <sha1>rl2kyfbkts31m0w0r6vog0v06u0qbb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Makedonski prizkazni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4232</id>
    <redirect title="Царската ќерка и екимо" />
    <revision>
      <id>10780</id>
      <timestamp>2019-07-25T10:40:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zdravko</username>
        <id>1089</id>
      </contributor>
      <comment>Zdravko ја премести страницата [[Makedonski prizkazni]] на [[Царската ќерка и екимо]]</comment>
      <origin>10780</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" sha1="smhfc4x3kssiz7zho4wi2a18r2f7rlg" xml:space="preserve">#пренасочување [[Царската ќерка и екимо]]</text>
      <sha1>smhfc4x3kssiz7zho4wi2a18r2f7rlg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Запеала Љуба од градина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4240</id>
    <revision>
      <id>10840</id>
      <parentid>10839</parentid>
      <timestamp>2020-01-14T23:44:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.217.191.150</ip>
      </contributor>
      <origin>10840</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="656" sha1="8e3kafabkcug6fpseipr6wdbhx3zis3" xml:space="preserve">Запеала Љуба од градина

Запеала Љуба од градина

да ја чуе Науме во планина.

Кога дочу Науме во планина,

си остави стадо отворено.


До стадото шарено кавалче,

од кавалче змија проговори:

- Расти, расти ти трево зелена,

расти, расти, ти трево зелена.


Ко ќе иди Науме од планина,

да го каснам Науме за раката.

Ко ќе иди Љуба од градина,

да ја каснам Љуба за ногата.</text>
      <sha1>8e3kafabkcug6fpseipr6wdbhx3zis3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Macedonian Turmoil - Perspective of the Russian Consuls</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4246</id>
    <revision>
      <id>10872</id>
      <parentid>10871</parentid>
      <timestamp>2020-09-14T18:33:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.217.102.187</ip>
      </contributor>
      <origin>10872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47999" sha1="ltzhbsqtrukxgdm43ej9teornc31dso" xml:space="preserve">== &quot;MACEDONIAN TURMOIL&quot;: PERSPECTIVE OF THE RUSSIAN CONSULS ==
=== ISAEVA Olga Nikolaevna ===
=== Slavjanskij sbornik, Issue 6 - 2003, Saratov University, ISBN 5-292-02993-9 ===


At the beginning of the XX century Macedonia - a vast historical and geographical area of the Balkan Peninsula - became the first &quot;hot spot&quot; in south-eastern Europe. The &quot;Macedonian Turmoil&quot;, as events in the region at the time were called in 1902-1908, had a very complex nature, it absorbed almost all the factors that determined then the situation in the region. Born, first of all, of the deep crisis of the Ottoman Empire, it began with powerful anti-Turkish speeches of the Macedonian population, aimed at eliminating socio-economic and political inequality. However, the sources of the unrest were rooted not only in the general problems of the empire, but also in the specifics of the historical, ethnocultural and ethno-confessional development of the region. An important component of the events in Macedonia of those years was the sharp increase in ethno-political processes associated with the completion of the Macedonian nation formation and national-state building in the Balkans. The &quot;Macedonian Turmoil&quot;, which contained all the signs of ethno-national confrontation with distinct religious features, opened the era of ethnic intolerance, extremism and violence in the Balkans and became &quot;the beginning of a barbaric chapter of European history&quot; [1].

Returning to the history of this large-scale and long-lasting crisis in the Balkans, the author of this article tries to single out from the whole variety of factors that constituted its essence those that were not previously in the focus of researchers' attention. First of all, it is a question of considering the ethnic aspects of the &quot;Macedonian Turmoil&quot;, which makes it possible to better understand the extremely complex process of developing the self-awareness of the Macedonian people, to identify the dramatic circumstances of the formation of the Macedonian ethnos.

Needless to say, the problem of the formation and development of the Macedonian nation has been and continues to be the subject of heated debate. The detailed analysis of various views on this question, existing in national historiographies of Balkan countries and in a domestic science, is not included in a problem of the given article. It should only be noted that the historiography of the Macedonian issue reflected two directly opposite trends: some researchers claimed the original specificity of the Macedonian people, while others were inclined to consider the Macedonians as part of the Bulgarian or Serbian nation or, at best, to recognize the beginning of the formation of the Macedonian nation only after the Second World War.

It must be said that most of the domestic historians did not adhere to such extreme concepts, but tried to consider the formation of the Macedonian nation from the standpoint of historicism. For the first time comparatively full history of Macedonia was described in the two-volume &quot;History of Yugoslavia&quot;, published in 1963. By the beginning of the 70's historians and cultural scientists of our country have developed their own concept of history of formation and development of the Macedonian people, set out in the 15th volume of the Great Soviet Encyclopedia. However, in Soviet times, the study of the Macedonian issue was extremely difficult due to political and ideological reasons. Only with the fall of the former bans imposed by the Soviet partyocracy, the first publications on the Macedonian issue began to appear in Russia, which contained an attempt to study more deeply the process of formation and development of the Macedonian nation [2].

This article is based on reports of Russian consuls from the main cities of Macedonia - Monastery (Bitola), Uskub (Skopje) and Solun (Thessaloniki). Their detailed reports, statistical calculations and analytical notes present the entire chronicle of local life and highlight the most important features of the then Macedonian reality. In the period of turmoil in the thickest of the events, Russian consuls A. Rostkovsky, A. Petryaev, V. Kal, A. Orlov became witnesses of unprecedented in scale and cruelty ethno-religious struggle in Macedonia. Before their eyes there were metamorphoses with the national self-determination of the Orthodox population, which belonged to different autocephalous churches, the degree of &quot;ethnization&quot; of the Slavs of Macedonia was increasing. Noting the fluctuations of &quot;ethnic mood&quot; among the population of the region, Russian consuls were the first to catch the sprouts of their own, Macedonian self-consciousness and identify factors that contributed to the affirmation of this process. Testimonies of Russian consuls, who served in Macedonia for a long time and knew perfectly the language, the life of the local population, are a valuable source that contributes to the approach to a reliable study of the history of the Macedonian people.

The most common reference in the consuls' reports was to the ethnic and confessional heterogeneity of the population of the three vilayets of European Turkey that were commonly referred to as Macedonia: Monastyrski, Uskubski (Kosovo) and Solunski. They pointed out that out of the 2.5 million people, most are Slavs, in addition to whom Greeks, Turks, Albanians and Vlachs (Romanians) have long lived here. At the same time, it was rightly noted that repeated conquests, inclusion of this area into the borders of various medieval state formations had influenced the composition of its population, its life, language, political traditions and culture. A. Petriayev in his historical review &quot;The movement and development of tribal composition in Macedonia&quot; wrote: &quot;The type of Macedonian in its original and pure form has not reached us, over the course of several centuries it was subjected to various changes under strong foreign influence: from the west - Romanesque, from the south - Greek-Byzantine, from the east and north - Slavic. Romans, Greeks, and behind them Bulgarian and Serbs, appearing on Balkan peninsula and dominating on it alternately, mixed up with subordinated population and left in it traces of the statehood and culture, and also ethnic features &quot; [3].

The Ottoman conquest, accompanied by a significant Islamization of the population of the Balkan Peninsula and the creation of a millet system (confessional communities), caused significant demographic shifts. The peoples of the empire were clearly divided by their religion and position in society: all Muslims occupied a privileged position, and all non-Believers (Christians and Jews) were deprived of any rights. The administrative-territorial structure of the European part of the empire and the millet into which the entire non-Muslim population was divided contributed to the mixing of peoples, religions and languages.

Under the millet system, which replaced national consciousness with religious consciousness, all Orthodox Christians in the Ottoman Empire were regarded as one &quot;Greek community&quot;. All of them were subject to the Patriarchate of Constantinople, which was Greek in terms of ethnicity of the hierarchs. Initially, the Ecumenical Church, by curbing the assimilative onslaught of Islam and supporting the traditions of faith and ethnicity, contributed to the preservation of the ethnocultural image of the multi-tribal local population. But then the Greek Orthodox clergy began to vigorously pursue a policy of hellenizing the Christians under their control, opening their churches and schools. Greek became the language of communication for Balkan Christians. As a result, a significant part of the urban residents of Macedonia became &quot;Greek&quot;, i.e. there was an emerging transformation of Greek Orthodox millet into a religious and national community.

As the national consciousness of the Christian peoples of the Balkan Peninsula awakened, the movement for their own church with the local language of worship became one of the main forms of national liberation struggle in the XIX century. Patriarchs of Constantinople condemned the nationalization of the church system, opposed the formation of new church-administrative centers of Orthodoxy, which reduced the scope of their influence. The patriarchate reacted especially painfully to the appearance of the Bulgarian Exarchy in 1870: Bulgarians were declared schismatic and excommunicated from the Ecumenical Church. The ensuing strife in the Orthodox world hid under the church banner the struggle of national and political interests of the Greeks and Bulgarians.

The Exarchate, which had the opportunity to freely open churches and schools, managed for a short period of time to attract tens of thousands of Slavs in Macedonia that worship and education they were given in a close and understandable language. The Christians who came under the jurisdiction of the Bulgarian church began to be called &quot;Bulgaromans&quot;, as opposed to the patriarchs called &quot;Grecomans&quot;, and thus belonging to the exarchy or patriarchate became a kind of indicator of ethnicity in Macedonia. The Orthodox population in Macedonia was divided into two large groups, holding on to their churches as symbols of a separate nation. Thus, as noted by V. Kal, &quot;people masses, though divide themselves into patriarchs and exarchists, in fact do not feel hostility to each other, being aware of their tribal affinity and community of interests&quot; [4]. Both spoke in local Macedonian (Slavic) dialects, only patriarchs used the Greek alphabet for writing.

The question of national identification of Slavs of Macedonia became especially acute during the Great East crisis. The national liberation uprisings and wars of 1875 - 1878 intensified the processes of national self-determination and set the Balkan peoples the historical task of uniting their ethnic territories into one state. It was a time of national and state self-affirmation of Serbia, Montenegro, Romania, Bulgaria and the promotion of the Macedonian issue as an important international problem. As is known, the Macedonian territories according to the San Stefano Treaty of 1878 were included in the newly formed Bulgarian principality, but three months later, by decision of the Berlin Congress, they were left to the Ottoman Empire with the obligation to reform their governance and the equation of rights of Christians with Muslims. The decision of the great powers and the rampant Turkish repression raised the Macedonian population to a mass armed struggle, during which the rebels first demanded the autonomy of the region [5].

Major international events of the second half of the 70s of the XIX century, which affected the fate of the Macedonian lands and their population, had a significant impact on their further development. According to the national historiography, the national liberation and cultural-educational movement in Macedonia during most of the XIX century, at least until the liberation of Bulgaria in 1878, was in the general direction of the Bulgarian national revival, i.e. in school, church struggle and even in the language area, the whole development of Macedonia was part of the overall Bulgarian development and was directed against the Greek spiritual power. The participation of the Macedonian population in the armed struggle against the Ottoman oppression was of the same nature. The majority of the population of Macedonian lands was not fully developed in national terms at that time, but was developing towards the formation of Bulgarian national identity. During this period, the inhabitants of Macedonia called themselves &quot;Bulgarians&quot;, &quot;Macedonian Bulgarians&quot;, and only a few documents of the 70s of the XIX century contain the name &quot;Macedonians&quot;, and even then mixed with the above names.

It should be stressed that domestic researchers, considering the development of Macedonia in the course of the all-Bulgarian process, noted the significant regional features of the region. First of all, it was pointed out that the Macedonian lands are seriously lagging behind the Bulgarian territories to the east, and that the national revival process is slowing down. It was stressed that the national educational movement that started in Bulgaria in the first third of the nineteenth century started later in the Macedonian lands and developed more slowly than in the Bulgarian territories. The rise of the mass struggle that swept Bulgaria in the 60s - first half of the 70s of the XIX century, which became the highest point of the whole process of national revival, almost did not affect Macedonia. Thus, the Macedonian lands were as if away from the center of the Bulgarian National Rise, the center of consolidation of the Bulgarian nation that was forming. 

Domestic researchers noted that even before the liberation of Bulgaria, part of the Macedonian trade and crafts bourgeoisie and intelligentsia had a keen interest in elements of local folk culture (language, folklore, past), there was an awakening of patriotic feelings, there was a desire to preserve its regional specificity. Already in the 60s of the XIX century. some of the educators in Macedonia began to create educational aids on the basis of local dialects, and later some figures, who began to be called &quot;Macedonists&quot;, came up with the idea of creating an independent Macedonian language, i.e. in the period before the Great Eastern crisis, it was noticed the awakening of national consciousness in part of the population of Macedonia.

After the Berlin Congress, when Bulgaria and Macedonia found themselves in different political and economic conditions, a new national perspective was created for the Macedonian population, clearly outside the framework of the overall Bulgarian development. With the deepening differences between the above two areas, the growth of ethnic identity among Macedonian intellectuals has increased, as well as an understanding of the well-known isolation of Macedonia's political and cultural interests. The ideas of &quot;Macedonianism&quot; began to grow, which was reflected in disputes over the relationship between the Bulgarian literary language and Macedonian dialects. This was also facilitated by the position of Bulgaria's ruling circles, which viewed Macedonia only as an object of their interests and strongly refuted the slightest mention of its linguistic and cultural specificity.

The development of ethnic processes in Macedonia was greatly influenced by the rivalry of neighboring countries, which engaged in an open struggle for the population of the region. After 1878, in addition to Greece and Bulgaria, Serbia claimed its rights to Macedonia. Athens, Sofia and Belgrade used a variety of arguments to justify their claims: confessional, ethnic, so-called &quot;historical law&quot;, etc. The main agents of the influence of the Balkan monarchies in Macedonia were churches and their subordinate schools. In each village, which had at least 30 families, the religious community had the right to open its own school. In the larger villages, there were several religious schools. In these conditions, according to consuls, the school became a &quot;national banner&quot;: sending their children to this or that school, the parents expressed their political gravitation towards a well-known nationality. Not only did most schools in Macedonia not charge any tuition fees for their children, but they often paid allowances to parents. It is clear that the influence of Bulgaria, Greece and Serbia was strongest in the regions of Macedonia adjacent to their borders. Inhabitants of suburbs of Macedonia, wrote A.Petryaev &quot;christen themselves with original ethnographic names of 'greekomans', 'bulgaromans', 'serbo-mans' depending on belonging to this or that nationalist propaganda&quot; [6].

The Turkish authorities skillfully took advantage of the struggle of national-church propaganda. Adhering to the principle of &quot;divide and conquer&quot;, they began to maintain Serbian influence in Macedonia, considering it less dangerous for themselves, in order to weaken the position of their main opponents in the province - Greeks and Bulgarians. The Ottoman administration began to facilitate the organization of Serbian schools and the appointment of Belgrade candidates for vacant bishopric chairs. As a result, the north-east of the province became the main battlefield for Bulgarian and Serbian propaganda. It should be noted that the &quot;serbomans&quot; were listed as patriarchists, as they had no separate church administration and were subordinate to the Greek metropolitans. Most of the villagers, as noted by the Russian consuls, were completely indifferent to whether a Serbian or Bulgarian priest was serving in their church, all that mattered to them was that the service was performed in the Slavic language they understood [7]. The consuls, stating that the Slavic population of Macedonia, especially in rural areas, did not have a consciousness of their nationality, believed that this circumstance favors the activities of the propaganda of neighboring states.

The rivalry between Bulgaria, Greece and Serbia, which dreamed of a total or partial takeover of Macedonia, influenced the development of Macedonian national ideology, the main content of which was to emphasize the ethnic identity of Macedonians, to defend their rights to their own territory. This defensive dominance was most vividly reflected in the program of a secret revolutionary organization created by young students in Thessaloniki in 1893. Aimed at achieving political and administrative autonomy within the Ottoman Empire, the organization put forward the slogan &quot;Macedonia for Macedonians&quot;. In this slogan, the organization's leaders saw the way to unite the entire population of the region in a common liberation struggle for social justice. In order to emphasize its autonomy and non-participation in the Macedonian committees that existed in Sofia, Athens and Belgrade, it became known as the Internal Macedonian-Adrianople Revolutionary Organization (IMRO). By the beginning of the 20th century, the region had been covered by a network of local clandestine committees that led mobile armed groups (the Chetas) and collected funds for their maintenance among peasants.

In the autumn of 1902, in the north-east of Macedonia, an uprising broke out, which was called Gornodzumaysko, which, in fact, began the turmoil in the Balkans. This revolt was inspired by the ruling circles of Bulgaria with the intention to achieve with the help of Europe the autonomy of Macedonia and its subsequent accession to the Bulgarian Principality. The neighboring countries were worried, being afraid that in case of avoidance of participation in the beginning of events, they would lose their share of expected production. The unsuccessful rebellion of 1902, which caused great losses among the local population, forced Russia and Austria-Hungary to intensify their policy in the Balkans: the two powers demanded from the Porte to carry out reforms in the Macedonian vilayets. The news of the beginning of administrative reforms provoked opposition from local Albanians, who served as the pillar of the Sultan power in European vilayets. Fear of losing their privileges led to unrest among Muslim Albanians, who took the form of beating local Slavs. Two Russian consuls - G. Shcherbina in Mitrovica and A. Rostkovsky in Monastery - fell victims of the riots.

Rostkovsky's death coincided with the beginning of the most large-scale uprising in Macedonia against Ottoman rule. On August 2, 1903 began the Ilinden Uprising, raised by local forces led by IMRO and became the culmination of the national liberation movement of Macedonia. Its most significant event was the proclamation of a republic by rebels in the city of Krushevo. The brutal suppression of the Ilinden Uprising made the situation in the region extremely difficult. In autumn 1903, more than two hundred villages were burned, the number of those killed was estimated at several thousand, tens of thousands of Macedonians turned into refugees and emigrants. Russian consuls reported on the unbearable living conditions of Macedonian peasants, who were oppressed by both revolutionary Chetas and government troops, as well as by Albanian gangs who committed looting and robberies [8].

In autumn 1903 Russia and Austria-Hungary, which took up the pacification of Macedonia, developed the first reform program, which provided for the organization of an international gendarmerie and a system of limited administrative and financial control of Europe over the three Macedonian vilayets. The action of the great powers to reform the three Macedonian vilayets, carried out from 1904 to 1908, reduced the Turkish arbitrariness. In any case, the systematic persecution of local Christians by the Turks was stopped, and the situation with regard to property and personal security, as well as religious freedom, was significantly improved. However, Macedonia faced a new test: the weakening of the Turkish oppression broke through &quot;the long-standing mutual hatred of the diverse tribal Christian nations, which resulted in the unfortunate country becoming an arena of fratricidal bloody strife&quot; [9]. In the spring of 1905, Russian Foreign Minister Count Lamsdorf described the situation in the region with such words.

The strengthening of the former ethno-confessional tension, which had grown from 1904 into a real internecine war of Christian peoples, was caused by a number of reasons. The force of inertia of previous contradictions in the Orthodox world acted and factors of an ethnopolitical nature unusually increased. This was primarily due to the policies of neighboring countries in Macedonia, when in the struggle for Hellenization, Bulgarianization and serbization of the local Slavic population, severe measures of violence began to be applied and pronounced ethnic fanaticism manifested itself. The aggravation of the situation in Macedonia was promoted by the inept, and sometimes very ambiguous, policy of the great powers in the region. So, the escalation of tension in Macedonia was facilitated by the extremely unsuccessful both in form, in essence, the proposal of Russia and Austria-Hungary to carry out administrative-territorial reform taking into account the resettlement of nationalities. Literally, it was a question of &quot;territorial delimitation of administrative units in the forms of a more correct grouping of nationalities.&quot; This proposal of St. Petersburg and Vienna pursued an apparently good goal - to introduce church-school disputes into a relatively acceptable framework, by dividing the population along ethnic and religious lines. The authors of this proposal did not take into account, however, the fact that the tendency to delimitation always leads to fierce conflicts that develop into military clashes, and encourages fierce rivalry between ethnic groups.

The news of the upcoming census aimed at establishing &quot;the true ratio of religions and nationalities&quot; caused great excitement among the population of Macedonia. It was very difficult for an individual person included in the social interweaving of religions, language and culture to decide on the choice of one or another nationality. Consuls began to be contacted with questions regarding the criteria for determining nationality. Moreover, as noted by V. Kal, each of the warring parties defended their determinant of nationality. So the Greeks, considering each patriarchist to be Hellenic, wanted only religion to be noted during the survey. Serbs and Vlachs, subordinate to the patriarchy, sought to include in the questionnaire only a determination of nationality, without mentioning religion. Bulgarians were most interested in defining a language. They wanted so that during the census, it was not men who spoke often in many dialects who were interviewed, but women who in most cases knew only their mother tongue. The Bulgarians, Kal wrote, were convinced that “in this way dozens of patriarchist villages will be recognized as Bulgarian, since the women in them really speak the Macedonian dialect, which they consider Bulgarian”[10] . The Turkish government, which scheduled the census for the fall of 1905, put both religion and nationality on the questionnaire.

In the capitals of the Balkan states at the beginning of the reforms, a strong conviction arose in the imminent and inevitable division of Macedonia along ethnic borders, in connection with which each interested party tried to consolidate as vast territories as possible. The methods of propaganda, previously reduced to the organization of churches and schools, as well as the material impact on the Christian population of Macedonia, have also changed. Now, in neighboring countries and in Macedonia itself, the formation of armed detachments intended for the struggle to expand the scope of national propaganda has begun. Detachments sent from outside were usually led by cadre officers, and the four formed on the spot were often led by priests and teachers. The role of the organizers of the armed struggle in Macedonia was performed by official representatives of the Balkan countries: consuls, trade agents. IMRO actively intervened in the struggle, but now it has completely directed its activity against the propaganda of neighboring states. Thus, Macedonia was seized by the element of separatism, which took either the form of national-religious irredentism or the national liberation struggle.

Russian consuls from the beginning of 1904 began to report on the activities of &quot;multi-tribal gangs&quot; and the remnants of &quot;rebel gangs&quot;, stressing that all of them have regained their struggle against the Turkish authorities and through threats and violence began to increase the number of individual groups of the population on ethnic and religious grounds. Preparing for the future demarcation of Macedonia, the Bulgarian chetas forced the Slavic patriarchs to pass under the jurisdiction of the exarchy, and the Greek units, in turn, pounded on the exarchist villages, demanding their return to the bosom of the patriarchy. The most fierce struggle between the Bulgarian and Greek units took place in the middle part of Macedonia, where between 1904 and 1908 they committed brutal violence and mass murder. Serbs also took part in the struggle for spheres of influence, their clashes with Bulgarians took place in the Kosovo Vilayet to the south of Uskub and in the northern part of Monastyr Vilayet.

Later on, the Romanian propaganda came into battle through the Vlachs. It sought recognition of their rights as a separate nation and independence from the Universal Church. The Romanian government, not wanting to lag behind the other Balkan countries in supporting its national element, spent considerable funds on supporting the church and school propaganda. It expected to have a &quot;bargaining chip&quot; in the form of Vlach communities by the time Macedonia was partitioned, in order to claim territorial compensation from the state to which those communities would be &quot;ceded&quot;.

Troubles reached their peak at the time of the census, when the number of killed and wounded was in the hundreds, and the population at risk of terror was forced to declare themselves Greeks, Bulgarians, Serbs and Vlachs, depending on the domination of the gang. Russian consuls, from the very beginning considering the census not only useless, but also harmful, insisted on its rapid suspension. V. Kal wrote: &quot;Many people here do not know their nationality, others will not name it, and third will deliberately hide it under the influence of threats and violence. As an example, the consul cited villagers in the Prilep district who flatly refused to name their nationality and asked to be recorded as Turks, knowing that if they call themselves Serbs or Bulgarians, they risk being slaughtered by this or that gang. The population of another village was called Greeks, and the next day sent a telegram to the governor-general with a request to consider their statement false and forced, under the threat of the Greek metropolitan, to excommunicate them from the church if they declared themselves to be vlachs. In general, as the consul in Uskub A.Orlov wrote, nobody can guarantee that &quot; whether in a week in the given village Bulgarians become Serbs, Vlachs Greeks or Greeks Bulgarians &quot; [11].

Russia together with Austria-Hungary tried in vain to extinguish the bloody feud of the Christian nations. For this purpose, the preservation of the church and school status was introduced in 1903, due to which the transition from patriarchs to exarchists and back was suspended, some disputed churches were closed, and in others alternate ministry was introduced. But this measure, as further events have shown, proved to be untenable. The violent confrontation in the Orthodox world continued, and questions about the rights of ownership of the disputed churches and schools, as well as the languages of worship and teaching, remained the most acute in the life of Macedonia at that time. Neither European representatives during the reform period, nor the special mixed commission established in 1908 by the Young Turk Committee, nor the Ottoman government or parliament could resolve them.

In the autumn of 1906. V. Kal made a long trip to the north of the Monastyr Vilayet, which resulted in a detailed report with a careful calculation of the population of the largest cities. He wrote that except for the town of Krusevo, a large center of Vlachs, the entire Christian population of the north of the vilayet was exclusively Slavic, with the inhabitants of exarchist villages calling themselves Bulgarians and the patriarchs - Serbs. During this trip, the consul made every effort to find out the question that interested him from the first day of his arrival in Macedonia - &quot;how much is this Slavic population really 'Bulgarian' or 'Serbian', whether this population has a consciousness of its nationality, whether it has a connection with Bulgaria and Serbia, and what language is their supradialect more like? [12].

In his report, the Consul clearly separated the urban and rural populations. He noted that in all the big centers of the vilayet there are many notables, which are convinced Bulgarians and ardent Bulgarian patriots. Most of them had been brought up in Bulgaria themselves and were teaching their children there. In these people, V. Kal, saw the main power of Bulgaria in Macedonia. The rural population, according to the consul, has no national consciousness, and it is completely indifferent to call themselves Bulgarians or Serbs. The consul described families in which one son passes off as the Bulgarian, and another - as the Serb. &quot;Bulgarians, - wrote the consul, - villagers usually call themselves out of fear of gangs, and Serbs - because of material benefits, as the Serbian propaganda pays them money for it, as well as for security reasons, as the Turkish authorities treat Serbs much more lenient than Bulgarians&quot;. The success of the Serbian propaganda (transition of a number of villages to the patriarchy and declaration of themselves as Serbian villages, opening of Serbian schools in the cities) has alarmed the Bulgarians, who realized that not Greek, but this kindred Slavic propaganda is much more dangerous for them. The activation of the Bulgarian chetas in areas with Serb influence has forced the Serbian side to change the methods of its policy. Kal wrote in 1907 that Serbian propaganda, convinced that fear for life played a greater role than the attractive power of money, went on the offensive and also started its armed units. They did not torture unarmed villagers, women and children like the Greek chetas, but usually took away several notables from the village, which were released only if the village declared itself Serbian by a certain date, otherwise they were killed [13].

Russian consuls repeatedly reported to St. Petersburg that Macedonian peasants were asked to write them down as &quot;Russians&quot;. They noted that this was the case when the village was threatened by gangs of different nationalities. &quot;Whatever the name of the villagers,&quot; wrote V. Kal, &quot;they equally risked being slaughtered. Not having consciousness of the nationality which they frequently change under pressure of this or that propaganda, peasants assume, that to become Russian as it is easy, as Greeks, Bulgarian or Serbs&quot; [14].

The attack of the Greek, Bulgarian, Serbian nationalism on the Slavic population of Macedonia has generated in the latter a force of opposition which has helped to confirm consciousness of its own identity, has strengthened the national origin. In autumn 1907, A. Petriayev reported: &quot;The population is tired of the national struggle. Some villagers in the Kastorian kaza, abandoning any other ethnographic self-determination, persistently call themselves Macedonians, and among them begins to emerge a special Macedonian national consciousness&quot; [15]. Later A. Petryaev informed about the request of seven villages in the Dibra kaza with a population of four thousand souls to recognize them as “Macedonian Slavs” and to introduce Russian teaching with the help of teachers from Russia before setting up their own Macedonian schools. “This in itself is a highly naive request,” wrote Petryaev, “is characteristic of the cry of the sore soul of the local population, who wants to live their own way and speak their native dialect, and not according to the programs of the Bulgarian or Serbian committees” [16] .

В. Kal, summing up in the end of 1907 the results of Greek and Serbian propaganda in Monastery Vilayet, noted their insignificant results. It considered, that the terror unleashed by the Greek and Serbian chetas, has pushed away sympathy of local population from Serbs, and concerning Greeks has caused strong dislike. &quot;While peaceful church propaganda tried to inspire the Slavic patriarchs that they were Greeks, they probably believed it, but when they first saw Greek and Cretan chetniks speaking a language they did not understand and had nothing to do with them, the population could not help but see their delusion. The peasants understood that the &quot;tribesmen&quot; coming to them from Greece were much worse for them than the neighbors with whom they had previously been hostile&quot; [17].

Very significant, from the consul's point of view, was the attack on the patriarchist villages of Rakovo and Negovan by residents of neighboring exarchist villages in the fall of 1907.  V. Kal particularly noted that the role of the organizers of the attack on these villages, which served as a haven for Greek gangs, belonged to Macedonians who had returned from emigration. These acts of revenge, in his view, showed the reluctance of Macedonians who came from America to bear the intolerable conditions of Macedonian reality. &quot;Previously, being poor and intimidated, the villagers had been forced to submit to some kind of propaganda, change their religion and even join revolutionary gangs. Nowadays, having returned with the means and being convinced of the inaction of the Turkish authorities, the emigrants themselves took up arms in order to fight against all alien propaganda with their violence and murder. They went to the centers of Greek gangs to destroy these pockets of terrorism. The consul wrote, that the emigrants representing &quot;a close-knit friendly mass with sharply expressed national idea&quot;, have begun &quot;national self-defense&quot;, &quot;movement purely Macedonian, instead of Bulgarian as Turks believe&quot; [18].

According to V. Kal, emigration to America, which after the suppression of the Ilinden Uprising became a mass phenomenon in the life of Macedonia, which will have serious economic and political consequences. &quot;No Macedonian, - wrote V. Kal, - does not leave his homeland forever, he seeks to accumulate more money and return to his family, which is waiting for his return, but in the meantime, - on the money sent to them - pays Turkish taxes and, if successful, buys from the local Beg their farm. Summing up the temporary emigration of Macedonians to America, the consul expressed his belief in the inevitability of the transition of Turkish lands to Macedonian villagers, as a result of which without excessive shedding of blood may be implemented long-born doctrine &quot;Macedonia for Macedonians&quot; [19].

Research of process of awakening of national consciousness in the Macedonian lands has induced the Russian consuls to carry out some ethnolinguistic analysis of local dialects. V. Kal, generalizing the long-term observations, has believed that the Macedonian dialect resembles both Bulgarian and Serbian depending on influence of school. In those places where the Bulgarian school had been spreading and promoting the Bulgarian language for years, the Macedonian language was similar to it, just as it was similar to Serbian in those districts where Serbian schools had been established, displacing Bulgarian propaganda. According to V. Kal, the Macedonian-Slavic language has nothing in common with the Greek language, but in the southern districts, under the influence of the Greek school and church, it included a mass of Greek words, as Turkish and Albanian words entered the Macedonian language, living side by side with Turks and Albanians. The consul's conclusion is as follows: &quot;The local language is typical, characteristic and peculiar before that, precisely because of the different influences to which it was subjected and the admixture of foreign words that were included in its composition, which deserves between Slavic languages a separate independent name &quot;Macedonian dialect&quot; [20].

A similar conclusion was contained in the note by A. Orlov on the definition of Macedonian nationalities. &quot; the Macedonian Slavic dialect has some dialects close to Bulgarian and Serbian language, but neither Serbs from Serbia, nor Bulgarian from Bulgaria can speak in it. Depending on neighborhood with the population speaking Serbian or Bulgarian, the Macedonian population adapts the language to the language of the neighbors and makes it comprehensible to them&quot; [21]. A. Petriyaev in the &quot; Note on question of nationalities of Macedonia &quot; wrote, that dialects spoken in Macedonia, include many Slavic-Greek elements and quite do not correspond neither Greek, nor Bulgarian, nor Serbian, nor Romanian. “The natives of these states, who go to Macedonia, understand with difficulty, or sometimes do not understand their Macedonian relatives at all” [22] .

At a time when the Russian consuls, who knew Macedonian reality better, noted in their reports the visible features of the formation of the Macedonian nation, the leadership of the Ministry of Foreign Affairs of Tsarist Russia continued to remain captive to previous ideas about the national composition of the region. According to senior tsarist diplomats, the Slavs, representing the majority of the population of Macedonia, consisted mainly of Bulgarians and Serbs. So, N. Hartwig, the envoy to Serbia, wrote: “There are no Macedonians in the world: there are Serbs, Bulgarians, Turks, Greeks, Albanians, Kutzo-Vlachs” [23]. Unfortunately, we have to admit that the reports containing fundamentally new information were not deeply understood in the Russian Foreign Ministry. Stagnation and bureaucratic routine reigned there, damping new impulses. When preparing reports to the Minister and the Tsar, officials consistently ignored the new ethnic definition of &quot;Macedonians&quot; found in consular reports, preferring traditional confessional or established ethnic categories.

Troubles in Macedonia were muted by the 1908 coup d'état, known as the Young Turk Revolution. The announcement of the restoration of the constitutional regime, the convening of parliament and the proclamation by the Young Turks of the slogan &quot;freedom, equality and brotherhood&quot; of all peoples of the Ottoman Empire stopped the infighting in Macedonia. In anticipation of change, all warring parties stopped fighting and chetas descended from the mountains. V. Kal described the solemn meeting in Monastery of the great cheta, consisting of 170 people, which entered the city under a huge black banner with a picture of the skull and bones and attached a photograph of one of the dead leaders of IMRO - D. Gruev. The head of the detachment M. Matov answered the consul's question about the national composition of the cheta: &quot;We are all Macedonians&quot; [24].

The Young Turks, who came to power with the help of non-Turkish peoples and at the beginning put forward slogans about national equality, soon moved to the policy of restriction and suppression of national movement in the empire. The policy of centralization and ottomanization they pursued gave rise to a new upturn in the national liberation movement, which became particularly strong in Albania and Macedonia. Since then, the Albanian factor has played a very important role in Macedonia's life.

Originally, the Albanian national movement originated in southern Macedonia, inhabited by Albanian Christians who called themselves &quot;Greco-Christians&quot;. According to consuls' reports, since 1907 they had been fighting against the policy of Hellenization pursued by the Patriarchate, and began to openly call themselves Albanians. From 1910, the Albanian national liberation movement aimed at gaining administrative and territorial autonomy within the Ottoman Empire became an armed uprising. Albanian nationalists at that time started talking about the creation of &quot;Great Albania&quot;, which was to include most of the Macedonian territories. &quot; They, - wrote A. Petryaev, - try to spread the idea that the people inhabiting Macedonia, known under the name of Bulgarians, Greeks, Vlach and Serbs, are nothing but propagandized Albanians &quot; [25].

The Russian consuls in the reports noted unusual energy of the Albanian national propaganda. Albanian committees, taking the experience of neighboring countries into account, began to create political gangs, spreading the Albanian national idea through violence among the Macedonian population. A. Petryayev reported in early 1912: &quot;They do what the Bulgarian and Greek chetas once did, i.e. they threaten or promise to attract Macedonian villages to the Albanians' side. Along with existing Macedonian terms &quot;Grekoman&quot;, &quot;Bulgaroman&quot;, &quot;Serboman&quot; there is a new ethnic name &quot;Albanoman&quot; [26]. The consul noted that the onslaught of Albanian nationalism first of all fell on the southwestern part of the Monastery Vilayet. Further development of the Pan-Albanian movement, in his opinion, would make it extremely difficult to resolve the Macedonian issue, as the new militant element would put the motto &quot;Macedonia for the Albanians&quot; on its banner [27].

Summarizing his ideas about the ethnic composition of the population of Macedonia, A. Petriayev, one of the most competent and authoritative representatives of Russia in the Balkans, wrote: &quot;With the exception of the Turks, Jews, Gypsies, the rest of the population is a very special mixed &quot;Macedonian&quot; type, which can not be reduced to any of the known ethnographic groups. All names given to it - Bulgarians, Greeks, Serbs, Albanians, Romanians (Kutzo-Vlach) are only political labels imposed to it by the Balkan states neighboring with Macedonia, somehow interested in its destinies&quot; [28].

In the beginning of XX century Macedonians, as well as other peoples of Central and South-Eastern Europe, faced an important historical task - to realize their aspiration for national self-determination, to become a subject of politics. This task was very difficult for Macedonians who had no elite of their own, no State tradition, no developed language, and no highly developed culture. The situation was complicated by the fact that for a long time Macedonia had been a field of fierce rivalry between small and great nations, exposed to the onslaught of Greek, Bulgarian, Serbian and Albanian nationalism. The events of the early 20th century testify to the fact that the ethno-national Balkanization process gained a great force.

Reports of Russian consuls allow to visually present conditions of formation of consciousness of ethnic unity among Slavs of Macedonia, defined and simultaneously complicated by coincidence with self-consciousness local-geographical and confessional. They show how, under the influence of church and school propaganda of neighboring states, the indifferent attitude of the rural population to the problems of nationality was replaced by an ambivalent, unspoken, and sometimes even &quot;dual&quot; identity, which is quite typical for an ethnically mixed environment where, in a relatively calm environment, people's self-consciousness is not actualized, &quot;blurred&quot;. The Russian consuls noted that the offensive of militant nationalism of neighboring states during the turmoil, accompanied by terror and the marking of spheres of influence, caused the strengthening of ethnic identity of Macedonians, their desire to defend their identity and integrity of the territory they inhabited. The policy of the great powers, including their reform action of 1904-1908 and the rapid process of decomposition of the Ottoman statehood, was also a catalyst for ethnic processes in the province. The interrelationship between the processes of the collapse of the empire and the formation of the nation is well known.

The formation of a Macedonian nation, like any other ethnicity, was characterized by a multistage ethnic identity and, accordingly, a multistage ethnic self-name. During the &quot;Macedonian Turmoil&quot;, the Russian consuls recorded the emergence of a distinct ethnic identity of the Slavic population of Macedonia, the most important manifestation of which was the spread of the general self-name &quot;Macedonians&quot;. Appearance of a stable ethnonym, as it is known, is the evidence of completion of the ethnogenesis process. 


* [1] Altermatt W. Ethnonationalism in Europe. M., 2000.S. 93.
* [2] See: Foci of anxiety in Eastern Europe (Drama of national contradictions). M., 1994; Macedonia: problems of history and culture. M., 1999.
* [3] Archive of the foreign policy of the Russian Empire (hereinafter - AVPRI) F. Politarchive. 1909. D. 5268. L. 1.
* [4] AVPRI. F. Politarchive. 1910. D. 2695. L. 20.
* [5] Macedonia The path to independence. Documents. M., 1997.S. 13.
* [6] AVPRI. F. Politarchive. 1909. D. 5268. L. 3.
* [7] Ibid. 1907. D. 568. L. 59.
* [8] AVPRI. F. Politarchive. 1907. D. 568. L. 152.
* [9] AVPRI. F. Politarchive 1904/1905. D. 3386.L. 57.
* [10] AVPRI. F. Politarchive. 1905. D. 566. L. 124.
* [11] Ibid. F. Politarchive. 1910. D. 2694. L. 140.
* [12] AVPRI. F. Politarchive. 1906. D. 567. L. 112.
* [13] Ibid. 1907. D. 568. L. 48.
* [14] AVPRI. F. Politarchive. 1910. D. 571. L. 12
* [15] Ibid. 1907. D. 2690. L. 19.
* [16] Ibid. 1911. D. 572. L. 239.
* [17] Ibid. 1907. D. 568. LL. 125-126.
* [18] AVPRI. LL 85-88.
* [19] Ibid. LL 153.
* [20] AVPRI. F. Politarchive. 1906. D. 567. LL. 114-115.
* [21] Ibid. 1909. D. 2694. LL. 138.
* [22] Ibid. 1909. D. 5268. LL. 2-3.
* [23] Ibid. 1910. D. 2695. L. 75.
* [24] AVPRI. F. Politarchive. 1908. D. 569. L. 83.
* [25] Ibid. 1912-1914. D. 573. L. 229.
* [26] Ibid. L. 275.
* [27] AVPRI. F. Politarchive. L. 230.
* [28] Ibid. 1909. D. 5268. L. 1.


[https://mk.wikibooks.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%B0%D1%9A%D0%B5_-_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B4_%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D1%83%D0%BB%D0%B8 Original Russian Text]
[http://unis.shpl.ru/Pages/Search/BookCard.aspx?Id=448588 External Reference]
[https://w.histrf.ru/articles/article/show/isaieva_olgha_nikolaievna Author]
[https://www.sgu.ru/research/nauchnye-izdaniya-sgu/prodolzhayushchiesya-izdaniya/slavyanskiy-sbornik Journal]


[[Категорија:Историја на Македонскиот народ]]</text>
      <sha1>ltzhbsqtrukxgdm43ej9teornc31dso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>МАКС ВЕБЕР</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4247</id>
    <revision>
      <id>10882</id>
      <timestamp>2020-11-01T12:07:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>77.28.163.147</ip>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Според Макс Вебер социологијата треба да ја разбере и протолкува смислата на човек...</comment>
      <origin>10882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="276" sha1="1o17gmacurbp5ewamu1877vlwihgqjs" xml:space="preserve">Според Макс Вебер социологијата треба да ја разбере и протолкува смислата на човековото дејствување.Тој го проучувал општествениот слој БИРОКРАТИЈА.</text>
      <sha1>1o17gmacurbp5ewamu1877vlwihgqjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4261</id>
    <revision>
      <id>12534</id>
      <parentid>12274</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:38:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Додатоци */</comment>
      <origin>12534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2530" sha1="4zg81pizx0t44e1484825pudbk8ajov" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;
{| width=800px align=&quot;center&quot; style=&quot;border: transparent 0px solid; background-color: transparent;&quot;
| width=65% valign=&quot;top&quot; |
[[File:Flag of Germany.svg|border|x80px|Deutschland – Germany]]&amp;nbsp;
[[File:Flag of Switzerland.svg|border|x80px|Switzerland]]&amp;nbsp;
[[File:Flag of Austria.svg|border|x80px|Austria]]&amp;nbsp;
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
[[File:Munich skyline.jpg|x100px]][[File:Braniborská brána.jpg|x100px]][[File:Spiegelgalerie Herrenchiemsee.jpg|x100px]]&lt;br /&gt;
[[File:Wood Cottages Verbier Valais 074.JPG|x100px]][[File:The Sun Sets on Château de Chillon.jpg|x100px]][[File:SalzburgerAltstadt02.JPG|x100px]]
|}
&lt;/div&gt;

== Содржина ==

=== Лекција I ===
• [[/Општи фрази и поздрави|Општи фрази и поздрави]]
• [[/Именки|Именки]]
• [[/Сегашно време|Сегашно време]]
• [[/Номинатив|Номинатив]]

=== Лекција II ===
• [[/Множина|Множина]]
• [[/Модални глаголи|Модални глаголи]]
• [[/Прашања|Прашања]]
• [[/Акузатив|Акузатив]]

=== Лекција III ===
• [[/Деливи глаголи|Деливи глаголи]]
• [[/Минато време Перфект|Минато време Перфект]]
• [[/Претеритум|Претеритум]]
• [[/Датив|Датив]]

=== Лекција IV ===
• [[/Предлози за место|Предлози за место]]
• [[/Заповеден начин|Заповеден начин]]
• [[/Прилози|Прилози]]
• [[/Степенување на придавки|Степенување на придавки]]

=== Лекција V ===
• [[/Сложенки|Сложенки]]
• [[/Деклинација на придавките|Деклинација на придавките]]
• [[/Идно време Футур I|Идно време Футур I]]
• [[/Генетив|Генетив]]

=== Лекција VI ===
• [[/Повратни глаголи|Повратни глаголи]]
• [[/Можен начин|Можен начин]]

• [[/Сложени реченици|Сложени реченици]]

=== Додатоци ===
* [[/Додатоци/Азбука|Азбука]]
* [[/Додатоци/Броеви|Броеви]]
* [[/Додатоци/Колку е часот?|Колку е часот?]]


{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{Shelves|Германски јазик}}</text>
      <sha1>4zg81pizx0t44e1484825pudbk8ajov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Додатоци/Броеви</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4262</id>
    <revision>
      <id>12559</id>
      <parentid>11857</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:50:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Дропки */</comment>
      <origin>12559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1887" sha1="l60i2mekoo15fj5l1sbiw5h3a1f0mp8" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Die Zahlen - Броеви&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

== Броеви од 1-12 ==
{{columns-list|2|
# eins
# zwei
# drei
# vier
# fünf
# sechs
# sieben
# acht
# neun
# zehn
# elf
# zwölf
}}

== Броеви од 13-19 ==
Броевите од 13-19 се изговараат така што на втората цифра се додава десет ('''''zehn''''').
{{columns-list|2|
*13. dreizehn
*14. vierzehn
*15. fünfzehn
*16. sechzehn
*17. siebzehn (&quot;en&quot; на крајот од &quot;sieben&quot; отпаѓа)
*18. achtzehn
*19. neunzehn
}}

== Броеви од 20-99 ==
Десетките се изговараат така што на првата цифра се додава суфиксот -'''''zig'''''

*20. zwanzig
*30. dreißig 
*40. vierzig
*50. fünfzig
*60. sechzig 
*70. siebzig
*80. achtzig
*90. neunzig

Останатите броеви на германски се изговараат „наопаку“ - прво последната цифра, а потоа дестката. Така на пр. ''четириесет и шест'' се изговара како ''шест и четириесет'' ('''sechs'''und'''vierzig'''). Еве неколку примери:

*32. zweiunddreißig
*57. siebenundfünfzig
*84. vierundachtzig
*98. achtundneunzig

== Редни броеви ==
Редните броеви се добиваат со додавање на суфиксот -'''te'''.
{{columns-list|2|
# erste
# zweite
# dritte
# vierte
# fünfte
# sechste
# siebte
# achte
# neunte
# zehnte
}}

== Дропки ==
Дропките се изговараат со додафање на суфиксот -'''tel'''. Единствен исклучок е &quot;половина&quot; (&quot;halb&quot;).

*1/2. ein Halb
*1/3. ein Drittel
*1/4. ein Viertel
*1/5. ein Fünftel
*1/6. ein Sechstel
*1/7. ein Siebtel 
*1/8. ein Achtel 
*1/9. ein Neuntel

{{BookCat}}</text>
      <sha1>l60i2mekoo15fj5l1sbiw5h3a1f0mp8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Columns-list</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4263</id>
    <revision>
      <id>11118</id>
      <timestamp>2023-01-22T12:26:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;&lt;div {{#if: {{{colwidth|}}}| style=&quot;-moz-column-width:{{{colwidth}}}; -webkit-column-width:{{{colwidth}}}; column-width:{{{colwidth}}};&quot; | {{#if: {{{1|}}}| style=&quot;-moz-column-count:{{{1}}}; -webkit-column-count:{{{1}}}; column-count:{{{1}}};&quot; }} }}&gt;{{{2|{{{1|}}} }}}&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>11118</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="339" sha1="gqdaljgd8cw44jto9ax9mxgbysjy0uy" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div {{#if: {{{colwidth|}}}| style=&quot;-moz-column-width:{{{colwidth}}}; -webkit-column-width:{{{colwidth}}}; column-width:{{{colwidth}}};&quot; | {{#if: {{{1|}}}| style=&quot;-moz-column-count:{{{1}}}; -webkit-column-count:{{{1}}}; column-count:{{{1}}};&quot; }} }}&gt;{{{2|{{{1|}}} }}}&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gqdaljgd8cw44jto9ax9mxgbysjy0uy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Именки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4264</id>
    <revision>
      <id>12536</id>
      <parentid>12243</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Среден род */</comment>
      <origin>12536</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6694" sha1="0t59x5ygfs5kwvzro5v99v6ekz9vq7d" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Општи фрази и поздрави|Hallo!]] |&lt;/small&gt; '''Das Genus der Nomen''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Сегашно време|Das Präsens]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Das Genus der Nomen / Родот на именките&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

== Граматички категории кај именките ==
Именките се зборови што означуваат суштества, предмети, појави и поими. Именките во германскиот јазик имаат: род, број, член и падеж.
Родот кај именките може да биде: машки, женски и среден.

Бројот може да биде еднина и множина. Членот може да биде неопределен и определен.

Во германскиот јазик разликуваме и четири падежи: номинатив, акузатив, датив и генетив.

{{Германски јазик/кутија|Именките во германскиот јазик секогаш се пишуваат со голема почетна буква.}}

== Род ==

Именките во германски, како и во македонски можат да бидат од: машки (m), женски (f) и среден род (n). Меѓутоа, една иста именка може да има различен род во македонски и во германски. На пример. ''јаболко'' во македонски е именка од среден род, а во германски е од машки род, ''der Apfel''. Тоа значи дека родот е чисто граматичка категорија и родот кај сите именки треба да се запамти. За полесно изучување, најчесто именките се групираат во групи според нивното значење или според нивниот завршеток. Во зависност од родот именката има и член: ''der'' за машки, ''die'' за женски и ''das'' за среден род.

=== Машки род ===
Именки од машки род се:
# Именки кои се однесуваат на мажи, вклучително и професии: ''der Mann'' (маж), ''der Vater'' (татко), ''der Arzt'' (доктор), ''der Lehrer'' (учител)
# Деновите од неделата, месеците, годишните времиња: ''der Montag'' (понеделни), ''der Juli'' (јули), ''der Herbst'' (есен)
# Временски појави: ''der Regen'' (дожд), ''der Schnee'' (снег), ''der Nebel'' (магла)
# Страните на светот: ''der Norden'' (север), ''der Süden'' (југ), ''der Osten'' (исток), ''der Westen'' (запад)
# Валути: ''der Dollar'' (долар), ''der Euro'' (евро)
Од машки род се и именките кои завршуваат на:
# ''-ent'': ''der Patient'' (пациент), ''der Student'' (студент), ''der Präsident'' (претседател)
# ''-ich'' и ''-ig'': ''der Teppich'' (тепих), ''der König'' (крал)
# ''-ing'': ''der Schmetterling'' (пеперутка), ''der Frühling'' (пролет)
# ''-ismus'': ''der Optimismus'' (оптимизам), ''der Kapitalismus'' (капитализам)

=== Женски род ===
Именки од женски род се:
# Именки кои се однесуваат на жени, вклучително и професии: ''die Frau'' (жена), ''die Mutter'' (мајка), ''die Ärztin'' (докторка), ''die Lehrerin'' (учителка)
# Повеќето германски реки: ''die Donau'' (Дунав), ''die Mosel'' (Мозел), ''die Elbe'' (Елба), ''die Weser'' (Везер), ''die Oder'' (Одра)
# Имиња на дрвја, цветови и плодови: ''die Kiefer'' (бор), ''die Tomate'' (домат), ''die Gurke'' (краставица), ''die Olive'' (маслинка), ''die Rose'' (ружа)
Од женски род се и именките кои завршуваат на:
# ''-ei'': ''die Bäckerei'' (пекарница), ''die Polizei'' (полиција), ''die Bücherei'' (библиотека)
# ''-anz'': ''die Toleranz'' (толеранција), ''die Arroganz'' (ароганција)
# ''-heit'' и ''-keit'': ''die Freiheit'' (слобода), ''die Krankheit'' (болест)
# ''-ik'': ''die Fabrik'' (фабрика), ''die Politik'' (политика)
# ''-in'': ''die Ärztin'' (докторка), ''die Amerikanerin'' (Американка)
# ''-ung'': ''die Wohnung'' (стан), ''die Rechnung'' (сметка)
# ''-ur'': ''die Natur'' (природа), ''die Tastatur'' (тастатура)
# Поголемиот дел од именките кои завршуваат на ''-e'': ''die Tante'' (тетка), ''die Katze'' (мачка), ''die Lampe'' (ламба)

=== Среден род ===
Именки од среден род се:
# Имиња на бои: ''das Rot'' (црвена), ''das Blau'' (сина), ''das Gelb'' (жолта)
# Имиња на метали: ''das Gold'' (злато), ''das Kupfer'' (бакар), ''das Silber'' (сребро), ''das Nickel'' (никел), ''das Kadmium'' (кадмиум)
# Глаголските именки:  ''das Schwimmen'' (пливање), ''das Kaufen'' (купување)
# Деминутиви на именките (т.е. зборови кои завршуваат на -''chen'' или на -''lein''): ''das Bäumchen'' (дрвце), ''das Mädchen'' (девојче), ''das Häuslein'' (куќичка)

Освен овие, именки од среден род се оние кои завршуваат на:
# -''ment'': ''das Instrument'' (инструмент), ''das Dokument'' (документ), ''das Element'' (елемент), ''das Medikament'' (лек)''
# -''um'': ''das Publikum'' (публика), ''das Datum'' (датум)

{{Германски јазик/кутија|Кај сложени зборови кои се составени од два или повеќе збора, родот е ист со последниот од составните зборови. На пр. '''der''' Orangen'''saft''' - сок од портокал. Овој збор е составен од зборовите die Orange (f) + '''der''' Saft (m).}}


{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>0t59x5ygfs5kwvzro5v99v6ekz9vq7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата, месеци, годишни времиња</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4265</id>
    <revision>
      <id>12562</id>
      <parentid>12155</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:52:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Годишни времиња */</comment>
      <origin>12562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2290" sha1="eaand9yh3em7zktedi6ed74mp0qjuvm" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}
== Денови ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Денови од неделата
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Montag || понеделник
|-
| der Dienstag || вторник
|-
| der Mittwoch || среда
|-
| der Donnerstag || четврток
|-
| der Freitag || петок
|-
| der Samstag || сабота
|-
| der Sonntag || недела
|}

* der Tag - ден
* das Wochenende - викенд

{{Германски јазик/кутија|Со деновите и деловите од денот секогаш се користи предлогот '''am''': am Montag (во понеделник), am Sonntag (во недела), am Mittag (напладне), am Samstagnachmittag (во сабота попладне).}}

== Месеци ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Месеци
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Januar || јануари
|-
| der Februar || февруари
|-
| der März || март
|-
| der April || април
|-
| der Mai || мај
|-
| der Juni || јуни
|-
| der Juli || јули
|-
| der August || август
|-
| der September || септември
|-
| der Oktober || октомври
|-
| der November || ноември
|-
| der Dezember || декември
|}    

* der Monat - месец

{{Германски јазик/кутија|Со месеците секогаш се користи предлогот '''im''': im Mai (во мај), im November (во ноември).}}

== Годишни времиња ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Годишни времиња
|-
| [[Податотека:Krokusse violett.jpg|100п]] || [[Податотека:SunsetBeach.jpg|100п]] || [[Податотека:- Pumpkins -.jpg|100п]] || [[Податотека:- panoramio (919).jpg|100п]]
|-
| der Frühling || der Sommer || der Herbst || der Winter
|-
| пролет || лето || есен || зима
|-
|}

* die Jahreszeit - годишно време
* das Jahr - година

{{Германски јазик/кутија|Со годишните времиња секогаш се користи предлогот '''im''': im Frühling (во пролет), im Herbst (во есен).}}


{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>eaand9yh3em7zktedi6ed74mp0qjuvm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4266</id>
    <redirect title="Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата, месеци, годишни времиња" />
    <revision>
      <id>11165</id>
      <timestamp>2023-01-23T00:25:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Buli ја премести страницата [[Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата]] на [[Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата, месеци, годишни времиња]]</comment>
      <origin>11165</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="160" sha1="92n55a77b6ydwdpbqyis92tszpi290e" xml:space="preserve">#пренасочување [[Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата, месеци, годишни времиња]]</text>
      <sha1>92n55a77b6ydwdpbqyis92tszpi290e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Животни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4267</id>
    <revision>
      <id>12565</id>
      <parentid>11790</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:54:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12565</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="531" sha1="2t2kjmevpulepjzx83eicu82q13g4s6" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Die Tiere&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

{{Германски/Вокабулар}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Животни
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Hund || куче
|-
| der Elefant || слон
|-
| der Fisch || риба
|-
| der Frosch || жаба
|-
| der Vogel || птица
|-
| die Katze || мачка
|-
| die Eule || був
|-
| die Schnecke || полжав
|-
| die Maus || глушец
|-
| das Pferd || коњ
|-
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>2t2kjmevpulepjzx83eicu82q13g4s6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Семејство</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4268</id>
    <revision>
      <id>12561</id>
      <parentid>11901</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:52:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12561</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="600" sha1="aavvodt99szmplpec60wati10w27xq2" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Семејство
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Vater || татко
|-
| die Mutter || мајка
|-
| die Eltern || родители
|-
| der Opa || дедо
|-
| die Oma || баба
|-
| der Onkel || тетин, вујко, чичко
|-
| die Tante || тетка, вујна, стрина
|-
| der Sohn || син
|-
| die Tochter || ќерка
|-
| der Bruder || брат
|-
| die Schwester || сестра
|-
| der Enkel || внук
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>aavvodt99szmplpec60wati10w27xq2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:German/Template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4269</id>
    <revision>
      <id>11177</id>
      <timestamp>2023-01-23T09:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{ #switch: {{{1|}}}|footer=&lt;br&gt;|}} {| &lt;!-- --&gt;{{{3|}}}&lt;!-- --&gt;{{ #switch: {{{1|}}}|footer=align=&quot;center&quot;|contents=align=&quot;center&quot;}} &lt;!-- --&gt;{{ #if: {{{2|}}}|width=&quot;{{{2}}}&quot;|}} &lt;!-- --&gt;cellspacing=0 &lt;!-- --&gt;class=&quot;top&quot; &lt;!-- --&gt;style=&quot;margin-bottom: .6em; -moz-border-radius: 4px; text-align:center; &lt;!--        --&gt;border: 1px solid #A0A0A0; background-color:#F8F8F8; padding: .6em .6em .6em .6em; &lt;!-- --&gt;{{ #if: {{{4|}}}| {{{4}}};|}}&lt;!-- --&gt;{{ #switch:...</comment>
      <origin>11177</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="629" sha1="dhxn1mk3jkyje2m4u69m0dnjk7wmwmn" xml:space="preserve">{{ #switch: {{{1|}}}|footer=&lt;br&gt;|}}
{| &lt;!--
--&gt;{{{3|}}}&lt;!--
--&gt;{{ #switch: {{{1|}}}|footer=align=&quot;center&quot;|contents=align=&quot;center&quot;}} &lt;!--
--&gt;{{ #if: {{{2|}}}|width=&quot;{{{2}}}&quot;|}} &lt;!--
--&gt;cellspacing=0 &lt;!--
--&gt;class=&quot;top&quot; &lt;!--
--&gt;style=&quot;margin-bottom: .6em; -moz-border-radius: 4px; text-align:center; &lt;!--
       --&gt;border: 1px solid #A0A0A0; background-color:#F8F8F8; padding: .6em .6em .6em .6em; &lt;!--
--&gt;{{ #if: {{{4|}}}| {{{4}}};|}}&lt;!--
--&gt;{{ #switch: {{{1|}}}|header=float: right;|}}&lt;!--
--&gt;{{ #switch: {{{1|}}}|footer=text-align: center|header=text-align: left|text-align: center}}&quot; &lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{BookCat}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dhxn1mk3jkyje2m4u69m0dnjk7wmwmn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски/Вокабулар</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4270</id>
    <revision>
      <id>11801</id>
      <parentid>11799</parentid>
      <timestamp>2023-02-27T19:27:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>11801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1681" sha1="6vm46cz2e6xkdpmfkfwyqhj9faymgqv" xml:space="preserve">{{German/Template|header|{{{1|}}}}}
! align=&quot;center&quot; | '''Вокабулар'''
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Семејство|Семејство]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата, месеци, годишни времиња|Денови од неделата, месеци,&lt;br&gt; годишни времиња]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Храна и пијалоци|Храна и пијалоци]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Бои|Бои]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Животни|Животни]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Професии|Професии]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Делови од куќата|Делови од куќата]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Делови од телото|Делови од телото]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Облека|Облека]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Во природа|Во природа]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Во град|Во град]]&lt;/small&gt;
|-
| • &lt;small&gt;[[Германски јазик/Вокабулар/Чувства и емоции|Чувства и емоции]]&lt;/small&gt;
|}
{{ #if: {{{toc|}}}||__TOC__}}{{BookCat|filing=deep}}</text>
      <sha1>6vm46cz2e6xkdpmfkfwyqhj9faymgqv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Професии</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4271</id>
    <revision>
      <id>12566</id>
      <parentid>12152</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:54:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12566</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1375" sha1="38xdfzk8s3c7n346hpld482mzzidbn0" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Die Berufe&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

{{Германски/Вокабулар}}

* Was sind Sie / bist du von Beruf? - Што си по професија?
* Was machen Sie / machst du beruflich? - Што работиш (професионално)?
* das Jobinterview - интервју за работа

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Професии
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Arzt || доктор
|-
| der Lehrer || учител
|-
| der Apotheker || аптекар
|-
| der Anwalt || адвокат
|-
| der Polizist || полицаец
|-
| der Kellner || келнер
|-
| der Künstler || уметник
|-
| der Taxifahrer || таксист
|-
|}

{{Германски јазик/кутија|Глаголот machen иако најчесто се преведува како прави, тој преведен на македонски може да има и други значења. На пр.:
:Ich möchte einen Termin machen. - Би сакал да '''закажам''' термин.''
:Ich mache meine Hausaufgaben. - '''Пишувам''' домашна задача.
:Du machst Überstunden. - '''Работиш''' прекувремено.''
:Er will den Führerschein machen. - Тој сака да '''добие''' возачка дозвола.}}


{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>38xdfzk8s3c7n346hpld482mzzidbn0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Сегашно време</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4272</id>
    <revision>
      <id>12537</id>
      <parentid>12198</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:40:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Помошни глаголи */</comment>
      <origin>12537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6345" sha1="onwwjhvnpm62xgsz18gj1hmiu9eu7xn" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Именки|Das Genus der Nomen]] |&lt;/small&gt; '''Das Präsens''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Номинатив|Der Nominativ]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Das Präsens / Сегашно време&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

== Употреба на сегашно време ==
Сегашно време во германскиот јазик може да употребите:
# Кога зборувате за нешто што се случува во моментов. На пр. ''Clara schläft. - Клара спие.''
# Факти и дејства што се повторливи. На пр. ''Ich arbeite jeden Tag. - Јас работам секој ден.''
# Дејства што започнале во минатото, и сè уште се одвиваат. На пр. ''Er lernt seit zwei Jahren Deutsch. - Тој учи германски веќе две години.''
# Идно дејство. На пр. ''Morgen habe ich frei. - Утре сум слободен.''

== Правилни глаголи ==
За да се конјугираат глаголите во сегашно време потребно е од инфинитивот на глаголот да се отстрани -''en''. На вака добиениот корен од глаголот се додаваат наставките за сегашно време:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ich || -'''e'''
|-
| du || -'''st'''
|-
| er/sie/es || -'''t'''
|-
| wir || -'''en'''
|-
| ihr || -'''t'''
|-
| sie/Sie|| -'''en'''
|}

Еве неколку примери:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!          !! spielen&lt;br&gt;игра  !! suchen&lt;br&gt;бара  !! arbeiten&lt;br&gt;работи     !! lernen&lt;br&gt;учи     !! kaufen&lt;br&gt;купува    !! brauchen&lt;br&gt;треба&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;
|-
| ich      || spiel'''e'''     || such'''e'''     || arbeit'''e'''          || lern'''e'''       || kauf'''e'''         || brauch'''e'''
|-
| du       || spiel'''st'''    || such'''st'''    || arbeit'''est'''        || lern'''st'''      || kauf'''st'''        || brauch'''st'''
|-
| er/sie/es|| spiel'''t'''     || such'''t'''     || arbeit'''et'''         || lern'''t'''       || kauf'''t'''         || brauch'''t'''
|-
| wir      || spiel'''en'''    || such'''en'''    || arbeit'''en'''         || lern'''en'''      || kauf'''en'''        || brauch'''en'''
|-
| ihr      || spiel'''t'''     || such'''t'''     || arbeit'''et'''         || lern'''t'''       || kauf'''t'''         || brauch'''t'''
|-
| sie/Sie  || spiel'''en'''    || such'''en'''    || arbeit'''en'''         || lern'''en'''      || kauf'''en'''        || brauch'''en'''
|-
| colspan = &quot;7&quot; | &lt;small&gt;1. Има потреба од нешто.&lt;/small&gt;
|}

{{Германски јазик/кутија|Со цел да се олесни изговорот кај глаголите чиј корен завршува на -d, -t, -m, или -n формите за 2 и 3 лице еднина добиваат наставки -'''est''' и -'''et'''.}}

== Неправилни глаголи ==
Некои глаголи неправилно се изменуваат во 2 и 3 лице еднина:

{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

* a ⇒ ä

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!          !! fahren&lt;br&gt;вози       !! laufen&lt;br&gt;трча        !! tragen&lt;br&gt;носи            
|-
| ich      || fahr'''e'''          || lauf'''e'''           || trag'''e'''              
|-
| du       || f'''ä'''hr'''st'''   || l'''ä'''uf'''st'''    || tr'''ä'''g'''est'''          
|-
| er/sie/es|| f'''ä'''hr'''t'''    || l'''ä'''uf'''t'''     || tr'''ä'''g'''et'''          
|-
| wir      || fahr'''en'''         || lauf'''en'''          || trag'''en'''            
|-
| ihr      || fahr'''t'''          || lauf'''t'''           || trag'''t'''             
|-
| sie/Sie  || fahr'''en'''         || lauf'''en'''          || trag'''en'''          
|}

{{Col-break}}

* e ⇒ ie

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!          !! lesen&lt;br&gt;чита       !! sehen&lt;br&gt;гледа         
|-
| ich      || les'''e'''          || seh'''e'''              
|-
| du       || l'''i'''e'''st'''   || s'''i'''eh'''st'''     
|-
| er/sie/es|| l'''i'''es'''t'''   || s'''i'''eh'''t'''      
|-
| wir      || les'''en'''         || seh'''en'''           
|-
| ihr      || les'''t'''          || seh'''t'''              
|-
| sie/Sie  || les'''en'''         || seh'''en'''           
|}

{{Col-break}}

* e ⇒ i

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!          !! essen&lt;br&gt;јаде        !! sprechen&lt;br&gt;зборува     !! geben&lt;br&gt;дава        !! nehmen&lt;br&gt;зема     
|-
| ich      || ess'''e'''           || sprech'''e'''           || geb'''e'''           || nehm'''e'''   
|-
| du       || '''i'''ss'''t'''     || spr'''i'''ch'''st'''    || g'''i'''b'''st'''    || n'''immst'''  
|-
| er/sie/es|| '''i'''ss'''t'''     || spr'''i'''ch'''t'''     || g'''i'''b'''t'''     || n'''immt'''      
|-
| wir      || ess'''en'''          || sprech'''en'''          || geb'''en'''          || nehm'''en''' 
|-
| ihr      || ess'''t'''           || sprech'''t'''           || geb'''t'''           || nimm'''t'''     
|-
| sie/Sie  || ess'''en'''          || sprech'''en'''          || geb'''en'''          || nehm'''en'''
|}
{{Col-end}}

==  Помошни глаголи ==
Помошните глаголи ''сум'', ''има'' и ''станува'' се користат за образување на сложени глаголски форми, како што се минато време Перфект, идно време Футур I и др. Овие глаголи се исто така неправилни, и нивните форми треба да се запамтат:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! sein - сум            !! haben - има           !! werden - станува
|-
| ich '''bin'''         || ich habe              || ich werde
|-
| du '''bist'''         || du '''hast'''         || du '''wirst'''
|-
| er/sie/es '''ist'''   || er/sie/es '''hat'''   || er/sie/es '''wird'''
|-
| wir '''sind'''        || wir haben             || wir werden
|-
| ihr '''seid'''        || iht habt              || ihr werdet
|-
| sie/Sie '''sind'''    || sie/Sie haben         || sie/Sie werden
|}

{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>onwwjhvnpm62xgsz18gj1hmiu9eu7xn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Додатоци/Азбука</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4273</id>
    <revision>
      <id>12558</id>
      <parentid>12225</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:50:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Самогласки */</comment>
      <origin>12558</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2573" sha1="flf0mm19v818pj5h1o8t04pd89gihpj" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;''Das Alphabet''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

Германската азбука се состои од 26 букви од латинската азбука, плус четири специјални букви.

[[Податотека:German alphabet-2.ogg|мини|десно|Германската азбука]]

: A a, B b, C c, D d, E e, F f, G g, H h, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, P p, Q q, R r, S s, T t, U u, V v, W w, X x, Y y, Z z

[[Податотека:German extra letters.ogg|мини|десно|Специјални букви]]
Специјални букви се:

: Ä ä, Ö ö, Ü ü, ẞ ß

== Изговор ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ 
|-
! !! Изговор !! Пример !! 
|-
| sch || се изговара како ш || ''Ti'''sch''''' || [[File:De-Tisch2.ogg]]
|-
| tsch || се изговара како ч || ''Deu'''tsch'''land'' || [[File:De-Deutschland.ogg]]
|-
| eu || се изговара како ој || '''''Eu'''ro'' || [[File:De-Euro.ogg]]
|-
| ei || се изговара како ај || ''l'''ei'''der'' || [[File:De-leider.ogg]]
|-
| st || се изговара како шт кога се наоѓа на почетокот од зборот || '''''St'''adt'' || [[File:De-Stadt2.ogg]]
|-
| sp || се изговара како шп кога се наоѓа на почетокот од зборот || '''''Sp'''ort'' || [[File:De-Sport.ogg]]
|-
| w || се изговара како в || '''''W'''asser'' || [[File:De-Wasser.ogg]]
|}

=== Самогласки ===
Самогласките може да се изговорат на два начини, кратко или долго. Кога се наоѓаат пред ''две исти согласки, ck, ch или tz,'' се изговараат кратко. Самогласките се изговараат долго кога се наоѓаат пред ''h'' или ''ß''. ''I'' се изговара долго ако после него следува ''e''.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ 
|-
! !! Кратко !! Пример !! Долго !! Пример
|-
| a || Ta&lt;u&gt;ss&lt;/u&gt;e || [[File:De-Tasse.ogg]] || Stra&lt;u&gt;ß&lt;/u&gt;e  || [[File:De-Straße.ogg]]
|-
| e || Dre&lt;u&gt;ck&lt;/u&gt; || [[File:De-Dreck.ogg]] || ne&lt;u&gt;h&lt;/u&gt;men || [[File:De-nehmen.ogg]]
|-
| i || bi&lt;u&gt;tt&lt;/u&gt;e || [[File:De-bitte2.ogg]] || s&lt;u&gt;ie&lt;/u&gt;ben || [[File:De-sieben.ogg]]
|-
| o || Ko&lt;u&gt;ff&lt;/u&gt;er || [[File:De-Koffer.ogg]] || So&lt;u&gt;h&lt;/u&gt;n || [[File:De-Sohn.ogg]]
|-
| u || Wu&lt;u&gt;pp&lt;/u&gt;ertal || [[File:De-Wuppertal.ogg]] || Fu&lt;u&gt;ß&lt;/u&gt; || [[File:De-Fuß2.ogg]]
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>flf0mm19v818pj5h1o8t04pd89gihpj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Општи фрази и поздрави</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4274</id>
    <revision>
      <id>12535</id>
      <parentid>12161</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:39:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Лични заменки */</comment>
      <origin>12535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2716" sha1="mbvokx3my4y2cn1nvk1cga9mpi3wwne" xml:space="preserve">&lt;/small&gt; '''Hallo!''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Именки|Das Genus der Nomen]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Hallo! / Здраво!&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

== Претставување ==
[[Податотека:Frank-Zappa-Straße in Berlin.jpg|мини|десно|''Straße - улица'']]

* Hallo! - Здраво!
* (Herzlich) Willkommen! - (Срдечно) Добредојде!


* Wie heißt du? - Како се викаш?
* Wie heißen Sie? - Како се викаш? (формално)
* Ich heiße ... - Јас се викам ...


* Herr - господин
* Frau - госпоѓа
* Ja - да
* Nein - не


* Woher kommst du? - Од каде доаѓаш?
* Woher kommen Sie? - Од каде доаѓаш? (формално)
* Ich komme aus ... - Јас доаѓам од ...


{{Германски јазик/кутија|Кога зборувате со пријатели, членови од семејството или деца треба да користите неформален говор, а кога зборувате со постари лица, колеги или лица кои не ги познавате се користи формален говор. За неформален говор се користи заменката '''du''', а за формален говор се користи заменката '''Sie'''. Слично како на македонски кога персираме некому со Вие.}}

== Поздрави ==
[[Податотека:Gelbes Hinweisschild Achtung Elektrozaun.JPG|мини|десно|''Achtung! - Внимание!'']]
[[Податотека:Top Angebot Topangebot Berlin.jpg|мини|десно|''Angebot - Понуда'']]

* Guten morgen! - Добро утро!
* Guten tag! - Добар ден!
* Guten abend! - Добра вечер!
* Gute nacht! - Добра ноќ!


* Wie geht es dir? - Како си?
* Wie geht's? - Како си?
* Wie geht es Ihnen? - Како си? (формално)
** Sehr gut. - Многу добро.
** Gut, danke. - Добро, благодарам.
** Es geht. - ОК е.
** Nicht so gut. - Не многу добро.
* Und Ihnen? - А, ти? (формално)


* Tschüss. - Чао.
* Auf wiedersehen! - До гледање!
* Bis später! - Се гледаме подоцна!

== Лични заменки ==
Личните заменки во германскиот јазик се:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Personalpronomen
|-
! !! Еднина !! Множина
|-
| 1 л. || ich - јас || wir - ние
|-
| 2 л. || du - ти || ihr - вие
|-
| 3 л. || er/sie/es - тој/таа/тоа || sie/Sie - тие/Вие (формално)
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>mbvokx3my4y2cn1nvk1cga9mpi3wwne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Номинатив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4275</id>
    <revision>
      <id>12538</id>
      <parentid>12245</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:40:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Присвојни заменки во номинатив */</comment>
      <origin>12538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4607" sha1="44y0wqh4q22lytn5mvkpvhqesjkyu46" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Сегашно време|Das Präsens]] |&lt;/small&gt; '''Der Nominativ''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Множина|Plural der Nomen]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Der Nominativ / Номинатив&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

== Што означува ''номинатив''? ==
Во германскиот јазик разликуваме четири падежи:
* Номинатив - е основна форма на именката. Подметот во реченицата е во номинатив - тоа е лицето што го врши дејството.
* Акузатив - се однесува на директниот предмет во реченицата - тоа е лицето или предметот врз кое дејството е извршено.
* Датив - се однесува на индиректен предмет во реченицата.
* Генетив - се користи да се покажи поседување.

Номинатив е првиот падеж во германскиот падежен систем. Го опишува '''подметот''' во реченицата. Подметот на реченицата секогаш и на кој било јазик ја опишува личноста или работата што прави нешто.

На пр. Der Mann ist klug. - Мажот е паметен.

Како што можете да видите, мажот е личноста која прави нешто - тој е паметен. За да го пронајдеме подметот во реченицате може да го поставиме прашањето кој? (wer?) или што (was?). ''Wer ist klug?'' - Der Man. '''Der Man''' е подметот во реченицата, поради тоа оваа именка ќе биде во номинатив.

== Членот ==
Неопределениот член во номинатив гласи:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Неопределен член
|-
! !! Член !! Пример !! Македонски
|-
| машки род || '''ein''' || ein Mann || (еден/некој) маж
|-
| женски род || '''eine''' || eine Frau || (една/некоја) жена
|-
| среден род || '''ein''' || ein Brot || (еден/некој) леб
|-
| множина || --- || Kinder || (едни/некои) деца
|}

Определениот член во номинатив гласи:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Определен член
|-
! !! Член !! Пример !! Македонски
|-
| машки род || '''der''' || der Mann || мажот
|-
| женски род || '''die''' || die Frau || жената
|-
| среден род || '''das''' || das Brot || лебот
|-
| множина || '''die''' || die Kinder || децата
|}

== Присвојни заменки во номинатив ==
Улогата на подмет во реченицата може да ја врши и присвојна заменка. Формите за присвојните заменки во германски се еднакви за машки и среден род. Формата за женски род е еднаква со онаа за множина. Тие се:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!     !! Mask./Neut. !! Fem./Pl. !! македонски* 
|-
| ich || mein       || meine  || мој/моја/мое/мои                
|-
| du  || dein       || deine  || твој/твоја/твое/твои           
|-
| er  || sein       || seine  || негов/негова/негово/негови    
|-
| sie || ihr        || ihre   || нејзин/нејзина/нејзино/нејзини  
|-
| es  || sein       || seine  || негов/негова/негово/негови    
|-
| wir || unser      || unsere || наш/наша/наше/наши              
|-
| ihr || euer       || eure   || ваш/ваша/ваше/ваши             
|-
| sie || ihr        || ihre   || нивен/нивна/нивно/нивни        
|-
| Si  || Ihr        || Ihre   || Ваш/Ваша/Ваше/Ваши (формално)   
|- 
| colspan=&quot;4&quot; | *&lt;small&gt;Преводот на македонски е даден само за компарација. Во предвид мора да се зема родот на именката на германски. На пр. das Auto (neut.) - Das ist mein Auto. - Тоа е мојата кола.&lt;/small&gt;
|}


{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>44y0wqh4q22lytn5mvkpvhqesjkyu46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Храна и пијалоци</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4276</id>
    <revision>
      <id>12563</id>
      <parentid>12163</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Каков е вкусот на храната? */</comment>
      <origin>12563</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4516" sha1="h6e1zt8vkukmavkknfg2u73e3o72d3j" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Essen und Getränke&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

* das Essen - јадење
* das Getränk - пијалак
* der Markt - пазар
* der Supermarkt - супермаркет
* die Vorspeise - предјадење
* die Hauptspeise - главно јадење
* die Nachspeise - десерт

----
{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:French bread DSC00865.JPG|100px|Леб]] || [[Image:Cheese.svg|100px|Сирење]] || [[Image:Freerange eggs.jpg|100px|Јајце]] || [[Image:Brown rice.jpg|100px|Ориз]] || [[Image:Pasta with pesto.jpg|100px|Паста]]
|-
| ''das Brot'' || ''der Käse'' || ''das Ei'' || ''das Reis'' || ''die Nudeln''
|-
| [[File:De-Brot2.ogg|1px]] || [[File:De-Käse.ogg|1px]] || [[File:De-Ei.ogg|1px]] || [[File:De-Reis.ogg|1px]] || [[File:De-nudeln.ogg|1px]]
|-
| [[Image:Stilles Mineralwasser.jpg|70px|Вода]] || [[Image:Milk glass.jpg|65px|Млеко]] || [[Image:Red Wine Glas.jpg|60px|Вино]] || [[Image:A small cup of coffee.JPG|100px|Кафе]] || [[Image:Tea bags.jpg|100px|Чај]]
|-
| ''das Wasser'' || ''die Milch'' || ''der Wein'' || ''der Kaffee'' || ''der Tee''
|-
| [[File:De-wasser.ogg|1px]] || [[File:De-Milch.ogg|1px]] || [[File:De-Wein2.ogg|1px]] || [[File:De-Kaffee.ogg|1px]] || [[File:De-Tee.ogg|1px]]
|-
| [[Image:Cadbury-Dairy-Milk-Caramel-Bar.jpg|80px|Чоколадо]] || [[Image:NCI Visuals Food Beer.jpg|85px|Пиво]] || [[Image:2021-10-10 08 12 00 A glass of orange juice at the Denny's in Kailua-Kona, Hawaii County, Hawaii.jpg|65px|Сок]] || [[Image:Broth.jpg|75px|Супа]] || [[Image:Schinken-gekocht.jpg|75px|Шунка]]
|-
| ''die Schokolade'' || ''das Bier'' || ''der Saft'' || ''die Suppe'' || ''der Schinken''
|-
| [[File:De-Schokolade2.ogg|1px]] || [[File:De-Bier2.ogg|1px]] || [[File:De-Saft2.ogg|1px]] || [[File:De-Suppe.ogg|1px]] || [[File:De-Schinken2.ogg|1px]]
|-
| [[Image:Ice Cream dessert 02.jpg|80px|Сладолед]] || [[Image:Eq it-na pizza-margherita sep2005 sml.jpg|80px|Пица]] || [[Image:Breitenlesau Krug Bräu Schnitzel.JPG|85px|Шницла]] || [[Image:Gugelhupf cake with Chestnuts.jpg|85px|Колач]] || [[Image:Pound layer cake.jpg|85px|Торта]]
|-
| ''das Eis'' || ''die Pizza'' || ''das Schnitzel'' || ''der Kuchen'' || ''die Torte''
|-
| [[File:De-Eis.ogg|1px]] || [[File:De-Pizza.ogg|1px]] || [[File:De-Schnitzel.ogg|1px]] || [[File:De-Kuchen.ogg|1px]] || [[File:De-Torte.ogg|1px]]
|}

== Овошје ==
* das Obst - овошје

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:GreenApple.png|100px|Јаболко]] || [[Image:Bananas.svg|100px|Банана]] || [[Image:Orange-fruit-2.jpg|90px|Портокал]] || [[Image:PearPhoto.jpg|65px|Круша]] || [[Image:Grapes05.jpg|65px|Грозје]]
|- 
| ''der Apfel'' || ''die Banane'' || ''die Orange'' || ''die Birne'' || ''die Traube''
|- 
| [[File:De-Apfel.ogg|1px]] || [[File:De-Banane.ogg|1px]] || [[File:De-Orange.ogg|1px]] || [[File:De-Birne.ogg|1px]] || [[File:De-Traube.ogg|1px]]
|-
| [[Image:Lemon.jpg|100px|Лимон]] || [[Image:Cherry season (48216568227).jpg|100px|Цреша]] || [[Image:Strawberry gariguette DSC03063.JPG|90px|Јагода]] || [[Image:Prunus - Tophit plus.JPG|65px|Слива]] || [[Image:Watermelon cross BNC.jpg|90px|Лубеница]]
|- 
| ''die Zitrone'' || ''die Kirshe'' || ''die Erdbeere'' || ''die Pflaume'' || ''die Wassermelone''
|-
| [[File:De-Zitrone.ogg|1px]] || [[File:De-Kirsche.ogg|1px]] || [[File:De-Erdbeere.ogg|1px]] || [[File:De-Pflaume.ogg|1px]] || [[File:De-Wassermelone.ogg|1px]]
|-
|}

== Зеленчук ==
* das Gemüse - зеленчук

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Tomato je.jpg|100px|Домат]] || [[Image:Kropsla_herfst.jpg|90px|Марула]] || [[Image:CDC cuke2.jpg|90px|Краставица]] || [[Image:Carrot.jpg|100px|Морков]] || [[Image:Kartoffeln_der_Sorte_Marabel.JPG|100px|Компир]]
|-
| ''die Tomate'' || ''der Kopfsalat'' || ''die Gurke'' || ''die Karotte'' || ''die Kartoffel''
|-
| [[File:De-Tomate.ogg|1px]] || [[File:De-Kopfsalat.ogg|1px]] || [[File:De-Gurke.ogg|1px]] || [[File:De-Karotte.ogg|1px]] || [[File:De-Kartoffel.ogg|1px]]
|}

== Каков е вкусот на храната? ==
Вкусот на храната може да се опише се повеќе придавки:
* lecker - вкусен
* salzig - солен
* süß - сладок
* bitter - горчлив
* heiß - жежок, врел
* kalt - ладен

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>h6e1zt8vkukmavkknfg2u73e3o72d3j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Модални глаголи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4277</id>
    <revision>
      <id>12540</id>
      <parentid>12145</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:42:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Примери */</comment>
      <origin>12540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4608" sha1="nmdf8g7agq47niryqi3jcd7w7rf0u4k" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Множина|Plural der Nomen]] |&lt;/small&gt; '''Die Modalverben''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Прашања|Fragen]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Die Modalverben / Модални глаголи&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

== Што се модални глаголи? ==
Во германскиот јазик постојат шест модални глаголи (''Modalverben'') кои многу често се употребуваат за искажување на:
# дозвола/возможност/способност
# обврзност/неопходност
# намера/предвидување

Модалните глаголи се неправилни глаголи. Тие се:
# können - може, умее - искажува умеење, способност.
# müssen - мора - искажува неопходност, обврзаност, наредба, должност.
# wollen - сака, намерава - искажува намера, желба, план.
# sollen - треба - искажува инструкции, наредба, совет.
# dürfen - смее, осмели - искажува дозвола, забрана.
# mögen - сака - искажува наклонетост.

== Модалните глаголи во сегашно време ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!          !! können&lt;br&gt;може     !! müssen&lt;br&gt;мора      !! wollen&lt;br&gt;сака      !! sollen&lt;br&gt;треба     !! dürfen&lt;br&gt;смее      !! mögen &lt;br&gt;сака
|-
| ich      || k'''a'''nn         || m'''u'''ss          || w'''i'''ll          || soll                || d'''a'''rf          || m'''a'''g
|-
| du       || k'''a'''nn'''st''' || m'''u'''ss'''t'''   || w'''i'''ll'''st'''  || soll'''st'''        || d'''a'''rf'''st'''  || m'''a'''g'''st'''
|-
| er/sie/es|| k'''a'''nn         || m'''u'''ss          || w'''i'''ll          || soll                || d'''a'''rf          || m'''a'''g'''t'''
|-
| wir      || könn'''en'''       || müss'''en'''        || woll'''en'''        || soll'''en'''        || dürf'''en'''        || mög'''en'''
|-
| ihr      || könn'''t'''        || müss'''t'''         || woll'''t'''         || soll'''t'''         || dürf'''t'''         || mög'''t'''
|-
| sie/Sie  || könn'''en'''       || müss'''en'''        || woll'''en'''        || soll'''en'''        || dürf'''en'''        || mög'''en'''
|}

{{Германски јазик/кутија|Секогаш кога во реченицата покрај модалниот има уште еден глагол, по лица и број се изменува само модалниот глагол, а другиот глагол останува во инфинитив.}}

== Примери ==
Секогаш кога во реченицата користиме модален глагол, тој мора да биде конјугиран по лице, а вториот глагол останува во инфинитивна форма.

* '''können''' 
** Ich kann sehr schnell schwimmen. - Јас можам (умеам/знам) многу брзо да пливам.
** Ich kann nicht tanzen. - Јас не можам (умеам/знам) да танцувам.
** Er kann Gitarre spielen. - Тој може (умее/знае) да свири на гитара.

* '''müssen''' 
** Du muss Morgen arbeiten. - Ти мораш наутро да работиш.
** Er muss heute zu Hause bleiben. - Тој мора да остане дома денеска.
** Ich muss nach Hause (gehen). - Јас морам да одам дома.
* '''wollen'''
** Wollen sie zum Konzert gehen? - Сакаат ли тие на концерт да одат?
** Will er Essen? - Сака ли тој да јаде?
** Ich will reisen. - Јас сакам да патувам.

* '''sollen'''
** Der Doktor sagt, du sollst mehr schlafen. - Докторот вели дека ти треба повеќе да спиеш.
** Wann sollen wir kommen? - Кога треба ние да дојдеме?
** Morgen soll es regnen. - Утре треба да врне.

[[Податотека:Düsseldorf Unterbacher See 0002.jpg|мини|десно|Hier '''darf''' man nicht schwimmen.]]
* '''dürfen'''
** Er darf nichts anfassen. - Не смее да пипне ништо.
** Hier darf man nicht schwimmen. - Тука не смеете да пливате.

* '''mögen'''
** Ich mag bücher lesen. - Јас сакам да читам книги.
** Sie mag ihn. - Таа го сака него.

{{BookCat}}</text>
      <sha1>nmdf8g7agq47niryqi3jcd7w7rf0u4k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Бои</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4278</id>
    <revision>
      <id>12564</id>
      <parentid>11789</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:53:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1170" sha1="chwubs1k69eqx5zo6inh0krhq7a7tbq" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Die Farben&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

{{Германски/Вокабулар}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Бои
|-
! !! Германски !! Македонски
|-
|style=&quot;background:#ce2028&quot;| || rot || црвена
|-
|style=&quot;background:green&quot;| || grün || зелена
|-
|style=&quot;background:yellow&quot;| || gelb || жолта
|-
|style=&quot;background:blue&quot;| || blau || сина
|-
|style=&quot;background:white&quot;| || weiß || бела
|-
|style=&quot;background:black&quot;| || schwarz || црна
|-
|style=&quot;background:brown&quot;| || braun || кафена
|-
|style=&quot;background:gray&quot;| || grau || сива
|-
|style=&quot;background:violet&quot;| || lila || виолетова
|}

* Кога сакаме да прецизираме за нијансата на бојата можеме да се користиме со придавките dunkel - темен, или hell - светол:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! !! Германски !! Македонски
|-
|style=&quot;background:#5C4033&quot;| || '''dunkel'''braun || темнокафена
|-
|style=&quot;background:#90EE90&quot;| || '''hell'''grün || светлозелена
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>chwubs1k69eqx5zo6inh0krhq7a7tbq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Sidebar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4279</id>
    <revision>
      <id>11391</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:35:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#invoke:Sidebar|sidebar}}&lt;noinclude&gt; {{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>11391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="jzouzofoaugku1umcgwhk1sk23s7qrm" xml:space="preserve">{{#invoke:Sidebar|sidebar}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jzouzofoaugku1umcgwhk1sk23s7qrm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Sidebar</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4280</id>
    <revision>
      <id>11392</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:36:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: -- -- This module implements {{Sidebar}} -- require('strict') local cfg = mw.loadData('Module:Sidebar/configuration')  local p = {}  local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs  --[[ Categorizes calling templates and modules with a 'style' parameter of any sort for tracking to convert to TemplateStyles.  TODO after a long cleanup: Catch sidebars in other namespaces than Template and Module. TODO would probably want to remove /log and /archiv...</comment>
      <origin>11392</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="10510" sha1="s95hv64dqdc507zxm7y8fxb7a9cggcp" xml:space="preserve">--
-- This module implements {{Sidebar}}
--
require('strict')
local cfg = mw.loadData('Module:Sidebar/configuration')

local p = {}

local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs

--[[
Categorizes calling templates and modules with a 'style' parameter of any sort
for tracking to convert to TemplateStyles.

TODO after a long cleanup: Catch sidebars in other namespaces than Template and Module.
TODO would probably want to remove /log and /archive as CS1 does
]]
local function categorizeTemplatesWithInlineStyles(args)
	local title = mw.title.getCurrentTitle()
	if title.namespace ~= 10 and title.namespace ~= 828 then return '' end
	for _, pattern in ipairs (cfg.i18n.pattern.uncategorized_conversion_titles) do
		if title.text:match(pattern) then return '' end
	end
	
	for key, _ in pairs(args) do
		if mw.ustring.find(key, cfg.i18n.pattern.style_conversion) or key == 'width' then
			return cfg.i18n.category.conversion
		end
	end
end

--[[
For compatibility with the original {{sidebar with collapsible lists}}
implementation, which passed some parameters through {{#if}} to trim their
whitespace. This also triggered the automatic newline behavior.
]]
-- See ([[meta:Help:Newlines and spaces#Automatic newline]])
local function trimAndAddAutomaticNewline(s)
	s = mw.ustring.gsub(s, &quot;^%s*(.-)%s*$&quot;, &quot;%1&quot;)
	if mw.ustring.find(s, '^[#*:;]') or mw.ustring.find(s, '^{|') then
		return '\n' .. s
	else
		return s
	end
end

--[[
Finds whether a sidebar has a subgroup sidebar.
]]
local function hasSubgroup(s)
	if mw.ustring.find(s, cfg.i18n.pattern.subgroup) then
		return true
	else
		return false
	end
end

--[[
Main sidebar function. Takes the frame, args, and an optional collapsibleClass.
The collapsibleClass is and should be used only for sidebars with collapsible
lists, as in p.collapsible.
]]
function p.sidebar(frame, args, collapsibleClass)
	if not args then
		args = getArgs(frame)
	end
	local root = mw.html.create()
	local child = args.child and mw.text.trim(args.child) == cfg.i18n.child_yes

	root = root:tag('table')
	if not child then
		root 
			:addClass(cfg.i18n.class.sidebar)
			-- force collapsibleclass to be sidebar-collapse otherwise output nothing
			:addClass(collapsibleClass == cfg.i18n.class.collapse and cfg.i18n.class.collapse or nil)
			:addClass('nomobile')
			:addClass(args.float == cfg.i18n.float_none and cfg.i18n.class.float_none or nil)
			:addClass(args.float == cfg.i18n.float_left and cfg.i18n.class.float_left or nil)
			:addClass(args.wraplinks ~= cfg.i18n.wrap_true and cfg.i18n.class.wraplinks or nil)
			:addClass(args.bodyclass or args.class)
			:css('width', args.width or nil)
			:cssText(args.bodystyle or args.style)

		if args.outertitle then
			root
				:tag('caption')
					:addClass(cfg.i18n.class.outer_title)
					:addClass(args.outertitleclass)
					:cssText(args.outertitlestyle)
					:wikitext(args.outertitle)
		end

		if args.topimage then
			local imageCell = root:tag('tr'):tag('td')

			imageCell
				:addClass(cfg.i18n.class.top_image)
				:addClass(args.topimageclass)
				:cssText(args.topimagestyle)
				:wikitext(args.topimage)

			if args.topcaption then
				imageCell
					:tag('div')
						:addClass(cfg.i18n.class.top_caption)
						:cssText(args.topcaptionstyle)
						:wikitext(args.topcaption)
			end
		end

		if args.pretitle then
			root
				:tag('tr')
					:tag('td')
						:addClass(args.topimage and cfg.i18n.class.pretitle_with_top_image
							or cfg.i18n.class.pretitle)
						:addClass(args.pretitleclass)
						:cssText(args.basestyle)
						:cssText(args.pretitlestyle)
						:wikitext(args.pretitle)
		end
	else
		root
			:addClass(cfg.i18n.class.subgroup)
			:addClass(args.bodyclass or args.class)
			:cssText(args.bodystyle or args.style)
	end

	if args.title then
		if child then
			root
				:wikitext(args.title)
		else
			root
				:tag('tr')
					:tag('th')
						:addClass(args.pretitle and cfg.i18n.class.title_with_pretitle
							or cfg.i18n.class.title)
						:addClass(args.titleclass)
						:cssText(args.basestyle)
						:cssText(args.titlestyle)
						:wikitext(args.title)
		end
	end

	if args.image then
		local imageCell = root:tag('tr'):tag('td')

		imageCell
			:addClass(cfg.i18n.class.image)
			:addClass(args.imageclass)
			:cssText(args.imagestyle)
			:wikitext(args.image)

		if args.caption then
			imageCell
				:tag('div')
					:addClass(cfg.i18n.class.caption)
					:cssText(args.captionstyle)
					:wikitext(args.caption)
		end
	end

	if args.above then
		root
			:tag('tr')
				:tag('td')
					:addClass(cfg.i18n.class.above)
					:addClass(args.aboveclass)
					:cssText(args.abovestyle)
					:newline() -- newline required for bullet-points to work
					:wikitext(args.above)
	end

	local rowNums = {}
	for k, v in pairs(args) do
		k = '' .. k
		local num = k:match('^heading(%d+)$') or k:match('^content(%d+)$')
		if num then table.insert(rowNums, tonumber(num)) end
	end
	table.sort(rowNums)
	-- remove duplicates from the list (e.g. 3 will be duplicated if both heading3
	-- and content3 are specified)
	for i = #rowNums, 1, -1 do
		if rowNums[i] == rowNums[i - 1] then
			table.remove(rowNums, i)
		end
	end

	for i, num in ipairs(rowNums) do
		local heading = args['heading' .. num]
		if heading then
			root
				:tag('tr')
					:tag('th')
						:addClass(cfg.i18n.class.heading)
						:addClass(args.headingclass)
						:addClass(args['heading' .. num .. 'class'])
						:cssText(args.basestyle)
						:cssText(args.headingstyle)
						:cssText(args['heading' .. num .. 'style'])
						:newline()
						:wikitext(heading)
		end

		local content = args['content' .. num]
		if content then
			root
				:tag('tr')
					:tag('td')
						:addClass(hasSubgroup(content) and cfg.i18n.class.content_with_subgroup
							or cfg.i18n.class.content)
						:addClass(args.contentclass)
						:addClass(args['content' .. num .. 'class'])
						:cssText(args.contentstyle)
						:cssText(args['content' .. num .. 'style'])
						:newline()
						:wikitext(content)
						:done()
					 -- Without a linebreak after the &lt;/td&gt;, a nested list like
					 -- &quot;* {{hlist| ...}}&quot; doesn't parse correctly.
					:newline()
		end
	end

	if args.below then
		root
			:tag('tr')
				:tag('td')
					:addClass(cfg.i18n.class.below)
					:addClass(args.belowclass)
					:cssText(args.belowstyle)
					:newline()
					:wikitext(args.below)
	end

	if not child then
		if args.navbar ~= cfg.i18n.navbar_none and args.navbar ~= cfg.i18n.navbar_off and
			(args.name or frame:getParent():getTitle():gsub(cfg.i18n.pattern.sandbox, '') ~=
			cfg.i18n.title_not_to_add_navbar) then
			root
				:tag('tr')
					:tag('td')
						:addClass(cfg.i18n.class.navbar)
						:cssText(args.navbarstyle)
						:wikitext(require('Module:Navbar')._navbar{
							args.name,
							mini = 1,
							fontstyle = args.navbarfontstyle
						})
		end
	end
	
	local base_templatestyles = frame:extensionTag{
		name = 'templatestyles', args = { src = cfg.i18n.templatestyles }
	}
	
	local templatestyles = ''
	if args['templatestyles'] and args['templatestyles'] ~= '' then
		templatestyles = frame:extensionTag{
			name = 'templatestyles', args = { src = args['templatestyles'] }
		}
	end
	
	local child_templatestyles = ''
	if args['child templatestyles'] and args['child templatestyles'] ~= '' then
		child_templatestyles = frame:extensionTag{
			name = 'templatestyles', args = { src = args['child templatestyles'] }
		}
	end
	
	local grandchild_templatestyles = ''
	if args['grandchild templatestyles'] and args['grandchild templatestyles'] ~= '' then
		grandchild_templatestyles = frame:extensionTag{
			name = 'templatestyles', args = { src = args['grandchild templatestyles'] }
		}
	end

	return table.concat({
		base_templatestyles,
		templatestyles,
		child_templatestyles,
		grandchild_templatestyles,
		tostring(root),
		(child and cfg.i18n.category.child or ''),
		categorizeTemplatesWithInlineStyles(args)
	})
end

local function list_title(args, is_centered_list_titles, num)
	
	local title_text = trimAndAddAutomaticNewline(args['list' .. num .. 'title']
		or cfg.i18n.default_list_title)

	local title
	if is_centered_list_titles then
		-- collapsible can be finicky, so provide some CSS/HTML to support
		title = mw.html.create('div')
			:addClass(cfg.i18n.class.list_title_centered)
			:wikitext(title_text)
	else
		title = mw.html.create()
			:wikitext(title_text)
	end
		
	local title_container = mw.html.create('div')
		:addClass(cfg.i18n.class.list_title)
		-- don't /need/ a listnumtitleclass because you can do
		-- .templateclass .listnumclass .sidebar-list-title
		:addClass(args.listtitleclass)
		:cssText(args.basestyle)
		:cssText(args.listtitlestyle)
		:cssText(args['list' .. num .. 'titlestyle'])
		:node(title)
		:done()
	
	return title_container
end

--[[
Main entry point for sidebar with collapsible lists.
Does the work of creating the collapsible lists themselves and including them
into the args.
]]
function p.collapsible(frame)
	local args = getArgs(frame)
	if not args.name and
		frame:getParent():getTitle():gsub(cfg.i18n.pattern.collapse_sandbox, '') ==
		cfg.i18n.collapse_title_not_to_add_navbar then
		args.navbar = cfg.i18n.navbar_none
	end

	local contentArgs = {}
	
	local is_centered_list_titles
	if args['centered list titles'] and args['centered list titles'] ~= '' then
		is_centered_list_titles = true
	else
		is_centered_list_titles = false
	end

	for k, v in pairs(args) do
		local num = string.match(k, '^list(%d+)$')
		if num then
			local expand = args.expanded and
				(args.expanded == 'all' or args.expanded == args['list' .. num .. 'name'])
			local row = mw.html.create('div')
			row
				:addClass(cfg.i18n.class.list)
				:addClass('mw-collapsible')
				:addClass((not expand) and 'mw-collapsed' or nil)
				:addClass(args['list' .. num .. 'class'])
				:cssText(args.listframestyle)
				:cssText(args['list' .. num .. 'framestyle'])
				:node(list_title(args, is_centered_list_titles, num))
				:tag('div')
					:addClass(cfg.i18n.class.list_content)
					:addClass('mw-collapsible-content')
					-- don't /need/ a listnumstyleclass because you can do
					-- .templatename .listnumclass .sidebar-list
					:addClass(args.listclass)
					:cssText(args.liststyle)
					:cssText(args['list' .. num .. 'style'])
					:wikitext(trimAndAddAutomaticNewline(args['list' .. num]))

			contentArgs['content' .. num] = tostring(row)
		end
	end

	for k, v in pairs(contentArgs) do
		args[k] = v
	end

	return p.sidebar(frame, args, cfg.i18n.class.collapse)
end

return p</text>
      <sha1>s95hv64dqdc507zxm7y8fxb7a9cggcp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Sidebar/configuration</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4281</id>
    <revision>
      <id>11393</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:37:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: return { 	i18n = { 		child_yes = 'yes', 		float_none = 'none', 		float_left = 'left', 		wrap_true = 'true', 		navbar_none = 'none', 		navbar_off = 'off', 		default_list_title = 'List', 		title_not_to_add_navbar = 'Template:Sidebar', 		collapse_title_not_to_add_navbar = 'Template:Sidebar with collapsible lists', 		templatestyles = 'Module:Sidebar/styles.css', 		category = { 			child = '[[Category:Pages using sidebar with the child parameter]]', 			co...</comment>
      <origin>11393</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="1698" sha1="0rujaua8lftdvsbwq4988fo6iw6xlak" xml:space="preserve">return {
	i18n = {
		child_yes = 'yes',
		float_none = 'none',
		float_left = 'left',
		wrap_true = 'true',
		navbar_none = 'none',
		navbar_off = 'off',
		default_list_title = 'List',
		title_not_to_add_navbar = 'Template:Sidebar',
		collapse_title_not_to_add_navbar = 'Template:Sidebar with collapsible lists',
		templatestyles = 'Module:Sidebar/styles.css',
		category = {
			child = '[[Category:Pages using sidebar with the child parameter]]',
			conversion = '[[Category:Sidebars with styles needing conversion]]'
		},
		pattern = {
			collapse_sandbox = '/sandbox$',
			sandbox = '/sandbox$',
			subgroup = 'sidebar%-subgroup',
			style_conversion = 'style$',
			uncategorized_conversion_titles = {
				'/[Ss]andbox',
				'/[Tt]estcases',
				'/[Dd]oc$'
			}
		},
		class = {
			sidebar = 'sidebar',
			subgroup = 'sidebar-subgroup',
			collapse = 'sidebar-collapse',
			float_none = 'sidebar-none',
			float_left = 'sidebar-left',
			wraplinks = 'nowraplinks',
			outer_title = 'sidebar-outer-title',
			top_image = 'sidebar-top-image',
			top_caption = 'sidebar-top-caption',
			pretitle = 'sidebar-pretitle',
			pretitle_with_top_image = 'sidebar-pretitle-with-top-image',
			title = 'sidebar-title',
			title_with_pretitle = 'sidebar-title-with-pretitle',
			image = 'sidebar-image',
			caption = 'sidebar-caption',
			above = 'sidebar-above',
			heading = 'sidebar-heading',
			content = 'sidebar-content',
			content_with_subgroup = 'sidebar-content-with-subgroup',
			below = 'sidebar-below',
			navbar = 'sidebar-navbar',
			list = 'sidebar-list',
			list_title = 'sidebar-list-title',
			list_title_centered = 'sidebar-list-title-c',
			list_content = 'sidebar-list-content'
		}
	}
}</text>
      <sha1>0rujaua8lftdvsbwq4988fo6iw6xlak</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Arguments</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4282</id>
    <revision>
      <id>11394</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:38:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: -- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from -- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be -- called from #invoke directly.  local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType  local arguments = {}  -- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the -- options every time we call it.  local function tidyValDefault(key, val) 	if...</comment>
      <origin>11394</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="10054" sha1="5qx9tzlul9ser30uxj9nbasjt92cevn" xml:space="preserve">-- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from
-- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be
-- called from #invoke directly.

local libraryUtil = require('libraryUtil')
local checkType = libraryUtil.checkType

local arguments = {}

-- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the
-- options every time we call it.

local function tidyValDefault(key, val)
	if type(val) == 'string' then
		val = val:match('^%s*(.-)%s*$')
		if val == '' then
			return nil
		else
			return val
		end
	else
		return val
	end
end

local function tidyValTrimOnly(key, val)
	if type(val) == 'string' then
		return val:match('^%s*(.-)%s*$')
	else
		return val
	end
end

local function tidyValRemoveBlanksOnly(key, val)
	if type(val) == 'string' then
		if val:find('%S') then
			return val
		else
			return nil
		end
	else
		return val
	end
end

local function tidyValNoChange(key, val)
	return val
end

local function matchesTitle(given, title)
	local tp = type( given )
	return (tp == 'string' or tp == 'number') and mw.title.new( given ).prefixedText == title
end

local translate_mt = { __index = function(t, k) return k end }

function arguments.getArgs(frame, options)
	checkType('getArgs', 1, frame, 'table', true)
	checkType('getArgs', 2, options, 'table', true)
	frame = frame or {}
	options = options or {}

	--[[
	-- Set up argument translation.
	--]]
	options.translate = options.translate or {}
	if getmetatable(options.translate) == nil then
		setmetatable(options.translate, translate_mt)
	end
	if options.backtranslate == nil then
		options.backtranslate = {}
		for k,v in pairs(options.translate) do
			options.backtranslate[v] = k
		end
	end
	if options.backtranslate and getmetatable(options.backtranslate) == nil then
		setmetatable(options.backtranslate, {
			__index = function(t, k)
				if options.translate[k] ~= k then
					return nil
				else
					return k
				end
			end
		})
	end

	--[[
	-- Get the argument tables. If we were passed a valid frame object, get the
	-- frame arguments (fargs) and the parent frame arguments (pargs), depending
	-- on the options set and on the parent frame's availability. If we weren't
	-- passed a valid frame object, we are being called from another Lua module
	-- or from the debug console, so assume that we were passed a table of args
	-- directly, and assign it to a new variable (luaArgs).
	--]]
	local fargs, pargs, luaArgs
	if type(frame.args) == 'table' and type(frame.getParent) == 'function' then
		if options.wrappers then
			--[[
			-- The wrappers option makes Module:Arguments look up arguments in
			-- either the frame argument table or the parent argument table, but
			-- not both. This means that users can use either the #invoke syntax
			-- or a wrapper template without the loss of performance associated
			-- with looking arguments up in both the frame and the parent frame.
			-- Module:Arguments will look up arguments in the parent frame
			-- if it finds the parent frame's title in options.wrapper;
			-- otherwise it will look up arguments in the frame object passed
			-- to getArgs.
			--]]
			local parent = frame:getParent()
			if not parent then
				fargs = frame.args
			else
				local title = parent:getTitle():gsub('/sandbox$', '')
				local found = false
				if matchesTitle(options.wrappers, title) then
					found = true
				elseif type(options.wrappers) == 'table' then
					for _,v in pairs(options.wrappers) do
						if matchesTitle(v, title) then
							found = true
							break
						end
					end
				end

				-- We test for false specifically here so that nil (the default) acts like true.
				if found or options.frameOnly == false then
					pargs = parent.args
				end
				if not found or options.parentOnly == false then
					fargs = frame.args
				end
			end
		else
			-- options.wrapper isn't set, so check the other options.
			if not options.parentOnly then
				fargs = frame.args
			end
			if not options.frameOnly then
				local parent = frame:getParent()
				pargs = parent and parent.args or nil
			end
		end
		if options.parentFirst then
			fargs, pargs = pargs, fargs
		end
	else
		luaArgs = frame
	end

	-- Set the order of precedence of the argument tables. If the variables are
	-- nil, nothing will be added to the table, which is how we avoid clashes
	-- between the frame/parent args and the Lua args.
	local argTables = {fargs}
	argTables[#argTables + 1] = pargs
	argTables[#argTables + 1] = luaArgs

	--[[
	-- Generate the tidyVal function. If it has been specified by the user, we
	-- use that; if not, we choose one of four functions depending on the
	-- options chosen. This is so that we don't have to call the options table
	-- every time the function is called.
	--]]
	local tidyVal = options.valueFunc
	if tidyVal then
		if type(tidyVal) ~= 'function' then
			error(
				&quot;bad value assigned to option 'valueFunc'&quot;
					.. '(function expected, got '
					.. type(tidyVal)
					.. ')',
				2
			)
		end
	elseif options.trim ~= false then
		if options.removeBlanks ~= false then
			tidyVal = tidyValDefault
		else
			tidyVal = tidyValTrimOnly
		end
	else
		if options.removeBlanks ~= false then
			tidyVal = tidyValRemoveBlanksOnly
		else
			tidyVal = tidyValNoChange
		end
	end

	--[[
	-- Set up the args, metaArgs and nilArgs tables. args will be the one
	-- accessed from functions, and metaArgs will hold the actual arguments. Nil
	-- arguments are memoized in nilArgs, and the metatable connects all of them
	-- together.
	--]]
	local args, metaArgs, nilArgs, metatable = {}, {}, {}, {}
	setmetatable(args, metatable)

	local function mergeArgs(tables)
		--[[
		-- Accepts multiple tables as input and merges their keys and values
		-- into one table. If a value is already present it is not overwritten;
		-- tables listed earlier have precedence. We are also memoizing nil
		-- values, which can be overwritten if they are 's' (soft).
		--]]
		for _, t in ipairs(tables) do
			for key, val in pairs(t) do
				if metaArgs[key] == nil and nilArgs[key] ~= 'h' then
					local tidiedVal = tidyVal(key, val)
					if tidiedVal == nil then
						nilArgs[key] = 's'
					else
						metaArgs[key] = tidiedVal
					end
				end
			end
		end
	end

	--[[
	-- Define metatable behaviour. Arguments are memoized in the metaArgs table,
	-- and are only fetched from the argument tables once. Fetching arguments
	-- from the argument tables is the most resource-intensive step in this
	-- module, so we try and avoid it where possible. For this reason, nil
	-- arguments are also memoized, in the nilArgs table. Also, we keep a record
	-- in the metatable of when pairs and ipairs have been called, so we do not
	-- run pairs and ipairs on the argument tables more than once. We also do
	-- not run ipairs on fargs and pargs if pairs has already been run, as all
	-- the arguments will already have been copied over.
	--]]

	metatable.__index = function (t, key)
		--[[
		-- Fetches an argument when the args table is indexed. First we check
		-- to see if the value is memoized, and if not we try and fetch it from
		-- the argument tables. When we check memoization, we need to check
		-- metaArgs before nilArgs, as both can be non-nil at the same time.
		-- If the argument is not present in metaArgs, we also check whether
		-- pairs has been run yet. If pairs has already been run, we return nil.
		-- This is because all the arguments will have already been copied into
		-- metaArgs by the mergeArgs function, meaning that any other arguments
		-- must be nil.
		--]]
		if type(key) == 'string' then
			key = options.translate[key]
		end
		local val = metaArgs[key]
		if val ~= nil then
			return val
		elseif metatable.donePairs or nilArgs[key] then
			return nil
		end
		for _, argTable in ipairs(argTables) do
			local argTableVal = tidyVal(key, argTable[key])
			if argTableVal ~= nil then
				metaArgs[key] = argTableVal
				return argTableVal
			end
		end
		nilArgs[key] = 'h'
		return nil
	end

	metatable.__newindex = function (t, key, val)
		-- This function is called when a module tries to add a new value to the
		-- args table, or tries to change an existing value.
		if type(key) == 'string' then
			key = options.translate[key]
		end
		if options.readOnly then
			error(
				'could not write to argument table key &quot;'
					.. tostring(key)
					.. '&quot;; the table is read-only',
				2
			)
		elseif options.noOverwrite and args[key] ~= nil then
			error(
				'could not write to argument table key &quot;'
					.. tostring(key)
					.. '&quot;; overwriting existing arguments is not permitted',
				2
			)
		elseif val == nil then
			--[[
			-- If the argument is to be overwritten with nil, we need to erase
			-- the value in metaArgs, so that __index, __pairs and __ipairs do
			-- not use a previous existing value, if present; and we also need
			-- to memoize the nil in nilArgs, so that the value isn't looked
			-- up in the argument tables if it is accessed again.
			--]]
			metaArgs[key] = nil
			nilArgs[key] = 'h'
		else
			metaArgs[key] = val
		end
	end

	local function translatenext(invariant)
		local k, v = next(invariant.t, invariant.k)
		invariant.k = k
		if k == nil then
			return nil
		elseif type(k) ~= 'string' or not options.backtranslate then
			return k, v
		else
			local backtranslate = options.backtranslate[k]
			if backtranslate == nil then
				-- Skip this one. This is a tail call, so this won't cause stack overflow
				return translatenext(invariant)
			else
				return backtranslate, v
			end
		end
	end

	metatable.__pairs = function ()
		-- Called when pairs is run on the args table.
		if not metatable.donePairs then
			mergeArgs(argTables)
			metatable.donePairs = true
		end
		return translatenext, { t = metaArgs }
	end

	local function inext(t, i)
		-- This uses our __index metamethod
		local v = t[i + 1]
		if v ~= nil then
			return i + 1, v
		end
	end

	metatable.__ipairs = function (t)
		-- Called when ipairs is run on the args table.
		return inext, t, 0
	end

	return args
end

return arguments</text>
      <sha1>5qx9tzlul9ser30uxj9nbasjt92cevn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Navbar</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4283</id>
    <revision>
      <id>11395</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: local p = {} local cfg = mw.loadData('Module:Navbar/configuration')  local function get_title_arg(is_collapsible, template) 	local title_arg = 1 	if is_collapsible then title_arg = 2 end 	if template then title_arg = 'template' end 	return title_arg end  local function choose_links(template, args) 	-- The show table indicates the default displayed items. 	-- view, talk, edit, hist, move, watch 	-- TODO: Move to configuration. 	local show = {true, tr...</comment>
      <origin>11395</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="5152" sha1="pktzhjadawuzj4l3ly2m0dn971ajo3o" xml:space="preserve">local p = {}
local cfg = mw.loadData('Module:Navbar/configuration')

local function get_title_arg(is_collapsible, template)
	local title_arg = 1
	if is_collapsible then title_arg = 2 end
	if template then title_arg = 'template' end
	return title_arg
end

local function choose_links(template, args)
	-- The show table indicates the default displayed items.
	-- view, talk, edit, hist, move, watch
	-- TODO: Move to configuration.
	local show = {true, true, true, false, false, false}
	if template then
		show[2] = false
		show[3] = false
		local index = {t = 2, d = 2, e = 3, h = 4, m = 5, w = 6,
			talk = 2, edit = 3, hist = 4, move = 5, watch = 6}
		-- TODO: Consider removing TableTools dependency.
		for _, v in ipairs(require ('Module:TableTools').compressSparseArray(args)) do
			local num = index[v]
			if num then show[num] = true end
		end
	end

	local remove_edit_link = args.noedit
	if remove_edit_link then show[3] = false end
	
	return show
	
end

local function add_link(link_description, ul, is_mini, font_style)
	local l
	if link_description.url then
		l = {'[', '', ']'}
	else
		l = {'[[', '|', ']]'}
	end
	ul:tag('li')
		:addClass('nv-' .. link_description.full)
		:wikitext(l[1] .. link_description.link .. l[2])
		:tag(is_mini and 'abbr' or 'span')
			:attr('title', link_description.html_title)
			:cssText(font_style)
			:wikitext(is_mini and link_description.mini or link_description.full)
			:done()
		:wikitext(l[3])
		:done()
end

local function make_list(title_text, has_brackets, displayed_links, is_mini, font_style)
	
	local title = mw.title.new(mw.text.trim(title_text), cfg.title_namespace)
	if not title then
		error(cfg.invalid_title .. title_text)
	end
	local talkpage = title.talkPageTitle and title.talkPageTitle.fullText or ''
	
	-- TODO: Get link_descriptions and show into the configuration module.
	-- link_descriptions should be easier...
	local link_descriptions = {
		{ ['mini'] = 'v', ['full'] = 'view', ['html_title'] = 'View this template',
			['link'] = title.fullText, ['url'] = false },
		{ ['mini'] = 't', ['full'] = 'talk', ['html_title'] = 'Discuss this template',
			['link'] = talkpage, ['url'] = false },
		{ ['mini'] = 'e', ['full'] = 'edit', ['html_title'] = 'Edit this template',
			['link'] = title:fullUrl('action=edit'), ['url'] = true },
		{ ['mini'] = 'h', ['full'] = 'hist', ['html_title'] = 'History of this template',
			['link'] = title:fullUrl('action=history'), ['url'] = true },
		{ ['mini'] = 'm', ['full'] = 'move', ['html_title'] = 'Move this template',
			['link'] = mw.title.new('Special:Movepage'):fullUrl('target='..title.fullText), ['url'] = true },
		{ ['mini'] = 'w', ['full'] = 'watch', ['html_title'] = 'Watch this template', 
			['link'] = title:fullUrl('action=watch'), ['url'] = true }
	}

	local ul = mw.html.create('ul')
	if has_brackets then
		ul:addClass(cfg.classes.brackets)
			:cssText(font_style)
	end
	
	for i, _ in ipairs(displayed_links) do
		if displayed_links[i] then add_link(link_descriptions[i], ul, is_mini, font_style) end
	end
	return ul:done()
	
end

function p._navbar(args)
	
	-- TODO: We probably don't need both fontstyle and fontcolor...
	local font_style = args.fontstyle
	local font_color = args.fontcolor
	local is_collapsible = args.collapsible
	local is_mini = args.mini
	local is_plain = args.plain
	
	local collapsible_class = nil
	if is_collapsible then
		collapsible_class = cfg.classes.collapsible
		if not is_plain then is_mini = 1 end
		if font_color then
			font_style = (font_style or '') .. '; color: ' .. font_color .. ';'
		end
	end
	font_style = (font_style or '') .. ';text-decoration:inherit;'
	
	local navbar_style = args.style
	local div = mw.html.create():tag('div')
	div
		:addClass(cfg.classes.navbar)
		:addClass(cfg.classes.plainlinks)
		:addClass(cfg.classes.horizontal_list)
		:addClass(collapsible_class) -- we made the determination earlier
		:cssText(navbar_style)

	if is_mini then div:addClass(cfg.classes.mini) end

	local box_text = (args.text or cfg.box_text) .. ' '
	 -- the concatenated space guarantees the box text is separated
	if not (is_mini or is_plain) then
		div
			:tag('span')
				:addClass(cfg.classes.box_text)
				:cssText(font_style)
				:wikitext(box_text)
	end
	
	local template = args.template
	local displayed_links = choose_links(template, args)
	local has_brackets = args.brackets
	local title_arg = get_title_arg(is_collapsible, template)
	local title_text = args[title_arg] or (':' .. mw.getCurrentFrame():getParent():getTitle())
	local list = make_list(title_text, has_brackets, displayed_links, is_mini, font_style)
	div:node(list)

	if is_collapsible then
		local title_text_class
		if is_mini then
			title_text_class = cfg.classes.collapsible_title_mini
		else
			title_text_class = cfg.classes.collapsible_title_full
		end
		div:done()
			:tag('div')
			:addClass(title_text_class)
			:cssText(font_style)
			:wikitext(args[1])
	end
	
	return mw.getCurrentFrame():extensionTag{
		name = 'templatestyles', args = { src = cfg.templatestyles }
	} .. tostring(div:done())
end

function p.navbar(frame)
	return p._navbar(require('Module:Arguments').getArgs(frame))
end

return p</text>
      <sha1>pktzhjadawuzj4l3ly2m0dn971ajo3o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Navbar/configuration</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4284</id>
    <revision>
      <id>11396</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:40:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: local configuration = { 	['templatestyles'] = 'Module:Navbar/styles.css', 	['box_text'] = 'This box: ',			-- default text box when not plain or mini 	['title_namespace'] = 'Template',		-- namespace to default to for title 	['invalid_title'] = 'Invalid title ', 	['classes'] = { -- set a line to nil if you don't want it 		['navbar'] = 'navbar', 		['plainlinks'] = 'plainlinks', -- plainlinks 		['horizontal_list'] = 'hlist', -- horizontal list class 		[...</comment>
      <origin>11396</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="904" sha1="euidki6p5y779y3t22gmvkjf2jgpam7" xml:space="preserve">local configuration = {
	['templatestyles'] = 'Module:Navbar/styles.css',
	['box_text'] = 'This box: ',			-- default text box when not plain or mini
	['title_namespace'] = 'Template',		-- namespace to default to for title
	['invalid_title'] = 'Invalid title ',
	['classes'] = { -- set a line to nil if you don't want it
		['navbar'] = 'navbar',
		['plainlinks'] = 'plainlinks', -- plainlinks
		['horizontal_list'] = 'hlist', -- horizontal list class
		['mini'] = 'navbar-mini', -- class indicating small links in the navbar
		['this_box'] = 'navbar-boxtext',
		['brackets'] = 'navbar-brackets',
		-- 'collapsible' is the key for a class to indicate the navbar is
		-- setting up the collapsible element in addition to the normal
		-- navbar.
		['collapsible'] = 'navbar-collapse',
		['collapsible_title_mini'] = 'navbar-ct-mini',
		['collapsible_title_full'] = 'navbar-ct-full'
	}
}

return configuration</text>
      <sha1>euidki6p5y779y3t22gmvkjf2jgpam7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Sidebar/styles.css</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4285</id>
    <revision>
      <id>11397</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:41:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: /* {{pp-template}} */ /* TODO: Invert width design to be &quot;mobile first&quot; */ .sidebar { 	/* TODO: Ask if we should have max-width 22em instead */ 	width: 22em; 	/* @noflip */ 	float: right; 	/* @noflip */ 	clear: right; 	/* @noflip */ 	margin: 0.5em 0 1em 1em; 	background: #f8f9fa; 	border: 1px solid #aaa; 	padding: 0.2em; 	text-align: center; 	line-height: 1.4em; 	font-size: 88%; 	border-collapse: collapse; 	/* Timeless has display: none on .nomobile...</comment>
      <origin>11397</origin>
      <model>sanitized-css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="3703" sha1="en9f828813j59rhubpbkm63sj6kasx7" xml:space="preserve">/* {{pp-template}} */
/* TODO: Invert width design to be &quot;mobile first&quot; */
.sidebar {
	/* TODO: Ask if we should have max-width 22em instead */
	width: 22em;
	/* @noflip */
	float: right;
	/* @noflip */
	clear: right;
	/* @noflip */
	margin: 0.5em 0 1em 1em;
	background: #f8f9fa;
	border: 1px solid #aaa;
	padding: 0.2em;
	text-align: center;
	line-height: 1.4em;
	font-size: 88%;
	border-collapse: collapse;
	/* Timeless has display: none on .nomobile at mobile resolutions, so we
	 * unhide it with display: table and let precedence and proximity win.
	 */
	display: table; 
}

/* Unfortunately, so does Minerva desktop, except Minerva drops an
 * !important on the declaration. So we have to be mean for Minerva users.
 * Mobile removes the element entirely with `wgMFRemovableClasses` in 
 * https://github.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/blob/master/
 wmf-config/InitialiseSettings.php#L16992
 * which is why displaying it categorically with display: table works.
 * We don't really want to expose the generic user in the wild on mobile to have
 * to deal with sidebars. (Maybe the ones with collapsible lists, so that
 * might be an improvement. That is blocked on [[:phab:T111565]].)
 */
body.skin-minerva .sidebar {
	display: table !important;
	/* also, minerva is way too aggressive about other stylings on tables.
	 * TODO remove when this template gets moved to a div. plans on talk page.
	 * We always float right on Minerva because that's a lot of extra CSS
	 * otherwise. */
    float: right !important;
    margin: 0.5em 0 1em 1em !important;
}

.sidebar-subgroup {
	width: 100%;
	margin: 0;
	border-spacing: 0;
}

.sidebar-left {
	/* @noflip */
	float: left;
	/* @noflip */
	clear: left;
	/* @noflip */
	margin: 0.5em 1em 1em 0;
}

.sidebar-none {
	float: none;
	clear: both;
	/* @noflip */
	margin: 0.5em 1em 1em 0;
}

.sidebar-outer-title {
	padding: 0 0.4em 0.2em;
	font-size: 125%;
	line-height: 1.2em;
	font-weight: bold;
}

.sidebar-top-image {
	padding: 0.4em;
}

.sidebar-top-caption,
.sidebar-pretitle-with-top-image,
.sidebar-caption {
	padding: 0.2em 0.4em 0;
	line-height: 1.2em;
}

.sidebar-pretitle {
	padding: 0.4em 0.4em 0;
	line-height: 1.2em;
}

.sidebar-title,
.sidebar-title-with-pretitle {
	padding: 0.2em 0.8em;
	font-size: 145%;
	line-height: 1.2em;
}

.sidebar-title-with-pretitle {
	padding: 0.1em 0.4em;
}

.sidebar-image {
	padding: 0.2em 0.4em 0.4em;
}

.sidebar-heading {
	padding: 0.1em 0.4em;
}

.sidebar-content {
	padding: 0 0.5em 0.4em;
}

.sidebar-content-with-subgroup {
	padding: 0.1em 0.4em 0.2em;
}

.sidebar-above,
.sidebar-below {
	padding: 0.3em 0.8em;
	font-weight: bold;
}

.sidebar-collapse .sidebar-above,
.sidebar-collapse .sidebar-below {
	border-top: 1px solid #aaa;
	border-bottom: 1px solid #aaa;
}

.sidebar-navbar {
	text-align: right;
	font-size: 115%;
	padding: 0 0.4em 0.4em;
}

.sidebar-list-title {
	padding: 0 0.4em;
	text-align: left;
	font-weight: bold;
	line-height: 1.6em;
	font-size: 105%;
}

/* centered text with mw-collapsible headers is finicky */
.sidebar-list-title-c {
	padding: 0 0.4em;
	text-align: center;
	margin: 0 3.3em;
}

@media (max-width: 720px) {
	/* users have wide latitude to set arbitrary width and margin :(
	   &quot;Super-specific&quot; selector to prevent overriding this appearance by
	   lower level sidebars too */
	body.mediawiki .sidebar {
		width: 100% !important;
		clear: both;
		float: none !important; /* Remove when we div based; Minerva is dumb */
		margin-left: 0 !important;
		margin-right: 0 !important;
	}
	/* TODO: We might consider making all links wrap at small resolutions and then
	 * only introduce nowrap at higher resolutions. Do when we invert the media
	 * query.
	 */
}</text>
      <sha1>en9f828813j59rhubpbkm63sj6kasx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Navbar/styles.css</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4286</id>
    <revision>
      <id>11398</id>
      <timestamp>2023-01-26T23:44:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: /* {{pp|small=yes}} */ .navbar { 	display: inline; 	font-size: 88%; 	font-weight: normal; }  .navbar-collapse { 	float: left; 	text-align: left; }  .navbar-boxtext { 	word-spacing: 0; }  .navbar ul { 	display: inline-block; 	white-space: nowrap; 	line-height: inherit; }  .navbar-brackets::before { 	margin-right: -0.125em; 	content: '[ '; }  .navbar-brackets::after { 	margin-left: -0.125em; 	content: ' ]'; }  .navbar li { 	word-spacing: -0.125em; }...</comment>
      <origin>11398</origin>
      <model>sanitized-css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="742" sha1="id9uhrgq1wqygbzuyhnoc90pmdlwwhd" xml:space="preserve">/* {{pp|small=yes}} */
.navbar {
	display: inline;
	font-size: 88%;
	font-weight: normal;
}

.navbar-collapse {
	float: left;
	text-align: left;
}

.navbar-boxtext {
	word-spacing: 0;
}

.navbar ul {
	display: inline-block;
	white-space: nowrap;
	line-height: inherit;
}

.navbar-brackets::before {
	margin-right: -0.125em;
	content: '[ ';
}

.navbar-brackets::after {
	margin-left: -0.125em;
	content: ' ]';
}

.navbar li {
	word-spacing: -0.125em;
}

.navbar a &gt; span,
.navbar a &gt; abbr {
	text-decoration: inherit;
}

.navbar-mini abbr {
	font-variant: small-caps;
	border-bottom: none;
	text-decoration: none;
	cursor: inherit;
}

.navbar-ct-full {
	font-size: 114%;
	margin: 0 7em;
}

.navbar-ct-mini {
	font-size: 114%;
	margin: 0 4em;
}</text>
      <sha1>id9uhrgq1wqygbzuyhnoc90pmdlwwhd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Infobox/row</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4287</id>
    <revision>
      <id>11401</id>
      <timestamp>2023-01-27T00:04:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#if:{{{header|}}}  |&lt;tr&gt;&lt;th colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; {{{headerstyle|}}}&quot;&gt;{{{header|}}}&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;  |{{#if:{{{data|}}}{{#ifeq:{{{name|}}}|{{#titleparts:{{PAGENAME}}|1}}|example}}   |&lt;tr&gt;{{#if:{{{label|}}}    |&lt;th style=&quot;{{{labelstyle|}}}&quot;&gt;{{{label|}}}&lt;/th&gt;     &lt;td class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;{{{datastyle|}}}&quot;&gt;    |&lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{datastyle|}}}&quot;&gt;   }}{{{data|}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;  }} }}&lt;noinclude...</comment>
      <origin>11401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="509" sha1="jhfgf2lnmu9qkv7tvhbqay5yzex0unn" xml:space="preserve">{{#if:{{{header|}}}
 |&lt;tr&gt;&lt;th colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; {{{headerstyle|}}}&quot;&gt;{{{header|}}}&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 |{{#if:{{{data|}}}{{#ifeq:{{{name|}}}|{{#titleparts:{{PAGENAME}}|1}}|example}}
  |&lt;tr&gt;{{#if:{{{label|}}}
   |&lt;th style=&quot;{{{labelstyle|}}}&quot;&gt;{{{label|}}}&lt;/th&gt;
    &lt;td class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;{{{datastyle|}}}&quot;&gt;
   |&lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{class|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{datastyle|}}}&quot;&gt;
  }}{{{data|}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 }}
}}&lt;noinclude&gt;[[Category:Template subpages|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jhfgf2lnmu9qkv7tvhbqay5yzex0unn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Side box</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4288</id>
    <revision>
      <id>11402</id>
      <timestamp>2023-01-27T00:15:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;table class=&quot;metadata plainlinks mbox-small{{#ifeq:{{lc:{{{position|}}}}}|left|-left}}&quot; style=&quot;border:1px solid #aaa; background-color:#f9f9f9; {{{style|}}}&quot;&gt; &lt;tr&gt; {{#switch:{{{image|}}} |&lt;!--BLANK--&gt;|none={{td}} |#default=&lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;{{{image}}}&lt;/td&gt; }} &lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt; {{#if:{{{imageright|}}} | &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt;{{{imageright}}}&lt;/td&gt; }} &lt;/tr&gt; {{#if:{{{below|}}} | &lt;tr&gt;&lt;td colspan...</comment>
      <origin>11402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="674" sha1="nyjbtuj9j58ne6vpqzffly0qwrdofwp" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;metadata plainlinks mbox-small{{#ifeq:{{lc:{{{position|}}}}}|left|-left}}&quot; style=&quot;border:1px solid #aaa; background-color:#f9f9f9; {{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{#switch:{{{image|}}}
|&lt;!--BLANK--&gt;|none={{td}}
|#default=&lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;{{{image}}}&lt;/td&gt;
}}
&lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
| &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt;{{{imageright}}}&lt;/td&gt;
}}
&lt;/tr&gt;
{{#if:{{{below|}}}
| &lt;tr&gt;&lt;td colspan={{#if:{{{imageright|}}}|3|2}} class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{below}}} &lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
}}
&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nyjbtuj9j58ne6vpqzffly0qwrdofwp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски јазик/Section header template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4289</id>
    <revision>
      <id>11410</id>
      <parentid>11403</parentid>
      <timestamp>2023-01-27T00:32:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>11410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="526" sha1="qothh7mv19fmutr6vlw9zd2pyzufelk" xml:space="preserve">&lt;div {{Германски јазик/Box style|type=header}}&gt;
	&lt;div {{Германски јазик/Style|type=header-heading}}&gt;[[Германски јазик/{{{section}}}|{{{ title|{{{section}}} }}}]]&lt;/div&gt;
	&lt;ul {{Германски јазик/Style|type=deemphasized-text|style=list-style: none outside; margin-left: 3px;}}&gt;
		{{{pages}}}
	&lt;/ul&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{ #ifeq: {{{showcontents|}}}| false |  | }}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | Template | [[Category:Exclude in print]] }}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;{{BookCat}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qothh7mv19fmutr6vlw9zd2pyzufelk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски/Box style</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4290</id>
    <revision>
      <id>11408</id>
      <parentid>11405</parentid>
      <timestamp>2023-01-27T00:30:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Целосно избришана страница</comment>
      <origin>11408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски јазик/Box style</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4291</id>
    <revision>
      <id>11412</id>
      <parentid>11411</parentid>
      <timestamp>2023-01-27T00:35:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Откажано уредувањето 11411 на уредникот [[Special:Contribs/Buli|Buli]] ([[User talk:Buli|разговор]])</comment>
      <origin>11412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="812" sha1="7wf80padcc42jhwtjxi2x946r6319hf" xml:space="preserve">style=&quot;{{ #switch: {{{1|{{{type|}}}}}}
        | header
        | sidebar = float: right; background-color: rgb(247, 245, 242); max-width: 400px;
        | table = border-collapse: collapse; min-width: 400px; background-color: White;
        | full-box = margin-left: 0; margin-right: 0; width: auto; text-align: center; background-color: rgb(247, 245, 242);
        | bordered-box = margin-left: auto; margin-right: auto; width: {{{width|90%}}};
        | footer
        | contents
        | centered-box
        | #default = margin-left: auto; margin-right: auto; width: {{{width|90%}}}; text-align: center; background-color: rgb(247, 245, 242);
       }} border: 1px solid rgb(237, 235, 232); box-shadow: 0 0 10px rgb(200, 200, 200); position: relative; z-index: 1; {{{style|}}}&quot;&lt;!--


{{BookCat}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7wf80padcc42jhwtjxi2x946r6319hf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Додатоци/Колку е часот?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4292</id>
    <revision>
      <id>12560</id>
      <parentid>12012</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:50:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Tageszeiten */</comment>
      <origin>12560</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5459" sha1="gngnx19singwdzykw7o9redmroub8l6" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Wie spät ist es?&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

* Wie spät ist es? - Колку е часот? (буквално: ''Колку е доцна?'')
* Es ist ... Uhr. - Часот е ...
* Um wie viel Uhr? - Во колку часот?

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| 
[[Податотека:WLW Done icon.svg|20п]] ''Правете разлика помеѓу именките die Uhr - часовник и die Stunde - час.''
* Wo ist meine Uhr? - Каде ми е часовникот.
* Eine Stunde hat sechzig Minuten. - Еден час има шеесет минути.
''Die Uhr за време го користиме само кога кажуваме што покажува часовникот односно одредена точка во времето, но никогаш за бројот на часови.''
|}

== Час &quot;без минути&quot; ==
{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Clock 02-00.svg|100px|Часот е два.]] || [[Image:Clock 06-00.svg|100px|Часот е шест.]] || [[Image:Clock 11-00.svg|100px|Часот е единаесет.]]
|-
| ''Es ist zwei Uhr.'' || ''Es ist sechs Uhr.''  || ''Es ist elf Uhr.''
|}

== Час и минути ==

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Clock 02-16.svg|100px|Часот е два и шеснаесет минути.]] || [[Image:Clock 05-45.svg|100px|Часот е пет и четириесет и пет.]] || [[Image:Clock 07-34.svg|100px|Часот е седум и триесет и четири минути.]]
|-
| '' Es ist zwei '''Uhr''' sechzehn.'' || '' Es ist fünf '''Uhr''' fünfundvierzig.''  || ''Es ist sieben '''Uhr''' vierunddreißig.''
|}

== Часот со предлогот ''nach'' ==
Кога имаат поминато само неколку минути од часот, можеме да го искористиме предлогот ''nach''. На пр. за 10:05 можеме да кажеме ''Es ist fünf '''nach''' zehn'', што буквално може да се преведе како ''Часот е пет (минути) после десет''.

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Clock 04-12.svg|100px|Часот е четири и дванаесет.]] || [[Image:Clock 07-07.svg|100px|Часот е седум и седум.]] || [[Image:Clock 11-14.svg|100px|Часот е единаесет и четиринаесет.]]
|-
| '' Es ist zwölf '''nach''' vier.'' || '' Es ist sieben '''nach ''' sieben.''  || ''Es ist vierzehn '''nach''' elf.''
|}

== Часот со предлогот ''vor'' ==
Кога од часот преостануваат само неколку минути, можеме да го искористиме предлогот ''vor'', што е слично како и на македонски. На пр. за 02:50 можеме да кажеме  ''Es ist zehn '''vor''' drei'', односно ''Часот е десет до три''.

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Clock 04-55.svg|100px|Часот е пет до пет.]] || [[Image:Clock 08-50.svg|100px|Часот е десет до девет.]] || [[Image:Clock 02-50.svg|100px|Часот е десет до три.]]
|-
| '' Es ist fünf '''vor''' fünf.'' || '' Es ist zehn '''vor''' neun.''  || ''Es ist fünf '''vor''' drei.''
|}

== Половина час ==
Кога има поминато половина час, на германски се изразува поразлично од македонски. На пр. за 08:30 на македонски би кажале ''Часот е осум и пол'', додека на германски ''Es ist '''halb''' neun'' што буквално би се превело ''Часот е пола девет'', слично како на српски.

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Clock 02-30.svg|100px|Часот е два и пол.]] || [[Image:Clock 06-30.svg|100px|Часот е шест и пол.]] || [[Image:Clock 07-30.svg|100px|Часот е седум и пол.]]
|-
| '' Es ist '''halb''' drei.'' || '' Es ist '''halb''' sieben.''  || ''Es ist '''halb''' acht.''
|}

== Четвртина час ==
Кога имаат поминато или пак преостануваат 15 минути од часот се користи дропката ''Viertel'' (четвртина) заедно со предлогот ''nach'', односно ''vor''. На пр. за 6:15 можеме да кажеме ''Es ist '''Viertel nach''' sechs'', што буквално би се превело како ''Часот е четвртина после шест''.

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Clock 04-15.svg|100px|Часот е четири и петнаесет.]] || [[Image:Clock 08-15.svg|100px|Часот е осум и петнаесет.]] || [[Image:Clock 08-45.svg|100px|Часот е осум и четириесет и пет.]]
|-
| '' Es ist '''Viertel nach''' vier.'' || '' Es ist '''Viertel nach''' acht.''  || ''Es ist '''Viertel vor''' neun.''
|}

== Tageszeiten ==

* der Morgen - утро
* der Vormittag - претпладне
* der Mittag - пладне
* der Nachmittag - попладне
* der Abend - вечер

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| 
[[Податотека:WLW Done icon.svg|20п]] ''Правете разлика помеѓу именката der Morgen - утро и прилогот morgen - утре.''
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>gngnx19singwdzykw7o9redmroub8l6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Множина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4293</id>
    <revision>
      <id>12539</id>
      <parentid>12244</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:42:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Исти форми за еднина и множина */</comment>
      <origin>12539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7388" sha1="6ufyqvt0svkj8qx5jaf2g29u27fgcy8" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Номинатив|Der Nominativ]] |&lt;/small&gt; '''Plural der Nomen''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Модални глаголи|Die Modalverben]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Plural der Nomen / Множина на именките&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Постојат повеќе начини за формирање множина во германскиот јазик.

== Множина со -''e'' ==
* Ова е најчест начин на формирање множина во германскиот јазик. Кај најголемиот дел од именките од машки род за множина се додава -'''''е''''':

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Singular        !! Plural
|-
| &lt;abbr title=&quot;куче&quot;&gt;der Hund&lt;/abbr&gt;          || die Hund'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;тепих&quot;&gt;der Teppich&lt;/abbr&gt;      || die Teppich'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;крал&quot;&gt;der König&lt;/abbr&gt;         || die König'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;столица&quot;&gt;der Stuhl&lt;/abbr&gt;      || die Stühl'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;чадор&quot;&gt;der Regenschirm&lt;/abbr&gt;  || die Regenschirm'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;глушец&quot;&gt;die Maus&lt;/abbr&gt;        || die Mäus'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;крава&quot;&gt;die Kuh&lt;/abbr&gt;          || die Küh'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;понуда&quot;&gt;das Angebot&lt;/abbr&gt;     || die Angebot'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;глава&quot;&gt;der Kopf&lt;/abbr&gt;         || die Köpf'''e'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;колбас&quot;&gt;die Wurst&lt;/abbr&gt;       || die Würst'''e'''
|-
| colspan=&quot;2&quot;| &lt;small&gt;* Повеќето именки од машки род, при што повеќето добиваат и умлаут. &lt;br&gt; * Повеќето именки од среден род.
|}

== Множина со -''(e)n'' ==
* Најголемиот дел од именките кои завршуваат со -''е'', за множина се додава -'''''n'''''. Сите именки од женски род кои во еднина завршуваат на -''in'', во множина им се додава -'''''nen'''''.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Singular    !! Plural             !! Singular      !! Plural
|-
| &lt;abbr title=&quot;домат&quot;&gt;die Tomate&lt;/abbr&gt;   || die Tomate'''n'''  || &lt;abbr title=&quot;емоција&quot;&gt;die Emotion&lt;/abbr&gt;     || die Emotion'''en'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;вазна&quot;&gt;die Vase&lt;/abbr&gt;     || die Vase'''n'''    || &lt;abbr title=&quot;детство&quot;&gt;die Kindheit&lt;/abbr&gt;    || die Kindheit'''en'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;мачка&quot;&gt;die Katze&lt;/abbr&gt;    || die Katze'''n'''   || &lt;abbr title=&quot;флека&quot;&gt;der Fleck&lt;/abbr&gt;         || die Fleck'''en'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;око&quot;&gt;das Auge&lt;/abbr&gt;       || die Auge'''n'''    || &lt;abbr title=&quot;пријателка&quot;&gt;die Freundin&lt;/abbr&gt; || die Freundin'''nen'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;момче&quot;&gt;der Junge&lt;/abbr&gt;    || die Junge'''n'''   || &lt;abbr title=&quot;келнерка&quot;&gt;die Kellnerin&lt;/abbr&gt;  || die Kellnerin'''nen'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;мајмун&quot;&gt;der Affe&lt;/abbr&gt;    || die Affe'''n'''    || &lt;abbr title=&quot;вежба&quot;&gt;die Übung&lt;/abbr&gt;         || die Übung'''en'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;блуза&quot;&gt;die Bluse&lt;/abbr&gt;    || die Bluse'''n'''   || &lt;abbr title=&quot;стан&quot;&gt;die Wohnung&lt;/abbr&gt;        || die Wohnung'''en'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;ташна&quot;&gt;die Tasche&lt;/abbr&gt;   || die Tasche'''n'''  || &lt;abbr title=&quot;фабрика&quot;&gt;die Fabrik&lt;/abbr&gt;      || die Fabrik'''en'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;кромид&quot;&gt;die Zwiebel&lt;/abbr&gt; || die Zwiebel'''n''' || &lt;abbr title=&quot;шефица&quot;&gt;die Chefin&lt;/abbr&gt;       || die Chefin'''nen'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;цвеќе&quot;&gt;die Blume&lt;/abbr&gt;    || die Blume'''n'''   || &lt;abbr title=&quot;сметка&quot;&gt;die Rechnung&lt;/abbr&gt;     || die Rechnung'''en'''
|-
| colspan=&quot;4&quot;|&lt;small&gt;* 90% од именките од женски род.&lt;br&gt; * Именки од машки и среден род кои завршуваат на -e.
|}

== Множина со -''er'' ==
* Дел од именките од среден род формираат множина со додавање на -'''''er''''':

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Singular !! Plural
|-
| &lt;abbr title=&quot;слика&quot;&gt;das Bild&lt;/abbr&gt;         || die Bild'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;јајце&quot;&gt;das Ei&lt;/abbr&gt;           || die Ei'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;дете&quot;&gt;das Kind&lt;/abbr&gt;          || die Kind'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;куќа&quot;&gt;das Haus&lt;/abbr&gt;          || die Häus'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;книга&quot;&gt;das Buch&lt;/abbr&gt;         || die Büch'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;маж&quot;&gt;der Mann&lt;/abbr&gt;           || die Männ'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;богатство&quot;&gt;der Reichtum&lt;/abbr&gt; || die Reichtüm'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;грешка&quot;&gt;der Irrtum&lt;/abbr&gt;      || die Irrtüm'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;збор&quot;&gt;das Wort&lt;/abbr&gt;          || die Wört'''er'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;бања&quot;&gt;das Bad&lt;/abbr&gt;           || die Bäd'''er'''
|-
|colspan=&quot;2&quot; | &lt;small&gt;* Повеќето едносложни именки од среден род.&lt;br&gt;* Зборови кои завршуваат на -tum.
|}

== Множина со -''s'' ==
* Именките позајмени од странски јазици формираат множина со -'''''s''''':

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Singular  !! Plural
|-
| &lt;abbr title=&quot;пенкало&quot;&gt;der Kuli&lt;/abbr&gt;          || die Kuli'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;автомобил&quot;&gt;das Auto&lt;/abbr&gt;        || die Auto'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;мобилен телефон&quot;&gt;das Handy&lt;/abbr&gt; || die Handy'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;чет&quot;&gt;der Chat&lt;/abbr&gt;              || die Chat'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;дедо&quot;&gt;der Opa&lt;/abbr&gt;              || die Opa'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;баба&quot;&gt;die Oma&lt;/abbr&gt;              || die Oma'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;блуза&quot;&gt;das Shirt&lt;/abbr&gt;           || die Shirt'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;бебе&quot;&gt;das Baby&lt;/abbr&gt;             || die Baby'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;софа&quot;&gt;das Sofa&lt;/abbr&gt;             || die Sofa'''s'''
|-
| &lt;abbr title=&quot;зебра&quot;&gt;das Zebra&lt;/abbr&gt;           || die Zebra'''s'''
|-
|colspan=&quot;2&quot; | &lt;small&gt;* Зборови позајмени од странски јазици. &lt;br&gt; * Зборови кои завршуваат на -a, -i, -o, -u или -y.
|}

== Исти форми за еднина и множина ==
* Некои именки имаат исти форми за еднина и множина:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Singular      !! Plural
|-
| &lt;abbr title=&quot;лажица&quot;&gt;der Löffel&lt;/abbr&gt;       || die Löffel
|-
| &lt;abbr title=&quot;девојче&quot;&gt;das Mädchen&lt;/abbr&gt;     || die Mädchen
|-
| &lt;abbr title=&quot;нож&quot;&gt;das Messer&lt;/abbr&gt;          || die Messer
|-
| &lt;abbr title=&quot;мебел&quot;&gt;das Möbel&lt;/abbr&gt;         || die Möbel
|-
| &lt;abbr title=&quot;куфер&quot;&gt;der Koffer&lt;/abbr&gt;        || die Koffer
|-
| &lt;abbr title=&quot;учител&quot;&gt;der Lehrer&lt;/abbr&gt;       || die Lehrer
|-
| &lt;abbr title=&quot;аптекар&quot;&gt;der Apotheker &lt;/abbr&gt;  || die Apotheker
|-
| &lt;abbr title=&quot;компјутер&quot;&gt;der Computer&lt;/abbr&gt;  || die Computer
|-
| &lt;abbr title=&quot;уметник&quot;&gt;der Künstler&lt;/abbr&gt;    || die Künstler
|-
| &lt;abbr title=&quot;прозорец&quot;&gt;das Fenster&lt;/abbr&gt;    || die Fenster
|-
| colspan=&quot;2&quot; | &lt;small&gt;* Повеќето именки од машки род кои завршуваат на -en, -el или -er. &lt;/br&gt;* Повеќето именки од среден род кои завршуваат на -en, -el, -er или -chen.
|}


{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>6ufyqvt0svkj8qx5jaf2g29u27fgcy8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Прашања</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4294</id>
    <revision>
      <id>12541</id>
      <parentid>12146</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:42:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Дали има? (Gibt es?) */</comment>
      <origin>12541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5384" sha1="qmsjkkknjggneep2y1kn390z4pa852g" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Модални глаголи|Die Modalverben]] |&lt;/small&gt; '''Fragen''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Акузатив|Der Akkusativ]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Fragen / Прашања&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Прашањата, или прашални реченици се користат за да се добие информација за нешто. Постојат два типа на прашања: затворени прашања, односно да/не прашања или ''Entscheidungsfragen'' ; и отворени, односно w-прашања или ''Ergänzungsfragen''.

= Да/не прашања =
Овие прашања можат да бидат одговорени со да или не. За една потврдна реченица да направиме прашална, потребно е прирокот и подметот да си ги заменат местата. Во прашалната реченица глаголот доаѓа на позиција 1, конјугиран по лице.

* Du '''wohnst''' in Berlin.
* '''Wohnst''' du in Berlin?

== W-прашања ==
W-прашањата започнуваат со прашален збор на буквата W. Тие не можат да бидат одговорени со ''да'' или ''не''.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Описен текст
|-
! Woher !! Wo !! Wie !! Wer !! Was !! Wohin !! Wann
|-
| Woher kommst du? || Wo wohnst du?&lt;br&gt;Wo liegt das? || Wie heißt du?&lt;br&gt;Wie alt bist du?&lt;br&gt;Wie geht es dir? || Wer bist du? || Was ist das?&lt;br&gt;Was machst du hier? || Wohin möchtest du fahren? || Wann kommt der Bus?&lt;br&gt;Wann hast du Geburtstag?
|-
|}

{{Германски јазик/кутија|Кога зборуваме за држави и градови, на прашањето „Wo ...“ одговараме со предлогот in, на прашањето „Wohin ...“ одговараме со nach, а на прашањето „Woher ...“ одговараме со aus.}}

=== Колку? (Wie viel?/Wie viele?) ===
Кога поставуваме прашање за количина, односно ''колку ...?'', ги користиме прашалните зборови Wie viel (за небројни именки) и Wie viele (за бројни именки). На пр.:

'''Wie vielе?'''
* Wie viele Äpfel hast du? - ''Колку јаболка имаш?''
* Wie viele Menschen leben in dieser Stadt? - ''Колку луѓе живеат во овој град?''
* Wie viele Fragen hast du beantwortet? - ''Колку прашања одговори?''
* Wie viele Tage dauert der Urlaub? - ''Колку дена трае одморот?''
* Wie viele Sprachen sprichst du? - ''Колку јазици зборуваш?''
* Wie viele Bücher hast du gelesen? - ''Колку книги имаш прочитано?''
* Wie viele Kilometer sind es bis zur nächstgelegenen Stadt? - ''Колку километри е до најблискиот град?''

Именките како: јаболко, луѓе, прашања, јазици и др. се бројни. Тоа значи дека може да одговориме со: едно, две, три... јаболка, прашања, јазици. Можеме да забележиме дека во прашањето именката секогаш е во множина.

'''Wie viel?'''
* Wie viel kostet diese Bluse? - ''Колку кошта оваа блуза?''
* Wie viel Zeit haben wir, um den Aufsatz zu schreiben? - ''Колку време имаме да го напишеме есејот?''
* Wie viel Geld habt ihr für den Urlaub gespart? - ''Колку пари заштедивте за вашиот одмор?''
* Wie viel Milch brauchen wir für den Kuchen? - ''Колку млеко ни треба за колачот?''
* Wie viel wiegt das Paket? - ''Колку тежи пакетот?''
* Wie viel Platz benötigen wir für das Möbelstück? - ''Колку простор ни треба за парчето мебел?''
* Wie viel Essen war in der Schüssel? - ''Колку храна имаше во чинијата?''
* Wie viel Wasser trinkst du am Tag? - ''Колку вода пиеш на ден?''

Именките како: време, пари, млеко, храна, вода се небројни. Не можеме да кажеме едно, две, три... времиња, храни, води.

== Дали има? (Gibt es?) ==
''Gibt es ...?'' е фраза што на македонски значи „Дали има ...?“ или „Има ли ...?“. Се користи за поставување на прашања за постоењето на нешто или некого. На пр., “Gibt es einen Supermarkt in der Nähe?” значи “Дали има супермаркет во близина?”.

Во германски, глаголот секогаш стои на второ место во реченицата. Така, фразата „gibt es“ може да биде дел од изјави како „Es gibt in Berlin gute Bäcker” (Има во Берлин добри пекари) или „In Berlin gibt es gute Bäcker“ (Во Берлин има добри пекари).

{{BookCat}}</text>
      <sha1>qmsjkkknjggneep2y1kn390z4pa852g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Деливи глаголи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4295</id>
    <revision>
      <id>12543</id>
      <parentid>12013</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:44:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Дали сите глаголи со префикси се деливи? */</comment>
      <origin>12543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4428" sha1="9dyefgc8o5x1ema77a9qniflqbaxl8r" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Акузатив|Der Akkusativ]] |&lt;/small&gt; '''Trennbare Verben''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Минато време Перфект|Perfekt]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Trennbare Verben / Деливи глаголи&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Деливите глаголи во германскиот јазик се глаголи кои имаат префикс, кој му дава на глаголот ново значење.

За да добиеме претстава како префиксот може да го промени глаголот, можеме да разгледаме неколку примери:
* gehen - оди
* '''aus'''gehen - излегува

Во овој пример можеме да видеме дека префиксот '''aus'''- го менува значењето на глаголот gehen. Бидејќи префиксот aus- може да се преведе како „надвор“, сосема е едноставно да се види како ausgehen значи „да се излезе“.

== Деливи префикси ==
[[Податотека:Couple looking at tv screen @ Museu da imagem. Braga, 2011.jpg|мини|десно|'''''Fern'''sehen'' - гледа телевизија]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Префикс !! Примери
|-
| ab- || '''ab'''heben - подигне, '''ab'''holen - земе, подигне
|-
| an- || '''an'''kommen - пристигна 
|-
| auf- || '''auf'''stehen - станува
|-
| bei- || '''bei'''tragen - придонесе
|-
| ein- || '''ein'''laden - поканува
|-
| her- || '''her'''stellen - изработи
|-
| hin- || '''hin'''stellen - постави
|-
| los- || '''los'''gehen - тргнува, почнува
|-
| mit- || '''mit'''haben - има со себе, '''mit'''spielen - учествува во игра
|-
| nach- || '''nach'''fragen - распрашува
|-
| vor- || '''vor'''haben - има намера
|-
| zu- || '''zu'''machen - затвора 
|-
| zurück- || '''zurück'''geben - врати, даде (назад) 
|-
| weg- || '''weg'''nehmen - одземе
|}

== Како се користи делив глагол во реченица ==
Доколку во реченица се користи делив глагол, и тој е единствениот глагол во реченицата, тогаш тој се дели. Коренот од глаголот е конјугиран и се наоѓа на позиција 2. Префиксот се наоѓа на крајот од реченицата.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Позиција 1&lt;br&gt; Подмет!! Позиција 2&lt;br&gt;Коренот од глаголот&lt;br&gt; конјугиран по лице и број!! Др. инфо !! Крај на реченицата&lt;br&gt;Префикс
|-
| Ich || stehe || um 8 Uhr || auf.
|}

Доколку во реченицата е искористен модален глагол, деливиот глагол не се дели и се наоѓа на крајот од реченицата во инфинитив.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Позиција 1&lt;br&gt; Подмет!! Позиција 2&lt;br&gt;Модален глагол&lt;br&gt; конјугиран по лице и број!! Др. инфо !! Крај на реченицата&lt;br&gt;Делив глагол во инфинитив
|-
| Ich || kann || den Kuchen	|| mitbringen.
|}

== Дали сите глаголи со префикси се деливи? ==
[[Податотека:Good Health is a gift.jpg|мини|десно|Sie &lt;abbr title=&quot;добива&quot;&gt;bekomme&lt;/abbr&gt; ein geschenk.]]
Одговорот е не. Глаголите кои ги имаат следниве префикси не се деливи:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Префикс !! Пример
|-
| be- || '''be'''schreiben - опишува, '''be'''suchen - посетува, '''be'''kommen - добива
|-
| emp- || '''emp'''finden - чувствува 
|-
| ent- || '''ent'''laufen - побегнува 
|-
| er- || '''er'''arbeiten - одработи 
|-
| ge- || '''ge'''brauchen - употреби, '''ge'''fallen - допаѓа, '''ge'''hören - припаѓа
|-
| miss- || '''miss'''brauchen - злоупотребува
|-
| ver- || '''ver'''kaufen - продава
|-
| zer- || '''zer'''stören - разурне
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>9dyefgc8o5x1ema77a9qniflqbaxl8r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Делови од куќата</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4296</id>
    <revision>
      <id>12567</id>
      <parentid>11858</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:54:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Прибор за јадење */</comment>
      <origin>12567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1143" sha1="6qlvhbp76x73801acfu82zh5tr7s299" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Делови од куќата
|-
! Германски !! Македонски
|-
| das Zimmer || соба
|-
| das Wohnzimmer || дневна соба
|-
| das Schlafzimmer || спална соба
|-
| das Badezimmer || бања
|-
| die Küche || кујна
|-
| das Fenster || прозор
|-
| die Tür || врата
|-
| der Schrank || шкаф
|-
| der Spiegel || огледало
|-
| der Aufzug || лифт
|-
| das Bett || кревет
|-
| das Kopfkissen || перница
|-
| die Treppe || скали
|-
| der Kühlschrank || фрижидер
|}

== Прибор за јадење ==

{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Fork.agr.jpg|100px|Виљушка]] || [[Image:Lžíce na přípravu bílé kávy PEROLA 05.jpg|90px|Лажица]] || [[Image:Case Desk Knife (32822530354).jpg|90px|Нож]] || [[Image:Drinkware.jpg|90px|Чаша]] || [[Image:Arktika-plate hg.jpg|100px|Чинија]]
|-
| ''die Gabel'' || ''der Löffel'' || ''das Messer'' || ''das Glas'' || ''der Teller''
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>6qlvhbp76x73801acfu82zh5tr7s299</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Делови од телото</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4297</id>
    <revision>
      <id>12568</id>
      <parentid>12164</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:54:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Органи */</comment>
      <origin>12568</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1269" sha1="nlvru2ec0a7xjnhzss9q8r4nqd313fw" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Делови од телото
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Kopf || глава
|-
| das Auge || око
|-
| die Nase || нос
|-
| das Ohr || уво
|-
| der Mund || уста
|-
| die Hand || рака
|-
| das Bein || нога
|-
| der Bauch || стомак
|-
| der Rücken || грб
|}

== Органи ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Делови од телото
|-
! Германски !! Македонски
|-
| das Gehirn || мозок
|-
| das Herz || срце
|-
| die Lunge || бел дроб
|-
| der Magen || желудник
|-
| die Leber || црн дроб
|-
| die Niere || бубрег
|-
| der Zahn || заб
|-
| die Haut || кожа
|}

{{Германски јазик/кутија|За да кажеме дека не боли некој дел од телото го користиме деливиот глагол wehtun - боли:&lt;br&gt;
''Mein Kopf tut weh. - Ме боли главата.''&lt;br&gt;
''Meine Beine tun weh. - Ме болат нозете.''&lt;br&gt;
''Значи, за еднина се користи tut weh (3 л. едн.), а за множина tun weh (3 л. мно.).}}


{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>nlvru2ec0a7xjnhzss9q8r4nqd313fw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Акузатив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4298</id>
    <revision>
      <id>12542</id>
      <parentid>12247</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:43:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Присвојни заменки во акузатив */</comment>
      <origin>12542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5680" sha1="k6c1qngfpm8gfvwo10o8yrhxfrx0mi4" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Прашања|Fragen]] |&lt;/small&gt; '''Der Akkusativ''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Деливи глаголи|Trennbare Verben]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Der Akkusativ / Акузатив&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Акузативот го опишува '''директниот предмет''' во реченицата. Тоа е лицето или предметот врз кое се извршува дејството. За да го пронајдеме директниот предмет треба да одговориме на прашањето кого? (wen?) или што? (was?)

На пр. Ich sehe den Mann. - Го гледам мажот.

Кога ќе одговориме на прашањето ''Wen sehe ich?'' - Den Man. '''Den Man''' е директен предмет во реченицата, поради тоа оваа именка ќе биде во акузатив. 

== Глаголи ==
Постојат начини за полесно да одредиме дали именката (или заменката) треба да ја ставиме во акузатив. Одредени глаголи секогаш „бараат да имаат“ директен предмет. Такви се на пр: lieben (сака), fragen (прашува), essen (јаде), kaufen (купува), lernen (учи) и многу други.

== Предлози ==
Кога во реченица користиме одредени предлози знаеме дека именката што следува после нив е во акузатив. Такви се:
* für (за)
** Das ist '''für dich'''. - Ова е за тебе.
** Er arbeitet '''für meinen Vater'''. - Тој работи за татко ми.

* durch (низ)
** Der Bus fährt '''durch den Tunnel'''. - Автобусот вози низ тунелот.
** Die Touristen gehen '''durch die Stadt'''. - Туристите одат низ градот.

* gegen (против)
** Ich nehme Aspirin '''gegen Kopfschmerzen'''. - Земам Аспирин против главоболки.

* ohne (без)
** Ich kann '''ohne dich''' nicht leben. - Не можам без тебе да живеам.

* um (околу, во)
** Wir laufen '''um das Haus'''. - Трчаме околу куќата.
**Die Schule beginnt '''um acht Uhr'''. - Училиштето започнува во осум часот.

== Членот ==
Членот во акузатив се разликува од оној во номинатив само за именките во машки род.

Неопределениот член во акузатив гласи:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Неопределен член
|-
!            !! Номинатив !! Акузатив    !! Пример     !! Македонски
|-
| машки род  || ein       || '''einen''' || einen Mann || (еден/некој) маж
|-
| женски род || eine      || '''eine'''  || eine Frau  || (една/некоја) жена
|-
| среден род || ein       || '''ein'''   || ein Brot   || (еден/некој) леб
|-
| множина    || ---       || ---         || Kinder     || (едни/некои) деца
|}

Определениот член во акузатив гласи: 

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Определен член
|-
!            !! Номинатив !! Акузатив  !! Пример     !! Македонски
|-
| машки род  || der || '''den''' || den Mann   || мажот
|-
| женски род || die || '''die''' || die Frau   || жената
|-
| среден род || das || '''das''' || das Brot   || лебот
|-
| множина    || die || '''die''' || die Kinder || децата
|}

{{Германски јазик/кутија|Во определени случаи предлогот и членот може да се спојат во еден збор:
* für + das - fürs
* durch + das - durchs
* um + das - ums
}}

== Лични заменки ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Описен текст
|-
! Номинатив !! Акузатив !! Македонски
|-
| ich || mich || мене; ме
|-
| du  || dich || тебе; те
|-
| er  || ihn || него; го
|-
| sie || es || неа; ја
|-
| es  || sie || него; го
|-
| wir || uns || нас; нè
|-
| ihr || euch || вас; ве
|-
| sie || sie || нив; ги
|-
| Sie || Sie || Вас; Ве
|}

== Присвојни заменки во акузатив==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!     !! Mask.        !! Neut.     !! Fem./Pl. !! македонски
|-
| ich || meinen       || mein      || meine    || мој/моја/мое/мои                
|-
| du  || deinen       || dein      || deine    || твој/твоја/твое/твои           
|-
| er  || seinen       || sein      || seine    || негов/негова/негово/негови    
|-
| sie || ihren        || ihr       || ihre     || нејзин/нејзина/нејзино/нејзини  
|-
| es  || seinen       || sein      || seine    || негов/негова/негово/негови    
|-
| wir || unseren      || unser     || unsere   || наш/наша/наше/наши              
|-
| ihr || eueren       || euer      || eure     || ваш/ваша/ваше/ваши             
|-
| sie || ihren        || ihr       || ihre     || нивен/нивна/нивно/нивни        
|-
| Si  || Ihren        || Ihr       || Ihre     || Ваш/Ваша/Ваше/Ваши (формално)   
|-  
|}

{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>k6c1qngfpm8gfvwo10o8yrhxfrx0mi4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Облека</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4299</id>
    <revision>
      <id>12569</id>
      <parentid>11924</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:55:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12569</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="547" sha1="mrfue8oe9c9kvsmmfg1748910rbtxtj" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Облека
|-
! Германски !! Македонски
|-
| das Hemd || кошула
|-
| die Hose || панталони
|-
| die Bluse || блуза
|-
| das Kleid || фустан
|-
| der Rock || сукња
|-
| der Pullover || пуловер
|-
| der Schuh || чевел
|-
| die Jacke || јакна
|-
| das Sakko || сако
|-
| der Mantel || мантил
|-
| die Strumpfhose || хулахопки
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>mrfue8oe9c9kvsmmfg1748910rbtxtj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Минато време Перфект</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4300</id>
    <revision>
      <id>12544</id>
      <parentid>12190</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:44:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Кој помошен глагол да се искористи? */</comment>
      <origin>12544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5419" sha1="oipsse4kboxf4x4a49gsmczqfx1bnsb" xml:space="preserve">&lt;small&gt;&lt;&lt; [[Германски јазик/Деливи глаголи|Trennbare Verben]] |&lt;/small&gt; '''Perfekt''' &lt;small&gt;| [[Германски јазик/Минато време Перфект|Perfekt]] &gt;&gt;&lt;/small&gt;
----
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Perfekt / Минато време Перфект&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Една можност кога се зборува за минатото во германскиот јазик е времето Перфект. Ова време најчесто се употребува кога се зборува за неодамнешни настани, особено ако тие се уште живи во сеќавање.

== Партицип II ==
Пред да го разгледаме минатото време Перфект, потребно е да разгледаме една форма на глаголите која во германскиот јазик е позната како ''Partizip II'' (или ''Partizip Perfekt''). Партицип II е глаголска форма која се користи за формирање на сложени глаголски форми, меѓу кои и минато време Перфект.

Основните правила за образување на Партицип II од глаголите се сумирани во следнава табела:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Правилни глаголи !! Неправилни глаголи !! Помошни глаголи !! Глаголи со -''ieren''
|-
|-
! ''ge- + основа на глаголот + -t'' !! ''ge- + основа на глаголот + -en'' !! /  !! ''ieren'' → ''iert''
|-
|
* machen → gemacht
* sagen → gesagt
* hören → gehört
* kochen → gekocht
|
* fahren → gefahren
* lesen → gelesen
* sehen → gesehen
* kommen → gekommen
|
* sein → gewesen
* haben → gehabt
* werden → geworden
|
* fotografieren → fotografiert
* telefonieren → telefoniert
* präsentieren → präsentiert
* studieren → studiert
|}

=== Деливи глаголи ===
Кај деливите глаголи префиксот од глаголот секогаш останува прв.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Правилни деливи глаголи !! Неправилни деливи глаголи
|-
|-
! ''префикс + ge- + основа на глаголот + -t'' !! ''префикс + ge- + основа на глаголот + -en''
|-
|
* einkaufen → ein'''ge'''kauft
* abwarten → ab'''ge'''wartet
|
* aufschreiben → auf'''ge'''schrieben 
* aufbleiben → auf'''ge'''blieben
|}

=== Неделиви глаголи со префикс ===
Кај глаголите кои имаат префикс, а се неделиви, никогаш не се става префикс ''ge-'' во Партицип II.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Правилни глаголи !! Неправилни глаголи
|-
|-
! ''основа на глаголот + -t'' !! ''основа на глаголот + -en''
|-
|
* besuchen → besucht 
* erzählen → erzählt
|
* beschreiben → beschrieben 
* entkommen → entkommen
* bekommen → bekommen
|}

== Образување на Перфект ==
Минатото време во германскиот јазик со образува со помошните глаголи '''haben, а поретко со sein + Partizip II''' формата на глаголот.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ich || habe/bin || rowspan= &quot;6&quot; | ge- || rowspan= &quot;6&quot; | основа на глаголот || rowspan= &quot;6&quot; | -t/en
|-
| du || hast/bist
|-
| er/sie/es || hat/ist
|-
| wir || haben/sind
|-
| ihr || habt/seid
|-
| sie/Sie|| haben/sind
|}

== Кој помошен глагол да се искористи? ==
* Во најголем дел од случаите за формирање на перфект се користи глаголот ''haben''.
* Глаголот ''sein'' се користи кај глаголи кои опишуваат промена на положбата од едно до друго место (fahren, schwimmen, fliegen, gehen, laufen).

Некои од најчесто користените глаголи во секојдневниот говор кои одат со ''sein'' се:

[[Податотека:Airbus A320-211, Lufthansa AN2214062.jpg|мини|десно|Ich '''bin''' nach Basel '''geflogen'''.]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! инфинитив   !! перфект           !! македонски
|-
| aufstehen   || ist aufgestanden  || стана
|-
| aufwachen   || ist aufgewacht    || се разбуди
|-
| bleiben     || ist gebleiben     || остана
|-
| einschlafen || ist eingeschlafen || заспа
|-
| fahren      || ist gefahren      || возеше
|-
| fallen      || ist gefallen      || падна
|-
| fliegen     || ist geflogen      || леташе
|-
| gehen       || ist gegangen      || одеше
|-
| kommen      || ist gekommen      || дојде
|-
| laufen      || ist gelaufen      || трчаше
|-
| reisen      || ist gereist       || патуваше
|-
| schwimmen   || ist geschwommen   || пливаше
|-
| sein        || ist gewesen       || беше
|-
| wachsen     || ist gewachsen     || растеше
|-
| werden      || ist geworden      || стануваше
|}

{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>oipsse4kboxf4x4a49gsmczqfx1bnsb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Претеритум</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4301</id>
    <revision>
      <id>12545</id>
      <parentid>12264</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:44:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Претеритум од модалните глаголи */</comment>
      <origin>12545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2753" sha1="2z305wi0fyey3toznz73uakhrc1i8pi" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Präteritum&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
----

За разлика од времето ''Перфект'', кое најчесто се користи во говорниот германски и за неодамнешни настани, ''Претеритум'' најчесто се користи во пишана форма и означува настани што датираат во подалечно минато.

== Претеритум од глаголите ''sein'' и ''haben'' ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! sein - сум              !! haben - има
|-
| ich war                 || ich hatte
|- 
| du war'''st'''          || du hatte'''st'''
|-
| er/sie/es war           || er hatte
|-
| wir war'''en'''         || wir hatt'''en'''
|-
| ihr war'''t'''          || ihr hatte'''t'''
|-
| sie/Sie war'''en'''     || sie hatt'''en'''
|}

{{Германски јазик/кутија|„Wie war’s“ е германска фраза што се преведува „Како беше?“ на македонски, и претставува скратеница од „Wie war es?“. Тоа е вообичаена фраза што се користи за да се распраша за нечие искуство или мислење за некој настан, ситуација или активност. На пример, можете да прашате „Wie war’s im Kino?“ (Како беше во кино?) или „Wie war’s in der Schule?“ (Како беше на училиште?). За да одговориме на прашањето можеме да кажеме Es war + придавка, на пр. Es war schön.}}

== Претеритум од модалните глаголи ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!          !! können&lt;br&gt;може     !! müssen&lt;br&gt;мора      !! wollen&lt;br&gt;сака      !! sollen&lt;br&gt;треба     !! dürfen&lt;br&gt;смее      !! mögen &lt;br&gt;сака
|-
| ich      ||                    ||                     || wollte              ||                     ||                     || 
|-
| du       ||                    ||                     || wolltest            ||                     ||                     || 
|-
| er/sie/es||                    ||                     || wollte              ||                     ||                     || 
|-
| wir      ||                    ||                     || wollten             ||                     ||                     || 
|-
| ihr      ||                    ||                     || wolltet             ||                     ||                     || 
|-
| sie/Sie  ||                    ||                     || wollten             ||                     ||                     ||
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>2z305wi0fyey3toznz73uakhrc1i8pi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Минато време</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4302</id>
    <redirect title="Германски јазик/Минато време Перфект" />
    <revision>
      <id>11671</id>
      <timestamp>2023-02-08T11:00:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Buli ја премести страницата [[Германски јазик/Минато време]] на [[Германски јазик/Минато време Перфект]]</comment>
      <origin>11671</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="100" sha1="i9n7cycqyv2eephltyeb355v4unfy8j" xml:space="preserve">#пренасочување [[Германски јазик/Минато време Перфект]]</text>
      <sha1>i9n7cycqyv2eephltyeb355v4unfy8j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Во природа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4303</id>
    <revision>
      <id>12570</id>
      <parentid>11890</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:55:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12570</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="351" sha1="hqfm1p83w21f1zf3njeczbsqcpf0dog" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Делови од телото
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Fluss || река
|-
| der See || езеро
|-
| das Meer || море
|-
| der Wald || шума
|-
| der Strand || плажа
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>hqfm1p83w21f1zf3njeczbsqcpf0dog</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Во град</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4304</id>
    <revision>
      <id>12571</id>
      <parentid>12165</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Транспорт */</comment>
      <origin>12571</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1510" sha1="9vxc46gjm8f1j3n91e1oih13b70o51x" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}

== Места во градот ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Во град
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Park || парк
|-
| das Museum || музеј
|-
| die Schule || училиште
|-
| der Markt || пазар
|-
| das Geschäft || продавница
|-
| die Brücke || мост
|-
| der Supermarkt || супермаркет
|-
| das Krankenhaus || болница
|-
| das Kino || кино
|-
| der Buchladen || книжарница
|-
| das Fitnesstudio || теретана
|}

== Транспорт ==
[[Податотека:Links und Rechts.svg|мини|десно|''Лево'' и ''десно'']]
[[Податотека:Berlin Hauptbahnhof Ostseite HDR.jpg|мини|десно|Berlin Hauptbahnhof ]]

Wann fährt der nächste Zug? - Кога е следниот воз?

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Транспорт
|-
! Германски !! Македонски
|-
| der Bahnhof || железничка станица
|-
| die Abfahrt || поаѓање, тргнување
|-
| die Verspätung || задоцнување
|-
| der Zug || воз
|-
| die Fahrkarte || билет
|-
| die Ampel || семафор
|-
| das Gleis || перон
|-
| die Bushaltestelle || автобуска постојка
|-
| der Flughafen || аеродром
|-
| das Fahrrad || велосипед
|-
| das Motorrad || мотоцикл
|-
| die Kreuzung || раскрсница
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>9vxc46gjm8f1j3n91e1oih13b70o51x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Прилози</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4305</id>
    <revision>
      <id>12549</id>
      <parentid>11971</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:46:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Прилози за време */</comment>
      <origin>12549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="837" sha1="4k91wdv17mdhnm21g6o0dbuh8rmw53g" xml:space="preserve">Прилозите се неменливи зборови што ги дополнуваат првенствено глаголите по место, време, начин и количество. 

== Прилози за начин ==
'''Gern - радо, со задоволство'''
* Ich trinke gern Kaffee. - Сакам [радо, со задоволство] да пијам кафе.

'''Leider - за жал'''
* Ich muss leider arbeiten. - За жал, морам да работам.

'''Wieder - пак, повторно'''

* Der Vulkan ist wieder aktiv. - Вулканот е повторно активен.

== Прилози за честота ==
[[Податотека:German adverbs of frequency.png|200px]]

== Прилози за време ==
'''Zuerst - прво'''

'''Dann/Danach - потоа'''

{{BookCat}}</text>
      <sha1>4k91wdv17mdhnm21g6o0dbuh8rmw53g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Датив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4306</id>
    <revision>
      <id>12546</id>
      <parentid>11864</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Редослед во реченицата */</comment>
      <origin>12546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3984" sha1="6c8rp8iqy665gkgs6hrduehrt5n2i77" xml:space="preserve">Дативот го опишува '''индиректниот предмет''' во реченицата. За да го пронајдеме индиректниот предмет треба да одговориме на прашањето кому? (wem?)

На пр. Ich helfe dem Mann. - Му помагам на човекот.

Кога ќе одговориме на прашањето ''Wem helfe ich?'' - Dem Man. '''Dem Man''' е индиректен предмет во реченицата, поради тоа оваа именка ќе биде во датив. 

== Глаголи ==
Одредени глаголи секогаш „бараат да имаат“ индиректен предмет. Такви се на пр: sagen (кажува), helfen (помага), gehören (припаѓа), antworten (одговори), danken (благодари) и други.

== Предлози ==
Кога во реченица користиме одредени предлози знаеме дека именката што следува после нив е во датив. Такви се:
* ab (од (''идно време''))
** '''Ab morgen''' habe ich mehr Zeit. - Од утре имам повеќе време.
** Ich bin '''ab Montag''' in Berlin. - Од понеделник сум во Берлин.

== Членот ==
Неопределениот член во датив гласи:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Неопределен член
|-
!            !! Номинатив !! Акузатив    !! Датив            !! Пример         !! Македонски
|-
| машки род  || ein       || einen       || '''einem'''      || einem Mann     || (еден/некој) маж
|-
| женски род || eine      || eine        || '''einer'''      || einer Frau     || (една/некоја) жена
|-
| среден род || ein       || ein         || '''einem'''      || einem Brot     || (еден/некој) леб
|-
| множина    || ---       || ---         || ---              || Kinder'''n'''  || (едни/некои) деца
|}

Определениот член во датив гласи: 

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Определен член
|-
!            !! Номинатив !! Акузатив  !! Датив !! Пример     !! Македонски
|-
| машки род  || der || den  || '''dem'''  || dem Mann          || мажот
|-
| женски род || die || die  || '''der'''  || der Frau          || жената
|-
| среден род || das || das  || '''dem'''  || dem Brot          || лебот
|-
| множина    || die || die  || '''den'''  || den Kinder'''n''' || децата
|}

== Лични заменки ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Описен текст
|-
! Номинатив !! Акузатив !! Датив !! Македонски
|-
| ich || mich || mir || мене; ми
|-
| du  || dich || dir || тебе; ти
|-
| er  || ihn || ihm || нему; му
|-
| sie || es || ihr || нејзе; ѝ
|-
| es  || sie || ihm || нему; му
|-
| wir || uns || uns || нам; ни
|-
| ihr || euch || euch || вам; ви
|-
| sie || sie || ihnen || ним; им
|-
| Sie || Sie || Ihnen || Вам; Ви
|}

== Контракции ==
Определени предлози по правило се спојуваат со членот во реченицата:
* an + dem = am (''am Freitag, am 24. Januar, am Abend'')
* an + das = ans
* bei + dem = beim (''beim Arzt, beim Spielen'')
* in + dem = im
* in + das = ins
* zu + dem = zum
* zu + der = zur

== Редослед во реченицата ==
Секогаш кога во една реченица имаме и директен и индиректен предмет, индиректниот предмет секогаш има позиција пред директниот, односно дативот секогаш има позиција пред акузативот.

{{BookCat}}</text>
      <sha1>6c8rp8iqy665gkgs6hrduehrt5n2i77</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Предлози за место</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4307</id>
    <revision>
      <id>12547</id>
      <parentid>12238</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:46:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* seit */</comment>
      <origin>12547</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4664" sha1="msko3wo0yb582c06q1p8z969owwc0vh" xml:space="preserve">Предлог за место е збор кој се употребува за да се објасни каде се наоѓа некој или нешто во однос на некој друг или нешто друго.

== Предлози за место ==
{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Explain on under between by in over thrue 15.svg|150px]] || [[Image:Explain on under between by in over thrue 16.svg|150px]] || [[Image:Explain on under between by in over thrue 17.svg|250px]]
|-
| Der Apfel liegt '''vor''' dem Buch. &lt;br&gt; Das Buch liegt '''hinter''' dem Apfel. || Der Apfel liegt '''auf''' dem Buch. || Der Apfel liegt '''neben''' dem Buch. 
|}


{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Explain on under between by in over thrue 2.svg|150px]] || [[Image:Explain on under between by in over thrue 22.svg|150px]] || [[Image:Der Apfel ist im Auto.svg|200px]]
|-
| Der Apfel liegt '''unter''' dem Tisch. || Der Apfel liegt '''zwischen''' den Würfeln. || Die Äpfel sind '''im''' [in dem] Auto.
|}


{{Германски јазик/кутија|За разлика од македонскиот јазик, кога за нешто што се наоѓа на некоја површина велиме дека „стои“, во германскиот јазик може и да „лежи“.
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}
[[Податотека:Tea for two.jpg|200px]]
{{Col-break}}
''Die Tasse steht auf dem Tisch. - Шолјата стои на масата. &lt;/br&gt;''
''Der Teller steht auf dem Tisch. - Чинијата стои на масата. &lt;/br&gt;''
'''но,''' &lt;/br&gt;
''Der Löffel liegt auf dem Tisch. - Лажичката е (букв. лежи) на масата.''
{{Col-end}}
 }}

Предлозите како што се ''in, an, auf, hinter, neben, unter and über'' се наречени наизменични предлози (''Wechselpräpositionen''). Тие бараат датив или акузатив.

Предлогот се користи со датив кога опишува ''каде се наоѓа нешто''.
* Die Blumen stehen auf dem Fensterbrett. - Цвеќињата се на прозорецот.
* Das Papier liegt neben dem Drucker. - Хартијата е до печатачот.

Предлогот се користи со акузатив кога опишува ''каде нешто е поставено'' или ''се движи''.
* Ich stelle den Kopierer neben das Fenster. - ''Го ставив'' копирот до прозорецот.
* Ich lege das Papier auf den Schreibtisch. - ''Ја ставив'' хартијата на бирото.

== Предлози за време ==
{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|+ ''Предлог + датив''
|-
| rowspan= &quot;4&quot; | &lt;abbr title=&quot;за&quot;&gt;in&lt;/abbr&gt; &lt;br&gt; &lt;abbr title=&quot;пред&quot;&gt;vor&lt;/abbr&gt; &lt;br&gt; &lt;abbr title=&quot;од пред/веќе&quot;&gt;seit&lt;/abbr&gt; || ein'''em''' || Tag &lt;br&gt; Monat
|-
| | ein'''er''' || Woche &lt;br&gt; Stunde &lt;br&gt; Minute
|-
| | ein'''em''' || Jahr
|-
| | vier || Monate'''n'''
|}

{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|+ ''Предлог + акузатив''
|-
| rowspan= &quot;4&quot; | &lt;abbr title=&quot;на&quot;&gt;für&lt;/abbr&gt; || ein'''en''' || Tag &lt;br&gt; Monat
|-
| | ein'''e''' || Woche &lt;br&gt; Stunde &lt;br&gt; Minute
|-
| | ein || Jahr
|-
| | vier || Monate
|}

=== in ===
* Предлогот '''in''' кога објаснува временска точка во иднината, на македонски има значење '''''за''''' (за минута, за 3 дена, за 6 месеци...)

=== für ===
* Временскиот предлог '''für''' се користи кога се означува времетраење, слично на македонското '''''на''''' (на пр. на една недела, на пет дена...).
** Ich habe für eine Woche in München gearbeitet. - Јас работев во Минхен на една недела.

=== vor ===
* Предлогот '''vor''' за дејства кои започнале и завршиле во минатото, и има значење ''пред'' (пред еден месец, пред две години...).
** Lisa hatte vor drei Wochen Urlaub. - Лиза имаше одмор пред три недели.

=== seit ===
* Предлогот '''seit''' појаснува дејства кои започнале во минатото, но сè уште не се завршени, и значи ''од пред'' или ''веќе''.
** Nico lernt seit einem Monat Deutsch. - Нико учи германски од пред (веќе) еден месец.

{{BookCat}}</text>
      <sha1>msko3wo0yb582c06q1p8z969owwc0vh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Вокабулар/Чувства и емоции</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4308</id>
    <revision>
      <id>12572</id>
      <parentid>11963</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:56:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12572</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="691" sha1="rlwnuwh1qsyv8jlekvn9oi8mx90tfs6" xml:space="preserve">{{Германски/Вокабулар}}

Ich bin ....
* glücklich - среќен
* traurig - тажен
* gesund - здрав
* krank - болен
* müde - уморен

Ich habe ....
* Hunger - глад (''Гладен сум'')
* Durst - жед (''Жеден сум'')


&lt;big&gt;'''Mir ist ...'''&lt;/big&gt;
{| width=100% style=&quot;text-align:center&quot;
| [[Image:Souvenir Seller - Moscow - Russia cropped.JPG|150px|здодевно]] || [[Image:Maryland Polar Bear Plunge 2010 -18- (50641266461).png|100px|студено]] || [[Image:People watching the sun.jpg|100px|жешко]]
|-
| ''langweilig'' || ''kalt'' || ''heiß''
|-
|}

{{Германски јазик/Вокабулар}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>rlwnuwh1qsyv8jlekvn9oi8mx90tfs6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски јазик/Вокабулар</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4309</id>
    <revision>
      <id>12092</id>
      <parentid>11785</parentid>
      <timestamp>2023-12-11T11:25:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12092</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1718" sha1="kf9iq93lefvistkc0ptjetmhg9548qb" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border: 1px solid rgb(227, 225, 222); background: rgb(237, 235, 232); box-shadow: 0 0 10px rgb(200, 200, 200); margin-left: auto; margin-right: auto; width: {{{width|90%; max-width: 700px}}}; text-align: center;&quot;&gt;
	&lt;div style=&quot;font-size: larger; font-weight: bold;&quot;&gt;
		[[image:Closed Book Icon.svg|30px]] Вокабулар
	&lt;/div&gt;
	&lt;div&gt;
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Семејство|Семејство]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Денови од неделата, месеци, годишни времиња|Денови од неделата, месеци, годишни времиња]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Храна и пијалоци|Храна и пијалоци]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Бои|Бои]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Животни|Животни]]
	&lt;/div&gt;
	&lt;div&gt;
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Професии|Професии]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Делови од куќата|Делови од куќата]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Делови од телото|Делови од телото]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Облека|Облека]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Во природа|Во природа]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Во град|Во град]]
		• [[Германски јазик/Вокабулар/Чувства и емоции|Чувства и емоции]]
	&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
{{BookCat}}</text>
      <sha1>kf9iq93lefvistkc0ptjetmhg9548qb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Заповеден начин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4310</id>
    <revision>
      <id>12548</id>
      <parentid>12296</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:46:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Негација */</comment>
      <origin>12548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2774" sha1="thkznzilrbtqufutnsprhrxq9wdzrf1" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Der Imperativ / Императив&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Заповедниот начин или ''императив'' се користи за изразување наредби, барања, желби.

Германскиот јазик има различна структура за императив за секоја од трите форми за второ лице („Sie“, „ihr“, „du“).

== Образување на императив ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Заменка !! Императив !! Пример !! Македонски
|-
| Sie (учтиво - еднина и множина) || ''основа на глаголот'' + '''en''' + '''Sie''' || Laufen Sie! || Трчајте [Вие]!
|-
| du (еднина) || ''основа на глаголот'' + '''e'''* || Laufe! || Трчај!
|-
| ihr (множина) || ''основа на глаголот'' + '''t''' || Lauft! || Трчајте!
|-
| colspan=&quot;4&quot;|&lt;small&gt;* 2 лице еднина може да има наставка -е, но и не мора, при што и двете форми се точни.
|}

Кога се обраќаме формално, секогаш после глаголот во императив се пишува заменката (Sie).

Кога се обраќаме неформално после глаголот никогаш не се пишува заменка.

== Императив од помошните глаголи ==
Императивот од помошните глаголи се образува на следниот начин:
* sein → sei
** Sei still! - Биди тивок!
* haben → hab
** Hab geduld! - Имај трпение!
* werden → werd
** Werd erwachsen! - Порасни!

== „Ублажување“ на заповедноста ==
Заповедниот начин може да звучи многу неучтиво на германски. За да се направи наредбата да звучи поучтиво, може да се додаде честичката ''bitte'':
* Komm bitte! - Те молам дојди!
* Würden Sie bitte mitkommen! - Ќе ве молам да дојдете со мене!

Прилогот ''mal'' (од &quot;einmal&quot;) ја прави наредбата помалку формална:
* Warte mal! - Почекај!
* Schau mal! - Погледни!

== Негација ==
Негација на заповеден начин се образува со додавање на честичката nicht после глаголот:
* Iss nicht so viel! - Не јади толку многу!
* Fahr nicht so schnell! - Не вози толку брзо!

{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>thkznzilrbtqufutnsprhrxq9wdzrf1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Идно време Футур I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4311</id>
    <revision>
      <id>12553</id>
      <parentid>12275</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:48:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Образување */</comment>
      <origin>12553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1367" sha1="j7ul58yoxpnyuzhuldg28919wanl8b7" xml:space="preserve">Идно време е глаголска форма која генерално го означува настани кои сè уште не се случиле, но се очекува да се случат во иднина (''die Zukunft'').

== Образување ==
Се образува со формите на помошниот глагол werden (ќе, ''букв. станува'') во сегашно време + инфинитив од глаголот.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ich || werde || rowspan= &quot;6&quot; | основа на глаголот || rowspan= &quot;6&quot; | -en
|-
| du || wirst
|-
| er/sie/es || wird
|-
| wir || werden
|-
| ihr || werdet
|-
| sie/Sie|| werden
|}

Формите од глаголот werden секогаш стојат на второ место во реченицата, додека вториот глагол стои на крајот од реченицата.

{{Германски јазик/кутија|Кога правиме претпоставка, со цел да ја зајакнеме често се користат зборови како wohl - веројатно, sicher - сигурно, bestimmt - секако. На пр.:
* ''Ich werde sicher morgen ins Kino gehen. - Утре сигурно ќе одам во кино.
}}

{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>j7ul58yoxpnyuzhuldg28919wanl8b7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Степенување на придавки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4312</id>
    <revision>
      <id>12550</id>
      <parentid>12104</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:46:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Изразување на нееднаквост или разлика */</comment>
      <origin>12550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3481" sha1="8nh1d4nju3qzkgeyfn5qzu82xuo3wea" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Steigerung von Adjektiven / Степенување на придавки&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

Придавките во германскиот јазик се степенуваат со додавање на наставката -'''er''' во компаратив и зборчето -'''am''' и наставката -'''sten''' во суперлатив.

== Правилни форми за степенување ==

*Позитив: основна форма (на пр. klein)
*Компаратив: придавка + '''-er''' (на пр. kleiner)
*Суперлатив: '''am''' + придавка + '''-sten''' (на пр. am kleinsten)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Позитив !! Компаратив !! Суперлатив
|-
| klein || kleiner || am kleinsten
|-
| intelligent || intelligenter || am intelligentesten
|-
| billig || billiger || am billigsten
|-
| schön || schöner || am schönsten
|-
| hell || heller || am hellsten
|}

* Придавки кои завршуваат на -''el'', -''en'', -''er'', во компаратив обично ја испуштаат буквата е.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Позитив !! Компаратив !! Суперлатив
|-
| teuer || teurer || am teuersten
|-
| edel || edler || am edelsten
|-
| dunkel || dunkler || am dunkelsten
|}

== Едносложни придавки ==
Едносложните придавки кои содржат a, o или u, се степенуваат со истите наставки, со еден исклучок - самогласката во зборот добива умлаут.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Позитив !! Компаратив !! Суперлатив
|-
| groß || gr'''ö'''ßer || am gr'''ö'''ßten 
|-
| alt || '''ä'''lter || am '''ä'''ltesten 
|-
| jung || j'''ü'''nger || am j'''ü'''ngsten 
|}

== Неправилни форми ==
Некои придавки имаат неправнилни форми за степенување и како такви треба да се запаметат.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Позитив !! Компаратив !! Суперлатив
|-
| viel || mehr || am meisten
|-
| gern || lieber || am liebsten
|-
| gut || besser || am besten
|}

== Споредба ==
=== Изразување на еднаквост ===
Реченици во кои се споредува еднаквост се формираат со оваа конструкција: '''so + позитив + wie'''. Тоа може да се преведе: како и/колку и/исто толку и сл.
* Essen ist '''so schön wie''' Bochum. - ''Есен e '''убав како и''' Бохум.''
* Sie läuft '''so schnell wie''' er. - ''Таа трча брзо '''исто колку и''' тој''.
* Wir müssen diese Sache '''so schnell wie''' möglich erledigen. - ''Мораме да ја завршиме оваа работа '''колку што е''' можно '''поскоро'''.''

=== Изразување на нееднаквост или разлика ===
Реченици во кои се споредува нееднаквост или разлика се формираат со следнава конструкција: '''компаратив + als'''.
* Angela ist '''kleiner als''' Klara. - ''Ангела е '''помала од''' Клара.''
* Ich bin '''schneller als''' du. - ''Јас сум '''побрз од''' тебе.''

{{BookCat}}</text>
      <sha1>8nh1d4nju3qzkgeyfn5qzu82xuo3wea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Деклинација на придавките</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4313</id>
    <revision>
      <id>12552</id>
      <parentid>12059</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:47:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Мешана деклинација */</comment>
      <origin>12552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3540" sha1="k60c2x1t6jzlun3povmvvdnq294qzc0" xml:space="preserve">Ако придавката во реченицата директно ѝ претходи на именката што ја опишува, крајот на придавката се менува според именката. Оваа промена на придавката се нарекува деклинација на придавката. Постојат три различни деклинации. Која деклинација ќе се користи зависи од членот пред именката: неопределен член, определен член или без член.

== Слаба деклинација ==

Слаба деклинација се користи кога имаме '''определен член + придавка + именка'''.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!            !! м.р.                !! ж.р.                !! с.р.                !! мно.
|-
| Номинатив  || der gut'''e''' Mann || die gut'''e''' Frau || das gut'''e''' Kind || die gut'''en''' Kinder
|-
| Акузатив   || den gut'''en''' Mann || die gut'''e''' Frau || das gut'''e''' Kind || die gut'''en''' Kinder
|-
| Датив      || dem gut'''en''' Mann || der gut'''en''' Frau || dem gut'''en''' Kind || den gut'''en''' Kinder'''n'''
|}

Примери:
* &lt;abbr title=&quot;среден род, номинатив&quot;&gt;Das schwarz'''e''' Handy&lt;/abbr&gt; ist sehr günstig. - Црниот мобилен телефон е многу ефтин.
* Ich bin &lt;abbr title=&quot;машки род, номинатив&quot;&gt;der neu'''e''' Nachbar&lt;/abbr&gt;. - Јас сум новиот сосед.

== Јака деклинација ==

Јака деклинација се користи кога '''именката не е членувана'''.


{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!            !! м.р.                !! ж.р.                !! с.р.                !! мно.
|-
| Номинатив  || gut'''er''' Hund    || gut'''e''' Katze    || gut'''es''' Kind    || gut'''e''' Kinder
|-
| Акузатив   || gut'''en''' Hund    || gut'''e''' Katze    || gut'''es''' Kind    || gut'''e''' Kinder
|-
| Датив      || gut'''em''' Hund    || gut'''er''' Katze   || gut'''em''' Kind    || gut'''en''' Kinder'''n'''
|}

== Мешана деклинација ==
Мешана деклинација се користи кога имаме '''неопределен член/негација/присвојна придавка + придавка + именка'''.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!            !! м.р.                           !! ж.р.                           !! с.р.                           !! мно.
|-
| Номинатив || ein klein'''er''' Mann         || eine klein'''e''' Frau         || ein klein'''es''' Kind         || mein klein'''en''' Kinder
|-
| Акузатив || ein'''en''' klein'''en''' Mann || eine klein'''e''' Frau         || ein klein'''es''' Kind         || mein klein'''en''' Kinder
|-
| Датив   || ein'''em''' klein'''en''' Hund || ein'''er''' klein'''en''' Frau || ein'''em''' klein'''en''' Kind || mein'''en''' klein'''en''' Kinder'''n'''
|}

Примери:
* Ich habe &lt;abbr title=&quot;среден род, акузатив&quot;&gt;ein groß'''es''' Auto&lt;/abbr&gt;. - Имам голема кола.
* &lt;abbr title=&quot;машки род, номинатив&quot;&gt;Mein neu'''er''' Freund&lt;/abbr&gt; ist 5 Jahre jünger. - Мојот нов дечко е 5 години помлад.
* Ich habe einen kleinen Hund.
* Sie hat eine rote Tasche.
* Er trinkt ein kaltes Bier.

{{BookCat}}</text>
      <sha1>k60c2x1t6jzlun3povmvvdnq294qzc0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Генетив</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4315</id>
    <revision>
      <id>12554</id>
      <parentid>12091</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:48:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Членот */</comment>
      <origin>12554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1466" sha1="jqezhfl8t3jqdbb56f5ehn0wjubraq6" xml:space="preserve">Генетив е еден од четирите падежи во германскиот јазик, покрај номинатив, акузатив и датив. Се користи за изразување на поседување или сопственост.

На пример, ако сакаме да кажеме „колата од мојот татко“ можеме да го искористиме генетивот за да искажеме сопственост: „das Auto meines Vaters“.

== Членот ==
Неопределениот член во датив гласи:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Неопределен член
|-
!            !! Номинатив !! Акузатив    !! Датив         !! Генетив          !! Пример                !! Македонски
|-
| машки род  || ein       || einen       || einem         || '''eines'''      || eines Vater'''s'''    || (од еден/некој) маж
|-
| женски род || eine      || eine        || einer         || '''einer'''      || einer Frau            || (од една/некоја) жена
|-
| среден род || ein       || ein         || einem         || '''eines'''      || eines Auto'''s'''     || (од еден/некој) автомобил
|-
| множина    || ---       || ---         || ---           || '''---'''        || Kinder                || (од едни/некои) деца
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>jqezhfl8t3jqdbb56f5ehn0wjubraq6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:TScope</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4318</id>
    <revision>
      <id>12107</id>
      <timestamp>2023-12-25T14:00:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: local export = {}  export.override = function( frame ) 	local title = frame.args[1] 	local args = {} 	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do 		args[v] = k 	end 	for v, k in pairs( frame.args ) do 		if type( v ) == &quot;number&quot; then 			if v ~= 1 then 				args[ v - 1 ] = k 			end 		else 			args[v] = k 		end 	end 	return frame:expandTemplate{ title = title, args = args } end  export.prepend = function( frame ) 	local title = frame.args[1] 	local ar...</comment>
      <origin>12107</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="3756" sha1="n3blx1g9jcetmcolf1n2fiuhyaql9nh" xml:space="preserve">local export = {}

export.override = function( frame )
	local title = frame.args[1]
	local args = {}
	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do
		args[v] = k
	end
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			if v ~= 1 then
				args[ v - 1 ] = k
			end
		else
			args[v] = k
		end
	end
	return frame:expandTemplate{ title = title, args = args }
end

export.prepend = function( frame )
	local title = frame.args[1]
	local args = {}
	local displace = 0;
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if (type( v ) == &quot;number&quot;) and (v ~= 1) then
			args[ v - 1 ] = k
			displace = math.max( displace, (v - 1) )
		end
	end
	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			args[ displace + v ] = k
		else
			args[v] = k
		end
	end
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if type( v ) ~= &quot;number&quot; then
			args[v] = k
		end
	end
	return frame:expandTemplate{ title = title, args = args }
end

export.append = function( frame )
	local title = frame.args[1]
	local args = {}
	local displace = 0;
	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			displace = math.max( displace, v )
		end
		args[v] = k
	end
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			if v ~= 1 then
				args[ displace + v - 1 ] = k
			end
		else
			args[v] = k
		end
	end
	return frame:expandTemplate{ title = title, args = args }
end

export.drop = function( frame )
	local title = frame.args[1]
	local args = {}
	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type( v ) ~= &quot;number&quot; then
			args[v] = k
		end
	end
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			if v ~= 1 then
				args[ v - 1 ] = k
			end
		else
			args[v] = k
		end
	end
	return frame:expandTemplate{ title = title, args = args }
end

export.shiftLeft = function( frame )
	local title = frame.args[1]
	local args = {}
	local displace = tonumber( frame.args[2] )
	if displace == nil then displace = 0 end
	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			if v &gt;= displace then
				args[ v - displace ] = k
			end
		else
			args[v] = k
		end
	end
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if type( v ) == &quot;number&quot; then
			if v &gt; 2 then
				args[ v - 2 ] = k
			end
		else
			args[v] = k
		end
	end
	return frame:expandTemplate{ title = title, args = args }
end

export.map = function( frame )
	local title = frame.args[1]
	local displace = frame.args[2]
	if displace == nil then
		displace = 0
	else
		displace = tonumber( displace )
	end
	local args = {}
	local data = {}
	local maxv = 0
	for v, k in pairs( frame:getParent().args ) do
		if (type( v ) ~= &quot;number&quot;) then
			args[v] = k
		elseif v &lt;= displace then
			args[v + 1] = k
		else
			data[v] = k
			maxv = math.max( v, maxv )
		end
	end
	for v, k in pairs( frame.args ) do
		if type( v ) ~= &quot;number&quot; then
			args[v] = k
		elseif v &gt; 2 then
			args[v - 1] = k
		end
	end
	local result = &quot;&quot;
	for v = 1, maxv do
		if data[v] ~= nil then
			args[1] = data[v]
			result = result .. frame:expandTemplate{ title = title, args = args }
		end
	end
	return result
end

export.static = function( frame )
	return frame:getParent():getTitle()
end

local function tabulate( args )
	local s = ''
	for k, v in pairs( args ) do
		s = s .. '|-\n| ' .. k .. '\n| &lt;code&gt;' .. v .. '&lt;/code&gt;\n'
	end
	if s ~= '' then
		s = '{| class=&quot;wikitable&quot;\n|-\n! key\n! value\n' .. s .. '|}'
	end
	return s
end

export.echo = function( frame )
	local mp = tabulate( frame.args )
	local cp = tabulate( frame:getParent().args )
	if mp ~= '' then
		mp = 'module parameters:\n' .. mp .. '\n'
	end
	if cp ~= '' then
		cp = 'context parameters:\n' .. cp .. '\n'
	else
		cp = 'no context parameters.\n'
	end
	return mp .. cp
end

return export</text>
      <sha1>n3blx1g9jcetmcolf1n2fiuhyaql9nh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BookCat/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4319</id>
    <revision>
      <id>12108</id>
      <timestamp>2023-12-25T14:01:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|BookCat/{{#switch:{{{namespace}}} |{{TALKSPACE:{{{namespace}}}:{{{pagename}}}}}=talk |Category =category |Subject  =subject |Template =template |User     =user |Wikibooks=category |={{evalx|     (let (x (get-arg 2))       (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)           &quot;department&quot;           (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)               &quot;shelf&quot;               &quot;default&quot;)))     |{{ucfirst:{...</comment>
      <origin>12108</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="550" sha1="8tn25ac4mqo1m1z6kwtwsnkadjnnq8d" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|BookCat/{{#switch:{{{namespace}}}
|{{TALKSPACE:{{{namespace}}}:{{{pagename}}}}}=talk
|Category =category
|Subject  =subject
|Template =template
|User     =user
|Wikibooks=category
|={{evalx|
    (let (x (get-arg 2))
      (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)
          &quot;department&quot;
          (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)
              &quot;shelf&quot;
              &quot;default&quot;)))
    |{{ucfirst:{{{pagename}}}}}}}
|#default =default
}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8tn25ac4mqo1m1z6kwtwsnkadjnnq8d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BookCat/default</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4320</id>
    <revision>
      <id>12109</id>
      <timestamp>2023-12-25T14:02:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#ifeq: {{{filing|}}} | deep |[[{{BOOKCATEGORY|{{{fullpagename}}}|book={{#if:{{#titleparts:{{{fullpagename}}}||2}}|{{#titleparts:{{{fullpagename}}}|-1}}|{{{fullpagename}}}}}}}|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{#if:{{#titleparts:{{{fullpagename}}}||2}}|{{#titleparts:{{{pagename}}}||-1}}}}}} ]][[Category:Pages with deep filing]] |{{BOOKCATEGORY|{{{fullpagename}}}|book={{NAIVEBOOKNAME|{{{fullpagename}}}}}}}|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{so...</comment>
      <origin>12109</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="563" sha1="19zdiuubcgqk688r91b773tk23n2n05" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#ifeq: {{{filing|}}} | deep
|[[{{BOOKCATEGORY|{{{fullpagename}}}|book={{#if:{{#titleparts:{{{fullpagename}}}||2}}|{{#titleparts:{{{fullpagename}}}|-1}}|{{{fullpagename}}}}}}}|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{#if:{{#titleparts:{{{fullpagename}}}||2}}|{{#titleparts:{{{pagename}}}||-1}}}}}} ]][[Category:Pages with deep filing]]
|[[{{BOOKCATEGORY|{{{fullpagename}}}|book={{NAIVEBOOKNAME|{{{fullpagename}}}}}}}|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{#titleparts:{{{fullpagename}}}||2}}}} ]]
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>19zdiuubcgqk688r91b773tk23n2n05</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKCATEGORY</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4321</id>
    <revision>
      <id>12112</id>
      <parentid>12111</parentid>
      <timestamp>2023-12-25T14:05:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12112</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193" sha1="n4u3e44nlb3bzwsyrmur890m1c8c1un" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;Категорија:Книга:{{{book|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;BOOKNAME|{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n4u3e44nlb3bzwsyrmur890m1c8c1un</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:NAIVEBOOKNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4322</id>
    <revision>
      <id>12113</id>
      <timestamp>2023-12-25T14:06:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12113</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="109" sha1="p6elrbww9zt8w5vven8h68v7asswoj9" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p6elrbww9zt8w5vven8h68v7asswoj9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BookCat/template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4323</id>
    <revision>
      <id>12114</id>
      <timestamp>2023-12-25T14:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|BookCat/template/core|bookcategory={{BOOKCATEGORY|{{{fullpagename}}}}}|bookpagename={{BOOKPAGENAME|{{{fullpagename}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12114</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="216" sha1="jbg4v89c67q7kd6mro5npqoepib7zbf" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|BookCat/template/core|bookcategory={{BOOKCATEGORY|{{{fullpagename}}}}}|bookpagename={{BOOKPAGENAME|{{{fullpagename}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jbg4v89c67q7kd6mro5npqoepib7zbf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BookCat/template/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4324</id>
    <revision>
      <id>12115</id>
      <timestamp>2023-12-25T14:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#ifeq: {{{template-filing|}}} | deep |[[{{{bookcategory}}}/Templates{{#if:{{#titleparts:{{{bookpagename}}}|-1}}|/{{#titleparts:{{{bookpagename}}}|-1}}}}|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{#titleparts:{{{bookpagename}}}||-1}}}} ]][[Category:Pages with deep filing]] |[[{{{bookcategory}}}/Templates|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{{bookpagename}}}}} ]] }}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12115</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="431" sha1="pnxpn189l36403120844dluykmmq43b" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#ifeq: {{{template-filing|}}} | deep
|[[{{{bookcategory}}}/Templates{{#if:{{#titleparts:{{{bookpagename}}}|-1}}|/{{#titleparts:{{{bookpagename}}}|-1}}}}|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{#titleparts:{{{bookpagename}}}||-1}}}} ]][[Category:Pages with deep filing]]
|[[{{{bookcategory}}}/Templates|{{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}|{{{bookpagename}}}}} ]]
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pnxpn189l36403120844dluykmmq43b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Книга:Германски јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4325</id>
    <revision>
      <id>12593</id>
      <parentid>12118</parentid>
      <timestamp>2024-01-28T12:58:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12593</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="ptt9drnitry3svbos36hzjb54f56f99" xml:space="preserve">{{book category header}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>ptt9drnitry3svbos36hzjb54f56f99</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Evalx</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4326</id>
    <revision>
      <id>12122</id>
      <timestamp>2023-12-26T10:20:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#if:{{{test-eval|}}}|{{{test-eval}}}|Wikilisp}}|trep|{{{1|}}}}}&lt;noinclude&gt; {{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12122</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="160" sha1="77jf01obaj2wdfjktjywia51lpveckw" xml:space="preserve">{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#if:{{{test-eval|}}}|{{{test-eval}}}|Wikilisp}}|trep|{{{1|}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>77jf01obaj2wdfjktjywia51lpveckw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Wikilisp</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4327</id>
    <revision>
      <id>12123</id>
      <timestamp>2023-12-26T10:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: local export = {}  local wikilispversion = &quot;0.19 (November 4, 2019)&quot;  --[[ some basic abstractions ]]  local function stype( x ) -- type of sexpr 	local t = type( x ) 	if t == &quot;table&quot; then t = x.type end 	return t end  local function seterr( x, ... ) 	if type(x) ~= &quot;table&quot; then 		return seterr( {}, x, ... ) 	else 		x.type = &quot;error&quot; 		x.msg = mw.ustring.format( ... ) 		return x 	end end  --[[ parse text to a sequence of sexprs ]]  local function tok3...</comment>
      <origin>12123</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="48570" sha1="12jjajxcyn4sdpgtc7h7i02ar29wpjl" xml:space="preserve">local export = {}

local wikilispversion = &quot;0.19 (November 4, 2019)&quot;

--[[ some basic abstractions ]]

local function stype( x ) -- type of sexpr
	local t = type( x )
	if t == &quot;table&quot; then t = x.type end
	return t
end

local function seterr( x, ... )
	if type(x) ~= &quot;table&quot; then
		return seterr( {}, x, ... )
	else
		x.type = &quot;error&quot;
		x.msg = mw.ustring.format( ... )
		return x
	end
end

--[[ parse text to a sequence of sexprs ]]

local function tok3( ls, t )
	-- tokenize lua string t, with no string literals comments or parens;
	--   append to ls
	local p1,p2 = mw.ustring.find( t, &quot;[^%s]+&quot; )
	while p1 ~= nil do
		local t1 = mw.ustring.sub(t, p1, p2)
		local n1 = tonumber(t1)
		if n1 ~= nil then
			ls[1 + #ls] = n1
		elseif t1 == &quot;true&quot; then
			ls[1 + #ls] = true
		elseif t1 == &quot;false&quot; then
			ls[1 + #ls] = false
		else
			ls[1 + #ls] = {
				type = &quot;symbol&quot;,
				name = t1
			}
		end
		t = mw.ustring.sub(t, (p2 + 1))
		p1,p2 = mw.ustring.find( t, &quot;[^%s]+&quot; )
	end
end

local function tok2( ls, t )
	-- tokenize lua string t, with no string literals or comments; append to ls
	local p1 = mw.ustring.find( t, &quot;[()\\]&quot; )
	while p1 ~= nil do
		tok3( ls, mw.ustring.sub(t, 1, (p1 - 1)) )
		ls[1 + #ls] = { type = mw.ustring.sub(t, p1, p1) }
		if ls[#ls].type == &quot;\\&quot; then
			ls[#ls].name = ls[#ls].type
			ls[#ls].type = &quot;symbol&quot;
		end
		t = mw.ustring.sub(t, (p1 + 1))
		p1 = mw.ustring.find( t, &quot;[()\\]&quot; )
	end
	tok3( ls, t )
end

local function tok1( ls, t )
	-- tokenize lua string t, thru first string literal or comment; append to ls
	-- if not finished, append untokenized remainder string and return true
	local p0 = mw.ustring.find( t, ';' )
	local p1 = mw.ustring.find( t, '&quot;' )
	local p2 = mw.ustring.find( t, &quot;'&quot; )
	if (p0 ~= nil) and (((p1 == nil) or (p0 &lt; p1)) and
						((p2 == nil) or (p0 &lt; p2))) then
		-- process a comment
		tok2( ls, mw.ustring.sub( t, 1, (p0 - 1) ) )
		p1 = mw.ustring.find( t, '\n', (p0 + 1) )
		if p1 == nil then
			return false
		else
			ls[1 + #ls] = mw.ustring.sub( t, (p1 + 1) )
			return true
		end
	elseif (p1 ~= nil) and ((p2 == nil) or (p1 &lt; p2)) then
		-- process a string literal starting with double-quote
		p2 = p1 + 1
		while true do
			p2 = mw.ustring.find( t, '&quot;', p2 )
			if p2 == nil then
				seterr(ls, 'mismatched string-literal delimiter (&quot;)')
				return false
			elseif (p2 &lt; mw.ustring.len( t )) and
				(mw.ustring.codepoint( t, (p2 + 1) ) == 34)
			then
				p2 = (p2 + 2)
			else
				tok2( ls, mw.ustring.sub( t, 1, (p1 - 1) ) )
				ls[1 + #ls] = mw.ustring.gsub(
					mw.ustring.sub( t, (p1 + 1), (p2 - 1) ),
					'&quot;&quot;', '&quot;') -- inverse operation is at write_sexpr
				ls[1 + #ls] = mw.ustring.sub( t, (p2 + 1) )
				return true
			end
		end
	elseif p2 ~= nil then
		-- process a string literal starting with single-quote
		-- side benefit: precludes Lisp shorthand for &quot;suppress eval&quot;
		p1 = p2
		p2 = mw.ustring.find( t, &quot;'&quot;, (p1 + 1) )
		if p2 == nil then
			seterr(ls, &quot;mismatched string-literal delimiter (')&quot;)
			return false
		else
			tok2( ls, mw.ustring.sub( t, 1, (p1 - 1) ) )
			ls[1 + #ls] = mw.ustring.sub( t, (p1 + 1), (p2 - 1) )
			ls[1 + #ls] = mw.ustring.sub( t, (p2 + 1) )
			return true
		end
	else
		tok2( ls, t )
		return false
	end
end

local function parse_next( x1, p1, x2 )
	-- parse one sexpr from token list x1 position p1, append sexpr to p2
	-- return new value for p1
	if stype(x1[p1]) == &quot;)&quot; then
		seterr(x2, &quot;unmatched right-paren&quot;)
		return 1 + #x1
	elseif stype(x1[p1]) ~= &quot;(&quot; then
		x2[1 + #x2] = x1[p1]
		return p1 + 1
	else
		p1 = p1 + 1
		local x3 = { type = &quot;list&quot; }
		x2[1 + #x2] = x3
		while p1 &lt;= #x1 do
			if stype(x1[p1]) == &quot;)&quot; then
				return p1 + 1
			end
			p1 = parse_next( x1, p1, x3 )
		end
		seterr(x2, &quot;unmatched left-paren&quot;)
		return p1
	end
end

local function parse_sexpr( x1 )
	-- x1 is an error or a list of tokens
	if x1.type ~= &quot;list&quot; then
		return x1
	else
		local p1 = 1 --next item to read from x1
		local x2 = { type = &quot;list&quot; }
		while p1 &lt;= #x1 do
			p1 = parse_next( x1, p1, x2 )
		end
		return x2
	end
end

local function text_to_sexpr( t )
	local ls = { type = &quot;list&quot; }
	while tok1( ls, t ) do
		t = ls[#ls]
		ls[#ls] = nil
	end
	ls = parse_sexpr( ls )
	return ls
end

--[[ write/display a sexpr ]]

local function write_sexpr( x )
	if type(x) == &quot;number&quot; then
		return tostring( x )
	elseif type(x) == &quot;string&quot; then
		return mw.ustring.format('&quot;%s&quot;', mw.ustring.gsub( x, '&quot;', '&quot;&quot;' )) -- inverse operation is at tok1
	elseif type(x) == &quot;boolean&quot; then
		if x then return &quot;true&quot; else return &quot;false&quot; end
	elseif type(x) ~= &quot;table&quot; then
		return mw.ustring.format(&quot;&amp;lt;unrecognized internal type: %s&amp;gt;&quot;, type(x))
	elseif x.type == &quot;symbol&quot; then
		return x.name
	elseif x.type == &quot;fn&quot; then
		return mw.ustring.format(&quot;&amp;lt;%s&amp;gt;&quot;, write_sexpr( x.comb ))
	elseif x.type == &quot;op&quot; then
		if x.name ~= nil then
			return mw.ustring.format(&quot;[op: %s]&quot;, x.name)
		else
			return &quot;[op]&quot;
		end
	elseif x.type == &quot;list&quot; then
		local r = {}
		r[1] = &quot;(&quot;
		for k = 1, #x do
			r[k+1] = write_sexpr( x[k] )
		end
		r[#r + 1] = &quot;)&quot;
		return table.concat(r, &quot; &quot;)
	elseif x.type == &quot;error&quot; then
		return mw.ustring.format(&quot;&amp;lt;error: %s&amp;gt;&quot;, x.msg)
	elseif x.type == &quot;pattern&quot; then
		return mw.ustring.format('&amp;lt;pattern: &quot;%s&quot;&amp;gt;', x.pat)
	elseif x.type ~= nil then
		return mw.ustring.format(&quot;&amp;lt;unrecognized type: %s&amp;gt;&quot;, x.type)
	else
		return &quot;&amp;lt;missing type&amp;gt;&quot;
	end
end

local function display_sexpr( x )
	if stype(x) == &quot;string&quot; then
		return x
	else
		return write_sexpr( x )
	end
end

--[[ evaluation tools ]]

local maxdepth = 4 -- maximum call-nesting depth

local combine

local function eval( x, env, depth )
	if type(x) ~= &quot;table&quot; then -- literal
		return x
	elseif x.type == &quot;symbol&quot; then
		local v = env[x.name]
		if v == nil then
			return seterr(&quot;undefined symbol: %s&quot;, x.name)
		else
			return v
		end
	elseif x.type ~= &quot;list&quot; then -- literal
		return x
	elseif #x == 0 then -- empty list
		return x
	else -- combination
		local c = eval( x[1], env, depth )
		if stype(c) == &quot;error&quot; then return c end
		local ls = { type = &quot;list&quot; }
		for k = 2, #x do
			ls[k - 1] = x[k]
		end
		return combine( c, ls, env, depth )
	end
end

combine = function( c, ls, env, depth )
	while stype(c) == &quot;fn&quot; do
		local ls2 = { type = &quot;list&quot; }
		for k = 1, #ls do
			ls2[k] = eval( ls[k], env, depth )
			if stype(ls2[k]) == &quot;error&quot; then return ls2[k] end
		end
		c = c.comb
		ls = ls2
	end
	if stype(c) ~= &quot;op&quot; then
		return seterr(&quot;called object is not a combiner: %s&quot;, write_sexpr(c))
	elseif (c.shallow ~= nil) then
		return c.op(ls, env, depth)
	elseif (depth == nil) or (depth &lt; 1) then
		if maxdepth &gt; 1 then
			return seterr(
				&quot;exceeded maximum call-nesting depth (%i)&quot;,
				maxdepth)
		else
			return seterr(&quot;exceeded maximum call-nesting depth&quot;)
		end
	else
		return c.op(ls, env, (depth - 1))
	end
end

local function eval_seq( ls, env, depth )
	-- ls must be an error or a list
	if ls.type == &quot;error&quot; then return ls end
	if #ls == 0 then return ls end
	for k = 1, (#ls - 1) do
		local x = eval( ls[k], env, depth )
		if stype(x) == &quot;error&quot; then return x end
	end
	return eval( ls[#ls], env, depth )
end

local function eval_all( ls, env, depth, cutoff )
	-- ls must be an error or a list
	if ls.type == &quot;error&quot; then return ls end
	local ls2 = { type=&quot;list&quot; }
	for k = 1, #ls do
		ls2[k] = eval( ls[k], env, depth )
		if stype(ls2[k]) == &quot;error&quot; then return ls2[k] end
		if (cutoff ~= nil) and cutoff(ls2[k]) then return ls2 end
	end
	return ls2
end

local function combine_all( ops, args, env, depth, cutoff )
	-- ops must be a list; args must be an error or a list
	if args.type == &quot;error&quot; then return args end
	local ls2 = { type=&quot;list&quot; }
	for k = 1, #ops do
		ls2[k] = combine( ops[k], args, env, depth )
		if stype(ls2[k]) == &quot;error&quot; then return ls2[k] end
		if (cutoff ~= nil) and cutoff(ls2[k]) then return ls2 end
	end
	return ls2
end

--[[ generic combiner constructors ]]

local function make_op( f, nm, sh )
	return {
		type = &quot;op&quot;,
		op = f,
		name = nm,
		shallow = sh
	}
end

local function checktype( t, o, k ) -- types list, operands list, index
	if #t == 0 then return &quot;&quot; end
	o = o[k] -- particular operand
	if k &gt; #t then k = #t end
	t = t[k] -- particular type
	-- t should now be a string or internal function
	if type(t) == &quot;string&quot; then
		if stype(o) == t then t = &quot;&quot; end -- clear if no error
	else
		t = t(o) -- assume internal function works correctly
	end
	-- t should now be type name if error, empty string if okay
	return t
end

local function type_err( cname, tname, x )
	-- combiner name, type name(s), operand
	-- type name may be a string or an array of strings
	local where = &quot;&quot;
	if cname ~= nil then where = &quot; to [op: &quot; .. cname .. &quot;]&quot; end
	if type(tname) == &quot;table&quot; then
		if #tname == 0 then tname = &quot;[unknown]&quot;
		else
			for k = 1, #tname do
				while tname[k] == &quot;&quot; do
					for j = (k + 1), #tname do tname[j - 1] = tname[j] end
					tname[#tname] = nil
				end
				if tname[k] ~= nil then
					for j = (k + 1), #tname do
						if tname[k] == tname[j] then tname[j] = &quot;&quot; end
					end
				end
			end
			if #tname == 1 then tname = tname[1]
			else
				tname[#tname] = &quot;or &quot; .. tname[#tname]
				if #tname == 2
				then tname = table.concat( tname, &quot; &quot; )
				else tname = table.concat( tname, &quot;, &quot; )
				end
			end
		end
	end
	local what = write_sexpr(x)
	if #what &gt; 64 then what = stype(x) end
	return seterr(
		&quot;bad operand%s: expected %s, got %s&quot;, where, tname, what)
end

local function typed_op( ... )
	-- alternating type (string or function) and op (table or function)
	-- strong recommendation: first op should be a table
	local ls0 = { ... }
	local n0 = select( '#', ... )
	local opname, shallow
	if type(ls0[2]) == &quot;table&quot; then
		opname = ls0[2].name
		shallow = ls0[2].shallow
	end
	local f = function(ls, env, depth)
		if #ls == 0 then
			local op = ls0[2]
			if type(op) == &quot;table&quot; then op = op.op end
			return op( ls, env, depth )
		end
		local ek = 1 -- operand number of accumulated error type names
		local enames = {} -- list of failed types for ls[ek]
		for j = 1, n0, 2 do
			local types = ls0[j]
			local op = ls0[j + 1]
			if type(op) == &quot;table&quot; then op = op.op end
			local t = &quot;&quot;
			for k = 1, #ls do
				if #t == 0 then
					t = checktype( types, ls, k )
					if #t &gt; 0 then
						if k &gt; ek then
							ek = k
							enames = { t }
						elseif k == ek then
							enames[1 + #enames] = t
						end
					end
				end
			end
			if #t == 0 then return op( ls, env, depth ) end
		end
		return type_err( opname, enames, ls[ek] )
	end
	return make_op( f, opname, shallow )
end

local function nary_op( c, n, m )
	local f = function(ls, env, depth)
		if n &lt; 0 then
			if #ls &lt; -n then
				local where = &quot;&quot;
				if c.name ~= nil then where = &quot; to [op: &quot; .. c.name .. &quot;]&quot; end
				return seterr(
					&quot;too few operands%s: expected at least %i, got %i&quot;,
					where, -n, #ls)
			end
		elseif m == nil then
			if #ls ~= n then
				local where = &quot;&quot;
				if c.name ~= nil then where = &quot; to [op: &quot; .. c.name .. &quot;]&quot; end
				return seterr(
					&quot;wrong number of operands%s: expected %i, got %i&quot;,
					where, n, #ls)
			end
		else
			if #ls &lt; n then
				local where = &quot;&quot;
				if c.name ~= nil then where = &quot; to [op: &quot; .. c.name .. &quot;]&quot; end
				return seterr(
					&quot;too few operands%s: expected at least %i, got %i&quot;,
					where, n, #ls)
			elseif #ls &gt; m then
				local where = &quot;&quot;
				if c.name ~= nil then where = &quot; to [op: &quot; .. c.name .. &quot;]&quot; end
				return seterr(
					&quot;too many operands%s: expected at most %i, got %i&quot;,
					where, m, #ls)
			end
		end
		return c.op( ls, env, depth )
	end
	return make_op( f, c.name, c.shallow )
end

local function binary_pred( test, nm )
	return make_op(function (ls)
			for k = 2, #ls do
				if not test(ls[k - 1], ls[k]) then
					return false
				end
			end
			return true
		end, nm, true)
end

local function unary_pred( test, nm )
	return make_op(function (ls)
			for k = 1, #ls do
				if not test(ls[k]) then
					return false
				end
			end
			return true
		end, nm, true)
end

local function wrap( c )
	return {
		type = &quot;fn&quot;,
		comb = c
	}
end

--[[ wiki parsing stuff
	entry:  (char-code  (first-pos  last-pos  left-index))
	        (descriptor  (first-pos  last-pos  left-index)  entry  entry  ...)
	item entries contain part entries, part entries contain item entries
	left-index is removed at end of parse
]]

local lsquare,rsquare, lcurly,rcurly, pipe = 91,93, 123,125, 124

local function wikileft(e) -- is entry a left-delimiter?
	return ((e[1] == lsquare) or (e[1] == lcurly)) and (e[2][1] ~= e[2][2])
end

local function wikilen(e) -- how long is this entry?
	return 1 + e[2][2] - e[2][1]
end

local function wikisub( m, d ) -- parse, descriptor
	local k2 = #m          -- index of right delimiter
	local k1 = m[k2][2][3] -- index of left delimiter
	local p = { type = &quot;list&quot;, &quot;part&quot;, { type = &quot;list&quot; } } -- first part
	p[2][1] = (m[k1][2][2] + 1) -- start of first part
	local e = { -- entry containing parts
		type = &quot;list&quot;,
		d,
		{ type = &quot;list&quot;,
		  (m[k1][2][2] - (m[k2][2][2] - m[k2][2][1])),
		  m[k2][2][2],
		  k1
		},
		p
	}
	for k = (k1 + 1), (k2 - 1) do
		if type(m[k][1]) ~= &quot;number&quot; then
			m[k][2][3] = nil
			p[1 + #p] = m[k]
		elseif m[k][1] == pipe then
			p[2][2] = (m[k][2][1] - 1) -- end of current part
			p = { type = &quot;list&quot;, &quot;part&quot;, { type = &quot;list&quot; } } -- next part
			p[2][1] = (m[k][2][2] + 1) -- start of this part
			e[1 + #e] = p -- add to list of parts
		end
		m[k] = nil
	end
	p[2][2] = (m[k2][2][1] - 1) -- end of last part
	m[k2] = nil
	m[k1][2][2] = (e[2][1] - 1)
	if (m[k1][2][1] &gt; m[k1][2][2]) then
		e[2][3] = m[k1][2][3]
		m[k1] = nil
	end
	m[1 + #m] = e
end

local function parse_wiki( ls )
	local s = ls[1]                             -- string to parse
	local m = { type = &quot;list&quot; }                 -- result of parse
	local k = mw.ustring.find( s, &quot;[%[%]{}|]&quot; ) -- position in string
	while k ~= nil do
		local c = mw.ustring.codepoint(s,k)
		if #m == 0 then
			if (c == lsquare) or (c == lcurly) then
				m[1] = {type=&quot;list&quot;, c, {type=&quot;list&quot;, k, k, 0}}
			end
		elseif (k == (m[#m][2][2] + 1)) and (c == m[#m][1]) and (c ~= pipe) then
			m[#m][2][2] = k
			if m[#m][2][3] &gt; 0 then
				local e2 = m[#m]
				local e1 = m[e2[2][3]]
				if (e2[1] == rcurly) and (e1[1] == lcurly) and
					(wikilen(e2) == 3) and (wikilen(e1) &gt; 2)
				then
					wikisub( m, &quot;param&quot; )
				elseif (e2[1] == rsquare) and (e1[1] == lsquare) and
					(wikilen(e2) == 2) and (wikilen(e1) &gt; 1)
				then
					wikisub( m, &quot;link&quot; )
				end
			end
		else
			if m[#m][2][3] &gt; 0 then
				local e2 = m[#m]
				local e1 = m[e2[2][3]]
				if (e2[1] == rcurly) and (e1[1] == lcurly) and
					(wikilen(e2) == 2) and (wikilen(e1) &gt; 1)
				then
					wikisub( m, &quot;call&quot; )
				end
			end
			m[1 + #m] = {type=&quot;list&quot;, c, {type=&quot;list&quot;, k, k}}
			if wikileft(m[#m - 1]) then
				m[#m][2][3] = (#m - 1)
			else
				m[#m][2][3] = m[#m - 1][2][3]
			end
		end
		k = mw.ustring.find( s, &quot;[%[%]{}|]&quot;, (k + 1) )
	end
	if #m == 0 then return m end
	if m[#m][2][3] &gt; 0 then
		local e2 = m[#m]
		local e1 = m[e2[2][3]]
		if (e2[1] == rcurly) and (e1[1] == lcurly) and
			(wikilen(e2) == 2) and (wikilen(e1) &gt; 1)
		then
			wikisub( m, &quot;call&quot; )
		end
	end
	local m2 = { type = &quot;list&quot; }
	for j = 1, #m do
		if type(m[j][1]) ~= &quot;number&quot; then
			m[j][2][3] = nil
			m2[1 + #m2] = m[j]
		end
	end
	return m2
end

--[[ miscellaneous ]]

local function int_tc(x)
	if (type(x) ~= &quot;number&quot;) or (x ~= math.floor(x)) then
		return &quot;integer&quot;
	else
		return &quot;&quot;
	end
end

local function posint_tc(x)
	if (type(x) ~= &quot;number&quot;) or (x ~= math.floor(x)) or (x &lt; 1) then
		return &quot;positive integer&quot;
	else
		return &quot;&quot;
	end
end

local function logical_and( ls ) -- for and?
	for k = 1, #ls do
		if stype(ls[k]) ~= &quot;boolean&quot; then
			return seterr(
				&quot;bad operand to [op: and?]: expected boolean, got %s&quot;,
				write_sexpr(ls[k]))
		end
	end
	for k = 1, #ls do if not ls[k] then return false end end
	return true
end

local function logical_or( ls ) -- for or?
	for k = 1, #ls do
		if stype(ls[k]) ~= &quot;boolean&quot; then
			return seterr(
				&quot;bad operand to [op: or?]: expected boolean, got %s&quot;,
				write_sexpr(ls[k]))
		end
	end
	for k = 1, #ls do if ls[k] then return true end end
	return false
end

local function and_fn(ls, env, depth)
	ls = eval_all( ls, env, depth,
		function (x)
			return (stype(x) == &quot;boolean&quot;) and not x
		end)
	if stype(ls) == &quot;error&quot; then return ls end
	if (#ls == 0) or (stype(ls[1]) == &quot;boolean&quot;) then
		return logical_and(ls)
	end
	local ops = { type=&quot;list&quot; }
	for k = 1, #ls do
		if stype(ls[k]) == &quot;fn&quot; then ops[k] = ls[k].comb
		elseif stype(ls[k]) == &quot;op&quot; then ops[k] = ls[k]
		elseif k == 1 then
			return seterr(
				&quot;bad operand to [op: and?]: expected boolean or combiner, got %s&quot;,
				write_sexpr(ls[k]))
		else
			return seterr(
				&quot;bad operand to [op: and?]: expected combiner, got %s&quot;,
				write_sexpr(ls[k]))
		end
	end
	return wrap(make_op(function (ls, env, depth)
			ls = combine_all(ops, ls, env, depth,
				function (x)
					return (stype(x) ~= &quot;boolean&quot;) or not x
				end)
			if ls.type == &quot;error&quot; then return ls end
			return logical_and(ls)
		end, &quot;and?&quot;, true))
end

local function or_fn(ls, env, depth)
	ls = eval_all(ls, env, depth,
		function (x)
			return (stype(x) == &quot;boolean&quot;) and x
		end)
	if stype(ls) == &quot;error&quot; then return ls end
	if (#ls == 0) or (stype(ls[1]) == &quot;boolean&quot;) then
		return logical_or(ls)
	end
	local ops = { type=&quot;list&quot; }
	for k = 1, #ls do
		if stype(ls[k]) == &quot;fn&quot; then ops[k] = ls[k].comb
		elseif stype(ls[k]) == &quot;op&quot; then ops[k] = ls[k]
		elseif k == 1 then
			return seterr(
				&quot;bad operand to [op: or?]: expected boolean or combiner, got %s&quot;,
				write_sexpr(ls[k]))
		else
			return seterr(
				&quot;bad operand to [op: or?]: expected combiner, got %s&quot;,
				write_sexpr(ls[k]))
		end
	end
	return wrap(make_op(function (ls, env, depth)
			ls = combine_all(ops, ls, env, depth,
				function (x)
					return (stype(x) ~= &quot;boolean&quot;) or x
				end)
			if ls.type == &quot;error&quot; then return ls end
			return logical_or(ls)
		end, &quot;or?&quot;, true))
end

local function valid_parmlist( ls ) -- for \
	if stype(ls) ~= &quot;list&quot; then return false end
	for k = 1, #ls do
		if stype(ls[k]) ~= &quot;symbol&quot; then return false end
	end
	return true
end

local function match_parmlist( parms, ls ) -- for \
	local env = {}
	for k = 1, #parms do env[parms[k].name] = ls[k] end
	return env
end

local function lambda_fn(ls, senv)
	local parms = ls[1]
	if stype(parms) == &quot;symbol&quot; then
		parms = { type=&quot;list&quot;, parms }
	elseif not valid_parmlist(parms) then
		return seterr(
			&quot;bad parameter-list operand to [op: \\]: %s&quot;,
			write_sexpr(parms))
	end
	local body = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 2, #ls do body[k - 1] = ls[k] end
	return wrap(nary_op(make_op(function (ls, denv, depth)
		-- denv is ignored
		local env = match_parmlist( parms, ls )
		setmetatable(env, { __index = senv })
		return eval_seq(body, env, depth)
	end), #parms))
end

local relevantFrame = mw.getCurrentFrame()

local function getarg_fn(ls)
	local args = relevantFrame.args
	local t = nil
	if stype(ls[1]) == &quot;number&quot; then
		t = ls[1]
	else -- must be number or string
		t = ls[1]
	end
	t = args[t]
	if t == nil then return { type = &quot;list&quot; } end
	return t
end

local function getargexpr_fn(ls)
	local args = relevantFrame.args
	local t = nil
	if stype(ls[1]) == &quot;number&quot; then
		t = ls[1]
	else -- must be number or string
		t = ls[1]
	end
	t = args[t]
	if t == nil then return { type = &quot;list&quot; } end
	t = text_to_sexpr(t)
	if stype(t) == &quot;error&quot; then return { type = &quot;list&quot; } end
	if #t ~= 1 then return { type = &quot;list&quot; } end
	return t[1]
end

local function filter_fn(ls, env, depth)
	local preds = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 2, #ls do preds[k - 1] = ls[k].comb end -- predicates
	local function hof(ls, n, f, app)
		-- copy first n elements of ls, apply f to later elements
		-- if app, instead skip first n, and return result,app
		if app == nil then app = false end
		local ls2 = { type = &quot;list&quot; }
		if #ls &lt;= n then
			if app then return ls2,app else return ls end
		end
		if not app then for k = 1, n do ls2[k] = ls[k] end end
		for k = (n + 1), #ls do
			local x,app2 = f(ls[k])
			if stype(x) == &quot;error&quot; then return x end
			if app2 == nil then app2 = false end
			if app2 then
				for j = 1, #x do ls2[1 + #ls2] = x[j] end
			else
				ls2[1 + #ls2] = x
			end
		end
		return ls2,app
	end
	local function filter_entry(entry)
		local b = combine_all(preds, {type=&quot;list&quot;, entry}, env, depth,
			function (x)
				return (stype(x) ~= &quot;boolean&quot;) or not x
			end)
		if stype(b) == &quot;error&quot; then return b end
		b = logical_and(b)
		if stype(b) == &quot;error&quot; then return b end
		if b then
			if stype(entry) == &quot;list&quot; then
				return hof(entry, 2, function (part)
						return hof(part, 2, filter_entry)
					end)
			else
				return entry
			end
		else
			if stype(entry) == &quot;list&quot; then
				return hof(entry, 2, function (part)
						return hof(part, 2, filter_entry, true)
					end, true)
			else
				return { type = &quot;list&quot; }, true
			end
		end
	end
	return hof(ls[1], 0, filter_entry)
end

local function item_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt; 1) and
		(stype(x[1]) == &quot;string&quot;) and (x[1] ~= &quot;part&quot;) and
		(stype(x[2]) == &quot;list&quot;) and (#x[2] == 2) and
		(int_tc(x[2][1]) == &quot;&quot;) and (int_tc(x[2][2]) == &quot;&quot;)
	then
		return &quot;&quot;
	else
		return &quot;item&quot;
	end
end

local function part_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt; 1) and (x[1] == &quot;part&quot;) and
		(stype(x[2]) == &quot;list&quot;) and (#x[2] == 2) and
		(int_tc(x[2][1]) == &quot;&quot;) and (int_tc(x[2][2]) == &quot;&quot;)
	then
		return &quot;&quot;
	else
		return &quot;part&quot;
	end
end

local function cd_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt; 0) then
		if stype(x[1]) == &quot;string&quot; then x = x[2] end
		if (x ~= nil) and (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x == 2) and
			(int_tc(x[1]) == &quot;&quot;) and (int_tc(x[2]) == &quot;&quot;)
		then
			return &quot;&quot;
		end
	end
	return &quot;coordinates descriptor&quot;
end

local function cd_ls_tc(x)
	local ok = true
	if stype(x) ~= &quot;list&quot; then ok = false
	else for k = 1, #x do if cd_tc(x[k]) ~= &quot;&quot; then ok = false end end
	end
	if ok then return &quot;&quot;
	else return &quot;list of coordinates descriptors&quot;
	end
end

local function getsubstr_ntv(s, k1, k2) -- k1, k2 ints if provided
	if k1 == nil then return s end
	if k1 &lt; 1 then k1 = 1 end
	if k2 ~= nil then
		if k2 &gt;= mw.ustring.len(s) then k2 = nil end
	end
	return mw.ustring.sub( s, k1, k2 )
end

local function cd_norm(x) -- assumes cd_tc
	if stype(x[1]) == &quot;number&quot; then return x else return x[2] end
end

local function getsubstr_int_fn(ls)
	local s = ls[1]
	return getsubstr_ntv(s, ls[2], ls[3])
end

local function getsubstr_cd_fn(ls)
	local s = ls[1]
	local c = cd_norm(ls[2])
	return getsubstr_ntv(s, c[1], c[2])
end

local function getsubstr_ls_fn(ls)
	local s = ls[1]
	local r = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 1, #ls[2] do
		r[k] = cd_norm(ls[2][k])
	end
	for k = 1, #r do r[k] = getsubstr_ntv(s, r[k][1], r[k][2]) end
	return r
end

local function setsubstr_ls(s, lsc, lss)
	-- string, array of cds, array of strings
	local n = math.min(#lsc, #lss) -- just ignore extras of either
	if n == 0 then return s end
	local function berr(...)
		return seterr(&quot;bounds violation in [op: set-substring]: %s&quot;,
			mw.ustring.format( ... ))
	end
	if lsc[1][1] &lt; 1 then
		return berr(&quot;segment starts left of string start (%i)&quot;, lsc[1][1])
	end
	if lsc[n][2] &gt; mw.ustring.len(s) then
		return berr(&quot;segment ends right of string end (%i, %i)&quot;,
			lsc[n][2], mw.ustring.len(s))
	end
	local r = {}
	for k = 1, n do
		if lsc[k][1] &gt; (lsc[k][2] + 1) then
			return berr(&quot;segment starts right of its own end (%i, %i)&quot;,
				lsc[k][1], lsc[k][2])
		end
		r[2 * k] = lss[k]
	end
	r[1] = mw.ustring.sub(s, 1, (lsc[1][1] - 1))
	r[1 + (2 * n)] = mw.ustring.sub(s, (lsc[n][2] + 1))
	for k = 2, n do
		if lsc[k - 1][2] &gt;= lsc[k][1] then
			return berr(&quot;segment ends right of next segment start (%i, %i)&quot;,
				lsc[k - 1][2], lsc[k][1])
		end
		r[(2 * k) - 1] = mw.ustring.sub(s,
			(lsc[k - 1][2] + 1),
			(lsc[k][1] - 1))
	end
	return table.concat(r)
end

local function str_ls_tc(x)
	local ok = true
	if stype(x) ~= &quot;list&quot; then ok = false
	else for k = 1, #x do if stype(x[k]) ~= &quot;string&quot; then ok = false end end
	end
	if ok then return &quot;&quot;
	else return &quot;list of strings&quot;
	end
end

local function getsublist_fn(ls)
	local n1 = ls[2]
	local n2 = ls[3]
	local ls = ls[1]
	local x = { type = &quot;list&quot; }
	if n1 &lt; 1 then n1 = 1 end
	if n2 == nil then n2 = #ls elseif n2 &gt; #ls then ns = #ls end
	for k = n1, n2 do x[1 + #x] = ls[k] end
	return x
end

local function setsublist_fn(ls)
	local base = ls[1]
	local n1 = ls[2] - 1
	local n2 = ls[3] + 1
	local seg = ls[4]
	if n1 &lt; 0 then n1 = 0 end
	if n2 &lt;= n1 then n2 = n1 + 1 end
	local r = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 1, n1 do r[k] = base[k] end
	for k = 1, #seg do r[1 + #r] = seg[k] end
	for k = n2, #base do r[1 + #r] = base[k] end
	return r
end

local function findprd_fn(ls, env, depth)
	local x = ls[1]
	local p = ls[2].comb
	local x2 = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 1, #x do
		local q = combine( p, { type=&quot;list&quot;, x[k] }, env, depth )
		if stype(q) == &quot;error&quot; then return q end
		if stype(q) ~= &quot;boolean&quot; then
			return seterr(
				&quot;bad predicate result type to [op: find]: got %s&quot;,
				stype(q))
		end
		if q then x2[1 + #x2] = k end
	end
	return x2
end

local function findstr_fn(ls)
	local s = ls[1]
	local p = ls[2]
	local x2 = { type = &quot;list&quot; }
	if #p == 0 then return x2 end
	local k = 1
	repeat
		local x3 = { mw.ustring.find( s, p, k, true ) }
		if #x3 == 0 then return x2 end
		x2[1 + #x2] = { type = &quot;list&quot;, x3[1], x3[2] }
		k = 1 + x3[2]
	until false
end

local function findpat_fn(ls)
	local s = ls[1]
	local p = ls[2].pat
	local x2 = { type = &quot;list&quot; }
	local k = 1
	repeat
		local x3 = { mw.ustring.find( s, p, k ) }
		if #x3 == 0 then return x2 end
		x2[1 + #x2] = { type = &quot;list&quot;, x3[1], x3[2] }
		k = 1 + x3[2]
	until false
end

local function any_tc(x) return &quot;&quot; end
local function none_tc(x) return &quot;no operand here&quot; end

local function member_fn(ls) -- 1 or 2 operands, second must be a list
	local t = write_sexpr(ls[1])
	if ls[2] ~= nil then
		ls = ls[2]
		for k = 1, #ls do
			if write_sexpr(ls[k]) == t then return true end
		end
		return false
	else
		return wrap(nary_op(typed_op({ &quot;list&quot; }, make_op(function(ls)
			ls = ls[1]
			for k = 1, #ls do
				if write_sexpr(ls[k]) == t then return true end
			end
			return false
		end, nil, true)), 1))
	end
end

local lang = mw.language.getContentLanguage()

local function let_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x == 2) and (stype(x[1]) == &quot;symbol&quot;)
	then return &quot;&quot;
	else return &quot;symbol-value binding&quot;
	end
end

local function sorp_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;string&quot;) or (stype(x) == &quot;pattern&quot;)
	then return &quot;&quot;
	else return &quot;string or pattern&quot;
	end
end

local function split_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt;= 1) and (sorp_tc(x[1]) == &quot;&quot;) and
		((#x == 1) or
		 ((#x == 2) and ((sorp_tc(x[2]) == &quot;&quot;) or (split_tc(x[2]) == &quot;&quot;))) or
		 ((#x == 3) and (sorp_tc(x[2]) == &quot;&quot;) and (split_tc(x[3]) == &quot;&quot;)))
	then
		return &quot;&quot;
	else
		return &quot;valid string-split descriptor&quot;
	end
end

local function strnest_tc(x)
	if stype(x) == &quot;string&quot; then return &quot;&quot;
	elseif stype(x) == &quot;list&quot; then
		for k = 1, #x do
			local msg = strnest_tc(x[k])
			if msg ~= &quot;&quot; then return msg end
		end
		return &quot;&quot;
	end
	return &quot;string or tree of strings&quot;
end

local function splitsep_fn(s, p)
	local x
	if (stype(p) == &quot;string&quot;)
	then x = mw.text.split( s, p, true )
	else x = mw.text.split( s, p.pat )
	end
	x.type = &quot;list&quot;
	return x
end

local function splitdelim_fn(s, lt, rt)
	local lp = (stype(lt) == &quot;string&quot;)
	local rp = (stype(rt) == &quot;string&quot;)
	if not lp then lt = lt.pat end
	if not rp then rt = rt.pat end
	local snarf -- find next unmatched right-delimiter
	snarf = function (k)
		repeat
			local xl = { mw.ustring.find( s, lt, k, lp ) }
			local xr = { mw.ustring.find( s, rt, k, rp ) }
			if #xr == 0 then return xr end
			if #xl == 0 then return xr end
			if xr[1] &lt;= xl[1] then return xr end
			xr = snarf(xl[2] + 1)
			if #xr == 0 then return xr end
			k = (xr[2] + 1)
		until false
	end
	local results = { type = &quot;list&quot; }
	local k = 1 -- leftmost character of interest
	repeat
		local xl = { mw.ustring.find( s, lt, k, lp ) }
		if #xl == 0 then return results end
		k = xl[2] + 1
		local xr = snarf(k)
		if #xr &gt; 0 then
			results[1 + #results] = mw.ustring.sub( s, k, (xr[1] - 1) )
			k = xr[2] + 1
		end
	until false
end

local function splitrec_fn(s, rc)
	local ls
	if (#rc &gt; 1) and (stype(rc[2]) ~= &quot;list&quot;) then
		ls = splitdelim_fn(s, rc[1], rc[2])
	else
		ls = splitsep_fn(s, rc[1])
	end
	ls.type = &quot;list&quot;
	rc = rc[#rc]
	if (stype(rc) == &quot;list&quot;) then
		for k = 1, #ls do
			ls[k] = splitrec_fn(ls[k], rc)
		end
	end
	return ls
end

local function splitnest_fn(s, rc)
	if stype(s) == &quot;string&quot; then return splitrec_fn(s, rc) end
	local result = { type=&quot;list&quot; }
	for k = 1, #s do
		result[k] = splitnest_fn(s[k], rc)
		if stype(result[k]) == &quot;error&quot; then return result[k] end
	end
	return result
end

local function split_fn(ls)
	local rc = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 2, #ls do rc[k - 1] = ls[k] end
	return splitnest_fn(ls[1], rc)
end

local function join_tc(x)
	if (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt;= 1) and (stype(x[1]) == &quot;string&quot;) and
		((#x == 1) or
		 ((#x == 2) and ((stype(x[2]) == &quot;string&quot;) or (join_tc(x[2]) == &quot;&quot;))) or
		 ((#x == 3) and (stype(x[2]) == &quot;string&quot;) and (join_tc(x[3]) == &quot;&quot;)))
	then
		return &quot;&quot;
	else
		return &quot;valid string-join descriptor&quot;
	end
end

local function neststr_tc(x)
	if stype(x) == &quot;list&quot; then
		for k = 1, #x do
			if stype(x[k]) ~= &quot;string&quot; then
				local msg = neststr_tc(x[k])
				if msg ~= &quot;&quot; then return msg end
			end
		end
		return &quot;&quot;
	end
	return &quot;tree of strings&quot;
end

local function joinsep_fn(t, s)
	if #t == 0 then return &quot;&quot; end
	if stype(t[1]) == &quot;string&quot; then
		for k = 2, #t do if stype(t[k]) ~= &quot;string&quot; then
			return seterr(&quot;bad target for [op: join]: uneven tree depth&quot;)
		end end
		return table.concat( t, s )
	end
	for k = 2, #t do if stype(t[k]) == &quot;string&quot; then
		return seterr(&quot;bad target for [op: join]: uneven tree depth&quot;)
	end end
	local result = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 1, #t do
		result[k] = joinsep_fn(t[k], s)
		if stype(result[k]) == &quot;error&quot; then return result[k] end
	end
	return result
end

local function joindelim_fn(t, lf, rg)
	if #t == 0 then return &quot;&quot; end
	if stype(t[1]) == &quot;string&quot; then
		for k = 2, #t do if stype(t[k]) ~= &quot;string&quot; then
			return seterr(&quot;bad target for [op: join]: uneven tree depth&quot;)
		end end
		return lf .. table.concat( t, (rg .. lf) ) .. rg
	end
	for k = 2, #t do if stype(t[k]) == &quot;string&quot; then
		return seterr(&quot;bad target for [op: join]: uneven tree depth&quot;)
	end end
	local result = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 1, #t do
		result[k] = joindelim_fn(t[k], lf, rg)
		if stype(result[k]) == &quot;error&quot; then return result[k] end
	end
	return result
end

local function joinnest_fn(t, rc)
	if stype(t) == &quot;error&quot; then return t end
	if stype(t) == &quot;string&quot; then
		return seterr(&quot;bad target for [op: join]: tree not deep enough&quot;)
	end
	if #rc == 1 then
		return joinsep_fn(t, rc[1])
	elseif #rc == 3 then
		return joinnest_fn(joindelim_fn(t, rc[1], rc[2]), rc[3])
	elseif stype(rc[2]) == &quot;string&quot; then
		return joindelim_fn(t, rc[1], rc[2])
	else
		return joinnest_fn(joinsep_fn(t, rc[1]), rc[2])
	end
end

local function join_fn(ls)
	local rc = { type = &quot;list&quot; }
	for k = 2, #ls do rc[k - 1] = ls[k] end
	return joinnest_fn(ls[1], rc)
end

local function xformer_fn(pred, basis, succ, n)
	return wrap(nary_op(typed_op({ &quot;fn&quot;, &quot;fn&quot;, any_tc },
		make_op(function (ls, denv, depth)
			local leaf = ls[1]
			local parent = ls[2]
			local data = ls[3]
			local function xform(basis, data)
				local recurse = false
				if stype(data) == &quot;list&quot; then
					if stype(pred) ~= &quot;fn&quot; then
						recurse = true
					else
						recurse = combine( pred.comb, { type=&quot;list&quot;, data }, env, depth )
						if stype(recurse) ~= &quot;boolean&quot; then
							if stype(recurse) == &quot;error&quot; then return recurse end
							return seterr(
								&quot;bad predicate result type to [op transform]: %s&quot;,
								stype(recurse))
						end
					end
				end
				local comb
				if recurse then
					local b2
					if stype(succ) == &quot;fn&quot;
					then b2 = combine( succ.comb, { type=&quot;list&quot;, basis }, env, depth )
					else b2 = basis
					end
					local d2 = { type=&quot;list&quot; }
					for k = 1, #data do
						if k &lt;= n then
							d2[k] = data[k]
						else
							d2[k] = xform(b2, data[k])
							if stype(d2[k]) == &quot;error&quot; then return d2[k] end
						end
					end
					data = d2
					comb = parent.comb
				else
					comb = leaf.comb
				end
				if stype(succ) == &quot;fn&quot;
				then data = { type=&quot;list&quot;, basis, data }
				else data = { type=&quot;list&quot;,        data }
				end
				return combine( comb, data, env, depth )
			end
			return xform(basis, data)
		end, &quot;transform&quot;, true)), 3))
end

--[[ standard environment ]]

local ground_env = {
	list = wrap(make_op(function (ls) return ls end, &quot;list&quot;, true)),
	[&quot;+&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			local sum = 0
			for k = 1, #ls do sum = sum + ls[k] end
			return sum
		end, &quot;add&quot;, true),
		{ &quot;string&quot; }, function (ls)
			local s = {}
			for k = 1, #ls do s[k] = ls[k] end
			return table.concat(s)
		end,
		{ &quot;boolean&quot; }, function (ls)
			local sum = true
			for k = 1, #ls do sum = sum and ls[k] end
			return sum
		end,
		{ &quot;list&quot; }, function (ls)
			local x = { type = &quot;list&quot; }
			for j = 1, #ls do
				for k = 1, #ls[j] do
					x[1 + #x] = ls[j][k]
				end
			end
			return x
		end)),
	[&quot;*&quot;] = wrap(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			local product = 1
			for k = 1, #ls do product = product * ls[k] end
			return product
		end, &quot;multiply&quot;, true))),
	[&quot;-&quot;] = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			local result = ls[1]
			for k = 2, #ls do result = result - ls[k] end
			return result
		end, &quot;subtract&quot;, true)), -2)),
	[&quot;/&quot;] = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			local result = ls[1]
			for k = 2, #ls do result = result / ls[k] end
			return result
		end, &quot;divide&quot;, true)), -2)),
	[&quot;^&quot;] = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function  (ls)
			return ls[1] ^ ls[2]
		end, &quot;exponentiation&quot;, true)), 2)),
	[&quot;\\&quot;] = nary_op(make_op(lambda_fn, &quot;\\&quot;, true), -1),
	abs = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			return math.abs(ls[1])
		end, &quot;abs&quot;, true)), 1)),
	anchorencode = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			return mw.uri.anchorEncode( ls[1] )
		end, &quot;anchorencode&quot;, true)), 1)),
	[&quot;and?&quot;] = make_op(and_fn, &quot;and?&quot;, true),
	apply = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;fn&quot;, &quot;list&quot; }, make_op(function (ls, env, depth)
			return combine(ls[1].comb, ls[2], env, depth)
		end, &quot;apply&quot;, true)), 2)),
	[&quot;boolean?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;boolean&quot;
		end, &quot;boolean?&quot;)),
	[&quot;call?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt; 0) and
				(stype(x[1]) == &quot;string&quot;) and (x[1] == &quot;call&quot;)
		end, &quot;call?&quot;)),
	canonicalurl = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			if #ls == 1
			then return tostring( mw.uri.canonicalUrl( ls[1] ) )
			else return tostring( mw.uri.canonicalUrl( ls[1], ls[2] ) )
			end
		end, &quot;canonicalurl&quot;, true)), 1, 2)),
	ceil = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			return math.ceil(ls[1])
		end, &quot;ceil&quot;, true)), 1)),
	curry = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;fn&quot;, any_tc }, make_op(function (ls1, env, depth)
			return wrap(make_op(function (ls2, env, depth)
					local ls3 = { type = &quot;list&quot; }
					for k = 2, #ls1 do ls3[k - 1] = ls1[k] end
					for k = 1, #ls2 do ls3[k + #ls1 - 1] = ls2[k] end
					return combine(ls1[1].comb, ls3, env, depth)
				end, nil, true))
		end, &quot;curry&quot;, true)), -2)),
	define = nary_op(make_op(function (ls, env, depth)
			if stype(ls[1]) ~= &quot;symbol&quot; then
				return seterr(
					&quot;bad definiend to [op: define]: expected symbol, got %s&quot;,
					write_sexpr(ls[1]))
			end
			local x = eval(ls[2], env, depth)
			if stype(x) == &quot;error&quot; then return x end
			env[ls[1].name] = x
			while stype(x) == &quot;fn&quot; do x = x.comb end
			if stype(x) == &quot;op&quot; and x.name == nil then x.name = ls[1].name end
			return { type = &quot;list&quot; }
		end, &quot;define&quot;, true), 2),
	[&quot;equal?&quot;] = wrap(make_op(function (ls)
			if #ls &gt;= 2 then
				local t = write_sexpr(ls[1])
				for k = 2, #ls do
					if write_sexpr(ls[k]) ~= t then
						return false
					end
				end
			end
			return true
		end, &quot;equal?&quot;, true)),
	filter = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;list&quot;, &quot;fn&quot; }, make_op(filter_fn,
		&quot;filter&quot;, true)), -1)),
	find = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;list&quot;, &quot;fn&quot; }, make_op(findprd_fn, &quot;find&quot;, true),
		{ &quot;string&quot;, &quot;string&quot; }, findstr_fn,
		{ &quot;string&quot;, &quot;pattern&quot; }, findpat_fn
		), 2)),
	floor = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			return math.floor(ls[1])
		end, &quot;floor&quot;, true)), 1)),
	[&quot;fn?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;fn&quot;
		end, &quot;fn?&quot;)),
	fullurl = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			if #ls == 1
			then return tostring( mw.uri.fullUrl( ls[1] ) )
			else return tostring( mw.uri.fullUrl( ls[1], ls[2] ) )
			end
		end, &quot;fullurl&quot;, true)), 1, 2)),
	[&quot;ge?&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &gt;= x2 end, &quot;ge?&quot;),
		{ &quot;string&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &gt;= x2 end))),
	['get-arg'] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, make_op(getarg_fn, &quot;get-arg&quot;, true),
		{ &quot;string&quot; }, getarg_fn), 1)),
	['get-arg-expr'] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, make_op(getargexpr_fn, &quot;get-arg-expr&quot;, true),
		{ &quot;string&quot; }, getargexpr_fn), 1)),
	['get-args'] = nary_op(make_op(function ()
			local ls = { type = &quot;list&quot; }
			for v, k in pairs( relevantFrame.args ) do
				ls[1 + #ls] = v
			end
			return ls
		end, &quot;get-args&quot;), 0),
	['get-coords'] = wrap(nary_op(typed_op({ cd_tc },make_op(function (ls)
			ls = ls[1]
			if stype(ls[1]) == &quot;string&quot; then ls = ls[2] end
			return { type=&quot;list&quot;, ls[1], ls[2] }
		end, &quot;get-coords&quot;, true)), 1)),
	[&quot;get-items&quot;] = wrap(nary_op(typed_op({ part_tc }, make_op(function (ls)
			ls = ls[1]
			local ls2 = { type=&quot;list&quot; }
			for k = 3, #ls do ls2[k - 2] = ls[k] end
			return ls2
		end, &quot;get-items&quot;, true)), 1)),
	[&quot;get-parts&quot;] = wrap(nary_op(typed_op({ item_tc }, make_op(function (ls)
			ls = ls[1]
			local ls2 = { type=&quot;list&quot; }
			for k = 3, #ls do ls2[k - 2] = ls[k] end
			return ls2
		end, &quot;get-parts&quot;, true)), 1)),
	[&quot;get-sublist&quot;] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;list&quot;, int_tc },
		make_op(getsublist_fn, &quot;get-sublist&quot;, true)), 2, 3)),
	[&quot;get-substring&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;string&quot;, int_tc },
		nary_op(make_op(getsubstr_int_fn, &quot;get-substring&quot;, true), 2, 3),
		{ &quot;string&quot;, cd_tc },
		nary_op(make_op(getsubstr_cd_fn, &quot;get-substring&quot;, true), 2),
		{ &quot;string&quot;, cd_ls_tc },
		nary_op(make_op(getsubstr_ls_fn, &quot;get-substring&quot;, true), 2))),
	[&quot;gt?&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &gt; x2 end, &quot;gt?&quot;),
		{ &quot;string&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &gt; x2 end))),
	[&quot;if&quot;] = nary_op(make_op(function (ls, env, depth)
			local test = eval(ls[1], env, depth)
			if stype(test) == &quot;error&quot; then return test end
			if stype(test) ~= &quot;boolean&quot; then
				return seterr(
					&quot;bad test-result in [op: if]: %s&quot;,
					write_sexpr(test))
			elseif test then
				return eval(ls[2], env, depth)
			else
				return eval(ls[3], env, depth)
			end
		end, &quot;if&quot;, true), 3),
	join = wrap(typed_op(
		{ neststr_tc, &quot;string&quot;, join_tc },
		nary_op(make_op(join_fn, &quot;join&quot;, true), 2, 3),
		{ neststr_tc, &quot;string&quot;, &quot;string&quot;, join_tc },
		nary_op(make_op(join_fn, &quot;split&quot;, true), 3, 4))),
	lc = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			return lang:lc(ls[1])
		end, &quot;lc&quot;, true),
		{ str_ls_tc }, function (ls)
			ls = ls[1]
			local r = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 1, #ls do r[k] = lang:lc(ls[k]) end
			return r
		end), 1)),
	lcfirst = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			return lang:lcfirst(ls[1])
		end, &quot;lcfirst&quot;, true),
		{ str_ls_tc }, function (ls)
			ls = ls[1]
			local r = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 1, #ls do r[k] = lang:lcfirst(ls[k]) end
			return r
		end), 1)),
	[&quot;le?&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &lt;= x2 end, &quot;le?&quot;),
		{ &quot;string&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &lt;= x2 end))),
	length = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;list&quot; }, make_op(function (ls)
			return #ls[1]
		end, &quot;length&quot;, true),
		{ &quot;string&quot; }, function (ls)
			return mw.ustring.len( ls[1] )
		end), 1)),
	let = nary_op(typed_op({ let_tc, any_tc }, make_op(function (ls, env, depth)
			local p = ls[1][1]
			local v = eval( ls[1][2], env, depth )
			if stype(v) == &quot;error&quot; then return v end
			local body = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 2, #ls do body[k - 1] = ls[k] end
			local e = {}
			e[p.name] = v
			setmetatable(e, { __index = env})
			return eval_seq(body, e, depth)
		end, &quot;let&quot;, true)), -1),
	[&quot;link?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt; 0) and
				(stype(x[1]) == &quot;string&quot;) and (x[1] == &quot;link&quot;)
		end, &quot;link?&quot;)),
	[&quot;list?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;list&quot;
		end, &quot;list?&quot;)),
	[&quot;lt?&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &lt; x2 end, &quot;lt?&quot;),
		{ &quot;string&quot; }, binary_pred(function (x1, x2) return x1 &lt; x2 end))),
	map = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;fn&quot;, &quot;list&quot; }, make_op(
		function (ls, env, depth)
			local n = #ls[2]
			for k = 3, #ls do if #ls[k] &lt; n then n = #ls[k] end end
			local x = { type = &quot;list&quot; }
			for j = 1, n do
				local x2 = { type = &quot;list&quot; }
				for k = 2, #ls do x2[k - 1] = ls[k][j] end
				x[j] = combine( ls[1].comb, x2, env, depth )
				if stype(x[j]) == &quot;error&quot; then return x[j] end
			end
			return x
		end, &quot;map&quot;, true)), -2)),
	[&quot;member?&quot;] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ any_tc, &quot;list&quot; }, make_op(member_fn, &quot;member?&quot;, true)), 1, 2)),
	merge = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;fn&quot;, &quot;list&quot; }, make_op(
		function (ls, env, depth)
			local ks = {}
			for k = 2, #ls do ks[k] = 1 end
			local result = { type = &quot;list&quot; }
			while true do
				local j = nil
				for k = 2, #ls do
					if ks[k] &lt;= #ls[k] then
						if j == nil then j = k else
							local x = combine( ls[1].comb,
								{ ls[k][ks[k]], ls[j][ks[j]] }, env, depth )
							if stype(x) == &quot;error&quot; then return x end
							if x then j = k end
						end
					end
				end
				if j == nil then return result else
					result[#result + 1] = ls[j][ks[j]]
					ks[j] = ks[j] + 1
				end
			end
		end, &quot;merge&quot;, true)), -2)),
	[&quot;not?&quot;] = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;boolean&quot; }, make_op(function (ls)
			return not ls[1]
		end, &quot;not?&quot;, true)), 1)),
	nth = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;list&quot;, posint_tc }, make_op(function (ls)
			local x = ls[1]
			for k = 2, #ls do
				local n = ls[k]
				if #x &lt; n then
					return seterr(
						&quot;bad index to [op: nth]: asked for %i, list length is %i&quot;,
						n, #x)
				end
				x = x[n]
				if (k &lt; #ls) and (stype(x) ~= &quot;list&quot;) then
					return seterr(&quot;bad multi-index to [op: nth]: tree too shallow&quot;)
				end
			end
			return x
		end, &quot;nth&quot;, true)), -2)),
	[&quot;number?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;number&quot;
		end, &quot;number?&quot;)),
	[&quot;op?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;op&quot;
		end, &quot;op?&quot;)),
	[&quot;or?&quot;] = make_op(or_fn, &quot;or?&quot;, true),
	[&quot;param?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return (stype(x) == &quot;list&quot;) and (#x &gt; 0) and
				(stype(x[1]) == &quot;string&quot;) and (x[1] == &quot;param&quot;)
		end, &quot;param?&quot;)),
	parse = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;string&quot; }, make_op(parse_wiki,
		&quot;parse&quot;, true)), 1)),
	pattern = wrap(nary_op(typed_op({ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			local p = ls[1]
			if #p == 0 then p = &quot;[^%z%Z]&quot; end -- disable null pattern
			return { type=&quot;pattern&quot;, pat=p }
		end, &quot;pattern&quot;, true)), 1)),
	sequence = make_op(function (ls, env, depth)
			return eval_seq(ls, env, depth)
		end, &quot;sequence&quot;, true),
	[&quot;set-sublist&quot;] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;list&quot;, int_tc, int_tc, &quot;list&quot; },
		make_op(setsublist_fn, &quot;set-sublist&quot;, true)), 4)),
	[&quot;set-substring&quot;] = wrap(typed_op(
		{ &quot;string&quot;, int_tc, int_tc, &quot;string&quot; },
		nary_op(make_op(function (ls)
				return setsubstr_ls(ls[1], { { ls[2], ls[3] } }, { ls[4] })
			end, &quot;set-substring&quot;, true), 4),
		{ &quot;string&quot;, cd_tc, &quot;string&quot; },
		nary_op(make_op(function (ls)
				return setsubstr_ls(ls[1], { cd_norm(ls[2]) }, { ls[3] })
			end, &quot;set-substring&quot;, true), 3),
		{ &quot;string&quot;, cd_ls_tc, str_ls_tc },
		nary_op(make_op(function (ls)
				local lsc = {}
				for k = 1, #ls[2] do lsc[k] = cd_norm(ls[2][k]) end
				return setsubstr_ls(ls[1], lsc, ls[3])
			end, &quot;set-substring&quot;, true), 3)
		)),
	split = wrap(typed_op(
		{ strnest_tc, sorp_tc, split_tc },
		nary_op(make_op(split_fn, &quot;split&quot;, true), 2, 3),
		{ strnest_tc, sorp_tc, sorp_tc, split_tc },
		nary_op(make_op(split_fn, &quot;split&quot;, true), 3, 4))),
	[&quot;string?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;string&quot;
		end, &quot;string?&quot;)),
	[&quot;symbol?&quot;] = wrap(unary_pred(function (x)
			return stype(x) == &quot;symbol&quot;
		end, &quot;symbol?&quot;)),
	[&quot;to-entity&quot;] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			local s = ls[1]
			if #s == 0 then return s end
			return &quot;&amp;#&quot; .. mw.ustring.codepoint(s, 1) .. &quot;;&quot;
		end, &quot;to-entity&quot;, true),
		{ str_ls_tc }, function (ls)
			ls = ls[1]
			local r = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 1, #ls do
				local s = ls[k]
				if #s == 0 then r[k] = s
				else r[k] = &quot;&amp;#&quot; .. mw.ustring.codepoint(s, 1) .. &quot;;&quot;
				end
			end
			return r
		end), 1)),
	[&quot;to-number&quot;] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			local n = tonumber(ls[1])
			if n == nil then return { type=&quot;list&quot; } else return n end
		end, &quot;to-number&quot;, true)), 1)),
	[&quot;to-string&quot;] = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;number&quot; }, make_op(function (ls)
			return write_sexpr(ls[1])
		end, &quot;to-string&quot;, true)),1)),
	transformer = wrap(typed_op(
		{ none_tc },
		make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(    0,     0,     0,     0)
			end, &quot;transformer&quot;, true),
		{ &quot;fn&quot;, none_tc },
		make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(ls[1],     0,     0,     0)
			end, &quot;transformer&quot;, true),
		{ posint_tc, none_tc },
		make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(    0,     0,     0, ls[1])
			end, &quot;transformer&quot;, true),
		{ any_tc, &quot;fn&quot;, none_tc },
		nary_op(make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(    0, ls[1], ls[2],     0)
			end, &quot;transformer&quot;, true), -2),
		{ &quot;fn&quot;, posint_tc, none_tc },
		make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(ls[1],     0,     0, ls[2])
			end, &quot;transformer&quot;, true),
		{ &quot;fn&quot;, any_tc, &quot;fn&quot;, none_tc },
		nary_op(make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(ls[1], ls[2], ls[3],     0)
			end, &quot;transformer&quot;, true), -3),
		{ any_tc, &quot;fn&quot;, posint_tc, none_tc },
		make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(    0, ls[1], ls[2], ls[3])
			end, &quot;transformer&quot;, true),
		{ &quot;fn&quot;, any_tc, &quot;fn&quot;, posint_tc, none_tc },
		make_op(function (ls, env, depth)
				return xformer_fn(ls[1], ls[2], ls[3], ls[4])
			end, &quot;transformer&quot;, true)
		)),
	trim = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			return mw.text.trim(ls[1])
		end, &quot;trim&quot;, true),
		{ str_ls_tc }, function (ls)
			ls = ls[1]
			local r = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 1, #ls do r[k] = mw.text.trim(ls[k]) end
			return r
		end), 1)),
	uc = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			return lang:uc(ls[1])
		end, &quot;uc&quot;, true),
		{ str_ls_tc }, function (ls)
			ls = ls[1]
			local r = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 1, #ls do r[k] = lang:uc(ls[k]) end
			return r
		end), 1)),
	ucfirst = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			return lang:ucfirst(ls[1])
		end, &quot;ucfirst&quot;, true),
		{ str_ls_tc }, function (ls)
			ls = ls[1]
			local r = { type = &quot;list&quot; }
			for k = 1, #ls do r[k] = lang:ucfirst(ls[k]) end
			return r
		end), 1)),
	urlencode = wrap(nary_op(typed_op(
		{ &quot;string&quot; }, make_op(function (ls)
			if #ls == 1 then ls[2] = 'QUERY' end
			return mw.uri.encode( ls[1], ls[2] )
		end, &quot;urlencode&quot;, true)), 1, 2)),
	[&quot;wikilisp-version&quot;] = wrap(nary_op(make_op(function (ls)
			return wikilispversion
		end, &quot;wikilisp-version&quot;, true), 0)),
	write = wrap(nary_op(make_op(function (ls)
			return write_sexpr(ls[1])
		end, &quot;write&quot;, true), 1))
}

local function make_standard_env()
	local standard_env = {}
	setmetatable(standard_env, { __index = ground_env})
	return standard_env
end

--[[ read-eval-print]]

function export.rep( frame )
	local t = frame.args[1]
	if t == nil then t = &quot;&quot; end
	return display_sexpr(
		eval_seq(
			text_to_sexpr(t),
			make_standard_env(),
			maxdepth))
end

function export.trep( frame )
	relevantFrame = frame:getParent()
	return export.rep(frame)
end

return export</text>
      <sha1>12jjajxcyn4sdpgtc7h7i02ar29wpjl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски јазик/кутија</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4328</id>
    <revision>
      <id>12159</id>
      <parentid>12158</parentid>
      <timestamp>2023-12-27T09:59:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12159</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="490" sha1="ku03m3yb1jgkkr4rp080fyk3mp4y8xb" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border: 1px solid rgb(227, 225, 222); background: rgb(237, 235, 232); box-shadow: 0 0 10px rgb(200, 200, 200); margin-left: auto; margin-right: auto; width: {{{width|100%; max-width: 900px}}}; text-align: left;&quot;&gt;
{{#ifeq:{{{header|}}}|||&lt;u&gt;'''{{{header}}}'''&lt;/u&gt;&lt;br&gt;}}{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Template|''{{{1|Sample Text}}}''|[[Податотека:WLW Done icon.svg|20п]] ''{{{1|}}}}}''{{#if:{{{span|}}}|&lt;/span&gt;|&lt;/div&gt;}}{{#ifeq:{{{align|}}}|center|&lt;/div&gt;}}&lt;!--
&lt;/div&gt;
{{BookCat}}</text>
      <sha1>ku03m3yb1jgkkr4rp080fyk3mp4y8xb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Check for unknown parameters</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4329</id>
    <revision>
      <id>12127</id>
      <timestamp>2023-12-27T09:13:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: -- This module may be used to compare the arguments passed to the parent -- with a list of arguments, returning a specified result if an argument is -- not on the list local p = {}  local function trim(s) 	return s:match('^%s*(.-)%s*$') end  local function isnotempty(s) 	return s and s:match('%S') end  local function clean(text) 	-- Return text cleaned for display and truncated if too long. 	-- Strip markers are replaced with dummy text representing...</comment>
      <origin>12127</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="3312" sha1="h9rooqvu67gk81cpbiswol48lpmwmym" xml:space="preserve">-- This module may be used to compare the arguments passed to the parent
-- with a list of arguments, returning a specified result if an argument is
-- not on the list
local p = {}

local function trim(s)
	return s:match('^%s*(.-)%s*$')
end

local function isnotempty(s)
	return s and s:match('%S')
end

local function clean(text)
	-- Return text cleaned for display and truncated if too long.
	-- Strip markers are replaced with dummy text representing the original wikitext.
	local pos, truncated
	local function truncate(text)
		if truncated then
			return ''
		end
		if mw.ustring.len(text) &gt; 25 then
			truncated = true
			text = mw.ustring.sub(text, 1, 25) .. '...'
		end
		return mw.text.nowiki(text)
	end
	local parts = {}
	for before, tag, remainder in text:gmatch('([^\127]*)\127[^\127]*%-(%l+)%-[^\127]*\127()') do
		pos = remainder
		table.insert(parts, truncate(before) .. '&amp;lt;' .. tag .. '&amp;gt;...&amp;lt;/' .. tag .. '&amp;gt;')
	end
	table.insert(parts, truncate(text:sub(pos or 1)))
	return table.concat(parts)
end

function p._check(args, pargs)
	if type(args) ~= &quot;table&quot; or type(pargs) ~= &quot;table&quot; then
		-- TODO: error handling
		return
	end

	-- create the list of known args, regular expressions, and the return string
	local knownargs = {}
	local regexps = {}
	for k, v in pairs(args) do
		if type(k) == 'number' then
			v = trim(v)
			knownargs[v] = 1
		elseif k:find('^regexp[1-9][0-9]*$') then
			table.insert(regexps, '^' .. v .. '$')
		end
	end

	-- loop over the parent args, and make sure they are on the list
	local ignoreblank = isnotempty(args['ignoreblank'])
	local showblankpos = isnotempty(args['showblankpositional'])
	local values = {}
	for k, v in pairs(pargs) do
		if type(k) == 'string' and knownargs[k] == nil then
			local knownflag = false
			for _, regexp in ipairs(regexps) do
				if mw.ustring.match(k, regexp) then
					knownflag = true
					break
				end
			end
			if not knownflag and ( not ignoreblank or isnotempty(v) )  then
				table.insert(values, clean(k))
			end
		elseif type(k) == 'number' and knownargs[tostring(k)] == nil then
			local knownflag = false
			for _, regexp in ipairs(regexps) do
				if mw.ustring.match(tostring(k), regexp) then
					knownflag = true
					break
				end
			end
			if not knownflag and ( showblankpos or isnotempty(v) ) then
				table.insert(values, k .. ' = ' .. clean(v))
			end
		end
	end

	-- add results to the output tables
	local res = {}
	if #values &gt; 0 then
		local unknown_text = args['unknown'] or 'Found _VALUE_, '

		if mw.getCurrentFrame():preprocess( &quot;{{REVISIONID}}&quot; ) == &quot;&quot; then
			local preview_text = args['preview']
			if isnotempty(preview_text) then
				preview_text = require('Module:If preview')._warning({preview_text})
			elseif preview == nil then
				preview_text = unknown_text
			end
			unknown_text = preview_text
		end
		for _, v in pairs(values) do
			-- Fix odd bug for | = which gets stripped to the empty string and
			-- breaks category links
			if v == '' then v = ' ' end

			-- avoid error with v = 'example%2' (&quot;invalid capture index&quot;)
			local r = unknown_text:gsub('_VALUE_', {_VALUE_ = v})
			table.insert(res, r)
		end
	end

	return table.concat(res)
end

function p.check(frame)
	local args = frame.args
	local pargs = frame:getParent().args
	return p._check(args, pargs)
end

return p</text>
      <sha1>h9rooqvu67gk81cpbiswol48lpmwmym</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Сложенки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4330</id>
    <revision>
      <id>12551</id>
      <parentid>12269</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:47:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Со сврзувачки глас */</comment>
      <origin>12551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2919" sha1="qmgj0f5gebnrtqis0j4iksd075dqx0c" xml:space="preserve">Германскиот јазик содржи многу сложени зборови, кои се составени од два или повеќе збора. Родот на сложенката е секогаш ист со последниот од составните зборови.
* das Haus + '''die''' Nummer = '''die''' Hausnummer
* der Apfel + die Pfanne + '''der''' Kuchen = '''der''' Apfelpfannkuchen

за да се олесни изговорот, често се додава сврзувачки глас (''Fugenlaut''), кој најчесто е -(e)n или -(e)s.
* die Orange + der Saft = der Orange'''n'''saft
* der Liebling + das Essen = das Liebling'''s'''essen

{{Германски јазик/кутија|Нема одредени правила кога се додаваат сврзувачки гласови, но зборови кои завршуваат на -ling, -ion, -heit, вообичаено добиваат сврзувачки глас -s-.}}

Сложенките можат да бидат составени од различни зборовни групи, како што се именки, глаголи или придавки.
* fahren + die Karte = die Fahrkarte
* groß + die Stadt = die Großstadt
* hell + blau = hellblau

{{Германски јазик/кутија|Доколку првиот збор е придавка или прилог не се додава сврзувачки глас.}}

== Примери ==
=== Без сврзувачки глас ===
* der Apfelbaum: ''der Apfel (јаболко) + der Baum (дрво)'' - јаболкница
* das Schlagzeug: ''der Schlag (удар) + das Zeug (ствар)'' - тапан
* das Flugzeug: ''der Flug (лет) + das Zeug (ствар)'' - авион
* das Spielzeug: ''das Spiel (игра) + das Zeug (ствар)'' - играчка
* das Feuerzeug: ''das Feuer (оган) + das Zeug (ствар)'' - запалка
* der Hand­schuh: ''die Hand (рака) + der Schuh (чевел)'' - ракавица
* der Schlafanzug: ''der Schlaf (спиење) + der Anzug (костум)'' - пижама
* die Zusammenarbeit: ''zusammen (заедно) + die Arbeit (работа)'' - соработка
* der Schreibtisch: ''schreiben (пишува) + der Tisch (маса)'' - работна маса

=== Со сврзувачки глас ===
* die Sonne'''n'''blume: ''die Sonne (сонце) + die Blume (цвеќе)'' - сончоглед
* der Sonne'''n'''untergang: ''die Sonne (сонце) + der Untergang (заоѓање)'' - зајдисонце
* das Liebling'''s'''essen: ''der Liebling (мил) + das Essen (јадење)'' - омилено јадење
* das Nummer'''n'''schild: ''die Nummer (број) + das Schild (знак)'' - регистарска табличка
* der Arbeit'''s'''tag: ''die Arbeit (работа) + der Tag (ден)'' - работен ден

{{BookCat}}</text>
      <sha1>qmgj0f5gebnrtqis0j4iksd075dqx0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Германски јазик/Граматика</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4331</id>
    <revision>
      <id>12295</id>
      <parentid>12248</parentid>
      <timestamp>2024-01-16T13:37:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12295</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1732" sha1="6jj351ent0a942bkhy9wmnbpib5plpy" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border: 1px solid rgb(227, 225, 222); background: rgb(237, 235, 232); box-shadow: 0 0 10px rgb(200, 200, 200); margin-left: auto; margin-right: auto; width: {{{width|90%; max-width: 700px}}}; text-align: center;&quot;&gt;
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;width:100%; text-align:left; font-size:11px; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f7f8ff;&quot;
|align=&quot;center&quot; colspan=&quot;3&quot; style=&quot;background-color:#CCCCDD;&quot; | &lt;span style=&quot;font-size:medium;&quot;&gt;'''[[image:Closed Book Icon.svg|30px]] Граматика'''&lt;/span&gt;
|-
! style=&quot;background:#CCCCDD;&quot; | '''''Именки'''''
| Род ([[Германски јазик/Именки|машки · женски · среден]]) · Број ([[Германски јазик/Множина|еднина · множина]]) · Падеж ([[Германски јазик/Номинатив|Номинатив]] · [[Германски јазик/Акузатив|Акузатив]] · [[Германски јазик/Датив|Датив]] · [[Германски јазик/Генетив|Генетив]])
|-
! style=&quot;background:#CCCCDD&quot; | '''''Глаголи'''''
| Времиња ([[Германски јазик/Сегашно време|Сегашно време]] · [[Германски јазик/Минато време Перфект|Минато време Перфект]] · [[Германски јазик/Идно време Футур I|Идно време Футур I]]) · Начин ([[Германски јазик/Заповеден начин|Заповеден]])
|-
! style=&quot;background:#CCCCDD&quot; | '''''Придавки'''''
| [[Германски јазик/Степенување на придавки|Степен]]
|
|}
&lt;/div&gt;
{{BookCat}}</text>
      <sha1>6jj351ent0a942bkhy9wmnbpib5plpy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Col-begin</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4332</id>
    <revision>
      <id>12193</id>
      <timestamp>2023-12-30T13:41:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; class=&quot;{{{class|}}} multicol&quot; style=&quot;background:{{{bgColor|transparent}}}; width:{{{width|100%}}};&quot;&lt;noinclude&gt; |} {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12193</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="179" sha1="be51f4y5h3pgrcvdml97lbtgw5bxmu9" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; class=&quot;{{{class|}}} multicol&quot; style=&quot;background:{{{bgColor|transparent}}}; width:{{{width|100%}}};&quot;&lt;noinclude&gt;
|}
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>be51f4y5h3pgrcvdml97lbtgw5bxmu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Col-break</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4333</id>
    <revision>
      <id>12194</id>
      <timestamp>2023-12-30T13:41:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;p&gt;&lt;/p&gt; | {{#if:{{{width&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}|width=&quot;{{{width}}}&quot;}} align=&quot;{{{align|left}}}&quot; valign=&quot;{{{valign|top}}}&quot; {{#if: {{{gap&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}} | style=&quot;padding-left:{{{gap}}};&quot; }}|&lt;noinclude&gt;{{documentation|Template:Col-begin/doc}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12194</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="274" sha1="hfu6824xwxg524a5lm8kkl7ip4jw6oq" xml:space="preserve">&lt;p&gt;&lt;/p&gt;
| {{#if:{{{width&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}|width=&quot;{{{width}}}&quot;}} align=&quot;{{{align|left}}}&quot; valign=&quot;{{{valign|top}}}&quot; {{#if: {{{gap&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}} | style=&quot;padding-left:{{{gap}}};&quot; }}|&lt;noinclude&gt;{{documentation|Template:Col-begin/doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hfu6824xwxg524a5lm8kkl7ip4jw6oq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Col-end</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4334</id>
    <revision>
      <id>12195</id>
      <timestamp>2023-12-30T13:43:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt; {{#if:{{{html|}}}|&lt;/table&gt;|{{!}}} }}&lt;/includeonly&gt;{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using end template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:End]] with unknown parameter &quot;_VALUE_&quot;|ignoreblank=y| html | 1&lt;!--parameter does not do anything, but described in the documentation since 2015--&gt; }}&lt;noinclude&gt;{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12195</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="433" sha1="ct1nniyv6nx64s565lgdiatjk8def66" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;
{{#if:{{{html|}}}|&lt;/table&gt;|{{!}}} }}&lt;/includeonly&gt;{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using end template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:End]] with unknown parameter &quot;_VALUE_&quot;|ignoreblank=y| html | 1&lt;!--parameter does not do anything, but described in the documentation since 2015--&gt; }}&lt;noinclude&gt;{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ct1nniyv6nx64s565lgdiatjk8def66</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Повратни глаголи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4336</id>
    <revision>
      <id>12555</id>
      <parentid>12271</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Видови на повратни глаголи */</comment>
      <origin>12555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1863" sha1="dzte8xypszmidqtw6detmaffl8uvc8h" xml:space="preserve">Повратни глаголи се оние кај кои дејството преоѓа врз лицето што ја врши работата. За разлика од македонскиот јазик, каде се користи кратката заменска форма од повратната заменка себе ''се'' (се радува, се смее, се мие и др.) која е иста во секое лице, во германскиот јазик повратната заменка ''sich'' се менува по лице.

{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

:sich duschen
:sich fühlen
:sich verletzen

{{Col-break}}

:Ich ''dusche mich'' jeden Morgen.
:''Fühlst'' du ''dich'' heute besser?
:Ich habe ''mich'' beim Sport ''verletzt''.

{{Col-break}}

:''Се туширам'' секое утро.
:Дали ''се чувствувате'' подобро денес?
:''Се повредив'' додека спортував.

{{Col-end}}

== Видови на повратни глаголи ==
[[Податотека:AtTheCuttingEdge.jpg|мини|десно|''Der Mann rasiert sich.'']]
Постојат три вида на повратни глаголи во германскиот јазик:

=== Глаголи кои секогаш се повратни ===

Одредени глаголи се '''секогаш''' рефлексивни; тие не можат да се користат без рефлексивната заменка.

На пр. ''sich bedanken - се заблагодари, sich erkälten - настине, sich schämen - се срами, sich erinnern - се сеќава''

=== Глаголи кои понекогаш се повратни ===
* Глаголи кои го менуваат своето значење кога се повратни

{{BookCat}}</text>
      <sha1>dzte8xypszmidqtw6detmaffl8uvc8h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Сложени реченици</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4337</id>
    <revision>
      <id>12557</id>
      <parentid>12292</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:49:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Зависносложени реченици */</comment>
      <origin>12557</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1611" sha1="pk65rzq06ezxa1qo9rwus6d4f6r71fj" xml:space="preserve">== Независносложени реченици ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Координативни сврзници
|-
|
*aber - но
*denn - бидејќи, затоа што
*doch - но
*oder - или
*sondern - туку
*und - и
|}

Кога се користи координативен сврзник, редоследот на зборовите во речениците не се менува.
:Ich bin müde, aber ich kann nicht schlafen. - ''Уморен сум, но не можам да спијам.''
:Ich gehe nicht ins Kino, denn ich habe keine Zeit. - ''Не одам во кино затоа што немам време.''
:Ich habe ihn zu meiner Party eingeladen, doch er ist nicht gekommen. - ''Го поканив на мојата забава, но тој не дојде.''
:Du kannst mir das Geld gleich geben, oder du kannst später bezahlen. - ''Можеш да ми ги дадеш парите сега или можеш да платиш подоцна.''
:Sie isst nicht Fleisch, sondern Fisch. - ''Таа не јаде месо, туку риба.''
:Ich habe meine Hausaufgaben gemacht, und ich habe auch mein Zimmer aufgeräumt. - ''Ја завршив домашната задача и си ја исчистив и собата.''

== Зависносложени реченици ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Субординативни сврзници
|-
|
*weil - бидејќи
|}

* Ich habe Kopfschmerzen, weil ich zu viel Kaffee getrunken habe. - ''Имам главоболка затоа што испив премногу кафе.''

{{BookCat}}</text>
      <sha1>pk65rzq06ezxa1qo9rwus6d4f6r71fj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Германски јазик/Можен начин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4338</id>
    <revision>
      <id>12556</id>
      <parentid>12299</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T09:49:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="567" sha1="340wa5r0kpog9zdtro52hpdljnrrq36" xml:space="preserve">Можниот начин '''''не е идно време''''', но неговото образување е доста слично со идното време. Се образува со помошниот глагол würden, и глагол во инфинитив.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ich || würde || rowspan= &quot;6&quot; | основа на глаголот || rowspan= &quot;6&quot; | -en
|-
| du || würdest
|-
| er/sie/es || würde
|-
| wir || würden
|-
| ihr || würdet
|-
| sie/Sie|| würden
|}

{{Германски јазик/Граматика}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>340wa5r0kpog9zdtro52hpdljnrrq36</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арапски јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4339</id>
    <revision>
      <id>12585</id>
      <parentid>12499</parentid>
      <timestamp>2024-01-27T14:22:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Арапски јазик */</comment>
      <origin>12585</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="285" sha1="1x7hcwokvfsd9urs1jgoda2ytgu19dl" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ&lt;/font&gt;&lt;/center&gt;

== Арапски јазик ==
* [[Арапски јазик/Азбука и изговор|Азбука и изговор]]
* [[Арапски јазик/Броеви|Броеви]]

{{Shelves|Арапски јазик}}</text>
      <sha1>1x7hcwokvfsd9urs1jgoda2ytgu19dl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арапски јазик/Азбука и изговор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4340</id>
    <revision>
      <id>12582</id>
      <parentid>12581</parentid>
      <timestamp>2024-01-26T13:31:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Кратки самогласки */</comment>
      <origin>12582</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23936" sha1="3ol1uyz25l5bmjl9tap5mbcxm1zpd0t" xml:space="preserve">Арапската азбука содржи 28 букви и нивните варијации. Правописот во голема мера е фонетски, што значи зборовите се изговараат како што се напишани.

Арапскиот јазик се пишува и чита од десно кон лево.

Пишувањето е исклучиво ''ракописно''. Затоа, од секоја една буква во зависност од нејзиното место во зборот постојат четири варијанти:
* изолирана - кога се пишува сама
* иницијална - на почетокот на зборот
* средна - кога се наоѓа во средина на зборот
* крајна - на крајот на зборот

Не се разликуваат големи и мали букви.

== Азбука ==
Поради сличностите во пишувањето арапските букви може да се групираат во неколку групи, со цел полесно изучување:

=== 1 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ا&lt;/font&gt;
 |-
 |Алиф
 |-
 |а
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ا 
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | ا
|}

{{Col-end}}
• Алиф е првата буква во арапската азбука.

• Се изговара како долго а.

• Се пишува како вертикална црта, при што долниот крај ја допира линијата на која се пишува.

• Оваа буква е ''несврзувачка'', т.е не се поврзува со следните букви во зборот.

=== 2 ===

{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ب&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ت&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ث&lt;/font&gt;
 |-
 |Ба
 |Та
 |Т&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;а
 |-
 |б
 |т
 |т&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ب
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ب&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ب&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ب
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ت
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ت&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ت&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ت
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ث
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ث&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ث&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ث
|}

{{Col-end}}

• Буквата ث се изговара како ''забно т''.

• Следните три букви имаат форма на &quot;бротче“, а се разликуваат по бројот и местоположбата на точките. 

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 3 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ج&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ح&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;خ&lt;/font&gt;
 |-
 |Џим
 |Ха
 |К&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;а
 |-
 |џ
 |х
 |к&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ج
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ج&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ج&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ج
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ح
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ح&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ح&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ح
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;خ
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;خ&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | خ&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | خ
|}

{{Col-end}}

• Наредните три букви се пишуваат како брановидна линија, на чиј крај се пишува буквата „С“, а потоа се додаваат точките каде што е потребно.

• Буквата ج се изговара како македонската џ, ح се изговара слично со звукот кој го испуштаме кога бришеме очила ''ххх'', а буквата خ се изговара ''грлено''.

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 4 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;د&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ذ&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ر&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ز&lt;/font&gt;
 |-
 |Дал
 |Д&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;ал
 |Ра
 |Зај
 |-
 |д
 |д&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;
 |р
 |з
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;د
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | د
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ذ
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | ذ
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ر
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | ر
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ز
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | ز
|}

{{Col-end}}

• Буквата د се изговара како македонската буква д, буквата ذ се изговара како ''забно д'', а ر и ز се изговараат како р, односно з.

• Овие четири букви се ''несврзувачки'', т.е кога се пишуваат никогаш не се поврзуваат со буквата што следи после нив.

=== 5 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;س&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ش&lt;/font&gt;
 |-
 |Сиин
 |Шиин
 |-
 |с
 |ш
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;س
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;س&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | س&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | س
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ش
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ش&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ش&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ش
|}

{{Col-end}}

• Се изговараат како македонските букви с и ш.

• Кога се пишуваат овие две букви наликуваат ракописната буква ''ш''.

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 6 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ص&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ض&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ط&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ظ&lt;/font&gt;
 |-
 |Сод
 |Дод
 |То
 |Дхо
 |-
 |с&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;
 |д&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;
 |т&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;
 |д&lt;sup&gt;хо&lt;/sup&gt;
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ص
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ص&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ص&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ص
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ض
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ض&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ض&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ض
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ط
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ط&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ط&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ط
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ظ
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ظ&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ظ&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ظ
|}

{{Col-end}}

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 7 ===

{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ع&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;غ&lt;/font&gt;
 |-
 |Аин
 |&lt;sup&gt;гх&lt;/sup&gt;Аин
 |-
 |ʻа
 |&lt;sup&gt;гх&lt;/sup&gt;
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ع
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ع&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ع&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ع
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;غ
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;غ&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | غ&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | غ
|}

{{Col-end}}

• Буквата ع се изговара слично на извикот кога каснуваме '''''ааа'''м'', но запомнете дека не е самогласка и не се изговара како а. Буквата غ има глас сличен на ''гаргарење''.

• Овие две букви наликуваат на големата ракописна буква ''Е''.

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 8 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ف&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ق&lt;/font&gt;
 |-
 |Фа
 |К&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;ф
 |-
 |ф
 |к&lt;sup&gt;о&lt;/sup&gt;
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ف
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ف&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ف&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ف
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ق
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ق&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ق&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ق
|}

{{Col-end}}

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 9 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ك&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ل&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;م&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ن&lt;/font&gt;
 |-
 |Каф
 |Лам
 |Мим
 |Нун
 |-
 |к
 |л
 |м
 |н
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ك
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ك&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ك&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ك
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ل
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ل&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ل&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ل
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;م
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;م&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | م&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | م
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ن
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ن&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ن&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ن
|}

{{Col-end}}

• Се изговараат како македонските букви к, л, м, н.

• Овие букви се ''сврзувачки''.

=== 10 ===
{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ه‎‎&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;و&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ي&lt;/font&gt;
 |-
 |Ха
 |Уау
 |Ја
 |-
 |х
 |у
 |ј
 |}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-left:auto; margin-right:right; text-align:center;&quot;
|-
|-
!Крајна
!Средна
!Иницијална
!Изолирана
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ه
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ه&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ه&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ه
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;و
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; colspan=&quot;2&quot; | و
|-
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ي
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;ي&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ي&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ـ&lt;/span&gt;
| style=&quot;line-height:100%;padding:5px;font-size:200%;&quot; | ي
|-
|}

{{Col-end}}

• Буквите ه и ي се ''сврзувачки'', а буквата و е ''несврзувачка''.

== Без самогласки ==
Во арапскиот јазик самогласките не се пишуваат. Сигурно ќе помислите дека тоа не може да функционира, меѓутоа пробајте да го прочитате ова:

''Кнгт бш мнг нтрсн.''

Сигурно прочитавте: ''Книгата беше многу интерсна''. Говорниците чиј мајчин јазик е арапскиот немаат проблем со тоа, иако еден збор може да се прочита со различни самогласки. Контекстот го прави читањето јасно. Во некои учебници се обележуваат кратките самогласки, со цел полесно изучување на јазикот, но тоа не е секојдневна практика и на други места не се обележуваат.

=== Кратки самогласки ===
Во арапскиот јазик постојат три самогласки кои се изговараат кратко, и тоа: ''фетха'', ''кесра'' и ''дамма''. Кога буквата нема самогласка, се пишува ''сукун''.

{|
! style=&quot;width: 250px;&quot; | Фетха
! style=&quot;width: 250px;&quot; | Кесра
! style=&quot;width: 250px;&quot; | Дамма
! style=&quot;width: 250px;&quot; | Сукун
|-
| [[Податотека:00-Fatha.png|center]] || [[Податотека:00-Kasra.png|center]] || [[Податотека:00-Damma.png|center]] || [[Податотека:00-Sukun.png|center]]
|-
| 
* Се пишува како коса црта над буквата. 
* Се изговара како кратко е, а во некои случаи како кратко а.
|| 
* Се пишува како коса црта под буквата.
* Се изговара како кратко и.
||
* Се пишува над буквата.
* Се изговара како кратко у.
||
* Се пишува како крукче над буквата.
* Не се изговара.
|}

== Та марбута и Алиф максура ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ة‎‎&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ﺔ&lt;/font&gt;
 |-
 |colspan=&quot;2&quot; | Та марбута
 |-
 |colspan=&quot;2&quot; | а
 |}

* Буквата ''та марбута'' се јавува само како последна буква кај зборови кои скоро секогаш се од женски род. 
* Се изговара како а. 
* Се пишува слично како ه, но се две точки над неа (ة).
* Има две форми: ﺔ - кога е поврзана со претходната буква и ة - кога пред неа се наоѓа ''несврзувачка буква''.

{| class=&quot;wikitable&quot;
 |-
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ى&lt;/font&gt;
 |&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;ـى‎&lt;/font&gt;
 |-
 |colspan=&quot;2&quot; | Алиф максура
 |-
 |colspan=&quot;2&quot; | а
 |}

* Буквата ''алиф максура'' се јавува само како последна буква во зборовите. 
* Се изговара како а. 
* Се пишува слично како ي, но без точки (ى).
* Има две форми: ـى‎ - кога е поврзана со претходната буква и ى - кога пред неа се наоѓа ''несврзувачка буква''.

== Читање ==
Кога почетник започнува да чита арапски, може да започне со идентификување на буквите во зборот.
# Буквата &lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;''алиф''&lt;/span&gt; најчесто е првата буква која може лесно да се забележи во зборот.
# Останатите &lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;''несврзувачките букви''&lt;/span&gt; исто така лесно може да се забележат, бидејќи нив не се поврзани со следната буква после нив.
# Потоа се идентификуваат следните букви, најпрво се помнат по некоја карактеристика додека не се научат.


{|
! style=&quot;width: 200px;&quot; | Арапски
! style=&quot;width: 200px;&quot; | Изговор
! style=&quot;width: 200px;&quot; | Македонски
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;شك&lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ا&lt;/span&gt;&lt;/font&gt; || Шукран || Благодарам
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;جمل&lt;/font&gt; || Џамал || Камила
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;كت&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ا&lt;/span&gt;ب&lt;/font&gt; || Китаб || Книга
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;حم&lt;span style=&quot;color:blue&quot;&gt;ا&lt;/span&gt;م&lt;/font&gt; || Хамам || Бања
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;شه&lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;&lt;/font&gt; || Шахр || Месец
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;حل&lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;و&lt;/span&gt;ى&lt;/font&gt; || Халуа || Десерт
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;كلب&lt;/font&gt; || Калб || Куче
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;ليم&lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;و&lt;/span&gt;ن&lt;/font&gt; || Лејмун || Лимон
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;شمس&lt;/font&gt; || Шамс || Сонце
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;م&lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;د&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color:green&quot;&gt;ر&lt;/span&gt;سة&lt;/font&gt; || Мадраса || Училиште
|-
|}

== Повторување на самогласките ==
Во многу арапски зборови една иста самогласка често се повторува едноподруго. Во овој случај самогласката се пишува еднаш, а не два пати, а над неа се обележува знак наречен ''шадда'' или ''ташдид''.

[[Податотека:00-Taschdid.svg]]

{|
! style=&quot;width: 200px;&quot; | Арапски
! style=&quot;width: 200px;&quot; | Изговор
! style=&quot;width: 200px;&quot; | Македонски
|-
| &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;رمَّان&lt;/font&gt; || Румман || Калинка
|}
{{BookCat}}</text>
      <sha1>3ol1uyz25l5bmjl9tap5mbcxm1zpd0t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelves</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4341</id>
    <revision>
      <id>12498</id>
      <parentid>12497</parentid>
      <timestamp>2024-01-23T13:21:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12498</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="472" sha1="esnmau2hrnho0ummzxorhz1l314unxg" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|Subjects}}&lt;!--

--&gt;{{#ifeq:{{BOOKNAME}}|{{FULLPAGENAME}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=
[[{{BOOKCATEGORY}}| ]]
[[{{BOOKCATEGORY|Полица:}}/Книги{{#if:{{{1|}}}||/Unshelved}}|{{FULLPAGENAME}}]]
}}
|&lt;!--{{color|red|'''&amp;lt;call {{tl|Shelves}} only from a book main page&amp;gt;'''}}
--&gt;}}&lt;!--

--&gt;{{#ifeq:{{BOOKPAGENAME}}||{{#invoke:TScope|map|Shelves/leaf}}}}&lt;!--

--&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>esnmau2hrnho0ummzxorhz1l314unxg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арапски јазик/Броеви</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4343</id>
    <revision>
      <id>12591</id>
      <parentid>12590</parentid>
      <timestamp>2024-01-27T14:59:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="440" sha1="doc1433zmwgxtqxj25gkycxzopmqzlt" xml:space="preserve">Броевите на арапски се:

* 1 - واحد (''уахид'')
* 2 - إثنان (''ит&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;нен'')
* 3 - ثلاثة (''т&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;елет&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;а'')
* 4 - أربع (''арбʻа'')
* 5 - خمسة (''к&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;амса'')
* 6 - ستة (''сита'')
* 7 - سبعة (сабʻа)
* 8 - ثمانية (''т&lt;sup&gt;х&lt;/sup&gt;еменја'')
* 9 - تسعة (тисʻа)
* 10 - عشرة (ʻашра)

{{BookCat}}</text>
      <sha1>doc1433zmwgxtqxj25gkycxzopmqzlt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Book category header</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4344</id>
    <revision>
      <id>12597</id>
      <parentid>12596</parentid>
      <timestamp>2024-01-28T13:05:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="880" sha1="br4t21wob4mkb4zfeeoid61jvj54ius" xml:space="preserve">Оваа категорија содржи страници кои се дел од '''''[[{{BOOKNAME}}]]''''' {{#if:{{{2|}}}|&amp;nbsp;{{{2}}}|}}.&lt;includeonly&gt;[[Category:{{evalx| (if (equal? (get-substring (get-arg 2) 1 5) &quot;Book:&quot;) &quot;Book categories&quot; &quot;Attention needed (allbooks)&quot;) |{{PAGENAME}}}}|{{BOOKNAME}}]]&lt;/includeonly&gt;  Доколку некоја страница од книгата не е прикажана овде, ве молиме додајте го текстот &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{BookCat}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; на крајот на страницата.  Можете да ја видите листата на сите подстраници (не вклучувајќи ја главната страница), без разлика дали се категоризирани, [[Special:PrefixIndex/{{BOOKNAME}}/|овде]].&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>br4t21wob4mkb4zfeeoid61jvj54ius</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKNAME/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4345</id>
    <revision>
      <id>12599</id>
      <timestamp>2024-01-28T20:28:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#switch:{{{namespace}}} |Template={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/refactor}} |Category={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/category}} |#default={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/inbook}} }}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12599</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="324" sha1="0zkyysw3ogeh3p2h7pzhj90wvopoh7a" xml:space="preserve">{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#switch:{{{namespace}}}
|Template={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/refactor}}
|Category={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/category}}
|#default={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/inbook}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0zkyysw3ogeh3p2h7pzhj90wvopoh7a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKNAME/inbook</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4346</id>
    <revision>
      <id>12600</id>
      <timestamp>2024-01-28T20:29:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#switch:{{{namespace}}} |={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#if:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;evalx|           (let (x (get-arg 2))             (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)                 &quot;x&quot;                 (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)                     &quot;x&quot;                     &quot;&quot;)))           |{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;ucfirst:{{{pagename}}}}}}}     |Wikibooks Stacks     |{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titlepa...</comment>
      <origin>12600</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="677" sha1="sy8r4g4tcxgq6fd7zkdq8m4tci82ju9" xml:space="preserve">{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#switch:{{{namespace}}}
|={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#if:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;evalx|
          (let (x (get-arg 2))
            (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)
                &quot;x&quot;
                (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)
                    &quot;x&quot;
                    &quot;&quot;)))
          |{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;ucfirst:{{{pagename}}}}}}}
    |Wikibooks Stacks
    |{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{pagename}}}|1}}}}
|User    ={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#invoke:TScope|override|BOOKNAME/user}}
|#default={{{namespace}}}:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{pagename}}}|1}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sy8r4g4tcxgq6fd7zkdq8m4tci82ju9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKNAME/refactor</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4347</id>
    <revision>
      <id>12601</id>
      <timestamp>2024-01-28T20:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;BOOKNAME/inbook|namespace={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;NAMESPACE:{{{pagename}}}}}|pagename={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;PAGENAME:{{{pagename}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230" sha1="8j30xggg4ig59rufgu29xcy1h3ztlu9" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;BOOKNAME/inbook|namespace={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;NAMESPACE:{{{pagename}}}}}|pagename={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;PAGENAME:{{{pagename}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8j30xggg4ig59rufgu29xcy1h3ztlu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKNAME/category</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4348</id>
    <revision>
      <id>12602</id>
      <timestamp>2024-01-28T20:34:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{safesubst:&lt;noinclude/&gt;BOOKNAME/refactor|pagename={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;evalx|   (let (x (get-arg 2))     (if (equal? (get-substring x 1 5) &quot;Book:&quot;)         (get-substring x 6)         x))   |{{{pagename}}}}}}}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="255" sha1="faj14crz5buavu2vl4k479h1ww4pk88" xml:space="preserve">{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;BOOKNAME/refactor|pagename={{safesubst:&lt;noinclude/&gt;evalx|
  (let (x (get-arg 2))
    (if (equal? (get-substring x 1 5) &quot;Book:&quot;)
        (get-substring x 6)
        x))
  |{{{pagename}}}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>faj14crz5buavu2vl4k479h1ww4pk88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4349</id>
    <revision>
      <id>12824</id>
      <parentid>12808</parentid>
      <timestamp>2024-03-19T11:34:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Содржина */</comment>
      <origin>12824</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="630" sha1="bpkj53h6fqbnvwism7iecyniiosyaph" xml:space="preserve">[[File:Coat of arms of Slovakia.svg|center|100px|Coat of arms of Slovakia.]]
{{book title|{{BOOKNAME}}|Буквар на словачкиот јазик}}

== Содржина ==
{{Book search}}
* [[{{BOOKNAME}}/Азбука|Азбука]]
* [[{{BOOKNAME}}/Корисни фрази|Корисни фрази]]
'''Зборовни групи'''
* [[{{BOOKNAME}}/Броеви|Броеви]]
* [[{{BOOKNAME}}/Глаголи|Глаголи]]
* [[{{BOOKNAME}}/Именки|Именки]]
* [[{{BOOKNAME}}/Придавки|Придавки]]
* [[{{BOOKNAME}}/Заменки|Заменки]]

{{Shelves| Јазици во Европа}}</text>
      <sha1>bpkj53h6fqbnvwism7iecyniiosyaph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Book title</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4350</id>
    <revision>
      <id>12606</id>
      <timestamp>2024-02-05T17:33:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt; &lt;div style=&quot;font-size:x-large;{{{format|}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt; {{#if:{{{2|&lt;noinclude&gt;2&lt;/noinclude&gt;}}}|&lt;div style=&quot;margin-top:5px;&quot;&gt;''{{{2}}}''&lt;/div&gt;|}} &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Category:Heading templates|{{PAGENAME}}]]{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="270" sha1="rdfkfek212z42m53mf445fh3h9x1kbv" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:x-large;{{{format|}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;
{{#if:{{{2|&lt;noinclude&gt;2&lt;/noinclude&gt;}}}|&lt;div style=&quot;margin-top:5px;&quot;&gt;''{{{2}}}''&lt;/div&gt;|}}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Category:Heading templates|{{PAGENAME}}]]{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rdfkfek212z42m53mf445fh3h9x1kbv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Book search</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4351</id>
    <revision>
      <id>12610</id>
      <parentid>12609</parentid>
      <timestamp>2024-02-05T17:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1031" sha1="ei6ph17u6buzkrqtyl4tp352abh1xly" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;{{#ifeq:{{{float|right}}}|center|center noprint|noprint}} {{{class|}}}&quot; style=&quot;{{#ifeq:{{{float|right}}}|center|margin: 0 auto|float:{{{float|right}}}; clear:{{{float|right}}}; margin:0 0 1em 1em}}; width:{{px|{{{width|250px}}}}};&quot;&gt;
{| {{#ifeq:{{{style|simple}}}|simple||style=&quot;background:{{{background|#f9f9f9}}};border:solid #aaaaaa 1px;-moz-border-radius:5px;&quot;}}
 | style=&quot;width:50px;&quot; |
{{#ifeq:{{{style|simple}}}|simple||[[File:{{{image|Loupe light.svg}}}|50px|middle|link=]]}}
 | style=&quot;width:385px;&quot; |
{{#tag:inputbox|
type={{{type|fulltext}}}
buttonlabel={{{buttonlabel|Пребарај во книгава}}}
searchbuttonlabel={{{searchbuttonlabel|Пребарај во книгава}}}
break={{{break|yes}}}
prefix={{{prefix|{{BOOKNAME}}}}}/
width={{#expr:({{#if:{{{width|}}}|{{#iferror: {{#expr:{{{width}}} &gt; 0 }}|{{str left|{{{width}}}|{{#expr:{{str len|{{{width}}}}} - 2}}}}|{{{width}}}}}|250}} * 0.111272727273) -14.4363636364}}
placeholder={{{placeholder|}}}
}}
|}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
{{doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ei6ph17u6buzkrqtyl4tp352abh1xly</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Азбука</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4352</id>
    <revision>
      <id>12807</id>
      <parentid>12787</parentid>
      <timestamp>2024-02-14T22:43:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Изговор */</comment>
      <origin>12807</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6107" sha1="f0wf6oknhmrmu0cahu0je5e8279ql8k" xml:space="preserve">== Азбука ==
Словачката азбука (''abeceda'') има 46 букви, што ја прави најдолга азбука во словенските јазици. Азбуката е латинична. Карактеристично е што над некои букви се пишуваат дијакритични знаци, кои го менуваат изговорот на буквата. Една буква обично означува еден глас.

[[Податотека:Slovak alphabet.png|центар|400п]]

За полесно изучување ќе ги поделиме буквите во три групи:
*„едноставни букви“ кои имаат еквивалентна буква во македонската азбука
*букви кои се составени од две букви
*букви кои содржат дијакритички знаци.

=== „Едноставни букви“ ===
Овие букви имаат еквивалент во македонската азбука. Такви се:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| a || а || ''ahoj'' || здраво
|-
| b || б || ''babka'' || баба
|-
| c || ц || ''cena'' || цена
|-
| d || д || ''dom'' || куќа
|-
| e || е || ''euro'' || евро
|-
| f || ф || ''fontána'' || фонтана
|-
| g || г || ''gitara'' || гитара
|-
| h || х || ''hrdina'' || херој
|-
| i || и || ''ihla'' || игла
|-
| j || ј || ''jablko'' || јаболко
|-
| k || к || ''kniha'' || книга
|-
| l || л || ''les'' || шума
|-
| m || м || ''mesto'' || град
|-
| n || н || ''noha'' || нога
|-
| o || о || ''oko'' || око
|-
| p || п || ''pomoc'' || помош
|-
| r || р || ''rodina'' || семејство
|-
| s || с || ''stolička'' || столица
|-
| t || т || ''telo'' || тело
|-
| u || у || ''ruka'' || рака
|-
| v || в || ''voda'' || вода
|-
| y || и || ''ryba'' || риба
|-
| z || з || ''zelenina'' || зеленчук
|}

Буквите w, x и q се јавуваат само кај мал број на зборови од странско потекло:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| w || в || ''watt'' || ват
|-
| x || кс || ''taxi'' || такси
|-
| q || кв || ''squash'' || сквош
|}

=== Букви составени од две букви ===
Овие букви иако се составени од две букви, во словачката азбука се сметаат како единечни букви. Такви се:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| dz || ѕ || ''mosadz'' || месинг
|-
| dž || џ || ''džem'' || џем
|-
| ch || х || ''chlieb'' || леб
|}

=== Букви со дијакритични знаци ===
Постојат четири знаци кои може да се најдат над некои букви.

==== Знак за издолжување ====
Знакот за издолжување (''dĺžeň'') се пишува како коса црта над буквата, која се изговара подолго.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| á || долго а || ''ráno'' || утро
|-
| é || долго е || ''pekné'' || убаво
|-
| í || долго и || ''číslo'' || број
|-
| ó || долго о || ''móda'' || мода
|-
| ú || долго у || ''útok'' || напад
|-
| ý || долго и || ''bývať'' || живее
|-
| ŕ || долго р || ''vŕba'' || врба
|-
| ĺ || долго л || ''stĺp'' || столб
|}

==== Знак за омекнување ====
Знакот за омекнување (''mäkčeň'') се пишува како квака или апостроф кај некои букви.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| č || ч || ''čokoláda'' || чоколадо
|-
| ň || њ || ''skriňa'' || плакар
|-
| š || ш || ''šport'' || спорт
|-
| ž || ж || ''život'' || живот
|-
| ď || ѓ || ''ďakujem'' || благодарам
|-
| ť || ќ || ''ťava'' || камила
|-
| ľ || љ || ''ľad'' || мраз
|}

==== Двојбодка ====
Две точки (''dvojbodka'') може да се најде само над буквата а, и се изговара како кратко е.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| ä || кратко е || ''mäso'' || месо
|}

==== Вокањ ====
Се пишува само над буквата о, и се изговара како уо.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Буква !! Македонски&lt;br&gt; еквивалент !! Пример !! Превод
|-
| ô || уо || ''stôl'' || маса
|}

== Изговор ==
Во принцип во словачкиот јазик важи правилото: ''Читај како што пишуваш, и обратно''. Еден главен исклучок од ова правило е тоа што групите '''de, te, ne''' и '''di, ti, ni''' се читаат како да имаат знак за омекнување: ďe, ťe, ňe, ďi, ťi, ňi (иако никогаш не би ги напишале вака). Така, на пр. се пишува '''nedeľa''', а се изговара ''ňeďeľa''.

Исто така, буквата v се чита како 'у кога се наѓа на крајот на зборот (krv, domov) и кога се наоѓа помеѓу самогласка и согласка (pravda, polievka).

Акцентот се паѓа на првиот слог од зборот.

{{BookCat}}</text>
      <sha1>f0wf6oknhmrmu0cahu0je5e8279ql8k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Броеви</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4353</id>
    <revision>
      <id>12678</id>
      <parentid>12677</parentid>
      <timestamp>2024-02-06T20:59:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Броеви од 10-19 */</comment>
      <origin>12678</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2243" sha1="bomqn88q42rbmy64k9u7gldi5q1uc20" xml:space="preserve">== Цифри ==
* Секоја цифра има засебен збор. Цифрите еден и два се менуваат по род: jeden/jedna/jedno (машки/женски/среден род) и dva/dve/dve (машки/женски/среден род).

:0 – nula
:1 – jeden
:2 – dva
:3 – tri
:4 – štyri
:5 – päť
:6 – šesť
:7 – sedem
:8 – osem
:9 – deväť
:10 – desať

== Броеви од 11-19 ==
* На броевите од 11-19 им се додава суфиксот -''násť'' (слично како -''наесет'' на македонски).

:11 – jede&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:12 – dva&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:13 – tri&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:14 – štr&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:15 – pät&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:16 – šest&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:17 – sedem&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:18 – osem&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;
:19 – devät&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;násť&lt;/span&gt;

== Броеви од 21-99 ==
* За броевите од 22 до 99, единицата се пишува веднаш после десетката без празно место.

:20 – dvadsať
:21 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;jeden 	
:22 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;dva 	
:23 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;tri 	
:24 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;štyri 	
:25 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;päť 	
:26 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;šesť 	
:27 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;sedem 	
:28 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;osem 	
:29 – &lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dvadsať&lt;/span&gt;deväť

== Десетки ==
* Десетките се формираат со додавање на -''dsať/desiat''.

:30 – tri&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dsať&lt;/span&gt;
:40 – štyri&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;dsať&lt;/span&gt;
:50 – päť&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;desiat&lt;/span&gt;
:60 – šesť&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;desiat&lt;/span&gt;
:70 – sedem&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;desiat&lt;/span&gt;
:80 – osem&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;desiat&lt;/span&gt;
:90 – deväť&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;desiat&lt;/span&gt;
:100 – sto

{{BookCat}}</text>
      <sha1>bomqn88q42rbmy64k9u7gldi5q1uc20</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Корисни фрази</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4354</id>
    <revision>
      <id>12790</id>
      <parentid>12789</parentid>
      <timestamp>2024-02-13T15:56:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Колку чини? */</comment>
      <origin>12790</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1502" sha1="gsxfgapp6y95jckq5aou7az3bqhzxmz" xml:space="preserve">== Корисни фрази ==

=== Поздрави ===

* '''Ahoj!''' = Здраво!  (неформално; кога разговарате со едно лице)
* '''Ahojte!''' = Здраво! (неформално; кога разговарате со двајца или повеќе луѓе)
* '''Dobré ráno!''' = Добро утро! 
* '''Dobrý deň!'''  = Добар ден! 
* '''Dobrý večer!''' = Добра вечер!

=== Претставување ===
* '''Ako sa voláš?''' = Како се викаш? (неформално)
* '''Ako sa voláte?''' = Како се Викате? (формално)
* '''Volám sa Zuzana.''' = Се викам Зузана.

=== Колку чини? ===
* '''Koľko to stojí?''' = Колку чини?
* '''Koľko stojí ...?''' = Колку чини ...?
* '''lacný''' = евтин
* '''drahý''' = скап

=== Прашални зборови ===
* '''Ako ...?''' = Како ...? 
* '''Čo ...?''' = Што ...? 
* '''Kde ...?''' = Каде ...? 
* '''Kedy ...?''' = Кога ...? 
* '''Prečo ...?''' = Зошто ...?

=== Кратки изрази ===
* '''Áno''' = Да 
* '''Nie''' = Не

=== Лични заменки ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! !! Еднина !! Множина
|-
| 1 л. || ja - јас|| my - ние
|-
| 2 л. || ty - ти || vy - вие &lt;br&gt; Vy - Вие (формално)
|-
| 3 л. || on - тој &lt;br&gt; ona - таа &lt;br&gt; ono - тоа || oni - тие &lt;br&gt; ony - тие (женски род)
|}
{{BookCat}}</text>
      <sha1>gsxfgapp6y95jckq5aou7az3bqhzxmz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Глаголи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4355</id>
    <revision>
      <id>12826</id>
      <parentid>12806</parentid>
      <timestamp>2024-03-19T11:38:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сегашно време */</comment>
      <origin>12826</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6394" sha1="jiui0fet45a09x9cav189ijyx77xku4" xml:space="preserve">== Сегашно време ==
Глаголите во словачки јазик во нивната инфинитивна форма завршуваат на буквата '''ť'''.

Сегашното време ('''''prítomný čas''''') во словачкиот јазик се образува со додавање на следниве наставки:

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin:auto;&quot;
! || &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;еднина&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;множина&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;1.&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''− m'''&lt;/span&gt; ||&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt; '''− me'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;2.&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''− š'''&lt;/span&gt; || &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''− te'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;3.&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt; '''∅'''&lt;/span&gt; ||&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''− jú / − ú / − ia'''&lt;/span&gt;
|-
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
! || &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;čítať&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;robiť&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;cestovať&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;ja&lt;/span&gt;
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''m'''&lt;/span&gt; ||robí&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''m'''&lt;/span&gt; ||cestuje&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''m'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;ty&lt;/span&gt;
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''š'''&lt;/span&gt; || robí&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''š'''&lt;/span&gt; || cestuje&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''š'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;on / ona / ono&lt;/span&gt;
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt; '''∅'''&lt;/span&gt; ||robí&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''∅'''&lt;/span&gt; ||cestuje&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt; '''∅'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;my&lt;/span&gt;
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''me'''&lt;/span&gt; ||robí&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''me'''&lt;/span&gt; ||cestuje&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''me'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;vy / Vy&lt;/span&gt;
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''te'''&lt;/span&gt; ||robí&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''te'''&lt;/span&gt; ||cestuje&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''te'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;oni / ony&lt;/span&gt;
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''jú'''&lt;/span&gt; ||robi&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''a'''&lt;/span&gt; ||cestu&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''jú'''&lt;/span&gt;
|}

=== Негација ===
Глаголите во сегашно време може да се негираат со помош на префиксот &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt; '''''ne−'''''&lt;/span&gt;, на пр. ''&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;ne&lt;/span&gt;rozumiem'', ''&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;ne&lt;/span&gt;cestuje'', ''&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;ne&lt;/span&gt;majú''.
''

== Минато време ==
Минатото време во словачкиот јазик ('''''minulý čas''''') е составено од два елементи:
* глаголската л-форма од глаголот - изменувана по род и број
* конјугираната форма од глаголот ''byť'' во сегашно време во 1 и 2 лице еднина и множина, но се изостава во 3 лице.

{| class=&quot;wikitable&quot;
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;čítať&lt;/span&gt;
|-
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''l som'''&lt;/span&gt;
|-
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''l si'''&lt;/span&gt; 
|-
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''l'''&lt;/span&gt;
|-
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''li sme'''
|-
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''li ste'''&lt;/span&gt;
|-
|číta&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''li'''&lt;/span&gt; 
|}

Конјугираната форма од глаголот ''byť'' како дел од минато време секогаш се наоѓа на второ место во реченицата, на пр. čítal &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''si'''&lt;/span&gt; или ty &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''si'''&lt;/span&gt; čítal.

== Идно време ==
Идното време ('''''budúci čas''''') се формира различно кај несвршените и свршените глаголи.

=== Несвршени глаголи ===
Идното време од несвршени глаголи се образува од:
* конјугираната форма од глаголот ''byť'' во идно време
* инфинитивот од глаголот.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! || &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;čítať&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;ja&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''budem'''&lt;/span&gt; čítať
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;ty&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''budeš'''&lt;/span&gt; čítať
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;on / ona / ono&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt; '''bude'''&lt;/span&gt; čítať
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;my&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''budeme'''&lt;/span&gt; čítať
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;vy / Vy&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''budete'''&lt;/span&gt; čítať
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;oni / ony&lt;/span&gt;
|&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''budú'''&lt;/span&gt; čítať
|}

=== Свршени глаголи ===
Словачките глаголи како и македонските доаѓаат во парови ''несвршен-свршен'', при што значењето е исто, а се разликуваат во тоа дали дејството е завршени или не. На пример, од несвршениот глагол ''písať (пишува)'', со додавање на префикс na- се добива свршен глагол ''napísať (напиша)'':
* '''Chcem písať list.''' - Сакам да пишувам писмо. (''незавршено дејство'')
* '''Chcem napísať list.''' - Сакам да напишам писмо. (''целосно извршено дејство'')

Свршените глаголи немаат сегашно значење. Нивните форми за сегашно време искажуваат идно дејство.

Свшрените глаголи може да се формираат со префикс, кој е различен од глагол до глагол, и мора да биде научен. Најчестите префикси се '''po-, u-, z-/s-, za-, pri-, od-'''.

* u-: ''robiť&gt;urobiť, variť&gt;uvariť''
* z-/s-: ''čítať&gt;sčítať, variť&gt;svariť, jesť&gt;zjesť''
* za-: ''hriať&gt;zahriať, platiť&gt;zaplatiť, volať&gt;zavolať''
* pri-: ''niesť&gt;priniesť''
* od-: ''ísť&gt;odísť, strániť&gt;odstrániť''

{{BookCat}}</text>
      <sha1>jiui0fet45a09x9cav189ijyx77xku4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Книга:Словачки јазик</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4356</id>
    <revision>
      <id>12707</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:12:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{book category header}}  {{BookCat}}</comment>
      <origin>12707</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="ptt9drnitry3svbos36hzjb54f56f99" xml:space="preserve">{{book category header}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>ptt9drnitry3svbos36hzjb54f56f99</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKNAME/user</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4357</id>
    <revision>
      <id>12708</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:21:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{namespace}}}:{{{pagename}}}|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#ifeq:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{pagename}}}|1|2}}|sandbox|3|2}}}}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12708</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="211" sha1="61udw7xtg58hiufa89t074pk63j9bse" xml:space="preserve">{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{namespace}}}:{{{pagename}}}|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#ifeq:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{pagename}}}|1|2}}|sandbox|3|2}}}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>61udw7xtg58hiufa89t074pk63j9bse</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKPAGENAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4358</id>
    <revision>
      <id>12709</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:22:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{BOOKPAGENAME/core|namespace={{ARTICLESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}|pagename={{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12709</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" sha1="stdbkao4mee1xu8fxunq5dxhz59x63a" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{BOOKPAGENAME/core|namespace={{ARTICLESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}|pagename={{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>stdbkao4mee1xu8fxunq5dxhz59x63a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKPAGENAME/category</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4359</id>
    <revision>
      <id>12710</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:23:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{BOOKPAGENAME/refactor|pagename={{evalx|   (let (x (get-arg 2))     (if (equal? (get-substring x 1 5) &quot;Book:&quot;)         (get-substring x 6)         x))   |{{{pagename}}}}}}}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12710</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" sha1="k3pqb96gzys7zpolfhtdi0ae7dnef2k" xml:space="preserve">{{BOOKPAGENAME/refactor|pagename={{evalx|
  (let (x (get-arg 2))
    (if (equal? (get-substring x 1 5) &quot;Book:&quot;)
        (get-substring x 6)
        x))
  |{{{pagename}}}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k3pqb96gzys7zpolfhtdi0ae7dnef2k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKPAGENAME/refactor</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4360</id>
    <revision>
      <id>12711</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:24:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{BOOKPAGENAME/{{evalx|   (let (x (get-arg 2))     (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)         &quot;department&quot;         (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)             &quot;shelf&quot;             &quot;inbook&quot;)))   |{{ucfirst:{{{pagename}}}}}}} |namespace={{NAMESPACE:{{{pagename}}}}} |pagename={{PAGENAME:{{{pagename}}}}} }}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12711</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="399" sha1="frmovdwnyxbgb74vk8a2bg7yse00uez" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{BOOKPAGENAME/{{evalx|
  (let (x (get-arg 2))
    (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)
        &quot;department&quot;
        (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)
            &quot;shelf&quot;
            &quot;inbook&quot;)))
  |{{ucfirst:{{{pagename}}}}}}}
|namespace={{NAMESPACE:{{{pagename}}}}}
|pagename={{PAGENAME:{{{pagename}}}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>frmovdwnyxbgb74vk8a2bg7yse00uez</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKPAGENAME/inbook</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4361</id>
    <revision>
      <id>12712</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:25:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#switch:{{{namespace}}} |User    ={{#invoke:TScope|override|BOOKPAGENAME/user}} |#default={{#titleparts:{{{pagename}}}||2}} }}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12712</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="170" sha1="aacktly8sjw57na8q6sbtvibf8bzzkk" xml:space="preserve">{{#switch:{{{namespace}}}
|User    ={{#invoke:TScope|override|BOOKPAGENAME/user}}
|#default={{#titleparts:{{{pagename}}}||2}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aacktly8sjw57na8q6sbtvibf8bzzkk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKPAGENAME/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4362</id>
    <revision>
      <id>12713</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:25:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#invoke:TScope|override|BOOKPAGENAME/{{#switch:{{{namespace}}} |Template=refactor |Category=category |={{evalx|     (let (x (get-arg 2))       (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)           &quot;department&quot;           (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)               &quot;shelf&quot;               &quot;inbook&quot;)))     |{{ucfirst:{{{pagename}}}}}}} |#default=inbook }}}}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12713</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="417" sha1="qodhtnyqpvpqi56enjg0lvyxy0vne6i" xml:space="preserve">{{#invoke:TScope|override|BOOKPAGENAME/{{#switch:{{{namespace}}}
|Template=refactor
|Category=category
|={{evalx|
    (let (x (get-arg 2))
      (if (equal? (get-substring x 1 11) &quot;Department:&quot;)
          &quot;department&quot;
          (if (equal? (get-substring x 1 6) &quot;Shelf:&quot;)
              &quot;shelf&quot;
              &quot;inbook&quot;)))
    |{{ucfirst:{{{pagename}}}}}}}
|#default=inbook
}}}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qodhtnyqpvpqi56enjg0lvyxy0vne6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:BOOKPAGENAME/shelf</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4363</id>
    <revision>
      <id>12714</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:26:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{evalx|(get-substring (get-arg 2) 7)|{{{pagename}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12714</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="123" sha1="ovhmk91zr05cdmzyj6cn2k42b234cq0" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{evalx|(get-substring (get-arg 2) 7)|{{{pagename}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ovhmk91zr05cdmzyj6cn2k42b234cq0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelves/leaf</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4364</id>
    <revision>
      <id>12715</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:28:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|Shelves/leaf2|{{ucfirst:{{{1}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12715</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="130" sha1="rfvhtdzazf8l47tcmjb0fg05qc6nelw" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#invoke:TScope|override|Shelves/leaf2|{{ucfirst:{{{1}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rfvhtdzazf8l47tcmjb0fg05qc6nelw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelves/leaf2</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4365</id>
    <revision>
      <id>12720</id>
      <parentid>12717</parentid>
      <timestamp>2024-02-07T19:42:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12720</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1017" sha1="0z7izcllhgi392gip9ev2u33z31zfxm" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch: 1
| {{#if:{{Shelf:Page?|{{{1}}}}}|0|1}} = {{color|red|'''&amp;lt;{{#ifexist:Shelf:{{{1}}}
    |Shelf &quot;[[Shelf:{{{1}}}|{{{1}}}]]&quot; is apparently not set up correctly, interfering with shelving this book.
    |{{#ifexist:Department:{{{1}}}|Can't file a book directly in ''department'' &quot;{{{1}}}&quot;; please choose a shelf within the department. |Shelf &quot;{{{1}}}&quot; not found.}} [[{{BOOKCATEGORY|Shelf:}}/Attention needed]]
    }}&amp;gt;'''}}
| {{#if:{{Shelf:Ancestry?|{{{1}}}}}|0|1}}
| {{#if:{{Shelf:Nonempty list?|{{:Shelf:{{{1}}}/ancestry|list}}}}|0|1}} = [[Category:Shelf:{{{1}}}]] [[Category:Shelf:{{{1}}}/all books]] {{color|red|'''&amp;lt;Shelf &quot;{{{1}}}&quot; appears to need some attention to its ancestry list; you can check on it [[Shelf:{{{1}}}|here]].&amp;gt;'''}}
| #default = [[Категорија:Полица:{{{1}}}]] [[Категорија:Полица:{{{1}}}/сите книги]] {{Shelf:Map|Shelves/ancestor|{{:Shelf:{{{1}}}/ancestry|list}}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0z7izcllhgi392gip9ev2u33z31zfxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Map</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4366</id>
    <revision>
      <id>12718</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:32:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#switch:{{evalx|    (let (parents (get-arg-expr 2))      (if (not? (list? parents))          0          (length parents))) |{{{2}}}}} |1={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}} |2={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!-- --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}} |3={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr...</comment>
      <origin>12718</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11771" sha1="80z3vvh3lozd493kzv8bcklfajmy9g3" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{evalx| 
  (let (parents (get-arg-expr 2))
     (if (not? (list? parents))
         0
         (length parents))) |{{{2}}}}}
|1={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}
|2={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}
|3={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}
|4={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}
|5={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}
|6={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}
|7={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}
|8={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}
|9={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}
|10={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}
|11={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 11)|{{{2}}}}}}}
|12={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 11)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 12)|{{{2}}}}}}}
|13={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 11)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 12)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 13)|{{{2}}}}}}}
|14={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 11)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 12)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 13)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 14)|{{{2}}}}}}}
|15={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 11)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 12)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 13)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 14)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 15)|{{{2}}}}}}}
|16={{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 1) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 2) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 3) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 4) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 5) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 6) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 7) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 8) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 9) |{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 10)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 11)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 12)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 13)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 14)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 15)|{{{2}}}}}}}&lt;!--
 --&gt;{{#invoke:TScope|drop|{{{1}}}|{{evalx| (nth (get-arg-expr 2) 16)|{{{2}}}}}}}
|#default={{#if:{{{diagnose}}}|{{Shelf:Check page|shelf={{{shelf}}}}}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
{{hidden use|Template:Shelf:Check page}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>80z3vvh3lozd493kzv8bcklfajmy9g3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Check page</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4367</id>
    <revision>
      <id>12719</id>
      <timestamp>2024-02-07T18:34:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#if:{{Shelf:Page?|{{{shelf|{{{1}}}}}}}}|| {{#ifexist:Shelf:{{{shelf|{{{1}}}}}} |This shelf page isn't formatted correctly. {{Query button  |page=Shelf:{{{shelf|{{{1}}}}}}  |query=action=edit&amp;editintro=Template:Shelf:Editintro_format&amp;summary=noinclude  |text=edit shelf page  }} |There is no shelf page with this name.  Creating a new shelf is a significant act; see [[Using Wikibooks/Shelves, Categories, and Classifications|here]]. {{Que...</comment>
      <origin>12719</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="806" sha1="9x1zykwoxwig3uksbvh1nvepwdyrg46" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:{{Shelf:Page?|{{{shelf|{{{1}}}}}}}}||
{{#ifexist:Shelf:{{{shelf|{{{1}}}}}}
|This shelf page isn't formatted correctly. {{Query button
 |page=Shelf:{{{shelf|{{{1}}}}}}
 |query=action=edit&amp;editintro=Template:Shelf:Editintro_format&amp;summary=noinclude
 |text=edit shelf page
 }}
|There is no shelf page with this name.  Creating a new shelf is a significant act; see [[Using Wikibooks/Shelves, Categories, and Classifications|here]]. {{Query button
 |page=Shelf:{{{shelf|{{{1}}}}}}
 |query=action=edit&amp;editintro=Template:Shelf:Editintro&amp;preload=Template:Shelf:Preload&amp;summary=create
 |text=create shelf
 }}
}}
&lt;p&gt;[[{{BOOKCATEGORY|Shelf:}}/Attention needed]]&lt;/p&gt;
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
{{hidden use|Using Wikibooks/Shelves, Categories, and Classifications}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9x1zykwoxwig3uksbvh1nvepwdyrg46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Полица:Јазици во Европа/сите книги</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4368</id>
    <revision>
      <id>12721</id>
      <timestamp>2024-02-07T19:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Shelf:Allbooks category|{{{1|}}}}}&lt;noinclude&gt; &lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE --&gt;  &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12721</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" sha1="s1vwfcwth4ncqarhwgxzf1w9bj3i0ez" xml:space="preserve">{{Shelf:Allbooks category|{{{1|}}}}}&lt;noinclude&gt;
&lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE --&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>s1vwfcwth4ncqarhwgxzf1w9bj3i0ez</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Allbooks category</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4369</id>
    <revision>
      <id>12722</id>
      <timestamp>2024-02-07T19:44:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#if:  {{{1|}}}{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Category||x}}{{evalx|(if (equal? (get-substring (get-arg 2) 1 6) &quot;Shelf:&quot;) &quot;&quot; &quot;x&quot;)|{{PAGENAME}}}} |Shelf:Allbooks category |{{Shelf:Allbooks category/display|shelf={{evalx|(get-substring (get-arg 2) 7)|{{ROOTPAGENAME}}}}|parents={{:{{ROOTPAGENAME}}|parents}}}} }}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12722</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="369" sha1="kf4q5m4rnzskendwe1s006an8vs3uai" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:
 {{{1|}}}{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Category||x}}{{evalx|(if (equal? (get-substring (get-arg 2) 1 6) &quot;Shelf:&quot;) &quot;&quot; &quot;x&quot;)|{{PAGENAME}}}}
|Shelf:Allbooks category
|{{Shelf:Allbooks category/display|shelf={{evalx|(get-substring (get-arg 2) 7)|{{ROOTPAGENAME}}}}|parents={{:{{ROOTPAGENAME}}|parents}}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kf4q5m4rnzskendwe1s006an8vs3uai</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Allbooks category/display</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4370</id>
    <revision>
      <id>12723</id>
      <timestamp>2024-02-07T19:48:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{cmbox|text=This is an internally maintained category.  It should be automatically populated with all books belonging to shelf {{nowrap|'''[[Shelf:{{{shelf}}}|{{{shelf}}}]]'''}} or to any of its descendant shelves.}} {{Shelf:Map|Shelf:Allbooks category/parent|{{{parents}}}|shelf={{{shelf}}}}} [[{{BOOKCATEGORY}}/Allbooks categories|{{BOOKSORTKEY}}]] __HIDDENCAT__ &lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12723</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="435" sha1="l15r5gi6am7taulsppn1flthx7tjh14" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{cmbox|text=This is an internally maintained category.  It should be automatically populated with all books belonging to shelf {{nowrap|'''[[Shelf:{{{shelf}}}|{{{shelf}}}]]'''}} or to any of its descendant shelves.}}
{{Shelf:Map|Shelf:Allbooks category/parent|{{{parents}}}|shelf={{{shelf}}}}}
[[{{BOOKCATEGORY}}/Allbooks categories|{{BOOKSORTKEY}}]]
__HIDDENCAT__
&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l15r5gi6am7taulsppn1flthx7tjh14</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:OBJECTPAGENAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4371</id>
    <revision>
      <id>12724</id>
      <timestamp>2024-02-07T19:56:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#ifeq:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}||-1}}|doc|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}|-1}}|{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}}}&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12724</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="301" sha1="evribh5lu9ysqdsl55ru87zsdk4qdv5" xml:space="preserve">{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#ifeq:{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}||-1}}|doc|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;#titleparts:{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}|-1}}|{{{1|{{safesubst:&lt;noinclude/&gt;FULLPAGENAME}}}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>evribh5lu9ysqdsl55ru87zsdk4qdv5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:Message box</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4372</id>
    <revision>
      <id>12725</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:03:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: require('strict') local getArgs local yesno = require('Module:Yesno') local lang = mw.language.getContentLanguage()  local CONFIG_MODULE = 'Module:Message box/configuration' local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'}  -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -----------------------------------------------------...</comment>
      <origin>12725</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="18580" sha1="h3ez5sv3pqqpegtmy5v4a3q1coxs7uw" xml:space="preserve">require('strict')
local getArgs
local yesno = require('Module:Yesno')
local lang = mw.language.getContentLanguage()

local CONFIG_MODULE = 'Module:Message box/configuration'
local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'}

--------------------------------------------------------------------------------
-- Helper functions
--------------------------------------------------------------------------------

local function getTitleObject(...)
	-- Get the title object, passing the function through pcall
	-- in case we are over the expensive function count limit.
	local success, title = pcall(mw.title.new, ...)
	if success then
		return title
	end
end

local function union(t1, t2)
	-- Returns the union of two arrays.
	local vals = {}
	for i, v in ipairs(t1) do
		vals[v] = true
	end
	for i, v in ipairs(t2) do
		vals[v] = true
	end
	local ret = {}
	for k in pairs(vals) do
		table.insert(ret, k)
	end
	table.sort(ret)
	return ret
end

local function getArgNums(args, prefix)
	local nums = {}
	for k, v in pairs(args) do
		local num = mw.ustring.match(tostring(k), '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$')
		if num then
			table.insert(nums, tonumber(num))
		end
	end
	table.sort(nums)
	return nums
end

--------------------------------------------------------------------------------
-- Box class definition
--------------------------------------------------------------------------------

local MessageBox = {}
MessageBox.__index = MessageBox

function MessageBox.new(boxType, args, cfg)
	args = args or {}
	local obj = {}

	-- Set the title object and the namespace.
	obj.title = getTitleObject(args.page) or mw.title.getCurrentTitle()

	-- Set the config for our box type.
	obj.cfg = cfg[boxType]
	if not obj.cfg then
		local ns = obj.title.namespace
		-- boxType is &quot;mbox&quot; or invalid input
		if args.demospace and args.demospace ~= '' then
			-- implement demospace parameter of mbox
			local demospace = string.lower(args.demospace)
			if DEMOSPACES[demospace] then
				-- use template from DEMOSPACES
				obj.cfg = cfg[DEMOSPACES[demospace]]
			elseif string.find( demospace, 'talk' ) then
				-- demo as a talk page
				obj.cfg = cfg.tmbox
			else
				-- default to ombox
				obj.cfg = cfg.ombox
			end
		elseif ns == 0 then
			obj.cfg = cfg.ambox -- main namespace
		elseif ns == 6 then
			obj.cfg = cfg.imbox -- file namespace
		elseif ns == 14 then
			obj.cfg = cfg.cmbox -- category namespace
		else
			local nsTable = mw.site.namespaces[ns]
			if nsTable and nsTable.isTalk then
				obj.cfg = cfg.tmbox -- any talk namespace
			else
				obj.cfg = cfg.ombox -- other namespaces or invalid input
			end
		end
	end

	-- Set the arguments, and remove all blank arguments except for the ones
	-- listed in cfg.allowBlankParams.
	do
		local newArgs = {}
		for k, v in pairs(args) do
			if v ~= '' then
				newArgs[k] = v
			end
		end
		for i, param in ipairs(obj.cfg.allowBlankParams or {}) do
			newArgs[param] = args[param]
		end
		obj.args = newArgs
	end

	-- Define internal data structure.
	obj.categories = {}
	obj.classes = {}
	-- For lazy loading of [[Module:Category handler]].
	obj.hasCategories = false

	return setmetatable(obj, MessageBox)
end

function MessageBox:addCat(ns, cat, sort)
	if not cat then
		return nil
	end
	if sort then
		cat = string.format('[[Category:%s|%s]]', cat, sort)
	else
		cat = string.format('[[Category:%s]]', cat)
	end
	self.hasCategories = true
	self.categories[ns] = self.categories[ns] or {}
	table.insert(self.categories[ns], cat)
end

function MessageBox:addClass(class)
	if not class then
		return nil
	end
	table.insert(self.classes, class)
end

function MessageBox:setParameters()
	local args = self.args
	local cfg = self.cfg

	-- Get type data.
	self.type = args.type
	local typeData = cfg.types[self.type]
	self.invalidTypeError = cfg.showInvalidTypeError
		and self.type
		and not typeData
	typeData = typeData or cfg.types[cfg.default]
	self.typeClass = typeData.class
	self.typeImage = typeData.image

	-- Find if the box has been wrongly substituted.
	self.isSubstituted = cfg.substCheck and args.subst == 'SUBST'

	-- Find whether we are using a small message box.
	self.isSmall = cfg.allowSmall and (
		cfg.smallParam and args.small == cfg.smallParam
		or not cfg.smallParam and yesno(args.small)
	)

	-- Add attributes, classes and styles.
	self.id = args.id
	self.name = args.name
	if self.name then
		self:addClass('box-' .. string.gsub(self.name,' ','_'))
	end
	if yesno(args.plainlinks) ~= false then
		self:addClass('plainlinks')
	end
	for _, class in ipairs(cfg.classes or {}) do
		self:addClass(class)
	end
	if self.isSmall then
		self:addClass(cfg.smallClass or 'mbox-small')
	end
	self:addClass(self.typeClass)
	self:addClass(args.class)
	self.style = args.style
	self.attrs = args.attrs

	-- Set text style.
	self.textstyle = args.textstyle

	-- Find if we are on the template page or not. This functionality is only
	-- used if useCollapsibleTextFields is set, or if both cfg.templateCategory
	-- and cfg.templateCategoryRequireName are set.
	self.useCollapsibleTextFields = cfg.useCollapsibleTextFields
	if self.useCollapsibleTextFields
		or cfg.templateCategory
		and cfg.templateCategoryRequireName
	then
		if self.name then
			local templateName = mw.ustring.match(
				self.name,
				'^[tT][eE][mM][pP][lL][aA][tT][eE][%s_]*:[%s_]*(.*)$'
			) or self.name
			templateName = 'Template:' .. templateName
			self.templateTitle = getTitleObject(templateName)
		end
		self.isTemplatePage = self.templateTitle
			and mw.title.equals(self.title, self.templateTitle)
	end
	
	-- Process data for collapsible text fields. At the moment these are only
	-- used in {{ambox}}.
	if self.useCollapsibleTextFields then
		-- Get the self.issue value.
		if self.isSmall and args.smalltext then
			self.issue = args.smalltext
		else
			local sect
			if args.sect == '' then
				sect = 'This ' .. (cfg.sectionDefault or 'page')
			elseif type(args.sect) == 'string' then
				sect = 'This ' .. args.sect
			end
			local issue = args.issue
			issue = type(issue) == 'string' and issue ~= '' and issue or nil
			local text = args.text
			text = type(text) == 'string' and text or nil
			local issues = {}
			table.insert(issues, sect)
			table.insert(issues, issue)
			table.insert(issues, text)
			self.issue = table.concat(issues, ' ')
		end

		-- Get the self.talk value.
		local talk = args.talk
		-- Show talk links on the template page or template subpages if the talk
		-- parameter is blank.
		if talk == ''
			and self.templateTitle
			and (
				mw.title.equals(self.templateTitle, self.title)
				or self.title:isSubpageOf(self.templateTitle)
			)
		then
			talk = '#'
		elseif talk == '' then
			talk = nil
		end
		if talk then
			-- If the talk value is a talk page, make a link to that page. Else
			-- assume that it's a section heading, and make a link to the talk
			-- page of the current page with that section heading.
			local talkTitle = getTitleObject(talk)
			local talkArgIsTalkPage = true
			if not talkTitle or not talkTitle.isTalkPage then
				talkArgIsTalkPage = false
				talkTitle = getTitleObject(
					self.title.text,
					mw.site.namespaces[self.title.namespace].talk.id
				)
			end
			if talkTitle and talkTitle.exists then
                local talkText
                if self.isSmall then
                    local talkLink = talkArgIsTalkPage and talk or (talkTitle.prefixedText .. '#' .. talk)
                    talkText = string.format('([[%s|talk]])', talkLink)
                else
                    talkText = 'Relevant discussion may be found on'
                    if talkArgIsTalkPage then
                        talkText = string.format(
                            '%s [[%s|%s]].',
                            talkText,
                            talk,
                            talkTitle.prefixedText
                        )
                    else
                        talkText = string.format(
                            '%s the [[%s#%s|talk page]].',
                            talkText,
                            talkTitle.prefixedText,
                            talk
                        )
                    end
                end
				self.talk = talkText
			end
		end

		-- Get other values.
		self.fix = args.fix ~= '' and args.fix or nil
		local date
		if args.date and args.date ~= '' then
			date = args.date
		elseif args.date == '' and self.isTemplatePage then
			date = lang:formatDate('F Y')
		end
		if date then
			self.date = string.format(&quot; &lt;span class='date-container'&gt;&lt;i&gt;(&lt;span class='date'&gt;%s&lt;/span&gt;)&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;&quot;, date)
		end
		self.info = args.info
		if yesno(args.removalnotice) then
			self.removalNotice = cfg.removalNotice
		end
	end

	-- Set the non-collapsible text field. At the moment this is used by all box
	-- types other than ambox, and also by ambox when small=yes.
	if self.isSmall then
		self.text = args.smalltext or args.text
	else
		self.text = args.text
	end

	-- Set the below row.
	self.below = cfg.below and args.below

	-- General image settings.
	self.imageCellDiv = not self.isSmall and cfg.imageCellDiv
	self.imageEmptyCell = cfg.imageEmptyCell

	-- Left image settings.
	local imageLeft = self.isSmall and args.smallimage or args.image
	if cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'blank' and imageLeft ~= 'none'
		or not cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'none'
	then
		self.imageLeft = imageLeft
		if not imageLeft then
			local imageSize = self.isSmall
				and (cfg.imageSmallSize or '30x30px')
				or '40x40px'
			self.imageLeft = string.format('[[File:%s|%s|link=|alt=]]', self.typeImage
				or 'Imbox notice.png', imageSize)
		end
	end

	-- Right image settings.
	local imageRight = self.isSmall and args.smallimageright or args.imageright
	if not (cfg.imageRightNone and imageRight == 'none') then
		self.imageRight = imageRight
	end
	
	-- set templatestyles
	self.base_templatestyles = cfg.templatestyles
	self.templatestyles = args.templatestyles
end

function MessageBox:setMainspaceCategories()
	local args = self.args
	local cfg = self.cfg

	if not cfg.allowMainspaceCategories then
		return nil
	end

	local nums = {}
	for _, prefix in ipairs{'cat', 'category', 'all'} do
		args[prefix .. '1'] = args[prefix]
		nums = union(nums, getArgNums(args, prefix))
	end

	-- The following is roughly equivalent to the old {{Ambox/category}}.
	local date = args.date
	date = type(date) == 'string' and date
	local preposition = 'from'
	for _, num in ipairs(nums) do
		local mainCat = args['cat' .. tostring(num)]
			or args['category' .. tostring(num)]
		local allCat = args['all' .. tostring(num)]
		mainCat = type(mainCat) == 'string' and mainCat
		allCat = type(allCat) == 'string' and allCat
		if mainCat and date and date ~= '' then
			local catTitle = string.format('%s %s %s', mainCat, preposition, date)
			self:addCat(0, catTitle)
			catTitle = getTitleObject('Category:' .. catTitle)
			if not catTitle or not catTitle.exists then
				self:addCat(0, 'Articles with invalid date parameter in template')
			end
		elseif mainCat and (not date or date == '') then
			self:addCat(0, mainCat)
		end
		if allCat then
			self:addCat(0, allCat)
		end
	end
end

function MessageBox:setTemplateCategories()
	local args = self.args
	local cfg = self.cfg

	-- Add template categories.
	if cfg.templateCategory then
		if cfg.templateCategoryRequireName then
			if self.isTemplatePage then
				self:addCat(10, cfg.templateCategory)
			end
		elseif not self.title.isSubpage then
			self:addCat(10, cfg.templateCategory)
		end
	end

	-- Add template error categories.
	if cfg.templateErrorCategory then
		local templateErrorCategory = cfg.templateErrorCategory
		local templateCat, templateSort
		if not self.name and not self.title.isSubpage then
			templateCat = templateErrorCategory
		elseif self.isTemplatePage then
			local paramsToCheck = cfg.templateErrorParamsToCheck or {}
			local count = 0
			for i, param in ipairs(paramsToCheck) do
				if not args[param] then
					count = count + 1
				end
			end
			if count &gt; 0 then
				templateCat = templateErrorCategory
				templateSort = tostring(count)
			end
			if self.categoryNums and #self.categoryNums &gt; 0 then
				templateCat = templateErrorCategory
				templateSort = 'C'
			end
		end
		self:addCat(10, templateCat, templateSort)
	end
end

function MessageBox:setAllNamespaceCategories()
	-- Set categories for all namespaces.
	if self.invalidTypeError then
		local allSort = (self.title.namespace == 0 and 'Main:' or '') .. self.title.prefixedText
		self:addCat('all', 'Wikibooks message box parameter needs fixing', allSort)
	end
	if self.isSubstituted then
		self:addCat('all', 'Pages with incorrectly substituted templates')
	end
end

function MessageBox:setCategories()
	if self.title.namespace == 0 then
		self:setMainspaceCategories()
	elseif self.title.namespace == 10 then
		self:setTemplateCategories()
	end
	self:setAllNamespaceCategories()
end

function MessageBox:renderCategories()
	if not self.hasCategories then
		-- No categories added, no need to pass them to Category handler so,
		-- if it was invoked, it would return the empty string.
		-- So we shortcut and return the empty string.
		return &quot;&quot;
	end
	-- Convert category tables to strings and pass them through
	-- [[Module:Category handler]].
	return require('Module:Category handler')._main{
		main = table.concat(self.categories[0] or {}),
		template = table.concat(self.categories[10] or {}),
		all = table.concat(self.categories.all or {}),
		nocat = self.args.nocat,
		page = self.args.page
	}
end

function MessageBox:export()
	local root = mw.html.create()

	-- Add the subst check error.
	if self.isSubstituted and self.name then
		root:tag('b')
			:addClass('error')
			:wikitext(string.format(
				'Template &lt;code&gt;%s[[Template:%s|%s]]%s&lt;/code&gt; has been incorrectly substituted.',
				mw.text.nowiki('{{'), self.name, self.name, mw.text.nowiki('}}')
			))
	end

	local frame = mw.getCurrentFrame()
	root:wikitext(frame:extensionTag{
		name = 'templatestyles',
		args = { src = self.base_templatestyles },
	})
	-- Add support for a single custom templatestyles sheet. Undocumented as
	-- need should be limited and many templates using mbox are substed; we
	-- don't want to spread templatestyles sheets around to arbitrary places
	if self.templatestyles then
		root:wikitext(frame:extensionTag{
			name = 'templatestyles',
			args = { src = self.templatestyles },
		})
	end

	-- Create the box table.
	local boxTable = root:tag('table')
	boxTable:attr('id', self.id or nil)
	for i, class in ipairs(self.classes or {}) do
		boxTable:addClass(class or nil)
	end
	boxTable
		:cssText(self.style or nil)
		:attr('role', 'presentation')

	if self.attrs then
		boxTable:attr(self.attrs)
	end

	-- Add the left-hand image.
	local row = boxTable:tag('tr')
	if self.imageLeft then
		local imageLeftCell = row:tag('td'):addClass('mbox-image')
		if self.imageCellDiv then
			-- If we are using a div, redefine imageLeftCell so that the image
			-- is inside it. Divs use style=&quot;width: 52px;&quot;, which limits the
			-- image width to 52px. If any images in a div are wider than that,
			-- they may overlap with the text or cause other display problems.
			imageLeftCell = imageLeftCell:tag('div'):addClass('mbox-image-div')
		end
		imageLeftCell:wikitext(self.imageLeft or nil)
	elseif self.imageEmptyCell then
		-- Some message boxes define an empty cell if no image is specified, and
		-- some don't. The old template code in templates where empty cells are
		-- specified gives the following hint: &quot;No image. Cell with some width
		-- or padding necessary for text cell to have 100% width.&quot;
		row:tag('td')
			:addClass('mbox-empty-cell')
	end

	-- Add the text.
	local textCell = row:tag('td'):addClass('mbox-text')
	if self.useCollapsibleTextFields then
		-- The message box uses advanced text parameters that allow things to be
		-- collapsible. At the moment, only ambox uses this.
		textCell:cssText(self.textstyle or nil)
		local textCellDiv = textCell:tag('div')
		textCellDiv
			:addClass('mbox-text-span')
			:wikitext(self.issue or nil)
		if (self.talk or self.fix) then
			textCellDiv:tag('span')
				:addClass('hide-when-compact')
				:wikitext(self.talk and (' ' .. self.talk) or nil)
				:wikitext(self.fix and (' ' .. self.fix) or nil)
		end
		textCellDiv:wikitext(self.date and (' ' .. self.date) or nil)
		if self.info and not self.isSmall then
			textCellDiv
				:tag('span')
				:addClass('hide-when-compact')
				:wikitext(self.info and (' ' .. self.info) or nil)
		end
		if self.removalNotice then
			textCellDiv:tag('span')
				:addClass('hide-when-compact')
				:tag('i')
					:wikitext(string.format(&quot; (%s)&quot;, self.removalNotice))
		end
	else
		-- Default text formatting - anything goes.
		textCell
			:cssText(self.textstyle or nil)
			:wikitext(self.text or nil)
	end

	-- Add the right-hand image.
	if self.imageRight then
		local imageRightCell = row:tag('td'):addClass('mbox-imageright')
		if self.imageCellDiv then
			-- If we are using a div, redefine imageRightCell so that the image
			-- is inside it.
			imageRightCell = imageRightCell:tag('div'):addClass('mbox-image-div')
		end
		imageRightCell
			:wikitext(self.imageRight or nil)
	end

	-- Add the below row.
	if self.below then
		boxTable:tag('tr')
			:tag('td')
				:attr('colspan', self.imageRight and '3' or '2')
				:addClass('mbox-text')
				:cssText(self.textstyle or nil)
				:wikitext(self.below or nil)
	end

	-- Add error message for invalid type parameters.
	if self.invalidTypeError then
		root:tag('div')
			:addClass('mbox-invalid-type')
			:wikitext(string.format(
				'This message box is using an invalid &quot;type=%s&quot; parameter and needs fixing.',
				self.type or ''
			))
	end

	-- Add categories.
	root:wikitext(self:renderCategories() or nil)

	return tostring(root)
end

--------------------------------------------------------------------------------
-- Exports
--------------------------------------------------------------------------------

local p, mt = {}, {}

function p._exportClasses()
	-- For testing.
	return {
		MessageBox = MessageBox
	}
end

function p.main(boxType, args, cfgTables)
	local box = MessageBox.new(boxType, args, cfgTables or mw.loadData(CONFIG_MODULE))
	box:setParameters()
	box:setCategories()
	return box:export()
end

function mt.__index(t, k)
	return function (frame)
		if not getArgs then
			getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
		end
		return t.main(k, getArgs(frame, {trim = false, removeBlanks = false}))
	end
end

return setmetatable(p, mt)</text>
      <sha1>h3ez5sv3pqqpegtmy5v4a3q1coxs7uw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категорија:Полица:Јазици во Европа</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4373</id>
    <revision>
      <id>12726</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{Shelf:Category|{{{1|}}}}}&lt;noinclude&gt; &lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE --&gt;  &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12726</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92" sha1="lh2xq9q0tt8x5z8c6qirdevqqolecdr" xml:space="preserve">{{Shelf:Category|{{{1|}}}}}&lt;noinclude&gt;
&lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE --&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lh2xq9q0tt8x5z8c6qirdevqqolecdr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Category</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4374</id>
    <revision>
      <id>12727</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:09:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: {{#switch: 1 | {{#ifeq:{{{1}}}|ping|1|0}} = Shelf:Category | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Category|0|1}} = {{color|red|'''&amp;lt;{{tl|Shelf:Category}} called, but this page isn't a category&amp;gt;'''}} | {{#if:{{evalx|(if (equal? (get-substring (get-arg 2) 1 6) &quot;Shelf:&quot;) &quot;x&quot; &quot;&quot;)|{{PAGENAME}}}}|0|1}} = {{color|red     |'''&amp;lt;{{tl|Shelf:Category}} called, but this category doesn't correspond to a shelf&amp;gt;'''}} [[{{BOOKCATEGORY|Shelf:}}/Attention needed]] | #defa...</comment>
      <origin>12727</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="593" sha1="b9x3f4am1nnxlxokkg7j4p4as97ctmd" xml:space="preserve">{{#switch: 1
| {{#ifeq:{{{1}}}|ping|1|0}} = Shelf:Category
| {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Category|0|1}} = {{color|red|'''&amp;lt;{{tl|Shelf:Category}} called, but this page isn't a category&amp;gt;'''}}
| {{#if:{{evalx|(if (equal? (get-substring (get-arg 2) 1 6) &quot;Shelf:&quot;) &quot;x&quot; &quot;&quot;)|{{PAGENAME}}}}|0|1}} = {{color|red
    |'''&amp;lt;{{tl|Shelf:Category}} called, but this category doesn't correspond to a shelf&amp;gt;'''}} [[{{BOOKCATEGORY|Shelf:}}/Attention needed]]
| #default = {{Shelf:Category/display|shelf={{evalx|(get-substring (get-arg 2) 7)|{{ROOTPAGENAME}}}}}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b9x3f4am1nnxlxokkg7j4p4as97ctmd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Color</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4375</id>
    <revision>
      <id>12728</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:09:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;span style=&quot;color:{{{1}}};{{&lt;includeonly&gt;safesubst:&lt;/includeonly&gt;#if:{{{3|}}}|background-color:{{{3}}};|}}&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;  {{Documentation}} &lt;!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --&gt; &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12728</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" sha1="cjg1rrhcnjtktjfa49gm8px5090paux" xml:space="preserve">&lt;span style=&quot;color:{{{1}}};{{&lt;includeonly&gt;safesubst:&lt;/includeonly&gt;#if:{{{3|}}}|background-color:{{{3}}};|}}&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;

{{Documentation}}
&lt;!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cjg1rrhcnjtktjfa49gm8px5090paux</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Модул:File link</title>
    <ns>828</ns>
    <id>4376</id>
    <revision>
      <id>12729</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:13:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: -- This module provides a library for formatting file wikilinks.  local yesno = require('Module:Yesno') local checkType = require('libraryUtil').checkType  local p = {}  function p._main(args) 	checkType('_main', 1, args, 'table')  	-- This is basically libraryUtil.checkTypeForNamedArg, but we are rolling our 	-- own function to get the right error level. 	local function checkArg(key, val, level) 		if type(val) ~= 'string' then 			error(string.forma...</comment>
      <origin>12729</origin>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="2544" sha1="bzc22v133v9z5yc4aisazripn6l94p8" xml:space="preserve">-- This module provides a library for formatting file wikilinks.

local yesno = require('Module:Yesno')
local checkType = require('libraryUtil').checkType

local p = {}

function p._main(args)
	checkType('_main', 1, args, 'table')

	-- This is basically libraryUtil.checkTypeForNamedArg, but we are rolling our
	-- own function to get the right error level.
	local function checkArg(key, val, level)
		if type(val) ~= 'string' then
			error(string.format(
				&quot;type error in '%s' parameter of '_main' (expected string, got %s)&quot;,
				key, type(val)
			), level)
		end
	end

	local ret = {}

	-- Adds a positional parameter to the buffer.
	local function addPositional(key)
		local val = args[key]
		if not val then
			return nil
		end
		checkArg(key, val, 4)
		ret[#ret + 1] = val
	end

	-- Adds a named parameter to the buffer. We assume that the parameter name
	-- is the same as the argument key.
	local function addNamed(key)
		local val = args[key]
		if not val then
			return nil
		end
		checkArg(key, val, 4)
		ret[#ret + 1] = key .. '=' .. val
	end

	-- Filename
	checkArg('file', args.file, 3)
	ret[#ret + 1] = 'File:' .. args.file

	-- Format
	if args.format then
		checkArg('format', args.format)
		if args.formatfile then
			checkArg('formatfile', args.formatfile)
			ret[#ret + 1] = args.format .. '=' .. args.formatfile
		else
			ret[#ret + 1] = args.format
		end
	end

	-- Border
	if yesno(args.border) then
		ret[#ret + 1] = 'border'
	end

	addPositional('location')
	addPositional('alignment')
	addPositional('size')
	addNamed('upright')
	addNamed('link')
	addNamed('alt')
	addNamed('page')
	addNamed('class')
	addNamed('lang')
	addNamed('start')
	addNamed('end')
	addNamed('thumbtime')
	addPositional('caption')

	return string.format('[[%s]]', table.concat(ret, '|'))
end

function p.main(frame)
	local origArgs = require('Module:Arguments').getArgs(frame, {
		wrappers = 'Template:File link'
	})
	if not origArgs.file then
		error(&quot;'file' parameter missing from [[Template:File link]]&quot;, 0)
	end

	-- Copy the arguments that were passed to a new table to avoid looking up
	-- every possible parameter in the frame object.
	local args = {}
	for k, v in pairs(origArgs) do
		-- Make _BLANK a special argument to add a blank parameter. For use in
		-- conditional templates etc. it is useful for blank arguments to be
		-- ignored, but we still need a way to specify them so that we can do
		-- things like [[File:Example.png|link=]].
		if v == '_BLANK' then
			v = ''
		end
		args[k] = v
	end
	return p._main(args)
end

return p</text>
      <sha1>bzc22v133v9z5yc4aisazripn6l94p8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Category/display</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4377</id>
    <revision>
      <id>12730</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:19:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;{{#if:{{Shelf:Page?|{{{shelf}}}}} |{{:Shelf:{{{shelf}}}}}{{Shelf:Map|Shelf:Category/parent|{{:Shelf:{{{shelf}}}|parents}}|shelf={{{shelf}}}}} |{{Shelf:Check page|shelf={{{shelf}}}}} }}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12730</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="253" sha1="4n15e07guxle507wcevwocz2azoo09l" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:{{Shelf:Page?|{{{shelf}}}}}
|{{:Shelf:{{{shelf}}}}}{{Shelf:Map|Shelf:Category/parent|{{:Shelf:{{{shelf}}}|parents}}|shelf={{{shelf}}}}}
|{{Shelf:Check page|shelf={{{shelf}}}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4n15e07guxle507wcevwocz2azoo09l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Предлошка:Shelf:Category/parent</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4378</id>
    <revision>
      <id>12731</id>
      <timestamp>2024-02-07T20:21:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: &lt;includeonly&gt;[[Category:{{Shelf:Get parent prefix|{{{1}}}}}{{{1}}}|{{{1}}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>12731</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="132" sha1="nziil3vyt1wvxa9eglbcusc6edn89u4" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;[[Category:{{Shelf:Get parent prefix|{{{1}}}}}{{{1}}}|{{{1}}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nziil3vyt1wvxa9eglbcusc6edn89u4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Именки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4379</id>
    <revision>
      <id>12793</id>
      <parentid>12792</parentid>
      <timestamp>2024-02-14T08:54:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Род */</comment>
      <origin>12793</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2923" sha1="37rx7b5mrvacibkziuycosshqwwywyv" xml:space="preserve">== Род ==
Именките во словачкиот како и во македонскиот може да бидат од машки, женски и среден род. Родот најчесто може да се одреди според последната буква на која завршува именката:
* машки род - именките завршуваат на '''''согласка''''': vlk, dom, otec, vankúš, pohár
* женски род - именките завршуваат на '''''-а''''': kniha, hruška или '''''-ost''''': radosť
* среден род - именките завршуваат на '''''-о''''': auto, okno, kreslo, slnko или '''''-(ni)e''''': srdce, behanie

Сепак, постојат и исклучоци:
* именки од машки род кои завршуваат на самогласка: hrdina, futbalista, cyklista
* именки од женски кои завршуваат на согласка: dlaň, posteľ, kosť

== Број ==
Во зависност од родот на именката, постојат различни наставки за формирање на множина:

=== Именки од машки род ===
Именките од машки род: имаат различни наставки во зависност дали се однесуваат на живи суштества или неживи предмети.

{{Col-begin|class=references-small}}
{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=2 | &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;Живи суштества &lt;/span&gt;
|-
! &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;-i&lt;/span&gt;                        !! &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;-(ov)ia&lt;/span&gt;
|-
| vlk - vlc&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''i'''&lt;/span&gt;          || otec - otc&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ovia'''&lt;/span&gt;
|-
| študent - študent&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''i'''&lt;/span&gt;  || brat - brat&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ia'''&lt;/span&gt;
|-
| pán - pan&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''i'''&lt;/span&gt;          || kolega - koleg&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ovia'''&lt;/span&gt;
|}

{{Col-break}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;неживи предмети&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;-y, -е&lt;/span&gt;
|-
|dom - dom&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''y'''&lt;/span&gt;
|-
|vankúš - vankúš&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''e'''&lt;/span&gt;
|-
|pohár - pohár&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''e'''&lt;/span&gt;
|}

{{Col-end}}

=== Именки од женски род ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
!&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;-y&lt;/span&gt;
|-
|kniha - knih&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''y'''&lt;/span&gt;
|-
|hruška - hrušk&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''y'''&lt;/span&gt;
|}

=== Именки од среден род ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
!&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;-á&lt;/span&gt;
|-
|auto - aut&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt;
|-
|okno - okn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt;
|-
|slnko - slnk&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt;
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>37rx7b5mrvacibkziuycosshqwwywyv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Придавки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4380</id>
    <revision>
      <id>12823</id>
      <parentid>12822</parentid>
      <timestamp>2024-03-01T11:58:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Степенување на придавките */</comment>
      <origin>12823</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3523" sha1="kn7ejgpocxoftc321hcre2iyu1t5x7s" xml:space="preserve">== Род ==
Родот на придавката мора да одговара со оној на именката што ја опишува. Како и именките, така и придавките можат да бидат од машки, женски и среден род. Со некои исклучоци, придавките од машки род завршуваат на -ý, од женски род на -á и од среден род на -é.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! || &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;машки род&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;женски род&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;среден род&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;убав (а, о)&lt;/span&gt;
|pekn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ý'''&lt;/span&gt; ||pekn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt; ||pekn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''é'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;добар (а, о)&lt;/span&gt;
|dobr&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ý'''&lt;/span&gt; ||dobr&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt; ||dobr&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''é'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;брз (а, о)&lt;/span&gt;
|rýchl&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ý'''&lt;/span&gt; ||rýchl&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt; ||rýchl&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''é'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;мрзлив (а, о)&lt;/span&gt;
|leniv&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ý'''&lt;/span&gt; ||leniv&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt; ||leniv&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''é'''&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;нов (а, о)&lt;/span&gt;
|nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ý'''&lt;/span&gt; ||nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''á'''&lt;/span&gt; ||nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''é'''&lt;/span&gt;
|-
|}

Доколку последната согласка е мека (ď, ť, ň, ľ, c, j, dz, č, dž, š, ž), тогаш се додаваат следниве наставки:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! || &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;машки род&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;женски род&lt;/span&gt;|| &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;среден род&lt;/span&gt;
|-
!&lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;туѓ (а, о)&lt;/span&gt;
|cudz&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''í'''&lt;/span&gt; ||cudz&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ia'''&lt;/span&gt; ||cudz&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ie'''&lt;/span&gt;
|-
|}

== Степенување на придавките ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;Позитив &lt;/span&gt;   !! &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;Компаратив&lt;/span&gt;  !! &lt;span style=&quot;color:grey;&quot;&gt;Суперлатив&lt;/span&gt;
|-
! &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;-&lt;/span&gt; !! &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;- (ej) ši/šia/šie&lt;/span&gt; !! &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;naj - ... - (ej) ši/šia/šie&lt;/span&gt;
|-
| nový || nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ši'''&lt;/span&gt;, nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''šia'''&lt;/span&gt;, nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''šie'''&lt;/span&gt; || &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''naj'''&lt;/span&gt;nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ši'''&lt;/span&gt;, &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''naj'''&lt;/span&gt;nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''šia'''&lt;/span&gt;, &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''naj'''&lt;/span&gt;nov&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''šie'''&lt;/span&gt;
|-
| šťastný || šťastn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ejši'''&lt;/span&gt;, šťastn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ejšia'''&lt;/span&gt;, šťastn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ejšie'''&lt;/span&gt; || &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''naj'''&lt;/span&gt;šťastn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ejši'''&lt;/span&gt;, &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''naj'''&lt;/span&gt;šťastn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ejšia'''&lt;/span&gt;, &lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''naj'''&lt;/span&gt;šťastn&lt;span style=&quot;color:red;&quot;&gt;'''ejšie'''&lt;/span&gt;
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>kn7ejgpocxoftc321hcre2iyu1t5x7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Словачки јазик/Заменки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4381</id>
    <revision>
      <id>12834</id>
      <parentid>12833</parentid>
      <timestamp>2024-03-19T13:18:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Показни заменки */</comment>
      <origin>12834</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="882" sha1="ipmnhwia4m04d6a46hchiu75iyrdgk3" xml:space="preserve">== Показни заменки ==
За посочување на предмети и лица се користат заменките: ten (м.р.), tá (ж.р.) и to (с.р.). На пр.:

* Ten dom je krásny. - ''Таа куќа е убава.''
* Tá kniha je zaujímavá. - ''Таа книга е занимлива.''
* To auto je veľké. - ''Таа кола е голема.''

За посочување на предмети и лица кои се наоѓаат во непосредна близина на говорникот се користат заменките: tento (м.р.), táto (ж.р.) и toto (с.р.). На пр.:

* Tento muž je môj brat. - ''Овој маж е мој брат.''
* Táto žena je moja sestra. - ''Оваа жена е моја сестра.''
* Toto dieťa je môj synovec. - ''Ова дете е мој внук.''

{{BookCat}}</text>
      <sha1>ipmnhwia4m04d6a46hchiu75iyrdgk3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болен лежи млад Никола</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4382</id>
    <revision>
      <id>12836</id>
      <timestamp>2024-03-24T22:02:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stjnvic</username>
        <id>3245</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Болен лежи, џанум,  Млад Никола,  Болен лежи, џанум,  На постеља.  Никој нема, џанум,  Покрај њего,  Само едно, џанум,  Малој моме.  Простум стоји, џанум,  И го гледа,  Простум стоји, џанум,  И го гледа.  Проговара, џанум,  Млад Никола:  &quot;Не стој, ори, моме,  Не глед...</comment>
      <origin>12836</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="767" sha1="s5l2f4qs0w8a32xrxmykeshrh3rn2fb" xml:space="preserve">Болен лежи, џанум,

Млад Никола,

Болен лежи, џанум,

На постеља.

Никој нема, џанум,

Покрај њего,

Само едно, џанум,

Малој моме.

Простум стоји, џанум,

И го гледа,

Простум стоји, џанум,

И го гледа.

Проговара, џанум,

Млад Никола:

&quot;Не стој, ори, моме,

Не гледај ме,

Немој, ори, моме,

Не гледај ме,

Од гледање, моме,

Фајде нема!

Ти појди си, моме,

Во гора зелена,

Да набереш, моме,

Билки лековити!&quot;

(Скопска Црна Гора и Скопска Блатија)</text>
      <sha1>s5l2f4qs0w8a32xrxmykeshrh3rn2fb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Димко делија коња играја</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4383</id>
    <revision>
      <id>12838</id>
      <timestamp>2024-03-24T22:11:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stjnvic</username>
        <id>3245</id>
      </contributor>
      <comment>Создадена страница со: Димко делија коња играја,  Коња играја, стан пољуљаја.  Стојна девојка два танца води,  Два танца води, три песме поје,  Бај, бири, дипли, билбил, џанум,  Три песме поје,  Бај, бири, дипли, билбил, џанум,  Три песме поје!  На главу носи перо рестато.  Пушти се...</comment>
      <origin>12838</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1521" sha1="r9e2ghis2qq6ds73kdha20a6qbpg6fx" xml:space="preserve">Димко делија коња играја,

Коња играја, стан пољуљаја.

Стојна девојка два танца води,

Два танца води, три песме поје,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Три песме поје,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Три песме поје!

На главу носи перо рестато.

Пушти се Димко, Димко делија,

Па уземаја перо рестато,

Спазили са га Стојнини браћа,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Стојнини браћа,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Стојнини браћа!

Па са фатиле Димка делију,

Извика Стојна кол'ко што могла:

&quot;Слушајте мене, два мили браћа,

Ни га тепајте, ни га карајте,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Ни га карајте,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Ни га карајте!

Само га дајте у моје руке,

Ја ће га ставу на вечне муке,

На вечне муке, 'ладна кошара,

'Ладна кошара, мека постеља,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Мека постеља,

Бај, бири, дипли, билбил, џанум,

Мека постеља!&quot;</text>
      <sha1>r9e2ghis2qq6ds73kdha20a6qbpg6fx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чешки јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4384</id>
    <revision>
      <id>12846</id>
      <parentid>12845</parentid>
      <timestamp>2024-04-19T10:27:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Содржина */</comment>
      <origin>12846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" sha1="6eyxuww7yip8qlmled1v3119n1ydsid" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;
{| width=800px align=&quot;center&quot;
| width=65% valign=&quot;top&quot; |
[[File:Czechy.svg|x100px]]&amp;nbsp;
|}
{{book title|{{BOOKNAME}}|čeština}}
&lt;/div&gt;

== Содржина ==
* [[{{BOOKNAME}}/Азбука|Азбука]]
* Глаголи
** [[{{BOOKNAME}}/Сегашно време|Сегашно време]]</text>
      <sha1>6eyxuww7yip8qlmled1v3119n1ydsid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чешки јазик/Азбука</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4385</id>
    <revision>
      <id>12918</id>
      <parentid>12844</parentid>
      <timestamp>2024-11-12T22:57:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>12918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2092" sha1="0nsuu94vk16uufnmmxbglzy6pwojcdy" xml:space="preserve">Чешката азбука е составена од 42 букви.

'''Големи букви''':
* A Á B C Č D Ď E É Ě F G H Ch I Í J K L M N Ň O Ó P Q R Ř S Š T Ť U Ú Ů V W X Y Ý Z Ž

'''Мали букви''':
* a á b c č d ď e é ě f g h ch i í j k l m n ň o ó p q r ř s š t ť u ú ů v w x y ý z ž

== Дијакритички знаци ==
Покрај стандардните латинични букви, можеме да забележиме букви со дијакритички знаци.

'''Знак за издолжување''' (''čárka'') се пишува како коса црта над буквата, која се изговара подолго. Сите самогласки (''a, e, i, o, u, y'') може да имаат знак за издолжување.

'''Прстен''' (''kroužek'') се пишува како крукче и тоа единствено кај буквата ů. Се изговара исто како ú. Се користи само во средината и на крајот од зборот.

'''Знак за омекнување''' (''háček'') се пишува како квака или како апостроф (кај малите букви ď и ť). Буквата Ř е карактеристична за чешкиот јазик и е голем предизвик за учениците на чешкиот јазик. Таа е комбинација на R и Ž кажани заедно многу брзо.

== Изговор ==
Еве како се изговараат некои букви од чешката азбука, кои во македонската азбука немаат слични еквиваленти:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
|Ď
|''се изговара како дј''
|-
|Ň
|''се изговара како нј''
|-
|Ť
|''се изговара како тј''
|-
|Ě
|''се изговара како је''
|-
|Ř
|''се изговара како рж, рш''
|-
|Ý
|''се изговара како долго и''
|}
{{BookCat}}</text>
      <sha1>0nsuu94vk16uufnmmxbglzy6pwojcdy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чешки јазик/Сегашно време</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4386</id>
    <revision>
      <id>12890</id>
      <parentid>12889</parentid>
      <timestamp>2024-04-19T23:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Buli</username>
        <id>2034</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* 4 група: -í */</comment>
      <origin>12890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3482" sha1="sm2ym8ahun9a4knn96oaj2glei0mf1s" xml:space="preserve">Инфинитивната форма на глаголите во чешкиот јазик завршува на -''t''. За да можеме да ги изменуваме тие се поделени во 5 групи во зависност од нивниот завршеток во 3то лице еднина.

== 1 група: -e ==
{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|-
| ''Наставки''
|-
| 
-u &lt;br&gt;
-eš &lt;br&gt;
-e &lt;br&gt;
-eme &lt;br&gt;
-ete &lt;br&gt;
-ou &lt;br&gt;
|}
'''Глаголи''': nést (''носи''), brát (''зема''), číst (''чита''), plavat (''плива'')

{|class=wikitable
|-
!Инфинитив
!nést
!brát
|-
!Македонски
|носи
|зема
|-
!já&lt;br&gt;ty&lt;br&gt;on/ona/ono
my&lt;br&gt;vy&lt;br&gt;oni
|nesu&lt;br&gt;neseš&lt;br&gt;nese
neseme&lt;br&gt;nesete&lt;br&gt;neseou
|beru&lt;br&gt;bereš&lt;br&gt;bere
bereme&lt;br&gt;berete&lt;br&gt;berou
|}

== 2 група: -ne ==
{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|-
| ''Наставки''
|-
| 
-nu &lt;br&gt;
-neš &lt;br&gt;
-ne &lt;br&gt;
-neme &lt;br&gt;
-nete &lt;br&gt;
-nou &lt;br&gt;
|}
'''Глаголи''': minout (''пропушта''), tisknout (''печати''), zapomenout (''заборава'')

{|class=wikitable
|-
!Инфинитив
!minout
!tisknout
|-
!Македонски
|пропушта
|печати
|-
!já&lt;br&gt;ty&lt;br&gt;on/ona/ono
my&lt;br&gt;vy&lt;br&gt;oni
|minu&lt;br&gt;mineš&lt;br&gt;mine
mineme&lt;br&gt;minete&lt;br&gt;minou
|tisknu&lt;br&gt;tiskneš&lt;br&gt;tiskne
tiskneme&lt;br&gt;tisknete&lt;br&gt;tisknou
|}

== 3 група: -je ==
{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|-
| ''Наставки''
|-
| 
-ju &lt;br&gt;
-ješ &lt;br&gt;
-je &lt;br&gt;
-jeme &lt;br&gt;
-jete &lt;br&gt;
-jí &lt;br&gt;
|}
'''Глаголи''': kupovat (''купува''), potřebovat (''треба''), děkovat (''благодари''), cestovat (''патува''), pracovat (''работи''), tancovat (''танцува'')
{|class=wikitable
|-
!Инфинитив
!kupovat
!potřebovat
|-
!Македонски
|купува
|има потреба
|-
!já&lt;br&gt;ty&lt;br&gt;on/ona/ono
my&lt;br&gt;vy&lt;br&gt;oni
|kupuju&lt;br&gt;kupuješ&lt;br&gt;kupuje
kupujeme&lt;br&gt;kupujete&lt;br&gt;kupují
|potřebuju&lt;br&gt;potřebuješ&lt;br&gt;potřebuje
potřebujeme&lt;br&gt;potřebujete&lt;br&gt;potřebují
|}

== 4 група: -í ==
{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|-
| ''Наставки''
|-
| 
-ím &lt;br&gt;
-íš &lt;br&gt;
-í &lt;br&gt;
-íme &lt;br&gt;
-íte &lt;br&gt;
-еjí &lt;br&gt;
|}
'''Глаголи''': prosit (''моли''), čistit (''чисти''), trpět (''трпи''), sázet (''сади''), muset (''мора''), mluvit (''зборува''), 

{|class=wikitable
|-
!Инфинитив
!prosit
!čistit
|-
!Македонски
|моли
|чисти
|-
!já&lt;br&gt;ty&lt;br&gt;on/ona/ono
my&lt;br&gt;vy&lt;br&gt;oni
|prosím&lt;br&gt;prosíš&lt;br&gt;prosí
prosíme&lt;br&gt;prosíte&lt;br&gt;prosejí
|čistím&lt;br&gt;čistíš&lt;br&gt;čistí
čistíme&lt;br&gt;čistíte&lt;br&gt;čistejí
|}

== 5 група: -á ==
{| class=&quot;wikitable floatright&quot;
|-
| ''Наставки''
|-
| 
-ám &lt;br&gt;
-áš &lt;br&gt;
-á &lt;br&gt;
-áme &lt;br&gt;
-áte &lt;br&gt;
-ají &lt;br&gt;
|}
Наставките во оваа група се најслични со наставките во македонскиот јазик, освен за 3 лице множина.

'''Глаголи''': hledat (''бара''), mít (''има''), dělat (''прави''), čekat (''чека''), dát (''дава''), znát (''знае''), dívat se (''гледа''), zeptat se (''прашува'')

{|class=wikitable
|-
!Инфинитив
!hledat 
!mít
|-
!Македонски
|бара
|има
|-
!já&lt;br&gt;ty&lt;br&gt;on/ona/ono
my&lt;br&gt;vy&lt;br&gt;oni
|hledám&lt;br&gt;hledáš&lt;br&gt;hledá
hledáme&lt;br&gt;hledáte&lt;br&gt;hledají
|mám&lt;br&gt;máš&lt;br&gt;má
máme&lt;br&gt;máte&lt;br&gt;mají
|}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>sm2ym8ahun9a4knn96oaj2glei0mf1s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Силоти јазик</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4387</id>
    <revision>
      <id>12898</id>
      <timestamp>2024-08-31T13:07:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ꠢꠣꠍꠘ ꠞꠣꠎꠣ</username>
        <id>3298</id>
      </contributor>
      <comment>[[d:Q2044560]]</comment>
      <origin>12898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3751" sha1="nkkhnkmspdht0srngfgj18um3bojlft" xml:space="preserve">[[File:Sylheti in Sylheti Nagari script - example.svg|centre|300px]]

Оваа книга е за силотискиот јазик. Силоти главно се зборува во Индија, Бангладеш, Обединетото Кралство и други земји. Силоти е единствен индоариевски јазик.

== Азбука ==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin:auto&quot;;
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠀ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠁ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠃ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠄ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠅ.svg|50px]]
|-
! /a/ !! /i/ !! /ʊ/ !! /ɛ/ !! /ɔ/
|}

{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin:auto&quot;;
|-
| [[File:সিলেটি নাগরি স্বরবর্ণ ꠣ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি স্বরবর্ণ ꠤ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি স্বরবর্ণ ꠥ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি স্বরবর্ণ ꠦ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি স্বরবর্ণ ꠧ.svg|50px]]
|-
! /a/ !! /i/ !! /ʊ/ !! /ɛ/ !! /ɔ/
|}

{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin:auto&quot;;
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠇ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠈ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠉ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠊ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি চিহ্ন ꠋ.svg|50px]]
|-
! /xɔ/ !! /xɔ́/ !! /ɡɔ/ !! /ɡɔ́/ !! /ŋɔ/
|-
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠌ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠍ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠎ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠏ.svg|50px]] ||
|-
! /sɔ/ !! /sɔ́/ !! /zɔ/ !! /zɔ́/ !!
|-
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠐ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠑ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠒ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠓ.svg|50px]] ||
|-
! /ʈɔ/ !! /ʈɔ́/ !! /ɖɔ/ !! /ɖɔ́/ !!
|-
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠔ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠕ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠖ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠗ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠘ.svg|50px]]
|-
! /t̪ɔ/ !! /t̪ɔ́/ !! /d̪ɔ/ !! /d̪ɔ́/ !! /nɔ/
|-
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠙ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠚ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠛ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠜ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠝ.svg|50px]]
|-
! /fɔ/ !! /fɔ́/ !! /bɔ/ !! /bɔ́/ !! /mɔ/
|-
| [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠞ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠟ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠠ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠡ.svg|50px]] || [[File:সিলেটি নাগরি বর্ণ ꠢ.svg|50px]]
|-
! /ɾɔ/ !! /lɔ/ !! /ɽɔ/ !! /ʃɔ/ !! /ɦɔ/
|}</text>
      <sha1>nkkhnkmspdht0srngfgj18um3bojlft</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>